Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
lyKk pRkwSk:-
bRhmiv`idAw dy dwqy,pMQrqn,
bRhmigAwnIkY;grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw]
pUrn praupkwrI pUrn bRhmigAwnI s`cKMf vwsI prmpUjnIk
sRI mwn sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw,
sMq krqwr isMG swihb ^wlsw jI dy s`cy pr aupkwrI crn-kmlW dy,
hir hir myil myil jn swDU;hm swD jnw kw kIVw]
Anuswr in`ky kIVy ikRm,sB dI crn-DUV, dwsndws crn isMG aur& jsvMq isMG ipMf dwauDr, (mogw)
jvwhrisMG ipMf cimMfy (luiDAwxw)pMjwb ieMfIAw[
q`qkrw
ieh prmpiv`qR poQIAW pRwpq krky inhwl inhwl inhwl hovo jI:
1. poQI jnm sMskwr, AMimRq sMskwr, bRhm iv`idAw, AnMd kwrj, AMqm sMskwr[
3. siqgurU swihb jI Aqy sMqW mhWpurSW dy Amolk boly Aqy gurmiq Anuswr Anyk pRsnW
dy au~qR siqgurU gRMQ swihb jI b^S rhy hn[ pV@n vwly Dwrimk gRMQW dy nwm[ dyh
Arogqw, g`fI dI dyK ryK frweIivMg bwry SuB is`iKAw[
5. siqgurU gRMQ swihb jI dw mhW ivsmwd ieqhws, AKMf pwT, shj pwT mrXwdw,
gurbwxI jI siqkwr pUjn mhW ivsmwd SuB is`iKAw, 101 Ardws, gurpurbW dIAW
ArdwsW[
6. SRI gurU gRMQ swihb jI Su~D aucwrx, ArQ pwT Aqy ivSrwm poQI SRI dmdmI tkswl
7. Awid bwxI,sRI dsm bwxI, BweI gurdws jI dIAW vwrW ’coN gRIbI vwly,sbd pdW dy
mhW ivsmwd ArQ[dUjw pRkrx pUjw dw Dwn zihr hY]
8. slok Bgq kbIr swihb jI, Bgq PrId swihb jI dy mhW ivsmwd ArQ[
10. gurmuiK gurmuKI bwlaupdyS! irkwrf kIqw bwlaupdyS, sux! gurmuKI isKwau hy
drvyS!
gurU ipAwrI swD sMgq jI nMU ieh jwxky byAMq KuSI hovygI ik gurbwxI aucwrx
SuDI leI iehnHW poQI swihbwnW dIAW irkwrifMg vI dwsn dws qoN gurU swihb
jI ny krvweI hY[ sMgq jI irkwrifMg lwky poQI swihb pRkwS krky mgr 2
bolx jI[
q`qkrw
poQI swihbwn, Su`D aucwrn iempIQRI pRwpqI leI:
BweI rijMdr isMG jI kYnyfw:-Pon: 905-458-7776
BweI gurcrn isMG jI kYnyfw:- Pon: 905-216-7437
BweI qlivMdr isMG jI kYnyfw:- Pon: 519-621-4773
BweI AmirMdr isMG jI kYnyfw:- Pon: 519-830-2627
BweI srbjIq isMG jI ig`l, ipMf suDwr (luiDAwxw) Bwrq &Un 01624- 275-740
BweI surjIq isMG jI ipMf dwauDr (mogw) Bwrq, Pon:- + 91-9888774012
q`qkrw
DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn! hux
au~bldI dyZ ’c cONkVw lw rhy hn[ hux m`cdy 2 ryqy ’qy bYT rhy hn, m`cdw 2 ryqw Awpxy prmpiv`qR
prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI sIs ’qy hux puAw rhy hn, hux m`cdI 2 loh ’qy KV@
rhy hn[
Drm hyq; swkw ijin kIAw] sIsu dIAw; pru. isrru n dIAw]
DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU qyZ bhwdr swihb jI DMn hn[ lohy dy qMg
ipMjry ’c iq`Ky ik`lW ivckwr bYTy hux vwihgurU vwihgurU jp rhy hn[ hux sIs kurbwn kr rhy hn[
Awp jI dw ShId hoieAw sIs hux dwsn dwsI dy isr ‘qy sj irhw hY[
q`qkrw
DMn DMn vwihgurU siqgurU swihbwn jI
DMn bwbw sqIrwm swihb jI! cWdnI cONk id`lI ivKy, sMq doKI zwlm, Awp jI nUM hux, rUM ’c
lpyt ky swV rhy hn[
q`qkrw
prm ShId DMn bwbw jIvn isMG swihb jI! prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU qygbhwdr swihb
jI dy prmpiv`qR inrMkwrI sIs nUM, Awpxy sIs ’qy sjw ky, id`lIEN sRI AnMdpur swihb jI nUM, hux iljw
rhy hn, sRI AnMdpur swhib jI iqAwgx mgroN, srsw ndI nyVy, zwlmW dw purjw 2 k`t ky, Awpxw
AMg 2 ktvw ky, nwnk, syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir] Anuswr hux ShIdI pw rhy hn[
lwhOr ivKy b`icAW nUM nyizAW ’qy tMgvw ky, glW c hwr puAw, pUrn pRIq pRqIq nwl Bu`KIAW, sbr
Sukr nwl svw 2 mx pIs ky isdk inBw rhIAW mwvW[
q`qkrw
prmpUjnIk gurmuiK snmuK DMn bwbw dIp isMG swihb jI! hux Awpxw sIs qlI ’qy r`K ky,
m`cdy Drm X`uD c, sRI hirmMdr swihb jI ’qy cV@ ky Awey zwlmW dy f`kry 2 kr rhy hn[
DMn bwbw mnI isMG swihb jI! prmpUjnIk siqgurU swihbwn jI dy ipAwr siqkwr ismrn c
lIx hux bYT rhy hn, zwlm hux Awp jI dw bMd 2 k`t rhy hn[
q`qkrw
DMn ShId bwbw s`uKw isMG bwbw mihqwb isMG swihb jI! Aiq pwpI ivkwrI hMkwrI m`syrMGV dw
hMkwrI isr, hux v`F rhy hn[ isr v`F ky, brCy ’qy tMg ky, GoiVAW ’qy Asvwr, b`uFy jOhV nUM jYkwry
g`jwauNdy iljw rhy hn[
DMn bwbw jorwvr isMG swihb jI, DMn bwbw &qyh isMG swihb jI! ijauNidAW 2 nUM hI, srihMd
ivKy, zwlm zulmI kMD dI nINh c, hux KVy@ krky, au~pr kMD icx rhy hn[ vyprvwhI nwl jYkwry
g`jwauNidAW dy, sIs auqwry jw rhy hn[
q`qkrw
DMn bwbw mqIdws swihb jI! cWdnI cONk id`lI ivKy, sMq doKI zwlm, AwpjI nUM hux iq`Ky Awry nwl
cIr rhy hn[ ipAwrI is`KI qy s`cy siqgurW leI, Awpxw qn hux icrvw rhy hn[
DMn bwbw idAwlw swihb jI! cWdnI cONk id`lI ivKy, sMq doKI zwlm, Awp jI nUM hux, dyZ ’c aubwl
rhy hn[
q`qkrw
DMn bwbw bic`qR isMG swihb jI! siqgurU swihb jI dI b^SIS nUM pRwpq ho ky, GoVy ’qy Asvwr
jsvwrIAW dy SrwbI hwQI dIAW qvIAW, siqgurW dI b^SI nwgxI nwl, hux ivMn@ rhy hn[
DMn bwbw grjw isMG boqw isMG jI! hux cV@ ky Awey zwlmW dy f`kry kr rhy hn, jYkwry gjwauNidAW
ShIdI pw rhy hn[ sUrw. so pihcwnIAY; ju lrY. dIn ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU n CwfY Kyqu]
q`qkrw
q^q sRI dmdmw swihb jI ivKy swihb sRI gurU goibMd isMG swihb jI BweI mnI isMG swihb jI qoN
vwihgurU siqgurU gRMQ swihb jI ilKvw rhy hn[
prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI, sMq krqwr isMG swihb ^wlsw jI qoN gurbwxI
sux rhy hn[
q`qkrw
bwlwn bwl] prmpUjnIk vwihgurU mIrI pIrI dy mwlk
siqgurU hrgoibMd swihb mhwrwj jI[
prmpUjnIk vwihgurU mh`lw pMjvW jI, sRI rwmsr swihb jI ivKy, BweI gurdws swihb jI qoN
siqgurU gRMQ swihb jI ilKvw rhy hn[
q`qkrw
prmpUjnIk bwbw GneIAw swihb jI, sMq doKI mhW hiqAwirAW nUM
pwxI iplw rhy hn Aqy mlm p`tI kr rhy hn[
prmpUjnIk vwihgurU mh`lw qIjw jI, ivAws dirAw coN jl Br rhy hn,
vwihgurU mh`ly dUjy jI dy ieSnwn leI[
q`qkrw
poh dI TMFI Twr rwq c, prmpUjnIk mwqw gUjrI kOr jI, Coty swihbzwidAW smyq phwVI rsqy,
gMgU dy Gry jw rhy hn[
DMn vwihgurU! pMj ipAwry jI, siqgurU swihb jI nUM, hux Awpxy inrml prmpiv`qr SuB s`cy su`cy au~cy
mhwn blvwn sIs, Bytw kr rhy hn, au~cy ru`qby pw rhy hn, s`cy pwiqSwh jI qoN AMimRq Ck ky, s`cy
pwiqSwh jI nUM AMimRq Ckw rhy hn[
q`qkrw
BweI subyg isMG BweI Swhbwz isMG jI siqgurW dy ipAwr siqkwr c hux crKVIAW ’qy cV@ rhy hn[
q`qkrw
sRI hirikRsn iDAweIAY ijsu if`Ty sB duK jwie]
pihlw mrxu kbUil jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw kI ryxukw qau Awau hmwrY pwis] vwihgurU mh`lw
dsvW jI, q^q sRI kysgVu swihb jI ivKy sIs mMg rhy hn
prmpUjnIk siqgurU hirrwie swihb jI- Arjn hirgoivMd nUM ismrO sRI hirrwie]
Drm hyq; swkw ijin kIAw] sIsu dIAw; pru. isrru n dIAw]
ijih ibiKAw sglI qjI lIE ByK bYrwg] khu nwnk sunu ry mnw iqh nr mwQY Bwgu] prmpUjnIk
bRhmigAwnI sgl kI rInw] pUrn vYrwgI sRI dmdmI tkswl dy igAwrvyN muKI pUrn sMq suMdr isMG
swihb jI iBMfrWvwly
DMn bwbw Swm isMG jI AfxSwhI jI ny 70 swl sRI hirmMdrswihb jI ivKy qVky svw do vjy AMimRq
kIrqn kIqw, iek idn vI nwgw nhIN pwieAw
sRI nwnk; AMgid kir mwnw] Amrdws; AMgd pihcwnw]
Amrdws; rwmdws khwXo] swDin lKw; mUV nih pwXo]
prmpUjnIk gurU jI dy AnMin syvk bwbw bu`Fw swihb jI, mwqw gMgw jI nUM vr b^S rhy hn
<> siqgur pRswid]
vwihgurU jI kw ^wlsw! vwihgurU jI kI &qyh]
sB isKn ko hukm hY; gurU mwnIE grMQ]1]) pIaU dwdy kw; Koil ifTw Kjwnw] qw
myrY min; BieAw inDwnw]1] prm pUjnIk gurU pMQ jI kI jIq[ (<>) swihb jI dw Su`D
aucwrn, ie`kEAMkwr, Su`D pkwau pV@ ky bwr bwr) ihMdU qurk koaU, rwPjI iemwmswPI;
mwns kI jwq sBY, eykY phcwnbo]) Avil Alh nUru aupwieAw; kudriq ky sB bMdy] eyk
nUr qy.sBu jgu aupijAw; kaun Bly.ko mMdy]) ^wlsw myro; 1ipMf2 prwn] ^wlsw myrI; jwn
kI jwn] (1sRIr, 2ijMd) ikRpwvMq ^wls sgl; qh pRswid BXo 1gOr] moih sy rMk AnwQ
jg; Btkq iPrq kror] (1v`fy) mo gRih mY.qn qy mn qy; isr lau Dn hY; sBhI ienhI
ko]) ienhI kI ikRpw ky, sjy hm hY; nhI mo sy grIb kror pry]) jau qau; pyRm Kylx kw
cwau] isru Dir qlI; glI myrI Awau] iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY; kwix n kIjY])
ggn dmwmw bwijE; pirE nIswnY Gwau] Kyqu ju mWifE sUrmw; Ab jUJn ko dwau]1] sUrw
so pihcwnIAY; ju lrY dIn ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU n CwfY Kyqu]
lyKk pRkwSk-
dmdmI tkswl dy bwr@vyN, qyrvyNmuKI, bRhmiv`idAw dy dwqy, pMQrqn, bRhmigAwnI kY;
grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw] pUrn praupkwrI pUrn bRhm-igAwnI
s`cKMfvwsI prmpUjnIk sRI mwn sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw, sMq krqwr isMG
swihb ^wlsw jI dy s`cy praupkwrI crn-kmlW dy, hir hir myil myil jn swDU; hm swD
jnw kw kIVw] Anuswr in`ky kIVy ikRm, sB dI crn-DUV,
dwsndws crn isMG aur& jsvMq isMG ipMf dwauDr, (mogw)
jvwhrisMG ipMf cimMfy (luiDAwxw) pMjwb Bwrq[
3 q`qkrw
pihlw mrxu kbUil;jIvx kI Cif Aws]hohu sBnw kI ryxukw;qau Awau
hmwrY pwis])qU cau sjx mYifAw;fyeI issu auqwir]nYx mihMjy qrsdy;kid psI
dIdwru] )kbIr.jau quih swD iprMm kI;sIsu kwit kir goie]Kylq Kylq hwl
kir;jo ikCu hoie q hoie])mrxu muxsw sUirAw.hku hY;jo hoie mrin prvwxo])sBu
idnsu rYix.dyKau guru Apunw;ivic AKI.gur pYr DrweI])swgr myr auidAwn
bn;nv KMf bsuDw Brm]mUsn pRym iprMm kY;gnau eyk kir krm])jau qnu
cIrih;AMig n morau]ipMfu prY;qau.pRIiq n qorau])jo gur dIsY isKVw;iqsu iniv
iniv lwgau pwie jIau]) gurisKW kI hir.DUiV dyih;hm pwpI BI giq
pWih])jnu nwnku. DUiV mMgY iqsu gurisK kI;jo Awip jpY.Avrh nwmu
jpwvY])schu ErY sBu ko;aupir scu Awcwru])scu suhwvw kwFIAY;kUVY kUVI soie]
nwnk.ivrly jwxIAih;ijn scu plY hoie])hIxau nIcu krau bynµqI;swcu n Cofau
BweI]nwnk.ijin kir dyiKAw;dyvY miq sweI])kUV inKuty. nwnkw;EVik sic
rhI]{dyh isvw br moih iehY;suB krmn qy.kbhUM n tro])kir mn myry;siq
ibauhwr]Anuswr ieh prmpiv`qR poQIAW pUrn siqkwr sihq bhu igxqI ’c
sMBwlo.pUrn pyRm sihq pV@o,ds^q krw ky.Ardwis krky,pRymIAW nUM pV@n nUM idMdy
lYNdy rho[ieh SuB ie`Cw r`KxI ik gurU jI dw srb`q dy Bly dw miq.KMf bRhmMf
’c &Yly[A`gy pV@n nMU kho.pRymI s`jx.bhu igxqI ’c mu`l lY ky.A`gy vMfx
jI.AnMq puMn.gurU jI dI ^uSI dIAW l`KW pwiqSwhIAW pRwpq krn[XQw:-lK
KusIAw pwiqswhIAw;jy siqguru ndir kryie]inmK eyk.hir nwmu dyie;myrw mnu
qnu sIqlu hoie])ivic dunIAw;syv kmweIAY]qw drgh bYsxu pweIAY]khu nwnk
bwh lufweIAY]} Awip nrwiexu.klw Dwir;jg mih prvirXau]inrMkwir Awkwru
joiq;jg mMfil kirXau]
4 q`qkrw
q`qkrw sRI suKmnI swihb jI
aUVw.prmpUjnIk poQI ’c vrqy icMn@ inSwn[
AYVw. ieh sRb ivAwpI mhW mhW ivsmwd prmwrQ pUrn pRym sihq
bwr 2 pV@o suxo jI[
nM. pRkrx pMnw
1. prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd Ajpwjwp Anqklwvwn 18
smrpx[
2. gur nwnk dyv goivMd rUp]) pRgtu sgl hir Bvn mih;jnu nwnku gur 22
pwrbRhm]) pwrbRhm pUrn gurdyv]jI qoN s`cy ivsmwd vwihgurU nwm
jI dI dwsn dws kUkr dI jwcnw[
3. gur AMimRq iBMnI dyhurI;prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb 23
jI dy prmpiv`qR sRI stIk swihb jI dI mhwn au~cI s`cI sRb`q dy Bly
dI SuB syvw krn bwry AiqAMq gRIbI inmRqw pRym sihq pRym bynqI
mwieAw sPlI krn bwry[
4. pUrn gurU jI dI SuB s`cI s&l syvw krn vwly gurU ihq kurbwn hox 24
vwly 24 Amr ShIdW,pRymIAW dy Amolk idRStWq[
5. prmpUjnIk s`cy ipqw vwihgurU jI dy ArQ ShIdI jwp mh`lw nOvW 27
jI[nwnk dws;sdw kurbwnI] Anuswr DMn hn DMn hn DMn hn
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI dI AduqI Amr
At`l ShIdI dw jwp[
6. prmpUjnIk pUrn bRhmigAwnI bwbw gu`dV isMG swihb jI 27
prmpUjnIk ShId BweI jyTw jI,BweI iprwxw swihb jI BweI bihlo
swihb jI ny pUrn pRym cwA nwl inSkwm syvw krnI[
7. prmpUjnIk s`cy siqgurW ArQ SuB s`cI syvw mwieAw sPlI krn 29
leI pRym bynqI[
8. prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb jI ^wlsw jI ny,pUrn 31
siqgurU gMRQ swihb jI dy mMglW dI SuDweI krwauxI[
9. nwmu Amolku rqnu hY;pUry siqgur pwis]siqgur syvY ligAw; 32
5 q`qkrw
kiF rqnu dyvY prgwis]s`cy pwiqSwh jI dI SuB s`cI syvw k
rky,DnvMq kulvMq,pUrn sMq piqvMq imlKvMq sIlvMq s`cy mhMq
BgvMq bnxgy jI[
10. vwihgurU gurpRswid]pRsMsw p`qR ’c,vifAweI dy iqAwg dI srb 32
ivAwpI mhW mhW ivsmwd is`iKAw pV@o[
11. vwihgurU gurpRswid]BUimkw]mokau Dwir ik®pw.jgjIvn dwqy;hir sMq 34
pgI ly pwvY]hau kwtau.kwit bwiF isru rwKau;ijqu nwnk sMqu ciV
AwvY]dy mhW mhW ivsmwd ArQ[
12. prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI ny mhwn ikRpw 35
krky,dwsn dws nUM ilKweI bwr Aqy hor prmpiv`qR SuB Amolk vr
b^Sxy[
13. prmpUjnIk mhWpurSW ny Awp,pMjW isMGW nUM,prmpUjnIk s`cy siqgurU 39
vwihgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy swhmxy iljw ky,rom 2 krky
ivsmwd srb ivAwpI pRym inmRqw gRIbI siq sMqoK pUrn iekwgRqw
Ajpw jwp’c lIxqw sihq Ardws krnI[
14. prmpUjnIk sMq bwbw krqwr isMGjI ^wlsw jI dw vwihgurU gurU gRMQ 40
swihb jI stIk ilKx dw idRV sMklp[
15. prmpUjnIk siqgurU swihbwn jI dw pUrn vYrwgmeI AduqI Amr 40
s`cI ju`go ju`g At`l ShIdI jwp,vwihgurU mhW 2 ivsmwd ArQ[
16. vwihgurU ArQ:-kljuig.jhwju Arjunu gurU;sgl isRis† lig.ibqrhu]) 41
jp´au ijn@ Arjun dyv gurU;iPir sMkt join grB n AwXau])Drin
ggn nv KMf mih;joiq sÍrUpI rihE Bir]Bin mQurw.kCu Bydu
nhI;guru Arjunu prqK´ hir]prm pUjnIk mh`ly pMjvyN swihb jI dw
pUrn vYrwgmeI ShIdI pRsMg[
17. mUriq pMc pRmwx purKu; guru Arjunu. ipKhu nXx]1]) pwrbRhm pUrn 64
gurdyv] prm pUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv
swihb jI dI prm vYrwgmeI ShIdI dy, pUrn
6 q`qkrw
Agm AgwD vYrwgmeI js jwp AsqoqR duAwrw, vwihgurU gurmMqR
hY;jip haumY KoeI[ vwihgurU mMqR jI dy ArQ pV@o jI[
18. vwihgurU]prmpUjnIk s`cy siqgurU pMjvyN pwiqSwh jI ny Asih Akih 78
kSt shwridAW sIs vwridAW ienW@ bcnw nMU kmwieAw hY[qY swihb
kI bwq ij AwKY;khu nwnk.ikAw dIjY]sIsu vFy kir.bYsxu dIjY;ivxu
isr.syv krIjY]ikau n mrIjY,jIAVw n dIjY;jw shu BieAw
ivfwxw]dy ivsmwd ArQ hn[
19. vwihgurU]gur nwil quil.n lgeI;Koij ifTw bRhmMfu]nwmu inDwnu. 79
siqguir dIAw;suKu nwnk.mn mih mMfu])gurdyv siqguru pwrbRhmu
prmysru; gurdyv nwnk hir nmskrw])vwhu vwhu bwxI inrMkwr
hY;iqsu jyvfu, Avru n koie])bysumwr AQwh,Agnq
AqolY]prmpUjnIk DMn vwihgurU ju`go j`ug At`l gurqw ibrwjmwn s`cy
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dw rsmeI ipAwrw AsqoqR[
20. prmpUjnIk XoDy ShId bwbw gurbKS isMG (bMdw isMG bhwdr jI)dI 92
mhwn dlyr kurbwnI ShIdI dy prmpiv`qR idRStWq duAwrw kbIr.jau
quih swD.iprMm kI;sIsu kwit kir goie]Kylq Kylq hwl kir;jo ikCu
hoie q hoie]dy Amolk mhW ivsmwd ArQ[
7 q`qkrw
23. vwihgurU mh`ly qIjy jI dy siqpRq`gI hox dy srb ivAwpI mhW ivsmwd 106
kOqk[
24. byd purwn;isMimRiq suDwK´r]kIny rwm nwm;iek AwK´r] iknkw 110
eyk;ijsu jIA bswvY]qw kI mihmw;gnI n AwvY]cONh qukW dy ArQ
sRb ivAwpI mhW mhW ivsmwd hn[
25. pRB kY ismrin;dusmnu trY]’qy swKI prm pUjnIk pUrn guris`K,v`fy 115
ibbykI iqAwgI vYrwgI mhwn praupkwrI DIrjDwrI,gurU pRmysr jI dy
prmpiv`qR SuB s`cy im`Ty crn-kmlW dy AinMn Bgq,bRhmigAwnI
sgl kI rInw]DMn bwbw krm isMG jI hoqI mrdwn vwilAW dI[
26. pRB kY ismrin;iriD isiD nau iniD]’qy swKI BweI rUpcMd jI[1iriD 118
2
isiD 3nau 4iniD dy ArQ[
27. pRB kau ismrih;sy praupkwrI]’qy swKI,bRhmigAwnI kY grIbI 129
smwhw] bRhmigAwnI praupkwr aumwhw]1AinMn gurU Bgq mhwn
praupkwrI bRhmigAwnI;sgl kI rInw]BweI l`Dw jI[ 68 aUVw.hir
ismrin;Bey isD jqI dwqy])1ivSw nON pRkwr pV@o gurpRswid iqAwgo.
28. aUVw. hir ismrin: Bey isD jqI dwqy]) 1ivSw nON pRkwr pV@o 144
gurpRswid iqAwgo
dUjy AstpdI jI
29. prmpUjnIk vwihgurU mh`lw pMjvW jI ShIdI jwp mhwn mhwn 148
praupkwr hI praupkwr[
qIjy AstpdI jI
30. bhuqu isAwxp;jm kw Bau ibAwpY]swKI A&lwqU jI[ 185
cOQy AstpdI jI
31. ijin kIAw.iqsu cIiq rKu;nwnk.inbhI nwil]1]’qy swKI gurmuiK 200
snmuK Bgq jYdyv swihb jI[
32. jw kY AMqir;bsY pRBu Awip]nwnk qy jn;shij smwiq]5]’qy 215
vwihgurU jI dy srgun Avqwr mh`ly nOvyN jI dI,sRb ivAwpI ivsmwd
pUrn vYrwgmeI mhwn DIrjDwrI mhwn praupkwrI ShIdI pRsMg
duAwrw shij AvsQw dw Amolk idRStWq[
8 q`qkrw
33. iqlk jM\U;rwKw pRB qw kw]kIno bfo;klU mih swkw] mhW 2 218
vYrwgmeI ArQ pV@o[
34. prmpUjnIk Awid scu;jugwid scu]hY iB scu;nwnk hosI iB scu]1] 221
Ajpw jwp Akwl purK jI v`loN m`hly nOvyN jI dI sRb ivAwpI mhW
ivsmwd mihmw[
pMjvyN AstpdI jI
35. ijs kI bsqu;iqsu AwgY rwKY]pRB kI AwigAw; mwnY mwQY]aus qy 237
caugun;krY inhwlu]nwnk swihbu;sdw. dieAwlu]2] swKI:-siqgur
AwgY sIsu Byt dyau;jy siqgur swcy BwvY])nwnk.syvku soeI AwKIAY; jo
isru Dry auqwir])qnu mnu Dnu sBu.sauip gur kau;hukim mMinAY
pweIAY]Anuswr DMn bwbw ngwhIAw isMG jI[
36. dUjI swKI:-AMimRqDwrI pRymx v`fBwgx isMGxI jI[ 238
37. imiQAw qn;nhI praupkwrw]pUrn praukwrI mhwqmw jI dy praukwr 247
dw idRstWq[
38. KMf bRhmMf byAMq;auDwrxhwirAw]qyrI soBw quDu;scy myry ipAwirAw] 248
vwihgurU mh`ly dsvyN jI ny mhW mhwn praupkwr krny[
39. vwihgurU]prmpUjnIk mhwn praupkwrI pUrn sMq bwbw Aqr isMG 248
swihb jI msqUAwxy vwilAW ny,imiQAw qn;nhI praupkwrw]qoN SuB
is`iKAw lYxI[
40. so syvku;ijsu ikrpw krI]inmK inmK;jip nwnk hrI]8]5]do qukW 258
dy ArQ sRb ivAwpI mhW mhW ivsmwd hn[
CyvyN AstpdI jI
41. ijh pRswid;qyry sgl iCdR Fwky]mn srnI pru;Twkur pRB qw 269
kY]swKI:-pVdw Fkx vwly dw,gurU jI pVdw Fkdy hn[
s`qvyN AstpdI jI
A`TvyN AstpdI jI
42. bRhmigAwnI kY;DIrju eyk]ijau bsuDw.koaU KodY;koaU cMdn lyp] do 317
qukW dy ArQ sRb ivAwpI mhW mhW ivsmwd hn[
9 q`qkrw
43. bRhmigAwnI kI;sB aUpir mieAw]bRhmigAwnI qy; kCu burw n 328
BieAw]’qy swKI prmpUjnIk pUrn bRhmigAwnI gurmuiK
ipAwry,bRhmigAwnI;sgl kI rInw]BweI mihMgw swihb jI[
44. bRhmigAwnI.praupkwr aumwhw]bRhmigAwnI kY;grIbI smwhw] swKI 333
lUM 2 krky gRIbI ’c lIx mhwn praupkwrI DIrjDwrI pUrn
bRhmigAwnI sMq bwbw krm isMG swihb jI,sMq lwl isMG swihb jI
dI[
nOvyN AstpdI jI
45. pr iqRA rUpu;n pyKY nyqR]swKI prmpUjnIk bRhmigAwnI kY;grIbI 353
smwhw]bRhmigAwnI;praupkwr aumwhw])pUrn bRhmigAwnI r`b rUp
Bgq sUrdws swihb jI[prwieAw rUp dyKxo bcx leI,b`icAW nUM SuB
aupdyS dyx leI br zrUr hI pV@o.
46. {gur pRswid ibiKAw prhrY]swKI ie`k swaU jI dI[ 358
47. ry mn;AYso kir sMinAwsw]dy ArQ[ 88.1ds ieMdRy:-pMj igAwn 359
ieMdRy[
48. ds ieMdRy:-pMj igAwn ieMdRy 362
49. kwhU Pl kI;ieCw nhI bwCY]kyvl Bgiq;kIrqn sMig rwcY]swKI:- 364
prmpUjnIk pUrn sMq bRhmigAwnI;sgl kI rInw]bwbw Swm isMG
swihb jI[
50. mn qn AMqir;ismrn gopwl]sB aUpir;hovq ikrpwl] ie`k v`F 364
Kwxy dI tUk)
51. pRB kI AwigAw;Awqm ihqwvY]swrI pauVI dy ArQ sRb ivAwpI mhW 376
mhW ivsmwd hn[
dsvyN AstpdI jI
igAwrvyN AstpdI jI
52. krx dw inrnw pV@o 407
bwrvyN AstpdI jI
53. {ibnw sMqoK;nhI koaU rwjY]swKI:-rwjn ky rwjw mhwrwjn ky 439
mhwrwjw; gurU goivMd isMMG jI[)
10 q`qkrw
qyrvyN AstpdI jI
54. sMq jI dy ds ArQ pV@o[ 454
55. sMq doKI.Akwl purK jI dw doKI hY[sMq ikRpwl;ikRpw jy krY]dy ArQ 459
ivSyS hn[
56. nwnk sMq sMig;inMdku BI qrY]1]’qy swKI:-ikRpwl sMqW ny pwpx 463
ginkw auDwrnI)
57. sMq doKI kw;Qwau ko nwih]nwnk sMq BwvY;qw Eie BI giq 468
pwih]2]’qy swKI:-gurmuiK nyk swaU Bgq AMbrIk jI[
58. pyRmw-BgqI dy SuB gux) 469
59. sMq kw inMdku;prmysuir mwrw]’qy swKI:-DMn prmpUjnIk vwihgurU 471
s`cy siqgurU sRI gurU dsvyN pwiqSwh jI[
cODvyN AstpdI jI
60. mwnuK kI tyk;ibRQI sB jwnu]’qy swKI:-nyk swaU gurmuiK ipAwry 487
bwlk jI)
61. (cilqu imlvW polw)nh ikCu jnmY;nh ikCu mrY]Awpn cilqu;Awp 514
hI krY] AibnwsI dy ArQ ivSyS hn[
pMdRvyN AstpdI jI
62. tUtI;gwFnhwr goupwl]’qy swKI[qU siqguru.chu jugI;Awip Awpy 527
prmysru])cojI myry goivMdw.cojI myry ipAwirAw;hir pRBu myrw cojI
jIau]siqgurU mh`lw dsvW jI)
63. ijau AMDkwr;dIpk prgwsu]gur drsnu dyiK;min hoie ibgwsu]’qy 538
swKI:-prmpUjnIk pUrn sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI[
64. Aink ibGn qy;swDU rwKY]hir gun gwie;AMimRq rsu cwKY]’qy 549
swKI,gurmuiK ipAwry BweI jogw isMG swihb jI[[
65. imrqk kau;jIvwlnhwr]swKI:-sRI gurU goivMd isMG jI Kwlsw jI[ 553
soLvyN AstpdI jI
66. rUpu n ryK,n rMgu ikCu;iqRhu gux qy,pRB iBMn]pyRm pRcwr:- 559
67. ie`k pwsy rUp rMg nhIN ikhw hY,dUjy pwsy srbI rMgI rUpI qUM hY;ikhw 560
hY?
