Sei sulla pagina 1di 64

Educacin secundaria

para persoas adultas



Pxina 1 de 64


mbito da comunicacin
Mdulo 1
Unidade didctica 4
Textos de instrucin



Pxina 2 de 64

ndice
1. Programacin da unidade ........................................................................................3
1.1 Encadramento da unidade no mbito da comunicacin................................................ 3
1.2 Presentacin................................................................................................................. 3
1.3 Obxectivos didcticos ................................................................................................... 4
1.4 Contidos ....................................................................................................................... 4
1.5 Temporalizacin e actividades...................................................................................... 5
1.6 Recursos didcticos...................................................................................................... 8
1.7 Avaliacin ..................................................................................................................... 8
1.8 Bibliografa utilizada para a elaboracin desta unidade didctica ................................. 8
2. Textos e secuencia de actividades..........................................................................9
Texto 1: Instrucciones escritas: test de tres minutos..................................................... 9
Texto 2: Plano de Noia ............................................................................................... 10
Texto 3: Que un texto instrutivo? ............................................................................. 11
Texto 4: Onde e como reclamar.................................................................................. 13
Texto 5: El balneario................................................................................................. 16
Texto 6: Bacalao al pilpil ............................................................................................. 18
Texto 7: Estrutura bsica das palabras....................................................................... 19
Texto 8: La narracin.................................................................................................. 22
Texto 9: Los huevos en la literatura espaola............................................................. 23
Texto 10: Dalsy........................................................................................................... 25
Texto 11: Mapa lingstico de la Pennsula Ibrica ..................................................... 28
Texto 12: El cataln.................................................................................................... 29
Texto 13: Bando ......................................................................................................... 31
Texto 14: Bando ......................................................................................................... 32
Texto 15: El vasco o euskera...................................................................................... 34
Texto 16: Regulamento de rxime interior dun centro educativo................................. 36
Texto 17: Instrucins para subir unha escaleira.......................................................... 37
Texto 18: Entrevista a Daro Villanueva ...................................................................... 39
Texto 19: Os textos expositivos .................................................................................. 43
Texto 20: Exemplos de procedementos usados nos textos discursivos ...................... 44
Texto 21: La longaniza................................................................................................ 45
Texto 22: Efectos do ingreso de auga doce por derretemento do xeo nos polos ........ 48
Texto 23: Aventura de los molinos.............................................................................. 50
Texto 24: Revisar a ortografa. Correctores ortogrficos............................................. 52
Texto 25: La Regenta ................................................................................................. 54
Texto 26: Santiago-Ponte Ulla .................................................................................... 56
Texto 27: El nombre de la rosa................................................................................... 57
Texto 28: As filloas ..................................................................................................... 58
Texto 29: Codornices en ptalos de rosa.................................................................... 61
Texto 30: Declaracin da renda.................................................................................. 63


Pxina 3 de 64

1. Programacin da unidade
1.1 Encadramento da unidade no mbito da comuni-
cacin

Unidade 1
Bloque 1
Unidade 2
Unidade 3
Mdulo 1
Bloque 2
Unidade 4: Textos de instrucin

Unidade 5
Bloque 1
Unidade 6
Unidade 7
Mdulo 2
Bloque 2
Unidade 8

Unidade 9
Bloque 1
Unidade 10
Unidade 11
Mdulo 3
Bloque 2
Unidade 12

Unidade 13
Bloque 1
Unidade 14
Unidade 15
Mdulo 4
Bloque 2
Unidade 16

1.2 Presentacin
Na unidade anterior falbase da importancia das TIC na sociedade actual, da importancia
de saber cando e por que se necesita a informacin, onde atopala, e como seleccionala,
almacenala, reelaborala e compartila. Nesta unidade atpanse grande cantidade de referen-
cias para acceder aos contidos marcados: textos de instrucin e expositivos, familias de
palabras, situacin lingstica da pennsula ibrica, a literatura nos medios de comunica-
cin, nas TIC e nas bibliotecas virtuais, etc.
Como xa dixemos, a lingua unha ferramenta, e por iso temos que intentar ensinarlle
ao alumnado a manexala en todas as situacins de comunicacin; temos que capacitalo pa-
ra unha axeitada xestin da informacin en todos os mbitos da sa vida (persoal, acad-
mico e profesional). Esta unidade pretende ser unha continuidade do traballado na unidade
previa. Por esa razn, os contidos do apartado Comunicacin escrita: ler e escribir tern
tamn un especial significado.

Pxina 4 de 64

1.3 Obxectivos didcticos
Clasificar textos segundo a sa intencin comunicativa.
Comprender e dar instrucins orais, ordes e informacins diversas.
Recoecer e comprender instrucins e exposicins procedentes de diversos mbitos da
vida (persoal, social e acadmico).
Mellorar a competencia lxica e ortogrfica mediante a derivacin e a composicin, e o
manexo de correctores ortogrficos.
Distinguir entre palabras flexivas e non flexivas, e recoecer as categoras gramaticais.
Recoecer elementos orais da lingua: entoacin, ritmo, nfase, matizacins, pausas, etc.
Recoecer a diversidade lingstica de Espaa e valorar o plurilingismo como expre-
sin da riqueza cultural da humanidade.
Fomentar o interese cara s TIC como medio de mellora na autoaprendizaxe, e desen-
volver unha actitude crtica ante o seu uso.
Favorecer a adquisicin da competencia de aprender a aprender mediante a interac-
cin en contornos virtuais de aprendizaxe.
Recoecer e analizar a estrutura de narracins curtas.
Valorar os textos literarios e as sas adaptacins ao cine como fonte de pracer e coe-
cemento do mundo.
Mellorar o aproveitamento de fondos e recursos das bibliotecas do contorno e virtuais.
1.4 Contidos
Comunicacin
oral
En casteln
Comprensin e exposicins de instrucins, ordes e informacins diversas.
Utilizacin de estratexias encamiadas realizacin de tarefas individuais ou en grupo para
desenvolver exposicins orais co uso das tecnoloxas da informacin e da comunicacin (procura de
informacin en textos de instrucin).
Identificacin e desenvolvemento progresivo de estratexias para superar as interrupcins na
comunicacin (como, por exemplo, a demanda de repeticin e aclaracin), facendo uso de elementos
verbais e non verbais nas actividades de aula, en parella e en grupo.
Valoracin das intervencins orais propias e alleas nas linguas do mbito.
Comunicacin
escrita
En galego
Uso de estratexias na lectura en voz alta para conseguir a adecuacin ao contexto da entoacin, o
ritmo, as pausas, a nfase, a vocalizacin e as matizacins de voz e volume.
Comprensin, composicin e intercambio de textos de instrucins da vida coti (prospectos, receitas
de cocia..), dos medios de comunicacin (bandos, edictos...) e do mbito acadmico (disposicins
legais, regulamentos...) empregando as TIC.
Comprensin de textos da vida acadmica atendendo nomeadamente aos expositivos e de instrucin,
a consulta de dicionarios e outras fontes de informacin, como webs educativas.
Consulta de pxinas dixitais para obter, expresar e intercambiar informacins (receitas de cocia,
itinerarios de viaxe...), tanto en papel como virtualmente, sobre contidos do mdulo.
Redaccin de textos utilizando procesadores de textos: correos electrnicos, intervencins en foros,
traballos de carcter acadmico, etc.
Uso de estratexias como a planificacin, a textualizacin e a revisin para compor textos curtos
sinxelos, coecidos previamente en producins orais.


Pxina 5 de 64


Coecemento
da lingua
En galego
Uso de dicionarios e de correctores ortogrficos dos procesadores de textos.
Distincin entre palabras flexivas e non flexivas, e recoecemento das categoras gramaticais e dos
mecanismos de formacin de palabras (composicin e derivacin).
Participacin en actividades de avaliacin compartida e na avaliacin da propia aprendizaxe, e uso de
estratexias de autocorreccin, en textos de instrucin.
Aplicacin de estratexias bsicas para inferir, lembrar, almacenar e ampliar o vocabulario activo
relacionado cos contidos da unidade (composicin e derivacin).
Lingua e
sociedade
En casteln
Interese ante as TIC e actitude crtica ante o seu uso, salientando a sa importancia hora de
consultar en foros cuestins que melloren a autoaprendizaxe.
Coecemento da situacin das linguas minorizadas (cataln e uscaro) e das internacionais
(espaol), con manexo e interpretacin de mapas, tboas, textos e informacin procedentes dos
medios e das tecnoloxas da comunicacin.
Valoracin do enriquecemento persoal que supn a relacin fsica ou virtual con outras persoas.
Educacin
literaria
En casteln
Desenvolvemento da autonoma de lectura e do aprecio pola literatura como fonte de pracer e de
coecemento do mundo.
Audicin e visin de obras e fragmentos literarios (narracins breves) en soportes dixitais ou
audiovisuais.
Aproveitamento guiado de fondos e recursos da biblioteca do centro e de bibliotecas virtuais: procura
de obras por materia.
Consulta de pxinas dixitais sobre talleres literarios e participacin neles.
1.5 Temporalizacin e actividades
Temporalizacin
1 semana: desde a primeira ata a sexta sesin.
2 semana: desde a stima ata a duodcima sesin.
3 semana: desde a duodcima sesin ata a decimo oitava.
4 semana: desde a decimo oitava ata a vixsimo cuarta sesin.
Actividades
1 sesin: en casteln.
O profesorado far unha breve descricin dos contidos de toda a unidade e clarexar
as dbidas, facendo fincap na importancia dunha boa comprensin das ordes e as
indicacins que recibimos acoto. Logo, pasarselle ao alumnado un test (texto 1)
para o facer individualmente e en completo silencio. Ao remate, comentaranse os re-
sultados.
Logo entregarase un mapa da vila ou cidade do alumnado (texto 2). Explicarase a
importancia de ordenar e cohesionar o discurso, e practicarase por parellas, simulan-
do a situacin que se ofrece. O grupo ser o que avale a actividade.
2 sesin: en galego.
Entregarase o texto 3, Que o texto instrutivo? para o ler na clase e aclarar as po-
sibles dbidas.
Despois entregarase o texto 4, Onde e como reclamar?, para que o alumnado o lea
e faga as actividades indicadas.

Pxina 6 de 64

3 sesin: en casteln.
Repartirase o texto 5, tomado da obra El Balneario de Manuel Vzquez Montal-
bn. O alumnado far as actividades propostas despois de lelo.
Deseguido repartirase o texto 6, Bacalao al pil pil, lerase na aula e faranse as acti-
vidades correspondentes.
4 e 5 sesins: en galego.
Explicaranse os tipos de palabras (simples, derivadas, compostas...). Despois darase
o texto7, Estrutura bsica das palabras, que incle algns dos prefixos mis em-
pregados. Faranse as actividades que se indican.
6 e 7 sesins: en casteln.
Repartirase o texto 8, La narracin, sobre aspectos fundamentais da narrativa, e
explicaranse os conceptos que cumpra.
Despois repartirase o texto 9, Los huevos fritos en la literatura, e o alumnado rea-
lizar as actividades.
8 sesin: en galego.
Repartirase o texto 10, Dalsy. Como sempre, lerase e realizaranse as actividades
que se indican.
9 sesin: en casteln.
Repartirase o texto 11, Mapa lingstico de la pennsula ibrica, para ler e comen-
tar.
Despois repartirase o texto 12, El cataln, e o alumnado far as actividades previs-
tas.
10 sesin: en galego.
Distribuiranse os textos 13, Bando, de Manuel Mara, e 14, Bando, de Tierno
Galvn, para ler na clase e facer as actividades.
11 sesin: en casteln.
Lectura e actividades do texto 15, El vasco o euskera.
12 sesin: en galego.
Lectura e actividades do texto 16, Regulamento de Rxime Interno, e do texto 17,
Instrucins para subir unha escaleira, de Julio Cortzar.
13 sesin: en casteln.
Repartirase o texto 18, WEntrevista a Daro Villanueva para o ler na clase e reali-
zar as actividades previstas.
14 sesin: en galego.
Repartirase o texto 19, Textos expositivos, e o texto 20, Algns exemplos de tex-
tos expositivos. Leranse na aula e explicaranse os conceptos mis salientables nos
exemplos escollidos. Aplicaranse as caractersticas explicadas anteriormente dos
textos expositivos ao exemplo final.
15 sesin: en casteln.
[http://www.youtube.com/watch?v=gHMLc9PDLr8]
Indicarase esta pxina, onde o alumnado poder ver unha presentacin dunha pelcu-
la sobre El Lazarillo de Tormes (439).
[http://mld.ursinus.edu/~jarana/Ejercicios/self-check/lazarillo/lazaro.html]
Logo cumprir ir a esta pxina interactiva sobre esta obra, facer clic en longaniza
e ler o fragmento (texto 21). Logo haber que facer clic en Ejercicios e elixir:

Pxina 7 de 64

Prueba sobre el episodio de la longaniza. Faranse os exercicios que se propoen
na pxina.
[http://www.youtube.com/watch?v=t1sFsNaSllc]
Tamn se pode ir a esta pxina para ver unha representacin teatral caseira dun cap-
tulo, que debern localizar despois nalgunha edicin do libro na biblioteca.
16 sesin: en galego.
Repartirase o texto 22, Efectos do ingreso da auga doce por derretemento do xeo
dos polos. O alumnado lerao na clase e far as actividades suxeridas.
17 sesin: en casteln.
[http://www.youtube.com/watch?v=B7-Vh0Lymy4&feature=related]
Indicarase este enderezo de internet para ver a dramatizacin dun fragmento de
Don Quijote. Despois entregarase o texto 23, La aventura de los molinos, para
ler na clase con correccin e expresividade. Logo, o alumnado far as actividades
propostas.
18 sesin: en galego.
Entregarase o texto 24, Revisar a ortografa, sobre correctores ortogrficos. Lectu-
ra e realizacin das actividades.
19 sesin: en casteln.
[http://www.youtube.com/watch?v=HzhUh-mm-7Q&feature=related]
Indicarase este enderezo para que se observe atentamente unha versin cinematogr-
fica dun fragmento de La Regenta de Clarn. Ao remate, haber que ir ir ao se-
guinte enderezo:
[http://descargas.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/12367297510148273765
213/007791_06.pdf]
Aqu hase poder ver unha versin teatral de parte do visto anteriormente.
Despois, repartirase o texto 25, La Regenta, para que o ler con expresividade na
aula e realizar as actividades.
20 sesin: en galego.
Repartirase o texto 26, Santiago-Ponte Ulla, de Jos Luis Laredo Verdejo. Lerase
na aula e o alumnado far as actividades que se lle piden.
21 sesin: en casteln.
[http://www.youtube.com/watch?v=cfvoDnHnLow] Discurso sobre o riso.
[http://www.youtube.com/watch?v=N3FIFGbJLvE&feature=related] Escena
final de Adso de Melk.
Indicaranse estes dous enderezos de internet, onde se poden ver fragmentos da adap-
tacin cinematogrfica da novela El Nombre de la rosa, de Humberto Eco, para
que os vexan atentamente.
Despois repartirase o texto 27, El nombre de la rosa, para o ler na clase.
22 sesin: en galego.
Repartirase o texto 28, As filloas, de lvaro Cunqueiro. Lerase na aula e o alum-
nado realizar as actividades correspondentes.
23 sesin: en casteln.
[http://www.youtube.com/watch?v=hY4lDCaSiJ4]
Indicarase este enderezo para veren un fragmento da adaptacin cinematogrfica de
Como agua para chocolate de Laura Esquivel.

Pxina 8 de 64

Cando se remate de ver, repartirase o texto 29, Codornices en ptalos de rosa, to-
mado desa novela. Lerase e realizaranse as actividades.
24 sesin: en galego.
Entregarase o texto 30, Declaracin da renda. Lectura e realizacin das activida-
des propostas.
1.6 Recursos didcticos
Textos da unidade.
Libros de texto citados.
Medios de comunicacin de masas.
Folletos.
Internet.
Auriculares
Bibliotecas do contorno e virtuais.
1.7 Avaliacin
A avaliacin continua ou formativa farase a travs da observacin (cadernos, traballos
presentados, exposicins orais.), da participacin nas actividades e dos traballos diarios.
Farase unha proba escrita en que se poida comprobar se o alumnado adquiriu os contidos
da unidade. Todo isto ha colaborar a conformar a nota da avaliacin final da unidade.
1.8 Bibliografa utilizada para a elaboracin desta uni-
dade didctica
Lengua y literatura castellana. 1 ESO. Editorial Edelvives.
Galicia enteira. N 5. Xos Lois Laredo Verdejo. Edicins Xerais de Galicia.
El Balneario. Manuel Vzquez Montalbn. Editorial Planeta. Serie Pepe Carvalho, 13.
El Lazarillo de Tormes. Annimo. Ediciones Ctedra.
El Ingenioso Hidalgo Don Quijote de La Mancha. Miguel de Cervantes Saavedra. Bi-
blioteca El Mundo.
El Nombre de la Rosa. Humberto Eco. RBA Ediciones.
A Cocia Galega. lvaro Cunqueiro. Editorial Galaxia.
Como agua para chocolate. Laura Esquivel. Editorial Salvat.
La Regenta. Leopoldo Alas Clarn. Editorial Castalia.
El Correo Gallego.
Diversos folletos informativos e textos publicitarios.



Pxina 9 de 64

2. Textos e secuencia de actividades
Texto 1: Instrucciones escritas: test de tres minu-
tos
Preste atencin a las explicaciones del profesor o la profesora y siga al pie de la letra las
siguientes instrucciones:
1. Lea atentamente todas y cada una de las siguientes instrucciones.
2. Escriba su primer apellido en la lnea de puntos:
.
3. Rodee con un crculo la palabra apellido de la instruccin nmero 2.
4. Dibuje cinco cuadrados pequeos en la parte superior izquierda de este papel.
5. Ponga una X en cada uno de los cuadrados mencionados en la instruccin nmero 4.
6. En el reverso de la hoja, multiplique su edad por dos y diga el resultado en voz alta.
7. Junto al ttulo del ejercicio escriba: s, s, s. Dgalo en voz alta.
8. D tres golpes con los nudillos de la mano izquierda encima de la mesa.
9. Tache todas las e del encabezamiento del ejercicio.
10. Divida entre cuatro el resultado de la instruccin nmero 6.
11. D una palmadita en el hombro de su compaero/a de la izquierda.
12. Ahora que ha ledo todas las instrucciones atentamente, cumpla slo la nmero dos.

Pxina 10 de 64

Texto 2: Plano de Noia


Plano de Noia (Galicia Enteira. N 5. Laredo Verdejo)


Secuencia de actividades
S1. Imagnese que est en la puerta del ayuntamiento y un turista le pregunta cmo
debe hacer para llegar a varios lugares de Noia (Santa Mara a Nova, San Marti-
o, Malecn...).
Explquele oralmente el recorrido que debe seguir. Utilice las expresiones que
aparecen a continuacin para darle cohesin al discurso: en primer lugar, a
continuacin, acto seguido, despus, ms adelante, una vez all, por ltimo.

Pxina 11 de 64

Texto 3: Que un texto instrutivo?
Que un texto instrutivo?
A instrucin unha variedade do discurso que prepara o receptor para incrementar as sas
capacidades prcticas no futuro. Trata de ensinar ou aconsellar a realizacin de accins ou
actividades varias.
As instrucins estn presentes diariamente na nosa vida coti, tanto no mbito escolar
como fra del. O desenvolvemento cientfico e tecnolxico dos ltimos tempos esixe cada
vez mis a intervencin de textos instrutivos para desenvolver tarefas que antes se facan
coa axuda doutras persoas. Pensemos en exemplos cotins: o servizo de reparacins tele-
fnico ou o servizo de informacins, a procura de informacin das nosas contas bancarias
a travs de internet, o caixeiro automtico, entre moitos outros casos.
Estrutura dos textos instrutivos
Nun texto instrutivo aparecern dous elementos fundamentais:
O obxectivo que se propn. Pode quedar reducido ao ttulo ou ser mis amplo. Nestes
casos, combnase coa exposicin. Nos textos xurdicos e administrativos tamn adoita
aparecer a argumentacin.
As instrucins concretas para a consecucin de tal obxectivo. Adoitan aparecer dividi-
das en alias e subalias, indicadas con espazos (sangras), con nmeros ou con iconas.
Esta pxina sera un exemplo claro diso. Todos estes apartados, as como a estrutura
xeral, presentan os dous elementos estruturais sinalados: o obxectivo e as instrucins.
Atendendo forma en que se presentan as instrucins, pdense seguir varios criterios:
Ordenacin cronolxica: dbense seguir as instrucins pasa a paso.
Ordenacin lxica: ceralmente a ordenacin coa que se presentan as relacins.
Causa-efecto.
Condicin-consecuencia.
Ordenacin segundo o rango: de maior a menor rango, ou importancia, na maior parte
dos casos.
Como se fai?
O emisor prepara o receptor para desenvolver tarefas concretas na sociedade actual.
Teen un receptor universal, dicir, non se dirixen a unha persoa en concreto.
Dependendo do tipo de texto, inclen non s o cdigo lingstico (textos xurdicos e
administrativos) senn ademais diferentes cdigos icnicos (manexo de todo tipo de
aparellos). Nalgns casos s aparecen cdigos icnicos.
Teen un formato especial.
Desenvolvemento de procedementos compostos por pasos que deben cumprirse para
conseguir un resultado. Nalgns casos a secuencia de pasos fixa e noutros hai varias
secuencias alternativas (como nos procesadores de texto)

Pxina 12 de 64

Utilzase o infinitivo (acender o computador), o modo imperativo (acenda o compu-
tador) ou as formas impersoais (acndese o computador).
Utilzanse marcas grficas como nmeros, asteriscos ou guins para diferenciar ou or-
denar a serie de pasos.
Achganse imaxes para reforzar ou clarificar os pasos.
Outros textos prximos s instrucins son os regulamentos e as normas de funciona-
mento, que indican tamn como actuar nun determinado lugar ou circunstancia. A dife-
renza coas instrucins que o obxectivo non aprender ou facer algo.
Tomado de http://mimosa.cnice.mecd.es/~ajuan3/lengua/instrucc.htm

Pxina 13 de 64

Texto 4: Onde e como reclamar



Secuencia de actividades
S2. Lea atentamente o texto e diga se :
E Descritivo E Expositivo E Instrutivo E Narrativo
S3. Diga se o texto lido cumpre as seguintes afirmacins:
Afirmacins sobre o texto Si / non
Prepara o receptor para incrementar as sas capacidades futuras. Trata de ensinar, aconsellar ou
ordenar ao receptor a realizacin de accins ou actividades varias.

O obxectivo que se propn queda reducido ao ttulo.
Incle as instrucins para a consecucin de tal obxectivo.
Ten estrutura de
texto instrutivo por-
que...
Ten un receptor universal.


Pxina 14 de 64


S4. Atendendo forma en que se presentan as instrucins:
Afirmacins sobre o texto Si / non
O texto presenta ordenacin cronolxica
O texto ten unha ordenacin lxica
Ten unha disposicin causa-efecto
Ten unha disposicin condicin-consecuencia
Est ordenado segundo o rango
O texto ten formato especial
Desenvolve procedementos compostos por pasos que deben cumprirse para conseguir un resulta-
do

Utilzase o infinitivo e o modo imperativo
Utilzanse marcas grficas como nmeros, asteriscos ou guins para diferenciar ou secuenciar a
serie de pasos

Achganse imaxes para reforzar ou clarificar os pasos
S5. Explique o significado de:
Folla de reclamacin
Clusula
Letra pequena
Formulario
Atestado
Sistema arbitral


Pxina 15 de 64



S6. Fxese nas seguintes palabras e diga de que palabras simples proceden:

Actividades
recreativas
Autoescola
Tinturara Gasolineira
Autombil Transporte
Electrodomstico

Panadara


Pxina 16 de 64

Texto 5: El balneario

Los triglicridos, un desastre. Desastre relacionado con la subida del azcar; estar al otro lado de la frontera
del colesterol malo, y a este lado del colesterol bueno. No hablemos de los lpidos. Si no se enmienda, es us-
ted una bomba suicida de relojera.
Slo he venido a purificarme durante algunos das. Dos semanas de purificacin me permitirn otros diez
aos de pescado.
Que se cree usted eso. Cuando est a punto de salir le haremos otro anlisis de sangre y todos los ndices
peligrosos habrn bajado. Pero si vuelve a la mala vida, en tres meses van a estar otra vez al borde del abis-
mo.
Tenemos conceptos diferentes sobre la vida. Qu opina usted del bacalao al pil-pil?
Qu es eso?
Un plato espaol. Vasco.
El bacalao ser fresco.
No. Bacalao salado puesto en remojo, guisado con aceite, ajos, removindolo para que con la gelatina que
desprende la piel se produzca una emulsin.
Poco aceite.
Mucho.
Qu horror!
El doctor Gastein aparta con las manos la tentacin del plato imaginario. Parece un modelo masculino de del-
gada pulcritud consecuencia de la medicina vegetariana, enmarcado por la ventana abierta de par en par a la
paz silente del jardn subtropical del valle del Sangre. Un microclima, se repite una y otra vez Carvalho cuando
quiere explicarse el milagro de las jacarandas, los altos ficus e hibiscos, las plataneras, y sin embargo tambin
est ah el Mediterrneo, en los pinares, algarrobos y naranjos, en los laureles altos como torreones y adelfas.
El balneario. Manuel Vzquez Montalbn.


