Sei sulla pagina 1di 23

Objectivos Pedaggicos

Identificar um solo agrcola Verificar a constituio fsica do solo Verificar a composio qumica do solo Avaliar a fertilidade do solo, e proceder a recolha de amostras Interpretar uma amostra de terra

Requisitos (saberes/competncias previamente adquiridos)

Auxiliares pedaggico-didcticos (passveis de utilizao antes, durante e aps a resoluo do Exerccio)


O

Elementos constantes das pginas 4 a 29 da informao complementar que acompanha este exerccio de formao. Transparncias / imagens com vrios tipos de solos, sua funo e constituintes (a conceber) Transparncias / imagens com operaes de amostras de terra (a conceber) Transparncias / imagens com tcnicas de conservao do solo.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

Lista de Equipamento (mquinas, ferramentas, utenslios, materiais de consumo)


O

Recipientes, com vrios tipos de solo agrcola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formandos Tensimetro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 por aco Impressos para avaliao de fertilidade dos solos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formando Enxadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formando Sondas cilindricas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formando Sondas de trado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formando Sacos de plstico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formando Fio de atar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 rolo aco Etiquetas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1/3 formando Balana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 por aco Papel e esferogrficas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 formando Luvas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 formando Botas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 formando Fato Macaco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 formando

Medidas/Cuidados de Segurana, Higiene e Sade


O

Cumprimento de todas as regras de segurana, nomeadamente com o manuseamento de terras e materiais conspurcados. Adoptar os procedimentos correctos no manuseamento de aparelhos sensveis.

Informaes complementares de Carcter Pedaggico-Didctico


O

Antes de iniciar a resoluo do exerccio, leia toda a informao que lhe for disponibilizada. Se verificar alguma situao que se lhe afigure, menos clara aps a interveno inicial do formador, solicite todos os esclarecimentos. Tenha a garantia que dispe das condies necessrias, nomeadamente ao nvel dos equipamentos e materiais para o desenvolvimento integral do exerccio. Adopte em todas as situaes de formao, os comportamentos correctos da forma, a preservar as condies de higiene, segurana e sade no local de trabalho. No final percorra as diversas etapas do exerccio, confirmando que todas foram devidamente comtempladas.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

EXERCCIO
Para que se possa efectuar uma interpretao e avaliao da fertilidade de um solo agrcola, deve estar localizado numa parcela de terra numa propriedade agrcola, tendo sempre presente que todos os equipamentos , materiais e utenslios devem estar perto de si. 1 - Recolha uma poro de solo agrcola verificando qual a sua constituio, quais as diferenas entre um solo de areia e um de argila. 2 - Efectue a avaliao do teor de humidade do solo que lhe for indicado, utilizando o aparelho denominado TENSIMETRO. 3 - Efectue a Colheita de uma amostra de solo, tendo em ateno as etapas que deve realizar desde a escolha do local, na parcela disponvel, at ao ensacar da referida amostra. 4 - Aps a interpretao da amostra diga o que entende por PH - 4.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

SOLO
DEFINIO DE SOLO: a parte da camada superficial da crosta terrestre que serve de meio natural para o desenvolvimento das plantas, tal como se formou (solo natural) ou mais ou menos modificado como resultado da sua utilizao pelo homem. O solo um corpo natural, sujeito a uma aco evolutiva que pode ser provocada pelo clima e pelos seres vivos, separada ou conjuntamente. Esta evoluo tambm condicionada pelas condies topogrficas e pelo tempo de actuao. O SOLO COMO UM CORPO NATURAL: Considera-se o solo como um corpo natural pois formou-se a partir de uma rocha, atravs de causas naturais (clima e seres vivos). No entanto hoje j possvel formar "solos" atravs de meios mecnicos e alta tecnologia, sendo sempre muito caros e a no ser em casos muito especiais nunca so rentveis para a agricultura. O solo est sempre em transformao, pois est sujeito ao clima e aos seres vivos que vo ao longo do tempo provocando alteraes. As condies topogrficas determinam a formao do solo pois evidente que se forem terrenos muito declivosos todas as partculas provenientes da desagregao das rochas so arrastadas para terrenos menos declivosos onde sero depositadas. DEFINIO DE CAMADA ARVEL OU SOLO AGRCOLA a camada usualmente afectada pelos trabalhos correntes de mobilizaa do solo (em geral no ultrapassa os 30cm superficiais). ORIGEM DO SOLO O solo foi formado pela desagregao das rochas. fcil observar, num corte feito no terreno a maneira como se deu essa formao. Isto , pode-se observar uma diferenciao do solo em diversos horizontes (camadas). Geralmente na parte superficial h uma camada de terra, por vezes apenas de alguns milmetros, de cor escura, onde as partculas minerais se juntam resduos vegetais e animais.

