Modul Prinsip Perakaunan 2015

BUKUSUMBERPENGAJARAN&PEMBELAJARAN
PRINSIP
PERAKAUNAN
UNITPERDAGANGAN
BIDANGPENDIDIKANTEKNIK,VOKASIONALDANKEMAHIRAN
BAHAGIANPEMBANGUNANKURIKULUM
KEMENTERIANPELAJARANMALAYSIA
~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

PRAKATA
Buku Sumber Pengajaran dan Pembelajaran Prinsip Perakaunan Sekolah Menengah adalah
bahan sumber rujukan yang dihasilkan oleh Unit Perdagangan, Bidang Pendidikan Teknik,
Vokasional
dan
Kemahiran
(BPTVK),
Bahagian
Pembangunan
Kurikulum
(BPK),
Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dengan bantuan guru-guru Prinsip Perakaunan

yang berpengalaman luas dalam mata pelajaran ini.
Buku ini dihasilkan dengan objektif utamanya memberikan maklumat untuk tajuk baru dan
tajuk-tajuk yang dikemaskini atas perubahan sukatan yang berlaku.
Buku ini
adalah
sebagai bahan sumber tambahan yang perlu digunakan bersama-sama buku teks Prinsip
Perakaunan sedia ada sebelum buku teks yang baharu, diedarkan pada tahun 2011.
Buku ini mengandungi nota-nota berkaitan tajuk baru yang dimasukkan dan tajuk-tajuk yang
mengalami perubahan daripada segi susunan sahaja. Selain itu, setiap tajuk mengandungi
contoh-contoh soalan dan diikuti dengan latihan bersama jawapan akhir. Buku ini bukan
sahaja dapat memudahkan guru mengajar malah memberi idea baru untuk mempelbagaikan
kaedah pengajaran dalam kelas.
Maklumat yang ada dalam buku ini merupakan cadangan sumber isi pelajaran yang boleh
di olah mengikut kesesuaian dan kreativiti guru berdasarkan tahap pelajar. Guru boleh
menggunakan sumber ini dengan merujuk kepada hasil pembelajaran dalam Huraian
Sukatan Pelajaran (HSP) yang baharu.
Besarlah harapan kami agar buku ini dapat digunakan untuk membantu para guru dan
pelajar meningkatkan pengetahuan dan kefahaman dalam mata pelajaran ini.
Di samping
itu, buku ini boleh dijadikan panduan demi meningkatkan Pengajaran & Pembelajaran (P&P)
yang lebih berkesan dan seterusnya meningkatkan pencapaian dalam peperiksaan.
Semoga usaha murni ini diberkati olehNya dan mencapai objektif.
UnitPerdagangan
BidangPendidikanTeknik,VokasionaldanKemahiran
BahagianPembangunanKurikulum
KementerianPelajaranMalaysia
Prinsip Perakaunan KBSM
KANDUNGAN
TAJUK-TAJUK KEMAS KINI DAN TAJUK BARU
SUKATAN SEMAK SEMULA PRINSIP PERAKAUNAN
TAJUK
Muka
surat
TAJUK 1 : PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN

1
1.1 Pendedahan Kepada Penyata Kewangan

(e) Pihak yang bertanggungjawab ke atas penyediaan Penyata
Kewangan
1.2 Sejarah Perakaunan
(c) Perkembangan Sistem Perakaunan:
(i) Falsafah Perakaunan Islam Dan Konvensional
Konsep Pendedahan vs Konsep Penemuan
(Disclosure vs Discovery)
(ii) Falsafah Pelaporan Kos Sejarah dan Nilai Saksama
(Historical dan Fair Value Reporting)
(d) Perakaunan Sebagai Profesion:
(i) Maksud Profesional
(ii) Akauntan Sebagai Pemimpin
(iii) Keperluan Kod Etika Profesion Perakaunan
1.3 Bentuk Organisasi
(a) Pengenalan kepada:
(iv) Koperasi
(b) Perbezaan di antara:
(i) Milikan Tunggal
(ii) Perkongsian
(iii) Syarikat Berhad
(iv)
Koperasi
1.4 Perakaunan dan Simpan Kira

(d) Sub Bidang Perakaunan
(i) Perakaunan Kewangan
(ii) Perakaunan Pengurusan
(iii) Audit
(iv) Percukaian
(v) Sistem Maklumat Perakaunan
1.6 Konsep, Prinsip dan Andaian Perakaunan serta Ciri Kualitatif

Penyata Kewangan
(a) Konsep, Prinsip Dan Andaian Perakaunan:
(vi) Konservatisme
(vii) Asas Perakaunan Akruan
(x) Pelaporan Berasaskan Nilai Saksama
(b) Ciri Kualitatif Penyata Kewangan:
(i) Kebolehfahaman
(ii) Relevan
(iii) Kebolehpercayaan
(iv) Kebolehbandingan
(v) Tepat Masa (Timeliness)
TAJUK 2 : KLASIFIKASI AKAUN : ASET, LIABILITI, EKUITI

PEMILIK, HASIL, BELANJA DAN AKAUN KONTRA
2.6 Akaun Kontra
(a) Definisi Akaun Kontra
(b) Akaun Kontra mengikut pengelasan akaun
19
2.7 Carta Akaun

(a) Definisi Carta Akaun
(b) Fungsi Carta Akaun
(c) Penyediaan Carta Akaun
(d) Inventori :
(i) Sistem Inventori Berkala
(ii) Sistem Inventori Berterusan
TAJUK 3 : DOKUMEN PERNIAGAAN SEBAGAI SUMBER

MAKLUMAT
3.1 Fungsi Dan Jenis Dokumen Dalam Perniagaan
(b) Jenis dokumen perniagaan
(vi) Baucer Bayaran termasuk Penyata Gaji
(xiv) Folio Pelanggan (Guest Folio)
(xviii) Slip Pindahan Wang
25
TAJUK 4 : JURNAL SEBAGAI BUKU CATATAN PERTAMA

4.1 Fungsi Dan Jenis Jurnal
(d) Perekodan urus niaga dalam jurnal daripada:
(i) Dokumen perniagaan
Secara berkomputer
(ii) Pernyataan urus niaga
Secara berkomputer
34
TAJUK 5 : LEJAR
5.1 Fungsi Dan Jenis Lejar
(c) Perekodan urus niaga dalam lejar (termasuk Buku Tunai)
berdasarkan:
(ii) Pernyataan urus niaga
Secara berkomputer
36
(f) Buku Tunai Runcit (Petty Cash Book)

(ii) Perekodan Buku Tunai Runcit menggunakan maklumat:
b. Pernyataan urus niaga
Secara berkomputer
5.2 Akaun Kawalan
(a) Penyediaan akaun kawalan secara manual dan berkomputer:
(ii) Bentuk Lajur
TAJUK 6 : IMBANGAN DUGA

6.1 Fungsi Imbangan Duga
(b) Penyediaan Imbangan Duga bentuk T dan berlajur
(ii) Secara berkomputer
44
6.2 Hubungan Antara Imbangan Duga Dan Penyata Kewangan

(a) Penyata Pendapatan
(iii) Kaedah penyediaan Penyata Pendapatan
Secara berkomputer
(iv) Kesan perekodan sistem inventori ke atas Penyata
Pendapatan
(b) Kunci Kira-kira
(iii) Kaedah Penyediaan Kunci Kira-Kira
Secara berkomputer
TAJUK 8 : PERAKAUNAN UNTUK TUNAI

8.3
Belanjawan Tunai Dan Varian

(c) Perbandingan di antara belanjawan dengan urus niaga sebenar
54
TAJUK 9 : PERAKAUNAN UNTUK PENGGAJIAN

9.1
Dokumen Penggajian
(a) Slip Gaji
(b) Kaedah Pembayaran:
(i) Tunai
(ii) Cek
(iii) Bayaran Automatik (Automated Payment)
9.2
Kawalan Dalam Penggajian

(a) Pemberian Kuasa (Authorisation)
(b) Kawalan dan Keselamatan (Security and Control)
9.3
Pengiraan Gaji
(a) Pengiraan gaji kasar
(i) Gaji pokok
(ii) Elaun
(iii) Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP)
Caruman Majikan
(iv) Pertubuhan Keselamatan Sosial Pekerja (PERKESO)
Caruman Majikan
64
(b) Jenis-jenis potongan dalam penggajian

(i) Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP)
Caruman Majikan dan Pekerja
(ii) Pertubuhan Keselamatan Sosial Pekerja (PERKESO) Caruman Majikan dan Pekerja
(iii) Cukai Berjadual (PCB)
(iv) Pinjaman Perumahan
(v) Pinjaman Kenderaan
(vi) Lain-lain
Yuran Koperasi
Pinjaman Koperasi
9.4 Kesan Penggajian Ke Atas Pendapatan
Membincangkan hasil pembelajaran iaitu
1. Menyatakan maksud gaji dan upah
2. Menyatakan kesan perbandingan antara gaji dan upah terhadap
pendapatan individu.
TAJUK 10 : PERKONGSIAN
10.1
Penubuhan Perkongsian
Membincangkan hasil pelajaran iaitu
6. Menyatakan perubahan bentuk pemilikan perniagaan
daripada milikan tunggal kepada perkongsian.
7. Menjelaskan kesan kemasukan rakan kongsi baharu.
78

PENGURUSAN
14.3
Akaun Pengeluaran
(a) Penyediaan Akaun Pengeluaran.
Membincangkan hasil pembelajaran nombor 2 iaitu merekodkan
pemindahan kos pengeluaran ke Penyata Pendapatan.
82
TAJUK 15 : MAKLUMAT UNTUK MEMBUAT KEPUTUSAN

15.1
Maklumat Pengurusan
(a) Pengenalan kepada maklumat pengurusan
(i) Jenis maklumat
90
Perakaunan Kewangan
Perakaunan Pengurusan
(ii) Tujuan maklumat pengurusan
Perancangan
Kawalan
(b) Penyampaian maklumat pengurusan

(i) Analisis maklumat
(ii) Laporan (Surat, Memo dan Email)
(iii) Komunikasi
15.2
Analisis Penyata Kewangan dan Analisis Nisbah

(a) Fungsi dan pengiraan
(ii) Nisbah Kecairan
Nisbah Semasa termasuk Nisbah Ujian Mampu.
Nisbah Ujian Asid
(iii) Nisbah kecekapan
Tempoh kutipan dan pembayaran hutang

1.1
Pendedahan Kepada Penyata Kewangan
Hasil Pembelajaran
Selepas mempelajari tajuk ini, anda akan dapat:
menyatakan pihak yang bertanggungjawab atas

penyediaan Penyata Kewangan
(e)
Pihak yang bertanggungjawab ke atas penyediaan Penyata Kewangan.

Dari segi undang-undang perniagaan, pemilik merupakan pihak yang
bertanggung-jawab memastikan penyata disediakan.
Terdapat beberapa
pihak yang terlibat dalam penyediaan Penyata Kewangan.
Tugas-tugas yang dipertanggungjawab kepada pihak-pihak di bawah adalah

tertakluk kepada saiz sesuatu perniagaan.
i)
Akauntan
Memberi nasihat, merancang dan melaksanakan dasar dan sistem

belanjawan, kawalan akaun dan perakaunan lain;
Menyediakan
dan
mengesahkan
penyata
kewangan
untuk
dibentangkan kepada pihak pengurusan, pemegang saham, badan

berkanun dan badan-badan lain.
ii) Pengurus Kewangan
Mengurus pelaporan kewangan supaya berjalan lancar.
Menyediakan akaun bulanan dan penyediaan laporan kepada pihak

atasan.
Menyediakan akaun tahunan.
iii) Pengurus Akaun
Menyelenggara
rekod
lengkap
kesemua
transaksi
kewangan
sesebuah perusahaan mengikut prinsip perakaunan yang biasa

dengan bimbingan akauntan.
Mengesahkan
ketepatan
dokumen
dan
rekod
yang
berkaitan
pembayaran, penerimaan dan transaksi kewangan yang lain.

Buku Sumber Pengajaran dan Pembelajaran Prinsip Perakaunan KBSM
Menyediakan penyata dan laporan kewangan bagi tempoh tertentu.
Menjalankan pengiraan perakaunan dengan menggunakan pakej
perisian komputer yang standard.
1.2
Sejarah Perakaunan
Hasil Pembelajaran
Menerangkan perkembangan sistem dan falsafah perakaunan

berasaskan kebertanggungjawaban (accountability), amanah dan
integriti.
Membezakan falsafah perakaunan Islam dan konvensional

berasaskan
konsep
pendedahan
dan
konsep
penemuan
(disclosure vs discovery).
Menerangkan falsafah kos sejarah dan pelaporan nilai saksama

(historical and fair value reporting) dalam sistem perakaunan.
Menerangkan
perkembangan
proses
perakaunan
secara
berkomputer.
Menjelaskan maksud profesional.
Mengenal pasti ciri-ciri akauntan sebagai pemimpin.
Menyenaraikan tanggungjawab akauntan sebagai pemimpin.
Mengenal pasti kewujudan kod etika profesion perakaunan.

M
(c)
ik
k d
ik
Perkembangan Sistem Perakaunan

(i)
Falsafah Perakaunan Islam dan Konvensional
Falsafah Perakaunan Islam

Sistem kewangan berasaskan Syariah Islam telah berkembang dan menjadi
bahagian yang penting dalam sistem kewangan antarabangsa. Namun, ianya masih
dalam proses perkembangan dan memerlukan usaha supaya dapat berdaya saing
dalam persekitaran kewangan global. Dalam banyak aspek, kewangan Islam masa
kini masih lagi bergantung kepada standard pengawalseliaan dan perakaunan
konvensional.
Sumber perakaunan Islam adalah berlandaskan Al Quran dan Sunnah.
Semua aspek perakaunan melibatkan kaedah dan aktiviti yang dibenarkan oleh
syarak. Contohnya, larangan melibatkan riba dalam amalan perakaunan Islam.
Dalam sistem perakaunan Islam, peraturan perakaunan memberi penekanan kepada

aspek akhlak dan etika berpandukan konsep hisbah. Oleh itu, seseorang akauntan
atau Muhtasib perlu memiliki sifat-sifat amanah, benar, bertanggungjawab, adil dan
berakhlak mulia dalam menjalankan tugas-tugasnya sesuai sebagai pemegang
amanah. Perakaunan Islam juga mengambil kira faktor halal haram, kesan moral
dan sosial.
Info:
Sejarah Perkembangan Perakaunan Islam
Sejarah perakaunan Islam melalui 3 peringkat iaitu:
1.
Zaman Keagungan / Zaman Awal

(a)
(b)
Zaman Rasulullah
Urusan keluar masuk wang direkodkan.
Melaksanakan kewajipan membayar zakat.
Nilai mata wang mengikut harga semasa.
Zaman Umar Al Khatab
Kementerian khusus ditubuhkan untuk menguruskan hal-hal perakaunan.
Prinsip keseimbangan atau catatan bergu dipraktikkan dengan meluas dalam

pengurusan Baitulmal dengan menggunakan istilah Al-Hisab.
Penggunaan wang dinar dan dirham bertujuan mengelakkan daripada amalan

riba dan penindasan.
(c)
Peringkat awal mereka menggunakan dinar emas dan dirham perak.
Zaman Umaiyyah dan Abasiah
Islam berada di puncak ketamadunan
Islam menjadi pusat rujukan ilmu pengetahuan, perluasan kuasa, kaedah

percukaian, perdagangan antarabangsa, pengurusan. Baitulmal yang menjadi
faktor kepada perkembangan perakaunan.
2.
Zaman Kemerosotan
(a)
Pertengahan abad ke-5 Hijrah, perpecahan empayar dan umat Islam.
Ulamak dan pemimpin berebut kuasa untuk memerintah dan saling menjatuhkan
antara satu sama lain.
Masing-masing hanya mementingkan harta sedangkan ajaran Islam sudah tidak

diambil perhatian, menyebabkan terputusnya prinsip-prinsip Islam termasuklah
perakaunan dan perekonomian.
(b)
Lewat abad 18 -19M, pengaruh barat terhadap dunia Islam
Empayar Osmaniah di bawah pemerintahan Kamal Atartuk dipengaruhi Barat.
Barat melakukan perluasan kuasa khususnya ke negara-negara Islam
Barat mahu mengaut keuntungan ekonomi di negara yang dijajah.
(c)
Kejatuhan Islam di tangan Barat
Zaman kebangkitan Eropah menyebabkan Islam jatuh.
Musnahnya Pusat Sumber Baitul Hikmah di Sepanyol
Harun Al-Rasyid menggalakkan kedatangan orang luar ke Baghdad.
Barat menguasai keseluruhan umat Islam dan akhirnya segala ilmu Islam telah
berpindah kepada Barat atau dimusnahkan.
3.
Zaman Kebangkitan Semula

(a)
Abad 20
Kebangkitan semula Islam
Pengkajian perakaunan diperhebatkan apabila masyarakat sedar akan masalah

riba yang membelenggu.
Seminar dan persidangan mula diadakan untuk memberi pendedahan tentang

pelbagai ajaran Islam khususnya dalam ekonomi.
Falsafah Perakaunan Konvensional

Konsep perakaunan konvensional menekankan ciri-ciri tertentu kepada amalan
perakaunan iaitu mengambil kira perkara yang hanya boleh diukur dengan nilai
kewangan. Sehubungan itu, dalam membuat keputusan perniagaan, pengurus
biasanya akan membuat keputusan perniagaan berdasarkan keuntungan sematamata. Prestasi syarikat lazimnya dikaitkan dengan keuntungan yang dicapai tanpa
menekan kepada cara dan punca keuntungan. Lebih tinggi keuntungan akan
menggambarkan prestasi kerja pengurus yang lebih baik.
Maka adalah tidak mustahil bagi seseorang pengurus untuk membuat
tindakan perniagaan tanpa mengambil kira kesannya terhadap masyarakat dan alam
sekitar. Kes pembukaan pusat hiburan tanpa kawalan, pembalakan di lereng bukit,
mengaut keuntungan yang berlipat ganda melalui penipuan terhadap pengguna
adalah hasil daripada nilai dan pandangan manusia terhadap faktor keuntungan itu.
Konsep Pendedahan vs Konsep Penemuan (Disclosure vs Discovery)

