Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
TEMAS
(1) Introduo aos transistores Conceitos bsicos Tipos de transistores (2) Transistor bipolar de juno (TBJ) Princpios de operao Modos de operao Polarizao Aplicaes (3) Transistor de efeito de a!po ("ET) Princpios de operao de JFETs e MOSFETs Modos de operao Polarizao Aplicaes
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#on eitos b$si os ist!rico e conceitos Tipos b$si os de transistores Transistor bipolar de "#no $T%J& Transistor de e'eito de ca(po $FET&
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
T%A&SIST'%ES
) ' (ue ) u! transistor*
*ispositi+o eletr,nico e( -#e #(a pe-#ena corrente el.trica . #sada para controlar #(a corrente (aior e( o#tros dois ter(inais F#nes bsicas ) A(pli'icador ) C/a+e
+ist,ria
01234 dispositi+o e( -#e #(a pe-#ena corrente sobre #(a "#no P5 poderia controlar a corrente sobre #( o#tro eletrodo6 Foi o pri(eiro transistor $T7A5S'er res8STO7& ) Foi a in+eno -#e per(iti# a 9era do con/eci(ento: 01;<4 #( dos pri(eiros circ#itos inte=rados
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
T%A&SIST'%ES
) Apli a-es
> o co(ponente '#nda(ental de #(a 'onte controlada? do a(pli'icador? ele(entos bsicos da eletr,nica anal!=ica > o co(ponente '#nda(ental de #(a c/a+e l!=ica? -#e . o ele(ento bsico da eletr,nica di=ital
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
T%J 5P5
Fl#Co dD=#a na base controla a +l+#la correspondente A +l+#la entre o coletor e o e(issor . controlada pela +l+#la da base A +l+#la entre o coletor e o e(issor per(ite a passa=e( de #( (aior 'l#Co dD=#a O 'l#Co dD=#a na base "#ntaEse ao 'l#Co dD=#a principal no e(issor
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
MOSFET canal 5
Presso na porta controla a +l+#la correspondente A +l+#la entre o dreno e a 'onte . controlada pela +l+#la da porta A +l+#la entre o dreno e a 'onte per(ite a passa=e( de #( =rande 'l#Co dD=#a > (ni(o o 'l#Co dD=#a na porta -#e "#ntaEse ao 'l#Co dD=#a principal na 'onte
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1rin 2pios de operao Estr#t#ra e princpios de '#nciona(ento Modos de operao Co(porta(ento e (odelos de T%Js 1olari3ao 7eta de car=a e circ#itos de polarizao Apli a-es T%J co(o c/a+e e a(pli'icador
) ) )
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
5P5
P5P
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
5P5
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
@E J @ % K @ C @E K @ % K @ C @E J @ % J @ C @E K @ % J @ C
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) O =an/o de corrente de e(issor co(#(? ? co( +alores tradicional(ente +ariando entre GLEGLL? . dado por
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
e conse-#ente(ente
+isto -#e
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Sol#o
Co(o JE% est polarizada direta(ente? o +alor de VBE . con/ecido e podeEse calc#lar as se=#intes correntes
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
E6e!plos b$si os
) E6e!plo0 NPN
Considerando M 0;L? calc#le ) IB, IC ) VBE , VCB , VCE
Sol#o
Si!ula-es
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
'utra analo.ia
) ' transistor7!an
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
O#ando VBB = 0 ? o transistor est e( corte? pro+ocando VCE = VCC O#ando JE% est polarizado direta(ente e /o#+er corrente na base s#'iciente(ente =rande para prod#zir a (Ci(a corrente no coletor? o transistor estar sat#rado
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Para -#e ser+e este circ#itoN ) F#nciona co(o #( b#''er? por.( co( #( pe-#eno desloca(ento entre as tenses de entrada e sada
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) O =an/o de corrente de e(issor co(#(? ? c#"o +alor nor(al(ente +aria entre GLEGLL? . dado por
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
7esistBncia de entrada
) onde
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) C/e=aEse a
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) onde
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) onde ) e da te(Ese
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) 1or (uC*
Ao polarizar #( transistor? pode(os estabelecer o ponto de operao CC $o# -#iescente 5& do circ#ito? de (odo -#e o a(pli'icador opere na re=io linear Caso a polarizao 'or inade-#ada? o transistor entrar e( sat#rao o# e( corte e o sinal a(pli'icado ser distorcido