Depois uma camada mais clara, onde se podem distinguir vrias zonas e, aps uma transio mais ou menos gradual, encontramos rocha (rocha me).

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

Esta disposio em camadas mostra que a formao do solo devida destruio progressiva das rochas sob a influncia de causas diversas, processo este a que se d o nome de PEDOGNESE. A pedognese inclui a meteorizao que a parte do processo pedognese da aco resultante da aco do ar e dos agentes atmosfricos. Os factores pedogenticos so: 1 - CLIMA a) Precipitao b) Vento c) Insolao d) Temperatura - amplitude trmica 2 - SERES VIVOS a) Vegetao Musgos Lquens Ervas b) Microorganismos Alteram o PH da soluo do solo c) Animais Minhocas d) Homem
O O O O O

3 - TOPOGRAFIA a) Relevo 4 - TEMPO 5 - ROCHA - ME = SUA NATUREZA

PRECIPITAO Fsicamente: Os pingos (btegas e gotas de chuva) ao alcanarem as rochas superficiais provocam pequenas desagregaes. Estas desagregaes sero maiores ou menores consoante a intensidade da precipitao e da sua durao. Este processo facilitado se antes da chuvada tiver havido um grande aquecimento das rochas. Temos que ter ainda em considerao as consequncias da precipitao. Quero dizer que atravs da precipitao que se formam os cursos de gua que tm uma importncia muito elevada na desagregao das rochas em pequenas partculas, bem assim como no seu transporte.
231 - PRODUO FLORESTAL
Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

H que considerar sempre a aco conjunta dos diferentes factores, uma vez que na natureza actuam em conjugao. Como por exemplo a aco conjunta da precipitao e da temperatura. Isto , a gua no estado liquido que penetra nas fendas e poros das rochas pode ocasionar desagregaes provocadas pelo seu aumento de volume quando passa ao estado slido originado por uma grande diminuio da temperatura. QUIMICAMENTE: A gua da chuva reage com os elementos minerais da rocha provocando oxidaes que a tornam mais frgil. NOTA IMPORTANTE: Estes factores s tm importncia se os considerarmos ao longo doe um perodo de tempo bastante extenso.

VENTO O vento tem um papel importante, atravs da sua aco mecnica, na desagregao das rochas pois atravs desta fora que acaba por desagregar e arrastar partculas. Em condies reais todos estes factores ocorrem mais ou menos conjuntamente com maior ou menor intensidade ao longo do tempo. So os detritos provenientes da desagregao das rochas que, conjuntamente com os detritos vegetais e animais, constituem os solos. Quando chove, parte da gua infiltra-se, outra evapora-se e outra escorre superfcie. Esta gua que escorre superfcie arrasta consigo as partculas terrosas, dos pontos altos para os mais baixos. Nem todas as partculas so arrastadas com a mesma facilidade. Os elementos finos so arrastados mais fcilmente porque so mais leves. Os elementos terrosos transportados depositam-se no seio das guas logo que a velocidade da corrente diminui..

E O FENMENO DA SEDIMENTAO O cascalho deposita-se em 1 lugar, por ser mais pesado, depois a areia grossa, a areia fina e finalmente o nateiro que d s guas a sua cor amarelada, o qual s se deposita quando a velocidade se torna nula.

OS SOLOS PODEM SER FORMADOS DE 2 MODOS: 1 - Solos formados no prprio lugar nos quais os detritos minerais, tm uma composio semelhante rocha-me. 2 - Solos de transporte, constitudos por partculas terrosas que foram arrastadas e depois depositadas no seio das guas e nos quais as camadas superficiais so, por vezes de natureza diferente das camadas profundas.
OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2
Sada Profissional / Nvel UE

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

Foram geralmente plancies no fundo dos vales (aluvies). Se o transporte, principalmente devido aco da gravidade de pontos, altos para outros mais baixos, os solos chamam-se COLUVAIS.

INSOLAO Definida como o n de horas de sol por ano, actua indirectamente sobre as rochas uma vez que condiciona a temperatura destas.

