NACJONALIZM I NARODOWY SOCJALIZM^''

Nacjonalista dy do ideau wewntrznej postawy i uznaje to de nie, niezalenie od miejsca, w ktrym si dokonuje, za pokrewne, po dobnie jak kady punkt kuli mona bezporednio poczy z jej rod kiem. Cakiem odmiennie zachowuje si tu organizacja, ktra denia o podobnym charakterze uznaje za najgroniejsze dla swojej siy. A jako e nacjonahzm nigdy nie podj prby stworzenia jednolitej organizacji, to wiele ugrupowa posugiwao si tym sowem, nie sdzc, e tym sa mym bdzie to szkodHwe dla innych. Czsto formuowano zarzut ze wzgldu na dziaalno przewanie literack, w ktrej nacjonalizm si ujawnia. M ona to odeprze twier dzeniem, e ruch umysowy posuguje si innymi rodkami ni dziaal no praktyczna - gdy zarzut ten odnosi si ma zapewne do braku pracy praktycznej. To nie przypadek, e narodowy socjalizm wyekspo nowa kilku utalentowanych retorw, przy czym sam Hitler jest by moe najwikszym mwc niemieckim. Ale ju Thiers powiada w swoich D zie jach rew olucji francuskiej^^'*, e na krg suchaczy mona wywiera ulot ne, na krg czytelnikw natomiast trwae wraenie. Jak dugo zatem brak dziaa, tak dugo nie maj te zarzuty zbyt wiele sensu. Nie naley tez podejrzewa starych onierzy o to, e w godzinie czynu przycupn w bezpiecznym kcie. A jako e jzyk przemocy ma sens jedynie w trak cie rozstrzygni, to nie od rzeczy bdzie zastanowi si w przerwie miNationalismus und Nationalsozialismus, w: Arininius. Kam pfschrift fr deutsche NationaHsten. 8. Jg. N r 13 vom 11. 3. 1 9 2 7 , s. 8-10. '" Adolphe Thiers (1 7 9 7 -1 8 7 7 ), francuski m stanu, 1 8 7 1 -7 3 prezydent III Republiki. Krwawo stumi Komun Parysk. Jnger ma na myli jego dziesiciotom ow HisioVe de la rvolution franaise (1 8 2 3 -1 8 2 7 ). Dzieo to czyta ju w roku 1 9 2 0 , w dniach Puczu Kappa, o czym donosi swojemu bratu Friedrichowi Georgowi. (Schwilk, 162).

226_________________________________________________________________ ERNST JNGER

dzy nimi, jakie wartoci winny sta si tych rozstrzygni przedmiotem. To, e refleksj t poprowadzi si winno w sposb staranny i - jeli o mnie chodzi - niepraktyczny, ley w naturze rzeczy. Gdy owo Tu trwam i ustpi nie mog**^ poprzedza, jeli nie ma by frazesem, okres ko niecznych prb i wewntrznych przygotowa. Czy ju wedle naszej naj lepszej wiedzy i odczu nie poddalimy naszych sw prbie tak je hartu jc, aby none byy w kadym boju? Przypomnijmy sobie wojn, ktr przegralimy nie ze wzgldu na braki organizacyjne, ale dlatego, e nie bylimy wystarczajco dojrzali, aby j wygra. Z pewnoci to oddziay tocz bj, a kady czowiek, ktry w skrzanej kurtce stanie w szeregu, to czysty zysk. Ale kady strza albo padnie dla krysztaowo czystej idei, albo daremnie. Std nie mona stan do boju bez wewntrznej zbroi. Potwierdza to historia narodowego socjalizmu. Dlaczego powstanie monachijskie zakoczyo si w tak zdumiewajcy sposb? Za spraw zdrady - no piknie. Ale zdrada jest tu w rwnie maym stopniu rzeczy wista jak cios sztyletem pod koniec wojny. Istotne jest, e narodowy socjalizm mia jeszcze tak ma jasno co do szczeglnego charakteru wasnych zada, e nie by w stanie rozpozna wartoci sojusznikw o cakiem odmiennej strukturze wewntrznej. Nie mg jeszcze osign tej jasnoci, cho by wwczas ze wszystkich ruchw najnowoczeniej szy, najbardziej rozwinity. Fakt, e przey owo niepowodzenie, jest naj lepszym dowodem na to, e mia w sobie si. Tymczasem odbyy si konieczne spory, i wiele ich bdzie jeszcze musiao si odby, nie tylko z obcymi ruchami w ich organizacyjnych formach, ale przede wszystkim z umysowymi przestrzeniami, ktre tym ruchom nadaj tre. A zatem, by przytoczy jeden przykad: nie wystarczy rozoy polemicznie na czynniki pierwsze fundamentalne dzieo marksizmu, Kapita Marksa, aby argumenty zastpi kontrargumentami. Tego rodzaju dziea trac aktualno - jak bardzo susznie zauway Spengler - nie za spraw kontr argumentw, ale ziejcej z nich nudy* * . Ale jedynie ten ruch stanie si w przyszoci niemieckim ruchem robotniczym, ktry zdolny bdzie do wydania si tworzcych dziea o takim samym autorytecie i mocy prze konywania. Od ruchu, ktry w naszych czasach roci sobie prawo do czystej reprezentacji niemieckiej woli, naley domaga si tego, aby dzia-

