Sei sulla pagina 1di 12

Rudolf Steiner

TEMPERAMENTOS E ALIMENTAO
Indicaes mdico-pedaggicas
Aspectos gerais
Duas conferncias
Traduco:
Bruno Callearo
!"ri#eira conferncia$
%acira Cardoso
!seunda conferncia$
Indicaes mdico-pedaggicas
1
Trate#os &o'e de (uest)es &iinico*escolares+ confor#e ', co#-inado co# o dr.
/olis0o.
1
N1o "oderei entrar ', de in2cio e# detal&es so-re o trata#ento de alunos+ "ois
"ara tanto 3 necess,rio fornecer aluns "rinc2"ios -,sicos+ o (ue ser4ir, "ara u# "osterior
a"rofunda#ento5 este de4er, decorrer de #odo a (ue ent1o se escol&a# aluns casos
t2"icos+ resultantes das "r6"rias "eruntas (ue os Sen&ores for#ular1o e dese'ar1o 4er
res"ondidas.
E# "ri#eiro luar+ "or3#+ eu ostaria de c&a#ar*l&es a aten71o "ara o fato de toda
a nossa "edaoia na escola 8aldorf ser "ortadora de u# car,ter tera"utico. Todo o
"r6"rio #3todo de ensino e educa71o est, orientado "ara atuar "ro"orcionando sa9de :
crian7a. ;uando se orienta a arte "eda6ica de #odo a atuar correta#ente e# cada
3"oca da e4olu71o infantil na &u#anidade+ isto sinifica (ue e<iste na educa71o+ no
trata#ento "eda6ico das crian7as+ u# ele#ento de sa9de. Ou se'a= se antes da troca
dos dentes a crian7a for correta#ente transfor#ada nu# ser (ue i#ita+ 4indo a
autoridade a inter4ir de #aneira acertada+ e se a for#a71o de 'u2>os for "re"arada
ade(uada#ente+ tudo isso atuar, "ro#o4endo sa9de no oranis#o infantil.
No entanto+ o (ue 3 es"ecial#ente necess,rio na orienta71o de todo o nosso
co#"orta#ento na escola "ara u#a certa &iiene 3+ so-retudo+ (ue ao "r6"rio "rofessor
se &a'a incor"orado+ co#o (ue e# carne e sanue+ a tri#e#-ra71o do oranis#o &u#ano.
De certo #odo+ o "rofessor de4e ter instinti4a#ente+ 'unto a cada crian7a+ u#a
sensi-ilidade "ara "erece-er se nela u# destes trs co#"onentes do oranis#o &u#ano ?
o siste#a neuro*sensorial+ o siste#a r2t#ico ou o site#a #eta-6lico*#otor ? est,
"redo#inando e# sua ati4idade+ e se 3 indicado fa>er alo "ara a co#"ensa71o de u#
"redo#2nio danoso #ediante o i#"ulsiona#ento de u# dos outros siste#as.
Conte#"le#os &o'e+ "ois+ de u# "onto de 4ista es"ecial#ente i#"ortante "ara o
"rofessor e educador+ esse ser &u#ano tri"lice#ente constotu2do.
Te#os o siste#a neuro*sensorial ? e s6 o conce-ere#os correta#ente (uando
esti4er#os c@nscios de (ue no siste#a neuro*sensorial "ro"ria#ente dito reina# leis (ue
n1o as f2sico*(u2#icas da #aterialidade terrestre5 e de (ue "or #eio dele o ser &u#ano
se destaca+ ele4ando*se do con'unto de leis dessa #aterialidade. E# sua confiura71o+ o
siste#a neuro*sensorial 3 inteira#ente u# resultado da 4ida "r3*terrestre. O ser &u#ano
o "ossui tendo*o rece-ido confor#e essa 4ida "r3*terrestre5 assi# sendo+ "elo fato de
todas as leis #ateriais do siste#a neuro*sensorial sere# retiradas da #aterialidade
terrena+ esse siste#a neuro*sensorial ta#-3# 3 ade(uado a desen4ol4er (ual(uer
ati4idade relacionada co# o an2#ico*es"iritual+ e isto de u#a #aneira se"arada da
totalidade.
Co# o siste#a #eta-6lico*#otor acontece e<ata#ente o o"osto. Esse siste#a 3+ de
todos os trs siste#as do ser &u#ano+ o #ais a"ro"riado "ara continuar e# si os "rocessos
#ateriais e<ternos5 deste #odo+ (uando "or #eio da f2sica e da (u2#ica se con&ece# os
"rocessos (ue se desenrola# na Terra+ fica*se sa-endo (ue certos "rocessos se "rolona#
"ara dentro do ser &u#ano en(uanto "ossuidor de u# siste#a #eta-6lico*#otor5 nada+
"or3#+ se c&ea a con&ecer das leis situadas e# seu siste#a neuro*sensorial.
O siste#a r2t#ico se encontra entre a#-os e+ de certo #odo+ ', co#"ensa os dois
e<tre#os de acordo co# a nature>a de cada u#.
Acontece+ "or3#+ (ue e# cada ser &u#ano+ e "rinci"al#ente nas crian7as+ os
siste#as s1o confiurados indi4idual#ente. Se#"re a ati4idade de u# siste#a "redo#ina
so-re a outra+ e de4e*se fa>er o necess,rio "ara (ue o e(uil2-rio se esta-ele7a. Para tal 3
"reciso ter a "ossi-ilidade de atentar ao #odo co#o as crian7as se e<teriori>a# ? de
for#a (ue a e<"ress1o+ a e<teriori>a71o 4en&a a ser+ de certa #aneira+ a re4ela71o do (ue
se de4e fa>er co# a crian7a "ara t*la sadia e de u# #odo co#"leta#ente &ar#@nico.
Cu#"re ent1o ter -e# claro (ue no tocante : &iiene+ "or e<e#"lo+ "ode*se atuar
fa4ora4el#ente so-re o siste#a neuro*sensor2al (uando se sa-e 'usta#ente adicionar aos
1 O dr. Euen /olis0o foi o "ri#eiro #3dico escolar 8aldorf. !N.E.$
2
ali#entos a correta #edida de sal (ue as crian7as de4e# inerir. Sendo assi#+ ao notar
(ue u#a crian7a tende+ de certa #aneira+ a ser le4e#ente desatenta+ a "assar
fua>#ente "or so-re o dese#"en&o do "rofessor : sua frente ? ta#-3# se "oderia di>er
(ue a crian7a 3 "or de#ais sanA2nea ou fleu#,tica ?+ de4e*se atuar de #odo (ue ela
ten&a suas for7as "las#adoras esti#uladas+ ca"acitando*a a ser #ais intensa#ente atenta
ao #undo e<terior5 e isto acontece "ela ad#inistra71o de sal. ;uando se t# na escola
crian7as desatentas+ (ue desen4ol4e# su"erficialidade fua>+ 3 "oss24el constatar (ue seu
oranis#o n1o ela-ora correta#ente o ele rnento salado. Se o caso for es"ecial#ente
e4idente+ e# eral n1o -astar, aconsel&ar a adi71o de sal aos ali#entos. Notar*se*, (ue+
"or (ual(uer dis"licncia ou inorBncia+ os "ais os sala# #uito "ouco5 ent1o se "oder,
a'udar co# consel&os. Mas ta#-3# "ode ser (ue o oranis#o co#o tal se recuse a
a-sor4er o sal. E# tal caso+ a'uda*se a a-sor71o salina utili>ando co#-ina7)es de c&u#-o
nu#a dosae# "ro"orcional#ente -e# dilu2da. Ora+ o c&u#-o 3 o (ue esti#ula o
oranis#o a ela-orar correta#ente o sal+ at3 u# certo li#ite. Se este 3 ultra"assado+
natural#ente o oranis#o adoece. Cu#"re le4ar as coisas at3 u# li#ite correto5 e eu
diria (ue 3 "reciso notar se u#a crian7a a"resenta+ de certa #aneira+ os"ri#eiros
4est2ios de u#a dis"osi71o cere-ro*ra(u2tica. Muitas crian7as t# isso. Ent1o se notar, a
necessidade de condu>ir todo o "rocesso de cura na lin&a (ue aca-o de indicar.
