Sei sulla pagina 1di 162

Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las

tinieblas tinieblas
- -1 1- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
JUAN ANTONIO CEBRIN JUAN ANTONIO CEBRIN
EL MARISCAL
EL MARISCAL

DE LAS
DE LAS

TINIEBLAS
TINIEBLAS
La verdadera historia de Barba Azul La verdadera historia de Barba Azul
- -2 2- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Este bro est dedcado a a memora de todos aqueos nos que
en e mundo mureron por cupa de as aberracones gestadas en a
mente de os adutos. Vctmas nocentes que no puderon escapar de
ogros vdos de su nmacuada pureza. Pequeos como |ean |eudon,
|ean Roussn, Con Avr, Guaume Le Barber, Kerguen, As, Edem,
Chasteer, Guaume Det, Fougre, Loessart, Perrot Degaye, Bouer,
Over Dare, |ean Totubanc, |amet Brce, Lavary, Sorn, |envret, |ean
Degrepe, |ean Hubert, Sergent, |ean de Lant, Eustache Drouet,
Guaume Hamen, Robn Pavot, Antone, Bernard Le Camus, Durand,
|ean Barnard, Fort Launey, |anet Brce... son una mnma parte de os
ms de doscentos que sucumberon a manos de Ges de Ras. Para
eos, m emoconado recuerdo.
- -3 3- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
R RESUMEN ESUMEN
Aun sendo una fgura mportante de a corte
francesa de sgo XV y poseedor de una nmensa
fortuna, e marsca de Franca fue condenado a morr
en a hoguera. |uan Antono Cebrn aborda, con su
habtua agdad narratva y su nstnto perodstco, a
hstora de esta fgura mtca, asesno, ngromante con
desvaros aqumstas, pscpata, necrfo y pederasta
en e que se bas Perraut para su mtco persona|e de
Barba Azu. Su verdadero nombre, Ges de Ras (1404-
1440), recorre as pgnas ms estremecedoras de este
bro. A raz de a muerte de |uana de Arco, una
ntrgante atraccn de poos opuestos nunca
confesadas, este beo |oven que fue escota y protector
se converte en una fera que guarda en su casto a os
numerosos nos que secuestra, para poder as desatar
su ms ocuta fantasa sexua.
- -4 4- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
INTRODUCCIN INTRODUCCIN
ME PROPONGO CONTAR EN ESTA OBRA LA FATDICA HISTORIA DE
GILLES de Ras, un humano preternatura que en su trnsto por esta terra
ogr tantas dstncones que e convrteron en uno de os persona|es ms
nfuyentes de cuantos cabagaban en a Franca de a prmera mtad de
sgo XV. No obstante, sus ttuos y grandeza no e mpderon cometer
horrbes crmenes contra a humandad que, a a postre, aseguraron para
un ugar en e averno. Su desoada nfanca, su pca guerrera como
hroe de os franceses y su hundmento mora en e fna sangrento de
sus das fueron e orgen de muttud de eyendas y narracones
extraordnaras en torno a su sombra personadad. Sn embargo, hubo un
tempo en e que este feroz crmna ben pudo ntegrarse en e e|rcto de
amas bancas que sgu a a umnosa |uana de Arco, Doncea de Oreans
y protectora de Franca, en un contexto arrasado por a ntermnabe
guerra de os Cen Aos. Segn dcen, Ges pudo enamorarse
profundamente de a doncea y de o que representaba. Empero, a
muerte cruenta de a |oven a manos traconeras, e desestabz a ta
punto que acab domnado por un odo mpacabe contra esa humandad
traconera que e haba arrebatado su nco momento de tranqudad en
este pano terrena. De poco srveron sus rangos de marsca de Franca,
barn de Lava o conde de Brenne, a a hora de cmentar sobre s una
eyenda negra que e aup a a categora de pscpata sn escrpuos
especazado en e asesnato mpo de nos nocentes en una orga de
sangre y madad cuyos ecos an resuenan en nuestros das.
Su bografa, dstorsonada por e murmuo nverna de os hogares
bretones, quso que dos sgos y medo despus de su muerte, fuera
fuente de nspracn terara para Chares Perraut, un notabe nteectua
de a corte francesa que se amparaba ba|o a fgura de Rey So, Lus XIV.
Perraut, adems de efcente funconaro estata, se entreg por competo
a su verdadera vocacn terara y, a margen de ensayos, obras teatraes
y poesas, supo recopar, gracas a a ayuda de su h|o, una suerte de
reatos popuares que, una vez espgados y adaptados a esto cuto de a
poca, deron como resutado un bro de ocho cuentos que desde
- -5 5- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
entonces forman parte de a gaera unversa de a narratva nfant. En e
voumen escrto en 1695 y pubcado en 1697 ba|o e ttuo Historias o
cuentos de tiempos pasados, ms conocdo como Cuentos de mam oca,
Perraut adapt ocho reatos tradconaes que as madres contaban a sus
h|os en as casas ms humdes de Franca desde tempos remotos. Estas
narracones crcuaron asmsmo en as estancas cadeadas por fogones
paacegos, as tabernas de ba|a estofa o as pazas pbcas de puebos y
cudades. Probabemente matera desprecabe para as tes exqustas
que acaparaban a atencn cutura de XVII francs, no o fue para
Chares Perraut, que seeccon cudadosamente agunos de os me|ores
cuentecos que dspersaron por e mundo as perpecas de Cenicienta,
Pulgarcito, Caperucita Roja, La bella durmiente del bosque, Riquete el del
copete, El gato con botas, Hadas y arba A!ul.
Este tmo basado, segn numerosos nvestgadores, en a vda y
cruedades de Ges de Ras. S ben a ectura detenda de texto orgna
no muestra muchas smtudes con a verdadera exstenca de terrbe
marsca francs, s esconde concdencas en o que Perraut nos quso
transmtr como morae|a concuyente de a narracn. De todas formas, e
ector tendr a posbdad de eer e cuento de Barba Azu en e anexo I de
este bro para que pueda eaborar sus propas deduccones. En cuanto a
a asombrosa tradcn ora francesa sobre este persona|e snguar,
refe|ar aqu o que ben pudo contar cuaquer posadero bretn de sgo
XV a os cansados va|eros que recaaban en su venta con a ntencn de
amenzar una reconfortante cena.
La eyenda nos cuenta como Monseur de Ras, hastado de uchar
contra os ngeses, se retr a su casto de Tffauges y dedcaba todo su
tempo a as festas y a pacer. Fue entonces cuando un cabaero, e
conde Odn de Trmac, seor de Krevent y otros ugares, pas por sus
terras, montado a cabao, en compaa de su prometda. Era sta una
bea dama amada Banche de 'Hermnre. Ges de Ras os nvt a
descansar en e casto y a beber una copa de vno con especas. Los
prometdos estaban deseosos de contnuar e va|e, pero De Ras nsst
tanto y se mostr tan amabe que a noche os sorprend en su compaa.
De repente, a una sea de dueo de casto un destacamento de
sodados rrump en a saa de banquetes, se apoder de conde Odn de
Trmac y o arro| a un profundo caabozo. De Ras supc a a dama que
e perdonara a descortesa y o aceptara a en matrmono. Banche
sooz y se neg a recbr ayuda. De Ras no hzo caso n de su resstenca,
n de sus grmas y a ev a rastras hasta a capa.
Mes de veas braban en e atar y as campanas taeron a boda.
Banche estaba tan banca como un ro y un gran tembor se haba
apoderado de su cuerpo. E marsca, vestdo todo de oro y con una
magnfca barba ro|a, se puso de pe a su ado.
- -6 6- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
-Deprsa, capen, casadnos! -grt e mpetuoso pretendente.
-No quero a m seor por esposo -excam Banche de 'Hermnre.
-Casadnos, casadnos!
-No o hags -supc a |oven dama, orando desesperadamente.
-Obedecedme, os o ordeno!
Y entonces, cuando Banche ntent sar correndo, Ges a cog en
sus brazos.
-Os o dar todo -decar apasonadamente-. Os dar ms castos,
ms terras, ms |oyas, m oro.
-De|adme marchar! -grt a |oven.
-Os entregar -nsst De Ras-, m persona, m cuerpo y m ama.
A or esto, tuvo ugar una transformacn en e rostro de a bea
Banche.
-Acepto! Acepto! Me os ben, Ges de Ras? Os acepto, seor de
Tffauges, y de ahora en adeante me pertenecs.
En aque msmo nstante a hermosa Banche se convrt en un dabo
azu, con una voz de trueno.
-Ges de Ras -d|o e demono con una carca|ada snestra-, Dos se
ha cansado de vuestros pecados, ahora pertenecs a nferno y desde
este da en adeante evars su ropa|e.
A decr estas paabras, e demono hzo una sea y a ro|a barba de
Ges de Ras se puso de coor azu oscuro.
-Ya no sos Ges de Ras -d|o e demono-. Desde ahora sos Barba
Azu, e ms aterrador de os hombres. Vuestro nombre ser madto de
generacn en generacn y despus de vuestra muerte vuestras cenzas
sern anzadas a vento, y vuestra ama mavada se sumr en as
profunddades de nferno.
Ges supc msercorda, pero e demono sot una rsotada que se
cav en e ama atormentada de antguo paadn de |uana de Arco.
Entonces e dabo hab de os cadveres de as sete esposas que yacan
en os stanos de casto y aad:
-E conde Odn de Trmac, con quen he vendo cabagando ba|o e
dsfraz de Banche de 'Hermnre, se acerca en estos momentos a
casto a a cabeza de un grupo de cabaeros. Venen para vengarse de
as muertes de todos aqueos a quenes habs asesnado.
-Entonces, estoy perddo? -grt Ges de Ras.
- -7 7- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
-No, no todava -contest e demono-, porque no ha egado an
vuestra hora.
-Oun os detendr? -pregunt Ges de Ras.
-Yo o har -repc e demono.
-Por qu hacs esto? -pregunt Ges de Ras.
-Porque -d|o e demono- os necesto. Me servrs me|or vvo que
muerto. Y ahora, ads, Ges de Ras, y no ovds que me pertenecs en
cuerpo y ama.
E demono desaparec en una nube de azufre, pero desde aque da a
barba de Ges de Ras fue de coor azu. E dabo mpd a conde de
Trmac que se vengara de os muertos y e casto de Tffauges qued
protegdo. Pero Ges de Ras saba que e magno vovera un da a
recamar su ama.
Como e ector puede suponer, esta tpca hstora de chmenea no tene
reacn con a verdadera vda de snestro nobe francs. Y, sn embargo,
reatos smares crcuaron por Europa centra durante varos sgos y han
egado hasta nuestros das provocando medo en quenes os escuchan.
Les nvto, por tanto, a descubrr en esta obra a verdadera vda de
egendaro Barba Azu. Cranme que para m ha supuesto un dfc
e|ercco de responsabdad debdo a a ncrebe perversdad de este
su|eto amado a engrosar as fas de a nfama humana. A pesar de todo,
creo nteresante que no ovdemos cmo fueron y cmo son os dabos
que moran en a Terra porque Ges de Ras os super a todos con
creces. So me resta aadr que contaremos a o argo de estas pgnas
con e propo testmono de marsca, que no repar en detaes sobre su
vda y sus obras en e momento de ser |uzgado ante Dos y os hombres.
Sus propas y ms categrcas paabras nos ayudarn a entender su
compe|a personadad a o argo de os captuos que |aonan este bro.
Le deseo, querdo amgo, un buen va|e por as pgnas que se dspone a
eer; e aseguro que estremecmentos no van a fatar en este dfc
trasego y, por s acaso, mantenga a uz encendda y a me|or de sus
oracones dspuesta. Ya sabe que cuando e dabo anda sueto...
|uan Antono Cebrn
Las Rozas, septembre de 2005
- -8 8- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
PRIMERA PARTE PRIMERA PARTE
LA FOR|A |1404-1424|
me ense a beber, me ense desde muy no a extraer
pacer de pequeas cruedades. Nada ms e|os de o que otros
hombres han pensado, sentdo, magnado o ncuso hecho... Ba|o
su custoda aprend a despegarme de os poderes terrenos y
dvnos, con o que cre que era omnpotente. Me senta como
Tbero, Cagua y Nern en una peza. E mundo era mo y yo
haba nacdo para dsfrutar de .
Comentarios de "illes de Rais recordando su in#ancia y
ju$entud bajo el amparo y ense%an!as de su abuelo y tutor Jean
de Craon.
- -9 9- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas

LA CUNA FRANCESA LA CUNA FRANCESA
Es dfc magnar que una terra tan excesa como es Franca pudera
abergar un monstruo de a snguardad ofrecda por Ges de Ras. No
obstante, este crecente frt de nuestra cvzacn occdenta fue y es
tan prdgo en manfestacones humanas de toda ndoe que debemos
aceptar entre sus h|os a aparcn cas espectra de agunos persona|es
snestros, os cuaes nos nvtan a entender me|or e compe|o entramado
que se nstaa en a mente de determnados ndvduos, sea cua fuere su
procedenca nata. E pas gao se aza desde su ataaya predomnante en
a cutura y sentr de os europeos desde tempos ancestraes. Sus
eyendas camnan pare|as a su hstora rea y en ocasones ambos sentres
se mezcaron dando renda sueta a toda suerte de narracones y
especuacones. Ges de Ras, arquetpo de ma en su peor
manfestacn, nac en una Franca trastornada por os acontecmentos
bcos de a guerra de os Cen Aos y fue cado de cutvo, como tantos
de su generacn, de autntcos ros de superstcn, aanzas con e
magno y aquma frentca, mentras se nstrua en as severas eyes
mpuestas por Dos y por os hombres. Con todo, aque terrtoro se nos
muestra beo, de orografa perfada para nsprar as me|ores epopeyas
no so en e perodo que vv Ges, sno a o argo de toda a cronooga
franca. E marsca de as tnebas deambu a mayor parte de su vda por
os terrenos pertenecentes a as antguas Potou, An|ou, Normanda y
Bretaa. En aqueos ares crec, guerre y masacr a sus vctmas,
regando con a sangre de stas a terra que e vo nacer. Acaso su
predeccn se f| con ms emotvdad en Bretaa, esa maravosa regn
preada de msteros, stuada en e noroeste francs, y que fue e ugar
donde vno a mundo Ges de Ras. Posbemente, su nfu|o y
enrazamento en os engmas ms ancestraes de a humandad no
permaneceron a|enos para e futuro marsca de Franca. Hoy en da sus
ms de 27.000 kmetros cuadrados, con cas tres mones de habtantes,
mantenen vvas as nquetantes hstoras que se orgnaron durante
centuras en aque encave, refugo de os cetas brtanos, emgrantes
forzosos de su sa en e sgo V d.C, cuando as nvasones brbaras de
angos, |utos y sa|ones es empu|aron haca e contnente en busca de
- -10 10- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
bertad y me|ores oportundades. Desde tempo nmemora a antgua
Armrca, y posteror Bretaa francesa, fue hogar para e hombre. En a
prehstora, os prmeros bretones cazaban mamuts y grandes cervos
ro|os en una terra frt que besaba as aguas atntcas as como
ma|estuosos ros, como e Lora, autntca artera vta de una zona
dvdda geogrfcamente en terras de mar (Armor) y terras de bosque
(Argoat), pasa|es en defntva convertdos en prmeras mpresones
vsuaes que marcaron a nuestro persona|e protagonsta. Es ms que
probabe que Ges vstara durante su nfanca e ma|estuoso recnto
megatco de Carnac, santuaro nco en su gnero y emparentado
drectamente con Stonehenge, en Gran Bretaa. Carnac se nos ofrece
como una muestra vva de as nquetudes mstcas de hombre antguo. E
gran men&ir bris'e, con ms de vente metros de attud, cuatro de eos
ncrustados en a madre terra, y os nnumerabes monotos aneados con
perfecta marcadad durante centos de metros dan vvo testmono
acerca de o que aqueas gentes rudas y superstcosas deberon de
pensar sobre e orgen de unverso y de eos msmos. Bretaa es, por
tanto, un ugar de poder en e que confuyen fuerzas csmcas y tercas,
motvo por e cua fue eegdo por os humanos en su ento transtar por
este pano exstenca. Antguamente, a regn formaba parte de Armrca
(a noroeste de Franca), sendo centro de una confederacn de trbus de
puebo cmbro. Los romanos, ba|o as rdenes de |uo Csar, nvaderon a
zona en e ao 56 a.C, y a partr de entonces se convrt en a provnca
romana de a Gaa Lugdunenss (Gaa ctca), s ben a romanzacn
nunca termn de cua|ar entre aqueas gentes aferradas a ve|os rtos que
conferan a os doses de a naturaeza supremaca sobre todas as cosas.
Buena prueba de eo es que a engua bretona orgna pudo sobrevvr a
pesar de os nconvenentes sufrdos en aqueos tempos de asmacn
cutura. En os sgos V y VI d.C, tras a retrada de os romanos, muchos
brtanos -cetas de Brtana-, a hur de su terra nata a causa de as
nvasones brbaras, se refugaron en a parte noroeste de Armrca. Eos
deron a a regn su nombre actua: Bretaa. Los brtanos -ms tarde
amados bretones- convrteron graduamente a crstansmo a os cetas
armrcos, paganos en su mayora. Tras a cada de Impero Romano en
Occdente y sus formas de goberno a travs de as nsttucones creadas,
e poder de os brbaros germanos se extend durante e sgo V por
buena parte de os otrora terrtoros sometdos a a nfuenca romana. En
e caso de as Gaas, geografa pertenecente a a actua Franca, dversos
puebos, como vsgodos y francos, se asentaron en aquea attud dando
orgen a varos renos, os cuaes fueron a a postre a sema fundadora
de futuro Estado francs. La dnasta merovnga qued nstaurada a
medados de esa centura con Meroveo, convertdo en padre de esta saga
tan pecuar como msterosa, dado que n squera os orgenes de
fundador estn caros, aunque s su renado, que parece haber tendo
ugar entre os aos 448 y 457-458 d.C. A e cupo e honor de haber
- -11 11- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
asstdo a a trascendenta derrota de Ata y os hunos, mentras que a sus
sucesores hay que atrbures otros mrtos. Uno de os persona|es ms
atractvos de este perodo es sn duda Genoveva de Pars. Una carsmtca
mu|er que supo estar a ado de os reyes merovngos en momentos
decsvos. Nacda haca 422 d.C., en Nanterre, una pequea adea cercana
a Pars, era h|a de Leonca y Severo, un matrmono de gaorromanos que
reconoceron muy pronto os dones y vrtudes demostrados por su
pequea descendente. La pequea Genoveva vv e desmembramento
de Impero Romano en Occdente y con tan so ses aos se consagr a
Dos por medacn de san Germano de Auxerre, quen ba de paso haca
Brtana. A os qunce aos ofrec, en compaa de otras dos amgas, su
vrgndad a a causa crstana, s ben nunca eg a profesar su vocacn
en un convento, sendo una comundad segar a morada eegda para sus
accones cartatvas. Con e tempo sus predcacones y famosos ayunos a
encumbraron como persona|e reevante de a futura Cudad Luz y agunos
reyes de ncpente na|e merovngo, como Chderco |458-481|,
accederon a berar numerosos presos gracas a as petcones de a
regosa, quen vo su fama ncrementada cuando e feroz Ata
amenazaba con devastar Pars. Fue entonces cuando con notabe
enardecmento anm a os parsnos que huan de a cudad presos de
pnco a quedarse y orar con e fn de anteponer un escudo sobrenatura
frente a os nvasores brbaros. Nunca sabremos s fueron os rezos o una
decsn caprchosa de Ata, pero o certo es que os hunos sortearon
ncomprensbemente Pars para drgrse a Oreans, sufrendo a poco una
terrbe derrota en os Campos Catauncos a manos de os romanos y sus
aados vsgodos. Ms tarde, a futura santa trab amstad con e
nfuyente monarca Codoveo I |481-511|, vencedor de os poderosos
aemanes, una trbu que amenazaba constantemente a frontera
estabecda por os francos en os terrtoros que hoy pertenecen a pas
germano. Su cas magroso xto sobre a confederacn de trbus
germncas provoc su conversn a catocsmo, motvado, en buena
parte, por a accn de su mu|er crstana, a burgunda Cotde, quen hzo
ver a su esposo que todas as vctoras sobre sus enemgos venan dadas
por a accn drecta de Dos nco y verdadero, y por Genoveva de Pars,
quen gracas a sus conversacones regosas con e merovngo consgu
ncucare un gran amor por a causa de a Cruz. Codoveo se bautz con
absouta devocn en 496 recbendo bendcones y parabenes de sumo
pontfce romano, que desde entonces recb e apoyo ncondcona de su
nuevo aado franco. Por su parte, Genoveva prosgu con una vda de
entrega a os dems, consguendo trgo y otros amentos en momentos
de escasez, y obrando prodgos cuando a mora cudadana andaba
escasa de nmo esprtua. Faec en 502 d.C, rodeada por e caro de
todos aqueos que a haban conocdo. Hoy en da es a santa patrona de
Pars y, |unto con |uana de Arco, uno de os persona|es ms querdos por a
Franca catca.
- -12 12- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
En 507 d.C, Codoveo I, ya convertdo en uno de os prncpaes
representantes de una dnasta amada a perdurar ms de tres sgos,
obtuvo otra mportante vctora sobre os vsgodos de Toosa,
psmamente drgdos por Aarco II, en a bataa de Voue, que do a
traste con as aspracones godas en os terrtoros gaos, de|ndoes
reegados en una pequea fran|a medterrnea amada Septmana y en a
pennsua Ibrca. Los terrtoros anexonados por Codoveo en esta
campaa son precsamente e ugar donde se ubca e engma creado en
torno a a supuesta descendenca carna de |ess de Nazaret, sendo os
merovngos os prncpaes depostaros de este secreto sagrado. Sn
embargo, no podemos asegurar que mantuveran esa msn en su tempo
de poder, o que s bara|amos son determnados datos hstrcos que nos
ponen en a psta de unas cabezas coronadas ms pendentes de a
hoganza vacacona que de sus compromsos a a hora de drgr e reno o
renos asgnados a eos. La unfcacn terrtora ba|o os cetros de
Codoveo I o Dagoberto I fue un mero desteo, ya que a posteror
dsgregacn en entdades ndependentes como Neustra, Austrasa o
Borgoa fueron debtando e poder rea en benefco de a emergente
case arstocrtca representada femente por os mayordomos de paaco.
Fnamente, a nfuenca, e dnero y e apoyo ecesstco y potco
provocaron a cada de os merovngos en un gope cuyos artfces fueron,
como era de esperar, os mayordomos tutores de pas, que crearan una
nueva dnasta, a caronga, con persona|es reevantes para a hstora
europea como Caros Marte, Ppno e Breve, Caromn o Caromagno,
que dara ttuo a nuevo na|e gao. En cuanto a tmo merovngo de
que tanto se haba y de que tanto se habar, so dremos que, e|os de
cuaquer especuacn magnatva por parte de autores arresgados, e
autntco egtmado para decr que puso fn a esta saga es Chderco III,
quen renara entre 742-751, ao en e que Ppno e Breve, amado as
por su escasa estatura, e depuso con a aquescenca de papa Bonfaco,
acaso trmuo ante e reveador mstero que guardaban ceosamente os
merovngos. La verdad es que e tmo representante de esta casa rea
acab sus das recudo en e convento de Sant Omer, que faec en 756
evndose e secreto famar a a tumba, sn que sepamos con certeza s
esa hpottca reacn con os descendentes de Mesas savador se
mantuvo con otras socedades y rdenes posterores como cataros y
temparos, o ms ben se dfumn en os ceos de sur de Franca hasta
ser resuctado a medados de sgo XX, gracas a un extrao nvento
conocdo como Prorato de Sn y que se arrog e derecho de ser
contnuador de a estrpe merovnga.
Pero vovendo a nuestra hstora franca y ms en concreto a as zonas
por as que se desenvov Ges de Ras, dremos que en os sgos VII y
VIII surgeron dversos prncpados en Bretaa. A prncpos de sgo IX,
stos cayeron ba|o e domno de Caromagno, pero en 846 e |efe guerrero
Nomenoe, quen haba undo a os autctonos frente a sus nvasores,
- -13 13- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
der a os bretones contra Caros II, neto de Caromagno, consguendo a
ndependenca. Durante a segunda mtad de sgo IX, os bretones
reconoceron e goberno de os duques normandos. En 922, Godofredo -
conde de Rennes- se procam duque de Bretaa. En 1171 e ducado
pas, a travs de una aanza matrmona, a Geoffrey de Pantagenet, h|o
de Enrque II de Ingaterra y de Leonor de Aqutana. A prncpos de sgo
XIII vov a manos de na|e de os duques franceses de Rennes. Y dos
sgos ms tarde, en tempos de Ges de Ras, era e duque |uan V de
Bretaa quen gobernaba a regn como seor feuda de propo Ges.
Bretaa, en e sgo XV, consttua un mportante epcentro catco de
Franca. Las hambrunas, as constantes guerras y, sobre todo, a peste
negra que haba dezmado a pobacn en e sgo anteror fueron
poderosos argumentos para e afanzamento de a fe regosa y, en
consecuenca, surgeron dferentes estabecmentos ecesstcos que
gobernaban a su modo e nmo y e sentr de unas gentes necestadas de
esperanza. No es de extraar que, a o argo de su hstora, Bretaa haya
recbdo en ms de 70 ocasones a vsta sobrenatura de a msmsma
Vrgen Mara, o que orgn otros tantos santuaros sagrados en os que se
refugaban todas aqueas amas vdas de obtener agn sgno
confortador cara a ncerto futuro. Aunque tambn convvan en perfecta
armona con a regn aceptada eyendas y tradcn ora de tempos
remotos. Es en Bretaa donde numerosos nvestgadores y erudtos como
Geoffrey de Monmouth, autor de Historia de los reyes de reta%a,
concden en afrmar que nac para a narratva unversa a mponente
fgura de vaente rey Arturo. Esta fgura semegendara de nuestro
acervo cutura europeo es dfc desgara de su verdadera epopeya
envueta por centos de bros, decenas de pecuas e ncontabes
narracones popuares. Lo poco que sabemos de este rey, de forma
fdedgna, es que sobre e sgo V o VI d.C. exst un carsmtco caudo
angorromano amado Owan Dantgwyn cuyo sobrenombre, Art ('Oso'),
fue e que fnamente e proyectara unversamente hasta nuestros das. E
mto artrco ha sdo modeado a o argo de os sgos, prmero, por os
crgos amanuenses, uego, por os trovadores y |ugares, y ms tarde,
por narradores romntcos y guonstas cnematogrfcos. Segn aparece
en as crncas eaboradas por e mon|e Gdas en e sgo VI, exst un |efe
trba que ogr, tras muchos combates, unfcar a as trbus cetas de
Brtana; eran os tempos de a edad oscura y poco o nada de o
acontecdo pasaba a pape. Es por tanto mrto de a tradcn ora que
este persona|e haya egado a tan dgno puerto. En os sgos IX y X Arturo
surgr de nuevo como gua de os sa|ones en as eternas uchas de Abn.
Lbros de gran caado como a Historia rittonum o Annales Cambriae
reforzarn a dea de un pasado goroso para os brtncos.
En e sgo XII, a Historia Regnum ritanniae, de Geoffrey Monmouth,
asentar a fosofa vta de unverso artrco para que aos ms tarde a
- -14 14- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
mtca rena Leonor de Aqutana -madre de Rcardo Corazn de Len-
encargue a sus trovadores a recuperacn tota de esta tradcn. Sern
autores medevaes, como Chrten de Troyes o Robert de Boron, os que
darn e mpuso defntvo a rey Arturo y os suyos: e mago Mern,
Morgana, Gnebra, as como os cabaeros puros de a Taba Redonda,
donde destacan Lanceot, Percva... Todos gran en torno a a maga de
Excabur, espada prodgosa protegda por a Dama de Lago, quen, en e
deseo de dar a Ingaterra e monarca ms brante, a ncrustar en una
roca a a espera de ser extrada por e |oven Arturo, e eegdo para
regentar e destno escrto por os doses cetas. Cameot es a cudad
donde concden os me|ores sentmentos humanos, su defensa es vta
para contener a as hordas magnas. Los cabaeros buscan e Gra como
sgno de pureza ante os o|os de Creador. Y, por s todo faa, queda a
engmtca sa de Avaon, a conexn perfecta con a ancestra regn
pagana. Fnamente, en 1469, e escrtor Thomas de Maory do e toque
defntvo a a mtooga artrca magnando un apasonado romance entre
a rena Gnebra y e cabaero sr Lanceot. Sea como fuere, gnoramos
cunto de mto o cunto de readad tene esta sugerente hstora
unversa que ben pudo orgnarse en a terra nata de Ges de Ras.
Segn parece, en estas msmas eyendas artrcas se nscrbe un hecho
que ms tarde cobrar sentdo en a asombrosa |uana de Arco, una
humde muchacha nacda en a adea de Domremy que consgu, con
apenas decsete aos de edad y gracas a sus voces dvnas, savar a
Franca de a amenaza brtnca. En as recopacones de ve|as
narracones popuares cetas nos encontramos con un mago Mern
anuncador de un vatcno que sgos ms tarde se convertra en gozosa
readad. En a profeca e ve|o druda pronostcaba que Franca sufrra un
terrbe pegro y que so una doncea surgda de bosque mgco de as
hadas sera capaz de soventar seme|ante trance asegurando con eo e
futuro de pas gao. Como veremos en as pgnas de este bro a
reveacn drudca tuvo para muchos un certo fundamento y, en 1429, se
pudo cumpr con tota xto. Ges de Ras -como escota y protector de
|uana- fue testgo prvegado de hecho; este asunto trazara os camnos
esencaes de su vda y obra. Por certo, Leonor de Aqutana, debdo a su
fogosa actvdad potca y amatora, procur e escenaro perfecto para
que, en 1337, estaara e argo y extenuante confcto entre Ingaterra y
Franca, ms conocdo como guerra de os Cen Aos. En esta contenda,
Ges obtuvo a dstncn de marsca de Franca, cuando apenas contaba
ventcnco aos, pudendo desde entonces stuar a for de s, smboo de
a monarqua francesa, en su escudo de armas. En resumen, son os
actuaes terrtoros de Bretaa y Pas de Lora os mbtos por os que se
mov e terrbe Ges de Ras. Asmsmo debemos menconar que, en os
aos por os que transcurre a accn de que trata este bro, a mportante
cudad de Nantes era a capta de ducado de Bretaa. Sta en a
estratgca desembocadura de ro Lora, consttua una cara referenca
- -15 15- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
comerca para as ncesantes actvdades mercantes y socaes de
momento. En a paza se asentaban as sedes de os gobernos cv y
ecesstco, sendo e ugar donde se |uzg y conden a Ges de Ras en
e cebre proceso de que daremos cuenta en a tercera parte de esta
obra. Ahora, una vez descrto e escenaro geogrfco por e que transt
nuestro marsca, veamos cmo crec en aqueas terras su nfuyente y
poderoso na|e arstocrtco.
- -16 16- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
RACES PODEROSAS RACES PODEROSAS
Ges de Ras nac en e gdo otoo de 1404. No sabemos con certeza
en qu mes o hzo, pues s agunos exegetas aseguran que fue en
novembre, ben es certo que en os documentos reatvos a su |uco
fgura que comparec ante os |ueces con 36 aos cumpdos, y este dato
hace suponer que pudo egar a mundo a fnaes de septembre o en
octubre de ao menconado a prncpo de estas neas. En cuanto a su
ugar de nacmento, s que parece probado que se produ|o en a Torre
Negra de casto de Champtoc (An|ou, Franca), propedad utzada
como resdenca permanente por su fama. Otras hptess bara|an
Machecou (Lora-Atntco), casto en e que vera a uz de este mundo.
Sn embargo, y aunque a fortaeza tambn perteneca a a fama, e
hecho de nacer a se nos anto|a muy mprobabe por a fata de
documentacn fdedgna que atestge ta hecho.
- -17 17- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Sus padres fueron e nobe Guy II de Lava y a dama Mare de Croan.
Ambos provenan de os ms rancos na|es franceses, poseyendo cada
una de as famas una notabe fortuna que se ncrement
ostensbemente tras su unn. En todo caso, en e orgen famar de Ges
de Ras confuyen agunos de os canes ms reevantes de a Franca
medeva. No menos de ses na|es fortaecen esta estrpe, sendo os ms
representatvos a casa de Ras, a casa de Lava-Montmorency, fama de
abueo paterno de Ges, a casa de Machecou, estrechamente aada con
a fama materna, o a casa de Craon, fama de su madre. En este
endogmco maremgnum gentco surgeron persona|es de dverso
caado y pea|e como Bertrand du Guescn -to abueo de Ges-,
condestabe de Franca y mercenaro a servco de Enrque de Trastmara,
pretendente a trono casteano. Durante e sgo XIV a pennsua Ibrca
se haba vsto nmersa en mtpes avatares de toda ndoe. La
reconqusta crstana de Hspana, savo aguna excepcn, qued
parazada por pestes, crss econmcas y, prncpamente, una terrbe
guerra cv por e contro de reno casteano. En e perodo 1356-1369,
Pedro I e Crue -rey egtmo de Casta -se enfrent a asprante
Enrque de Trastmara -su hermano bastardo-, fruto de a reacn entre
su padre, Afonso XI, con doa Leonor de Guzmn. E punto gdo para e
confcto fratrcda eg en 1364, cuando Aragn y Casta entraron de
eno en a guerra de os Cen Aos a causa de as respectvas petcones
de ayuda que os renos pennsuares soctaron a Franca e Ingaterra.
Durante cnco aos os avances y retrocesos fueron constantes, con
- -18 18- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
bataas decsvas ganadas por e rey Pedro, por e|empo, N|era. E odo
entre os hermanastros fue ncrementndose y, a fn, tras e combate de
Monte, acontecdo en 1369, os ntereses de os Trastmara se veron
benefcados con a propa muerte de monarca casteano. Segn se dce,
Pedro I soct paramentar con su enemgo desde su refugo forzoso en e
casto de Monte. Enrque acced a eo y, con a compcdad de su
aado Bertrand du Guescn, concert una entrevsta traconera, durante
a cua comet e terrbe regcdo por su propa mano. Otros aseguran
que fue e propo Du Guescn quen perpetr e asesnato de rey Pedro,
propcando un cambo trascendenta para a hstora de Espaa.
Como vemos, as ntrgas, con|uras y refregas no fataban entre os
ascendentes de futuro marsca francs.
En 1383, cuando e duque |uan IV consodaba su poscn en Bretaa,
desposey a |eanne Chabot -nca supervvente en nea drecta de a
casa de Ras- sucedndoa en sus domnos. A medados de a dcada de
1390, mentras contnuaba con sus ntrgas con Ingaterra, ofrec a mano
de su h|a Mara a Enrque de Lancaster, con una dote que ncua a cudad
portuara de Brest y e seoro de Ras. |eanne de Ras, vendo con
mpotenca que su casa era ofrecda por un usurpador a un prncpe
extran|ero, decd presentar su caso ante e Paramento de Pars,
buscando os medos de evar a |uco a duque |uan IV de Bretaa. E rey
Rcardo II de Ingaterra, deseoso de sostener a su aado bretn, tom a
defensa de |uan IV. Tras una proongada ucha |udca, |eanne de Ras
consgu recuperar su patrmono con todos sus derechos de propedad,
pero se pante entonces una nueva cuestn: s ea faeca, qun
heredara sus terras?
La muerte de duque |uan IV a prncpos de novembre de 1399 aceer
as decsones que haban de tomarse. En 1402, su vuda, |uana de
Navarra, cas con e rey Enrque IV de Ingaterra. |eanne de Ras, cuyo
apodo era La Sage ('La Saba'), se percat de que e tempo |ugaba a su
favor, recordando que antao, en 1304, a casa de Ras se haba aado
con a casa de Machecou, cuando Eustache Chabot (de a casa de Ras)
se cas con Grard de Machecou. La descendente de ambos, Catherne de
Machecou, haba contrado matrmono con Perre de Craon, y e h|o de
stos, |ean de Craon, tuvo una h|a amada Mare.
En a poca de padre de |eanne de Ras, una de sus tas, otra |eanne
apodada La Foe ('La Loca'), se haba casado con Guy de Lava. E
descendente de ambos, otro Guy de Lava, se presentaba como un
potenca sucesor y heredero de seoro de Ras. Para |eanne de Ras, a
soucn se presentaba cara como e agua y era mperatvo casar a Guy II
de Lava con Mare de Craon, reunendo con este matrmono todas as
ramas de a fama, y hacer de h|o de stos (e prmognto) e sucesor y
heredero unversa de sus benes. A pesar de a sabdura de |eanne de
- -19 19- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Ras, era dfc crear un nexo sobre e absmo potco que se haba
acrecentado durante todos aqueos aos... La casa de Ras tena en muy
ba|a estma a a casa de Montfort, a cua, despus de todo, haba robado
su seoro ofrecndoo a os ngeses. Los Craon, por otro ado muy undos
a os Montfort, ntentaron por medo de Perre de Craon (bsabueo
materno de Ges), y probabemente ba|o as rdenes de duque |uan IV,
asesnar a Over de Csson, crmen no consumado, con a consguente
huda de Perre a Espaa. Csson era condestabe de Franca y cabeca
de un partdo a que a ata acurna francesa desprec por ser sus
ntegrantes atos funconaros y arstcratas de segunda fa a fe servco
de os reyes Caros V y Caros VI de Franca. E apeatvo marmousets
('mongotes') que es fue apcado defne a a perfeccn e sentmento
que nundaba a Franca de os tmos coetazos medevaes. Hoy en da, y
para su desgraca, su nombre es ms recordado por e nacmento de
cebre escrtor |uo Verne, quen vno a mundo en a cudad de Nantes e
8 de febrero de 1828, precsamente en a cae Over de Csson n. 4.
Pero vovendo a nuestra hstora, dremos que |eanne de Ras, apremada
en encontrar un heredero, so pena de que e seoro fuese a parar
nuevamente a ducado de Bretaa, se puso manos a a obra y esgrm
sus nnegabes dotes dpomtcas para aanar as dferencas. Su
medacn se tradu|o en un rotundo xto cuando Guy II de Lava acept
cambar su apedo por e de Ras a fn de perpetuar dcha casa nobara,
y e 5 de febrero de 1404, sn nngn mpedmento, pudo desposarse con
Mare de Craon. En otoo de ese msmo ao naca su prmer h|o, Ges, a
ste sgu otro vstago, Rene, nacdo en 1407. Por tanto, os padres de
futuro paadn francs, por mor de os acontecmentos y enaces
famares, posean unos domnos nmensos desde Bretaa hasta Potou y
desde Mane a An|ou. Y como nco heredero de aquea rqueza
patrmona, e prmognto Ges tena todas as papeetas para
transformarse en e hombre ms poderoso de Franca y uno de os ms
nfuyentes de su poca, por encma ncuso de msmsmo monarca gao.
Ser demasado conscente de este gozoso destno fue sn duda uno de os
factores que abonaron a perdcn de su compe|a personadad. De nada
e srv proceder de a nobe estrpe de os Montmorency y os Craon, ser
neto de cabaero Brumor de Lava, sobrno neto de Du Guescn o
parente de condestabe Csson. Todos estos vncuos sanguneos
comados de vrtudes, herencas fabuosas y enfermedades congntas
termnaron por hacer exposonar una de as mentes ms perversas que
haya poddo contempar a atnta humandad. Sepamos, pues, ago ms
sobre a sotara nfanca de Ges.
- -20 20- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
UNA INFANCIA EN SOLEDAD UNA INFANCIA EN SOLEDAD
Ya hemos comprobado cmo os basones que concurreron en e
nacmento de Ges de Ras deron orgen a a unn de varas fortunas,
as como a posesn de nnumerabes y rcos terrtoros. Pero tanto orope
no fue a|eno a os sentmentos, pues era evdente a fata de amor entre
Guy de Lava, ahora convertdo en barn de Ras tras e matrmono, y
Mare de Craon. Ambos cnyuges consnteron os desposoros a sabendas
de que no exsta entre eos nnguna atraccn fsca n empata que
pudera haceres soportar una convvenca ms o menos norma. En aque
tempo medeva este tpo de a|ustes entre famas nobes era o ms
habtua y nade osaba contravenr acuerdos de seme|antes
caracterstcas. Por tanto, nos encontramos ante una pare|a cuya nca
ntmdad era a sexua con ob|eto de engendrar h|os, que era, en
defntva, de o que se trataba s se deseaba mantener a savo a estrpe.
En e caso de Ges, y por ende de su hermano Rene, os dos varones
tuveron que vrseas muy pronto a soas frente a mundo. Se es prv de
prvego ms fundamenta: poder crecer a ado de unos amantsmos y
protectores padres. S es certo que stos guardaron as aparentes formas
que a socedad francesa es exga y mantuveron a eegante pose de
nobes dneos en todo momento. Sn embargo, en a ntmdad de aque
hogar a stuacn no poda ser ms fra. Durante os prmeros aos de
vda, Ges apenas tuvo contacto con sus progentores. A decr verdad,
debemos atrbur a cranza de os hermanos De Ras a nsttutrces y amas
de cra como Guemette a Drappre, una mu|er de acredtadas
facutades para ese traba|o que proceda de a comarca de Champtoc. La
Drappre se az como aguen prmorda en os prmeros pasos de Ges,
ser quen e amamante, quen e ensee a camnar, quen e ene de
carcas y besos, aquea que e nstruya en e babuceo de as prmeras
paabras. Como es gco, esta generosa seora se convrt en una
exceente susttuta materna, ncuso aguno de sus propos h|os fue
hermano de eche de Ges y, para mayor trsteza, quedaron mpcados
drectamente con su vda. Uno de eos amado |ean orent sus pasos
haca e sacerdoco, entrando ms tarde a servco de barn de Ras como
capen. Otro h|o ms pequeo de Guemette tuvo peor destno y, en e
- -21 21- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
proceso que aos ms tarde se sgu contra Ges de Ras, aparec como
uno de os posbes nos asesnados por . Guemette se mantuvo a
ado de os pequeos nobes hasta a muerte de su mardo, quen formaba
parte de a servdumbre paacega. Sguendo a costumbre de a poca,
tuvo que abandonar Champtoc para ncorporarse a servco de a madre
de obspo de Nantes. Parad|camente, este msmo preado de a Igesa
sera e |uez ecesstco ante e que se tuvo que presentar Ges de Ras
durante e proceso a que se e somet en 1440.
En todo caso, e heredero de aqueos benes no pudo conocer e
ambente de una fama fez y sda como se poda suponer en gentes de
tanta acurna y, durante sus prmeros sete aos de exstenca, tan so
recb contadas vstas de su atareada madre y de su atanero padre. En
este tempo se ocup en crecer sn ataduras n conse|os, aunque de
nmedato demostr unas apttudes nnatas para aprender determnadas
dscpnas acadmcas. Todo eo mentras |ugaba por os arededores de
Champtoc en compaa de otros nos provenentes de famas acayas
que ofrecan sus servcos en e casto. E pequeo Ges se nstruy,
como otros nfantes de su condcn soca, en as prctcas de a escrtura
y de a ectura, mane| muy pronto enguas como atn y grego, mentras
no descudaba su francs y, por supuesto, su bretn nata. Hay que decr
que a os cudados de Guemette a Drappre se aaderon as
enseanzas mpartdas por tutores en cas todos os casos ecesstcos;
posbemente, os ms nfuyentes fueron e sacerdote y abogado Georges
de Boszac, y e sacerdote y futuro presbtero de Angers, Mche de
Fontenay, quen eg a decr o sguente sobre su reacn con Ges
durante a nfanca y adoescenca de ste:
E |oven Ges me parec sempre muy adeantado para sus
aos, fsca y mentamente. En ugar de presencar durante e
tempo que estuve con e desarroo gradua de sus dotes y
taentos, Ges me sorprend desde e prncpo por a madurez y
extraordnara brantez de su mente. Era un geno, pero estaba
excesvamente conscente de que o era. Ta vez porque nade
entenda esta compe|dad de su carcter, e narcssmo fue su
vco y como resutado de a costumbre de recrearse en su propa
magen, Ges desarro un orguo y una arroganca que no
conocan mtes. Empez muy pronto a mostrar tambn un
esprtu de rebeda y a mponer su vountad sobre todos os que
e rodeaban. He de decr que, mentras estaba recbendo a
nstruccn necesara para a savacn de su ama, su mente
permanec, en m opnn, sut y astuta. Su suteza era una
suteza femenna y era ms prdgo que sncero en sus actos de
devocn. Desde su ms terna nfanca, percb en un rasgo de
carcter que pareca dervar estmuo y satsfaccn de acto de
nfgr door o cruedad en otros. No era necesaro que este door
- -22 22- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
o sufrmento o provocara : era sufcente para Ges
contempar e door nfgdo por otros, o ncuso eer u or contar
de casos en que este door se haba provocado. Puedo asegurar
que Ges expermentaba entonces pacer en a ectura de
hstoras de torturas y e|ecucones. Pero no creo que hasta esa
fecha se entregara a ese vco en a prctca. Ms adeante,
cuando fue sodado, habr encontrado oportundades de dar
renda sueta a su sed de sangre.
Este testmono carfca notabemente nuestro conocmento de a
formacn humana en a que creca e desasstdo Ges. Nos encontramos
ante una madre ndoente que rehsa querer a sus propos h|os y, por otro
ado, un padre ms preocupado en acumuar rquezas y ttuos que en
atender a educacn de su proe. Y en ese ambente de abandono
sentmenta va crecendo a nestabdad emocona de aque no su|eto
a dctado de un destno que seguramente no haba pretenddo. No es
aventurado pensar que as pscopatas que padec Ges de Ras no se
huberan producdo de haber sentdo un afecto cauroso por parte de sus
padres. Pero o certo es que tanto Guy como Mare no tuveron mucho
tempo para enmendar aque evdente error fruto de a socedad y poca
que es toc vvr. E 28 de septembre de 1415 Guy de Ras se encontraba
partcpando en una fastuosa cacera por os arededores de Champtoc.
