Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
MICROFSICA DA PRECIPITAO
Capitulo 7 Composio qumica de hidrometeoros
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Contedo
Objetivos
Introduo microestrutura de nuvens e da precipitao
Equilbrio de fases
Potencial qumico do vapor de gua no ar mido
Calor latente da mudana de fase
A equao de Clausius-Clapeyron
A variao da energia livre de Gibbs no processo de nucleao homognea
Aerossol atmosfrico
A variao da energia livre de Helmholtz no processo de nucleao heterognea
O equilbrio entre gotas de soluo aquosa e o ar mido
A nucleao por ons
O processo de difuso de vapor no crescimento e na evaporao de gotculas
O crescimento de uma populao de gotculas em nuvens quentes
A interao dinmica entre as gotculas O processo de coliso e coalescncia
O crescimento de gotas na corrente ascendente
A formao de gelo na atmosfera
O crescimento de cristais de gelo por difuso de vapor
O desenvolvimento da precipitao na fase gelo
Composio qumica de hidrometeoros
Microfsica da carga e da eletricidade atmosfrica
O sensoriamento remoto da precipitao
O espectro de tamanho de gotas
A taxa de precipitao e os parmetros integrais e suas variabilidades
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Como vimos nos captulos anteriores, o ar contm uma grande variedade de partculas
slidas e lquidas alm das gotas de gua e dos cristais de gelo. Uma frao
considervel dessas partculas servem como CCN e IFN, incorporando-se dentro das
gotculas, das gotas e dos cristais de neve.
Esse um processo de remoo de material particulados da atmosfera, geralmente
denominado como nucleation scavenging. Quando as partculas da atmosfera
removida por coliso com os hidrometeros, denominamos o processo de impactation
scavenging.
Alm disso, o ar contm uma variedade de gases alm do vapor de gua e dos
constituintes permanentes. A maioria desses gases possuem solubilidade na gua, de
modo que esperado que contribuam adicionalmente para a carga de espcies
qumicas na gua da nuvem e da precipitao. A captura desses gases pelos
hidrometeros tambm um processo de remoo denominado de gas scavenging.
Os gases que particularmente contribuem para esse processo de remoo so as
espcies quimicamente reativas como o CO2, SO2, NO2, HNO3, NH3, HCL, H2O2,
O3, e os cidos orgnicos como o HCOOH (cido frmico), CH3COOH (cido actico),
e os aldedos como o HCHO (formaldedo), como tambm os radicais OH, HO2, NO3,
NO, Cl. Os gases no so somente colhidos pelas nuvens e pelas gotas, mas
tambm pelos cristais os quais adsorvem os gases em suas superfcies.
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
A maioria dos sais contidos nas partculas do aerossol atmosfrico se dissociam na
gua em ons.
A formao de ons tambm ocorre se certos gases reativos como CO2, SO2, HNO3,
NH3 e HCl so dissolvidos na gua.
A anlise qumica da nuvem, da gua da chuva e da gua da neve derretida
demonstram a presena desses ons.
Os ons tipicamente encontrados so: H+, NH4+, Na+, K+, Ca2+, Mg2+, CL-, NO2-,
NO3-, SO42-, HSO3-, HSO4-, SO32-, CO32- e HCO3-.
As Tabela 17.1 a 17.8 do Pruppacher & Klett apresentam uma sntese de muitos
resultados de anlises qumicas da gua da chuva e da neve coletadas em regies
urbanas, martimas e rurais, indicando suas concentraes inicas.
Observa-se maior concentrao inica em gua de nuvens no precipitantes com
gotculas pequenas, do que na gua da chuva onde h a presena de grandes gotas.
O mesmo se observa na nuvens stratus e nas neblinas. H uma tendncia a serem
cidas.
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
IFN:
CCN :
CaCO3
H2SO4
Micas
HSO4NH4
Outros silicatos
Aerosol organico
Sal do mar
Fragmentos de vegetal
..
Aerosol organico
Bactrias
K+
Na+
SiO44-
Compostos Orgnicos
.. Todos os constituintes do aerosol atmosfrico
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Cristais e os gases atmosfricos
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
CCN
Nucleao
Crescimento
20 m
IFN
Nucleao
Crescimento
0.01 - 1 m
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Incorporao das espcies gasosas durante o crescimento do cristal
Desorbing H2O molecule
advancing step
Adsorbing H2O molecule
Incorporation
into step
advancing step
Surface
diffusion
Incorporation
Adsorbed H2O
of HNO3
molecule
into
crystalline
lattice
Volume diffusion
Kink
A impureza pode
substituir molculas
de H2O na estrutura
do cristal ou ocupar
espaos internos
(interstitial).