C,+ de fato+ u#a rande fal&a e# #uitos siste#as educacionais e# (ue n1o se
atenta a tais coisas ? ne# se "resta aten71o+ "or e<e#"lo+ : a"arncia e<terna das
crian7as. Pode*se ficar diante de u#a escola e notar (ue e<iste# crian7as de ca-e7a
rande e crian7as de ca-e7a "e(uena. Dia de rera+ as crian7as de ca-e7a rande s1o as
(ue de4e# ser tratadas co#o eu l&es e<"us. As crian7as de ca-e7a "e(uena n1o ser1o
tratadas assi#+ #as do #odo (ue l&es e<"orei de"ois. Na confiura71o es"ecial#ente
rande da ca-e7a se e4idencia fisica#ente+ "ortanto+ o (ue a"ontei co#o sendo
fra(ue>as+ tanto "or su"erficialidade co#o "or fleu#a intensas de#ais.
E ent1o te#os a(uelas crian7as co# a dis"osi71o eu diria contr,ria+ cu'o siste#a
#eta-6lico*#otor n1o inter43# co# suficiente eneria na ati4idade do ser &u#ano co#o
u# todo. Eu diria (ue tais crian7as e<ecuta# oranica#ente seu #eta-olis#o #as n1o o
estende# suficiente#ente a todo o seu ser+ confor#e de4e atuar o #eta-olis#o e#
rela71o ao oranis#o &u#ano inteiro. Tais crian7as e4idencia# : o-ser4a71o e<terna o
osto "or Eincu-arF+ #as ta#-3# o fato de sere# #uito irrit,4eis "or i#"ress)es
e<ternas+ reaindo forte#ente de#ais a elas. Essas crian7as t# todo o seu siste#a
orBnico #el&orado (uando se cuida "ara (ue este rece-a correta#ente sua (uantidade
de a79car.
Estude#+ "or fa4or+ ao #enos u#a 4e> o desen4ol4i#ento das crian7as confor#e a
seuinte orienta71o=
C, "ais (ue su"erali#enta# seus fil&os+ en(uanto "e(uenos+ co# toda sorte de
-o#-ons+ etc. Tais crian7as+ (uando 4# : escola+ se#"re se torna# alunos (ue s6
(uere# "reocu"ar*se consio #es#os ? tanto an2#ica (uanto es"iritual#ente e+ co#o
decorrncia+ ta#-3# cor"oral#ente5 elas co#e7a# a incu-ar (uando n1o sente#
suficiente#ente o doce e# seu oranis#o+ tornando*se ner4osas+ irritadi7as ao l&es
c&ear "ouco a79car. E "reciso "restar aten71o+ "ois se tais crian7as rece-ere#
continua#ente a79car a(u3# do necess,rio+ aos "oucos seu oranis#o se deteriorar,. Ele
se tornar, (ue-radi7o+ os tecidos se tornar1o r2idos e fr,eis+ at3 "erdere# "ro*
ressi4a#ente a ca"acidade de ela-orar o a79car ali#entar de #odo correto. G "reciso+
"ois+ cuidar "ara (ue os ali#entos se'a# acertada#ente adicionados de a79car. Por3#+
"ode ocorrer (ue todo o oranis#o se recuse+ de certa #aneira+ a ela-orar correta#ente
a su-stBncia a79car. Nesse caso de4e*se a'udar no4a#ente esse oranis#o #inistrando*l&e
"rata e# doses sutis.
Ora+ 4e'a#= "ara o "rofessor e educador+ toda a 4ida an2#ico*es"iritual da crian7a
"ode tornar*se u# ti"o de sinto#atoloia "ara a orani>a71o correta ou incorreta do
cor"o. Se u#a crian7a #ostrar "ouca dis"osi71o "ara a ati4idade diferenciadora na
3
re"resenta71o #ental+ se na re"resenta71o #ental ela confundir tudo+ 3 "or(ue o siste#a
neuro*sensorial n1o est, e# orde#. Portanto+ no esfor7o (ue se fa> "ara fa>er a crian7a
c&ear : diferencia71o o-t3#*se si#ultanea#ente u# sinto#a de (ue o siste#a neuro*
sensorial n1o est, e# orde#+ de4endo*se ent1o "roceder co#o l&es descre4i.
Se a crian7a te# "ouca ca"acidade sinteti>adora na re"resenta71o #ental+ sendo
ina"ta "ara a re"resenta71o construti4a5 se n1o conseue for#ar i#aens das coisas5 se na
arte 3 u#a es"3cie de "e(ueno -otocudo+ co#o 3 #uito fre(Aente nas crian7as de &o'e+
isso 3 u# sinto#a de (ue o siste#a dos #e#-ros e do #eta-olis#o n1o est, e# orde#+ e
ent1o 3 "reciso a'udar e# outra dire71o+ "elo lado do a79car. G #uito i#"ortante 4erificar
ta#-3#+ (uanto ao as"ecto &iinico*tera"utico+ se a crian7a carece de re"resenta71o
#ental diferenciadora ou sinteti>ante*art2stica.
A isso se acresce outra coisa. I#aine# tere# u#a crian7a (ue nitida#ente care7a
dessa re"resenta71o #ental diferenciadora= isso "ode ser u# sinal de (ue ela des4ia
de#ais seu cor"o astral e seu eu da orani>a71o neuro*sensorial5 ent1o se fa> necess,rio
cuidar "ara (ue+ de alu#a #aneira+ a crian7a ten&a sua ca-e7a resfriada ? "or e<e#"lo+
rece-endo "ela #an&1 u#a la4ae# fria. Se for outro o caso ? e# (ue a crian7a n1o 3
art2stica+ faltando*l&e o ele#ento #ental re"resentati4o sint3tico+ construti4o+ e "or isso
ela n1o sente calorosa#ente o (ue se dese'a ensinar*l&e ?+ 3 "or(ue o cor"o astral n1o
(uer inter4ir correta#ente no oranis#o dos #e#-ros e do #eta-olis#o5 de4e*se ent1o
a'ud,*la cuidando "ara (ue ten&a os 6r1os a-do#inais de4ida#ente a(uecidos na &ora
ade(uada.
N1o se de4e su-esti#ar tais coisas ? elas s1o e<traordinaria#ente i#"ortantes. E
real#ente n1o se de4eria considerar+ "or e<e#"lo+ co#o u# des4io e# dire71o ao
#aterialis#o se+ "or e<e#"lo+ (uando u#a crian7a n1o te# dis"osi71o alu#a "ara a
"intura ou n1o de#onstra (ual(uer dis"osi71o "ara o #usical+ aconsel&a*se aos "ais
fa>ere# nela u#a co#"ressa a-do#ial (uente duas a trs 4e>es "or se#ana na &ora de
deitar+ conser4ada "or ela durante a noite.
De'a# os Sen&ores= e<iste &o'e u# intenso des"re>o "elas #edidas #ateriais+
su"eresti#ando*se as #edidas a-stratas intelectuais. De4er*se*ia+ "or3#+ corriir essa
falsa 4is1o de &o'e "ela conscienti>a71o de (ue os "oderes es"irituais utili>a# seu es"2rito
e# rela71o : Terra alcan7ando tudo+ at3 a #aneira #aterial de air. Os "oderes di4ino*
es"irituais a(uece# no 4er1o e esfria# no in4erno5 trata*se de atua7)es es"irituais
alcan7adas "elos "oderes di4ino*es"irituais atra43s de #eios #ateriais. Se os deuses
fosse# alcan7ar "ela educa71o &u#ana ou "or "receitos #orais ou intelectuais o (ue
conseue# fa>endo o &o#e# trans"irar no 4er1o e sentir frio no in4erno+ isso seria falso.
