($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 3S Inlioduao A SocIologIa o uma das dIscIlInas conslIlulIvas do camo In- loidIscIlInai do anlIso do olIlIcas hlIcas. Poi um lado, as looiIas socIolgIcas oIoiocom Insliumonlos analIlIcos omioga- dos olos osludIosos das olIlIcas (polccs]. CIonlIslas olIlI- cos quo so dodIcam ao osludo das olIlIcas iocoiiom com maIoi IioquncIa s Ioiiamonlas loiIcas da Polcv Anolvss (SOUZA, 2uu6] do quo s dIsonIhIlIzadas olas looiIas socIolgIcas con- lomoinoas. Lnliolanlo, mosmo na ioa do CIncIa PolIlIca, os- ludos sohio olIlIcas hlIcas quo lialam do iodos socIaIs (Mai- quos, 2u1u] ou quo Incoioiam vaiIvoIs cognIlIvas anlIso do olIlIcas hlIcas (lARIA, 2uu8; MLNICUCCI o BRASIL, 2u1u] ioconlocom oxlIcIlamonlo a ImoilncIa da SocIologIa Rola- cIonal o dos ImoialIvos culluiaIs na oxlIcaao dos adioos osliuluiados do aao IndIvIdual o cololIva. Poi oulio lado, no BiasIl, a SocIologIa lamhom lom so dodI- cado a oxamInai as olIlIcas hlIcas aialolamonlo osquIsa sohio o loma quo so dosonvolvo om oulias ioas acadmIcas. Quando do sua InslIlucIonalIzaao acadmIca no aIs, a dIscI- lIna lovo no conlio do suas ioocuaoos o modo como as io- laoos olIlIcas do mhIlo socIolal oxlIcavam as caiacloiIslIcas .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 93'&-& :&';&% #<'5)% .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 3g IundamonlaIs das InslIluIoos olIlIcas o do Lslado hiasIloIios. So o mosmo nao so voiIIIca alualmonlo, dada dIvoisIdado dos Inloiossos do osquIsa dos socIlogos conlomoinoos, aInda assIm hoa ailo das osquIsas na ioa do SocIologIa liala do olIlIcas hlIcas ou do lomas muIlo coiiolalos, laIs como a domociacIa, a ailIcIaao socIal, as olIlIcas socIaIs o as iolaoos socIodado o Lslado. O ailIgo osl oiganIzado om duas sooos. Na iImoIia, sao aio- sonladas lis dImonsoos analIlIcas aia as quaIs a SocIologIa oIoio- co conliIhuIao loiIca aia o camo das olIlIcas hlIcas: aquolas quo oxamInam o aol, nas socIodados conlomoinoas, dos grupos socos, dos mpcrolvos cognlvos c normolvos o das nslluocs c cslruluros socos. Na sogunda, aiosonlam-so ovIdncIas do como a quoslao das olIlIcas hlIcas osl iosonlo no conlio da agonda do osquIsas da SocIologIa no BiasIl. ConliIhuIao da SocIologIa aia a anlIso do olIlIcas ! Como IoI domonsliado om oulias ocasIoos (CORTLS, s/d; CORTLS LIMA, 2u12], a conliIhuIao da dIscIlIna aia a anlIso do olIlIcas hlIcas onconlia-so iIncIalmonlo na nIaso da dIscIlIna no olo socIolal das iolaoos onlio Lslado o SocIodado. Isso nao quoi dIzoi quo aloios oslalaIs, iocossos olIlIcos o osliuluias IoimaIs o ioaIs do odoi oxIslonlos nas oiganIzaoos do Lslado nao sojam ohjolos do osquIsa. Paia o socIlogo, uma iIncIaIs quosloos do osquIsa, quando so on- Ioca o InloiIoi do Lslado, o onlondoi como as iolaoos olIlIcas onlio giuos o InslIluIoos socIaIs, ocoiiam olas no osao socIolal, oslalal ou na conoxao onlio amhos, Imaclam nas olIlIcas hlIcas. Nosso sonlIdo a conliIhuIao da SocIologIa o ailIculaimonlo io- lovanlo aia as anlIsos sohio os grupos socos. O loimo quo aquI so ioIoio do modo gonoiIco aos "cololIvos" Ioimados oi socoos da socIodado, quo sao donomInados do dIIoionlos manoIias conIoimo o 1 Lsla soao aiosonla lioclos o aigumonlos quo j Ioiam dosonvolvIdos om oulios doIs osludos (Coilos, s/d; Coilos LIma, 2u12]. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 3] iohloma do osquIsa consliuIdo ou a looiIa socIal omiogada. Os giuos socIaIs IocalIzados noslo ailIgo so ioIoiom a lis lIos do voi- lonlos analIlIcas da SocIologIa quo Ioinocom Insliumonlal loiIco aia o oxamo das olIlIcas hlIcas: a das 'IdonlIdados socIaIs', a dos 'aloios' o a das 'iodos socIaIs'. A iImoIia voilonlo ongloha osludos quo oxamInam a conslIluI- ao do giuos socIaIs quo odom domandai ou soi ohjolo do olIlI- cas o quo, om goial, aconluam o cailoi iolacIonal da consliuao do IdonlIdados socIaIs. A ioduao do uma IdonlIdado osocIIIca osl vInculada ao comailIllamonlo do uma maliIz cognIlIva o noima- lIva quo o Ionlo do coosao giual o do oslaholocImonlo do IionloIias com oulios giuos IdonlIliIos (MULLLR o SURLL, 2uu2]. As loo- iIas do ioconlocImonlo o da consliuao do IdonlIdados o alloiIdados socIaIs lm colahoiado aia o onlondImonlo do Ionmono, oIs lia- lam das iolaoos InloisuhjolIvas nas quaIs sujoIlos so Imoom o so conliaoom a oulios, aIIimando IdonlIdados IndIvIduaIs o cololIvas (lIGULIRLDO, 2uu8; lRASLR, 2uu1; HONNLTH, 2uu8; TAYLOR, 1uu4]. Lsludos sohio olIlIcas hlIcas, om goial InsIiados olo 'consliucIonIsmo socIal', oxamInam as IdoIas dossos aloios, os dIs- cuisos ioduzIdos oi o sohio olos, sua aao olIlIca o o iiIo iocosso do consliuao dossos giuos a ailIi da aao oslalal quo os ioconloco, lIoiaiquIza o os InslIluI como honoIIcIiIos do olIlIcas o como aloios socIolaIs (INGRAM ol alII, 2uu7]. A voilonlo analIlIca dos 'aloios' lom omiogado Iioquonlomonlo os concoIlos do aloios oslalaIs o socIolaIs socIaIs o do moicado aia do- nomInai os giuos socIaIs quo agom na osIoia olIlIca. Lmhoia lonlam omoigIdo da InloiIaco onlio os dohalos sohio socIodado cIvIl, movImon- los socIaIs o a looiIa domocilIca (COHLN o ARATO, 1uu2], sua Ionlo lo- iIca sao os osludos do GiamscI (2uu4], TouiaIno (1u81] o MoluccI (1u8] sohio a socIodado cIvIl o, iIncIalmonlo, a concoao dolIhoialIva da osIoia hlIca do Hahoimas (1u8u] o sous soguIdoios (COHLN o ARATO 1uu2, COHLN, 2uu8]. O concoIlo do aloios oslalaIs ahaica IndIvIduos o giuos quo ocuam caigos do dIioao om oiganIzaoos govoinamonlaIs do LxoculIvo o do oulios odoios. O concoIlo do aloios socIolaIs comio- .