Estos eventos campestres eran muy frecuentes entre a nobeza durante
os escasos momentos de paz que permta a nacababe guerra de os
Cen Aos. En un epsodo de aque ance un grupo de |netes ogr cercar
a un enorme |aba de retorcdos comos afados. La besta fue herda de
dversos anzazos, pero su bruta resstenca fsca, abonada por sete
nvernos de expermentada vda, hzo que an buscara un tmo refugo
en o ntrncado de bosque. Guy, bravucn como era y dspuesto a no
de|ar que nnguno de sus amgos se apropara ndebdamente de mrto
de cobrar a mportante peza, desmont de su cabao y tras desenvanar
su pua de caza se acerc temeraramente a ugar donde supuestamente
yaca e morbundo verraco. Empero, cuando e sonrente barn de Ras se
dspona a rematar a anma, ste se revov con a voenca de tmo
estertor y atac a sorprenddo cazador ncrustndoe sus defensas en e
ventre de ta manera que ambos quedaron undos en un amas|o de
vsceras y sangre. Los compaeros de cacera de Guy tan so puderon
trasadar a ma herdo barn hasta sus domnos en Champtoc, donde,
dada su enorme corpuenca, sufr una enta y doorosa agona con a
mtad de sus trpas fuera de ventre sn que os gaenos puderan hacer
demasado, savo sumnstrare agunos bebedzos en un ntento de paar
os deros prevos a su faecmento. Es aqu donde podemos nscrbr una
de as mgenes que marcaron a nfanca de Ges. Con cas once aos de
edad, nade pudo o quso mpedr que e mozabete permanecera
mpasbe a ado de su padre durante os das que se proong aquea
tortura. Fueron momentos extremos durante os cuaes Ges, con os o|os
- -23 23- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ms abertos que nunca, observaba os rasgos contrados en a faz de
aque hombre a que tan poco haba tratado o querdo. Le|os de sentr
pena, door o squera asco ante as terrbes herdas de su padre, Ges se
mantuvo con gesto sereno ante aquea espantosa escena. Tras e bto, e
muchacho no snt stma, no derram una soa grma, n se acerc a
cadver de su padre. Seguramente, en ese nstante, una nueva y feroz
sensacn haba andado en su ama de nmnente asesno: e gusto por a
sangre y a exctacn que provocaba en e door a|eno. A pesar de todo,
Guy de Ras tuvo ucdez sufcente para eaborar un documento de tmas
vountades en e que se refe|aba, sn tapu|os, a ntencn de encomendar
a tutora de sus h|os a su prmo |ean Tournemne de La Humaudaye,
hombre caba y perfectamente cuafcado para asumr dcha
responsabdad. Por desgraca para , esta petcn testamentara no se
cump a ntervenr e suegro de Guy, |ean de Craon, quen mpuso, dada
a de|adez de su h|a, sus derechos como abueo en e nmo de preservar
a nmensa fortuna famar que Ges como heredero empezaba a
acumuar. ste es sn duda otro de os factores crucaes que aceeraron e
mpuso de futuro marsca haca os nsondabes absmos nfernaes. E
ve|o de Craon era, a decr de muchos, un hombre de carcter enrgco y
voento. Curtdo en su mocedad en as des de bandda|e, presentaba
aspecto de guerrero forndo ms nteresado en as cuestones econmcas
que en as famares. Dcen de que ncuso eg a ser sateador de
camnos, en cuyas redes pratas cayeron persona|es tan ustres como
Yoanda de Aragn, duquesa de An|ou, a a que prv de sus me|ores |oyas
y anos, motvo por e cua, y a pesar de su redencn posteror, nunca
fue ben vsto en a corte francesa. De Craon era un persona|e desprovsto
de sentmentos afectvos y so nteresado en eaborar maqunacones
potcas oportunas que e permteran segur mantenendo su estatus
como segunda fortuna de Franca. Tras recbr a tutea de sus dos netos
hurfanos de padre y contempar cmo su h|a Mare se ae|aba an ms
de os nos tras un nesperado enace con Chares d'Estouteve, do
renda sueta a os pequeos sn mportare un pce su educacn
convencona. De ta modo que, mentras os maestros asgnados a os
pequeos se esforzaban por ncucares os conocmentos bscos en
teooga, hstora, potca..., su abueo es permta crecer como sava|es
en e entorno de Champtoc. S en aguen se f| fue en e pequeo Rene,
e nco parecdo fscamente a a fama Craon, por o que fue prvegado
con aguna de as escasas atencones de su maquavco abueo. En
cuanto a Ges, ms parecdo a can de os Lava, e astuto nobe se apc
a a tarea de enseare os proceosos senderos de una supuesta nobeza
arstocrtca. En estos aos |ean de Craon educ errneamente a Ges en
a creenca de que sus ttuos y rquezas e stuaban por encma de as
eyes de obedenca a rey o a Dos. Esto fue determnante a a hora de
edfcar a personadad de ya adoescente Ges de Ras, quen, por certo,
sempre tem y od a fgura de su abueo materno. En su propo
- -24 24- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
testmono aseguraba que e despadado De Craon e nc en e
acohosmo y en a cruedad haca sus seme|antes, afrmando que s
aguen exsta tan mavado como , se haba sdo sn duda su abueo.
Tras a muerte de su padre, an e poda quedar a esperanza de una
hpottca reconcacn con su madre. Sn embargo, tambn eso e fue
negado, pues a desdchada Mare faec nesperadamente poco tempo
despus de que o hubese hecho su prmer esposo. En esta crcunstanca,
os hermanos De Ras quedaban su|etos de forma nexorabe a excusvo
arbtro de su abueo materno, o o que es o msmo, a suerte sobre su
formacn persona y esprtua estaba echada. Ges prosgu resgnado
con su aprendza|e en Champtoc, sempre, eso s, ba|o a severa
supervsn de su famante tutor. Durante esos aos anduvo ocupado con
e estudo y os deportes a are bre. E muchacho manfest ya a una
edad temprana una perca desacostumbrada en todo o que emprenda,
de|ando pronto atrs a sus maestros y confando en su propa sed de
conocmentos y en su capacdad propa para adqurros. |ean de Craon
era demasado ve|o para evar a cabo a tarea de dscpnar a Ges, cuyo
temperamento e haca tan ndomabe como egocntrco, y a ta efecto
soct en e casto a presenca de Roger de Brcqueve, prmo de sus
netos y, desde entonces, fe compaero de andanzas y aventuras, o que
e convrt de grado en cmpce de os prmeros desmanes provocados
por e heredero de Ras. Roger, muy a su pesar, termn por ser a dana
perfecta para e racundo abueo, e cua nunca propn castgos fscos a
sus netos y s en cambo a prmo, a que no dudaba en azotar o fustgar
con e tgo por as travesuras cometdas por os |venes. Era evdente
que Ges estaba muy adeantado fsca y mentamente para su edad y e
orguo que e domnaba a saberse depostaro de tanto poder nunca e
mpd asstr a os castgos que caan n|ustamente sobre su parente sn
e menor atsbo de sentmento de cupa, ms ben a contraro, dado que
por entonces e |oven ya dsfrutaba con a vsn de door a|eno. En
esprtu, a admracn de s msmo se convrt en vco, y a consecuenca
de a costumbre de recrearse en a contempacn de su propo refe|o, e
|oven Ges empez a dar muestras de una arroganca que con e tempo
no tuvo mtes. Manfest tambn muy pronto un carcter rebede, as
como un deseo rresstbe de mponer su vountad sobre todos os que e
rodeaban. Aferrndose a sus bros como nca fuente de a sabdura que
anheaba, ey a Vaero Mxmo, as (etamor#osis de Ovdo, os Anales
de Tcto y La Ciudad de )ios de san Agustn. Pero hubo un momento
crtco para e muchacho y ste se produ|o cuando cog en sus manos por
prmera vez Las $idas de los C'sares, un manuscrto decadamente
umnado de os reatos de Suetono. Las obscendades de Tbero, as
cruedades de Cagua, a excentrcdad de Nern y, en defntva, e poder
desptco que toda a nea mpera e|erc sobre sus subdtos, deberon
de haber tendo para a ms profunda y pegrosa fascnacn Aqu
estaba su propo corazn reveado en su futura putrefaccn. Este era e
- -25 25- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
hombre que ba a ser: un rey, un trano, un monstruo que gobernara
con e temor ms que con e afecto, sometendo a sus vasaos a poder
nexorabe de su vountad. E arrobamento producdo por a vsn de as
ustracones e de|aba sn aento, de ta manera que se vea obgado a
de|ar e bro a un ado para montar en su cabao durante un rato o
zamburse en e ro para nadar. En readad, bastaba cuaquer cosa con
ta de camar momentneamente a febre que esas mavadas fantasas e
provocaban. Aunque, movdo por un deseo rrefrenabe, regresaba una y
otra vez a esa hpntca reacn de mandataros romanos hasta que
termn por convertrse en un texto obsesvo para . Fnamente, tras
nnumerabes noches en a bboteca de Champtoc, e aprendz de
asesno acab concuyendo que s aqueos gobernantes de mayor y ms
espnddo mpero antguo haban actuado as, por qu , que era
representante de a mayor pureza nobara, no podra mponer sus deseos
a todos aqueos que se dobegaban ante su fgura. Muchos aos despus,
en su |uco, reconoc e terrbe efecto que a nmorta obra de Suetono
haba tendo en .
No obstante, en ago s se esforz e mpacabe abueo De Craon, y esto
fue a educacn mtar de su neto. Ges se prepar a concenca para
asumr a edad temprana a condcn de hombre de armas en aquea
Franca nvoucrada en a guerra de os Cen Aos. A un nobe que
ostentaba su mpecabe rango se e exgan varas cuadades bcas que
deba esgrmr en os campos de bataa. A ta efecto, e futuro marsca se
adestr con suma efcaca en e mane|o de a espada, hacha de combate,
anza y daga, sobresaendo en todas esas dscpnas guerreras. La anza
tena unos cuatro metros y soa ser una robusta peza de fresno que ba
aumentando de grosor haca a empuadura y acababa en una fna y arga
punta. A cabao se evaba frmemente su|eta deba|o de brazo mentras
que as pernas se apretaban con fuerza contra os estrbos y a sa,
hacendo de cabao y cabaero un proyect capaz de derrbar o atravesar
a armadura de un adversaro. Cuando se utzaba desmontado, aqua se
cortaba por a mtad para hacera ms mane|abe. La aabarda era cada
vez ms aprecada y un arma morta consstente en una cabeza de hacha
su|eta a un ast de dos metros, rodeada de meta para que no pudera ser
desmochada; sta se utzaba para aporrear o perforar a un adversaro. S
ben a rena de as armas, en cuaquer campo de bataa en aque prmer
terco de sgo XV, era a espada, smboo de a cabaera y a nobeza.
Hecha de ms fno acero (e de Bordeaux era atamente aprecado) a
mayora, de un metro de ongtud, tena una smpe guarda de cruz y un
pesado pomo. Haba otras armas ms fnas para usos especaes y con una
seccn en forma de damante para poder atravesar as armaduras, pero a
mayora tena una ho|a ancha y de dobe fo para cortar. Tambn eran
popuares otros tpos de espadas ms argas que se empuaban con
ambas manos (aunque an no haban acanzado as monstruosas
proporcones de as de sgo XVI). Fnamente, en a cadera derecha os
- -26 26- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
combatentes evaban una daga de tpo balloc* o msercorda. Esta no
era reamente un arma de combate y se empeaba por o genera para
rematar a un adversaro herdo o como tmo recurso, ya que poda pasar
a travs de un vsor o entre as rend|as de a armadura hrendo o
matando a aguen que de otra manera sera nvunerabe.
En sus aos de nstruccn mtar Ges demostr ser un aventa|ado
dscpuo en o concernente a doctrna castrense y empeo de as armas,
cuadades que desarro hasta a perfeccn cuando ntervno tempo ms
tarde en os combates contra os ngeses a servco de defn Caros VII.
Desde uego, nade pudo dscutr que fue un fe garante de modeo
cabaeresco exgdo a os de su condcn en aquea poca tan agtada de
a hstora francesa. Los e|rctos que se pertrechaban en Franca a
prncpos de sgo XV estaban basados en e hombre de armas: es decr,
un guerrero atavado con una armadura competa y entrenado para
combatr a cabao y a pe. Poda ser un cabaero s posea e necesaro
estatus soca y haba sdo sometdo a una ceremona forma, como fue e
caso de Ges de Ras. S ben todos os hombres mportantes eran
cabaeros, muchos hombres de armas eran smpes hdagos (e rango
nferor y que tcncamente denotaba un hombre susceptbe de
ser nombrado cabaero), o sodados ordnaros sn taes pretensones. E
hombre de armas era prncpamente un |nete por nstruccn y carcter.
Normamente mandaba una anza, o grupo de eaes que tambn ban
montados, por o que necestaba ser o sufcentemente adnerado para
poder mantener varas monturas, habtuamente una docena. Ges recb
- -27 27- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
en su prmera ceremona ofca a a edad de catorce aos una espndda
armadura banca manesa con a que se e conceda a dstncn de
cabaero. Hasta medados de sgo XIII, a armadura haba estado
fabrcada de maa (fas de anos de herro densamente entreazados),
aunque graduamente se fueron aadendo pezas de acero para consegur
mayor proteccn contra os gopes y os proyectes. Haca 1415, e tra|e
de mnas, o armadura competa, haba acanzado cas su estado
defntvo y e cabaero ba cuberto cap+,+pied ('de a cabeza a os pes')
de acero pudo. Deba|o de a armadura se utzaba un |usto acochado
-a*&eton. para mpedr e roce de meta y para absorber parte de a
fuerza de a fecha. Hasta e ao 1400 muchos guerreros vestan un
chaeco de maa sobre aqu y posterormente una cota de mnas
metcas. Ta mpedmenta pesaba sn duda, pero e mayor probema era
e de agotamento debdo a caor en e nteror de a armadura. E
desarroo de a armadura banca competa -amada as porque todas
sus pezas eran de meta pudo- ayudaron a resover este probema.
Nade poda cera sn ayuda y era necesaro dsponer a menos de un
asstente. Sn embargo, e peso de un tra|e competo no era ago
ntoerabe: con un promedo de 28-35 kos, e peso de un arns competo
no era superor a de equpo de un nfante moderno. Ms an, e peso
estaba dstrbudo arededor de cuerpo y cada peza, dspuesta y
artcuada para adecuarse a os movmentos de guerrero, por o que os
cabaeros no necestaban ser subdos a cabao por medo de poeas
como antao. Un hombre de compexn norma poda subr a su cabao
con facdad; tampoco era mposbe evantarse desde una poscn de
postracn, a menos que estuveran totamente extenuados, aturddos o
herdos.
La parte ms pesada e ncmoda de a armadura era e casco, por o
que frecuentemente se qutaba cuando se encontraban e|os de a accn
o sta era mprobabe. E torso estaba cuberto por una peza de espada y
pecho artcuada con pernos en e ado zquerdo y hebas en e ado
derecho y sobre os hombros. Los brazos y pernas tenan tubos undos de
forma smar y e codo y a roda estaban cubertos respectvamente por
as pezas amadas couter y poleyn, que permtan e movmento. Entre a
cntura y a mtad de muso haba una fada de aros de acero. Guantes
artcuados protegan as manos y sabatones os pes. Una nnovacn
pertenecente a a tma parte de este perodo o consttuy una mna
pequea y crcuar que protega ambos sobacos, zona muy vunerabe
cuando se evantaba e brazo para asestar un gope. Otra nnovacn que
susttuy a a$entail de maa era e guarda-cueos sdo, que ba undo a
casco, conocdo como bascinet/ este trmno se generaz de ta forma
que os contemporneos o utzaban para ndcar e nmero de cabaeros
que engrosaban os e|rctos. Era una peza muy a|ustada que egaba
hasta a parte posteror de a cabeza. La cara estaba protegda por un
vsor o por otro casco que se pona encma de aqu. E vsor, de forma
- -28 28- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
puntaguda, do orgen a trmno bascinet de cara de perro y poda r
undo con goznes o ben deszarse para obtener una me|or vsn y
ventacn. E gran casco, con forma de cubo que no ofreca nngn
confort, se utzaba en torneos pero no en a guerra. Los hombres rcos
adornaban sus armaduras con tras de atn o meta dorado; os que
tenan escudos herdcos os mostraban en una peza a|ustada amada
cote d0armes (teramente, 'escudo de armas', que posbtaba a
dentfcacn en a bataa y tena un gran sgnfcado smbco). E escudo
de armas tena e efecto de hacer saber que su poseedor estaba en
condcones de pagar un rescate, o cua era una vaosa pza de seguros
en caso de pegro de muerte. Se cree que e cote d0armes fue
abandonado a prncpos de sgo XV y susttudo por una armadura banca
de acero como a que evaba Ges de Ras en su graduacn cabaeresca.
Es precsamente en esta etapa adoescente donde se nscrbe e prmer
asesnato a manos de futuro ogro. Segn se cuenta, Ges, enardecdo por
su nueva condcn de guerrero, practc furosamente su destreza con as
armas en peees confecconados con pa|a y trapos hasta que, aburrdo por
a fata de respuesta en aqueos ob|etos nanmados, decd empearse a
fondo frente a supuestos adversaros carnaes. E eegdo para a prueba
fue su amgo de |uegos Antone, un frg muchacho, h|o de srventes en
Champtoc y que se senta dstngudo por a compaa de nobe
heredero. Este, utzando una amabdad fngda, dspuso que su
compaero tomara en sus manos un pua con e que se e opondra en
snguar combate. Como es obvo, Antone no estaba tan avezado en a
ucha como Ges y, tras unos segundos de nt resstenca, recb una
estocada morta que e precpt a sueo, donde se desangr ante a
mrada perversa y compacente de que haba sdo hasta entonces su
nseparabe cmpce de travesuras nfantes. Ges no snt a ms
mnma compasn por e yacente, descubrendo, para su deete, que en
aquea prmera muerte provocada por su vountad haba expermentado
un pacer rremsbe ante a vsn de a sangre que brotaba a raudaes en
e cuerpo de su contrncante. Contemp a agona de no hasta que
mur sn n squera tener e ademn de pedr auxo para ntentar savar
esa vda. Ms tarde y una vez conocdo e uctuoso suceso, e abueo tap
aque captuo pagando una rdcua suma a os resgnados padres de
faecdo, con o que Ges sa mpune de prmer asesnato de su
hstora.
- -29 29- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
MATRIMONIOS IMPOSIBLES MATRIMONIOS IMPOSIBLES
A os decss aos e aspecto fsco que presentaba Ges de Ras no
poda ser me|or para un |oven arstcrata. Superaba con creces e metro
ochenta de estatura, por os que se reparta un cuerpo perfectamente
muscuoso y sano. Era muy ancho de hombros por e contnuo
entrenamento mtar y su agdad de movmentos no perturbaba en
absouto a extraa eeganca natura que e acompaaba en su porte.
Ges era, sn duda, prototpo de dea encarnado en os cabaeros
franceses de su condcn y a esto aada un aspecto agracado debdo a
a armona de su rostro, en e que destacaban sus grandes o|os azu caro
y os pmuos pronuncados, tpcos de a naturaeza bretona. E con|unto
se competaba con un negro y onduado cabeo que acentuaba an ms s
cabe su ustrosa tez acetunada y sus ro|zos abos carnosos. Como
vemos, su agradabe persona y su cuantosa fortuna abran fcmente e
camno para soctar en matrmono a cuaquer damsea pertenecente a
as grandes casas francesas. Sn embargo, un hecho nterfr gravemente
en esta pretendda y, por otra parte, gca bsqueda: a evdente
homosexuadad de Ges. Ya desde sus prmeros aos, segn testmono
de sus mentores, mostr certas maneras femennas en su
comportamento. Ms tarde, sufr as reganas de su abueo cada vez
que e sorprenda hacendo mantas o en acttud comprometda con pa|es,
muchachos de servco o su propo prmo Roger de Brcqueve, por os
ntrncados rncones de casto seora. Aun as, a homosexuadad de
Ges fue gnorada por su abueo, como tantas otras conductas
reprobabes de muchacho, y pronto e ancano se dspuso a a tarea de
buscar a a me|or canddata para su neto. La prmera eeccn recay en
a pequea |eanne Peyne, de apenas cuatro aos y hurfana de Fouques
Peyne, seor de Hambuy y Brquebec. E compromso tuvo ugar e 14 de
enero de 1417, da en que se frm e contrato nupca que unra a
heredero de Ras con una heredera normanda. Esta unn, preparada a
concenca por |ean de Craon, ntegrara as posesones heredadas por a
muchacha, que consttuan a mayor fortuna de Normanda, a ya de por s
magnfco patrmono de os Ras y os Craon. Empero, esta magna
operacn econmca y terrtora se vno aba|o cas de nmedato cuando
- -30 30- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
agunos nobes ocaes, aarmados, y con razn, por o que estaba a punto
de orgnarse, denuncaron e hecho ante e Paramento de Pars, o que
paraz a concrecn de contrato. Este contratempo encoerz a ve|o
banddo bretn, que no ce| en e empeo de ensanchar as fronteras de
su heredad aun a sabendas de que a mayor parte de a arstocraca
francesa vea con receo todas sus manpuacones. Fnamente, tras
meses de escrupuosa seeccn, e 28 de novembre de 1418 se frm un
nuevo acuerdo matrmona para Ges de Ras. En esta ocasn os o|os
de astuto De Craon se haban f|ado en Batrce, h|a de Aan IX, vzconde
de Rohan, conde de Porhot y sobrna de duque |uan V de Bretaa. No era
tan rca como a anteror, pero a menos era parente drecta de amo y
seor de Bretaa, con o que eso supona de tranqudad para as terras
gobernadas por a fama de Ras-Craon. Todo haca ver que en esta
ocasn nngn obstcuo entorpecera e camno de |oven barn haca e
atar. Sn embargo, e nfortuno reaparec trgcamente y a bea
muchacha faec de forma sorpresva unas semanas ms tarde en a
ocadad de Porhot. E pertnaz rumor popuar extend de forma funesta
una versn sobre a muerte de a doncea. En sta se afrmaba que
Batrce haba muerto tras pncharse e dedo pugar de su mano con a
pa envenenada de una rosa preparada a ta fn por aguen snestro de
que |ams tuvo notcas y que agunos dentfcaron ya en ese tempo con
e propo Ges de Ras, pues e mozo no quera ba|o nngn pretexto yacer
con dama aguna n rendr servco a su odoso abueo. A pesar de esta
segunda ntentona fada, e ancano De Craon sgu perseverando para
consegur una mu|er apropada para su dscoo neto.
Mentras tanto, Ges ba madurando y, en 1420, sn n squera haber
cumpdo os decss aos, e eg e tan ansado momento de recbr su
bautsmo de guerra. Ocurr en un escenaro domnado por a guerra de
os Cen Aos, en a que os brtncos estaban ocasonando severas
derrotas a os franceses. En ese trance, e defn Caros se asfxaba por a
fata de recursos mtares y econmcos vendo cmo as dferentes casas
nobaras de pas gao se enzarzaban entre s, aadas o no con e nvasor
ngs. En e ao menconado, e duque de Bretaa fue derrotado y
capturado por uno de sus subdtos. Ges, azado en a categora de
cabaero y sendo representante de a mayor barona de pas bretn, no
dud, a pesar de su escasa edad, en ponerse a frente de un pequeo
e|rcto pagado por con e que acud presto a Chantoceau, casto en
e que e duque se encontraba arrestado ba|o custoda mtar. Ges anz
sus tropas con msmo en a vanguarda haca os muros de a fortaeza.
Y, en una breve aunque decsva embestda, ogr expugnar as defensas
de a paza adentrndose en ea hasta consegur berar a su seor. Esta
prmera gesta e gran|e notabe popuardad en Bretaa y e propo
duque, agradecdo por a heroca actuacn de su cas mberbe vasao, e
nombr uno de sus ugartenentes. Segn se cuenta, en este pequeo
confcto oca, Ges ya demostr una determnacn y una cruedad
- -31 31- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
extremas en su comportamento aadendo unas cuantas muertes a su
sta sangrenta de vctmas. Aunque, como e ector sabe, s matas a
aguen en un contexto de paz eres un asesno, mentras que s matas a
mes en una guerra eres e mayor de os hroes acamado por os tuyos.
Son as parado|as de nuestra cvzacn. Con su recn adqurda vtoa de
gran guerrero, Ges atend os nuevos panes de boda que para haba
eaborado su abueo. Y, a dferenca de os anterores, en esta ocasn s
que escuch usonado o que su tutor e propuso. Esto era unrse en
matrmono de grado o por a fuerza con su prma e|ana Catherne de
Thouars, una bea muchacha de a msma edad que Ges y que gozaba
de smpata por su parte desde que se haban conocdo sendo nos.
Catherne era h|a de Met de Thouars y Batrce de Mont|ean, poseedores
de rcos terrenos en Potou, condantes con os pertenecentes a a
barona de Ras. A pesar de a evdente fecdad mostrada por os |venes,
e padre de ea se neg en redondo a que se ceebrase nnguna unn
entre ambas casas. Las razones de a oposcn eran varas. La prmera
era, sn duda, e despreco de os seores ocaes haca |ean de Craon y su
oscuro pasado; a segunda, y no menos mportante, era e parentesco
exstente entre Ges y Catherne, ya que eran prmos en cuarto grado y a
consangundad estaba absoutamente prohbda por e Vatcano. A pesar
de todo, De Craon no estaba dspuesto a permtr que una oportundad
como sa de aumentar sus ncacuabes tesoros se e escapara
nuevamente de as manos y a ta efecto dspuso, acaso recordando sus
tempos de banddo, una treta para secuestrar a a heredera de Thouars y
casara en secreto con su neto; o que hoy amaramos potca de terra
quemada o de hechos consumados. E 30 de novembre de 1420, |ean de
Craon, en compaa de su neto y de agunos hombres, cabag haca
terras de Potou, donde captur a Catherne para uego marchar raudos a
una ermta rura donde estaba todo organzado para a boda. E ofcante
fue un mon|e prevamente sobornado, quen reaz una ceremona tan
rpda como tensa, pues se pensaba que a reaccn de os parentes de a
nova sera host e nmedata. Una vez concuda a ceremona, e grupo se
refug en Champtoc a a espera de acontecmentos. Aunque, para su
agradabe sorpresa, stos no se produ|eron en as dmensones
preconcebdas, ya que tan so se present un to carna de a muchacha
escotado por dos cabaeros dspuestos a recamar a devoucn de
Catherne. De Craon escuch con sonrsa rnca as exgencas de aqueos
hombres y, tras medtar unos segundos, orden a sus sodados que
apresaran a os ncautos nobes, que acabaron con sus huesos en as fras
mazmorras de casto. sta era una afrenta n|urosa haca a casa de
Thouars. Sn embargo, e padre de a forzada nova no estaba en
condcones, dado e poder de su oponente, de organzar una respuesta
bca que asegurara a recuperacn de su amada h|a. Tampoco quso
soctar e apoyo de duque de Bretaa, pues saba que ste se decantara
por os Ras y, a fn y a cabo, ese matrmono e podra reportar benefcos
- -32 32- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
en aque nestabe marco potco y soca. En consecuenca, todos os
protagonstas de aquea farsa de|aron que transcurrera e tempo
pensando que as aguas voveran a su cauce orgna en un epsodo
caracterstco de aquea poca tan convusa para a hstora de Franca.
|ean de Craon, crecdo por su vctora, ev su osada an ms e|os y, tras
quedar vudo de su mu|er Batrce de Rochefort, ceebr su propo
matrmono rempago con Anne de Se, abuea de Catherne, hecho
acontecdo pocos das ms tarde de a boda secreta de su neto, o que
termn por mnar a mora de Met de Thouars, quen enferm para morr
resgnado dos aos ms tarde. En cuanto a os tres presos de Champtoc,
dremos que fueron berados agn tempo despus, s ben e to de
Catherne faec vctma de unas febres contradas en os nsanos
caabozos de a fortaeza. En abr de 1422 se procam ofcamente a
unn de os dos herederos despus de que |ean de Craon hubese
depostado una fuerte suma en as arcas vatcanas, o que posbt que e
papa bend|era aque matrmono tan raro. Fnamente, e 26 |uno de ese
msmo ao os cnyuges vean ratfcada de forma ofca su unn ante os
o|os de todos en a gesa de Sant-Maure en Chaonnes. Lo certo es que
para entonces Ges estaba aburrdsmo con aque matrmono. Una vez
superado e emoconante momento de secuestro y posteror boda secreta,
se e haban evaporado os efuvos de fngdo amor haca su prma y
ahora mane|aba con desdn a stuacn mpuesta por su ambcoso
abueo. Catherne, convertda de fogosa amante en sufrda esposa, asuma
con trsteza su espnoso y decado destno sn que n squera hubese
quedado encnta en e prmer tramo de aquea funcn teatra. Nada
menos que nueve aos tuveron que transcurrr para que a pare|a vera a
egada a mundo de su nca h|a, Mare, nacda seguramente en e
casto de Tffauges -nueva resdenca de os Ras- e 7 de septembre
de 1429. Esta na fue e nco fruto carna de Ges y consgu vvr
hasta 1457. Su madre tuvo, en cambo, una segunda oportundad y, tras a
e|ecucn de Ges de Ras en 1440, pudo contraer un segundo
matrmono meses ms tarde de trgco suceso, con |uan II, conde de
Vendme, con quen compart a herenca adqurda de su funesto prmer
esposo. Con |uan II ntent dsfrutar de una fecdad que no haba tendo
en sus prmeros aos de exstenca y, aunque vo morr a su h|a, faec
serenamente en 1462.
- -33 33- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
En o que se refere a Ges, e matrmono con Catherne e otorg una
exceente magen ante sus guaes y vasaos, os cuaes egaron a pensar
de forma usa que e arstcrata estaba a fn preparado para asumr su
brante destno. Aunque Ges, hombre de mpacenca camorosa,
soaba una y otra vez con e momento ms deseado por , que no era,
precsamente, e ayuntamento carna con su ozana esposa, sno poseer
de manera defntva e contro absouto sobre su fabuosa herenca. En
1424 e reconoceron a anheada mayora de edad. En ese da se
encontraba a punto de cumpr vente aos y o prmero que soct fue e
domno absouto sobre e nmenso patrmono que e perteneca por
derecho. Sn duda, ese nstante se az como e ms umnoso de su corta
bografa, con una gunda que e |oven heredero sabore hasta e deete,
ya que despus de tantos aos de humacn ante a fgura de su
nsufrbe abueo materno, poda dar sn expcacones una nmensa patada
fgurada en e trasero de ancano que e apartara de una vez por todas de
su vda. Ese ao Ges cobr su prmera venganza, a trageda que
manch su ama hara que no fuese a tma. Le|os de manpuacones
que no fuesen as propas, encauz sus pasos haca a obtencn de mayor
poder y gora. Los terrtoros nfamados por a guerra eran campos
propcos para eo, por tanto, Ges comenz a utzar os recursos
adqurdos gracas a su casta para stuarse a ado de necestado defn
francs, futuro Caros VII, y que por entonces atravesaba un angustoso
momento. E barn de Ras no estaba precsamente nstrudo, n tena
apttudes para a potca o a dpomaca. Sn embargo, s gustaba de
todas aqueas dscpnas reaconadas con as beas artes. Era un
entusasta de a msca, a pntura y, sobre todo, de a teratura, y,
- -34 34- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
adems, ya haba acredtado sus dotes en e mbto castrense. En
consecuenca, su fabuoso tesoro sera muy t para pertrechar tropas que
srveran a rey en sus campaas mtares contra e nvasor ngs y sus
aados borgoeses. Legaba e momento para que Ges de Ras batera
armas en a agotadora guerra de os Cen Aos. Lo que no pudo suponer
es que una muchacha amada |uana de Arco cambara su vda en aquea
encruc|ada decsva de a hstora francesa. |unto a ea partcpara en os
epsodos ms submes de a contenda, consguendo ver coronado a su
rey para uego obtener a dstncn de marsca de Franca. Con ea supo
tambn que un mundo me|or y ms puro era posbe, aunque a trgca
desaparcn de a doncea fue a a postre o que e devov a su nferna
readad, abocndoe a submundo de sus crmenes.
- -35 35- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
SEGUNDA PARTE SEGUNDA PARTE
EL HEROSMO |1420-1431|
Cuando a v por prmera vez pareca una ama banca. Fue en
Chnon, a atardecer, e 23 de febrero de 1429. Desde e prncpo fu su
amgo, su campen. En e momento en que entr en aquea saa un
estgma magno escap de m ama y, ante e esceptcsmo de defn y
a corte, yo persst en creer en su msn dvna. En presenca de ea y
por ese breve apso, yo ba en compaa de Dos y mataba por Dos. A
sentr m vountad ncorporada a a suya, m nquetud desaparec.
Palabras pronunciadas por "illes de Rais mientras e$ocaba la
carismtica #igura de Juana de Arco, la )oncella de 1rleans, y objeto
de su de$oci2n ms encendida.
- -36 36- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas

LA GUERRA DE GILLES LA GUERRA DE GILLES
Por horrbe que pueda resutar, cada hroe surgdo en cuaquer estrato
soca, desde e ms modesto a ms desumbrante, necesta de forma
apremante una guerra como medo de expresn de sus cuadades ante
os dems. Ben entenddo, que dcho confcto no tene que ser
necesaramente mtar, ya que exsten otros mbtos econmcos y
socaes en os que e paadn de turno puede descoar para asombro
encenddo de sus coetneos. En e caso de Ges de Ras, fue a guerra de
os Cen Aos e contexto propco para que su fgura aforara con nustado
fugor. Sus ntervencones como escota y protector de a mstca |uana de
Arco e brndaron a posbdad de presentarse ante sus pasanos como
uno de os savadores de aquea Franca hostgada por Ingaterra. No
obstante, y dada su condcn de pscpata consumado, n pudo n supo
admnstrar e crdto otorgado por su rey para camnar por otros senderos
que no fueran os de a ostentacn y e crmen. De poco e srv su
nobeza de cabaero, n tan squera su atsma graduacn como marsca
de Franca con a for de s ostentada en su escudo de armas. La guerra
fue tan so un eemento crcunstanca en a vda de Ges, y aunque fue
decsva para a hstora francesa, e barn termn por desvncuarse de
ea una vez que os azos que e unan a |uana de Arco quedaron dsuetos.
Sn embargo, este confcto s que supuso un antes y un despus en a
bografa de arstcrata asesno. Por eo es ndspensabe un breve repaso
de esa guerra y de devenr hstrco de Franca.
La guerra de os Cen Aos que enfrent a Ingaterra y Franca entre os
sgos XIV y XV fue e refe|o de a crss que se vv en Europa en esa
poca y en ea se engoba no so e enfrentamento bco entre os
dstntos renos, sno tambn as revuetas campesnas y urbanas que se
produ|eron en e nteror de cada pas. En readad, este proongado
confcto no hace honor a su nombre popuar, ya que dur cento decss
aos |1337-1453|, para mayor angusta de os contendentes, aunque os
ances mtares se veron sapcados por nnumerabes treguas
- -37 37- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
acompaadas de extensos momentos de paz provocados en su mayor
parte por e agotamento tcnco de os tgantes.
- -38 38- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ORGENES DEL CONFLICTO ORGENES DEL CONFLICTO
La guerra de os Cen Aos est consderada como e prmer confcto
nternacona vvdo en Europa que marc categrcamente, |unto con a
conqusta de Constantnopa por os otomanos, a frontera entre a Edad
Meda y a Edad Moderna. En a contenda tomaron parte dferentes
nacones que ms tarde defneron su moderno modeo de Estado. E
orgen de a msma surge cuando Ingaterra fue nvadda por os
normandos a mando de Guermo e Conqustador |1066-1089|. Este
hecho orgn e surgmento de un gran reno separado por as aguas de
cana de a Mancha. En e sgo XII os reyes franceses ntentaron un
acercamento progresvo a os feudos contnentaes brtncos, pero a
rrupcn en a escena potca de Leonor, a gran duquesa de Aqutana,
poseedora de una fabuosa dotacn econmca y, sobre todo terrtora,
do un convuso gro a os acontecmentos. Esta ndmta mu|er eg a ser
rena, prmero de Franca -a raz de su boda con Lus VII- y, despus,
una vez dvorcada, de Ingaterra, a casarse con e monarca ngs, reno
consderado como e peor enemgo de Franca. Empero, os vercuetos de
amor son nsondabes y en e caso de a fogosa nobe occtana mucho
ms, como eeremos a contnuacn, pues en esta decsn concurreron
varas razones. Entre eas, acaso a fundamenta, fue engrandecer su
nmenso patrmono en sueo francs, ya que estaba consderada como a
mu|er ms rca e nfuyente de contnente europeo y, otra, por supuesto,
dar renda sueta a sus nstntos pasonaes. En este sentdo, Enrque
Pantagenet, eevado a trono de Ingaterra con e nombre de Enrque II,
presentaba e perf adecuado para cumpr os requstos que exga a
bea duquesa. En consecuenca, tras dversos avatares, cruzadas
regosas, peeas conyugaes y maentenddos con su prmer esposo, eg
e ao 1152, momento mportantsmo para nuestra hstora, dado que no
fue hasta entonces cuando Leonor obtuvo a tan ansada anuacn
matrmona de rey Lus VII, o que e permt cobrarse una terrbe
venganza por e dao mora sufrdo con e matrato. Ser dvorcada en
peno sgo XII no era pato de gusto para nade, n squera para a mayor
terratenente francesa. De ta modo y dada su brantez, se dspuso a
exporar a me|or senda que a condu|era a un puerto propco para savar
- -39 39- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
su buen nombre. Ya haba estado casada con un rey, qun sno otro
monarca estara a su atura? A poco repar en un |ovencto que haba
conocdo tempo atrs en a corte parsna. Su nombre era Enrque
Pantegenet, duque de Normanda, conde de An|ou y Mans y futuro
Enrque II de Ingaterra. La eeccn era tan acertada como provocadora.
Enrque gozaba de buena poscn y espnddo aspecto, su peo ro|o, cara
pecosa y, sobre todo, sus decocho vgorosos aos prometan magnfcas
sensacones a a seductora francesa, quen, sn dacn, se puso manos a
a obra en e empeo de consegur cautvar e corazn de apuesto
heredero. Desde Poters env una carta de amor donde se decaraba sn
tapu|os a |oven rey. La reaccn de ste fue ms que receptva,
preparndose un ardente encuentro entre os dos que desemboc en
boda ese msmo ao, de|ando a meda Europa con a boca aberta, ncudo
e padoso Lus VII, quen vo en este gesto, sn precedentes, una bofetada
a a propa Franca. Desde entonces as dos potencas seran enemgas,
acabando enzarzadas en una dsputa terrtora que se proongara tres
sgos, hasta que concuy a guerra de os Cen Aos.
Leonor se convrt en un persona|e odado por os franceses y
denostado por escrtores y |ugares afnes a a monarqua gaa. En esos
aos fue presentada ante a recatada corte parsna como una autntca
ramera, que pasaba de cama en cama en una vorgne ascva y cas
nferna confundendo a mente y e ama de sus amantes. Se e
atrbuyeron numerosos romances con hombres de toda case, condcn y
razas, desde atvos nobes hasta escavos negros. Leonor fue vpendada,
n|urada y consderada tradora, pero en e corazn de sus mxmos
detractores era admrada por su carsma y determnacn, o que a fn
mpondra su persona por encma de todo.
- -40 40- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Nuevamente rena, sus posesones, sumadas a as de Enrque II,
consttuan un magno mpero separado por e cana de a Mancha; a
propa Franca se tambaeaba ante ese poder. Lo certo es que Lus VII
nunca acert a vaorar as nnegabes cuadades que aportaba a su reno
a ntegente Leonor y por eo e egaba e turno de pagar un atsmo
preco con a prdda de tan vtaes terrtoros, que se haban pasado en
boque a engrosar os domnos de os brtncos. E monarca gao, hombre
poco preparado y de escasas uces para e goberno, de| escapar, a causa
de sus ceos e mpacenca, e me|or patrmono que tena Franca. S ben
nunca pudo atsbar e resonante acance que tendra a operacn
potco-sentmenta evada a cabo por su ex esposa, quen, a|ena a tanta
crtca, se encontraba dspuesta a ncar una vda fez en compaa de su
|oven esposo. La famante pare|a comparta os msmos y refnados
gustos, son aos feces durante os cuaes se protegen os mbtos
nteectua y artstco. La cutura occtana se expande por os domnos
contnentaes e nsuares de reno. La pare|a fue profca, pues de su
unn naceron ocho h|os, cnco nos y tres nas. Eo acab con a
eyenda de a nfertdad de Leonor y de su ncapacdad para engendrar
varones. Los cnco concebdos con Enrque suponan para Leonor una |usta
rehabtacn materna. Sus embarazos se proongaron hasta e tmo
- -41 41- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
nacmento que tuvo ugar en 1166, cuando esta ndomabe mu|er contaba
cuarenta y cuatro aos; por desgraca, tuvo que asstr a funera de tres
h|os: Guermo, Enrque y Geoffrey. Otros dos: Rcardo Corazn de Len y
|uan Sn Terra egaron a renar; y ea sempre estuvo en e prmer pano
de aqueos mandatos. E destno, e|os de otorgar una vda apacbe a
Leonor, quso cubrra con agunas emocones ms, dado que a partr de
1163 se empezaron a advertr certas dferencas de opnn entre os
esposos. Enrque, ya maduro, no aceptaba as contnuas n|erencas de su
actva consorte, muchos dudaban sobre a capacdad rea de monarca,
pensando que era a francesa a que gobernaba aque reno. En 1169,
harto de ntromsones femennas, env a Leonor a sus posesones de
Aqutana a fn de qutrsea de en medo. Una vez estabecda con sus
h|os en Poters, recuper e tempo perddo creando una espndda corte
que pasara a a hstora, en a que renacera con fuerza e amor corts
nsprado por su abueo Guermo IX.
Con a compcdad de su h|a mayor, Mare de Champagne, estabec
protocoos orgnaes que potencaron a cabaerosdad gaante y un amor
puro y sncero cuyos ecos recorreron a Europa medeva. Eran aos en os
que Poters se mpuso como gran foco cutura de Occdente, as |ustas
potcas, e doma de corte|o y a ausenca de voenca domnaban
escenaros por os que se movan os me|ores autores de a poca.
Chrten de Troyes o Andr Le Chapean, traba|aron gozosos ba|o e
nfu|o de Leonor, quen no reparaba en gastos cuando se trataba de
fomentar o dfundr cuaquer manfestacn cutura. Desde todos os
confnes geogrfcos egaban bardos, |ugares y trovadores dspuestos a
demostrar su vaa en os aardes potcos anuaes que se ceebraban.
Cada vencedor, en esos torneos ncruentos, recba e agasa|o verba y
reconocmento de os a presentes. Muchas pare|as |venes dsgustadas
acudan a santuaro de amor corts para someter a duce trbuna sus
dsputas. Leonor y sus damas |uzgaban os hechos atenndose a un
cdgo compuesto por trenta y un artcuos que determnaban a conducta
ms correcta a segur para cada caso. Sn duda, e suceso teraro ms
destacado de este perodo es a recopacn de as ve|as narracones
cetas a cargo de especastas consumados como os antes menconados.
Gracas a Leonor y a su h|a Mare, estos autores y otros traba|aron en
recopacones exhaustvas sobre as tradcones ancestraes ctcas. As
fue como reapareceron con fuerza ugares y persona|es taes como e rey
Arturo de Bretaa, a rena Gnebra, e mago Mern, os doce cabaeros de
a Mesa Redonda, a cudad de Cameot o a sa de Avaon, a gua que e
dea de a purfcacn de esprtu por medo de a bsqueda de Santo
Gra.
E hoy tan famoso cco artrco es ms y me|or conocdo gracas a
mecenazgo de a espndda Leonor de Aqutana, quen, por otra parte, no
estaba dspuesta a descudar su faceta potca; en ese sentdo, fue capaz
- -42 42- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
de ncentvar a reben de sus h|os ante e poder abusvo e|ercdo por
Enrque II.
La con|ura fue descuberta y abortada. A pesar de eso, e rey se mostr
magnnmo con sus vstagos rebedes perdonndoos, no as a su mu|er, a
a que env prsonera a casto de Chnon, donde permanec qunce
aos a a espera de me|ores tempos para su causa.
Por fn en 1189 faec Enrque II. Como sus h|os mayores Guermo y
Enrque e |oven haban hecho aos antes, e campo quedaba bre para
que Rcardo I Corazn de Len egara a trono sn ms oposcn y
contando con e ncuestonabe apoyo de su madre. sta, orguosa,
contempaba e trunfo de su h|o favorto en e que tantas esperanzas
haba puesto.
Rcardo fue ungdo e 3 de septembre de 1189 en Westmnster; fue a
prmera vez que una ceremona de coronacn brtnca qued refe|ada
en as crncas ofcaes con profusn de detaes. Conocendo a
personadad de Leonor de Aqutana, es fc ntur qun organz as
ceebracones de aque suntuoso evento que no pas en absouto
nadvertdo para e resto de as cortes europeas presentes en e acto.
Rcardo uca su ma|estuoso porte ante todos, a arga meena ruba
aeonada que tanto haba tendo que ver en e sobrenombre Corazn de
Len por e que todos e conocan destacaba sobremanera en aque
epsodo trascendenta para a hstora de Ingaterra. Tras a soemne
procamacn, os nobes nvtados pasaron a as dependencas preparadas
para e convte rea, centos de camareros y cocneros traba|aron
aborosamente en a confeccn y dstrbucn de exqustos patos en os
que se combnaban os gustos franceses y brtncos. Mes de veas se
reparteron por os saones de paaco, que desumbraban a os
compacdos comensaes vestdos con sus me|ores gaas. Fue, desde
uego, e acontecmento ms brante de su poca, un xto para Leonor,
quen a sus sesenta y sete aos recuperaba e protagonsmo absouto de
panorama soca europeo, adems de cumpr e ansado propsto de ver
a su h|o predecto cendo a corona de un reno poderoso.
Sn embargo, a fecdad no dur mucho. Una vez ms, as cruzadas
ateraron a vda en Europa, e amamento a a tercera guerra santa
contra e sam provoc que e anmoso Rcardo partera rumbo a a guerra
de|ando a su madre como regente de reno. La ncertdumbre se
ncrement a no tener Rcardo n esposa n descendentes que
mantuveran a dnasta, y con presteza, a rena madre se entreg a a
tarea de seecconar a me|or canddata posbe. La bsqueda do
resutado, fue eegda a besma Berenguea de Navarra. En ese
momento Rcardo Corazn de Len se encontraba en Chpre preparando
su asato contra os musumanes de sutn Saadno; con ms prsa que
pausa, se organz a boda en terras chprotas, y aunque os novos eran
- -43 43- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
de o ms refnado y agracado de su poca, e amor no fructfc, dado
que Rcardo estaba ms pendente de su reacn apasonada con Fepe
Augusto de Franca que de os encantos mostrados por su |oven esposa.
Leonor, resgnada, vov a Ingaterra a a espera de notcas, y stas no
fueron buenas, ya que cuando Rcardo regresaba de Terra Santa fue
capturado por os aemanes, que exgeron un cuantoso rescate smar a
de todo e prepuesto anua ngs. La regente, con tenacdad a prueba de
enemgos, tard dos aos en obtener a suma necesara para berar a su
h|o en 1194. A pesar de todo, e bravo rey ngs sgu sn encontrar e
momento oportuno para dar un heredero a trono.
Cnco aos ms tarde morra en combate mentras se encontraba en
Franca defendendo sus derechos terrtoraes. Leonor, con setenta y sete
aos, tuvo que asumr una nueva muerte en su fama, y en esta ocasn,
nada menos que a de su h|o ms querdo. No obstante, tuvo, a pesar de
su ongeva edad, a fuerza sufcente para desenredar una nueva con|ura
por a sucesn de Rcardo, os contendentes eran su h|o |uan Sn Terra y
su neto Arturo de Bretaa, h|o de faecdo Geoffrey y aado de rey
francs. Leonor decd que fuera |uan e egtmo heredero de trono
brtnco. Desde haca tempo e vstago menor de Leonor haba mertado
con fuerza a ese derecho, y sn duda o mereca; no ovdemos que era
e ms per|udcado en e testamento efectuado por su padre Enrque II y
que, durante e renado de su hermano Rcardo, muchos nobes e haban
apoyado ante as reteradas ausencas de nestabe Corazn de Len.
Leonor convenc a su neto de que desstera con grandes aportacones
econmcas para Bretaa que apacaron as ambcones de pretendente.
E apoyo tota a |uan Sn Terra hzo |ustca y conced a Ingaterra e
goberno de un buen rey que pasara a a hstora por a eaboracn de a
Carta Magna, documento ndspensabe s queremos comprender e
esprtu y personadad de os brtncos. |uan era e segundo h|o coronado
por Leonor, sta se encontraba muy cansada despus de tantos aos
cua|ados de ntrgas, con|uras y muertes de seres querdos, so e
quedaba e refugo de a cutura. E mecenazgo de nteectuaes y artstas
haba consttudo una de as pocas satsfaccones emoconaes para ea.
Buscando a paz, se nsta en a abada de Fontevraut, una de sus
posesones favortas, donde, a buen seguro, encontrara una stuacn
esprtua reconfortante.
An tuvo tempo en 1200 para reazar un nuevo va|e, en esta ocasn a
Casta, donde renaba su h|a Leonor de Ingaterra |unto a rey Afonso
VIII. E propsto era concertar e matrmono de su neta Banca, h|a de
os anterores, con Lus VIII, heredero de trono francs; como sempre que
ntervena Leonor, todo sa ben y en ese msmo ao Banca de Casta
se casaba en Normanda. Dgna sucesora de su abuea, eg a ser esposa
y madre de reyes, as como regente de Franca, una de as me|ores de su
- -44 44- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
hstora. Su h|o Lus acanzara a dgndad de santo y tambn, como sus
ancestros, partcpara en as cruzadas.