Sendo assi#+ os Sen&ores n1o de4e# su-esti#ar a inter4en71o "or #eios #ateriais nas
crian7as. Estas s1o coisas (ue se#"re se de4e ter e# 4ista.
Eu diria (ue u# outro sinto#a "ara a #es#a fal&a orBnica 3 o fato de+ na carncia
de "ensa#ento sint3tico+ a"arecer o e#"alideci#ento nas crian7as. Elas e#"alidece# a
ol&os 4istos na escola. O e#"alideci#ento das crian7as de4e ser tratado de #aneira
se#el&ante : da condi71o e# (ue o cor"o astral n1o (uer "enetrar correta#ente no
siste#a #eta-6lico*#otor. E 3 "elos #es#os #eios (ue se alcan7ar, a di#inui71o do
e#"alideci#ento+ "ois "elo fato de a crian7a rece-er co#"ressas (uentes na -arria seu
siste#a #eta-6lico*#otor inteiro 3 efeti4a#ente i#"ulsionado+ desen4ol4endo*se todo
ele de u#a #aneira esti#ulada "or todos os siste#as do oranis#o.
Se ele se desen4ol4e intensa#ente de#ais "or inter#3dio de todo o siste#a+
-astando*nos "ouca coisa nu#a crian7a ali sentada ? 3 s6 di>er#os u# #2ni#o e ela ',
fica co# a ca-e7a 4er#el&a+ irritando*se terri4el#ente ?+ isso de4e ser tratado
e<ata#ente do #es#o #odo co#o (uando o cor"o astral e o eu n1o (uere# "enetrar
ordenada#ente no siste#a neuro*sensorial5 ent1o+ co#o eu ', disse+ 3 necess,rio la4ar a
ca-e7a da crian7a co# ,ua fria "ela #an&1.
Para o "rofessor e educador+ 3 alta#ente i#"ortante 4er co#o (ue de ante#1o o
estado de sa9de da crian7a e "oder atuar de #odo "rofil,tico. Natural#ente+ isto 3 #enos
4
ratificante do (ue a cura (uando o "rocesso "atol6ico 3 #anifesto+ "or3# 3 o #ais
i#"ortante "ara a idade infantil.
O-4ia#ente+ so- certas circunstBncias 3 necess,rio fa>er u# "rocesso retrair*se
de"ois de &a4er a'udado curando o oranis#o infantil nesta ou na(uela dire71o. Eu diria
(ue se durante alu# te#"o os Sen&ores tratare# u#a crian7a co# c&u#-o da #aneira
indicada+ "recisa*#1o no4a#ente cicatri>ar o "rocesso desencadeado e# todo o
oranis#o. Sendo assi#+ caso &a'a# tratado "or certo "er2odo u#a crian7a co# c&u#-o+
tendo o-tido o resultado dese'ado+ ser, -o# tratare#*na "or curto te#"o co# alu#a
lia (ual(uer de co-re+ a fi# de n1o so-rar resto alu# do "rocesso e4ocado "elo
c&u#-o.
Se acaso ti4ere# a necessidade de tratar a crian7a "or alu# te#"o co# "rata+
trat,*la*1o e# seuida co# ferro+ "ara (ue o "rocesso cicatri>e interior#ente.
Eu ainda ostaria de di>er o seuinte= (uando se nota (ue de certo #odo u#a crian7a
se "erde e# seu oranis#o+ n1o "ossuindo+ "ortanto+ a "ertinente solide> interna ?
dia#os (ue+ "or e<e#"lo+ ela sofra #uito de diarr3ia ou se'a in,-il na ati4idade #otora+
esta-anada co# seus -ra7os e "ernas+ dei<ando loo as coisas cair ao seur,*las ?+ tais
coisas s1o o "ri#eiro er#e de "rocessos (ue irritar1o intensa#ente a sa9de #ais tarde+
na 4ida da "essoa. Nunca se de4eria irrele4ar o fato de u#a crian7a ter diarr3ias
fre(Aentes ou urinar de#ais+ ou ser t1o in,-il ao "ear o-'etos (ue loo os dei<e cair+ ou
ainda de#onstrar ina-ilidades ao seur,*los. Nunca se de4eria si#"les#ente inorar tais
coisas. O "rofessor+ "or e<e#"lo+ se#"re de4eria ter u# ol&ar au7ado ? atuando assi#+
eu diria+ co#o #3dico &iinico ? "ara o-ser4ar co#o a crian7a 3 &a-ilidosa ou
desastrada "ara seurar a al7a de sua #ala escolar ou o i> ao escre4er na lousa. Menciono
estas coisas "or(ue n1o se conseue #uito a"enas ad4ertindo de 4e> e# (uando. Nesse
B#-ito s6 "ode atuar (ue# est, e# cont2nua ati4idade e# sua classe. E# contra"artida+
os Sen&ores "ode# conseuir #uito atra43s de #eios tera"uticos e<ternos. Se #i*
nistrare# a essa crian7a f6sforo e# dose dilu2da+ 4er1o (ue se l&es tornar, relati4a#ente
f,cil acertar*se co# ela "or #eio de ad4ertncias relati4as a ina-ilidades+ :s fra(ue>as
oranicas (ue l&es descre4i. H6sforo ou ent1o+ (uando a coisa se situa #ais interior#ente
? "or e<e#"lo+ (uando a crian7a desen4ol4e facil#ente ases intestinais ?+ dia#os+
en<ofre. Se o "ro-le#a for #ais 4is24el e<terna#ente+ ser, a 4e> do ele#ento fosf6rico.
E# tal caso+ aconsel&e# aos "ais acrescentar aos ali#entos da crian7a alo contido e#
4eetais de flora71o colorida. Halando radical#ente+ to#e#+ "or e<e#"lo+ u#a crian7a
co# forte enurese noturna= certa#ente os Sen&ores alcan7ar1o #uita coisa co# u#
trata#ento : -ase de f6sforo ? #as ta#-3# do lado diet3tico+ 'usta#ente aconsel&ando
acrescentar*se u# "ouco de "i#ent1o ou "i#enta aos ali#entos+ en(uanto necess,rio.
Isto de4e ser "onderado "ela #aneira co#o a crian7a ent1o e4olui.
Nessas coisas+ no entanto+ 3 necess,rio (ue o cor"o docente atue co# acerto e#
con'unto. N6s nos encontra#os na feli> circunstBncia de "ossuir+ na "essoa do dr. /olis0o+
u# #3dico "artici"ante do cor"o docente5 e n1o se de4e# fa>er indica7)es indi4iduais
se# consult,*lo+ "ois 3 necess,rio u# certo con&eci#ento (u2#ico*fisiol6ico "ara se
c&ear ao 'u2>o correto. Cada "rofessor+ "or3#+ "recisa desen4ol4er u# ol&o cl2nico "ara
essas coisas.