11 q`qkrw
68. iqsih buJwey nwnkw;’qy swKI:-prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU 562
goibMd isMG swihb mhwrwj jI)
69. hrn Brn;jw kw nyqR Poru]iqs kw mMqRü;n jwnY horu]’qy swKI siqgurU 572
goivMd isMG jI[
sqwrvyN AstpdI jI
70. sRIcMd jI ny aucwry n kho[ 600
71. Twkur kw syvku;AwigAwkwrI]Twkur kw syvku;sdw pUjwrI]qy swKI:- 613
vwihgurU gurU pRmysr jI dy AwigAwkwrI AnuswrI,gurmuiK snmuK isMG
swihbwn BweI vIr isMG BweI DIr isMG jI[
72. Twkur ky syvk kY;min prqIiq]swKI gurmuiK scI AwskI;ijqu pRIqmu 617
scw pweIAY]Anuswr srdwr muhMmdb^S jI ny AQwh SrDw syvw
kurbwnI krky,prm pUjnIk mh`ly nOvyN jI dI mhW ivsmwd pRsMnqw
lYxI)
73. Awvnu jwnu;n hovI qyrw]nwnk.iqsu jn ky;pUjhu sd pYrw] 8]17] 635
’qy gurU ihq kurbwn hox vwly s`icAwry ipAwry gursyvkW
pRymIAW’coN,bIbI Srn kOr jI dI mhwn kurbwnI[
ATwrvyN AstpdI jI
74. siqguru;isK ky bMDn kwtY]gur kw isKu;ibkwr qy hwtY]’qy swKI:- 643
prmpUjnIk prm ShId BweI sMq rwm swihb jI[
75. nwnk.siqguru isK kau;jIA nwil smwrY]1]Amolk idRStWq mh`lw 647
dsvW jI:-
76. syvw krq;hoie inhkwmI]iqs kau;hoq prwpiq suAwmI]’qy swKI 652
prm pUjnIk prmvIr prm ShId BweI mohn qy gopwlw swihb jI[
77. qpiq mwih;TwiF vrqweI]Andu BieAw;duK nwTy BweI]swKI vwihgurU 664
s`cy siqgurU sRI gurU goibMd isMG swihb mhwrwj jI[
au~nIvyN AstpdI jI
78. swiQ n cwlY,ibnu Bjn;{Bjn ArQ smJx leI pyRm vIcwr) 675
79. Aink aupwvI;rogu n jwie]rogu imtY;hir AvKDu lwie]swKI.gurmuiK 680
BweI pyRmw jI[
12 q`qkrw
80. hux dy smyN gurqw ibrwjmwn,hy gurU pRmysr jI!Awp jI dy prmpiv`qR 686
SuB s`cy im`Ty mhwn praupkwrI DIrjDwrI inrMkwrI inRibkwrI
crnkmlW’qy m`Qw r`K ky,gRIb kUkr dws dI pyRm bynqI hY,dwsn dws
dw jMmx mrn ikvyN imty jI?
vIhvyN AstpdI jI
81. vwihgurU gurmiq Anuswr nON pRkwr dI pRymw-BgqI bhuq hI vDIAw[ 701
82. hor nON pRkwr BgqI) 704
83. pRymw-BgqI krn bwry m`KIAW dy idRstWq duAwrw SuB is`iKAw[ 719
84. hm inrgunIAwr;nIc Ajwn]nwnk.qumrI srin;purK 727
Bgvwn]7]Amolk bcnW nUM kmwaux bwry,gurU pRmysr jI mh`ly pMjvyN
jI dI ivsmwd Amolk swKI[
ie`kIvyN AstpdI jI
85. prmpUjnIk ipAwry pRIqm vwihgurU inrgunu srgunu jI dI eykqw dy 735
ArQ smJx leI pyRm vIcwr nmskwr)
bweIvyN AstpdI jI
86. jIA jMq ky Twkurw;Awpy vrqxhwr] prmpUjnIk gurqw ibrwjmwn 778
s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI AnMq nmskwr sihq hux,jIA jMq
ky Twkurw;vwihgurU mh`ly pMjvyN jI dI Agm Apwr mihmw &urmw rhy
hn[
87. so mUAw;ijsu mnhu ibswrY]vwihgurU jI Apxy ipAwry bwlk jI nMU nhIN 786
ivswrdy,jo,sdw sdw iehu BUlnhwru]hY[ 128.AMqrjwmI;rihE
ibAwip]’qy Aink nmskwr sihq srb ivAwpI ivsmwd pyRmmeI SuB
vIcwr[
88. AMqrjwmI; rihE ibAwip] ’qy Aink nmskwr sihq srb ivAwpI 789
ivsmwd pRymmeI SuB vIcwr[
89. {pRiqpwlY;jIAn bhu Bwiq]bwry srb ivAwpI ivsmwd pRymmeI SuB 790
ivcwr[
90. isr aUpir;TwFw guru sUrw]nwnk;qw ky kwrj pUrw]7]’qy sRb ivAwpI 803
mhW ivsmwd pRym vIcwr ie``k pRymI msqwny gurU pRymI jI dw idRstWq[
13 q`qkrw
91. Amr Bey;Amrwpdu pwieAw]’qy swKI:- gurmuiK honhwr bwlk DR¨ 808
Bgq jI [
qyeIvyN AstpdI jI
92. sloku]igAwn AMjnu.guir dIAw;AigAwn AMDyr ibnwsu])guru 811
Arjunu.Gir gur rwmdws;Bgq auqir AwXau]prmpUjnIk mh`ly pMjvyN
jI ny,vwihgurU mh`ly cOQy jI dI pyRmw-BgqI, pUrn pRp`kqw sihq idRV@
krnI, pyRmw-BgqI krn dw ipAwrw s`icAwrw prmpiv`qR SuB s`cw
aupdyS hY[
93. nau iniD;AMimRqu pRB kw nwmu]dyhI mih;ies kw ibsRwmu]Anuswr hr 820
dyhI’c srb ivAwpI mhW ivsmwd Ajpw jwp bwry pyRm vIcwr SuB
s`cI nmskwr[Ajpw jwpu n vIsrY;Awid jugwid smwie]cwr Amolk
mhW mhW ivsmwd idRStWq[
94. dUjw idRstWq:-Aink rUp iKn mwih;kudriq Dwrdw]Anuswr ie`k vwr 821
ivsmwd vwihgurU jI ny srgun Avqwr Dwr ky,Awpxy ipAwry sMqW
BgqW mhWpurSW nUM prm ipAwry drSn b^Sy[
95. byd purwn;isMimRiq mih dyKu]ssIAr sUr;nK´qR mih eyku]ivSyS mhW 2 828
ivsmwd ArQ[
96. bwxI pRB kI;sBu ko bolY]Awip Afolu n kbhU folY] SuB Amolk 829
idRStWq:-prm pUjnIk bRhmigAwnI sMq bwbw Aqr isMG swihb jI[
97. siq bcn;swDU siB khq]swKI:-prmpUjnIk gurbwxI rsIey mhwn 836
kIrqnIey pUrn mhWpurK BweI rxDIr isMG swihb jI[
98. hY nwnk nyr nyrI])hY inkty Aru Bydu n pwieAw])nyVy &urmw rhy 842
hn[ie`Qy kvn inkit;kvn khIAY dUir]&urmw rhy hn? au~qR[
99. AwigAw AwvY;AwigAw jwie]nwnk jw BwvY;qw ley smwie]6] ’qy 847
swKIAW Amr ShId gurmuiK ipAwry BweI swihb BweI bic`q RisMG
swihb ^wlsw jI,aun@W dy Brw sUrbIr blvwn jqI sqI inrmly,gurU
jI dy AnMin Bgq ipAwry BweI audy isMG swihb jI dy bhwdrI
kwrnwmy ShIdIAW[
14 q`qkrw
cOvIvyN AstpdI jI
100. pUry gur kw;suin aupdysu]srb ivAwpI ivsmwd pRymmeI SuB ivcwr 870
nmskwr swKI:-bwlwn bwl])dl BMjn guru sUrmw,vf joDw bhu
praupkwrI[prmpUjnIk vwihgurU mIrI pIrI dy mwlk,siqgurU
hirgoibMd swihb mhwrwj jI[
101. dUjI swKI inrivkwr vwihgurU mh`ly pihly jI kI[ 871
102. swvDwn eykwgr cIq]quk ’qy mUV ibRqI,pwmr ibRqI,ivKiCpq 891
ibRqI,AnuruD ibRqI,pMjvIN ibRqI:-swvDwn eykwgr cIq]
103. Kym sWiq;iriD nv iniD]srb ivAwpI ivsmwd pRymmeI SuB ivcwr[ 896
104. dUK rog;ibnsy BY Brm]1AwDI, 2ibAwDI,3aupwDI rog bwry pV@o jI[pMj 904
pRkwr dw Brm[
105. pUrn gurU jI dy crnkml c`t ky,mUMh ’c Gwh lY ky,gL’c p`lw pw 907
ky,isr Jukw ky muAw&I[
106. prmpUjnIk gurU pRymI gursyvkW dy SuB s`cy nwm[ 908
107. vwihgurU jI kw ^wlsw vwihgurU jI kI &qyh] sRI suKmnI swihb jI 909
kw ^wlsw,sRI suKmnI swihb jI dI &qyh dw ArQ ie`k hY[
q`qkrw sRI suKmnI swihb jI gurpRswid sMpUrnM[
15 q`qkrw
aUVw.vrqy icMn@ inSwn:- ijs inSwnI dw pqw n l`gy, aus inSwnI nMU kilk
krky, sRI poQI swihb ’coN k`F ky pV@n nwl inSw ho jwvygI[ keI koit; mwieAw
sRm mwih] sRm pUrw bol ky mwih kho, CyqI bolx nwl, ie`k mMmw rih jWdw hY,
pihly pd dI sMpUrnqw, Agly pd dy ArMB dy A`Kr, ie`ko hox ie`k A`Kr C`fxw
nhIN[ (prm+giq) +jm@W inSwnI.ArQ d`sx leI hY.(A-Dr) gurbwxI ’c lkIr,
aucwrn d`sx leI hY[ ADr pwT iek`Tw hY[ quk smwpqI qoN bMd brYkt) AglI
quk hor hY[ { }bRYkt’c pRym pRcwr hY[ ArQ igxqI leI 1.2.hY[ quk SurU’c()
bRYkt’c pwT d`sy hn[ ibMdI jW ADk lw ky bolo d`isAw hY, ieh bolx leI hY,
gurbwxI’qy ibMdI A`Dk nhIN ilKxy[ quk swhmxy() bRYkt AMk nhIN pV@ny[ quk
sMpUrnqw’qy] do h`dW hn[ quk ivcwly ieh; ArD ivSrwm hY[ ArD ivSrwm’qy
Tihrnw hY[ kyvl ArQ smJwaux leI, kOmy dI vrqoN kIqI hY, kOmy nMU jmkI kihMdy
hn[ kOmy’qy Tihrnw nhIN, ArQ smJx leI hY[ kOmy qoN pihly qy mgrly pd A`f
A`f pV@ny[ ibMdI.inSwnI TmkI hY, au~Qy Tihrnw nhIN, ArQ jnwaux leI hY[ ()
brYkt’c, gurbwxI jI hn, swhmxy ArQ hn, ie`k qoN v`D ArQW ’c kOmy pwey
hn[ ArQW ’c mihMgy pd hyTW lkIr.A`gy ArQ hn[ gurbwnI pd ’qy 1, 2 pw ky,
hyTW 1, 2 ArQ hn[ ienw@N- -inSwnIAW ’c, AMdrly vIcwr socxI hY[ ijvyN(-
A&sos lwhxq hY, au~cw AOhudw iqAwg ky, dws ny prwieAw Gr q`ikAw hY, ijs
dIAW s^q szwvW hn[ -) ArQ mgroN, pUrn gurU gurbwxI gurU jI dy prmwx hn,
mwno ieh prmpUjnIk DMn vwihgurU swihb, dsW pwiqswhW dI b^SI, gurU jI dI
mohr Bwv gurbwxI dy ArQ, gurbwxI jI hI hn, gurqw ibrwjmwn gurU jI.ArQ BI
Awp hI &urmwauNdy hn[ ij`Qy ie`k ArQ ip`CoN dUjw ArQ hovy, au~Qy AQvw jW vw hY[
ipCly smyN ’c bcn kridAW, ‘hY’ ‘hn’ hn, “”pu`Ty is`Dy kOmy hn[ ^uSI ZmI
sMboDn smyN !ivsmk hY[ pRSn inSwnI ?[ quk sMpUrnqw[ h`d, kOmy dI vrqoN BI
hY[ A`Dy rwry hyTW AONkV pUry i^Awl nwl pV@o[ vwriqk ’c A`Kr swhmxy 2, 3
Awaux, do jW iqMn vwr pV@nw[ vwihgurU 2, vwihgurU vwihgurU pV@nw[ }
AYVw. ieh sRb ivAwpI mhW mhW ivsmwd prmwrQ pUrn pRym sihq bwr
2 pV@o suxo jI:- {Aiq pRIqm.mn mohnw Gt sohnw; pRwn ADwrw rwm] suMdr soBw
lwl gopwl dieAwl kI; Apr Apwrw rwm] Anuswr AiqAMq ipAwry Akwl purK
jI nUM imlx dw, bhuq hI sOKw rwh, FMg poQI pV@ ky pRwpq kro[ pihlW iml ky
www.Gursevak.com 16 q`qkrw
bwr 2 poQI ’coN ArQ pV@o, rwq idn ie`k kr dyvo[ ArQ zbwnI kMT krky, ibnw
ArQ dyKx qoN vIcwro[ rwq idn ArQ vIcwr 2 ky, rMg mwx lvo[ XQw:- rMgu
mwix lY ipAwirAw; jw jobnu nau hulw] idn QoVVy Qky; BieAw purwxw colw]
}{prmpUjnIk gurqw ibrwjmwn s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI mhwrwj,
gurbwxI dy ArQ Awp hI b^Sdy hn, Awpxy pRymI jI dy lUM 2 ’c, gurbwxI jI Byj
ky, irdy ’coN muK ’c hr smyN AMimRq b^Sdy rihMdy hn[ gurmuiK; roim roim hir
iDAwvY]) pRB kY ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n pwr]
Anuswr Anhd Junkwr Ajpw jwp gurmuiK shj AvsQw b^S ky, rUp rMg qoN
inrlyp inrgun inrMkwr vwihgurU jI ’qy inscw Brosw b^S ky, inrgun srgun jI
dI eykqw Awpxy ipAwry syvk jI nUM b^Sdy hn[ hr pRkwr dI shwieqw r`iKAw
krdy hn[ prmpUjnIk siqgurU swihbwn, vwihgurU jI, sMqW mhW purKW nMU pUrn
Adb pUrn siqkwr sihq, bhu vcn, siqgurU swihb jI ny, sRb ivAwpI mhW
ivsmwd ikRpw krky Awp hI ilKvwieAw hY jI}
{sRI poQI swihb jI ’c ilKy, ^ws pRym ’c singD, pUrn pRym nmskwr sihq
pV@ny Xog pRkrx, gursbd ArQ:- prmpUjnIk siqgurU swihbwn dw, pUrn
vYrwgmeI sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anq klwvwn pUrn vYrwgmeI AsqoqR js Aqy
zrUr br zrUr hI pV@ny sunxy Xog sbd ArQ, au~pr q`qkrw dyK ky pV@o}
{prmpUjnIk siqgurU swihbwn mh`ly pMjvyN, mh`ly nOvyN jI dw, pUrn vYrwgmeI
ju`go ju`g At`l AduqI Amr s`cI ShIdI pRsMg, ShIdI jwp pV@o, rom 2 krky
nmskwr kro jI[ }{pUrn gurU gurqw ibrwjmwn siqgurU grMQ swihb jI dw sRb
ivAwpI mhW ivsmwd Anq klwvwn pUrn vYrwgmeI AsqoqR zrUr br zrUr hI pVo@
suxo jI[ }{(id`lIis) iqlk jM\U; rwKw pRB qw kw] kIno bfo; klU mih swkw]
swDin hyiq; ieqI ijin krI] sIsu dIXw; pru sI n aucrI] 13] Drm hyq; swkw
ijin kIAw] sIsu dIAw; pru.isrru n dIAw] nwtk cytk; kIey kukwjw] pRB logn
kh; Awvq lwjw] 14] dohrw] TIkir Poir idlIis isir; pRB pur kIXw pXwn]
qygbhwdr sI ikRAw; krI n iknhUM Awn] 15] qygbhwdr ky clq; BXo jgq ko
sok] hY hY hY sB jg BXo; jY jY jY surlok] 16] prmpUjnIk siqgurU mh`ly nOvyN jI
dI kurbwnI.mh`ly dsvyN jI dI aucwrI bwxI dy ArQ, jw kY AMqir; bsY pRBu Awip]
www.Gursevak.com 17 q`qkrw
nwnk qy jn; shij smwiq] 5] dy ArQW qoN mgroN pV@o jI[ ienW@ nMU ArQW sihq
zbwnI kMT krky hr smyN pV@dy rho jI}
{bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw])
bRhmigAwnI; sgl kI rInw] pUrn bRhmigAwnI, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
gRMQ swihb jI dy ilKwrI mhwn praupkwrI DMn BweI gurdws swihb jI, Awpxy
AqI ipAwry Bwxjy vwihgurU mh`ly pMjvyN jI dI, vYrwgmeI AduqI ShIdI bwry
&urmwauNdy hn:- rihdy guru drIAwau ivic; mIn kulIn hyqu inrbwxI[ sMpUrn
pauVI dy mhW vYrwgmeI ArQ, mh`ly pMjvyN jI dy vYrwgmeI AduqI ShIdI pRsMg qoN
mgroN ArQW sihq cyqy krky, iml ky vwr 2 vIcwr ky, ArQW’c mn lw ky, hr
smyN gw sux suxw nmskwr krky inrgux bRhm jI ’c sdw leI lIx ho jwau
jI}{pRB kI AwigAw; Awqm ihqwvY] swrI pauVI dy mhW ivsmwd ArQ
pV@ojI}{iknkw eyk; ijsu jIA bswvY] qw kI mihmw; gnI n AwvY] }{nhI quil;
rwm nwm bIcwr] nwnk gurmuiK nwmu; jpIAY iek bwr] }{swD kY sMig; nhI kCu
Gwl] drsnu Bytq; hoq inhwl] }{srb inDwn; jw kI idRstI mwih] purb ilKy
kw; lhxw pwih] }{nIkI kIrI mih; kl rwKY] Bsm krY; lskr koit lwKY]
}{ie`kIvIN AstpdI dy ArQ ivSyS mhwn, mhwn hI mhwn hn[ prmpUjnIk
ipAwry pRIqm vwihgurU inrgunu srgunu jI dI eykqw dy ArQ smJx leI, pyRm
pRcwr nmskwr ie`kIvIN AstpdI dy AwrMB ’c pV@o jI[ {prmpUjnIk vwihgurU jI,
inrMkwr nwm dy ArQ pV@o}
1.prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd Ajpw jwp Anqklwvwn smrpx:-
prmpUjnIk Anqklwvwn pUrn myhrvwn bRhm srUp siqgurU swihbwn jI ny,
Akwl purK jI dw Bwxw hukm im`Tw mMnidAW, zwlmW dy zulm krn qoN, au~bldI
dyZ ’c bYTx, m`cdI loh ’qy KV@n, sIs kurbwn krn, srbMs vwrn, Akwl purK
jI dI pUrn pRymw-BgqI sihq nwm jpx jpwaux, klju`gI jIAW nUM gurmiq
mrXwdw SuB s`cw su`cw inrivkwr inrml gurmuiK Drm b^Sx vwlI, prm s`cI
su`cI au~cI gurmuiK krnI kmweI kurbwnI Awp kIqI, Awpxy ipAwry gursyvkW qoN
krvweI[ sMswr nUM ju`go ju`g At`l sdw gurqw ibrwjmwn vwihgurU nwm siqgurU gRMQ
swihb jI b^Sy hn[ prmpUjnIk Anqklwvwn pUrn myhrvwn bRhm srUp, vwhu
vwhu siqgurU swihbwn jI, Akwl purK jI nUM rom 2 krky nmskwridAW
www.Gursevak.com 18 q`qkrw
iDAwauNidAW jpidAW ArwDidAW, is`K is`KxIAW &OzW ^zwny, Awpxw Awp sB ku`J
kurbwn krn rUp, sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anqklwvwn smrpx kr rhy hn[
XQw:- srgun inrgun inrMkwr; suMn smwDI Awip] Awpn kIAw nwnkw; Awpy hI
iPir jwip] 1]) jl Ql mwhy; Awpih Awp] AwpY jphu; Awpnw jwpu]) srb
klw BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr]) sBnI QweI; rivAw Awip] Awid jugwid; jw
kw vf prqwpu]) sBY Gt rwmu bolY; rwmw bolY] rwm ibnw; ko bolY ry] Anuswr ^udw
A`lh rwm goivMd vwihgurU gOf inrgun bRhm jI, Awpxy sMqW BgqW ShIdW gurSbdW
ArQW siqsMgqW srgun srUp KMf bRhmMf dy pswry smyq, Awpxw jwp hr smyN Awp
kridAW, Awps kau; Awpih Awdysu] vwlI AiqAMq au~cI s`cI su`cI Av`sQw’c,
siqgurU swihbwn jI nUM nmskwridAW, Awpxw koit bRhmMf dw pswrw hI, sRb
ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn smrpx kr rhy hn[ Awps kau; Awpih Awdysu])
duhw isirAw kw; Awip suAwmI] KylY ibgsY AMqrjwmI] Anuswr dohW qr&W qoN
ivsmwd ivgws Awpy dy iqAwg sihq, sRb ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn smrpx
ho irhw hY[
qyro kIAw.quJih ikAw Arpau; Anuswr Awp jI dw pYdw kIqw ikRm dwsn
dws, Awp jI dy, Aiq aUcw; qw kw drbwrw] AMqu nwhI ikCu; pwrwvwrw] Anuswr
s`cy su`cy au~cy dr dw sdw mMgqw hY, ies leI ies ny smrpx kI krnw hY?pr
ieh smrpx ieauN hY, ijvyN bwZ dy mwlk rwjy dI pRsMnqw lYx leI, mwlI inmwxw
bx ky, &u`l Arpy fMfauq kry, Awp ku`J BI n bxy[ kbIr.myrw muJ mih ikCu nhI;
jo ikCu hY so qyrw] qyrw quJ kau saupqy; ikAw lwgY myrw]) qnu mnu ArpY; hY iehu
ijs kw] Anuswr qn mn BwvyN vwihgurU jI dw hI hY, Pyr BI Arpxy krky, prm
pRsMn ho ky, caugxW inhwl kr idMdy hn[ XQw:- ijs kI bsqu; iqsu AwgY rwKY]
pRB kI AwigAw; mwnY mwQY] aus qy caugun; krY inhwlu] nwnk swihbu; sdw
dieAwlu] 2]
siqnwmu qyrw; prw pUrblw]) KUbu KUbu KUbu KUbu; KUbu qyro nwmu]) sweI nwmu
Amolu; jI nUM, dwsn dwsW v`loN pUrn pyRm srDw sihq, rwm nwm kau; nmskwr]
Anuswr hr smyN rom 2 krky, AnMq nmskwrW. fMfauqW kridAW, sRb ivAwpI
ivsmwd Anqklwvwn smrpx. hY jI[ XQw:- jh; iJilimilkwru idsMqw] qh;
Anhd sbd bjMqw]) iek dU jIBO.lK hoih; lK hovih.lK vIs] lKu lKu gyVw.