Secuencia de actividades
S7. Diga qu clase de texto es y justifique su respuesta con ejemplos.
E Narrativo E Expositivo E Descriptivo E De instruccin
S8. Busque en el diccionario y sustituya cada una de las palabras que aparecen en
negrita por otras con significado equivalente:
estar al otro lado de la frontera del colesterol malo
No hablemos de los lpidos.
Si no se enmienda, es usted una bomba suicida...
...van a estar otra vez al borde del abismo


Pxina 17 de 64


...con la gelatina que desprende la piel se produzca una
emulsin.

Parece un modelo masculino de delgada pulcritud...
...la paz silente del jardn subtropical...
...cuando quiere explicarse el milagro de las jacarandas...
S9. Busque en internet una receta de cocina que sea de su agrado. Diferencie las
partes en las que se presenta. Fjese en el lenguaje utilizado, los conectores,
etc., y explquesela a sus compaeros y compaeras oralmente.
S10. Convierta la siguiente parte del texto en una receta de cocina siguiendo el mode-
lo anterior:
Qu opina usted del bacalao al pil-pil?
Qu es eso?
Un plato espaol. Vasco.
El bacalao ser fresco.
No. Bacalao salado puesto en remojo, guisado con aceite, ajos, removindolo para que con la ge-
latina que desprende la piel se produzca una emulsin.
Poco aceite.
Mucho.





















Pxina 18 de 64

Texto 6: Bacalao al pilpil




Pxina 19 de 64

Texto 7: Estrutura bsica das palabras
Lexemas
Achegan o significado bsico da palabra.
Mensa / mesa.
Vit-alis / vit-al.
Trans-ferre / trans-ferir
Arm-arium / arm-ario.
Morfemas
Completan ou precisan o significado dos lexemas.
Flexionais: significacin gramatical: ama-ba-m, ros-a-s.
Derivativos ou afixos: significado lxico.
Prefixos: antes do lexema: prae-dicere / pre-dicir.
Sufixos: despois do lexema: agr-arius / agr-ario, hum-anus / hum-ano, arous-n,
Algns prefixos de orixe latina
Prefixos Significado
ante-, anti
ante-ced-ente
ante-oll-os
anti-cip-o ante-,
Anterioridade no espazo e no tempo.
Que vai diante.
Diante dos ollos.
O que se colle antes.
Contra
Contra-dic-cin
Oposicin de enfrontamento.
Aseveracin oposta a outra.
Ex-, es-, e-
Ex-carcer-ar
Ex-ced-ente
Ex-alumn-o
Separacin do interior, fra de, xa non .
Sacar fora do crcere.
Que sobra.
Que foi alumno e xa non .
Extra-
Extra-via-r
Extra-firm-e
Fra de, intensidade.
Perderse ou perder algo fra do camio.
Moi firme.
Inter-, inte-, entre-
Inter-dent-al
Inter-rump-ir
Entre-vist-a
Posicin intermedia, relativo a varios.
No medio dos dentes.
Romper unha accin a intervalos.
Reunin ou dilogo de varias persoas.
Post-, pos-
Post-opera-torio
Pos-pos-icin
Posterioridade.
Despois da operacin.
Poer detrs ou despois.
Pre-
Pre-mon-icin
Pre-di-lec-to
Anterioridade, intensidade.
Advertencia previa.
Elixido antes que outros.

Pxina 20 de 64


Sub-, su-, so-
Sub-ofici-al
Su-ces-in
So-terr-ar
Debaixo de, inferioridade, continuacin.
Co cargo inferior de un oficial.
Que vn deseguido.
Pr debaixo da terrar.
Super-, sobre-
Super-mercad-o
Sobre-viv-inte
Lugar superior, exceso, superioridade.
Con moitos produtos diferentes, superior.
Que queda vivo.
[http://divesgallaecia.blogspot.com/2007/05/derivacin-e-composicin-latina-tpicos.html]

Secuencia de actividades
S11. Vaia pxina que se indica deseguido. Faga clic sobre un documento e anote
no seu caderno os prefixos que non estn na tboa pero que lle parece que son
de uso bastante comn.
http://divesgallaecia.blogspot.com/2007/05/derivacin-e-composicin-latina-tpicos.html

Prefixo Significado Exemplo




S12. Nesa mesma pxina, consulte os sufixos e copie os significados na seguinte t-
boa. Escriba exemplos de palabras que os contean.
Sufixo Significado Exemplo
-ble (-able, -ible)
-io, -ia
-men, -mento
-or, -tor, -sor, -dor,-ador
-oso
-triz
-ura, -tura, -sura


Pxina 21 de 64


Elixa outros sufixos descoecidos para vostede pero que lle chamaran a aten-
cin polo seu significado
Prefixo Significado Exemplo




S13. Facer unha posta en comn en grupo, comentando palabras en que aparezan
prefixos e sufixos explicados na clase.


Pxina 22 de 64

Texto 8: La narracin








Marco Dnde y cundo sucedieron los hechos?
La casa de una seora rica y una seora
pobre.
Narrador Quin cuenta la historia? Narrador en tercera persona.
Trama En qu orden ocurren los hechos?
La mota se aburre y se va a vivir a otra
casa
Protagonistas La mota de polvo
Personajes Quines protagonizan la historia?
Secundarios Las compaeras de la mota


Pxina 23 de 64

Texto 9: Los huevos en la literatura espaola


...El Sr. Comella haba comido ya los huevos fritos, unos langostinos a la vinagreta y un bist, rocindolo todo con Bur-
deos de su uso particular. () La Regenta: Se coma, all arriba, lo que sala al paso, lo que daban los pasmados vente-
ros: chorizos tostados, chorreando sangre, unas migas, huevos fritos, cualquier cosa; el pan era duro, mejor! el vino
malo, saba a la pez, mejor! esto le gustaba a Quintanar: y en tal gusto coincida con su esposa ()
Pipa. Leopoldo Alas.



...las chicas, pues que tan escurridas. En mi tiempo... Llenitas, llenitas. Es que estaba una mejor alimentada, a ver, cal-
cule usted, comamos como Dios manda. Torreznos, huevos fritos, manteca, cada cocido... Pan, mucho pan. Usted ha
visto alguna vez una libreta gallega? Pues hace falta ser cegato, oiga. Y se beba tintorro de Valdepeas ()
A traque barraque. Alonso Zamora Vicente.



...ni los peces de plata en los garitos,
como t me pareces, dulce Estela,
con esos ojos como huevos fritos
y bien guisados hongos en cazuela.
SILVERIO: Pardiez, Cardenio, no hubiera ()

La fuerza de la desdicha. Lope de Vega.



...un cocido slido, donde abundaba el puerco: los das de caza, el imprescindible puchero se tomaba de noche, pues al
monte no haba medio de llevarlo. Una fuente de chorizos y huevos fritos desencaden la sed, ya alborotada con la sal
del cerdo. El marqus dio al codo a Primitivo ()
Los pazos de Ulloa. Emilia Pardo Bazn.



Hija ma, el besugo, y los huevos fritos con tomate, por muy ricos que estn, son platos de taberna; y los enjuagadores
unos trastos arcaicos y antiestticos. Porque ya nadie se debe enjuagar la boca ()
El pap de las bellezas. Felipe Trigo.



...haba de salir de dudas. Cuando Maximiliano entr a almorzar, ya estaba Juan Pablo sentado a la mesa, y a poco lle-
g doa Lupe con una bandeja de huevos fritos y lonjas de jamn. Gozosa estaba aquel da la seora, porque Papitos
se portaba bien, como siempre que haba aumento de trabajo ()
Fortunata y Jacinta. Benito Prez Galds.


Pxina 24 de 64



Con permiso de los cervantistas que comience dicindonos, como se nos dice en el Quijote, qu es lo que come el
hroe en los distintos das de la semana. Y por qu huevos y tocino fritos los sbados? Acaso en alguna casa man-
chega o levantina se podr comer a medioda, a las doce en punto, por toda comida, fritura de huevos con tocino? ()
Azorn.



...se emplean ambos como participio sustantivado (han fredo o han frito los huevos), y como participio adjetivo (los hue-
vos han sido fredos o fritos); pero con otros verbos que haber o ser, es mejor la segunda forma ()
Gramtica de la lengua castellana destinada al uso de los americanos. Andrs Bello.


[http://www.librosvivos.net/smtc/pagporformulario.asp?idIdioma=ES&TemaClave=1047&pagina=2&est=0]



Secuencia de actividades [textos 8 y 9]
S14. Leer el texto 8 sobre las caractersticas de la narracin.
S15. Ir a la pgina que se indica y pinchar en donde aparezca el signo [...] para conti-
nuar leyendo los fragmentos reproducidos en el texto 9. Explicar al resto del gru-
po si los textos ledos son narrativos y por qu.:
http://www.euroresidentes.com/Alimentos/diccionario_gastronomico/huevos_fritos_en
_la_literatura.htm
S16. Buscar informacin sobre todos los autores citados y hacer un informe en sopor-
te digital.

Pxina 25 de 64

Texto 10: Dalsy

1. Que dalsy suspensin oral e para que se utiliza
Dalsy

suspensin oral presntase como unha suspensin de cor laranxa con olor e sabor a laranxa para tomar por va
oral. Cada frasco contn 200 ml de suspensin.
Dalsy

suspensin oral pertence a un grupo de medicamentos chamados antiinflamatorios non esteroideos (AINE).
Dalsy

suspensin oral est indicado para o tratamento da febre, a dor leve ou moderada e a artrite reumatoide xuvenil.
2. Antes de tomar dalsy suspensin oral
Non tome Dalsy

suspensin oral:
Se hipersensible (alrxico) ao ibuprofeno, a outros frmacos do grupo dos AINE (ex. cido acetil saliclico, naproxeno,
etc.) ou a calquera das compoentes do produto.
Se ten antecedentes de asma, rinite aguda, urticaria ou outras reaccins alrxicas con medicamentos de accin similar, p.
ex. o cido acetilsalicilico.
Se padece unha lcera de estmago ou duodeno.
Se padece unha doenza grave do fgado, os riles ou o corazn.
Se vomita sangue, presenta feces negras ou diarrea con sangue.
Se padece trastornos hemorrxicos ou da coagulacin sangunea,
A partir do inicio do sexto mes de embarazo.
3. Tea especial coidado con Dalsy

suspensin oral
Se padece asma ou calquera outro trastorno respiratorio.
Se padeceu ou padece unha doenza do corazn, dos riles ou do fgado, hipertensin arterial, ten edema ou necesita tomar
o medicamento de xeito prolongado (mis de 1 a 2 semanas), posible que o seu mdico deba efectuar controis de xeito
regular.
Se padece algunha doenza gastrointestinal, alcoholismo, colite ulcerosa ou doenza de Crohn; o mdico far un seguimento
estreito do seu tratamento.
Informe ao seu mdico se iniciou tratamento con Dalsy

suspensin oral antes de acudir consulta, xa que o ibuprofeno


pode enmascarar os sntomas dunha posible infeccin, dificultando o seu diagnstico.
Informe ao seu mdico se padece lupus eritematoso sistmico, xa que pode producirse meninxite asptica.
aconsellable non tomar este medicamento se ten varicela.
Se presenta sntomas de deshidratacin, p.ex. diarrea grave ou vmitos, tome abundante lquido e contacte inmediatamen-
te co seu mdico, xa que o ibuprofeno, neste caso concreto, podera provocar como consecuencia da deshidratacin unha
insuficiencia renal.
Recomndase tomar Dalsy

suspensin oral con leite ou co xantar, ou inmediatamente despois de comer, para reducir as a
posibilidade de que se produzan molestias no estmago.[]
Lactacin: o ibuprofeno pasa ao leite materno, pero non necesario interromper a lactacin durante un tratamento curto coa
dose recomendada para a dor e a febre.
Consulte co seu mdico ou farmacutico antes de tomar un medicamento. []
4. Como tomar dalsy suspensin oral
Siga estas instrucins a menos que o seu mdico lle dea outras indicacins distintas. Dalsy unha suspensin para a admi-
nistracin por va oral.
Para unha dosificacin exacta, os envases conteen un dosificador oral graduado. Primeiro, debe axitar a solucin: logo o dosi-
ficador introdcese no tapn perforado, invrtese o frasco, trase do mbolo ata que o lquido alcance a cantidade prescrita polo
mdico, vlvese o frasco sa posicin inicial e retrase o dosificador.
O dosificador debe ser desmontado, lavado e secado e pode esterilizarse fervndoo en auga ou somerxndoo na solucin este-
rilizante empregada para os biberns.
Os pacientes con molestias de estmago deben tomar o medicamento con leite e/ou durante as comidas.
Nenos: a dose a administrar de ibuprofeno depende da idade e do peso do neno. Por regra xeral, a dose diaria recomendada
de 20 a 30 mg. por kg. de peso, repartida en tres ou catro doses individuais.
Para o tratamento da artrite reumatoide xuvenil poderan ser necesarias doses superiores, anda que se recomenda non supe-
rar a dose mxima diaria de 40 mg. por kg. de peso ao da de ibuprofeno.
Non se recomenda o uso deste medicamento en nenos con peso inferior a 7 Kg. O intervalo entre doses depender da evolu-
cin dos sntomas, pero nunca ser inferior a 4 horas.[]

Fonte: Axencia Espaola de Medicamentos e Produtos Sanitarios (AGEMED)

Pxina 26 de 64


Secuencia de actividades
S17. Relacione as palabras que aparecen na columna esquerda coas da dereita, co-
locando a letra adecuada no seu lugar. Empregue o dicionario cando cumpra.
A Posoloxa
Formacin de cousas e/ou obxectos xuntando e ordenando va-
rias.
B Precaucin
Indicacin da inconveniencia de empregar un remedio ou unha
medicina en determinados casos, por ser prexudicial.
C Indicacin Envelenamento.
D Interaccin
Prescricin ou determinacin do tratamento ou da medicacin
dun doente.
E Contraindicacin Prevencin, cautela para evitar un risco ou un dano.
F Composicin Influencia recproca entre corpos, sistemas, factores, etc.
G Intoxicacin
Tratado mdico sobre a dose en que deben administrase os
medicamentos.
S18. En que situacin comunicativa ou contexto podera atoparse con este texto? Cal
a sa intencin comunicativa ?
















