Sei sulla pagina 1di 8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

GotocontentGotonavigationGotosearch

Recursossemnticos
ArtculosRecientes
Composicinmusical
Parbola
Contrapunto
Yuxtaposicinysuperposicintemporal
Concesin
Pleonasmo
Personificacinoprosopopeya
Parodia
Desinformacin
FlashBack
Monlogointerior
Interdiscursividad
Extratextualidad
Intratextualidad
Architextualidad
Hipertextualidad
Metatextualidad
Paratextualidad
Intertextualidad
Transtextualidad
Sorites
Deprecacin
Anticlmax
Glosolalia
Datismo
Braquiloga
Parfrasis
Parresia
Idolopeya
Histerologaohsteronprteron
Sermocinacin
Snquisisomixturaverborum
Batologaopleonasmo
Elusin
Alusin
Apstrofe
Antonomasia
http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

1/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

Recapitulacin
Anacoenosisocomunicacin
Eutrapelia
Disfemismo
Eufemismo
Epteto
Epfora
Epifonema
Epmone
Sinestesia
Hipotiposis
SmiloComparacin
Adnaton
Paradoja,antilogaoendadis
Parastasis
Amplificacin
Sentencia
Esticomitia
Metagoge
Gradatioogradacin
Humorismoojocosidad
Metforaotraslacin
Interrogacinretrica
Exclamacin
Epanortosis
Optacin
Dubitacin
Hiprbole
Perfrasisocircunloquio
Litotes
Anttesis
Astesmo
Meiosis
Jitanjfora
Isotopa
Irona,dissimulatiooilussio
Atanaclasis
Anfibologa
Paralelismosemntico,expolicinoconmoracin
Pagnion
Oxmoron
Sincdoque
Metalepsis
Metonimia
Alegora
Buscar

http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

2/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

Recursosestilsticossemnticos

ManualelaboradoporngelRomera
UnproyectodeLibrodenotas
Contacto

Irona,dissimulatiooilussio
Conlaironaoafectacindeignoranciaseafirmaloquenosepiensa,escondindolodequiennollegaa
entenderlo,unasvecespararehuirelcastigooreprobacin,otrasvecesporafectorespetuoso,otraspor
noherirnisuscitardiscusionesylasmsdelasocasionesporburlayafndesuperioridad,comocuando
dijoPilatosSalve,reydelosjudos.FranciscoUmbralafirmaquelaironaeslaternuradela
inteligencia.Designadelaformaintencionadayaexpuestapersonasocosasconnombresquesignifican
locontrariodeloqueson,oconexpresinquesignificalocontrariodeloquesequiereopretendedecir.
Ej.Vayaangelito!Cuandoseempleaenformaamargaocruelsellamasarcasmo:
Esoestmuypuesto
enrazn:conrespetolellevad
alascasas,enefeto,
delconcejoyconrespeto
unpardegrillosleechad
yunacadenaytened,
conrespeto,grancuidado
quenohableaningnsoldado
yaesosdostambinponed
enlacrcel,queesrazn,
yaparte,porquedespus,
conrespeto,atodostres
lestomenlaconfesin.
Yaqu,paraentrelosdos,
sihallohartopao,enefeto,
onmuchsimorespeto
oshedeahorcar,juroaDios!PedroCalderndelaBarca,ElalcaldedeZalamea
Porlogeneralelsarcasmoadoptalaformadedisfemismoporejemplo,Tusellhaexpelidoun
artculo,(JaimeCampmany).Enlosejemplosmsextremos,stepuedellegarinclusoadegradara
ofensoryaofendido,porelpathosdequevaimpregnado.As,paraexpresarsudesprecioporlaactriz
JoanCrawford,BetteDavisrecurriaesteelaboradosarcasmo:Nomemearaenellasiestuviese
ardiendo.
Confrecuenciadelaironasesigueunaexplicacinquelaatenaodealgnmodolasubraya:
http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

