Sei sulla pagina 1di 9

Eletrnica Analgica Experimental I

Experincia 3
1
UNIVERSIDADE DO OESTE DE SANTA CATARINA
CURSO DE ENGENHARIA ELTRICA
DISCIPLINA: ELETRNICA ANALGICA EXPERIMENTAL I
MARCOS ODEBRECHT JNIOR

Alunos: Nota:
1 -
2 -
Data:

TERCEIRA EXPERINCIA: CIRCUITOS MULTIPLICADORES E RETIFICADOR DE ONDA
COMPLETA EM PONTE
Estudo, anlise experimental e projeto de fonte de tenso com retificador de onda completa
em ponte e circuitos multiplicadores de tenso.

1 OBJETIVOS
Os principais objetivos desta experincia so:
analisar os circuitos multiplicadores de tenso;
projetar fonte de tenso no regulada com retificador de onda completa em ponte;
implementar fonte de tenso no regulada com retificador de onda completa em ponte;
implementar circuito dobrador de tenso.
2 INTRODUO TERICA
Para finalizar o estudo dos principais circuitos retificadores e das fontes de tenso no
reguladas, nesta experincia, avaliaremos o retificador de onda completa em ponte e a
implementao de fonte de tenso no regulada empregado este circuito retificador.
Nas fontes de alimentao estudadas anteriormente se observa que a tenso de sada nunca
maior que o pico da tenso alternada no secundrio do transformador.
Em determinadas aplicaes pode ser desejado alimentar circuitos com tenses contnuas de
valores elevados. Uma possvel soluo obtida com a utilizao de um transformador elevador de
tenso e que alimenta um estgio retificador. Entretanto, quanto maior o nvel de tenso desejado,
mais desvantajosa se torna tal abordagem. Dentre os fatores que limitam a aplicao dos
transformadores elevadores temos os problemas inerentes isolao e perda de eficincia.
Outra possvel soluo obtida com a utilizao de circuitos retificadores/multiplicadores.
Tais circuitos so constitudos de diodos e capacitores de tal forma a produzir uma tenso contnua
com valores superiores ao valor de pico da tenso no secundrio do transformador.
Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
2
Dentre os circuitos mais comuns, temos os dobradores, triplicadores e quadruplicadores de
tenso, sendo que estes apresentam na sada uma tenso contnua com nveis equivalentes ao valor
de pico do secundrio do transformador, multiplicados por 2, 3 e 4, respectivamente.
Nesta experincia tambm montaremos um circuito dobrador de tenso.

2.1 FONTE DE TENSO NO REGULADA COM RETIFICADOR DE ONDA COMPLETA EM PONTE
O retificador de onda completa em ponte alimentado a partir de um enrolamento
secundrio do transformador e utiliza quatro diodos retificadores, conforme ilustrado na Figura 1.

Figura 1: Fonte de tenso no regulada com retificador de onda completa em ponte.
Considerando o modelo ideal do diodo semicondutor, no semiciclo positivo da tenso
presente no secundrio do transformador, os diodos D1 e D4 estaro diretamente polarizados e,
portanto, em conduo. Assim, a tenso sobre a carga cresce desde seu valor mnimo at o valor de
pico da tenso no secundrio do transformador, conforme ilustrado na Figura 2 (a). Durante este
semiciclo, os diodos D2 e D3 permanecem em bloqueio por estarem polarizados reversamente.
Quando a tenso do secundrio do enrolamento atinge seu valor de pico, os diodos D1 e D4
so reversamente polarizados, devido tenso no capacitor, e a carga ento alimentada pela
tenso de descarga do capacitor, conforme detalhado na Figura 2 (b).
Durante o semiciclo negativo da tenso do secundrio do transformador, os diodos D1 e D4
estaro em condio de bloqueio devido a sua polarizao reversa, enquanto que os diodos D2 e D3
estaro em condio de conduo, de acordo com o circuito da Figura 2 (c). Nesta etapa, o capacitor
novamente carregado.
Ao atingir o valor de pico da tenso no enrolamento secundrio, os diodos D2 e D3 passam
a estar reversamente polarizados, ficando a carga alimentada novamente pela descarga do capacitor,
conforme apresenta a Figura 2 (d). As principais formas de onda do retificador de onda completa
em ponte so ilustradas na Figura 3.

Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
3

Figura 2: Etapas de operao do retificador de onda completa em ponte.

Figura 3: Formas de onda do retificador de onda completa em ponte.

Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
4
2.1.1 DIMENSIONAMENTO
A tenso no secundrio do transformador pode ser expressa como
sec
( ) . ( . )
p
v t V sen t =
(1)

onde Vp caracteriza o valor de pico da tenso no secundrio do transformador e a frequncia
angular. A tenso mdia na sada pode ser escrita como
2
o p
Vr
V V =
(2)

onde Vr a ondulao da tenso de sada (ripple).
Durante a descarga do capacitor, a tenso de sada apresenta formato exponencial
decrescente, que pode ser modelado por
/ .
( ) .
t R C
o p
v t V e

=
(3)

Nos instantes de tempo mltiplos da metade do perodo a tenso de sada assume seu valor
mnimo, ou seja,
/ 2. .
.
T R C
p r p
V V V e

=
(4)

Considerando a aproximao
/ 2. .
1
2
T R C
T
e
RC

= (desde que RC>>T) obtm-se


.
2. .
p
r
V T
V
RC
=
(5)

que equivalente a
2. . .
p
r
V
V
f RC
=
(6)

Ou seja, a ondulao da tenso de sada depende de quatro fatores: tenso de pico no
enrolamento secundrio do transformador, frequncia da rede, valor da carga e valor do capacitor
do filtro capacitivo. Em geral, na prtica os parmetros da rede e da carga so pr-definidos,
restando apenas o dimensionamento do capacitor.
O tempo de conduo do diodo pode ser obtido considerando a diferena de tempo entre os
instantes t1 e t2, conforme Figura 3, ou seja,
1
2
. ( . )
. ( . )
p r p
p p
V V V sen t
V V sen t


(7)

novamente, assim como no caso do retificador de onda completa com tomada central, o tempo de
conduo dado por
arccos 1
2. .
r
p
c
V
V
t
f
| |

|
|
\
=
(8)

A corrente mdia no diodo pode ser obtida com
2 2.
o o
Dmed
I V
I
R
= =
(9)

que equivalente a
2
2.
p
Dmed
Vr
V
I
R

=
(10)

Assumindo que a corrente possui um formato retangular, temos
Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
5
1
. .
Dmed pk c
I I t
T
=
(11)

sendo seu valor de pico dado por
.
Dmed
Dpk pk
c
I
I I
f t
= =
(12)

Os diodos devem ser especificados de tal forma a suportar uma tenso reversa mxima igual
a Vp.
2.1.2 ETAPAS DE PROJETO
Para dimensionar adequadamente a fonte de tenso no regulada com retificador em ponte,
possvel seguir os seguintes passos:
determinar as caractersticas do secundrio do transformador, em especial, a tenso de pico e
a frequncia;
observar as caractersticas da carga;
especificar a ondulao de tenso mxima admitida na carga;
calcular o capacitor;
escolher os diodos adequadamente.
2.2 CIRCUITOS MULTIPLICADORES DE TENSO
Em todas as fontes de tenso analisadas at o presente momento, possvel observar que a
tenso sobre a carga nunca ultrapassa a tenso de pico do enrolamento secundrio do transformador.
Quando for necessrio entregar carga valores de tenso superiores a tenso de pico do
enrolamento secundrio do transformador, possvel empregar circuitos multiplicadores de tenso.
2.2.1 DOBRADORES DE TENSO
Os circuitos dobradores de tenso so divididos em dobrador de meia onda e dobrador de
onda completa, conforme detalhado na Figura 4.
R
Ns Np vi
C1
D1
D2
C2
R
Ns Np vi C1
C2
D1
D2
a) b)

Figura 4: Dobradores de tenso (a) meia onda (b) onda completa.
Considerando novamente o modelo do diodo ideal, no semiciclo negativo do secundrio do
transformador que alimenta o circuito dobrador de tenso de meia onda, o diodo D2 estar
polarizado reversamente enquanto D1 diretamente. Desta forma, o capacitor C1 carregado com
tenso proporcional a tenso de pico do enrolamento secundrio do transformador. A tenso de
Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
6
sada decresce e o capacitor C2 o responsvel por alimentar a carga, conforme ilustrado na Figura
5 (a).
Quando a tenso no capacitor C1 atingir seu valor mximo, ou seja, o valor de pico do
secundrio do transformador, o diodo D1 passar a operar em polarizao reversa. A carga continua
sendo alimentada pelo capacitor C2, conforme detalhado na Figura 5 (b).
Durante o semiciclo positivo da tenso do enrolamento secundrio do transformador, o
diodo D2 estar polarizado diretamente. Assim, a tenso sobre o capacitor C2 e, consequentemente,
sobre a carga, cresce desde seu valor mnimo at o valor mximo dado pela soma do valor de pico
do enrolamento secundrio do transformador com o valor da tenso armazenada no capacitor C1.
Durante esta etapa de operao D1 permanece polarizado inversamente, conforme detalhado na
Figura 5 (c).
Quando a tenso de sada atinge o valor da soma da tenso de pico no secundrio co a tenso
em C1, o diodo D2 passa a operar em polarizao reversa e a carga novamente alimentada por C2,
conforme ilustrado na Figura 5 (d).
Quando a tenso de sada atinge o valor da soma da tenso de pico no secundrio e da tenso
no capacitor C1, o diodo D2 bloqueia e a carga alimentada pelo capacitor C2 novamente. Esta
etapa apresentada na Figura 5: Etapas de operao do dobrador de meia onda. d).