www.Gursevak.com 19 q`qkrw
AwKIAih; eyku.nwmu jgdIs]) Ajpw jwpu n vIsrY; Awid jugwid smwie])
gurmuiK; roim roim hir iDAwvY]) ismrY; DrqI Aru Awkwsw] ismrih; cMd sUrj
guxqwsw]) gwvih quhno.pauxu pwxI bYsMqru; gwvY rwjw Drmu duAwry]) jo bolq
hY.imRg mIn pMKyrU; su ibnu hir.jwpq hY nhI hor]) sBY Gt rwmu bolY; rwmw bolY]
rwm ibnw; ko bolY ry] aupRokq Ajpw jwp ismrn dI AvsQw ’c Awp lIx, Awpxy
pRymIAW nUM s`c ismrn b^Sx vwly, pRIqm; pyRm-Bgiq ky dwqy]) hIey ko pRIqmu;)
KMf bRhmMf byAMq; auDwrxhwirAw] vwihgurU s`cy bRhm jI dy s`cy pUrn Anq
klwvwn gurU Avqwr, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU
sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor iBAwnk AiqAwcwr zulm
krn qoN, hux au~bldI dyZ’c cONkVw lw rhy hn[ hux m`cdy 2 ryqy ’qy bYT rhy hn,
m`cdw 2 ryqw Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI
sIs’qy hux puAw rhy hn, hux m`cdI 2 loh’qy KV@ rhy hn[ Awp jI dy AqI
ipAwry pVoqy siqgurU goibMd isMG swihb ^wlsw jI hux sRvMs kurbwn kr rhy hn[
aupRokq kurbwnI krn vwly DMn vwihgurU siqgurU nwnk dyv swihb jI dy prmpiv`qR
prmpUjnIk pUrn s`cy dsy Avqwr, kotwin koit bRhmMfW dy mwlk, s`cy siqgurU sRI
gurU gRMQ swihb jI nUM, hr smyN rom 2 krky, pUrn pyRm sihq, AnMq nmskwrW
fMfauqW kridAW, dwsn dwsW v`loN srb ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn smrpx hY
jI[
jau qau; pRym Kylx kw cwau] isru Dir qlI; glI myrI Awau] iequ mwrig;
pYru DrIjY] isru dIjY; kwix n kIjY]) pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws]
hohu sBnw kI ryxukw; qau Awau hmwrY pwis]) ggn dmwmw bwijE; pirE nIswnY
Gwau] Kyqu ju mWifE sUrmw; Ab jUJn ko dwau] 1] sUrw so pihcwnIAY; ju lrY dIn
ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU n CwfY Kyqu]) kbIr.muih mrny kw cwau hY;
mrau q hir kY duAwr] mq. hir pUCY kaunu hY; prw hmwrY bwr]) gur kau; kurbwnu
jwau hW]) gur Apuny aUpir; bil jweIAY]) qU cau sjx mYifAw; fyeI issu
auqwir] nYx mihMjy qrsdy; kid psI dIdwru] prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn
jI dy aupRokq bcnW nUM kmwauNidAW, ijn@W ipAwirAW ny nwm jipAw, vMf CikAw
dyZ clweI qyg vwhI, zwlmW dy Gor iBAwnk AiqAwcwr zulm krn qoN,
cr^VIAW’qy cV@y, bMd 2 ktvwey, pu`TIAW K`lW luhweIAW, dygW’c aubwLy KwDy,
www.Gursevak.com 20 q`qkrw
Awpxy Awp nUM AwirAW nwl icrvwieAw, Awpxy b`icAW nUM nyizAW’qy tMgvwieAw,
toty 2 krvw ky JoLIAW ’c puAwieAw[ jMgW Xu`DW’c ShId hoey, ijauNidAW hI
Awpxy Awp nUM nINh’c icxvwieAw, goLIAW goLy KwDy, du`K Bu`K mwrW shwr ky ‘hwey
sI’ nhIN aucwrI, Bwxy nUM im`Tw mMnidAW ShId hoey, gurU b^SI gurbwxI ipAwrI
is`KI dw bIj r`iKAw, iqn@W gurU ipAwirAW s`icAwirAW nUM, hr smyN rom 2 krky,
pUrn pyRm sihq, AnMq nmskwrW fMfauqW kridAW, dwsn dwsIAW in`kIAW
kIVIAW v`loN, sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anqklwvwn smrpx hY jI[
jYdyv, iqAwigE AhMmyv] Anuswr pUrn s`cy Bgq sRI jYdyv swihb jI, Bgq
sRI kbIr swihb jI, Bgq sRI rivdws swihb jI Awid hMgqw dy iqAwgI, rom 2
krky nwm jpx jpwaux, kurbwnI krn krwaux vwilAW, AnMq bRhmMfW, j`ugW 2
dy, prmpUjnIk smMUh bRhm srUp BgqW mhW purKW nUM, hr smyN rom 2 krky, pUrn
pyRm sihq, AnMq nmskwrW fMfauqW kridAW, dwsn dwsW v`loN, sRb ivAwpI mhW
ivsmwd Anqklwvwn smrpx hY jI[
eyku nwmu; sMqn AwDwru] hoie rhy; sB kI pg Cwru]) ijs no dieAwlu hovY
myrw suAwmI; iqsu gurisK.gurU aupdysu suxwvY] jnu nwnku.DUiV mMgY iqsu gurisK kI;
jo Awip jpY.Avrh nwmu jpwvY]) gurisKW kI hir.DUiV dyih; hm pwpI BI giq
pWih]) jo gurmuiK nwmu iDAwiedy; iqn drsnu dIjY] hm iqn ky crx pKwldy;
DUiV Goil Goil pIjY]) jnu nwnku mMgY DUiV iqn; jo gur ky isK myry BweI])
vfBwgI nwmu iDAwieAw; Aihinis lwgw Bwau] jn nwnku mMgY DUiV iqn@; hau sd
kurbwxY jwau]) jnu nwnku mwgY DUiV iqn; jo gurisK imq ipAwry]) myrI KlhuN
mOjVy; gurisK hMFWdy[) siqgur kI ryxu; vfBwgI pwvY]) gur kI ryxu; inq mjnu
krau] jnm jnm kI; haumY mlu hrau] Anuswr sB dI crn-DUV bxky, v`fBwgy
bx ky, siqgurU swihbwn jI dI s`cI crn-DUV nUM pRwpq krky, aus ’c ieSnwn
krky, jnmW 2 dI haumY mYL nUM nws krn vwly, ijn@W ny s`cy siqgurW nUM pwieAw
hY, aun@W dI crn-DUV mMgx vwly, siqgurU swihbwn jI dy prmpiv`qR s`cy crn-
kmlW nUM Awpxy kysW nwl JwVn vwly[ XQw:- gur ky crn; kys sMig Jwry] Awpxy
kysW dw cOr s`cy siqgurU swihbwn jI’qy Fulwaux vwly, gurU swihbwn jI dI
prmpiv`qR crn-DUV muK nUM lwaux vwly, XQw:- kysw kw kir cvru Fulwvw; crx
www.Gursevak.com 21 q`qkrw
DUiV muiK lweI]) idvs rYin.qyry pwau plosau; kys cvr kir PyrI]) nYnhu
sMig.sMqn kI syvw; crn JwrI kyswieE]) thl krau qyry dws kI; pg Jwrau
bwl] msqku Apnw Byt dyau; gun sunau rswl]) kysw kw kir bIjnw; sMq cMauru
Fulwvau] sIsu inhwrau; crx qil DUir muiK lwvau] 1]) AYsI ikrpw; moih
krhu] sMqh crx hmwro mwQw; nYn drsu.qin DUir prhu] 1] s`cy gurU swihbwn jI
dy prmpiv`qR s`cy crn-kmlW nUM AwpxIAW A`KW ’c Drn Drwaux vwly, XQw:-
sBu idnsu rYix.dyKau guru Apunw; ivic AKI.gur pYr DrweI] s`cy siqgurU jI dy s`cy
crn-kmlW nUM Awpxy nyqRW dIAW DIrIAW nwl plosx vwly, XQw:- pwv mlovau;
sMig nYn BqIrI] gurU swihbwn jI dy im`Ty ipAwry crn Do ky pIx vwly, XQw:-
crx kml qyry.Doie Doie pIvw; myry siqgur.dIn dieAwlw] gurU swihbwn jI dy
im`Ty ipAwry crn-kmlW nUM c`tx, ctwaux vwly, XQw:- siqgur; cwtau pg
cwt]) jn nwnk pRIiq; swD pg cwty] su`iqAW, au~TidAW BI gurU 2 jpx jpwaux
vwly, XQw:- suiqAw.guru swlwhIAY; auTidAw BI.guru Awlwau] koeI AYsw gurmuiK jy
imlY; hau qw ky Dovw pwau] s`cy siqgurU swihbwn jI nUM suAws 2 jpx, Awpxy
pRwn(rwis) pUMjI smJx vwly, XQw:- iqsu gur kau; ismrau swis swis] guru myry
pRwx; siqguru myrI rwis] aupRokq AvsQw vwly inmRqw hlImI gRIbI pyRm iekwgRqw
SWqI DIrj ismrn iKmw sihnSIlqw Awid SuB guxW sihq, sB dI crn DUiV
bnx bnwaux vwlyy, prmpiv`qR AMimRq Awid gurbwxI jI dy A`Kr 2 ’qy gurU Bwvnw
Dwrn Drwaux vwly, sMQw kQw kIrqn is`Kx isKwaux vwly srb`q pyRmI, gurU
ipAwrI gurU rUp swDsMgq jI, srb`q prmpUjnIk gurU pMQ gurmuiK sMq srb`q
tkswlI, smUh bRhmigAwnI mhWpurSW gRMQIAW guris`KW rwgIAW FwfIAW inhMg
isMG j`QybMdIAW isrl`Q sUrbIr bhwdr XoiDAW kvISrW, ies poQI dI SuB s`cI
syvw krn krwaux vwly, ilKx ilKwaux Cwpx Cpwaux pV@n pV@waux vwly, s`cy
siqgurU swihbwn jI dw pUrn siqkwr pUjn krn krwaux vwly smUh v`fBwigAW
nUM, rom 2 krky pHUrn gRIbI pyRm inmRqw SrDw sihq, hr smyN bwr 2 nmskwrW
fMfauq bMdnW kridAW, Ainkbwr bilhwr jWidAW, crn c`tidAW sRb ivAwpI
mhW ivsmwd Anqklwvwn smrpx hY jI[ smrpx gurpRswid sMpUrnM]
2.gur nwnk dyv goivMd rUp]) pRgtu sgl hir Bvn mih; jnu nwnku gur
pwrbRhm]) pwrbRhm pUrn gurdyv] jI qoN s`cy ivsmwd vwihgurU nwm jI dI dwsn
www.Gursevak.com 22 q`qkrw
dws kUkr dI jwcnw:- hy s`cy siqgurU pwrbRhm ky gur Avqwr siqgurU pihly
pwiqSwh jI!Aimq myhr dieAw krky Awpxy prmpiv`qR SuB s`cy nwm vwihgurU
Ajpw jwp jI dw dwn b^So jI!jwicku jwcY, nwmu qyrw suAwmI; Gt Gt AMqir
soeI ry] nwnku dwsu qw kI srxweI; jw qy ibRQw n koeI ry] AnMq bRhmMf dy
rcnhwr pwrbRhm gur krqwr siqgurU nwnku inrMkwr s`cy siqgurU pMjvyN pwiqSwh
jI, swnUM ikRm jMqW nUM, SuB sicAwrI inmRqw BrpUr ipAwrI srb ivAwpI mhW
ivsmwd is`iKAw dyx leI, Awp Akwl srUp dwqy huMidAW, mMgqy bx ky nwm dwn
mMgdy hn:- (ry) hy vwihgurU suAwmI jI!dwsn dws(qyrw) Awp jI dw(jwicku)
mMgqw, Awp jI qoN(soeI) auh prmpiv`qR SuB s`cy ivsmwd nwmu jI nUM (jwcY) mMgdw
hY, jo(Gt) GtW(Gt) GtW(AMqir) AMdr ivAwpk BrpUr hn[ ry BweI!dwsn
dwsu(qw) iqn@W vwihgurU jI (kI) dI(srxweI) Srn ’c hY, (jw) ijn@W(qy) qoN
koeI(ibRQw) KwlI(n) nhIN, Bwv ijn@W dw mMgqw KwlI nhIN rihMdw, nwm dwn sB
dwqW dy ky iqRpq kr idMdy hn[ XQw:- jwck jnu jwcY; pRB dwnu] kir ikrpw;
dyvhu hir nwmu]) jwicku.nwmu jwcY jwcY] srb Dwr.srb ky nwiek; suK smUh ky
dwqy] 1]) mwgau dwnu.Twkur nwm] Avru kCU, myrY sMig n cwlY; imlY ik®pw gux
gwm] 1]) jwicku mMgY inq nwmu; swihbu kry kbUlu] nwnk prmysru jjmwnu;
iqsih.BuK n mUil]) ieh bynMqI; suix pRB myry] dyih nwmu; kir Apxy cyry]) ivxu
quDu.horu ij mMgxw; isir duKw kY duK] dyih nwmu sMqoKIAw; auqrY mn kI BuK])
krqw.qU myrw jjmwnu] iek diKxw.hau qY pih mwgau; dyih Awpxw nwmu]
3.gur AMimRq iBMnI dyhurI; prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy
prmpiv`qR sRI stIk swihb jI dI mhwn au~cI s`cI sRb`q dy Bly dI SuB syvw krn
bwry AiqAMq gRIbI inmRqw pRym sihq pRym bynqI mwieAw sPlI krn bwry, syvw
krn vwly pRymIAW dy Amolk idRStWq:- prmpUjnIk s`cy ipqw vwihgurU jI dy
ArQ:- DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU qygbhwdr
swihb jI DMn hn!zwlmW dy zulm krn qoN, hux lohy dy qMg ipMjry’c iq`Ky ik`lW
ivckwr bYTy, vwihgurU 3 jp rhy hn[ hy s`cy pwiqSwh jIE!Awp jI AwpxI sRb
ivAwpI Anq klwvwn Agm Apwr Aimq mhW ivsmwid ikRpw krky, gur AMimRq
iBMnI dyhurI; siqgurU gRMQ swihb jI dw prmpiv`qR sRI stIk swihb jI, gurbwxI
ivSrwm, Su`D rIkwrifMg, vIfIE, kMipaUtR ’c ieMtRin`t krn, AwpjI dI pwk
www.Gursevak.com 23 q`qkrw
DrqI pMjwb dy ipMf 2 PrI poQIAW ByjIey jI, hor Anyk pRkwr dI prm piv`qR ju`go
ju`g At`l s`cI syvw, prmpUjnIk sMq bwbw gurbcnisMG swihb ^wlsw jI dy hukm
Anuswr AwpxI pUrn ikRpw krky, dwsndwsW dy isr’qy imhr BirAw h`Q r`K ky
krwau jI[ kroiV hsq.qyrI thl kmwvih; crx clih.pRB mwrig rwm] Anuswr
ju`go ju`g syvw krIey jI[ XQw:- mY juig juig; dXY syvVI] guir; ktI imhfI jyvVI]
4.gur AMimRq iBMnI dyhurI; prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy
prmpiv`qR sRI stIk swihb jI dI mhwn au~cI s`cI sRb`q dy Bly dI SuB syvw krn
bwry AiqAMq gRIbI inmRqw pRym sihq pRym bynqI mwieAw sPlI krn bwry, syvw krn
vwly gurU ihq kurbwn hox vwly 24 Amr ShIdW, pRymIAW dy Amolk idRStWq:-
prmpUjnIk s`cy ipqw vwihgurU jI dy ArQ ShIdI jwp mh`lw nOvW vwihgurU]
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurW dy idl jwn prm ipAwry siqkwry ShId, hmySw hI
prmpiv`qR SuB s`cI gur syvw krn dw auqSwh b^Sdy hn[ prmpUjnIk ShIdW dI
ShIdI dy idRS nUM vrqmwn smyN’c vrqdw jwx ky, idmwZ ’c q`kxw, ies qr@W
AiBAws krky, hr smyN idmwZ ’c q`kxw nmskwrnw, kurbwnI bhuq hI v`fI hY,
nmskwr[ prmpUjnIk s`cy ipqw vwihgurU jI dy ArQ:-
1
prmpUjnIk gurmuiK DMn bwbw dIp isMG swihb jI!hux Awpxw sIs qlI’qy r`K
ky, m`cdy Drm ju`D’c, sRI hirmMdr swihb jI’qy cV@ ky Awey zwlmW dy f`kry 2 kr
rhy hn[
2
DMn bwbw mnI isMG swihb jI!prmpUjnIk siqgurU swihbwn jI dy ipAwr
siqkwr ismrx’c lIx hux bYT rhy hn, zwlm hux Awp jI dw bMd 2 k`t rhy hn[
3
DMn bwbw moqI mYhrw jI!s`cy siqgurW dy prmpUjnIk mwqw gujrI kOr jI, Coty
swihbzwidAW nUM, zwlmW qoN corI du`D ipAw rhy hn, moqI mYhry jI nUM pRvwr smyq,
zwlm hux kohlU’c pIV rhy hn[
4
DMn bwbw jorwvr isMG swihb jI.DMn bwbw &qyh isMG swihb jI! ijauNidAW 2
nMU hI, srihMd ivKy, zwlm zulmI kMD dI nINh’c, hux KV@y krky, au`pr kMD icx rhy
hn[ vyprvwhI nwl jYkwry gjwauNidAW dy, sIs auqwry jw rhy hn[
5
DMn bwbw tofrm`l swihb jI!prmpUjnIk ibRD mwqw gujrI kOr jI, Coty
swihbzwidAW jI dy siqkwr sskwr leI, KV@IAW mohrW ivCw ky, aun@W dw hux
sskwr kr rhy hn[
www.Gursevak.com 24 q`qkrw
6
DMn ShId bwbw su`Kw isMG, bwbw mihqwb isMG swihb jI!Aiq pwpI ivkwrI
hMkwrI m`sy rMGV dw hMkwrI isr, hux v`F rhy hn[ isr v`F ky, brCy’qy tMg ky,
GoiVAW’qy Asvwr, bu`Fy jOhV nUM jYkwry gjwauNdy iljw rhy hn[
7
DMn ShId bwbw qwrU isMG swihb jI!s`cy siqgurW dy siqkwr ipAwr ihq
ismrx’c, rom 2 krky lIx bYTy hn, zwlm hux Awp jI dw Koprw auqwr rhy hn[
Koprw auqrn qoN BI, bweI idn smwDI’c bYTy, gurU gurU ismrdy rhy[
8
DMn bwbw mqIdws swihb jI!cWdnI cONk id`lI ivKy, sMq doKI zwlm, Awp
jI nUM hux iq`Ky Awry nwl cIr rhy hn[ ipAwrI is`KI qy s`cy siqgurW leI, Awpxw
qn hux icrvw rhy hn[
9
DMn bwbw idAwlw swihb jI!cWdnI cONk id`lI ivKy, sMq doKI zwlm, Awp
jI nUM hux, dyZ’c aubwl rhy hn[
10
DMn bwbw sqI rwm swihb jI!cWdnI cONk id`lI ivKy, sMq doKI zwlm, Awp
jI nUM hux, rUM’c lpyt ky swV rhy hn[ prmpUjnIk s`cy ipqw vwihgurU jI dy
ArQ:-
11
DMn bwbw audy isMG swihb jI hux, hMkwrI kysrI cMd dI &Oz’c jw ky, aus
dw isr v`F rhy hn[ isr nUM brCy’qy tMg ky, siqgurU dsvyN pwiqSwh jI dy
crnkmlW pws su`t rhy hn[
12
DMn bwbw bic`qR isMG swihb jI!siqgurU swihb jI dI b^SIS nUM pRwpq ho
ky, GoVy’qy Asvwr, jsvwrIAW dy SrwbI hwQI dIAW qvIAW, siqgurW dI b^SI
nwgxI nwl, hux ivMn@ rhy hn[
13
DMn bwbw ipAwry mohkm isMG swihb jI! siqgurU swihb jI dI b^SIS nUM
pRwpq ho ky, GoVy’qy Asvwr, jsvwrIAW dy SrwbI hwQI dw sMuf hux v`F rhy hn[
14
DMn bwbw mhW isMG swihb jI!gurU ihq DrmXu`D ij`q ky, Awpxy sRIr’qy
byAMq P`t shwr ky, s`cy siqgurU dsvyN pwiqSwh jI qoN hux ibdwvw pVvw rhy hn[
ibdwvw dyx vwilAW dI tu`tI pRIq gMFvw rhy hn, XQw:- swcI pRIiq hm; qum isau
jorI] qum isau joir; Avr sMig qorI] b^iSSW pw rhy hn[
15
DMn bwbw dwn isMG swihb jI! mwieAw dw lwlc iqAwg ky, gupqsr
swihb jI ivKy hux, ivdwvw dyx vwilAW dI tu`tI pRIq gMFvw rhy hn[ jy DrqI sB
www.Gursevak.com 25 q`qkrw
kMcnu kir dIjY; ibnu nwvY, Avru n BwieAw rwm] gurbwxI kmw rhy hn, b^iSSW
pw rhy hn[
16
prmpUjnIk vwihgurU dsvyN pwiqSwh jI dy AiqAMq ipAwry hzrq mubwrk,
DMn bwbw nbI KW qy gnI KW swihb jI, s`cy siqgurU swihb jI dy plMGy nUM Awpxy
moiFAW’qy cu`k ky, sRI mwCIvwVy swihb jI qoN ipMf hyrW (luiDAwxw) nUM ilAw rhy
hn[ vwh 3 s`cy siqgurW dIAW prmpiv`qR ^uSIAW pw rhy hn[
17
DMn prmpUjnIk pIr bu`DU Swh swihb jI!hux BMgwxI dy Drm Xu`D ivKy,
bwlwn bwl] vwihgurU siqgurU dsvyN pwiqSwh jI dy p`K ’c, Awpxy murIdW smyq
bhwdrI nwl lV rhy hn, Awpxy pRvwr smyq siqgurU swihb jI leI ShIdI pw
rhy hn[
18
DMn bwbw grjw isMG boqw isMG swihb jI!hux cV@ ky Awey zwlmW dy f`kry
kr rhy hn, jYkwry gjwauNidAW ShIdI pw rhy hn[ XQw:- sUrw.so pihcwnIAY; ju
lrY.dIn ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU n CwfY Kyqu]
19
prm ShId DMn bwbw jIvn isMG swihb jI!prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI
gurU qygbhwdr swihb jI dy prmpiv`qR inrMkwrI sIs nUM, Awpxy sIs’qy sjw ky,
id`lIEN sRI AnMdpur swihb jI nUM, hux iljw rhy hn, sRI AnMdpur swihb jI
iqAwgx mgroN, srsw ndI nyVy, zwlmW dw purjw 2 k`t ky, Awpxw AMg 2 ktvw
ky, nwnk, syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir] Anuswr hux ShIdI pw rhy
hn[
20
DMn bwbw ngwhIAw isMG swihb jI!hux s`cy siqgurW nUM Awpxy GoVy’qy ibTw
rhy hn, siqgurU jI nUM GoVw Arpx qoN, zwlm mugl bwby jI dy pRvwr nUM, hux ShId
kr rhy hn[
21
DMn vwihgurU!pMj ipAwry jI, siqgurU swihb jI nUM, hux Awpxy inrml
prmpiv`qR SuB s`cy su`cy au~cy mhwn blvwn sIs, Bytw kr rhy hn, au~cy ru`qby pw
rhy hn, s`cy pwiqSwh jI qoN AMimRq Ck ky, s`cy pwiqSwh jI nUM AMimRq Ckw rhy
hn[
22
sRI BMgwxI, sRI AnMdpur swihb, sRI cmkOr swihb, sRI mukqsr swihb jI
dy DrmXu`DW’c, s`cy pwiqSwh jI dy ipAwry byAMq P`t shwr ky, hux ShIdIAW pw
rhy hn[
www.Gursevak.com 26 q`qkrw
23
vwihgurU!DMn bwbw bMdw isMG bhwdr swihb jI!siqgurU swihb jI dy ipAwry
dulwry du`D dMdIAW vwly lwlW dy kwql, mhW pwpI duSt hMkwrI vzIdy nUM hux
mwr rhy hn, hux mhW nIc mhW cMfwl JUTy nMd dy n`k’c nkyl pw ky, G`grI
pw ky ncw rhy hn, hux srihMd dI ie`t nwl ie`t KVkw rhy hn, hux bzwrW’c hl
clvw rhy hn, pUry gurW dy SuB Amolk bcn kmw rhy hn, srihMd dy ikly’qy, hux sRI
kysrI inSwn swihb jI Julw rhy hn, sMFOry dy zwlm hwkm Asmwn KW nUM, hux Pwhy
tMg rhy hn[ gurU pMQ jI qoN vwh!vwh!pw rhy hn, id`lI jw ky AwpxI ShIdI pw rhy
hn[
24
BweI subyg isMG BweI Swhbwz isMG jI siqgurW dy ipAwr siqkwr’c hux
crKVIAW’qy cV@ rhy hn[
5.vwihgurU ArQ:- nwnk dws; sdw kurbwnI] Anuswr DMn hn DMn hn DMn hn
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy zulm krn qoN,
hux au~bldI dyZ’c bYT rhy hn!hux m`cdy 2 ryqy’qy bYT ky, m`cdw 2 ryqw Awpxy
sIs’qy puAw rhy hn!hux sVdI bldI m`cdI loh’qy KV@ rhy hn!aupRokq kSt aunINdRw
qRyh kubol shwridAW s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy A`Kr 2’qy gurU Bwvnw Dwr
ky, A`Kr 2 dw iDAwn Dwr ky, A`Kr 2 nUM vwihgurU gurU inrMkwr mMn ky, vwihgurU 3
jp rhy hn[
DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU siqgurU qygbhwdr swihb jI DMn hn, zwlmW
dy zulm krn qoN, hux lohy dy qMg ipMjry’c, iq`Ky ik`lW ivckwr A&ur Ac`l Afol bYTy
vwihgurU 2 jp rhy hn!hux Drm ihq Awpxw sIs kurbwn kr rhy hn!
DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU siqgurU goibMd isMG swihb jI DMn hn, hux
sRvMs kurbwn kr rhy hn!vwihgurU siqgurU swihb jI dy pMjy ipAwry cwr swihbzwdy
cwLI mukqy gurmuiK sMq Bgq ShId, nwm jp, vMf Ck, dyg clw, DrmXu`D’c qyg
clw, Drm ihq sIs ktvw, cr^VIAW’qy cV@ bMd 2 ktvw, KoprIAW luhw, dygW’c
aubwLy Kw, pu`TIAW K`lW luhw, Awpxy Awp nUM B`TW’c Jukvw, Awpxy b`icAW dy tukVy 2
krvw Awpxy gLW’c hwr qy JoLIAW’c puAw, Awpxy b`icAW qy Awpxy isrW nUM
nyizAW’qy tMgvw, fWgW dI mwr Kw, Awpxy Awp nUM jMfW nwl bMn@vw sVvw ky gurU jI
leI ShId ho rhy hn[
6.prmpUjnIk pUrn bRhmigAwnI bwbw gu`dV isMG swihb jI prmpUjnIk ShId
BweI jyTw jI, BweI iprwxw swihb jI BweI bihlo swihb jI ny pUrn pRym nwl
www.Gursevak.com 27 q`qkrw
inSkwm syvw pUrn pRym cwA nwl krnI:- BweI rUpcMd jI dy ipAwry lwiek poqRy,
BweI idAwl isMG swihb jI dy spu`qR, sRI AMimRqsr swihb jI ivKy qVky KUhI ’qy
n@waux l`gdy, guAWFx SwhUkwrnI fol dw KVkw sux ky, AwpxIAW nUMhW nUM qwV ky
jgw idMdI[ ie`k idn nUMhW ny, pocw dy ky gwLW k`FIAW, bwby jI dy pocw mwirAw[
prmpUjnIk bwby jI ny gu`sw nhIN kIqw, praupkwru inq icqvqy; nwhI kCu poc]
Anuswr mlml dy pocy nUM cMgI qr@W swbx nwl Do ky, Dwgy k`F ky, b`qIAW v`t ky,
sRI hirmMdr swihb jI ivKy SwhUkwr dy nwm’qy b`qIAW Bytw kr idqIAW[ gurU pRymI
ArdwsIey ny Ardws’c SwhUkwr dw nwm ilAw, SwhUkwr dw mn kwhlw pY igAw,
kdy Bu`l ky BI dwn nhIN sI kIqw, Gry Aw ky sB nUM GUirAw, nUMhW ny ikhw, “AsIN
bwby gu`dV isMG jI dy pocw mwirAw sI[ ”pu`Cx qoN spSt ho igAw[ mhWpurS jI dy
ru`KW dI jIrWd vWg, gwLW jr ky, rIJ ky praupkwr krn’qy, SwhUkwr dw mn mom
bx igAw[ Bjn ismrn siqsMg dwn syvw krky pirvwr smyq inhwl hoieAw[
prmpUjnIk ShId BweI jyTw jI, BweI iprwxw swihb jI pUrn bRhmigAwnI
mhWpurS, prmpUjnIk vwihgurU mh`ly pMjvyN jI nwl AwpxI ShIdI dyx lhOr gey
sn, pr s`cy pwiqSwhjI ny siqgurU sRI gurU hirgoivMd swihb jI dI AiqAMq
ipAwrI s`icAwrI syvw krn dw &urmwn kIqw[ ijs smyN siqgurU sRI gurU hirgoivMd
swihb jI gvwlIAr ikly’c sn, ieh dovyN mhWpurS bzwr ’c jw ky lohw ku`t ky,
s`cy pwiqSwhjI leI rsd ^rId ky ilAwauNdy, ieh mhWpurS mh`ly CyvyN pwiqSwh
jI dy dlW dy AwgU muKI j`Qydwr bxy, gurU ihq DrmXu`D’c ShId hoey[ BweI bihlo
swihb jI:- mwlvy’c ipMf PPVy 1640 ibkRmI’c pRgty, 1700 ibkRmI’c s`cKMf
gey[ ien@W mhWpurSW nUM iksy pRymI ny d`isAw, “jykr gurU jI dy ie`tW dy AwivAW’c,
su`kw ivstw pwieAw jwvy qW ie`tW lwl sur^ p`kdIAW hn[ ”ien@W ny Awpxy
sIs’qy tokrI’c su`kw ivstw cu`k ky ieh bcn kmwey[ ien@W gurmuKW dI sB qoN
A`vl syvw dyK ky, Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin
mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] mh`ly pMjvyN jI ny prm pRsMn ho ky
&urmwieAw, “BweI bihlo, sB qoN pihloN[ ”
vwihgurU] rsqy’coN k`c lohw c`pl Awid smgRI cu`k ky sRI gurduAwry swihb
jI ivKy jm@W krky gurU syvw’c lwieAw jwvy[ tu`itAw k`c pYr’c v`jdw hY, ien@W’qy
koeI myr nhIN krdw, b`cy ibRD gRIb BI ies s`cI syvw’c ih`sw pw skdy hn[ gurU
www.Gursevak.com 28 q`qkrw
pRmysr jI dI SuB s`cI syvw jwx ky, ies’qy qrk nhIN krnI, hryk izMdgI dy lMmy
smyN’c ieh syvw huMdI rhygI[ BweI bihlo jI Bgq pUrn isMG jI ipMglvwVw vwly
rsqy’coN f`kw BI cu`k ky, bwlx’c su`t idMdy[ hor AnykW pRymI is`KW ny AYsI gRIbI
vwlI syvw kIqI hY[ jykr sMswr’qy in`q nvyN sUrj ieh syvw huMdI rhy qW bhuq v`fI
syvw ho jwvy[
SuB s`cI syvw bwry s`cy pwiqswh jI dy byyAMq pd SuB s`cy &urmwn:- siqgur
kI syvw.1sPl hY; jy ko kry.2icqu lwie] nwmu pdwrQu pweIAY; 3AicMqu vsY min
Awie] (sPl) (s+Pl) 1SuB guxW rUpI Pl(s) sihq sPlI hY, 2gurU crn-kmlW
nwl ic`q lw ky svwr sMBwl ky cMgI qr@W rom 2 krky ismrn kridAW, SuB Su`D
prmpiv`qR s`cI syvw krnI, ijvyN DMn vwihgurU siqgurU rwmdws swihb jI ny, sRI
QV@w swihb jI Awp bxwey, 3icMqw rihq vwihgurU[
7.prmpUjnIk s`cy siqgurW ArQ SuB s`cI syvw mwieAw sPlI krn leI
gurbwxI prmwx, S`uD CpweI bwry pRym bynqI:- guru syvy; so Twkur jwnY] dUKu imtY;
scu sbid pCwnY]) gur syvy jyvfu; horu lwhw nwhI] nwmu mMin vsY; nwmo swlwhI])
siqguru syvIAY Awpxw; pweIAY nwmu Apwru] Baujil fubidAw.kiF ley; hir dwiq
kry dwqwru]) gur syvw krau; iPir kwlu n Kwie] mnmuK KwDy, dUjY Bwie]) guru
syvau, kir nmskwr] Awju hmwrY mMglcwr]) lK KusIAw pwiqswhIAw; dI pRwpqI
rUp mMglcwr[) 1inguixAw no.Awpy bKis ley BweI; siqgur kI syvw lwie]
siqgur kI syvw.aUqm hY BweI; rwm nwim icqu lwie] 1SuB guxW qoN rihq[) syvk
kau; syvw bin AweI] hukmu bUiJ; 1prmpdu pweI] 1s`cy pwiqSwh jI dy im`Ty
ipAwry crnkmlW ’c ABydqw rUp v`fI pdvI[ ivxu syvw. 1iDRg hQ pYr; hor
inhPl krxI[ 2pIr 3murIdW 4iprhVI; suK siqgur srxI] 1sO vwr iP`ty mUMh
khIey qW ie`k lwhnq, sO lwhnq dw ie`k iDRg hY[ 2gurU pIrW 3syvkW 4pRIqI[ vfY
Bwig; Byty gurdyvw] koit prwD imty; hir syvw]) pUjhu rwmu; eyku hI 1dyvw] swcw
nwvxu; gur kI syvw] 1ipqw rUp, prmpUjnIk, pRkwS srUp vwihgurU jI[) gur syvw
qy.hir pweIAY; jw kau ndir kryie] mwxs qy.dyvqy Bey; iDAwieAw nwmu hry])
siqgur kI syvw 1gwKVI; isru dIjY.Awpu gvwie] sbid mrih, iPir nw mrih; qw
syvw pvY sB Qwie] 1kiTn[) gur syvw, qpW isir qpu swru] hir jIau min vsY;
www.Gursevak.com 29 q`qkrw
sB dUK 1ivswrxhwru] 1sB du`KW nUM(ivswrxhwru) Bulwaux vwly vwihgurU jI hn[)
gur pIrW kI cwkrI; mhW krVI suK swru] ndir kry ijsu AwpxI; iqsu lwey hyq
ipAwru]) sw syvw kIqI sPl hY; ijqu siqgur kw mnu mMny] jw siqgur kw mnu
mMinAw; qw pwp ksMml BMny]
prmpiv`qR AMimRq gurbwxI guris`KI smUh bRhmMfW ’c &YlxI hY, hy v`fBwgy
pyRmIEN!ies prmpiv`qR poQI ’coN gurbwxI ArQ swKIAW pV@ ky auqSwhq hovo,
siqgurU gMRQ swihb jI dy stIk swihb, gur AMimRq iBMnI dyhurI; jI dI SuB s`cI
au~qm syvw zrUr br zrUr Awp kro qy A`gy pRymIAW qoN krvwau[ XQw:- KqRI so; ju