Bagi tatacara pelaporan maklumat perakaunan, konsep pendedahan menyatakan
bahawa semua maklumat penting perlu didedahkan iaitu tidak ditinggal atau
disembunyikan. Ianya berkait dengan kerelevanan dan kematerialan.
Di samping itu, ia memerlukan kejujuran dalam pembentangan laporan
perakaunan. Kesemua nilai yang dilaporkan dalam penyata kewangan sepatutnya
merupakan nilai yang sememangnya sepatutnya dilaporkan. Pendedahan maklumat
tambahan yang tidak dapat didedahkan pada permukaan penyata tetapi relevan
kepada nilai perniagaan secara keseluruhan biasanya dibuat dalam nota kepada
Penyata Kewangan (notes to the account). Antara perkara yang didedahkan dalam
nota kepada Penyata Kewangan ialah kaedah-kaedah perakaunan yang digunakan
bagi menilai inventori, mengira susut nilai dan mengiktiraf hasil.
Perkara-perkara lain yang perlu didedahkan adalah perubahan dalam

anggaran perakaunan, instrumen kewangan dan liabiliti luar jangka. Konsep ini
bukan sahaja mengutamakan pendedahan segala maklumat penting, tetapi
memerlukan juga maklumat atau data berkenaan disusun dengan teratur supaya
senang dibaca dan difahami.
Sehubungan dengan itu, pendedahan semua
maklumat tentang syarikat akan membolehkan pengguna maklumat kewangan

melihat semua perkara yang perlu dalam membuat keputusan dan perancangan
berkaitan dengan firma itu.
Konsep penemuan pula menyatakan maklumat hanya didedahkan sekiranya
perkara itu dibangkitkan atau dipersoalkan oleh pihak lain atau pihak luar.
Contohnya, dari segi
hasil jualan, penjual sepatutnya mendedahkan keadaan
sebenar barangan jualan dengan jujur supaya sebarang kekurangan didedahkan

kepada pembeli. Tanggungjawab untuk menemui kekurangan tersebut tidak
sepatutnya dipindahkan kepada pembeli.
Namun mengikut peruntukan undang-
undang berasaskan Caveat Emptor" (Buyers Beware), pihak penjual tidak

bertanggung jawab sehinggalah kekurangan ditemui oleh pembeli. Oleh itu, konsep
pendedahan seharusnya bermula dengan tatacara aktiviti perniagaan dilakukan dan
bukan hanya mengenai tatacara maklumat didedahkan dalam penyata kewangan.
(ii)
Falsafah Pelaporan Kos Sejarah dan Nilai Saksama

(Historical and Fair Value Reporting)
Kos sejarah
Kos sejarah ialah kos sebenar, iaitu kos yang telah benar-benar berlaku. Sebarang
kos selain kos sejarah adalah subjektif dan maklumat perakaunan menjadi butir
anggaran semata-mata. Bagi tujuan membuat keputusan tentang rancangan dan
tindakan pada masa hadapan, pihak pengurusan perlu terlebih dahulu mengetahui
prestasi masa lalu yang sebenar.
Untuk mengukur prestasi masa lalu, angka
pengukurnya tidak lain dan tidak bukan ialah kos sejarah.
Nilai Saksama
Nilai Saksama merupakan anggaran nilai terhadap harga pasaran yang realistik dan
munasabah.
Dalam perakaunan, nilai saksama digunakan sebagai anggaran
kepada harga pasaran bagi aset (atau liabiliti) sekiranya (apabila) nilai pasaran
sebenar tidak dapat ditentukan. Sungguhpun begitu, persetujuan di antara keduadua belah pihak yang berurusniaga hendaklah dicapai.
Konsep pelaporan berasaskan nilai saksama.

Nilai berasaskan kos sebenar masih digunakan sebagai nilai untuk direkodkan ke
dalam jurnal sama seperti mengikut konsep kos sejarah.
Namun pada tarikh
penyata kewangan disediakan, kesemua nilai atau angka di dalam buku perlu
disemak untuk memastikan nilai di dalam buku perakaunan adalah nilai saksama.
Keperluan ini dibuat supaya nilai yang akan dilaporkan dalam penyata
kewangan dapat memberi gambaran terkini mengenai nilai perniagaan. Kesemua
item yang dilaporkan berdasarkan kos sejarah perlu diselaraskan jika tidak lagi
merupakan nilai saksama. Contohnya jika terdapat item aset atau liabiliti yang tidak
menunjukkan nilai saksama, pelarasan perlu dibuat kepada nilai sejarah item
tersebut walaupun aset atau liabiliti ini tidak dicadangkan untuk dijual. Konsep ini
sama dengan konsep penilaian semula tetapi sekarang menjadi kelaziman yang
perlu dilaksanakan pada setiap tarikh penyediaan penyata kewangan.
(iii)
Proses perakaunan (Manual dan Berkomputer)
Dalam proses perakaunan secara manual, media penyimpanan maklumat adalah

buku-buku perakaunan seperti Jurnal, Buku Tunai dan Lejar secara fisikal. Kesemua
catatan dan rekod dibuat secara bertulis. Penyediaan akaun dalam sistem manual
agak rumit kerana banyak kerja tulis menulis, pindah memindah daripada dokumen
ke jurnal, lejar, Imbangan Duga dan seterusnya penyediaan Penyata Kewangan.
Pelbagai kesilapan juga boleh berlaku.
Dalam proses perakaunan berkomputer pula, media penyimpanan maklumat
adalah media elektronik seperti disket, cakera optik dan katrij digunakan.
Penyediaan akaun adalah mudah dan cepat kerana program telah diaturcarakan.
Pengiraan, pemindahan dan penyemakan ketepatan data boleh dilakukan secara
automatik (berkomputer). Dokumen-dokumen perniagaan seperti resit, invois dan
sebagainya juga boleh dihasilkan. Pengeposan dan penyediaan Imbangan Duga
serta Penyata Kewangan disediakan secara automatik.
(d)
Perakaunan Sebagai Profesion
(i)
Maksud Profesional
Profesional merujuk kepada sesuatu profesion atau pekerjaan ikhtisas yang
dilakukan oleh seseorang yang mempunyai kemahiran tertentu dan terlatih
dalam bidang-bidang yang diceburi.
(ii)
Akauntan Sebagai Pemimpin

Akauntan adalah seseorang yang mengkhusus dalam bidang perakaunan.
Tugas
seorang
akauntan
sekarang
merangkumi
sebagi
penasihat
perniagaan. Justeru itu, akauntan bukan lagi hanya sebagai seorang

pelaksana proses tetapi perlu membuat keputusan.
Dalam urusan
pembuatan keputusan, akauntan harus memikirkan kesan setiap keputusan

yang dibuat bukan hanya kepada prestasi perniagaan atau organisasi, tetapi
juga kepada pekerja, masyarakat dan persekitaran. Akauntan perlu bertindak
sebagai seorang pemimpin yang berakauntabiliti kepada pihak dalaman
perniagaan dan pihak awam. Seorang akauntan mempunyai tanggungjawab
yang besar.
Oleh itu mereka perlu mempunyai ciri-ciri sebagai seorang
pemimpin seperti akauntabiliti, jujur, amanah, komited dan berintegriti.
Tanggungjawab seorang akauntan secara umumnya adalah seperti berikut:
(iii)
menyediakan Penyata Kewangan.
membuat keputusan.
merancang belanjawan.
merancang pelan strategik dan taktikal.
berurusan dengan pasaran kewangan.
juruaudit dalaman.
penasihat dan perancang percukaian.
Keperluan Kod Etika Profesion Perakaunan

Seorang akauntan yang baik perlu mematuhi beberapa kod etika yang
berkaitan dengan profesionnya ketika menjalankan tugas. Etika profesional
bagi seorang akauntan adalah berdasarkan Kod Etika untuk Akauntan
Profesional (Code of Ethics for Professional Accountants) yang dikeluarkan
oleh International Federation of Accountants (IFAC) menyatakan bahawa
etika adalah mengenai prinsip, nilai dan kepercayaan yang memberi kesan
pada
pengaruh,
pertimbangan
dan
tingkah
laku.
Ianya
melangkaui
pematuhan undang-undang, syarat-syarat dan peraturan. Dengan kata lain

etika adalah melakukan perkara yang betul dalam apa jua keadaan.
Tanggungjawab Akauntan Awam (Akauntan Berdaftar):

1. Melakukan
kerja-kerja
pengauditan
rekod-rekod
kewangan
bagi
memastikan rekod perakaunan itu mematuhi piawaian perakaunan yang

ditetapkan dan memenuhi keperluan Akta Syarikat 1965.
2. Melakukan kerja dalam bidang percukaian iaitu sebagai penasihat dan
perancang percukaian.
3. Melakukan kerja-kerja kesetiausahaan bagi sesebuah perniagaan seperti
mengurus pendaftaran perniagaan dan syarikat baharu serta mengurus
pembaharuan lesen perniagaan.
Tanggungjawab Akauntan Pengurusan

Bertindak sebagai perancang, pengawal dan pengurus kewangan organisasi
tempat
bertugas. Oleh itu, mereka bertanggung jawab menyediakan
belanjawan dan perancangan kos.
Tanggungjawab Akauntan Biasa

Berkhidmat dalam organisasi kerajaan atau industri:
1. Merekod urus niaga dan menyediakan penyata kewangan.
2. Menyelia atau mengurus kakitangan bawahan.
3. Menjalankan kerja-kerja dalam bidang sistem maklumat perakaunan
organisasi.
4. Melakukan kerja-kerja sebagai juru audit dalaman.
1.3
Bentuk Organisasi
Hasil Pembelajaran
Menyenaraikan ciri-ciri koperasi.
Membanding dan membezakan ciri-ciri setiap organisasi

perniagaan dari segi milikan, sumber modal dan liabiliti.
(a)
Pengenalan kepada :
(iv)
Koperasi
Koperasi merupakan badan atau pertubuhan yang dibentuk bersama oleh

sekumpulan individu untuk menggalakkan kepentingan sosial dan ekonomi ahliahlinya mengikut prinsip-prinsip koperasi. Ciri-ciri koperasi ialah seperti berikut:
1.
Tujuan
Sebuah organisasi yang menjalankan perniagaan untuk memperoleh
keuntungan tetapi matlamat utamanya adalah untuk memberi kebajikan
kepada anggota. Koperasi menjaga kepentingan anggota-anggota dan
memberi perkhidmatan ekonomi kepada mereka untuk meningkatkan taraf
hidup dan kebajikan anggota-anggotanya.
Contoh : Koperasi Sekolah menyediakan perkhidmatan jualan alat tulis dan
jualan pakaian unit beruniform.
2.
Penubuhan
Koperasi didaftarkan dengan Ketua Pendaftar Koperasi di bawah Ordinan
Koperasi Malaysia 1984 (Pindaan 1995).
tidak dikenakan.
Yuran pendaftaran penubuhan
Perkataan Koperasi dan Berhad mesti menjadi
sebahagian daripada namanya.

3.
Liabiliti
Koperasi dan para ahlinya menanggung liabiliti terhad. Koperasi mempunyai
taraf perundangan sendiri dan terpisah daripada anggotanya. Koperasi boleh
membeli aset, mengikat perjanjian, mendakwa dan didakwa atas namanya.
4.
Modal
Koperasi mendapat modal melalui sumbangan saham oleh setiap anggota.
Harga saham adalah tetap seperti yang telah dinyatakan dalam UndangUndang Kecil Koperasi.
10
5.
Kuasa dan Keahlian

Semua anggota mempunyai satu undi dan hak atau suara yang sama tidak
kira jumlah saham yang dimilikinya. Setiap anggota tidak boleh memiliki lebih
daripada 20% daripada jumlah modal sesebuah koperasi.
6.
Pentadbiran dan Kawalan

Koperasi ditadbir oleh satu Anggota Lembaga Koperasi (ALK). ALK ini dilantik
dalam mesyuarat agung tahunan koperasi menerusi pengundian. Mesyuarat
agung tahunan ini mesti diadakan setiap tahun.
ALK bertanggungjawab
menggubal dasar, membuat perancangan dan menetapkan matlamat

koperasi itu.
7.
Dividen kepada anggota

Dividen akan dibayar berdasarkan kepada jumlah modal saham yang
disumbangkan oleh anggota sekiranya koperasi memperoleh keuntungan.
Kadar dividen yang boleh dibayar tidak boleh melebihi 10% mengikut Ordinan
Koperasi Malaysia.
Namun begitu, ALK boleh memohon daripada Ketua
Pendaftar Koperasi untuk membayar dividen yang melebihi 10%.
(b)
Perbezaan diantara (i) Milikan Tunggal, (ii) Perkongsian, (iii) Syarikat Berhad
dan (iv) Koperasi.
Jadual berikut menunjukkan perbandingan ciri-ciri organisasi perniagaan dari segi
milikan, sumber modal dan liabiliti.
Milikan
Perkongsian
Syarikat Berhad
Koperasi
Tunggal
1. Milikan
Dimiliki
oleh Dimiliki
oleh
2 Bilangan
seorang
hingga 20 orang minimum
peniaga sahaja
pekongsi
Bilangan minimum
anggota 50 orang
pemegang saham
2 orang
2. Sumber
modal
3. Liabiliti
Modal
Modal
Modal
Sumbangan
disumbangkan
disumbangkan
disumbangkan
saham oleh
oleh pemilik
oleh
setiap oleh
pemegang anggota
pekongsi
saham
Liabiliti tidak
Liabiliti tidak
Liabiliti
terhad Liabiliti
terhad
terhad
kepada
jumlah kepada
saham
yang sumbangan
dilaburkan.
terhad
saham anggota
11
1.4
Perakaunan dan Simpan Kira
Hasil Pembelajaran
Membezakan
perakaunan
kewangan
dan
perakaunan
pengurusan dengan tepat.
Membezakan perakaunan dengan pengauditan serta percukaian

dengan tepat.
Menghubungkaitkan perakaunan dengan pengauditan serta

percukaian dengan betul.
Menyenaraikan kepentingan sistem maklumat perakaunan

dengan tepat dan betul.
(d)
Sub Bidang Perakaunan
Secara umumnya, sub bidang perakaunan terdiri daripada :
(i)
Perakaunan Kewangan
Perakaunan kewangan ialah salah satu cabang perakaunan yang asas
kerana melibatkan proses maklumat kewangan perniagaan direkod, dikelas,
dirumus, ditafsir dan dihubungkan.
Perakaunan kewangan adalah berkaitan dengan pelaporan prestasi
perniagaan (untung atau rugi) dalam sesuatu tempoh perakaunan, pelaporan
kedudukan kewangan, aliran masuk dan aliran keluar tunai yang berkaitan
dengan operasi perniagaan itu. Objektif utama dalam perakaunan kewangan
adalah
untuk
menyediakan
maklumat-maklumat
perakaunan
kepada
pengguna yang berkepentingan.
(ii)
Perakaunan
pengurusan
mengkhusus
kepada
penyediaan
maklumat-
maklumat untuk kegunaan dalaman perniagaan seperti pihak pengurusan

dan kakitangan.
Maklumat ini digunakan untuk perancangan, kawalan,
pembuatan keputusan dan pengurusan syarikat. Contoh laporan perakaunan

pengurusan adalah belanjawan dan laporan prestasi.
12
(iii)
Audit
Audit ialah satu proses sistematik untuk memperoleh dan menilai bukti secara
objektif mengenai pernyataan tentang kegiatan kewangan. Tujuannya adalah
untuk menentukan kesesuaian antara pernyataan tersebut dengan kriteria
yang ditetapkan (pematuhan) serta menyampaikan kepada pengguna yang
berkepentingan.
Pengauditan melibatkan aktiviti pemeriksaan dokumen-dokumen
perniagaan bagi mengesahkan urus niaga yang direkod itu sebenarnya telah
berlaku.
Di samping itu, pengauditan juga bertujuan untuk mengesahkan
rekod perakaunan yang telah disediakan itu mengikut piawaian dan peraturan
perakaunan yang diterima umum. Biasanya, pengauditan ini dilakukan oleh
juruaudit bertauliah.
Pada akhir kerja-kerja pengauditan, juruaudit perlu
mengeluarkan laporan dan memberi pendapat ke atas akaun-akaun yang

telah diperiksa dengan menyatakan laporan kewangan yang diterbitkan
kepada umum itu adalah memberi gambaran yang benar dan saksama (true
and fair view).
(iv)
Percukaian
Bidang perakaunan yang melibatkan perundingan percukaian, perancangan
percukaian dan penyediaan penyata cukai (retan cukai). Mereka yang terlibat
dalam bidang ini mestilah mahir dalam bidang perakaunan.
(v)
Sistem Maklumat Perakaunan

Sistem
maklumat
perakaunan
merupakan
sistem
untuk
menjanakan
maklumat perakaunan sebagai sebahagian daripada sistem maklumat

keseluruhan.
Sistem maklumat perakaunan juga merupakan satu rangkaian
prosedur yang berhubungan antara satu maklumat perakaunan dengan satu
maklumat
perakaunan
yang
lain.
Contohnya
maklumat
perakaunan
kewangan dihubungkan dengan maklumat perakaunan pengurusan atau

percukaian. Sistem ini berperanan untuk memproses data-data perakaunan,
seterusnya
menghubungkan
data-data
ini
dengan
sistem
maklumat
pengurusan agar dapat digunakan oleh organisasi dalam proses pembuatan

keputusan.
13
Jadual di bawah menunjukkan perbezaan di antara Perakaunan Kewangan dengan

Perakaunan Pengurusan:
Aspek
Pengguna
PERAKAUNAN KEWANGAN
Melaporkan kepada pihak
PERAKAUNAN PENGURUSAN
luaran Melaporkan kepada pihak dalaman
organisasi seperti pelabur, pemegang organisasi
bagi
saham, Jabatan Hasil dan pihak fungsi

perundangan.
melaksanakan
pengurusan
perancangan,
seperti
pengawalan,
penilaian prestasi dan pembuatan

keputusan.
Masa
Merupakan ringkasan kepada aktiviti
Lebih menumpukan kepada aktiviti
yang telah lepas.
yang
mempengaruhi
keputusan
masa depan.
Hanya
data-data
yang
telah Laporan
adalah
Tumpuan
diringkaskan yang dilaporkan dalam melaporkan
laporan
laporan
tahunan
dan
terperinci
mengikut
dan
bahagian,
mewakili produk, pelanggan atau segmen.
keseluruhan organisasi.
Laporan perlu disediakan mengikut Tidak
perlu
mengikut
Prinsip
Perundangan Prinsip Perakaunan Yang Diterima Perakaunan Yang Diterima Umum.