3/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

Comieronunacomidaeterna,sinprincipionifinF.deQuevedo,Buscn.
Muchospoetaslricoshayquenohanvistoensuvidaunalira,nisiquieratraducidadel
italiano,esdecir,unapeseta.Clarn,SermnperdidoMadrid:LibreradeFernandoFe,
1885.
Otrasveceslaironaprescindeabiertamentedeexplicacionesyseconstituyeeneltonodeuntexto,de
formaquesirveparasubrayarcomopresuposicinunaactitudoideologadelescritorqueleinteresa
inculcarenquienlelee,ymedianteunusocontinuadodelamismallegainclusoainvertirlarealidad
hastaformulareltpicodelmundoalrevs.AsporejemploenAmbroseBierce:
Unamaanadejuniode1872,muytemprano,asesinamipadre,actoquemeimpresion
muchoenesapoca.Estoocurriantesdemicasamiento,cuandovivaconmispadresen
Wisconsin.EsatardefuiaveraljefedePolica,lecontloquehabahechoyleped
consejo.Mehubieraresultadomuypenosoquelosacontecimientostomaranestadopblico.
Miconductahubierasidounnimementecondenadaylosperidicoslausaranenmicontra
sialgunavezobtenauncargodegobierno.ElJefecomprendilafuerzadeestos
razonamientos,leratambinunasesinodeampliaexperiencia.Despusdeconsultarcon
eljuezquepresidalaCortedeJurisdiccinVariable,meaconsejesconderloscadveres
enunadelasbibliotecas,suscribirunfuertesegurosobrelacasayquemarla.Cosaque
procedahacerAmbroseBierce,Cuentos.
UnsenadordeKansaspasjuntoaunapastilladejabnsinreconocerla,perostainsisti
enpararloyestrecharsumano.Pensandoquepodrahallarseendisfrutedelainmunidad
parlamentaria,lediounfrancoylargoapretn.Almarcharseobservquepartedeljabn
sehabaquedadoadheridoasumanoy,alarmado,corriaunarroyocercanopara
lavrsela.Alhacerlonolequedmsremedioqueusarsuotramanotambin,demodoque,
alterminar,ambasestabantanlimpiasqueinmediatamentesemetienlacamaymand
llamaraunmdicoAmbroseBierce,Fbulasfantsticas.
Laironacaracterizaelestilodeescritoresmuydotadoseinteligentes,comoVoltaire,AmbroseBierce,
LeopoldoAlas,MarkTwain,SwiftoJonJuaristi.ObsrvesecomoelviajeroEscarmentadodeVoltaire
serefierealasconsecuenciasquetuvieronunasindiscretaspalabrasenlaEspaadelsigloXVIII:
Porlanoche,cuandoibaaintroducirmeenmilecho,llegaronamicasadosfamiliaresde
laInquisicinconlaSantaHermandadmeabrazaroncariosamenteymecondujeron,sin
decirunasolapalabra,aunahabitacinmuyfresca,amuebladaconunaesterayunbello
crucifijo.Quedallseissemanas,alcabodelascualeselreverendopadreinquisidorme
enviarogarquevinieseahablarle.Meenvolvialgntiempoentresusbrazosconafecto
porenteropaternalmedijoqueestabasinceramenteafligidoporhaberseenteradodeque
estuviesetanmalalojado,peroquetodaslasestanciasdelacasaestabanocupadasyque
otravezesperabaestuvieramsamigusto.Ademsmepreguntcordialmentesisabapor
questabaall.Dijealreverendopadrequeeraaparentementepormispecados.Ybien,
miqueridonio,porqupecado?Habladmeconconfianza.Quisieraimaginarlo,no
adivinabanadaenabsolutolmepusocaritativamenteenlasenda.Alfin,meacordde
misindiscretaspalabras.Porellofuireprendidoypaguunamultadetreintamilreales.Se
mecondujoahacerlareverenciaalGranInquisidor:eraunhombreeducado,queme
preguntqumeparecasupequeafiestecilla.Yoledijequeeradeliciosaymarch
velozmenteaaconsejaramiscompaerosdeviajeabandonarestepas,tanhermosocomo
es.Voltaire,ViajesdeScarmentado.
http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

