Sei sulla pagina 1di 9

revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1

R E S E A S
lSABEl SANTOS GARGAllO
Unversdad omputense de Nadrd
a presente resea con caracter descrptvo y no vaoratvo-
tene como proposto dar a conocer a recente pubcacon de
una obra, coectva, pura y aejada de panteamentos
dogmatcos, que reune a cncuenta expertos de ambto
hspano en un tota de sesenta y un artcuos y m trescentas
doce pagnas, una obra que da cuenta de conocmento mas actua
sobre a enseanza-aprendzaje de espao (l/lE), una obra
revouconara en su genero, un manua de reerenca
mprescndbe en a matera, un bro que nace con vocacon de
casco.
Este Vademecum para a ormacon de proesores reune os
prncpos de orden teorco y practco sobre os que se asentan
nuestra actvdad y dscpna, de orma que se convertra en una
obra de reerenca obgada para todos os que nos dedcamos a a
enseanza de espao. Nuestro deseo es que os dstntos
captuos que conguran e voumen orezcan os undamentos de
cada uno de os temas que ha sdo seecconado, de manera que e
ector obtenga normacon pormenorzada de os antecedentes, e
desarroo, a stuacon actua de a cueston y su proyeccon
utura, en un tono academco, con reerenca expcta a os
conceptos y panteamentos undamentaes, y con a certeza
crtca de una bbograa seectva y actuazada.
la presente obra de conjunto esta drgda, prncpamente, a
uturos proesonaes de a enseanza de espao ya que en ea
haaran os undamentos epstemoogcos y ontoogcos de su
actvdad, tamben, a os proesores y ormadores de proesores,
por a curosdad nteectua que es mpusa a acercarse a areas no
exporadas o poco transtadas en su quehacer daro, por supuesto,
a nvestgador que precsa de un rguroso y certero conocmento
de estado de a cueston, y, en dentva, a cuaquer proesona
l
S

N
C
H
E
Z

L
O
B
A
T
O
,

J
.

y

S
A
N
T
O
S

G
A
R
G
A
L
L
O
,

I
.

(
D
i
r
s
.
)

(
2
0
0
4
)
V
a
d
e
m

c
u
m

p
a
r
a

l
a

f
o
r
m
a
c
i

n

d
e

p
r
o
f
e
s
o
r
e
s
.

E
n
s
e

a
r

e
s
p
a

o
l

c
o
m
o
s
e
g
u
n
d
a

l
e
n
g
u
a

(
L
2
)

/

l
e
n
g
u
a

e
x
t
r
a
n
j
e
r
a

(
L
E
)
,

M
a
d
r
i
d
,

S
G
E
L
,

1
.
3
1
2
p
p
.

(
P
r

l
o
g
o

d
e

H
u
m
b
e
r
t
o

L

p
e
z

M
o
r
a
l
e
s
;