Mas nu#a o"ortunidade co#o esta+ #eus (ueridos a#ios+ se#"re se de4e
#encionar no4a#ente (ue ', 3 so-retudo atra43s do "r6"rio ensino (ue se de4e cuidar
"ara (ue o siste#a neuro*sensorial+ de u# lado+ e o siste#a #eta-6lico*#otor+ de outro+
se inter*relacione# correta#ente. Toda irreularidade do siste#a r2t#ico #ostra (ue
a(ueles n1o se co#"orta# correta#ente. Notando*se na crian7a u#a sutil irreularidade
na res"ira71o+ cu#"re atentar i#ediata#ente "ara isso+ "ois eu diria (ue tal siste#a 3 o
-ar@#etro orBnico "ara a intera71o incorreta entre o oranis#o da ca-e7a e o
#eta-6lico*#otor. Ao se notar alo assi#+ de4er*se*ia i#ediata#ente "eruntar "ri#eiro
o (ue 3 (ue n1o est, e# orde# na atua71o con'unta de a#-os os siste#as5 #as e# seun*
do luar se de4eria !&o'e n1o (uero entrar e# detal&es so-re a &iiene na sala de aula+
5
assunto (ue a-ordare#os da "r6<i#a 4e>5 (uero a"enas #encionar certos "rinc2"ios$+ da
#es#a #aneira+ ter iual#ente claro (ue no ensino se de4e alternar ade(uada#ente
entre u# ele#ento (ue condu>a a crian7a : sua "eriferia+ : sua "eriferia cor"6rea+ e u#
(ue a le4e a "enetrar e# si #es#a.
I# "rofessor de classe ca"a> de ensinar durante duas &oras se# fa>er as crian7as rir
de alu# #odo 3 u# #au "rofessor+ "ois nunca "ossi-ilita (ue elas se diri'a# : su"erf2cie
de seu cor"o. I# "rofessor (ue n1o conseue ao #enos co#o4er sutil#ente as crian7as+
de #odo (ue elas se interiori>e#+ ta#-3# 3 u# #au "rofessor5 "ois falando*se e#
e<tre#os+ de4e &a4er u#a alternBncia entre o a#-iente "leno de &u#or+ (uando as
crian7as rie# ? n1o 3 necess,rio c&ear ao riso= elas de4e# di4ertir*se interna#ente ?+ e
o a#-iente tr,ico+ co#o4ente+ c&oroso ? elas n1o "recisa# c&orar+ #as t# de
interiori>ar*se. Eis o (ue 3 necess,rio= criar a#-iente an2#ico no ensino.
Se os Sen&ores carrea# seu "r6"rio "eso ? o (ue tal4e> se'a at3 'ustificado e# sua
4ida "articular ? "ara dentro do ensino+ real#ente seria #el&or (ue n1o fosse#
educadores. G total#ente necess,rio ta#-3# le4ar as crian7as : "eriferia cor"6rea da
4i4ncia e<"eri#entada. Caso n1o se consia isso+ "elo #enos tente*se contar alu#a
anedota no final da aula. Se durante toda a aula &ou4er#os cansado as crian7as da
#aneira #ais s3ria+ tendo elas assu#ido for#al#ente u#a es"3cie de riide> na "ele de
seu rosto "elo esfor7o cere-ral+ ent1o conte*se ao #enos no final (ual(uer coisa
enra7ada5 isto 3 alo total#ente necess,rio.
Be#+ e<iste a "ossi-ilidade de "ecar contra essas coisas e# todas as dire7)es. Por
e<e#"lo+ "ode*se "ecar contra toda a constitui71o sadia da crian7a ocu"ando*a durante
u#a &ora co# o (ue &a-itual#ente se c&a#a de ra#,tica. Basta as crian7as se ocu"are#
co# a diferencia71o entre tudo o (ue se deno#ina su'eito+ o-'eto+ atri-uto+ indicati4o+
su-'unti4o+ etc.+ co# todas as coisas (ue s6 #ediana#ente as interessa#+ e estare#os
colocando*as na situa71o e# (ue+ : #edida (ue elas t# de distinuir se (ual(uer coisa 3
indicati4o ou su-'unti4o+ todo o seu des'e'u#+ n1o influenciado "ela al#a+ fica
co>in&ando e# seu oranis#o5 e ent1o se culti4a+ "ara u#a 3"oca tal4e> situada (uin>e a
4inte anos #ais tarde+ u#a 4erdadeira indis"osi71o ,strica na crian7a+ co#o doen7as
intestinais e assi# "or diante. As doen7as intestinais "ro4# fre(Aente#ente do ensino da
ra#,tica. %, isto 3 e<traordinaria#ente i#"ortante. E+ real#ente+ toda a dis"osi71o
an2#ica (ue o "rofessor tra> "ara dentro da escola 3 trans#itida :s crian7as atra43s de
in9#eras tra#as sutis.
Be#+ a esse res"eito ', se falou #uito nesta ou na(uela ocasi1o+ durante as
discuss)es anterior#ente "ro#o4idas a(ui. E 3 'usta#ente nessa dire71o (ue a 4i4ifica71o
interna de nosso ensino na escola 8aldorf ta#-3# "recisa ainda de alu#as #el&oras. E
se nesse B#-ito eu fosse di>er alo "ositi4a#ente+ #es#o assi# se#"re teria de enfati>ar
no4a#ente o fato de ser alta#ente dese',4el ? eu sei (ue ideais n1o se cu#"re# de
i#ediato ? (ue o "rofessor 8aldorf ensine des"ro4ido de (uais(uer anota7)es+ estando
t1o "re"arado (ue "ossa #inistrar a aula se# dis"or de (ual(uer coisa anotada "ara a
(ual esca"e durante o ensino. Pois 3 no #o#ento e# (ue ele te# necessidade de
consultar suas anota7)es (ue se interro#"e o necess,rio contato interior co# os alunos.
Tal condi71o 3 u# ideal. N1o dio isto co#o censura+ #as a fi# de c&a#ar*l&es a aten71o
"ara alo de funda#ental i#"ortBncia. Todas essas coisas ta#-3# s1o i#"ortantes no
sentido &iinico ? "ois a dis"osi71o an2#ica do "rofessor continua a 4i4er co#"leta#ente
na das crian7as+ e de4e*se tra>er "ara dentro da classe u#a i#ae# clara do (ue se (uer
"ro"orcionar. Ent1o se rece-e# crian7as (ue real#ente "assa# co# #ais facilidade "or
certos dist9r-ios #eta-6licos do (ue as (ue se senta# nu#a classe onde o "rofessor
ensina tudo a "artir do li4ro.
Era assi# (ue e# 3"ocas #ais antias da e4olu71o da &u#anidade o ensino era
considerado co#o u#a cura. Encara4a*se o oranis#o &u#ano co#o se#"re tendente a
sucu#-ir : doen7a+ sendo (ue "elo fato de ensin,*lo e educ,*lo continua#ente n6s o
cura#os. Ser, e<traordinaria#ente -o# (uando as "essoas "udere# i#-uir*se da
6
conscincia de (ue cada "rofessor 3 efeti4a#ente+ e# certo sentido+ o #3dico de seus
alunos.