S19. Conteste s seguintes cuestins:
Quen o emisor? (individual/colectivo; se coecido ou descoecido para o
receptor; a que grupo social cre que pertence).

















Pxina 27 de 64


Quen poden ser os receptores? axeitada a mensaxe para os seus receptores?
















S20. Descompoa en monemas (lexemas e morfemas) as seguintes palabras e escr-
baas na tboa que aparece de seguido, en dous grupos, segundo sexan simples
ou derivadas:
Mdico, medicamento, antiinflamatorio, febre, hipersensible, alrxicas, sangue,
sanguneas, alcoholismo, deshidratada, lactacin, reumatoide.
Simples Derivadas







Pxina 28 de 64

Texto 11: Mapa lingstico de la Pennsula Ibrica



Lengua y literatura castellana 1 ESO. Editorial Edelvives

Pxina 29 de 64

Texto 12: El cataln





[http://es.wikipedia.org/wiki/Idiomas_de_Espa%C3%B1a]



Secuencia de actividades
S21. Lea atentamente el texto e indique verdadero [V] o falso [F] a la derecha.
Afirmacins V / F
El cataln (catal) tiene el reconocimiento de idioma oficial en Catalua e Islas Baleares
El cataln presenta tres variedades principales


Pxina 30 de 64


En Barcelona se habla el cataln central
El cataln de las Islas Baleares es una variedad del cataln oriental que presenta unos rasgos muy
diferenciados del cataln peninsular

El castellano es predominante en la regin metropolitana de Barcelona y en el Campo de Tarragona
(donde vive el 76 % de la poblacin catalana)

En las Islas Baleares, el cataln es la lengua materna del 42,6% de la poblacin
S22. Busque en Google un mapa mudo de la comunidad catalana y seale las zonas
lingsticas de las que se habla en el texto.




Pxina 31 de 64

Texto 13: Bando

Prohbese, por orde da Alcalda,
que medren porque si
as rosas do xardn municipal.
Desde agora as pombas teen
que pedir licenza para voar.
Prohbeselle la
andar ceiba de noite polo ceo.
A la unha tola que anda espida
dando mal exemplo s nenas castas
e aos fillos de familia.
Pagarn trabucos os poetas.
Prohbese soar de 10 a 11.
Prohbese tamn derramar bgoas
Pdese chorar tan s cando hai sequa
para que non fiquen baldeiros os pantanos.
Un s se pode emocionar
os xoves e domingos
cando toca
a Banda do Concello no quiosco.
Estn fora de lei
as estrelas, a primavera,
as flores e os paxaros.
Dse este bando en tal e cal
para que se cumpra
de orde do Alcalde.
Carimbado, firmado e rubricado.
Manuel Mara. Documentos persoais





Pxina 32 de 64

Texto 14: Bando

El alcalde presidente del excelentsimo
Ayuntamiento de Madrid
Madrileos:
Esta Alcalda Presidencia ha observado que los ruidos de esta
Villa y Corte aumentan hasta hacerse intolerables.
Jvenes sin escrpulos, que gustan de ostentar prepotencia y
mostrarse ante s mismos y los dems superiores a cualquier
norma y acatamiento, vociferan con tal estruendo o producen
tales ruidos con las mquinas de correr, que llaman motocicle-
tas, que impiden el sueo apacible y reposado que el trabajo
cotidiano de nuestros vecinos requiere. Agavllanse en oca-
siones estos jvenes, por lo comn adolescentes, para que el
nmero aumente el estruendo y fortalezca la impunidad de su
deplorable conducta.
A veces no ya los jvenes, sino los adultos, caen en parecido
incivismo y descuido alzando inconsiderablemente la voz de
los ingenios que reproducen el sonido, mientras tienen los
postigos y las vidriera de ventanas y balcones abiertos, con lo
que perturban, particularmente de noche, la sensibilidad y el
nimo de los vecinos, moradores o viandantes.
No faltan tampoco quienes hablan con voz estentrea, gritan o
anuncian mercancas, o tocan instrumentos musicales sin el
debido y solcito recato, molestando a quienes duermen, so-
bre todo en las horas de descanso que corresponden a la
siesta.
Por cuya razn, velando por la paz y el sosiego de esta Villa,
encarezco a sus habitantes cuiden de su comportamiento
para no aadir a las molestias y congojas, que toda ciudad
grande ocasiona, las que nacen de la mala educacin y poco
civismo.
Madrid, 22 de julio de 1981.
O alcalde presidente do excelentsimo
Concello de Madrid
Madrileos:
Esta Alcalda Presidencia observou que os rudos desta Vila e
Corte aumentan ata facerse intolerables.
Mozos sen escrpulos, que gustan de ostentar prepotencia e
amosrense perante si mesmos e os demais superiores a
calquera norma e acatamento, vociferan con tal estrondo ou
producen tales rudos coas mquinas de correr, que chaman
motocicletas, que impiden o sono apracible e repousado que o
traballo cotin dos nosos vecios require. Agrpanse en oca-
sins estes mozos, polo comn adolescentes, para que o
nmero aumente o estrondo e fortaleza a impunidade da sa
deplorable conduta.
s veces non xa os mozos, senn os adultos, caen en seme-
llante incivismo e descoido e alcanzan inconsideradamente a
voz dos enxeos que reproducen o son, entanto que teen as
contrass e as vidreiras de fiestras e balcns abertos, co que
perturban, nomeadamente noite, a sensibilidade e o nimo
dos vecios, moradores ou viandantes.
Non faltan tampouco os que falan con voz estentrea, berran
ou anuncian mercadoras, ou tocan instrumentos musicais sen
o debido e solcito recato, molestando a quen dorme, sobre
todo nas horas de descanso que corresponden sesta.
Por este motivo, velando pola paz e o acougo desta Vila, en-
carezo aos seus habitantes que coiden do seu comportamen-
to para non engadir s molestias e congoxas que toda cidade
grande ocasiona, as que nacen da mala educacin e o pouco
civismo.

Madrid, 22 de xullo de 1981.
Bando da alcalda de Madrid



Secuencia de actividades [textos 13 e 14]
S23. Lea en voz alta e coa debida entoacin os dous bandos.
S24. Diga cal a intencin comunicativa de cada un. Xustifqueo con exemplos tira-
dos dos textos.
Texto 13 Texto 14













Pxina 33 de 64


S25. En ambos os textos aparecen varias palabras subliadas. Clasifqueas segundo
sexan simples, derivadas ou compostas. Sinale os lexemas e morfemas de cada
unha delas.
Simples Derivadas Compostas






S26. Fxese nas palabras que estn subliadas e escrbaas no recadro corresponden-
te, tendo en conta o tipo de palabra que sexa cada unha. Complete o cadro cam-
bindoas de categora gramatical, cando sexa posible.
Substantivo Verbo Adxectivo






S27. Escriba o texto do alcalde de Madrid (profesor Tierno Galvn) en verso seguindo
unha estrutura similar ao poema de Manuel Mara. Pode visitar a pxina dixital
sobre obradoiros literarios e, nesa mesma pxina ir ao segundo dos enderezos
indicados, onde ha atopar unha receita-poema dunha tortilla de patacas que lle
servir como exemplo.
[http://axouxereblog.blogspot.com/]
[http://axouxereblog.blogspot.com/2008/03/receita-poema-da-tortilla-de-patacas.html]

Pxina 34 de 64

Texto 15: El vasco o euskera





Porcentaje de personas capaces de hablar vasco en Euskadi y Navarra (2001) [http://es.wikipedia.org]


Secuencia de actividades
S28. Lea atentamente el texto y seale verdadero o falso para cada afirmacin.
Afirmacins V / F
El euskera, vasco o vascuence (euskara) es cooficial con el castellano en el Pas Vasco y en el tercio
norte de la Comunidad Foral de Navarra

Dentro del euskera se diferencian numerosos dialectos (euskalkiak), y una variedad estandarizada, el
euskera batua


Pxina 35 de 64



En la provincia de lava y en la zona occidental de la provincia de Vizcaya no se habla desde hace
varios siglos

El 83 % de la poblacin usa en el hogar de forma nica o preferente el vasco
El 4,8 % de la poblacin navarra utiliza preferentemente el vasco, un 1,5% utiliza castellano y vasco
por igual y el 93,7% restante utiliza slo o principalmente el castellano

El nmero de hablantes de euskera es de 720000
S29. Vaya a la pgina http://www.muturzikin.com/carte.htm y elija:




Copie los datos que estime oportunos y haga con sus compaeros o compae-
ras, en grupos de tres, un informe que resuma la situacin lingstica del Pas
Vasco. Expnganlo despus en la clase empleando los recursos tecnolgicos
que consideren oportunos.
S30. Entre en las pginas que se le indica y vea los anuncios publicitarios de Euskadi.
Comntenlos en clase.
[http://www.youtube.com/watch?v=9y3sq5hRtHA]
[http://www.youtube.com/watch?v=jCdLV1rZs14&feature=related]

Pxina 36 de 64

Texto 16: Regulamento de rxime interior dun cen-
tro educativo
As normas que seguen teen o obxectivo de guiar no cumprimento de tales obrigas:
2.1.- O dereito avaliacin continua require a asistencia regular s clases e s
actividades complementarias que programen e asuman os departamentos. Isto implica
que falta reiterada e inxustificada clase se responder cun apercibimento que
constar na ficha individual do alumno e que se lle ha comunicar sa familia. Este
apercibimento incluir un informe do profesor da materia ou do titor sobre a actitude
observada no alumno. Os pais debern xustificar por escrito calquera ausencia ao titor,
e este aceptaraa se a atopar razoable.
Os alumnos de bacharelato que sexan maiores de idade podern ser eles mesmos os
que xustifiquen por escrito as sas faltas de demora ou asistencia s clases. Non
obstante, o titor por en coecemento da sa familia as devanditas ausencias.
2.2.- Todos os alumnos teen que estar nas sas aulas na hora de comezo das clases. Os
profesores que impartan clase, a partir dese momento, poden, se a demora reiterada e
inxustificada, non permitirlle a entrada a quen chegue tarde. Os alumnos que cheguen
con demora sern anotados no parte para coecemento do titor.
2.3.- Os alumnos que se atrasen teen que permanecer sempre no centro, nos lugares
indicados polo profesor de garda, que se responsabilizar deles. Non podern entrar nas
aulas nin permanecer nos corredores ata o momento do toque do timbre que sinala o
comenzo da seguinte clase. A mesma norma rexer na segunda hora para os alumnos
que se incorporen nese momento ao centro, e igualmente estndese a todo o horario
lectivo.
2.4.- Para garantir un traballo eficaz nas aulas, co silencio requirido, desde o momento
en que soe o timbre tras unha clase ou tras os recreos, os alumnos e profesores debern
dirixirse coa maior brevidade posible s sas aulas. Os alumnos non poden sar fra do
edificio ou permanecer entre as portas de acceso nos cambios de clase, salvo que deban
dirixirse a aulas ou dependencias en que cumpra sar ao exterior para o acceso a elas.
2.5.- Os alumnos deben agardar na aula a chegada do profesor, en disposicin de iniciar
a seguinte clase, e non nos corredores, ags nas aulas de materia que estean pechadas
ou naquelas de grupo en que as sas portas se pechen. Nestes casos os alumnos debern
permanecer en orde xunto porta, e entrar cando chegue o profesor.