krmw kw sUru] puMn dwn kw; krY srIru] Kyqu pCwxY bIjY dwnu] so KqRI drgh
prvwxu]) puMn dwn kw; kry srIru] so igrhI; gMgw kw nIru]) ijs kI bsqu; iqsu
AwgY rwKY] pRB kI AwigAw; mwnY mwQY] aus qy caugun; krY inhwlu] nwnk swihbu;
sdw dieAwlu] 2] srdwr jvwhr isMG jI dy c`k pMj ij`f, sRI gMgw n`gr ivKy,
prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsy jI ny ivsmwd rMg ’c iekwgR ho
ky, sRI stIk swihb jI dI Ardws kIqI, ijs krky vwihgurU jI ikRpw krky dwsn
dwsW qoN SuB s`cI syvw krvw rhy hn[ swc nwm kI AMimRq vrKw] krky sMpUrn
krwaux jI[
myry mn.Bju rwm nwm; Aiq iprGw] mY mnu qnu Arip DirE.gur
AwgY; isru vyic lIE.muil mhGw]) hmrI jwiq pwiq guru siqguru; hm vyicE isru
gur ky]) jn nwnk kI lj pwiq gurU hY; isru byicE siqgur Awgy] Anuswr
prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI dI SuB s`cI inrml dyh dI syvw krky, s`cy
pwiqSwh jI qoN, lK KusIAw pwiqswhIAw; pRwpq kro jI[
vwihgurU] h`Q ilKqW, pRYs dI CpweI ’c ZlqIAW bhuq AwauNdIAW
sn, s&weI krn ’c bhuq imhnq dI loV sI[ ilKx’c bhuq imhnq krnI pYNdI
sI, AnpVqw bhuq izAwdw sI, siqsMgq jI nUM hux vWg gurbwxI poQIAW pRwpq
nhIN huMdIAW sn[ hux gurpRswid kMipaUtR duAwrw v`D qoN v`D imhnq krky SuDweI
CpweI hovy, Aw&ist CpweI duAwrw ZlqI nhIN pYNdI, Poto hI lY lYNdy hn[ pRYs dy
A`Kr tu`t B`j jWdy sn[ so prmpUjnIk purwqn SuD AYfISnW dI bhu sMmqI nwl,
pwTW dy AMqry dI SuDweI kIqI jwvy[ gurbwxI jI ivAwkrn Anuswr nhIN, suqMqR
pUrn gurU jI hn[ Awpxy idmwZ dI socxI Anuswr ivAwkrn bxw ky, gurbwxI jI
www.Gursevak.com 30 q`qkrw
qy lwgU krnI v`fI Bu`l bysmJI hY[ jy ko AwKY; bolu ivgwVu] qw ilKIAY; isir gwvwrw
gwvwru]
3:- prmpUjnIk siqgurU gRMQ swihb jI mhwrwj, gurbwxI swihb jI dy sRI
gutky poQIAW ’qy bhuq pwT v`Kry hn[ v`K 2 sMmqW dIAW Su`D AYfISnW’qy, ijhVw
pwT bhuqy siqgurU gRMQ swihb jI mhwrwj dy srUpW ’qy ijvyN Awvy, srUpW dI bhu
sMmqI Anuswr auh pwT Su`D mMn ky iliKAw jwvy, qW Cwpy dI glqI sp`St ho jWdI
hY[ so srUpW dI bhu sMmqI leI jwvy jI[ gurU pMQ sMqW mhWpurKW v`loN, ivSyS myhnq
krky, prmpUjnIk siqgurU gRMQ swihb jI mhwrwj, gurbwxI swihb jI dy sRI gutky
poQIAW dI ivSyS SuDweI ho jwvy jI[ Potostyt CpweI nwl ZlqI nhIN pYNdI[
prmpUjnIk gursyvk gurmuiK sMqW mhWpurKW nUM, prmpUjnIk pUrn gurU jI, BweI
gurdws swihb jI dw &urmwn mMn ky, pUry gurU jI dy lwly goly Zulwm s`cy murId bx
ky, SuDweI CpweI dI SuB s`cI syvw krky, inhwl inhwl inhwl hox jI[ XQw:-
nwnk, syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir]
8.sRI dmdmI tkswl ny, siqgurU gMRQ swihb jI dy mMglW dI SuDweI krw ky,
v`fy sy v`fw AiqAMq au~qm au~cw s`ucw siqkwr praupkwr krnw:- keIAW nUM pu`TI
Kurk hoeI, prmpUjnIk srb klw BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] siqgurU gMRQ swihb
jI dy mMgl <> siqgur pRswid] ijhVy siqgurW dy nwm dy hyTW sn, swry bdl ky
AwrMB ’c kr idqy[ jykr AwrMB ’c gauVI suKmnI mhlw 5] AwauNdw hY, ieh vI qW
prmpiv`qR SuB s`cw mMgl hI hY, AnMq bRhmMfw dy rcnhwr prmpUjnIk s`cy siqgurW
dw nwm Aw igAw[ <> siqgur pRswid] Aqy gauVI suKmnI mhlw 5] dohW dw
ArQ ie`k hY[ pUry kw kIAw.sB ikCu pUrw; Git viD ikCu nwhI] Anuswr
prmpUjnIk s`cy siqgurW ny ijvyN mMgl ilKy hn, iqvyN hI TIk smJ ky, rom 2 krky
pUrn pRym sihq dovyN h`Q joV isr Jukw ky inmK 2 nmskwr krnI cwhIdI hY jI[
pwrbRhm prmysr s`c srUp s`cy siqgurW ny, Akwl purK jI dy DuroN Byjy hukm
Anuswr, SuB mMgl ilKy hn[ jykr swry mMgl ArMB ’c huMdy qW pwTI isMG ny pwT
kridAW hryk q^qI dy ArMB ’c, ibnw dyKy mMgl bol idAw krnw sI[ hux dyK ky
pUrn i^Awl iDAwn nwl bolxw pYNdw hY[ jy s`cy siqgurU mhwrwj swihb jI Awp
pUrn ikrpw krn qW hI dohW dw ie`ko ArQ Bwsdw hY[ so ijhVw A`Kr s`cy siqgurW
ny ilK idqw auh hI Su`B s`cw mMgl hY jI[ blwk bxw ky, srUp Cwpxy SurU kr id`qy,
14 swl Cpdy rhy, An@yr m`c igAw[ gurU pMQ jI nUM ieh bVw BwrI du`K hoieAw, smUMh
www.Gursevak.com 31 q`qkrw
sMqW mhWpurSW ny, prmpUjnIk pUrn sMq bwbw gurbcn isMG swihb jI Kwlsw jI nUM
sMq smwj dy pRDwn Qwp ky, ies prmpiv`qR au~qm au~cI s`ucI syvw dI ifautI lweI[
pUrn sMqW mhWpurSW ny, gurmuiK mhWpurS sMq krqwr isMG jI Kwlsw jI nwl pMj
gurmuiK nyk swaU sIl pRymI isMG, sRI AMimRqsr swihb jI Byjy[ pihlW vWg S`uD
mMglW vwly blwk bxwey gey[ ies syvw’qy prm-pRsMn ho ky A`gy sRI dmdmI tkswl
clwaux dI b^iSs kIqI jI[ prmpUjnIk mhWpurS, DMn sRI dmdmI tkswl jI, DMn
syvw siqkwr[ so hy ipAwry jIE! prmpUjnIk sMqW mhWpurKW ’qy sRI dmdmI tkswl
jI dI gurU Kwlsw pMQ jI nUM bhuq v`fI BwrI dyx hY[ hux AsIN sMqW mhWpurKW dI
inMdw ’qy l`k bMin@AW hY, inMdw nhIN krnI cwhIdI jI[ ieh prmpUjnIk tkswl,
sdw vwsqy cmkx inSkwm syvw kurbwnI krn vwly hIry pYdw krdI rihMdI hY jI,
nmskwr l`K bwr[
iv`dvqw ivAwkrx gurbwxI jI’qy lwgU krnI v`fI BwrI ZlqI hY, prmpUjnIk
srUpW dI bhu sMmqI nwl, pwTW dI soD hovy jI[ gurU pMQ jI dI AwigAw qoN ibnw,
koeI BI Zlq CpweI n kr sky, jy koeI hukm AdUlI kry qW aus nUM qn^wh lweI
jwvy, qW ik koeI BI AwpxI mrzI nwl, ASu`D bwxI n Cwpy qy byAdbI n hovy,
gurbwxI gurU jI dw ivSyS siqkwr mMnx pUjx krky, ieh lok suKIey; prlok suhyly]
vwlI b^iSS hovy jI[ vwihgurU] mwstr qwrw isMG jI dI pRDwngI smyN, s`cy siqgurU
sRI gurU gRMQ swihb jI dy swry mMgl ArMB ’c krky, hy koit bRhmMf ko Twkuru
suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] s`cy pwiqSwh jIE!Awpxy Axjwx b`icAW ’qy ikRpw
krky prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy Su`D ivSrwmW prmpiv`qR
stIk swihb jI dI SuB s`cI syvw krwau jI[ ijhVy pRymI prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI
gurU gRMQ swihb jI dI Su`D CpweI dI syvw krngy, auh siqgurU swihb jI qoN nwm
rqn pRwpq krky inhwl hovxgy, A&ur smwDI ’c sovxgy, bwr 2 jUnW ’c nhIN
rovxgy, hIrw jnm Amolk nhIN Kovxgy, srb`q dy Bly dw Amr bIj bovxgy, sdw
leI gurU crn-kmlW’c lIx hovxgy[
9.nwmu Amolku rqnu hY; pUry siqgur pwis] siqgur syvY ligAw; kiF rqnu dyvY
prgwis] s`cy pwiqSwh jI dI SuB s`cI syvw krky, DnvMq kulvMq, pUrn sMq piqvMq
imlKvMq sIlvMq s`cy mhMq BgvMq bnxgy jI[
10.vwihgurU gurpRswid] pRsMsw p`qR ’c, vifAweI dy iqAwg dI srb ivAwpI
mhW mhW ivsmwd is`iKAw pV@o:- jdoN sRI dmdmI tkswl v`loN, prmpUjnIk s`cy
www.Gursevak.com 32 q`qkrw
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy stIk swihb jI dI pihlI poQI ’c pRsMsw
ilKwaux l`gy, qW ieh bVw hI Ascrj ivsmwd kOqk vriqAw[ pRsMsw p`qR
ilKwaux leI dwsn dws, sMq bwbw qwrw isMG swihb jI srhwlI vwilAW
mhWpurKW pws phuMicAw[ gRIb invwj mhWpurKW ny bIr-rsI au~qR idqw, “jy qusIN
dws dw nwm poQI ’c iliKAw qW Awpxw bolxw bMd ho jwvygw[ ” Pyr dwsn dws
BUrI vwly mhWpurSW dy crn-kmlW ’c phuMicAw, aun@W nUM pRsMsw p`qR bwry pyRm bynqI
kIqI, aun@W ikhw, “nwnk.dunIAw kIAW vifAweIAW; AgI syqI jwil] eynI
jlIeIN.nwmu ivswirAw; iek.n clIAw nwil]) dunIAw kIAw vifAweIAw; kvnY
Awvih kwim] mwieAw kw rMgu sBu iPkw; jwqo ibnis indwin]) lokn kIAw
vifAweIAw; bYsMqir pwgau] ijau imlY ipAwrw Awpnw; qy bol krwgau] Bwv
pRsMsw p`qR dI loV hI nhIN[ ”Pyr bRhmigAwnI sMq bwbw jIvn isMG swihb jI kwr
syvw vwilAW jI dy durl`B drSn kIqy, aun@W ny auqWh h`Q krky &urmwieAw,
“gurmuKo!jdoN cMgw kMm ho igAw qW pRsMsw kudrqI ho geI[ ”Pyr pUrn bRhmigAwnI
sMq bwbw KVk isMG swihb jI dy pws jwx qoN, pUrn sMq bwbw drSn isMG swihb
jI ny ikhw, “bwby AnpV@ hn, qusIN Awpy pRsMsw ilK lvo, bwibAW qoN ds^q krvw
lvWgy[ ”bwbw jI bRhm byiqAW vwlI AvsQw’c bYTy ismrn kr rhy sn[ XQw:-
nw kCu Awiebo.nw kCu jwiebo; rwm kI duhweI]) nh ikCu jnmY; nh ikCu mrY]
Awpn cilqu; Awp hI krY] bwbw jI AYny izAwdw itkwA ’c inrlyp bYTy sn,
cwhy pRsMsw ilKo cwhy n ilKo, sMswr idl ’coN ABwv ho cu`kw sI[ so aupRokq cOhW
bRhmigAwnI mhWpurSW dw idRStWq hY, ijn@W ny dunIAW dI JUTI vifAweI nUM A`g ’c
swiVAw, dwsn dws ny bwbw krqwr isMG ^wlsw jI pws Aw ky sMqW mhWpurSW dy
mhW 2 ivsmwd iqAwg dI swrI vwrqw d`sI, qW sMqW ny &urmwieAw, ies tkswlI
pihlI poQI ’c, dwsn dws ny iksy qoN BI AwpxI pRsMsw nhIN ilKwauxI[ so ieh
swrI poQI hI prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI dI pRsMsw rUp hY[ prmpUjnIk
s`cy siqgurU swihbwn jI dw kotwn koit DMnvwd hY, ijn@W ny mhwn ikRpw krky AYsy
mhWpurK swjy invwjy, ijn@W ny duinAwvI kUVI vifAweI dI BYVI ie`Cw iqAwgI hY[
hy gRIb invwj prmpUjnIk siqgurU pRmysr jIE!rwju n cwhau, mukiq n
cwhau; min pRIiq crn kmlwry] Anuswr AwpxI pRsMsw krwaux dI ie`Cw hI myt
dyvo jI[ prmpUjnIk cwr pUrn mhWpurKW dw idRStWq bhuq hI kImqI hY, ijn@W ny
www.Gursevak.com 33 q`qkrw
swrI izMdgI hI prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI dI prmpiv`qR SuB s`cI su`cI
syvw bMdgI ’c lweI, Pyr BI Awpxw nwm ilKwaux dI ie`Cw nhIN r`KI[ vwihgurU
s`cy siqgurU swihb jI imhr krn, jo Awpxy prmpiv`qR s`cy drSn swiKAwqqw
b^Sx, ijs krky KMfW bRhmMfW’c ivAwpk bRhm jI ’c lInqw ho jwvy jI[
11.vwihgurU gurpRswid] BUimkw] {mokau Dwir ik®pw.jgjIvn dwqy; hir sMq
pgI ly pwvY]) qum ho; sB rwjn ky rwjw] Awpy Awpu; grIb invwjw] prmpUjnIk
DMn ju`go ju`g At`l gurqw ibrwjmwn hwzrw hzUr prmpiv`qR pRgt s`cy siqgurU koit
bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] sRI gurU gRMQ swihb s`cy siqgurU
rwmdws swihb jI hux &urmw rhy hn:- ly dw Bwv:- AMD guMg ipMgul miq hInw;
pRB rwKhu rwKnhwrw] Anuswr dwsn dws vYrwg ivvyk nyqRW qoN rihq AMDw, swDnW
rUpI crnW qoN rihq ipMglw, pRIq rUpI rsnw qoN rihq guMgw, gurmiq miq qoN hIxw
hY[ ies leI hy j`g nUM Awqm dwn b^S ky gurmuiK jIvn b^Sx vwly jgjIvn
dwqy(hir) hrI dy sMq DMn s`cy siqgurU Amrdws swihb jIE!ikRpw Dwir
krky(mokau) dwsn dws nUM(ly) lY ky Bwv bwhoN PV ky AQvw dwsn dws dw qn mn
Dn isr(ly) lY ky, Awpxy prmpUjnIk prmpiv`qR s`cy(pgI) crn-kmlW ’qy
(pwvY) pwauxw kro jI[ hau kwtau.kwit bwiF isru rwKau; ijqu nwnk sMqu ciV
AwvY] hy prmpUjnIk s`cy siqgurU Amrdws swihb jIE!dwsn dws ’qy ikRpw Dwr
ky Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk s`cy crnIN pw ky, dwsn dws dI bwxI dI(hau)
hMgqw(kwtau) k`t idau jI, sRIr dI hMgqw kwit idau, mn dI hMgqw BI(bwiF) v`F
idau jI[ ies prmpiv`qR SRySt sy SRySt mhwn praupkwr dI pRym Bytw, dwsn dws
inmwxy inqwxy dw hMkwrI isru(rwKau) r`K lvo jI, (ijqu) ijs krky Bwv isr dyxy
krky, (sMqu) SWq Awqmw bRhm srUp(nwnk) s`cy siqgurU Amrdws swihb jI pRsMn
ho ky(AwvY) Awaux, Aw ky dwsn dws’qy ciV jwx Bwv dws s`cy siqgurW dI hr
smyN AsvwrI bxy, ijvyN mwCIvwVy swihb jI ivKy BweI mwn isMG jI s`cy siqgurU
dsvyN pwiqSwh jI dI AsvwrI bxy[ vw s`cy siqgurW ’qy AQwh srDw kridAW
&urmwauNdy hn ijs krky, s`cy siqgurU swihb jI Aw ky myry isr ’qy cV@n Bwv
bYTx AYnI fUMGI pRym Bwvnw hY[ vw(ijqu) ijs rsqy(sMqu) siqgurU swihb jI
AsvwrI ’qy ciV(AwvY) Awaux (hau) dwsn dws Awpxw isru(kwtau) k`txw kry,
(kwit) k`t(bwiF) v`F ky, aus rwh ’qy r`K dyvy Bwv siqgurW nUM sIs dy ky pRsMn
www.Gursevak.com 34 q`qkrw
kry[ XQw:- hir mylhu sjxu purKu; myrw isru.iqn ivthu ql rolIAw] jo isK.gur
kwr kmwvih; hau gulmu iqnw kw golIAw] hir rMig clUlY jo rqy; iqn iBnI hir
rMig colIAw] kir ikrpw nwnk myil; gur pih, isru vyicAw molIAw] vw ijs
krky (sMqu) SWq Awqmw rwm srUp(nwnk) s`cy siqgurU Amrdws swihb jI srUp
guSbdW ArQW dw pRkwS hI pRkwS cV@ Awvy Bwv AMimRq rUp prmpiv`qR gurbwxI jI
AMdr bwhr inrgun bRhm jI dy pRkwS sihq idsx, Bwv srgun srUp jI dy sMudr
drSnW sihq inrgun bRhm jI ’c sdw lIxqw ho jwvy[ XQw:- nwmu jpq.koit sUr
aujwrw; ibnsY Brmu AMDyrw]) jh; iJilimilkwru idsMqw] qh; Anhd sbd
bjMqw] prmpUjnIk s`cy siqgurU rwmdws swihb jI ny isr dyx bwry aupRokq
Amolk AMimRq rUp prmpiv`q bcn &urmwey hn, Awpxw qn mn Dn isr srvMs
prm pUjnIk s`cy siqgurW qoN kurbwn kIqw hY[ Awp jI dy prm ipAwry swihbzwdy
DMn vwihgurU s`cy siqgurU pMjvyN pwiqSwh jI ny, Awpxy prm ipAwry prmpUjnIk
vwihgurU ipqw jI qoN ieho hI SuB s`cI su`cI au~cI AiqAMq ipAwrI is`iKAw lY ky
pUrn idRVqw pRp`kqw nwl kmweI hY[ Awpxw AMg 2 rom 2 prmpUjnIk ipAwry
DrmI s`cy gMBIr ipqw jI qoN kurbwn kIqw hY[ ShIdW dy prmpUjnIk s`cy su`cy au~cy
gMBIr DIr isrqwj bxy, auprokq SuB s`cy Amolk bcnW nUM kmwauNidAW ShIdI
idqI[ }
12.prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI ny mhwn ikRpw
krky, dwsn dws nUM ilKweI bwry prmpiv`qR SuB Amolk vr b^Sxy:- jo hir
dwsn kI ausqiq hY; sw hir kI vifAweI] hir AwpxI vifAweI BwvdI; jn kw
jYkwru krweI] Anuswr hyT ilKy pRmwx pUrn bRhmigAwnI mhwn praupkwrI pUrn
sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI, mhWpurSW dI Agm AgwiD mihmw bwry
hn:- nwim rqy prm hMs bYrwgI; inj Gir qwVI lweI hy]) AwT phr; pRB bsih
hjUry] khu nwnk; syeI jn pUry]) swD kI soBw; Aiq mskInI] sMq vfweI; hir
jsu cInI]) ^wlsw myro; rUp hY ^ws] ^wlsy mih; hO krO invws]) ijn@w swis
igrwis.n ivsrY; hir nwmW.min mMqu] DMnu is syeI nwnkw; pUrnu soeI sMqu]) ijnw
swis igrwis.n ivsrY; sy hir jn pUry.shI jwix]) nwnk. kciVAw isau qoiV;
FUiF sjx sMq pikAw] Eie jIvMdy ivCuVih; Eie muieAw.n jwhI CoiV]) nwnk
www.Gursevak.com 35 q`qkrw
bRhmigAwnI;Awip prmysur]) sMq qumwry.qumry pRIqm; iqn kau.kwl n Kwqy] rMig
qumwrY. lwl Bey hY; rwm nwm ris mwqy]) rsnw eyk.Anyk gux pUrn; jn kI kyqk
aupmw khIAY] Agm Agocr sd AibnwsI; srix sMqn kI lhIAY]) koit
ApRwDI.sMq sMig auDrY; jmu qw kY nyiV n AwvY] jnm jnm kw ibCuiVAw hovY; iqn@
hir isau Awix imlwvY]) sMqn pih; Awip auDwrn AwieE] 1] rhwau] drsn
Bytq hoq punIqw; hir hir mMqRü idRVwieE]) hir ky sMq.sMq Bl nIky; imil sMq
jnw.mlu lhIAw] haumY durqu.gieAw sBu nIkir; ijau swbuin kwpru kirAw])
AwT phr; inkit kir jwnY] pRB kw kIAw; mITw mwnY] eyku nwmu; sMqn AwDwru]
hoie rhy; sB kI pg Cwru]) sy sMqn hir ky; myry mIq] kyvl nwmu gweIAY; jw kY
nIq]) rYix idnsu; rhY iek rMgw] pRB kau jwxY; sd hI sMgw] Twkur nwmu; kIE
auin vrqin] iqRpiq AGwvnu; hir kY drsin]) jh; iJilimilkwru idsMqw] qh;
Anhd sbd bjMqw]) iek dU jIBO.lK hoih; lK hovih.lK vIs] lKu lKu
gyVw.AwKIAih; eyku nwmu jgdIs]) ijhvw eyk.hoie lK kotI; lK kotI koit
iDAwvYgo]) sMq shweI rwm ky; kir ikrpw dIAw imlwie]) sMq shweI jIA ky;
Bvjl qwrxhwr]) sMq shweI pRym ky; hau iqn kY lwgw pwie]) cwir pdwrQ;
kml pRgws] sB kY miD; sgl qy audws] suMdru cquru; qq kw byqw] smdrsI;
eyk idRstyqw] sMq mhWpurK pUrn bRhmigAwnI q`qbyqy, smidRSt id`bidRSt srb
SuB guxW AlMikRq, mwnnIk AwdrnIX bMdnIX ArcnIX srb sRySt srboqm
vYrwgI, iqAwg dy iqAwgI, A`Ty pihr ilv lwgI, inrlyp au~cy su`cy jIvn dy DnI,
bRhmiv`idAw dy dwqy, sUrjW dy sUrj, pdm BUSn pMQ rqn, bRhmbyqy, bRhmigAwnI
kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw]) bRhmigAwnI; sgl kI
rInw] audwr ic`q, nrm ic`q, iKmw SWqI dy swgr bRhm rqnwgr mhwn DIrjDwrI
pUrn DrmI, s`c jpx jpwaux vwly, s`c idRV krn krwaux vwly, gurmuiK roim
roim hir iDAwvY] gurmuiK, sRI dmdmI tkswl clwaux vwly, mMflIsr jgdIsr
rKIsr munIsr qpIsr prm eISr Bgq igAwnI, prvwxu prDwn, cauQy sMunY.jo
nru jwxY; qw kau.pwpu n puMnM] AvsQw nUM pRwpq, suMn mMfl; ieku jogI bYsy] nwir n
purKu; khhu koaU kYsy]) Anhq suMin rqy; sy kYsy] ijs qy aupjy; iqs hI jYsy])
hir ky syvk.jo hir Bwey; iqn@ kI kQw inrwrI ry] Awvih n jwih.n kbhU mrqy;
pwrbRhm sMgwrI ry]) jnm mrx duhhU mih nwhI; jn praupkwrI Awey] jIA dwnu
www.Gursevak.com 36 q`qkrw
dy BgqI lwiein; hir isau lYin imlwey]) qUM inrvYru; sMq qyry inrml] ijn dyKy;
sB auqrih klml]) hir hirjn dueI.eyk hY; ibb ibcwr kCu nwih] jl qy aupj
qrMg ijau; jl hI ibKY smwih]) rwm sMq mih, Bydu ikCu nwhI; eyku jnu, keI mih
lwK krorI]) kotn mY nwnk koaU; nwrwien ijh cIiq]) ijin jwqw; so iqs hI
jyhw] Aiq inrmwielu; sIJis dyhw]) koit mDy ko ivrlw syvku; hoir sgly
ibauhwrI]) swD kI soBw; swD bin AweI] nwnk swD pRB; Bydu n BweI]) bRhm
mih jnu; jn mih pwrbRhmu] eykih Awip; nhI kCu Brmu]) ijn@w n ivsrY nwmu; sy
iknyihAw] Bydu n jwxhu mUil; sWeI jyihAw] sUrw AvsQw nUM pRwpq:- jw kau.hir
rMgu lwgo iesu jug mih; so khIAq hY sUrw] Awqm ijxY.sgl vis qw kY; jw kw
siqguru pUrw]) cOQy pd’c lIx:- kih kbIr; hmrw goibMdu] cauQy pd mih; jn
kI ijMdu] vwihgurU jI nwl eykqw:- Ab qau jwie cFy isMGwsin; imly hY swirMg
pwnI] rwm kbIrw.eyk Bey hY; koie n skY pCwnI] ihrdy rom 2 krky A`Ty phr
nwm jpidAW, suupny’c bwxI brVwaux vwly:- kbIr.supnY hU brVwie kY; ijh muK
inksY rwmu] qw ky pg kI pwnhI; myry qn ko cwmu]) Ehu DnvMqu; kulvMqu piqvMqu]
jIvn mukiq; ijsu irdY BgvMqu] Anuswr jIvn mukiq nwm bwxI dy rsIey pUrn
in`qnymI pRymI, pwrbRhmu ijin; scu kir jwqw] nwnk so jnu; sic smwqw] Anuswr
s`c nUM pCwx ky s`c ’c sdw idRV s`c’c sdw lIx s`c srUp gurU pMQ dy
AwigAwkwrI AnuswrI, prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI dy AinMn Bgq,
inRivkwr inrhMkwr, AYsy dwqy mhWpurKW nUM Aink bwr nmo 2 nmskwr hY jI, ijn@W
ny prm pRsMn ho ky dwsndws nUM ieh Amolk vr b^Sy, jo poQI, guru prmysuru
pUjIAY; min qin lwie ipAwru] Aqy siqgurU gRMQ swihb jI dy stIk swihb jI
ilKx dw kwrn bxy[
hy gurqw ibrwjmwn vwihgurU siqgurU gRMQ swihb jI!gurU rUp ^wlsw pMQ
swihb jIE!imst bcn bynqI krau; dIn kI inAweI] Anuswr Awp jI dy
prmpiv`qR s`cy crn-kmlW ’qy m`Qw r`K ky, mUMh ’c Gwh lY ky Aiq hI inmRqw
dInqw AwzzI gRIbI nwl, dwsndws AikRqGx muAw&I mMgdw hY[ ijqny sRIr dy rom
hn, jy AwpW ieqny sRIr DwrIey, ijqny aun@W sRIrW dy rom hox, iqqny hor sRIr
DwrIey, ieauN bwr 2 sRIr Dwr ky prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI nUM Awpxy isr
idMdy jweIey, qW BI AwpW s`cy pwiqSwh jI dw krzw nhIN moV skdy[ XQw:- hmrY
www.Gursevak.com 37 q`qkrw
msqik dwgu dgwnw; hm krj gurU bhu swFy] dwsndws, sdw sdw; iehu
BUlnhwru] nIc kIt ikRm hY[ XQw:- jau pY hm n pwp krMqw; Ahy Anµqw] piqq
pwvn; nwmu kYsy huMqw] gunwhgwr dwsndws gRIb’qy Agm Apwr ikRpw krky b^S
lYxw isr ’qy imhr BirAw h`Q r`Kxw, SuB AsIsW b^SxIAW[ SuB s`cI syvw krn
dw cwA auqSwh b^Sxw[ gurU syvw sMpUrn krwauxI jI[
srdwr jvwhr isMG jI dy c`k pMj ij`f, sRI gMgw ngr ivKy, prmpUjnIk sMq
bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsy jI ny ivsmwd rMg’c iekwgR ho ky, dwsn dws nUM
prm ipAwr nwl bulw ky pu`iCAw, “qyry koly v`fI ikRpwn hY ik nhIN?”dws ny
ikhw, “jI nhIN[ ”qW ikhw, “cMgw, jdoN hux ikRpwnW AweIAW qW qyrw nMbr irhw,
pr qYnUM ikRpwn dI loV nhIN, qyrI klm hI ikRpwn dw kMm krygI[ ”
ie`Qy hI BwrI pRsMn ho ky dwsn dws nMU Amolk vr idMidAW ieh bwxI pV@I,
“gil cmVI; jau CofY nwhI] lwig Cuto; siqgur kI pweI] 1] jg mohnI; hm
iqAwig gvweI] inrgunu imilE; vjI vDweI] 1] ”Bwv mwieAw iqAwg ky
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb mhwrwj jIE!dy stIk swihb jI dI
ilKweI CpweI dI SuB s`cI syvw krny krky inrgun bRhm jI ’c lIxqw ho jwvygI[
bIqy smyN prmpUjnIk srb klw BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] siqgurU gMRQ
swihb jI dy mMgl <>siqgur pRswid] ijhVy siqgurW dy nwm dy hyTW sn, swry
bdl ky AwrMB’c kr idqy, aun@W nUM pihlW vWg Su`D krn leI, sMqW mhWpurSW ny
sMq bwbw krqwr isMG jI ^wlsw, sMq krqwr isMG jI pRymI, bwbw lhOrw isMG jI
in`qnymI, bwbw bUV isMG jI, dwsndws nUM sRI AMimRqsr swihb jI ByijAw[ dws
ies s`cI su`cI au~cI syvw’c mhInw irhw, v`K 2 srUpW qoN Su`D pwTW dI ilst
bnwaux dI lgwqwr syvw dws nUM pRwpq hoeI, ij`QoN prU& pV@n smyN Su`D aucwrn dI
lgn pRwpq hoeI, aupRMq mhWpurSW ny dwsndws nUM siqgurU gRMQ swihb jI mhwrwj
jI dI Amr kQw dI rIkwrifMg leI, Awpxy pws bulw ilAw, do vyly Awid kQw
rIkwrifMg hox l`gI[ ie`k sMpUrn kQw sRdwr lwB isMG jI KtVw, ie`k kQw sRdwr
m`Kx isMG jI Tykydwr gMgwngr qy ie`k hzwr AMg q`k BweI Bgvwn isMG jI, sMqW
mhWpurSW dy BuJMgI nUM Awid kQw prmpUjnIk s`cy siqgurW ny b^SI, ieh syvw
dwsndws qoN krvweI[ sRI jpu jI swihb jI, sRI rhrwis swihb jI qy sRI kIrqn
soihlw swihb jI dy ArQW dw typW qoN auqwrw dwsndws qoN gurU jI ny ikRpw krky
www.Gursevak.com 38 q`qkrw
krvwieAw[ prmpUjnIk sMq krqwr isMG ^wlsw jI, hor nmskwr Xog isMGW nyy
myhnq krky, pihlI poQI tkswlI stIk swihb jI Cpvwey[
vwihgurU ipMf munwvW(zIrw) ivKy, prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb
^wlsy jI ny, BwrI pRsMn ho ky ikhw, “qUM dwsndws nUM pRym nwl pRXwie suxwauNdw hYN,
qYnUM ArQW dw sMskwr pY igAw hY, hux siqsMgq jI ’c kQw kr ilAw kryNgw[
”vwihgurU prmpUjnIk siqgurU gRMQ swihb jI ny sRb ivAwpI ivsmwd ikRpw krky,
prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsy jI qoN sMpUrn Awid kQw irkwrf
krvweI, ieh SuB s`cI syvw dwsn dws qoN leI[ srdwr jvwhr isMG jI dy c`k
pMj iz`f, sRI gMgw n`gr ivKy, kQw sMpUrn hoeI[ dwsn dws nUM ieh SuB sMklp
lwieAw ik stIk swihb jI ilKy jwx[ rwgI bic`qR isMG jI Awid isMGW nUM pRym
bynqI kIqI, aus smyN j`Qy dI bVI hI ivsmwd cV@q sI[ plo plI in`ky BuJMgIAW
smyq j`Qy sMgq jI ny sMqW mhWpurSW pws sRI stIk swihb jI ilKx bwry pRym
bynqI kIqI[ sMq mhWpurS jI smUh j`Qy siqsMgq jI dy drSn Akwl drSn
smJdy sn[ ies leI drSn krky inhwl 3 prm pRsMn gd 2 hoey[ prmpUjnIk
j`Qy siqsMgq jI v`loN pRym bynqI mMnidAW, mhwn DIrjDwrI praupkwrI
prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsy jI ny prm pRsMn ho ky ikhw,
“dws dw i^Awl sI ieh ArQ Alop ho jwxgy, pr hux dws nUM XkIn ho igAw hY
ik qusIN ieh ArQ sMBwl lvoNgy[ ”
13.prmpUjnIk mhWpurSW ny Awp, prm sMq krqwr isMG jI ^wlsw, prm
sMq prmjIq isMG jI mwhlpur, sRI mhMq vYd inrMjn isMG jI bopwrwey qy
dwsndws crn isMG aur& jsvMq isMG nUM, prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI
gurU gRMQ swihb jI dy swhmxy iljw ky, rom 2 krky ivsmwd srb ivAwpI pRym
inmRqw gRIbI siq sMqoK pUrn iekwgRqw Ajpw jwp ’c lIxqw sihq Ardws kIqI,
“hy prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb mhwrwj jIE!ien@W gurmuKW qoN
Awpxy stIk swihb jI dI ilKweI CpweI dI SuB s`cI syvw lvo jI[ ”r`b rUp sMqW
mhWpurSW ny sB qy vfw siqguru nwnku; siqgurU gRMQ swihb jI dy swhmxy bYT ky,
ieh Amolk AMimRq SuB bcn &urmwey, “swry sRIr kwiem nhIN rihxgy, ijhVy sRIr
kwiem rihx, auh ieh SuB s`cI syvw pRym nwl krn[ gurU syvw krn vwly gurmuiK
inhwl hoxgy!”