e
p

l
o
g
o

d
e

G
u
i
l
l
e
r
m
o

R
o
j
o
)
.
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
de espao cuyos ntereses presenten agun punto de nterseccon
con e proceso de enseanza-aprendzaje.
las prncpaes caracterstcas de esta obra se concretan en su
caracter coectvo y pura por supuesto, aejada de
panteamentos dogmatcos- y en e deseo de contrbur a un
acercamento entre os proesonaes que desempean esta
actvdad docente e nvestgadora en dversas nsttucones, dentro
y uera de mundo hspano, y, por supuesto, en su coheson
nterna y en su empeo por orecer un panorama competo y
proxmo a nuestras ndagacones centcas, que srva de mpuso
para ncar nuevas nvestgacones en e ambto de a enseanza-
aprendzaje de espao como segunda engua (l)/engua
extranjera (lE).
la obra se presenta estructurada en nueve partes: +.
Epstemooga. . E proceso de aprendzaje. . la competenca
comuncatva. (. los objetvos y e proceso de enseanza. . los
contendos. . las habdades ngstcas y comuncatvas. ; E
proceso de evauacon. 8. Apcacones de as nuevas tecnoogas y
,. la enseanza de espao con nes especcos. la eeccon de
as neas de nvestgacon y de os temas propuestos -y no otros-
para a conguracon de a presente obra, as como su
ordenamento, con sus dvsones y sus compejas subdvsones,
obedecen, como es ogco, a crtero centco y ddactco de os
drectores de a presente edcon. No cabe duda de que en e dseo
de Vademecum para a ormacon de proesores hemos tendo en
cuenta no soo nuestra vson de tema sno a de un snnumero de
aumnos-proesores con os que hemos tendo a suerte de
compartr experencas metodoogcas y ddactcas en e aua. E
panteamento y desarroo de cada uno de os temas ha segudo
unas drectrces generaes mpuestas por a condcon de voumen,
pero en su redaccon se ha respetado en todo momento a bertad
de os autores, de ta manera que cada captuo se concbe de
manera autonoma, o que nos ha evado a consderar e
soapamento de conceptos como una vrtud, pues a obra esta
concebda como uente de reerenca y de consuta seectva.
En a prmera parte, epstemooga, se pantean os undamentos y
e estado de a cueston de as dstntas dscpnas centcas cuyas
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
aportacones resutan mprescndbes para expcar e compejo
proceso de enseanza-aprendzaje de segundas enguas (l) y
enguas extranjeras (lE): a ngstca apcada como marco
genera, a pscongstca, as cencas cogntvas, a
socongstca, a semotca, a ngstca, a ngstca
contrastva, a etnograa de a comuncacon, a pragmatca, a
ngstca de texto, e anass de dscurso ora y a ddactca de
as enguas y cuturas, abordadas todas eas desde a perspectva
centca por os mas reevantes expertos de ambto hspano.
En a segunda parte, e proceso de aprendzaje, se pretende
demtar este concepto rente a de adquscon, as como abordar
os dstntos actores que nteractuan contexto soca, edad,
motvacon, eementos aectvos, metacogntvos y cogntvos,
entre otros-, tamben, se anazan as partcuardades de
aprendzaje en contextos bnges y a dosncrasa de sstema
ngstco de os habantes no natvos nterengua- con sus
prncpaes caracterstcas y procesos estrategas de aprendzaje,
estrategas de comuncacon y errores-.
Una vez demtado y caracterzado conceptuamente e proceso
de aprendzaje de una l/lE, nos centramos, en a tercera parte,
en e objetvo prncpa de este proceso, que no es otro que e ogro
de una competenca ngstca y comuncatva, que desgosamos
en sus correspondentes componentes y es dedcamos, por su
mportanca, captuos exentos: subcompetenca ngstca o
gramatca, exco-semantca, sococutura, pragmatca, dscursva
y estrategca, ademas, se dedca un captuo a a comuncacon no
verba.
la cuarta parte esta dedcada a proceso de enseanza: as mas
actuaes orentacones de onsejo de Europa, e anass de
necesdades y e dseo currcuar, as como as dstntas
posbdades metodoogcas que se han suceddo a o argo de a
hstora de as enguas modernas y que estan presentes en os
derentes procesos de enseanza, tamben, os prncpos y
crteros para e anass y a seeccon de os materaes ddactcos
que vehcuaran e proceso de enseanza-aprendzaje.
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
la reexon sobre os contendos se desarroa en a qunta parte,