Pxina 37 de 64

Texto 17: Instrucins para subir unha escaleira

Nadie habr dejado de observar que con frecuencia
el suelo se pliega de manera tal que una parte sube
en ngulo recto con el plano del suelo, y luego la par-
te siguiente se coloca paralela a este plano, para dar
paso a una nueva perpendicular, conducta que se re-
pite en espiral o en lnea quebrada hasta alturas su-
mamente variables. Agachndose y poniendo la ma-
no izquierda en una de las partes verticales, y la de-
recha en la horizontal correspondiente, se est en
posesin momentnea de un peldao o escaln. Ca-
da uno de estos peldaos, formados como se ve por
dos elementos, se situ un tanto ms arriba y adelan-
te que el anterior, principio que da sentido a la esca-
lera, ya que cualquiera otra combinacin producir
formas quiz ms bellas o pintorescas, pero incapa-
ces de trasladar de una planta baja a un primer piso.
Las escaleras se suben de frente, pues hacia atrs o
de costado resultan particularmente incmodas. La
actitud natural consiste en mantenerse de pie, los
brazos colgando sin esfuerzo, la cabeza erguida
aunque no tanto que los ojos dejen de ver los pelda-
os inmediatamente superiores al que se pisa, y res-
pirando lenta y regularmente. Para subir una escalera
se comienza por levantar esa parte del cuerpo situa-
da a la derecha abajo, envuelta casi siempre en cue-
ro o gamuza, y que salvo excepciones cabe exacta-
mente en el escaln. Puesta en el primer peldao di-
cha parte, que para abreviar llamaremos pie, se re-
coge la parte equivalente de la izquierda (tambin
llamada pie, pero que no ha de confundirse con el pie
antes citado), y llevndola a la altura del pie, se le
hace seguir hasta colocarla en el segundo peldao,
con lo cual en ste descansar el pie, y en el primero
descansar el pie. (Los primeros peldaos son siem-
pre los ms difciles, hasta adquirir la coordinacin
necesaria. La coincidencia de nombre entre el pie y el
pie hace difcil la explicacin. Cudese especialmente
de no levantar al mismo tiempo el pie y el pie).
Llegando en esta forma al segundo peldao, basta repetir
alternadamente los movimientos hasta encontrarse con el
final de la escalera. Se sale de ella fcilmente, con un li-
gero golpe de taln que la fija en su sitio, del que no se
mover hasta el momento del descenso.
Ningun deixara de observar que o chan se prega
adoito de xeito tal que unha parte sobe en ngulo
recto co plano do chan, e logo a parte seguinte se co-
loca paralela a este plano, para dar paso a unha nova
perpendicular, conduta que se repite en espiral ou en
lia quebrada ata alturas sumamente variables. Aga-
chndose e pondo a man esquerda nunha das partes
verticais e a dereita na horizontal correspondente, es-
tase en posesin momentnea dun chanzo ou banzo.
Cada en destes chanzos, formados como se ve por
dous elementos, sitase un tanto mis arriba e adian-
te que o anterior, principio que lle d sentido esca-
leira, xa que calquera outra combinacin ha producir
formas se cadra mis belas ou pintorescas, pero in-
capaces de trasladar dunha planta baixa a un primei-
ro piso.
As escaleiras sbense de fronte, pois cara a atrs ou
de costado resultan particularmente incmodas. A ac-
titude natural consiste en manterse de p, os brazos
pendurando sen esforzo, a cabeza ergueita anda
que non tanto que os ollos deixen de ver os chanzos
inmediatamente superiores ao que se pisa, e respi-
rando lenta e regularmente. Para subir unha escaleira
comzase por erguer esa parte do corpo situada
dereita embaixo, envolta case sempre en coiro ou re-
bezo, e que ags excepcins cabe exactamente no
chanzo. Posta no primeiro chanzo a devandita parte,
que para abreviar chamaremos p, recllese a parte
equivalente da esquerda (tamn chamada p, pero
que non hai que confundir co p antes citado), e le-
vndoa altura do p, fiselle seguir ata a colocar no
segundo chanzo, co cal neste descansar o p, e no
primeiro descansar o p. (Os primeiros chanzos son
sempre os mis difciles, ata adquirir a coordinacin
necesaria. A coincidencia de nome entre o p e o p
fai difcil a explicacin. Cidese especialmente de
non erguer ao mesmo tempo o p e o p).
Chegando nesta forma ao segundo chanzo, abonda repe-
tir alternadamente os movementos ata encontrarse co fi-
nal da escaleira. Sese dela facilmente, cun lixeiro golpe
de taln que a fixa no seu sitio, do que non se mover ata
o momento do descenso.
Historias de Cronopios y de Famas, Julio Cortzar, 1962. Alfaguara


Secuencia de actividades par aos textos 16 e 17
S31. Lea atentamente os dous textos e indique que tipo de textos son e por que.














Pxina 38 de 64


S32. Escriba un texto similar ao de Julio Cortzar dando as instrucins para verter a
auga dunha xerra a un vaso. Quiz lembre un nmero clsico da parella de hu-
moristas Tip y Coll sobre ese mesmo tema. Pdeo ver no portal Youtube, neste
enderezo:
[http://es.youtube.com/watch?v=Vnq54Ewtuxo]

























S33. Intente, con este mesmo estilo, escribir algunha das instrucins que aparecen no
texto sobre o regulamento de rxime interior dun centro educativo.


























Pxina 39 de 64

Texto 18: Entrevista a Daro Villanueva




Pxina 40 de 64


Secuencia de actividades
S34. Lea atentamente la entrevista a Daro Villanueva y conteste a las siguientes pre-
guntas:
Por qu dice el acadmico Daro Villanueva que en las lenguas siempre acaba
imponindose el sentido comn?









Cul es su opinin sobre la situacin actual del castellano en el mundo?









Qu opina sobre el ingls?









Cul es su posicin en relacin a los SMS? Con qu los compara?









Qu piensa en relacin al uso que se hace del idioma en los medios de comu-
nicacin?











Pxina 41 de 64


S35. En una parte de la entrevista se dice: me gusta ver cmo en los ltimos aos en
los medios de comunicacin se empiezan a or acentos muy distintos de la pe-
nnsula ibrica, que no se corresponden con el castellano estndar. Indique al-
gunos anuncios publicitarios en los que se observe este fenmeno.












S36. Vaya a las pginas indicadas y vea los anuncios de Radio Colifata y Para los
hijos de tus hijos. Diga de qu pas cree que son los personajes por su acento.
Justifique su respuesta.
[http://videos.choteras.com/anuncios-tv/anuncio-aquarius---radio-colifata-5442.html]
[http://www.youtube.com/watch?v=TjNugBtGK3U]

























S37. Vaya a la pgina y vea el trailer de la pelcula Nueve Reinas. Comente los as-
pectos lingsticos que le parezcan oportunos.
[http://www.youtube.com/watch?v=Dc8yG4SWQUo&feature=related]




Pxina 42 de 64


S38. Entre en la siguiente pgina y lea atentamente la informacin que se proporciona
sobre el nmero de hablantes y pases donde se habla el espaol:
[http://www.geocities.com/sergiozamorab/elespano.htm]
S39. Vaya a esta pgina y entre en el Diccionario de Spanglish. Trate de explicar el
origen de algunos de estos vocablos.
[http://members.tripod.com/%7Enelson_g/spanglish.html]




























Pxina 43 de 64

Texto 19: Os textos expositivos
A exposicin consiste en explicar de xeito obxectivo uns feitos ou un tema, co propsito
de informar rigorosamente sobre el. Ten que ser:
Clara: linguaxe sinxela e lxico claro, preciso, nomeadamente denotativo. Evtase a
ambigidade e a polisemia. sase vocabulario especfico (tecnicismos, cultismos, etc.).
Ordenada: exposicin lxica
Obxectiva: o emisor non d a sa opinin. Evtase o uso de adxectivos innecesarios,
con predominio dos especificativos.
Tipos de textos expositivos
Divulgativos Especializados
Informan sobre un tema de interese. Dirixidos a un amplo
sector de pblico, pois non esixen coecementos previos
sobre o tema da exposicin (apuntamentos, libros de texto,
enciclopedias, exames, conferencias, coleccionables)
Textos que teen un grao de dificultade alto, pois esixen
coecementos previos amplos sobre o tema en cuestin (in-
formes, leis, artigos de investigacin cientfica).
Procedementos discursivos
Son procedementos moi tiles para desenvolver os contidos da exposicin, anda que non
son exclusivos dela.
A definicin o punto de partida de moitos textos expositivos.
As clasificacins non son mis que unha serie de definicins relacionadas entre si.
A comparacin ten como obxectivo facilitar a comprensin.
Exemplificacin: os exemplos apoian o que se explica; axudan comprensin.
A descricin un apoio fundamental da exposicin, sobre todo naqueles casos en que
necesario explicar as partes ou funcins dun obxecto ou fenmeno.
[http://www.materialesdelengua.org/LENGUA/tipologia/exposicion/exposicion.htm]
Procedementos organizativos. Estrutura
A estrutura dun texto expositivo non est determinada de antemn, depende da finalidade
perseguida en cada caso. Cando se ofrece unha explicacin, susctase o interese do desti-
natario na cuestin e presntase o problema de coecemento como algo que merece expli-
carse, indicando tamn desde que disciplina e desde que marco terico se vai realizar.
Logo de formulado o problema en cuestin, os textos ofrecen unha explicacin. Final-
mente, en moitos textos explicativos procdese a avaliar a explicacin proposta.
Estrutura
tpica
O
Presentacin: marco.
O
Exposicin do problema (n)
O
Resposta ao problema.
O
Avaliacin conclusiva.

[http://parles.upf.es/cr/casacd/expcast.htm]

Pxina 44 de 64

Texto 20: Exemplos de procedementos usados nos
textos discursivos
O Citas de autoridade: o autor demostra que a sa presentacin vlida porque coinci-
de coa opinin de recoecidos expertos no tema, ou sinxelamente demostra ser el
mesmo un experto, xa que leu todo o que se escribiu sobre esa cuestin.
Como dixo o historiador da cultura italiano Leonardo Olschki, Coln foi "meticuloso e exhaustivo" facilitando referencias
sobre o aspecto dos indxenas, os seus costumes e as sas peculiaridades, "pintando, incluso, a sa vida e os seus hbi-
tos cun realismo perspicaz e expresivo".
O Clasificacin: para ordenar e sistematizar a informacin. As taxonomas permiten in-
clur o obxecto dentro dunha categora determinada e, ao tempo, subliar as sas ca-
ractersticas.
O apio pertence familia das Umbelferas; nesta especie vexetal hai das variedades botnicas: Apium graveolens var
doce e Apium graveolens var rapaceum.
O Analoxa: un procedemento de aclaracin que consiste en poer en relacin un con-
cepto ou un conxunto de conceptos con outros de distinto campo. Manifstase lingis-
ticamente a travs de comparacins e de metforas. A travs desas comparacins e de-
sas representacins metafricas comprendemos conceptos difciles de entender (por
exemplo, o concepto da fsica terica"furado negro").
Vostede non tomara unha cullerada de arsnico cada da. Non comprendo por que segue fumando. Ambas
cousas poden matalo.


Un exemplo de texto
Son varias as masas de aire que chegan Pennsula e que contriben diversidade do seu clima; son fras se veen dos po-
los e clidas se chegan desde os trpicos; ademais, veen cargadas de humidade se se achegan desde o ocano e secas se
veen desde o continente. Os anticiclns traen estabilidade e tempo despexado.
O anticicln dos Azores constite unha masa de aire estable, clida e hmida. No vern sitase no oeste da Pennsula, impe-
dindo a entrada das borrascas atlnticas; no outono desprzase cara ao sur.
O anticicln continental frmase en Europa central no inverno e adoita alcanzar a Pennsula. sa vez, na mesma Pennsula,
debido s sas caractersticas continentais, frmase un anticicln ibrico, de menores dimensins, pero que se suma ao antici-
cln europeo.