Sowa przypisywane M arcinow i Lutrowi, mia je wygosi podczas sejmu imperialnego w W ormacji w obecnoci cesarza. Formua bezlcompromisowoci. Spenger II, 5 68.

1927 - PUBLICYSTYKA POLITYCZNA

22 7

ali w nim ludzie rwni rang najlepszym postaciom niemieckim ze wszystkich epok. Jest to z pewnoci duy wymg, nie speniony jeszcze w aden sposb po stronie przeciwnej, gdzie mona dostrzec wprawdzie obfito talentw formalnych, ale bez jakiegokolwiek ladu nowej woli. Jednak to nie strona przeciwna stwarza kryteria. Ustala je raczej owa absolutna miara duchowego wysiku, poprzedzajca wszelkie wielkie rewolucje w dziejach. Zostawmy na boku kwesti, czy miara ta dzi jest moliwa, czy nie - to, e naley do jej osignicia dy, przyzna kady narodowy socjalista. W tym deniu wanie spotykaj si nacjonalizm i narodowy socja lizm. Jednak istnieje rnica, e narodowy socjahzm w swej waciwoci jako polityczna organizacja skazana jest na pozyskiwanie taktycznych rodkw wadzy, podczas gdy nacjonalizm ma inne zadanie. Jedna stro na yczy sobie urzeczywistnienia idei, druga natomiast jej moliwie czy stego i gbokiego ujcia. Dla narodowego socjalizmu masa odgrywa za tem susznie istotn rol, podczas gdy dla nacjonalizmu liczba jest bez znaczenia, a zjawisko takie jak Spengler, przez demokracj przemilczane z elazn konsekwencj, ma wiksz wag ni setka miejsc w parlamencie. Nie wyklucza to jednak istnienia tych przeciwiestw w jednym cie le, gdy nie jest tak, e nawet pojedynczy czowiek albo rozmyla, albo dziaa, ale czyni to razem. Bez wtpienia narodowy socjalizm przeyje jeszcze niejedn metamorfoz, gdy jest ruchem stajcym si. W trakcie tych metamorfoz bdzie musia siga wci do swoich podwalin, gb szych ni te natury gospodarczej i politycznej. Czy mona zarzuci co nazwaniu tej podwaliny, na ktrej mona wykuwa najtwardsz bro, mianem nacjonalistycznej? JeH tak, to by moe daoby si zastosowa sentencj, e narodowy socjalizm musi przy caym parciu swej politycznej aktywnoci odwoywa si do wasnej idei. Ale wanie przy takim usposobieniu okae si, e idea narodowego so cjalizmu wiksza jest ni organizacja narodowosocjalistyczna, co prak tycznie otworzy moliwo rozszerzenia organizacji. Jestem przekona ny, e to wanie H itler mia na myli, gdy stwierdzi, e narodowy socjalizm speni swe zadanie wraz ze stworzeniem nowych Niemiec. Tej myli nie mona interpretowa bowiem wycznie w ten sposb, e roz strzygnie si czysta walka o wadz. Idea narodowosocjalistyczna musi ulec takiemu pogbieniu, musi sta si tak istotnie znaczca, e tylko i wycznie j uzna bdzie mona za ide niemieck. Skoro to si powiedzie - a jaki nacjonalista nie ywi caym sercem

228

ERN ST J N G ER

nadziei, e to si uda - to w takim razie p ojcia nacjonalizm i narodow y socjalizm zaczn si coraz bardziej ze sob stapia. W sferze ideowej bdzie wyraa si to w tym , e narodow y socjalizm coraz czciej dy bdzie do rozstrzygania decydujcych kw estii na wasnym gruncie, w sferze personalnej ludzie zdolni z coraz wikszym trudem bd w stanie opiera si jego m ocy przycigania.
(tum. Wojciech Kunicki)