Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
AULA 1
A PRODUO DE ERITRCITOS
CLULA PLURIPOTENCIAL PRIMITIVA PROERITROBLASTO ERITROBLASTO BASFILO ERITROBLASTO POLICROMTICO ERITROBLASTO ORTOCROMTICO RETICULCITO ERITRCITO
P.C.Naoum, 2002
ERITROPOIETINA VIT. B12 / FOLATOS VIT. B12 / FOLATOS / FERRO FERRO FERRO FERRO
FATORES DA ERITROPOIESE
ERITROPOIETINA ATUA NO ESTMULO DA ERITROPOIESE ATUA NA SNTESE DE DNA PARA REPRODUO DE PROERITROBLASTOS E ERITROBLASTOS BASFILOS ATUA NA SNTESE DE HEMOGLOBINA E NA MATURAO DOS ERITRCITOS
FERRO
P.C.Naoum, 2002
PROERITROBLASTO - 20 hs de vida, 0 a 7 g de Hb
P.C.Naoum, 2002
ERITROBLASTOS BASFILOS
40 hs de vida, 7 a 25 g de Hb
P.C.Naoum, 2002
ERITROBLASTOS POLICROMTICOS
24 hs de vida, 10 a 25 g de Hb
P.C.Naoum, 2002
P.C.Naoum, 2002
P.C.Naoum, 2002
P.C.Naoum, 2002
P.C.Naoum, 2002
P.C.Naoum, 2002
O NCLEO E O RETICULCITO
P.C.Naoum, 2002
RETICULCITOS CORADOS
P.C.Naoum, 2002
OS NCLEOS FAGOCITADOS
P.C.Naoum, 2002
OS ERITRCITOS NA CIRCULAO
120 dias de vida, 27 a 32 g de Hb7
P.C.Naoum, 2002
P.C.Naoum, 2002
Eritrcitos ou Hemcias
Discos bicncavos e anucleados
Dimetro: varia de 6 m a 8,5 m. Funo: transporte de O2 e CO2. Variam em nmero de acordo com: idade, sexo e altitude a) Homem = 5.200.000 hemcias/mm b) Mulher = 4.700.000 hemcias/mm Contedo: Hemoglobina (34 g/100 ml de clula) a) Homem = 15 g/100 ml de sangue b) Mulher = 14 g/100 ml de sangue
RN at 15 dias
5,2
52
17
80-100
27-31
30-35
10-15*
3 m a 1 ano
4,1- 4,9
33- 41
10,3 - 12,7
75 - 90
25 - 29
30 - 35
10 - 15
1 a 3 anos
4,0-5,1
33-41
10,6-13,0
75-90
25-29
30-35
10-15
3 a 5 anos
4,0-5,1
33-41
11,0-14,5
76-90
26-29
30-35
10-15
5 a 10 anos
4,0-5,1
33-41
11,5-14,0
77-90
26-30
30-35
10-15
P.C.Naoum, 2003
Faixa Etria
GV
Ht
Hb
VCM
HCM
CHCM
RDW
10 a 16 anos
4,0-5,5
35-52
11,5-15,0
77-92
27-32
30-35
10-15
adulto masc.
4,5-6,1
40-54
12,8-17,8
77-92
27-32
30-35
10-15
adulto fem.