La boda de su neta fue e tmo acto potco de Leonor. Agotada por
una vda pena, dedc sus tmos aos a escrbr poemas mentras
recordaba os me|ores momentos de su exstenca. En Fontevraut os
meses transcurran pacenteros, a rena segua acompaada por una corte
de |ugares y poetas; eran sus me|ores amgos y cmpces, a msca y e
buen gusto nundaban cuaquer estanca de aquea abada convertda
ahora en santuaro de amor ms subme.
E 31 de marzo de 1204 faeca sn proferr un soo amento, sn haber
perddo un dente y con e peo banco y sedoso como e no. Su magen
refe|aba a serendad de aque que ha cumpdo una magnfca msn.
Haba muerto una gran rena, pero, sobre todo, una gran mu|er. Su
memora fue ensazada por trovadores y poetas, os msmos a os que ea
proteg con tanta duzura, no en vano, pas a a hstora como a rena de
os trovadores. Su cuerpo encontr una tma morada en a propa
Fontevraut, reposando a ado de su querdo h|o Rcardo Corazn de Len.
En ese momento cabaeros herocos, romntcas damas, feros dragones y
gentes de toda case, raza o condcn derramaron grmas por a mu|er
que supo entenderos a todos, a autntca precursora de femnsmo, una
uchadora como |ams se haba vsto por a guadad entre hombres y
mu|eres. Fue a personadad ms desumbrante de dfc sgo XII e
nspradora de una orgna revoucn cutura, sema de os me|ores
sentmentos humanos.
Cento trenta y cnco aos despus de su faecmento, y debdo en
gran parte a os acontecmentos menconados, ngeses y franceses se
enzarzaron en una de as guerras ms argas que haya sufrdo a hstora
de mundo. Como es gco, hubo certos roces prevos a a generazacn
de a contenda. A prncpos de sgo XIV, os codcosos ntereses de
Franca e Ingaterra se haban drgdo a Fandes, una regn que se
extenda por a actua Bgca y noroeste de Franca y que mantena
fuertes vncuos comercaes con Ingaterra, debdo a magnfco negoco
de a ana. Obvamente, os franceses deseaban poner fn a esta stuacn
y, a ta empeo, comenzaron a presonar a os famencos ntentando
acercares a su mbto de nfuenca. Las negocacones acabaron ma y,
en 1302, un e|rcto gao compuesto en su mayor parte por su famosa
cabaera pesada, rrump en Fandes dspuesto a poner fn a probema
por as armas. E 11 de |uo de ese msmo ao se produ|o a bataa de
Courtra, ms conocda como batalla de las espuelas, una vctora
apastante a favor de os e|rctos famencos, os cuaes, gracas a
brante traba|o de su nfantera, ograron desmontar a pcazos a a otrora
orguosa cabaera francesa. E xto de a |ornada se deb a a buena
preparacn de as tropas famencas y, sobre todo, a a cudadosa eeccn
que hceron de terreno por e que ba a transcurrr a bataa, ya que e
- -45 45- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
campo eegdo para e combate era un profundo barrza en e que os
cabaos gaos quedaron cavados, provocando gran estupor entre sus
|netes. Ms tarde, entre 4.000 y 7.000 espueas doradas francesas fueron
expuestas como trofeos en a catedra de Courtra para vergenza de os
humados cabaeros franceses derrotados en aque pco da.
Pese a a bataa de Courtra, cuando Fepe IV mur en 1314, Franca se
haaba en a cspde de su poder. Su h|o mayor, Lus X e Obstnado
|1287-1316|, ren durante dos aos, de|ando tan so una h|a. Fue e
prmer rey francs desde Hugo Capeto, trescentos trenta aos antes, que
mora sn un varn que e sucedera. Pero su esposa estaba encnta y
entonces un conse|o nacona acord que so un varn descendente de
varones poda heredar e trono francs, de modo que todos aguardaron a
que a rena dera a uz. Tuvo un h|o que ba a ser |uan I, pero mur a os
cnco das. Pas, pues, a renar e h|o segundo de Fepe IV, con e nombre
de Fepe V |1294-1322|, que mur de|ando so dos h|as. En
consecuenca, e suced e tercer h|o de Fepe IV, Caros IV |1294-1328|.
Cuando tambn mur, de| una nca h|a. De esa forma rremsbe, a
nea drecta de os Capetos se extngu de un pumazo trescentos
cncuenta aos despus de a coronacn de Hugo Capeto.
Oun ba a ser ahora rey de Franca? Fepe IV tena otro hermano ms
|oven, Caros de Vaos |1270-1325|, cuyo h|o, Fepe de Vaos |1293-
1350|, era neto de Fepe III. Este sub a trono como Fepe VI e
Afortunado. Era membro de a casa de Vaos, aunque descenda de Hugo
Capeto.
Eduardo III de Ingaterra se opuso a esta soucn. La h|a de Fepe IV,
Isabe, era a madre de Eduardo, con o que ste estaba ms ntmamente
emparentado con Fepe IV que e de Vaos. E hecho de que a
descendenca fuera por va femenna careca de mportanca a sus o|os. La
restrccn de acceso a trono francs en favor de a descendenca de
varn a varn fue formuada tras a muerte de Fepe IV, con e propsto
concreto de excur de a sucesn a propo Eduardo III. No obstante, os
franceses no deseaban un rey ngs, con ndependenca de os
argumentos que puderan nvocarse. sta es una de as razones que hzo
estaar a guerra de os Cen Aos.
- -46 46- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
EL PRIMER PERIODO EL PRIMER PERIODO
E pretexto nmedato para a ruptura de hostdades fue a menconada
pretensn de rey ngs Eduardo III |1312-1377| de ocupar e trono
francs. Dcho monarca, pertenecente a a dnasta Pantagenet, aeg ser
e heredero ega a trono de Franca, dado que su madre, Isabe de
Franca, era hermana de tmo soberano francs de a dnasta de os
Capetos, Caros IV, quen haba muerto en 1328 sn de|ar un descendente
varn. La respuesta francesa mantuvo que a corona no poda heredarse
por nea femenna, por o que e trono fue ocupado por Fepe VI, prmo
de rey faecdo y prmer monarca de a dnasta Vaos.
A o argo de sgo XIII y prncpos de XIV, os soberanos franceses
ntentaron, con crecente xto, restabecer su autordad sobre esos
terrtoros ba|o nfuenca ngesa. Eduardo III tem que a monarqua
francesa, que e|erca gran autordad sobre os seores feudaes de
Franca, e prvara de ducado de Guyena (Aqutana), terrtoro que os
reyes ngeses mantenan en cadad de feudo desde medados de sgo
XII, en os tempos de a duquesa Leonor. Aunque se haban producdo
crss prevas, en genera se consdera a fecha de 24 de mayo de 1337
como a de nco de a guerra de os Cen Aos: ese da Fepe VI en accn
fugurante arrebat Guyena a os ngeses. La enemstad de Eduardo III
haca e monarca gao se ntensfc cuando Franca ayud ese msmo ao
a Escoca en as guerras que a monarqua ngesa haba ncado contra os
reyes escoceses para ocupar e trono de ese pas. La eterna rvadad entre
Ingaterra y Franca por domnar e comerco con Fandes se consdera otra
de as causas determnantes de orgen de confcto. Desde e prmer
momento qued en evdenca que ste sera proongado y costoso para
ambas partes. Eduardo III tuvo que reconocer a ndependenca escocesa,
pero Franca no cesaba de anmar a Escoca para que nvadera Ingaterra,
en tanto e rey francs haca o posbe para apoderarse de os terrtoros
ngeses que e reno seo mantena en e sudoeste de su pas, y que
databan de cuando se fund e mpero angevno dos sgos antes. Ta vez
a prmera accn bca a destacar dentro de esta contenda fue a gran
bataa nava de Suys, brada e 24 de |uno de 1340, frente a as costas
de os actuaes Pases Ba|os, y en a que a fota francesa, compuesta por
- -47 47- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
200 buques, se enfrent a a armada ngesa, ntegrada por 250 navos. E
resutado fue catastrfco para os gaos, quedando su fota prctcamente
destruda o capturada, con 25.000 ba|as, mentras que os brtncos
apenas sufreron prddas de 4.000 muertos y herdos. Lo certo es que en
Suys qued patente a ncpente habdad marnera de os ngeses,
dando una certera psta sobre cmo sera su potenca nava agn sgo
ms tarde. Por e momento, os barcos ngeses quedaron como amos y
seores de todo e trfco martmo que navegaba por e cana de a
Mancha, asunto que es reportara grandes benefcos en os sguentes
aos de a guerra, ya que, de ese modo, os brtncos puderon
desembarcar a su anto|o cuantas tropas quseron en Franca sn moesta
aguna por parte de su enemgo. Y, en efecto, Eduardo III sac venta|a de
esta posbdad transportando un e|rcto a contnente que se enfrent e
26 de agosto de 1346 a una fuerza francesa mucho ms numerosa en
Crcy (nordeste de Franca). Los ngeses dsponan de unos 10.000
efectvos, en su mayora nfantes armados con arcos argos, por su parte,
os franceses, apoyados por contngentes genoveses, contaban con unos
24.000 sodados en cuyas vanguardas estaban stuadas as
espectacuares formacones de cabaera pesada. Los |netes gaos eran
sumamente ndscpnados, y, aunque fatgados por una extenuante
marcha, prepararon a carga con excesva confanza en s msmos. Los
ngeses haban dspuesto su aneacn cudadosamente, dando a os
arcos argos todas as oportundades de dsparar con pena bertad. Y, en
ese sentdo, dremos que un arquero ngs estaba entrenado para anzar
cnco fechas en e msmo tempo que un baestero francs poda efectuar
un soo dsparo. Los prepotentes |netes gaos n squera deron
oportundad a sus baesteros de anzar una cortna de saetas, ya que,
movdos por un febr e ncontroado mpuso, es arroaron en su aocado
deseo de cargar contra as neas ngesas. E resutado fue que os
franceses fueron acrbados y anquados por os dsparos de os arcos
argos, en tanto os ngeses sufran poqusmos daos. Se haban
regstrado vctoras de nfantes sobre cabaera en otras bataas de a
poca, pero ste fue e prmer caso de una vctora tan devastadora. Los
franceses sufreron a terrbe prdda de 11 prncpes, 1.200 cabaeros y
8.000 sodados. Un tota cas equvaente a e|rcto ngs que se es
opuso. Aqu concuyeron m aos de domno de a cabaera en e campo
de bataa, desde Adranpos. La nfantera recuperaba su mportanca. Y
como a cabaera pesada era e nstrumento de combate de a
arstocraca, a nca que poda costearse cabaos y armadura, eso
sgnfc que a arstocraca feuda empezaba a decnar, en tanto e puebo
ano adqura ms y ms mportanca.
Eduardo III dspuso de agunas bombardas prmtvas en Crcy: as
antecesoras de can. So servan para espantar a os cabaos de os
franceses, pero eran un adeanto de o que se avecnaba. La pvora
provena de Chna a travs de os mongoes, s ben os europeos no se
- -48 48- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
contentaron con hacera exposonar, sno que en seguda nventaron un
can metco en e que a fuerza de aqua pudera dsparar una pesada
baa, con o que desarroaron una espece de cataputa acconada
qumcamente, que habra de aportar nueva voenca a a guerra.
Tras su vctora en Crcy, Eduardo III tom Caas e 4 de agosto de
1347. La paza estaba stuada en a parte ms estrecha de cana de a
Mancha y poda utzarse como base para efectuar ncursones en Franca.
Mentras tanto, e h|o de Eduardo III, ms conocdo como e Prncpe Negro
-a parecer por e coor de su armadura |1330-1376|-, estabec su base
en Burdeos (sudoeste de Franca). Esta regn segua pertenecendo a
Ingaterra como parte de a herenca de Leonor de Aqutana dos sgos
antes. Con esta manobra, Ingaterra dspona de dos cabezas de puente
para atenazar os movmentos de e|rcto francs.
En esos aos os contendentes an permanecan a|enos a un hecho
catastrfco que se cerna sobre eos y que provocara una mortandad
mucho ms grave que a propa guerra. En Chna se haba decarado un
nuevo brote de peste, quz en 1333, bautzada como a peste negra, y,
por o que se sabe, ha sdo a epdema ms mortfera que se ha abatdo
sobre a humandad. Se propag a Europa en 1347 por medo de un barco
genovs que haba estado por razones comercaes en Crmea. Los
supervventes de a trpuacn extenderon rpdamente a enfermedad
por Itaa, y de ah pas a otras partes de Europa. E ma actuaba muy
deprsa, a muerte poda sobrevenr dentro de as ventcuatro horas
sguentes a a aparcn de os prmeros sntomas. Fue e mayor desastre,
dervado de una nca causa, que haya gopeado |ams a hombre, a tenor
de as notcas que se tenen: en unos pocos aos pudo haber matado a un
terco de a pobacn de Europa, y quz caus gua estrago, s no ms,
en Afrca y Asa. A descender a pobacn, y con ea a fuerza de traba|o,
e puebo ano ncrement su mportanca, o que represent otro gope
contra a arstocraca. Las estructuras socaes quebraron por causa de a
epdema y crec e mstcsmo. Se puso de moda e consumo de cor
destado, que se supona evtaba a enfermedad (o e nduca a uno a
preocuparse menos de ea), y e acohosmo se apoder de Europa en una
proporcn que ya nunca descend sgnfcatvamente. La Igesa tambn
sufr as consecuencas de desastre, pues a mnora cuta mora con
tanta rapdez como a masa de anafabetos. E aspecto ms extravagante
de esta trageda es a uz que proyecta sobre a estupdez humana.
Mentras Franca e Ingaterra sufran terrbemente a causa de a peste
negra, a guerra entre eas contnu sn que a nade se e ocurrera
detenera.
Los ngeses prosgueron su despadada devastacn de terrtoro
francs: Eduardo III en e nordeste, y Eduardo, prncpe de Gaes (e
Prncpe Negro), en e sudoeste.
- -49 49- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Tras a muerte de Fepe VI en 1350, sub a trono de Franca su h|o
|uan II e Bueno |1319-1364|. ste se enfrent a prncpe de Gaes en
Poters, donde se br una gran bataa e 19 de septembre de 1356. En
ea 7.000 ngeses derrotaron a 18.000 franceses ocasonndoes ms de
8.000 ba|as. De nuevo os franceses haban contado con venta|a numrca,
pero otra vez ucharon de manera desorganzada, sn nngn pan untaro
tctco. Creyendo que su fuerza radcaba en e empeo de a nfantera, os
|netes franceses desmontaron, pero de nada es srv ante os terrbes
arcos argos.
Los ngeses no so venceron en esta bataa, una vez ms desgua,
sno que adems tomaron prsoneros a a mayor parte de a nobeza
francesa, ncudo e propo rey |uan II, por e que exgeron 500.000 bras
a cambo de su beracn. Con este varapao Franca qued sumda en un
mar de nestabdad en e que se veron nmersos dferentes aspectos de
una socedad cada vez ms abocada a catacsmo. A os pocos meses de
o acontecdo en Poters, mes de campesnos gaos desataron un
evantamento conocdo como la Jacquerie, pues todo e peso de a guerra
y a devastacn consguente haban recado sobre as gentes de campo.
Asmsmo, Esteban Marce -representante de os comercantes parsnos-
encabez una reben popuar en toda rega. Ambos movmentos
contestataros fueron severamente reprmdos por a arstocraca, apoyada
ncuso por pases vecnos, ta fue e caso de rey navarro Caros e Mao,
quen entr con tropas en Franca consguendo sofocar, medante crue
voenca, as agaradas de os hombres ruraes, que veron cmo ms de
3.000 de os suyos mureron en estas refregas. En todo caso, tanta
subevacn nterna no auguraba nada benvoo para os ntereses de a
ma herda Franca, vrtuamente arrunada por a guerra y por as
desestabzacones nternas. Con |uan en cautvdad, su h|o, e defn
Caros |1337-1380|, consgu, a duras penas, domnar a stuacn. E
prmognto de rey de Franca empez a ser amado defn -Dauphn-
en este perodo, debdo a su asocacn a recentemente adqurdo
Defnado, una regn de a Franca sudorenta. |uan II fue en vda de su
padre e prmer defn, y ahora Caros era e segundo.
Por su parte, e rey ngs Eduardo III, ntuyendo a debdad manfesta
de su enemgo, penetr en Franca con e propsto de asestar e gope
defntvo que e stuara en posesn de a ansada corona francesa. Pero
en esta ocasn e xto e vov a espada. Los franceses haban
adqurdo, gracas a sus apabuantes derrotas, a experenca sufcente y
no estaban dspuestos a sufrr ms humacones. De modo que se
encastaron a a defensva en sus cudades fortfcadas negndose a
presentar bataa en campo aberto, o que obg a sus oponentes a
recurrr a a enta e ncerta tctca de asedo con todo o que eo
mpcaba para cuaquer fuerza atacante, y ms para os ngeses, que
dependan, dada a evdente fata de neas de aprovsonamento, de
- -50 50- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ataques rpdos con vctoras fugurantes. En aque nverno de 1359 e
tempo era psmo y Eduardo perda hombres a causa de as
enfermedades. Aun as, condu|o su e|rcto hasta as msmas muraas de
Pars en marzo de 1360, y una vez ms os franceses se negaron a
combatr, mtndose a esperar e hasto de os atacantes; estratega que
do resutado. E 14 de abr de 1360, segundo da de Pascua, e fro arrec
de manera nsta y una tremenda granzada se abat sobre e e|rcto
ngs que acampaba a a ntempere. Este epsodo quebrant a mora de
Eduardo III, y ambos bandos se dspuseron a concertar a paz. E 8 de
mayo de 1360 se frm un tratado en Bretgny, una ocadad de
Normanda. Sus trmnos estpuaban que Franca evacuara todos os
terrtoros que Ingaterra hubera conqustado, partcuarmente Aqutana
en e sudoeste y Caas en e noroeste. Tambn se acord e pago de
cuantoso rescate por e rey |uan. En contrapartda, Eduardo III renunc a
su recamacn de trono francs y regres a su pas, donde procam e
cese momentneo de a guerra ante os escptcos paramentaros
brtncos. Mentras esto suceda, su h|o -e Prncpe Negro- se mantuvo
en e sudoeste, ntervnendo en os asuntos de Casta, pero enferm y
regres tambn a Ingaterra. En con|unto, este pas pareca marchar ben,
gracas a botn cobrado a os franceses. Sn embargo, Eduardo III se vea
contnuamente obgado a pagar a sus sodados y a sumnstrares
amento y armas, o que e de| a merced de Paramento, que era, en
defntva, e que proporconaba os fondos. La peste negra causaba
terrbes estragos. La pobacn ngesa, que se aproxmaba a os cuatro
mones de habtantes cuando se decar a epdema, descend por
deba|o de os tres mones. Hubo escasez de mano de obra y a tentatva
de a case ata de mpedr a os traba|adores benefcarse de dcha
escasez susct gran descontento. Mentras este fermento soca
prosperaba, Eduardo III se vov sen y e Prncpe Negro enferm muy
gravemente y mur en 1376, sgundoe su padre un ao ms tarde. E
h|o de Prncpe sub a trono como Rcardo II |1367-1400|. Contaba so
dez aos por entonces, y varos de sus tos peeaban para drmr qun
gobernara e reno. Los dos ms notabes eran |uan de Gante, duque de
Lancaster |1340-1399|, y Toms de Woodstock, duque de Goucester
|1355-1397|. E resutado fue que nnguno de eos gobern debdamente
e pas. En 1381 esta una revueta campesna encabezada por Water
Wat Tyer. Fue mucho menos ntensa que a desarroada en Franca, y
e |oven Rcardo II mostr demasada dureza a reprmra cruemente, con
o que os esfuerzos reformstas se maograron. Rcardo II acanz a edad
para gobernar por s msmo, sn haber demostrado a ms mnma
competenca; ntentando, eso s, acumuar ms poder de que poda
controar, ofendendo con eo a nobes poderosos, ncudos sus propos
parentes. Se supuso que haba maqunado a muerte de su to Toms,
duque de Goucester, y desterr a su prmo Enrque de Bongbroke |1366-
1413|, h|o de |uan de Gante. En 1399, Bongbroke, enfurecdo por e
- -51 51- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ncumpmento de os compromsos adqurdos haca por e rey, regres
a Ingaterra tras haberse curtdo en as guerras entre tuanos y teutncos,
con barcos y hombres pagados por su fortuna persona. No pudo hacero
en me|or momento, pues Rcardo II se encontraba ausente en e ntento de
evar a cabo una nt expedcn a Iranda. La nobeza se agutn en
torno a Bongbroke, y Rcardo II se encontr con que no tena amgos. Fue
depuesto y, a ao sguente, asesnado. Enrque sub a trono como
Enrque IV.
En resumen, hasta ese momento, Franca haba sufrdo tres grandes
derrotas a manos de fuerzas ngesas numrcamente nferores: a bataa
nava de Suys y as campaes de Crcy y Poters. E pas se haba vsto
arrasado por e|rctos brutaes, hasta de|aro en runas. Los campesnos se
rebearon pero fueron apastados, o que acarre todava ms runas. Por
aaddura, e rey |uan y sus nobes ms fees haban permanecdo
cautvos en Ingaterra, en tanto una Franca vencda y medo destruda
tuvo que extraer as tmas monedas de sus arcas a fn de pagar e
cuantoso rescate por sus ocosos mandataros. Y todo eo menos de
cuarenta aos despus de a muerte de poderoso Fepe IV. Por suerte
para Franca, |uan II mur en 1364, y su h|o e defn, que ascend a
trono como Caros V e Sabo, hzo honor a su sobrenombre: se mostr
ntegente, cauto, amabe, sacrfc e u|o en nters de ben comn,
proteg a cutura y, o que es ms mportante, encontr e sodado que
precsaba en a persona de Bertrand du Guescn |1320-1380| -e famoso
to abueo de Ges de Ras-. Du Guescn haba sdo derrotado por e
Prncpe Negro en Espaa. No obstante, en Franca condu|o una guerra
defensva, evtando as bataas campaes, efectuando ncursones
sagazmente cacuadas y vencendo a os ngeses en pequeos
encuentros, con o que recuper, poco a poco, e terrtoro perddo aos
antes. En 1380, muertos Caros V y Du Guescn, Franca estaba cas bre
de enemgos, con a dgndad rehabtada entre sus e|rctos y con una
certa cohesn soca, s ben todo eo se haba consegudo con un coste
econmco y demogrfco espantoso. Baste resatar que entre guerras,
revuetas y a peste negra, su pobacn haba descenddo de trece a
nueve mones de habtantes. E h|o de Caros V acced a trono en 1380
a a edad de doce aos como Caros VI |1368-1422|. En sus prmeros aos
fue amado e Benamado, aunque ms tarde pasara a a hstora como e
Loco. Con sendos reyes |venes en Franca y en Ingaterra, se abr un
perodo de paz, pues nnguno de os dos pases se haaba en condcones
de guerrear. En ambos renos os parentes de os monarcas uchaban
entre s por e poder en medo de tensones socaes. Fnamente, Rcardo II
fue desposedo en 1399 por su prmo, coronado como Enrque IV, mentras
que Caros VI mantena su cetro con evdentes sgnos de ena|enacn
menta, o que no nvtaba a pensar en un futuro estabe para sus vasaos.
De este modo egamos a os abores de sgo XV, momento en e que
nac Ges de Ras, en un contexto marcado por una guerra a a que e
- -52 52- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
restaban cas cncuenta aos para termnar y por os estragos de
hambrunas, pestes y desencanto soca. Nada haca ver que Franca
tuvese soucn nmedata, sus carencas y mermas constantes en a
urdmbre arstocrtca mposbtaban cuaquer goberno razonabe sobre
aquea extensn geogrfca. Para mayor desgraca de reno, sus nobes
se dsputaban con ferocdad, en ocasones genocda, cuaquer pamo de
terreno que es procurara una me|or stuacn estratgca o nfuyente. La
sangre francesa se derramaba a borbotones ante a pasvdad de unas
cases domnantes ms preocupadas por sus fortunas personaes que por
asegurar fronteras o por a me|ora soca de as cases deprmdas ba|o su
mano. En estos escenaros depauperados y omnosos, poco se podra
hacer ante un nuevo ataque de enemgo ngs, e cua contempaba
expectante cmo as prncpaes casas nobaras francesas, Oreans y
Borgoa, se anzaban a una guerra fratrcda que destroz, an ms, s
cabe, e nmo de os francos.
- -53 53- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
INICIOS DEL SEGUNDO PERIODO INICIOS DEL SEGUNDO PERIODO
E renado de ngs Enrque IV se vo constantemente agtado por
revuetas nternas que o coocaron a borde de a guerra. En su tempo
tuvo que uchar ncesantemente contra nobes dsdentes y, sobre todo, se
empe a fondo en contener e empu|e desafecto de escoceses y gaeses,
a os que derrot en pcas bataas nmortazadas posterormente por
Wam Shakespeare. Asmsmo, y dada su mproba condcn regosa
fortaecda por un va|e como peregrno a Terra Santa, sostuvo una
persecucn ncemente contra sectas consderadas hertcas, ta fue e
caso de os oardos, a os que su confesonadad es condu|o a a horca o
a as hogueras nqustoraes. Faec e 20 de marzo de 1413 y ced a
corona a su h|o, que ren ba|o a graca de Enrque V |1387-1422|. E
famante monarca se percat de nmedato de que e fantasma de a
guerra cv amenazaba fatamente a propa supervvenca de su reno. Y,
para evtaro, dse una estratega potca que e reportara nme|orabes
resutados. En pocos meses ogr camar a a dscoa arstocraca sedcosa
en tempos de su padre repartendo terras y honores, puso fn a maestar
soca creado por os oardos y no e temb e puso a a hora de ordenar
a e|ecucn de sus tmos deres. Pero a Enrque V e fataba una accn
espectacuar que unera os sentmentos de os brtncos en un esfuerzo
comn que reazara e orguo nacona y de paso e buen nombre de su
rey. En ese sentdo, una nueva nvasn de Franca, con a consguente
recamacn de su trono, se presentaba como eemento decsvo que dera
vgor a a corona brtnca.
Enrque V decar a guerra a Franca en abr de 1415. E 10 de agosto
sguente zarp haca Normanda con un e|rcto de 12.000 hombres que,
una vez en e contnente, se apoderaron de a cudad portuara de
Harfeur. Aunque para esta gesta se tuvo que pagar un ato y sangrento
preco, ya que as semanas de asedo a a paza se tradu|eron en un snfn
de ba|as y consguente debtamento de as tropas brtncas, ms por
causa de as enfermedades que por as propas muertes en accn bca.
E 10 de octubre Enrque nc una marcha haca Caas, cudad en a que
esperaba encontrar refugo, descanso y ta vez oportunos refuerzos de
Ingaterra. En cambo, nada de esto ocurr, pues e tempo era psmo,
- -54 54- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ova sn cesar y e nmo de os sodados se quebrant an ms.
Cuaquer anss efectuado sobre aquea precara stuacn ofreca una
posbdad manfesta de absouta derrota ante os franceses que
avanzaban a su encuentro. Una vez ms, a hstora se repeta, de|ando
sobre e terreno mpractcabe a un reducdo contngente ngs frente a
un e|rcto francs notabemente superor y con ganas de resarcrse de
tantas bataas perddas. En consecuenca, e choque se presentaba
nevtabe entre os cansados ngeses y os ardorosos franceses. Enrque
V, sabedor de que su futuro estaba en e nmnente ance, escog
escrupuosamente e campo donde sus fuerzas se batran con as de
enemgo. E ugar eegdo fue Agncourt, no muy e|os de Caas, un vae
estrecho rodeado de bosques, o que permta equparar as fuerzas que se
ban a medr frente a frente. Los brtncos, tras as tmas prddas,
contaban con unos efectvos que oscaban entre os 6.000 y 8.000
hombres; por su parte, os gaos dsponan de una cfra cuatro veces
superor. E 25 de octubre de 1415 ambos contngentes entraron en
bataa y muy pronto se pudo comprobar a efcaca de os arqueros
ngeses, quenes con certeros fechazos dezmaron a mpetuosa carga de
a cabaera pesada francesa, que haba quedado entorpecda no so por
os dsparos rvaes, sno tambn por e abundante fango de terreno. Las
ba|as de da nos dan una dea sobre e desastre francs a certfcar que
no menos de 500 nobes mureron en e envte, ncudo Caros d'Abret,
condestabe de Franca y |efe de aque nfortunado e|rcto. A eos se
sumaron otros 5.000 sodados de nfantera, mentras que entre os
ngeses sus muertos se cfraron en poco ms de dos centenares, con
aguna prdda sgnfcatva, como e duque de York o e conde de Suffok.
La bataa de Agncourt fue a vctora ms desgua y asombrosa que
|ams hayan obtendo os e|rctos brtncos en su hstora, pero e mrto
no corresponde a su vaor, sno a a noperanca francesa. Tras su
resonante xto, Enrque V regres a Ingaterra dspuesto a recbr os
merecdos honores. Dos aos ms tarde vov a ncursonar por terras
normandas despe|ando de enemgos aquea zona sn que nngn e|rcto
francs osara enfrentrsee en unos domnos que abarcaban un gran
porcenta|e de a orografa francesa. Tras a conqusta de Normanda en
1417, captur Run en 1419 y, fnamente, Pars, en 1420.
Ta poder e stu en nme|orabe poscn para que, ese msmo ao, e
perturbado Caros VI se vera obgado a frmar e tratado de Troyes, por e
que reconoca a egtmdad de Enrque V para asumr e trono de Franca.
La medda de| con a boca aberta a a pasmada arstocraca gaa, en
cuya prmera fa, y ms boquaberto s cabe, se encontraba e ahora
desheredado defn Caros. En este drama dnstco, Caros VI acept
entregar a su h|a Catana como esposa de Enrque V, a fn de asegurar un
na|e compartdo por ambas casas coronadas. En os dos aos sguentes
e monarca ngs se empe en a tarea de asegurar sus domnos por e
- -55 55- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
norte de Franca, acaso preparando os cmentos de un gran y consodado
mpero. Para su aegra, nac un heredero amado a ser e futuro Enrque
VI. Sn embargo, en 1422 ocurreron dos sucesos que ensombreceron an
ms e convuso escenaro potco francs. E prmero fue a nesperada
muerte de Enrque V, acontecda en Vncennes e 31 de agosto, a a que
sgu a de Caros VI, e 21 de octubre de ese msmo ao.
Estos hechos propcaron un reavvamento en as ve|as pugnas
nobaras por e contro de Franca, encarnadas prncpamente en as
casas de Borgoa y Oreans.
Uno de os que haban uchado con ms tenacdad para controar a
perturbado Caros VI era Fepe e Atrevdo de Borgoa |1342-1404|, h|o
de |uan II y to de Caros VI. |uan II haba nombrado a Fepe duque de
Borgoa, o que e do e domno de a Franca centroorenta, de una parte
de o que hoy es Aemana occdenta, y de os Pases Ba|os (que ncuan
as actuaes Hoanda y Bgca). A faecer Fepe e Atrevdo, e suced su
h|o |uan Sn Medo |1371-1418|, un supervvente de a bataa de
Ncpos. Era prmo hermano de Caros VI y se opuso a Lus, duque de
Oreans |1372-1407|, hermano menor de Caros. |uan Sn Medo maqun
e asesnato de Lus en 1407, y despus de este epsodo as dos faccones
se decararon a guerra.
E h|o de Lus, Caros de Oreans |1394-1465|, encabez a faccn
partdara de a guerra tota contra os ngeses, mentras que |uan de
Borgoa se mostraba contraro a a guerra y captaneaba poscones de
aanza con Ingaterra. Cuando Enrque V nvad Franca, cont con a
ayuda de os borgoones, de ta manera que no se mtaba a combatr
contra aque pas, sno que tena por aada a a mtad de a pobacn para
uchar contra a otra mtad. La bataa de Agncourt pudo haber cambado
a stuacn. Caros de Oreans cay prsonero y se e retuvo en Ingaterra
durante ventcnco aos, con o que qued fuera de combate. Para |uan
de Borgoa, e trunfo ngs fue tan mportante como para despertar su
nquetud, o cua quz e hubese nducdo a cambar su potca, pero en
1419 fue asesnado por nstgacn de defn. Este acto fue un gravsmo
error de ato caado potco, pues a |uan e suced su h|o Fepe e Bueno
(1396-1467), a quen e asesnato e mpd acercarse a a faccn
oreansta, y no tuvo ms remedo que estrechar su aanza con os
ngeses.
Cuando mur Caros VI en 1422, e defn tom e nombre de Caros VII
y, apoyado por os Armaac -nobes garantes de a casa de Oreans-, se
coron en Berry. Este gesto no e acredtaba como monarca de todos os
franceses, dado que a tradcn mpona, desde os tempos de
merovngo Codoveo, nueve sgos antes, que cada uno de os reyes
franceses deba recbr a corona en Rems, o que daba vtoa de
ofcadad a acontecmento. Por tanto, y debdo a que Rems se
- -56 56- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
encontraba en manos ngesas, Caros VII se tena que conformar con
segur sendo defn a a espera de me|ores sgnos. Por su parte, os
brtncos y sus aados borgoeses cumpmentaron con os requstos de
tratado de Troyes y coronaron en Pars a Enrque VI con apenas nueve
meses de edad, pasando a a hstora con e sobrenombre de Rey No.
Esta bcefaa de testas coronadas agret consderabemente os ya de por
s deterorados muros de a naconadad francesa. E defn, sn apenas
recursos econmcos y sn grandes e|rctos que envar contra sus
enemgos, se vo obgado a permanecer con ndoente expectatva en
Bourges (Franca centra); so se precsaba por parte de os brtncos un
acto defntvo que pusera fn a esa arga y extenuante contenda bca.
En 1428, e duque de Bedford env un e|rcto dspuesto a star a
mportantsma cudad de Oreans, ubcada en e punto ms septentrona
de ro Lora y tmo bastn de as tropas eaes a defn. S caa Oreans,
todo e sur de Franca quedara a merced de ngeses y borgoeses, con o
que a totadad de afgdo pas estara ba|o e contro de os brtncos y
sus aados. E nco nconvenente que se presentaba para os atacantes
era que Ingaterra, con su pobacn muy reducda por cupa de a peste y
as constantes guerras externas e nternas, haba agotado hasta e mte
sus propos recursos y ya no poda avanzar ms sn poner en pegro su
propa ntegrdad como Estado. En consecuenca, Oreans se presentaba
como e punto de nfexn para ambas nacones. Era momento para e
todo o a nada. En a paza se ba a drmr un tgo que duraba cas cen
aos y que todos queran acabar de forma y manera defntvas. Por otra
parte, os franceses haban sdo derrotados tantas veces que parecan
haber perddo e esprtu de ucha. Fue entonces cuando se produ|o un
extrao suceso que an hoy en da se nos anto|a compcado poder
expcar. En 1429, cuando a desesperacn haba hecho presa en as
aspracones francesas de poder recuperar a mora de pas y os
abundantes terrtoros perddos a manos de enemgo, aparec una
humde campesna de apenas 1,50 metros provenente de este de
Franca y que aseguraba que e msmsmo Dos haba depostado en ea
a confanza sufcente para savar a sus pasanos de aque dooroso trance
por e que deambuaban errtcos. Obvamente, en stuacn norma nade
a hubese atenddo, srvendo como mucho de mofa popuar. Sn embargo,
y por os factores que hemos vendo apuntando en pgnas anterores,
aqueas gentes se aferraron a mensa|e de a supuesta eegda como
nca posbdad de savacn. Su nombre era |uana de Arco.
- -57 57- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
CUANDO LLEG LA DONCELLA CUANDO LLEG LA DONCELLA
|uana de Arco es uno de esos persona|es carsmtcos que Franca ha
generado durante su hstora. En ea confuyen os ros de eyenda y
readad, y gracas a su aparcn decsva, aque pas desmembrado por
nnumerabes confctos comenz a desarroar a sensacn de undad
nacona, que ya se haba esbozado en os abores de reno franco.
Como buena parte de as hstoras pcas en a Ba|a Edad Meda, todo
empez a gestarse en e seno de as profecas ancestraes. Posbemente
en e sgo VI, e famoso mago Mern hzo gaa de su drudsmo afrmando
que agn da Franca sera savada por una doncea vrgen egada desde
un bosque de hadas. Este auguro hubese quedado como un mero cuento
popuar para nos, de no ser porque as crcunstancas agobantes que
rodeaban a defn Caros VII hceron que aquea hstora cobrara sentdo
en a fgura de una |oven de humde extraccn soca, con o que poco o
nada tena que ver con aquea arstocraca tan orguosa que ahora estaba
a borde de a hecatombe ms absouta.
|uana nac e 6 de enero de 1412. La guerra de os Cen Aos entraba
en e septuagsmo qunto ao, encontrndose todas as partes
sumamente agotadas por un extenuante esfuerzo bco y econmco. La
na eg a seno de una fama campesna que habtaba en Domremy,
ocadad encavada en a regn de Champagne, que ndaba con os
terrtoros controados por os borgoeses. Aun as, a adea se mostraba
ea a os ntereses de Caros VII
- -58 58- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Su padre, |ame de Arco, se dedcaba a as tareas de campo como a
mayora de sus convecnos, que traba|aban os terrenos que rodeaban
Domremy con a esperanza, cas nca, de segur adeante una temporada
ms, ya que os rgores de a poca mpedan trazar cuaquer anheo de
provenr. E can Arco, aunque humde, no se poda consderar pobre. A
pesar de eo, e nacmento de |uana se recb con certo pesmsmo,
dado que era a tercera de a proe y, a ser fmna, no podra obtener
tantos recursos para a fama como un varn. No obstante, su umnosa
mrada ceeste cautv de nmedato e sentr de os suyos. Dcen que a
na expresaba ta emocn con sus o|os que apenas tena que habar para
ser comprendda en sus razonamentos. Desde ben pequea puso e
mxmo nters en que sus caros cabeos no tuvesen a ongtud propa
de su sexo, empendose con frecuenca en a tarea de r recortando su
meena a fn de parecerse o ms posbe a os chcos que correteaban
|unto a ea por as proxmdades de Domremy. Uno de os ugares
preferdos por ea para sus |uegos nfantes era, curosamente, un ae|o
robe a que os habtantes de a adea amaban desde tempos pretrtos
e rbo mgco de as hadas, o que, como e ector puede aprecar,
enca|aba perfectamente con o referdo por e druda Mern en su profeca.
Mentras tanto, a|ena a os vatcnos, guerras o potcas de Estado, |uana
creca en aque ambente rura y saudabe. En agunos reatos sobre su
vda se eg a afrmar que en su mocedad fue pastorca de vacas y
ove|as, s ben parece que os ofcos por os que mostr mayores
ncnacones fueron os de handera y costurera, nobes gremos en os
que a |oven se hubese ntegrado sn recato, sempre, eso s, que e
- -59 59- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
permtesen mantener su fervorosa devocn haca todo o que supese a
sagrado. Y, en ese sentdo, cabe menconar que desde na hzo de a
gesa su segundo hogar, asstendo con frecuenca a os ofcos y rezando
cada vez que tena un mnuto para hacero. En todo caso, nada sabramos
sobre a futura Doncea de Oreans, de no ser por unas voces
sobrenaturaes que sonaron en su mente durante aque verano cauroso
de 1425. Ignoramos cmo ocurr, n cuntas veces suced antes de que
|uana o d|era. Pero o certo es que, un da, estando ea en a gesa de
puebo, escuch una voz cercana, a a que sgueron otras, envuetas por
un respandor cuyo fugor hzo postrarse a a |oven ante a aparcn
nesperada de una magen que ea dentfc de nmedato como e
arcnge san Mgue, acompaado por as santas Catana y Margarta. Las
fguras ceestaes conmnaron a |uana para que acudera en ayuda de
egtmo rey Caros.
En prncpo, podramos consderar que os cabos de esta hstora se
uneron forzosamente ante a cruda readad mperante. La eyenda que
sgos antes pronostcara e mago Mern estaba muy extendda por a
campa francesa, y en una poca de terror y confusn, o que contaba
|uana se prestaba a a perfeccn para dar uz a reno de as tnebas.
Protagonsta, fguracn y pasa|e enca|aban de forma precsa en a
eyenda popuar. Por un ado a doncea, pape encarnado por |uana,
tambn tenemos e bosque de robe, cercano a Domremy, donde
destacaba e rbo mgco de as hadas, sto eegdo por |uana para sus
|uegos. Y a fn, unas gentes vdas de mora y estmuo para soportar e
penoso trance a que estaban sendo sometdas. Por tanto, no es de
extraar que os reatos de a na, cercanos a una exatacn regosa
hstrca, comenzaran muy pronto a recorrer aquea comarca devastada
por a guerra y e hambre. Todos necestaban apoyo sobrenatura para
superar aqueo y |uana o proporcon de una manera u otra. So as se
puede entender o que ocurrra meses ms tarde. En mayo de 1428, |uana
tena decss aos y sus voces e ndcaron que se pusera en marcha y
avsara a rey de gran pegro que se cerna sobre . Abandon Domremy,
para desesperacn de su padre, drgndose a Vaucoueurs, donde
gobernaba en nombre de Caros VII Robert Baudrcourt. E nobe,
sorprenddo por a snguar vsta de a campesna, en ugar de atendera,
se mof de ea expusndoa de a paza tras sugerr a un prmo que a
acompaaba que, una vez en Domremy, o me|or que poda hacer era
propnare una severa paza para que ovdara su oca encomenda.
Mentras tanto, os sucesos en Franca se estaban desencadenando de
forma trgca para os ntereses de abrumado defn Caros. Desde e 12
de octubre de 1428, os ngeses staban Oreans, ante a perpe|dad de
sus defensores. Todo haca prever que en pocos meses a guerra estara
perdda. Fue entonces cuando as voces de |uana se voveron ms
contundentes e ncrepantes; en vano, a |oven ntentaba resstrse a eas
argumentando ser una pobre chca que no saba montar a cabao, n
- -60 60- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
uchar con a espada. No e srv de nada, porque as voces reteraron que
so Dos mandaba en esta stuacn y que ea era un smpe nstrumento
de a dvndad en benefco de Franca. En enero de 1429, |uana de Arco
regres a Vaucoueurs, y ante su tenacdad, Baudrcourt a recb de
nuevo escuchando, ahora s, atentamente o que a muchacha deba
contare, y esto era e vatcno de a gran derrota que sufrra en pocos
das e e|rcto de defn. La profeca fue hecha en febrero y, en efecto, a
poco se confrm con a desmorazante derrota de os e|rctos franceses
en Harengs, muy cerca de Oreans, ugar en e que as tropas ben
pertrechadas de Caros fueron ncapaces de nterceptar una coumna de
avtuaamento para os stadores de Oreans. En dcho contngente e
prncpa cargamento conssta en centos de tonees enos de arenques,
por o que a refrega ha pasado a a hstora como bataa de os arenques.
Adems de a nutdad de ataque, quedaron muertos sobre e terreno
ms de 500 franceses entre cabaeros y sodados, mentras que os
ngeses, que apenas haban sufrdo ba|as, veron reforzada una vez ms
su mora cara a nmnente asato sobre a cudad cabecera de Lora.
Despus de esto, a Caros VII no e quedaba cas nnguna opcn, todo
pareca perddo y estaba resgnado a su suerte. An no saba que su
savacn en forma de doncea vena desde Vaucoueurs, vestda de
hombre por vountad propa y escotada por tan so tres sodados que no
eran muy conscentes de su msn trascendenta, ya que estaban
custodando e futuro de Franca.
E acerto proftco de |uana e abr e camno haca Chnon, reducto en
e que se encontraba parapetado e defn y ugar donde conocera a Ges
de Ras.
- -61 61- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ESCOLTA Y PROTECTOR DE JUANA ESCOLTA Y PROTECTOR DE JUANA
La reacn humana y esprtua entre Ges de Ras y a Doncea de
Oreans se nos anto|a snguar y, a tenor de os acontecmentos, cas
smbca, pues o certo es que por caprcho de destno se uneron en
aque nustado esfuerzo dos amas tedas por e banco y e negro. En e
caso de |uana, su pureza, nocenca y convccn de|aban atntos a os
que se acercaban a su mensa|e, dspuestos a comprobar o atsbar
cuaquer sgno de engao. En cuanto a Ges, a estas aturas de a
hstora, nade dudaba acerca de su compe|a personadad. En aque
tempo an no haba ratfcado su condcn de crue asesno nfantcda.
Sn embargo, muchos de sus guaes saban que e barn de Lava era
hombre por cuyas venas crcuaba una sangre tan gda como os
gacares de as montaas, habendo ya acredtado un nmero crecente
de muertes por su mano y orden. Desde os decss aos, poca en a
que comenz a guerrear ba|o a bandera de duque |uan V de Bretaa
hasta a fecha en a que entr a servco persona de defn Caros, sus
condcones como combatente me|oraron de forma sobresaente. Durante
sus prmeras accones de guerra enmarcadas en os tgos que
enfrentaron a as casas de Monfort y de Penthvre, Ges demostr una
nusua perca con as armas, arremetendo contra e enemgo sumdo en
una gnoranca, conscente o no, de os pegros que se cernan sobre .
Luchaba con vaor propo de hroes protagonstas de eyendas y
romanceros popuares. Sus compaeros aseguraban que un esprtu
demonaco e posea cada vez que a sangre aforaba en e combate; quz
no es fataba razn a comentar dcho comportamento. Pues a verdad es
que Ges dsfrutaba con a guerra, era como un |uego para : cabagar a
omos de su cabao favorto, 3oisette, desenvanar su espada y medrse
con e enemgo en snguar dueo, nada me|or para un hombre de armas
francs, educado para a guerra y preparado para morr s fuese necesaro.
Ges se saba paadn y aardeaba de su destreza con a mayor de as
eocuencas. Sus hombres e seguan absoutamente motvados, ben por
e medo que nspraba su |efe, ben por e honor que supona entrar en
combate a ado de un campen tan excepcona como era .
- -62 62- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
A os ventds aos organz su propo e|rcto pagado de sus arcas; no
en vano en su basn confuan tres grandes fortunas que e aupaban a o
ms ato en cuanto a a rqueza que atesoraba Franca. Tan so e rey se
stuaba por encma de su escudo, y, a decr de muchos, n squera eso.
Fue entonces cuando se puso con sus sodados ba|o e mando de Arthur
de Rchemont, hermano de su seor e duque de Bretaa y condestabe de
Franca. |untos drgeron sus tropas rumbo a Chnon dspuestos a una
tma defensa desesperada en torno a defn Caros VII. Corra e ao
1427. Durante os meses sguentes, Ges se dstngu ante os suyos
uchando en pequeas pero encarnzadas refregas contra os ngeses. La
fura e domnaba en aqueos envtes, a ta punto que pareca arete de as
tropas s de persegur a enemgo se trataba. En numerosas ocasones sus
ugartenentes deban frenare ante un mpetu cas sucda; para Ges a
muerte careca de mportanca ante a posbdad de satsfacer su raba
nterna. En todo caso, agunos nobes cruzaron apuestas sobre e tempo
que e quedaba a barn de Lava en este mundo cuberto por as amas
de odo. Sn embargo, un hecho nsto fren en seco a angusta de aque
guerrero, nos refermos, caro est, a a aparcn en Chnon de |uana de
Arco. Hasta entonces, Ges haba escuchado como tantos as dferentes
versones que crcuaban sobre aquea campesna oca que ntentaba por
s soa savar a a afgda Franca. La mayor parte de a gente que
escuchaba esas narracones sotaba de nmedato una estruendosa
carca|ada, aunque exsta un pequeo grupo de nobes que empez a
escuchar con ms atencn que os dems. Estos arstcratas conocan os
rumores popuares, as eyendas campestres y, sobre todo, estaban muy
avezados en e sentmento que nundaba e pas en aqueos meses de
consternacn. Saban que e puebo so se mueve por determnados
mpusos que mpregnan ama y mente y que muchas veces e aento que
hace mover masas no se encuentra encarnado en a fgura de un rey o de
un nobe poderoso, sno en esas pequeas sensacones que provocan a
cohesn soca en un magma nvsbe, en e que sentrse undo a un
proyecto vta comn mpee a formar parte de un grupo homogneo que
ucha hasta e fn por eso que amamos dentdad. Estos nobes,
conocedores de todo eo, ncaron a senda adecuada que dera cauce a a
hstora de |uana. La stuacn era mte y a doncea otorgaba certo hao
de esperanza para aqueas gentes que an defendan as poscones de un
defn que, posbemente, no mereca ta eatad. Pero era e msmsmo
Dos quen vena tras a estea de una smpe adeana que, en todo caso,
podra ser mane|ada segn convnera. Por qu no aferrarse a esa arma
secreta envada por e ser supremo? De todas formas, poco se poda
perder ya en esa guerra rresoube que duraba cas cen aos y que
pareca arrastrada a un fna cuyo trunfo perteneca, presuntamente, a os
ngeses. Nada se perda con ntentar una tma tctca nserta en esa
estratega desesperada. Durante das e pequeo lobby de nobes
defensores de |uana aconse|aron a defn sobre a posbdad de recbr a
- -63 63- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
a |oven con e propsto de corroborar o que e vugo deca sobre ea.