Figura 5: Etapas de operao do dobrador de meia onda.
A mesma anlise pode ser realizada para o circuito dobrador de onda completa. possvel
visualizar o circuito dobrador de onda completa como dois retificadores de meia onda conectados
em srie.
2.2.2 TRIPLICADORES E QUADRUPLICADORES DE TENSO
Os triplicadores ou quadruplicadores de tenso so obticos com a interconexo de diversos
dobradores de meia onda. A Figura 6 apresenta os circuitos referentes ao duplicador, triplicador e
quadruplicador de tenso.


Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
7

Figura 6: Duplicador, triplicador e quadruplicador de tenso.

Durante o semiciclo negativo da tenso no enrolamento secundrio do transformador, os
diodos mpares estaro polarizados diretamente e os pares reversamente. No semiciclo positivo a
situao se reverte.
O capacitor C1 carregado com o valor de pico da tenso do enrolamento secundrio do
transformador, enquanto os demais capacitores so carregados com o dobro deste valor.
Adicionando mais estgios, possvel obter tenso de sada mltipla da entrada (cinco, seis, sete ou
mais vezes).
3 PARTE EXPERIMENTAL
Para realizao desta experincia faz-se necessrio compreender os princpios de
funcionamento do retificador de onda completa em ponte, bem como dos circuitos multiplicadores
de tenso.
importante salientar que todas as regras de segurana necessrias para a utilizao dos
laboratrios devem ser respeitadas incondicionalmente.
3.1 MATERIAL UTILIZADO
A lista de material necessrio para realizao desta experincia inclui os seguinte itens:
resistores;
capacitores diversos;
diodos;
fonte de tenso alternada;
matriz de contatos;
osciloscpio.

Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
8
3.2 FONTE DE TENSO NO REGULADA COM RETIFICADOR DE ONDA COMPLETA EM PONTE
Dimensione duas fontes de tenso de acordo com os valores apresentados na Tabela 1.
Monte a fonte de tenso no regulada, para os dois projetos realizados, e mea o valor da ondulao
da tenso de sada (V
R
) e preencha a Tabela 2.
Tabela 1: Especificaes da fonte de tenso no regulada com retificador em ponte
Especificaes
Valores Calculados
C (uF) I
Dmed
(A) I
Dpk
(A) V
Dpk
(V)
2.15
60
10
2
p
R
V V
f Hz
R k
V V
=
=
=
=


2.15
60
10
1
p
R
V V
f Hz
R k
V V
=
=
=
=


Tabela 2: Resultados experimentais
Projeto
Tenso V
r
Erro
Calculado Medido Absoluto Percentual
1
2
3.3 DOBRADOR DE TENSO
Monte o circuito dobrador de tenso, conforme ilustrado na Figura 7. Mea os valores da
tenso de pico de sada e da tenso de ondulao e preencha a Erro! Fonte de referncia no
encontrada..

Figura 7: Dobrador de tenso.
Eletrnica Analgica Experimental I
Experincia 3
9

Tabela 3: Resultados experimentais do dobrador de tenso
Parmetro Calculado Medido Erro Absoluto Erro Percentual
Tenso de Sada de
Pico

Ondulao da
Tenso de Sada

Valor Mdio da
Tenso de Sada


3.4 QUESTIONRIO
1. Compare os circuitos retificadores estudados at o presente momento.
2. Descreva as etapas de operao para o circuito dobrador de tenso de onda completa.
3. Utilize o verso para descrever os erros encontrados e possveis fontes de erro.
4. Faa comentrios a respeito da experincia desenvolvida e apresente concluses pertinentes
(usar o verso).
5. Faa sugestes de melhorias para o presente roteiro e a respectiva experincia.

4 REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS
[1] R. L. Boylestad, e L. Nashelsky, Dispositivos Eletrnicos e Teoria de Circuitos, 8 ed. So Paulo:
Pearson Education, 2004.
[2] A. P. Malvino, Eletrnica, 4 ed. So Paulo: Pearson Makron Books, 1997.
[3] A. S. Sedra, e K. C. Smith, Microeletrnica, 4 ed. So Paulo: Makron Books, 2000.

Potrebbero piacerti anche