www.Gursevak.com 39 q`qkrw
vwihgurU mhWpurSW ny pUrn ikRpw krky, AMimRq rUp prmpiv`qR Awid dI kQw,
sRI dsm gRMQ swihb jI, BweI gurdws swihb jI dIAW vwrW qy kib`q sv`eIAW dy
ArQ typ rIkwrf qoN dwsndws qoN ilKvwey, jo hux dwsW pws hn[ vwihgurU
prmpUjnIk q^q sRI ptnw swihb jI ’qy prmpUjnIk sMq bwbw gurbcn isMG
swihb ^wlsy jI ny dwsn dws nUM ikhw, “Bgqw!qUM ilKweI dw sMsw n kr, qYnUM
koeI gurmuiK imlygw, iPr ilKweI hovygI[ ”
vwihgurU prmpUjnIk q^q s`cKMf sRI hzUr swihb jI’qy prmpUjnIk sMq
bwbw gurbcnisMG swihb ^wlsy mhWpurKW ny, bRhmigAwnI kI idRsit; AMimRqu
brsI] Anuswr bVI BwrI imhr nwl q`k ky &urmwieAw, “pRymIAw!qUM bVy hI pRym
nwl AMimRq rUp kQw rIkwrf kIqI hY, qyry ibnw iksy ny rIkwrf nhIN sI krnI,
mMg jo ku`J BI mMgdw hYN?”prmpUjnIk sMqW mhWpurSW dw qyz pRqwp dwsndws qoN
J`ilAw n igAw, ivsmwd, byAMq hI aumwh auqSwh ^uSI KyVy’c sn, dwsndws ny
h`Q joV isr Jukw ky ikhw, “sdw leI Awp jI dy prmpiv`qR suMdr drSn huMdy
rihx jI[ ”qW ikhw, “cMgw iesy qr@W hI hovygw[ ”
14.prmpUjnIk sMq bwbw krqwr isMG jI ^wlsw jI dw vwihgurU gurU gRMQ
swihb jI stIk ilKx dw idRV sMklp:- Awp jI ny Awpxy gur BweI igAwnI
pRIqm isMG jI nUM pRym bYrwg p`qRkw’c iliKAw, “jy siqgurU jI nUM BwieAw qW dwsn
dws dw stIk swihb jI ilKx dw SuB sMklp hY[ Awp jI ny BI Ardws krnI
jI”[ pRymI sMswr qoN jwx dw cyqw krky ies SuB kwrj dI pUrqI leI i^Awl krn
jI[
15.prmpUjnIk siqgurU swihbwn jI dw pUrn vYrwgmeI Adu`qI Amr s`cI
ju`go ju`g At`l ShIdI jwp, vwihgurU ArQ:- DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk
s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor iBAwnk
zulm krn qoN, au~bldI dyZ’c hux cONkVw lw rhy hn, m`cdy 2 ryqy’qy hux bYT ky,
m`cdw 2 ryqw Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI
sIs’qy puAw rhy hn, m`cdI 2 loh’qy hux KV@ ky prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
gRMQ swihb jI dy A`Kr 2 nUM vwihgurU gurU mMn ky, A`Kr 2 dw iDAwn Dwr ky,
srb`q dy Bly ihq, vwihgurU 3 jp rhy hn jI[ DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU qygbhwdr swihb jI DMn hn! zwlmW dy Gor
www.Gursevak.com 40 q`qkrw
iBAwnk zulm krn qoN, lohy dy qMg ipMjry’c iq`Ky ik`lW ivckwr, swvDwn eykwgr
cIq] bYTy, prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy A`Kr 2 nUM
vwihgurU mMn ky, srb`q dy Bly ihq hux vwihgurU 3 jp rhy hn, hux sIs kurbwn
kr rhy hn[ DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU
goibMdisMG swihb ^wlsw jI DMn hn!hux sRvMs kurbwn kr rhy hn[ DMn hn DMn
hn DMn hn prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU gRMQ swihbwn jI DMn
hn!prmpUjnIk prmpiv`qR gurqw ibrwjmwn ho ky, Awpxy pRymIAW dy idl
idmwZ’c hr smyN AMimRq gurbwxI Byj ky, pRymIAW nUM rom 2 krky ismrn b^S ky
hr smyN inhwl krdy rihMdy hn jI[
16.vwihgurU ArQ:- kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl isRis† lig.ibqrhu])
jp´au ijn@ Arjun dyv gurU; iPir sMkt join grB n AwXau]) Drin ggn nv
KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´
hir] prm pUjnIk mh`ly pMjvyN swihb jI dw pUrn vYrwgmeI ShIdI pRsMg:-
Awp jI ny sRI goieMdvwl gurduAwrw sRI hvylI swihb jI nwnky Gr ivKy, gurU
nwnkSwhI sMmq 94, 1620ib:BwgW Bry v`fBwgy mMglvwr 14 ApRYl 1563
eI:nUM prmpiv`qR SuB s`cw su`cw au~cw Avqwr DwirAw[ gur rwmdws Gir; kIAau
pRgwsw]
prmpUjnIk s`cy siqgurU Amrdws swihb jI dy mihl jgq mwqw rwmo jI
dy ipAwry dohqRy, siqgurU rwmdws swihb jI, dy mihl pRymw-BgqI dy SuB s`cy
Avqwr jgq mwqw BwnI jI dy lwfly swihbzwdy mh`lw pMjvW jI, Akwl kutIAw
ivKy rwq nUM sRI gurU gRMQ swihb jI dy plMGy hyTW ibrwjdy[ ie`Qy mhwrwj jI sjy
hoey hn, bwbw bu`Fw swihb jI, BweI gurdws swihb jI, muKI is`K gurU swihb jI
dy SuB s`cy drSn krky inhwl ho rhy hn[ XQw:- AMdir scw nyhu; lwieAw
pRIqm AwpxY] qnu mnu hoie inhwlu; jw guru dyKw swm@xy]) lwl rMgu iqs kau
lgw; ijs ky vfBwgw] mYlw.kdy n hoveI; nh lwgY dwgw] 1] Anuswr siqgurU
jI ny ivsmwd ielwhI rMg’c, bVy hI ipAwr siqkwr nwl bwby bu`Fy swihb jI nUM
pu`iCAw, “kI siqgurU hirgoibMd swihb jI hux gurqw sMBwlx dy Xog hn?”
imst bcn bynqI krau; dIn kI inAweI] Anuswr im`Ty bcnW’c bwbw jI ny
www.Gursevak.com 41 q`qkrw
ikhw, “hy koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] jI!Awp jI dw
hI nUr hn[ ”
sjy dIvwn ’c gurU swihb jI ny Awpxy ipAwry swihbzwdy jI nUM pUrn ipAwr
nwl fOiLEN PV ky, gurqw isMGwsx ’qy bYTw ky, s`jy K`by do cOrdwr, cOr krn lwey,
gurU swihb jI ny Awp iqMn pRkrmW krky pMj pYsy, nwrIAl swhmxy r`K ky m`Qw tyk
ky 1663 ib: jyT vdI AstmI nUM gurqw b^SI[ XQw:- vDI vyil; bhu pIVI
cwlI] Drm klw; hir bMiD bhwlI]) Arjn kwieAw plit kY; mUriq hrgoibMd
svwrI[) “mm srUp gurU hirgoivMd[ jo jwnih so lhY AnMd[) ; so gihr gBIrw
gauhru jIau] Anuswr DMn siqgurU hirgoivMd swihb jI v`fy XoDy mhwn praupkwrI
DIrjDwrI BwrI gurU hoxgy[ ”XQw:- dl BMjn guru sUrmw, vf joDw bhu
praupkwrI[ mhwrwj mh`lw pMjvW jI Awp hux kurbwnI dyx dy i^Awl’c
hn[ 1663ib:c ie`k idn AYsw kOqk vriqAw, sjy dIvwn’c ie`k ispwhI ny Aw
ky jhWgIr v`loN DmkI BrI ic`TI idqI, ijs ’c jhWgIr ny siqgurU swihb jI nUM
lhOr bulwieAw[
ispwhI ny h`Q joV ky AwiKAw, “hy s`cy pwiqSwh jIE!dwsn dws nUM sMq doKI
cMdU ny bhuq hI pu`TIAW g`lW isKweIAW, ik qUM jw ky s^q bolIN[ siqgur drsin;
Agin invwrI] Anuswr Awp jI dy suMdr drSn krky, dws inhwl sIql TwrgVw
ho igAw hY[ Awp jI KMf bRhMmf dy auDwrxhwr hoN, mhW pwpI jhWgIr dy mn’c
bhuq v`fI BYV hY, Awp jI dI ibAdbI krygw[ ”siqgurU swihb jI ny bhuq hI
pRsMn ho ky ikhw, “hy BweI!dwsn dws CyqI hI lhOr Aw jwvygw[ ”mwieAw
isropwau SuB vr b^S ky, ies nUM ividAw kr idqw[ ies ny lhOr jw ky mhW pwpI
cMdU nUM d`isAw, “dws ic`TI dy AwieAw hY[ Awpxy ipAwry swihbzwdy nUM gurqw dy
cu`ky hn, sRI hirmMdr swihb jI rcx aupRMq, siqgurU gRMQ swihb mhwrwj jI dw
1661 ib:BwdRv SudI eykm nUM SuB s`cw pRkwS kr c`uky hn[ ”
nwnk; dunIAw kYsI hoeI] swlku imqu; n rihE koeI] Anuswr gurU jI ny idl
’c soicAw, zwlm zwbr bwhroN Awey hmlwvr dyS dw Dn mwl lu`t rhy hn[ qurk
rwj ny QW 2 ’qy pulIs cONkIAW ibTweIAW hn[ zor zulm krky bhU bytIAW dI
iezq lu`tdy hn[ gRIbW dw ^Un incoVdy hn[ mzlUmW dw ^Un mr cu`kw hY[ muZlIAw
hkUmq bhuq hI zulm kr rhI hY[ XQw:- rwjy sIh; mukdm kuqy] jwie jgwiein;
www.Gursevak.com 42 q`qkrw
bYTy suqy] cwkr nhdw; pwiein@ Gwau] rqu ipqu; kuiqho cit jwhu] kurbwnI dy ky
bIr-rsI C`qRI Drm pRgt kIqy ibnw, zulm ny nhIN QMm@xw[ kurbwnI idqy ibnw,
mzlUmW ny bIr-rs nhIN Dwrnw, iesy qr@W zor zulm dy dbwey DUV ’c ruLdy
rihxgy, zwlm ien@W nUM kql hI krdy rihxgy[ siqgurU nwnk dyv swihb jI dI
g`dI ju`go ju`g At`l r`Kx leI, swry bRhmMfW nMUM s`cKMf bnwaux leI, srb`q dy Bly
leI s`cy pwiqSwh jI ny AwpxI ShIdI dyx dI pUrn idRVqw kr leI[
gurU pRmysr jI Swm nUM Awpxy mihlW’c Awey, Awp jI dy mihl jgq mwqw
gMgw jI ny m`Qw tyikAw, mweI crn gur mITy] Anuswr im`Ty crn-kml Do ky,
gurbwxI sunwaux l`g gey[ XQw:- khu nwnk; ijin ipRau prmysru kir jwinAw]
DMnu sqI; drgh prvwinAw] Awp jI ny gurbwxI suxidAW ivsmwd iekwgRqw’c
pRCwdw CikAw[ mhwn praupkwrI hsq kml Do ky, vYrwgmeI SuB s`cy bcn khy,
“dwsn dws ny zulm dy nws Drm dy pRkwS leI, lhOr jw ky ShIdI dyxI hY[
”ieh sux ky mwqw jI dy idl’c ieqnw du`K hoieAw, ijvyN m`cdw 2 lwl qIr, idl
nUM ivMn@ dyvy[ mwqw jI bhuq hI vYrwg krn l`gy, DIrj n irhw[ XQw:- mweI DIir
rhI; ipRA bhuqu ibrwigE]
siqgurU swihb jI ny DIrj b^SidAW ikhw, “Awp jI dI ieh hwlq hY, qW
sMswr dI kI hwlq hovygI?Awsw Gru 7 mhlw 5] hir kw nwmu; irdY inq
iDAweI] sMgI swQI; sgl qrWeI] 1] guru myrY sMig; sdw hY nwly] ismir
ismir; iqsu sdw sm@wly] 1] rhwau] qyrw kIAw; mITw lwgY] hir nwmu pdwrQu;
nwnku mWgY] Anuswr krqwr jI dw Bwxw mMnx vwlw gurmuiK hY[ Bwxw mMnx qoN
ibnw jIv, m`CI vWgU qVPdw hY[ ”mwqw jI ny pRym bynqI kIqI, “hy myrw AMqrjwmI
hir rwieAw] jIE!Awp jwxI jwx hoN, ipRQIcMd ny pihlW dweI dy AsQnW nUM
zihr lw ky ByjI, Pyr spyry qoN s`p CufwieAw, qIjI vwr bRwhmx nUM mwieAw dy ky
swihbzwdy jI nUM zihr ipAwaux dI zulmI swijS kIqI, vwihgurU mh`ly pihly jI ny
Awp h`Q dy ky r`iKAw kIqI[ isr’qy zor zulm dy b`dl Cwey hoey hn[ ijvyN kml
pwxI Awsry huMdy hn, iqvyN hI siqsMgq jI nUM srb suK b^Sx vwlw Awp jI dw hI
Awsrw hY[ XQw:- BeI inmwxI.srix iek qwkI; gur siqgur purK suKdweI]
swihbzwdy jI dI AvsQw CotI hY[ Awp jI dy SuB guxW praupkwrW nUM cyqy krky,
Awp jI dy s`cy crnkmlW dy ipAwr’c dwsn dwsI dw lUM 2 ro irhw hY[” XQw:-
www.Gursevak.com 43 q`qkrw
mY rovMdI.sBu jgu runw; ruMnVy vxhu pMKyrU]) nwnk, ruMnw bwbw jwxIAY; jy rovY lwie
ipAwro]
siqgurU swihb jI ny &urmwieAw, “swihbzwdy bwry qusIN iblkul hI icMqw n
kro[ XQw:- nwnk.icMqw miq krhu; icMqw iqs hI hyie] ien@W dy sIs’qy, koit
bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] siqgurU nwnk dyv swihb jI dw
myhr BirAw h`Q hY[ ieh BwrI bIr-rs prwkRm Dwrngy, Awpxy pYrW ’qy Awp KV@y
hoxgy[ ien@W nUM iksy dI BI shwieqw dI loV nhIN[ ieh inrblW gRIbW dI r`iKAw
krngy, q^q &Oj rc ky, DrmXu`D lV ky sdw ij`q pRwpq krngy[ C`qRI Drm pRgt
krky zulm dw nws Drm dw pRkwS krngy[ ieh g`l Xwd r`KxI, dwsn dws dI
ShIdI ip`CoN, qusIN AwqmGwq nhIN krnw[ XQw:- AwqmGwqI; hY jgq ksweI]
gurU Gr ’c qusIN isAwxy hoN, AweI siqsMgq jI dI pUrn Adb siqkwr pRym sihq
syvw sMBwl krnI, Awp jI dI bhuq hI v`fI juMmyvwrI hY, ikauN jo siqgurU CyvyN
pwiqSwh jI DrmXu`D ij`qxgy, ijqnI v`D qoN v`D bMdgI syvw ho jwey, ieh hI mnu`Kw
jnm dw lwhw hY[ ”siqgurU swihb jI ny ing@w pw ky mwqw jI dw moh AigAwn
Brm myt idqw[ hir jnu.aUqmu Bgqu sdwvY; AwigAw min suKu pweI] Anuswr
mwqw jI ny hukm A`gy Awpxw sIs Jukw idqw[ aupRMq, siqguru jwgqw hY dyau]
Anuswr siqgurU jI swrI rwq ismrn krdy rhy[
gurU pRmysr jI ny AMimRq vyly ieSnwn krky, nvIn bsqR pihny, ismrn
AiBAws in`qnym kIqw[ gurU mrXwdw Anuswr ijvyN is`K, Awpxy gurdyv jI dI pUjw
krdw hY, iqvyN hrI srUp sRI hirmMdr swihb jI Aw ky, pRkrmW krky fMfauqW
kIqIAW[ sRI muKvwk ilAw, Ardws kIqI[ {hux qoN mgroN sRI hirmMdr swihb jI
dy drSn nhIN krny[ }vwhu vwhu scy pwiqswh; qU scI nweI] Anuswr ivsmwd gurU
jI ny, BwvyN sRI hirmMdr swihb jI Awp rcy hn, pr aun@W dw nwm Awpxy nwm ’qy
nhIN r`iKAw, gurmuiK scI AwskI; ijqu pRIqmu scw pweIAY] Anuswr ieh gurmuK
s`cI AwSkI, Awpy dw iqAwg hY[ qn mn Dn sB ku`J gurU rwmdws swihb jI dw
mMndy hn[ ShIdI dyx dI ^br suxidAW swry hI pRymIAW nUM bhuq 3 hI vYrwg
hoieAw, roNdy DwhW mwrdy drSnW nUM B`jy 2 Awey[ gur kw drsnu; dyiK dyiK jIvw]
Anuswr bhuq pRymI AMimRq vyly, Awpxy pRIqm gurU jI dy drSnW qoN mgroN hI Ckdy
sn[
www.Gursevak.com 44 q`qkrw
BweI iprwxw BweI pYVw BweI lM|whw bwbw ibDI cMd BweI jyTw jI, ieh pMjy
ipAwry ShIdI dyx leI nwl qury, smUh siqsMgq jI BI nwl qur pey[ sRI
hirmMdr swihb jI qoN ku`J mIl jwx qoN, mhwrwj jI ny SuB aupdyS &urmwieAw,
“dwsndws gRIb kUkr dy drSn hux siqgurU hirgoibMd swihb jI dy pRq`K drSn
hn[ dwsn dws dI syvw siqgurU hirgoibMd swihb jI dI SuB s`cI syvw hY[ hux
siqgurU nwnk dyv swihb jI dy q^q ’qy ibrwjmwn hn, sB nUM iqRpq krngy[
Awp jI ny AwigAw ’c rih ky bcn mMnxw, pUrn ipAwr siqkwr nwl syvw
krnI[ ”
BwvyN gurqw b^S idqI hY, mhwrwj jI ’c ie`k joiq hn, pr prQwie swKI
mhwpurK boldy; swJI sgl jhwnY] Anuswr gurU swihb jI ny ikhw, “hy AiqAMq
ipAwry lwl jI!ie`k g`l Xwd r`KxI[ gurU Gr’c bwby bu`Fy swihb jI, BweI
gurdws swihb jI Awid bzurgW dw pUrn Adb siqkwr krnw, bcn mMnxw bhuq
hI zrUrI hY[ bwby bu`Fy swihb jI ny sRI gurU nwnk dyv swihb jI dI SuB s`cI syvw
krky pRsMnqw leI hY[ siqgurU dUjy siqgurU qIjy siqgurU cOQy, dwsndws Aqy Awp
jI nUM gurqw dw iqlk lwieAw hY[ Awp jI dw Avqwr BI, krm KMf kI; bwxI
joru] Anuswr ien@W dy Amolk SuB s`cy bcn krky hI hoieAw hY[ ien@W ny Awp jI
nUM bRhmiv`idAw dI dwq BI b^SI hY[ pUrn praupkwr Bwau-BgqI sihq, pUrn
bRhmigAwn’c sdw lIn hn[ prmpUujnIk bwbw jI ijqny BI Amolk bcn kihx,
aun@W’c srb`q dw Blw hovygw, igir bsuDw jl pvn jwiego; ieik swD bcn
AtlwDw] smJ ky isr m`Qy’qy mMnxy jI[ jdoN Awp jI dy mwqw jI pihlI vwr
SwhI TwT nwl, bwby jI qoN vr lYx gey, qW bwby jI ny ikhw ik gurU ikAW nUM ik`DroN
BwjV pY geI[ jdoN dwsn dws nUM pqw l`gw, qW bwby jI dw hukm mMn ky, sRI
AMimRqsr iqAwg ky, dws gurU sMgq jI smyq gurU kI vfwlI cilAw igAw[ ipRQIey
ny sulhI nUM cV@w ky ilAWdw, jdoN dyiKAw gurU ky mihl KwlI hn, qW bhuq hI ^uS
hoieAw[ ipRQIey ny sulhI nUM vwips Byj idqw[ bwby jI dy bcn mMnxy krky, bhuq
v`fw ibGn tl igAw[ q^q &OjW rcxIAW, C`qRI Drm pRgt krnw jI Awid[ ”
gurU ipAwr snyh dI BI AkQ khwxI hY[ siqsMgq jI vwips muVnw nhIN
cwhuMdy sn[ gurU swihb jI ny ivcwirAw, ik ien@W ny vwips nhIN muVnw[ “hy gurU
ipAwrI swDsMgq jIE!ies qoN A`gy koeI BI pRymI n Awvy[” sg nwnk.dIbwn
www.Gursevak.com 45 q`qkrw
msqwnw; inq cVY svwieAw]) hm mYly.qum aUjl krqy; hm inrgun. qU dwqw] hm
mUrK.qum cqur isAwxy; qU srb klw kw igAwqw] Anuswr pUrn gRIbI nwl boly, “hy
r`b srUp siqsMgq jI! dwsndws gRIb kUkr dIAW swrIAW Bu`lW dI muAw&I b^SxI,
dws nUM ikRpw krky iKmw kr dyxw jI!Awp sB nUM fMfauq bMdn rom 2 krky nmskwr
pRvwn hovy jI[ ”
jwnI ivCMunVy.myrw mrxu BieAw; iDRgu jIvxu sMswry]) ijsu ipAwry isau nyhu;
iqsu AwgY mir clIAY] iDRgu jIvxu sMswir; qw kY pwCY jIvxw]) ivCoVw suxy fuKu; ivxu
ifTy mirEid] bwJu ipAwry Awpxy; ibrhI nw DIroid]) hau.rih n skw, ibnu dyKy
pRIqmw; mY nIru vhy vih clY jIau] Ansuwr sqsMgq jI dy nyqRW ’coN iqRp 2 jl vg
irhw sI[ sB pRymIAW ny mhwrwj jI dy s`cy crn-kmlW’qy fMfauq kIqI, gurU mhwrwj
jI ny sB nUM ipAwr idqw, A`j AwKrI drSn hn[ siqgurU swihbwn jI dy kOqk
praupkwrW nUM icqv ky, pyRmI lUM 2 krky bhuq vYrwg kr rhy sn[ swihb kw hukmu;
n krxw jweI] Anuswr hukm dy b`Jy KV@y drSn kr rhy sn[ sB nUM DIrj dy ky;
AMimRqsru isPqI dw Gru] jI nUM pUrn pRym sihq nmskwr krky, gurU swihb jI A`gy
qury[
ie`Dr lhOr ’c BweI s`dU jI kIrqn krky, Ardws krdy sn, “hy pwrbRhm
ZRIb invwj!sgl Bvn ky nwiekw; ieku iCnu drsu idKwie jI] Awpxy prmpiv`qR
suMdr s`cy drSn b^So jI[ ”gurU swihb jI ny lhOr phuMc ky, siqgurU rwmdws swihb
jI dy Avqwr AsQwn dw drSn krky mMnx pUjx kIqw, aupRMq BweI s`dU jI pRymI dy
nvyN Gr ’c, s`cy crn-kml pwey[
jMgL dI A`g vWg swry ielwky’c J`t p`t ^br PYl geI, jh siqguru; qh
sqsMgiq bxweI] Anuswr siqgurU swihb jI dI hzUrI ’c, suMdr dIvwn sjx l`gy[
pyRmIN bVy hI cwA auqSwh nwl, gur jI ky; drsn kau bil jwau] jip jip jIvw;
siqgur nwau] 1] pwrbRhm pUrn gurdyv] kir ikrpw; lwgau qyrI syv] Anuswr
suMdr drSnW nUM B`j 2 ky Aweyy[ “ijn@W siqgurW dy drSnW leI, AsIN kIrqn krdy
qur ky sRI hirmMdr swihb jI jWdy sW, auh Awp hI ikRpw krky ie`Qy Awey hn[ ”koeI
pRymI gurU jI dIAW pRkrmW kr irhw hY, koeI m`Qw tyk irhw hY, koeI Ardws kr irhw
hY[ pRymI jn drSn krky Awpxy ihridAW ’coN AMimRq bRhmwnMd rs muK ’c AwauNx qoN
pI rhy hn[ keI jpu jI swihb keI suKmnI swihb jI Awid v`K 2 gurbwxI dw
AnMd mwx rhy sn[ BweI s`dU jI dw nvW Gr s`cKMf bx igAw[ XQw:- ijQY jwie
www.Gursevak.com 46 q`qkrw
bhY myrw siqgurU; so Qwnu suhwvw.rwm rwjy]) ijQY bYsin swD jn; so Qwnu suhMdw]
Eie syvin sMimRQu Awpxw; ibnsY sBu mMdw] pyRm dI AkQ khwxI hY[ jyT dI grmI
bhuq hI qIbr qIKx sI[ BweI s`dU jI Awp mu`TI cwpI krdy, AwpxI Gr vwlI nUM
p`Kw krn lwauNdy[ XQw:- iqsu gur kau; JUlwvau pwKw] mhw Agin qy; hwQu dy
rwKw] 3] iqsu gur kY igRih; Fovau pwxI] ijsu gur qy; Akl giq jwxI] 4] iqsu
gur kY igRih; pIsau nIq] ijsu pRswid; vYrI sB mIq] 5]
ie`k idn mhwrwj swihb jI, sRI pwlkI ’qy Asvwr thl rhy sn[ is`K pRym
nwl vwrI 2 moFw lwauNdy[ byAMq hI is`K sMgq jI dI ie`kqRqw sI[ pRymI mhwrwj
jI dw pUjx krky, inhwl ho rhy sn[ sRI pwlkI swihb jI dy A`gy 2 Adb
siqkwr nwl kIrqn krdy jw rhy sn, mhW pwpI cMdU ny dUroN dyiKAw ik auh kOx
swihb jw rhy hn?ijn@W nUM dunIAW m`Qw tyk rhI hY[ Awpxy ispwhI nUM ikhw, “jw
ky dyK ieh kOx swihb hn!”ispwhI ny nyVy jw ky pu`iCAw ik ieh kOx swihb
hn?qW Kws pyRmI is`K ny gL’c p`lw pw ky dovyN h`Q joV isr Jukw ky ivsmwd rMg
’c ikhw, “BweI!Awp jI nUM pqw nhIN ik ieh kuil soFI gur rwmdws qnu; Drm
Dujw.Arjunu hir Bgqw] jI hn[ gurU swihb jI sRI hirmMdr swihb jI, sRI gurU
gRMQ swihb jI rc ky Awey hn[ ie`Qy BweI s`dU jI dy Gr mhwrwj jI ny pMjW is`KW
smyq, prmpiv`qR SuB s`cy praupkwrI crnkml pwey hn[ gursMgqW Awpxy,
gurdyv mwqw gurdyv ipqw; gurdyv suAwmI prmysurw] jI dw pUjx kr rhIAW hn[
s`cy piqswh jI dI pwlkI swihb jI nUM vwrI 2 moFw lw ky, pRymI inhwl ho rhy
hn[ ”ispwhI ny sux ky mhW pwpI cMdU nUM d`isAw, gurU js sux ky, nwmu sunq; jnu
ibCUA fswnw] Anuswr ib`CU dy fMg v`jx vWg sV bl igAw, ies ny gur dRohI sMq
doKI jhWgIr dy koL jw ky ikhw, “pwiqswh!mYN Awp jI dw lUx KWdw hW[ Awp jI
dy rwj ’c Amn Amwn cwhuMdw hW[ pihlW BI g`l ho cu`kI hY[ gurU jI Awpxy koL
cor r`Kdy hn[ mwJy dyS ’c corI bhuq huMdI hY[ auh hux ie`Qy Awey hn[ BoLy lok
aun@W nUM bhuq Dn m`Qw tyk rhy hn[ mwieAw iek`TI krky lY jwxgy, ies leI qusIN
aun@W nUM CyqI bulwau[ ”sMq doKI jhWgIr ny Awpxy mMqRI vzIr KW jI nUM ikhw, “gurU
swihb jI nUM kcihrI’c bulw ky ilAw[ ”vzIr KW jI gurU swihb jI’qy bhuq hI