4,0-5,4
36-48
11,5-16,3
77-92
27-32
30-35
10-15
P.C.Naoum, 2003
Hb g/dl
17 16 15 14 13 12 11 10
RN
10
16
Adulto
IDADE
Eliptcitos ou ovalcitos
Decorrem de ampla variedade de defeitos genticos que afetam as protenas do cito-esqueleto da membrana ( espectrina) Sobrevida prxima ao normal (exceto em casos de homozigoze ou dupla heterozigose) An. Microcticas, megaloblsticas e sndromes mieloprolifertativas (Failace, Em homozigose: eliptocitose hereditria (Failace, 2003) 2003)
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/img/t8/img19.jpg
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/26e.htm
Esfercitos Clulas com biconcavidade e dimetro reduzidos Defeito gentico nas protenas de membrana que desestabilizam o cito-esqueleto ( espectrina) Perdem pores da membrana na circulao esplnica e hemolisam precocemente (falta de elasticidade retm as clulas no bao) Esferocitose: hereditria ou adquirida (imunolgicas) Esfercitos grandes (macroesfercitos): anemia hemoltica. Microesfercitos: em casos severos de queimaduras (Failace, 2003)
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis /42e.htm
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/img/t8/img20.jpg
Leptcito, codcito, target cell formam-se como consequncia de um excesso de membrana em relao ao volume do citoplasma. podem ser microcticos, macrocticos ou normocticos Podem ser vistos em muitas anemias hemolticas principalmente na An. Falciforme, HbC e talassemia
(Failace, 2003)
http://www.wadsworth.org/chemheme/heme/microscope/t argetcells.htm http://www.quimicaviva.qb.fcen.uba.ar/Actualizaciones/fotos.htm
Dacricito, teardrop cell Os eritrcitos sofrem estiramento alm do limite no bao. Acredita-se que ocorra pela remoo de incluses anormais Ocorrem na mielofibrose com metaplasia mielide e outras desordens mieloprofiferativas, anemia perniciosa, talassemia e algumas anemias hemolticas
(Failace,2003)
http://www.wadsworth.org/chemheme/heme/microscope/teardr op.htm
Acantcitos
So eritrcitos contrados, esferides com espculas de dimenses e distribuio irregulares Deformao irreversvel que ocorre in vivo Hepatopatias, constantes na hipofuno esplnica e ps esplnica Predominante na rara abetalipoproteinemia congnita Deficincia de tocoferol nos primeiros meses de vida causa acantocitose e an. Hemoltica (Failace,2003)
http://www.quimicaviva.qb.fcen.uba.ar/Actualizaciones/fotos. htm
http://www.wadsworth.org/chemheme/heme/ microscope/acanthocyte.htm
http://www.wadsworth.org/chemheme/heme/mic roscope/echinocytes.htm
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/48e.htm
Estomatcitos Membrana retrada em forma de xcara sem asa. A concavidade lateral vista como uma fenda Muitas vezes artefato Sangue do RN, doenas hepticas,desequilbrio eletroltico e estomatocitose hereditria (Failace, 2003)
http://www.quimicaviva.qb.fcen.uba.ar/Actualizaciones/fotos.htm http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/40e.htm
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/38e.htm
Ponteado basfilo pequenas incluses basfilas, contendo RNA, dispersas no citoplasma do eritrcito. So compostas de agregados de ribossomos. EDTA dificulta a formao Presente na Talassemia minor e no na ferropnica Pontilhado grosseiro intoxicao por chumbo Pontilhado tnue na maioria dos eritrcitos - deficincia gentica de pirimidina 5 nucleotidase (Failace, 2003)
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythrop oiesis/56e.htm
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/img/t8/img24.jpg
Corpsculos de Pappenheimer So grnulos de ferro agregados com ribossomos e mitocndria dispersos de modo irregular, na periferia do eritrcito Facilmente evidenciados pela colorao de Perls Vistos nas sndromes mielodisplsicas, nas severas anemias e talassemias (Failace, 2003)
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/57e.htm
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/img/t8/img25.jpg
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/img/t8/img26.jpg
Anel de Cabot So restos do fuso mittico Forma de anel ou 8 dentro da hemcia Aparece em anemias hemolticas severas e em casos de diseritropoese.
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/53e.htm
Roleaux
Empilhamento das hemcias Aparece como artefato Aparece na presena de globulinas anormais ou fibrinognio. Mieloma mltiplo e macroglobulimemia
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/img/t8/img27.jpg
Anisocitose
o aumento da variabilidade do tamanho dos eritrcitos que excede a observada em um indivduo sadio. uma anormalidade inespecfica comumente encontrada nas desordens hematolgicas.
http://www.professoraangela.kit.net/hematologia4.htm
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/20e.htm
Microcitose Diminuio do tamanho dos eritrcitos S perceptvel na lmina quando o VCM< 70 fL ou quando houver uma populao normo ou macroctica contrastante An. Ferropnica, hemoglobinopatias, Talassemia minor, Sndromes mieloproliferativas, An. Doenas crnicas, etc. (Failace, 2003)
Macrocitose Aumento do tamanho dos eritrcitos S percebida com VCM> 110 fL ou, pelo contraste, se houver populao normo ou microctica concomitante Alcoolismo; frmacos; hepatopatias; an. Megaloblsticas; etc.