Umum.
(Generally
Accepted (Generally
Accounting Principles GAAP)

Pematuhan
Mempunyai
mandatori
iaitu
Accepted
Accounting
Principles GAAP)
mesti Tiada mandatori iaitu mempunyai
dibuat secara terperinci.
pilihan untuk disediakan laporan
(Akta Syarikat 1965 dan Piawaian atau tidak.

Pelaporan
Kewangan
(Financial
Reporting Standard))
14
1.6
Konsep, Prinsip dan Andaian Perakaunan serta

Ciri Kualitatif Penyata Kewangan
Hasil Pembelajaran
(a)
Menerangkan konsep dan prinsip perakaunan.
Menjelaskan dengan contoh konsep dan prinsip perakaunan.
Menyenaraikan ciri-ciri kualitatif Penyata Kewangan.
Konsep, Prinsip dan Andaian Perakaunan serta Ciri Kualitatif Penyata

Kewangan:
(vi)
Konservatisme
Prinsip ini adalah berkait rapat dengan polisi berhati-hati yang diamalkan
untuk melindungi perniagaan daripada segala kerugian yang mungkin
berlaku. Sehubungan dengan prinsip ini, segala kerugian yang dijangkakan
hendaklah diambil kira sebagai belanja dalam Penyata Pendapatan tetapi
segala keuntungan yang dijangkakan tidak boleh diiktiraf sebagai pendapatan
sehingga keuntungan ini telah diperoleh.
Penggunaan konsep ini bagi
memastikan:
aset dan hasil tidak terlebih nyata,
liabiliti dan belanja tidak terkurang nyata,
kerugian mesti direkod walaupun belum berlaku,
keuntungan hanya direkod bila telah berlaku.

Contohnya, pihak pengurusan biasanya terlalu optimis mengenai
masa
hadapan
perniagaannya.
Keadaan
ini
mungkin
akan
memberikan keyakinan kepada mereka bahawa kedudukan kredit

pelanggan mereka yang tertentu adalah sentiasa baik. Keadaan ini
akan menyebabkan untung terlebih nyata kerana peruntukan hutang
ragu yang rendah disediakan. Oleh itu, dalam keadaan ini konsep
konservatisme perlu digunakan.
Peruntukan hutang ragu perlu
diwujudkan untuk meminimakan daripada berlakunya untung yang

terlebih nyata.
15
(vii)
Asas Perakaunan Akruan

Asas Perakaunan Akruan ialah istilah baru bagi konsep pemadanan.
(x)
Pelaporan Berasaskan Nilai Saksama

Penyata
Kewangan
perlu
memberikan
maklumat
yang
tepat,
tidak
mempunyai apa-apa kesilapan yang material serta dapat memberikan

gambaran benar dan saksama. (Rujuk muka surat 5)
(b)
Ciri Kualitatif Penyata Kewangan:
(i)
Kebolehfahaman
Pengguna-pengguna
maklumat
harus
dapat
maklumat yang disampaikan kepada mereka.
memahami
kandungan
Melalui cara ini, maklumat
tersebut dapat digunakan dengan sebaik-baiknya mengikut keperluan

masing-masing.
(ii)
Relevan
Maklumat perakaunan mesti relevan dengan tujuan maklumat tersebut diberi
atau
disediakan.
Pemerolehan
maklumat
yang
tidak
relevan
akan
menyebabkan keputusan yang tidak tepat diambil semasa membuat

perancangan. Oleh itu, maklumat-maklumat dalam penyata kewangan yang
berkaitan dengan peristiwa lalu selalunya tidak begitu relevan kerana
akauntan pengurusan lebih mementingkan aktiviti-aktiviti pada masa kini dan
masa hadapan.
(iii)
Kebolehpercayaan
Kebolehpercayaan merujuk kepada maklumat yang bebas daripada ralat dan
kesilapan. Oleh itu, semua fakta perlu didedahkan berserta bukti yang kukuh.
Selain itu, sesuatu maklumat mesti bebas daripada sebarang
pengaruh dan tidak boleh disediakan bagi tujuan memenuhi kepentingan
pihak tertentu sahaja.
Maklumat yang diperoleh mesti neutral, iaitu tidak
memihak kepada sesiapa pun dan disahkan oleh pihak lain, terutama pihak
luar seperti juruaudit.
16
(iv)
Kebolehbandingan
Ciri ini penting kerana maklumat perakaunan akan digunakan sebagai asas
sesuatu perbandingan, misalnya maklumat dan data dalam laporan prestasi
jabatan-jabatan akan dibandingkan antara dua tempoh yang berlainan.
(v)
Tepat Masa (Timeliness)

Maklumat harus diperoleh pada masa maklumat tersebut diperlukan kerana
maklumat yang diperoleh lewat daripada tempoh yang ditetapkan tidak dapat
digunakan sebagai asas untuk bertindak.
Dalam perakaunan, maklumat perlu diperoleh dengan lebih kerap bagi
membolehkan aktiviti perancangan, pengawalan,pengukuran prestasi dan
pembuatan keputusan dijalankan pada masa yang ditetapkan.
LATIHAN
1.
Dalam sesebuah perniagaan, siapakah yang terlibat dalam penyediaan penyata

kewangan?
2.
Terangkan
perkembangan
sistem
perakaunan
Islam
berasaskan
kebertanggungjawaban (accountability), amanah dan integriti.

3.
Berikan perbezaan antara sistem perakaunan Islam dengan sistem perakaunan

konvensional.
4.
Berikan perbezaan antara konsep kos sejarah dengan konsep nilai saksama.
5.
Nyatakan bidang tugas seorang akauntan dalam sebuah oraganisasi perniagaan.
6.
Nyatakan kepentingan kod etika profesion perakaunan dalam amalan harian seorang
akauntan.
7.
Nyatakan perbezaan perniagaan perkongsian, syarikat berhad dan koperasi.
8.
Bidang tugas seorang akauntan kewangan berbeza dengan bidang tugas seorang
akauntan pengurusan.
Sejauh manakah anda bersetuju dengan kenyataan
tersebut?
17
9.
Perakaunan, pengauditan dan percukaian adalah tiga bidang yang berbeza, tetapi
ketiga-tiga bidang ini masih ada persamaan. Bincangkan.
10.
Penyata kewangan sepatutnya mudah difahami, relevan, boleh dipercayai dan boleh
dibandingkan. Senaraikan kepentingan ciri-ciri ini dalam penyediaan penyata
kewangan.
18
TAJUK 2 : KLASIFIKASI AKAUN : ASET, LIABILITI, EKUITI PEMILIK, HASIL,

BELANJA DAN AKAUN KONTRA
2.6
Akaun Kontra
Hasil Pembelajaran
(a)
Mendefinisikan Akaun Kontra.
Menyenaraikan akaun-akaun kontra.
Memadankan akaun kontra mengikut jenis akaun.
Definisi Akaun Kontra

Akaun kontra ialah akaun yang akan mengurangkan nilai dalam akaun induk.
Contoh akaun induk ialah Akaun-akaun Aset Bukan Semasa, Akaun
Penghutang, Akaun Pemiutang, Akaun Belian, Akaun Jualan dan Akaun
Modal. Akaun kontra bertujuan untuk memberi nilai bersih bagi akaun-akaun
tersebut.
Contoh Akaun-akaun Kontra
(b)
Akaun Susut Nilai Terkumpul
Akaun Peruntukan Hutang Ragu
Akaun Pulangan Belian
Akaun Pulangan Jualan
Akaun Diskaun Diterima
Akaun Diskaun Diberi
Akaun Ambilan
Akaun Kontra mengikut pengelasan akaun

Padanan Akaun Kontra dengan Aset, Liabiliti, Modal, Hasil dan Belanja ialah:
Susut nilai terkumpul mengurangkan Aset Bukan Semasa
Peruntukan hutang ragu mengurangkan penghutang
Pulangan belian mengurangkan belian
Pulangan jualan mengurangkan jualan
Diskaun diterima mengurangkan belian
Diskaun diberi mengurangkan jualan
Akaun Ambilan mengurangkan modal
19
Contoh :
Perniagaan Intan Baiduri
Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Julai 2009 (Petikan)
Jualan
15 000
(-) Pulangan Jualan
200
14 800
(-) Diskaun diberi
300
Jualan Bersih
14 500
Tolak : Kos Jualan

Stok awal
4 500
Belian
12 000
(-) Pulangan Belian
400
11 600
(-) Diskaun diterima
200
Belian bersih
11 400
Perniagaan Intan Baiduri

Kunci Kira-Kira pada 31 Julai 2009 (Petikan)
Aset Bukan Semasa

Kenderaan
50 000
(-) Susut Nilai Terkumpul
5 000
45 000
Aset Semasa
Penghutang
(-) Peruntukan Hutang Ragu
4 500
100
4 400
20
2.7
Carta Akaun
Hasil Pembelajaran
(a)
Mendefinisikan carta akaun.
Menjelaskan kegunaan carta akaun.
Menyediakan jadual carta akaun.
Definisi Carta Akaun

Carta akaun adalah penyenaraian tajuk dan nombor akaun secara sistematik
yang
digunakan
dalam
sistem
perakaunan
berkomputer
sesebuah
perniagaan. Carta akaun juga digunakan untuk tujuan perekodan dalam lejar
am. Sehubungan dengan itu, dalam carta akaun, pengelasan akaun disusun
mengikut jenis akaun seperti aset, liabiliti, ekuiti pemilik, hasil dan belanja.
Carta akaun akan berubah mengikut jenis perniagaan yang dipilih.
Carta akaun boleh dibina sama ada dengan menggunakan sistem
penomboran atau abjad sahaja ataupun kedua-dua angka dan abjad (alphanumeric), bergantung kepada spesifikasi sistem.
Contohnya, sistem kod mungkin menetapkan nombor 9000 9999
untuk item belanja, nombor 1000 1999 untuk item aset dan nombor 2000
2999 untuk item liabiliti seperti di bawah:
Belanja
KOD
ITEM
9000
Perbelanjaan
9001
Sewa
9002
Kadar bayaran
KOD
ITEM
Aset
1000
Aset
1001
Tunai
1002
Penghutang
1003
Kenderaan
21
Liabiliti
KOD
(b)
ITEM
2000
Liabiliti
2001
Pemiutang
2002
Overdraf bank
2003
Gaji terakru
Fungsi Carta Akaun

Carta Akaun berfungsi sebagai tapak (base) untuk menukar nama,
menambah akaun dan memberikan maklumat tambahan kepada akaun yang
ditambah.
Bagi sistem perakaunan berkomputer penyediaan carta akaun
adalah perlu untuk membolehkan komputer mengenalpasti akaun.
(c)
Penyediaan Carta Akaun

Langkah-langkah penyediaan Carta Akaun:
i)
Kenal pasti semua akaun berdasarkan urus niaga yang perlu direkod
mengikut pengelasan akaun iaitu aset, liabiliti, ekuiti pemilik, hasil,
belanja dan akaun kontra.
ii) Bandingkan senarai akaun tersebut dengan senarai akaun yang

terdapat dalam perisian perakaunan.
iii) Beri perhatian pada nama akaun, klasifikasi akaun serta maklumat
tambahan lain seperti jenis akaun dan subklasifikasi akaun.
iv) Masukkan maklumat Carta Akaun yang telah dirangka dalam perisian
perakaunan.
(d)
Inventori
Inventori merujuk kepada semua item yang menjadi barang niaga sesebuah
perniagaan. Bagi perniagaan perkilangan, inventori terdiri daripada inventori
bahan mentah, inventori kerja dalam proses dan inventori barang siap.
Dua sistem yang digunakan untuk menilai inventori adalah:
(i)
Sistem Inventori Berkala
(ii)
Sistem Inventori Berterusan
Sistem Inventori Berkala tidak menyimpan rekod yang terperinci untuk

mengesan semua inventori yang diterima dan dikeluarkan. Kuantiti dan nilai
inventori pada akhir suatu tempoh ditentukan dengan membuat pengiraan
22
fizikal.
Sistem ini biasanya digunakan
oleh perniagaan barangan runcit
yang barang niaganya berharga rendah.
Sistem Inventori Berterusan menyimpan rekod yang terperinci
untuk
mengesan semua inventori yang diterima dan yang dikeluarkan. Setiap

pergerakan inventori direkod dengan menggunakan Buku Rekod Inventori
atau Kad Lejar Stok.
Dengan sistem ini, kuantiti dan nilai stok
dalam
perniagaan boleh dipastikan pada bila-bila masa sahaja dengan merujuk

kepada rekod inventori yang disimpan.
LATIHAN
1.
Nyatakan maksud akaun kontra dan senaraikan beberapa contoh akaun ini?
2.
Nyatakan maksud carta akaun yang diguna dalam perakaunan berkomputer?
3.
Sediakan carta akaun menggunakan maklumat berikut:

Modal
Belian dan jualan
Hutang lapuk
Kenderaan (kos)
Gaji
Iklan
Penghutang
Pemiutang
Bank
Tunai
Stok 1 Januari 2009
Pulangan
Angkutan masuk
Peruntukan hutang ragu
Susut nilai Terkumpul Van
Insurans
4.
Nyatakan perbezaan antara sistem inventori berkala dengan sistem inventori

berterusan.
23
TAJUK 3 : DOKUMEN PERNIAGAAN SEBAGAI SUMBER MAKLUMAT

3.1
Fungsi dan Jenis Dokumen Dalam Perniagaan
Hasil Pembelajaran
Menyenaraikan dokumen-dokumen sumber dan ciri-ciri

setiap dokumen perniagaan.
(b)
Mengenalpasti fungsi setiap dokumen perniagaan.
Jenis dokumen perniagaan

(vi)
Baucer Pembayaran termasuk Penyata Gaji
Penyata gaji merupakan dokumen yang dikeluarkan oleh peniaga kepada

pekerja sekali atau dua kali sebulan.
Ia mengandungi maklumat jumlah
pendapatan pekerja dan potongan gaji dalam tempoh tersebut. Perbezaan

antara pendapatan yang diterima dan potongan gaji adalah jumlah gaji bersih
yang diterima oleh pekerja. Contohnya, gaji Encik Hassan bin Said yang
dibayar oleh Aksesori Komputer ABZ untuk bulan Januari 2009 sebanyak
RM2 150.00 akan dimasukkan ke akaun bank Encik Hassan seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 1.
Pembayaran gaji yang dibankkan terus ke akaun pekerja tidak
memerlukan peniaga menyediakan baucar pembayaran.
AKSESORI KOMPUTER ABZ
SLIP GAJI
Januari 2009
Nama
No Kad Pengenalan
No. KWSP
No. PERKESO
No. Akaun/ Bank
Gaji Pokok
Kerja lebih masa
Pendapatan lain
Tuntutan Perbatuan
Jumlah Penerimaan
:
:
:
:
:
A001 Hassan bin Said

720520-04-5555
13065787
116-03
0408-0057258-52-2 /CEMB
PENERIMAAN
RM
:
1 500.00
:
500.00
:
300.00
:
100.00
:
2 400.00
POTONGAN
KWSP
PERKESO
Potongan Cukai
Berkala
:
:
180.00
45.00
25.00
Jumlah Potongan
250.00
Jumlah Bersih
2 150.00
Rajah 1
24
(xiv)
Folio Pelanggan (Guest Folio)
Folio Pelanggan merupakan satu penyata yang menunjukkan rekod caj yang
dikeluarkan oleh perniagaan perkhidmatan kepada pelanggan, contohnya
perkhidmatan
perhotelan.
Folio
pelanggan
akan
diserahkan
kepada
pelanggan apabila mendaftar keluar selepas pembayaran dibuat.

Folio Pelanggan merupakan item perbelanjaan organisasi perniagaan
atau individu. Contohnya, Pengurus Aksesori Komputer ABZ menginap di
Hotel Harmoni Melaka atas urusan perniagaan. Rajah 2 menunjukkan
pembayaran dibuat dengan menggunakan cek perniagaan sebanyak
RM294.80.
Hotel Harmoni Melaka

Jalan Hang Tuah, 75400 Melaka
Tel : 06-2826480
Fax: 06-2826481
Website : www.harmoni.com.my
E-mail : hhmsisas@tm.net.my
Mukasurat 1/1
Nama
Zarina binti Ahmad

Aksesori Komputer ABZ
17, Jalan Baiduri 1,
47500 Subang Jaya
Tarikh
Rujukan
Butiran
14/01/2009
907
Caj bilik
14/01/2009
522
14/01/2009
No Invois
No. Bilik
Tarikh Masuk
Tarikh Keluar
No Staf
:
:
:
:
:
41222
909
14/01/2009
15/01/2009
SOFIA
Jumlah
RM
RM
210.00
210.00
Caj internet
20.00
230.00
416
Rasa Sayang Coffee House
38.00
268.00
15/01/2009
128
Cukai 10%
26.80
294.80
15/01/2009
009
BTMB 123450
(294.80)
0.00
Zarina
Tandatangan :
Terima kasih Kerana Memilih Hotel Harmoni Melaka
Rajah 2
25
(xviii) Slip Pindahan Wang

Slip Pindahan Wang adalah dokumen yang digunakan untuk memindahkan
wang pelanggan kepada pihak ketiga secara elektronik.
Rajah 3 menunjukkan permohonan kiriman wang secara elektronik
Aksesori Komputer ABZ kepada pembekal, Syarikat Komputech Maju Sdn.
Bhd., berjumlah RM3 200.00. Pembayaran tersebut dibuat antara dua bank
yang berbeza. Contoh Slip Pindahan Wang ditunjukkan pada halaman 24.
26
Cetakanmesinuntuk
[penerimaan
AKSESORIKOMPUTERABZ110000140330JAN200913095432109AREMITTOACCOUNT
040123986534002RM3200.00
PermohonanUntukKirimanWang
Tarikh: 30/01/2009
BANKTENAGA(M)BERHAD
CekJurubank
ArahanPembayaran
RegionLink
TEMPATAN
DerafSerah
PemindahanWangAsing
Lainlain
LUARNEGARA
PindahanTelegraf
KirimanWangMelaluiSistemGIROantarabank
Pemohon
Penerima
Bank/CawanganPenerima(jikaada)
Nama Aksesori Komputer ABZ
NamaSyarikat Komputech Sdn. Bhd.
NamaCentral Bank Berhad
Pekerjaan
Pekerjaan
No.Akaun(jikaada)0401-2398-65340-
AlamatAksesori Komputer ABZ, 17, Jalan