TEMPERATURA A temperatura no to importante em si como pela variao. A variao brusca da temperatura provocando dilataes e contraces rpidas dos diversos constituites das rochas, causa-lhes menos fracturas tornando-as se no desagregadas pelo menos mais susceptveis aco dos outros factores.

VEGETAO Os seres vivos como musgos, lquens e ervas que vivem sobre as rochas contribuem para a sua desagregao em virtude dos sucos cidos que segregam. Animais - minhocas continuam a aco dos musgos, lquens e ervas. Os animais superiores tm maior importncia na desagregao mecnica e transporte.

HOMEM Aces fsicas: Mecnicas Transporte Aces Qumicas

RELEVO Os detritos provenientes da desagregao das rochas so mais ou menos arrastados quanto maior ou menor for o declive do terreno. TEMPO talvez o mais importante pois todos os outros factores s se fazem sentir ao longo deste.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

PERFIL DO SOLO

Horizonte O (orgnico) Horizonte A (de lavagem)

Horizonte B (de acumulao) Horizonte C (de transio)

Rocha-Me

NOO SUMRIA DE PERFIL E HORIZONTE


Chama-se perfil de um solo, disposio das diversas camadas horizontais do solo, observadas num corte vertical. Num solo completamente formado podemos distinguir os seguintes horizontes: HORIZONTE O - formado, essencialmente por matria orgnica em decomposio. HORIZONTE A - o horizonte de eluvio (lavado pelas chuvas), empobrecido em substncias nutritivas, matria orgnica e argila, de textura mais ligeira. HORIZONTE B - o horizonte de eluvio (acumulao de produtos lavados do horizonte A), portanto enriquecido nas substncias acima referidas, de textura mais pesada, geralmente fora do alcance das razes. HORIZONTE C - Formado pelos detritos minerais provenientes da desagregao das rochas, a partir do qual se formou o solo, mas ainda pouco afectado pelos processos pedogenticos.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

CONSTITUIO DO SOLO

COMPONENTES DO SOLO Matria mineral Matria orgnica gua do solo Atmosfera do solo
O O O O

MATRIA MINERAL A matria mineral dos solos provm da desagregao das rochas e da mineralizao da matria orgnica de micro-organismos. Os detritos das rochas dividem-se em: 1 - MATERIAIS FINOS a) - Areia grossa de 2 a 0,2mm b) - Areia fina de 0,2 a 0,02mm c) - Limo de 0,02 a 0,002mm d) - Argila menor que 0,002mm 2 - MATERIAIS GROSSEIROS Blocos - 200mm Calhaus - 200 - 100mm Pedras - 100 - 50mm Pedras midas - 50 - 20mm Cascalho - 20 - 5mm Saibro - 5 - 2mm
O O O O O O

CARACTERSTICAS DA: Areia Muito permevel Muito mvel Fraco poder de reteno para a gua Fraco poder de reteno para os elementos nutritivos Muito porosa - muito ar Sem adesividade, nem plasticidade Argila Impermevel Plstica e adesiva Forte poder de reteno de gua Forte poder de reteno para os elementos nutritivos Pouco porosa - pouco ar
O O O O O O O O O O O O O

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

HORIZONTE R - Rocha - Me - Apresenta-se apenas nos solos formados no local onde no houve transporte do material originrio. de salientar que existem solos que no possuem todos estes horizontes ou que possuem muitos outros intermdios.

CONSTITUINTES FSICOS DO SOLO


O solo constitudo por AREIA, LIMO, ARGILA, CALCRIO e HUMUS. A AREIA - compreende as partculas com o dimetro de 0,02 a 2mm. As partculas de 0,02mm a 0,2mm recebem o nome de AREIA FINA e as partculas de 0,2 a 2mm, o de AREIA GROSSA. Estas partculas provenientes de vrias rochas so geralmente soltas e contribuem para tornar os solos soltos e mais permeveis ao ar e gua. O LIMO - Corresponde aos elementos com dimetros compreendidos entre 0.02 e 0,002mm. A ARGILA - o constituinte mais puro do solo com partculas de dimetro inferior a 0,002mm. constituda por silicatos de alumnio e pode conter xido de ferro. Armazena parte das reservas nutritivas do solo, vida de gua com a qual forma pasta impermevel, aglutina as partculas grosseiras e cida. O CALCRIO - constituido principalmente por carbonato de clcio. um elemento bsico que impede a acidificao. O HMUS - uma substncia escura formada por detritos orgnicos em decomposio. uma substncia agregante e cida. A argila e o hmus so insolveis na gua mantendo-se em suspenso e dispersos. Diz-se por isso que so colides. Se suspenso da argila ou hmus se juntar um sal de clcio as partculas dispersas coagulam dando-se a floculao. No solo a argila e o hmus encontram-se geralmente reunidos formando o complexo argilo-hmico que quando floculado mais estvel que qualquer dos componentes isolados. O clcio contribui para manter o estado de floculao. LIMO Plstico (menos que a argila) Sem adesividade Poder de reteno para a gua
O O O