4/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

EnesteejemplopodemosestudiarcmoMarkTwainseburladelaestpidaobsesingenealgicaydel
orgullofamiliar:
Comodosotrespersonashaninsinuadoendiversasoportunidadesquesiyoescribierauna
autobiografalaleerancuandotuviesentiempo,cedofinalmenteaestafrenticaexigencia
delpblicoyofrezcoaqumihistoria.
Nuestrafamiliaesnobleyantiguayseremontaamuchsimosaos.Elprimerantepasado
dequintengannoticiaslosTwainfueunamigodelafamiliallamadoHiggins.Estoocurri
enelsigloXI,cuandonuestrafamiliavivaenAberdeen,condadodeCork,Inglaterra.La
razndequenuestralargaestirpehayausado,apartirdeentonces,elapellidomaterno
(salvocuandoalguno,detantoentanto,serefugiabatraviesamenteenunnombresupuesto,
paraevitarsuspicacias),envezdeHiggins,esunmisterioqueningunodenosotrosha
tenidomayordeseoderemoverjams.Esunasuertedevagaybellanovelaypreferimosno
tocarla.Todaslasfamiliasantiguasobranas.
ArthurTwainfueunhombremuydestacado,solicitanteenlacarreteraentiemposde
GuillermoIIelRojo.Alostreintaaosdeedad,aproximadamente,fueaunhermosoparaje
deveraneoingls,llamadoNewgate[famosacrcellondinense]paraaveriguaralgoyyano
volvi.Mientrasseencontrabaall,fallecienformarepentina.
AugustTwainparecehabercausadociertorevueloalrededordelao1160.Eraunhombre
muyalegreysolaafilarsuviejosableydespusdeescogerunesconditeadecuadodurante
unanocheoscura,atravesabaconlalagentecuandopasaba,paraverlasaltar.Eraun
humoristanato.Perollegdemasiadolejosconesto,ylaprimeravezquelosorprendieron
despojandoaunadeesaspersonas,lasautoridadeslequitaronunodesusextremosy
colocaronsteenunsitioaltoyhermosodeTempleBar,dondepudieracontemplarala
genteydivertirse.NingunaubicacinlegusttantoaAugustTwainyenningunasequed
mstiempo.Luego,durantelosdoscientosaossiguientes,elrbolgenealgicodenuestra
familiaostentaunasucesindesoldados,deindividuosnoblesygallardosqueibanal
combatecantando,inmediatamentedetrsdelejrcito,yquesiempresalandelalid
gritando,delantedel.
AprincipiosdelsigloXVtenemosalbelloTwain,llamadoElErudito.Tenaunaletramuy
hermosa,realmentehermossima.Yeracapazdeimitartanbienlaletradecualquiera,que
dabanganasdemorirsederisaalverlo.Sutalentoleproporcioninnumerablesocasiones
dedivertirse.Mstardefuecontratadoparapicarpiedrasdestinadasaunacarretera,yla
rudezadeestetrabajoleestropeelpulso.Contodo,disfrutdelavidasincesarmientras
sededicabaalnegociodelaspiedras,que,conpequeosintervalos,durunoscuarentay
dosaos.Dehecho,murienservicioactivo.Durantetodosesoslargosaos,sutrabajo
satisfizotanto,queapenasterminabauncontratosemanalelgobiernoledabaotro.Era
todounniomimado.Yfuesiempreunfavoritodesuscamaradasdearteymiembro
destacadodesucaritativasociedadsecreta,llamadaLaCuadrilladelaCadena.Usaba
siempreelcabellocorto,tenapreferenciaporlostrajesarayasysumuertefuelamentada
porelgobierno.Constituyunadolorosaprdidaparasupas.Eratanregular
AlgunosaosdespustenemosalilustreJohnMorganTwain.Johnvinoaestastierrascon
Colnen1492,encalidaddepasajero.Parecehabersidohombredeuntemperamentorudo
ydesagradable.Sequejdelacomidadurantetodoeltranscursodelviaje,amenazando
continuamenteconbajaratierraamenosquelacambiaran.Querasbalofresco.Todos
losdasvagabundeabaporlacubiertahusmeando,burlndosedelcomandanteydiciendo
que,ensuopinin,Colnnosabaadndeibanihabaestadojamsallenotras
oportunidades.ElmemorablegritodeTierra!hizovibrartodosloscorazones,menosel
suyo.Johnmirdurantealgntiempoatravsdeunfragmentodevidrioahumadolalnea
dibujadasobrelasaguasenlalejana,ydijo:
Quemecuelguensiesoestierra!Esunabalsa!
http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