BwrI SrDw r`Kdy sn[ gurmuiK vzIr KW jI ny Aw ky gurU swihb jI nUM swrw Byd
d`isAw, “hy gurU swihb jI!Awp jI dI mOj hY, mYN qW srkwrI krmcwrI hW, pr
www.Gursevak.com 47 q`qkrw
ien@W dI bhuq hI kuitl nIqI hY[ ” byprvwh sdw rMig hir kY; jw ko pwKu
suAwmI] Anuswr mhwrwj jI kcihrI ’c phuMc gey[ vzIr KW jI ny gurU swihb jI
leI au~cy AsQwn’qy suMdr bsqR ivCw idqw[ DoKybwz mkwr dust mhW pwpI
jhWgIr ny ikhw, “muslmwn kihMdy hn ik ihMdU dozk’c pYxgy[ ihMdU kihMdy hn
ik muslmwn nrk’c pYxgy[ ieh do p`K hn, Awp jI d`so ien@W ’coN kOx shI
hn?gurSbd srUp Ajpw jwp dy dwqy siqgurU swihb jI ny ieh au~qR idqw:-
(885 AMg) rwmklI mhlw 5] DMn vwihgurU siqgurU sRI gurU nwnk dyv swihb
jI dy(p) pMjvyN(mhlw) srUp rwjwn rwj] siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI
rwmklI rwg ’c &urmwauNdy hn:- “hy bwdSwh!DMn siqgurU sRI gurU nwnk dyv
swihb jI dw AdYÍq miq hY[ swrI ^lkq ^wlk jI dI hY, ijhVw zwqI n&rq
AhMkwr iqAwg ky s`cy vwihgurU jI dy s`cy hukm nUM pCwxdw hY, auh hI A`lw qwlw
jI nUM pRwpq krky inhwl huMdw hY[ koeI bolY rwm rwm; koeI Kudwie] koeI ihMdU
BweI(rwm) rmy ivAwpk pRkwSk jI nUM rwm rwm(bolY) boldw hY, pr Kudw 2 nhIN
boldw[ koeI muslmwn BweI(Kudwie) (Kud+Awie) (Kud) Awpy Awie ivAwpk
^udwie 2 boldw hY, pr rwm 2 nhIN boldw[ ArQ dohW dw ie`ko hI hY[ ivSyS
aupdyS ieh hY, dohW’coN ijn@W ny ^udw jI dy hukm nUM pCwixAW Bwv mMinAW
kmwieAw hY, auh prvwx prDwn A`lh pwk srUp hn[ koeI syvY guseIAw; koeI
Alwih] 1] koeI ihMdU BweI(guseIAw) (gu+seIAw) (gu) ipRQvI dy(seIAw)
mwlk, guseIAw 2 kih ky(syvY) syNvdw hY[ koeI muslmwn BweI(Alwih)
(A+lwih) AwpxI pdvI qoN(A) n(lwih) lihx vwly, (Alwih) pwk piv`qR,
Alwih 2 kih ky(syvY) syNvdw Xwd krdw hY] 1]
kwrx krx.krIm] (krIm) ikRpwl vwihgurU jI, ihMdU muslmwn AsMK
bRhmMf dI rcnw (krx) rcn dw kwrx hn, Bwv sB nUM Awp hI rcn vwly hn[
ikrpw Dwir.rhIm] 1] rhwau] ihMdU BweI vwihgurU jI nUM ikrpw(Dwir)
Dwrn vwly qy muslmwn BweI vwihgurU jI nUM(rhIm) rihm idl kihMdy hn, ArQ
dohW dw ie`ko hI hY[ vwihgurU rwm ^udw jI, ihMdU muslmwn dohW ’qy ie`ko ijhw
rihm, ikRpw Dwrn vwly hn[ dohW nUM ie`ko ipAwr nwl hI dyKdy hn[ dohW dy
mwqw ipqw srUp hn] 1] (rhwau]) ivsrwm dy ky &urmwauNdy hn[ gursbd ’c
www.Gursevak.com 48 q`qkrw
ihMdU muslmwn ’c r`b dI joiq dyKx nUM ikhw hY, gursbd ’c &urmweI AvsQw
’c(rhwau) rihxw kro[
koeI nwvY qIriQ; koeI hj jwie] koeI ihMdU BweI(qIriQ) ATwht qIrQW
’qy(nwvY) ieSnwn krdw hY, koeI muslmwn BweI m`ky srI& dw hj krn(jwie) jWdw
hY[ koeI krY pUjw; koeI isru invwie] 2] koeI ihMdU BweI p`Qr dIAW mUrqW dI
pUjw(krY) krdw hY[ XQw:- (bu`qwn bu` AiDk bolo) koaU buqwn kO pUjq hY psu; koaU
imRqwn kO pUjn DwieE]) koeI muslmwn BweI p`CoN ’c m`kw srI& jwx ky, p`CoN nUM
isru(invwie) invwauNdw hY] 2] XQw:- kwhU pCwh ko sIs invwieE]
koeI pVY byd; koeI kqyb] koeI ihMdU BweI cwr byd(pVY) pV@dw hY, koeI
muslmwn BweI(kqyb) AMjIl qOryq jMbUr kurwx Awid cwr kqybW pVHdw hY[ koeI EFY
nIl; koeI supyd] 3] koeI muslmwn BweI(nIl) nIly bsqR(EFY) pihndw hY, koeI
ihMdU BweI(supyd) ic`ty bsqR pihndw hY] 3] koeI khY qurku; koeI khY ihMdU] Brm
krky vwihgurU jI nUM Bu`l ky koeI muslmwn BweI(khY) kihMdw hY ik mYN qurksqwn dw
qurku hW[ rwm jI nUM Bu`l ky, Brm krky koeI ihMdU BweI(khY) kihMdw hY ik mYN
ihMdusqwn dw ihMdU hW, dyS jwqI vMf ivqkry n&rq krky zor zulm krnw rwm ^udw
jI dy hukm dy ault hY[ koeI bwCY iBsqu; koeI surigMdU] 4] ^udw dw rsqw C`f ky,
suAwdW kwmnwvW ’c K`cq koeI muslmwn BweI(iBsqu) surg nUM(bwCY) cwhuMdw hY[ ieh
Zlq pRcwr kIqw jWdw hY ik iBSq ’c hUrW qy AMgUrW dI Srwb imldI hY[ so ien@W
BogW nwl rog sog pRwpq huMdw hY[ XQw:- Boghu rog; su AMiq ivgovY] hrKhu sogu n
imteI kbhU; ivxu Bwxy Brmwiedw]) jy lK iesqrIAw.Bog krih; nv KMf rwju
kmwih] ibnu sqgur.suKu n pwveI; iPir iPir jonI pwih] koeI ihMdU BweI 101 j`g
krky(surigMdU) surg dy rwjy ieMdR dI pdvI cwhuMdw hY, BwvyN puMnW dy nws hox qoN, surg
’coN k`iFAw jWdw hY[ XQw:- ieMdRpurI mih; srpr mrxw] bRhmpurI; inhclu nhI
rhxw] isvpurI kw; hoiegw kwlw] qRY gux mwieAw; ibnis ibqwlw] 2])
khu nwnk; ijin hukmu pCwqw] pRB swihb kw; iqin Bydu jwqw] 5] 9] DMn
vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI hux au~bldI dyZ ’c
bYT rhy hn, hux AsMK sUrjW cMdRimAW AgnIAW qwirAW ibjlIAW ititAwixAW
AsMK bRhmMfW, swirAW dy nyqRW kMnw ieMidRAW, Awpxy AsMK BgqW nUM nwm pyRm Bwau-
BgqI bRhmigAwn dy ky pRkwS rhy hn[ AYsy pRBU dwqy dwqwr isrjnhwr inrMkwr
Agm Apwr DMn vwihgurU nwnk siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI(khu) &urmwauNdy
www.Gursevak.com 49 q`qkrw
hn:- “ihMdU muslmwn dy Byd nUM iqAwZ ky, zwqI n&rq dyS vMf haumY iqAwZ ky,
(ijin) ijn@W gurmuKW ny, vwihgurU jI dy s`cy ielwhI nUrI ivsmwd hukmu nUM(pCwqw)
pCwixAW hY, (iqin) iqn@W ny(pRB) vwihgurU(swihb) mwlk jI(kw) dw Bydu(jwqw)
jwx ilAw hY ik swirAW dy mwqw ipqw srUp ^udw vwihgurU jI hI hn[ ies leI
auh gurmuiK ipAwry iksy qoN BI n&rq nhIN krdy] 5] 9] XQw:- Avil Alh
nUru aupwieAw; kudriq ky sB bMdy] eyk nUr qy.sBu jgu aupijAw; kaun Bly.ko
mMdy]) nw ko myrw dusmnu rihAw; nw hm iks ky bYrweI] bRhmu pswru pswirE
Biqir; siqgur qy soJI pweI]) ihMdU qurk koaU, rwPjI iemwmswPI; mwns kI jwq
sBY, eykY phcwnbo]) Alh AByK soeI, purwn AO kurwn EeI; eyk hI srUp sBY,
eyk hI bnwau hY]) ”A`lw vwihgurU jI dw nwm ie`k hY, BrmW iv`c pY geI dunIAW[
s`cy siqgurU swihb jI ny ikhw, “gurmiq miq Aclu hY; clwie n skY koie]
Anuswr gurU jI dI Ac`l miq ’c, ihMdU muslmwn d`uK suK mwn Apmwn vYrI im`qR
sB ’c smidRStI hY[ pRmwqmw jI v`loN jo bx Awvy h`s ky pRvwn krnw, r`b nUM doS
nhIN dyxw, siqnwmu dw ismrn krnw, sRIr dw AhMkwr C`fxw, nwm ’c ilv lwauxI
Bwxw mMnxw Awid[ XQw:- haumY qjn nwm ilv lwvx; Bwxw mMnx pMQ iehu
pwvn[
ijn@W ny vwihgurU jI dy hukm nUM pCwx ilAw hY, aun@W ny vwihgurU jI dy Byd nUM
jwx ilAw[ &rId swihb jI muslmwn, kbIr swihb jI julwhy, Bgq rivdws
swihb jI cimAwr, Bgq DMnw jI j`t, Bgq nwmdyv jI CINbw, sRI sYx jI rwjw
ibrwdrI ’coN hn, ijn@W gurmuiK ipAwirAW ny hukm nUM pCwixAW hY, aun@W dI bwxI
siqgurU gRMQ swihb jI’c ilKI geI hY, BwvyN auh nIvIN qoN nIvIN zwqI ’c sn[
ihMdU muslmwn SuB Aml, hukm pCwxy ibnw dovyN hI roNdy hn[ XQw:- puCin Poil
ikqwb no; ihMdU vfw ik muslmwnoeI?bwbw AwKy hwjIAw; suiB Amlw bwJhu dono
roeI] ”
mhW pwpI jhWgIr qy mhW pwpI murqjw KW dw cMdU nUM ieSwrw sI[ dohW ny cMdU
nUM inSwnw bxwieAw, ijvyN iSkwrIAW dw isKwieAw hrn, dUijAW hrnW nUM mgr lw
ky, Awpxy nwl jwL ’c Psw lYNdw hY[ XQw:- PWDI lgI jwiq Phwiein; AgY nwhI
Qwau] zwlm rwjy ny ijs zwqI’qy zulm krnw huMdw, Awpxy Awp nUM lukox leI, ausy
jwqI dy bMdy qoN zulm krwauNdw[
www.Gursevak.com 50 q`qkrw
mhW pwpI jhWgIr dy ieSwry nwl cMdU ku`J ispwhIAW nwl, siqgurU swihb
jI nUM kcihrI qoN Awpxy Gry lY AwieAw[ jo pMj mhWpurS mhwrwj jI dy nwl sn,
aun@W nUM ifauVI ’c r`isAW nwl bMn@ idqw[ siqgurU swihb jI AMdr v`Kry sj gey[
vwihgurU mh`lw pMjvW jI ShIdI dyx qoN pihlW, mhW pwpI cMdU dy Gry Bu`K aunINdRw
qRyh kSt shwr rhy sn[ cMdU ny ikhw, “qusIN jhWgIr dy swry hukm pRvwn kr
lvo[ jhWgIr dw ieqrwz hY, ik qusIN siqgurU gMRQ swihb jI’c, muhMmd swihb jI
dI is&q ikauN nhIN ilKI?myrI is&q BI ilKxI sI[ ihMdUAW is`KW nUM muslmwn
bnx nUM kho, bwdSwh dy AnuswrI hovo[ ”gurU swihb jI ny &urmwieAw, “Dur kI
bwxI AweI] iqin sglI icMq imtweI]) hau Awphu, boil n jwxdw; mY kihAw sBu
hukmwau jIau] Anuswr pRmwqmw jI ny Awpxy hukm Anuswr suMqqR Dur ky gurbwxI
jI, siqgurU swihbwn jI, prmpUjnIk BgqW Aqy dwsn dws qoN aucrvwey hn[
ies leI dwsndws jW koeI BI vwihgurU jI dI gurbwxI dI ie`k lg mwqR BI G`t
v`D nhIN kr skdw[ qusIN muslmwn bnx nUM kihMdy hoN, gurbwxI ’c prmpUjnIk
siqgurU swihbwn jI ny shI muslmwn bnx dy byAMq gux d`sy hn[ XQw:-
muslmwxu; mom idil hovY] invwjW bwry BI d`isAw hY, pMij invwjw.vKq pMij; pMjw
pMjy nwau] pihlw scu.hlwl duie; qIjw.KYr Kudwie] cauQI.nIAiq rwis mnu;
pMjvI.isPiq snwie] s`cy Akwl purKu ^udw jI ny bMdy nUM ijvyN pYdw kIqw hY, iqvyN
siqgurU swihbwn jI dw ieh kudrqI s`cw At`l gurmiq nwm Drm hY[ XQw:-
srb Drm mih; sRyst Drmu] hir ko nwmu jip; inrml krmu] ies nUM ausqry
kYNcI nwl nhIN bxwieAw[ dwsndws ies inrml Drm ’c gurpRswid pUrn pRp`k
idRV hY[ ”cMdU ikhw, “jy nhIN mMndy, qW bwdSwh dw hukm hY ik do l`K rupY
zurmwnw idau[ ”siqgurU jI ny ikhw, “siqsMgq jI dI gwV@y psIny dI kmweI hY[
so ieh zurmwnw BI dws nhIN dy skdw, sMgq jI dI kmweI hY nUM siqsMgq jI dy
lyKy hI lwieAw jWdw hY[ siqsMgq jI dI mwieAw nUM dws nhIN vrq skdw[ ”
iPr mhW pwpI ny ikhw, “qW myrI lVkI dw nwqw pRvwn kr lvo[ ”siqgurU
swihb jI ny ikhw, “BweI! qUM DMn siqgurU nwnk dyv swihb jI dy Gr nUM nIvIN
morI qy Awpxy Awp nUM au~cw cubwrw ikhw sI[ pRmwqmw jI dI rjw Anuswr nIvIN
morI vWg inmRqw vwly inmRqw vwilAW nwl iml jWdy hn[ ” kRoD nwl lwl nyqR k`F
ky, bolY kauVw; ijhbw kI PUiV] Anuswr AiqAMq kOVw boilAw, “hy
www.Gursevak.com 51 q`qkrw
ispwhIE!^brdwr rihxw!mhwrwj jy pwxI mMgx qW l`K rupey jurmwnw, jy sOxw
cwhux qW l`K, jy Kwxw cwhux qW BI l`K fMn lYxw[ ”
nwnk inrBau inrMkwru; siqgurU swihb jI ny inrBYqw nwl &urmwieAw, “qyry
GroN n pwxI pINvWgw n KwvWgw, n hI sONvWgw[ ”Awpxy gu`sy’c Awpxy Awp m`cdw
2 cilAw igAw[ {srb`q dy Bly leI sRI gurU Arjn dyv swihb jI ny sRI hirmMdr
swihb jI rcy, swrI rcnw nUM s`cKMf bnwaux leI, sRI gurU gRMQ swihb jI b^S ky
Anyk jIAW dI kilAwx kIqI, hux kr rhy hn, gurU swihb jI ny sMswr ’c
dieAw Drm sihnSIlqw iKmw DIrj SWqI praupkwr krn qoN ielwvw hor ku`J BI
nhIN kIqw, pr aun@W nUM ikny BwrI kSt idqy[ }
siqgurU gurdyv jI, pMjy mhWpurS swrI rwq bwxI pV@dy rhy[ pwrbRhm gurdyv
jI kcihrI qoN vwips BweI s`dU jI dy Gry nhIN gey, pRymI is`K Bwlx l`gy[ ie`k
srkwrI krmcwrI ny swrw Byd idqw, jdoN mhW pwpI dy Gr dy nyVy gey, qW AMdroN
gurbwxI suxI, inscw ho igAw ik mhwrwj jI ie`Qy hI hn[ ie`k is`K dy bwxI pV@n
qoN ispwhI soty mwr irhw sI[ ispwhIAW ny KojI is`KW nUM soty mwr ky Bjw idqw[
{hr ie`k jIv’qy du`K dIAW GVIAW AwauNdIAW hn[ ies leI gurU swihb jI ny
gurbwxI b^SI hY, ijhVw pRymI siqgurU gRMQ swihb jI dI pRymw-BgqI krdw hY,
siqgurU swihb jI aus dy idl idmwZ’c gurbwxI Byj ky, lUM 2’c vs ky swry kSt
Awp shwr lYNdy hn[ siqgurU swihb jI dI inrwlI b^iSS nUM koeI BI myt nhIN
skdw[ XQw:- qyrI bKs n mytY koeI; siqgur kw idlwsw] }gurU pRmysr jI, pRymI
is`K Bu`Ky ipAwsy, mY gurbwxI AwDwru hY; gurbwxI lwig rhwau]) bRhmigAwnI kY;
nwmu AwDwru]) pRB kY ismrin; Anhd Junkwr] Anuswr ivsmwd ismrn’c lIx
rhy[ XQw:- ieik inrMkwrI; nwm AwDwir] 1663ib:jyT SudI eykm nUM mhW cMfwl
ny Aw ky ikhw, “mYN bwdSwh dw idvwn hW, ihMdosqwn dy 22 sUby hn[ swry hI pwsy
myrw hukm c`ldw hY, ijvyN mYN cwhvW iqvyN hI kr, krvw skdw hW[ ijvyN pwiqswh
ny ikhw hY, mMn lvo[ jy nhIN mMnoNgy, qW mYN mn BwauNdy kSt dyvWgw[ ”gurU swihb
jI ny ikhw, “Dur kI bwxI AweI] ’c ie`k lg BI v`D G`t nhIN ho skdI, BwvyN
sUrj p`Cm qoN cV@n l`g jwvy[ ^udw jI dI pRymw-BgqI qy is&q nwl hI srb`q dw
Blw hY[” kRoD dy vsIkwr ho ky, mhW cMfwl ny jlwdW nUM ikhw, “pwxI dw v`fw dyZw
au~bwLo[ ”dyZw au~blx l`gw qW ikhw, “ien@W nUM iv`c bhwLo[ ”shj suBwey, Awpn
www.Gursevak.com 52 q`qkrw
Awey] Anuswr gurU swihb jI Awpy hI Aw ky dyZy’c bYT gey, hyTW l`kVW bL
rhIAW hn[ au~proN sUrj qp irhw hY[ jyT dI bhuq hI s^q grmI hY, zmIn
Asmwn qp rhy hn, q`qI 2 loA vg rhI hY[ C`pVW dw pwxI su`k cu`kw hY[ jIv
pwxI n imlx qoN mr rhy hn[ siqgurU mhwrwj jI Awpxy rMg’c, gurmuiK; roim
roim hir iDAwvY]) romy roim roim romy; mY gurmuiK rwmu iDAwey rwm]) sWiq pweI;
guir siqguir pUry] suK aupjy; bwjy Anhd qUry] Anuswr ivsmwd ismrn’c lIx
hn[ jhWgIr dy ieSwry nwl cMdU, mhwrwj jI’qy qS`dd kr irhw hY[ is`KW smyq
gurU jI ny kcihrI qoN Aw ky, cMdU dy Gry n ieSnwn kIqw n ku`J CikAw, is`KW qoN
dyK ky jirAw n igAw, rox l`g gey[ XQw:- nwnk, ruMnw bwbw jwxIAY; jy rovY
lwie ipAwro]) mY rovMdI sBu jgu runw; ruMnVy vxhu pMKyrU] jlwd BI kMb rhy sn,
aun@W qoN D`ky nwl zulm krwieAw igAw, ku`J smyN qoN mgroN, gurU swihb jI nUM dyZ’coN
bwhr k`iFAw igAw, gur AMimRq iBMnI dyhurI; ’qy &lUhy hI &lUhy ho gey[ {siqgurU
swihb jI dy sRIr dI kI hwlq hovygI?hy pRymI jno iDAwn Dwro!}jo nru duK mY; duKu
nhI mwnY] suK snyhu Aru BY nhI jw kY; kMcn mwtI mwnY]) BY.kwhU kau dyq nih;
nih.BY mwnq Awin] khu nwnk suin ry mnw; igAwnI qwih bKwin] 16]) sUK dUK;
jn sm idRstyqw] nwnk; pwp puMn nhI lypw] Anuswr gurbwxI dy dwqy,
kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl isRis† lig.ibqrhu] siqgurU swihb jI jh eykih
eyk; eyk BgvMqw] ivsmwd rMg Ajpw jwp’c lIx, swrw idn bwxI pV@dy rhy[
ies nIc cMfwl ku`qy ny qIjy idn Aw ky ikhw, “bwdSwh dw &urmwn mMn
lvo!” siqgurU swihb jI ny ikhw, “jo qUM mwieAw vifAweI dy lwlc ’c kSt dy
irhw hYN, kbIr.dInu gvwieAw dunI isau; dunI n cwlI swiQ] pwie kuhwVw
mwirAw; gwPil ApunY hwQ] 13] Anuswr Awpxy pYrW’qy Awp kuhwVw mwr irhw
hYN[ ieh qyry swhmxy Awvygw, jo BI qUM dws nUM kSt dyvyNgw, dws aus nUM jrygw, pr
Awpxy ierwdy nUM nhIN bdlygw[ pUry siqgurU swihbwn jI dw kIqw BI pUrw hI hY[
XQw:- pUry kw kIAw.sB ikCu pUrw; Git viD ikCu nwhI] siqgurW dy srUp nUM koeI
BI G`t v`D nhIN kr skdw[ ”
mhW pwpI ny ryqw grm krwieAw qy DrqI’qy ivCwA idqw[ gurU swihb jI nUM
m`cdy 2 ryqy ’qy bYTx nUM ikhw[ siqgurU mhwrwj jI m`cdy 2 ryqy ’qy KV@ gey[ ieh
dyK ky BweI iprwxy jI ny, siqgurU swihb jI v`l jwxw cwihAw[ “hy mhwrwj jI!
www.Gursevak.com 53 q`qkrw
dwsndws m`cdy ryqy ’qy pvygw, Awp jI ny dws dy sRIr’qy KV@ jwxw[ ” ispwhIAW
ny BweI swihb jI dy soty mwr ky, ip`Cy htw idqy[ siqgurU swihb jI ny m`cdy 2 ryqy
’qy bYT ky ikhw, “krqwr jI dw Bwxw mMno[ ku`t n Kwau?”BweI iprwxy jI ny
ikhw, “hy praupkwrI DIrjDwrI mhwrwj swihb jI!Awp jI dy kSt dyK ky irhw
nhIN jWdw[ ”mhW pwpI ny jlwdW nUM kih ky, m`cdy 2 ryqy dy kVCy mhwrwj jI dy
sIs’qy puAwey[ BwrI kSt dyx ip`CoN mhW pwpI cilAw igAw[ {pihlW au~bldI
dyZ’c bYTx nwl sRIr dI kI hwlq hovygI?iPr m`cdy 2 ryqy ’qy bYT rhy hn,
m`cdw 2 ryqw Awpxy sIs’qy puAw rhy hn[ hir hir; sMq jnw kI jIvin]) gur
aupdys n ivsrY; bwbIhy ijau.AwK vKwxI] Anuswr hr hwlq ’c TMF pwaux vwly
SuB s`cy nwm jI nUM rom 2 krky jp rhy hn[ XQw:- Awqs dunIAw; Kunk nwmu
KudwieAw] }
prmpUjnIk siqgurU swihb jI nUM kSt dyx dI ^br ies qoN hI ies dI
gurmuiK nUMh nUM iml geI, jo pRymI is`K dI ipAwrI b`cI sI[ in`kI aumr qoN hI ies
dy AMdr AQwh gurU pRIqI sI[ mMdBwgI ^br sux ky ies ny bhuq hI vYrwg kIqw[
XQw:- mY rovMdI.sBu jgu runw; ruMnVy vxhu pMKyrU] ieku n runw.myry qn kw ibrhw;
ijin hau iprhu ivCoVI] ies ivcwrI nUM Kwxw sOxw hrwm ho igAw[ bhuq hI bycYn
ho geI[ iesqRI hox kwrn bhuq lwcwr hoeI[ iek`lI mMjy’qy peI roNdI hI rihMdI[
drSnW dI ipAws vD geI[ XQw:- hau.rih n skw, ibnu dyKy pRIqmw; mY nIru vhy
vih clY jIau] ies ny Srbq cUrI Awpxy ku`J gihxy lY ley, nyVy jw ky ispwhI nUM
sYnq nwl bulwieAw, Awpxy gihxy aus nUM idqy qy ikhw, “dwsn dwsI ny, Drin
ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu
prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI dy drSn krny hn[ dwsn
dwsI nMU gurU swihb jI dy s`cy crn-kmlW’c jwx dyvo[ ”lwlcI ispwhI ny gihxy
lY ley qy ikhw, “bIbI!CyqI 2 muV ky Aw jweIN, jy qyry sOhury nUM pqw l`g igAw, qW
swnUM mrvw dyvygw[ ”siqgurU swihb jI dy drSn krky bhuq hI roeI, DIrj hI n
kry[ XQw:- mweI DIir rhI; ipRA bhuqu ibrwigE]) myrw; AMqrjwmI hir
rwieAw]) srb nYn; Awip pyKnhwrw] siqgurU swihb jI jwxI jwx hn[ s`cy
pwiqSwh jI ny &urmwieAw, “hy gurU ipAwrI gurU qwrI b`cI!qyrI is`KI pRIq pUrI 2
hY[ inhwl!inhwl!inhwl!”ies ny ikhw, “koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb
www.Gursevak.com 54 q`qkrw
jIAw kw dwqw ry] hy siqgurU swihb jI!dwsndwsI Awp jI dy pRymI is`K dI b`cI
hY[ swfy Gr’c hmySw hI Awp jI dI bVI BwrI mihmw huMdI rihMdI hY[ ieh Srbq
qy cUrI Cko jI[ ”siqgurU swihb jI ny ikhw, vwhu vwhu DMn is`KI DMn pRIqI!ieh
pRym Bytw drgwhy pRvwn hY, pr dwsn dws ny ies dy Gr dw ku`J BI nhIN Ckxw[ ”
siqgurU swihb jI nUM m`Qw tyk ky, pUrn ^uSI lY ky roNdI 2 AiqAMq duKI Gry Aw
geI[
mhW pwpI ny jyT SudI qIj nUM cOQy idn Aw ky ikhw, “k`l ijhVw is`K mYnUM
A`KW k`F ky frwauNdw sI, aus nUM myry swhmxy szw dyvo[ ”gurmuiK BweI iprwxy jI
nUM bhuq hI ku`itAw, kyiqAw; dUK BUK sd mwr] eyih iB dwiq qyrI; dwqwr]
Anuswr du`K Bu`K mwr shwr ky vwihgurU jI dy Bwxy ’c nwm jpdy rhy[ gurU swihb
jI Awp kSt shwr ky, kurbwnI dyx dw sbk isKwA rhy hn[ mhwrwj jI nUM
ikhw, “bwdSwhI hukm pRvwn kr lvo[ ”mhwrwj jI ku`J BI nhIN boly, qW ies ny
jlwdW nUM ikhw, “mYN ien@W nUM qpwauxw hY, ieh ikvyN n mMnxgy?”loh qpw ky
siqgurU swihb jI nUM ikhw, “ies’qy KV@o[ ”siqgurU swihb jI m`cdI 2 loh’qy
inrBYqw sihq KV@ gey[ ies mhW pwpI ny bVw hI BwrI kSt idqw[
sweIN mIAW mIr jI ny, m`cdI loh’qy KV@y q`k ky, pUrn pRym SrDw nmskwr
sihq prmpiv`qR pUrn ivsmwd vYrwgmeI suMdr s`cy drSn kIqy[ siqgurU swihb
jI dw lwlo lwl suMdr cyhrw, vYrwgmeI dSw dyKI, gur AMimRq iBMnI dyhurI; dI
hwlq bVI hI qrsXog dyK ky DwhW mwr ky ro pey, DMn gurU Arjn dyv swihb jI!