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

MATRIA ORGNICA A matria orgnica do solo provm prticamente toda da humidificao dos detritos vegetais e animais. O processo de humidificao efectuado por micro-organismos e origina o Hmus. Que um produto, caracterizado pela sua cr enegrecida. Caractersticas do Hmus: de natureza esponjosa Retm fortemente a gua Retm fortemente os elementos nutritivos permevel ao ar e gua Melhora a constituio de todas as terras a) - Nos solos arenosos aumenta a reteno da gua e dos elementos nutritivos. b) - Nos solos argilosos aumenta a permeabilidade.
O O O O O

GUA DO SOLO
O

A gua tem um papel fundamental na nutrio da planta, pois serve directamente de alimento aos vegetais, fornecendo-lhes o hidrognio indispensvel na fotossntese. Alm disso as plantas em crescimento contm cerca de 80 por cento de gua. Por outro lado, serve de dissolvente s substncias alimentares e de veculo de transporte da raiz para as folhas. A gua existente no solo encontra-se em vrias situaes: gua gravitacional (AG) - aquela que existe quando o solo est encharcado, e desaparece ao fim de algum tempo, por infiltrao, devido ao seu prprio peso. gua de capilaridade - aquela que est dentro de canais capilares entre as partculas do solo, aderente s partculas. Pode ser absorvida pelas plantas. gua higroscpica (AH) - Encontra-se absorvida pelas partculas do solo com uma fora superior quela com que as razes a podem absorver, pelo que se torna impossvel a sua utilizao pelas plantas. gua de Combinao (AC) - aquela que est combinada qumicamente formando compostos. Daqui se conclui que a simples determinao da quantidade da gua no solo no nos d indicaes suficientes sobre as condies da vida das plantas. Assim temos que definir uma srie de unidades para determinar a situao da gua no solo Constantes de Humidade.
1 2

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

(CE) - Coeficiente de emurchecimento mede a quantidade de gua existente no solo quando as plantas murcham irreversvelmente por muita gua que lhe deitemos depois. C.E. = A.H. + A.C. C.U. = P.S. - C.E. C.U. - Capacidade utilizvel P.S. - Ponto de saturao ou a capacidade de campo - (CC) quantidade mxima de gua que o solo pode conter sem haver escorrimento. C.E. - Coeficiente de emurchimento. (AS) - ATMOSFERA DO SOLO o ar que ocupa os espaos intersticiais (poros) do solo existentes entre as partculas e entre os agregados com composio varivel, j que a (A.S.) est em contacto com a atmosfera resultando trocas gasosas entre o solo e ar circundante. O AR IMPORTANTE PARA: 1 - A germinao das sementes - Respirao 2 - A respirao das razes, e dos organismos do solo 3 - As bactrias fixadoras do azoto atmosfrico 4 - O aquecimento do solo, pois o ar aumenta mais rpidamente de temperatura que a gua.

HUMIDADE DO SOLO A gua simultneamenteum alimento (fornecedor de hidrognio) e um veculo. Num solo bem equilibrado a gua deve ocupar 25%.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

Por humidade entende-se a proporo de gua contida no solo. A gua pode encontrar-se no solo.
O

Fixada nos espaos de pequeno dimetro Constituindo pelcula em roda das partculas Formando uma capa capilar em todos os interstcios finos Sob forma de vapor misturada com o ar

A gua no se encontra nos vrios solos em todas as formas mencionadas. Isso depende da natureza dos seus constituintes.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

Tanto a deficincia como o excesso de humidade tornam-se prejudiciais no s para as plantas como para as prprias caractersticas do solo.