(Failace,2003)
Macrcito
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/22e.htm
Policromatofilia, Policromasia
So clulas maiores que o normal Em colorao supra vital so identificadas como reticulcitos Aparecem em condies de acelerada produo de clulas vermelhas
Pecilocitose, poiquilocitose
Presena de numerosas formas anormais que resistem a uma sistematizao. An. ferropnica severa; An. Megaloblstica e mielofibrose. (Failace,2003) fisiolgica no RN
http://www.hematologica.pl/Atlas3/Angielska/Erythropoiesis/49e.htm
AULA 2
Anemia - Definio
Sndrome clnica (mltiplas causas) caracterizada pela diminuio da taxa de hemoglobina.
Anemia - Definio
Dficit de Hb
massa glbulos vermelhos concentrao hemoglobina capacidade transporte de O2
Pela biometria do eritrcito (VCM) Segundo o VCM e RDW De acordo com a patognese
MICROCTICA VCM< 82 fL
MACROCTICA VCM> 98 fL
VCM
AUMENTADO MACROCITOSE
DIMINUDO
HCM
AUMENTADO
P.C.Naoum, 2003
Srie Vermelha
DIMINUDO ANEMIA GRAVE
CHCM
AUMENTADO HIPERCROMIA (Ex. Esferocitose)
RDW ELEVADO
ANISOCITOSE
P.C.Naoum, 2003
NORMOCITOSE HOMOGNEA
MICROCITOSE HOMOGNEA
MACROCITOSE HOMOGNEA
ALTO
NORMOCITOSE HETEROGNEA
MICROCITOSE HETEROGNEA
MACROCITOSE HETEROGNEA
P.C.Naoum, 2003
!" e 0D1
0D1 aumentado
Anemia ferrop'nica +++ /alassemia maior
!" # %2 e . $% f&
!"# $% f&
Falta de vitamina B12 Falta de cido flico Anemia por frmacos que interferem na sntese de DNA+++ Anemias sideroblsticas+ Anemias das mielodisplasias++ Anemia hemoltica auto imune Drepanocitose+
Aumentados HIPERREGENERATIVA
Produo Hb deficiente Produo inadequada de DNA Eritropoiese ineficaz Falta de tecido eritropoitico Falta de eritropoietina
Anemia ferropnica
Metabolismo do ferro
Hemoglobina
Absoro do Ferro
Contedo intestinal Epitlio duodenal
Apoferritina Heme hemeoxigenase Fe livre + anel pirrlico ou Fe++ ligado mobilferrina Fe+++
oxidao
Apoferritina Ferritina
oxireduo
Fe++
Fe++
Sangue
Fe liberado MO, fgado, placenta Fe + transferrina Transferrina livre
oxidao
Fe+++ Transferrina
Anemia ferropnica
Anemia ferropnica
Ocorre quando as reservas de ferro do organismo tornam-se insuficientes para manter a eritropoiese e conseqentemente, a concentrao normal de hemoglobina no sangue (MIRANDA et al., 2003).
Anemia ferropnica
Causas de deficincia de ferro aumento da necessidade, excesso de perda (hemorragias), m-absoro do ferro da alimentao e dieta deficiente de ferro
(LORENZI, 2003).