Caros, a que a hstora bautz con e sobrenombre de Benservdo,
acept e |uego propuesto accedendo a una audenca con a muchacha.
La notca se propag como a pvora por as escasas posesones que an
quedaban bres de ngeses y borgoeses, con o que e efecto deseado
por aque pequeo grupo de cabaeros empez a germnar. Muchos
dgnataros y vasaos se acercaron a Chnon curosos ante a snguar
vsta; ya por entonces, una extraa usn haba prenddo en aqueas
gentes humadas y cas abandonadas a dctado de vencedor enemgo.
|uana consttua a postrera posbdad de vover a evantar cabeza frente
a a adversdad. La fe se extend por Chnon a a espera de encuentro
entre a eegda de os ceos y e necestado defn.
No entendo cmo es posbe que e propo Dos dera consentmento a
a doncea para ayudar a un defn a que todos consderaban dota.
Caros VII era h|o de Caros VI e Isabe de Bavera, aunque a decr de
sus bgrafos y de su propa madre, no era ms que un smpe bastardo
fruto de os amores de Isabe con su cuado Lus de Oreans. Nacdo en
Pars e 22 de febrero de 1403, cuando se encontr con |uana apenas tena
ventss aos y mantena un fngdo matrmono con a hermosa Mara
d'An|ou, h|a de a absorbente Yoanda de Aragn, quen en readad
gobernaba o que quedaba de reno. Competando e tro de mu|eres
nfuyentes para Caros VII, se encontraba Agns Sore, una bea |oven de
nmensos o|os azues consderada por os hstoradores como a prmera
favorta rea de a hstora que acompa a os monarcas gaos. Mara do a
Caros un heredero, e futuro Lus XV mentras que por su parte Agns e
do cuatro bastardos, sempre querdos por su padre natura, que tambn
provena de esa condcn. Y aunque su madre nunca o ocut en
determnados crcuos, Caros, conscente o no, mantuvo a ncertdumbre
sobre su orgen egtmo, n squera a casa de os Armaac dese
enfrentarse a engma dnstco, y cuando faeceron Caros VI y sus dos
h|os mayores, no es qued ms remedo que admtr a Caros como
heredero de a corona de Franca.
Pero a no haber sdo coronado en Rems, sno en Berry, no se poda
consderar a Caros rey de os franceses. Y de momento se qued en
defn. E futuro Caros VII era en s msmo un contrasentdo. Por un ado,
tremendamente padoso y catco, por otro, fervoroso creyente de a
astrooga y dversas mancas. Hasta a egada de |uana a Chnon, en
febrero de 1429, cas todos os franceses haban asumdo que Enrque VI,
e Rey No, h|o de cebre Enrque V, sera e nuevo rey de Franca. Pero
Dos, san Mgue y as santas Catana y Margarta haban pensado otra
cosa, y ese pensamento fue grabado en a mente de una doncea
anafabeta y ago embrutecda por os rgores de campo. So a
convccn y a pureza de esprtu hceron avanzar a a adoescente, que,
tras dez das de marcha nocturna a fn de evtar ser capturada por e
- -64 64- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
enemgo ngs y otros dos das de espera en as nmedacones de paaco
rea de Chnon, consgu ser recbda por e heredero.
A atardecer de 23 de febrero de 1429, |uana obtuvo e tan ansado
permso para verse con Caros y su corte. Sn perder un nstante, se
adentr por as estancas paatnas escotada por os cabaeros |ean de
Metz y Bertrand de Pouengy. La esperaban no menos de 400 nobes y
mtares que, curosos y expectantes, deseaban conocer a a supuesta
envada de os ceos. Lo que contemparon es de| pasmados. Ante eos
se pant una muchacha de decsete aos, de escasa atura y frg
compexn corpora. Su aspecto desat toda suerte de rumores en a saa,
ya que cea ropa|es a a usanza de cuaquer muchacho de a poca,
predomnando en a vestmenta un |ubn negro, una tnca grs y cazones
que a cubran de a cntura a as pernas. Su peo estaba recortado de
forma redondeada a a atura de a nuca; en defntva, e con|unto dstaba
bastante de o que presumbemente se e poda atrbur a un herado
envado por e ser supremo. A pesar de todo, |uana, sn f|arse en aqueas
penetrantes mradas, camn por e aua paacega con porte senco pero
ergudo. Sus escotas cederon e testgo a Lus de Bourbon, conde de
Vendme, quen sea a a |oven e acceso fna haca e ugar en e que
se encontraba e defn con sus conse|eros. Desconfado, Caros haba
urddo una treta para desenmascarar a a supuesta agorera. E absurdo
pan conssta en despo|arse de cuaquer dstncn o sgno de reaeza,
camufndose despus entre a concurrenca, a fn de poner a prueba a
presunta ntucn sobrenatura de a |oven. Agunos nobes, cmpces de
a estratagema, haban odo que |uana afrmaba ser capaz de reconocer a
rey de Franca -cuya cara |ams haba vsto- en cuaquer stuacn que
se encontraran. Y pronto eevaron voces ntentando confundr a a
doncea sobre qun era o no e defn. Durante mnutos se estuveron
seaando unos a otros de forma estpda ba|o frases como: Mrad, ah
tens a rey! o Acudd aqu, pues e verdadero rey es ste!. Ante
seme|antes sandeces, |uana permanec mpvda, sera y, sobre todo,
frme, y sn atender n un segundo a tanto dota, avanz con ms decsn
que nunca hasta e rncn en e que se encontraba e dsfrazado Caros.
Una vez frente a , se arrod en acttud de respeto y d|o: Dos os d
una arga vda, nobe rey, a o que Caros, ruborzado, respond
ttubeante: Yo no soy e rey. |uana, a escuchar esto, eev sus o|os
azues y repc: En e nombre de Dos, vos sos e rey, vos y nngn
otro!. Era evdente que a doncea haba superado con creces a prmera
prueba y e defn, una vez descuberto, e do e uso de a paabra para
que ea expusera e mensa|e que traa. |uana, sn dacn, comenz un
acnco dscurso en e que peda tropas para berar a paza de Oreans,
prometendo a defn que, una vez esto fuera concudo, e conducra a
Rems, donde por su mano sera ungdo y coronado ta y como ordenaba a
vountad de Dos. Tras escuchar estas paabras, e defn e pd aguna
prueba sobre a veracdad que contenan sus voces sobrenaturaes. |uana
- -65 65- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
e d|o entonces que e preguntase o que qusera recacando que e
podra ofrecer a soucn sobre a eterna duda que e acompaaba desde
a cuna. En ese momento, e rostro de a |oven se acerc a uno de os
odos de Caros mustando unas paabras que umnaron a faz de futuro
rey. Agunos suponen que a muchacha e desve qun era su verdadero
padre, otros aseguran que e transmt una oracn rezada por en
secreto desde no. E caso es que Caros, estupefacto por a serendad de
|uana, se retr unos segundos para conversar con sus asesores y para
soctar e conse|o de su suegra, Yoanda de Aragn. Tras un ntenso
debate, e grupo determn que, antes de aceptar a ayuda ofrecda por
|uana de Arco, sta debera someterse a os dctados de un trbuna
nqustora donde se ntentara averguar s a campesna era here|e, bru|a
o por e contraro deca a verdad. |uana de Arco fue envada a Poters,
donde a esperaban obspos, sabos y mdcos dspuestos a evauar de
forma mpacabe a stuacn psquca de a muchacha. E resutado no
pudo ser ms contundente, sentencndose que |uana, e|os de transgredr
as eyes ecesstcas, se encontraba nmersa en a acttud ms pura y
fervorosa que nngn francs vera |ams. Con e benepcto de teogos
y dems sabos de reno, a doncea regres a Chnon, donde a esperaba
Ges de Ras, convertdo en su famante escota y protector a petcn de
propo defn. Gues haba credo desde e prmer momento en a hstora
de |uana y, a decr verdad, su acttud fue e|empo para otros nobes, como
sus prmos Guy y Andr de Lava o e duque dAencon. Estos curtdos
mtares mpuseron su crtero ante os escptcos y, dada su fuerza y
ascendenca sobre otros na|es, en poco tempo os segudores de a
doncea se mutpcaron por doquer. Gues, desde que a vo por prmera
vez, supo que ea sera e prncpa estmuo para su atormentada vda.
Por eso, no dud n un nstante en aceptar e mandato rea, ponendo a
dsposcn de a |oven cuanto matera qusese empear para a campaa
que estaba a punto de emprender. E ardoroso mtar camb su acttud
sempre agresva por otra ben dstnta en aqueos das de febr actvdad
en Chnon y en dferentes ocasones busc e tempo necesaro para
encontrarse con a doncea dspuesto a sostener argas conversacones
que encenderon an ms su fe en ea y en a santa msn de a que era
emsara. |uana, que tambn smpatz de nmedato con Ges, e hzo
confdente de cuatro promesas que pronto habran de cumprse. La
prmera y ms urgente era que ea, con as tropas de Franca, pondran fn
a sto de Oreans; a segunda, que sus manos coronaran a defn en
Rems para sosego de puebo francs; un tercer compromso pasara por
a recuperacn de Pars, cudad que permaneca ocupada por os ngeses.
Y, fnamente, cumpra su cuarta promesa a berar a duque de Oreans
preso en Pars devovndoe ntacto a sus posesones. Ges escuchaba
asombrado as paabras pronuncadas con tanta vehemenca por aquea
|oven que pareca a punto de romperse en cuaquer momento, pero que a
a vez transmta una fuerza nteror |ams percbda por e bravo guerrero.
- -66 66- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Aqueo tena e aspecto de una dsparatada comeda. Una ruda mu|er de
campo aseguraba, sn medo, que ea y so ea sera capaz de soventar
os probemas enqustados de una nacn sumda en e caos. Ea y so
ea acabara de un ta|o con asuntos que provenan de un sgo atrs y que
n os me|ores generaes de Franca n tropas cuantosamente superores a
as de enemgo haban consegudo enmendar por mucha ntencn que
puseron. Pero o prncpa era que, a margen de as dudas generadas por
a entusasta doncea, Ges y otros como creyeron en e mensa|e que
e ceo haba depostado en |uana, o que consttuy un semero de fe
|usto y necesaro para ncar a ofensva ms gorosa que veron os
tempos. Ges de Ras se ocup de todos os preparatvos bcos,
ponendo suma decadeza en e pertrecho mtar que deba ucr a
doncea. Para eo, pag de sus arcas una yegua aazana de espnddo
pea|e con cueo ancho y omo hunddo, o que presagaba que era
magnfca para cabagar y muy adecuada a tamao fsco de |uana.
Adems pd a un armero de Tours que hcera a medda una excesa
armadura banca que a muchacha c sn amentos, a pesar de as
gruesas mnas de acero pudo y de pesado casco que competaban e
equpo defensvo de a famante captana francesa. |uana ya dspona de
armadura y cabao como cuaquer hombre de armas de a poca, pero
an fataba ago mportantsmo, y esto era a eeccn de su propo
estandarte de guerra y de su espada persona. Ea msma ndc a as
handeras cmo deban te|er e pendn que a acompaase en a bataa.
ste debera ser de ho banco fno y en a tea nmacuada se tendran
que refe|ar os embemas sugerdos por as voces de ceo: ros de
Franca bordados adornando una magen de Nuestro Seor con e mundo
en sus manos y ngees adoradores a ambos ados de Savador con a
dvsa |ess, Mara. De gua forma se prepar para ea un escudo azu en
cuyo basn apareca una paoma banca con un roo de pergamno en su
pco donde se nscrba a frase Por orden del Rey de los Cielos. A este
sacrosanto con|unto so e restaba ncur una espada dgna de tan
mportante encomenda y e propo defn quso ofrecere a |uana una de
sus ms beas armas. Sn embargo, a |oven rechaz a ofrenda
argumentando que ya tena eegda su propa espada. Y, a ta efecto,
soct que se buscase tras e atar de a capa de Santa Catana en
Ferbos -sta a una |ornada de Chnon-, pues ea haba tendo a vsn
de que en ese ugar se encontraba una espada en cuya ho|a estaban
grabadas cnco cruces, sendo a dnea para a cruca ucha que deba
emprender. Su petcn se atend y, efectvamente, en ese ugar fue
haada, para aborozo de as tropas que se aprestaban a segura en
aquea cruzada snguar. Los espas ngeses estaban a tanto de estos
acontecmentos y puseron sobre avso a os stadores de Oreans,
quenes, ago extraados por os movmentos franceses, se dspuseron a
repeer a que eos entendan como una fantca accn desesperada.
- -67 67- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
E 22 de abr de 1429, un documento eg a Bruseas procedente de
Lyon; haba sdo escrto por Sre de Rosaer, y en se haca referenca a
unos vatcnos hechos por a doncea prevos a que se produ|eran os
acontecmentos. |uana deca: 45al$ar' 1rleans y obligar' a los ingleses a
le$antar el sitio, ser' &erida por asta en batalla pre$ia, pero no morir' de
eso, y el Rey ser coronado en el transcurso del $erano $enidero en
Reims6. A fnaes de ese msmo mes, a doncea se puso a frente de
pequeo e|rcto entregado por e defn y compuesto por apenas 500
efectvos. La muchacha enarboaba su recn confecconado estandarte de
guerra, que uca seora en o ato de a arga anza su|etada con frmeza
por a mano zquerda de a |oven. A su ado cabagaba Ges de Ras -en
cadad de protector-, dos metros ms atrs es segua |ean dAubon,
escudero fe de a muchacha. E contngente pareca en todo caso
sumamente nadecuado para dsover por a fuerza e sto de Oreans.
Pero, como ya sabemos, a fe y a esperanza en a vctora han consegudo
durante sgos sortear os pegros ms amenazantes derrbando muros
que se crean nexpugnabes.
La coumna se encamn haca Oreans con tempo de prmavera, o que
haca crecer grandes praderas de voetas cuyo aroma envova as
snuosas rberas de Lora. La vsn de beo pasa|e enardec an ms e
esprtu de aque grupo de vaentes.
- -68 68- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
LAS CAMPAAS DE DIOS LAS CAMPAAS DE DIOS
Oreans protega e paso prncpa de ro Lora y, como ya hemos
apuntado, consttua un encave decsvo para as aspracones de defn
Caros, sendo a prncpa de as cudades que permanecan fees a su
causa. Desde octubre de 1428 estaba sendo sometda a un rguroso
asedo por parte de un e|rcto ngs drgdo en prncpo por e conde de
Sasbury, aunque ste faec y fue susttudo por e duque de Suffok. La
superordad brtnca en aque escenaro quedaba manfesta con tropas
que trpcaban en nmero a as de os matrechos y cada vez ms
hambrentos defensores. E 29 de abr de 1429 e contngente drgdo por
|uana de Arco eg a as nmedacones de Oreans. La mpetuosa doncea
sugr a posbdad de atacar a os ngeses en su bastn prncpa,
stuado en a cara norte de a cudad. Estaba caro que a |oven adoeca de
a formacn mtar que s tenan sus captanes y, por fortuna para ea
- -69 69- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
y para os ntereses de defn, Ges de Ras asum momentneamente
a responsabdad de a stuacn y, contravnendo as enrgcas
procamas de a |oven, a cua pareca mbuda en un xtass mstco,
orden que a coumna entrara en a cudad por a puerta de Borgoa,
stuada en e ado sur de Oreans y sn enemgos que acecharan. |uana se
enfad con esta manobra y espet a su protector que nunca ms vovera
a desdecra en una orden, ya que ea estaba me|or asesorada que ,
pues recba mensa|es de msmsmo ceo con ndcacones ms certeras
que o que pudese pensar un smpe morta. A pesar de eo, os sodados
de refuerzo franceses entraron en Oreans por e sto ms aceptabe,
propcando, gracas a esa tctca, e me|or camno haca a vctora de das
posterores. Con e pequeo e|rcto envado por e defn, egaron
tambn as tan necesaras provsones y agn matera bco, o que
srv de refuerzo mora y sustento para os stados. En a prsonera paza,
|uana fue recbda en oor de muttudes y centos de antorchas umnaban
as caes por as que transtaba e sorprendente corte|o. Los cudadanos,
conmovdos por aque acto de arresgado herosmo demostrado por una
smpe mu|er de campo, se acercaban dspuestos a tocar sus espueas, a
besar su armadura, a acarcar tan so e omo de su cabao. Cuenta a
hstora que una de as antorchas prend por accdente os fecos de
estandarte de |uana. Esta, sn perder a compostura, orent a tea haca
e sueo, donde se apagaron as amas gracas a una efcaz manobra en a
- -70 70- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
que su yegua psote e fuego. La magen estremec a Ges de Ras,
quen crey ver en ese momento subme a fgura de Dos encarnada en a
Terra. Soozando, promet ser e campen eterno de a doncea, por ea
uchara, |unto a ea matara y, s fuera necesaro, morra en ese trance
esprtua que tanta paz y tanta tranqudad e estaban dando. Lo
expermentado por Ges se contag a as gentes de Oreans,
conocedoras a a perfeccn de as eyendas que crcuaban sobre a
doncea. Y ahora a tenan ah msmo, frente a eos, dspuesta a uchar
codo con codo en a beracn de esos muros tan resquebra|ados por e
gope de enemgo. Con fervor aceptaron as normas regosas mpuestas
desde ese momento por a muchacha, rezando e rosaro y comugando
daramente mentras se entrenaban para e combate decsvo. |uana, ante
e dero genera, env un mensa|e a os |efes ngeses conmnndoes a
evantar e asedo a Oreans, so pena de ser pasados por as armas
francesas y ser sometdos a a ncemenca de Dos. Los soberbos
brtncos, como e ector se puede fgurar, tardaron varos mnutos en
contener as carca|adas para uego pasar a una rabosa fura en a que
decderon acabar con as voces sobrenaturaes de aquea nsoente y, de
paso, con toda a guarncn que an defenda Oreans.
E 4 de mayo de 1429, |uana se despert sobresatada por una nueva
orden de sus voces; haba egado e momento de atacar. Sus hombres a
sgueron como uno soo haca un encave fortfcado stuado a este de a
cudad que rpdamente fue tomado. Era a prmera vctora mtar de
|uana, y as tropas que drga se mostraban ms determnadas que nunca
para resover a embarazosa stuacn. E 6 de mayo se reanudaron os
combates pero, en esta ocasn, os ngeses, conocedores de a fuerza
dvna que guaba a sus enemgos, se retraron sn uchar, refugndose en
e casto de Les Tourees, donde pretendan |ustfcar su fama de
nvencbes. E sbado 7 de mayo as tropas de Oreans se prepararon para
e asato fna sobre os bastones ngeses. |uana, como de costumbre,
encabez e ataque orentando su espada haca as poscones enemgas
mentras avanzaba en prmera nea; eran as horas de medoda y e so
umnaba con generosdad e escenaro por e que ba a transcurrr a
bataa cumbre en a guerra de os Cen Aos. Los franceses se drgeron a
os bauartes brtncos de San Agustn y San |uan e Banc, pero, cuando
restaban escasos metros hasta as muraas de os bastones, una nube de
fechas dsparadas por os ngeses cubr os ceos hasta mpactar en os
cuerpos de os atacantes. La propa |uana fue herda cuando una saeta
atraves a proteccn de su armadura en e hombro zquerdo rasgando a
pe de uno de sus senos. E door convuson su pequeo cuerpo, que
cay a sueo ante e asombro de sus hombres, que en su cas totadad
saeron huyendo en desbandada ante a presunta prdda de su gua. So
Ges de Ras, desafando as fechas de enemgo y un ms que posbe
contraataque, qued en e ugar con su cabao encabrtado, y con un
gesto en su rostro mtad fero, mtad consternado, desmont para recoger
- -71 71- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
a a doncea en sus brazos, savndoa de aquea stuacn tan acaga.
Con presteza, e mtar apc una cura de emergenca a su protegda,
extra|o con su boca a maa sangre ocasonada por e fechazo y, sn
permtr que nnguno de os suyos se acercara, cubr con venda|es os
estragos producdos por a punta de herro. Ges must paabras de
mmo y caro haca su herona y sta, e|os de afgrse con e door, se
evant como s un resorte secreto a mpusara a retomar e mando de a
stuacn. Estaba en |uego e futuro de Oreans y ea saba que sus voces
no a orentaban por senderos equvocos. En consecuenca, se encar con
sus hombres arengndoes de ta manera que en pocas horas ya estaban
dspuestos para reanudar os combates, aunque e anochecer aconse|aba
esperar a una nueva |ornada para ntentar e asato. E propo conde de
Dunos, a que amaban e Bastardo de Oreans, hermanastro de duque
prsonero y uno de os |efes mtares de e|rcto francs, sugr a
retrada a a espera de me|ores sgnos. Sn embargo, |uana y sus asesores
ceestaes apoyados en a Terra por Ges de Ras haban decddo otra
cosa, y esa msma noche se anzaron a una ofensva que por nesperada
sorprend a os crecdos ngeses. En esta ocasn sus fechas no se
cavaron, dada a fata de vsbdad, con tanta precsn, y as huestes
francesas consgueron a fn egar a os muros de os fortnes brtncos.
Pero, una vez a, a respuesta ngesa se vov ms contundente,
causando muchas ba|as entre os atacantes; e conde de Dunos orden
una vez ms que as trompetas tocasen retrada. |uana, en medo de a
confusn generazada, recb una segunda herda, sendo de nmedato
puesta ba|o e parapeto de Ges y aguno de sus hombres. E guerrero
ntent socorrer a a muchacha pero sta, presa de a raba, evant a voz
espetando: Ahora o nunca, Ges! Es e momento de atacar y vencer a
os ngeses. Ges e repc: Adonde vos vays yo os segur. Ea,
con mrada cmpce y ensangrentada por as herdas, tom su estandarte
y seaando a enemgo concuy: Un tmo avance, m captn, un
tmo avance. En ese momento Ges de Ras utz toda a potenca de
sus pumones para convocar a sus guerreros a una tma refrega y a su
grto de guerra se sumaron tantos como puderon. |untos se empotraron
en os muros ngeses, |untos os expugnaron y |untos acabaron con a
resstenca feroz de sus oponentes. Fue una vctora tan nesperada como
gca. Los franceses, en nferordad de tres a uno, haban evantado e
sto de Oreans; sobre e terreno, ms de 500 ba|as ngesas entre
muertos, herdos y prsoneros. |uana de Arco haba cumpdo con o
prometdo a defn y ahora sus banderas se enseoreaban de Oreans,
cudad que ya era bre. E sto haba durado ocho meses y ea o haba
evantado en tan so ocho das.
En a |ornada sguente, os restos de e|rcto ngs abandonaban e
ugar sn que fueran persegudos por os franceses, dado que era domngo
y con ta motvo a regosdad de |uana mpd que se efectuara nngn
tpo de represaa sobre os vencdos. Ya haban tendo sufcente. Oreans
- -72 72- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
haba sdo berada, a eyenda popuar ya era certa. La notca recorr
como a pvora os camnos y campos de Franca. Todos a unsono
acamaban a |uana de Arco, quen, e|os de a compacenca, peda
nsstentemente a defn poder competar e deseo dvno. E efecto
gavanzador de a naconadad francesa era mparabe, a doncea
guerrera era un smboo nequvoco de undad. Mes de hombres se
queran sumar a a causa de |uana, que, a pesar de stuarse a frente de
os e|rctos, nunca empu su espada sagrada para matar a nade a no
permtrseo su fe. Ea ncamente tomaba a vanguarda e ndcaba a os
sodados e camno, y stos termnaban e traba|o. Tras mpar a regn
de Lora de ngeses, e e|rcto francs, sempre ba|o e mando de a
Doncea de Oreans, fue tomando poscones y cudades que hasta
entonces eran de mposbe conqusta. Ben es certo que, en contra de o
que se pueda pensar, e defn Caros no surt a e|rcto de |uana con as
tropas e mpedmenta bca sufcentes, o que entorpec,
ostensbemente, e buen trnsto de aquea ofensva. En cambo, Ges de
Ras, en compaa de aguno de sus famares, hpotecaron una parte de
su patrmono para poder as sufragar as evdentes carencas de as que
as tropas francesas hacan penosa gaa. Con todo, os sodados de a
doncea mantuveron e empu|e contra e e|rcto ngs, e cua, a pesar
de su fuerza, retroceda una y otra vez tras e desastre de Oreans.
E 12 de |uno de 1429, |uana reemprend a actvdad bca ba|o a
asesora mtar de conde de Dunos y de barn de Ras. |untos tomaron a
fortaeza brtnca de |argeau, sta a escasas |ornadas de Oreans,
obgando a enemgo a un forzoso repegue ba|o condcones sumamente
estrctas.
E 18 de |uno de 1429, os franceses, drgdos por e duque d'Aencon y
estmuados esprtuamente por |uana de Arco, se enfrentaron en Patay a
un contngente ngs superor ba|o e mando de Tabot, conde de
Shrewsbury y sr |ohn Fastof. Su vanguarda, atenazada por e pnco a
ser atacada por a cabaera francesa, se desband y huy. E cuerpo
prncpa de Fastof mantuvo su formacn y pudo retrarse a Etampes,
mentras que Tabot sufr peor suerte, sendo capturado tras haber
perddo en a accn a tercera parte de sus 5.000 hombres. Fue otra
resonante vctora para os e|rctos que seguan cegamente as
ndcacones de a doncea, quen se mostraba cada vez ms mpacente
por acredtar en Rems su segunda promesa contrada ante e defn. La
verdad es que e paso haca dcha cudad quedaba franco en a prctca
savo e pequeo obstcuo que supona a paza de Troyes, an en manos
brtncas. De forma sorpresva e encave captu sn mayores protocoos,
dando va bre a os franceses para recuperar Rems sn derramamento
de sangre. Por fn, e domngo 17 de |uo de 1429 se pudo competar a
sagrada obra emprendda por a futura santa. En ese da, de emotvo
recuerdo para os franceses, |uana entr con gran soemndad en a
- -73 73- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
catedra enarboando su estandarte de guerra. En senco se stu de pe
en un ado de atar |unto a atr que se dedcaba a a ectura de
Evangeo. La emocn de momento provoc en ea ncontenbes
grmas, que, tras resbaar por sus ruborzadas me|as, quedaban
depostadas entre e fugor de su banqusma armadura de combate. A
poco, eg e defn Caros escotado por os nobes ms mportantes de su
causa. La ceremona fue espendorosa, encontrando su punto cumnante
cuando a guarda de honor compuesta por e marsca de Boussac, e
amrante Lus de Coan, e seor de Granve -|efe de os arqueros- y e
propo Ges de Ras, barn de Lava, evantaron con marcadad y frmeza
e pao ba|o e que se stu e heredero de a corona. Estos hombres a
omos de sus cabaos suberon con destreza as gradas de a catedra
hasta que e defn se ntrodu|o en aquea estanca sagrada. Tras e|ecutar
a brante manobra, os doce pares de Franca, como smboo de a
nacn que estaba a punto de recbr un rey, rodearon a Caros formando
un crcuo y, extendendo sus manos haca , contemparon cmo a
corona quedaba depostada en su testa. La Doncea de Oreans, testgo
prvegado de aque acontecmento, no haba defraudado a nade, sus
predccones se cumperon con a exacttud referda por sus voces
sobrenaturaes. Ou pape |ugara a partr de ahora? E famante Caros
VII ntent, una vez coronado, deshacerse de a moesta campesna, que s
ben haba consttudo un eemento fundamenta para su vctora, no era
convenente que un rey dependera de a fama o as vsones de una
muchacha cas adoescente que afrmaba estar en contacto con Dos; ago
naudto para cuaquer orguoso monarca y menos para , amado por su
corte e Benservdo. En aqueos das, agunos nobes receosos ntentaron
convencer a a muchacha de que su msn estaba concuda y que con a
grattud, eso s, de Franca, debera retrarse a un dscreto segundo pano.
Le|os de eso, |uana asegur que an e restaban agunas cosas que hacer
por e ben de pas, y para consternacn de muchos, asegur que
retomara as armas para berar Pars y otras cudades en manos de
enemgo. Por su parte, Ges de Ras recb os honores de marsca de
Franca cuando n squera haba cumpdo os ventcnco aos. Esta
dstncn e eev por encma de sus guaes, convrtndoe en e hombre
ms poderoso de momento. Su herosmo demostrado en e campo de
bataa |unto a a doncea e gran|e una popuardad extrema entre os
suyos, aunque observ con preocupacn os receos y desdas que
rodeaban a su otrora protegda. Con trsteza acept que su soberano e
desvncuara de a Doncea de Oreans, dado que por su acurna deba
rendr servco en otros mbtos estataes y no custodando as vsones de
una umnada. Por tanto, en aque verano de 1429, a snguar pare|a
deb separarse por orden de rey. Nunca sabremos qu hubese pasado
en caso de segur |untos un tempo ms en aquea empresa de Dos. Lo
certo, y dada a bografa de Ges de Ras, es que |uana fue e nco amor
femenno que pudo, en una crcunstanca de su vda, savare de oscuro
- -74 74- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
nferno a que se arro|aba con rremsbe fuerza. La doncea fue, sn
duda, a nca mu|er a a que am con pasn desmedda pero no carna,
pues, como es sabdo, nade os |ams tocar un peo de a muchacha
eegda por os ceos. La separacn entre Ges y |uana fue e prncpo
de fn para ambos, ea se qued sn su me|or paadn y sn su asdero
mora y esprtua, por o que regres sn abogados a os camnos de a
veza y e orguo.
Una vez coronado Caros VII, |uana, sn apenas apoyos, reanud sus
campaas mtares con tropas cada vez ms menguantes. A pesar de eo,
sus hombres consgueron tomar cas sn oposcn a ocadad de St.
Dens, que apuntaba e paso haca Pars, autntca meta para a
campesna de Domremy. Pero, en esta ocasn, os ngees no fueron
propcos, o ta vez sus presuntos poderes se debtaron, pues as tropas
francesas se estrearon estreptosamente contra as muraas de a Cudad
Luz. Los ngeses, superores en nmero, ocasonaron una severa derrota
a e|rcto de |uana, cobrndose de ese modo a oportuna venganza sobre
o acontecdo en Oreans. La propa doncea vov a ser herda y, en
medo de fragor bco, acab sendo retrada cas a rastras por e duque
dAencon, quen recb, a pesar de su vaeroso acto, toda a ra de una
cada vez ms crspada |uana. E desastre de Pars do paso a a
acostumbrada tregua nverna entre os contendentes, momento que
quso aprovechar Caros VII para reconocer a vaosa ayuda que |uana de
Arco haba prestado a su causa. E 29 de dcembre de 1429, e rey
conced a |uana de Arco y a su fama e prvego de poder formar parte
de a nobeza francesa otorgndoes e ttuo de Du Ls, con a facutad de
utzar azucenas en su escudo de armas. Esta dstncn no confort como
se esperaba a sana ambcn de |uana y ese msmo nverno recb
nuevamente a vsta de sus voces ceestaes. Aunque, en esta ocasn,
os auguros no se presentaban favorabes, dado que e ceo e avsaba de
su prxma captura a manos enemgas antes de 24 de |uno, da de San
|uan Bautsta. A pesar de a sera advertenca sobrenatura, |uana tom as
armas una vez egada a prmavera y con un pequeo contngente se
drg rumbo a a cudad de Compgne, dspuesta a berara de as
fuerzas borgoesas que por entonces a staban. E 23 de mayo de 1430,
|uana entr en a cudad y con presteza organz as defensas de a paza
mentras repea con sus hombres dos ataques borgoeses drgdos por su
|efe |uan de Luxemburgo, que se pante seramente evantar e sto de
Compgne, pero un nesperado refuerzo de tropas envado por sus aados
ngeses e anm a mantener e empeo, |usto cuando |uana y os suyos
haban ncado e contraataque fna. E nfortuno, o un ma ccuo de os
defensores, provoc que se zara e puente evadzo antes de tempo, con
o que se cort en seco e repegue de as tropas de |uana sobre a cudad
amuraada. Este error fata de| a a doncea con unos pocos hombres
fuera de Compgne y a merced de os enemgos, abrumadoramente
superores, que rodearon a pequeo grupo conmnndoes a a rendcn.
- -75 75- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
|uana fue reducda a gopes por un arquero y, en medo de grtos
vctorosos, se a condu|o ante a presenca de duque borgos, quen no
quso ocasonar a a doncea dao aguno a a espera de notcas o
ndcacones ngesas sobre qu se deba hacer con tan nsgne prsonera.
Los brtncos, como es obvo, exgeron a entrega de a cautva
premando a |uan de Luxemburgo con un cuantoso botn. Pero se
panteaban agunas dudas sobre qu trato otorgar a una pequea mu|er
de campo que es haba humado en Oreans. Era prsonera de guerra o
ms ben se trataba de una vugar hechcera cuyas dotes vsonaras
fueron pretexto para a guerra? Era dfc tomar una decsn. S se a
|uzgaba como mtar, poco o nada se poda ob|etar ante e arro|o y
vaenta demostrados en a defensa de su causa. Cuaquer otro sodado
de acredtado vaor hubese hecho o msmo ba|o bandera. En cambo, s
se a evaba a |uco con a sospecha de here|a, bru|era, basfema o ago
smar, se podra humar o que representaba y de paso se
mnusvaorara su efecto decsvo sobre as tropas de enemgo. Para su
desgraca, esta segunda opcn fue a que se tom en cuenta con a
compcdad de os borgoeses, de propo Beauvas, obspo de Compgne
y de a ttubeante Unversdad de Pars. Todo estaba preparado para uno
de os |ucos ms degradantes de a hstora sn que Caros VII -rey
coronado por |uana- qusera hacer nada por mpedro. Ese fue e
agradecmento mostrado haca a mu|er que posbt su renado.
Seguramente, a Doncea de Oreans se haba convertdo en un eemento
demasado perturbador para ese nfez su|eto. As pues, nade mov un
dedo para mpedr que |uana fuera nternada en e casto de Rouen -
capta de Normanda-, donde esper resgnada su suerte.
Las condcones de vda en una fortaeza de sgo XV no eran as
ptmas para una |oven vrgen de decnueve aos. |uana soct ser
recuda en as dependencas de una gesa donde pudera ser asstda por
mu|eres, pero, ncomprensbemente, e denegaron esta graca,
mantenendo su cautvero en una ceda custodada por sodados ngeses.
Mentras esto suceda, Ges de Ras, a tanto de os acontecmentos, se
present ante Caros VII dspuesto a organzar e rescate de su antgua
protegda. La entrevsta con e rey no pudo ser ms grotesca. E marsca,
atenazado por e door, soct de su monarca hombres y pertrechos
sufcentes para e asato de Rouen. Caros, ndoente de forma fngda o
no, asegur que ta empresa no era factbe y que ntentar savar a a
doncea so supondra un desastre para sus tropas. De todas formas, a
muchacha ya no era mprescndbe para su causa y e e|rcto sera ms
t en os futuros compromsos bcos que o enfrentaran a enemgo
ngs. Ges, perpe|o por o que estaba escuchando, sub e tono de su
voz para ncrepar a tmorato soberano: Oun es este rey que nega a
su savadora a posbdad de ser recuperada de manos ngesas?. Caros
permanec en senco ante a pregunta. Ges, enfurecdo por o que
entend una conspracn, espet: So sos un mserabe bastardo que
- -76 76- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
se srv de a pureza demostrada por a doncea para acanzar sus fnes.
Os despreco!. Tras esto, e marsca se arranc sus dstntvos, en os
que fguraba a for de s, y, psando e embema, abandon a estanca
ante e estupor de os nobes que rodeaban a trmuo rey, que no evant
n un soo dedo contra aque que tanta gora e haba entregado en os
campos de bataa. Ges de Ras decd armar por su cuenta una
compaa de mercenaros que e acompaase en a accn de berar a
|uana de sus captores. Mentras esto se produca, en Rouen se ncaban
os preparatvos para e |uco. Legara Ges de Ras a tempo de
cumnar con xto su partcuar empresa?
- -77 77- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
LA INJUSTA MUERTE DE UN NGEL LA INJUSTA MUERTE DE UN NGEL
Transcurrdos varos meses desde su apresamento en Compgne, se
do e vsto bueno para que |uana de Arco fuera sometda a rgor de un
trbuna que a |uzgara por varas causas ncompatbes con a ortodoxa
catca.
En enero de 1431, comenzaron as sesones preparatoras para e |uco
y e 21 de febrero, |uana comparec ante sus |ueces. Una vez ms, a
doncea demostr que a pureza era su vrtud ms umnosa, de|ando a os
nqusdores ms que asombrados ante as respuestas ofrecdas. A pesar
de esto, e negaron toda case de derechos, como e de tener un abogado
defensor, no poder asstr a msa, n recbr a comunn. Fnamente, se a
acus de here|a, hechcera y basfema. En as aegacones fscaes se
aseguraba que su poder era dabco y e caso |udca en contra de ea
prosgu ba|o a frrea dreccn de |uez Cauchon y de vcenqusddor
Lematre, quenes, |unto a ms de cuarenta obspos, abades y doctores de
ey cannca como asesores, deberan encontrar a sentenca |usta a que
sera sometda a nfortunada |oven. Las arduas |ornadas que rodearon e
proceso fueron segudas con e mxmo nters por centos de ugareos
vdos de conocer en qu termnara e uctuoso suceso. Durante semanas
se acumuaron pruebas de todo tpo, mentras |uana era sometda a
mtpes nterrogatoros con a ntencn de detectar cuaquer
contradccn en su mensa|e. Asmsmo fue sometda a dversos exmenes
fscos, buscando aguna anomaa satnca que a deatase. En aqueos
tempos, se pensaba que Satn nunca entraba en e cuerpo de una vrgen,
y durante e |uco, os nqusdores ntentaron demostrar que a doncea
haba sdo desforada pero no o consgueron. Tambn se reuneron
testmonos provenentes de os ugares por os que anduvo, ncuda su
adea nata, Domremy. En readad, o que se pretenda era certfcar que
os hechos y prodgos atrbudos a |uana haban sdo obras de hechcera
sn que Dos n sus ngees tuveran nada que ver con aquos. Una vez
recabadas as posbes pruebas que a ncrmnaran, tuvo ugar una sesn
pbca en a capa de casto de Rouen. En e transcurso de a msma,
cuarenta y dos notabes ba|o a presdenca de Cauchon a someteron a
nterrogatoro utzando todos os trucos a su acance, ncudos os
- -78 78- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
pscogcos. Durante os cnco meses que se proong e faso |uco, a
prsonera permaneca encadenada de noche en un caabozo, su|eta por e
cueo, as manos y os pes en una estrecha mazmorra, ba|o a vganca
de os centneas habtuaes de a guarncn a mando de Warwck, un
hombre despadado a que poco e mportaba e destno de aquea
presunta bru|a de apenas 1,50 metros de atura y que tanto dao haba
ocasonado a sus pasanos. Por eo no puso reparo aguno en que sus
sodados se buraran de a muchacha medante dcteros e nsutos,
hacendo de sus noches un nferno. Fue por temor de esos guardanes y
de sus obscendades por o que |uana seguramente se qued vestda con
ropa|es mascunos y no femennos, ta y como e demandaban sus
captores. En contra de as costumbres en aquea poca, no fue torturada
con potro y tornos, aunque pensaron en a posbdad de hacero. No
obstante, a destrozaron, de gua modo, sn tener que recurrr a castgo
fsco.
E gdo nverno ced a a tba prmavera, eg e mes de mayo y os
debates sobre e destno de a doncea se ncrementaron ostensbemente,
provocando que agunos |ueces, atormentados por un cargo de concenca
por a veza que ban a consumar, abandonaran as sesones en medo de
tumutos y escndaos.
A fna, durante a semana de Pentecosts, un ao despus de su
captura y tras cuatro meses de horrbe caabozo, se conced que un
sacerdote trador e hcera frmar un documento. En estaba escrta una
sta de sus errores, crmenes de here|a y bru|era, as como su propa
ab|uracn de taes detos. Le prometeron que s o frmaba y se pona
entonces ropa de mu|er como prueba de su arrepentmento, a sacaran
de esa abomnabe prsn, e qutaran as cadenas y a evaran a otro
ugar donde sera atendda soamente por mu|eres, de acuerdo con o que
a ey cannca requera. |uana se encontraba en amentabes condcones
fscas y psqucas; desconocemos s en este perodo recb aguna
ndcacn de sus voces ceestaes, pero o certo es que frm aquea
decaracn con a esperanza de recbr un me|or trato en e epsodo fna
de su vda.
Los compacdos |ueces mostraron a a muttud congregada en torno a
a crce e pergamno de ab|uracn rubrcado por a doncea. Las
reaccones que se produ|eron entre e puebo fueron dversas: agunos,
que sentan compasn haca ea, se aegraron de que hubera escapado
de a hoguera; unos pocos que crean en a santdad de a muchacha se
afgeron. Pero a mayora, especamente os nobes ngeses y sus
sodados, procamaron su eno|o ms encenddo a pensar que con ese acto
a causante de su vergenza mtar se escapara a su fura vengadora.
Este tmo detae orgn un cambo de acttud en e presdente de
trbuna, quen, fatando a su paabra por medo a os ngeses, no a ev a
una prsn de a Igesa donde podra permanecer bre de cadenas ba|o a
- -79 79- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
atencn de mu|eres, ta y como e haba prometdo. |uana regres a a
mazmorra de casto, para ser cuberta por os gros pentencaros a a
espera de un nmnente fata desenace, mentras comprobaba con horror
que os msmos esbrros que a haban moestado durante tanto tempo
seguran merodeando a gubre ceda que a acoga como prsonera.
Pero s hubo una dferenca con a stuacn anteror a a frma de
documento, esta vez a vsteron de mu|er antes de ponere as cadenas y
de esa gusa se mantuvo dos das con sus noches. A tercer da e qutaron
e tra|e y e voveron a traer esa ropa de muchacho que haba evado
antes de a ab|uracn. Como a de|aron desnuda, no tuvo ms remedo
que ponrsea, sobre todo en compaa de hombres como aquos. Pero a
a maana sguente vneron ocho de os |ueces a preguntare por qu se
haba vueto a poner ropa de hombre. Cuando ea es respond que fue
por modesta y para protegerse de os utra|es que Warwck y sus
servdores perpetraron contra su persona, desdearon sus expcacones,
a n|uraron, a amaron bru|a y ramera y d|eron que esto era
evdentemente una sea de que haba vueto a caer en a here|a.
E 23 de mayo de 1431, cuarenta y dos de un tota de cuarenta y sete
|ueces dctaron a sentenca fna para a Doncea de Oreans: morr entre
amas por os detos de here|a, apostasa e doatra. An tuvo a farsa un
tmo trance, cuando ntentaron que a muchacha se retractara de su
acttud dabca. Pero |uana es respond que Dos mandaba en ea, y
que tan so con su consentmento o hara. Despus de esto, trenta y
sete de aqueos confabuados envaron a a prsonera a cauce cv,
donde qued ratfcada a condena a muerte. Y as, e 30 de mayo de
1431, qued como fecha f|ada para a consumacn de a pena capta.
Rouen era e sto eegdo y en e centro de su paza ve|a se aparon
numerosos troncos de madera sobre os que se evantaba una estaca.
A |uana e comuncaron su penoso destno esa msma maana,
aceptndoe una tma confesn y posteror comunn. La vsteron con
un tra|e argo y banco y a evaron en una carreta a a paza de mercado
de Rouen. Despus fue conducda a mprovsado patbuo, donde a
esperaba una muttud expectante y apesadumbrada.
Antes de ser atada a madero soct poder abrazar una cruz que qued
stuada frente a ea. Sn descomponer su duce rostro, a doncea
comenz a rectar e nombre de |esucrsto, mentras os verdugos ponan
fuego sobre una ea que se ressta a a quema. Inexorabemente, e
humo y as amas cubreron a magen angeca de a Doncea de Franca.
Sus enormes o|os azues se enaron de grmas ante a vsn de a cruz,
sn de|ar de pronuncar e nombre de |ess. Todos quedaron estremecdos
ante a pureza de a |oven, ncuso sus ms feros enemgos no puderon
evtar e anto. En pocos mnutos concuy aque acto macabro y as
cenzas de |uana de Arco fueron esparcdas por e ro Sena. Segn parece,
o nco que as amas no puderon devorar fue su corazn, aunque ste
- -80 80- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
tambn fue arro|ado a seno fuva. De esa forma tan n|usta acab a vda
de a herona por exceenca de Franca. En 1455, se nc un proceso de
rehabtacn ba|o os auspcos de a Santa Sede, que tras muchas
nvestgacones decar ega e |uco anteror, reprochando a acttud de
rey de Franca y de su Igesa. En os sgos sguentes |uana pas de bru|a
a ser consderada una santa. En 1869, a causa de |uana de Arco fue
defendda en Roma por monseor Dupanoup, obspo de Oreans. Tras os
trmtes necesaros y confrmados os requerdos magros, e 11 de abr
de 1909, era beatfcada por Po X. En 1920 Benedcto XV canonz a |uana
de Arco, quen desde entonces sera a santa patrona de Franca.
Lo que sempre am a atencn de dferentes nvestgadores fue por
qu os mes de supuestos aados y devotos de a Doncea de Oreans no
puderon socorrera en esa crcunstanca tan extrema y, ms
concretamente, muchos pensan cmo Ges de Ras, dada su
determnacn a savara, no pudo egar a tempo de ntentaro. Por o que
sabemos, e cebre marsca francs consgu armar dos compaas de
sodados -unos 500 efectvos- con os que se drg a todo gaope haca
Rouen. S ben a snguar tropa permanec acuarteada en Louvers,
cudad sta a tan so ventcnco kmetros de a paza en a que se
encontraba prsonera a doncea. Eso nos ndca que Ges y sus hombres
hubesen poddo perfectamente desatar una desesperada accn de
rescate con tempo sufcente para evtar a trageda de |uana. Sn
embargo, estas tropas n se moveron e da de autos, de que hay
constanca que Ges de Ras se mantuvo ocupado en a tarea de comprar
un cabao para Mche Machefer, uno de sus hombres, negoco por e que
desembos cento sesenta coronas de oro. Otras versones aseguran que
e barn de Lava entr dsfrazado en a cudad normanda dspuesto a
comprobar a cuanta numrca de su enemgo, vndose sorprenddo por
a e|ecucn de a doncea, asunto que esperaba para unos das ms
tarde. Lo certo es que abandon a su protegda en e momento ms
mportante. , que a haba puesto a resguardo aun ponendo en pegro
su propa vda en tantas ocasones, ahora permaneca ante os rescodos
de a mprovsada pra funerara orando como un no y preso de una
mpotenca desconocda hasta ese momento. E msmo Ges asegur,
aos ms tarde, que de aguna manera se cupaba de aquea muerte
consderndose una vctma ms de dooroso ance, pues su ama qued
atrapada para sempre por as feroces dudas que desde entonces e
acompaaron en su nsondabe exstenca. La muerte de |uana de Arco
supuso para e hroe francs una abrumadora catarss en a que se
despo| de cuaquer sgno o conducta terrena para entregarse a os
rgores de nferno. La doncea consttua su nco asdero a mundo
gobernado por os hombres ba|o e ser supremo. Tras a desaparcn de a
nmacuada pureza encarnada en aquea mu|er a a que tanto haba
amado, no e quedaba nada por o que uchar en esta terra, n
compromsos que cumpr a servco de nade. E da en e que mur a
- -81 81- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Doncea de Oreans tambn o hzo e cuerpo carna de Ges de Ras,
quen se transform de orguoso marsca de Franca en e prncpa
emsaro de Satn en a terra. An e restaban nueve aos de vda en os
que enarbo a bandera negra de ma en toda case de crmenes y
depravacones horrendas.