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
H
Espaos substitucionais
Cl-
Espao Intersticial
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Adsoro de gases sobre a superfce do cristal
1E+14
8E+13
6E+13
193 K
203 K
4E+13
213 K
2E+13
0
0,0E+00
5,0E-04
Pacetone , Pa
1,0E-03
1,5E-03
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Incorporao de espcies gasosas durante o riming
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Solubilidade de gases na gua e no gelo
HNO3
HCl
10-5
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Impurezas incorporadas ao cristal
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Impurezas na neve
Solvel em gua
Insolvel em gua
Cromatografia
lquida
Cromatografia ionica
Molculas
molculas
ons
0.3 M
50 pM
0.1M
1 pM
1-100 pM
ons minerais
SO42- NO3- Cl3 M
2 M
1M 3 M 2 M
ons orgnicos
K+
Na+
0.2 M
0.1M
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Separao cromatogrfica
100%
standard
80%
C-H
60%
H-C-C=
H-C-O
40%
Ar-H
20%
b)
C-H
0%
H-C-C=
H-C-O
a)
Ar-H
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Algumas definies
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Deposio seca e mida
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Oxidao e Tranformao
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Os radicais de nitrato
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Emisses biognicas
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
cido
Acidez a medida da
quantidade de
radicais H+ na
soluo.
pH de 7 significa uma
concentrao de H+
de 10-7 ou 1 em
100,000,000 tomos
pH de 1 significa uma
concentraode 10-1
ou 1 em 10
pH de 7 neutro
(quantidade iguais de
H+ e OH-)
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
A Chuva Natural levemente cida com pH
de 5.6
Por que?
CO2 na atmosfera oxida na forma de cido
carbnico
CO2 + H2O = H2CO3 (fracamente cido).
Aplique a Lei de Henry e determine esse valor.
A chuva cida tpica composta de:
cido sulfrico (62%)
cido ntrico (32%)
cido hidroclrico (6%).
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
A qumica da fase aquosa - A Lei de Henry
A massa de um gas que dissolve numa quantidade de lquido a uma dada
temperatura diretamente proporcional presso parcial do gas acima do
lquido. Esta lei nao se aplica aos gases que reagem com o lquido ou se
ioniza no lquido.
GAS
OXYGEN
OZONE
NITROGEN DIOXIDE
CARBON DIOXIDE
SULFUR DIOXIDE
NITRIC ACID (effective)
HYDROGEN PEROXIDE
HYDROPEROXY RADICAL
ALKYL NITRATES
1.3 x 10
9.4 x 10
1.0 x 10
3.1 x 10
1.3
2.1 x 10
9.7 x 10
9.0 x 10
1.3
Ver Tabela 17.14 - Pruppacher & Klett
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Poluentes primrios e secundrios
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Smog fotoqumico em regies urbanas
Reaes quimicas
iniciadas pela luz.
Mais de substncias
quimicas ex.; O3
Chuva cida
Quanto mais
quente o dia
mais O3
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Hidrocarbonetos No-Metano
Alkanes (C-C single bonds)
ethane
ethene
Aromatic compounds
Benzene
Oxygenated hydrocarbons:
Aldehydes, alcohols, ketones, etc
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Gases com Enxofre
Aumentando o nmero de oxidao (perde eletrons - oxidao atmosfrica)
-2
+4
+6
H2S
Hydrogen sulfide
(CH3)2S
Dimethylsulfide (DMS)
CS2
Carbon disulfide
COS
Carbonyl sulfide
SO2
Sulfur dioxide
H2SO4
Sulfuric acid
SO42Sulfate
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________
Exemplos da variabilidade da composio da gua da Chuva x Neve
M = mol / litro
RAIN
M Cl-
NO3-
SO4--
Na+
NH4+
K+
Mg++
Ca++
Rural India
Semi arid village1
30.6
42.6
7.7
19.4
43.4
2.5
39.2
67.1
75
52
67
79
35
55
11.5
71.5
NO3-
SO4--
Na+
NH4+
K+
Mg++
Ca++
SNOW
M Cl-
Spitsberg
27 April '01
28.9
3.8
5.8
24.6
3.5
0.7
2.9
2.6
Spitsberg
29 April '01
0.5
2.3
0.3
0.7
0.3
0.1
0.1
0.2
Perrier water
649
----
437
500
-----
-----
288
3717
Estude a seo 17.1 do Pruppacher & Klett p. 701 a 707 - Tabelas comparativas
___________________________________________________________________________________________
Prof. OSWALDO MASSAMBANI, Ph.D.
Professor Titular
Microfsica
da Precipitao
Ps-Graduao IAG 2006
_________________________________________________________________________________________