Basta o "rofessor co#"reender a arte de su"erar a si "r6"rio "ara ter crian7as sadias
na escola. Seria -o# real#ente "rocurar n1o trans"ortar*se+ le4ar a "r6"ria "ersonalidade
"articular "ara dentro da classe+ e si# ter u#a i#ae# da(uilo (ue nos torna#os "or
#eio da #at3ria tratada e# (ual(uer aula. Por #eio da aula n6s nos torna#os alo. A(uilo
(ue n6s #es#o nos torna#os "or #eio da aula atua de #odo e<traordinaria#ente
4i4ificante so-re toda a classe+ O "rofessor de4eria sentir (ue+ se ele #es#o est,
indis"osto+ ao #enos su"era e# certo rau a indis"osi71o "or #eio do ensino5 ent1o
atuar, da #aneira #ais fa4or,4el "oss24el so-re as crian7as. Ele de4eria ensinar a "artir
da seuinte dis"osi71o an2#ica= JPara #i# #es#o+ o ensino 3 alo sanati4o. Ao ensinar+ eu
#e transfor#o de u# ser &u#ano enfadon&o nu# outro+ dis"osto e alere.K
G 9til "oder fa>er a seuinte cone<1o=
I#aine#*se entrando nu#a classe onde se senta deter#inada crian7a. Da escola ela
4ai "ara casa5 ao c&ear e# casa "recisa !claro (ue "or #oti4o -e# diferente5 n1o (uero
di>er (ue se'a "elo ensino+ "ois isto n1o acontece co# "rofessores 8aldorf$ rece-er de
seus "ais u# re#3dio "ara 4o#itar. G 6-4io (ue n1o "or causa do ensinoL Isto s6 acontece
e# outras escolas. Mas os Sen&ores n1o "ode# sa-er se+ ao entrar nu#a classe co# a
dis"osi71o an2#ica JO ensino fa> de #i# #es#o+ de u#a "essoa enfadon&a+ u#a "essoa
interior#ente alereK+ #es#o co# isso n1o "ou"a# a(uela crian7a (ue ter, de rece-er
u# #edica#ento "ara 4o#itar. Ela "ode+ si#+ dierir suas coisas (uando os Sen&ores se
encontra# -e# dentro da classe. A estrutura #oral do "rofessor te# u# rande
sinificado &iinico.
S1o estes os "ontos so-re os (uais eu (ueria falar*l&es &o'e. Posterior#ente eles
ser1o #ais ela-orados.
M
Ca4eria+ a esse res"eito+ u#a ou outra "erunta (ue ostasse# de fa>erN
I# ou4inte= J estivemos cogitando como que os trs sistemas se relacionam com os
temperamentos
R. Steiner= O te#"era#ento fleu#,tico e o sanA2neo se relaciona# co# o siste#a
neuro*sensorial5 o col3rico e o #elanc6lico+ co# o siste#a #eta-6lico*#otor.
I# ou4inte= !alou-se de crianas supe"iciais# "uga$es ? as de ca%ea grande seriam assim
&as eu ten'o em min'a classe uma criana %em "uga$ que tem a ca%ea
pequena
R. Steiner= I#a ca-e7a "e(uena se relaciona co# o Eincu-arF+ ficar "ensando+ en(uanto
ca-e7as randes s1o #ais fua>es. Caso n1o se'a assi#+ o Sen&or n1o est,
'ulando correta#ente. I# ca-e7a*"e(uena #uito su"erficial certa#ente
n1o foi 'ulado confor#e a-ordaens corretas. Essas coisas fornece# a
orienta71o. G 'usta#ente confor#e as a-ordaens corretas (ue se de4e
encarar a nature>a. Mostre*#e a crian7a+ "ois o Sen&or "ode to#ar u#a
crian7a (ue Eincu-aF "or su"erficial. Pode ser (ue o Eincu-arF se esconda so-
a su"erficialidade. Na crian7a+ isto 3 facil#ente "oss24el.
I# ou4inte= (ssas indicaes tm um determinado limite de idade)
R. Steiner= Dale# at3 a"ro<i#ada#ente os de>essete+ de>oito anos de 4ida.
I# ou4inte= *+ergunta so%re uma aluna das classes supe riores# que sempre %usca %e%er
gua com vinagre,
7
R. Steiner= Pode*se 4er isto co#o se a crian7a n1o ti4esse dis"osi71o alu#a "ara
(ual(uer concentra71o. E+ no entanto+ de 4e> ern (uando ela se dis")e a
concentrar*se urn "ouco+ n1o a "artir de fora+ #as de seu "r6"rio oranis#o+
conseuindo isso ao (uerer ,ua co# 4inare. Ela n1o conseue se concentrar.
As 4e>es o cor"o "ede isso. Ent1o ela (uer conseui*lo -e-endo ,ua co#
4inare. N1o se de4e ir ao seu encontro+ condescendendo.
I# ou4inte= - que se "a$ com crianas que no conseguem a%solutamente concentrar-se)
R. Steiner= N1o ser, rui# tentar dar*l&es u#a dieta #oderada#ente doce+ e n1o u#a
dieta de sal.
Sobre temperamentos e alimentao
A 3"oca atual est, so- o sino da refor#a. Por toda "arte &, #o4i#entos e
"retens)es refor#istas+ insatisfa71o co# o e<istente+ o tradicional5 e+ dece"cionados co#
as e<"erincias efetuadas+ os &o#ens "rocura# criar+ estruturar alo no4o+ tentando sua
cura e# (ual(uer coisa diferente. E assi# deve ser+ "ois tudo no Ini4erso+ o rande Todo+
todas as culturas+ o &o#e# indi4idual+ tudo+ tudo est, e# 4ias de desen4ol4i#ento+ e#
e4olu71o5 n1o e<iste "ausa alu#a.
Co#o s1o randes e "oderosas+ e# eral+ as id3ias dos refor#adores indi4iduaisL Mas
co#o se torna# desfiuradas e e<tre#adas "ela rande #assaL To#e#os nosso #ais
e#inente #o4i#ento refor#ista. E<iste &o'e u# #o4i#ento+ n1o constatado e# (ual(uer
outra 3"oca+ atuando de #odo #uito estran&o so-re #uita ente= 3 o E#o4i#ento
fe#inistaF. O i#"ulso "ara a "artici"a71o nas randes tarefas da cultura e da 4ida social
esti#ula a #ul&er a lutar "ela 4alori>a71o e iualdade de direitos co# o &o#e#. Ta#-3#
as condi7)es da 3"oca a o-ria# a isto. Ela n1o (uer #ais atuar e reinar nu# "e(ueno
c2rculo+ aril&oada a condi7)es insatisfat6rias+ ou si#"les#ente estar no #undo se#
tra-al&o esti#ulante+ se# u#a tarefa 4ital. N1o+ ela (uer cola-orar na 4ida cultural+
eruida so-re os "r6"rios "3s+ co# os #es#os direitos (ue o &o#e#. O #ara4il&oso ideal
de u#a dona*de*casa+ (ue Sc&iller nos #ostra t1o linda#ente e# .loc/e: J...e l, dentro
reina a &a-ilidosa dona*de*casaK+ n1o 3 #ais ideal alu# "ara a rande #aioria do nosso
#undo fe#inino. Mas co#o este i#"ulso "ara a autono#ia e a li-erdade 3 #al
co#"reendido e le4ado ao e<tre#oL Ora+ a #ul&er ainda n1o co#"reendeu (ue n1o
a"enas o fato de ser inde"endente na 4ida "rofissional a fa> li4re e aut@no#a+ ou (ue air
"or ar-2trio "r6"rio incide na esfera da li-erdade+ #as (ue+ antes de tudo+ de4e#os tor*
nar*nos inde"endentes e li4res e# nosso 2nti#o= e# "ri#eiro luar+ 3 o a"ri#ora#ento de
toda a nossa 4ida an2#ica+ o eno-reci#ento e a su-li#a71o do nosso car,ter (ue torna# a
#ul&er u# ser autono#a#ente li4re. O fato de as condi7)es e<teriores sere# co#o elas
(uere# n1o te# (ual(uer rande influncia. A a(uisi71o da inde"endncia interior d, :
#ul&er o direito : li-erdade e : inde"endncia e<teriores+ e s6 ent1o ela "ode tornar*se
u#a cola-oradora do &o#e#+ #as n1o u#a ri4al. Para se atinir essa 4erdadeira
inde"endncia interior+ so#ente a Cincia Es"iritual "ode #ostrar o ca#in&o5 nen&u#
outro anseio de li-erdade condu> a u#a #eta ele4ada.