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 3` ondo lanlo os aloios socIaIs como os do moicado. Lnquanlo os iImoIios oslao assocIados ao concoIlo do socIodado cIvIl, os sogundos oslao iola- cIonados com a noao do oconomIa do moicado. Os aloios socIaIs nao vIsam lomai o odoi do Lslado ou oiganIzai a ioduao, mas, sIm, oxoicoi InIluncIa oi moIo da ailIcIaao om assocIaoos o movI- monlos domocilIcos" (COHLN, 2uu8, . 427]. Os aloios oslalaIs o do moicado soiIam comolIdos a agIi om amhIonlos iogIdos olo odoi o olo dInloIio, iocuiando conliolai o admInIsliai a ioduao o ma- xImIzai sous lucios no amhIonlo do liocas moicanlIs (COHLN, 2uu8]. A loicoIia voilonlo do anlIsos liala das 'iodos socIaIs'. Nas llI- mas duas docadas do soculo XX, a SocIologIa lom iIvIlogIado o os- ludo do iodos socIaIs (CASTLLLS, 1uuu; MCADAM, 2uu8; MLLLUCI, 2uu1; SCHLRLR-WARRLN, 1uu8], concoIlo dIIundIdo na socIologIa conlomoinoa ola ohia do LlIas (1uu4, 2uuu]. A noao do 'iodo' so loinou aiadIgmlIca, lanlo na SocIologIa quanlo na anlIso do olI- lIcas hlIcas. Nos anos 1uuu, aialolamonlo ao suigImonlo do uma SocIologIa RolacIonal (LMIRBAYLR, 1uu7], na ioa do olIlIcas hlI- cas o loimo nclwork so loinou o novo aiadIgma aia a aiquIloluia da comloxIdado" (BRZLL, 1uu8, .1]. Aloios 'om iodo' nao odom soi osIcIonados iIgIdamonlo no Lslado, no moicado ou na socIodado cIvIl. DonomInados como liIngulos do Ioiio, nIclos lomlIcos, suh- sIslomas olIlIcos, iodos lomlIcas" (TRUL, JONLS o BAUMGARTNLR, 2uu7, . 17-8], conIoimam-so como comunIdados do osocIalIslas quo aluam om camos osocIIIcos do olIlIcas hlIcas, aliavossando IionloIias oslalaIs o socIolaIs. O oulio conjunlo do conliIhuIoos da SocIologIa aia a anlIso do olIlIcas hlIcas so ioIoio aos mpcrolvos cognlvos c normol- vos, convonoos, iogias o oxoclalIvas InslIluom as noimas socIaIs, quo sao condIao aia os iolacIonamonlos o aia osliuluiaao do io- dos quo IuncIonam como os osquololos" do camos nos quaIs pol- ccs so dosonvolvom. Toma clssIco da SocIologIa, conlial na ohia do DuilloIm o do Wohoi, as noimas socIaIs Ioiam doIInIdas do manoIias dIvoisas conIoimo as ahoidagons loiIco-oIslomolgIcas dos analIslas. LxIslom dIvoigncIas hsIcas sohio so noimas sao iogias, oiIonlaoos .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 3a ou iogulaiIdados omIiIcas, so olas onvolvom nocossaiIamonlo Imo- ialIvos moiaIs (lLLD, 2uu2; WILSON, 1uu8] ou sohio quo giuos sao oi olas honoIIcIados. Mas, Indoondonlomonlo da oisoclIva loiIca adolada, nao l dvIda onlio os socIlogos do quo as noimas socIaIs, iIncIal Ionlo do oidom socIal o iodIlIhIlIdado, sao caiacloiIzadas ola iogulaiIdado do comoilamonlo o oi sanoos quolos quo nao as soguom (lLLD, 2uu2]. No camo das olIlIcas hlIcas, sao sohioludo os auloios IdonlI- IIcados com a coiionlo do nooInslIlucIonalIsmo socIolgIco quo lm lialado as calogoiIas cognIlIvas o das noimas socIaIs como oxlIcalIvas da ioonsao Inovaao o das liadIoos olIlIcas. Nossa lIloialuia, as calogoiIas noimalIvas sao usualmonlo lialadas como InslIluIoos nao IoimalIzadas, as iogias do jogo InIoimaIs, quo conslIluom o iogulam o comoilamonlo socIal (DIMAGGIO, 1uu4; OSTROM, 2uu7]. Os Imo- ialIvos cognIlIvos sao doiIvados dos aiadIgmas cognIlIvos, os quaIs sao dosciIoos o anlIsos quo osocIIIcam iolaoos do causa o oIoIlo consIdoiadas como InquoslIonvoIs" (lokcn-for-gronlcJ] (CAMPBLLL, 2uu2, . 22]. Os ImoialIvos noimalIvos oslao assocIados aos quadios do ioIoincIa noimalIvos, o s IdoIas noimalIvas, quo consIslom om iossuoslos InquoslIonvoIs sohio valoios, alIludos, IdonlIdados o ox- oclalIvas cololIvamonlo comailIlladas" (CAMPBLLL, 2uu2, . 28]. O nooInslIlucIonalIsmo socIolgIco clamou alonao dos analIslas do olIlIcas hlIcas aia ossIhIlIdado das oiganIzaoos olIlIcas doiI- vaiom sous modolos do IuncIonamonlo dos ImoialIvos culluiaIs io- vonIonlos do amhIonlo socIolal (MILLLR o BANASZAK-HOLL, 2uu]. A InIluncIa da SocIologIa, aliavos da aliIhuIao do caacIdado oxlIcalIva aia olomonlos onconliados no soloi socIolal aloios so- cIolaIs o ImoialIvos cognIlIvos o noimalIvos , manIIosla-so lamhom onlio os osludIosos quo oxamInam como coilos 'iohlomas' assam Iazoi ailo da agonda govoinamonlal (KINGDON, 2uuu; MULLLR o SURLL, 2uu2; SABATILR o JLNKINS-SMITH, 1uu8; SABATILR L WLIBLL, 2uu7]. Mosmo quo admIlam quo os consliangImonlos Ins- lIlucIonaIs o ovonlos macioosliuluiaIs lImIlom as ossIhIlIdados do iohlomas so loinaiom ohjolo do olIlIca, ossos analIslas, om coila .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 d1 modIda, oxamInam os iocossos cognIlIvos o as dImonsoos noima- lIvas onvolvIdas na Ioimaao da agonda govoinamonlal. Isso oi- quo consIdoiam quo 'iohlomas' nao sao dados, mas sIm consliu- Idos om um iocosso aliavos do qual as ossoas os doIInom como lal (KINGDON, 1uu]. Aloios da socIodado conslioom doloimInadas quosloos como iohlomlIcas o iocuiam dosoilai o Inloiosso dos docIsoios olIlIcos aia olas (SABATILR o JLNKINS-SMITH, 1uu8]. Tal iocosso doondo dos valoios, cionas, osIoos o, lamhom, dos Inloiossos do aloios quo dIsulam a sua doIInIao - ao iocuiai qua- lIIIc-los soh um ngulo ailIculai o Ioimulai coilas oxlIcaoos o soluoos aia olos vIsando a sua asconsao agonda govoinamonlal (SABATILR o WLIBLL, 2uu7]. Lsludos sohio cslruluro socol, oslialIIIcaao o dosIgualdado so- cIal o