[http://www.rosasalgueiro.com/pdf/esquema3.pdf]

Pxina 45 de 64

Texto 21: La longaniza

Estbamos en Escalona, villa del duque della, en un mesn, y diome un pedazo de longaniza que le asase. Ya que la lon-
ganiza [el ciego] haba pringado y comdose las pringadas, sac un maraved de la bolsa y mand que [yo] fuese por l
de vino a la taberna. Psome el demonio el aparejo delante de los ojos, el cual, como suelen decir, hace al ladrn, y fue
que haba cabe el fuego un nabo pequeo, larguillo y ruinoso, y tal que por no ser para la olla debi ser echado all. Y co-
mo al presente nadie estuviese sino l y yo solos, como me vi con apetito goloso, habindome puesto dentro el sabroso
olor de la longaniza, del cual solamente saba que haba de gozar, no mirando qu me podra suceder, pospuesto todo el
temor por complir con el deseo, en tanto que el ciego sacaba de la bolsa el dinero, saqu la longaniza y muy presto met
el sobredicho nabo en el asador. El cual, mi amo, dndome dinero para el vino, tom y comenz a dar vueltas al fuego,
queriendo asar al que de ser cocido por sus demritos haba escapado. Yo fui por el vino, con el cual no tard en despa-
char la longaniza, y cuando vine hall al pecador del ciego que tena entre dos rebanadas apretado el nabo, al cual an no
haba conoscido, por no lo haber tentado con la mano. Como tomase las rebanadas y mordiese en ellas pensando tambin
llevar parte de la longaniza, hallse en fro con el fro nabo. Alterse y dijo:
Qu es esto, Lazarillo?
Lacerado de m! -dije yo. Si queris a m echar algo? Yo no vengo de traer el vino? Alguno estaba ah y por burlar
hara esto.
No, no -dijo l-, que yo no he dejado el asador de la mano, no es posible.
Yo torn a jurar y perjurar que estaba libre de aquel trueco y cambio; mas poco me aprovech, pues a las astucias del
maldito ciego nada se le esconda. Levantse y asime por la cabeza y llegse a olerme; y como debi sentir el huelgo, a
uso de buen podenco, por mejor satisfacerse de la verdad, y con la gran agona que llevaba, asindome con las manos,
abrame la boca ms de su derecho y desatentadamente meta la nariz, la cual l tena luenga y afilada, y a aquella sazn,
con el enojo, se haba aumentado un palmo; con el pico de la cual me lleg a la gulilla. Y con esto, y con el gran miedo que
tena, y con la brevedad del tiempo, la negra longaniza an no haba hecho asiento en el estmago; y lo ms principal: con
el destiento de la cumplidsima nariz medio cuasi ahogndome, todas estas cosas se juntaron y fueron causa que el hecho
y golosina se manifestase y lo suyo fuese vuelto a su dueo. De manera que, antes que el mal ciego sacase de mi boca su
trompa, tal alteracin sinti mi estmago, que le dio con el hurto en ella, de suerte que su nariz y la negra mal maxcada
longaniza a un tiempo salieron de mi boca.
Oh gran Dios, quin estuviera aquella hora sepultado, que muerto [yo] ya lo estaba! Fue tal el coraje del perverso ciego,
que, si al ruido no acudieran [las personas del mesn], pienso no me dejara con la vida. Sacronme de entre sus manos,
dejndoselas llenas de aquellos pocos cabellos que [yo] tena, araada la cara y rascuado el pescuezo y la garganta. Y
esto bien lo meresca, pues por su maldad me venan tantas persecuciones.
El Lazarillo de Tormes, Annimo


Secuencia de actividades
S40. Lea atentamente el fragmento de El Lazarillo de Tormes.
S41. Busque el significado de estas palabras:
Pringado
Maraved
Pospuesto

Pxina 46 de 64


Presto
Trueco
Torn
Asime
Luenga
S42. Explique con sus propias palabras el significado de:
...Psome el demonio el
aparejo delante de los ojos.

...me vi con apetito goloso...
...queriendo asar al que de
ser cocido por sus demritos
haba escapado.

...hallse en fro con el fro
nabo.

...a uso de buen podenco.
...y lo suyo fuese vuelto a su
dueo...


Pxina 47 de 64


S43. Vaya a la pgina que se le indica a continuacin. Entre en los apartados Pica-
resca y Autora. Lea la informacin y haga un pequeo resumen.
[http://mld.ursinus.edu/~jarana/Ejercicios/self-check/lazarillo/lazaro.html]














S44. Entre ahora en Ejercicios y elija Prueba sobre el episodio de la longaniza.
Conteste en lnea al test.
S45. Teniendo en cuenta lo estudiado sobre textos narrativos, es una narracin?







Escriba ejemplos en la siguiente tabla.
Marco
Dnde y cundo sucedieron los he-
chos?

Narrador Quin cuenta la historia?
Trama En qu orden ocurren los hechos?
Protagonistas
Personajes
Quines
protagonizan
la historia?
Secundarios
S46. Como actividad complementaria, puede hacer el resto de actividades que apare-
cen en la pgina web citada.

Pxina 48 de 64

Texto 22: Efectos do ingreso de auga doce por de-
rretemento do xeo nos polos





Anda que se constata unha tendencia ao aumento da temperatura global do oc-
ano en determinadas zonas estn a terse evidencias de diminucins de tempera-
tura. As nas augas do Atlntico Norte, en pleno aumento da temperatura global,
constatouse un arrefriamento importante entre 1885 e 1999, acompaado dunha
diminucin da salinidade.
Estes datos poden interpretarse polo ingreso de auga doce procedente da des-
conxelacin do xeo de Groenlandia no Atlntico Norte. Con esta introducin de
auga doce procedente desta desconxelacin, a capa de auga superficial faise me-
nos salgada e por tanto menos densa. Como consecuencia, a auga da corrente
quente superficial cargada de sales minerais, que se afunde ao arrefriarse nesa
zona, atpase con dificultades para introducirse cara ao fondo, pois a sa densi-
dade dimine polas achegas zona de auga doce procedente do xeo. Ao dificul-
tarse este afundimento da corrente superficial clida para transformarse en fra,
poden verse afectadas as condicins climticas que teen unha regulacin trmi-
ca dependente destas correntes de circulacin no Atlntico.
O precedente mis inmediato sobre efectos drsticos por interferencias nesta co-
rrente, atopmolos ao final da ltima glaciacin, cando os grandes mantos de xeo
empezaron a retirarse cara s actuais rexins polares. Coincidindo co aumento da
temperatura global da Terra que provocou o final da glaciacin, hai uns 10.800
anos, produciuse un brusco e inesperado cambio do clima en Europa, orixinando
unha diminucin brusca da temperatura. Parece que isto se debeu a achegas de
auga do desxeo postglaciar no Atlntico Norte, procedente na sa maiora do des-
xeo do desaparecido lago xigantesco Agassiz.
Anda que estes efectos non se cheguen a producir na actualidade, do que non
cabe dbida da chegada de mis cantidade de auga doce ata o Atlntico Norte o
que modificar a corrente do Golfo e a circulacin profunda do ocano.
[http://www.climantica.org/climanticaFront/gl/page/unidad?u=01&c=07#]



Secuencia de actividades
S47. Lea atentamente o texto e diga de qu tipo .
E Narrativo E Expositivo E Descritivo E De instrucin
Xustifique a sa resposta.















Pxina 49 de 64


S48. Divida o texto en partes. Sublie as palabras clave e faga un resumo de cada
pargrafo:
Pargrafo
O

Pargrafo
O

Pargrafo
O

Pargrafo
O

S49. No texto 19 estudronse as caractersticas dos textos expositivos. Danse esas
caractersticas neste texto?























Pxina 50 de 64

Texto 23: Aventura de los molinos
Del buen suceso que el valeroso Don Quijote tuvo en la espantable y jams imaginada aventura de los molinos de viento, con
otros sucesos dignos de felice recordacin.
En esto descubrieron treinta o cuarenta molinos de viento que hay en aquel campo, y as como Don Quijote los vio, dijo a su
escudero: la ventura va guiando nuestras cosas mejor de lo que acertramos a desear; porque ves all, amigo Sancho Panza,
donde se descubren treinta o poco ms desaforados gigantes con quien pienso hacer batalla, y quitarles a todos las vidas,
con cuyos despojos comenzaremos a enriquecer: que esta es buena guerra, y es gran servicio de Dios quitar tan mala simiente
de sobre la faz de la tierra. Qu gigantes? dijo Sancho Panza.
Aquellos que all ves, respondi su amo, de los brazos largos, que los suelen tener algunos de casi dos leguas. Mire vuestra
merced, respondi Sancho, que aquellos que all se parecen no son gigantes, sino molinos de viento, y lo que en ellos parecen
brazos son las aspas, que volteadas del viento hacen andar la piedra del molino. Bien parece, respondi Don Quijote, que no
ests cursado en esto de las aventuras; ellos son gigantes, y si tienes miedo qutate de ah, y ponte en oracin en el espacio
que yo voy a entrar con ellos en fiera y desigual batalla. Y diciendo esto, dio de espuelas a su caballo Rocinante, sin atender a
las voces que su escudero Sancho le daba, advirtindole que sin duda alguna eran molinos de viento, y no gigantes aquellos
que iba a acometer. Pero l iba tan puesto en que eran gigantes, que ni oa las voces de su escudero Sancho, ni echaba de
ver, aunque estaba ya bien cerca, lo que eran; antes iba diciendo en voces altas: non fuyades, cobardes y viles criaturas, que
un solo caballero es el que os acomete. Levantse en esto un poco de viento y las grandes aspas comenzaron a moverse, lo
cual visto por Don Quijote, dijo: pues aunque movis ms brazos que los del gigante Briareo, me lo habis de pagar.
Y en diciendo esto, y encomendndose de todo corazn a su seora Dulcinea, pidindole que en tal trance le socorriese, bien
cubierto de su rodela, con la lanza en ristre, arremeti a todo el galope de Rocinante, y embisti con el primer molino que es-
taba delante; y dndole una lanzada en el aspa, la volvi el viento con tanta furia, que hizo la lanza pedazos, llevndose tras s
al caballo y al caballero, que fue rodando muy maltrecho por el campo. Acudi Sancho Panza a socorrerle a todo el correr de
su asno, y cuando lleg, hall que no se poda menear, tal fue el golpe que dio con l Rocinante. Vlame Dios! dijo Sancho;
no le dije yo a vuestra merced que mirase bien lo que haca, que no eran sino molinos de viento, y no los poda ignorar sino
quien llevase otros tales en la cabeza? Calla, amigo Sancho, respondi Don Quijote, que las cosas de la guerra, ms que
otras, estn sujetas a continua mudanza, cuanto ms que yo pienso, y es as verdad, que aquel sabio Frestn, que me rob el
aposento y los libros, ha vuelto estos gigantes en molinos por quitarme la gloria de su vencimiento: tal es la enemistad que me
tiene; mas al cabo han de poder poco sus malas artes contra la voluntad de mi espada. Dios lo haga como puede, respondi
Sancho Panza. Y ayudndole a levantar, torn a subir sobre Rocinante, que medio despaldado estaba; y hablando en la pasa-
da aventura, siguieron el camino del puerto Lpice, porque all deca Don Quijote que no era posible dejar de hallarse muchas y
diversas aventuras, por ser lugar muy pasajero; sino que iba muy pesaroso por haberle faltado la lanza y dicindoselo a su es-
cudero, dijo: yo me acuerdo haber ledo que un caballero espaol, llamado Diego Prez de Vargas, habindosele en una bata-
lla roto la espada, desgaj de una encina un pesado ramo o tronco, y con l hizo tales cosas aquel da, y machac tantos mo-
ros, que le qued por sobrenombre Machuca, y as l, como sus descendientes, se llamaron desde aquel da en adelante Var-
gas y Machuca.
Miguel de Cervantes. El ingenioso Hidalgo Don Quijote de La Mancha


Secuencia de actividades
S50. Lea atentamente el fragmento de El Quijote.
S51. Busque el significado de:
Ventura
Desaforados
Faz

Pxina 51 de 64


Vuestra
merced

Fuyades

Acomete

Rodela

Lanza en
ristre

Maltrecho

Torn

S52. Teniendo en cuenta lo estudiado sobre los textos narrativos, es efectivamente
una narracin? Complete la siguiente tabla con ejemplos tomados del texto:
Marco
Dnde y cundo sucedieron los
hechos?