Passe#os a u# outro B#-ito ? o do #3todo "ara a cura natural. As "essoas
desco-rira# (ue #uitas #ol3stias da 3"oca #oderna de4e# ser atri-u2das ao atual estilo
de 4ida. A luta "ela e<istncia n1o "er#ite :s "essoas se(uer u# "ouco de "a>+ e #uito
#enos c&ear a con4alescer. Acredita*se+ 'usta#ente "or nossos ante"assados tere#
4i4ido t1o co#"leta#ente na nature>a+ ao ar li4re+ desafoados das 4estes+ co# u#a
ali#enta71o si#"les+ (ue isso ten&a sido decisi4o "ara sua sa9de. E+ "elo fato de e#
#uitos casos a cincia #3dica n1o encontrar #ais o ca#in&o correto+ acredita*se (ue u#a
8
4olta : nature>a seria o #ais saud,4el. As "essoas to#a# terra+ ,ua+ ar e calor e os
a"lica# e# todos os casos i#ain,4eis. Mas co# isso n1o se coita (ue o &o#e# 3 u# ser
indi4idual+ n1o tendo #ais "arentesco co# todos os ele#entos. Para #uitos+ os -an&os de
sol n1o s1o e# a-soluto reco#end,4eis5 "ara outros+ os trata#entos &idroter,"icos "ode#
causar os #aiores danos.
Do "onto de 4ista cient2fico*es"iritual+ "ara se "ro#o4er a sa9de nas "essoas de4e*se
"roceder indi4idual#ente. Ent1o cada (ual alcan7ar,+ a t2tulo de cura+ o (ue 3 salutar
"ara sua nature>a #ais 2nti#a+ "ara seu te#"era#ento+ "ara todo o seu car,ter+ "ara sua
edifica71o es"iritual.
O &o#e# est,+ "ois+ na #ais estreita rela71o co# leis eternas+ e s6 "or #eio delas
"ode ser "rodu>ida u#a co#"leta cura+ u#a co#"leta &ar#onia do ser &u#ano co# seu
oranis#o f2sico e "s2(uico. N1o &,+ "ara o &o#e#+ (ual(uer 4olta : nature>a no sentido
i#ainado "or ele ao crer 4er na nature>a o su"erior5 &,+ si#+ u#a 4olta ao es"2rito por
meio da nature$a
;ue# anda &a-itual#ente de #1os dadas co# a cura natural 3 o 4eetarianis#o.
Seus ade"tos est1o con4encidos de (ue na ali#enta71o ani#al est, contido alo n1o
salutar+ #as ainda assi# atuante5 acredita*se (ue seria #ais "ro"2cio aos &o#ens adotar
u# rei#e "ura#ente 4eetariano+ e e<aera*se ao "onto de ne# #es#o o leite e os
(uei'os deri4ados e si#ilares sere# tidos co#o a"ro"riados : ali#enta71o. Por toda "arte
se inere# os "rodutos 4eetais "ara conseuir u#a radical #udan7a e u#a total
su-stitui71o da ali#enta71o carn24ora. Este ti"o de 4ida fa> #uito -e#+ #as se alu3# 3
ca"a> de seui*lo "or #uito te#"o 3 u#a outra (uest1o ? pois a vida vegetariana sem um
anseio espiritual leva 0 doena Di>*se (ue o 4eetarianis#o se tornou con&ecido na
Or3cia s3culos antes de Cristo+ e (ue o rande s,-io da AntiAidade+ Pit,oras+ foi seu
iniciador. Ora+ de4e*se "eruntar o seuinte= (ue# foi+ afinal+ Pit,oras+ e "or (ue 4i4eu
de for#a 4eetarianaN E co# isto c&ea#os ao B#-ito das escolas ocultas+ dos #ist3rios.
E# todas as 3"ocas+ e dis"ersas "or todas as "artes do #undo+ &ou4e desde se#"re
escolas ocultas+ cu'os #e#-ros se dedica4a#+ "or #eio de riorosa autodisci"lina+ "or
#eio de estudo a"licado e de #edita7)es+ a alcan7ar o #isterioso Ser do Cos#o+ a ol&ar
"or tr,s do 43u do "assado. Na Or3cia+ era es"ecial#ente Pit,oras+ u# dos randes
iniciados+ (ue atua4a neste sentido. Ele &a4ia acu#ulado : sua 4olta disc2"ulos (ue
introdu>ia nos #ist3rios #ediante riorosas "ro4as "reli#inares. Ta#-3# era# decretadas
se4eras "rescri7)es diet3ticas. Be-idas e#-riaadoras era# total#ente "roi-idas. Da
#es#a for#a+ era riorosa e es"ecial#ente 4edada a ali#enta71o constitu2da de carne e
leu#inosas. Ta#-3# e# 3"ocas "osteriores fora# dadas+ e# todas as escolas ocultas+
"rescri7)es "ara o modus vivendi dos disc2"ulos. Ora+ o disc2"ulo de4e a"render a escol&er
a ali#enta71o de acordo co# os "rinc2"ios -,sicos do con&eci#ento es"iritual. Ele de4e
sa-er (ue na(uilo (ue ele assi#ila co#o ali#ento e<iste a eneria de certas entidades. E
se o &o#e# (uer tornar*se sen&or de seu oranis#o+ de4e escol&er conscientemente sua
ali#enta71o. ;uando se co#"reende (uais entidades se anuncia# atra43s deste ou
da(uele ali#ento+ con&ece*se ta#-3# (ue sinificado te# a ali#enta71o.
Nos te#"os #ais antios+ ta#-3# se con&ecia nas randes co#unidades reliiosas ?
co#o+ "or e<e#"lo+ nas relii)es 'udaica e cat6lica ? o efeito dos ali#entos. I#a
transress1o das "rescri7)es era castiada co# a e<"uls1o da co#unidade.
Ta#-3# no -ra#anis#o+ a 3"oca (ue a-rania desde a P,scoa era consarada+
dedicada a Dis&na. A(ueles (ue se deno#ina4a# seus ser4idores feste'a4a# essa 3"oca
#ediante a-sten71o+ "or e<e#"lo+ de todas as 4aens+ 6leo+ sal+ carne e -e-idas
e#-riaantes. Tin&a*se ainda+ na(uele te#"o+ o 4i4o senti#ento da cone<1o entre o
#icrocos#o e o #acrocos#o+ e e<iia*se de cada #e#-ro adulto da co#unidade (ue+ e#
3"ocas -e# deter#inadas+ esti4esse a"to a rece-er certas for7as es"irituais co# as (uais
feste'asse co# toda a nature>a u# renasci#ento e u#a ressurrei71o. Era# as 3"ocas do
Natal e da P,scoa.
Ora+ o-ser4e#os o (ue 3 "ro"ria#ente a ali#enta71o. ;uase a nen&u# ca#"o se
9
dedica t1o rande interesse (uanto ao da ali#enta71o+ "ois as e<incias (ue a 3"oca
atual fa> : eficincia do indi42duo co#"ele#*no a ali#entar*se -e# e su-stancial#ente.
De#os (ue necessita#os da ali#enta71o "ara #anter nosso cor"o. Por #eio da su-stBncia
ali#entar #inistra#os ao cor"o for7as for#ati4as e #antenedoras. Do "onto de 4ista
cient2fico+ a ali#enta71o 3 u#a fonte de eneria. A Cincia Es"iritual+ "or3#+ di> o
seuinte= e# toda a nature>a se #anifesta a trindade. Cada coisa se constitui de for#a+
4ida e conscincia. Tudo na nature>a 3 "er#eado "elo es"2rito. Ora+ n6s to#a#os nossa
ali#enta71o dos reinos ani#al e 4eetal. O ani#al te# seus cor"os f2sico+ et3rico e astral
no #undo f2sico5 o Eeu ru"alF dos ani#ais est, no "lano astral. ;uando o ani#al #orre+
n1o 3 ainda anulado o efeito da nature>a ani#al+ "ois o "rinc2"io atua ainda #uito
"rolonada#ente a"6s sua #orte. O #es#o sucede co# as "lantas. As "lantas t# seus
cor"os f2sico e et3rico no #undo f2sico+ e seu cor"o astral no #undo astral5 o eu das
"lantas est, no 1evac'an O "rinc2"io (ue atua nas "lantas ainda 3 atuante a"6s o "re"aro
do 4eetal+ "ois seu efeito se estende n1o s6 aos cor"os f2sico e 4ital+ #as ta#-3# aos
outros #e#-ros da nature>a &u#ana.