suas iolaoos com as InslIluIoos olIlIcas vm sondo ohjo- lo do anlIso da SocIologIa dosdo os clssIcos. Um dos iosullados dossas InvoslIgaoos IoI a conslalaao do quo oxIslom ooilunIda- dos dosIguaIs do acosso a hons o soivIos IndIvIduaIs o cololIvos o quo dIsso docoiiom ossIhIlIdados dIIoioncIadas do oxoicIcIo do InIluncIa sohio os iocossos olIlIcos. So oi um lado, o maixIsmo aliIhuI ao sIsloma oconmIco caIlalIsla a oxlIcaao Iundamonlal aia laIs dosIgualdados, looiIas socIolgIcas InsIiadas na ohia do DuilloIm o Wohoi as assocIam, iosoclIvamonlo, a iocossos do dI- IoioncIaao socIal quo assoguiam a Inlogiaao IuncIonal das socIo- dado o a Ialoios oconmIcos o oxliaoconmIcos como slalus socIal o aIIlIaao olIlIco ailIdiIa. No onlanlo, mosmo as voilonlos lo- iIcas noomaixIslas Incoioiam os 'iocuisos do odoi', doiIvados da osIoia olIlIca, na oxlIcaao do alloiaoos na oslialIIIcaao socIal nas socIodados conlomoinoas (KORPI, 2uuu; OllL, 1u8u; TOU- RAINL, 1u81]. Isso oiquo consIdoiam quo a aao olIlIca amlIa os iocuisos oiganIzalIvos dos liahalladoios ou dos movImonlos so- cIaIs o assIm, aliavos da aao cololIva, os Inlogianlos do oslialos socIaIs InIoiIoios, ao aumonlai sou giau do InIluncIa olIlIca nas domociacIas, odom ioduzIi olIlIcas quo Iavoioam a ioduao do dosIgualdados socIaIs. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 d2 Paia oxlIcai a ioduao, ioioduao o mudanas om sIslomas socIaIs oslialIIIcados, socIlogos conlomoinoos como BouidIou (1u8u], GIddons (1u8u] o Lulmann (1uu1] analIsam com lonlos loiI- cas dIvoisas, como os viIos 'camos' " , sIslomas o suhsIslomas socIaIs so InslIluom como osliuluias socIaIs assImoliIcas hasoadas om ciIlo- iIos osocIalIzados, oilInonlos ao conlodo om quoslao (oducaao suoiIoi, losIlaIs, oi oxomlo], o om iogias do dIslInao onlio os quo ocuam osIoos nossas osliuluias. Os ciIloiIos do dIIoioncIa- ao o do oslaholocImonlo do lIoiaiquIas socIaIs sao consIdoiados, om goial, como Iundamonlados na osso dosIgual do iocuisos o osIao socIal quo os IndIvIduos o giuos ocuam uns om iolaao aos oulios nas osliuluias socIaIs. Lm goial, aquolos quo oslao no loo das lIo- iaiquIas socIaIs do um dado camo, sIsloma ou suhsIsloma lm maIs IacIlIdado do ocuai osIoos suoiIoios om oulios, aliavos do mo- canIsmos do convoisao do sous osloquos do iocuisos aliavos do Iion- loIias sIslmIcas (PILLLON, 1uuu]. Lssos IndIvIduos o giuos odom maIs IacIlmonlo oxiossai suas ioIoincIas, oxoicoi InIluncIa sohio os docIsoios olIlIcos om maciossIslomas ou suhsIslomas olIlIcos, ailIcIai da Ioimaao do agondas govoinamonlaIs o oxoicoi coilo conliolo sohio o modo como sao Imlomonladas as olIlIcas hlIcas. lundamonlaIs aia a anlIso, Ioimulaao o Imlomonlaao do o- lIlIcas hlIcas, InslIluIoos odom lanlo dosIgnai noimas socIaIs om sI mosmas, 'iogias', iosciIoos comailIlladas (dovo, nao dovo, ou odo] quo sao muluamonlo onlondIdas o iovIsIvolmonlo Imlomon- ladas om sIluaoos ailIculaios oi agonlos iosonsvoIs oi monI- loiai a condula o oi Imoi sanoos" (OSTROM, 2uu7, . 28] como oiganIzaoos iosonsvoIs oi Inculcai noimas socIaIs om IndIvIduos o giuos. O osludo do InslIluIoos como oiganIzaoos, mas lamhom como noimas socIaIs, lom ioIoincIas Imoilanlos na SocIologIa conlom- 2 Um osao cujas caiacloiIslIcas sao doIInIdas ola conIIguiaao das Inloi-iolaoos onlio aloios IndIvIduaIs o cololIvos, Inloiossados o aluanlos nosso camo, o olas lulas liavadas oi ossos aloios ao dIsulaiom oi osIoos suoiIoios na conIIguiaao (HARKLR ol al., 1uuu; OWLN-SMITH o POWLLL, 2uu8]. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 d0 oinoa. A ohia do GoIIman (1uu, 1u61] o do loucaull (1u7u, 1u87], omhoia lonlam iaIzos loiIcas conliaslanlos GoIIman, duilloImIa- no, o loucaull, s-osliuluialIsla , comailIllam da ioocuaao om consliuIi oxlIcaoos aia o modo como os IndIvIduos sao o agom nas socIodados conlomoinoas. InslIluIoos socIaIs comolom os In- dIvIduos a assumIiom aoIs socIaIs a olas adoquados, o a socIodado a so manloi Inlogiada (GOllMAN, 1uu], o oi moIo do odoi dIs- cIlInai o do hIoodoi consliangom as ossoas a soiom noimaIs, o a socIodado a aumonlai sua iodulIvIdado nas IhiIcas, na ioduao do sahoi, do soivIos do sado (lOUCAULT, 1u87]. Poiom, os IndIvIduos quo assumom aoIs o osIoos om lIoiaiquIas socIaIs nas dIIoionlos Inloiaoos om quo so onvolvom, iocuiam aIIimai o iosoivai sua aulonomIa o dIgnIdado ossoal dIanlo do odoi do Ioias osliuluiaIs, modIanlo uma vaiIodado do oquonas oslialogIas do iosIslncIa, mos- mo quo nao consIgam ohloi um aulodomInIo ahsolulo do sous alos (MARTINS, 2uu8; COLLINS, 1uu4]. Dada a oisoclIva mIciossocIolgIca do hoa ailo dossos oslu- dos mosmo so a dImonsao mIciossocIal o vIsla como ioIloxo do ma- cioosliuluias , os Insliumonlos loiIcos oi olos dosonvolvIdos sao ailIculaimonlo loIs aia o oxamo do iocossos do Imlomonlaao do olIlIcas hlIcas. Podom soi ulIlIzados aia analIsai as iolaoos onlio os iosonsvoIs dIiolos ola oIoila do hons o soivIos hlIcos o honoIIcIiIos. Ou, aInda, aia o osludo do huiociacIas govoinamon- laIs ou InslIlucIonaIs. PoisoclIvas loiIcas muIlo InIluonlos na anlIso do olIlIcas hlIcas, quo aliIhuom causalIdado s macioosliuluias, concohom com InslIluIoos as iogias, convonoos o oxoclalIvas do como agIi. InslIluIoos doIInom as aoos consIdoiadas aioiIadas o as osI- oos do IndIvIduos o giuos om osliuluias socIaIs lIoiaiquIzadas, lialadas como sIslomas macioolIlIcos, camos, sIslomas ou suh- sIslomas soloiIaIs (HOWLLTT o RAMLSH, 1uu8; MCCOOL, 1uu8; ORR, 2uu6; SABATILR, 1u88; WORSHAM, 1uu8]. Os modolos analIlIcos nooInslIlucIonalIslas sao iovavolmonlo lojo a ioIoincIa loiIca maIs Imoilanlo aia o osludo do olIlIcas .