DMn gurU Arjn dyv swihb jI!jpidAW nmskwr kIqI qy ikhw, “hy srb klw
BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] jI!bRhmigAwnI kY; DIrju eyk] ijau bsuDw koaU
KodY; koaU cMdn lyp]) srgun inrgun inrMkwr; suMn smwDI Awip] Awpn kIAw
nwnkw; Awpy hI iPir jwip] 1] dwsn dws jdoN AYsI ivsmwd A&ur bhuq hI
au~cI AvsQw vwlI gurbwxI pV@dw sI, qW idl’c socdw sI ik bVI hI ivsmwd
au~cI su`cI AvsQw hY, A`j A`KW nwl dyK leI hY[ Awp jI ies AvsQw nUM kmw ky
idKw rhy hoN jI[ bVw hI Gor iBAwnk zulm ho irhw hY, AYsy zwlmW nUM ^udw jI
nhIN b^Sxgy[ DMn Awp jI dw DIrj, DMn Awp jI dI gurbwxI, DMn hoN s`cy
pwiqSwh jI DMn hoN[ (nweI ibMdI n lwau) vwhu vwhu scy pwiqswh; qU scI nweI]
” “hy ipAwry sweIN jI! AibnwsI suK; Awpn Awsn] qh jnm mrn; khu khw
www.Gursevak.com 55 q`qkrw
ibnwsn] (cilqu imlvW polw) nh ikCu jnmY; nh ikCu mrY] Awpn cilqu; Awp
hI krY] vwihgurU jI AibnwsI hn[ gurmuiK qyrw Bwxw BwvY] Anuswr Bwxw mMnx
vwlw gurmuiK hY, EhI vwihgurU jI nUM imldw hY[ qyrw Bwxw mMny; su imlY quDu Awey]
”siqgurU swihb jI dy hukm A`gy nmskwrW hI nmskwrW krdy sweIN jI cly gey[
ies vYrwgmeI smyN, Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin
mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI
dy, nwnk, syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir] Anuswr isr Arpx vwly, keI
koit; Bey bYrwgI] rwm nwm sMig; iqin ilv lwgI]) keI koit; qq ky byqy] sdw
inhwrih; eyko nyqRy]) Awpy siqguru.Awip sbdu jIau; jugu jugu Bgq ipAwry] jugu
jugu Bgq ipAwry.hir Awip svwry; Awpy BgqI lwey]) Anuswr AsMK AnMq ipAwry
syvkW BgqW mhWpurSW ny Aw ky, nmskwr krky gurU jI dw prmpiv`qR AsqoqR
kIqw qy ikhw, “hy mhwrwj swihb jI!dwsndwsW nUM hukm kro[ ”gurU swihb jI ny
&urmwieAw, “jo ikCu AhY; sB qyrI rjwie] Anuswr sB krqwr jI dI rzw
Anuswr ho irhw hY, mIqu krY; soeI hm mwnw] mIq ky krqb; kusl smwnw]
Anuswr dwsndws ies nUM im`Tw krky mMn irhw hY[ XQw:- qyrw kIAw, mITw lwgY]
hir nwmu pdwrQu nwnku mWgY] iqlk jM\U, swDU sMq s`c Drm dI r`iKAw leI,
gurbwxI guris`KI nUM j`ugo j`ug At`l r`Kx leI, zulm dy nws s`c dy pRkwS leI, gurU
nwnk dyv swihb jI dy pRymIAW dy idl ’coN mOq dw fr cu`kx leI, srb`q dy Bly
leI, kurbwnIAW hI kurbwnIAW dw bIj bIjx leI, Awpxy ipAwirAW nUM nwm dI
idRVqw pRp`kqw Ajpw jwp b^Sx leI, gurU pRymw-BgqI duAwrw inrgunu srgunu jI
dI eykqw krwaux leI, sdw leI gurqw ibrwjmwn ho ky, siqgurU gRMQ swihb jI
duAwrw gurU ipAwirAW dy idl idmwZ rom 2 ’c gurbwxI Byjx leI, KMf bRhmMf nUM
s`c KMf bxw ky auDwrn leI, swrI dunIAW’qy is`KI &Ylwaux leI kurbwnI dw SuB
bIj bIijAw jw irhw hY, ies leI rzw ’c rwzI rihxw hI is`KI hY[ pRB jI; moih
kvnu AnwQu ibcwrw]) moih grIb kau; lyhu rlwie] nwnk Awie pey srxwie]
Anuswr dwsn dws gRIb nUM ieh SuB s`cw vr b^So, jo hMgqw krky folW nw[ ”sB
pRymIAW ny vYrwg kridAW rom 2 krky nmskwrW hI nmskwrW kIqIAW, DMn
3!ikhw[ {koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] vwhu ivsmwd
gRIbI sihnSIlqw hY jo hMgqw dy iqAwg dw vr mMg rhy hn[ mhwrwj jI qW sdw
www.Gursevak.com 56 q`qkrw
hI hMgqw rihq, Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu
Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI, sdw
myhrvwn prq`K vwihgurU srUp hn, hMgqw Awp jI’c hY hI nhIN[ ij`Qy cwnx hY
EQy hMgqw dw hn@yrw nhIN hY[ pr gRIbI AYfI v`fI idKweI hY[ bolx ’c gRIbI,
kmwaux ’c BI gRIbI, sunx ’c BI gRIbI hI gRIbI hY[ XQw:- grIbI; gdw hmwrI]
KMnw; sgl rynu CwrI]
mhW pwpI dI, gurmuiK nyk swaU nUMh, ispwhIAW nUM Awpxy gihixAW dI v`FI dy
ky dubwrw AweI, gurU swihb jI dy prmpiv`qR SuB s`cy drSn krky bVw hI du`K
mMinAw, lUM 2 krky roeI[ gurU swihb jI ny ies dy AMdr s`cw pRym dyK ky ikhw,
“b`cI qyry mn AMdr AQwh pRym hY, SwbwS!” nwnk ndrI; ndir inhwl] vwlI
ivsmwd ikRpw krky AMdr Ajpw jwp clw idqw[ “dwsn dws Awp jI ’qy bhuq
hI ^uS hY[ ”aus ny ikhw, “dwsn dwsI dy pyky Gr ’c, hmySw hI gurbwxI pV@I
jWdI hY[ swrw pRvwr Awp jI dy gux gwauNdw rihMdw hY[ dwsn dwsI qoN Awp jI dy
kSt dyKy nhIN jWdy[ Awp jYsy siqgurU pRmysr jI nUM ieqny v`fy kSt ho rhy hn[ hy
mhwrwj jI!dwsn dwsI dy lwiek jo syvw hovy ikRpw krky &urmwau jI[ ” “hy
b`cI!Awp jI dI iekwgRqw bxI rhygI, mrn dw kSt nhIN dyKyNgI, sdw leI
vwihgurU jI ’c lIx ho jwvyNgI[ ”siqgurU swihb jI dI pRsMnqw lY ky audws
idlgIr roNdI 2 vwips Gry Aw geI[ idl ’c vIcwrn l`gI, DMn gurU pRmysr jI
jyT dI s^q grmI ’c A`g nwloN qyz kSt shwr rhy hn, ieh ShIdI TMF ’c BI
dy skdy sn, siqgurW dI mihmw nUM siqgurU swihb jI hI jwxdy hn[ jYsy gurU
pRmysr jI dy drSn kIqy sn, AMdr bwhr EhI drSn swiKAwq hn[ crn-kmlW
dw pRym vYrwg ho igAw[ AMn jl iqAwg idqw[ XQw:- hir risk bYrwgI.nwim
ilv lwgI; kqhu.n jwie inKyiDAw]) mY nIry.Aink Bojn bhu ibMjn; iqn
isau.idRsit n krY rucWgY]
sMq doKI ny vIcwirAw ik mhwrwj swihb jI pUrn pRp`k idRV Afol DrmI
hn[ jykr mYN ien@W nUM Drm nSt krn dw fr dyvW, qW bwidswh dy ADIn ho
jwxgy[ siqgurU pRmysr jI is`KW smyq pMj idn qoN Bu`Ky aunINdRy hn[ siqgurU
mhwrwj jI ny Awpxy swry jIvn ’c ieSnwn ’c nwgw nhIN sI pwieAw, pr pMj
idn qoN ieSnwn BI nhIN kIqw[ sMqn kY dUKin; kwg ijau lvY] Anuswr kurbwnI
www.Gursevak.com 57 q`qkrw
vwly pMjvyN idn Aw ky bikAw, “mYN hux AwpxIAW mn mrzIAW krWgw, mYN qyrw
sRIr gW dI K`l ’c mV@ ky Du`py su`tWgw, grmI nwl qV& 2 ky qyrI jwn inklygI[
mYnUM pqw hY ik qUM Drm ’c pRp`k hYN, Drm nhIN C`fyNgw, sRIr iqAwgyNgw[ ”kuil
soFI gur rwmdws qnu; Drm Dujw.Arjunu hir Bgqw] 6] siqgurU swihb jI ny
ikhw, “A`g qoN v`D q`qI szw dy cu`kw hYN[ dwsn dws rwvI ’qy jw ky ieSnwn krnw
cwhuMdw hY[ ”ies ny vIcwirAw ik ien@W dy sRIr ’qy &lUhy hn, n@waux nwl hor
qklI& hovygI[ rwvI ’c ieSnwn krn nMU mMn igAw, k`uJ ispwhI nwl Byjy[
siqgurU swihb jI dw swrw sRIr sV cu`kw hY, prmpUjnIk mhwn praukwrI s`cy
crn-kmlW dIAW qLIAW BI sV geIAW hn[ p`b lwauNdy hn, nhIN l`gdw, A`fI
lwauNdy hn, nhIN l`gdI[ crn-kml tyFy krky s`jw pwsw lwauNdy hn, nhIN l`gdw,
K`bw BI nhIN l`gdw[ jw kau hir rMgu lwgo iesu jug mih; so khIAq hY sUrw]
Awqm ijxY sgl vis qw kY; jw kw siqguru pUrw]) sUrbIr; bcn ky blI] gurU
pRmysr jI BweI iprwxy jI dy moFy ’qy h`Q r`K ky, DIrj isrV nwl hOLI 2 qury[
mhwrwj jI nUM sUK dUK; jn sm idRstyqw] Anuswr sUK dUK brwbr hn[ ichrw
mhwrwj jI dw gwV@w lwl hI lwl hY[ roNidAW 2 pMjW is`KW dy sRIr dw pwxI BI m`uk
cu`kw hY[ lok dyKdy hn, ik ku`J idn pihlW mhwrwj jI pwlkI ’qy cV@ ky jw rhy
sn[ hux mhwrwj jI qoN quirAw BI nhIN jw irhw, pRymI dy moFy ’qy h`Q r`K ky qur
rhy hn[ “hYN ieh kI kwrn hY?”ieh vYrwgmeI dSw dyK ky, sB dI hoS PrmoS ho
rhI hY[ swry m`Qw tykI jw rhy hn[ {prmpUjnIk siqgurW dI kurbwnI qoN pihlW,
fr sihm gRIbI dy dbwey hoey sn[ kurbwnI dw Asr hox krky, hux dw smW huMdw
qW swry dyS ’c bZwvq ho jWdI}
ieh ^br bhuq CyqI 2 swry PYl geI[ pRymI CyqI 2 Awaux l`gy[ mhwrwj jI
hOLI 2 rwvI dy kMFy’qy pu`jy, qW BweI lM|why jI ny hOLI 2 mhwrwj jI dy,
prmpUjnIk s`cy prauupkwrI mweI; crn gur mITy] crn-kml Doqy[ gurU swihb
jI ny cuLy kIqy, prmpiv`qR ieSnwn krky, rwvI dy iknwry bYT gey[ ij`Qy hux
gurduAwrw dyhurw swihb jI hn[ pMjW is`KW ny BI CyqI 2 ieSnwn kIqw, ieqny nUM
bwbk rbwbI jI Aw gey[ siqgurU swihb jI ny ikhw.“BweI bVy cMgy smyN Awey hoN,
jI AwieAW nUM[” pwrbRhm grIb invwj] siqgurU swihb jI dI, gur AMimRq iBMnI
dyhurI; ’qy &lUhy hI &lUhy hn, cwdry dI bu`kl mwrI hoeI hY[ pMjy is`K, sMgq jI
www.Gursevak.com 58 q`qkrw
Awly duAwly bYTy hn[ mhwrwj jI ny sB nUM is`iKAw idqI[ “hy BweI! ipAwry
swihbzwdy jI ny dwsndws dy ivjog ’c, bhuq vYrwg krnw hY, siqsMgq jI BI
bhuq vYrwg krygI[ dwsndws v`loN pUrw 2 DIrj dyxw, swihbzwdy jI nUM kihxw ik
roxw nhIN[ &OjW rcx q^q rcx[ zulm nUM nws krn dy do qrIky hn, ie`k qW
SWq rs ’c rih ky ShIdI dyxI, ShIdI dyx qoN sbr dw ipAwlw bIr-rs Dwr
lYNdw hY, ieh dUjw qrIkw bIr-rs hY, ijs nwl zwlm fMf dyx qoN smJdw hY[
zwlm bwbr, vwihgurU mh`ly pihly jI dI Avwz nUM bMd krnw cwhuMdw sI, ies leI
jyhl Byjy[ nwnk inrBau inrMkwru; jI fry nhIN, sYnq nwl sB kYdIAW dIAW
c`kIAW clw idqIAW, sB nUM jyhl qoN Cufw ky bMdI Coir v`fy dwqy khwey[ ipAwry
swihbzwdy jI nUM pRym bynqI krnI, C`qRI Drm Alop ho cu`kw hY, ies nUM pRgt krn[
BweI bu`Fy swihb jI, BweI gurdws swihb jI Awid bzurgW dy bcn mMnx, siqkwr
krn, ijs krky cV@dI klw rhygI[ qusIN BI gurU swihb jI dI &Oj’c bhwdrI
nwl jMg ij`qxy, dunIAW nUM hYrwn krn vwly kwrnwmy mhwn praupkwr krny hn[
Awpxy mwqw gMgw jI nUM kihxw ik sRIr n iqAwgx, gurU Gr ’c siqsMgq jI dI
SuB s`cI syvw pRymw-BgqI Bjn krky inhwl hox[ s`cI guru syvw dw ieh PL
imlygw, AMqm smyN AibnwsI suK; Awpn Awsn] siqgurU nwnk dyv swihb jI dy
crnkmlW’c lIx ho jwxgy[” swry pRymI bhuq hI vYrwg kr rhy sn[ sB nUM pUrn
DIrj aupdyS b^S ky, prmpiv`qR sRI jpu jI swihb jI pUrn pRym vYrwg sihq bol
ky pV@y[ aupRMq Ajpw jwpu n vIsrY; Awid jugwid smwie]) jl Ql mwhy; Awpih
Awp] AwpY jphu; Awpnw jwpu]) Ajpw jp hYN] Ajpw jwp vwihgurU mMqR jI jpx
l`gy[ swry pRymI roNidAW 2 vwihgurU 2 jpx l`gy[ sB nUM gurU pRmysr jI dy s`cy
crnkmlW dw bhuq hI ivsmwd vYrwg hoieAw[ sB dy mn iekwgR ho gey[
1663ib:jyT SudI cOQ nUM, qkrIbn 43 swl.42idn, KMfW bRhmMfW dw auDwr krky,
lhOr gurduAwrw dyhurw swihb jI rwvI iknwry, jwp kridAW 2 gurU swihb jI
cwdrw lY ky joqI joiq smw gey[ XQw:- ijau jl mih; jlu Awie Ktwnw] iqau
joqI sMig; joiq smwnw] imit gey gvn; pweyibsRwm] nwnk pRB kY; sd kurbwn])
hir ky sMg; bsy hir lok] qnu mnu Arip.srbsu sBu AripE; And shj Duin
Jok]) sUrj ikrix imly; jl kw jlu hUAw rwm] joqI joiq rlI; sMpUrnu QIAw
rwm]) jl qrMgu ijau jlih smwieAw] iqau joqI sMig; joiq imlwieAw] gurU pRym
www.Gursevak.com 59 q`qkrw
Adb siqkwr’c lIx, BweI jyTy jI ny bwbk rbwbIjI nUM pRym bynqI kIqI, “gurU
pRmysr jI s`cKMf nUM cly gey hn, ies leI pUrn vYrwgmeI gursbd gwvo[ ”gurU
swihb jI dI ShIdI dI pUrn vYrwgmeI ^br sux ky, bhuq sMgqW roNdIAW 2
B`jIAW 2 Aw rhIAW hn[ pRymIAW ny gurU swihb jI dy au~qy dyx leI, kImqI suMdr
duSwly ilAWdy[ gurU ShIdI dI hoeI hwhwkwr[ dyvqy Avqwr pYgMbr krn jY
jYkwr[ sMq Bgq bRhmbyqy krn nmskwr[ gurU js CwieAw, KMf bRhmMf mJwr[
DMn gurU Arjn DMn praupkwr[) gurU Arjn ky clq BieAw jg mY sog] hY hY hY
sB jg BieAw jY jY jY sur log] mhW pwpI cMdU ny jw ky ikhw, “hux qUM cwdrw lY
ky gUV@I nINd su`qw ipAw hYN[ ”ieh sux ky BweI ibDI cMd jI ny Syr vWg g`j ky
ikhw, “Eey duStw!mhwrwj swihb jI s`cKMf nUM cly gey hn[ Xwd r`K, BwvyN
AkwS pqwl ij`Qy mrzI jw lukIN, iPr BI qyry n`k ’c nkyl pwvWgy, isr ’c
ju`qIAW mwrWgy[ ”ieh dlyrI dy bcn sux ky, gurU swihb jI dy s`cKMf jwx qoN,
ies dy hoS PrmoS ho gey, ijvyN ikhw hY:- sMq kw inMdku; mhw hiqAwrw] sMq kw
inMdku; prmysuir mwrw] sMq kw inMdku; rwj qy hInu] sMq kw inMdku; duKIAw Aru
dInu] ies ny soicAw ik hux jhWgIr nUM ^br phuMc jwvygI[ qurk bVI hI CyqI
bdl jWdy hn[ CyqI 2 Awpxy Gr AwieAw[ pwp bhuq v`fw kIqw hY, dyiKAw roxw
ip`txw pY irhw hY[ mhwn pwpI cMdU dI nUMh guris`K b`cI ny, gurU jI dy pRym vYrwg
’c ivsmwd iekwgRqw sihq, gurdyv mwqw gurdyv ipqw; gurdyv suAwmI prmysurw]
jI dw ShId hoxw jwx ilAw[ XQw:- idlw kw mwlku; kry hwku] mMjy’qy pY ky joqI
srUp gurU pRmysr jI dy s`cy crn-kmlW’c lIx ho geI[ siqgurW dy ivCoVy ’c j`g
’qy ijauxw cMgw n l`gw[ XQw:- jwnI ivCMunVy.myrw mrxu BieAw; iDRgu jIvxu
sMswry]) ijsu ipAwry isau nyhu; iqsu AwgY mir clIAY] iDRgu jIvxu sMswir; qw kY
pwCY jIvxw] mwno pwpI cMdU dI ku~l dy nws dI sweI PVw geI[ sMq ky doKI kI;
jV ikCu nwih] siqgurU swihb jI rwvI dy iknwry s`cKMf nUM cly gey qW s`cy
pwiqswh jI dy kol ijhVI siqsMgq iek`TI hoeI sI, aun@W ny rl iml ky cMdn dI
icKw rcI, suMdr ibbwx bxwieAw, gurU swihb jI dy koL bwbk rbwbI ny pUrn
vYrwgmeI kIrqn kIqw, siqgurU swihb jI dy prmpUjnIk prmpiv`qR srUp dw
ieSnwn krwieAw, aus qoN ip`CoN siqsMgq jI ny ie`kTy ho ky, mhwrwj jI dy srUp nUM
cMdn dI ic^w ’qy sjw ky, sRI jpu jI swihb jI dw prmpiv`qR pwT krky, Ardws
www.Gursevak.com 60 q`qkrw
krky cMfw lw idqw[ XQw:- iml siqsMgq; bybwn bnwieAw[ AKMf Bjn; siqgur
gun gwieAw[ iesnwnu krwie; inrml qn idAwl[ pihrwey bsqR pwvn; iqh
kwl[ kryN vYrwg; crnn mn lwie[ cMdn icqw pr; Awn rKwie[ pwvn dyih;
krw sskwr[ s`cKMf; BieAw jY jYkwr[ (mihmw pRkwS)
bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw])
bRhmigAwnI; sgl kI rInw] pUrn bRhmigAwnI prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
gRMQ swihb jI dy ilKwrI mhwn praupkwrI DMn BweI gurdws swihb jI, Awpxy
AqI ipAwry Bwxjy vwihgurU mh`ly pMjvyN jI dI, vYrwgmeI AduqI ShIdI bwry
&urmwauNdy hn:- rihdy guru drIAwau ivic; mIn kulIn hyqu inrbwxI[ drsnu dyiK
pqMg ijau; joqI AMdir joiq smwxI[ sbdu suriq ilv imrg ijau; BIV peI.iciq
Avru n AwxI[ crx kvl imil Bvr ijau; suK sMpt ivic rYix ivhwxI[ gur
aupdys n ivsrY; bwbIhy ijau AwK vKwxI[ gurmuiK suK Plu iprm rsu; shj
smwiD swDsMig jwxI[ gur Arjn ivthu; kurbwxI] {ArQW sihq cyqy krky, iml
ky vwr 2 vIcwr ky, ArQW ’c mn lw ky hr smyN gw sux suxw nmskwr krky
inrgux bRhm jI ’c sdw leI lIx ho jwau jI[ }1.rihdy guru drIAwau ivic;
mIn kulIn hyqu inrbwxI[ ijvyN(kulIn) au~cI ku`l dy(mIn) m`C(guru) v`fy(drIAwau)
smuMdR ivic hyqu krky, aus’c rihMdy hoey(inrbwxI) du`KW qoN rihq rihdy hn, iqvyN
mIn vWg Dnu DMnu ipqw.Dnu DMnu kulu; Dnu Dnu su jnnI, ijin gurU jixAw mwie]
Dnu DMnu gurU.ijin nwmu ArwiDAw; Awip qirAw.ijnI ifTw; iqnw ley Cfwie]
inrgun bRhm’c lIn gurqw pRwpqI rUpI (kulIn) au~cI kul, soF bMs dy sUrj,
prmpUjnIk vwihgurU DMn s`cy siqgurU siqgur sUrmy pMjvyN pwiqSwh jI, mhwn
Bgvwn blvwn sUrvIr mhwn DIr, (guru) v`fy ivAwpk (drIAwau) sRb ivAwpI
ivsmwd Ajpw jwp vwihgurU jI smuMdR ivic, (hyqu) pRym krky, jyT dI Asih
grmI, Bu`K aunINdRw kubol, q`qI qvI’qy KV@n, au~bldI dyZ’c bYTx, q`qy ryqy ’qy
bYTx, q`qw ryqw Awpxy prmpiv`qR SuB s`cy mhwn praupkwrI sIs’qy puAwaux smyN,
(inrbwxI) du`KW qoN rihq inrlyp, sumyr prbq vWg Ac`l Afol inrBY, Akwl
puurK jI’c AByd rihdy rhy[ XQw:- qUM myro.myru prbqu suAwmI; Et ghI mY qyrI]
nw qum folhu.nw hm igrqy; riK lInI hir myrI] 1]) sgly dUK.AMimRqu kir pIvY;
www.Gursevak.com 61 q`qkrw
bwhuiV.dUKu n pwiedw]) suK duK hI qy.Amru AqIqw; gurmuiK inj Gru pwiedw])
duK suK hI qy Bey inrwly; gurmuiK sIlu snwhw hy]
2.drsnu dyiK pqMg ijau; joqI AMdir joiq smwxI[ ijvyN dIvy dI joiq q`k
ky, pqMgy dI joiq dIvy dI joiq ’c smw jWdI hY, inrBY ho ky vyprvwhI nwl sV
jWdw hY, iqvyN s`cy siqgurU pRmysr srUp DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU rwmdws
swihb jI dI prmpiv`qR AKMf s`cI ivAwpk joiq dy AMdr bwhr drsnu dyiK ky
au~bldI dyZ’c bYTy, m`cdI 2 loh’qy KV@ ky sVidAW vyprvwh inrBY rihMidAW,
pqMg dy sVn(ijau) vWg srb`q dy Bly ihq ShId ho gey[ pqMgy dI joiq ijvyN bL
rhI SmHW’c smw jWdI hY, iqvyN Awp jI dI joiq, (joqI) sB mih joiq; joiq hY
soie] iqs dY cwnix; sB mih cwnxu hoie] Anqklwvwn pRkwS srUp sRb pRkwSk
sRb ivAwpI ivsmwd Ajpw jwp, sog rihq AibnwsI jh Aivgq nwQu Agm
DnI] vwihgurU jI AMdir(smwxI) smw geI[ XQw:- AibnwsI suK; Awpn Awsn]
qh jnm mrn; khu khw ibnwsn]) hrK AnMq; sog nhI bIAw] so Gru; guir
nwnk kau dIAw]) nh isv skqI, jlu nhI pvnw; qh.Akwru nhI mydnI]
siqgur jog kw qhw invwsw; jh Aivgq nwQu Agm DnI]
3.sbdu suriq ilv imrg ijau; BIV peI.iciq Avru n AwxI[ (ijau) ijvyN
imrg GMfyhyVy dw sbdu suxidAW swhmxy m`Qy qIr shwridAW vyprvwhI nwl pRwx
iqAwg idMdw hY[ XQw:- snmuK sih bwn.snmuK sih bwn hy; imRg Arpy mn qn
pRwn hy, Ehu byiDE shj sroq]) nwd kurMkih byiDAw; snmuK auiT DwvY] iqvyN
kSt du`KW qsIihAW dI(BIV) AOkV ibpqw peI qoN Awp jI ny AwpxI suriq ilv,
gur sbdu nwl gwV@I AByd joVI r`KI, vwihgurU jI dy snmuK rhy, inriJjk inrBY
ShIdI dyx qoN ibnw(Avru) hor dUjI g`l iciq’c n(AwxI) ilAWdI[ XQw:- mU
lwln isau; pRIiq bnI] rhwau] qorI n qUtY, CorI n CUtY; AYsI mwDo iKMc qnI])
sUK dUK; jn sm idRstyqw] nwnk; pwp puMn nhI lypw] 6]) jo nru duK mY; duKu
nhI mwnY] suK snyhu Aru BY nhI jw kY; kMcn mwtI mwnY]) duK suK auAw kY; smq
bIcwrw]) mnu n ifgY; qnu kwhy kau frwie] crn kml; icqu rihE smwie]) jau
qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau.pRIiq n qorau]
4.crx kvl imil Bvr ijau; suK sMpt ivic rYix ivhwxI[ (ijau) ijvyN
sUrj dy iCpx qoN kvl imc jWdw hY[ kvl’qy bYTw(Bvr) BOrw iv`cy guMidAw jWdw
www.Gursevak.com 62 q`qkrw
hY[ XQw:- Bvru loBI.kusm bwsu kw; imil Awpu bMDwvY] aus dIAW nwsW sugMDI nwl
l`gIAW rihMdIAW hn[ ^uSbo dy mhW AnMd’c lIx rihMdw hY, iqvyN gurU pRmysr jI dy
ShId hox qoN, pihlI rwq BwvyN bVI BwrI du`KW qy kStW vwlI sI, pr iPr BI gurU
pRmysr jI DMn gurU rwmdws swihb jI dy prmpiv`qR crx(kvl) kmlW nwl imil
ky, Bwv crnkmlW qoN, AwpxIAW pRIq rUpI nwsW nwl pRymw-BgqI rUpI sugMDI
lYNidAW, swrI(rYix) rwq Bvr (ijau) vWg, suK dy(sMpt) f`by ivic Bwv shj
AnMd’c(ivhwxI) bqIq hoeI[ DMn gurU pRmysr jI!AiqAMq duKwly Asih kStW dI
BI pRvwh n kridAW srb`q dy Bly ihq ShId hoey[ AMimRq rUp gurbwxI, guris`KI
nUM ju`go ju`g At`l r`Kx leI s`cy siqgurW dw ShId hoxw s`cw hY[ XQw:- mrxu
muxsw sUirAw.hku hY; jo hoie.mrin prvwxo] sUry syeI.AwgY AwKIAih; drgh
pwvih.swcI mwxo]
5.gur aupdys n ivsrY; bwbIhy ijau AwK vKwxI[) qum gMBIr DIr aupkwrI;
s`cy siqgurU swihb jI au~bldI dyZ’c bYTx, q`qy ryqy ’qy bYT ky, q`qw ryqw Awpxy
v`fBwgy prmpiv`qR au~qm au~cy su`cy s`cy sIs’qy puAwaux, sVdI bldI m`cdI loh’qy
KV@n, jyT dI Aiq grmI Bu`K aunINdRy qRyh Aiq du`KW smyN, prmpUjnIk s`cy siqgurU
swihb jI nUM gur aupdys mUl mMqR vwihgurU AMimRq prmpiv`qR gurbwxI jI n(ivsrY)
Bu`ly[ bwbIhw ipRau ipRau kry; jliniD pRym ipAwir] Anuswr bwbIhy dy ipRau 2 Sbd
aucwrn(ijau) vWg, doihqw.bwxI kw boihQw[) kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl
isRis† lig. ibqrhu]) sd jIvxu.Arjunu Amolu; AwjonI sMBau] vwihgurU mh`lw
pMjvW jI rwq idn ie`k rs prmpiv`qR AMimRq gurbwxI(AwK) AwKdy(vKwxI)
aucwrdy hI rhy[ XQw:- mInu pkir PWikE Aru kwitE; rWiD kIE bhu bwnI] KMf
KMf kir Bojnu kIno; qaU.n ibsirE pwnI]
6.gurmuiK suK Plu iprm rsu; shj smwiD swDsMig jwxI[) gurmuiK.kil
ivic; prgtu hoAw] Anuswr gurmuiK DMn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU Arjn
dyv swihb jI ny, (iprm) pRym rsu suK rUpI Plu cOvI GMty ivAwpk bRhm jI ’c
lIxqw rUp (shj) inrXqn(smwiD) smwDI, swDsMig nwnk jsu gwieE; jo pRB kI
Aiq ipAwrI] Anuswr gurU jI dI AiqAMq ipAwrI swDsMig jI duAwrw jwxI sI[
7.gur Arjn ivthu; kurbwxI] 23]) bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw]
bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw]) bRhmigAwnI; sgl kI rInw] pUrn
www.Gursevak.com 63 q`qkrw
bRhmigAwnI prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy ilKwrI mhwn
praupkwrI, DMn BweI gurdws swihb jI, Awpxy AqI ipAwry Bwxjy vwihgurU mh`ly
pMjvyN jI dI vYrwgmeI AduqI ShIdI bwry &urmwauNdy hn:- AYsy KMf bRhmMf dy
mwlk bRhm srUp prmpUjnIk siqgurU gur Arjn dyv swihb jI(ivthu) au~proN,
dwsndws roim roim krky hr smyN(kurbwxI) bilhwr 2 kurbwn jWdw hY[ XQw:-
gur kau; kurbwnu jwau hW] DMn prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI, Awp jI gur
pRswid; nwnk smidRstw] Anuswr jMmx mrn du`K suK inMdw ausqq mwn Apmwn
hr hwlq’c smidRSt hn] 23] XQw:- mrxY kI icMqw nhI; jIvx kI nhI
Aws]) mrxu jIvxu jo sm kir jwxY; so myry pRB Bwiedw]) duKu suKu gurmuiK sm
kir jwxw; hrK sog qy ibrkqu BieAw] Awpu mwir gurmuiK hir pwey; nwnk shij
smwie lieAw] mh`lw pMjvW jI dI Amr At`l AduqI ShIdI pRsMg sMpUrnM[
17.mUriq pMc pRmwx purKu; guru Arjunu.ipKhu nXx] 1]) pwrbRhm pUrn
gurdyv] prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI dI
prm vYrwgmeI ShIdI dy, pUrn Agm AgwD vYrwgmeI js jwp AsqoqR duAwrw,
vwihgurU gurmMqR hY; jip haumY KoeI[ vwihgurU mMqR jI dy ArQ pV@o jI:- {pUrn hir
gurU jI dw AsqoqR pV@n sunwaux.A`gy smJwaux, Cwp ky A`gy pRymIAW nUM mu&q dyx
nwl.koit mhW pwp nws hoxgy[ koit AGw siB nws hoih; ismrq hir nwau] mn
icMdy Pl pweIAih; hir ky gux gwau]) thl krau qyry dws kI; pg Jwrau bwl]
msqku Apnw Byt dyau; gun sunau rswl] Anuswr vwihgurU gurU bRhm jI, siqsMgq
jI sB pRymIAW dy ipAwry crn-kml, AsMK isrW dy kysW nwl JwV@ ky, jn nwnk
pRIiq; swD pg cwty] Anuswr AsMK zbwnW nwl sohxy im`Ty crn-kml c`t ky, pRym
bynqI hY jI, ik vwihgurU mh`ly pMjvyN jI, s`cy siqgurU gRMQ swihb jI dy ies
prmpUjnIk prmpiv`qR AMimRq AsqoqR nUM sohxy moty pyprW’qy Cwp ky.lYmInysn krky
SIiSAW’c jVw ky, hr Gr hr sRI gurduAwry swihb jI ivKy lwau jI[ pRymI lwhw
lYx, ies SuB kwrj dw Awp jI nUM pV@n vwilAW nUM gurU pRmysr jI bhuqw 3 PL
b^Sxgy[
ies gurU js nUM bwr 2 pV@n sunx nwl iemIgRySn dI pRwpqI hovygI[ bImwr
bwr 2 suxy jW Awp pV@y, qwp cV@n qoN suxwau, dvweI BI vrqo qwp auqrygw, AnMq
AsMK puMn qy lwhy hovx jI[ muk`dmw ij`qx, grB dI r`iKAw leI mwqw jI bwr 2
www.Gursevak.com 64 q`qkrw
pV@n jW sunx, pRwxI dy jnm smyN pV@o, mMgxy ivAwh smyN Awp pV@y jW suxy s`cKMf