Baiduri 1, 47500 Subang Jaya
AlamatNo. 12/6, Jalan TMR 1, Melaka

Raya, 76230 Melaka
Alamat(jikaada)Taman Melaka Raya

Pekan,Bandar Melaka
Tempat&TarikhLahir
NegaraMalaysia
TujuanPembayaranPembayaran invois No. 111456
Lainlainbutir
LUARNEGARA
MataWang(rujuksebelah)
TEMPATAN
Jumlahkos
Amaunyangakandikirim/hantarkepada
penerima
RM
SEN
Jumlahkos
JumlahKiriman
W
Komisen
JumlahKiriman
W
Komisen
Amaun
BayaranPos
BayaranPos
DutiSetem
DutiSetem
Kadar
KosKabel
KosKabel
FiPerkhidmatan
FiPerkhidmatan
No.KontrakTukaran,kadarkhasoleh
Jumlah
Jumlah
RM
SEN
3200
00
00
3 202
00
RuanganinihendaklahdilengkapimengikutAktaKawalanPertukaranWang,1953(bagiurusanpemastautinkepadabukanpermastautinsahaja)
PEMOHON
Pemastautin
BukanPemastautin
PENERIMA
Pemastautin
Bukan
Pemastautin
Saya/Kamitelahbacadanfahamtentangsyaratsyaratdanperaturanyangtertulisdiselah.Denganhalyangdemikiansegalarisikodantanggungjawab
terhadappermohonaniniadalahtanggungjawabsaya/kamisepenuhnya.Sedariitu,silakeluarkan/kirimkansepertitersebut.Carapembayaranadalah
sepertiberikut:
WangTunai
NomborCek_________________________untukRM______________________dandebitakaunsaya/kamiuntukbarnperkhidmatanbank
ataubayaranyangtelahterkurang(jikajumlahcektidakmencukupi)
Saya/Kamimengakubutirbutirtersebutdiatasdanpermohonansaya/kamiadalahbenar
Tandatangandisahkanoleh:
DebitAkaunsaya/kami1100001403
IZZAIDIN
mt|t
Tandatangan&CapPemohon
RAJAH 3
27
LATIHAN
1
Berikut adalah penyata gaji yang diambil daripada buku Perniagaan Maju
Makmur.
PERNIAGAAN MAJU MAKMUR
SLIP GAJI
September 2009
Nama
No Kad Pengenalan
No. KWSP
No. PERKESO
No. Akaun/ Bank
Gaji Pokok
:
:
:
:
:
A022 Nur Hidayah binti Abdullah

870402-01-6320
13467925
117-09
111-12576438-5/MYBANK
PENERIMAAN
RM
: 1 200.00
POTONGAN
KWSP
144.00
36.00
Kerja lebih masa
700.00
PERKESO
Pendapatan lain
350.00
Potongan Cukai
Tuntutan Perbatuan
150.00
Berkala
10.00
Jumlah Penerimaan
2 400.00
Jumlah Potongan
190.00
Jumlah Bersih
2 210.00
Berpandukan penyata gaji di atas, jawab soalan berikut:

(a)
Nyatakan tujuan dokumen di atas di keluarkan.
(b)
Berapakah
i)
jumlah gaji bersih ?
ii) jumlah potongan?

iii) gaji pokok?
28
Berikut adalah Folio Pelanggan yang diambil daripada buku Hotel DIndah Shah
Alam.
Hotel DIndah Shah Alam

15, Jalan Persiaran 2, 40000 Shah Alam, Selangor
DIndah
Tel : 06-2826480
Fax: 06-2826481
Website : www.DIndah.com.my
E-mail : dindah@tm.net.my
Mukasurat 1/1
Nama
Tarikh
Musa bin Ibrahim
No Invois
09621
Perniagaan Perabot Cengal
No. Bilik
1101
3, Jalan TTU/1, Taman Tasik Utama,
Tarikh Masuk
13/10/2009
75450 Ayer Keroh, Melaka
Tarikh Keluar
15/10/2009
No Staf
WAN KAMARUL
Rujukan
Butiran
Jumlah
RM
14/10/2009
1101
Caj bilik
14/10/2009
0321
Dobi
14/10/2009
0416
DSelera Coffee House
15/10/2009
1101
Caj bilik
15/10/2009
0090
Cukai
15/10/2009
0900
Mybank 023081
RM
180.00
180.00
20.00
200.00
70.00
270.00
180.00
450.00
45.00
495.00
(495.00)
0.00
Musa
Tandatangan :
Terima kasih Kerana Memilih Hotel DIndah Shah Alam
Berdasarkan dokumen di atas, sila jawab soalan berikut.

i.
Nyatakan tujuan folio pelanggan dikeluarkan.
ii. Berapakah jumlah yang perlu dibayar oleh Musa?

iii. Bagaimanakah cara pembayaran dibuat?
29
Berikut adalah Slip Pindahan Wang yang diperoleh dari buku perniagaan Star Computer
Shoppe.
Cetakanmesinuntuk
penerimaan
STARCOMPUTERSHOPPE150210167831Oktober200917891256703AREMITTOACCOUNT
051131246556405RM1500.00
PermohonanUntukKirimanWang
31/10/2009
Tarikh:
BANKMALIQ(M)BERHAD
CekJurubank
ArahanPembayaran
RegionLink
TEMPATAN
DerafSerah
PemindahanWangAsing
Lainlain
LUARNEGARA
PindahanTelegraf
KirimanWangMelaluiSistemGIROantarabank
Pemohon
Penerima
Nama Star Computer Shoppe
Bank/CawanganPenerima(jikaada)
Nama Kedai Elektrik Bakar
NamaSinar Bank Berhad
Pekerjaan
Pekerjaan
No.Akaun(jikaada)0805-4448-56871-
AlamatStar Computer Shoppe, No. 1, Jalan

Hang Tuah, Bukit Baru, 75400 Melaka
AlamatLot 24, Jalan TP/1, Taman

Semabok Perdana , 75050 Melaka.
Bandar Melaka
Alamat(jikaada)Taman Melaka
Tempat&TarikhLahir
NegaraMalaysia
TujuanPembayaranMenjelaskan Invois No. 0056
Lainlainbutir
LUARNEGARA
Amaunyangakandikirim/hantarkepada
penerima
MataWang(rujuksebelah)
Jumlahkos
TEMPATAN
RM
SEN
Jumlahkos
JumlahKiriman
W
Komisen
JumlahKiriman
W
Komisen
Amaun
BayaranPos
BayaranPos
DutiSetem
DutiSetem
Kadar
KosKabel
KosKabel
FiPerkhidmatan
FiPerkhidmatan
No.KontrakTukaran,kadarkhasoleh
Jumlah
Jumlah
RM
SEN
1500
00
00
1 252
00
RuanganinihendaklahdilengkapimengikutAktaKawalanPertukaranWang,1953(bagiurusanpemastautinkepadabukanpermastautinsahaja)
PEMOHON
Pemastautin
BukanPemastautin
PENERIMA
Pemastautin
Bukan
Pemastautin
Saya/Kamitelahbacadanfahamtentangsyaratsyaratdanperaturanyangtertulisdiselah.Denganhalyangdemikiansegalarisikodantanggungjawab
terhadappermohonaniniadalahtanggungjawabsaya/kamisepenuhnya.Sedariitu,silakeluarkan/kirimkansepertitersebut.Carapembayaranadalah
sepertiberikut:
WangTunai
NomborCek_________________________untukRM______________________dandebitakaunsaya/kamiuntukbarnperkhidmatan
bankataubayaranyangtelahterkurang(jikajumlahcektidakmencukupi)
Saya/Kamimengakubutirbutirtersebutdiatasdanpermohonansaya/kamiadalahbenar
Tandatangandisahkanoleh:
Tandatangan&CapPemohon
DebitAkaunsaya/kami1502101678
Faris
_|tt
30
Berdasarkan dokumen di atas, sila jawab soalan berikut.

(i) Nyatakan nama pengirim.
(ii) Nyatakan nama penerima.
(iii) Apakah tujuan urusniaga di atas?
(iv) Berapakah amaun yang dikirim?
31
TAJUK 4 : JURNAL SEBAGAI BUKU CATATAN PERTAMA

4.1
Fungsi dan Jenis Jurnal
Hasil Pembelajaran
Merekod beberapa urus niaga berdasarkan maklumat

dokumen sumber ke Jurnal Am dan Jurnal Khas (secara
berkomputer).
Merekod beberapa urus niaga berdasarkan pernyataan urus

niaga ke jurnal am dan jurnal khas.
(d)
Perekodan urus niaga dalam jurnal daripada:

(i)
Dokumen perniagaan
(ii)
Secara berkomputer
Pernyataan urus niaga
Secara berkomputer
Penyediaan Jurnal Am dan Jurnal Khas secara berkomputer boleh dibuat

dengan menggunakan perisian-perisian yang ada di pasaran seperti perisian
Lembaran Hamparan Elektronik (LHE) iaitu Microsoft Excel atau perisian
perakaunan berkomputer seperti ASSETBase, UBS, MYOB, Mr Accounting
dan perisian-perisian lain.
32
LATIHAN
1. Rekodkan urus niaga berikut dalam Jurnal Am secara berkomputer.

1 Januari 2009
Masukkan wang tunai sebanyak RM200 000 ke dalam Akaun

Bank perniagaan sebagai modal tambahan.
3 Januari 2009
Sebuah komputer bernilai RM3 000 dibawa masuk untuk

kegunaan pejabat.
5 Januari 2009
Membeli perabot berkos RM30 000 secara kredit daripada Kedai

Perabot Jaya.
Jawapan
JURNALAM
Tarikh
Butir
Debit
Kredit
RM
RM
200000
2009
4
Januari1
Bank
Modal
200000
(Catatanpembukaan)
3000
30000
7
8
3 AlatanPejabat
3000
Modal
(Membawamasukkomputer
10
11
untukkegunaanpejabat)
5 Perabot
30000
KedaiPerabotJaya
(Membeliperabotsecara
12
kredit)
13
33
TAJUK 5 : LEJAR
5.1
Fungsi dan Jenis Lejar
Hasil Pembelajaran
Merekod urus niaga ke dalam lejar termasuk Buku Tunai

(secara berkomputer).
Merekod perbelanjaan runcit menggunakan sistem panjar

(c)
Perekodan urus niaga dalam lejar (termasuk Buku Tunai) berdasarkan:

(i)
Dokumen perniagaan
(ii)
(f)
Secara berkomputer
Buku Tunai Runcit (Petty Cash Book)

(ii)
Perekodan Buku Tunai Runcit menggunakan maklumat:

a.
Dokumen perniagaan
b.
Secara berkomputer
Penyediaan Buku Tunai Runcit secara berkomputer boleh dibuat dengan

menggunakan perisian-perisian yang ada di pasaran seperti perisian
Lembaran Hamparan Elektronik (LHE) iaitu Microsoft Excel atau perisian
perakaunan berkomputer seperti ASSETBase, UBS, MYOB, Mr Accounting
dan perisian-perisian lain.
34
Berikut adalah contoh penyediaan Buku Tunai Runcit dengan menggunakan

aplikasi Microsoft Excel .
Cik Ra Enterprise menyimpan Buku Tunai Runcit mengikut sistem panjar
bermula
1 Jun 2009. Wang permulaan sebanyak RM250 diperuntukkan
sebagai dana runcit. Penggunaan wang dalam bulan Jun 2009 adalah seperti
berikut:
2009
Jun
RM
2
Kertas tulis dan dakwat
15
Pewangi pejabat
20
Membayar sewa lori
35
11
Membeli setem
12
14
Membeli bunga hiasan pejabat
25
17
Membeli kertas karbon
10
20
Membeli marker pen
22
Mengirim bungkusan melalui pos
16
24
Membayar elaun tambang
40
28
Membayar upah membaiki mesin faks
30
Anda dikehendaki menyediakan Buku Tunai Runcit dengan menunjukkan

lajur analisis Alat tulis, Belanja pejabat, Belanja pos, dan Tambang.
35
Contoh jawapan
A
1
2
Analisis Pembayaran
Tarikh
2009
Jun 1
Butir
Fol
Penerimaan
Pembayaran
RM
Alat
Belanja
Belanja
tulis
pos
pejabat
RM
RM
Kertas tulis dan dakwat
15
15
Pewangi pejabat
20
Sewa lori
35
11
Setem
12
14
Bunga hiasan pejabat
25
10
17
Kertas karbon
10
10
11
20
Marker pen
12
22
Kiriman bungkusan
16
13
24
Elaun tambang
40
14
28
Upah membaiki mesin
30
Bank
RM
Tambang
RM
RM
250
20
35
12
25
16
40
30
faks
15
16
250
30
Baki
h/b
17
18
19
212
Baki
Bank
28
75
75
38
250
Julai 1
34
b/b
250
Menggunakan formula:
= sum(xx:xx)
38
212
= sum(E5:E14)
= E17-E15)
36
5.2
Akaun Kawalan
Hasil Pembelajaran
menyediakan Akaun Kawalan Penghutang dan Akaun

Kawalan Pemiutang bentuk lajur (secara berkomputer)
(a)
Penyediaan akaun kawalan

(ii) Bentuk lajur
secara berkomputer
Penyediaan Akaun Kawalan Penghutang dan Akaun Kawalan
Pemiutang
secara berkomputer boleh dibuat dengan menggunakan perisian-perisian

yang ada di pasaran seperti perisian Lembaran Hamparan Elektronik (LHE)
iaitu Microsoft Excel atau perisian perakaunan berkomputer seperti
ASSETBase, UBS, MYOB, Mr Accounting dan perisian-perisian lain.
Contoh 1:
Akaun Kawalan Penghutang
Butir berikut dipetik daripada buku Kedai Badrol pada 31 Disember 2009:
2009
RM
Januari 1
Baki penghutang
Disember 31
Jualan kredit
6 450
18 200
Faedah dikenakan ke atas penghutang
180
Diskaun diberi
240
Pulangan jualan
320
Bayaran oleh penghutang
18 250
Diskaun diberi dibatalkan
120
Hutang lapuk
200
Cek diterima tak layan
1 250
Pindahan baki debit dari lejar penghutang ke lejar
270
pemiutang
Pindahan baki kredit dari lejar pemiutang ke lejar
330
penghutang
Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Penghutang (bentuk lajur).
37
Contoh jawapan:
Debit
Kredit
Baki
RM
RM
RM
AKAUN KAWALAN PENGHUTANG

1
Tarikh
Butir
2009
Jan 1
Baki
Dis 31
Jualan
b/b
6 450
18 200
24 650
180
24 830
Faedah
Diskaun diberi
240
24 590
Pulangan jualan
320
24 270
Bank
18 250
6 020
Diskaun diberi (dibatalkan)
10
Hutang lapuk
11
Bank (Cek tak layan)
12
Kontra
270
6 920
13
Kontra
330
6 590
Contoh 2:
120
6 140
200
1 250
Akaun Kawalan Pemiutang
=(E3+C4)-D4
5 940
7 190
Tekan copy untuk semua

lajur baki, jumlah baki akan
diautojana secara automatik.
Butir berikut dipetik daripada buku Kedai Badrol pada 31 Disember 2009:
2009
RM
Januari 1
Baki pemiutang
Disember 31
Belian kredit
5 790
16 100
Angkutan masuk
180
Bayaran cek kepada pemiutang
18 600
Diskaun diterima
625
Pulangan belian
475
Faedah
220
270
pemiutang
330
penghutang
Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Pemiutang (bentuk lajur).

Contoh jawapan:
38
1
2
Debit
Kredit
Baki
RM
RM
RM
AKAUN KAWALAN PEMIUTANG

Tarikh
Butir
2009
Jan 1
Baki
Dis 31
Belian
b/b
Angkutan masuk
Bank
5 790
16 100
21 890
180
22 070
18 600
3 470
Diskaun diterima
625
2 845
Pulangan belian
475
2 370
10
Faedah
11
12
Kontra (Pindahan dari lejar
220
=(E4+D5)-C5
2 590
270
2 320
330
1 990
penghutang ke lejar pemiutang)

Kontra (Pindahan dari lejar
pemiutang ke lejar penghutang)
Tekan copy untuk semua
lajur baki, jumlah baki akan
diautojana secara automatik.
39
LATIHAN
1.
Butir berikut diambil daripada buku Perniagaan pada 31 Ogos 2009:

2009
Ogos 1
Ogos 31
RM
Baki debit lejar penghutang
4 500
Baki kredit lejar penghutang
250
Jualan kredit
10 200
Diskaun diberi
200
Pulangan jualan
150
Hutang lapuk
345
Bayaran cek oleh penghutang
9 655
480
Faedah dikenakan atas penghutang
220
Maklumat tambahan:
Pada 31 Ogos 2009, lejar penghutang menunjukkan baki kredit berjumlah RM225.
Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Penghutang dalam bentuk lajur

pada 31 Ogos 2009.
2.
[ Jawapan: RM5 025]
Maklumat berikut dipetik daripada buku Peramu Store pada 30 Jun 2009:
2009
Jun 1
Jun 30
RM
Baki debit lejar pemiutang
158
Baki kredit lejar pemiutang
2 552
Belian kredit
18 345
18 120
Pulangan belian
405
Belian tunai
2 000
Angkutan dikenakan oleh pemiutang
208
Faedah dikenakan oleh pemiutang
229
Diskaun diterima
501
Maklumat tambahan:
Pada 30 Jun 2009, terdapat baki debit berjumlah RM215 dalam lejar pemiutang dan
baki RM365 dalam lejar pemiutang dipindahkan ke lejar penghutang.
Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Pemiutang dalam bentuk lajur pada
30 Jun 2009.
[Jawapan: RM2 000]

40
3.
Butir berikut diperoleh daripada buku perniagaan Kedai Medina pada 31 Disember
2009:
2009
Januari 1
Disember 31
RM
Baki pemiutang
3 550
Baki penghutang
4 935
Belian kredit
15 660
Jualan kredit
18 200
Pulangan belian
390
Pulangan jualan
408
13 410
Bayaran cek oleh penghutang
16 500
Hutang lapuk
220
300
Diskaun diberi
704
Diskaun diterima
625
Diskaun diberi dibatalkan
28
Faedah dikenakan atas penghutang
82
Angkutan dikenakan oleh pemiutang
100
215
pemiutang
306
penghutang
Anda dikehendaki menyediakan Akaun Kawalan Penghutang dan Akaun Kawalan

Pemiutang dalam bentuk lajur pada 31 Disember 2009.
Jawapan:
RM5 192
RM4 364
41
TAJUK 6 : IMBANGAN DUGA