- -82 82- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
EL FINAL DE LA GUERRA EL FINAL DE LA GUERRA
Para Ges de Ras, a guerra de os Cen Aos termn con a muerte de
|uana de Arco. E bravo mtar, sumdo en un ocano tempestuoso y
cua|ado de dabos, regres a sus domnos en Bretaa acucado por e
rrefrenabe deseo de dar satsfaccn a tanta perversdad acumuada en
su corazn. Mentras tanto, a hstora de Franca transcurra su|eta a os
avatares de confcto con Ingaterra. Fnamente, Caros VII y su conse|o
de nobes entenderon que a contenda deba ser resueta por as
modernas tctcas de guerra y no por obsoetas y estres cargas de
cabaera pesada. En consecuenca, se reorganz e e|rcto francs
dando preponderanca a as formacones de nfantera y sobre todo a a
novedosa arma artera, amada a ser protagonsta prncpa de os
futuros confctos bcos. Los caones franceses mane|ados por destros
arteros termnaron por derrbar e muro nfranqueabe que supona a
efcaca de os arqueros brtncos y pronto comenzaron a egar as
vctoras para e bando gao. En 1436 un atvo Caros VII entraba en Pars
ba|o e sgno de a vctora; seguramente, en ese goroso momento no se
acord de vatcno anzado por |uana de Arco en Chnon, en e que
aseguraba que en menos de sete aos as armas francesas recobraran su
posesn sobre a cudad parsna. Poco mportaba ya; |uana era un
recuerdo cada vez ms borroso en a mente de Benservdo, quen
prosgu, ayudado por su e|rcto, as campaas guerreras contra os
brtncos, con e nco ob|etvo de expusares defntvamente de
terrtoro ba|o su corona. Un ao antes de a reconqusta de Pars, e
antguo enemgo borgos, encarnado en a fgura de duque Fepe III e
Bueno, se percat de que sopaban otros ventos e hzo as paces con
Franca. Despus de esto, Ingaterra no tena ya a menor posbdad. En
1436, os franceses por fn undos ncaron a ucha por recuperar
Normanda, empresa que se cumn con xto. Cuatro aos ms tarde,
Caros VII tuvo que sofocar una revueta nterna denomnada La Praguerie
trstemente apoyada por su nsdoso heredero, e futuro Lus XI, quen
ntent contar con e refuerzo de Ges de Ras para su causa. Pero esta
aanza no fructfc, dado que en ese tempo e marsca ya andaba
envueto en sus partcuares carnceras nocturnas y no quera, ba|o
- -83 83- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
nngn concepto, ser consderado desea con e egtmo monarca de os
franceses; s ben a raz de a funesta e|ecucn de a Doncea de Oreans,
no e guardaba nngn respeto. En todo caso, a subevacn fue so|uzgada
y e defn tuvo que esperar, en medo de dversas con|uras provocadas
por , a muerte de su progentor, acontecda vente aos despus, para
poder renar en e pas gao.
E captuo fna de a guerra eg en 1450, cuando os brtncos envaron
a fuerza expedconara ms numerosa que |ams haban mandado a
Franca, pero de nada es srv. En a bataa de Formgny, que tuvo ugar
en terras normandas, e 15 de abr de 1450, se enfrentaron os arcos
argos ngeses contra a nueva artera francesa, con vctora apastante
para os gaos, que anquaron a os 4.000 hombres conducdos por sr
Thomas Kyre. A fna de ese ao, os ngeses haban sdo expusados de
Normanda y de todo e norte de Franca excepto de Caas, y tan so
mantenan unas reducdas posesones en e sudoeste. Ese ao, Ingaterra
an se enseoreaba de tmo terrtoro que Enrque II haba obtendo a
casarse con Leonor de Aqutana, exactamente tres sgos antes. Un
e|rcto ngs desembarc cerca de Burdeos en 1452 a mando de |ohn
Tabot, conde de Shrewsbury (1384-1453), e tmo de os grandes
generaes ngeses en esta contenda. Se enfrent a e|rcto francs,
provsto de artera, en a bataa de Caston -cerca de Burdeos, actua
departamento de a Gronda-, e 17 de |uo de 1453. Los ngeses fueron
derrotados por competo y Tabot perec en e combate. Con esta bataa
concua a guerra de os Cen Aos. Lo nco que Ingaterra haba ganado
despus de toda esta actvdad bca fue a cudad de Caas, que sgu
ba|o su domno hasta e sgo sguente. Caros VII, e desdeado defn de
os das anterores a |uana de Arco, se haba convertdo, parad|camente,
en e rey que haba expusado a os ngeses de Franca.
- -84 84- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
TERCERA PARTE TERCERA PARTE
LA DESTRUCCION |1431-1440|
Recuerdo que desde m nfanca os ms grandes paceres me
parecan terrbes. Es decr, e Apocapss era o nco que me
nteresaba. Cre en e nferno antes de poder creer en e ceo.
Uno se cansa y aburre de o ordnaro. Empec matando porque
estaba aburrdo y contnu hacndoo porque me gustaba
desahogar ms energas. La muerte se convrt en m dvndad,
m sagrada y absouta beeza. He estado vvendo con a muerte
desde que me d cuenta de que poda resprar. M |uego por
exceenca es magnarme muerto y rodo por os gusanos.
E7tracto de una de las con#esiones mani#estadas por "illes de
Rais en los d8as pre$ios a su ejecuci2n en 3antes.
- -85 85- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
EL ODIO DEL MARISCAL EL ODIO DEL MARISCAL
Ges de Ras, asqueado y derrotado moramente por os
acontecmentos que haba vvdo, regres a sus domnos bretones
dspuesto a desembarazarse de cuaquer azo vta que e unera a mundo
de os hombres. La muerte de a pureza encarnada en |uana derrumb su
personadad de ta manera que, desde ese fatdco da en e que a futura
santa fue quemada en a hoguera, nada n nade ogr convencer a
orguoso marsca de pape que deba desempear en aque escenaro
preado, segn , de demonos dsfrazados de humanos. Para Ges se
perd una oportundad nca de renacmento esprtua con a e|ecucn
mserabe de a Doncea de Oreans a a que tanto haba respetado e
ncuso amado en secreto. Ou se poda hacer ahora? No pretendo, n
quero dscupar a este consumado asesno. Pero s anazamos
cudadosamente su conducta tanto psquca como concreta, observaremos
que e marsca de as tnebas busc desde no aguna excusa que e
desvase de su camno magno, y eso sgnfca que e sentmento de
cupabdad e acompa en sus crmenes a pesar de a extraa fuerza
nvsbe que e empu|aba, una y otra vez, a sus sangunaros actos. |uana
de Arco consttuy, sn pretendero, e tmo asdero a que se su|et
Ges de Ras en e ntento de poner a savo su atormentada ama. Una
vez esfumada esta posbdad, e barn de Lava entend que sus
vncuos con a readad, expresada en a socedad, en a potca y a
regn mperantes, quedaban dsuetos in aeternum con a consguente
patente de corso para e ma que todo pscpata se otorga a s msmo
antes de protagonzar detos de esa humandad. Ges, despo|ado de sus
obgacones mortaes, comenz a trazar un snestro pan en e que os
nos, smboo de nmacuada pureza e nocenca, seran vctmas propcas
para , convertdo ahora en mxmo representante de poder satnco en
e pano terrena. E marsca dspona de todo o necesaro para dar va
- -86 86- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
bre a sus ms ba|os nstntos. En su mente ya no se abergaba pudor
aguno, en su corazn no se reconocan os escrpuos n a decenca. Su
cerebro crmna e mpeda reconocer a readad, ya no domnaba e
hombre en , sno e esprtu de una besta abomnabe. Haba egado e
momento de cobrar apettosas presas en una cacera snguar so apta
para amas negras. Las pezas ansadas seran desdchados nos, que
constturan e eemento nco de rtua terrbe que e do fama. E
sacrfco de hombre por e hombre, con un ofcante vdo de sangre y
dspuesto a consumar su atroz here|a hasta os tmos estertores de sus
vctmas y an ms a. Ges de Ras era un msntropo convencdo,
cuyo odo haca a humandad e vena desde a nfanca. Nunca egaremos
a averguar fehacentemente en qu momento de su vda se desataron as
patoogas que marcaron a fuego su engmtca personadad. Pero o
certo es que en e resutado confuyeron dversos factores. Por un ado, a
educacn extrema a a que fue sometdo por su abueo; por otro, a
ndoenca de su madre, quen no quso saber nada de n de su hermano
Rene, que faec nesperadamente, o que mposbt cuaquer
acercamento o reconcacn, y, sobre todo, a crue muerte de su padre
vctma de os comos afados de un verraco. La vsn que e no tuvo
de aquea escena fna en a que su progentor se retorca en e echo
mortuoro a consecuenca de derrame fata de os rganos y vsceras que
saan de a abertura producda en su estmago qued grabada en sus
retnas y fue determnante en sus posterores nfantcdos. Muchos
asesnos en sere reproducen en sus vctmas acontecmentos traumtcos
de su nfanca. En e caso de Ges de Ras, se comprob que a mayora
de sus macabras actuacones se perpetraron en nos que tenan a msma
edad que cuando fue testgo de a horrbe muerte de su progentor y
que, curosamente, a forma que tuveron de morr fue smar a a de
barn de Lava, pues Ges senta una atraccn rremedabe haca e
estmago de os nfortunados nos, abrendo a zona para contempar e
tmo papto de os rganos vtaes mentras , mbudo de un
preternatura pacer, termnaba por eyacuar sobre os despo|os, con o
que daba por concudo e snestro acto sn que n squera hubese
penetrado nngn orfco natura de aqueos desdchados. Se estma que,
s ben perpetr agunos crmenes antes de 1431, es este ao
precsamente, e de a muerte de |uana de Arco, e momento en e que se
nc su vorgne de terror. Parece comprobado que a prmera vctma de
este perodo fue un adoescente de qunce aos amado Bernard Lecamus
de Douardenez, quen fue conducdo medante engao a monastero de
- -87 87- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
os Cordeers, un recnto sagrado regentado por dez mon|es francscanos
cuyo sgno de dstncn era un corde con tres nudos. E edfco haba sdo
fundado en e sgo XIV por Grard de Machecou y bendecdo por e papa
|uan XXII en 1332. A prncpos de sgo XV segua pertenecendo a a
fama De Ras, que dspona para su uso persona de una habtacn que
por desgraca utz Ges para cometer su prmera aberracn
constatada. Ms tarde este monastero form parte de patrmono que
Ges vend a su seor |uan V de Bretaa. Exste a probabdad de que
fuera otra a prmera vctma ofca de Ges de Ras, segn os
testmonos recogdos durante e |uco que se ceebr contra e marsca.
Uno de eos es e de Grard |eudon, padre de |ean, un muchacho que
desaparec en e verano de 1432 en Machecou y que, segn agunos
nvestgadores, fue e que encabez a sta de nos asesnados por e
barn de Lava:
En e verano de ao 1432, m nco h|o |ean entr de aprendz
en e taer de nuestro peetero oca, Guaume Haret. |ean
tena entonces doce aos y era un buen muchacho que nunca
tomaba en vano e nombre de Dos n de os santos. Estuvo
empeado con Haret unos dos meses. Un da Messre Ges de
S y Messre Roger de Brcqueve se presentaron en e taer
de peetero y e pderon a Haret que es prestara a m h|o
para que fuera a evar un recado a casto de Machecou. As o
hzo Haret, y mandaron a |ean a menconado casto. Ms
tarde, aque msmo da, a ver que e muchacho no regresaba,
Haret es pregunt a Messres de S y de Brcqueve dnde
estaba m h|o. Los cabaeros contestaron que no o saban, a no
ser que hubera do a Tffauges. Entonces y cuando haban
transcurrdo ya dos das sn que |ean hubera vueto, me fu yo
con Haret a casto de Machecou a preguntar por e paradero
de m h|o. Entonces Messre de Ras me repc que haba
envado a muchacho con otro recado a casto de Tffauges,
pero que nade e haba vsto egar a ese ugar. Aad que os
secuestradores se o deban de haber evado con eos para
enseare e ofco de pa|e, ya que era un muchacho muy guapo.
A or esto supe sn ugar a dudas que m h|o |ean haba estado
una vez en compaa de Messre de Ras en su casto de
Machecou, pero eso era o nco que saba. Nade vov a ver a
m h|o desde e momento en que sa de taer de peetero a
petcn de os dos cabaeros.
- -88 88- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Este escarecedor testmono nos pone sobre a psta de casto de
Machecou como prmer escenaro de os crmenes
efectuados por Ges de Ras; uego comprobaremos que no fue e nco
patbuo eegdo por e marsca. Aunque sn duda fue un pscpata, en
os peores momentos surgan de su nteror sentmentos que e producan
desasosego, y que seguramente tenan que ver con os mtes que
estabece a readad. Estos desapareceron e 15 de novembre de 1432
con e faecmento de su abueo |ean de Craon, e nco hombre capaz de
domnare con tan so una mrada o un gesto. Ges, que haba sentdo
pavor ante a fgura de ve|o banddo, recb a notca sn exhbr nngn
sentmento de congo|a, y menos, tras escuchar que su abueo materno se
haba do a otro mundo con un extrao arrepentmento que e mpus a
rubrcar un documento testamentaro por e que reparta buena parte de
su fortuna persona entre campesnos y menesterosos; acaso os msmos a
os que haba expoado durante sus pocas de poder. Adems soct ser
enterrado de forma senca y humde, hecho que contrastaba
- -89 89- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
notabemente con a exhbcn de opuenca demostrada a o argo de su
vda. |ean de Craon, consderado a segunda fortuna de Franca, ced
patrmono a prmognto de su h|a, pero demostr un evdente receo
haca Ges, cuando eg su espada persona a su neto menor Rene, de
que sempre estuvo orguoso por consderare e ms parecdo a su
fama. Ges, enterado de estas tmas vountades, asum a cabeza
vsbe de su can. Con e recuerdo cada vez ms borroso de aque su|eto
que tanto dao mora e haba ocasonado, e marsca se empe con ms
ntensdad que nunca en a reazacn de horrendos crmenes. Como es
gco, poco tempo despus, e aburrmento se apoder de y empez a
dapdar a cuantosa fortuna de a que era depostaro en mtpes
atraccones feraes as como en grnees feste|os de os que partcpaba
su nusua y crecente corte. Por su parte, Catherne de Thouars y su
pequea h|a Mare vvan ae|adas de barn porque en esos aos se
sospechaba ago terrbe en torno a a fgura de Ges y Catherne, mu|er
ntegente, opt por una separacn que a ev a abandonar a resdenca
famar de casto de Tffauges para nstaarse en a fortaeza de
Pouzages, sta en a msma regn, pero sufcentemente ae|ada para
evtar cuaquer contacto con su nestabe esposo. Esta decsn apenas
mport a marsca, quen no senta e mnmo afecto n por su esposa n
por su h|a, quenes se mtaron a ser meras espectadoras de aqueos
terrbes acontecmentos, esforzndose, eso s, en savaguardar e
patrmono famar, que se encontraba en cara merma, pues Ges,
nmerso en su partcuar ena|enacn menta, magastaba su tesoro en una
espece de carrera haca e absmo en a que no quedaba nada atrs.
- -90 90- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
LAS MORADAS DEL MONSTRUO Y SUS LAS MORADAS DEL MONSTRUO Y SUS
CORTESANOS CORTESANOS
La ocura pareca haberse apoderado de os domnos de Ges de Ras.
Se estma que entre os aos 1431 y 1440 desapareceron en a regn no
menos de m nas y nos, y a buen seguro e barn de Lava tuvo ago
que ver en un buen porcenta|e de as ausencas. Agunos nvestgadores
pensan que estos sucesos se deben atrbur por competo a as
actuacones macabras y pedfas de marsca y sus cmpces. Otros
reba|an a cfra en agunos centos, aunque, a pesar de todo o expuesto,
e nfuyente poder de barn segua aarmando a buena parte de a
socedad arstocrtca francesa, ms por a ostentacn de rqueza que por
os presuntos asesnatos que e nobe estaba ocasonando. No en vano sus
cuantosas rentas e stuaban en una poscn soca envdabe. Haba
heredado tres fortunas por dferentes vas y, aun admtendo e
sobrecogedor derroche que hzo en aqueos aos, e fondo de sus arcas
poda soportar aque exceso sn mayor nconvenente. La dotacn
patrmona de marsca superaba con creces a de cuaquer nobe de a
poca, ncudo su seor feuda |uan V de Bretaa, quen ntent a
cuaquer preco hacerse con buena parte de as propedades que
pertenecan a su vasao ms descoante. Ges dspona de numerosos
castos, hacendas, campos de cutvo, bosques... Aunque sus ugares
favortos, donde permaneca argas temporadas, eran sn duda os castos
de Chamtopc, Machecou y Tffauges. En cuanto a prmero, cuna nata de
Ges, se encontraba evantado sobre una roca domnando desde su atura
a ora derecha de ro Lora. Su aspecto se aseme|aba a de un reducto
conformado por mtpes coumnas y muraas con gaeras subterrneas
que conducan haca as fortfcacones y defensas que o protegan. Su
foso, de enormes proporcones, se stuaba por encma de nve de ro,
baando os adustos costados de granto de as torres. Aunque era e ms
pequeo de os castos gozaba de un especa atractvo por parte de
barn, pues en transcurreron sus aos de nfanca y prmera |uventud.
La fortaeza de Machecou se ergua orguosa a unos trenta y ocho
kmetros de a cudad de Nantes. Fue una de as resdencas ms
- -91 91- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
frecuentadas por e marsca y agunos bgrafos no a descartan como
posbe ugar de nacmento, as como prmer escenaro en e que se
desarroaron os terrbes crmenes perpetrados por e barn de Lava.
Pero, sn duda, e casto de Tffauges era su predecto y autntca base
de operacones snestras, pues en tuveron ugar a mayora de as
atrocdades cometdas por e barn, as como as prctcas aqumcas que
se e atrbuyeron y que se reazaban en estancas dspuestas a ta fn en
ugares secretos de os que cas nade conoca su exstenca, a excepcn
de propo seor y agunos servdores de mxma confanza. E casto de
Tffauges se stuaba a unos setenta kmetros a sur de Nantes, en e
centro de esos terrenos pedregosos donde confuyen Potou, An|ou y
Bretaa. Se encontraba encaramado sobre una nmensa roca que se
azaba sobre dos barrancos por donde corran os ros Crme y Svre. La
fortaeza era un abernto desconcertante de estancas, gaeras y
corredores, agunos de eos ba|o terra, como os caabozos subterrneos
que se ubcaban por deba|o de nve de foso. La bboteca destacaba
sobremanera entre as suntuosas habtacones paacegas. Su amptud y
umnosdad sobrecogan a cuaquer nteresado por a cutura en aqueos
aos tardos de a Edad Meda. Ges haba fomentado desde no e
hbto por a ectura y no es de extraar que concedera a esa dscpna
uno de os me|ores espacos dentro de su casto prncpa. La saa era de
techos atos, sus paredes estaban recubertas por panees de robe y
cprs randeses que quedaban umnados por trenta araas y una nca
y enorme mpara de pata en forma de meda una. Se conservaban a
ms de m manuscrtos, a mayora de eos encuadernados en vtea con
adornos de pe en reeve y cerres de oro y marf. Aparte de a
acostumbrada seeccn de Padres de a Igesa, un nmero de bros de
horas, muchos msaes, manuaes de a devocn y comentaros de as
Escrturas, haba bros sobre herdca, caza, arte de a guerra, msca, a
"ramtica latina de Prscano en verso. Tambn se encontraban El Romn
de la Rose, La C&anson de Roland, La C&anson de "este... s ben se nos
anto|a que e bro ms desgastado de a bboteca era sn duda La $ida de
los C'sares, de Suetono, que como ya apuntamos en a prmera parte de
esta obra, fue motvo de nspracn para Ges y muy en especa os
captuos dedcados a Tbero, Cagua y Nern, de os que e marsca se
senta una orgna reencarnacn. En todo caso, os bros compados en a
bboteca de Tffauges refe|aban os gustos y educacn de su dueo, un
hombre nstrudo en dversos mbtos cuturaes y consumado adad de
as beas artes. Durante nueve aos as tropeas cometdas a abrgo de a
noche por este su|eto muo de os terrbes ogros que tan so habtaban
os cuentos no per|udcaron en absouto e espendor cortesano de que
hceron gaa Tffauges y e resto de propedades pertenecentes a a
fama De Ras. Aunque os estropcos econmcos acometdos por e
marsca, ncuda a famosa obra teatra El misterio de 1rleans, -de a
que habaremos ms adeante- termnaron por hacere vender una buena
- -92 92- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
porcn de su heredad a duque de Bretaa, quen, compacdo por as
deudas que ba adqurendo su vasao, ma pag unas nsufcentes bosas
de coronas de oro a cambo de ugares estratgcos para a ampacn de
su hegemona sobre e noroeste francs. De ta modo que |uan V acab
sendo propetaro de cas todas as terras en as que Ges e|erca hasta
entonces peno domno. Son e|empos de estas constantes transaccones
comercaes a venta de cudades y seoros como Confoens, Chabanns,
Chteaumorant, Fontane-Meon en An|ou, Grattecusse, St. Aubn de Foe-
Laouvan, Voute, Snech, dAusense y de Cone. En otras ocasones e
marsca se vo obgado a desprenderse de vaosos castos y sus terras
condantes, como Bason, Motte-Achard, Prgne y a mtad de bosque de
Brcen. Pero e presunto door de tanto retroceso patrmona pareca no
afectar e carcter de barn, que e|os de afgrse segua fomentando
dversones y festas tan submes que sus ecos recorran a geografa gaa
y buena parte de a europea. Todos se preguntaban cu sera e fna de
aquea ansedad vta representada por e soberbo arstcrata. Mentras
tanto, Tffauges pareca un festva perpetuo en e que se daban cta
constante a opuenca y e espendor propos de as mansones destnadas
a recbr reyes y nobes de atsma dgndad con unos cortesanos que
haran enmudecer cuaquer ntento de comparacn con otros ugares en
aparenca pare|os. En Tffauges manaba una abundanca que pareca
nagotabe. Los seres que pobaban aque suntuoso recnto dsfrutaban de
prvegos mpropos de o que se poda estabecer para una regn
devastada por a guerra. E barn, nmerso en un sueo de orope,
entregaba |oyas, vestdos y festnes propos de prncpe Prspero,
protagonsta de cuento de Edgar Aan Poe La muerte de la mscara roja.
Las feste|os y baes eran contnuos, a comda y, sobre todo, a bebda
crcuaban por as mesas como s de arroyos generosos se tratase. Toda
suerte de nventos de a poca aparecan para deete de os congregados
y en ese sentdo, Ges favorec a construccn de mqunas curosas
como goondrnas mecncas que cantaban o autmatas humanodes que
se acconaban medante mecansmos rudmentaros. En todo caso,
carsmos |uguettos muy tpcos en aque sgo acarcador de
Renacmento. Los arededores de Tffauges refe|aban convenentemente
e exceso producdo ntramuros con |ardnes maravosos cuyo trazado se
prestaba para abergar ceebracones muttudnaras, donde os nvtados
se dvertan paseando por compcados aberntos, mentras se topaban
con grupos de pavos reaes y otros anmaes tan extcos como su dueo.
E con|unto se competaba con hermosas fuentes de cuyas bocas manaba
abundante agua crstana. Por supuesto, no fataban bufones,
satmbanqus y toda a pyade de artstas crcenses y teatraes que
anmaban con sus nmeros e |ogoro permanente. Aunque e marsca
tambn gustaba de ntmos momentos de su soedad donde poder
exacerbar su faceta regosa con a organzacn persona de grandes
eventos padosos como a construccn de as fastuosas capas ubcadas
- -93 93- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
en sus castos y mansones. Asmsmo, en este aterado perodo dse a
fundacn de un centro de acogda para nos hurfanos que,
parad|camente, ev e nombre de Los 5antos Lnocentes, verdadera
obsesn y duadad de barn, quen acab protegendo craturas
desvadas durante e da para uego mataras sdcamente por a noche.
Acaso, entre tanto tra|n fngdo o no, e nco momento de paz para se
produca cada vez que escuchaba as voces bancas de coro que
habtaban as capas de Tffauges. Lava era un enamorado de a msca,
ncuso msmo entonaba agunos cntcos e hmnos regosos cada vez
que aconteca aguna festvdad ecesstca. Su mayor dsfrute era
escuchar a voz de aqueos nos cantores, entre os que destacaba
Rossgno, un |ovencto de que Ges qued prendado cuando e vo actuar
por prmera vez en a catedra de Poters. Tras contempare decd
hacerse con sus servcos. Para eo convenc a os padres de muchacho
con trescentas coronas de oro, prometndoes que regaara a no una
propedad en Machecou que e reportara doscentas coronas anuaes
como renta. Los padres de chco accederon y Rossgno se convrt en a
banda sonora de Tffauges; fue uno de os pocos muchachos cuya vda
respet e ogro. Aunque no todos os ntegrantes de aque coro drgdo por
e den de a Ferrre, un |orobado mofetudo de psmo taante, tuveron
tanta fortuna como Rossgno. Ges de Ras vva como un autntco
prncpe mpera rodeado por a suntuosdad y por una mesnada de
aduadores, que no pretendan ba|o nngn motvo contradecr os dctados
y caprchos de aque seor que tanto pacer es proporconaba por e
mdco preco de ser sumsos ante cuaquera de sus decsones. Y aunque
eran muchos os cortesanos, tan so agunos eran de absouta confanza
para e barn, que no se dstngua por ser un hombre precsamente
corda o smptco, pero tampoco e haca fata, dado que se saba
poderoso y con eso bastaba. Adems, contaba con un pequeo e|rcto
persona compuesto por unos 200 efectvos que e servan cegamente en
e cumpmento de cuaquer vountad expresada por . Esta seecta tropa
destacaba sobre otras mcas personaes por e perfecto equpo mtar
con e que se pertrechaba. Ges no reparaba en oro a a hora de
abastecer a sus hombres con brantes armaduras, magnfcos cabaos y
capas bordadas en oro y pata. Los sodados y sus ofcaes cobraban una
cfra muy superor a a que podan obtener prestando sus servcos en
otros e|rctos o compaas ba|o e mando de nobes feudaes. La corte de
Tffauges era excepcona en su panteamento, con centos de personas
que puuaban por cocnas, saones, habtacones y |ardnes en un
constante trasego abora, garanta de que todo estuvera sempre
dspuesto para cumpr a vountad de amo y seor de aqueos pagos.
Pero cuando caa e manto de a noche, a muttud se retraba de forma
dscreta, acaando e resonar de aqueos escenaros aparatosos. Era
como s os fgurantes de a farsa ntuyeran que ago oscuro y prohbdo
estaba a punto de suceder. Cerca de a medanoche y ya sn testgos que
- -94 94- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
mportunasen, un nsto escaofro se adueaba de os profundos ndos
secretos de marsca. Tffauges se despo|aba de su encanto y ornamento
durno para adqurr una aparenca gubre en a que su recortada sueta
se proyectaba sn oposcn sobre os pasa|es putncos que a
amparaban. Ges de Ras apareca entonces como s de un eegante
dabo se tratase en os saones prvados de a fortaeza. E barn uca en
estas ocasones sus me|ores gaas y sempre estaba escotado por su
autntca guarda pretorana, a que se haba ocupado en consegur
para su seor e acostumbrado no protagonsta de una ceremona negra
en a que Ges actuaba como sumo y ttrco ofcante. Lo certo es que e
barn so poda confar en un pequeo grupo de esbrros para que e
ayudasen en sus horrendas carnceras. Eos eran depostaros y partcpes
de terrbe secreto que guardaba su seor y conocan cu poda ser su fn
en caso de producrse ftracones ndeseadas. E pea|e de estos gregaros
era de procedenca varada, destacando entre e pecuar grupo Roger de
Brcqueve y Ges de S, prmos de marsca y en e caso de prmero,
su confdente desde a nfanca y psmo admnstrador de sus posesones
en su ausenca. Brcqueve conoca me|or que nade e nteror de su
parente, e haba tratado desde no y haba sufrdo por su causa os
severos castgos propnados por e abueo |ean de Craon. Aun as, senta
fascnacn ante a personadad de Ges y sempre consnt en ser su
ayudante ms fe, aprovechndose de paso de a apettosa derrama
monetara proporconada por e hombre que marc su vda. Brcqueve
era torpe en su gestn y as actuacones que efectu como apoderado de
Ges fueron nefastas en todos os sentdos, ya que, segn se verfc
posterormente, reaz ventas de terrenos e nmuebes por os que
cobraba ma o nunca, o que motv e aceeramento de a deuda
contrada por Ges de Ras. No obstante, s que puso efcaz empeo en
percbr as oportunas comsones sobre cada transaccn reazada, o que
me|or notabemente, y a costa de su prmo, su fortuna persona. De S
era e ms sofstcado y gaante de a banda. Perro|o como Roger, tena
un gesto agracado con o|os azues muy parecdos a os de su famar. La
educacn que demostraba en conversacones y protocoos e dstancaba
de resto de cmpces. Aunque eso no e prvaba de ser, posbemente, e
ms mavado y depravado de todos, dado que asum personamente
durante os prmeros aos a captura de as nas y nos utzados en as
sangunaras festas pedfas de a dabca congregacn. Tanto
Brcqueve como S desarroaron una excentrcdad extrema en a
corte de Tffauges cendo ropa|es extravagantes en os que
predomnaban |ubones de seda y togas cortas de brocado, damasco o
tercopeo, prendas por otra parte tan caras como extenddas entre a
arstocraca ms esnob de aque sgo. En un escaafn nferor se
encontraban Henret Grart y tenne Coraut, ms conocdo como Potou.
Grart haba nacdo en a comarca de Prgord en 1411. Con vente aos
entr a servco de barn como crado persona y, aunque haba otros,
- -95 95- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
eg a ser e prncpa. Era muy obeso y de maneras afemnadas, una
espece de haragn que no tena modaes n ganas de adqurros. Decan
de que su aento era tan nsoportabe como su maa educacn,
comendo duces a todas horas en un ntento de apacar a tremenda
hatoss que padeca. Sempre ba acompaado de Potou, un hombre de
aspecto dametramente opuesto a de su amgo, ya que era degado y
seco. Coraut entr a servco de Ges de Ras en 1427, cuando contaba
catorce aos. Poco tempo despus tuvo que acostarse con su seor y
ste, que todava no haba enoquecdo defntvamente, e perdon a vda
permtendo, dada su buena aparenca, que e muchacho permanecera a
su servco traba|ando como pa|e. En 1432 acanz e cargo de crado de
cmara y cnco aos ms tarde fue nombrado secretaro persona de Ges
de Ras. Acaso uno de os persona|es ms snestros de pattco can
crmna fue una mu|er amada Perrne Martn, a a que todos
denomnaban La Meffraye, que sgnfca e p|aro de presa, y que encarn
a a perfeccn e pape de bru|a mavada a servco de ogro. Haba nacdo
en 1380 en Parthenay (Potou) y perteneca a una fama de condcn
humde, o que propc que desde na traba|ara en e campo arando,
cudando e ganado, adems de as tareas propas de hogar. Sendo
adoescente, se cas con Perre Martn, quen con e tempo entr como
escudero de Guaume de a |umere, hombre que a su vez se
encontraba a servco de Ges de Ras. Cuando faec su esposo pareca
condenada a a ndgenca, de no ser porque Roger de Brcqueve e
sugr a posbdad de segur en Tffauges a cambo de buscar nos para
as festas prvadas de barn. Perrne, ya metda en a cncuentena,
desempe su macabra abor con efcaca absouta, especazndose en a
captura ba|o promesas engaosas de pequeos y pequeas con edades
comprenddas entre os ocho y doce aos. Aunque, como ea msma
reconoc, tambn rapt a muchachos de edades nferores y superores a
as anterormente menconadas. Era una mu|er ruda, con me|as de coor
ro|o sonrosado, que sempre ba pobremente vestda con una espece de
tnca de ana grs, un cha de enca|e banco andra|oso sobre os hombros
y una capota de tercopeo negro a|ustada a a cabeza. Adems evaba e
rostro medo ocuto ba|o un veo de estamea. Representaba sn duda a
magen prototpca de as bru|as europeas que aterrorzaban en aquea
poca os reatos popuares a amor de a umbre. La Meffraye fue tan rea
como determnante a a hora de secuestrar vctmas para e sacrfco
reazado por e seor u ogro que tambn pagaba sus servcos. Este
snguar grupo se compet con a egada en 1437 de un sacerdote
borrachn y corrupto amado Eustache Banchet, quen poco o nada tuvo
que ver con as pestentes accones de su seor, ncamente parece
probado que Banchet part con destno a Forenca dspuesto a buscar,
convencer y contratar a un aqumsta de supuesto reputado prestgo. E
eegdo fue Francesco Preat, un |oven de ventds aos, ocuaz y
smptco, con ampo baga|e cutura y domno de enguas como e atn y
- -96 96- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
e francs. Haba nacdo haca 1415 en Montecatn, cerca de Pstoya
(Itaa), y en mayo de 1439 entr a servco de Ges de Ras como
prestgoso aqumsta dspuesto a conqustar e haazgo de a pedra
fosofa para un barn cada vez ms necestado de oro. A decr verdad, e
marsca propc, gracas a un pertnaz mecenazgo, a construccn de
aboratoros centfcos muy avanzados para su poca. En estos tempos
de saber emprco traba|aron grandes nvestgadores aqumcos en e
empeo de obtener a tan ansada transmutacn de pomo por e oro.
Preat se saba guapo y atractvo y pronto se percat de que os o|os de
Ges no e mraban so como estudoso de a cenca, sno ms ben
como muchacho a que amar mentras e conceda varados prvegos
terrenaes. Este asunto o aprovech convenentemente en su benefco y
aarde de porte ante Ges, mentras e aseguraba que un demono
nferna amado Barron e asesoraba con nustada certeza en su conexn
con os poderes utraterrenos. E dsouto arstcrata crey as hstoras de
mozo forentno y |unto a prepar encenddos ceremonaes con os que
pretenda obtener rquezas sn mte que e permteran segur
sostenendo e entramado enoquecdo en e que se senta nmerso y sn
nnguna motvacn sncera que e nctara a abandonar. Seguramente, su
mayor dspendo fue una magna obra teatra en a que se recordaba a
heroca gesta de Oreans.
- -97 97- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
EL MISTERIO DE ORLEANS EL MISTERIO DE ORLEANS
En 1434 e marsca De Ras recb a petcn de su rey Caros VII para
que se ncorporara a as actvdades bcas contra e ducado de Borgoa,
que an por entonces sostena su aanza con Ingaterra. Ges, ea, pero
arado con e monarca por su desatencn en e caso de |uana de Arco, no
mostr e ms mnmo nters en acudr a a guerra, de|ando ese asunto
en manos de su hermano menor, Rene. Con este gesto, e barn de Lava
do a entender caramente que con ya no se poda contar en nnguna
cuestn de Estado y que su vda se entregaba por competo a sus
partcuares obsesones. A ao sguente, os borgoeses frmaron a paz
con Caros VII y Franca asst a su prmer momento de undad tras argos
aos de confcto, o que permt a Benservdo entrar en Pars sn
oposcn aguna. Mentras tanto, Ges segua dapdando sn freno su
fortuna, aunque con e atente recuerdo de su tempo como protector y
escota de a Doncea de Oreans; acaso a poca ms honrosa de su vda.
Precsamente, como homena|e a ea esqum sus arcas extrayendo de
eas ochenta m coronas de oro que e srveron para producr e mayor
monta|e teatra que haba contempado Europa en toda su hstora. El
misterio del sitio de 1rleans se estren en dcha paza en a prmavera de
1435, para asombro de os afortunados que puderon asstr a magno
evento. La obra teatra tena ugar todos os das, ncndose a aba y
concuyendo con e crepscuo. Se representaba por escenaros, caes y
rncones de a cudad berada por |uana de Arco ses aos antes y, desde
uego, su vstosdad y empaque no encontraban parangn en a crnca
escnca de os sgos. Era, de facto, una reconstruccn tota de os
hechos que evaron a evantamento de sto de Oreans. E texto estaba
escrto en versos octosabos asonantados que competaban un tota de
ms de vente m neas. Cento cuarenta actores y actrces rectaban os
pasa|es y otros qunentos actuaban a modo de fgurantes en escenas
muttudnaras. La grandosdad de a obra se ncrementaba gracas a
exceso vestuaro que se sumnstraba daramente a os protagonstas sn
cortapsa aguna. En aque tempo os actores de teatro utzaban tra|es
cas de pacota de escaso vaor, sn embargo, en esta representacn se
usaron mpedmentas autntcas que refe|aban a a perfeccn cmo
- -98 98- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
fueron os sucesos de Oreans en 1429: sodados cuyos unformes eran un
caco mmtrco de os portados por ngeses y franceses en a bataa,
cudadanos vestdos con teas exqustas que se rasgaban a fn de parecer
harapos. La accn de a obra comenzaba en Ingaterra con a preparacn
de e|rcto ngs en a vspera de su marcha haca Franca, donde se
pensaba asestar un gope defntvo a defn con e asedo y toma de
Oreans, y termnaba con a entrega de a cudad a Caros, tras e
vctoroso ance protagonzado por a doncea y sus tropas. La
representacn tena ugar arededor y por encma de os espectadores en
una espece de pataformas escncas que permanecan a are bre y que
sempre se encontraban atestadas de actores y pbco asstente. Adems,
deba|o de escenaro prncpa se stuaba un amacn rebosante de tonees
comados de vno con especas y otros cores que servan para sofocar a
sed de partcpantes y espectadores de aque coordo festva teatra. La
entrada a as representacones era grats y, como es fc magnar, todas
as hospederas de Oreans y zonas condantes estaban hasta os topes,
proporconando ao|amento a as muttudes que acudan. A decr verdad,
e gun no era tan brante como e resutado vsbe, pero amaba a
atencn de todos a escrupuosa mnucosdad en e reato de os
acontecmentos hstrcos que se generaron en torno a sto de Oreans.
Las escenas ncuan as vsones y voces que |uana escuch en
Domremy mentras cudaba de su manada de ove|as, su prmera
entrevsta con e defn, os preparatvos efectuados desde Ingaterra para
a nvasn, cuadros representando con centos de extras e evantamento
de sto a cargo de os franceses y e regreso de |uana a Oreans tras su
vctora en Patay. Indudabemente, os versos no manfestaban n cadad
terara n nters dramtco, pero n fata que haca, dado que e
entusasmado audtoro conced de nmedato sus parabenes a esa
faranca gesta escnca. Ges se snt renacer gracas a mecenazgo
e|ercdo sobre esta obra, era como vover a vvr e captuo ms amabe
de su exstenca resuctando e recuerdo de a mu|er a a que tanto quso.
Ea estaba ah, en e centro de a accn, respandecente e mbuda de
santdad, una muchacha campesna ante a que todos os grandes seores
ncnaban a cabeza, drgndose nvarabemente a ea como a una
rena. E propo Ges pens en asumr su persona|e decamando frases
como sta: En cuanto a m, seora, no tengs dudas, m deseo es so
hacer vuestra vountad. Aunque no est documentado que tomara parte
en aguna de as representacones, o que quedaba patente es que e
marsca pretenda demostrar que, e|os de as acusacones como bru|a,
|uana era una santa y , su ms devoto segudor. Lo que resuta crue es
confrmar que mentras se produca este grandocuente estreno teatra,
, pretenddo adad de a doncea, ya acumuaba varas decenas de
vctmas en su sta de obscendades pedfas. Lo certo es que esta
contradccn desconcerta a os exegetas ms sesudos, pues, por un ado,
tenemos un hombre que ha acumuado mrtos ms que sufcentes para
- -99 99- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
vvr con honor e resto de sus das, sendo, desde e punto de vsta
regoso, un ser padoso y cas perfecto con ms de ochentas personas en
su servco persona entre crgos, capeanes, cantores y empeados en
as dferentes capas que ba evantando en nombre de poder de Dos,
como a de casto de Machecou dedcada a os Santos Inocentes y de a
que decan que era una marava de a crstandad, dgna de as me|ores
catedraes gtcas que sapcaban a Franca de sgo XV. Pero en caro
contraste con esta fervorosa acttud, nos encontramos a ogro capaz de
degoar, decaptar y mutar nos pequeos para su pacer persona.
Aunque, eso s, despus de cada e|ecucn e afgdo marsca soozaba
arrepentdo soctando e perdn de a dvndad por sus pecados
deeznabes. Oun era e verdadero Ges? Seguramente as dos
personadades exhbdas por ste, mtad hroe, mtad v, obedecan a
una cruda y escabrosa readad dua ante a que e emba|ador de as
tnebas poco o nada poda oponer, dada su desbordada pscopatooga. S
comparamos su modus operand con e de os grandes crmnaes en sere
de a hstora, se observan notabes smtudes que nos encamnan haca
a comprensn de determnados comportamentos crmnaes. La
demenca de Ges de Ras comenz a preocupar a su dstante esposa, as
como a sus famares ms drectos. E desprendmento contnuo de sus
posesones en benefco de otros magnates como |uan V de Bretaa
provoc que tanto Catherne de Thouars como Rene de Suze nterpearan
a Paramento parsno a fn de evtar una ms que probabe runa
econmca de na|e. Este proceso cobr vgor cuando os afectados se
enteraron de que Ges paneaba conceder cuantosos fondos a una
nsttucn de hurfanos a a que pretenda amar Los Santos Inocentes y
que para proveera de os ngresos sufcentes barruntaba vender su
casto famar de Champtoc. Este asunto orgn un escndao de ata
magntud, pues todos consderaban que e marsca haba entrado en un
decve menta absouto. E propo Caros VII se hzo cargo de a stuacn
promugando un nterdcto por e que se nhba a su sbdto ms dsouto
de reazar nnguna transaccn comerca a costa de sus propedades ms
representatvas. En a nterdccn se ordenaba expresamente a os
ofcaes de barn que prohberan e acceso a os castos a cuaquera
que ntentara tomar posesn de os msmos hasta que e conse|o de
Estado tuvera notfcacn de hecho. Ges se enfurec con esta medda
y aeg que o que haca no era ms que honrar a fgura de Mesas
redentor gorfcndoe en a terra con magnfcas capas y msas y que
eso exga un coste. Ante estas paabras Rene de Suze, e hermano
sempre humado por Ges, e espet a rey:
-Todo esto no es nada ms que vandad sn devocn, y un desafo a a
buena conducta.
Era evdente que os movmentos de marsca De Ras estaban
empezando a ser acotados y sumamente vgados desde dentro y fuera
- -100 100- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
de su espaco vta, aunque no acabara de advertr que e cerco se
estrechaba en torno a su persona y segua mantenendo su vda dspada y
enoquecda en un mar de brutadad sn mte. A a trageda de su
exstenca se sumaron pequeas farsas que ncrementaban an ms su
fama de excntrco. Por e|empo, parece certo que en una ocasn sus
aduadores e convenceron, o se o quso creer, de que |uana de Arco
segua vva tras haber escapado magrosamente de aquea hoguera en
Rouen. Lo pattco de trance qued manfesto cuando una bea |oven
aparec en Tffauges con armadura banca seme|ante a a que cea a
doncea en sus campaas guerreras. Para mayor resonanca, Ges
orden a una seccn de su cabaera que a escotase hasta a paza de
casto hacendo entonces que sonaran as trompetas como sea de
reverenca. Desconocemos s e marsca se sum a a festa o ms ben
pens que sus prctcas satncas, cada vez ms frecuentes, haban
provocado a resurreccn de |uana. La verdad es que en un ntento de
bucear por a mente y e corazn de este pscpata, debemos suponer que
msmo prepar este grotesco pan de escasos resutados.
La muchacha conocda como la #alsa doncella se amaba en readad
|eanne des Armoses y, a decr de agunos, su parecdo con |uana de Arco
era certamente asombroso, tanto que buena parte de os cudadanos de
Oreans creyeron en efecto que su beradora haba regresado de mundo
sobrenatura para recamar os honores que e defn e haba negado en a
terra. Durante meses a mpostora recorr e campo y as cudades
francesas recamando para s dstncones y mando mtar para retomar a
guerra contra os ngeses. Incomprensbemente, a fama de a autntca
|uana do vtoa de credbdad a asombroso epsodo, con o que su fama
crec desmesuradamente. Y ms cuando se supo que Ges de Ras
apoyaba aquea hstora. E fraude se mantuvo sn que e marsca qusera
saber nada ms, pues pareca empeado en dsfrutar de me|or recuerdo
de su vda encarnado, ahora, en a anatoma de aquea farsante
redomada. Los ecos de a comeda egaron a Pars y e propo Caros VII se
nteres por e suceso recamando a presenca en An|ou de aque espectro
hecho carne. Como es gco, e rey no tard n un mnuto en
desenmascarar e monta|e, pues y so conoca determnadas
paabras que a campesna de Domremy e haba confado aos atrs en
una conversacn prvada, y tras preguntar a a actrz por este secreto,
sta no supo qu responder, enmudecendo ante e soberano sumda en
un deator sonro|o. Caros VII mont en cera, s ben sus nobes
observaron en a cara de monarca un evdente avo producdo,
seguramente, por no tenerse que enfrentar e gravsmo probema que
supona una resuctada que e haba ayudado tan oportunamente por e
sendero que e condu|o a su coronacn en Rems y que ms tarde haba
de|ado morr de forma mserabe en a hoguera de Rouen. La engafa
concuy cuando |eanne de Armos se retract pbcamente de su bura,
ba|o pena de ser |uzgada como a autntca |uana por hechcera y
- -101 101- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
basfema, con o que se puso fn a este vergonzoso hecho. Por su parte,
un racundo Ges, una vez conocda a verdad, acert a despe|ar a
nebna que e rodeaba, y ech de Tffauges con ca|as destempadas a a
fasa doncea, de a que nada nteresante se vov a saber. Fue una
suerte para que a mentra quedara desveada, pues ya haba dseado
una nueva produccn de El misterio de 1rleans para estrenara en os
arededores de su propo casto con e propo marsca y a supantadora
asumendo os papees protagonstas de una obra a a que se ban a
destnar ochenta m coronas de oro, o que representaba cas toda a
fortuna que an e restaba a barn. Sn embargo, poco mportaba e
dnero, ya que e seor de Tffauges estaba penamente convencdo de
que sus aqumstas, tarde o temprano, obtendran a tan ansada
transmutacn de os metaes y, en ese caso, cuaquer desemboso era
mnuca, pues a noche sguente e estrago quedara repuesto con
amptud. Y as pasaban os das en e reno fantasmagrco creado por e
marsca De Ras, centfcos traba|ando en aboratoros esconddos con e
nco ob|etvo de haar a pedra fosofa, cortesanos compacendo a su
seor en maravosas festas opuentas y nos horrbemente asesnados
por un snestro ser dgno habtante de os absmos nfernaes.