Hale#os aora so-re ali#enta71o e# rela71o aos nossos anseios es"irituais. Tal4e> os
e<erc2cios de #edita71o e concentra71o 4en&a# a ser o #ais i#"ortante5 "or3# n1o 3 t1o
secund,ria a for#a co#o o "retendente se ali#enta (uando inicia o a"erfei7oa#ento do
cor"o astral. G so-retudo i#"ortante e4itar o ,lcool so- (ual(uer for#a= at3 #es#o
-o#-ons rec&eados co# ,lcool s1o de efeito #uito "re'udicial. Alcool e e<erc2cios es"iri *
tuais condu>e# ao "ior atal&o. Se+ do "onto de 4ista da Cincia Es"iritual+ ', 3 "ro4ada a
"3ssi#a influncia do ,lcool na fun71o cere-ral+ alu3# (ue dirie todo o seu anseio ao
es"iritual de4eria a-dicar #ais ainda de u# "ra>er (ue i#"ede co#"leta#ente o
con&eci#ento das coisas do es"2ritoL
A inest1o de carne e "ei<e n1o 3 aconsel&,4el. Na carne o &o#e# inere toda a
ani#alidade+ e no "ei<e todo o car#a uni4ersal !co-i7as uni4ersais$. Cou#elos s1o
e<tre#a#ente noci4os5 eles cont# for7as lunares ini-idoras+ e tudo o (ue e<iste na Lua
sinifica entor"eci#ento. Ta#"ouco s1o aconsel&,4eis 4aens+ "or contere# #uito
nitronio. Nitronio #acula o cor"o et3rico.
Escol&a#os alu#as das #ais rosseiras caracter2sticas inferiores "ara relacion,*las
co# as su-stBncias ali#entares. ;uando u#a "essoa "ossui rande autono#ia e tende
#uito ao eo2s#o+ de4e co#er "ouco a79car concentrado+ "ois a79car esti#ula a
inde"endncia. Se+ do contr,rio+ alu3# est, se# consistncia interna e e<terna e
acredita se#"re necessitar recorrer : i#ita71o e ao a"oio+ de4e co#er so-e'a#ente
a79car+ "ara tornar*se inde"endente. Se alu3# 3 #uito do#inado "ela ira+ n1o de4eria
inerir #uitos condi#entos na co#ida+ e4itando es"ecial#ente sal e "i#enta. Se alu3# 3
#uito "redis"osto ao co#odis#o e : "reui7a+ (ue e4ite es"ecialrnente ali#enta71o
nitroenada= escol&a "rinci"al#ente leu#es e frutas co#o ali#ento.
Se alu3# (uer arriscar*se ao dif2cil "ro-le#a da "redo#inBncia da se<ualidade ?
(ue+ e<ercida de for#a inferior+ derada o &o#e# at3 u# n24el a-ai<o do ani#al e+
transfor#ada+ le4a*o o #ais "r6<i#o "oss24el de sua di4indade ?+ de4eria inerir o #enos
"oss24el ali#enta71o rica e# claras de o4os !al-u#ina$. Na inest1o de ali#ento #uito
rico e# al-u#ina 3 "ro4ocado u# e<cesso de su-stBncia re"rodutora+ e co# isto se ara4a
o "redo#2nio da se<ualidade.
Se alu3# tende de#asiada#ente : in4e'a e : "erf2dia+ n1o l&e s1o aconsel&,4eis
"e"inos e a-6-oras+ -e# co#o nen&u#a das "lantas tre"adeiras. Ta#-3# co# rela71o :
inest1o de frutas+ 3 "reciso ter alu#a cautela. Pessoas (ue tende# #uito : "ai<1o
senti#ental n1o de4eria# co#er #el)es. O aro#a doce#ente e#-riaador dessa fruta
e#-a7a (ual(uer conscincia intelectual n2tida. Ta#"ouco l&es 3 aconsel&,4el u#a
ali#enta71o #uito rica e# #a71s. E# certas "essoas+ esta fortalece a "re"otncia e le4a
fre(Aente#ente : rude>a e : -rutalidade. Cere'as e #oranos+ "or causa de seu alto teor
de ferro+ n1o fa>e# -e# a essas "essoas. Aconsel&,4eis s1o -ananas+ tB#aras e fios.
10
Pode*se ta#-3# o"tar "elas no>es. Se alu3# (uer su-#eter*se a u#a disci"lina in*
telectual+ necessita "rinci"al#ente de u# 6r1o cere-ral -e# estruturado e sadio.
Rara#ente os "ais+ na 3"oca atual+ fornece# a seus fil&os u# c3re-ro -e#
estruturado+ necessitando estes de #eios au<iliares adicionais "ara fortalecer seu instru*
#ento cere-ral. E+ nesse caso+ 3 so-retudo a a4el1 (ue fornece su-stBncia "ara a
estrutura71o do c3re-ro. Todas as de#ais es"3cies de no>es s1o de "ouco 4alor. Prin*
ci"al#ente a#endoins de4e# ser e4itados.
;uanto :s orduras+ de4e#os dar "referncia : #anteia deri4ada do leite5 ta#-3#
seria aconsel&,4el a #anteia de a4el1s.
A-orde#os aora os esti#ulantes ? caf3 e c&,. A inest1o de caf3 esti#ula o "ensar
l6ico5 #as n1o 3 so#ente "ela inest1o de caf3 (ue nos torna#os "ensantes+ "ois "ara
tal 3 necess,rio #uito #ais. E nas "essoas e# (ue# n1o "redornina o "rinc2"io
"ensa#ental+ co#o ocorre a#i9de entre as #ul&eres+ o consu#o e<cessi4o de caf3 condu>
: &isteria. A inest1o de c&, "rodu> -oas id3ias5 #as "ode#*se conseuir -oas id3ias
ta#-3# #ediante e<erc2cios es"eciais.
Durante a 3"oca da as"ira71o es"iritual+ 3 de es"ecial i#"ortBncia (ue a "essoa 4i4a
#oderada#ente. EModera71o refina os senti#entos+ des"erta a ca"acidade+ ani#a a
afeti4idade e fortalece a #e#6ria. Por #eio dela a al#a (uase (ue se desfa> de sua cara
terrena+ o>ando co# isto de u#a li-erdade su"eriorK ? assi# di> u# 4el&o s,-io. Se o
&o#e# co#esse fre(Aente#ente e e# de#asia+ n1o "oderia "rodu>ir (ual(uer
"ensa#ento frut2fero+ "ois a diest1o e<ie #uita eneria+ n1o restando ent1o eneria
alu#a "ara a ca"acidade "ensante. %usta#ente as "essoas (ue "reenc&era# o #undo
co# os "rodutos de seu es"2rito 4i4era# e# escasse> ali#entar. Sc&iller+ S&a0es"eare e
#uitos outros "oetas+ aos (uais de4e#os o-ras ad#ir,4eis+ a"ri#orara#*se #ediante
dif2ceis "ri4a7)es. Nunca a #ente 3 t1o clara (uanto a"6s u# lono 'e'u#. Ta#-3# na
&ist6ria das ordens reliiosas e nas -iorafias dos santos encontra#*se incont,4eis
e<e#"los dos efeitos de u#a 4ida s6-ria. Os #aiores santos 4i4ia# so#ente de frutas+ "1o
e ,ua+ e n1o se con&eceu (ual(uer santo #ilaroso (ue ten&a "osto e# a71o for7as
di4inas 4i4endo na o"ulncia. Ta#-3# os #aiores s,-ios da AntiAidade era# c3le-res "or
sua so-riedade.