E6e!plo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) %eta de ar.a ##
Os di'erentes pontos de operao de #( circ#ito co( T%J pode( ser il#strados =ra'ica(ente por (eio da reta de car=a
A partir dela? podeEse deter(inar os pontos de corte e sat#rao do circ#ito Ponto de corte ) 8deal(ente a interseco da reta de car=a co( o eiCo VCE ) Entretanto? de+ido Hs correntes de '#=a no coletor? ICB0? a tenso a partir -#al o circ#ito estar e( corte . li=eira(ente (enor -#e VCC Ponto de sat#rao ) 8deal(ente a interseco da reta de car=a co( o eiCo IC ) Entretanto? /a+er #(a pe-#ena tenso sobre o transistor? VCE(sat)? -#ando e( sat#rao? pro+ocando #( li=eira di(in#io e( IC(sat)
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo0 re.io linear de operao
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo0 re.io linear de operao
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo0 re.io linear de operao
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo0 ponto de operao e !$6i!a orrente na base= = 200
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo0 ponto de operao e !$6i!a orrente na base= = 200
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1':A%I@AAB' de u! TBJ
) E6e!plo0 ponto de operao e !$6i!a orrente na base= = 200
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1olaridade
T8PF0C G5FL;;
0LL <L
FLLL 0;LLL
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) Proble(as @ariaes e( de+ido H te(perat#ra e (#danas para(.tricas entre dispositi+os do (es(o tipo ) Aplicao Transistor co(o c/a+e
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) 5esse caso
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) onde
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
) onde ) e da te(Ese
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
podere(os ass#(ir
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
RC >> RB / + 1
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Espel/o de correntes
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
O# se"a
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Assi(? a corrente total no coletor . co(posta pelo +alor da corrente de polarizao IC e de #( co(ponente de sinal iC
Essa e-#ao relaciona a corrente de sinal no coletor a #( sinal de tenso na JE% correspondente? i6e6
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
O# se"a?
onde
S#bstit#indo IC/VT por gm, obte(os
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
i6e6
*essa 'or(a? r direta(ente proporcional a e in+ersa(ente proporcional H corrente de polarizao IC S#bstit#indo gm por IC/VT e s#bstit#indo IC/ por IB? te(os a se=#inte eCpresso alternati+a para r
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
O# se"a?
onde
Se representar(os a resistBncia para pe-#enos sinais entre base e e(issor? ol/ando para o ter(inal do e(issor, co(o re, ela pode ser de'inida co(o
o# se"a
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) ' !odelo 7/2brido
As 'i=#ras abaiCo il#stra( #( (odelo e-#i+alente de #( T%J para pe-#enos sinais
$a&
$b&
E( $a&? o T%J . representado co(o #( 'onte de corrente controlada por tenso E( $b&? . representado co(o #(a 'onte de corrente controlada por corrente So e-#i+alentes? +isto -#e
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) ' !odelo T
E(bora #se(os? na (aioria das +ezes? o (odelo /brido? / sit#aes nas -#ais #( (odelo alternati+o? c/a(ado (odelo T? . (ais con+eniente E( $a&? o T%J . representado co(o 'onte de corrente controlada por tenso E( $b&? . representado co(o #(a 'onte de corrente controlada por corrente
O (odelo T (ostra( eCplicita(ente a resistBncia do e(issor re, di'erente do (odelo E/ibrido? -#e eCplicita a resistBncia de base
$a&
$b&
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) Apli ando os !odelos e(ui4alentes para pe(uenos sinais
A disponibilidade dos (odelos e-#i+alentes do T%J para operao co( pe-#enos sinais 'az da anlise de circ#itos a(pli'icadores co( transistores #( processo siste(tico6 O processo consiste nos se=#intes passos4 $0& *eter(ine o ponto de operao CC do T%J e? e( partic#lar o +alor da corrente CC de coletor? IC $G& Calc#le os +alores dos parA(etros do (odelo para pe-#enos sinais4 gm = IC/VT, r = /gm e re = VT/IE = !/gm $F& Eli(ine as 'ontes CC s#bstit#indo cada 'onte CC de tenso por #( c#rtoE circ#ito e cada 'onte CC de corrente por #( circ#ito aberto6 Ateno ta(b.( aos capacitores de acopla(ento e b!"ass $2& S#bstit#a o T%J por #( de se#s (odelos e-#i+alentes6 E(bora -#al-#er #( dos (odelos possa ser #tilizado? #( deles de+e ser (ais con+eniente? dependendo do circ#ito a ser analisado $;& Analise o circ#ito res#ltante para deter(inar as =randezas de interesse $por eCe(plo? =an/o de tenso? resistBncia de entrada&