Se supone que Ges de Ras comet a mayor parte de sus crmenes
entre os aos 1432 y 1437. Los ugares predectos donde se reazaron
os nfantcdos fueron prncpamente os castos de Champtoc,
Machecou y Tffauges, en os que se encontraron restos pertenecentes a
cento cuarenta vctmas. Desde e menconado ao 1437, a sombra de a
duda se az sobre aqueos terrtoros en os que desaparecan tantos
pequeos. Las voces de os ugareos murmuraban acusacones contra su
seor Ges de Ras. Hstoras que en prncpo fueron smpes rumores
pero que no tardaron en egar a odos de msmsmo obspo de Nantes,
quen, aarmado por e nsstente comentaro popuar, nc en secreto una
rgurosa nvestgacn que pronto comenzara a reportare evdencas ms
que sospechosas sobre a conducta de marsca.
- -102 102- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
LAS PRIMERAS SOSPECHAS LAS PRIMERAS SOSPECHAS
En 1437 e marsca de Ras abandon defntvamente e servco de as
armas para entregarse, sn tapu|os, a mundo de os paceres y
perversones propos de su mente dstorsonada. En e casto de
Machecou haba cometdo cuarenta asesnatos, otros tantos en
Champtoc y sesenta ms en Tffauges. A estos escenaros prncpaes se
deben sumar otros ocasonaes, como monasteros protegdos por os Ras,
resdencas de menor envergadura o smpes hospederas protagonstas de
una caprchosa veada con sangrento fna.
|ean de Maestrot, obspo de Nantes y hombre caba, haba ncado as
pesqusas tras haber recopado numerosos testmonos de que|a contra e
seor de Lava, aunque, dado e poder e nfuenca de barn, no quso
evar e asunto ms a de as meras averguacones. Sn embargo, a
acumuacn de testmonos sobre su mesa en breve tempo e hzo
agudzar e odo y pronto h un caso con otro hasta sapcar e mapa de a
regn con muttud de desaparcones sospechosas y sorprendentes. Ms
tarde, se f| en que en muchas de as ausencas quedaban mpcados, por
un motvo u otro, os hombres de marsca. Los casos se contaban prmero
por decenas y uego a centos; todo haca ver que e obspo se encontraba
ante un gravsmo probema con e hombre ms rco de Franca como
actor prncpa de aqueos nquetantes sucesos. Dnde estaban os
nos? En aquea poca no eran nfrecuentes os secuestros y escapadas
de nfantes. Las condcones de vda en e ambente rura eran extremas y
muchos pequeos eran obgados a traba|ar en edad tempransma, con o
que os de esprtu ms rebede huan de su casa y de sus padres con ocho
o dez aos, soando con una vda de aventuras en agn buque mercante
o prestando servco de mercenaros en as abundantes guerras de aque
tempo. Admtdo esto, o que segua sorprendendo a estupefacto
representante de Dos en a terra era a desmedda cfra de aqueas
desaparcones. Se supone que puderon ser ms de m en un corto
perodo de cnco aos y concentradas en os domnos de Ges de Ras.
Desde uego, ago raro e nusua estaba sucedendo, aunque a mente de
ecesstco e mpeda reconocer o que su corazn ya e estaba
advrtendo, y esto era que Ges de Ras, cua ogro, raptaba a nas y
- -103 103- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
nos para posterormente asesnaros en medo de sangrentas orgas
sexuaes. Aun as, e obspo mantuvo a dscrecn durante agunos meses
a fn de tener pruebas seguras que ncrmnaran a arstcrata, pues una
acusacn tan grave sobre e que era todava hroe de os franceses poda
suponer e mayor escndao sufrdo por e pas gao desde sus orgenes.
No obstante, |ean de Maestrot recb e conocmento de un nuevo caso,
parecdo a os anterores, aunque esta vez e do ms crdto a ser e
mpcado sobrno de pror de Chermre, un gran amgo suyo que dstaba
mucho de as habaduras de adea. Segn e ecesstco, este muchacho
haba entrado como ntegrante de coro de voces que servan en as
capas de marsca sn que se hubese vueto a saber nada de desde
entonces para mayor preocupacn de su fama, a cua o estmaba como
muchacho obedente y servca. Este dato umn os atntos o|os de
obspo, que, sn ms dacn, tom por fn en sero aquea nvestgacn
trascendenta. E propo preado vst os ugares afectados y, para su
sorpresa, una egn de padres y parentes se acercaron a dspuestos a
denuncar os terrbes acontecmentos de os que eran vctmas. La voz
sobre as pesqusas de obspo se propag rauda, y a poco, e camor
popuar era ms que manfesto. Todos aqueos adeanos snteron a
segurdad de saber que a Igesa es amparaba en su caso y eso desat
enguas que hasta entonces permanecan atadas por temor a a ra de su
seor de Ras. Pero sus causas no de|aban de ser meras especuacones
sobre e paradero de os nos. Era certo que os hombres de marsca
vgaron a esos nfantes en os momentos prevos a su ausenca, pero
nnguno de os adeanos haba contempado muerte aguna, n cuerpos
yermos. Por tanto, aunque exstan evdencas, a supuesta gravedad de
os hechos mpeda formuar a a gera nnguna acusacn concuyente.
Maestrot opt por permanecer vgante a a espera de cuaquer
mprecsn o fao de barn. S era tan orguoso y soberbo como sus
vasaos decan, tarde o temprano, cometera un error fata, o que
propcara e nco de un proceso cv o ncuso ecesstco, y en ambos
ances |urdcos se e podra someter a pertnentes nterrogatoros de os
que sadra a autntca verdad de aque horror. Las prevsones de obspo
fueron certeras y e 15 de mayo de 1440, Ges de Ras comet a torpeza
que e condu|o a anheado |uco. Por entonces e barn se encontraba con
sus arcas cas esqumadas tras os nfructuosos ntentos aqumcos de
obtener oro. Desesperado y absoutamente sobrecogdo por su
acohosmo, decd vender e casto y propedades de St. Etenne-de-a-
Mer-Morte, una de sus posesones ms aprecadas. Ouen se nteres por
a compra fue Guaume Le Ferron, que traba|aba para e duque de
Bretaa en cadad de tesorero, por o que no hay que descartar que e
ambcoso |uan V estuvera detrs de a sucuenta operacn. Los emsaros
de cada parte concertaron e trato y Le Ferron adeant una suma que a
Ges se e anto| nsufcente, pero no tuvo tempo para reacconar, pues
de nmedato os hombres de tesorero duca tomaron posesn de casto
- -104 104- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
y de os edfcos condantes, entre os que se encontraba una precosa
gesa de a que se hzo cargo |ean, e hermano sacerdote de Guaume.
Embragado y furoso por e ncdente, Ges opt por e uso de a snrazn
y, acostumbrado a mponer su santa vountad, se de| evar por e frenes
ordenando a sesenta de sus hombres que montaran sus cabaos para
acompaare en a reconqusta de su perdda posesn. Con este acto e
marsca transgred as eyes cves, pues en esa poca os seores
feudaes estaban sometdos a a prohbcn de mover tropas ms a de
sus fronteras, y e barn, desatendendo esta normatva, atraves con su
hueste as ndes de Bretaa para drgrse a Potevn, regn en a que se
encontraba e casto de St. Etenne-de-a-Mer-Morte. Esto ya consttua
deto sufcente para evare a os trbunaes, pero o peor estaba an por
egar. En ese da, domngo de Pentecosts, a coumna captaneada por e
marsca De Ras tom a asato a gesa en a que |ean Le Ferron se
encontraba ofcando a ceremona de a msa. Y |usto cuando fnazaba e
sacramento de a comunn, a ra ncontenbe de Ges se desat entre
os aturddos fegreses y ofcantes. E barn, preso de su atvez, entr en
e recnto sagrado escotado por doce hombres de su guarda persona, os
cuaes desenvanaron sus espadas para apuntaras contra a congregacn.
Por su parte, Ges enarboaba temeraramente un hacha de combate
mentras nsutaba a trmuo sacerdote que apenas poda sostenerse
sobre s ante a cas espectra vsn de su atacante. De Ras, eno de
raba, conmn a preado a abandonar aqueas terras que, segn , e
haban robado mserabemente. La escena termn con os huesos de |ean
Le Ferron manatados a un cabao, pues se haba decddo dar mazmorra
a nvasor y Ges orden a sus prmos Roger de Brcqueve y Ges de
S que se quedaran a mando de una guarncn en e recuperado
casto, en cuyas cedas ms hmedas fue a parar e matrecho parente
de tesorero duca.
E marsca haba e|ercdo voenca contra un crgo en una gesa
mentras ste an estaba dcendo msa. Por e hecho de prorrumpr
armado en esa gesa haba voado e derecho de propedad ecesstca,
y por e de apresar a sacerdote haba nfrngdo e derecho cannco. Por
aaddura, a desposeer a Guaume Le Ferron de casto de St. tenne,
tambn haba cometdo un deto cv contra un membro de a casa de
duque de Bretaa. En defntva, con un soo acto de sava|e nsensatez, e
barn utra| as eyes de a Igesa y de Estado a msmo tempo, con o
que eso supona de provocacn haca e duque |uan V y e obspo de
Nantes, |ean de Maestrot, quenes podan evare a |uco cuando
quseran.
Por e momento e gobernante bretn adopt a ta|ante decsn de
mponer a su sbdto a obgacn de devover e casto de St. Etenne a
su egtmo propetaro. Asmsmo, e barn de Lava tendra que berar de
nmedato a sacerdote |ean Le Ferron y asumr e pago de una muta que
- -105 105- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
se cuantfc en cncuenta m coronas de oro. |uan V env como agente
ega de esta orden a Guaume de Hautrays, quen se person en as
posesones de Machecou e 22 de |uo de 1440 dspuesto a transmtr a
vountad de su seor. Ges, tras escuchar as paabras de emsaro, fue
vctma de un ataque de cera y, raboso, orden que se encarceara a
herado de duque. Ms tarde, a mando de una coumna de |netes sa
de casto dspuesto a capturar a Guaume Le Ferron, hombre, segn
Ges, causante prncpa de aque estropco. La stuacn era
desesperada para e marsca, cas arrunado por tanto exceso, so e
quedaban unas escasas posesones de as que enseorearse, ya que una
vez consumada a venta de Champtoc, en su stado patrmona so
fguraran Machecou y Tffauges como reductos de mportanca. A stos se
aada a fortaeza de Pouzages, s ben era ntocabe, pues perteneca en
propedad a su mu|er e h|a. En consecuenca, s Ges de Ras asuma e
pago de a muta, debera vender o poco que e restaba y a eso no estaba
dspuesto ba|o nngn concepto. La contnudad de suceso eg con e
envo de |ean Rousseau, sargento mayor de Bretaa, quen hzo entrega a
barn de un enrgco utmtum anzado por |uan V. La respuesta de
marsca fue dntca a a anteror y e pobre ofca acab hacendo
compaa a os otros tres prsoneros. Fnamente, e puso tenso que
sostenan e duque y e barn se fnqut en Tffauges, ugar en e que se
haba refugado Ges con sus hombres y os cuatro reos en e ntento de
escapar de as fronteras bretonas. En dcho encave ya no se presentaron
tropas de duque, sno de msmsmo rey Caros VII, e cua acud
medante su condestabe Arthur de Rchemont -hermano de |uan V- y
antguo compaero de armas de marsca. Ante a autordad rea, Ges no
pudo pantear nngn tpo de resstenca y entreg, muy a su pesar, a os
cuatro cautvos, quedando pendente e asunto de as cncuenta m
coronas de oro que deban pagarse a duque de Bretaa. Con ta motvo y
en e deseo de recbr amnsta fsca, Ges de Ras sa de Tffauges
rumbo a a ocadad de |ossen, donde fue recbdo por un mahumorado
duque que, por certo, ya estaba a tanto de as nvestgacones efectuadas
por e obspo de Nantes. Corra e mes de agosto de 1440 y a trageda
estaba a punto de competarse con e ms mportante y tmo de sus
actos.
- -106 106- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
DETENCIN Y JUICIO DETENCIN Y JUICIO
|ean de Maestrot utmaba en e verano de 1440 sus nvestgacones
sobre as execrabes accones de barn de Lava. La recopacn de
testmonos ncrmnatoros era tan abrumadora como tenebrosa. Centos
de papees cubran os despachos prvados de obspo y por eos pudo
competar e mapa dectvo de marsca entre os aos 1432 y 1440.
Nos que acuderon a pastoreo de ganado y que desapareceron como
por ensamo, pequeos mendcantes que atravesaron as puertas de
Champtoc, Machecou o Tffauges para no saberse nada ms sobre su
destno, |venes aprendces hudos o secuestrados en extraas
crcunstancas, ternos doncees entregados por sus confados padres para
que srveran en e squto de marsca y de os que no se haba vueto a
tener notca aguna. Cas todas as ausencas de nos en a regn se
concentraban nusuamente en este perodo de aos y, ms en concreto,
en as nmedacones de cada posesn domnada por Ges de Ras. E
curoso ecesstco se percat adems de dferentes detaes que
abonaban a teora crmna sobre e arstcrata. E ms caro atestguaba
que as desaparcones msterosas cesaban sempre que e marsca
ncaba un argo va|e fuera de sus reductos patrmonaes y que se
reanudaban una vez ste regresaba a sus terras. E obspo, convencdo
sobre e ma que Ges estaba ocasonando en a terra, ndag entre
agunos expertos a posbdad de que e sospechoso estuvera en tratos
con e magno. Y, en ese sentdo, obtuvo de os especastas una
respuesta afrmatva, dado que a nade se e escapaba a obsesn de
barn por a aquma y as prctcas dabcas, contratando ncuso a
grandes centfcos y supuestos ngromantes con a ambcn de consegur
abundante oro que e permtera mantener su rrefrenabe modo de vda.
Durante a segunda semana de agosto de ese ao, |uan V acced a recbr
a su orguoso sbdto. La audenca estuvo sapcada por a tensn y os
receos. Ges gnoraba, conscente o no, que su seor estaba a tanto de
a nvestgacn que e obspo estaba reazando sobre . A as manos de
duque haba egado una epstoa dntca a a que fue envada a a corte
de Caros VII por Maestrot. En a carta se deca o sguente:
- -107 107- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
A todos os que es as cartas que ad|unto, nos, |uan V, por
permso de Dos y a graca de a Sagrada Sede Apostca, os
saudamos en e nombre de Nuestro Savador y os pedmos que
prests atencn. Hemos descuberto, y a deposcn de testgos
de buen carcter y dscrecn nos o han confrmado, que Ges
de Ras, cabaero, sbdto nuestro y su|eto a nuestras eyes, ha,
por su propa mano y por mano de otros, sacrfcado, asesnado y
matado en masa a un gran nmero de nos; que dsfrut con
estos nos de pacer sexua contra natura y practc e vco de
a sodoma en numerosas ocasones; que tambn en numerosas
ocasones ev a cabo o hzo que se evaran a cabo muchas
evocacones de demonos, ofrecndoes sacrfcos humanos; y
que fnamente hzo msmo un pacto con e dabo. Ha
cometdo todo esto adems de otros crmenes numerosos y
monstruosos contra Dos y e hombre dentro de nuestra
|ursdccn.
Por todo eo decaramos nfame a menconado Ges de Ras.
Y para que nade tenga duda sobre este asunto, hemos escrto
as cartas que ad|untamos y as hemos seado con nuestro seo.
Dado en Nantes e da trenta y uno de |uo de ao de Nuestro
Seor de 1440.
Por orden de monseor e obspo de Nantes.
Las conversacones entre |uan V y su vasao as desconocemos, pero no
es dfc magnar que as paabras cruzadas entre ambos persona|es
fueron fras y desagradabes. Lo certo es que a deuda de barn no fue
condonada y que ste regres bastante enfadado a su casto de
Tffauges. Oueda para a hstora negra de Ges que en este trasego
haca sus posesones se nscrb, posbemente, su tmo crmen sobre a
faz de a terra. Ocurr cerca de puebo de Vannes, |usto en una posada
sta en La Mothe, una pequea adea a escasa dstanca de menconado
ugar. Ges se haba nstaado cmodamente en a me|or habtacn de a
venta y, como de costumbre, convoc a sus crados para transmtres que
deseaba gozar de un no esa noche. Sn esperar ms y dspuestos a
compacer a su amo, aqueos perros de presa saeron de hospeda|e y,
amparados por a noche, no tardaron, gracas a as ndcacones de Andr
Buchet -antguo cantor de coro persona de Ras y de condcn
homosexua, o que a parecer e permt segur vvo-, en detectar una
nueva vctma en a arga sta de sangrento marsca. En esta ocasn e
pobre nfez era un guapo nto rubo de cabeos dorados y con apenas
dez aos. La cratura secuestrada de sus padres srv de festn a ogro y
sus secuaces. E no, sn mayores expcacones que produzcan e vmto,
fue ve|ado, matratado, sodomzado y fnamente pasado a cucho por os
- -108 108- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
guardas de barn. Ms tarde, sus restos fueron anzados a pozo negro
que se stuaba detrs de una casa vecna a ugar donde se desarro este
mserabe asesnato. Ges de Ras regres con a mpundad
acostumbrada a a fortaeza de Tffauges.
En esos das fnaes de agosto, |uan V orden a su cancer Perre de
'Hospta que confrmara as averguacones efectuadas por e obspo de
Nantes. De ese modo, Igesa y Estado aunaban esfuerzos en a resoucn
de aque monstruoso engma. Decenas de ofcaes bretones y de preados
de a crcunscrpcn se moveron con febr actvdad por as comarcas de
a zona recabando numerosas pruebas que auguraban un nmnente y
e|empar proceso |udca por as vas cv y ecesstca. Estos ecos no
tardaron en egar a odos de Roger de Brcqueve y Ges de S,
quenes, gracas a determnadas confdencas de agunos amgos de a
corte bretona, superon de nmedato o que se es vena encma, por o
que decderon urdr un pan de escapada a espadas de su otrora prmo y
protector, evndose de paso buena parte de os fondos que an e
quedaban a ofuscado seor de Ras. La huda de os dos cmpces
enardec e nmo de marsca, e cua se entreg por competo a a
ngesta de coac y de vno con especas, sus bebdas favortas. La escasa
ucdez menta que an e quedaba qued encuberta por competo debdo
a una demenca gaopante duea de sus actos y de su corazn. Aque ser
orguoso, prepotente y soberbo haba comenzado a desmoronarse, su
rqueza se esfumaba, sus eaes e abandonaban tenendo ante s e dfc
sendero de encuentro con a |ustca de Dos y de os hombres.
E martes 13 de septembre de 1440, una compaa de sodados
envada por e duque |uan V ba|o e mando de captn |ean Abb y de
deegado epscopa Robn Guaument haca acto de presenca ante as
muraas de Tffauges. Esta hueste vena precedda por pendones negros
pertenecentes a obspo de Nantes, o que certfcaba a mportanca de
aquea presenca. Ges consnt e acceso de os |netes a su fortaeza y
escuch mpvdo a ectura de sguente documento:
Nosotros, |ean 'Abb, captn de armas, actuando en nombre
de |uan V, duque de Bretaa, y Robn Guaument, abogado,
actuando en nombre de |ean de Maestrot, obspo de Nantes,
ordenamos a Ges, conde de Brenne, seor de Lava, Pouzages,
Tffauges y otros ugares, barn de Ras, marsca de Franca y
tenente genera de Bretaa, que nos otorgue acceso a su casto
y se entregue a nosotros como prsonero para poder responder,
conforme a reevante proceso de a ey, a a trpe acusacn
hecha contra de asesnato, hechcera y sodoma. En este da
trece de septembre de ao de Nuestro Seor 1440, por orden
de duque y de obspo de Nantes arrba menconados.
- -109 109- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
E marsca, que haba permanecdo atento a a ectura de manuscrto,
se qued nmv durante unos segundos, su tez cetrna se tf de vda
bancura mentras sus apagados o|os azues se cavaban en os de
aqueos que haban vendo a prendere. Fue, desde uego, un momento
angustoso. Ges contaba con su guarda persona y a un gesto suyo nada
hubese mpeddo una refrega entre sus hombres y os de duque, pero
se saba perddo. En readad, evaba esperando este trance varos aos,
ntuyendo que, tarde o temprano, aguen e hara pagar su horrenda y
degenerada conducta. En e fondo se snt berado con su arresto. Ahora
por fn recbra a sentenca de os hombres y un ms que posbe perdn
en os ceos. Por tanto, a nade debe extraar que este perturbado se
entregase dcmente sn oponer resstenca aguna. |unto a fueron
apresados sus esbrros Potou, Grart, Preat y Banchet. Poco ms tarde
fue capturada a bru|a La Meffraye mentras ntentaba convencer a un no
para que a acompaase a casto de Tffauges. Toda a banda fue
nmovzada por gros pentencaros y conducda a Nantes, donde se
preparaba con ceerdad e escenaro en e cua ba a transcurrr uno de os
procesos |udcaes ms cebres de a hstora francesa. Prevamente, e
propo |uan V se haba entrevstado con su hermano Arthur de Rchemont
-e condestabe de Caros VII- para que e asegurase a no ntervencn
de a monarqua en aque |uco. Rchemont confrm a duque que e
soberano deseaba tanto como que a |ustca cayera con rgor sobre e
barn; de|ando manos bres a gobernante bretn para e|ercer pena
autordad en e proceso cv, a gua que a tendra |ean de Maestrot en
e tgo regoso contra e dabco marsca. Fue precsamente e proceso
ecesstco e prmero en desarroarse con e nmo de marcar pauta
sobre e trbuna cv que |uzgara a barn nmedatamente despus.
Durante cnco das Ges de Ras fue custodado en una u|osa estanca de
casto de La Tour Neuve en Nantes. Con su presuncn de nocenca sn
menoscabar, se e concederon os prvegos propos de un nobe
pertenecente a a ms ata acurna, por o que pudo vestrse de
nme|orabes gaas y ser amentado con rqusmas vandas a a espera de
decsvo momento en e que se enfrentara a os dctados de a Igesa.
E trbuna ecesstco estaba presddo por e propo obspo de Nantes,
mentras que e cv o hara ba|o a dreccn de |uez presdente Perre de
'Hospta -cancer de Bretaa y hombre de confanza de su seor, |uan V
-. La gesa |uzgara
- -110 110- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Casto de Nantes en e que Ges de Ras fue custodado durante varos
das tras ser detendo y donde tuvo ugar e |uco ecesstco a Ges de
Ras por os cargos de satansmo y otras here|as, vcos contra natura,
sacrego y utra|e de as normas ecesstcas. Por su parte, e trbuna
cv se ocupara de as acusacones por asesnato y reben contra a
autordad de duque de Bretaa. Fnamente, Ges de Ras comparec
ante os |ueces de a gesa e 19 de septembre de 1440. E ugar eegdo
para e |uco fue e espnddo san de La Tour Neuve, en e que se
nstaaron |ean de Maestrot y sus asesores os obspos de Le Mans, Sant
Breuc y Sant Lo, as como representantes de poder segar, cuya mxma
autordad era e cancer Perre de 'Hospta. En un nve nferor se
ubcaron notaros y escrbanos dspuestos a refe|ar en pape as paabras
que se pronuncaran en aque acto |urdco. E fsca pbco eegdo para
sostener a acusacn de proceso fue Guaume Chapeon, sacerdote de
a gesa de San Ncos y cencado en derecho por a Unversdad de a
Sorbona. E msmo redact a acusacn forma contra Ges de Ras,
repartda en cuarenta y nueve actas, catorce de as cuaes |ustfcaban a
presenca de a Igesa en aque |uco. La puesta en escena de proceso se
compet con a rrupcn de una pequea muttud que pronto tom os
bancos asgnados a pbco asstente. Entre aqueas gentes se
encontraban muchos padres desesperados, que comenzaron a grtar su
- -111 111- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
door nada ms ver a magen de barn entrando en a estanca. Ges se
sent en una u|osa butaca ante e trbuna que o ba a |uzgar, daba a
espada a pbco, pero poda ver perfectamente a sus srventes Banchet
y Preat encadenados tras os barrotes de una |aua a a espera de
acontecmentos. Su condcn de servdores de a Igesa es haba
coocado de esa gusa mentras sus corregonaros, Grart y Potou,
tendran que esperar os dctmenes de trbuna cv.
Ges permaneca ergudo ante e obspo de Nantes mentras escuchaba
as acusacones efectuadas contra por here|a y sacrego. No opuso
nngn nconvenente para que su caso fuese revsado por e trbuna de a
Santa Inquscn a cuyo frente se encontraba e domnco |ean Bouyn; s
ben am a atencn que e acusado rehusara ser defenddo por un
abogado. Posbemente, e propo Ges eg a pensar, dada a escasa
reevanca de as mputacones premnares, que su causa podra
resoverse con una fuerte muta y poco ms. N squera repar en a
posbdad que e conced a gesa de recusationes di$inatrices, esto es,
facutad para excur testmonos de persona|es enemgos que puderan
utzar maca para per|udcare. Ges ncamente ofrec os nombres de
sus prmos Roger de Brcqueve y Ges de S, sn reparar que a resto
de sus esbrros se es podra torturar hasta que hceran confesones
sumamente acaratoras. Sn ms, e presdente de trbuna orden a
causura de aquea |ornada nca en e proceso contra Ges de Ras. En
e ambente se mascuaban dversas nterpretacones, aunque era
mayortara a opnn de aqueos que pensaban que e odoso marsca
sadra, dada su nfuyente condcn, sn un rasguo de |uco. En os das
sguentes, e nqusdor |ean Bouyn ev a decarar nada menos que a
ochenta testgos. Muchos de eos se presentaron de forma vountara en
e deseo de aadr mayor uz a caso. Mentras tanto, e trbuna cv
encabezado por Perre de 'Hospta ya haba ncado sus sesones,
marcadas por e traba|o ncesante de |ean de Touscheronde, quen fue
desgnado por e trbuna para una tarea anoga a a de nqusdor
ecesstco. Con enttud parsmonosa os notaros fueron anotando as
dversas ncdencas de os dos |ucos.
A o argo de tres semanas os testgos de horror compareceron ante
os |ueces mentras e esprtu atvo de seor de Ras comenzaba a
desmoronarse ante as evdencas de su trste vda.
Uno de os reatos ms terrbes, de os muchos que se escucharon, fue
e de Perrne Martn, a conocda como La Meffraye, que tras recbr tortura
se sucd en su ceda. sta fue su confesn fna:
Me amo Perrne Martn y tengo sesenta aos. Nac en
Parthenay, en Potou. Me bautzaron en a gesa parroqua de
ese ugar. Ms padres no eran rcos. Hasta e momento en que
- -112 112- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
de| e hogar ba detrs de arado y me ocupaba a veces de
cudar de ganado en os campos. Desempe tambn as
obgadas tareas de as mu|eres, como har y otras cosas. Hasta
que me cas nunca obedec a nade, n traba| para nade ms
que para m padre. M mardo era Perre Martn. Era escudero de
Guaume de a |umere, que estaba a servco de Sre de Ras.
M mardo mur hace cnco aos. Tambn por aque entonces
Guaume de a |umere de| e servco de Sre de Ras. Haba
estado con ocho aos y no s por qu o de|. Fue en aquea
poca en a que s no encontraba traba|o corra e pegro de
morr de hambre cuando Messre Roger de Brcqueve me pd
por prmera vez que e buscara nos a Sre de Ras. Se me
escog para esta msn porque era mu|er y os nos estaran
dspuestos a venr conmgo a casto cuando no o habran hecho
a tratarse de un hombre. Me d|eron que os nos podan ser
chcos o chcas, pero que preferentemente deban tener e
cabeo rubo y as extremdades ben formadas. A Sre de Ras e
gustaban sobre todo os nos entre ocho y doce aos, pero
haba unos pocos que eran ms |venes y otros mayores. E ms
|oven que encontr tena unos sete, uno de os dos h|os de
Guaume Hamen; su hermano tena qunce y vno tambn.
Dondequera que furamos m msn era buscar nos para e
Sre de Ras. Agunas veces vea msmo un no que e
gustaba, o un ndo no en os campos o en msa, cuando
bamos a La Suze, atraa a atencn de Messre de Brcqueve;
entonces m obgacn era recoger a ese no para evrseo a
Sre de Ras. Yo evaba en una cesta cogada de brazo pastetos
y ho|adres, y confturas, y manzanas. Agunas veces es daba
adormdera para que a beberan y se quedaran dormdos.
Entonces vena uno de os otros, Grart o Potou, y se evaba e
no a casto en un saco o en una bosa. Messre de S me
cont que se necestaba a sangre de os nos para un bro de
maga negra que nuestro amo estaba escrbendo. Otra persona
me haba contado antes que a os nos se os envaba a os
ngeses a cambo de una gran suma necesara para rescatar a
hermano de Messre de S. Yo no creo que esto fuera verdad.
Nunca v o que es pasaba a os nos. M obgacn era
recogeros y evaros a casto. Puedo nombrar a otros dos que
encontr y ev a casto porque se deca que eran necesaros
para un sacrfco a dabo. Estos eran |ean Barnard, de Fort
Launey, y |anet Brce, de St. Etenne-de-Montuce. Creo que os
degoaron y os sacrfcaron a e dabo. V a menudo a Sre de
Ras en msa. Le o una vez |urndoe a Dos que se arrepenta de
sus pecados y prometendo que se hara mon|e o ra en
peregrnacn a Terra Santa mendgando de puerta en puerta.
- -113 113- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Un da de Todos os Santos e encontr avndoes os pes a tres
pobres hombres a as puertas de su casto y srvndoes comda
y bebda. Pero otra vez e v con sangre en a barba. Nunca
estuve en e aposento donde se cometan os crmenes y
tampoco estuve en a habtacn donde se cometan actos de
mpureza con os nos. No s con certeza qu es pasaba a os
chquos. M obgacn era recogeros y evrseos a Sre de
Ras. No estuve nunca presente cuando un no o na fuera
voenta e n|ustamente sacrfcado. No s nada de as here|as.
No s nada de sacrego. Creo que e Sre de Ras poda estar
posedo por e demono. Le v una vez con sangre caente en a
barba y en as manos. Cuando suena a campana de a gesa, e
he vsto arrodarse y hacer a sea de a cruz. E or basfemar
e nombre de Dos e afge. En muchas ocasones, cuando Grart
o Potou |uraban o basfemaban contra , o cmo es reprenda.
Como norma, nnguno en os castos de Tffauges o de
Machecou se atreva a |urar o basfemar deante de por temor
de ser reprenddo. No quera tener mu|eres a su servco: yo era
una excepcn. Nunca v o que es pasaba a estos ntos, vvos
o muertos. Nunca tuve un h|o o una h|a. S o hubera tendo, me
habra escapado a os confnes de a terra antes que ponero en
as manos de Sre de Ras. Me encomendo a Dos y a todos os
santos y me entrego a a merced de a Igesa.
Despus de eer este senco pero dfano reato se nos encoge e ama
a pensar en a suerte de tantos y tantos nocentes que cayeron ba|o as
garras de sangrento barn. Resuta parad|co comprobar cmo Ges de
Ras aarde en numerosas ocasones durante e |uco de su perfeccn
crstana. Y parece certo que en a matrecha mente de crmna exsta un
nfu|o que e mpusaba a creer que, en efecto, era un autntco devoto de
Dos y fe cumpdor de as eyes regosas a pesar de su nefasta
conducta. Por otra parte, suee acontecer en e dscurrr de os grandes
pscpatas que muestren arrepentmento sncero tras perpetrar sus
crmenes por horrendos que stos sean. Ges se saba cupabe de
aqueas atrocdades de as que e acusaban, pero no es menos certo que
esperaba confado una nvsbe amnsta sobrenatura que e pusera a
ben con e sumo hacedor. Esta esperanza secreta o aent y e hzo
concebr a dea de que ba a recbr a benevoenca de trbuna
ecesstco por su condcn de perfecto crstano. Dcha ntucn permt
que sguera soportando e desfe de testgos apesadumbrados por a
vana de acamado hroe francs. Y s ben son decenas os testmonos
conocdos gracas a os archvos hstrcos, tan so seecconaremos para
este bro os sufcentes que puedan escarecer an ms cmo fue e
tormento que e barn de Lava ocason a sus pequeas e nocentes
- -114 114- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
vctmas. E sguente reato pertenece a Catherne Thery, mu|er afectada
por a desaparcn de su hermano:
Un da de ao 1433, un apuesto cabaero amado Henret
Grart vno a a casa |unto a a gesa de San Martn, en a cudad
de Nantes, donde yo entonces vva. Le d|o a m padre (ahora
dfunto) que m hermano pequeo Bertrand tena que emprender
va|e con a Tffauges para entrar de cantor de coro en a capa
de su seor Messre de Ras. M hermanto tena entonces so
dez aos y era un buen crstano de modaes sencos y ben
educado. Se fue con e desconocdo, porque e gustaba mucho
cantar. Nnguno de nosotros vovmos a ver a Bertrand. En e
nverno de 1435 m padre, a ver que e ctado Grart estaba
|unto a a catedra de Nantes, e pregunt qu e haba pasado a
m hermano, puesto que nunca haba vueto a casa. E ta Grart
repc que m hermano haba muerto vctma de una febre.
E caso de Hauvette Det no es menos dooroso que e anteror; esto es
o que cont a trbuna:
M h|o mayor Guaume fue un da de mes de enero de 1438
a pedre a barn de Lava mosnas para nuestra fama. A ver
que m h|o no regresaba de casto de barn, e pregunt a m
vecno |ean Brand, que estaba a servco de aqu, s saba qu
haba sdo de . |ean Brand me d|o que haba vsto a m
Guaume ayudando a uno de os cocneros de casto de
Tffauges a preparar e asado, pero aad que e haba dcho a
cocnero que era un error e de|are traba|ar a. Sn embargo, yo
estaba contenta de saber que se amentaba a m h|o en a
cocna de casto y se e mantena caente en un nverno tan
duro. Pero cuando eg e mes de mayo y no haba sabdo nada
de , fu a casa de a seora de Brand y e cont o que su
mardo me haba comuncado. Aad que estaba asustada y
preocupada por a segurdad de Guaume porque se rumoreaba
que e Sre de Ras haca que se e evaran nos pequeos para
poder mataros, y me senta ena de temor porque m h|o haba
do a casto soo, y e mardo de ea me haba dcho que e
haba comentado a cocnero que sera me|or que e muchacho
no traba|ara a. La seora Brand rept ms paabras a dos de
os hombres de barn y stos d|eron que pagara caro por
haberas dcho, y tambn o haran otros. Les ped perdn a os
crados de ctado seor y me march. No vov a ver nunca a m
Guaume, pero a seora Brand me d|o una vez que todo e que
- -115 115- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
traba|aba para e seor de Ras consderaba ms prudente no
pensar en estas cosas.
La verdad es que os hombres de marsca no reparaban en promesas
de espnddos traba|os a servco de su seor: cantores, cocneros, pa|es,
crados... desempear cuaquer ofco en os castos feudaes se recba
como una bendcn en aquea poca de msera y hambruna. No es de
extraar que decenas de |venes fueran tras os srventes de Tffauges
cua nos sguendo a estea de fautsta de Hamen. Sabdo es que en
aguna ocasn os padres egaron a pagar e escaso dnero de que
dsponan a os acayos de barn con ta de ver a sus vstagos en me|or
poscn de a que se es poda ofrecer en su humde casa famar.
F|monos en e testmono de este carretero amado Smonn Hubert y
que representa a un buen porcenta|e de os que cayeron ba|o a sombra
de marsca:
Yo tena un hermoso h|o amado |ean. En a prmavera de ao
1438 e herado de Messre Ges de Ras, un ta Perre |acquet,
conocdo con e nombre de Prnc, vno a m ugar de traba|o en
compaa de un ofca escocs de nombre Spadne, y me d|o
que e ctado Messre de Ras se haba dado cuenta de que m
h|o era un muchacho prometedor y deseaba dare un empeo en
e casto de Tffauges. Me hceron abundantes promesas acerca
de futuro de m h|o. |ean estaba entonces a punto de cumpr
catorce aos. Era un buen muchacho, afconado a traba|o, y
nunca se e vea perdendo e tempo por os camnos, sno con
frecuenca en a gesa rezando. Yo haba odo as hstoras que
todo e mundo conoce acerca de Messre de Ras, y tena medo
de de|ar a |ean r a servco de un hombre as. Pero cuando me
excus con e herado Prnc, me repc que |ean no tena por
qu entrar a servco de su seor, pero que poda ayudaro a
(es decr, a herado) en sus deberes. Consent entonces en de|ar
r a |ean a Tffauges. Vno a casa una soa vez, un mes ms tarde,
cuando me tra|o una gran hogaza de pan que se haba amasado
y cocdo para a mesa de Messre de Ras pero que, segn nos
d|o, e herado e haba dado para que nos a tra|era. Le cont a
su madre que e seor Ges era amabe con , pero que no e
gustaba estar en su compaa cuando no haba nnguna otra
persona cerca; no nos d|o por qu. A m h|o |ean no e atraa
mucho a dea de vover a casto, pero su amo, e herado
Prnc, vno a recogere, y su madre d|o que deba r y ta vez
nos tra|era a prxma vez un paste de carne de a mesa de gran
seor. Yo pens que esto era una tontera, pero e de| r. Nunca
- -116 116- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ms regres, n s o que e pas a nuestro pobre |ean. Cuando
haban pasado ses meses sn haber dado seaes de vda, me fu
yo msmo a casto a enterarme de qu pasaba, pero e herado
Prnc me d|o que quzs e muchacho se haba do ahora a
servco de agn ustre cabaero que se ocupara de que
trunfara en a vda. Yo estoy convencdo de que m h|o nunca
sa de casto de Tffauges despus de entrar en por
segunda vez, y de que e seor de Ras fue su asesno. Su madre
suea an con e regreso de |ean, pero es una mu|er neca
aunque muy cartatva y e gusta cudar a os enfermos.
Para termnar con este resumen sobre os muchos reatos recogdos
durante e proceso contra Ges de Ras, ofrecemos e testmono de una
madre amada Peronne Loessart:
En septembre de ao 1438 e seor de Ras estaba por
casuadad ao|ado en a posada propedad de |ean Con, que
est enfrente de nuestra casa. M h|o Durand, de dez aos,
estaba en e coego. Una maana, un hombre a quen aman
Potou se drg a m para decrme que se haba dado cuenta de
que Durand era un muchacho sto y que por o tanto quera
ocuparse de su educacn. Yo saba que este hombre era uno de
os srventes de seor de Ras. Cuando mencon esto, Potou
repc que su amo se ocupara de que e muchacho fuera ben
vestdo y dsfrutara de todas as venta|as. Repqu que prefera
que Durand sguera en e coego. A esto Potou contest que no
haba razn para que e no no pudera contnuar su formacn
escoar prvadamente y que, s entraba en a casa de seor de
Ras, tendra oportundades que de otra manera no podra tener.
Por aaddura este hombre me do cen sous para que me
comprara yo un tra|e, como sea de a generosdad de su amo y
prueba de su nters por nuestra fama. Yo entonces de| que e
menconado Potou se evara a m h|o. Y un da o a propo
seor de Ras cuando vena de a posada propedad de |ean
Con; am a este hombre Potou y e d|o que m h|o Durand
haba sdo muy ben eegdo y que era tan beo como un nge.
No comprendo por qu razn d|o e seor esto, a no ser que
fuera que estaba encantado de una manera o de otra con m h|o,
porque soamente un da despus e hombre amado Potou e
compr un cabao a posadero y e d|o que era para que e
muchacho cabagara en . Pero a Durand no e vov a ver. Y
cuando m seor de Ras y su hombre Potou voveron a a
- -117 117- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
posada antes de Navdad, v a otro muchacho en su compaa, a
omos de msmo cabao.
E sbado ocho de octubre de 1440, transcurrdos ventcnco das de
proceso contra Ges de Ras, e trbuna ecesstco se vov a reunr con
a certeza de que se encontraba ante un verdadero monstruo
preternatura. La sucesn de pruebas narradas por os testgos puseron a
marsca en una stuacn ms que comprometda ante os |ueces que
deberan decdr su destno entre os hombres. A pesar de eo, e barn de
Lava permaneca con su habtua pose orguosa y con paso frme se
drg haca e sn destnado para . Lo que no poda magnar en esa
fresca maana de otoo es que os representantes de Igesa e Inquscn
estaban a punto de convusonare con nuevos cargos acusatoros. Estas
fueron, segn as actas de |uco, as paabras pronuncadas por |ean de
Maestrot:
Ges de Ras, habs de comprender que, aunque este
trbuna se ocupa prncpamente de as acusacones de here|a y
sacrego formuadas contra vos, certos testgos que han
presentado sus pruebas ante fray |ean Bouyn, de Santo Ofco,
os han acusado drectamente de otros crmenes repugnantes en
s msmos y reevantes a asunto que nos ocupa. Aunque vos
sers responsabe ante e trbuna cv cuando egue e
momento de or a sentenca que merecen estos detos, no
obstante, he de advertros que se han aaddo tambn a acto
de acusacn contra vos en este trbuna.
Ges enmudec como de costumbre para, un mnuto ms tarde,
contraer sus gestos facaes y, en acttud corca, desdecr as paabras
de obspo. Para mayor confusn neg entre aardos a potestad de aque
trbuna, argumentando, una vez ms, que era un perfecto crstano y
por ende, un buen catco, con o que no entenda a qu dabos venan
esas acttudes por parte de a Igesa, a a que haba servdo con tanta
devocn. E eno|o de marsca aument hasta as nubes cuando tuvo que
escuchar en boca de sus acusadores que se haban reundo testmonos
provenentes de, segn , gente de ba|a estofa a os que e trbuna
conceda sufcente crdto como para ncuros en as pruebas que se
esgrman en aqueos das de |uco. Ges, asombrado a saber a
mportanca que os ecesstcos otorgaron a a confesn de La Meffraye,
espet con amarga fema que qun era esa ve|a para compararse a todo
un marsca de Franca. Estos razonamentos estres no convenceron n
un pce a fsca pbco, e cua, tras aguantar e chaparrn verba de
barn, e mr con desdn y, sn perturbarse o ms mnmo, e conmn a
- -118 118- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
|urar ante Dos su versn de os hechos. De o contraro, Ges de Ras
podra ncurrr en pecado de excomunn, dado que se entenda que una
negatva por parte de acusado contravena as ms sagradas eyes de
creador. Ges, a escuchar esto, retroced unos pasos sobrecogdo por a
nueva crcunstanca. Posbemente, ser excudo de seno de a Igesa e
afectaba tanto o ms que morr en a horca, y consternado por a
responsabdad de momento, opt por acaar sus encenddas sofamas a
a espera de agn magro que ograse savar e escoo regoso a que se
enfrentaba. Vendo que aquea escena haba subdo agunos grados a
temperatura de a saa donde se desarroaba a vsta, e pacente obspo
decd conceder a todos un respro apazando a audenca unos das a fn
de hacer recapactar a cautvo. Por otro ado, e trbuna cv recamaba a
presenca de Ges una vez se huberon recopado os necesaros reatos
que e cupaban en os cargos por asesnato que se nstruan contra . E
martes once de octubre de 1440, Ges de Ras se present ante os
|ueces segares para escuchar a ectura de os nformes acusatoros
contra su persona. La reaccn de marsca fue nsospechada, pues
soct que se aceeraran os trmtes egaes para acabar con aqueo de
una vez y poder as dedcarse por entero a a actvdad regosa donando
cas toda su fortuna a as gesas de Nantes y a os mendgos de a regn.
Esta treta, hemos de suponer que tampoco convenc a os magstrados y
menos a |uez presdente Perre de 'Hospta, quen eg a decr a
prsonero: S |usto es que e Sre de Ras pense en su ama, necesaro es
tambn que satsfaga a |ustca de hombre as como a de Dos. A estas
aturas e seor de Ras an bara|aba a posbdad de sar ndemne de
aque dobe |uco, dada su nfuyente poscn soca y su nme|orabe
magen ante a arstocraca francesa. Sn embargo, as pruebas que e
cupaban eran de ta voumen que dos das ms tarde, cuando regres
ante a corte ecesstca, tuvo que or a sangrante pregunta de fsca
Chapeon: No nfunde e punto XXVII partcuar vergenza y terror en e
corazn de prsonero?. E barn mr con asco a acusador pbco, o
que no e prv de vover a escuchar e acerante captuo acusatoro,
autntca coumna vertebra de aque novdabe ance |urdco.
Chapeon, drgndose a a saa y eevando a voz, ey con crstana
ntdez e terrbe documento:
XXVII: Oue Ges de Ras, e acusado, unas veces en e casto
de Champtoc, en a dcess de Angers, otras en sus castos de
Tffauges y Machecou, mat a cento cuarenta o ms nos, de
una manera crue e nhumana; y que e menconado Ges de
Ras ofrec os membros de estos pobres nocentes a os
dabcos esprtus; y que antes y despus de su muerte, y
cuando estaban agonzando, comet con estos nos e
abomnabe pecado de a sodoma y abus de eos contra natura
- -119 119- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
para satsfacer sus pasones carnaes y desprecabes; y despus
quem en esos msmos ugares os cuerpos de estos nos y
nas nocentes e hzo arro|ar sus cenzas a os vertederos.
Tras a ectura e fsca vov a nterpear a os |ueces para pedres de
una vez por todas que e acusado se defendera ante Dos o que fuera
excomugado por su vana. E obspo de Nantes, sn perder a
compostura, se drg a Ges en medo de una mrada de murmuos
para decre: Ou tens que aegar a os cargos de sacrego, asesnato,
here|a y sodoma?. Ges, preso de a raba, anz entonces un dscurso
cua|ado de nsutos haca sus acusadores, aegando que era nocente y
que estaba sendo vctma de una conspracn nfame haca su persona.
Fnamente, termn rechazando a autordad de aque trbuna, acusando
ncuso a obspo de corrupto. Las murmuracones de pbco se eevaron
a a categora de ncesante grtero, e ambente se cade de ta manera
que Maestrot, movdo sn duda por a soberba acttud de reo, resov
amar a os funconaros de a saa para pedres as acostumbradas veas
que se utzaban en os actos de excomunn. Ges sgu sn responder a
a petcn de decarar sobre sus cargos y e obspo decd entonces
encender os cros para nmedatamente despus apagaros medante a
accn de vocaros sobre e sueo. A hacer esto, e enrgco Maestrot
expres a temda frase ante a que cuaquer catco queda condenado:
Ges de Ras, os excomugamos en e nombre de Dos!.
E marsca, a recbr a sentenca, qued tan abatdo que agunos
egaron a pensar que morra fumnado a msmo. Pero so ocurr que
e obspo causur a |ornada concedendo a reo dos das para que
refexonara sobre o acontecdo en e ntento de a menos savar su
afgda ama crstana. Lo certo es que a estas aturas de proceso |udca
e obspo de Nantes conoca ya a a perfeccn e mstero que rodeaba a
Ges de Ras; seguramente, antes de a excomunn, e |uez preado haba
recbdo as confesones efectuadas por os servdores de marsca gracas
a as efcaces torturas de as que a Santa Inquscn haca gaa.
A contnuacn ofrecemos e testmono de Henret Grart, uno de os
mayores cmpces de barn:
Me amo Henret Grart. Nac en e Prgord en 1411. A os
vente aos entr a servco de Sre de Ras. Soy su crado
persona. Tene otros, pero yo soy e prncpa. En ese ao de
1431 e Sre de Ras vva en su casto de Tffauges en compaa
de su prmo Roger de Brcqueve. Ese verano vno a vvr a
casto otro de os prmos de m seor, amado Ges de S.
Cuando mur e abueo de m seor, e ancano |ean de Croan,
empezaron os crmenes. A prncpo no tom parte en eos,
aunque o rumores y despus v pruebas. M seor y sus prmos
- -120 120- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
soan regaarse con argos banquetes y emborracharse.
Entonces pedan que se es tra|eran nos para extraer pacer de
eos. M seor Ges de Ras deb de haber sdo e promotor
prncpa de estos actos. Pero sus prmos no obraban soamente
para compacere. O decr que tomaban parte en o que pasaba.