Narrador Quin cuenta la historia?
Trama En qu orden ocurren los hechos?
Protagonistas
Personajes
Quines
protagonizan
la historia?
Secundarios

S53. Vaya a la pgina que se indica. Pinche en Miguel de Cervantes. Lea el breve
fragmento que aparece sobre l y seleccione Don Quijote de La Mancha. Elija
un captulo de la primera o de la segunda parte y lea un fragmento en voz alta,
con la entonacin y ritmo adecuados.
[http://www.bibliotecasvirtuales.com/biblioteca/LiteraturaEspanola/index.asp]

Pxina 52 de 64

Texto 24: Revisar a ortografa. Correctores ortogr-
ficos
Os erros de ortografa nun documento destren a sa integridade e distraen a atencin do
lector. Non pode permitir que palabras mal escritas incidan negativamente no aspecto pro-
fesional do seu documento.
Co corrector ortogrfico incorporado de Writer ( practicamente igual tamn para
Word) pode reducir eses erros. posible corrixir unha nica palabra usando a funcin or-
togrfica Revisin ortogrfica automtica ou comprobar todo un documento utilizando o
cadro de dilogo Revisin ortogrfica. Este suxeriralle outras palabras posibles e poder
substitur, ignorar ou ignorar sempre a palabra.
A correccin ortogrfica automtica durante a introducin de texto pdese activar e de-
sactivar coa icona Revisin ortogrfica automtica da barra de ferramentas ou desde o a
barra de mens: Ferramentas > Ortografa > Revisin automtica.
Se est activada esta opcin, as palabras que non se atopen no dicionario usado sublia-
ranse cunha lia sinuosa vermella. O mis doado para corrixir as palabras marcadas en
vermello premer na palabra correspondente co botn dereito do rato. Ha aparecer un
men contextual que ofrecer unha serie de alternativas. Facemos clic na alternativa co-
rrecta e automaticamente corrixirase no documento.
Ao revisar un documento tamn hai a opcin de ignorar determinadas palabras; s
cmpre premer no botn Ignorar.
Se constantemente se usan palabras que non se atopan no dicionario predefinido, p-
dense engadir ao dicionario personalizado. Para iso hai que ir ao men Ferramentas e se-
leccionar a opcin Opcins... Vaise a Configuracin de idioma: Lingstica, faise clic no
botn Novo e crase o dicionario propio. Despois s cumprir que editalo e introducir os
termos que se consideren necesarios.
Tamn se pode engadir erros comns na funcin de Autocorreccin. Deste xeito, a pr-
xima vez que se teclee a palabra incorrectamente, corrixirase automaticamente.
Consellos prcticos
Prema en F7 para abrir o cadro de dilogo Revisin ortogrfica.
mellor comprobar a ortografa cando se finalice o documento, xa que, doutro xeito,
haber que verificar todo o documento outra vez se se realiza algn cambio mis.
Co comando Autocorreccin e autoformato pdese axustar a funcin de correccin au-
tomtica a necesidades especficas.
Pdese tamn axustar a substitucin das palabras, excepcins, opcins, comias tipo-
grficas, completar palabras, etc.
As, por exemplo, pdese indicar que cada vez que se escriba a palabra qeu sexa
substituda automaticamente por que.
Est funcin moi til, xa que se pode aproveitar para crear entradas rpidas de tex-
to. Por exemplo, pdeselle indicar ao programa que cada vez que se escriba DARPA
o substita por Defense Advanced Research Proyects Agency. Dese xeito, cada vez
que necesite facer mencin Axencia de Defensa, s deber escribir o acrnimo co-
rrespondente e, ao premer a barra espaciadora, o texto quedar substitudo.

Pxina 53 de 64


Writer dispn dun dicionario de correccins automticas, pero se o desexa pode introducir
as sas propias entradas. O xeito de o facer o que se describe deseguido:
1. Seleccione na barra de mens: Ferramentas > Autocorreccin/autoformato. Abrirase
o cadro de dilogo Autocorreccin.
2. Teclee o texto polo que ser substitudo.
3. No campo Abreviatura teclee o acrnimo.
4. Faga clic no botn Novo para introducir os datos.
5. Deste xeito ha poder inclur tantas correccins como desexe.
6. Ao premer en Aceptar efectuaranse os cambios.
7. Agora s ten que teclear os acrnimos para comprobar que estean introducidos co-
rrectamente.
No momento que o necesite poder modificar ou eliminar as entradas desde este cadro de
dilogo. S ter que buscar a palabra en cuestin e premer no botn Substitur ou Elimi-
nar.
Tamn posible configurar outros aspectos de correccin automtica, por exemplo,
aquelas palabras que sern excepcins, como palabras que comezan por das maisculas
ou abreviaturas s que non seguen maisculas, comias tipogrficas ou a forma de com-
pletar palabras.

[http://www.wikilearning.com/curso_gratis/openoffice_writer-
revisar_la_ortografia/10893-16]


Secuencia de actividades
S54. Lea atentamente o texto e busque o significado das palabras que descoeza.





















S55. Escriba un texto en galego ou abra un arquivo calquera e pselle o corrector or-
togrfico seguindo as instrucins do texto que leu anteriormente.

Pxina 54 de 64

Texto 25: La Regenta

Aquella misma maana, a las ocho, Ana, sola, pasaba por delante de la casa del Magistral. A qu haba ido all? Aquel no
era camino de la catedral. Una vaga esperanza de encontrar a don Fermn, de verle al balcn, de algo que ella no poda
precisar, le haba hecho tomar por la calle de los Cannigos. No top con el suyo. Se dirigi a la catedral y se sent sobre
la tarima que haba en medio del crucero, desde el coro a la capilla del Altar mayor. Apoyada la cabeza en la valla dorada,
fra como un carmbano, la Regenta estuvo oyendo misa desde lejos, rezando oraciones que no terminaban y soando
despierta hasta que concluy el coro. Vio entrar en l a su amigo, a su De Pas, a quien sonri cariosa, con la dulzura que
a l le entraba por las entraas como si fuera fuego; el Magistral no sonri, pero su mirada fue intensa; dur muy poco, pe-
ro dijo muchas cosas, acus, se quej, inquiri, perdon, agradeci... Y pas don Fermn. Entr en el coro y se fue a su
rincn. Terminadas las horas cannicas, el Magistral sali, se inclin ante el Altar, se dirigi a la sacrista, y a poco volvi a
verle la Regenta, sin roquete, muceta ni capa, con manteo y el sombrero en la mano. Otra vez se miraron. Ahora sonrieron
los dos. Ana se levant cinco minutos despus. Sin necesidad de decrselo, ni por seas, acudieron ambos a una cita... Se
encontraron a poco en el saln de doa Petronila Rianzares donde haba muchas seoras y tres clrigos. All se haba re-
unido la flor y nata de lo que llamaba El Alerta el elemento levtico de la poblacin. Aquellas seoras de respetable as-
pecto las ms, guapas y jvenes algunas, celebraban con alegra evanglica el natalicio de Nuestro Seor Jesucristo como
si el Hijo de Mara hubiese venido al mundo exclusivamente para ellas y otras cuantas personas distinguidas. La Natividad
del Seor se les antojaba algo como una fiesta de familia. Doa Petronila, con una manteleta de raso negro, antiqusima,
mal cortada, reciba a su mundo devoto como si estuviese ella de cumpleaos. Todo se volva all sonrisas, apretones de
manos, elogios mutuos, carcajadas sonoras, que reflejaban el interior contento de aquellas almas en gracia de Dios. El
Magistral fue recibido en triunfo. Qu fino! Qu atento! Una hora despus tena que subir al plpito, en la catedral, a pre-
dicar un sermn de los de tabla, y sin embargo acuda antes a dar las Pascuas a su amiga doa Petronila! Qu hom-
bre! qu ngel! qu pico de oro! qu lumbrera!.
El descrdito de don Fermn no haba llegado al crculo de doa Petronila; all nadie dudaba de la virtud del Provisor, nadie
la discuta. Si alguno de los presentes, fuera de aquel saln venerable, se atreva a calumniar a aquel santo, no se saba,
no se quera saber, pero en casa del gran Constantino nadie osara poner en tela de juicio la santidad del Crisstomo ve-
tustense.
Por poco tiempo consiguieron verse solos Ana y don Fermn. Fue en el gabinete de doa Petronila. Ella los encontr...; pe-
ro sonrindoles y saludando con la mano les dijo, desde la puerta:
Nada, nada... vena por unos papeles... Ya volver...
Ana iba a llamarla: no haba secretos, por qu se retiraba aquella seora?... esto quera decirle, pero un gesto del Ma-
gistral la contuvo.
Djela usted dijo De Pas con un tono imperioso que a la Regenta siempre le sonaba bien. Eso quera ella, que el Magis-
tral mandase, dispusiera de ella y de sus actos.
Ana volvi hacia De Pas, que estaba cerca del balcn y le sonri como poco antes en la catedral. Aquella sonrisa peda
perdn y bendeca.
Don Fermn estaba plido, le temblaba la voz. Estaba ms delgado que por el verano. En esto pensaba Anita.
Estoy tan cansado! dijo l y suspir con mucha tristeza.
Ana se sent a su lado, al verle dejarse caer en una butaca.
Estoy tan solo!
-Cmo solo...? No entiendo.
Mi madre me adora, ya lo s... pero no es como yo; ella procura mi bien por un camino... que yo no quiero seguir ya... us-
ted sabe todo esto, Ana.
Pero... por qu est usted solo? y... los dems?
Los dems... no son mi madre. No son nada mo. Qu tiene usted, Ana? Se pone usted mala? Qu es esto? llama-
r...
No, no, de ningn modo... Un escalofro... un temblor... ya pas... esto no es nada.
Tendr usted un ataque?
No... el ataque se presenta con otros sntomas deje usted... deje usted. Esto es fro... humedad... nada...
Callaron.
De Pas vio que Ana contena el llanto que quera saltar a la cara.
Qu sucede aqu? Yo necesito saberlo todo, tengo derecho... creo que tengo derecho...
Ana cay de rodillas a los pies de su hermano mayor, y sollozando pudo decir:
S, todo, todo lo sabr usted... pero aqu no, en la Iglesia... Maana... temprano....
Leopoldo Alas Clarn. La Regenta (captulo XXII)


Pxina 55 de 64


Secuencia de actividades
S56. Hagan grupos de tres y lean el texto con expresividad.
S57. Vaya a la pgina que se le indica y escuche un fragmento del captulo de La
Regenta, de Clarn. Entre en fonoteca, pinche en La Regenta y en Escu-
char, elija un captulo.
[http://www.cervantesvirtual.com/bib_autor/Clarin/fonoteca.shtml]
S58. Trate de responder con sus compaeros: Qu sentimientos existen entre el ca-
nnigo, don Fermn, y Ana?



















S59. Qu tipo de texto es este? Razone su respuesta.




















Pxina 56 de 64

Texto 26: Santiago-Ponte Ulla


Galicia Enteira 5. X.L. Laredo Verdejo. Edicins Xerais de Galicia




Secuencia de actividades
S60. Lea o texto e diga de que tipo de texto se trata e por que:
E Descritivo E Narrativo E Instrutivo
S61. Faga un texto similar ao que acaba de ler sobre unha ruta ou viaxe polo contor-
no. Presnteo en soporte dixital. Engdalle unha foto e/ou un mapa obtido de in-
ternet e pselle o corrector ortogrfico.
S62. Intercambie esa informacin sobre a viaxe envindolles correos electrnicos aos
seus compaeiros.





Pxina 57 de 64

Texto 27: El nombre de la rosa

"Los hombres de antes eran grandes y hermosos (ahora son nios y enanos), pero sta es slo una de las muchas pruebas
del estado lamentable en que se encuentra este mundo caduco. La juventud ya no quiere aprender nada, la ciencia est en
decadencia, el mundo marcha patas arriba, los ciegos guan a otros ciegos y los despean en los abismos, los pjaros se
arrojan antes de haber echado a volar, el asno toca la lira, los bueyes bailan, mara ya no ama la vida contemplativa y marta
ya no ama la vida activa, Lea es estril, Raquel est llena de lascivia, Catn frecuenta los lupanares, Lucrecio se convierte en
mujer. Todo est descarriado. Demos gracias a Dios de que en aquella poca mi maestro supiera infundirme el deseo de
aprender y el sentido de la recta va, que no se pierde por tortuoso que pueda ser el sendero."
Adso de Melk, ya viejo, en el Prlogo
[]
"Habiendo llegado al final de mi vida de pobre pecador, con el pelo ya canoso, me dispongo a dejar constancia sobre este
pergamino de los hechos asombrosos y terribles que me fue dado presenciar en mi juventud hacia finales del ao del Seor
de 1327. Que Dios me conceda sabidura y gracia para ser fiel narrador de los sucesos que tuvieron lugar en una remota
abada en el recndito norte de Italia. Una abada cuyo nombre parece ms prudente y piadoso omitir."
[]
"Jams me arrepent de mi decisin pues aprend de mi maestro muchas cosas sabias, buenas y verdaderas. Cuando al fin
nos separamos, me regal sus anteojos. Yo era joven dijo, pero algn da me seran tiles. Y, de hecho, ahora los llevo so-
bre mi nariz mientras escribo estas lneas, despus me dio un fuerte abrazo, como un padre, y se despidi de m. Nunca mas
volv a verle y no s lo que fue de l, pero ruego siempre a Dios que haya acogido a su alma y le haya perdonado las peque-
as vanidades que su orgullo intelectual le llev a cometer. Sin embargo, ahora que soy un hombre muy viejo, debo confesar
que de todos los rostros del pasado que se me aparecen, aquel que veo con ms claridad es el de la muchacha con la que
nunca he dejado de soar a lo largo de todos estos aos. Ella fue el nico amor terrenal de mi vida aunque jams supe, ni
sabr, su nombre."
Confesin final de Adso de Melk
Humberto Ecco. El nombre de la rosa. RBA Ediciones.