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 d3 hlIcas. Llos vIsam onlondoi o aol da aiquIloluia InslIlucIonal quo osliuluia as Inloiaoos o as liansaoos quo aconlocom na aiona olIlIca na doloimInaao do iosullados socIaIs o olIlIcos. O ios- suoslo conlial o o do quo as iogias InslIlucIonaIs, os iocodImonlos o as convonoos moldam as ioIoincIas IndIvIduaIs o oslImulam ou lImIlam as ooos do comoilamonlo do IndIvIduos o oiganIzaoos oi moIo do coilos mocanIsmos do InconlIvo ou do sanao (HALL o TAYLOR, 1uu6; IMMLRGUT, 1uu8; OSTROM, 2uu7; SCHARPl, 1uu7]. O nooInslIlucIonalIsmo socIolgIco lom uma Inloilocuao maIs Inlonsa com a SocIologIa, na modIda om quo aconlua o a- ol dos ImoialIvos culluiaIs na consliuao do olIlIcas hlIcas (MILLLR o BANASZAK-HOLL, 2uu]. Lnliolanlo, as dIIoionlos ahoi- dagons nooInslIlucIonalIslas lm ciosconlomonlo ioconlocIdo quo os aloios, as InslIluIoos com as quaIs olos ooiam o o sonso comum quo InIoima a aao sao condIcIonados oi ImoialIvos cognIlIvos o noi- malIvos (HALL o TAYLOR, 1uu8]. Nosla soao Ioiam doslacados lis lIos do conliIhuIao quo a So- cIologIa oIoioco aia o camo da anlIso do olIlIcas hlIcas: a quo oxamIna os giuos socIaIs, ailIculaimonlo as coiionlos quo os lia- lam como 'agonlos' quo InIluoncIam a Ioimaao o Imlomonlaao do olIlIcas; a quo aconlua a ImoilncIa dos ImoialIvos culluiaIs quo ailIcIam na ioduao das polccs; o a quo iossalla a iolovncIa das osliuluias socIaIs o das InslIluIoos na consliuao o dosonvolvImonlo do olIlIcas. Poiom, no BiasIl, as olIlIcas hlIcas lamhom lm sIdo osludadas no InloiIoi do camo dIscIlInai da SocIologIa, do modo quo a conliIhuIao da dIscIlIna voiIIIca-so aInda na consliuao do um coius do conlocImonlo omIiIco sohio as olIlIcas o lomas coi- iolalos, laIs como, Lslado, olIlIcas hlIcas, InslIluIoos o domocia- cIa, como soi vIslo a soguIi. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 dd PolIlIcas hlIcas no conlio da agonda do osquIsas da SocIologIa no BiasIl No BiasIl, somonlo a ailIi dos anos 1uuu, a SocIologIa o lamhom a CIncIa PolIlIca IncluIu as olIlIcas hlIcas, o os dohalos loiI- cos osocIIIcos dosso camo dIscIlInai, no conlio do sua agonda do osquIsa. Paiadoxalmonlo, a SocIologIa no BiasIl conslIluI-so InIcIal- monlo como uma SocIologIa PolIlIca, ioocuada com as olIlIcas o com o iocosso olIlIco (RLIS, 1uu6; SALLUM JR., 2uu2]. Aonas do- oIs da molado dos anos 1u6u o quo a SocIologIa o a CIncIa PolIlIca comoaiam a soi onsInadas como camos do conlocImonlo dIslInlos. Sogundo RoIs (1uu6], a nao dIIoioncIaao voiIIIcada anloiIoimonlo ioIlolIa ao mosmo lomo um haIxo giau do osocIalIzaao acadmIca o uma vIsao allamonlo olIlIzada da socIodado. Lngajados no io- jolo consliuao da naao o do Lslado o, iIncIalmonlo dooIs da sogunda molado dos anos 1u6u, com a iomoao do dosonvolvImonlo (SALLUM JR., 2uu2], os cIonlIslas socIaIs hiasIloIios ioduzIam uma SocIologIa olIlIzada. Os osludos sohio oslialIIIcaao o mohIlIdado socIal, uihanIzaao, IndusliIalIzaao, mIgiaao iuial-uihana ou ou- lios Ionmonos socIaIs usualmonlo aconluavam as ImlIcaoos olI- lIcas dos iocossos socIolaIs" (RLIS, 1uu6, . 81]. O allo giau do olIlIzaao do dohalo comhInado giando InIlu- ncIa do MaixIsmo, mosmo quo do um MaixIsmo 'oniIquocIdo' (SALLUM JR., 2uu2, . 84], o a iosIslncIa ao RogImo MIlIlai Iavoio- coiam iolIIoiaao do Inloiiolaoos quo consIdoiavam as olIlIcas hlIcas como osliuluialmonlo oiossIvas das classos suhalloinas ou IuncIonaIs manulonao do iogImo auloiIliIo o a oimanncIa o io- ioduao do sIsloma caIlalIsla. Pouca alonao oia dIiocIonada s io- gias InslIlucIonaIs, aos ImoialIvos noimalIvos ou cognIlIvos, s dIs- ulas olIlIcas quo ocoiiom no InloiIoi do aaiollo oslalal ou s os- sIhIlIdados do oxIslncIa do conoxoos onlio aloios oslalaIs o socIaIs. O Inovadoi concoIlo do anoIs huiocilIcos, omiogado oi Caidoso (1u72], odo soi onlondIdo como mocanIsmo do lIgaoos do aloios om iodo. Tiala-so, oiom, do conoxoos oslaholocIdas onlio a huiociacIa .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 dS oslalal, do govoino ou do suas omiosas, com a huiociacIa do soloi iIvado, omiosas, sIndIcalos, agncIas nacIonaIs o InloinacIonaIs. LvonluaIs iolacIonamonlos onlio aloios oslalaIs o socIaIs - da socIoda- do cIvIl somonlo assaiam a soi admIlIdos como ossIvoIs quando ahoidagons giamscIanas, nos anos 1u8u (COUTINHO o NOGULIRA, 1u8; GOMLS, 2u1u], oniIquocoiam as anlIsos iodomInanlomonlo maixIslas do Lslado o das olIlIcas. No BiasIl, a conslIluIao da anlIso do olIlIcas hlIcas como um camo do conlocImonlo osocIIIco iomonla ao IInal dos anos 1uuu. Alo onlao, ohsoivava-so uma Iiagmonlaao oiganIzacIonal o lomlIca, om loino do oucos conlios do ioduao acadmIca, com doslaquo aia o Ncloo do Lsludos do PolIlIcas PhlIcas, Iundado om 1u82, soh a cooido- naao do SonIa DiaIho, junlo laculdado do LconomIa da UNICAMP o junlo s huiociacIas hlIcas" (MLLO, 1uuu, . 