6.1
Fungsi Imbangan Duga
Hasil Pembelajaran
Menyediakan Imbangan Duga bentuk T dan bentuk lajur

(b) (ii) Penyediaan Imbangan Duga bentuk T dan berlajur secara berkomputer
Penyediaan
Imbangan
Duga
secara
berkomputer
boleh
dibuat
dengan
menggunakan perisian-perisian yang ada di pasaran seperti perisian Lembaran

Hamparan Elektronik (LHE) iaitu Microsoft Excel atau perisian perakaunan
berkomputer seperti ASSETBase, UBS, MYOB, Mr Accounting dan perisian-perisian
lain.
Dalam perisian perakaunan berkomputer, Imbangan Duga dijana secara
automatik oleh sistem perisian tersebut.
Penyediaan Imbangan Duga menggunakan Lembaran Hamparan Elektronik
Berikut ialah butiran baki-baki akaun Safin Enterprise pada 30 Jun 2009.
Stok 1 Julai 2008

Premis
Kenderaan
Belian
Angkutan masuk
Penghutang
Iklan
Gaji
Bank
Pemiutang
Pinjaman bank
Jualan
Pulangan belian
Sewa diterima
Modal 1 Julai 2008
RM
7 500
80 000
42 000
68 430
860
8 600
2 200
8 800
27 400
12 910
20 000
148 600
430
3 000
60 850
Anda dikehendaki menyediakan

Imbangan Duga Safin Enterprise
pada 30 Jun 2009 dengan
menggunakan Lembaran
Hamparan Elektronik.
42
Rajah 1 menunjukkan Imbangan Duga Safin Enterprise yang disediakan pada Lembaran
Hamparan Elektronik.
A
Safin Enterprise
Imbangan Duga pada 30 Jun 2009
Debit
Kredit
Stok 1 Julai 2008
Premis
80 000
Kenderaan
42 000
Belian
68 430
Angkutan masuk
Penghutang
8 600
10
Iklan
2 200
11
Gaji
8 800
12
Bank
27 400
13
Pemiutang
12 910
14
Pinjaman Bank
20 000
15
Jualan
16
Pulangan belian
17
Sewa diterima
18
Modal 1 Julai 2008
7 500
860
148 600
430
3 000
60 850
19
= sum(D4:D18)
20
21
= sum(B4:B18)
Berikut ialah langkah-langkah yang perlu dilakukan untuk menyediakan Imbangan

Duga Safin Enterprise.
Langkah 1: Memasukkan Teks
Tajuk,butir-butir akaun dan angka dimasukkan ke lajur dan baris yang tertentu
Langkah 2: Memasukkan formula
Formula untuk menghitung jumlah debit pada sel B19 adalah seperti berikut:
Sel B19: = sum(B4:B18)
Dan bagi sel C19 adalah seperti berikut:
Sel C19 =sum(C4:C18)
43
LATIHAN
Berdasarkan butir-butir berikut sediakan Imbangan Duga Syarikat Wangsa Permai

pada 31 Disember 2009 dengan menggunakan Lembaran Hamparan Elektronik
Pinjaman bank
Belian
Jualan
Perabot
RM
20 000
86 230
92 821
10 210
Kenderaan
Angkutan masuk
Gaji
Angkutan keluar
Pulangan belian
60 000
3 420
16 511
2 300
460
Pulangan jualan
Sewa dibayar
Kadar bayaran
Iklan
Penghutang
370
8 210
4 023
2 350
8 456
Pemiutang
Modal 1 Januari 2009
Stok pada 1 Januari 2009
15 669
105 760
32 630
Jawapan
Jumlah Imbangan Duga RM234 710
44
6.2
Hubungan Antara Imbangan Duga dan Penyata Kewangan
Hasil Pembelajaran
Menyediakan Penyata Pendapatan (secara berkomputer).
Menyediakan Kunci Kira-kira (secara berkomputer).
a) (iii) Kaedah Penyediaan Penyata Pendapatan secara berkomputer
Penyediaan Penyata Pendapatan secara berkomputer boleh dibuat dengan

menggunakan perisian-perisian yang ada di pasaran seperti perisian Lembaran
Hamparan Elektronik (LHE) iaitu Microsoft Excel atau perisian perakaunan
berkomputer seperti ASSETBase, UBS, MYOB, Mr Accounting dan perisian-perisian
lain.
Sebagai contoh, bagi pengguna perisian ASSETBase, ia memberi dua pilihan
dalam menyediakan Penyata Pendapatan iaitu secara manual atau dijana secara
automatik oleh sistem perisian tersebut.
Penyediaan
Penyata
Pendapatan
menggunakan
Lembaran
Hamparan
Elektronik
Berikut ialah Imbangan Duga Safin Enterprise pada 30 Jun 2009
Safin Enterprise
Imbangan Duga pada 30 Jun 2009
Stok 1 Julai 2008

Premis
Kenderaan
Belian
Angkutan masuk
Penghutang
Iklan
Gaji
Bank
Pemiutang
Pinjaman bank
Jualan
Pulangan
Sewa
Modal 1 Julai 2008
Debit
RM
7 500
80 000
42 000
68 430
860
8 600
2 200
8 800
27 400
12 910
20 000
148 600
430
3 000
60 850
245 790
Kredit
RM
245 790
45
Maklumat tambahan:
Stok pada 30 Jun 2009 adalah bernilai RM4 800
Rajah 2 menunjukkan Penyata Pendapatan Safin Enterprise yang disediakan pada

Lembaran Hamparan Elektronik.
A
Safin Enterprise
Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 30 Jun 2009
RM
Jualan
Stok 1 Julai 2008
Belian
tolak
RM
10
RM
148 600
7 500
68 430
Pulangan
430
8
9
= sum(B6-B7)
tambah
Angkutan masuk
860
==sum(B8+B9)
sum(B4:B18)
Belian bersih
11
= sum(C5+C10)
12
tolak
13
Kos jualan
14
Untung kasar
15
Sewa
Stok 30 Jun 2009
4 800
= sum(C11-C12)
= sum(D4-D13)
3 000
16
17
Iklan
2 200
18
Gaji
8 800
= sum(D14+D15)
= sum(C17+C18)
19
20
= sum(D16+D19)
21
Langkah 1: Tajuk, butir-butir akaun dan angka dimasukkan ke lajur dan baris yang
tertentu
Langkah 2:
Masukkan formula seperti yang ditunjukkan pada gambar rajah di atas.
46
(b)(iii) Kaedah Penyediaan Kunci Kira-kira secara berkomputer

Penyediaan Kunci Kira-kira secara berkomputer boleh dibuat dengan menggunakan
perisian-perisian yang ada di pasaran seperti perisian Lembaran Hamparan
Elektronik (LHE) iaitu Microsoft Excel atau perisian perakaunan berkomputer seperti
ASSETBase, UBS, MYOB, Mr Accounting dan perisian-perisian lain.
Sebagai contoh, bagi pengguna perisian ASSETBase, ia memberi dua pilihan
dalam menyediakan Kunci Kira-kira iaitu secara manual atau dijana secara automatik
oleh sistem perisian tersebut.
Penyediaan Kunci Kira-kira menggunakan Lembaran Hamparan Elektronik
Berikut ialah maklumat yang diperoleh daripada buku perniagaan Safin Enterprise
pada 30 Jun 2009.
RM
Untung bersih
69 040
Premis
80 000
Kenderaan
42 000
Penghutang
8 600
Bank
27 400
Pemiutang
12 910
Pinjaman bank
20 000
Modal 1 Julai 2008
60 850
Stok akhir
4 800
47
Rajah 3 menunjukkan Kunci Kira-kira
Safin Enterprise yang disediakan pada
Lembaran Hamparan Elektronik.

A
Safin Enterprise
Kunci Kira-kira pada 30 Jun 2009
RM
RM
RM
Aset Bukan Semasa
Premis
80 000
Kenderaan
42 000
= sum(D5+D6)
Aset Semasa
Stok akhir
4 800
10
Penghutang
8 600
11
Bank
27 400
12
= sum(C9:C11)
13
Tolak:
14
Pemiutang
15
Modal kerja
Liabiliti Semasa
12 910
= sum(C12-C14)
16
= sum(D7+D15)
17
Ekuiti Pemilik
18
Modal 1 Julai 2008
60 850
19
Tambah:
69 040
Untung bersih
= sum(D18+D19)
20
21
Pinjaman bank
22
20 000
= sum(D20+D21)
23
Langkah 1: Tajuk, butir-butir akaun dan angka dimasukkan ke lajur dan baris yang
tertentu.
Langkah 2: Masukkan formula seperti yang ditunjukkan pada gambar rajah di atas.
48
LATIHAN
1
Encik Zainal ialah pemilik Restoran Muhibah yang menjalankan operasi

perniagaannya di bandar Kangar. Imbangan Duga perniagaannya pada 31 Julai
2009 adalah seperti berikut :
Imbangan Duga pada 31 Julai 2009
Debit
Kredit
RM
RM
Modal
16 030
Stok pada 1 Ogos 2008
7 500
Belian dan Jualan

Pulangan
Lengkapan
37 400
49 750
350
200
12 100
Susut Nilai Terkumpul Lengkapan
2 400
Angkutan atas belian
1 200
Penghutang dan Pemiutang
4 200
3 400
Sewa
2 500
Peruntukan hutang ragu
400
Belanja promosi
620
Insurans
2 400
Komisen
790
Gaji
3 600
Bank
5 300
Ambilan
800
75 470
75 470
Maklumat tambahan :
(i) Stok pada 31 Julai 2009 bernilai RM5 200 pada harga kos dan RM5 240
pada harga pasaran.
(ii) Sewa tahunan ialah RM3 000.
(iii) Insurans terdahulu RM240.
(iv) Susut nilai terkumpul bagi lengkapan ialah 10% setahun mengikut kaedah
baki berkurangan.
(v) Peruntukan
hutang
ragu
hendaklah
diselaraskan
kepada
5%
atas
penghutang.
49
Anda dikehendaki menyediakan:

a) Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Julai 2009.
b) Kunci Kira-kira pada 31 Julai 2009 dalam bentuk penyata (dengan menunjukkan
modal kerja).
Jawapan : Untung kasar RM8 700; Untung bersih RM5 330; Kunci Kira-kira RM20 560
50
TAJUK 8 : PERAKAUNAN UNTUK TUNAI

8.3
Belanjawan Tunai dan Varian
Hasil Pembelajaran
Menghitung varian dengan membandingkan belanjawan

dan prestasi sebenar.
(c)
Perbandingan antara belanjawan dengan urus niaga sebenar

Pengurusan sesebuah organisasi perniagaan memerlukan maklumat berguna untuk
membuat keputusan, merancang dan mengawal perniagaan. Laporan berdasarkan
maklumat berguna perlu dibawa oleh akauntan atau pegawai kewangan ke pihak
pengurusan antaranya ialah varian yang melebihi had tertentu.
Varian merujuk kepada perbezaan antara belanjawan dengan hasil dan
belanja yang sebenar telah berlaku. Varian boleh ditunjukkan dalam bentuk amaun
atau peratusan.
Menghitung varian
Rumus
a) Varian = angka sebenar angka belanjawan
b) Varian dalam peratus boleh ditentukan dengan cara menghitung:
angka varian
________________
100
angka belanjawan
Berikut adalah sebahagian daripada data maklumat item kos dalam belanjawan dan
item kos yang sebenar.
Item kos
Belanjawan
Sebenar
(RM)
(RM)
Sewa
20 000
21 200
Kadar bayaran
18 700
18 200
Promosi
12 300
15 100
JADUAL A
51
Berdasar maklumat di atas, varian dalam bentuk amaun (angka) dan peratus boleh
ditentukan.
Item Kos
Belanjawan
Sebenar
RM
RM
Varian
Angka
(RM)
Catatan
Peratus
+/-
Sewa
20 000
21 200
1 200
6.0%
Kadar bayaran
18 700
18 200
500
2.7%
Promosi
12 300
15 100
2 800
22.8%
JADUAL B
Info :
Apabila varian item pembayaran atau kos adalah positif bermaksud kos bagi item
berkenaan yang telah sebenar dibayar atau ditanggung oleh perniagaan telah
melebihi apa yang telah dibelanjawankan. Jika varian bagi item itu negatif
bermaksud perniagaan berjaya menjimatkan pembayaran atau perbelanjaan seperti
yang dirancang dalam belanjawan.
Contoh kiraan varian dalam bentuk angka:
Varian bagi sewa
= Angka sebenar Angka belanjawan

= RM21 200 RM20 000
= RM1 200
Varian bagi sewa (peratus)
= (Angka varian Angka belanjawan) x 100

= (RM1200 RM20 000) x 100
= 6.0%
52
Contoh penyediaan belanjawan tunai dan varian :
Persatuan Generasi Kedua Gedangsa bercadang untuk mengusahakan projek

pertanian bermula pada bulan Oktober 2009. Persatuan telah menyediakan
belanjawan tunai untuk tiga bulan berakhir 31 Disember 2009 seperti berikut:
PERSATUAN GENERASI KEDUA GEDANGSA
Belanjawan Tunai bagi 3 bulan berakhir 31 Disember 2009
Oktober
November
Disember
Jumlah
RM
RM
RM
RM
39 880
33 850
Baki awal
PENERIMAAN
Modal
38 800
38 800
Pinjaman TEKUN
20 000
20 000
Jualan Hasil pertanian
12 000
12 000
2 200
2 200
550
550
1 100
550
14 750
74 100
Jualan Benih
Sewaan tapak
Jumlah Terimaan
58 800
PEMBAYARAN:
Mesin dan peralatan
7 200
Belian benih
5 600
Input pertanian
1 200
Gaji dan upah
7 200
1 350
6 950
3 000
3 400
7 600
4 200
2 600
2 600
9 400
Penyelenggaraan
200
600
800
1 600
Kos angkutan
120
200
250
570
Pelbagai belanja
400
180
600
1 180
Jumlah Pembayaran
18 920
6 580
9 000
34 500
LEBIHAN/ (KURANGAN)
39 880
(6 030)
5 750
39 600
Baki akhir
39 880
33 850
39 600
39 600
53
Pada 1 Jan 2010,
persatuan mendapati keputusan sebenar bagi penerimaan dan
pembayaran untuk tempoh tiga bulan berakhir 31 Disember 2009 adalah seperti berikut.
Penerimaan dan Pembayaran bagi 3 bulan berakhir 31 Disember 2009
(Bagi tempoh Oktober hingga Disember 2009)
RM
Modal
38 800
PENERIMAAN
Pinjaman TEKUN
20 000
13 800
Jualan Benih
1 700
Sewaan tapak
1 300
Jumlah Terimaan
36 800
Jumlah Modal dan Penerimaan
75 600
PEMBAYARAN:
Mesin dan peralatan
8 500
Belian benih
8 950
Input pertanian
9 800
Gaji dan upah
9 400
Penyelenggaraan
1 450
Kos angkutan
450
Pelbagai belanja
1 200
Jumlah Pembayaran
39 750
Baki akhir
35 850
54
Berdasarkan maklumat keputusan dijangkakan (belanjawan) dan keputusan sebenar yang

telah diberikan maka Belanjawan tunai (jumlah besar 3 bulan) dan Varian boleh disediakan
seperti berikut:
Belanjawan Tunai dan Varian bagi 3 bulan berakhir 31 Disember 2009
BELANJAWAN
SEBENAR
RM
RM
VARIAN
JUM
+/-
Baki awal
PENERIMAAN:
Modal
38 800
38 800
tiada
Pinjaman TEKUN
20 000
20 000
Tiada
12 000
13 800
1 800
15
Jualan Benih
2 200
1 700
500
22.7
Sewaan tapak
1 100
1 300
200
18.2
74 100
75 600
1 500
2.02
Mesin dan peralatan
7 200
8 500
1 300
18.1
Belian benih
6 950
8 950
2 000
28.8
Input pertanian
7 600
9 800
2 200
28.9
Gaji dan upah
9 400
9 400
Penyelenggaraan
1 600
1 450
150
9.4
570
450
120
21.1
1 180
1 200
20
1.7
JUMLAH PEMBAYARAN
34 500
39 750
5 250
15.2
LEBIHAN/ (KURANGAN)
34 500
35 850
1 350
3.9
Baki akhir
39 600
35 850
3 750
9.5
JUMLAH PENERIMAAN
PEMBAYARAN:
Kos angkutan
Pelbagai belanja
Dari jadual belanjawan tunai di atas, varian positif (+) bagi item penerimaan menunjukkan
kesan baik bagi perniagaan kerana berjaya menjana hasil penerimaan sebenar melebihi
angka penerimaan yang dibelanjawankan. Manakala varian yang positif (+) bagi item
pembayaran atau perbelanjaan menunjukkan kesan yang kurang baik bagi perniagaan
kerana telah melebihi perbelanjaan yang dijangkakan.
55
Perhatikan juga varian bagi jumlah penerimaan (meningkat RM1 500) adalah (+)
positif yang membawa maksud perniagaan berjaya menjana hasil penerimaan melebihi
yang dijangka. Walau bagaimanapun varian bagi jumlah pembayaran yang menunjukkan
varian positif (+) bermaksud telah berlaku peningkatan (RM5 250) dalam pembayaran .
Bagi baki akhir pula, variannya negatif (-) dan ini menunjukkan baki akhir tunai adalah
kurang daripada baki yang dijangkakan.
Info:
Daripada data Belanjawan dan Varian di atas, dapat dirumuskan seperti berikut:
KATEGORI ITEM
KESAN VARIAN
Positif (+)
Item Penerimaan
Jumlah Penerimaan
Item Pembayaran
Lebihan
Baki akhir
Baik:
item
Kurang baik: penerimaan bagi
berkenaan melebihi daripada
item berkenaan kurang daripada
yang dijangka
yang dijangka
Baik:
penerimaan
Negatif (-)
Jumlah
bagi
penerimaan
Kurang baik: Jumlah penerimaan
melebihi yang dijangka
kurang daripada yang dijangka
Kurang baik: pembayaran bagi
Baik:
item berkenaan melebihi angka
berkenaan
yang dibelanjawankan
angka yang dibelanjawankan.
Baik: Jumlah lebihan
Kurang
baik:
adalah melebihi daripada angka
adalah
kurang daripada angka
yang dijangka
yang dijangka
Baik: baki akhir tunai
telah
melebihi baki yang dijangka
pembayaran
bagi
kurang
Jumlah
item
daripada
lebihan
Kurang baik: baki akhir tunai

adalah
kurang daripada baki
yang dijangka
56
LATIHAN
1.
Terangkan maksud varian.
2.
BELANJAWAN
KOS SEBENAR
(Tempoh 6 bulan)
(Tempoh 6 bulan)
RM
RM
PEMBAYARAN:
Gaji dan upah
36 000
39 600
Penyelenggaraan
9 600
8 544
Elektrik dan air
8 400
8 568
Berdasarkan jadual di atas, kirakan varian setiap satu item dalam angka dan peratus.
3.
NSR Enterprise bercadang mengusahakan projek ternakan ikan dan udang harimau
dengan pelaburan tunai berjumlah RM8 000 sebagai modal. Projek tersebut meliputi
aktiviti membeli dan menghasilkan benih ternakan dan juga menjual hasil ternakan.
NSR Enterprise menjangkakan penerimaan dan pembayaran dalam perusahaannya
untuk tiga bulan berakhir 31 Disember 2009 adalah seperti berikut:
(i) Membuat pinjaman pertanian pada 5 November 2009 daripada AGRO BANK
berjumlah RM12 000. Pinjaman dikenakan faedah 3% setahun secara rata dan
perlu dibayar balik selama 5 tahun. Ansuran pinjaman bulanan berserta faedah
akan mula dibayar pada bulan berikutnya.
(ii) Pada bulan ketiga, sebahagian benih ikan dan udang akan dijual dengan nilai
RM1 500.
(iii) Sebuah kolam disewakan dengan kadar RM2 800 mulai Disember 2009.
(iv) Kos yang perlu ditanggung dan dibayar dalam projek ini adalah:
a) Kos penyediaan 6 buah kolam dengan kos RM800 sebuah dibayar pada
bulan Oktober 2009.
b) Belian benih induk ikan dan udang bagi bulan Oktober RM1 800 dan
November RM1 200.
c) Belian alatan dan mesin pada bulan November RM2 300.
d) Sewa bulanan tapak projek RM700 sebulan mulai Oktober.
e) Air dan elektrik RM400 bagi bulan Oktober dan November.
Kos ini
dijangka meningkat 10% pada bulan Disember.
57
f)
Upah tiga
orang pekerja RM600 seorang bagi bulan Oktober dan
dijangka bertambah seorang lagi mulai bulan November dengan upah

sebanyak RM250 sebulan.
g) Pelbagai belanja RM200 sebulan.
Berdasarkan maklumat di atas, anda dikehendaki:

(a) Menyediakan belanjawan tunai bagi 3 bulan berakhir 31 Disember 2009
(b) Mengira varian untuk upah dan kadar bayaran untuk tempoh 3 bulan sekiranya
kos sebenar ialah RM4 100 untuk kedua-dua item bagi tempoh yang sama.
Jawapan
(a) Jumlah penerimaan: Okt. RM20 000; Nov. Tiada; Dis. RM4 300 dan
Jumlah Besar untuk 3 bulan: RM24 300
Jumlah pembayaran: Okt. RM8 500; Nov. RM4 380; Dis. RM3 220 dan
Jumlah Besar untuk 3 bulan: RM18 400
(b) Jumlah jangkaan: upah dan kadar bayaran RM3 540
Varian dalam amaun : RM4 100 RM3540) = RM560
Varian dalam peratus: RM560 RM3 540 = 15.82% (positif)
58
4.
Pada 1 Januari 2010, NSR Enterprise telah menyemak buku perniagaan dan
mendapati penerimaan (termasuk modal) dan kos sebenar bagi perniagaan untuk
tempoh tiga bulan berakhir 31 Disember 2009 adalah seperti berikut:
Penerimaan dan Pembayaran bagi 3 bulan berakhir 31 Disember 2009:

(Bagi tempoh Oktober hingga Disember 2009)
RM
Modal
8 000
PENERIMAAN
Pinjaman AGRO BANK
12 000
Jualan benih induk
1 950
Sewa kolam
2 660
PEMBAYARAN:
Ansuran pinjaman (pokok dan faedah)
2 060
Mesin dan peralatan
2 300
Belian benih induk
2 850
Sewa tapak
2 100
Kadar bayaran
1 426
Upah
2 760
Pelbagai belanja
500
59
Berdasarkan belanjawan yang disediakan dalam soalan 4 dan juga maklumat

sebenar di atas, anda dikehendaki melengkapkan jadual berikut:
(Catatan: pengiraan varian adalah berasaskan kepada angka belanjawan)
NSR ENTERPRISE
BELANJAWAN DAN VARIAN
Bagi tempoh 3 bulan berakhir 31 Disember 2009
Butir
Jumlah
Jumlah
VARIAN
Dijangka
Sebenar
RM
RM
JUM
+/-
Modal/ Baki awal
PENERIMAAN:
JUMLAH PENERIMAAN
PEMBAYARAN:
JUMLAH PEMBAYARAN
LEBIHAN/ (KURANGAN)
PENERIMAAN
Baki Akhir
60
TAJUK 9 : PERAKAUNAN UNTUK PENGGAJIAN

9.1
Dokumen Penggajian
Hasil Pembelajaran
Menyatakan maksud penggajian.
Mengenalpasti kaedah pembayaran gaji.
Penggajian ialah urusan menggaji. Setiap individu yang bekerja dengan orang lain akan
mendapat ganjaran daripada majikannya. Ganjaran tersebut dipanggil gaji atau upah.
a) Slip Gaji
Slip gaji merupakan dokumen yang diterima oleh pekerja yang menerima gaji. Itemitem yang biasa terdapat dalam slip gaji ialah
i.
Bahagian penerimaan
Meliputi gaji pokok, elaun kerja lebih masa, bonus, imbuhan, elaun sara diri
(COLA) dan lain-lain.
ii.
Bahagian potongan
Meliputi caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP), Pertubuhan
Keselamatan Sosial (PERKESO), Potongan Cukai Berjadual (PCB), pinjaman
perumahan, pinjaman kenderaan, pinjaman bank dan lain-lain.
iii.
Gaji bersih
Jumlah penerimaan tolak jumlah potongan.
ERICOOL ENGINEERING SDN. BHD.
SALARY SLIP
MONTH
NAME
POSITION
:
:
:
SEPT 2009
AZLINA BINTI ABAS
ADMIN CLERK
ACCT
I/C NO
EPF NO
DEPARTMENT
ADMIN DEPARTMENT
SOCSO NO
EARNING
BASIC SALARY
ALLOWANCE MOBILE
OVERTIME
OUT-STATION
OTHERS
GROSS SALARY
RM
RM
RM
RM
RM
RM
600.00
50.00
121.15
50.00
821.15
: 12-5678-9123-5
: 590729-05-5384
: SG 6178123
:
XXXXXXXXXXXXX
DEDUCTION
ADVANCE
UNPAID LEAVE
EPF
SOCSO
LOAN
TOTAL
RM
RM
RM
RM
RM
RM
66.00
4.25
NET SALARY
RM
750.90
70.25
Date Join: 1st Sept 2005
Contoh slip gaji
61
b) Kaedah Pembayaran
Kaedah pembayaran gaji :

i.
Tunai
Gaji dibayar kepada pekerja secara tunai.
ii.
Cek
Gaji dibayar kepada pekerja dengan menggunakan cek.
Bagi kaedah (i) dan (ii), pekerja perlu menandatangani baucar pembayaran
sebagai bukti penerimaan gaji bagi bulan tersebut.
iii.
Bayaran Automatik (Automated Payment)

Pekerja juga boleh menerima gaji melalui bank dengan cara bayaran
automatik. Bayaran automatik bermaksud majikan memberi arahan bertulis
kepada pihak bank untuk membayar sejumlah wang tertentu ke akaun
pekerjanya.
62
9.2
Kawalan Dalam Penggajian
Hasil Pembelajaran
Mengenalpasti dokumen pemberian kuasa penggajian.
Menerangkan maksud kawalan dalam penggajian.
Menjelaskan objektif dan kepentingan Kawalan Dalaman

Penggajian.
Kawalan dalam penggajian terbahagi kepada

i)
Pemberian kuasa
ii)
Kawalan dan keselamatan
Pemberian kuasa ialah satu surat kuasa yang dikeluarkan oleh majikan kepada
pihak yang bertanggungjawab untuk membayar gaji pekerja.
Kawalan dalaman penggajian merangkumi empat aktiviti:

(i)
Pengambilan pekerja
(ii)
Jadual masa bekerja
(iii)
Menyedia dan menyimpan rekod pekerja
(iv)
Pembayaran gaji kepada pekerja
Antara objektif Kawalan Dalaman Penggajian ialah

i)
menjaga aset syarikat
ii)
mengurangkan penyelewengan dan penipuan
iii)
memastikan dokumen pembayaran gaji selamat.
iv)
rekod-rekod penggajian memenuhi prosedur perakaunan
63
BidangTugasEksekutifSumberManusia:
1. Bertanggungjawabdalammerancangdanpengrekrutan:
-
Temuduga,pengrekrutan,ujian,koordinasipekerjasementara@kontrak
2. Bertanggungjawabdalammerancanglatihan:
-
Orentasi,pengurusanprestasi,kemahiran,latihan,peningkatanproduktiviti
3. Bertanggungjawabdalammenyimpanrekodperibadi:
-
Sistemmaklumat,rekodpekerja.
4. Bertanggungjawabdalamperancanganstrategik:
-
Membuatramalanperancanganjumlahkakitangansyarikatuntuktahun
seterusnyaberdasarkankeutuhandankeperluansyarikat.
5. Bertanggungjawabdalampampasan:
-
Mentadbirgajidanupahsamaadaharian/bulanan
Merekabentukkerja
Bayaraninsentifyangbersesuaiandengankeperluansyarikat
Penilaiankerja
MembuatcarumanbulananpekerjabagiKWSPdanPERKESO
MenguruskanperkarayangberkaitandenganpampasanKWSPdanPERKESO
sekiranyaberkaitan.
Petikan suratpemberiankuasa
64
9.3
Pengiraan Gaji
Hasil Pembelajaran
Mengenalpasti butiran yang menjadi sumber gaji.
Menerangkan maksud gaji pokok, elaun, KWSP dan

PERKESO.
Mengenalpasti butiran yang menyebabkan pengurangan

gaji.
Menghitung gaji bersih.
Merekod pembayaran gaji dalam lejar.
a) Pengiraan Gaji Kasar

Gaji kasar ialah gaji yang terdiri daripada gaji pokok, elaun kerja lebih masa,
bonus, elaun perumahan, elaun sara diri (COLA), elaun dobi, elaun makan, elaun
kritikal, elaun tanggungjawab dan lain-lain.
Gaji pokok ialah gaji sebenar yang ditawarkan kepada pekerja seperti dalam
kontrak kerja. Elaun ialah faedah sampingan yang dibayar kepada pekerja yang
diperuntukkan bagi sesuatu perjawatan.
Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) ialah badan berkanun yang

ditubuhkan oleh kerajaan dengan tujuan menggalakkan tabungan sebagai
jaminan hari tua pekerja. Caruman KWSP bagi setiap pekerja terdiri daripada
dua bahagian iaitu caruman bahagian pekerja dan caruman bahagian majikan.
Kadar caruman berubah dari semasa ke semasa bergantung kepada polisi
kerajaan. Kadar caruman terkini adalah sebanyak 12% bagi majikan dan 9%
bagi pekerja yang berasaskan gaji pokok.
Contoh pengiraan potongan KWSP :
Salmah menerima gaji pokok sebanyak RM2 000 sebulan. Dia mencarum dalam
KWSP sebanyak 9% sebulan dan majikannya mencarum 12%.
Caruman pekerja = RM2 000 x 9%
= RM180
Caruman majikan = RM2 000 x 12% = RM240

Jumlah caruman KWSP bulanan = RM180 + RM240 = RM420
65
Pertubuhan Keselamatan Sosial (PERKESO)

ialah sebuah badan berkanun yang bertujuan
LamanwebPERKESO:
http://www.perkeso.gov.my/
untuk mentadbir skim keselamatan sosial dan

memberi perlindungan kepada pekerja terhadap beberapa kejadian luar jangka
seperti kemalangan semasa perjalanan, ilat dan kematian. Mengikut Akta
Keselamatan Sosial Pekerja 1969, semua majikan yang mempunyai seorang
atau lebih pekerja yang menerima gaji kurang daripada RM3 000, wajib
mendaftarkan pekerjanya dengan PERKESO.
Caruman PERKESO perlu
dibayar oleh majikan dan pekerja (lihat jadual di bawah).
PetikanjadualcarumanPERKESO
Perlindungan PERKESO adalah untuk pekerja warganegara Malaysia dan

pemastautin tetap sahaja. Kategori pekerja yang dikecualikan daripada caruman
PERKESO adalah seperti berikut :
Kakitangan kerajaan
Pekerja khidmat rumah
Bekerja sendiri
Pekerja asing
Tuan punya dan pasangan syarikat persendirian atau perkongsian.
66
Semua pembayaran berbentuk wang kepada pekerja dianggap sebagai gaji

yang layak dicarumkan dengan PERKESO. Antara pembayarannya ialah
Gaji pokok
Kerja lebih masa
Komisen
Elaun insentif, elaun sara hidup
Caj perkhidmatan (service charge)
Contoh pengiraan gaji kasar :

Karen menerima gaji pokok sebanyak RM1 100 sebulan.
Elaun sara hidup
sebanyak RM200 dan elaun perumahan sebanyak RM250. Kirakan jumlah gaji
kasar yang diterima oleh Karen.
Pengiraan :
Gaji pokok
RM
1 100
Elaun sara hidup
200
Elaun perumahan
250
Gaji kasar
1 550
Caruman yang perlu dibayar oleh majikan kepada PERKESO ialah RM34.90,
manakala caruman yang perlu dibayar oleh pekerja ialah RM7.75 (rujuk jadual)
b) Jenis-jenis Potongan dalam Penggajian

Jenis-jenis potongan dalam penggajian adalah seperti berikut:
i.
Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) caruman pekerja.
ii. Pertubuhan Keselamatan Sosial Pekerja (PERKESO) Caruman pekerja.

iii. Potongan Cukai Berjadual (PCB).
iv. Pinjaman perumahan.
v. Pinjaman kenderaan.
vi. Lain-lain
Yuran Koperasi
Pinjaman Koperasi
Zakat
67
Info:
Potongan Cukai Berjadual PCB adalah satu mekanisma potongan cukai
pendapatan daripada saraan bulanan semasa pekerja mengikut Jadual
Potongan Cukai Bulanan atau kaedah-kaedah lain yang diluluskan oleh
Ketua Pengarah LHDN. Potongan ini bertujuan untuk mengurangkan
beban pekerja membayar cukai sekaligus apabila cukai dikira.
Menghitung Gaji Bersih

Gaji bersih ialah gaji kasar tolak dengan jumlah potongan gaji.
Gaji bersih = gaji kasar jumlah potongan gaji

Contoh pengiraan gaji bersih:
Ramesh menerima gaji pokok sebanyak RM2 300 sebulan. Dia juga menerima elaun
sara hidup sebanyak RM250, elaun makan RM300 dan elaun dobi sebanyak RM50.
Dia mencarum dalam KWSP sebanyak 9% dan membayar PERKESO sebanyak
RM15 sebulan. Ramesh juga membayar pinjaman perumahan sebanyak RM750
dan yuran koperasi RM25.
Kirakan gaji bersih yang diterima oleh Ramesh.
Penerimaan
Gaji pokok
2 300.00
Elaun sara hidup
250.00
Elaun makan
300.00
Elaun dobi
50.00
2 900.00
Pembayaran
KWSP (2 300 x 9%)
PERKESO
Pinjaman perumahan
Yuran koperasi
207.00
14.75
750.00
35.00
996.75
Jumlah gaji bersih : RM2 900 RM996.75 = RM1 903.25
68
Merekod Pembayaran Gaji dalam Lejar
Contoh catatan dalam jurnal:

Sepanjang bulan Januari, Syarikat Seri Maju yang mempunyai pekerja seramai 10
orang membayar gaji sebanyak RM800 seorang.
Caruman KWSP bagi pekerja
sebanyak 9% dan caruman PERKESO sebanyak RM140.
Setiap pekerja perlu
mencarum dalam insurans nyawa sebanyak RM50 sebulan. Gaji bagi bulan januari
dibayar pada minggu pertama bulan Februari.
Sediakan catatan jurnal menunjukkan pembayaran gaji tersebut.