Anemia ferropnica
Instalao da anemia gradual - 3 estgios 1. Estgio a) Depleo dos depsitos de Fe b) com Fe srico e Hb Normal c) ferritina diminuda. d) Normoctico normocrmico
Anemia ferropnica
Instalao da anemia 3 estgios 2. Estgio a) Depleo ou ausncia de Fe em depsito; b) Anemia leve com discreta diminuio da Hb; c) Ferritina e ferro srico diminuidos d) Microcitose discreta e) Hipocromia discreta ou ausente
Anemia ferropnica
Instalao da anemia 3 estgios 3. Estgio a) Anemia ferropnica instalada com ausncia de estoques de Fe, b) Ferro srico, ndice de saturao, Ferritina e Hb diminudos, c) capacidade de transporte aumentada d) Microctico hipocrmico
Anemia ferropnica
Diagnstico laboratorial
1) Contagem de eritrcitos no representa a severidade 2) VCM microctico proporcional a severidade 3) RDW aumentado 4) CHCM baixo apenas na anemia severa (hipocromia) 5) Contagem de reticulcitos N ou diminudo sem policromatofilia 6) Pecilocitose com presena de eliptcitos, dacricitos mais comumente. Leptcitos so incomuns
Anemia ferropnica
Diagnstico laboratorial Exames complementares 1) Ferritina srica: abaixo de 10 ng/mL 2) Fe srico: cai a nveis extremos (< 30 ng/mL) 3) Capacidade de transporte: aumentada (at > 400g/dL 4) ndice de saturao: baixo (< 16%) 5) Dosagem dos receptores de transferrina livres no soro: aumentada
Os receptores de transferrina da membrana dos eritroblastos (na medula) captam o ferro da transferrina plasmtica; seu nmero proporcional s necessidades de ferro da clula. So liberados proteolticamente dos eritroblastos e dos reticulcitos para o plasma; o aumento de receptores livres no plasma (soro) reflete hiperplasia eritride e/ou deficincia tecidual de ferro. No havendo reticulocitose, a dosagem fidedigna para diferenciar AF (resultado elevado) de ADC (resultado normal ou baixo)
(Failace, 2003)
Diagnstico Clnico
As manifestaes clnicas ocorrem devido: reduo da capacidade transporte de O menor oxigenao dos tecidos (hipxia) Sintomatologia: palidez, tontura, astenia, falta de interesse e ateno perverso do apetite e anorexia, irritabilidade, cefalia, debilidade fsica, dispnia aos esforos, depresso imunolgica
Anemia ferropnica
Diagnstico Laboratorial
Hemcias normais
Anemia ferropnica
Diagnstico Laboratorial
http://www.professoraangela.kit.net/anemiaferropriva.htm
Adulto
AULA 3
Anemia megaloblstica
Anemia megaloblstica
Eritropoiese ineficaz por comprometimento da sntese de DNA (reduo seletiva da biosntese) pela carncia de vit B12 e/ou c. flico. Produz alteraes celulares em MO e sangue perifrico A sntese de RNA e outras protenas no afetada ocorre um crescimento assincrnico entre citoplasma e ncleo (que piora a cada mitose) inviabilizando a clula
Anemia megaloblstica
Etiologia 1) Deficincia de vit. B12 que responde ao tratamento Menor ingesto (falta de produtos de origem animal) Comprometimento da absoro (def. de fator intrnceco) Anemia Perniciosa
Anemia megaloblstica
Etiologia Deficincia de cido flico que responde ao tratamento Interferncia de frmacos na biossntese de cidos nuclicos
Anemia perniciosa falta de vit. B12 devido a falta de produo de fator intrnceco pelas clulas da mucosa gstrica gastrite atrfica crnica doena autoimune comum em idosos com maior incidncia entre as mulheres e outras doenas auto-imunes como o vitiligo
Failace, 2003. p. 126
Anemia megaloblstica
Diagnstico laboratorial do VCM e HCM; CHCM normal; RDW Extenso sangunea: macrcitos bem hemoglobinizados, anisocitose, pecilocitose variadas, ponteado basfilo, corpos de Howell Jolly e anel de Cabot (sinais de alterao do processo mittico) e, eventualmente eritroblastos
Anemia megaloblstica
Diagnstico laboratorial Leuccitos: Leucopenia moderada, neutrfilos hipersegmentados Plaquetas: trombocitopenia leve a grave (sangramentos), presena de forma bizarras Reticulcitos: N ou
Neutrfilos hipersegmentados