66]. Passada ouco maIs do uma docada, ossa aiocIaao nao aioco maIs iolialai a ioalIdado da ioa (lARIA, 2u11]. O camo nao aonas so InslIluIu como so oxandIu muIlo. A mudana IoI ImulsIonada, onlio oulias iazoos, olo cioscI- monlo do novos aiadIgmas loiIcos nas cIncIas socIaIs, quo ioduzIiam a ImoilncIa das ahoidagons maixIslas, o ola iolovncIa quo assumIu na agonda govoinamonlal a quoslao da iomoao do dosonvolvImon- lo conjugado a olIlIcas socIaIs (DRAIBL o RILSCO, 2uuu]. Houvo lamhom oxiossIvo aumonlo dos omiogos na admInIsliaao hlIca ou om oiganIzaoos nao govoinamonlaIs o iIvadas # , osocIalmonlo naquolas onvolvIdas na iovIsao do soivIos socIaIs. Paialolamonlo a Isso so ohsoivou a oxansao acoloiada da Ioimaao giaduada o s- -giaduada na ioa do olIlIcas hlIcas (lARIA, 2u11]. 8 Lm 1uu2, 4, das ossoas ocuadas, com doz anos ou maIs, oslavam omiogadas no soloi hlIco, onquanlo om 2uu7 o oiconlual suhIu aia 8,6 (IBGL, PNAD, 2uu8]. No onlanlo, l muIlo maIs ossoas ocuadas om alIvIdados iolacIonadas iovIsao do soivIos ou hons hlIcos, uma voz quo giando ailo dossa iovIsao o ioalIzada oi oiganIzaoos da socIodado cIvIl o do moicado. Os oslos do liahallo do giuamonlo oducaao, sado, soivIos socIaIs, admInIsliaao hlIca, doIosa o soguiIdado socIal", ulIlIzado olo IBGL (2u1u], ioiosonlavam 21, do lolal do ossoal ocuado, om 2uu7, no BiasIl. O giuamonlo oslava onlio os quo aiosonlavam os maIoios nIvoIs do iondImonlo o lovo um aumonlo do 2,7 nos oslos do liahallo, onlio 2uu o 2uu6. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 dg A oxansao acoloiada das olIlIcas hlIcas no BiasIl, nos anos 2uuu (lARIA, 2u11], lom so iocossado com a ailIcIaao do dIvoi- sas dIscIlInas coiiolalas. A classIIIcaao do ioas do conlocImonlo do Consollo NacIonal do DosonvolvImonlo CIonlIIIco o TocnolgIco (CNPq] consIdoia as olIlIcas hlIcas como uma suhioa da CIncIa PolIlIca. Do Ialo, sua InslIlucIonalIzaao maIs consIslonlo ocoiiou jun- lo a ossa ioa dIscIlInai, laja vIsla a ciosconlo osliuluiaao da ioa lomlIca 'Lslado o PolIlIcas PhlIcas' junlo AssocIaao BiasIloIia do CIncIa PolIlIca. Poiom, o GT PolIlIcas PhlIcas da AssocIaao Na- cIonal do Ps-Giaduaao o PosquIsa om CIncIas SocIaIs (ANPOCS], om IuncIonamonlo dosdo 2uu1, lom so conslIluIdo como um olo IiiadIadoi do dohalo InloidIscIlInai sohio a lomlIca (HOCHMAN ol all, 2uu7]. Na ioa do SocIologIa IoI ciIado um GT do SocIodado o PolIlIcas PhlIcas no XVI Congiosso BiasIloIio do SocIologIa, quo so ioalIzai om 2u18. O cailoi InloidIscIlInai do loma manIIosla-so lamhom na dIsoisao dos cuisos do olIlIcas o do goslao hlIcas o- las dIvoisas ioas do avalIaao da Caos (CAPLS, 2u18] o nos dIIoion- los doailamonlos do InslIluIoos do onsIno suoiIoi o do osquIsa onvolvIdas na docncIa o na InvoslIgaao. A SocIologIa no BiasIl lom ailIcIado da consolIdaao do camo das olIlIcas hlIcas no aIs, omhoia aInda soja IncIIonlo no am- hIonlo acadmIco da dIscIlIna a conjugaao das looiIas socIolgIcas conlomoinoas com os dohalos loiIcos da Polcv Anolvss. No on- lanlo, como llIgsloIn o McAdam (2u12] o domonsliaiam, osso Isola- monlo dIscIlInai nao o oculIaiIdado das CIncIas SocIaIs no BiasIl. L uma caiacloiIslIca do modo como so osliuluiaiam as iolaoos on- lio ossas dIscIlInas, quo somonlo agoia vom sondo modIIIcado, no sonlIdo do Inlogiai ahoidagons loiIcas sohio os mosmos Ionmonos socIaIs quo so dosonvolvoiam do modo aialolo. Mosmo quo ulIlIzando iocuisos loiIcos quo Incoioiam lImIla- damonlo as conliIhuIoos da Polcv Anolvss, aicola consIdoivol da osquIsa socIolgIca no BiasIl osl vollada ao oxamo do lomas dIiola ou IndIiolamonlo iolacIonados ao camo das olIlIcas hlI- cas. LvIdncIas dIsso sao as lInlas do osquIsa dos iogiamas do .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 d] s-giaduaao da ioa do SocIologIa o os liahallos aiosonlados nos Congiossos da SocIodado BiasIloIia do SocIologIa. A s-giaduaao oxiossa o oslado da ailo do uma dIscIlIna, oi- quo os lomas quo oiganIzam os osIoios do osquIsas o as dIscIlInas mInIsliadas IndIcam as londncIas om loimos do InvoslIgaao o do Ioimaao do ioIIssIonaIs lahIlIlados a caacIlai oulios ioIIssIonaIs om nIvol do s-giaduaao o do giaduaao. A avalIaao da s-giadu- aao om SocIologIa o CIncIas SocIaIs na Caos, om 2u18, o Inlogiada oi 4 $ iogiamas om CIncIas SocIaIs, om SocIologIa, om SocIologIa PolIlIca, om Planojamonlo o PolIlIcas PhlIcas o om SocIologIa o An- lioologIa. A anlIso aquI omioondIda sohio 1uu lInlas do osquIsas so ioIoio somonlo a 18 Piogiamas do SocIologIa % o a um do SocIologIa o AnlioologIa. O ohjolIvo dossa ioduao IoI o do Isolai a ovonlual dIsloiao quo o Ioco dIscIlInai om CIncIa PolIlIca odoiIa ioduzIi. O GiIIco 1 aiosonla a dIsliIhuIao das 1uu lInlas do osquIsa oi 22 lomlIcas. Como uma lInla odo ahoidai lomas vaiIados, 7 lInlas Ioiam classIIIcadas om uma nIca calogoiIa lomlIca, mas 88 Ioiam classIIIcadas om duas, solo, om lis o lis om qualio lomas do InvoslIgaao dIIoionlos, oiIazondo um lolal do 16 classIIIcaoos. O loma 'Lslado, PolIlIcas, InslIluIoos o DomociacIa', dIiolamonlo iola- cIonado s olIlIcas hlIcas, IoI o maIs Iioquonlo, iosonlo om 22 das 1uu lInlas analIsadas. Nos 1u PPGs oxamInados, IoI o loma maIs iocoiionlo, onconliado om 16 dolos. So consIdoiaimos quo 'Lcono- mIa, DosonvolvImonlo' osl muIlo iolacIonado s olIlIcas hlIcas, loiIamos a iosona da quoslao om 18 dos 1u PPGs. ConsIdoio-so aIn- da quo, dada a liansvoisalIdado do loma olIlIcas hlIcas, o ossIvol suoi quo a quoslao soja ahoidada om osludos ioalIzados om oulias lInlas do osquIsa. 4 Sao 4 Piogiamas alIvos o o Piogiama do SocIologIa PolIlIcas da UlMG, om oxlInao. Sao 1u Piogiamas do SocIologIa, mas no momonlo da osquIsa o sIlIo na Inloinol do Piogiama da UlMG oslava InacossIvol. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 d` /Ci[?E7 :< +?