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) E6e!plo 1
Proble(a ) *ese"a(os analisar o a(pli'icador co( transistor il#strado ao lado para deter(inar se# =an/o de tenso6 S#pon/a = 1006 Sol#o ) O 0T passo da anlise consiste e( deter(inar o ponto -#iescente de operao6 Para isso? +a(os s#por -#e vi = 06 A corrente CC na base ser
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) E6e!plo 1
) Considerando -#e o transistor est no (odo ati+o? pode(os deter(inar os parA(etros do (odelo para pe-#enos sinais
) Para 'azer a anlise de pe-#enos sinais aplicaEse o (odelo E/brido6 Psando o pri(eiro (odelo? c/e=aEse ao circ#ito e-#i+alente abaiCo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) E6e!plo 1
) Obser+e -#e no circ#ito e-#i+alente ao lado no esto representadas as 'ontes CC6 O# se"a? #( n! de circ#ito conectado a #(a 'onte CC pode ser considerado co(o #( terra para sinais ) A anlise do circ#ito contin#a da se=#inte 'or(a
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) E6e!plo 2 Proble(a ) *ese"a(os analisar o circ#ito ao lado para deter(inar o =an/o de tenso6 O capacitor C . #( capacitor de acopla(ento c#"a '#no . acoplar o sinal vi ao e(issor e ao (es(o te(po blo-#ear =randezas CC# *esse (odo? a polarizao CC estabelecida "#nta(ente por V+? V? RE e RC no ser alterada -#ando o sinal $% 'or conectado Sol#o ) O 0T passo da anlise consiste e( deter(inar o ponto -#iescente de operao
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) E6e!plo 2
) Uo=o? o transistor est no (odo ati+o6 Al.( disso? o sinal no coletor pode eCc#rsionar de -5,4 V at. a tenso de sat#rao da JC% ) Os parA(etros desse (odelo so
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
#I%#8IT'S E58I>A:E&TES CA
) E6e!plo 2
) Co(o veb = vi ? se 'or dese"ada a operao para pe-#enos sinais $para -#e /a"a linearidade&? ento o +alor de pico de vi de+e ser li(itado a cerca de 10 mV? portanto? ) Assi(? o transistor no entrar e( sat#rao
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
1rin 2pios de operao Conceitos bsicos e tipos principais M'S"ET Modos de operao Anlise de circ#itos CC O#tras aplicaes
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
T%A&SIST'%ES
) Tipos prin ipais
Transistores %ipolares de J#no $TBJ& e Transistores de E'eito de Ca(po $"ET& FET @s6 T%J ) T%Js so dispositi+os bipolares? en-#anto FETs so #nipolares ) FETs 'ornece( (aior i(pedAncia de entrada ) FETs propicia( (enor cons#(o de ener=ia e pode( e( =eral ser constr#dos e( di(enses (enores6 Assi(? so (ais #tilizados e( circ#itos inte=rados $C8s& ) FETs so os dispositi+os (ais #tilizados at#al(ente ) FETs per(ite( a i(ple(entao de '#nes anal!=icas e di=itais se( o #so de resistores o# o#tros co(ponentes ) T%Js 'ornece( (aior densidade de corrente ) T%Js so dispositi+os controlados por corrente? en-#anto -#e FETs so controlados por tenso
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
C/a(ado ta(b.( de nMOSFET ) O MOSFET canal P . ta(b.( c/a(ado de pMOSFET ) A tecnolo=ia CMOS $MOS co(ple(entar& . baseada no #so co(binado de dispositi+os nMOSFET e pMOSFET
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
E9EM1:'S GE #I%#8IT'S CC
) E6e!plo (saturao)
*eter(ine as tenses V$# e V"#6 Para tanto? ass#(a -#e VT = 2 V e -#e I$ = 200 mA para V"# = 4 V6
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
E9EM1:'S GE #I%#8IT'S CC
) E6e!plo (saturao) Pro"ete o circ#ito de (odo -#e o transistor opere co( I$ = 0,4 mA e V$ = +0,5 V6 O transistor 5MOS te( VT = 0,7 V? % = 1,6 mA/V2
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
E9EM1:'S GE #I%#8IT'S CC
) E6e!plo (triodo)
Pro"ete o circ#ito da 'i=#ra abaiCo para estabelecer #(a tenso de dreno de 0,1 V6 S#pon/a VT = 1 V e % = 1 mA/V26
Transistores
Antnio Padilha L. Bo
E9EM1:'S GE #I%#8IT'S CC
) E6e!plo
Analise o circ#ito (ostrado na 'i=#ra abaiCo a 'i( de deter(inar todas as tenses dos n!s e as correntes nos ra(os6 S#pon/a VT = 1 V e % = 1 mA/V26
Transistores
Antnio Padilha L. Bo