5/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

Cuandoestediscutiblepasajerosubiabordo,slotrajoconsigounviejoperidicoque
contenaunpaueloconlasinicialesB.G.,unamediadealgodnconlasinicialesL.W.C.,
otradelanaconlasinicialesD.F.yunacamisadenocheconlamarcaO.M.R.Ycontodo,
durantelatravesa,sepreocupabamsdesubalysedabamsnfulasconesemotivoque
todoslosdemspasajerosjuntos.Sielbuqueestabainclinadoaproaynoqueraobedecer
altimn,lseibaamoversubalmshaciapopayvolvaluegoaobservarelefecto.Siel
buqueestabainclinadoapopa,lepedaaColnquedestacaraalgunoshombresafinde
cambiardelugareseequipaje.Cuandoseproducaunatempestaderanecesario
amordazarlo,porquesuslamentosconrespectoasubalimpedanquelosmarineros
oyeranlasrdenes.Alparecer,noseleimputabiertamenteactoindecorosoalguno,pero
eneldiariodenavegacindeabordoseanotacomocircunstanciacuriosaelhechodeque,
apesardehabertradosuequipajeabordoenvueltoenunperidico,lollevatierraen
cuatrobales,uncanastodevajillayunpardecestosdechampaa.Perocuandovolvie
insinu,conaireinsolenteyfanfarrn,quelefaltabanalgunascosasyquesepropona
registrarelequipajedetodoslosdemspasajeros,estoyaexceditodamedidayfue
arrojadoalmarMarkTwain,Autobiografaburlesca.
EnestepoemaJonJuaristicriticairnicamentelaevolucindelasociedadespaolareciente.Subrayolas
palabrasdonderesidenlosmaticesdeirona:
Stiraprimera(aRufo)
Tehasdecidido,Rufo,aprobarsuerte
enuncertamendeprovincias,donde
ejerzocasualmentedejurado,
yencuentrorazonablequemellames,
alcabodediezaosdesilencio,
preguntandoqupasaconmictedra,
qufuedeaquellachicapelirroja
conquienliguelochentaenJarandilla,
cmosiguenmisviejos,sipadezco
todavadelhgadoysihevisto
alaalegrecuadrilladelPec.
Puesbien,yaquedeseasquetecuente
demymicircunstancia,hasdesaber
queunpuntodeAlcalmelabirl,
enJodellanosgranespecialista,
aquienpagocafcadamaana
ysustituyovolontierslosdas
enquemarchaasimposiosenSanDiego,
enAtlanta,FlorenciaoZaragoza.
SecasconGonzalo.Elhijodeambos
vaalcolegiodelmo,peroenvano
acudoatodaslasconvocatorias,
reuniones,funcionesnavideas.
Lapcarameelude,yyodeparto
interminablementesobreftbol
conelcretinodelmarido,mientras
asesinanloscrosunasrdida
versindelCascanueces.Bienconoces
alpelmadeGonzalo.Creo,incluso,
http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