@AC?WJ?Vq7 DB@ 8?H\B@ D= a=@cJ?@B D7@ 'C7FCBMB@ D= 'g@P/CBDJBVq7 =M %7E?787F?B = %7E?787F?B = "HAC7a787F?B a7C KK A=MB@ D= ?H>=@A?FBVq7 N 1CB@?8- K9:L lonlo: SIlos dos 18 PPGs om SocIologIa o do PPG om SocIologIa o AnlioologIa da Aioa do AvalIao Caos 'SocIologIa o CIncIas SocIaIs', om 2u18. O GiIIco 2 moslia a dIsliIhuIao, oi 22 lomlIcas, dos 18 liaha- llos aiosonlados om Giuos do Tiahallos (GTs] ' duianlo o XV Con- 6 GTu1: A quoslao agiiIa no BiasIl conlomoinoo: iodoIInIoos loiIcas o dIlomas olIlIcos; GTu2: CIncIa, locnologIa o Inovaao socIal; GTu8: ConIlIlos socIoamhIon- laIs; GTu4: Consumo o CIdadanIa; GTu: DosIgualdado o LslialIIIcaao SocIal; GTu7: Lducaao o SocIodado; GTu6: LconomIa socIal o solIdiIa: alloinalIvas do liahallo, ailIcIaao o mohIlIzaao cololIva; GTu8: Lducaao SuoiIoi na SocIodado conlom- oinoa; GTuu: LnsIno do SocIologIa; GT1u: Goiaoos o ConlomoianoIdado; GT11: MomiIa o SocIodado; GT12: Moicados IlIcIlos o Piocossos do CiImInalIzaao: do- saIIos molodolgIcos; GT18: MovImonlos SocIaIs na alualIdado: ioconIIguiaoos das ilIcas o novos dosaIIos loiIcos; GT14: MovImonlos socIaIs, oiganIzaoos do ioiosonlaao o lulas oi dIioIlos no camo; GT1: Novas conIIguiaoos do liahallo nos osaos uihano o iuial; GT16: Novas SocIologIas: osquIsas InloisoccIonaIs Io- mInIslas, s-colonIaIs o quooi; GT17: Ocuaoos o ioIIssoos; GT18: Ponsamonlo SocIal no BiasIl; GT1u: RolIgIao o ModoinIdado; GT2u: Sado o SocIodado; GT21: Sogiogaao socIal, olIlIcas hlIcas o dIioIlos lumanos; GT22: SoxualIdados, coi- oialIdados o liansgiossoos; GT28: SocIologIa da Ailo; GT24: SocIologIa da Cullu- ia; GT2: SocIologIa do conlocImonlo o molodologIas qualIlalIvas; GT26: SocIolo- gIa do osoilo; GT27: SocIologIa o Imagom; GT28: SocIologIa o Juvonludo: quosloos o osludos conlomoinoos; GT2u: SocIologIa LconmIca; GT8u: TooiIa socIolgIca; GT81: Tiahallo, SIndIcalIsmo o Aoos CololIvas; GT82: VIolncIa o SocIodado. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 da giosso BiasIloIio do SocIologIa. Tamhom noslo caso, como os liahallos odIam loi InloiIacos com lomas vaiIados, 27u Ioiam classIIIcados om uma nIca calogoiIa lomlIca, 21 om duas, 27 om lis, um om qualio, om um lolal do 78 classIIIcaoos. O loma 'Lslado, PolIlIcas, InslIluI- oos o DomociacIa' IoI o quailo maIs Iioquonlomonlo, iosonlo om 71 dos 18 liahallos, sondo suoiado olas lomlIcas 'Culluia', 'IdonlIda- do, Raa, Gnoio, NacIonalIdado, MIgiaoos' o 'Tiahallo, SIndIcalIsmo, PioIIssoos', onconliadas om 8u, 74 o 72 dos osludos, iosoclIvamonlo. Lnliolanlo, agiogando-so as calogoiIas 'Lslado, PolIlIcas, InslIluIoos o DomociacIa' o 'LconomIa o DosonvolvImonlo', a lomlIca oslaiIa io- sonlo om 116 liahallos (182 classIIIcaoos, monos 16 liahallos classI- IIcados nas duas calogoiIas]. Como a omonla o a donomInaao do GTs londom a InduzIi os auloios a aiosonlai liahallos quo a olas so con- Ioimom, iovavolmonlo a ailIi do ixImo Congiosso, com a ciIaao do GT SocIologIa o PolIlIcas PhlIcas, cioscoi a iooiao do aio- sonlaoos do osludos sohio olIlIcas hlIcas. Mas so Isso ioalmonlo aconlocoi, somonlo sahoiomos Iuluiamonlo. /Ci[?E7 K< +?@AC?WJ?Vq7 D7@ ACBWB8\7@ BaC=@=HABD7@ H7@ /5@ D7 DJCBHA= 7 r* .7HFC=@@7 1CB@?8=?C7 D= %7E?787F?B- a7C KK A=MB@ D= ?H>=@A?FBVq7 N 1CB@?8- K9:: lonlo: SIlo do XV Congiosso BiasIloIio do SocIologIa, 2u18. ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 S1 =>:+9?. (=.9+@>+=. A> 9B#+B@B6+. C ./3 DEF :3, DEF G3H DE C -",.-/'.0123 A conconliaao do osquIsas om quosloos iolacIonadas osIoia da olIlIca clama a alonao. Mosmo nao lialando dIiolamonlo do 'olI- lIcas hlIcas', a SocIologIa no BiasIl colahoia com a consolIdaao dosso camo do osludos ao InvoslIgai ohjolos Ioilomonlo iolacIonados a olIlIcas soloiIaIs, laIs como o liahallo, as ioIIssoos, a oducaao, a vIolncIa, a cIncIa o locnologIa, a sado, o moIo amhIonlo, o iuial o o uihano. Alom dIsso, lanlo nas lInlas do osquIsa dos Piogiamas do Ps-Giaduaao como nos liahallos aiosonlados no Congiosso da SBS do 2u11, l lomas do osquIsa socIolgIca liansvoisaIs quo lia- lam da coosao socIal, aInda quo sogmonlada, o da osliuluiaao das socIodados om oslialos lIoiaiquIzados, laIs como as dosIgualdados o a oslialIIIcaao socIal, a mohIlIdado socIal, as IdonlIdados socIaIs, sojam olas iolacIonadas s classos socIaIs, iaa, ao gnoio ou s na- cIonalIdados, cujo o oxamo o IndIsonsvol aia a anlIso do olIlIcas hlIcas. Conclusoos O ailIgo lialou da conliIhuIao da SocIologIa aia a anlIso do olI- lIcas hlIcas. Doslacou a ImoilncIa dos iocuisos loiIcos quo a dIs- cIlIna oIoioco ao IocalIzai om sous osludos o olo socIolal das iolaoos onlio Lslado o socIodado. Lmhoia lonlam sIdo moncIonadas as iaIzos clssIcas dos osludos quo lialam dos giuos socIaIs, dos ImoialIvos culluiaIs o das InslIluIoos o osliuluias socIaIs, a anlIso doslacou as oisoclIvas conlomoinoas. loiam iossalladas lamhom as convoi- gncIas onlio looiIas socIolgIcas conlomoinoas, o nooInslIlucIona- lIsmo socIolgIco o as looiIas da Ioimaao da agonda na modIda om ossas ahoidagons loiIcas lm clamado alonao aia os iocossos do logIlImaao socIal do doloimInadas Ioimas do concohoi o oxlIcai io- hlomas o do consIdoiai moialmonlo acoIlvoIs coilas aoos o olIlIcas. Ohsoivou-so aInda quo ohjolos do osquIsa iolacIonados s olI- lIcas hlIcas lm lugai iolovanlo na agonda do osquIsas da SocIo- logIa no BiasIl. Conslalou-so quo lomas como 'Lslado, PolIlIcas, Ins- lIluIoos o DomociacIa' o 'LconomIa o DosonvolvImonlo' aaiocom .