TENSIMETRO

gua Manmetro mercrio gua Tubo de ligao

rio bolbo poroso Bolbo de porcelana porosa

TENSIMETRO - Avalia o teor de humidade do solo. A avaliao do teor de humidade no solo feita atravs da medio da tenso com que esta se encontra retida no terreno, em dado momento. O bolbo de porcelana porosa est cheio de gua, que tambm preenche o tubo de ligao com o manmetro. Num solo seco a reteno de gua mais intensa saindo mesmo gua do bolbo para o terreno. Este movimento leva a que a gua desa no tubo de ligao baixando a presso sobre o manmetro. A situao inversa ocorre quando o solo se encontra bem provido de gua.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

FOTMETRO E TENSIMETRO

Aparelho que tambm mede, de modo expedito, o teor da humidade do solo.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

3 - COMPOSIO QUMICA DO SOLO 3.1 - EFEITO DOS MACRONUTRIENTES NO DESENVOLVIMENTO DAS PLANTAS. 3.1.1 - AZOTO - Aumenta o desenvolvimento das razes e a produo foliar dos vegetais. portanto essencial, produo de forragens verdes, pastagens e produtos hortculas, favorece tambm o afolhamento dos cereais. Nota: Quando administrado em demasia pode favorecer a "acama" dos mesmos e o aparecimento de doenas como por exemplo a ferrugem. 3.1.2 - FSFORO - Apressa o nascimento das plantas e favorece o seu primeiro desenvolvimento. D rigidez aos caules, impedindo a "acama" e acelera e regulariza a maturao do gro nos cereais. Favorece sobretudo a sua formao, aumentando o rendimento e melhoramento da sua qualidade. 3.1.3 - POTSSIO - Tem um papel muito importante, particularmente na utilizao da gua. particularmente muito utilizado nas leguminosas, pela batata e pela beterraba, e de um modo geral, os solos leves, arenosos, so mais pobres neste elemento. 3.1.4 - CLCIO - necessrio para a alimentao das plantas, mas ainda mais necessrio para corrigir os solos. 4 - MATRIA ORGNICA DO SOLO AGRCOLA - Este componente do solo agrcola favorece a fertilidade do solo cuja aco principal sobre o ponto de vista fsico, melhorando grandemente a constituio de todas as terras. Incorporado nos solos arenosos e calcrios liga entre si as partculas mais grosseiras, permitindo assim a melhor reteno da gua e elementos nutritivos. Pelo contrrio nas terras argilosas torna-as mais permeveis e mais fceis de trabalhar. 5 - GUA DO SOLO - A gua tem um papel fundamental na nutrio da planta, pois serve directamente de alimento aos vegetais fornecendo-lhe o hidrognio. Alm disso as plantas em crescimento contm cerca de 80% de gua. Por outro lado, serve de dissolvente s substncias alimentares e de veculo para as transportar da raiz para as folhas onde se exerce a actividade fotossinttica. Sem gua as plantas no crescero nem produziro, dependendo do tipo de solo e cultura a quantidade de gua a administrar durante o ciclo produtivo. Para que se possa medir a humidade dos solos dever-se- utilizar um aparelho denominado tensimetro. Conhecimento do solo agrcola no que diz respeito a suas funes, constituintes e propriedades fsico-qumicas.
1 2

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

1 - O estudo do solo, designado por pedologia, pretende dar-nos a conhecer a sua constituio e propriedades culturais, isto , as qualidades e defeitos que provem da sua natureza e o tornam mais ou menos adequado a determinado tipo de aproveitamento. O solo fornece s plantas no s um suporte fsico, mas tambm o meio onde se desenvolvem as razes e onde estas exercem as suas funes, alm dos nutrientes que so necessrios vida. O sol deve assegurar planta apoio firme e resistente, mas no deve ser demasiado compacto que dificulte a penetrao das razes e impea a livre circulao de ar e gua. Assim as areias so deficientes como apoio, dada a mobilidade, enquanto os solos muito barrentos e duros, que abrem com facilidade fendas quando secam, tambm causam prejuzos, provocando a fractura de razes. O solo ideal deve ento ser arejado, conservar bem o calor e humidade e conter certos minerais, como por exemplo o calcrio que influenciam essas condies. Assim o solo agrcola deve ter na sua constituio os nutrientes necessrios, que so sais minerais, e em determinadas propores. Os minerais que devem sempre existir so: Azoto, fsforo, potssio, enxofre, clcio, sdio e magnsio (macronutrientes). Assim o solo deve ser definido como um corpo natural, sujeito a evoluo, resultante da aco conjunta do clima e seres vivos sobre as rochas, de acordo com determinadas condies topogrficas, durante um certo perodo de tempo.