Anemia megaloblstica
Diagnstico laboratorial outros exames Dosagem de vit. B12 Determinao do folato srico Dosagem de LDH (desidrogenase ltica) Dosagem de cido metilmalnico * Exame de MO
Anemia megaloblstica
Diagnstico laboratorial medula ssea Celularidade: geralmente aumentada Hiperplasia com eritropoiese megaloblstica Megaloblastos com cromatina fina, mitoses anmalas, precursores eritrides em forma de trevo Reticulcitos normais eritropoiese ineficaz Leucopoiese com metamielcitos gigantes Megacaricitos grandes com mais ncleos que o habitual tronmbocitopoese ineficaz Fe medular em depsito - aumentados
Sangue perifrico
An. megaloblstica
Medula ssea
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/doc/atlas.html
Anemias sideroblsticas
Anemias sideroblsticas
Grupo de doenas que tem como caracterstica comum um defeito na utilizao do tomo de Fe e na produo do grupamento heme (Silva, 1999)
Anemias sideroblsticas
Fisiopatologia Deficincia enzimtica ou defeitos mitocondriais depsito de Fe nas mitocndrias dos eritroblastos - sideroblastos em anel eritropoiese ineficaz aumento da absoro intestinal - hemocromatose
Anemias sideroblsticas
Caractersticas laboratoriais Hb: entre 6 a 10 g/dL VCM: micro, normo ou macroctico RDW: elevado Fe srico, saturao de transferrina e ferritina: aumentados Dupla populao eritrocitria (dimorfismo celular) * Anisocitose, pecilocitose, ponteado basfilo, corpos de Peppenheimer Leucograma: DNNE Plaquetas: normais MO: colorao de Perls evidencia os sideroblastos em anel
Anemias sideroblsticas
Includa hoje nas sndromes mielodisplsicas - Classificao FAB e OMS No possui tratamento eficaz Sobrevida pode ultrapassar uma dcada Necessidade de transfuso com a piora
Sideroblastos em anel
http://www.depotz.net/saude/julio/med%20curso/disco%203/hematologia/anemias%20-%20parte%20i/anemia%20siderobl%C3%A1stica.pdf
Sideroblastos em anel
Lmina de aspirado medular: Sideroblastos em anel (Anemia Sideroblstica). Colorao: Azul da Prssia; aumento 1000x (Hermes Pardini)
Naoum, 2002
AULA 4
Talassemias
Hemoglobina
Protena de estrutura globular e quaternria composta por 4 cadeias polipeptdicas (globinas) e 1 grupo prosttico (heme) ligado a cada cadeia de globina Hb normal adulto: 2 cadeias e 2 no
Hemoglobina
Cromossomo 16 2 genes especficos para cadeias de globina alfa () e 1 gene para produo de cadeias zeta () Cromossomo 11 genes unitrios e exclusivos para globinas: psilon () ativo s na fase embrionria gama () s na fase fetal beta () e delta () coordenam a produo de globinas
Hemoglobina
O ser humano diplide: 2 cromossomos 11 - 1 gen para , , , 2 cromossomos 16 - 2 gens para e Um cromossomo herdado da me e o outro do pai Representao normal: /, /, /, /
PERODO
Hb
CONCENTRAO
Globinas
psilon Gama psilon Gama Beta Delta Beta Delta Gama
Embrionrio
Fetal
Fetal A A2
A A2 Fetal
Talassemias
Talassemia
Talassemia
Ocorre devido a deleo parcial ou total dos genes por vrios problemas genticos H decrscimo na produo de cadeias e produo normal de cadeias que forma tetrmeros (Hb H) de cadeias - de HbH No RN (22 - fetal) h a formao de tetrmeros de Hb (Hb Barts)
Talassemia
HbH - afinidade por O2 - difcil liberao para os tecidos anxia tecidual. instvel e forma incluses nos eritrcitos - hemlise
Talassemia - classificao
De acordo com o nmero de genes lesados (parcialmente ou totalmente)
NORMAL cromossomo 16 2 genes da me e 2 genes do pai Pai Me
FILHO (/ )
Talassemia - classificao
Um gene afetado (Portador silencioso)
Pai
Me
FILHO (/ -) ou (-/ )
Talassemia - classificao
Dois genes afetado (trao talassmico)
Pai
Me
Talassemia - classificao
Trs genes afetados (Doena de HbH)
Pai
Me
FILHO (--/ -)
Talassemia - classificao
Quatro genes afetados (Hidropsia fetal)
Pai
Me
Talassemia
Deve-se a um bloqueio parcial ou total de um ou dois genes Bloqueio de um gene heterozigoto (menor ) Bloqueio de dois genes homozigoto (maior)