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 S2 iocoiionlomonlo lanlo nas lInlas do osquIsa dos Piogiamas do Ps- -Giaduaao om SocIologIa, om 2u18, como onlio os liahallos quo Io- iam aiosonlados no XV Congiosso BiasIloIio do SocIologIa, om 2u11. Os osludos socIolgIcos sohio olIlIcas hlIcas nao sao avalIaoos do 'olIlIcas': sao anlIsos da socIodado o do Lslado o das iolaoos so- cIaIs o olIlIcas. Como lal, nao ioduzom iocomondaoos ou ioos- las acahadas do soluao aia 'iohlomas' IdonlIIIcados oi gosloios ou analIslas do olIlIcas hlIcas ou oiganIzaoos. Sous iIncIaIs ohjolIvos sao os do dosciovoi, oxlIcai ou comioondoi ohjolos soh oisoclIvas loiIcas da SocIologIa. Lnliolanlo, sao oxalamonlo ossos osludos quo lm a caacIdado do ioduzIi anlIsos sohio a ioalIdado socIal o olIlIca quo, om alguma modIda, ioconslIluam a comloxI- dado do nossas socIodados oIoiocondo assIm aos analIslas o gosloios do olIlIcas hlIcas InIoimaoos o Inloiiolaoos sohio lal ioalIdado quo oimIlam aos mosmos Iazoi oscollas consIslonlos sohio as olIlI- cas sohio as quaIs lm odoi docIsiIo. RoIoincIas BRZLL, T. (1uu8], OiganIzIng Bahylon: on llo DIIoionl Conco- lIons oI PolIcy Nolvoils". Pullc AJmnslrolon, v. 76, n. 2, . 28- 278. BOURDILU, P. (1u8u], O poJcr smlolco. LIshoa: DIIol/Boiliand. CAMPBLLL,J.L. (2uu2],lJcos, Pollcs, onJ Pullc Polcv. Annuol Bcvcw of Socologv, v. 28, . 21-88. CARDOSO, loinando HoniIquo. (1u7], AuloiIlaiIsmo o DomocialI- zaao. RIo do JanoIio: Paz o Toiia. CAPLS, (2u18]. MullIdIscIlInai: InloidIscIlInai: CIncIas Huma- nas, CIncIa Humanas o SocIaIs, CIncIas SocIaIs AlIcadas o CI- ncIas SocIaIs o Humanas lll://conloudovoh.caos.gov.hi/conlou- dovoh/PiojoloRolacaoCuisosSoivlolacaoosquIsaiIoscodIgoAio auu1uuuuudosciIcaoAioaMULTIDISCIPLINARdosciIcaoAi oaConlocImonloINTLRDISCIPLINARdosciIcaoAioaAvalIacaoI NTLRDISCIPLINAR; CIncIas Humanas: CIncIa PolIlIca, SocIolo- .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 S0 gIa lll://conloudovoh.caos.gov.hi/conloudovoh/PiojoloRolacaoCuisosS oivlolacaoosquIsaiAioacodIgoGiandoAioa7uuuuuuudosciIcaoGia ndoAioaCICANCIASHUMANAS On LIno. Acosso om 14 do ahiIl do 2u18. CASTLLLS, M. (1uuu], SoccJoJc cm rcJc. A cro Jo nformooo. cco- nomo, soccJoJc c culluro. Sao Paulo: Paz o Toiia. COHLN, J. (2uu8], SocIodado cIvIl o glohalIzaao: ioonsando calo- goiIas". DoJos Bcvslo Jc Ccncos Socos, v. 46, n. 8, . 41u-4u. COHLN, J.; ARATO, A. (1uu2], Cvl socclv onJ pollcol lhcorv. Cam- hiIdgo: MIT Pioss. COLLINS, R. (1uu4], lour Socologcol TroJlons. OxIoid: OxIoid UnIvoisIly Pioss. CORTLS, S.V. (s/d]. SocIologIa o PolIlIcas PhlIcas". In: MARQULS, L.; lARIA, C.A. (oigs.]. A olIlIca hlIca como camo mullIdIscIlI- nai. No iolo. CORTLS, S.V.; LIMA, L.L. (2u12], A conliIhuIao da socIologIa aia a anlIso do olIlIcas hlIcas. Luo Novo, Sao Paulo, n. 87. COUTINHO, C.N.; NOGULIRA, M. (ods.]. (1u8], Gromsc c o Amcr- co Lolno. RIo do JanoIio: Paz o Toiia. DIMAGGIO, P. (1uu4.],Culluio and oconomy". In: SMLLLR, N.; SWLLDBLRG, R. (oigs.]. HonJlook of Lconomc Socologv. PiIncolon, NJ: PiIncolon UnIvoisIly Pioss. DRAIBL, S.M.; RILSCO, M. (2uuu], Ll LsloJo Jc Bcncslor Socol cn Amcrco Lolno. Umo nucvo cslrolcgo Jc Jcsorrollo. MadiId: lun- dacIn CaiolIna. LLIAS, N. (1uu4], A soccJoJc Jos nJvJuos. RIo do JanoIio: Joigo Zalai. LMIRBAYLR, M. (1uu7], ManIIoslo Ioi a RolalIonal SocIology". Thc Amcrcon journol of Socologv, v. 1u8, n. 2, . 281-817. lARIA, C.A.P. (2uu8], IdoIas, ConlocImonlo o PolIlIcas PhlIcas: Um InvonliIo SucInlo das PiIncIaIs Voilonlos AnalIlIcas Roconlos". Bc- vslo Broslcro Jc Ccncos Socos, v. 18, n. 1, . 21-8u. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 S3 lARIA, C.A.P. (2u11], Imlomonlaao: aInda o 'olo oidIdo' da An- lIso do PolIlIcas PhlIcas no BiasIl" Tiahallo aiosonlado no 8 Ln- conlio Anual da ANPOCS. GT PolIlIcas PhlIcas. Caxamhu. lLLD, S.L. (2uu2], On llo omoigonco oI socIal noims". Conlcmpo- rorv Socologv, v. 81, n. 6, . 688-64u. lLIGSTLIN, N.; MCADAM, D. (2u12], A Thcorv of lclJs. Nov Yoil: OxIoid UnIvoisIly Pioss. lIGULIRLDO, A. L. V. (2uu8], O CamInlo QuIlomhola: Inloiiolaao conslIlucIonal o ioconlocImonlo do dIioIlos olnIcos". Toso do Doulo- iado. RIo do JanoIio: IUPRJ. lOUCAULT, M. (1u87], Vgor c Punr. Noscmcnlo Jo prsoo. RIo do JanoIio: Vozos. lOUCAULT, M.(1u7u], Mcrofsco Jo poJcr. RIo do JanoIio: Giaal. lRASLR, N. (2uu1], Da iodIsliIhuIao ao ioconlocImonlo DIlomas da juslIa na oia Ps-socIalIsla". In: SOUZA, J. (oig]. Dcmocroco hojc. BiasIlIa: UnB. GIDDLNS, A. (1u8u], A conslluoo Jo soccJoJc. Sao Paulo: MailIns lonlos. GOllMAN, L. (1u61], Asvlums. Lssovs on lhc Socol Sluolon of Mcnlol Polcnls onJ Olhcr lnmolcs. Nov Yoil: Douhloday Ancloi. GOllMAN, L. (1uu], Thc Prcscnlolon of Sclf n LvcrvJov Lfc. Nov Yoil: Ancloi Bools. GOMLS, V.O. (2u1u], Os Inloiiolos do GiamscI no BiasIl: um osludo sohio a aioiIaao do concoIlo do iovoluao assIva. ComunIcaao SomIniIo InloinacIonal 'GamscI o os MovImonlos Poulaios'. NIlo- iI, lLUll. GRAMSCI, A. (2uu4], CoJcrnos Jo Crccrc. RIo do JanoIio: CIvIlIza- ao BiasIloIia. HABLRMAS, J. (1u8u], Thc Slruclurol Tronsformolon of lhc Pullc Sphcrc. CamhiIdgo: MIT Pioss. HALL, P.; TAYLOR, R. (1uu6], PolIlIcal ScIonco and llo Tlioo Nov InslIlulIonalIsms". Pollcol SluJcs, v. 44, n. 8, . u86u7. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 Sd HARKLR, R., MAHAR, C., WILKLS, C. (1uuu], An lnlroJuclon lo lhc Work of Pcrrc BourJcu. lhc proclcc of lhcorv. Londios: MacmIllan Pioss. HOCHMAN, G., ARRLTCHL, M., MARQULS, L (ods.]