E hecho era que se es traa un no o una na a os que se
mmaba y acarcaba y se vesta con ropa u|osa. Se nvtaba
entonces a no en cuestn a banquete y se e daba a beber
vno con especas. Entonces se e haca sentar en as rodas de
seor de Ras o a veces en as de De Brcqueve o en as de De
S, o poda haber varos nos, cada uno de eos sentado en as
rodas de uno de os grandes seores. E Sre de Ras se
entregaba entonces a sus ascvos paceres con esos nos, tanto
varones como hembras. Agunas veces os cogaba de cueo con
cuerdas, con su propa mano, suspendndoos de un gancho,
para despus descogaros y fngr que os estaba consoando,
asegurndoes que no es deseaba nngn ma, sno todo o
contraro. A contnuacn es deca que quera |ugar con eos. E
Sre de Ras se coga su propo rgano vr en a mano y o
frotaba con fuerza hasta expermentar una ereccn, o haca que
os nos o nas o hceran por , y entonces o coocaba entre
os musos de os menconados nos y nas, frotando su rgano
contra os ventres de os menconados nos y nas con gran
deete y vgor hasta expermentar e ascvo pacer que
termnaba con a eyacuacn de su esperma sobre os ventres
de estos nos. Cuando e Sre de Ras haba cometdo estos
horrbes pecados de u|ura, mataba a estos nos o haca que
os mataran. Agunas veces os mataba con su propa mano,
otras veces haca que os matara e menconado De S o
Potou. Yo tard en cometer asesnato, fue en 1437. Antes de esa
fecha yo saba que haba banquetes y as cosas que se es hacan
a os nos, y os asesnatos, pero yo no os cometa. Fue a noche
de da en que m seor de Ras recuper su casto de
Champtoc de manos de su hermano Rene para deshacerse de
y drseo a duque de Bretaa. M seor me hzo r a a
bboteca. Me mand |urar sobre os Evangeos que ba a
guardar absouto secreto de o que me ba a revear. Entonces
me d|o que e sguera hasta egar a una de as torres de atrs
de casto. En e caabozo ms profundo haba un montn de
crneos y huesos pequeos. M seor me do nstruccones para
que trasadara stos en seguda a casto de Machecou. Los
hombres de duque egaban a da sguente, as que no haba
tempo que perder. Una barca estaba esperando a as oras de
Lora cerca de casto, con un ta Perrot Cahn como patrn.
Estaban presentes, adems de testgo, Messres de Brcqueve
- -121 121- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
y de S, Potou, e menconado Perrot Cahn y otro crado
amado Hcquet de Brmont. E marsca Ges de Ras actu de
supervsor de trasado. Se descend a Potou a a parte ms
ba|a de caabozo y ste met os restos en unos sacos. Yo
estaba en a parte de arrba sostenendo una cuerda y De
Brmont me ayudaba. Ges de S actuaba de vgante.
Sacamos os sacos a a superfce. Entonces os restos fueron
apados en tres grandes arcas y fuertemente atados y
transportados despus a a barca que estaba escondda deba|o
de os sauces. De S opnaba que se deba trar a carga a
Lora, pero m seor de Ras no estaba de acuerdo. Se anc a
barca antes de egar a Nantes, se trasadaron os restos a una
carreta y se evaron a Machecou. A se ncner e contendo de
os sacos. Entonces fue cuando comet m prmer asesnato, fue
en Bourgeneuf. En a posada de Guaume Rodgo. Se me orden
que trabara amstad con un |oven estudante amado Bernard Le
Camus. E muchacho era de Brest, donde se haba poco francs,
y e haban mandado a Bourgeneuf-en-Ras para que aprendera
a engua. M seor de Ras me hzo que e evara a Camus a sus
apartamentos en a posada. Cuando egamos a, m seor de
Ras me orden que me abaanzara sobre y e matara con e
afan|e, un arma que m seor de Ras usaba especamente para
propstos de e|ecucn. Era una espada corta, gruesa, de dos
fos, muy acerada. Agunas veces e Sre de Ras cortaba as
cabezas de sus vctmas, otras veces cortaba as gargantas, otras
veces os descuartzaba, otras es quebraba e cueo con un pao
que torca en forma de bufanda. M seor de Ras deca que
senta ms pacer a asesnar a esos nos, a ver sus cabezas y
membros separados de sus cuerpos y a veros morr y ver correr
su sangre que a trabar conocmento carna con eos. M seor
expermentaba a menudo pacer mrando as cabezas que se
haban separado de os cuerpos y azndoas en sus manos para
que yo o Potou as vramos. Nos preguntaba cu de as
cabezas que nos estaba mostrando era a ms bea, a que
acababa de cortar, a de a noche anteror, o a de a noche
anteror a sa. A contnuacn besaba a cabeza que a e
gustaba ms y esto pareca proporconare un nmenso pacer. En
cuanto a os sacrfcos hechos a demono, yo no s nada. Preat
deca que era necesaro apacar a os demonos. Yo nunca estuve
presente cuando se sacrfc un no a demono. Pero un da, a
entrar en e aposento de m amo en Tffauges, e v con una
vas|a de crsta en as manos en a cua estaban as manos, e
corazn y os o|os de un no a que De S haba sacrfcado. E
cuerpo de no estaba en e sueo.
- -122 122- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Este pavoroso extracto efectuado sobre a extenssma confesn de
Grart es ms que reveador sobre e comportamento bruta exhbdo por
Ges de Ras y sus despadados esbrros. Lama a atencn como, una vez
sumdo en graves probemas econmcos, e marsca ntentaba hacer
desaparecer as pruebas de sus execrabes detos va|ando raudo a os
ugares donde stas se haaban a fn de evtar su descubrmento por e
famante comprador de a posesn. Lo trste es que s aguen quera ver
pruebas en aqueos aos de nfama, poda hacero a poco que hurgara en
os terrtoros pertenecentes a pas de Ras. En cambo, nade quso
adentrarse en os vercuetos cavernosos de aque drama, o que permt
a poderoso barn segur con sus masacres hasta su detencn en e
verano de 1440.
Grart, como os dems, se de| evar por as eyes de obedenca haca
su seor y tampoco quso, dada su stuacn preferente a ado de |efe,
ncomodar a ste con frases que o nco que e podran reportar era a
muerte o e despdo como ma menor. Por tanto, obedec cuando se e
orden matar y dsfrut de os benefcos, pues en verdad crea, dada su
gnoranca, que os asuntos feudaes que transcurran ntra muros en otros
para|es eran muy parecdos a os que perpetraba e poderoso marsca
francs. Grart fue ta vez e ms arrepentdo de todos os gregaros a
servco de barn, recordemos que tanto Roger de Brcqueve como
Ges de S escaparon de a |ustca y de su prmo sn que se vovera a
saber nada ms sobre eos. Grart, por su parte, fue e nco que ntent
qutarse a vda cuando a banda pedfa fue detenda. Como ya sabemos,
a bru|a La Meffraye se sucd en as dependencas nqustoraes, poco
antes de que se emtera a sentenca condenatora, con o que evt su
exhbcn pbca en e cadaso. Pero os crados de Ras optaron por e
senco, stuacn que transmut cuando se es apc e procedmento
ordnaro de tortura segudo por a Santa Inquscn, sn que fuera
necesaro e recurrr a ngenos especaes. Los dos secuaces fueron
sometdos a tormento de agua. La tortura conssta en atar a prsonero
de manos y pes, mentras se su|etaba e cuerpo con unas abrazaderas
especaes que permtan estrar membros y tronco hasta mtes
doorosos, pero soportabes por e cautvo. Los nterrogadores tapaban
entonces a narz de torturado coocando un embudo en su boca por e
que vertan hasta nueve tros de agua, con a consguente sensacn de
hnchazn abdomna y una presn terrbe sobre os rganos vtaes de
cuerpo. La angusta se adueaba entonces de condenado, pues todo
pareca estaare nternamente. De esta manera se hzo confesar a Grart
y Potou, os cuaes cantaron sus fechoras como voces bancas de coro de
Tffauges. E compaero de Grart d|o o sguente en su bruta testmono:
Me amo Etenne Coraut. Entr en Tffauges por prmera vez
en cadad de pa|e en e ao 1427. Tena entonces catorce aos.
Serv a Sre de Ras como pa|e durante cnco aos, en a poca
- -123 123- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
en que Messre Roger de Brcqueve se encargaba de sus
asuntos. E Sre de Ras tena entonces otros dos pa|es. Se
amaban Perre y Perrnet Branty, eran hermanos. Soan
entretener a marsca cantando hmnos. E Sre de Ras tuvo
comerco sexua conmgo por prmera vez poco tempo despus
de que yo entrara a su servco. Despus pens en matarme,
pero Messre de S se o mpd. Messre de S d|o que yo
era un guapo muchacho y que desempeara ben m ofco de
pa|e. Creo que yo fu e nco adems de Rossgno a quen se e
perdon a vda despus de que e Sre de Ras hubera tendo
comerco sexua con . Cnco aos despus fu nombrado crado
de cmara de menconado seor. Y en e ao 1437, despus de
dez aos a su servco, se me hzo secretaro suyo. Durante os
aos en que fu srvente de cmara v una vez a dos nos
muertos trados en e sueo de su acoba. Cuando yo era pa|e
suyo, a Sre de Ras e gustaba tener reacones sexuaes
conmgo sobre m ventre. Fue ms tarde cuando Messres de
Brcqueve y de S me ordenaron que buscara nos para
trarseos a menconado seor. Cometa sus vcos con estos
nos, varones o hembras, soamente una vez con cada uno de
eos. S se trataba de una na desprecaba e orfco vagna. Le
gustaba cometer a sodoma con nos y nas. Agunas veces o
haca antes de herros, pero eran as menos. Otras veces, ms a
menudo, o haca despus de haberos cogado de un gancho, o
de herros de dversas maneras. Ms a menudo era despus de
haber cortado, o hecho cortar, a vena de cueo o de a
garganta, de forma que a sangre fuyera en abundanca. Otras
veces o haca cuando estaban agonzando. Y otras cuando ya
haban muerto y se es haba decaptado, mentras quedaba an
ago de caor en sus cuerpos. S con certeza que e Sre de Ras
practcaba sus vcos u|urosos de a msma manera ya se tratara
de nos o de nas, desdeando sus especfcos rganos
sexuaes, y e o decr una vez que expermentaba nfntamente
ms pacer en dar renda sueta a sus nstntos bdnosos de
esta manera con as menconadas nas, como ya he
menconado, que en utzar su orfco natura de a manera
norma.
Cuando os nos estaban muertos, e Sre de Ras quemaba
sus cuerpos y sus ropas. Yo estaba encargado de poneros en e
fuego y Henret os pona tambn. Esto se haca en a chmenea
de certa estanca que estaba reservada para sus paceres, en
una torre de casto de Tffauges que estaba sempre cerrada
con ave, y en otras chmeneas en ugares seme|antes en sus
castos de Machecou y Champtoc. Se tenan que coocar sobre
os cadveres grandes troncos de ea y astas, y mantener as
- -124 124- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
amas haca adentro de a chmenea con un pao, de manera que
os nos se fueran quemando ms despaco y no exhaaran un
oor tan mao.
Las cenzas se traban entonces unas veces en e sumdero,
otras en e foso o en as caeras, o se enterraban en ugares
secretos. Oue yo recuerde, se asesnaron cuarenta nos en
Tffauges. Y se mataron otros cuarenta de a msma manera en
Machecou. Haba sempre un ntervao despus de
cuadragsmo asesnato. No s por qu. Se deberon de haber
matado sesenta nos en os tmos aos cuando yo era
secretaro de Sre de Ras. Agunos de stos estaban
reaconados con as ntervencones dabcas de aqumsta
taano Messre Preat. Nunca v nngn demono con|urado por
ese maestro taano, pero o una vez en e te|ado a uno que
pareca camnar como un nmenso gato; en otra ocasn e
msmo esprtu nvsbe de Messre Preat, que se amaba
Barron, e gope a msmo en a cabeza. S que e Sre de Ras
mataba a nos mucho tempo antes de que hubera maga
aguna mezcada en eo. Es posbe que a prncpo matara a
esos nos y nas para que no puderan contar e abuso sexua
de que os haba hecho vctmas. A Ges de Ras no e compaca
a manera natura de copuar. Lo que verdaderamente e gustaba
era frotar su rgano vr contra os musos y ventres de os nos
para despus cometer sodoma con eos. Cuando tenan ugar
estas perversones, sus vctmas estaban unas veces vvas, otras
muertas y otras en os estertores de a agona. A veces e
gustaba permanecer sentado encma de sus pechos mentras
estaban murendo. Una vez tortur y mat a un no en
presenca de su hermano y despus hzo o msmo con e otro
hermano. Yo e proporcon trenta y ses de nmero tota de
vctmas. La Meffraye e encontr otras, y por supuesto Henret,
as como Messres de Brcqueve y de S. No era frecuente que
tuvramos que hacer uso de a fuerza para raptar a estos nos.
Haba muchos dsponbes en aqueos maos tempos. De dabo
nada s, n m amo srve a dabo. N squera esos asesnatos,
que Preat d|o eran necesaros como sacrfcos, ograron que e
dabo vnera. Nada vno, n un hombre, n un dos, n una
cratura: nada en absouto. Ges asocaba estos crmenes a
manera de sacrfco con o sobrenatura y os amaba sus
msteros. Soa acarcar as cabezas de os nos decaptados,
besaros frentcamente en os abos y amaros sus amados
ngees. Una vez e o orar sobre e cuerpo de un no: Ve y
pdee a Dos por m. Toda esta chara de dabo era asunto de
Messre Preat. En cuanto a Ges de Ras, o que e
proporconaba un ntenso pacer era asesnar a nos,
- -125 125- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
observaros angudecer y morr, y veres derramar su sangre. Le
gustaba e matar y e gustaba practcar a sodoma por nnguna
otra razn que e pacer que cosas as e proporconaban a su
rgano vr. No haba otra razn. Le gustaba matar.
Ambas confesones, sumadas a as de Perrne Martn, se consttuyeron
en e punta de a sentenca que se estaba preparando contra Ges de
Ras. No haba ugar a a duda, e barn era un depravado sexua que
gozaba con a humacn, tortura y muerte de sus nocentes vctmas. Un
ogro que |ugaba mserabemente con e medo de os nos cua orea que
zarandea una foca antes de comrsea como ttrca dversn premortem.
Pero o que ms nquetaba en este engma era a supuesta certeza de un
pacto satnco entre e marsca y as fuerzas magnas. Hasta ese
momento as hptess sobre esa posbdad eran varadas. Nade dscuta
que e barn haba contratado magos y aqumstas en e ntento de
obtener a tan ansada pedra fosofa que e socorrera en su apuro
econmco. Sn embargo, constatar a consumacn de sacrfcos humanos
a fn de congracarse con Beceb y otros dabos de averno supona e
deto ms fagrante y abomnabe que se pudera reazar en a terra. Es
por eo sumamente nteresante a confesn de |oven sacerdote y
aqumsta Francesco Preat, quen hab sn presn aguna, pues, a
parecer, apenas hzo fata que se e apcasen nstrumentos de tortura.
ste es su reato recogdo en as actas |udcaes de proceso contra Ges
de Ras:
Confeso que yo, Francesco Preat, soy centfco. M ugar de
nacmento fue Montecatn, cerca de Pstoya (Forenca). Form
una vez parte de squto de obspo de Mondov. Vne a Franca a
servr a seor de Ras. Contaba conmgo para estabecer
contacto con os Poderes de dabo. S Dos, como es ben sabdo,
opera magros por medo de sus santos, es tambn ben
conocdo que e dabo posee gran poder y est dspuesto a
ayudar a aqueos que e honran. sta era a manera de razonar
de Ges. No es a ma. Yo soy un centfco. Confeso que hago
certos expermentos, que trafco con os demonos y soy capaz
de con|urar a un esprtu. Se ama Barron. Barron se me aparece
con a fgura de un |oven apuesto. Puedo hacere venr aqu, s as
o deses. Confeso que una vez, de manera terca o
especuatva, pude habere comuncado a Ges m opnn de
que e sacrfco y ofrecmento de membros de cuerpo de un
no era ms efcaz que e derramamento de a sangre de gaos
o paomas. Pero esto no es otra cosa sno a doctrna de Agobard
o Avcena apcada a a readad. Yo creo que se debe hacer una
dstncn entre mat&ematici y ngromantes. Yo me cuento entre
os prmeros y sa es a razn por a que me consdero un
centfco. Cuaquer cosa que e haya poddo decr o sugerr a
- -126 126- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Ges e d|e o suger en esprtu de nvestgacn y no de
precepto. hzo o que quso y no o que yo e d|e que hcera.
En cuanto a asesnato de esos nos, hay que recordar que Ges
evaba aos hacendo eso cuando yo e conoc. Yo nada saba de
eo excepto o que o decr a os otros. Yo no soy mal'#ico. No
utzo veneno, n mgenes de cera, n con|uro tempestades con
ms ensamos. Yo soy o que se ama e striga, una de esas amas
para quenes se extenden as tabulae #ortunae. La Bba msma
descrbe a un hechcero o bru|o como una persona que trata con
esprtus famares. No se dce esto en Levtco, captuo 20,
verscuo vgsmo? Esteban de Hungra dstngue a singa, o
hechcero banco, de mal'#ico, que quere decr mago negro.
|uan de Damasco estabece a msma dstncn. Acordaos
cuando me |uzgus que e snodo de Resbach, en e ao 799 de
a reveacn, exga pentenca por bru|era as, pero no castgo
en esta vda. Ouero decr que e deto no tene mportanca a no
ser en casos en que e male#icium se combna con tracn y
cuando se atenta contra a persona de rey, y yo no he hecho
nada de esto. Yo no soy n un here|e obstnado n un tratante en
artes dabcas. Puedo soozar y rezar e padre nuestro. No
camno haca atrs n contra e so. Consderadme con reacn a
a Bba y o vers. Os vuevo a decr que soy y he sdo sempre
un centfco, de os striga, y un verdadero y ea h|o de nuestra
madre a Igesa.
Los dos prmeros nos a quenes se escog para sacrfcaros
a demono fueron |ean Barnard, de Fort Launey, y |anet Brce, de
St. tenne-de-Montuce. La mu|er amada Perrne Martn (La
Meffraye) consgu as vctmas. Oue yo sepa, a msn de
deshacerse de os nos e correspond a Ges de S. Ges
poda no necestar en aguna ocasn que se e nctara a matar,
pero para su mente deformada haba una dferenca entre e
asesnato para satsfacer un nstnto sexua y e asesnato para
evar a cabo rtos dabcos. Se convrt en una cuestn de
grado: una forma de brutadad e pareca menos cupabe que a
otra. En o ms hondo de cerebro de Ges deba de aentar a
esperanza de que su ama no estara rremsbemente
condenada s era capaz de poner certos mtes a sus nstntos
crmnaes. De| en ms manos a responsabdad de apacar a
Barron.
Deb de haber sdo que e espectcuo y e oor de a sangre
revveron en Ges a obsesn de matar. Cuando empezamos
con nuestros expermentos en aquma, su nters en e
mecansmo e hzo perder de vsta e fn que se propona, as que
es posbe que e asesnato en nters de su creenca en e poder
- -127 127- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
de os demonos provocara un nuevo brote de bestasmo. Yo
habra dcho que seran necesaras cnco vctmas, refrndome a
o que dce Avcena en reacn con este asunto. Su apetto
sexua o habra convertdo en qunce, o ventcnco o hasta
cncuenta. No s nada de eso. Nunca me necest a m para que
e ayudara a mataros. Haba otras personas en su casa que e
podan ayudar. Y o decr que en aqueos das ya no se
contentaba con que sus vctmas fueran tradas dcmente a su
presenca, como nocentes camno de matadero. Prefera que
Potou e organzara caceras que conferan un are deportvo a
asunto. E ndudabemente a persecucn de a presa aumentaba
su entusasmo y tena un pecuar atractvo para su sentdo de
humor. O decr que haca excursones con sus prmos De
Brcqueve y De S a as partes ms sotaras de a regn en
torno a Tffauges y Machecou, seaando prmero a sus vctmas
y abaanzndose despus sobre eas como un anma de presa.
|venes pastorcos que estaban cudando de sus ove|as eran a
presa favorta de este obo. O una vez comentar a De
Brcqueve que a Ges e gustaba varar a forma de apoderarse
de sus vctmas: se quedaba observando desde a dstanca
mentras sus cmpces asan a desdchado muchacho. S ste se
defenda, e mero hecho consttua un pacer ms para Ges. Se
ataba a os nos con cuerdas, se os echaba sobre os omos de
os cabaos y se os evaba a casto de noche. Yo nunca v esto
con ms propos o|os, n e prest m ayuda para un traba|o tan
detestabe. La Meffraye se especazaba en raptar a nos de
corta edad, engandoes con promesas de coposas
recompensas s entraban a servco de seor de Ras. Tambn
o hacan as Potou y Grart. Este tmo evaba sempre en sus
bosos carameos para atraerse a os nos. O contar que s
stos protestaban, es pona un carameo en a boca para
haceros caar, pero nunca presenc esto. Nunca fu testgo de
nngn asesnato. Potou me cont una vez que en una ocasn
se desangr a un no para que Ges pudera baar sus manos y
su barba en a sangre caente de chquo. Yo nunca asst a
estos espectcuos. Haba otros detaes que egaron a ms odos
pero yo no os cre totamente, n s s son certos o no. Lo que s
puedo decr es que a estos detos sangrentos es seguan
sempre ataques de remordmento. He vsto con ms propos o|os
a Ges vagando soo de noche por e casto, persegudo,
segn crea, por os esprtus de os nos. Le he odo, cuando
estaba sumdo en este estado de nmo, postrarse de rodas,
grtar con todas sus fuerzas y |urare a Dos que se arrepenta de
sus pecados. Una vez promet hacerse mon|e o r en
peregrnacn a Terra Santa, mendgando su pan de puerta en
- -128 128- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
puerta. Estos humores eran pasa|eros y sn duda despus de
eos se vova a entregar a sus sava|es pasatempos con
redobada ferocdad. Como dce san Pabo, s no hay
derramamento de sangre no hay perdn, y qunes somos
nosotros para dscrepar de a opnn de san Pabo? La sangre es
a vda. Esos hechceros que censuran e uso de a sangre han
tratado de susttura con e ncenso. Pero un sacrfco
sangrento, aunque sea ms pegroso, es certamente ms
efcaz.
E qunce de octubre, Ges de Ras vov a comparecer ante e trbuna
ecesstco, esta vez su rostro refe|aba una nustada serendad, o que
nvtaba a pensar en un ms que posbe cambo de acttud. En efecto, a
medtacn en a que se sum durante os dos das anterores produ|o as
consecuencas deseadas por e obspo, e cua, a gua que e resto de
|ueces, quedaron sorprenddos tras comprobar que e barn de Lava
aceptaba sn condcones a autordad de trbuna sometndose a sus
dctados mentras mporaba perdn por os nsutos proferdos haca e
trbuna en a audenca anteror. De paso, e cambante arstcrata
aprovech para hncarse de rodas y en medo de soozos soctar su
readmsn en a comunn de a Igesa. Fue una actuacn perfecta que
ncd ostensbemente en os posconamentos de Maestrot, quen,
conmovdo por aquea representacn de arrepentmento, perdon a
seor de Ras y anu a pena de excomunn. Por su parte, un agradecdo
marsca reconoc ante e trbuna haber sufragado prctcas aqumcas,
s ben segua sn aceptar as acusacones de satansta practcante de
sacrfcos humanos, asunto que, como es obvo, no tranquz a os
magstrados ecesstcos, que estabeceron un parntess tempora antes
de afrontar as decsvas |ornadas de aque espeuznante proceso.
La |ornada de decnueve de octubre transcurr de forma tranqua a
pesar de as graves ncdencas refe|adas en pape por os notaros que
escucharon os testmonos de todos aqueos que assteron como
espectadores de asato que e barn y sus hombres efectuaron sobre a
gesa de St. tenne-de-a-Mer-Morte. S ben este aparatoso momento
quedaba en a prctca soterrado a consecuenca de as monstruosdades
que e trbuna ba constatando sobre e marsca. Un da ms tarde e
fsca pbco Chapeon expuso en voz ata as pruebas que deataban a
Ges de Ras como cupabe de here|a, sacrego y asesnato. Y, ante a
negatva de acusado para defenderse o aceptar as mputacones, e
propo acusador pbco soct a presdente de trbuna que se e
apcase a detendo e severo castgo de potro a fn de hacere habar ba|o
tortura. Haba egado e decsvo momento de a verdad.
- -129 129- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ARREPENTIMIENTO Y CONFESIN ARREPENTIMIENTO Y CONFESIN
Los magstrados de trbuna ecesstco votaron a mano azada s deba
someterse a prsonero a castgo de aquea mquna utzada por a
Santa Inquscn para extraer as confesones ms ntmas y doorosas de
os reos en vas de ser condenados.
Uno tras otro, os |ueces aceptaron a mposcn de tormento para
Ges de Ras y e barn, sn medar paabra, abandon a saa tras a
orden de causura emtda por e obspo de Nantes.
A da sguente, mentras se reazaban os preparatvos nqustoraes,
un tacturno marsca soct entrevstarse con Maestrot para pedre
encarecdamente que anuara e protocoo torturador, ya que su
ntrospeccn regosa y, sobre todo, un sero anss de a decada
stuacn por a que atravesaba, e haban hecho repantearse a
posbdad de confesaro todo con ta de congracarse con o que e
esperaba en os ceos. En readad, De Ras, a pesar de door que haba
nfgdo en a terra, no soportaba a humante dea de ser vunerado
medante os artfcos de a Inquscn. Un nobe como , que ya se saba
a un paso de patbuo, no poda permtr que se e castgara de forma
contundente por manos regosas. Ges no gnoraba, a esas aturas, que
e |uco de os hombres ya o tena perddo; de gua modo, ntua que a
sentenca de Dos no sera benvoa. Por tanto, y dada su condcn de
rguroso catco, deb de entender que antes de marchar a otro mundo
con vtoa de monstruo despadado deba ofrecer una expcacn forma y
detaada sobre sus crmenes y as obtener un avador perdn regoso
que e envara ante e Creador. sa era, sn duda, a me|or manera de
comparecer ante e sumo &acedor con posbdades reaes de purgar sus
pecados terrenaes y evtar va|ar excomugado a nferno, donde e
esperara, segn sus creencas, un door profundo e rremedabe para
toda a eterndad.
E obspo de Nantes escuch atentamente as paabras pronuncadas por
e marsca. Se convno que a confesn se efectuara en os propos
aposentos de barn, aunque e preado orden a nstaacn de potro en
una saa contgua a dchas estancas, por s acaso e reo pretenda
- -130 130- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
esquvar a accn de os verdugos nqustoraes. Se am a obspo de St.
Breuc y a Perre de 'Hospta como representantes de Igesa y Estado y a
sendos notaros para que redactasen escrupuosamente o que e marsca
quera contar. Fnamente, cuando os protagonstas de aque acto se
encontraban reundos en torno a Ges de Ras, ste comenz a habar:
Yo, Ges de Ras, confeso que todo de o que se me acusa es
verdad. Es certo que he cometdo as ms repugnantes ofensas
contra muchos seres nocentes -nos y nas- y que en e
curso de muchos aos he raptado o hecho raptar a un gran
nmero de eos -an ms vergonzosamente he de confesar que
no recuerdo e nmero exacto- y que os he matado con m
propa mano o hecho que otros mataran, y que he cometdo con
eos muchos crmenes y pecados. En todas estas ves accones
yo fu a fuerza prncpa, aunque he de menconar como asesnos
de nos a ms prmos Roger de Brcqueve y Ges de S, a
ms crados Grart y tenne Coraut, aas Potou, a m otro
crado Rossgno y a pequeo Robn, que desgracadamente ha
muerto. Confeso que mat a esos nos y nas de dstntas
maneras y hacendo uso de dferentes mtodos de tortura: a
agunos es separ a cabeza de cuerpo, utzando dagas y
cuchos; con otros us paos y otros nstrumentos de azote,
dndoes en a cabeza gopes voentos; a otros os at con
cuerdas y sogas y os cogu de puertas y vgas hasta que se
ahogaron. Confeso que experment pacer en herros y
mataros as. Gozaba en destrur a nocenca y en profanar a
vrgndad. Senta un gran deete a estranguar a nos de corta
edad ncuso cuando esos nos descubran os prmeros paceres
y doores de su carne nocente. Me gustaba poner m membro
vr en os cuos de as nas que no saban todava para qu
servan sus otras partes. De| que m semen mpregnara os
cuerpos de estos nos y nas hasta cuando estaban
agonzando.
Este no es e fna de ms execrabes crmenes. Sempre me he
deetado con a agona y con a muerte. A aqueos nos de
cuyos cuerpos abus cuando estaban vvos, os profan una vez
muertos. Despus de que huberan muerto, gozaba a menudo
besndoos en os abos, mrando f|amente os rostros de os
que eran ms beos y |ugueteando con os membros de os que
estaban me|or formados. Tambn abr cruemente os cuerpos
de aqueos pobres nos o hce que os abreran en cana a fn de
poder ver o que tenan dentro. A hacer esto m nco motvo era
m propo pacer. Codcaba y deseaba carnamente su nocenca
y su muerte. Con frecuenca, he de confesar, y mentras esos
nos estaban murendo, yo me sentaba sobre sus estmagos y
- -131 131- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
expermentaba gran pacer en or sus estertores de agona. Me
gustaba que un no murera deba|o de m cuerpo, u observar
cmo uno de ms crados cometa actos de sodoma con un no
o una na y o mataba despus. Soa rerme a carca|adas a a
vsta de un espectcuo as en compaa de os menconados
Coraut y Grart. Ordenaba que Grart, Coraut y os otros
convrteran despus en cenzas os cadveres de ms vctmas.
Esto tena ugar prmero en m casto de Champtoc, despus
en Tffauges y despus en Machecou, en ms castos de a y en
otros ugares secretos. Una vez que haba empezado raptando y
matando a nos, no pude parar. A agunos os mantena en
cautvdad durante un corto pazo, haagndoos y mmndoos,
ensendoes os pecamnosos paceres de a carne. Me gustaba
que esos nos y nas reacconaran en contra de su vountad, de
manera que oraran de pacer aunque o que yo es haca es
causara door. Los encerraba en a oscurdad y os azotaba
duramente. E coto so me exctaba cuando poda penetrar e
ob|eto de m deseo hasta hacer que e brotara a sangre. Aun
entonces, desdeaba e orfco acostumbrado, en e caso de as
nas, y derramaba m esperma sobre sus ventres o dentro de
sus anos. Apuaar y cometer e acto de sodoma eran os
paceres de os que yo dervaba mayor deete con estos nos.
Los escoga soamente |venes y guapos y me cercoraba, antes
de haceres nada, de que eran vrgenes. Me gustaba representar
e pape de un padre que castga a sus h|os. Los pona sobre ms
rodas y es pegaba y azotaba. Esto me produca una gran
exctacn y m rgano sexua expermentaba una ereccn. Un
da, despus de habera castgado as, una na me pd que
mrara sus partes pudendas. Pero yo me negu porque esto no
me nteresaba en absouto. He de decr que a prncpo mataba a
estos nos soamente para que no puderan contar o ocurrdo.
Pero poco despus mataba por e pacer de matar. Me gustaba
ver correr a sangre, me proporconaba un gran pacer. Recuerdo
que desde m nfanca os ms grandes paceres me parecan
terrbes. Es decr, e Apocapss era o nco que me nteresaba.
Cre en e nferno antes de poder creer en e ceo. Uno se cansa
y aburre de o ordnaro. Empec matando porque estaba
aburrdo y contnu hacndoo porque me gustaba desahogar
ms energas. En e campo de bataa e hombre nunca
desobedece y a terra toda empapada en sangre es como un
nmenso atar en e cua todo o que tene vda se nmoa
ntermnabemente, hasta a msma muerte de a muerte en s.
La muerte se convrt en m dvndad, m sagrada y absouta
beeza. He estado vvendo con a muerte desde que me d
- -132 132- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
cuenta de que poda resprar. M |uego por exceenca es
magnarme muerto y rodo por os gusanos.
En o que se refere a as acusacones de here|a, a verdad es
que nunca he ogrado entender esto. Los hechos son os
sguentes: hace unos dos aos env a uno de ms capeanes,
don Eustache Banchet, un hombre senco que no saba nada de
ms crmenes, a que me tra|era de Itaa a un aqumsta. Regres
con Francesco Preat, de Forenca, en a regn de Lombarda.
Este hombre, a quen conozco como Francos, se convrt pronto
en amgo mo. Me nform de que haba descuberto en e pas de
donde vena certos medos de con|urar un esprtu con a ayuda
de ensamos. Este esprtu e haba prometdo a , Francos, que
hara que un demono, amado Barron, se presentara ante
cuando quera que o deseara. Yo decaro y confeso que e
menconado Francos nvoc en dversas ocasones a demono en
cumpmento de ms rdenes. Yo nunca estuve en e cuarto
cuando vno e demono. En cuanto a a reacn entre estas
nvocacones y ms asesnatos, yo e d|e una vez a Francos que
e dara a su demono Barron o que qusera, excepto m ama y
m vda, con ta de que e demono me concedera o que yo e
pdera. Era m ntencn pedr y consegur de msmo demono
sabdura, rquezas y poder. Medante a posesn y ayuda de
todas estas cosas yo podra vover a dsfrutar en este mundo de
domno y poder que antes tena. En respuesta a m ofrecmento,
Francos me d|o que haba tendo una conversacn con e
demono y que, entre otras cosas, requera y deseaba que yo e
ofrecera a mano, e corazn y os o|os de un no. Y esto se
hzo.
Eso es todo o que tengo que decr, aparte de estos pecados y
crmenes cometdos por m y aqu confesados. Yo, Ges de Ras,
supco, con humdad y con grmas en os o|os, a msercorda
y e perdn de Dos. Os he dcho ya bastante para destrur a dez
m hombres.
Una vez escuchada a pavorosa confesn de marsca, os fedataros
de acto se fueron en senco de|ando a apabuado seor de Ras con sus
demonos nternos y una sensacn de horror esprtua que e empu| a
orar durante toda a noche. A da sguente se vov a reunr e trbuna
ecesstco tras haber examnado e documento en e que se poda eer a
narracn proporconada por e barn. Aunque e testmono fue decarado
extra|udca por no haberse pronuncado ante os |ueces, se vov a pedr
a Ges que confesara, esta vez pbcamente, ante os magstrados, e
fsca y as decenas de personas congregadas en a saa de audenca. E
antao soberbo arstcrata tuvo que aceptar a mposcn y se prepar
para anzar una vez ms todo e catogo pecamnoso de que era autor,
- -133 133- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ncuyendo nuevos detaes no reveados en su prmera confesn. Esto fue
o que se regstr e ventds de octubre de 1440:
Yo soy, ustrsma, todas esas cosas de que se me ha acusado:
un asesno y un sodomta, un hombre que ha cometdo terrbes
ofensas contra Dos y sus pr|mos. Me debo a m msmo o que
soy, y a nade ms. Soy e ms v de todos os hombres y e ms
mserabe de os pecadores. No obstante, debo decr que s he
cometdo tantas ofensas contra a uz y a verdad, o debo en
parte a a fata de dreccn y conse|o de que fu vctma en m
|uventud. Cabagaba entonces con as rendas fo|as sobre m
cueo, bre para entregarme a gusto a os paceres, y no me
parec oportuno prvarme de nada. Sempre me deet en evar
a cabo actos ctos. Por esta razn, ustrsma, ruego a os aqu
presentes que tengan h|os, que os nstruyan me|or de o que se
me nstruy a m y que es enseen sabas doctrnas, hacndoes
que desarroen hbtos vrtuosos en su nfanca y en su |uventud.
Porque en o que a m se refere, he de decr que toda m
|uventud se magast en e u|o y se despfarr en e vco. Lo
nco que tena que obedecer era m propo caprcho. Para m no
haba nada sagrado. Hce todo e ma que deseaba hacer. Esto
puede parecer poca cosa en e catogo de ms pecados, pero os
aseguro que no o era. Consderad o sguente: fue a a prctca
de ma, y so de ma, a o que dedqu ms esperanzas,
pensamentos y cudados. Lo nco que mantena m nters por
ms de un nstante era o prohbdo y o ndecoroso. Empec con
un amentabe error.
Iustrsma, yo creo que a cruedad procede de msmo corazn
y de as msmas |adas de hombre. La compasn, por e
contraro, es una manfestacn secundara aunque dgna de
encomo, y se adquere despus. Necestamos fe para que sta
nos ensee a bondad, mentras que a v pasn de a cruedad
brota en agunos de nosotros con tanta naturadad como a sava
en a prmavera. Yo me d cuenta muy pronto de que exste un
abomnabe pacer provocado por mpresones ntensas y
prohbdas y por a contempacn de espectcuos funestos. Para
aqueos que se han de|ado evar gustosos en esta dreccn, a
tosquedad y vugardad de esprtu se converte pronto en una
segunda naturaeza. En hombres as, a fuente de a compasn
se ha secado. As me pas a m, as crec yo, pero tengo cosas
peores que contar. Yo soy una de esas personas para quenes
todo o que est reaconado con a muerte y e sufrmento tene
una atraccn duce y msterosa, una fuerza terrbe que empu|a
haca aba|o. No dgo que esa fuerza sea rresstbe, so dgo que
yo no pude resstra. Fuera cua fuere a fortaeza nteror que yo
- -134 134- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
podra haber posedo s m formacn hubera sdo me|or, he de
admtr que a fna todo habra segudo sendo como era, porque
un perverso mpuso me tena agarrado y o nco que yo poda
hacer era entregarme a esas cosas prohbdas. Nac, creo yo, con
un deseo nnato de humar y de hacer dao, de herr e ncuso
de destrur a otros, para as engendrar dentro de m un pacer
sexua. Oue e apetto sexua y a cruedad venen a menudo
|untos es un hecho reconocdo ya hace mucho tempo por os
fsofos y observado por os nteresados en estudar a anma
humano. Me parece a m que yo soy dferente, so en grado y no
en cadad, de otros que se han entregado a estos deseos
sava|es. E e|empo de os degenerados cesares se me vene a a
mente. Cuando yo era an no, soa eer en as pgnas de
hstorador Suetono cmo Nern y Tbero y os otros
emperadores romanos dsfrutaban hacendo que se martrzara y
asesnara a muchachos y muchachas deante de sus propos
o|os. Por qu fascnan errores as? Por qu bra tanto e ma?
No o s, so s que fascnan y bra. Esos excesos mperaes
me atormentaban en sueos y me exctaban terrbemente a
despertar.
Fue a ectura de aqueas descrpcones de as orgas de
Tbero y Cagua o que me do a dea de encerrar un da a nos
en ms castos, torturaros y mataros. He de confesar que
experment un nefabe pacer tanto en a perspectva como en
a reazacn de estos actos. S o pudera descrbr o expresar,
probabemente no habra pecado nunca. Yo hce o que otros
hombres suean. Yo soy vuestra pesada. Cuando yo era no,
ustrsma, nunca se me reprend o corrg. Campaba por ms
respetos, sn hacer caso de nade; haca o que quera. Cuando
me hce mayor, pareca estar sempre por encma de a ey -por
encma o ms a de ea- y no haba mtacones para m.
Exhorto a todos os padres aqu presentes a que consderen su
deber no escatmar e castgo cuando sea necesaro -no con
cruedad, sno con |ustca- para que sus h|os no se maeen y
termnen cayendo en e absmo en donde yo he cado. Soy un
hombre condenado que se encamna haca su runa. Soy e gran
arcnge de reno de a muerte. Sn embargo, soy soamente
Ges de Ras, un hombre sn sentdo. Por esto y con grmas en
os o|os e pdo a Dos msercorda y perdn. Y ahora, m seor
obspo, adems de esos asesnatos y utra|es que he confesado
ya, quero que se haga constar en e acta de cargos en contra de
m que cuando fu, recentemente, petconaro en a corte de
nuestro soberano seor y prncpe, e duque de Bretaa, en e
cantn de |ossen, de a dcess de Macova, tena tan poco
contro de ms propas pasones que orden matar a varos
- -135 135- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
muchachos que m crado Grart me procur. Ago de esto estaba
reaconado con a hechcera, pero a mayora no o estaba. Ms
actos eran mpusados por a sangre, no por e dabo. Confeso
que a mayora de ms asesnatos fueron e resutado de
apetencas sexuaes y no de ngromanca. En cuanto a a manera
en que mat a aqueos nos, creo que, como ya a he descrto,
repetr o recrearse ahora en detaes de este tpo adoecera de
morbosdad. Por o tanto, a no ser que e trbuna me o ordene,
no vover a habar de cmo fueron asesnadas ms vctmas, n
os nos n as nas. Ms mtodos eran vergonzosos; ms
apettos, ncontroabes. Mataba porque nnguna otra cosa ms
que e matar poda camar m ascva. Reconozco e hecho con
grmas, ustrsma, supco a Dos que me perdone y pdo de
rodas perdn a os padres de esos nos. Nada puedo decr que
os expque o que me expque a m msmo, o a Dos, por qu he
cometdo as accones tan abomnabes y desenfrenadas que he
perpetrado. M deber no es a expcacn, sno a confesn.
Confeso ante Dos y ms |ueces que he e|ecutado crmen tras
crmen y efectuado sodoma tras sodoma, y que s que no soy
dgno n squera de supcar vuestra msercorda o de recbr e
castgo de manos de hombres honrados. En readad soy un
para. Pertenezco a a oscurdad de os absmos. Deseando una
vez ms ser especfco, confeso y decaro que despus de a
tma festvdad de San |uan Bautsta me tra|eron a un atractvo
muchacho que se ao|aba en casa de un hombre amado Rodgo,
en Bourgeneuf-en-Ras, para que tuvera comerco carna con .
Yo estaba tambn ao|ado en aquea casa. Ms crados Henret
Grart y tenne Coraut o cogeron y evaron a m aposento.
Confeso que durante esa noche cometmos os tres e deto de
sodoma en a persona de este muchacho y que despus hce
que o mataran y que se quemara su cuerpo cerca de m casto
de Machecou. En otra ocasn, ustrsma, a tma vez que
estuve en Vannes en e mes de |uo, un hombre amado Andr
Buchet me entreg en a posada de un ta |ean Lemone a un
no de pocos aos cuyo nombre desconozco. Hce uso de este
no de a manera que he descrto anterormente, y me produ|o
un deete crue y bdnoso observar cmo ms crados hacan
uso de de a msma manera. Cuando termnamos y e chquo
estaba muerto, orden a ctado Coraut que arro|ara su cuerpo
en a etrna de una resdenca que perteneca a un ta Bretden.
Mencono estos nombres y habtacones no para ncrmnar a
otros, sno para conferr readad y exacttud a esos nnumerabes
y annmos errores de que yo soy cupabe. Podra contnuar,
ustrsma, pero de|moso. Creo que os he contado bastante, y
ms que bastante, para que me pods |uzgar. Lo que os han
- -136 136- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
contado otros en reacn con ms muchos pecados y crmenes es
certo, y yo o admto. Lo que yo he aaddo en vuestra presenca
y en a de m seor e obspo de St. Breuc, y e maestro Perre de
'Hospta, es tambn a verdad. Lo nco que puedo hacer es
supcaros a vos y a todos os fees que pdan a Crsto que tenga
msercorda de m, aunque ben s que a merezco menos que
cuaquer otro ser vvente desde e prncpo de a humandad.
Iustrsma, a naturaeza de ms pecados y crmenes es ta
que, sn a proteccn de nuestra santa madre a Igesa, e dabo
me evar a nferno en cuerpo y ama.
Oh, Dos mo, m Creador, m amado Redentor, mporo
vuestra msercorda y perdn en e estado de runa en que me
encuentro! Y vosotros, padres y hermanas y hermanos de os
nos que he asesnado tan cruemente -vosotros, quenes
quera que ses, contra os que he pecado y a os que he
n|urado, os que ests aqu presentes y os que no o estn-,
concededme, os supco que me conceds, como crstanos que
sos y fees a |esucrsto, a ayuda de vuestras oracones, as
oracones por e ama de Ges de Ras!
Tras a decaracn |ean de Maestrot cerr e acto convocando a os
presentes en e pazo de tres das, a fn de escuchar e veredcto de
trbuna. Por su parte, e resto de a banda recb as dferentes sentencas
e 23 de octubre de 1440.
La menconada bru|a La Meffraye no pudo hacero, dado que haba
optado por e sucdo unas fechas antes. Grart y Potou fueron
condenados a morr en a horca como represaa por sus actos macabros e
mpropos de gnero humano. E sacerdote Eustache Banchet recb a
pena de desterro y una muta de trescentas coronas de oro. Y fnamente,
e crgo y aqumsta Francesco Preat fue condenado a cadena perpetua
en una crce regentada por a Igesa, con a mposcn perdca de
severos castgos fscos y e nco amento de pan y agua. Cabe comentar,
en este tmo caso, que Rene, duque de An|ou, qued mpresonado, a
gua que Ges de Ras, por os supuestos conocmentos de centfco
taano, consguendo a poco berar a Preat de su recusn para
ncorporare a su squto persona. Ms tarde, e ngromante obtuvo e
cargo de acade de puebo La Roche-sur-Yon, pero comet e error de
encarcear a tesorero de duque de Bretaa y, una vez descuberta a
hstora, fue condenado a a horca e dos de mayo de 1456. Como ya
hemos dcho, nada se vov a saber sobre os crmnaes Roger de
Brcqueve y Ges de S, aunque suponemos que ograron esfumarse
con o que puderon rapar de as arcas de su prmo ponendo terra de
por medo y acabando sus das en cuaquer cudad desconocda. Tan so
restaba escuchar a prevsbe sentenca que estaba a punto de caer sobre
- -137 137- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
e matrecho Ges de Ras. E da f|ado para ta pronuncamento fue e
ventcnco de octubre de 1440, a hora eegda fue as nueve de a
maana. Para entonces e tembe marsca de Franca haba cumpdo o
estaba a punto de cumpr trenta y ses aos de edad. Y ya nada ms e
quedaba por hacer en este mundo, ncamente recbr por sus actos de
veza a pena que os hombres e ban a mponer. Para eo e barn ya
estaba sufcentemente preparado en cuerpo y ama, y os espectros de
sus vctmas esperaban mpacentes a resoucn de aquea hstora
dfcmente concebbe en mentes que no fueran perturbadas o
nsensbes. A fn, tantos aos de terror en e pas de Ras ban a cumnar
con a emnacn de su causante. Las nmas de os nos e|ecutados
mserabemente por un dabco verdugo nferna con dsfraz de ser
humano estaban a punto de cobrarse |usta venganza. Era momento de
escuchar a sentenca fna para e me|or aado de Beceb en a terra.
- -138 138- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
EL FIN DEL DOLOR EL FIN DEL DOLOR
Cuarenta y dos das despus de haberse ncado e proceso |udca
contra Ges de Ras, eg e nstante cruca de saber cu era su destno
en este mundo. |ean de Maestrot, acompaado de sus asesores, tom
posesn de a saa y drgndose a cautvo, pronunc este dscurso:
-En e sagrado nombre de Nuestro Seor |esucrsto!