Jawapan
Tarikh
Feb 3
Butiran
Debit
Kredit
8 000
Gaji
KWSP
720
PERKESO
140
Insurans
500
6 640
Gaji terakru
(Merekod pembayaran gaji bagi bulan Januari)
Lejar :
Akaun Gaji
RM
KWSP
720
PERKESO
140
Insuran
500
Gaji terakru
RM
Untung Rugi
8 000
6 640
8 000
8 000
Akaun Gaji Terakru

RM
Bank
6 640
RM
Gaji
6 640
69
9.4
Kesan Penggajian Ke Atas Pendapatan
Hasil Pembelajaran
Menyatakan maksud gaji dan upah.
Menyatakan kesan perbandingan antara gaji dan upah

terhadap pendapatan individu.
Gaji ialah pendapatan tetap yang dibayar kepada golongan pengurusan dan
pentadbiran. Contohnya gaji guru, pengurus dan kerani. Manakala upah ialah
pendapatan tidak tetap yang dibayar mengikut jam bekerja, bilangan hari bekerja atau
jumlah unit pengeluaran.
Contoh 1:
Encik Aizat bekerja sambilan sebagai jurujual komputer. Upah yang diterima ialah RM20
sejam dan dia bekerja selama 5 jam sehari selama 20 hari.
Hitungkan upah yang diterima oleh Encik Aizat.
Upah = 20 hari x 5 jam x RM20

= RM2 000
Kesan gaji ke atas pendapatan individu adalah tetap. Kesan upah ke atas pendapatan
individu adalah berubah mengikut kadar upah yang diperoleh. Individu yang dibayar gaji
akan memperoleh pendapatan yang tetap.
Bagi individu yang dibayar upah, mereka akan menerima pendapatan yang tidak
tetap kerana bayaran adalah bergantung kepada kadar upah berasaskan tempoh masa
bekerja atau unit pengeluaran yang dihasilkan. Contoh tempoh masa ialah berasaskan
jam dan hari bekerja, manakala upah bagi penghasilan keluaran berasaskan unit atau
kuantiti yang dihasilkan.
70
Contoh 2
Encik Parjo bekerja membuat kerusi di sebuah kilang perabot di pekan Banting. Bagi
setiap kerusi yang dihasilkan dia menerima upah sebanyak RM15. Hitung upah yang
diterima sekiranya dia telah menghasilkan 60 buah kerusi bagi bulan Januari tahun
2009.
Pengiraan :
Upah = 60 unit x RM15 = RM900
LATIHAN
A Soalan Objektif
1. Antara berikut yang manakah kaedah pembayaran gaji?
Tunai
II
Cek
III
Bayaran Automatik
IV
Slip pindahan wang
A I, II dan III
B I, II dan IV
C I, III dan IV
D II, III dan IV
2. Antara berikut, yang manakah merupakan butiran yang menjadi sumber pendapatan
gaji?
Elaun
II
Gaji pokok
III Caruman PERKESO

IV Potongan Cukai Berjadual (PCB)
A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV
71
Soalan 3 dan 4 berdasarkan maklumat berikut
Encik Alwi seorang pekerja di sebuah syarikat multinasional. Berikut merupakan

butiran sumber dan potongan gaji Encik Alwi bagi bulan November 2009
RM
Gaji pokok
3 000
Elaun lebih masa
500
Elaun kritikal
300
KWSP (caruman majikan)
360
Pinjaman kenderaan
500
Pinjaman perumahan
600
KWSP (caruman pekerja)
330
Cukai Berjadual (PCB)
80
3. Hitung gaji kasar Encik Alwi bagi bulan November.
A RM3 800
B RM3 860
C RM4 130
D RM4 160
4.
Hitung gaji bersih Encik Alwi bagi bulan November.
A RM3 060
B RM2 980
C RM2 650
D RM2 290
5. Puan Humaira bekerja sambilan sebagai jurujual kosmetik. Upah yang diterima ialah
RM20 sejam. Hitung upah sekiranya beliau bekerja sebanyak 15 jam bagi bulan
Disember 2009.
A RM350
B RM300
C RM250
D RM200
72
Jawapan
1. A
2. A
3. A
4. D
5. B
B Soalan subjektif
1. Apakah maksud penggajian?
2. Senaraikan 3 kaedah pembayaran gaji.
3. Nyatakan maksud Kawalan Dalaman Penggajian.
4. Nyatakan objektif dan kepentingan Kawalan Dalaman Penggajian.
5. Puan Premalatha bekerja sebagai kerani akaun di sebuah syarikat swasta dengan
gaji bulanan RM1 500. Elaun bulanan ialah RM300. Caruman kepada KWSP ialah
9% oleh pekerja dan 12% oleh majikan.
Anda dikehendaki menghitung:

i)
Gaji kasar
ii) KWSP caruman pekerja dan majikan
Jawapan: (i) RM1 800 (ii) RM315
6. Encik Leong bekerja sebagai pegawai kewangan dengan gaji bulanan RM2 600 dan
elaun bulanan sebanyak RM500. Potongan Cukai Berjadual ialah RM55. Caruman
kepada KWSP ialah 12% oleh majikan dan 9% oleh pekerja.

i)
Gaji Kasar
ii)
Gaji Bersih
Jawapan: (i) RM3 100 (ii) RM2 811

73
TAJUK 10 : PERKONGSIAN
10.1
Penubuhan Perkongsian
Hasil Pembelajaran
Menyatakan
perubahan
bentuk
pemilikan
perniagaan
daripada milikan tunggal kepada perkongsian.
Menjelaskan kesan kemasukan rakan kongsi baharu.
Perubahan bentuk pemilikan perniagaan daripada milikan tunggal kepada

perkongsian
Perniagaan milikan tunggal boleh berubah menjadi perkongsian apabila bilangan

pemiliknya meningkat melebihi satu orang dan kurang 20 orang.
Penubuhan
perkongsian ini mestilah mematuhi peraturan-peraturan yang termaktub dalam Akta

Perkongsian 1961.
Perubahan perniagaan milikan tunggal kepada perkongsian boleh berlaku
atas beberapa sebab. Antaranya ialah:
Penggabungan idea, kemahiran dan pengalaman untuk kepentingan

perniagaan
Keperluan sokongan modal yang mencukupi daripada orang lain
Perkongsian tanggungan risiko perniagaan
Keperluan terhadap kemahiran tertentu
Kos penubuhan lebih rendah dan proses yang lebih mudah berbanding
penubuhan syarikat berhad.
Perlunya berkongsi pengurusan dan kepakaran dengan orang lain.
Beban cukai yang rendah kerana cukai yang dikenakan adalah cukai
perseorangan.
Buku Sumber Pengajaran dan Pembelajaran Prinsip Perakaunan KBSM 74
Kesan kemasukan rakan kongsi baharu
Rakan kongsi baharu diperlukan atas kemahiran tertentu yang dimiliki ataupun
sumbangan modal yang diberikan.
Dari aspek perundangan, perkongsian tidak
dianggap entiti berasingan dengan pekongsi (liabiliti tidak terhad). Hal ini bermakna
segala urusan yang dibuat oleh seorang pekongsi baharu akan mengikat
perkongsian secara keseluruhannya.
Seorang yang diakui sebagai pekongsi baharu dalam sesuatu firma, dia
secara automatik mengambil tanggungjawab sebagai pekongsi tetapi tidak
bertanggungjawab atas apa-apa yang berlaku sebelum menjadi pekongsi.
Kemasukan rakan kongsi baharu akan mengubah kedudukan aset dan liabiliti
setiap rakan kongsi.
Penilaian semula aset dan liabiliti perlu dibuat bagi
menentukan kadar pembahagian untung atau rugi.
Perjanjian baharu perlu dibuat
bagi memperuntukkan hak-hak dan tugas-tugas rakan kongsi.
LATIHAN
SOALAN OBJEKTIF
1.
Antara berikut yang manakah sebab pemilikan tunggal berubah menjadi perkongsian
?
A
Pemilik milikan tunggal meninggal dunia
Liabiliti pemilik milikan tunggal tidak terhad
Perniagaan milikan tunggal dikenakan cukai syarikat
Pemilik milikan tunggal memerlukan kemahiran yang dimiliki oleh individu

tertentu
2.
Berikut adalah sebab-sebab perubahan pemilikan tunggal kepada perkongsian

kecuali
A
Kos penubuhan adalah murah berbanding penubuhan syarikat berhad
Pemilik sendiri boleh memperoleh untung yang banyak
Pemilik dapat berkongsi idea pengurusan
Lebih banyak modal boleh dikumpulkan
Kemasukan rakan kongsi baru akan memberi kesan kepada perniagaan kecuali
A
Kedudukan aset dan liabiliti pemilik tidak berubah
Pembahagian untung dan rugi antara pekongsi akan berubah
Risiko tanggungan dikongsi lebih ramai pemilik
Pengurusan dikongsi bersama
Jawapan:
1.
2.
3.
SOALAN SUBJEKTIF
1.
Terangkan kesan kemasukan rakan kongsi baharu dalam perkongsian.
2.
Berikan tiga sebab perniagaan milikan tunggal bertukar menjadi perkongsian.
TAJUK 14 : PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN PENGURUSAN
14.3
Akaun Pengeluaran
Hasil Pembelajaran
merekodkan pemindahan kos pengeluaran ke Penyata

Pendapatan.
(a) Penyediaan Akaun Pengeluaran
Kos Pengeluaran ialah kos yang terlibat dalam proses penghasilan barang siap. Apabila
kos pengeluaran telah diperoleh daripada penyediaan Akaun Pengeluaran, maka ia akan
dipindahkan ke Akaun Perdagangan.
Berikut adalah kaedah merekod pemindahan kos pengeluaran ke Akaun Perdagangan.

Akaun Pengeluaran bagi tahun berakhir .....
RM
Kos Bahan Mentah digunakan
XX
Tambah:
XX
Kos Langsung
Kos Prima
XX
Tambah:
XX
Kos Overhed
RM
Akaun Perdagangan
XX
XX
XX
Akaun Perdagangan bagi tahun berakhir .......

RM
Kos Pengeluaran
RM
XX
77
Berikut adalah kaedah merekod pemindahan kos pengeluaran ke Penyata Pendapatan.

Penyata Pengeluaran bagi tahun berakhir 31 Mac 2009.
RM
RM
Stok awal bahan mentah
xx
Belian bahan mentah
xx
Tolak:
xx
Pulangan belian bahan mentah
xx
Tambah:
Angkutan masuk bahan mentah
xx
xx
xx
Tolak:
Stok akhir bahan mentah
xx
Kos bahan mentah digunakan
xx
Tambah:
xx
Kos buruh langsung
xx
Kos Prima
Tambah:
Kos overhed
Kos tak langsung
xx
Kadar bayaran kilang
xx
xx
Kos Pengeluaran dipindahkan ke Penyata Pendapatan
xx
Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Mac 2009.

RM
RM
Jualan
xx
Stok awal barang siap
xx
Tambah :Kos
xx
pengeluaran
Kos barang untuk dijual
xx
Tolak:
xx
Stok akhir barang siap
Kos barang jualan
xx
Untung kasar
xx
78
Contoh Soalan 1
Berikut ialah butir-butir yang diperoleh daripada Kilang Biskut Berseri pada 31 Mac 2009.
RM
2 000
2 500
10 000
Belian bahan mentah

200
700
8 000
Kos buruh langsung
500
Kos tak langsung
1 000
30 000
Jualan barang siap

3 500
4 000
Sediakan Akaun Pengeluaran Kilang Biskut Berseri bagi tahun berakhir 31 Mac 2009 dan
tunjukkan pemindahan kos pengeluaran ke Akaun Perdagangan.
(Bentuk T dan Penyata).
Contoh Jawapan
Bentuk T
Kilang Biskut Berseri
Akaun Pengeluaran bagi tahun berakhir 31 Mac 2009.
RM
RM
Belian bahan mentah
Tolak: Pul. Belian bahan mentah
Tambah:
Angkutan masuk
bahan mentah

Tambah: Kos buruh langsung
Kos Prima
Tambah: Kos overhed
Kos tak langsung
2 000
Akaun Perdagangan
RM
19 500
10 000
200
9 800
700
10 500
12 500
2 500
10 000
8 000
18 000
Tolak:
500
1 000
1 500
19 500
19 500
79

Akaun Perdagangan bagi tahun berakhir 31 Mac 2009.
RM
Tambah :
3 500
Kos pengeluaran
Jualan
30 000
19 500
23 000

Tolak:
RM
4 000
Kos barang jualan
19 000
Untung Kasar
11 000
30 000
30 000
Bentuk Penyata
Penyata Pengeluaran bagi tahun berakhir 31 Mac 2009.
RM
Belian bahan mentah
Tolak:
RM
2 000
10 000
200
9 800
Tambah:
700
10 500
12 500
Tolak:
2 500
10 000

Tambah:
Kos buruh langsung
8 000
18 000
Kos Prima
Tambah:
Kos overhed
Kos tak langsung

500
1 000
1 500
Kos Pengeluaran dipindahkan ke Penyata Pendapatan
19 500
80

Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Mac 2009.
RM
RM
Jualan
30 000

Tambah
3 500
: Kos pengeluaran
19 500

Tolak:
23 000
4 000
Kos barang jualan
19 000
Untung kasar
11 000
Sekiranya firma membeli barang siap selain yang dibuat sendiri maka kos belian terdiri
daripada belian barang siap dan kos pengeluaran.
Contoh Soalan 2
Berikut ialah maklumat yang diperoleh daripada buku Kilang Beg ASIX pada 31 Disember 2009.
RM
Kos pengeluaran
25 000
Belian barang siap
10 000
5 000
3 000
50 000
Jualan
Kaedah merekod kos pengeluaran dalam Akaun Perdagangan atau Penyata Pendapatan
akan ditunjukkan seperti berikut.
Contoh Jawapan 2
Kilang Beg ASIX
Akaun Perdagangan bagi tahun berakhir 31 Disember 2009
RM
5 000
Belian barang siap
10 000
Tambah:
25 000
Kos pengeluaran
RM
RM
Jualan
50 000
35 000
40 000
Tolak:
stok akhir barang siap
3 000
Kos barang jualan
37 000
Untung kasar
13 000
50 000
50 000
81
Kilang Beg ASIX

Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2009
RM
RM
Jualan
RM
50 000
5 000
Belian barang siap
10 000
Tambah:
25 000
Kos pengeluaran
35 000
Tolak:
40 000
3 000
Kos barang jualan
37 000
Untung kasar
13 000
82
LATIHAN
1.
Berikut adalah butir-butir yang diperoleh daripada buku Pengilang Aman Sdn. Bhd.
pada 31 Disember 2009.
RM
5 000
3 500
2 000
4 000
Belian bahan mentah
65 000
Belian barang siap
15 000
Kos buruh langsung
8 500
Kos tak langsung
2 500
Angkutan masuk kilang
1 500
Pelbagai belanja kilang
2 000
Susut nilai mesin
3 500
Jualan barang siap
150 000
Anda dikehendaki menyediakan:

1.
Penyata Pengeluaran bagi tahun berakhir 31 Disember 2009.
2.
Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2009.
Jawapan: Kos Pengeluaran RM86 000

Untung Kasar RM49 500
83
TAJUK 15 : MAKLUMAT UNTUK MEMBUAT KEPUTUSAN

15.1
Maklumat Pengurusan
Hasil Pembelajaran
Menerangkan
maksud
perakaunan
kewangan
dan
kewangan
dan
perakaunan pengurusan.
Membezakan
fungsi
perakaunan
perakaunan pengurusan.
Menerangkan maksud dan tujuan maklumat pengurusan.
Menerangkan cara penyampaian maklumat pengurusan.
(a) Pengenalan kepada maklumat pengurusan

(i) Jenis maklumat
Perakaunan Kewangan
Perakaunan kewangan melibatkan proses merekod urus niaga dan peristiwa,
mengelas, meringkas serta melapor dan mentafsir penyata kewangan. Oleh itu,
objektif perakaunan kewangan yang utama adalah untuk menyediakan laporan
kepada pengguna luaran dengan mematuhi piawaian perakaunan.
Maklumat
perakaunan kewangan ini merupakan sumber yang digunakan oleh pengguna

dalaman bagi tujuan penilaian prestasi dan pembuatan keputusan mengikut
kepentingan masing-masing.
Perakaunan pengurusan
Perakaunan pengurusan pula menyediakan maklumat mengikut keperluan pihak
pengurusan bagi tujuan membuat keputusan.
Selain membantu pihak
pengurusan membuat keputusan, perakaunan pengurusan juga penting untuk

tujuan kawalan, koordinasi dan perancangan aktiviti perniagaan. Perancangan
dan pengawalan bertujuan untuk memastikan aktiviti organisasi berjalan lancar
bagi mencapai matlamat yang telah ditetapkan.
Terdapat beberapa laporan yang disediakan seperti laporan prestasi,
laporan
penyiasatan
ketidakcekapan
pengstrukturan semula organisasi.
aktiviti
dan
laporan
cadangan
Laporan perakaunan pengurusan ini
disediakan mengikut kehendak pengurusan dan tidak mempunyai satu bentuk

piawaian seperti laporan perakaunan kewangan.
84
Perbezaan fungsi perakaunan kewangan dan perakaunan pengurusan
Perakaunan Kewangan
a) Menentukan nilai aset dan liabiliti.
a) Digunakan oleh pihak pengurusan untuk
membuat keputusan.
b) Menghitung untung atau rugi bagi suatu b) Sebagai

tempoh perakaunan.
alat
membantu
perancangan
pihak
menyediakan penyata
c) Menyediakan laporan bagi kegunaan c) Untuk
pihak luaran.
memastikan
dirancang
bagi
pengurusan
belanjawan.
objektif
tercapai
yang
tanpa
penyelewengan dan pembaziran.

(ii)
Tujuan maklumat pengurusan

Perakaunan pengurusan menyediakan maklumat kewangan dan ekonomi untuk
pengurus dan pengguna dalaman. Perakaunan pengurusan boleh diamalkan
untuk semua jenis aktiviti perniagaan. Maklumat perakaunan pengurusan
digunakan oleh pihak pengurusan untuk menjalankan fungsi perancangan,
pengawalan dan pembuatan keputusan.
Secara umum, maklumat perakaunan digunakan untuk tiga tujuan:

a) Perancangan dan Kawalan
Perancangan adalah aktiviti merangka tindakan-tindakan yang perlu dibuat
untuk mencapai sesuatu matlamat. Setelah sesuatu perancangan dibuat,
pengurus mestilah memastikan ianya dijalankan seperti yang dikehendaki.
b) Kawalan
Kawalan adalah aktiviti untuk memastikan perancangan yang dibuat berjalan
dengan lancar. Sebarang tindakan pembetulan yang perlu diambil akan
dibuat dari maklum balas yang diterima. Maklum balas adalah maklumat yang
boleh digunakan untuk menilai atau memperbaiki langkah perancangan yang
telah dijalankan.
85
c) Pembuatan Keputusan
Pembuatan keputusan merupakan satu proses memilih alternatif -alternatif yang
tersedia.
Seseorang pengurus perlu memilih antara alternatif -alternatif yang
bersaingan dan kaedah-kaedah yang sesuai untuk menjalankan objektif yang

dipilih.
(b) Penyampaian maklumat pengurusan
Maklumat pengurusan boleh disampaikan melalui:
i) Analisis maklumat
Mereka yang ingin menggunakan penyata kewangan perlu terlebih dahulu
menganalisa maklumat daripada penyata kewangan sebelum satu keputusan boleh
dibuat dengan tepat.
Contoh : Penyata kewangan yang melaporkan keuntungan atau kerugian RM200
000 tidak menggambarkan sama ada kerugian atau keuntungan itu munasabah
atau tidak.
ii) Laporan ( Surat, memo dan e-mel)

Laporan penyata kewangan boleh disampaikan kepada pihak yang memerlukan
melalui surat, memo dan emel.
iii) Komunikasi
Komunikasi ialah suatu bentuk pemindahan maklumat atau informasi daripada
seseorang, kumpulan dan organisasi (penghantar) kepada seseorang, kumpulan
dan organisasi (penerima) yang lain melalui media tertentu. Melalui komunikasi,
maklumat boleh disampaikan kepada pihak tertentu secara lisan dan bukan lisan.
Maklumat secara lisan boleh disampaikan melalui perbincangan, ucapan,
pembentangan, mesyuarat dan perbualan telefon.
Maklumat secara bukan lisan boleh disampaikan dengan tidak menggunakan

percakapan tetapi bahasa badan, isyarat, simbol atau tulisan kepada penerima.
Jenis komunikasi bertulis boleh disampaikan melalui memorandum, surat
menyurat, laporan bertulis dan emel.
86
15.2
Analisis Penyata Kewangan dan Analisis Nisbah
Hasil Pembelajaran
Menerangkan maksud setiap nisbah.
Menyatakan rumus bagi setiap nisbah.
Menghitung setiap nisbah.
(a) Fungsi dan pengiraan

ii) Nisbah Kecairan
Nisbah Ujian Mampu
Nisbah
ini
menunjukkan
kemampuan
perniagaan
untuk
meneruskan
operasinya.
Nisbah Ujian Mampu = Jumlah liabiliti