. (2uu7], PolIlI- cas PhlIcas no BiasIl. RIo do JanoIio: LdIloia lIociuz. HONNLTH, A. (2uu8], Lulo por Bcconhccmcnlo. o gromlco morol Jos confllos socos. Sao Paulo: Ld. 84. HOWLLTT, M.; RAMLSH, M. (1uu8], PolIcy suhsyslom conIIguia- lIons and olIcy clango: ooialIonalIzIng llo oslosIlIvIsl analysIs oI llo olIlIcs oI llo olIcy iocoss". Polcv SluJcs journol, v. 26, n. 8, .466-481. IMMLRGUT, L. (1uu8], Tlo TlooiolIcal Coio oI llo Nov InslIlulIon- alIsm". Pollcs onJ Socclv, v. 26, n. 1, . -84. INGRAM, H.; SCHNLIDLR, A. L.; DLLLON, P. (2uu7], SocIal con- sliuclIon and olIcy dosIgn". In: SABATILR, P. A. (oig.]. Thcorcs of lhc polcv proccss. CamhiIdgo, MA: WoslvIov Pioss. llNGDON, J. W. (100j, AgcnJos, Allcrnolvcs onJ Pullc Polccs. Nov Yoil: AddIson, Wosloy Longman. KORPI, W. (2uuu], Tlo ovoi iosouicos modol". In: CASTLLS, l.; PILRSON, C. (oigs.]. Thc wclforc slolc rcoJcr. CamhiIdgo: CamhiIdgo PolIly Pioss. LUHMANN, N. (1uu1], Sslcmos socologcos. lncomcnlos poro uno lcoro gcncrol. MadiI: AlIanza LdIloiIal/UnIvoisIdad IhoioamoiIcana. MARQULS, L.C. {2010j, BcJcs socos, scgrcgooo c polrczo. Soo Poulo. Uncsp. MARTINS, C. (2uu8], Nolas sohio o sonlImonlo do omhaiao om Li- vIng GoIIman". Bcvslo Broslcro Jc Ccncos Socos, v.28, n. 68, . 187-144. McADAM, D. (2uu8], Boyond sliucluial analysIs: lovaid a moio dy- namIc undoislandIng oI socIal movomonls". In: DIANI, M.; McAD- AM, D. (oigs]. Socol movcmcnls onJ nclworks. rclolonol opproochcs lo collcclvc oclon. OxIoid: OxIoid UnIvoisIly Pioss. McCOOL, D. (1uu8], Tlo suhsyslom IamIly oI concols: a ciIlIquo and a ioosal". Pollcol Bcscorch Quorlcrlv, v. 1, n. 2, . 1-7u. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 SS MLLO, M. A. (1uuu], Lslado, Govoino o PolIlIcas PhlIcas". In: MI- CLLI, S. (oig.]. O quc lcr no Ccnco Socol Broslcro {1070-100j. Ccnco Pollco, Vol.lll. Sao Paulo: Sumaio/ AnocsCaos. MLLUCCI, A. (2uu1], A nvcnoo Jo prcscnlc. movmcnlos socos nos soccJoJcs complcxos. PoliolIs: Vozos. MLLUCCI, A. (1u8], Tlo SymholIc Clallongo oI Conlomoiaiy Movomonls". Socol Bcscorch, v. 8, n. 4, . 7u8-816. MLNICUCCI, T.M.G.; BRASIL, l.D. (2u1u], Consliuao do agondas o Inovaoos InslIlucIonaIs: anlIso comaialIva da ioIoima sanIliIa o da ioIoima uihana. LsluJos Jc Socologo, v. 1, . 86u-8u6. MILLLR, L. A.; BANASZAK-HOLL, J. (2uu], Cognlvc onJ Normolvc Dclcrmnonls of Slolc Polcv Mokng Bchovor. Lcssons from lhc Socologcol lnsllulonolsm. Pullus, v. 8, n. 2, .1u1216. MULLLR, P.; SURLL, Y. (2uu2], A onlsc Jc pollcos pllcos. Polo- las: Lducal. NoIl llIgsloIn and Doug McAdam. (2u12], A Thcorv of lclJs. Nov Yoil: OxIoid UnIvoisIly Pioss. Doug McAdam and HIlaiy Boudol. 2u12. OllL, C. (1u8u], Coplolsmo JcsorgonzoJo. Tronsformoocs conlcm- porncos Jo lrololho c Jo pollco. Sao Paulo: BiasIlIonso. ORR, S. (2uu6], PolIcy suhsysloms and iogImos: oiganIzod Inloiosls and clImalo clango olIcy". Thc Polcv SluJcs journol, v. 84, n. 2, . 147-16u. OSTROM, L. (2uu7], InslIlulIonal ialIonal cloIco". In: SABATILR, P. (oig.]. Thcorcs of lhc polcv proccss. CamhiIdgo, MA: WoslvIov Pioss. OWLN-SMITH, J.; POWLLL, W. W. (2uu8], Nolvoils and InslIlu- lIons". In: GRLLNWOOD, R.; OLIVLR, C.; SAHLIN, K.; SUDDABY, R. (oigs.]. Thc Sogc honJlook of orgonzolonol nsllulonolsm. Lon- don: Sago PuhlIcalIons. PILLLON, M.(1uuu], BouidIou's lIold and llo SocIology oI WolIaio". journol of Socol Polcv, v. 27, n. 2, . 21822u. RLIS, L. (1uu6], PolIlIcal SocIology In BiazIl: MalIng Sonso oI HIs- loiy". Currcnl Socologv. V. 44, n. 8, . 81-1u7. .,;5()1T)kl$% 5$m()."% $ n '$%oT)%" $!'p()." +" %,.),#,/)" n% ',#p5)."% '01#)."% 6 4*$"f" D"$9"8 )i$>&8 ($*)%5" 1("%)#$)(" +$ %,.),#,/)" 6 *78 9:- ;7< 9: 6 -",.-/'.0123 Sg SABATILR, P. (1u88], An advocacy coalIlIon Iiamovoil oI olIcy clango and llo iolo oI olIcy-oiIonlod loainIng lloioIn". Polcv Sc- cnccs, v. 21, n. 2-8, . 12u-168. SABATILR, P.; JLNKINS-SMITH, H. (1uu8], Polcv chongc onJ lcorn- ng. on oJvococv coollon opprooch. Bouldoi: WoslvIov. SABATILR, P.; WLIBLL, C. M. (2uu7], Tlo advocacy coalIlIon Iiamo- voil: InnovalIon and claiIIIcalIons". In: SABATILR, P (oig.]. Thcorcs of lhc polcv proccss. CamhiIdgo, MA: WoslvIov Pioss. SALLUM JR., BiasIlIo. (2uu2], Nolas sohio o suigImonlo da socIolo- gIa olIlIca om Sao Paulo". Pollco 5 SoccJoJc. n. 1, . 78-86. SCHARPl, l. W. (1uu7], Gomcs Bcol Aclors Plov. Aclor-CcnlcrcJ lnsllu- lonolsm n Polcv Bcscorch. Bouldoi, CO: WoslvIov Pioss. SCHLRLR-WARRLN, I. (1uu8], BcJcs Jc Movmcnlos Socos. Sao Paulo: Loyola. SOUZA, !" $%&&'() *+,-./012 +34-5012: uma 678529, da lIloialuia". Socolo- gos, ano 8, n. 16, ! #$%&'! TAYLOR, C. (1uu4], Mullcullurolsmo. cxomnonJo o pollco Jc rcco- nhccmcnlo. LIshoa: InslIlulo PIagol. TOURAINL, A. (1u81], Thc vocc onJ lhc cvc. An onolvss of socol movcmcnls. CamhiIdgo: CamhiIdgo UnIvoisIly Pioss. TRUL, J.L; JONLS,B.D.; BAUMGARTLNLR, l.R. (2uu7], Punclualod- LquIlIhiIum Tlooiy: LxlaInIng SlahIlIly and Clango In PuhlIc PolI- cy MalIng". In: SABATILR, P.A. (oig.]. Thcorcs of lhc Polcv Proccss. Bouldoi, CO: WoslvIov Pioss. WILSON, J. (1uu8], Tlo Moial Sonso: PiosIdonlIal Addioss, AmoiI- can PolIlIcal ScIonco AssocIalIon". Thc Amcrcon Pollcol Sccncc Bc- vcw, v. 87, n. 1, . 1-11. WORSHAM, J. (1uu8], WavoiIng oquIlIhiIums: suhsyslom dynamIcs and agonda conliol". Amcrcon Pollcs Quorlcrlv, v. 26, n. 4, . 48- 12. N$>%9* $&5&#%6* &A A"%* 6& 0123 h NR$*@"6* &A b/'+* 6& 0123