1. AVALIAO DA FERTILIDADE DOS SOLOS


1.1 GENERALIDADES Ao longo de milnios, a terra portuguesa vem alimentando, melhor ou pior, uma populao em constante crescimento, estando aproveitados grande parte dos solos agrcolas mais produtivos. A par dos freteis aluvies junto s margens de alguns rios, deparam-se-nos por nossa incria e pouca misericrdia - os esqueletos tisnados dos montes erodidos. Trgica situao esta em que, fertilidade natural em decrscimo se vem adiccionar, por omisso, a fertilidade adqurivel o que, decisivamente contribui para a necessidade de importar dois teros daquilo que comemos. De facto, a fertilidade de um solo e da as suas potencialidades produtivas, fruto de factores ligados a fenmenos de natureza fsica, qumica, biolgica e climtica.

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

No poderemos esquecer ainda que, reduzida fertilidade natural dos solos esquelticos de xisto do Alto Douro e das arribas do Ponsul ou aos regossolos psamticos da Pvoa e das Gafanhas, foi aposto todo um acmulo de trabalho, de resultados to evidentes como so os da produtividade, em termos de qualidade e de quantidade, traduzidos em vinho fino do Douro, em azeite de Castelo Branco, em pintores hortcolas do litoral norte. Vale o mesmo dizer que a natureza pe, e o Homem dispe. A responsabilidade que cabe a todos ns, homens do Sculo XX, e a de legarmos aos vindouros o inestimvel patrimnio que herdamos, tanto quanto possvel melhorado. Conhecendo-se as necessidades alimentares das plantas, h que buscar - com recurso a tcnicas nossa disposio - um outro conhecimento: o que respeita s disponibilidades do solo nos principais elementos nutritivos.

1.2 ANLISES DE TERRA 1.2.1 - Colheita da amostra As amostras podem ser colhidas em qualquer poca do ano. Convir, contudo, que o terreno no se apresente demasiado seco ou hmido. Dever fazer-se a colheita e o envio para anlise com, pelo menos, dois meses de antecedncia da data provvel de adubao da cultura, tendo o cuidado de preencher o "Boletim de Informao" o mais exaustivamente possvel. Sempre que a folha no se apresente uniforme, convir subdividi-la consoante a textura, cor, declive e drenagem, recolhendo uma amostra mdia de cada parcela, de acordo com as seguintes normas: 1 - Escolher em reas homogneas vrios pontos (4 a 20) regularmente distribudos, evitando os locais prximos de muros, caminhos, trincheiras, habitaes, estbulos, valas e riachos (fig.1). 2 - Marcar em cada um dos pontos escolhidos um quadrado com cerca de 50cm de lado. 3 - Raspar a superfcie de cada quadrado de forma a retirar-se uma camada com 2cm de espessura, que se despezar (fig. 2). 4 - Abrir uma cova, segundo as dimenses do quadrado e com a profundidade de 15 a 25 cm (terra arvel)(fig. 3). 5 - Depois do fundo bem limpo, retirar uma fatia de terra a toda a altura da parede com 8 a 10cm de espessura. 6 - Misturar muito bem todas as fatias de terra assim obtidas (amostras parcelares) para se obter finalmente uma amostra mdia com cerca de 300 a 400g.
OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2
Sada Profissional / Nvel UE

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

7 - No caso particular de culturas arbreas e arbustivas conveniente enviar alm das amostras do solo, amostras do subsolo que se botem aprofundando as covas j abertas at cerca de 60cm, procedendo-se de forma idntica mencionada para as amostras de terra arvel. NOTA: Quando se pretenda conhecer o teor de micronutrientes da amostra, dever utilizar-se escrupulosamente limpo e evitar o emprego de ferramentas metlicas.

RECOLHA DE AMOSTRAS DE TERRA UTILIZANDO A ENXADA

Dimenso da cova

Marcao de pontos para recolha de amostras

Operao propriamente dita

RECOLHA DE AMOSTRAS ATRAVS DA UTILIZAO DE SONDAS


Em vez da recolha das amostras atravs da abertura de covas, pode tambm recorrer-se utilizao de sondas podendo usar-se uma sonda constituda por um tubo cilndrico (fig. 1) ou uma sonda de trado (fig. 2).