6/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

quefuistetquienselopresent.
Nopruebounagotaltimamente,
despusdelabiopsia.Teconfieso
queaoroaquellosmaresdeverm,
aunqueelaguaessansima.Vicente,
antiguoresponsabledemiclula,
esviceconsejerodeComercio
porelPartidoPopular,y,claro,
semueveenotrosmedios.Otragente
parecepreferirahoraVicente.
Mispadresvantirando.Cree,Rufo,
quenadatengocontrati.Alcontrario,
terecuerdoconfrancasimpata.
Sobradaspruebasdeamistadmediste
eneltiempofelizdenuestrainfancia.
Esciertoquearruinastemimecano,
quemerompisteelcambiodelabici,
quelecontasteamiprimeranovia
lomocontuprima,laPiesplanos.
Eresalgoindiscreto,perotodos
tenemosunoscuantosdefectillos.
Verqupuedohacer.Noteprometo
nada:somoscatorcey,paracolmo,
correelrumordequeJuanLuisPanero.
CuandoJovellanostuvoquehaceranteunasociedadeconmicadeamigosdelpaselelogiofnebrede
unmagistradoconelquenosehaballevadonadabien,realizundiscursoquesehaconsiderado
habitualmentecomounaobramaestradelairona.Empiezaas:
Cuandolasociedadsedigndeencargarmeelelogiofnebredelilustreindividuoque
acabadeperder,sindudanopreviladificultaddelempeoqueponaamicuidado.Las
razonesquepudieronmoverlaahacermeestehonorsonacasolasmismasqueme
inhabilitanparasudesempeo.Enefecto,nadieesmsinteresadoqueyoenlagloriadel
difuntoMarqusdelosLlanos,ynadieporlomismomenosapropsitoparahacersu
elogio.Otrocualquierapodrarealzar,sinnotadeparcialidad,lasapreciablesnotasquele
adornaronensuvidaperocuandolauniformidaddeestudioyprofesin,lafraternidadde
ColegioyTribunal,y,sobretodo,unntimo,frecuenteyamistosotratomeunanconlos
vnculosmsestrechosanuestrodifuntosocio,quinhabrquenocreaquelaspalabras
dichasenloorsuyo,msquedictadasporlaverdad,sonsugeridasporelafectoyla
pasin?Jovellanos,ElogiofnebredelseormarqusdelosLlanosdeAlguazas
Existennueveclases:
a)antfrasis:daraalgounnombrequeindiquecualidadescontrarias(Peludo,auncalvo)
b)astesmo:fingirquesevituperaparaalabarconmsfinura(Tefaltamundo,aun
viajero).VaseAstesmo.
c)carientismo:usarexpresionesquesuenanverdaderasoseriasparaburlarse(Nuncao
algotancertero,anteunafrasedesafortunada)
http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

7/8

13/12/2014

Retrica:Irona,dissimulatiooilussio

d)clenasmo:atribuiraalguienlasbuenascualidadesquenosconvienenyanosotros,sus
malascualidades(Tuvigorosoestadoatlticocontrastaconmidbilfigura,cuandoen
realidadesalrevs)
e)diasirmo:humillarlavanidaddelotro,recordndolecosasdequedebeavergonzarse
(Quotracosapuedeesperarsedeunhombrequeunavezsevistidemujer?)
f)mmesis:imitaraquiensequiereridiculizar(_io_noquieroyeyeleccinquieroirmea
mi_Aniyaco_)
g)Sarcasmo:cuandolaburlaestalytancruelqueseconvierteenunredondoinsulto
h)meiosis:atenuacinquerebajaexageradamentelaimportanciadealgoqueenverdadla
tiene.Vasesuentradarespectiva.
i)auxesis:loopuestoalameiosis,tipodehiprboleirnicaqueconfiereunaimportancia
desusadaaalgotrivialodespreciable.
j)tapnosis:rodearaquelloquesequieredaraentenderconunaspalabrasquelequitano
rebajansuimportancia:Suseora,seor,conelpretextodequetrabajaenunlupanarvende
gnerosdecontrabando

http://retorica.librodenotas.com/Recursosestilisticossemanticos/ironiadissimulatiooilussio

8/8

Potrebbero piacerti anche