en a que, partendo de a consderacon sobre e modeo de engua
y e enomeno de a varacon ngstca y, en consonanca con a
consderacon de as dstntas subcompetencas comuncatvas, se
trata a enseanza de os contendos onetco-onoogcos, os
gramatcaes o ngstcos, os unconaes, os exco-semantcos,
os dscursvos y os estrategcos, ndependentemente de a opcon
metodoogca eegda como mas adecuada por e proesor.
No cabe duda de que un equbrado desarroo de as habdades o
destrezas ngstcas consttuye e eje vertebrador de proceso, de
ah que a sexta parte de a obra este dedcada a a consderacon,
caracterzacon y tpooga de as actvdades que propcan e
proceso de comuncacon en toda su compejdad.
En a septma parte, se enatza e hecho de que a evauacon de
proceso de aprendzaje ha de ser coherente con os objetvos, os
contendos y os procedmentos de enseanza: modeos, tpos y
escaas, as como a consderacon de este proceso en reacon con
as varas destrezas ngstcas.
Agunas de as posbdades que orecen as nuevas tecnoogas en
su apcacon a a enseanza de enguas quedan panteadas en a
octava parte, en a que, desde e marco genera de a enseanza de
enguas asstda por ordenador, se hace una consderacon mas
partcuar a as posbdades de lnternet en a enseanza de
espao para a eaboracon de materaes ddactcos especcos y
de a red como entorno de enseanza y aprendzaje.
Por n, uno de os prncpaes retos de espao, en una socedad
tan especazada como a actua, se encuentra en dar respuesta a
as necesdades dervadas de os nes especcos, as, en a novena
parte, partendo de a dcotoma entre nes proesonaes y
academcos, se tratan agunos de estos ambtos comerca,
jurdco, tursmo-, aunque no todos, y, entre eos, y como tema
prortaro dada su reevanca en a socedad y en e sstema
educatvo actua, a enseanza de espao a nmgrantes se aborda
en varos captuos a traves de os cuaes quedan panteados
agunos de os prncpaes contextos y crcunstancas, por utmo,
pero sn que a ordenacon mpque menoscabo, a enseanza de
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
espao en a etapa educatva nant ocupa un captuo necesaro
a tenor de a mportanca que esta modadad esta adqurendo en
e epcentro de a enseanza de espao EEUU y Bras,
prncpamente-.
Nos consta, muy a nuestro pesar, que os mtes de a obra han
dejado uera temas que, quza, agun ector eche en ata. Todo
proyecto mpca seeccon y, por tanto, renuncas, que quza
puedan subsanarse en un proxmo proyecto.
la bbograa de cada captuo tene caracter seectvo y
undamenta, y en ea se ncuyen tanto as reerencas ctadas en
e texto como aqueas otras que sn haber sdo ctadas consttuyen
reerenca obgada, de ta manera que, en su conjunto, cada
contrbucon bbograca se concbe como una seeccon de
uentes undamentaes a partr de as cuaes se puede estabecer e
punto de partda de uturas nvestgacones.
los autores de os derentes captuos son expertos en ambtos de
a ngstca apcada, y en e curso de su trayectora proesona se
han aproxmado a a enseanza-aprendzaje de espao (l/lE)
desde e abanco de perspectvas que orecen a docenca, a
ormacon de proesores, a nvestgacon y, en numerosas
ocasones, tamben a organzacon y dreccon de cursos y a
eaboracon de materaes ddactcos, acetas que enrquecen y
garantzan un acercamento poedrco a os temas seecconados.
E ector podra echar en ata, sn embargo, a agunos especastas
que se han destacado por sus aportacones rgurosas a os temas
tratados, sepa e ector que, en dchos casos, a ata de
dsponbdad tempora de agunos de eos y a concurrenca de
varos otros en torno a un msmo tema son causas que excusan su
ausenca.
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
VADENUN PARA lA lORNAlN DE PROlESORES
ENSEAR ESPAOl ONO SEGUNDA lENGUA (l) / lENGUA
EXTRANJERA (lE)
JESS SANHEZ lOBATO
lSABEl SANTOS GARGAllO
Drectores
VlRGlNlA lARA ASADO
oordnadora
Nadrd, SGEl, oo(
Presentacon, por Jesus Sanchez lobato e lsabe Santos Gargao
Proogo, por Humberto lopez Noraes
Epogo, por Guermo Rojo
PRlNERA PARTE: EPlSTENOlOGlA
Aportacones de a ngstca apcada
lrancsco Narcos Narn
Aportacones de a pscongstca
Juan Nayor Sanchez
Aportacones de as cencas cogntvas
Ange lopez Garca
Aportacones de a socongstca
lrancsco Noreno lernandez