Jumlah Aset
Nisbah Ujian Asid (Nisbah Cepat)
Nisbah ini menunjukkan hubungan antara aset semasa kecuali stok dan
belanja terdahulu dengan liabiliti semasa. Ia menunjukkan kemampuan
perniagaan untuk membayar hutang jangka pendek dengan cepat atau sertamerta.
Nisbah Ujian Asid = Jumlah Aset Semasa Stok Akhir Belanja terdahulu
Jumlah Liabiliti Semasa
87
Contoh :
Gemilang Enterprise menjalankan perniagaan runcit. Berikut merupakan
maklumat yang dipetik daripada Penyata Pendapatan dan Kunci Kira-kira
pada 31 Disember 2009
RM
Stok 1 Januari 2009
22 000
Stok 31 Disember 2009
18 000
Penghutang
16 000
Bank
20 000
Pemiutang
18 000
Pinjaman
10 000
Kenderaan
20 000
Kos jualan
25 000
Jualan kredit
40 000
Hitungkan:
(i)
Nisbah Semasa
(ii)
Nisbah Ujian Mampu
(iii)
Nisbah Ujian Asid
Nisbah Semasa =
Aset Semasa
Liabiliti Semasa
RM36 000
RM18 000
2 :1
Tafsiran : Ini bererti firma mempunyai RM2 aset semasa dapat membiayai
setiap RM1 liabiliti semasa.
Nisbah Ujian Mampu = Jumlah Liabiliti
Jumlah Aset
= RM28 000
RM74 000
= 0.37 : 1
88
Tafsiran : Ini bererti firma mampu membiayai RM0.37 liabiliti bagi setiap RM1
aset yang dimiliki.
Nisbah Ujian Asid =
Jumlah Aset Semasa Stok Akhir

RM54 000 RM18 000

RM18 000
2:1
Tafsiran : Ini bererti firma itu mempunyai kemampuan RM2 untuk membiayai
setiap RM1 hutang jangka pendek yang ditanggungnya.
(iii)
Nisbah Kecekapan
Nisbah kecekapan menunjukkan kecekapan pihak pengurusan firma dari segi

pengurusan stok.
Di antara nisbah yang digunakan untuk mengukur kecekapan
ialah:

Nisbah ini menunjukkan tempoh purata yang diambil oleh firma untuk
mengutip hutang.
Untuk mendapatkan tempoh kutipan, kadar pusing
ganti penghutang perlu dicari terlebih dahulu. Kadar pusing ganti

penghutang menunjukkan berapa kali kutipan dibuat dalam sesuatu
tempoh kewangan.
Kadar pusing ganti penghutang =
Jualan kredit
Purata penghutang bersih
Purata penghutang =
baki penghutang awal + baki penghutang akhir

2
Tempoh kutipan dan

Pembayaran hutang
365
Pusing ganti penghutang
89
Contoh:
Pusing ganti penghutang
40 000
16 000
2.5 kali
Tempoh kutipan dan pembayaran hutang =
365
2.5
= 146 hari
Tafsiran : Hutang dapat dikutip setiap 146 hari.
LATIHAN
A
Soalan Objektif
1. Apakah kegunaan kadar pusing ganti stok?
A. Untuk mengukur keadaan sesebuah firma.

B. Untuk mengukur kecekapan pengurusan stok.
C. Untuk memudahkan perancangan dan kawalan aktiviti perniagaan.
D. Untuk mengetahui pelaburan dalam sesebuah firma membawa keuntungan atau
kerugian.
2. Mengapa nisbah perlu ditafsir dan dibandingkan dengan firma lain?
A. Untuk melihat firma yang mana mempunyai banyak pesaing.

B. Untuk memberi gambaran kedudukan kewangan firma.
C. Untuk melihat keupayaan firma mengaut keuntungan.
D. Untuk menunjukkan prestasi jualan perniagaan.
90
Soalan 3 hingga 5 berdasarkan butir-butir daripada maklumat perakaunan Syarikat

Salju.
RM
Stok 1 Jun 2008
5 300
Stok 30 Jun 2009
4 200
Belian
32 800
Jualan
56 800
Pulangan Jualan
550
3. Hitungkan kos jualan Syarikat Salju
A. RM11 500
B. RM19 260
C. RM33 900
D. RM37 020
4. Berapakah untung kasar Syarikat Salju bagi tahun berakhir 30 Jun 2009?
A. RM21 520
B. RM22 350
C. RM23 760
D. RM26 000
5. Hitungkan kadar pusing ganti stok Syarikat Salju
A. 6.39 kali
B. 7.14 kali
C. 7.71 kali
D. 8.07 kali
Jawapan
1. B
2. B
3. C
4. B
5. B
91
Soalan subjektif
1. Apakah maksud nisbah kecairan?
2. Nyatakan rumus bagi setiap nisbah yang berikut:

(a) Nisbah Ujian Mampu
(b) Nisbah Ujian Asid
(c) Kadar Pusing Ganti Stok
3. Puan Rahimah ialah seorang peniaga pinggan mangkuk. Berikut ialah butir-butir
yang diperoleh daripada buku akaun perniagaan Puan Rahimah pada 31 Disember
2009.
RM
Stok Akhir
20 000
Aset Semasa
48 000
Liabiliti Semasa
12 000
Jumlah Liabiliti
38 000
Jumlah Aset
76 000
Anda dikehendaki mengira:
(a) Nisbah Semasa

(b) Nisbah Ujian Mampu
Jawapan: (a) 4 : 1 (b) 0.5 : 1
92
4. Cik Zurina menjalankan perniagaan pembekal kerongsang di bandar Muar.

Maklumat berikut diambil daripada buku perniagaannya pada 31 Disember 2009.
RM
Jualan kredit
120 000
Kos Jualan
90 000
Penghutang
25 000
Stok Awal
10 000
Stok Akhir
18 000
Pemiutang
20 000
Anda dikehendaki mengira:

(a) Kadar pusing ganti stok
(b) Tempoh kutipan dan pembayaran hutang
Jawapan : (a) 6.43 kali (b) 76 hari
93
5. Perniagaan Seri Ipoh menjalankan perniagaan tudung. Maklumat berikut diperoleh

daripada buku akaunnya pada 31 Oktober 2009. Jualan tunai sepanjang tempoh
perniagaan ialah RM410.
Perniagaan Seri Ipoh
Penyata pendapatan bagi tahun berakhir 31 Oktober 2009
RM
Jualan
Kos jualan
Stok awal
Belian
2 650
22 100
Kos barang dijual

Stok akhir
24 750
2 810
RM
29 410
Tolak
Tolak
Kos jualan
Untung kasar
Tambah
Sewa diterima
21 940
7 470
1 960
9 430
Gaji
3 080
Untung bersih
6 350
Tolak
94
Perniagaan Seri Ipoh

Kunci Kira-Kira pada 31Oktober 2009
Aset Bukan Semasa
Premis
Kenderaan
Perabot
82 000
37 000
8 200
127 200
Aset Semasa
Stok Akhir
Penghutang
Liabiliti Semasa
Pemiutang
Overdraf bank
Sewa Terakru
2 810
4 360
7 170
1 710
950
690
3 350
Modal kerja
3 820
131 020
Ekuiti pemilik
Modal Awal
Tambah Untung bersih
62 220
6 350
68 570
Liabiliti Bukan Semasa

Pinjaman
62 450
131 020

(a) Nisbah Semasa
(b) Nisbah Ujian Mampu
(c) Nisbah Ujian Asid
(d) Kadar Pusing ganti Stok
(e) Tempoh kutipan dan pembayaran hutang
Jawapan
(a) 2.14 : 1 (b) 0.49 : 1 (c) 1.3 : 1
(d) 8 kali (e) 55 hari
95
Jalan kerja
3. (a) Nisbah Semasa =
Aset Semasa
Liabiliti Semasa
= RM 48 000
RM 12 000
= 4:1
(b) Nisbah Ujian Mampu = Jumlah Liabiliti
Jumlah Aset
= RM38 000
RM76 000
=
4. (a) kadar pusing ganti stok =
0.5 : 1
Kos Jualan
Stok Purata
RM90 000
RM 14 000
=
Atau
6.43 kali
365
6.42
57 hari
(b) Kadar Pusing Ganti Penghutang
Jualan kredit
=
RM120 000
RM25 000
4.8 kali
365 hari
=
4.8 kali
=
76 hari
96
5. (a) Nisbah semasa =
Aset Semasa
Liabiliti Semasa
= RM7 170
RM3 350
= 2.14 : 1
(b) Nisbah Ujian Mampu = Jumlah Liabiliti
Jumlah Aset
=
RM65 800
RM134 370
= 0.49 : 1
(c) Nisbah Ujian Asid
= Jumlah Aset Semasa Stok Akhir

= RM7 170 RM2 810
RM3 350
=
(d) Kadar pusing ganti stok =
1.3 : 1
Kos Jualan
Stok Purata
= RM21 940
RM2 730
= 8 kali
(f) Kadar Pusing Ganti Penghutang
Jualan kredit
= RM29 000
RM4 360
=
Tempoh kutipan dan pembayaran hutang =
6.65
365 hari
6.65 kali
55 hari
97
BIBLIOGRAFI
AbdulRahmanHamzah(1998).PerakaunanKhusus.PiramidPerdana(M)Sdn.Bhd.
AiniHayatiMohameddanrakanrakan(2005).PraUPengajianPerniagaan2STPMMatrikulasi.
PearsonLongman
ColinDrury(1992).ManagementandCostAccountingThirdEdition.Chapman&HallLtd.
CheZurianaMuhammadJamildanrakanrakan(2002).PerakaunanPerniagaan.UUMSintok
DonaldE.Kieso,JerryJ.Weygandt(1989).IntermediateAccounting.Wiley.
FaudziahZainalAbidin,NasruddinZainudin,FaizahIsmail,NurwatiAshikkinAhmadZaluki(2003).
PrinsipPengurusanKewanganEdisiKe2.PrenticeHall.
FrankWood,AlanSangster(2007).FrankWoodsBusinessAccounting2.PrenticeHallFinancial
Times.
FrankWood(2000).PerakaunanPerniagaanbahagian1EdisiKetiga.Longman
Godfrey,JayneM.(1992)AccountingTheoryFifthEdition,JohnWiley&SonsAustralia,Ltd.
HamzahIsmail(1989),PerakaunanPertengahanJld1.UKM.
IsmailbinAb.Wahab,FaridahbintiAhmad,AzmibinAbd.Hamid(2002).PrinsipPerakaunan
Tingkatan4KurikulumBersepaduSekolahMenengah.AllwriteSdn.Bhd.
JohnR.Dyson(2007).AccountingforNonAccountingStudentsSeventhEdition.PrenticeHall
FinancialTimes.
KamusDewanEdisiKeempat(2005).DewanBahasadanPustaka,KualaLumpur.
KamusPerakaunan(1991.DewanBahasadanPustaka,KualaLumpur.
KhalidIsmail,IbrahimTambyChek,BaharudinOmar(2005).RancanganMengajarPrinsip
PerakaunanTingkatan5.PrenticeHall.
KhalidIsmail,MahadzirHamid(2005).PerakaunanAwalanEdisiKedua.PrenticeHall.
LowJoonYean(2003),TeksLengkapSTPMPerakaunanKosDanPengurusan.FederalPublication.
LohLan(2002).PrinsipPerakaunanTingkatan4KurikulumBersepaduSekolahMenengah.
EdusystemSdn.Bhd.

MargaretWeaver(1997).Accounting.MadeSimpleBooks
PrabirDas(2003).PerakaunanKosEdisiKedua.FajarBaktiSdn.Bhd.
ShaariIsa(1997).PerakaunanTeoriDanPraktis.DewanBahasaDanPustakaK.L.
WeygandtKresoKell(1990).AccountingPrinciples.Wiley.
WalterB.Meigs&RobertF.Meigs(1986).FinancialAccountingFifthEdition.McGrawHill.
WanMadznahWanIbrahim,ZalehaAbdulShukor(2005).PerakaunanKewanganSukatan
PelajaranTerbaharuProgramMatrikulasiKementerianPendidikanEdisiKedua.PenerbitFajarBakti
Sdn.Bhd.
WanMadznahWanIbrahim,AzizahHj.Dolah,KamarulbarainiKeliwon(2006).Perakaunan
PengurusanSukatanPelajaranTerbaharuBahagianMatrikulasiKementerianPelajaranEdisiKedua.
PenerbitFajarBaktiSdn.Bhd.
WanMadznahWanIbrahim,ZalehaAbdulShukor(2000).PerakaunanKewanganMatrikulasi
SukatanPelajaranMatrikulasiKementerianPendidikan.PenerbitFajarBakti.
SEKALUNG BUDI
Barisan panel penyediaan Buku Sumber P & P Prinsip Perakaunan:
1. Hjh Rafiah binti Abd. Razak
JPN Perak
2. Zurina binti Mohamad Noh
JPN WP K. Lumpur
3. Jamaluddin bin Abd. Kadir
PPD Kuala Selangor
4. Kamarudin bin Buyong
SMK Dato Ibrahim Yaacob, K. Lumpur
5. Hjh. Rahimah binti Ibrahim
SMK Seri Bintang Utara, K. Lumpur
6. Roslina binti Ismail
SM Teknik Ipoh, Perak
7. Zumeme binti Mohamad
SMK Gunung Rapat, Perak
8. Che Zuriyah binti Ismail
SMK Air Kuning, Perak
9. Salwana binti Mohd Saad
SMK (P) Kapar, Selangor
10. Azzah binti Mohamed Sallehuddin
SM Teknik Kajang, Selangor
11. Abdul Nasir bin Asmaon
SMK Gedangsa, Selangor
12. Shamsuddin bin Ghazali
SMK St. Michael, Perak
13. Norizah binti Mohamed Ramli
SMK Dato Hj. Abdul Wahab, Perak
14. Salmah binti Jumain
SMK Ungku Aziz, Selangor
15. Kumara Kuru a/l Bangaro Govindasamy
SMK Taman Bukit Maluri, Kuala Lumpur
16. Saripah Ainon binti Saim
SMK (A) Sultan Muhammad, Melaka
17. Siti Salwa binti Ahmad
SMK Tinggi Perempuan, Melaka
18. Mageswaran a/l Veerasamy
SMK Seri Garing, Selangor
19. Hjh Salina binti Kassim
SMK Iskandar Shah, Perak
20. Hjh Fadilah binti Musa
SMK Dato Hj. Kamaruddin, Selangor
21. Hjh. Shirine binti Shafie
SMK Kuala Kubu Bharu, Selangor
Proof Reading
22. Rohanah binti Kamaruddin
SMT Dato Seri Mohd Zin, Alor Gajah,

Melaka

Modul Prinsip Perakaunan 2015

Caricato da

Informazioni sul documento

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

Modul Prinsip Perakaunan 2015

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

BUKUSUMBERPENGAJARAN&PEMBELAJARAN

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) dengan bantuan guru-guru Prinsip Perakaunan

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

TAJUK 1 : PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN

1.1 Pendedahan Kepada Penyata Kewangan

1.4 Perakaunan dan Simpan Kira

Prinsip Perakaunan KBSM

1.6 Konsep, Prinsip dan Andaian Perakaunan serta Ciri Kualitatif

TAJUK 2 : KLASIFIKASI AKAUN : ASET, LIABILITI, EKUITI

2.7 Carta Akaun

TAJUK 3 : DOKUMEN PERNIAGAAN SEBAGAI SUMBER

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

TAJUK 4 : JURNAL SEBAGAI BUKU CATATAN PERTAMA

(f) Buku Tunai Runcit (Petty Cash Book)

TAJUK 6 : IMBANGAN DUGA

6.2 Hubungan Antara Imbangan Duga Dan Penyata Kewangan

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

TAJUK 8 : PERAKAUNAN UNTUK TUNAI

Belanjawan Tunai Dan Varian

TAJUK 9 : PERAKAUNAN UNTUK PENGGAJIAN

Kawalan Dalam Penggajian

(b) Jenis-jenis potongan dalam penggajian

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

TAJUK 14 : PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN

TAJUK 15 : MAKLUMAT UNTUK MEMBUAT KEPUTUSAN

(ii) Tujuan maklumat pengurusan

(b) Penyampaian maklumat pengurusan

Analisis Penyata Kewangan dan Analisis Nisbah

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

TAJUK 1 : PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN

Pendedahan Kepada Penyata Kewangan

menyatakan pihak yang bertanggungjawab atas

Pihak yang bertanggungjawab ke atas penyediaan Penyata Kewangan.

pihak yang terlibat dalam penyediaan Penyata Kewangan.

Tugas-tugas yang dipertanggungjawab kepada pihak-pihak di bawah adalah

Memberi nasihat, merancang dan melaksanakan dasar dan sistem

dibentangkan kepada pihak pengurusan, pemegang saham, badan

ii) Pengurus Kewangan

Mengurus pelaporan kewangan supaya berjalan lancar.

Menyediakan akaun bulanan dan penyediaan laporan kepada pihak

Menyediakan akaun tahunan.

iii) Pengurus Akaun

sesebuah perusahaan mengikut prinsip perakaunan yang biasa

pembayaran, penerimaan dan transaksi kewangan yang lain.

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

Menyediakan penyata dan laporan kewangan bagi tempoh tertentu.

Menjalankan pengiraan perakaunan dengan menggunakan pakej

perisian komputer yang standard.

Buku Sumber Pengajaran dan Pembelajaran Prinsip Perakaunan KBSM

~ Cg Narzuki Online <> http://cgnarzuki.com

Prinsip Perakaunan KBSM

Menerangkan perkembangan sistem dan falsafah perakaunan

Membezakan falsafah perakaunan Islam dan konvensional

Menerangkan falsafah kos sejarah dan pelaporan nilai saksama

Menjelaskan maksud profesional.

Mengenal pasti ciri-ciri akauntan sebagai pemimpin.

Menyenaraikan tanggungjawab akauntan sebagai pemimpin.