Pxina 58 de 64

Texto 28: As filloas

As nosas filloas coido eu que son cousa moi de vello na cocia, e fixen en tempo unha inquisicin por diversas aldeas ga-
legas, sacando a conclusin de que hai mis variantes das que se sospeitan, e algunhas de moi grande calidade. O quid
da filloa consiste na sa finura, nesa delgadeza de encaixe de Camarias ou de Valenciennes. Ns non temos tantas va-
riedades como na Baixa Bretaa, o pais das crepes, de onde pasaron a toda Francia, e cocia internacional, con for-
mas mis ou menos desturbadas, e engadidos como os das crepes Suzette. Ns, todo o que fixemos, nas cocias vile-
gas, foi rechealas con natillas, ou nata. O amoado faise con leite, faria e ovos, e as filloas fanse na prancha ou na tixela.
As filloas da prancha saen un pouco mis gordas, e cadradas. As da tixela poden sar finsimas. Cun hisopo ntase a
prancha ou tixela de manteiga de vaca, e hai que ter a ciencia da volta, no intre xusto: a volta faise a dedos, collendo a fi-
lloa polo bordio que se tosta e se arreda do ferro da tixela. Non corrente no noso pais botarlle azucre ao amoado, que
se lles bota s filloas cando xa estn feitas segundo se van poendo unha derriba doutra nun prato. Hai quen non lles bota
azucre ningn. Nalgunhas partes, btaselle ao amoado un chisco de anisado. Hai tamn filloas que se fan botando a fari-
a, os ovos e o leite en caldo de lacn. Hai filloas de faria de centeo, e hai as filloas de sangue, que xa feito o amoado,
btaselle un cacio de sangue de porco, sangue que se recolleu cando a matanza, e ao collelo btese ben para que non
calle, e nalgunhas partes, para que se conserve, btanlle unha cebola. Non deben ser moi escuras. Eu dixen unha vez, al-
go pedante, que deban ter soamente aquel tostado dos rostros das donas que pintou o seor Piero della Francesa, da ra-
a de Saba, v.g. axeonllada diante de Salomn, que a mira goloso. Un leve ocre, un tostado de Venecia, unha pel de mo-
cia nas praias do vern, e ren mis. Eu son as que prefiro. Nalgunhas partes, seguen botndolles mel s filloas, en vez
de azucre.
Coido que se deban facer filloas moitas veces ao ano, especialmente no inverno. Agora case que s se fan pola Candelo-
ria, e o da mximo delas o martes lardeiro, anda que, en xeral, todos os das do Carnaval. Entre ns, agora soamente
un postre, pero debeu ser prato de mesa, merenda cea dos curtos das invernais, coma os seus parentes pobres, os miga-
dos ou faragullos, dos que eu gusto tanto. (Para catro persoas, btense catro ovos. Batidos, engdeselles un pouco de
auga fra. E sal e faria, supoamos que catro culleradas por ovo. Revlvese ben, ata facer unha pasta espesa. Na tixela,
botronse con manteiga de porco, pero mellor agora que temos aceite, con aceite, uns torresmos de febra. Cando os to-
rresmos van torrados, btase a pasta, e cando comeza a fritirse, revlvese unha e outra vez, qubrase e convn que os
mis dos anacos acoden, e cando xa todo est fritido, scanse os faragullos, dicir, a derriba, que o tradicional, ou azu-
cre. E o que mis sabe dos faragullos o atopar no bocado escondido un torresmio, que pon na boca, a carn do mel, un
punto de salgado).
Eu non me canso de pedir polo inverno un postre de filloas, recheas ou non, de sangue ou perfumadas con flor de laranxa
ou con ans, Coido que as filloas deben ser restauradas en toda a sa importancia na cocia galega. Anda mis: coido
que deben de seguir as filloas de caldo de lacn a un lacn con grelos.
Nas mias memorias dos das infants, estn serns de vendaval e choiva, ou de nords e neve, e na vella cocia, unha
criada de ns facendo as filloas. Haba que agardar a que tivese un bo prato delas para que se nos deixase aos nenos me-
ter os dedos, enmelar e enrolar para levalas boca, nin quentes nin fras. Para mais abundancia facanse na prancha, e
eu estaba sempre preste para coidar do lume que arda debaixo, e meter de cando en cando unha pia. Nalgunhas casas
vecias tamn as facan de prancha, pero gordas, e non delgadias como as que se facan na mia. Entn, se nos convi-
daban, esa criada de ns que dixen, Encarnacin Teixeiro, de Espasande de Arriba, en Terra de Miranda, ollaba para elas,
e vndoas tan obesas, comentaba.
Parecen cobertores!
Pero unha filloa livi, delgada, filla dun amoado fino, de tixela suavemente engraxada co hisopo, branda e non torrada, que
tire un chisquio canela, unha delicia.
Non se non deba autorizar a ningn restaurante a chamarse galego, por a adiante, se non aprobaba o exame da filloa.
E daba filloas cada da.
lvaro Cunqueiro. A cocia galega. Editorial Galaxia



Secuencia de actividades
S63. Lea atentamente o texto e substita as seguintes palabras por outras que signifi-
quen o mesmo:
Amoado, cocias vilegas, hisopo, pedante, torresmos, faragullos, enmelar, co-
bertores, livi.

Pxina 59 de 64


Amoado Faragullos

Cocias vilegas Enmelar

Hisopo Cobertores

Pedante Livi

Torresmos


S64. Explique o significado de:
delgadeza de encaixe de
Camarias

a volta faise a dedos

s se fan pola Candeloria

martes lardeiro

as filloas deben ser restau-
radas en toda a sa impor-
tancia na cocia galega

S65. Procure en Google informacin sobre lvaro Cunqueiro. Despois vaia pxina
que se indica e en Na punta da lingua pinche en literatura, lvaro Cunquei-
ro, e intente resolver a grella que aparece na pantalla.
[http://www.rosasalgueiro.com/cunque/grcunq.htm]

Pxina 60 de 64


S66. Cos datos dese exercicio, redacte un texto no que expoa o mis salientable do
escritor.






























































S67. Por parellas, compilen receitas de cocia representativas de restaurantes, fon-
das ou persoas con sona de cociar ben na localidade. Escollan unha e elaboren
un guin dun programa de cocia. Cada grupo elixir un tipo de recep-
tor/audiencia concreto ao que dirixirse e deber adecuar a sa mensaxe tanto na
forma como no fondo. Por exemplo, A cocia para torpes, A cocia para nova-
tos

Pxina 61 de 64

Texto 29: Codornices en ptalos de rosa

Laura Esquivel. Como agua para chocolate
Ingredientes
12 rosas, de prefe-
rencia rojas
2 cucharadas de
mantequilla
2 gotas de esencia
de rosas
2 cucharadas de
miel
6 codornices
12 castaas
2 cucharadas de
fcula de maz
2 cucharadas de
ans
2 ajos 1 pitahaya

Manera de hacerse
Se desprenden con mucho cuidado los ptalos de las rosas, procurando no pincharse los dedos, pues aparte de
que es muy doloroso (el piquete), los ptalos pueden quedar impregnados de sangre y esto, aparte de alterar el
sabor del platillo, puede provocar reacciones qumicas, por dems peligrosas.
[...]
Este es un placer de los dioses!
Mam Elena, aunque reconoca que se trataba de un guiso verdaderamente exquisito, molesta por el comentario
dijo:
Tiene demasiada sal.
Rosaura, pretextando nuseas y mareos, no pudo comer ms que tres bocados. En cambio a Gertrudis algo raro
le pas.
Pareca que el alimento que estaba ingiriendo produca en ella un efecto afrodisaco pues empez a sentir que
un intenso calor le invada las piernas. Un cosquilleo en el centro de su cuerpo no la dejaba estar correctamente
sentada en su silla. Empez a sudar y a imaginar qu se sentira ir sentada a lomo de un caballo, abrazada por un
villista, uno de esos que haba visto una semana antes entrando a la plaza del pueblo, oliendo a sudor, a tierra, a
amaneceres de peligro e incertidumbre, a vida y a muerte. Ella iba al mercado en compaa de Chencha la sir-
vienta, cuando lo vio entrar por la calle principal de Piedras Negras, vena al frente de todos, obviamente capita-
neando a la tropa. Sus miradas se encontraron y lo que vio en los ojos de l la hizo temblar. Vio muchas noches
junto al fuego deseando la compaa de una mujer a la cual pudiera besar, una mujer a la que pudiera abrazar,
una mujer como ella. Sac su pauelo y trat de que junto con el sudor se fueran de su mente todos esos
pensamientos pecaminosos.
Pero era intil, algo extrao le pasaba. Trat de buscar apoyo en Tita pero ella estaba ausente, su cuerpo estaba
sobre la silla, sentado, y muy correctamente, por cierto, pero no haba ningn signo de vida en sus ojos. Tal pare-
ca que en un extrao fenmeno de alquimia su ser se haba disuelto en la salsa de las rosas, en el cuerpo de las
codornices, en el vino y en cada uno de los olores de la comida. De esta manera penetraba en el cuerpo de Pe-
dro, voluptuosa, aromtica, calurosa, completamente sensual.
Pareca que haban descubierto un cdigo nuevo de comunicacin en el que Tita era la emisora, Pedro el receptor
y Gertrudis la afortunada en quien se sintiera esta singular relacin sexual, a travs de la comida.
Pedro no opuso resistencia, la dej entrar hasta el ltimo rincn de su ser sin poder quitarse la vista el uno del
otro. Le dijo:
Nunca haba probado algo tan exquisito, muchas gracias.
Es que verdaderamente este platillo es delicioso. Las rosas le proporcionan un sabor de lo ms refinado.
Ya que se tienen los ptalos deshojados se muelen en el molcajete junto con el ans. Por separado, las castaas
se ponen a dorar en el comal, se descascaran y se cuecen en agua. Despus, se hacen pur. Los ajos se pican
finamente y se doran en la mantequilla; cuando estn acitronados, se les agregan el pur de castaas, la pitaha-
ya molida, la miel, los ptalos de rosa y sal al gusto. Para que espese un poco la salsa se le pueden aadir dos
cucharaditas de fcula de maz. Por ltimo, se pasa por un tamiz y se le agregan slo dos gotas de esencia de
rosas, no ms, pues se corre el peligro de que quede muy olorosa y pasada de sabor. En cuanto est sazonada
se retira del fuego. Las codornices slo se sumergen durante diez minutos en esta salsa para que se impregnen
de sabor y se sacan.
El aroma de la esencia de rosas es tan penetrante que el molcajete que se utilizaba para moler los ptalos queda-
ba impregnado por varios das.

Pxina 62 de 64



Secuencia de actividades
S68. Lea el texto y diga de qu tipo es. Justifique la respuesta con ejemplos.
E Descriptivo E Narrativo E Instructivo E Periodstico












S69. En cuntas partes se puede dividir el texto? Por qu?











S70. Busque en Google informacin sobre la autora.











S71. Diga qu significan las palabras siguientes:
Afrodisaco

Alquimia

Acitronados


Pxina 63 de 64

Texto 30: Declaracin da renda






Secuencia de actividades
S72. Lea atentamente o texto e diga se :
E Descritivo E Expositivo E Instrutivo E Narrativo
S73. Sublie as afirmacins que se cumpra no texto anterior.
Prepara o receptor para incrementar as sas capacidades no futuro.
Trata de ensinar, aconsellar ou ordenar ao receptor a realizacin de accins ou
actividades varias.
As instrucins aparecen divididas en alias e subalias.
S74. Atendendo forma en que se presentan as instrucins:
E Utilzase o modo imperativo.
E Utilzanse marcas grficas como nmeros, asteriscos ou guins, para diferen-
ciar e ordenar os pasos.
E Acompase de imaxes para clarificar os pasos.

Pxina 64 de 64


S75. Explique o significado de:
Constar
Adherir
IRPF
Declarante
Contribunte
Preceptiva



.

Potrebbero piacerti anche