Aportacones de a semotca
armen Gonzaez landa
Aportacones de a ngstca
Jose Nanue Vez Jeremas
Aportacones de a ngstca contrastva
Jose Nanue Vez Jeremas
Aportacones de a etnograa de a comuncacon
Nargarta de Omo Pntado
Aportacones de a pragmatca
N.= Vctora Escande Vda
Aportacones de a ngstca de texto
Enrque Bernardez Sanchs
Aportacones de anass de dscurso ora
Antono Brz Gomez
Aportacones de a ddactca de as enguas y as cuturas
Joaqun Daz-orraejo onde
SEGUNDA PARTE: El PROESO DE APRENDlZAJE
la adquscon de a engua materna (l+) y e aprendzaje de una segunda
engua(l)/engua extranjera (lE): procesos cogntvos y actores
condconantes
Jose Ngue Nartn Nartn
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
E contexto soca y e aprendzaje de una l/lE
lrancsco Noreno lernandez
la motvacon y e aprendzaje de una l/lE
lrancsco Jose lorenzo Bejeros
la concenca metangstca y e aprendzaje de una l/lE
Josu Peraes Ugarte
E aprendzaje de una l/lE en contextos bnges
hrstan Abeo ontesse
la nterengua de habante no natvo
Narta Barao Ottoneo
E anass de os errores en a nterengua de habante no natvo
lsabe Santos Gargao
las estrategas de aprendzaje
Sonsoes lernandez lopez
las estrategas de comuncacon
Raque Pna Gomez
TERERA PARTE: lA ONPETENlA ONUNlATlVA
E concepto de competenca comuncatva
Jasone enoz lragu
la subcompetenca ngstca o gramatca
Ernesto Nartn Pers
la subcompetenca exco-semantca
Jose Ramon Gomez Nona
la subcompetenca sococutura
lourdes Nque lopez
la subcompetenca pragmatca
Savador Guterrez Ordoez
la subcompetenca dscursva
lsabe Aonso Bemonte
la subcompetenca estrategca
Sonsoes lernandez lopez
la comuncacon no verba
Ana Nara estero Nancera
UARTA PARTE: lOS OBJETlVOS Y El PROESO DE ENSEANZA
Drectrces de onsejo de Europa: e Narco comun europeo de reerenca para as enguas:
aprendzaje, enseanza, evauacon (oo)
Rebeca Guterrez Rva
Anass de necesdades y dseo currcuar
Banca Agurre Betran
Netodooga: conceptos y undamentos
Aquno Sanchez Perez
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
De enoque nocona-uncona a a enseanza comuncatva
Par Neero Abada
Prncpos y crteros para e anass de materaes ddactcos
N= de armen lernandez lopez
OUlNTA PARTE: lOS ONTENlDOS
E modeo de engua y a varacon ngstca
lrancsco Noreno lernandez
los contendos onetco-onoogcos
Doors Poch Ove
los contendos ngstcos o gramatcaes: la reexon sobre a engua en e aua de ElE. rteros
pedagogcos, ngstcos y pscongstcos.
Naro Gomez de Esta
los contendos exco-semantcos
Jose Ramon Gomez Nona
los contendos unconaes y comuncatvos
lrancsco Natte Bon
los contendos cuturaes
armen Guen Dez
los contendos estrategcos
Sonsoes lernandez lopez
SE XTA PARTE: lAS HABlll DAD ES ll NG lS Tl AS Y ON UNl ATlVAS
la expreson ora
Raque Pna Gomez
la comprenson audtva
Nanuea G Toresano
la expreson escrta
Dane assany omas
la comprenson ectora
Rosana Acquaron Nuoz
SPTlNA PARTE: El PROESO DE EVAlUAlN
Nodeos, tpos y escaas de evauacon
Jose Ramon Parrondo Rodrguez
la evauacon de a expreson ora y de a comprenson audtva
Teresa Bordon Nartnez
la evauacon de a expreson escrta
Juan Eguuz Pacheco y Ange Eguuz Pacheco
la evauacon de a comprenson ectora
Juan Eguuz Pacheco y Ange Eguuz Pacheco
OTAVA PARTE: APllAlONES DE lAS NUEVAS TENOlOGlAS
revista electrnica de didctica / espaol lengua extranjera NMERO 1
la enseanza de enguas asstda por ordenador (ElAO)
German Ruperez Garca
lnternet en a enseanza de espao
Narta Hgueras Garca
Aprender espao a traves de lnternet: un entorno de enseanza y aprendzaje
Oga Juan lazaro
NOVENA PARTE: lA ENSEANZA DEl ESPAOl ON llNES ESPElllOS
la enseanza de espao con nes proesonaes
Banca Agurre Betran
la enseanza de espao con nes academcos
Gracea E. Vazquez
la enseanza de espao comerca
Jose Nara Tomas Puch
la enseanza de espao jurdco
Jorge lus Noraes Pastor
la enseanza de espao de tursmo
oncha Noreno Garca y Nartna Tuts
la enseanza de espao a nmgrantes en e marco nsttucona
Been Nuoz lopez
la enseanza de espao a nmgrantes en contextos escoares
lex Vaba Nartnez y N= Teresa Hernandez Garca
la enseanza de espao a nmgrantes adutos
lsabe Garca Parejo
la enseanza de espao a nos y nas
lsdoro Psonero de Amo

Potrebbero piacerti anche