;uando o &o#e# "rosseue e# sua as"ira71o es"iritual+ fluindo cada 4e> #ais "ara o
eu as leis do Derdadeiro e do Bo#+ e (uando os raios do rande Sol Es"iritual inunda#
cada 4e> #ais o eu e nele translu>e#+ co#e7a ent1o o a"ri#ora#ento consciente do
cor"o 4ital ou et3rico. A entidade "ri#ordial#ente eterna do &o#e#+ (ue "assa de u#a a
outra encarna71o+ 4i4e t1o "lena#ente a cada encarna71o no4a (ue isso "ro4oca u#a
certa inter*rela71o dos (uatro #e#-ros !os cor"os f2sico+ et3rico+ astral e o eu$ da
nature>a &u#ana+ surindo+ da atua71o con'unta dos #e#-ros+ o te#"era#ento do &o*
#e#. G de acordo co# a "redo#inBncia de u# ou outro #e#-ro (ue o &o#e# se nos
a"resenta co# este ou a(uele te#"era#ento.
Pode#os distinuir (uatro te#"era#entos "rinci"ais= o col3rico+ o sanA2neo+ o
fleu#,tico e o #elanc6lico. Estes s1o #isturados das #ais di4ersas #aneiras nos
indi42duos+ "odendo*se falar a"enas da "redo#i&Bncia deste ou da(uele e# cada "essoa.
Ora+ (uando o &o#e# tra-al&a e# si est, "ro"orcionando &ar#onia+ orde#+ e(uili-rio a
esse te#"era#ento. Se 3 fato (ue os e<erc2cios es"irituais constitue# o "onto "rinci"al
na la"ida71o dos te#"era#entos+ n1o #enos essencial 3 a for#a co#o o &o#e# se
ali#enta. Se nu#a "essoa "redo#ina o "rinc2"io f2sico+ isto ser, fre(Aente#ente u#
o-st,culo : e4olu71o. O &o#e# de4e+ "or3#+ ser sen&or de seu cor"o f2sico+ se 3 (ue
(uer us,*lo. Caso n1o se'a ca"a> de usar "lena#ente seu instru#ento+ os outros "rinc2"ios
e<"eri#entar1o u# entra4e+ surindo ent1o desar#onia entre o cor"o f2sico e os outros
#e#-ros. ;uando+ "ois+ o melanclico tra-al&a e# si+ de4e inerir ali#entos (ue cres7a#
-e# "erto do sol+ (ue #edre# -e# lone da terra+ (ue a#adure7a# so- "lenas for7as
solares ? ou se'a+ frutas. Assi#+ tal co#o #ediante e<erc2cios es"irituais o Sol Es"iritual
a-rasa u#a "essoa e nela translu>+ no "lano f2sico o ele#ento enri'ecedor e entor"ecente
11
do #elanc6lico de4eria ser "er#eado e entretecido "elas for7as solares contidas nas
frutas.
2o "leumtico "redo#ina o cor"o et3rico+ (ue #ant3# e# e(uil2-rio as fun7)es
isoladas+ sendo (ue a 4ida interior "rodu> a satisfa71o 2nti#a. Nesse estado o &o#e# 4i4e
"referencial#ente de #odo a sentir*se #uito -e#+ caso e# seu oranis#o tudo este'a e#
orde# e nada se incline a diriir seu interesse interior "ara fora ou a desen4ol4er u# forte
(uerer5 tal "essoa de4eria inerir ali#enta71o (ue n1o cres7a so- a terra ? #uito es"e*
cial#ente a(uela cu'o cresci#ento e<ie+ e# eral+ at3 dois anos "ara atinir a su"erf2cie
do solo+ co#o "or e<e#"lo a escorcioneira !sals2fi*nero$. Esta n1o de4e ser inerida "or
u# fleu#,tico. A se#ente desta "lanta e<ie #uito te#"o "ara a-rir*se :s suas for7as
e<teriores+ e ta#-3# no fleu#,tico 3 "reciso ser ela-orada #uita coisa "ara (ue ele
to#e "arte ati4a no #undo e<terno. O "rinc2"io desta "lanta s6 iria au#entar ainda #ais
seu -e#*estar interior.
No sang34neo &, u# "redo#2nio do ele#ento astral. Ele se interessa "or u# assunto+
a-andonando*o "or3# loo a"6s5 nele se e4idencia# a 4olu-ilidade e a r,"ida
transferncia "ara outro o-'eti4o. Neste caso+ leu#es radiculares de4eria# ser
escol&idos co#o ali#enta71o. Poder*se*ia (uase di>er (ue u# sanA2neo "recisa at3
#es#o+ "ela ali#enta71o+ ser atado ao ele#ento f2sico+ do contr,rio sua f,cil #o-ilidade
"oderia le4ar #uito lone. Neste caso+ "ortanto+ os leu#es (ue cresce# so- a terra s1o
#uito aconsel&,4eis.
;uando o eu 3 o ele#ento "redo#inante+ (uando atua es"ecial#ente co# suas
for7as+ do#inando os outros #e#-ros da nature>a &u#ana+ sure ent1o o te#"era#ento
col3rico. O colrico "recisa antes de tudo ter cautela (uanto a ali#entos cal6ricos e
e<citantes5 tudo o (ue 3 esti#ulante+ forte#ente te#"erado+ causa*l&e os #aiores danos.
Seria -o# considerar (ue no desen4ol4i#ento su"erior de alu3# o te#"era#ento
n1o dese#"en&a #ais "a"el alu#+ e (ue ne# a ali#enta71o te# #ais (ual(uer
influncia. No rau de #estre
2
isto ocorre de fato+ "ois o #estre n1o necessita de
ali#ento "esado+ assi# co#o o te#"era#ento n1o o influencia ou do#ina #ais. Mas ele
se utili>ar, do te#"era#ento "ara a ati4idade no #undo f2sico= o te#"era#ento col3rico+
ele o assu#e "ara atuar no B#-ito su"ra*sens24el+ e dei<a os aconteci #entos e
ocorrncias do #undo f2sico transcorrer tal co#o ae u# sanA2neo5 #ant3#*se no o>o
da 4ida co#o u# fleu#,tico+ e #edita so-re seus con&eci#entos es"irituais co#o u#
#elanc6lico.
At3 atinir#os tal "onto+ de#orar, u# "ouco. De4er2a#os tentar &ar#oni>ar toda a
nossa 4ida+ e#"reando "ara isso todos os nossos esfor7os= n1o a"enas 4i4er so-ria#ente
nossos ideais nu#a "e(uena "arte do dia+ #as di4idir nossas ocu"a7)es+ escol&er nossos
"ra>eres e #es#o reular nossa ali#enta71o no sentido de tornar*nos &o#ens
&ar#onica#ente auto*sustentados+ "ara ent1o "oder#os atuar na 4ida de acordo co#
#el&ores for7as. A 4ida nada nos "resenteia5 tudo "recisa ser con(uistadoL
A isto se refere# as -elas "ala4ras de OPet&e=
S6 u#a 4ontade s3ria+ u# esfor7o "ersistente
"ode# condu>ir*te : #eta. Pois a sorte+ essa 'a#ais
constitui u# #ero acaso5 e a 4ida+ : tua frente+
s6 de4ol4e o (ue l&e deste ? al3# disso+ nada #ais.
2 Mestre es"iritual. !N.T.$
12

Potrebbero piacerti anche