Talassemia
Controle gentico de cadeias , e cromossomo 11 2 genes para cada um
Pai Me
FILHO (/ , /, / )
Talassemia - minor
Bloqueio total de um gene
Pai Me
FILHO (/-)
Talassemia - minor
Bloqueio parcial de um gene Pai Me
FILHO (/ )
Talassemia - major
Bloqueio total de 2 genes
Pai Me
FILHO (-/-)
Talassemia - major
Bloqueio parcial de 2 genes Pai Me
FILHO (/ )
Talassemia
Desiquilbrio entre a produo de cadeias e . As cadeias sobram e ppt na forma de corpos de incluso nos eritroblastos
Deficincia de globina
Produo de Hb fetal (22) alta afinidade por 02 Anxia tecidual Predisposio a infeco, lceras nas pernas, interferncia na produo de eritropoietina Hiperplasia eritride absoro do Fe Acumula na forma de ferritina
Diminio do nvel de folatos Anemia megaloblstica deformidades no crnio, maxilar e face com baixa estatura Presena de massas extra sseas ou metaplasia mielide com formaes tumorais no mediastino e retroperitnio ou acentuada hepatoesplenomegalia
Deficincia de globina
a) b) c) d) Clulas com maior hemoglobinizao mesmo com Hb fetal tem maior sobrevida Nos eritroblastos o ppt de globinas causa bloqueio da sntese de globinas Essas situaes geram: Ppt de globinas Rigidez celular leso do DNA Eritripoiese ineficaz Anemia e da absoro do Fe
Sequestro nos sinusides do bao Anemia hemoltica com de bilirrubina indireta hiperesplenismo destruio de leuccitos e plaquetas leuccitos infeco (morte) Plaquetas hemorragia nasal (epistaxes) Anemia grave, Anxia Necessidade de transfuses Acmulo de Fe no; miocrdio, fgado Distrbios de metabolismo: emagrecimento, febre, c. rico - gota
Caractersticas Intensidade das manifestaes Esplenomegalia Ictercia Alteraes sseas Hb g/dL Hipocromia Microcitose Codcitos
Bloqueio total de 2 genes ++++ ++++ +++ ++++/++ <7 +++ +++ +++
Bloqueio parcial de 2 genes ++ +++/++ ++/+ +/0 7 -10 +++ ++ ++ + 3 -10 +/0 traos 0 -10 1 -100
Ponteados basfilos ++ Reticulcitos% Eritroblastos HbA1% HbA2% Hb Fetal% 5 - 15 +++ ausente 1-9 20 - 100
http://pathy.med.nagoya-u.ac.jp/atlas/doc/node112.html
Aula 5
Segunda causa mais frequente de anemia (Guenter, 2005) Causa mais frequente em paciente internados 65 anos - 36% An. Ferropriva e 44% ADC 129 pacientes estudados - 37% An. Ferropriva 50% ADC e 13% associadas (Turpie, 1990; Rajamaki, 1997)
Quadro comparativo
A. ferropnica e ADC
Valores de referncia Ferro srico Capacidade de transporte ndice de saturao Ferritina 70-90 g/dL 250 a 400 g/dL 30% 20-200 ng/mL Anemia ferropnica 30 450 Anemia de Doena crnica 30 200
7 10
15 150
Quadro comparativo
Anemias Anemia ferropriva instalada Dosagens ferro srico capacidade de transporte Indice de saturao ferritina diminudo aumentada diminudo normal elevado diminuda anemia de doena crnica Anemia sideroblstica
diminudo
normal
diminudo
diminuda
normal ou elevada
elevada
Hemograma no alcoolismo
lcool efeito txico na hematopoiese e no fgado; antifolatos. Alteraes no hemograma: Macrocitose, Hb nunca menor que 7 g/dL; RDW normal; pode haver anemia sideroblstica com sideroblastos em anel devido ao comprometimento da sntese do heme e nas funo das mitocndrias; Leucopenia com neutropenia (pneumonia) e trombocitopenia transitrias revertidas pela abstinncia
a) pancitopenia hiperesplenismo b) Target cells e ictercia da hepatopatia c) Roleaux aumento policlonal de e globulinas (Failace, 2003)
Hemograma na gravidez
Hemodiluio com do Ht e Hb Problema: diferenciar de anemia ferropriva (dosagem de ferritina)
VOLEMIA E ERITROGRAMA DA GRAVIDEZ antes Vol plasmtico (mL) Vol. Globular (mL) Volemia total (mL) Ht (%) Hb (g/dL) 2600 1400 4000 40 13,0 4. E 5. ms 3150 1450 4600 36 11,7 7. E 8. meses 3750 1550 5300 33 10,8
(Failace, 2003)
Aula 6
Anemia aplstica severa e aplasia pura eritride secundria a linfocitose/leucemia de linfcitos T grandes e granulados