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

1.2.2 INTERPRETAO 1. Quanto ao nvel de matria orgnica % de M.O. Terras grosseiras e ligeiras Terras mdias e pesadas < 0.5 < 1.0 0.6 a 1.5 1.1 a 2.0 1.6 a 5.0 2.1 a 7.0 5.1 a 10.0 7.1 a 15.0 >10.0 >15.0 2. Quanto ao calcrio total Teor de calcrio - % - Ca CO3 < 2.0 2.1 a 5.0 5.1 a 10.0 10.1 a 25.0 25.1 a 45.0 > 45.0 Classificao da terra No calcria (N. Cal.) Pouco calcria (P. Cal.) Medianamente calcria (Med. Cal.) Calcria (Cal.) Muito calcria (M. Cal.) Fortemente calcria (F. Cal.) Nvel de M.O. da terra Muito Baixo (MB) Baixo (B) Mdio (M) Alto (A) Muito Alto (MA)

3. Quanto aos teores de Fsforo (P205) e Potssio (K20) assimilveis (mtodo Egner-Riehn) Teores em P205 e K20 expressos em mg/1000 de terra < 25 26 a 50 51 a 100 101 a 200 > 200 4. Quanto reaco ou PH ph (H20) < 4.5 4.6 a 5.5 5.6 a 6.5 6.6 a 7.5 7.6 a 8.5 8.6 a 9.5 > 9.6
231 - PRODUO FLORESTAL
Itinerrio de Qualificao

Classificao Muito baixo (M.B.) Baixo (B) Mdio (M) Alto (A) Muito alto (M.A.)

Classificao da terra Muito cida cida CIDA Pouco cida Neutra Pouco alcalina Alcalina Muito alcalina
1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS
Unidade de Formao

NEUTRA

ALCALINA
1 2

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

EXERCCIO - 7

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

Sr. Agricultor proteja o solo e a gua aumentando a sua rentabilidade econmica e a capacidade produtiva da sua Explorao. Proteger o solo e a gua aumenta a rentabilidade econmica e a capacidade produtiva da sua explorao

No destrua hoje o que lhe indispensvel amanh. Melhore a gesto da sua explorao
O

Distribua bem as culturas na sua explorao; Cuide da fertilidade dos solos; Proteja os solos na poca das chuvas; Reduza as mobilizaes do solo; Evite os riscos de contaminao da gua com agro-qumicos; Poupe a gua de rega; Proteja os rios e ribeiras, as suas margens e vegetao; Faa a escolha acertada do seu equipamento; Cuide dos seus equipamentos agrcolas.

PRTICAS AGRCOLAS E CONSERVAO DO SOLO


O

Melhorar a fertilidade do solo Defender o solo contra a eroso Proteger a qualidade do solo da poluio com produtos fitofarmacuticos

PRTICAS AGRCOLAS E CONSERVAO DA GUA


O

Utilizar racionalmente a gua de rega Proteger a qualidade da gua da poluio com fertilizantes Proteger a qualidade da gua da poluio com produtos fitofarmacuticos Proteger os rios e as ribeiras

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

DEPARTAMENTO DE FORMAO PROFISSIONAL

Exerccio de Formao 7

Ficha de Avaliao Individual Nome Curso/Unidade Capitalizvel N. Incio ___-___-___ Concluso ___-___-___ Tempo Previsto h m Tempo Utilizado h m

ASPECTOS A CLASSIFICAR
T T

Classificao Base Obtida 5

Seleco da literatura tcnica disponibilizada Constituio de solo agrcola, e diferenas entre um solo de areia e um solo de argila Avaliao do teor de humidade do solo,e utilizao do Tensimetro Colheita de amostra de solo - Escolha correcta do equipamento para a recolha da amostra - Abertura da cor profundidade adequada para colheita da terra - Ligao de forma adequada das diversas pores de terra Interpretao da amostra

20 20

T T

15 15 20 10

Totais

100

OBSERVAES:

231 - PRODUO FLORESTAL


Itinerrio de Qualificao

OPERADOR FLORESTAL - RECURSOS PECURIOS / NVEL 2


Sada Profissional / Nvel UE

1 - PREPARAO DO TERRENO, INSTALAO E MANUTENO DE VIVEIROS


Unidade de Formao

EXERCCIO - 7

1 2

Potrebbero piacerti anche