Nosotros, |ean, obspo de Nantes, y fray |ean Bouyn, cencado
en Sagradas Escrturas, de a orden de os padres predcadores
de Nantes, vcaro de nqusdor en cuestones de here|a para a
cudad y dcess de Nantes, reundos en |uco y con nada ante
nuestros o|os ms que Dos msmo; con e conse|o y
consentmento de nuestros seores os obspos, |ursconsutos,
doctores y profesores de as Sagradas Escrturas, aqu presentes;
habendo examnado as decaracones de todos os testgos
convocados por nosotros y ba|o |uramento, y en nombre de
fsca pbco por nosotros deegado, contra Ges de Ras,
sbdto nuestro, y |ustcabe; habendo ordenado que estas
decaracones se regstraran por escrto y a pe de a etra;
habendo odo a propa confesn de Sre de Ras, hecha
espontneamente en nuestra presenca; y habendo pesado y
consderado cudadosamente todas y cada una de as razones
que podan afectar nuestra decsn: pronuncamos, decdmos y
decaramos que vos, Ges de Ras, convocado ante nuestro
trbuna, sos gnomnosamente cupabe de here|a, apostasa y
con|uracn de demonos, por cuyos crmenes habs ncurrdo en
pena de excomunn y otros castgos determnados por a ey; y
decaramos fnamente que habs de sufrr e castgo y
correccn merecdos, como requere a ey y exgen os sagrados
cnones, por here|e, apstata y trafcante en demonos.
E obspo aad a estos cargos mputados por e mbto ecesstco, os
ya consabdos de asesnato contra natura de nos de uno y otro sexo,
sacrego y grave voacn de nmundades ecesstcas. Pronuncada a
sentenca, Ges se arrod y, ahogado en grmas, vov a pedr que se
e admtese en e seno de a Igesa a fn de ponerse a ben con e Atsmo.
- -139 139- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Maestrot acced a dcha soctud y en acto de msercorda abraz a
barn concedndoe e benefco de una tma confesn que e
absovese de sus pecados antes de ser e|ecutado. Por este motvo se
eg a carmeta |ean |ouvena para que asstera esprtuamente a Ges
de Ras en sus momentos fnaes. No obstante, a marsca an e restaba
e trmte de comparecer frente a trbuna cv para escuchar a sentenca
que nade gnoraba. Fue esa msma tarde en a que un crcunspecto Perre
de 'Hospta conmn a Ges a recordar nuevamente e tramo de sus
mavadas fechoras. En a mesa de cancer bretn, se posaba un
voumnoso compendo de actas y testmonos con ms de cen pgnas
cubertas de horror provocado por tanta gnomna. Cuando e barn
rememor os detaes trucuentos de sus carnceras, e propo Perre de
'Hospta no tuvo por menos que cubrr con una tea e crucf|o que se
encontraba detrs de presdendo a audenca. Ms tarde, os membros
de trbuna debateron sobre a forma en a que Ges deba entregar su
ama a Dos. Unos pensaron que a pena ms adecuada era a
decaptacn, aunque fnamente se mpuso a tess de a mayora, que
estabeca a consumacn de a sentenca medante a pena capta de
e|ecucn en a horca y hoguera. Asmsmo, se estabec e da sguente,
esto es, ventss de octubre de 1440 a as once de a maana, como
fecha y hora en a que Ges de Ras y sus secuaces Grart y Potou deban
morr en e patbuo. E marsca, tras escuchar e veredcto de trbuna
segar, mpor una tma merced consstente en que e e|ecutaran antes
que sus esbrros con e propsto de ser e|empo para eos, ya que, a fn y
a cabo, era e causante de aquea stuacn y mereca sar e prmero
de este mundo mostrando camno de savacn a sus cmpces. Adems
soct que as gentes procesonaran por as caes de Nantes para que sus
oracones avaran as atormentadas amas de os tres condenados. E
cancer conced esta graca y, conmovdo por e arrepentmento sncero
de barn, e otorg a facutad de eegr e ugar donde reposaran sus
restos, ya que se acept que, una vez muerto por a soga, e cuerpo de
Ges de Ras fuera a a hoguera so por unos segundos de forma
testmona. E marsca, agradecdo por a nesperada concesn, eg e
monastero carmeta de Nantes, en cuya gesa quedara nstaado su
sepucro para e descanso eterno.
- -140 140- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
E ventss de octubre de 1440, os habtantes de Nantes se
despertaron con e gubre tado de as campanas de todas as gesas,
conventos y monasteros de a cudad. Centos de fegreses se
arremonaban desde os prmeros desteos de aba en as nmedacones
de a catedra, ncando, desde ea, una enta procesn en a que se
- -141 141- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
poda escuchar a entonacn de cntcos regosos dedcados a a
esperanza de avar e ama de os tres prsoneros. La padosa comtva se
drg haca a sa de Lora en cuyo prado de La Madeene se azaba e
patbuo por donde se repartan tres horcas y otros tantos montcuos de
madera dspuestos a servr como hogueras que recberan os cuerpos de
seor de Ras y sus dos crados. Frente a cadaso esperaban |uan V,
duque de Bretaa, y todos os |ueces regosos y segares que haban
partcpado en e proceso.
A as once en punto de aquea fra maana de otoo, Ges de Ras,
marsca de Franca, barn de Lava y protector de |uana de Arco,
pronunc sus tmas paabras ante un pbco estremecdo y soozante,
mbudo de pedad haca aque ogro que ahora pareca un smpe morta
trmuo ante a exgenca de su momento defntvo:
Yo, que soy vuestro hermano en Crsto, vosotros, que ests aqu
presentes, a vosotros, prncpamente, cuyos h|os he asesnado, os
supco, a todos y a cada uno, por a pasn de Nuestro Seor, que rogus
por m. Perdonadme con vuestros corazones e ma que os he hecho, o
msmo que vosotros espers a msercorda y e perdn de Dos. Seor
|esucrsto, h|o de Dos, tened pedad de m, que soy un gran pecador!
Dcho esto, Ges sub con paso frme os escaones que e conducan a
tabero patbuaro. Sn medo, se sub a taburete donde e esperaba a
soga. E verdugo f| a cuerda a su cueo y segundos ms tarde encend
os haces de madera que se stuaban a os pes de cautvo. Cuando as
amas comenzaron a crecer, se retr bruscamente e mprovsado
pedesta, de|ando que e cuerpo de barn se despomara sn oposcn
haca e vaco. Segn dcen, Ges no uch por su vda. Mur en senco y
su cadver, una vez retrado de fuego, fue entregado a unas damas
cartatvas, que cumperon con e tmo deseo de marsca enterrndoe
en e monastero de Carmeo en Nantes. Henret y Potou correron a
msma suerte que su seor, aunque sus cenzas fueron a parar a ro Lora,
sn que se es permtese reposar ba|o sagrado. As termn a hstora de
Ges de Ras. Sus posesones pasaron a manos de su esposa e h|a, as
cuaes no quseron saber nada ms sobre a suerte de aque monstruo
que tanto ma haba ocasonado en sus vdas.
En a actuadad agunos hstoradores tratan de rehabtar a magen de
Ges de Ras, a menos en su faceta guerrera a servco de Franca y de a
monarqua, mrtos por os que consgu, como todos os hroes gaos,
f|ar a for de s en su escudo de armas. Un smboo que, debdo a su
ausenca de mora y escrpuos, qued mancado a terse con a sangre
de ncontabes nos nocentes. Su vaor en a guerra y su amor por a
pureza encarnada en a fgura de a Doncea de Oreans no e exmen de
su v comportamento, confesado tan so por e temor a a tortura
nqustora y a a excomunn que e prvara de perdn ceesta. Fue
- -142 142- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
marsca, de eso no hay duda, pero no de a uz, sno de as tnebas. En
eas se encontrar ahora.
- -143 143- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
CRONOLOGA CRONOLOGA
1404 En otoo nace Ges de Ras en e casto de Champtoc (An|ou-
Franca), h|o de Guy II de Lava y Mare de Craon.
1407 Nace su nco hermano Rene de a Suze. 1412 Nacmento de
|uana de Arco, en a adea de Domremy (Franca).
1415 E 28 de septembre muere Guy II de Lava en un accdente de
caza, poco ms tarde faecer su esposa Mare de Craon.
1416 |ean de Craon asume a tutea de sus netos Ges y Rene.
En enero se frma e prmer compromso matrmona de Ges de Ras
con |eanne Peyne, documento anuado por e Paramento de Pars.
1418 E 28 de novembre se frma un nuevo contrato matrmona de
Ges de Ras. En esta ocasn con Batrce de Rohan. Compromso que no
se pudo concur por e faecmento nesperado de a |oven. Ges de Ras
es azado como cabaero de Franca. En este tempo se ev a cabo su
prmer asesnato.
1420 Prmera accn bca de Ges en defensa de duque de Bretaa.
Ese msmo ao, rapto y boda con su prma Catherne de Thouars.
En |uno queda ratfcada su unn de forma ofca tras compensar
econmcamente a Vatcano. Ges obtene su mayora de edad
convrtndose en e dueo de una de as mayores fortunas de Franca.
|uana de Arco comenza a escuchar sus voces sobrenaturaes en
Domremy.
Ges de Ras entra a servco mtar de defn Caros.
1428 Mayo. |uana de Arco recbe medante sus voces a orden de acudr
en ayuda de defn.
Octubre. Tropas ngesas ba|o e mando de duque de Bedford ncan e
asedo de Oreans, tmo gran bastn que permanece ea a futuro Caros
VII.
1429 Enero. |uana es recbda en Vaucoueurs por Robert Baudrcourt,
quen transmte a a corte de defn os vatcnos hechos por a muchacha.
- -144 144- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Febrero. E defn se entrevsta con a doncea y, tras agunas pruebas,
decde confare e mando de un contngente para berar Oreans.
Marzo. |uana predce a beracn de Oreans, a coronacn en Rems
de defn y a recuperacn de Pars. Ges de Ras es eegdo para
proteger y escotar a a doncea.
Abr. Tropas de refuerzo francesas guadas por |uana de Arco entran en
Oreans.
Mayo. Oreans es berada de su asedo tras agunos combates,
ncrementndose a eyenda que rodeaba a |uana. |uno. E e|rcto de
|uana obtene resonantes vctoras en |argeau y Patay. Los ngeses se
repegan.
|uo. Caros VII es coronado en Rems ba|o a atenta mrada de |uana de
Arco.
Septembre. Nace Mare, nca h|a de Ges de Ras, quen es nombrado
marsca de Franca con e prvego de portar a for de s en su escudo de
armas. Ese msmo mes e e|rcto de |uana sufre su prmera derrota ante
as muraas de Pars.
Dcembre. Caros VII concede a |uana de Arco su acceso a a
arstocraca francesa, fundndose a casa Du Ls, cuyo embema sern as
azucenas.
1430 E 24 de mayo |uana es capturada por os borgoeses mentras
ntenta berar a cudad de Compgne.
1431 Enero. Se ncan as vstas premnares para e |uco contra |uana.
Febrero. Comenza e proceso |udca. |uana es encarceada en e
casto de Rouen (Normanda). Mayo. La Doncea de Oreans es
condenada a muerte y e|ecutada en a hoguera e 30 de ese mes. Ese
msmo ao Ges de Ras regresa a sus posesones, naugurando su poca
de terror.
1432 Comenzan as desaparcones y asesnatos de nos en as
posesones de barn de Lava.
Novembre. Faece |ean de Craon, abueo materno de Ges de Ras.
E rey francs Caros VII socta a marsca De Ras su partcpacn en
a guerra que se bra contra os borgoeses. Ges deega esta
responsabdad en su hermano Rene de a Suze.
En a prmavera, estreno de El misterio de 1rleans, obra teatra
producda por Ges de Ras. Ese msmo ao, paz entre as dferentes
casas nobaras francesas. Fn de a guerra cv. Ingaterra se converte
en e enemgo comn.
- -145 145- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
1436 Caros VII entra de manera trunfa en a berada Pars. E
aqumsta Francesco Preat entra a servco de marsca.
1440 Mayo. Ges de Ras, a mando de sesenta sodados, rrumpe en a
gesa de St. tenne de-a-Mer-Morte. Agosto. Las desaparcones
nfantes en a regn de Ras superan as m. E obspo de Nantes utma
sus averguacones sobre este extrao caso. Septembre. Ges de Ras es
detendo |unto a sus secuaces en e casto de Tffauges y evado a os
trbunaes cv y ecesstco en Nantes.
Octubre. Tras varas semanas de audencas e nterrogatoros, Ges de
Ras se confesa cupabe de todos os crmenes que se e mputan, sendo
condenado a muerte por e asesnato de a menos cento cuarenta nos.
E 26 de este mes e barn y sus crados Henret Grart y Potou son
e|ecutados en e prado de La Madeene en Nantes.
Fn de a pesada.
- -146 146- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
BIBLIOGRAFA BIBLIOGRAFA
ALLMAND, Chrstopher, La guerra de los cien a%os, Crtca, Barceona,
1990.
BATAILLE, Georges, Le Proc's de "illes de Rais, Pars, Edtons 10/18
|1997|, c979, 411 p. (Bbothques 10/18).
BOSSARD, Eugne, "illes de Rais (ar'c&al de 9rance dit arbe leu
:;<;+:;;<, 1886.
CEBRIAN ZNIGA, |uan Antono, Pasajes de la &istoria, Corona Boreas,
Madrd, 2001.=, Pasajes del terror, Nowtus, Madrd, 2003.
CONTAMINE, Phppe, La guerre de cent ans, Pars, Edtons Puf, 2002.
COUGINOT, Guaume, C&ronique de la Pucelle, 1859.
DE SOURDAVAL, Mouran, Les 5eigneurs de Rais, 1845.
GONZALEZ CREMONA, |uan Manue, La cara oculta de los grandes de la
&istoria, Paneta, Barceona, 1993.
GRAVETT, Chrstopher, Ej'rcitos y batallas, Edcones de Prado, 1994.
HUIDOBRO, Vcente, "illes de Rais, Pars, Totera, 1932.
NYE, Robert, >ida y muerte de "illes de Rais, Narratvas hstrcas
Edhasa, Barceona, 1993.
VALLOIS, Noe, Le proc?s de "illes de Rais, en Annuare-Buetn de a
soct de 'hstore de France 49, 1912, 192-239.
Las decaracones de os testgos convocados para e proceso cannco
contra Ges de Ras, y que quedan refe|adas en traduccn casteana de
atn en este bro, se encuentran recopados en os archvos hstrcos de
a regn de Lora Inferor -n.@ A:BC.. Asmsmo, as actas de proceso cv
se haan en os archvos comunaes de Thouars (Franca).
- -147 147- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ANEXO I ANEXO I
NOS ACABAMOS DE ENFRENTAR A UNA DE LAS HISTORIAS MAS terrbes
generadas por cuaquer ser humano. Ahora, usted ya sabe todo o que
hay de certo en a vda de Ges de Ras. Es momento de conocer cmo se
transform su hstora rea en e cuento que Chares Perraut popuarz en
1695.
EL CUENTO DE BARBA AZUL
Erase una vez un hombre que tena hermosas casas en a cudad y en e
campo, va|a de oro y pata, muebes forrados en fnsmo brocado y
carrozas todas doradas. Pero, desgracadamente, este hombre tena a
barba azu; esto e daba un aspecto tan feo y terrbe que todas as
mu|eres y as |venes e huan. Una vecna suya, dama dstnguda, tena
dos h|as hermossmas. e pd a mano de una de eas, de|ando a su
eeccn cu querra dare. Nnguna de as dos quera y se o pasaban una
a a otra, pues no podan resgnarse a tener un mardo con a barba azu.
Pero o que ms es dsgustaba era que ya se haba casado varas veces y
nade saba qu haba pasado con esas mu|eres.
- -148 148- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Barba Azu, para conoceras, as ev con su madre y tres o cuatro de
sus me|ores amgas y agunos |venes de a comarca a una de sus casas
de campo, donde permaneceron ocho das competos. E tempo se es ba
en paseos, caceras, pesca, baes, festnes, merendas y cenas; nade
dorma, y se pasaban a noche entre bromas y dversones. En fn, todo
march tan ben que a menor de as |venes empez a encontrar que e
dueo de a casa ya no tena a barba tan azu y que era un hombre muy
correcto. Tan pronto huberon egado a a cudad, qued arregada a
boda. A cabo de un mes, Barba Azu e d|o a su mu|er que tena que va|ar
a provncas por ses semanas debdo a un negoco mportante; e pd
que se dvrtera en su ausenca, que hcera venr a sus buenas amgas y
que as evara a campo s o deseaban.
-He aqu -e d|o- as aves de os dos guardamuebes, stas son as
de a va|a de oro y pata que no se ocupa todos os das, aqu estn as
de os estuches donde guardo ms pedreras, y sta es a ave maestra de
todos os aposentos. En cuanto a esta avecta, es a de gabnete a fondo
de a gaera de m departamento: abrd todo, d a todos ados, pero os
prohbo entrar a este pequeo gabnete, y os o prohbo de ta manera que
s egs a abrro, todo o pods esperar de m cera.
Ea promet cumpr exactamente con o que se e acababa de ordenar;
y , despus de abrazara, sub a su carrua|e emprendendo va|e. Las
vecnas y as buenas amgas no se hceron rogar para r a a casa de a
recn casada, ya que estaban mpacentes por ver cuntas rquezas
posea a mansn de tembe Barba Azu. De nmedato se puseron a
recorrer as habtacones, os gabnetes, os armaros con tra|es, a cua
ms hermoso y ms rco. Suberon en seguda a os guardamuebes, donde
no se cansaban de admrar a cantdad y magnfcenca de as tapceras,
de as camas, de os sofs, de os bargueos, de os veadores, de as
- -149 149- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
mesas y de os espe|os donde uno se mraba de a cabeza a os pes y
cuyos marcos, unos de crsta, os otros de pata o de pata recamada en
oro, eran os ms hermosos y magnfcos que |ams se veran. No cesaban
de aabar y envdar a fecdad de su amga, quen, sn embargo, no se
dverta nada a ver tantas rquezas debdo a a mpacenca que senta por
r a abrr e gabnete de departamento de su mardo. Tan apremante fue
su curosdad que, sn consderar que de|aras soas era una fata de
cortesa, ba| por una angosta escaera secreta y tan precptadamente
que estuvo a punto de romperse os huesos dos o tres veces. A egar a a
puerta de gabnete, se detuvo durante un rato, pensando en a
prohbcn que e haba hecho su mardo, y temendo que esta
desobedenca pudera acarreare aguna desgraca. Pero a tentacn era
tan grande que no pudo superara: tom, pues, a avecta y tembando,
abr a puerta de gabnete. A prncpo no vo nada porque as ventanas
estaban cerradas; a cabo de un momento, empez a ver que e pso se
haaba todo cuberto de sangre coaguada, y que en esta sangre se
refe|aban os cuerpos de varas mu|eres muertas y atadas a as muraas
(eran todas as mu|eres que haban sdo as esposas de Barba Azu y que
haba degoado una tras otra). Crey que se ba a morr de medo, y a
ave de gabnete que haba sacado de a cerradura se e cay de a mano.
Despus de reponerse un poco, recog a ave, vov a sar y cerr a
puerta; sub a su habtacn para recuperar un poco a cama; pero no o
ograba, tan conmovda estaba. Habendo observado que a ave de
gabnete estaba manchada de sangre, a mp dos o tres veces, pero a
sangre no se ba; por mucho que a avara y aun a restregara con arena,
a sangre sempre estaba a, porque a ave era mgca y no haba forma
de mpara de todo: s se e sacaba a mancha de un ado, apareca en e
otro. Barba Azu regres de su va|e esa msma tarde dcendo que en e
camno haba recbdo cartas nformndoe que e asunto motvo de va|e
acababa de fnqutarse a su favor. Su esposa hzo todo o que pudo para
demostrare que estaba encantada con su pronto regreso. A da sguente,
e pd que e devovera as aves y ea se as do, pero con una mano
tan temborosa que advn sn esfuerzo todo o que haba pasado.
-Y por qu -e d|o- a ave de gabnete no est con as dems?
-Tengo que habera de|ado -contest ea- a arrba, sobre m mesa.
-No de|s de drmea muy pronto -d|o Barba Azu. Despus de
apazar a entrega varas veces, no hubo ms remedo que traer a ave.
Habndoa examnado, Barba Azu d|o a su mu|er:
-Por qu hay sangre en esta ave?
-No o s -respond a pobre mu|er, pda como una muerta.
- -150 150- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
-No o sabs -repuso Barba Azu-, pero yo o s muy ben. Habs
tratado de entrar a gabnete! Pues ben, seora, entrars y ocupars
vuestro ugar |unto a as damas que a habs vsto.
Ea se ech a os pes de su mardo, orando y pdndoe perdn, con
todas as demostracones de un verdadero arrepentmento por no haber
sdo obedente. Habra enternecdo a una roca, hermosa y afgda como
estaba; pero Barba Azu tena e corazn ms duro que una roca.
-Hay que morr, seora -e d|o-, y de nmedato.
-Puesto que voy a morr -respond ea mrndoo con os o|os
baados de grmas-, dadme un poco de tempo para rezare a Dos.
-Os doy medo cuarto de hora -repc Barba Azu-, y n un momento
ms.
Cuando estuvo soa am a su hermana y e d|o:
-Ana (pues as se amaba), hermana ma, te o ruego, sube a o ato de
a torre, para ver s venen ms hermanos, prometeron venr hoy a verme,
y s os ves, hazes seas para que se den prsa.
La hermana Ana sub a o ato de a torre, y a pobre afgda e grtaba
de tanto en tanto:
-Ana, hermana ma, no ves venr a nade?
Y a hermana responda:
-No veo ms que e so que respandece y a herba que reverdece.
Mentras tanto, Barba Azu, con un enorme cucho en a mano, e
grtaba con todas sus fuerzas a su mu|er:
-Ba|a pronto o subr hasta a.
-Esperad un momento ms, por favor -responda su mu|er; y a
contnuacn excamaba en voz ba|a-: Ana, hermana ma, no ves venr a
nade?
Y a hermana Ana responda:
-No veo ms que e so que respandece y a herba que reverdece.
-Ba|a ya -grtaba Barba Azu- o yo subr.
-Voy en seguda -e responda su mu|er; y uego supcaba-: Ana,
hermana ma, no ves venr a nade?
-Veo -respond a hermana Ana- una gran povareda que vene de
este ado.
-Son ms hermanos?
-Ay, hermana, no!, es un rebao de ove|as.
- -151 151- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
-No pensas ba|ar? -grtaba Barba Azu.
-En un momento ms -responda su mu|er; y en seguda camaba-:
Ana, hermana ma, no ves venr a nade?
-Veo -respond ea- a dos |netes que venen haca ac, pero estn
muy e|os todava... Aabado sea Dos! -excam un nstante despus-,
son ms hermanos; es estoy hacendo seas tanto como puedo para que
se den prsa.
Barba Azu se puso a grtar tan fuerte que toda a casa tembaba. La
pobre mu|er ba| y se arro| a sus pes, deshecha en grmas y
enoquecda.
-Es nt -d|o Barba Azu-, hay que morr.
Luego, agarrndoa de peo con una mano y evantando a otra con e
cucho, se dspuso a cortare a cabeza. La nfez mu|er, vovndose
haca y mrndoo con o|os desfaecdos, e rog que e concedera un
momento para recogerse.
-No, no -d|o -, encomndate a Dos -y azando su brazo...
En ese msmo nstante gopearon tan fuerte a a puerta que Barba Azu
se detuvo bruscamente; a abrrse a puerta entraron dos |netes que,
espada en mano, correron derechos haca Barba Azu. ste reconoc a os
hermanos de su mu|er, uno dragn y e otro mosquetero, de modo que
huy para guarecerse; pero os dos hermanos o persgueron tan de cerca
que o atraparon antes de que pudera sar. Le atravesaron e cuerpo con
sus espadas y o de|aron muerto. La pobre mu|er estaba cas tan muerta
como su mardo, y no tena fuerzas para evantarse y abrazar a sus
hermanos. Ocurr que Barba Azu no tena herederos, de modo que su
esposa pas a ser duea de todos sus benes. Empe una parte en casar
a su hermana Ana con un |oven genthombre que a amaba desde haca
mucho tempo; otra parte en comprar cargos de captn a sus dos
hermanos; y e resto a casarse ea msma con un hombre muy correcto
que a hzo ovdar os maos ratos pasados con Barba Azu.
Morae|a
La curiosidad, teniendo sus encantos, a menudo se paga con
penas y con llantos/ a diario mil ejemplos se $en aparecer. Es,
con perd2n del se7o, placer &arto menguado/ no bien se
e7perimenta cuando deja de ser/ y el precio que se paga es
siempre e7agerado.
Otra morae|a
Por poco que tengamos buen sentido y del mundo
cono!camos el tinglado, a las claras &abremos ad$ertido que
esta &istoria es de un tiempo muy pasado/ ya no e7iste un
- -152 152- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
esposo tan terrible, ni capa! de pedir un imposible, aunque sea
celoso, antojadi!o. Junto a su esposa se le $e sumiso y
cualquiera que sea de su barba el color, cuesta saber, de entre
ambos, cul es amo y se%or.
Los cuentos de Chares Perraut e cataputaron a a fama unversa. E
texto orgna tuvo tres reedcones en vda de su autor y centos ms tras
su muerte en 1703. Los ocho reatos contendos en Historias o cuentos de
tiempos pasados provocaron mes de versones y adaptacones que
egaron a nuestros das para deete de mones de nos en todo e
mundo. Por suerte, esos duces nfantes nunca sospecharon que uno de
sus cuentos favortos fue nsprado en aguen tremendamente nocvo para
a humandad. Un ogro rea a que poco mport a vda de sus nocentes
vctmas, un autntco marsca de as tnebas.
- -153 153- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
ANEXO II ANEXO II
LOS HEREDEROS DE BARBA AZUL
En a memora coectva de os puebos perduran, para sonro|o de os
msmos, as accones despadadas de sus pscpatas ms cebres. E
asesnato es, por desgraca, un hecho nherente a a condcn humana.
Durante sgos nuestra cronooga hstrca ha recogdo as actuacones
fataes de un gran nmero de persona|es perversos y despadados. Ges
de Ras no fue e nco que engros e snguar stado de mentes
desamadas acechantes de nocentes nos o desprotegdas fmnas. En e
sgo XX no pocos se arrogaron e derecho de ser autntcos depostaros
de a msantropa esgrmda por e marsca de as tnebas. A prncpos de
dcha centura os perdcos utzaron numerosas portadas para contar as
masacres producdas por determnados ogros modernos. En Aemana,
pscpatas como Frtz Haarmann, ms conocdo como e carncero de
Hannover, o Peter Krten, amado e vampro de Dussedorf,
sobrecogeron a un pas que a duras penas se evantaba tras a catstrofe
de a Prmera Guerra Munda. En ambos casos os nos consttuyeron e
prncpa ob|etvo de estos asesnos. Haarmann actu de un modo muy
parecdo a de Ges de Ras, ve|ando, sodomzando y matando de forma
desgarrada a sus vctmas, de as que eg a contabzar entre ventsete
y ms de cen, ya que este perturbado perd a cuenta y a poca no
pudo concretar e dato exacto. Lo que s se certfc es que e carncero
coma a carne de os nos y |venes que ba masacrando y as sobras as
venda entre sus hambrentos vecnos, quenes nunca sospecharon a
procedenca de aqueas protenas tan baratas. En cuanto a Krten,
dremos que era un persona|e obsesonado por a sangre y e ma,
egando a crear escenografas macabras en as que , convertdo en
sumo ofcante, consumaba terrbes actos de voenca y sexo con sus
nfeces vctmas. Sn embargo, uno de os sucesos ms atroces que se
recuerdan, s habamos de nfantcdos en sere smares a os
perpetrados por e marsca De Ras, suced en as caes de Nueva York
nmerso en os aos de a depresn. En aque ugar y tempo surg a
- -154 154- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
pestente fgura de un ogro crmna amado Abert H. Fsh. Este su|eto,
con aspecto de decado ancanto, fue capaz de asesnar y,
posterormente, devorar centos de ncautos nos. Los detectves
norteamercanos cacuaron en su momento que e ogro de Nueva York
pudo acabar con a vda de unos cuatrocentos pequeos. Lo horrbe no
fue saber que estos nos eran secuestrados, voados y asesnados, sno
que este ser, desprovsto de concenca, se os coma con recetas
gastronmcas eaboradas cudadosamente por . Ms tarde, apareceran
otros dabos sangunaros que actuaran de gua modo a os anterores,
como e psico*iller ucrano Chkato, a cua e mputaron cncuenta y tres
asesnatos en su mayora cometdos con nas y nos.
En e caso de Franca, |unto a Ges de Ras, a fgura de Henr Desr
Landru es a que suscta mayor nmero de comentaros, cas sempre
contradctoros: unos o defenden,
Los crmenes de Landru han amado y amarn a atencn de todo
aque que pretenda ntroducrse en e mundo de a nvestgacn
crmnogca. Su comportamento educado, undo a su rona y fata de
escrpuos, conmoveron a una socedad ya de por s aterrorzada por os
mones de muertos cados en os campos de bataa de a Prmera Guerra
Munda. En efecto, Landru actu mpunemente en ese contexto bco.
Sus vctmas fueron preferentemente as vudas que ba de|ando aque
confcto que deba acabar con todos. Eso es quz o que converte a
Landru en un persona|e odoso, ya que, con una fradad propa de
attudes poares, sedu|o, mat y quem a pobres mu|eres con e fn de
- -155 155- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
arrebatares os ahorros que haban ogrado reunr en aque tempo de
ncertdumbre. Mentras tanto mantena una dobe vda sn que nade se
percatara de as atrocdades que estaba cometendo por dferentes
escenaros de Pars y Gambas. Su ndoente mu|er y sus cuatro h|os
nunca sospecharon que su esposo y progentor estaba entrando por
mrtos propos en a gaera ms oscura de crmen unversa.
Landru era e perfecto pscpata; nnguna enfermedad menta o
atenazaba, y sus matanzas eran premedtadas, pues, cuando as cometa,
nngn remordmento nubaba su mente. S, amgos, nos encontramos
ante una estampa caracterstca de ma, y me atrevo a decr que ese ma
dsfrut de su esenca ms pura en e ama de un hombre a que todos
conoceron como e Barba Azu de Pars, pues ste s que se acercaba de
forma drecta a o propuesto por Chares Perraut en su cuento de sgo
XVII. Esta es su ncrebe hstora, poco apta para a tranqudad de
corazones enamoradzos y sotaros.
Henr Desr Landru nac en e corazn de Pars e 12 de abr de 1869.
H|o de una modesta fama obrera, su padre, hombre recto y regoso,
traba|aba como fogonero en una fundcn ndustra. Por su parte, a
madre consegua agn dnero extra como costurera. En todo caso, e can
Landru apenas tena recursos econmcos para sobrevvr en a umnosa
cudad de os mpresonstas.
Henr crec ba|o os atentos cudados de sus padres. E no no fue ma
estudante; su vvaz ntegenca hzo que prosperara en agunas
dscpnas acadmcas, pero e |oven tena agunos defectos. E prncpa
de eos era una obsesn crecente por e dnero y a buena vda, por eso
no es de extraar que e ambente famar fuera cada vez ms opresvo
para a ambcn desmedda de atente pscpata.
En 1889 se vo forzado a matrmono por e nesperado embarazo de su
prma hermana Mare Remy. Esta pobre mu|er, aunque no mur a manos
de su mardo, fue posbemente a prmera vctma de Landru. Con ea
tuvo cuatro h|os, a os que tambn enga durante toda su vda.
Henr ntent prosperar como traba|ador honrado, pero sabdo es que
os asaarados o tenen francamente compcado s su deseo es acumuar
rqueza en pocos aos.
La mente de Landru comenz a gestar mavoos panes para me|orar a
fortuna que se negaba a os proetaros. Mentras preparaba un magnfco
futuro, segua dando tumbos por dferentes ofcos: vendedor de muebes
o de coches de segunda mano, admnstratvo y guardn de un gara|e, en
defntva, cosas de poca monta para aguen que pretenda ser rco y
popuar en aquea socedad cuando aboreaba e sgo XX.
En 1909 una uz se encend en e trucuento cerebro de Landru. Todo
suced mentras ea con parsmona os anuncos de contactos nscrtos
- -156 156- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
en a prensa parsna. De repente se f| en uno de os mensa|es: en e
texto, una desconsoada vuda buscaba a pare|a dea que e
proporconara amor y estabdad econmca. A cambo ofreca su renta y
patrmono nmobaro. Landru ey varas veces e anunco. Pero cmo
no se e haba ocurrdo antes! Eso era o que andaba buscando desde
sempre, una forma fc de hacerse con mes de francos a cambo de un
poco de amor y comprensn, so eso.
Desde uego, s as vudas de Franca queran consueo, Landru era e
canddato dneo.
Con nervossmo traz su prmer pan. E ob|etvo estaba caro:
conqustar a confanza de pobres vudas y despo|aras de su dnero a
cambo de promesas vanas e nfundadas. A os pocos das nsertaba un
anunco en un perdco de Le y a respuesta fue nmedata. Pronto se
ct con su prmera vctma, madame Izoret, de a que obtuvo a nada
desprecabe suma de 20.000 francos. Por su parte, Henr aport escrturas
y pagars tan fasos como os nombres que ra utzando a o argo de su
perpeca crmna. La vuda Izoret no tard en desconfar de todava
nexperto Landru. Con os papees frauduentos, se person en una
comsara donde denunc a presunta estafa. Los nspectores detuveron
a perpe|o asprante a estafador y, posterormente, fue condenado a tres
aos de crce.
En ese perodo carcearo, nuestro protagonsta, e|os de
arrepentmento, de nuevas formas que me|oraran sus futuros tmos.
Estaba caro que o haban cogdo por permtr que a vuda e denuncase;
s a hubese emnado, no habra tendo tantos nconvenentes y ahora
dsfrutara como un sutn de botn. Una vez saera de a pentencara,
sera ms cudadoso preparando sus engaos; cambara su dentdad
tantas veces como actuacones dectvas tuvera. De esa manera, a
poca o tendra muy dfc s quera paro. Por desgraca para Landru,
os gendarmes franceses o detuveron en cnco ocasones ms, pues todo
e saa a revs. Su educacn y taante se mantenan ntactos, por o que
nade de su entorno sospechaba que pudera ser un dencuente de poca
monta. Su fama permaneca gnorante de todo o que estaba ocurrendo;
por o menos su esposa as o haca ver.
Entre 1909 y 1914, Landru fue apresado en ses ocasones. Su madre
mur, a buen seguro, por os dsgustos que e ocasonaba su perddo
vstago. Lo de padre fue peor, pues avergonzado por tener un h|o
dencuente y encma especazado en a estafa de vudas, no pudo
soportaro ms y se ahorc de un rbo en e Bos de Bouogne. A|eno a a
desgraca famar que estaba ocasonando, Landru sgu perfando
fechoras sn nmutarse, confando en que agn da a dosa Fortuna
sonrera a su causa. En 1914 escap a una condena de varos aos por su
tmo fraude. La fata de pruebas, sus dferentes personadades y, sobre
- -157 157- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
todo, e estado de a guerra entre Aemana y Franca posbtaron que
Landru huyera de a pena mpuesta. Para mayor regoc|o suyo, mes de
franceses parteron a frente de|ando a otras tantas esposas soas y a a
espera de notcas, que no sempre eran buenas, dado que por entonces a
mortandad en os combates era extrema. Eso eevaba como a espuma e
censo de vudas, dando nuevas oportundades a sempre dspuesto
Landru, que vov a pubcar anuncos en a prensa gaa. E de mayor
mpacto fue uno que aparec en Le Journal de Pars, donde se poda eer
o sguente: Vudo, dos h|os, cuarenta y tres aos, sovente, afectuoso,
sero y en ascenso soca, desea conocer a vuda con deseos
matrmonaes. Las respuestas no se hceron esperar y centos de
mu|eres angustadas contestaron a amamento de aque hombre,
supuestamente ntegro, y dspuesto a entregar sn mtes e amor que
tanto necestaban aqueas desconsoadas vudas.
La prmera seecconada fue |eanne Cuchet, una hermosa mu|er de
trenta y nueve aos con un h|o de decsete y unos 5.000 francos
ahorrados. Landru, ms metcuoso que nunca, camb su nombre por e
de Raymond Dard, adopt e ofco de nspector de correos y aqu una
casa en e tpco barro parsno de Chanty. En e pso se poda
contempar una enorme y desproporconada chmenea que pronto
traba|ara a peno rendmento...
Como en otras ocasones, e monta|e de tmador se empez a
descubrr. La seora Cuchet recb certas nformacones que a ponan en
antecedentes sobre su pretendente Dard. Aun conocendo que e
supuesto nspector posta tena un pasado turbo, que se amaba Landru y
que tena fama numerosa, decd dare una oportundad; a fn y a cabo,
os hombres escaseaban y Henr pareca tan gan y educado que, a buen
seguro, d|o todas esas mentras por tmdez. Pobre ncauta! En enero de
1915 a vecndad de| de ver a madame Cuchet y a su |oven h|o. En
cambo, s contemparon una densa humareda negra que saa por a
chmenea de a casa donde habtaban. En esos momentos nade pens
nada grave sobre a vda de a vuda y su vstago; a nade se e ocurr
preguntar sobre as extraas desaparcones. Estaban en guerra y
bastante tenan con os probemas que su e|rcto estaba sufrendo en os
frentes de bataa. A poco aparec por e barro e propo Landru sn
ofrecer muchas expcacones sobre a nesperada marcha de su corte|ada.
Seguramente a reacn se haba roto y por eso e pretendente
desmontaba a casa vendendo os pocos enseres acumuados en ea. Los
vecnos no tardaron en ovdarse de aqueos ocasonaes nqunos. Lo
certo es que Landru haba asesnado a madame Cuchet y a su h|o, para
posterormente descuartzaros y quemaros en a chmenea de a
vvenda. Una vez emnadas as pruebas de deto, prepar un nuevo
crmen. En esta ocasn aqu una casta en as afueras de Pars, y hasta
ese ugar ev a madame Laborde-Lne, mu|er que corr a msma suerte
- -158 158- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
que as anterores. Landru sonrea fez. Por fn haba encontrado e
mtodo para enrquecerse mpamente, y encma renda homena|e a a
memora de su padre traba|ando como fogonero tras perpetrar sus
horrendos asesnatos. Pero aqueo de aquar casas era un asunto muy
pesado, dado que deba dar demasadas expcacones a casero y a os
nuevos vecnos. Por tanto, e pscpata opt por estabecer su fbrca de
a muerte en un sto f|o. Eg Gambas, un beo para|e sto a unos
cncuenta kmetros de Pars y conectado a a capta por un buen servco
de ferrocarr. En aque puebo aqu una hermosa casa de pedra en a
que nsta una cadera dgna de Pedro Botero. Tras comprobar que e
artefacto funconaba a as m maravas, comenz e partcuar trasego
de vudas haca as amas de a vda eterna. Se cacua que Landru
conoc o asesn a ms de trescentas mu|eres en e perodo 1914-1918.
Ben es certo que so fue |uzgado por os once crmenes que se puderon
demostrar.
Durante cuatro aos se ct con vudas, cas sempre cuarentonas,
aunque en aguna ocasn sa con venteaeras y mu|eres ms |venes.
Su aspecto no es que fuera e de un gan cnematogrfco, ms ben o
contraro. Una de sus vctmas d|o esto poco antes de ser asesnada: No
s o que hay en , pero me asusta, su mrada ceuda me angusta.
Parece e dabo. S nos atenemos a temor de esta seora, qu tena
Landru que tanto fascnaba?
Vendo fotos de a poca, observamos a un persona|e de mrada
penetrante, cas hpntca, barba y bgote espesos, as como ce|as muy
pobadas. Adems era cavo, ba|to y carente de mscuos. En readad
presentaba un aspecto snestro que ograba condconar e nmo de sus
vctmas. Sn embargo, en aquea poca Landru pasaba por ser un hombre
recto, sero, de modaes exqustos, educado; vaores que gozaban de muy
buena consderacn entre as damas. Esos factores supan con creces os
defectos que pudera presentar persona|e tan amentabe. Landru no
tena escrpuos, mataba por dnero. Se supone que cada crmen e
report una meda de 3.000 francos. No obstante, |ams acumu suma
aguna, pues era hombre que gustaba de paceres nmedatos y carsmos.
A medda que se apropaba de os benes a|enos, os funda en sus
caprchos, as como en atender a su fama orgna, a a cua dspensaba
todas as atencones de un espnddo y amantsmo padre y esposo. A su
mu|er en concreto a cubr de |oyas... eso s, todas usadas, pero a Mare
nunca se e ocurr preguntar por a procedenca de as msmas. Mentras
tanto, as pobres vudas seguan va|ando confadas a Ganabas,
dspuestas a pasar una maravosa una de me en a campa francesa.
La chmenea ptrea de aquea casa, amada L'Ermtage por os ugareos,
no paraba de sotar humo. Daba gua a estacn cmatogca de ao,
pues a humareda no cesaba n en verano, n en nverno, o que daba para
agn comentaro |ocoso por parte de os vecnos. Landru va|aba a
- -159 159- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Gambas en tren; sacaba dos betes dferentes: e suyo era de da y
vueta, mentras que e de a afectada era tan so de da. Con eso e
asesno se ahorraba un franco y, s habamos de trescentas va|eras, pues
caramba!, era un captato a que Landru no pensaba renuncar.
Fnamente, a suerte de| de sonrer a este energmeno, pues eran
demasadas desaparcones para que nade sospechara nada grave. La
guerra, por desgraca, o haba tapado todo en aqueos aos, pero e
confcto termn y muchas personas empezaron a buscar a sus
desaparecdos.
En 1918, os famares de madame Coombe envaron una carta a
acade de Gambas, soctando cuaquer tpo de notca sobre e paradero
de su parente, a a que se haba vsto en ese puebo en compaa de un
ta Dupont. A poco, e sorprenddo ed recb una epstoa parecda, savo
que en esta ocasn unos preocupados famares pedan agn dato sobre
Ceestne Busson, a a que se haba vsto paseando por Gambas en
compaa de un ta Freymet. Lo que am poderosamente a atencn de
acade fue a concdenca que ofrecan as dos cartas sobre e aspecto
fsco de hombre que acompaaba a as desaparecdas. No obstante, era
dfc averguar ago concreto, pues no exsta nade con esos apedos
entre e vecndaro de Gambas. En efecto, Landru haba aquado a casa
con otro nombre faso, pero e cerco haba empezado a estrecharse sobre
. Las denuncas de nuevas desaparcones se ncrementaron y a poca,
en especa e nspector Ben, se puso manos a a obra a fn de encontrar
una soucn para ese desconcertante caso. En os prmeros meses de
1919, cncuenta gendarmes rastreaban Pars ntentando averguar e
destno que haban sufrdo as damas desaparecdas. Ben fue atando
cabos, pero a compe|dad de suceso y a cantdad de nombres utzados
por Landru parecan mposbtar cuaquer avance escarecedor. Por
fortuna, e 12 de abr de 1919 mademoiselle Lacoste, famar de una
desaparecda, se top con Landru en una tenda de porceanas. La |oven,
sobresatada por e encuentro, dsmu cuanto pudo y escap con toda
rapdez haca e despacho de nspector Ben. ste comprob en a tenda
a fcha de comprador de|ada por Landru, quen ahora se amaba Monseur
Guet, domcado en a Ru de Rochechouart y, sn ms, se acerc a a
vvenda donde supuestamente moraba e mayor asesno de Franca. Ben
esper pacentemente a egada de nuestro protagonsta y, una vez cara a
cara, o detuvo por as supuestas desaparcones.
Landru, que se encontraba en compaa de su nueva nova, una actrz
de decnueve aos amada Fernande Segret, se mt a decr con fradad
absouta que era nocente de todo cargo y que no saba nada sobre as
acusacones formuadas contra su persona. A pesar de eso, os gendarmes
o detuveron sn contempacones mentras Henr ntentaba resstrse. La
escena se transform en pattca cuando e detendo empez a cantar un
ara de pera a su amante. Esta, entre grmas, despd a su amor.
- -160 160- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
Seguramente en ese momento no poda magnar que ea hubese sdo a
sguente en a sta macabra de barba azu.
Una vez en a prefectura, descubreron en un boso de tra|e de Landru
una agenda negra donde se pudo comprobar a verdadera dentdad de
detendo. Pero o peor estaba por egar; a medda que e nspector Ben
fue pasando pgnas descubr, con estremecmento, o que haba
ocurrdo en a vda de Landru a o argo de os tmos cuatro aos. En
prmer ugar, surgeron once nombres, cuatro de os cuaes concdan con
otras tantas desaparcones confrmadas. En otra ho|a se refe|aban otras
doscentas trenta y ocho reacones mantendas con vudas. La
metcuosdad de Landru hzo que ncuso pasmara en pape e preco de
os betes de tren a Gambas. Todo estaba en a agenda, nombres,
fechas... Nngn detae escapaba a Landru, n squera anotar ncaes que
dscrmnaran a vudas rcas y pobres. E 29 de abr os gendarmes
reazaron una bsqueda por a va L'Ermtage. Lo que a descubreron
era dgno de una pecua de terror: doscentos noventa y cnco huesos
humanos semcarbonzados, un ko de cenzas y cuarenta y sete pezas
dentaes de oro guardadas en un ca|n. Adems se encontraron os
cadveres de dos perros que haban sdo estranguados por Landru, y que
posterormente se demostr que pertenecan a una de sus vctmas.
Tambn se confrm que e pscpata haba venddo ropas, muebes y
enseres de as vudas.
E |uco dur ms de dos aos, y fnamente fue acusado por once
asesnatos, os ncos que se puderon demostrar a haberse vsto a
ncupado en compaa de sus vctmas antes de que se evaporaran. E
resto de os presuntos crmenes no se puderon comprobar, aunque a
poca estm que habra cometdo entre cento setenta y nueve y
trescentos.
A o argo de proceso, Landru ntent -y en ocasones o consgu-
ganarse a a opnn pbca. Su cortesa y refnados modaes cautvaron a
ms de uno. E sempre se decar nocente. En os saones de bae se
comentaban as ncdencas de |uco y se baaba a son de aegres
canconcas que hababan de ve|o barba azu de Pars. Landru recb
regaos y no pocas petcones de matrmono. A pesar de tanta fama
nmerecda, os |ueces no vararon un pce su conducta y e 30 de
novembre de 1921 era encontrado cupabe por a muerte de once
personas y, en consecuenca, segn as eyes francesas de a poca,
condenado a morr en a guotna. E 25 de febrero de 1922 fue
guotnado en a crce de Versaes sn de|ar de grtar su nocenca.
Cuarenta y un aos ms tarde se descubr por casuadad una carta de
Landru en a que se confesaba autor de os crmenes. Los pertos
cagrafos confrmaron a autentcdad de a msma. Uno de os fragmentos
deca as: Los testgos son tontos. Yo o hce; mat y quem a esas
- -161 161- -
Juan Antonio Cebrin Juan Antonio Cebrin El mariscal de las El mariscal de las
tinieblas tinieblas
mu|eres en e horno de m casa. Por certo, a vda de este pscpata fue
evada a cne en os aos sesenta de sgo XX. Un fme drgdo por
Caude Chabro ba|o e ttuo Landru. Poco tempo ms tarde se sucdaba
una ancana amada Fernn de Segret, de|ando una nota en a que se
poda eer: An e amo y sufro demasado. Me qutar a vda.
Sea como fuere, parece que e gnero humano est condenado de
forma cas preternatura a sufrr in aeternum a grotesca madad de
agunos persona|es obsesonados con a sed de sangre. Desde e rey
Herodes que orden a matanza de nocentes por medo a un mesas que
e prvara de su trono, pasando por asesnos atroces que encabezaban
e|rctos, hasta casos snguares como e de Ges de Ras u otros como ,
so e conocmento profundo de sus mentes dstorsonadas nos podr
defender de sus funestas actuacones en a terra. M deseo es que nunca
ms vovamos a conocer e horror que provocaron, aunque, ta y como
estn as cosas, sospecho que en un futuro no muy dstante aguen como
yo escrbr un bro parecdo a ste, refe|ando as atrocdades y estragos
cometdos por un nuevo muo de marsca de as tnebas.
Fin
Fin
|uan Antono Cebrn, 2005
Edcones Temas de Hoy, S. A.
Prmera edcn: novembre de 2005
ISBN: 84-8460-497-7
Cnmceod & Sagtaro
- -162 162- -

Potrebbero piacerti anche