Aula 7
Anemias hemolticas
Anemias hemolticas
So causadas por um aumento da destruio dos eritrcitos com consequente aumento da produo no compensatria pela MO (aumento da produo em at 8 X). 90% dos eritrcitos so destrudos extravascularmente e 10% intravascularmente
Anemias Hemolticas
Classificao
A classificao de acordo com o defeito causal: 1) Causas intracorpusculares 2) Causas extracorpusculares
Causas intracorpusculares
Defeitos de membrana Esferocitose Eliptocitose Estomatocitose Piropoiquilocitose Acantocitose Hemoglobinria paroxstica noturna Defeitos enzimticos
Deficincia de : piruvatoquinase glicose 6 fosfato desidrogenase (G6PD) pirimidina 5 nucleotidase Outras (raras)
Hemoglobinopatias
Causas extracorpusculares
Anemias hemolticas imunolgicas Aloimunes Autoimunes Induzidas por frmacos fragmentao eritrocitria Infecciosas e parasitrias Malria, babsia, bactrias etc.
Prteses valvulares Queimaduras Marcha ou corrida Microangioptica Frmacos hiperesplenismo Hipertenso maligna
Intracorpusculares
Defeitos de membrana
DEFEITO Esferocitose
CARACTERSTICA Autossmico dominante espectrina 30% dos casos Anquirina 50% dos casos Recessiva muito rara
LABORATRIO reticulcitos, Policromatofilia Frag. Osmtica + VCM 110 fL ou N Teste de Coombs neg. Corpos de Howell Jolly Hb < 8 g/dL Esplenomegalia, ictercia Hemlise geralmente discreta 25% dos eritrcitos no sangue perifrico so elpticos Hemlise crnica discreta Frag.osmtica Auto hemlise + 10 a 15% de estomatcitos no SP Micrcitos, esfercitos, eliptcitos, formas bizarras, fragmentao eritrocitria Anemia discreta Frag. Osmtica N ou discretamente Colesterol < 50 mg/dL
Eliptocitose
Autossmico dominante espectrina, Protena 4.1 Glicoforina C Heterozigotos assintomticos Homozigotos An. hemoltica Autossmico dominante da permeabilidade da membrana Na e K intracelular leva a entrada de gua - o tamanho celular Como se aquecesse o sangue in vitro Autossmica recessiva, Rara Leva a fragmentao eritrocitria Rara como doena congnita Faz parte do quadro de abetalipoproteinemia congnita
Estomatocitose
Piropecilocitose
Acantocitose
Teste de Ham
Intracorpusculares
Defeitos enzimticos
DEFEITO
Deficincia de G6PD
CARACTERSTICA
Hereditria ligada ao sexo (X) dois X mutantes Episdios de hemlise: ocorrem por processos infecciosos, diabetes, drogas oxidantes (antimalricos, sulfas, nitrofuronas,etc)
LABORATRIO
Anemia normoctica normocrmica a macroctica Policromatofilia e reticulocitose Sem alterao morfolgica especfica Dosagem de G6PD diagnstico Hemlise sbita geralm/ com Na falta de G6PD Hb oxida e heme hemoglobinria se libera da globina que se ppt Corpos de Heinz como corpos de Heinz rigidez de membrana, hemlise circulao esplnica Severidade varivel Hemlise crnica sem caractersticas clnicas e hematolgicas prprias Anemia hemoltica no esferoctica Autossmica recessiva rara Hb 8-9 g/dL Pontilhado basfilo Anemia hemoltica moderada
H bloqueio no catabolismo do RNA. Os seus metablitos acumulam-se nos ribossomos e so vistos como fino pontilhado basfilo (EDTA inibe)
Intracorpusculares
Hemoglobinopatias
Anemia falciforme
Mutao do 6. a.a. da cadeia beta de globina. Troca do a.a. cido glutmico por valina - HbS Grupo de doenas caracterizadas pela presena de HbS Heterozigose: trao falciforme Hb AS (resistente malria) Dupla Heterozigose (Hb SC, SD-Punjab) Homozigose (Hb SS) Anemia falciforme Interao com as talassemias (s/talassemia)
Sndromes falcmicas
Sndrome Gentipo Hemoglobinas Hb (g/dL)
Trao drepanoctico
AS
Hb A = 50-60% Hb S = 40-45%
Normal
Drepanocitose
SS
6 9,5
Microdrepanocitose
S -talassemia
7 11
Hemoglobinopatia SC
SC
9 - 13
http://ctc.fmrp.usp.br/casadaciencia/bibliotecas/imagens/salaAula/hemacia.jpg
http://www.biotopics.co.uk/malaria/sickle%20cells.jpg
http://www.sciencemuseum.org.uk/exhibitions/genes/images/1-3-5-1-4-2-1-3-1-0-0.jpg
Troca de a.a.
Alterao na carga eltrica das hemcias Baixas tenses de O2 Polimerizao longitudinal formando tactides (polmeros de Hb) Eritrcito em forma de foice
Perda da mabeabilidade Ocluses vasculares Dores sseas afetam o crescimento Afetam todos os sistemas leses crnicas lceras de pernas e infeces
www.scinfo.org/Brazilppt/Image9.gif
Anemia falciforme
Diagnstico laboratorial
Anemia normoctica normocrmica a macroctica Hb: 7 9 g/dL Reticulcitos: 5 30% Leuccitos: 10000 nas crises e DNNE (possvel) Plaquetas: plaquetopenia com forma anormais Fragilidade osmtica: diminuda Fragilidade trmica e mecnica: aumentada BI: aumentada FAL e LDH: aumentada nas crises Concentrao de HbS: 90 100%
Aula 8
Outras hemoglobinopatias
Hemoglobinopatia C
Substituio do a.a. 6 (cido glutmico) da cadeia por lisina Heterozigose (AC) assintomtica Homozigose (CC) Hb entre 9 e 12 g/dL HbC baixa afinidade com O2 por isso no h estmulo a eritropoietina Esplenomegalia Cristais de Hb C em eritrcitos (dfcil visualizao) Mais de 80% so target cells
Outras hemoglobinopatias
Hemoglobinopatia D
Mutao do a.a. 121 da cadeia - cido glutmico por glutamina Heterozigose (AD): assintomtica Homozigose (DD): rara no Brasil Mesma mobilidade eletrofortica que a Hb S em pH alcalino (separvel em gar pH 6,2)
Outras hemoglobinopatias
Hemoglobinas instveis
Vrias variantes genticas raras As mutaes permitem entrada de gua no heme oxidando-o e formando meta-hemoglobina que formam ppt nos eritrcitos evidenciados na forma da corpsculos de Heinz Causam anemia hemoltica crnica ou crises hemolticas.
Extracorpusculares
Imunolgicas
Extracorpusculares
Fragmentao eritrocitria
Anemia hemoltica
Fragmentao eritrocitria
Ocorre devido a trauma mecnico, fsico ou qumico Prteses valvulares coliso ou passagem por prtese deslocada causa hemlise intravascular. Marcha ou corrida trauma dos eritrcitos na circulao plantar. Hemlise intravascular. Queimaduras exposio dos eritrcitos a altas temperaturas. Hemlise ocorre nas primeiras 48 h. Hemlise intravascular
Anemia hemoltica
Fragmentao eritrocitria
Microangiopticas h fragmentao eritrocitria e leso na microvasculatura So elas:
a) prpura trombocitopnica trombtica (PTT) Formao espontnea de microtrombos na microcirculao de vrios rgos (ltimo trimestre de gravidez e ps parto)
Anemia hemoltica
Fragmentao eritrocitria
b) Sndrome urmico-hemoltica: a PTT, mas ocorre em crianas menores de 2 anos e acompanhada de insuficincia renal (Toxina E. coli?) c) Coagulao intravascular disseminada d) Sndrome HELLP ocorre nas trombocitopenias da gestao
Extracorpusculares
Infecciosas e parasitrias
Malria
Eritrograma e outros exames em anemia hemoltica auto imune e prpura trombocitopnica trombtica
FIM