nUM jwx smyN Awp pV@o jW suxo, s`cKMf vwsw hovygw, b`cy skUloN pws hox, rog sog
kSt klys BUq pRyq qoN SrqIAw Cutkwrw, pKMfIAW qoN bcwA, nO inDIAW dI
pRwpqI, nyk swaU vr jW dwsI dI pRwpqI Awid koeI BI SuB kwmnw hovy, byAMq lw
ielwj rog, jIAW nUM l`g rhy hn, aun@W qoN bcx leI prmpiv`qR gurU js nUM, bwr 2
in`q 2 hI pV@o jW suxo inSkwmI pRymI, ieh js bwr 2 pV@ ky, vwihgurU bRhm AMimRq
gurbwxI gurU jI dI qy AMimRq gurbwxI dy ArQW dI, AMdr qy swry pswry’c
swiKAwqqw krky inhwl hox, ies gurU js nUM bwr 2 pV@n sunx nwl, prm piv`qR
s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb s`cy pwiqSwh jI, Awpxy pRymI dI surq’c AMimRq
gurbwxI Byj ky lUM 2’c vs ky, gurmuiK ismrn Anhd Junkwr suK b^S ky, gurU
pyRmw-BgqI inrgun bRhm jI ’c lIxqw sihq, inrgun srgun jI dI eykqw b^S
ky inhwl krdy hn[ ies prm piv`qR gurU js duAwrw Awpxy Gr qy sMswr nUM
s`cKMf bxwau[ sRI gurduAwry swihb jI ivKy spIkR’c pUrn pyRm sihq suxwau jI}
(vwihgurU) mUriq pMc pRmwx purKu; guru Arjunu.ipKhu nXx]) pwrbRhm pUrn
gurdyv] DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU
Arjndyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor iBAwnk zulm krn qoN, hux au~bldI
dyZ’c cONkVw lw rhy hn, hux m`cdy 2 ryqy ’qy bYT ky, m`cdw 2 ryqw Awpxy
prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI sIs’qy hux puAw rhy
hn, hux sVdI bldI m`cdI loh’qy KV@ ky, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ
swihb jI dy A`Kr 2 nUM vwihgurU gurU mMn ky, A`Kr 2 dw pUrn ipAwrw sicAwrw
inrml Apwrw inrwrw inrMkwrw iDAwn Dwr ky, srb`q dy Bly ihq, swvDwn
eykwgr cIq] vwihgurU vwihgurU vwihgurU jp rhy hn[
prmpUjnIk, pivqR pivqR pivqR punIq] inrgun bRhm’c, lIxqw b^Sx
vwlw vYrwgmeI ShIdI jwp:- qqu ibcwru XhY mQurw; jg qwrn kau.Avqwru
bnwXau] jp´au ijn@ Arjun dyv gurU; iPir sMkt join grB n AwXau] Anuswr DMn
hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI
DMn hn!zwlmW dy Gor iBAwnk zulm krn qoN, hux au~bldI dyZ AMdr cONkVw lw
rhy hn, hux m`cdy 2 ryqy ’qy bYT ky, m`cdw 2 ryqw Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk
SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI sIs’qy puAw rhy hn, hux sVdI bldI m`cdI
www.Gursevak.com 65 q`qkrw
loh’qy KV@ ky, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy A`Kr 2 nUM
vwihgurU gurU mMn ky, A`Kr 2 dw pUrn ipAwrw sicAwrw Apwrw inrwrw inrMkwrw
iDAwn Dwr ky, srb`q dy Bly ihq, swvDwn eykwgr cIq] vwihgurU vwihgurU
vwihgurU jp rhy hn[
gur goivMdu.gouivMdu gurU hY; nwnk.Bydu n BweI] DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI DMn hn Awp jI au~bldI
dyZ’c cONkVw lw ky BI AMimRq prmpiv`qR gurbwxI lgwqwr ie`k rs pV@dy rhy[
XQw:- mInu pkir.PWikE Aru kwitE; rWiD kIE bhu bwnI] KMf KMf kir Bojnu
kIno; qaU.n ibsirE pwnI]) gur aupdys.n ivsrY; bwbIhy ijau.AwK vKwxI] dyg
hyTW l`kVW lw ky, A`g qyz kIqI jw rhI sI, au~pr jyT dI qpS pY rhI sI[
Awpxw sMq suBwA nhIN C`ifAw[ XQw:- kbIr.sMqu n CwfY sMqeI; jau
koitk.imlih AsMq] milAwgru BuXMgm byiFE; q sIqlqw.n qjMq] sRI kbIr
swihb jI &urmwauNdy hn:- cMdn duAwly s`p ilpty huMdy hn, ikauNik zihr dI qpS
imtdI hY, ijvyN(milAwgru) cMdn BwvyN(BuXMgm) s`pW nwl(byiFE) viLAw huMdw hY,
(q) qW BI AwpxI(sIqlqw) TMFk(n) nhIN(qjMq) C`fdw, ausy qr@W hI TMFw rihMdw
hY[ iqvyN (sMqu) vwihgurU srUp SWq Awqmw suAws 2, rom 2 krky AMimRq nwm jpx
jpwaux vwly, hmro Brqw.bfo ibbykI; Awpy sMqu khwvY] Anuswr pUrn sMqu, gurU gur
siqgurU pUrn bRhm sRI gurU Arjn dyv swihb jI ny, Awpxw(sMqeI) sMq suBwA(n)
nhIN(CwfY) C`fdy, BwvyN(koitk) kRoVW(AsMq) sMq doKI Awp jI nwl(imlih) imldy
hn, iml ky vYr qy is`KI dw ivroD kIqw[ jw kY AMqir; bsY pRBu Awip] nwnk qy
jn; shij smwiq] 5] Anuswr bRhm srUp prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI
dw, ies sihj Av`sQw vwlw mhwn praupkwrI prm au~cw su`cw s`cw suBwA hY[
mhW Gor pwpI jIAW nUM AMimRq gurbwxI qy AwpxI kurbwnI duAwrw, qpiq mwih;
TwiF vrqweI]) TwiF pweI; krqwry] Anuswr pUrn TMF SWqI iekwgRqw sihj
AvsQw b^S ky, pUrn s`cy vwihgurU jI’c lInqw b^SI hY[
hmro krqw; rwmu snyhI] DMn hn DMn hn DMn hn, vwihgurU prmpUjnIk s`cy
siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn, hux au~bldI dyZ’c cOkVw lw rhy
hn[ ShIdW dy isrqwj, hmrw rwjnu sdw slwmiq; qw ko sgl Gtw jsu gwieE])
qum ho; sB rwjn ky rwjw] Awpy Awpu; grIb invwjw] sB pIrW dy pIr, gurUAW dy
www.Gursevak.com 66 q`qkrw
gurU, gRIb invwj, pwrbRhm prmysur siqgur; sBnw krq auDwrw] Anuswr sBnw
jIAW dw auDwr krn vwly, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI
mhwrwj s`cy pwiqSwh jI ivAwpk s`cy bRhm jI dy AnMq klwvwn pUrn gurU s`cy
Avqwr jI hn[ XQw:- siqguru myrw; sBs kw dwqw] siqguru myrw; purKu
ibDwqw] Awp jI ny Awpxy inrgun srUp duAwrw, kIqw pswau; eyko kvwau]
Anuswr eyko(kvwau) vwk nwl kotwn koit bRhmMfW dw (pswau) pswrw(kIqw) ricAw
hY[ ies nUM rcidAW dyrI nhIN lweI[ XQw:- iKn mih; Qwip auQwpnhwrw] AMqu
nhI ikCu; pwrwvwrw] ies Awpxy rcy pswry’c Awp jI Awp hI vs rhy hn[
XQw:- kudriq kir kY; visAw soie]
nwnk; soDy isMimRiq byd] pwrbRhm gur; nwhI Byd] Awpxy inrgun srUp
duAwrw Awp jI dy Awpxy rcy, kotwn koit bRhmMfW’c kotwn koit sUrj, hukmu qyrw
Krw Bwrw; gurmuiK iksY buJwey] Anuswr Awp jI dy ivsmwd inrgun srUp jI dy,
Kry Bwry ielwhI hukm nwl hux kRoVW sUrj, koRVW kohW c`ldy Awp jI dy pwk inrgun
srUp qoN pRkwS pw rhy hn[ ien@W nUM swjx, ien@W dw Awsrw, nmo rwj rwjy;
Anuswr ien@W dy pRkwSk BI Awp jI dy ^ry inrml inrgun srUp hI hn[ hy sB qy
vf smrQ gurdyv]) krn krwvn.sgl ibiD; so siqgurU hmwrw] Anuswr krn
krwvn smR`Q gurdyv jI!Awp jI jdoN cwhoN ien@W sUrjW KMf bRhmMf dy pswry nUM
Awpxy siqnwmu inrgun srUp’c lIx kr lYNdy hoN jI[ XQw:- jb AwkrK; krq ho
kbhUM] qum mYN imlq; dyh Dr sBhUM]
aupRokq sUrjW qy ien@W dIAW byAMq ikrnW Du`pW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry
Awpxy srgun srUp jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun
srUp jI smyq, ; pUrn pUir rihE srb TweI] inrgun bRhm jI, iqsu gur kau;
sd krI nmskwr] iqsu gur kau; sd jwau bilhwr] Anuswr hr smyN
nmskwridAW pUrn pRym sihq jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU swhwn
swhu] DMn s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn[ hux au~bldI dyZ’c
hrK sog qoN inrwlI AvsQw’c cONkVw lw rhy hn[ XQw:- hrK sog duhu mwih
inrwlw; krxYhwru pCwqw]) hrK sog jw kY nhI; bYrI mIq smwn] khu nwnk.suin
ry mnw; mukiq qwih qY jwn]) hrK AnMq; sog nhI bIAw] so Gru; guir nwnk kau
dIAw]) qum gMBIr DIr aupkwrI; prmpUjnIk vwihgurU bRhm pRB smR`Q s`cy siqgurU
www.Gursevak.com 67 q`qkrw
swihb jI ny q`qI qvI ’qy KV@ ky BI, mhwn DIrj DirAw Ajr jirAw, qyrw
kIAw; mITw lwgY] hir nwmu pdwrQu nwnku mWgY] Anuswr s`cy krqwr vwihgurU jI
dy Bwxy nUM iKVy m`Qy mMnidAW kmwauNidAW ilv’c Ac`l Afol inrBau rhy[ XQw:-
inrBau hoie rhy ilv eykY; nwnk.hir mnu mwnI] hwey sI nhIN aucwrI[ kuil soFI
gur rwmdws qnu; Drm Dujw.Arjunu hir Bgqw] jI ny Drm-ihq Awpxw
prmpiv`qR sIs id`qw, pr Drm dw(isrru) isrV, hT nhIN iqAwigAw Bwv
Drm’c pUrn idRV pRp`k rhy[ XQw:- Drm hyq, swkw ijin kIAw] sIsu dIAw,
pru.isrru n dIAw] prmpiv`qR prmpUjnIk vwihgurU srUp AMimRq iBMnI ivsmwd
ivAwpk bRhm jI ’c lIx, AwpxI dyh qy, ieqny BwrI kSt shwry, ijn@W nUM klm
ilK ky zbwn bol ky d`s hI nhIN skdI jI[
DMn siqgurU nwnk dyv siqgurU gRMQ swihb jI &urmw rhy hn:- kuil soFI gur
rwmdws qnu; Drm Dujw.Arjunu hir Bgqw] jI ny ieh bcn kmwey:- (pVY VwVw
Bwrw n bol) DDY.Drmu Dry Drmwpuir; guxkwrI mnu DIrw] DDY.DUil pVY muiK
msqik; kMcn Bey mnUrw]) Anuswr rom 2 krky vwihgurU jI dw nwm jpx jpwaux
dw, Axigxq bRhmMfW nUM qwrn dw mhwn praupkwr krn vwly mhwn(guxkwrI)
praupkwrI pUrn DrmI, q`qI qvI dy kStW nUM shwrn vwly(DIrw) DIrjDwrI hn[
DDY.A`Kr duAwrw mh`lw pihlw jI aupdyS b^Sdy hn[ AYsy prmpUjnIk s`cy
siqgurU swihb dI, prmpiv`qR crn(DUil) DUV muiK msqik’qy(pVY) pvy, crn-DUV
pYxy krky, (mnUrw) Lohy dI mYl vrgy nIc kIt AikRqGx jIv, bwrW vMn@I dy Su`D
sony vWg, pUrn bRhmigAwnI bx jWdy hn[ AYsy prmpUjnIk dwqy siqgurU swihb
jI nUM, isr Bytw krky inhwl hoxw cwhIdw hY jI[ XQw:- AYsw siqguru jy imlY.iqs
no isru saupIAY; ivchu Awpu jwie] ijs dw jIau.iqsu imil rhY; hir vsY min
Awie]
vwihgurU] AnMq bRhmMfW ’c kotwn koit mhW pwpI AikRqGx jIAW nUM, siqguru
dwqw nwm kw; pUrw ijsu BMfwru] Anuswr vwihgurU nwmu dy dwqy, prmpUjnIk DMn
vwihgurU s`cy siqgurU Arjn dyv swihb jI DMn hn[ prmpUjnIk Kry sicAwry
DrmI sMqW BgqW, sqsMgqW jIvW jMqW qy ien@W dy ikxky 2 smyq, kRoVW bRhmMfW dy
pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun
srUp jI smyq, sdw sdw sdw dieAwl] inrgun bRhm jI, Driq pwqwlu Awkwsu
www.Gursevak.com 68 q`qkrw
hY.myrI ijMduVIey; sB hir hir nwmu iDAwvY rwm] Anuswr hr smyN jpdy hn, vfy
myry swihbw; gihr gMBIrw guxI ghIrw] DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn[
vwihgurU] prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI mhwn
ikRpw krky &urmwauNdy hn:- vwihgurU jI dy snmuK ShId hox vwly, pUrn DrmI
mhwn praupkwrI inrMkwrI DIrj DwrI inRibkwrI inrhMkwrI, pUrn inrgun’c lIx
s`cy suDrmI SuB krmI, bRhmigAwnI sgl kI rInw] ShIdW dy isrqwj, nwmu bwxI
dy dwqy, prmpUjnIk s`cy siqgurU DMn sRI gurU Arjn dyv swihb jI mhwrwj,
pwqwlw pwqwl lK; Awgwsw Awgws] kotwn koit bRhmMfW dy mwlk kotwn koit
bRhmMfW’c hux pRgt hI mMny pUjy jw rhy hn[ XQw:- pRgtu sgl hir Bvn mih;
jnu nwnku gur pwrbRhm]) koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry])
dIn dieAwl ik®pwl suK swgr; srb Gtw BrpUrI ry] vwihgurU hr pRwxI dy AMdr
bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, Awpxy AnMq bRhmMf dy pswry
smyq, guru swlwhI Awpxw; bhu ibiD rMig suBwie] Anuswr hr vyly jpdy hn DMn
hn DMn hn DMn hn, inrwhwr inrvYr suKdweI] vwihgurU bRhm srUp s`cy siqgurU
sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn, Awp jI ny prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
gRMQ swihb jI rcy[
vwihgurU] hn@yry’c, AkwS’c, Eie ju dIsih; AMbir qwry] sMGxy Axigxq
qwry idsdy hn, prm pUjnIk s`cy inrml inrvYr inrgun bRhm jI ny, Awpxy’coN
AnMq suMdr sohxy AMbr, qwry mMfl pRgt kIqy hn, ien@W qwry mMflW dy Aks,
(Reflection) AnMq smuMdRW dirAwvW cSimAW s`qrMgIAW pINGW hIry jvwhrwqW,
SISy qRyl vrKw dIAW bUMdW’qy pY rhy hn, Awpxy pwk inrgun srUp jI’coN ien@W nUM
hr smyN pRkwSx vwly BI Awp jI Awp hI hn[ smUh suMdr sohxy qwry mMflW AMbrW
Aqy ijn@W’qy qwry mMflW dy Aks pY rhy hn, aun@W Aqy pY rhy Aks smyq, kRoVW
bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky,
ies srgun srUp jI smyq, ijmI jmwn ky ibKY; sm`sq eyk joq hY] n Gwt hY.n
bwF hY; n Gwt bwF hoq hY] inrgun bRhm jI, Apuny jn kau; swis swis smwry]
nwnk Eie; prmysur ky ipAwry] Anuswr siqguru gihr gBIru hY; suK swgru.AG
KMfu] mh`ly pMjvyN jI nUM hr smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk
www.Gursevak.com 69 q`qkrw
s`cy vwihgurU, siqgurU Arjn dyv swihb jI DMn hn, hux q`qy ryqy ’qy bYT ky q`qw 2
ryqw Awpxy prmpiv`qR SuB s`cy mhwn praupkwrI DIrj DwrI inrMkwrI AMimRq iBMny
mhwn praupkwrI SuB s`cy sIs’qy puAw rhy hn[ aupRokq smUh qwry mMfl
prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI dy BY’c hn[ XQw:- BY ivic.sBu Awkwru hY;
inrBau hir jIau soie] BwrI kSt shwridAW sRwp nhIN idqw, pUrn inrvYrqw
kmw ky idKweI[ XQw:- ibsir geI; sB qwiq prweI] jb qy; swDsMgiq moih
pweI]) nw ko myrw dusmnu rihAw; nw hm iks ky bYrweI] bRhmu pswru pswirE
Biqir; siqgur qy soJI pweI]) guru dwqw.guru ihvY Gru; guru dIpku iqh loie]
prmpiv`qR AMimRq nwmu dy dwqy prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb
jI &urmwauNdy hn:- dwsn dws gRIb ny, prmpUjnIk s`cy siqgurU pRBU DMn vwihgurU
sRI gurU siqgur rwmdws swihb s`cy pwiqSwh jI(qy) qoN AYsI soJI pweI hY ik dwsn
dws(Biqir) AMdr bwhr, s`cy ivAwpk bRhmu jI ny Awpxw(pswru)
PYlwA(pswirE) PYlwauxw kIqw hY[
vwihgurU] ijnI quDno DMnu kihAw; iqn jmu.nyiV n AwieAw]) jy ko jIau khY
En@w kau; jm kI qlb n hoeI] Anuswr DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU,
prmpUjnIk s`cy siqgurU, kuil soFI gur rwmdws qnu; Drm Dujw.Arjunu hir
Bgqw] swihb jI DMn hn!Awp jI ny Awpxy inrgun srUp duAwrw, byAMq smuMdR rcy
hn[ Awp jI dIAW rcIAW AnMq DrqIAW, AnMq KwxIAW AnMq AkwsW, AnMq
hvwvW, koit bRhmMf dI rcnw’c Awp jI dw ricAw koRVW qr@W dw pwxI hY, pRB qU
Twkuru srb pRiqpwlku; prmpUjnIk s`cy siqgurU Arjn dyv swihb jI dy Bau
krky, pwxI.rcnw nUM Awpxy’c fubo nhIN skdw[ QoV@y ijhy pwxI’c ikqny qupky huMdy
hn, kotwn koit bRhmMfW dy kotwin koit smuMdRW ndIAW dirAwvW n`dW’c kRoVW qr@W
dw pwxI hY[ XQw:- keI koit; pvx pwxI bYsMqr]) Aink pvn pwvk Aru nIr]
kotwin koit qr@W dy pwxI dy qupikAW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun
srUp jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkw ky, ies Awpxy srgun jI smyq,
siq sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq, vwihgurU hr pRwxI dy AMdr
bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, gwvih quhno.pauxu pwxI bYsMqru;
gwvY rwjw Drmu duAwry] Anuswr hr smyN gw jp iDAw rhy hn[ qKiq bYTw Arjn
gurU; siqgur kw iKvY cMdoAw] augvxhu qY AwQvxhu; chu ckI kIAnu loAw] DMn
www.Gursevak.com 70 q`qkrw
hn DMn hn DMn hn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn,
hux sVdI bldI loh’qy KV@ rhy hn[ ieqny BwrI kStW smyN BI krqwr jI dy gux
hI gwauNdy rhy[ XQw:- mIqu hmwrw.vyprvwhw] gur ikrpw qy; moih Asnwhw]) mIqu
krY; soeI hm mwnw] mIq ky krqb; kusl smwnw]) qY jnmq; gurmiq bRhmu
pCwixE] ShIdW dy isrqwj prmpUjnIk s`cy siqgurU pRBU pMjvyN pwiqSwh jI
&urmwauNdy hn:- dwsn dws dy(mIqu) im`qR vwihgurU jI, jo ku`J BI(krY) krdy hn,
(hm) dwsn dws gRIb, aun@W dy Bwxy’c pRsMn rih ky, (soeI) aus nUM siq
im`Tw(mwnw) mMndw hY, dwsn dws nUM(mIq) Akwl purK vwihgurU jI(ky) dy(krqb)
kOqk(kusl) suK AnMd dy(smwnw) brwbr hn[ vwihgurU mh`lw pMjvW jI Awpxy
inrgun srUp’coN, AnMq smuMdRW nUM swjx vwly, inrgun srUp Awp ien@W’c vs ky,
ien@W dw Awsrw rUp BI Awp jI Awp hI hn[ jdoN cwhux ien@W nUM Awpxy’c lIn
kr lYNdy hn[
Aink rUp rMg bRhmMf] Anuswr AnMq bRhmMfW’c, AnMq qr@W dI hvw sihq,
kRoVW bRhmMfW dy pswry, Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkw ky,
ies srgun smyq, siq sMqoK inmRqw gRIbI iKmw shnSIlqw DIrj AnMq guxW dy
Anq klwvwn qyz pRkwS sihq, hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN Ajpw jwp kr
rhy, BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, jIA pRwn mwn suKdwqw; AMqrjwmI mn ko
Bwvn] vwihgurU s`cy siqgurU Arjndyv swihb jI dw A`Ty pihr jwp krdy hn[
XQw:- AwT phr; quDu jwpy pvnw] DrqI syvk; pwiek crnw] KwxI bwxI srb
invwsI; sBnw kY min BwvixAw]) gupq pRgt.jw kau ArwDih; paux pwxI idnsu
rwiq]) gwvih quhno.pauxu pwxI bYsMqru; gwvY rwjw Drmu duAwry]
vwihgurU] ijin qyrI mn; bnq bnweI] aUTq bYTq; sd iqsih iDAweI])
Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru
Arjunu prqK´ hir] vwihgurU mh`lw pMjvW jI BwvyN Awp Akwl purK jI srUp hn,
Pyr BI Awpxy ipAwry is`KW nUM pRymw-BgqI b^Sx leI, pRymw-BgqI SuB s`cI
kurbwnI kmweI krky, pRymw-BgqI krn dw SuB s`cw aupdyS, Awpxy mn nUM kih
rhy hn[ mn ipAwirAw jIau imqRw Anuswr hy ipAwry mn!(ijin) ijn@W Akwl
purK jI ny, AwpxI Anq klwvwn pRkwS srUp ikRpw nwl, (qyrI) Awp jI
dI(bnq) bnOt Awpxy inrgun srUp’coN bnweI hY[ Awp jI AMdr Awp vs rhy hn,
www.Gursevak.com 71 q`qkrw
Awp jI aunW AMdr vs rhy hoN jI[ XQw:- mn mih Awip; mn Apuny mwih]
inrgun srUp jI dI s`qw krky Awp jI nUM sMklp ivklp Purdy hn, (aUTq)
au~TidAW (bYTq) bYTidAW, (aUTq) smwDI qoN au~TidAW, sMswr qoN auprwm huMidAW,
(bYTq) smwDI’c bYTidAW, gurU ipAwrI sMgq jI’c bYTidAW, inrgun bRhm jI
’c(bYTq) lIx huMidAW, sd 3 hI(iqsih) iqn@W vwihgurU jI nUM(iDAweI) iDAwauxw
kr[ aUTq bYTq; sovq iDAweIAY] mwrig clq; hry hir gweIAY]) aUTq bYTq;
sovq nwm] khu nwnk; jn kY sd kwm] vwihgurU mh`lw pMjvW jI siqgurU gRMQ
swihb jI srUp’c, gurqw ibrwjmwn ho ky hr smyN KMfW bRhmMfW AMdr inrMkwr
gurbwxI jI dw ivsmwd inribkwr cwnx kr rhy hn[
prmpiv`qR SuB is`iKAw:- aupRokq hukm Amolk bcnW qoN is`iKAw lY ky, hy myry
mhW pwpI mn!vwihgurU mh`ly pMjvyN jI dy prmpiv`qR Su`B s`cy ivsmwd inrgun
Amolk nwmu jI nUM Aqy iqn@W nUM iKn 2 nmskwr krky rom 2 krky sdw jp, DMn
hn DMn hn DMn hn vwihgurU, siqgurU Arjndyv swihb jI DMn hn, hux q`qw ryqw
Awpxy prmpiv`qR SuB s`cy mhwn praupkwrI DIrjDwrI sIs’qy puAw rhy hn[ cOhW
c`kW’c gurbwxI AwpxI kurbwnI dw sdw cwnx kr rhy hn[ vwihgurU jI dy snmuK
ShId hox vwly pUrn DrmI mhwn praupkwrI inrMkwrI DIrjDwrI inRibkwrI
inrhMkwrI, bRhmigAwnI sgl kI rInw] ShIdW dy isrqwj, swcw swihbu.Aimiq
vfweI; Bgiq vCl dieAwlw] prmpUjnIk s`cy siqgurU hy vwihgurU Arjndyv
swihb jIE!Awp jI nUM sd sdw rom 2 krky nmskwr hY jI[ XQw:- sdw sdw;
siqgur nmskwr] gur ikrpw qy; gun gwie Apwr]) guru pUrw; nmskwry] pRiB;
sBy kwj svwry]
Anyk rMgW dy mwlk, kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl isRis† lig.ibqrhu]
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI ^uSI gmI qoN inAwry hn[
XQw:- Aink rMg jw ky; gny n jwih] sog hrK duhhU mih nwih] ijn@W dy
prmpUjnIk s`cy duAwry qy AnykW bRhmy, vydW dI Dun aucwrdy hn[ XQw:- Aink
bRhmy; jw ky byd Duin krih]) koit ibsn; kIny Avqwr] koit bRhmMf; jw ky
DRmswl] koit mhys; aupwie smwey] koit bRhmy; jgu swjx lwey] 1] AYso DxI;
goivMdu hmwrw] brin n swkau; gux ibsQwrw]) prqiC irdY.gur Arjun kY; hir
pUrn bRhim. invwsu lIAau] Anuswr Awp jI ny AnykW hI bRhmy isRstI nUM swjx
www.Gursevak.com 72 q`qkrw
lwey hn[ kotwin koit bRhimAW sihq kRoVW bRhmMfW dy pswry, Awpxy srgun srUp
jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkw ky, Awpxy ies srgun srUp smyq, sBnI
QweI; rivAw Awip] Awid jugwid; jw kw vf prqwpu] siq sMqoK SuB guxW dy
Anq klwvwn qyz pRkwS sihq, prmpUjnIk vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr
smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, gwvih eIsru brmw dyvI; sohin sdw svwry]
Anuswr hr smyN gw iDAw jp rhy hn[ DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU s`cy
siqgurU Arjndyv swihb jI DMn hn, hux au~bLdI dyZ AMdr, AibnwsI suK;
Awpn Awsn] cONkVw lw rhy hn[ rom 2 krky hir jI nUM iDAw rhy hn[ XQw:-
gurmuiK; roim roim hir iDAwvY]
Aink mhys; bYis iDAwnu Drih] Anuswr AnykW iSvjI, keI koit; Bey
bYrwgI] rwm nwm sMig; iqin ilv lwgI] Anuswr.hir risk bYrwgI, nwim ilv
lwgI; kqhu.n jwie inKyiDAw] AnykW vYrwgI bhuq lMmw smW smwDI’c bYT ky,
prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI dy ivAwpk inrgun srUp dw s`cw iDAwn Dwrdy
hn[ kotwin koit iSvW sMqW vYrwgIAW sihq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun
srUp jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, Awpxy ies srgun srUp smyq,
siq sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq prmpUjnIk vwihgurU rUpu n
ryK.n rMgu ikCu; iqRhu gux qy.pRB iBMn] inrgun bRhm jI, gwvih eIsru brmw dyvI;
sohin sdw svwry] Anuswr Awps kau, Awpih Awdysu]) siqgur Apny kau;
bilhwrY] Anuswr nmskwr krky kurbwn jWidAW hr vyly jpdy hn, DMn hn DMn
hn DMn hn prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU Arjndyv swihb jI DMn hn, hux
au~bldI dyZ’c cONkVw lw rhy hn, hux q`qw ryqw Awpxy prmpiv`qR SuB s`cy sIs’qy
puAw rhy hn, hux sVdI bldI m`cdI loh’qy KV@ rhy hn[ Awp jI ny prmpUjnIk
sRI hirmMdr swihb jI, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI rcy[ rom
2 krky fMfauq bMdn Aink bwr nmskwr bilhwr[ XQw:- fMfauiq bMdn
Ainkbwr; srb klw smrQ]
vwihgurU] koit ieMdR ieMdRwix; swih swhwix gix`jY] Anuswr prmpUjnIk s`cy
siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI ny kotwn koit ieMdR pdvIAW bKSIAW hn,
kotwn koit ieMdR prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb dy, koit ieMdR; TwFy hY duAwr]
Anuswr siqsMgiq drbwr swihb jI dy swhmxy, AwigAw’c h`Q joV ky KV@y rom 2
www.Gursevak.com 73 q`qkrw
krky Aink bwr nmskwr kr rhy hn, ien@W smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy
srgun srUp jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI
smyq, rUpu n ryK.n pMc qq; Twkur Aibnws] vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr
smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI bilhwr jWidAW hr smyN jpdy hn, Drin
ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu
prqK´ hir] DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU Arjndyv
swihb jI DMn hn hux au~bldI dyZ’c cONkVw lw rhy hn[
vwihgurU] krqw purK prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU pMjvyN pwiqSwh jI ny,
Awpny prm pwk inrgun srUp jI’coN, hukmI; shjy isRsit aupweI] Anuswr sihjy
hI, Aink pvn pwvk Aru nIr]) keI koit; pvx pwxI bYsMqr] Anuswr kotwn
koit qr@W dI AgnI rcI hY, inrgun srUp jI ies dy pRkwSk Awsrw, ies ’c vs
rhy hn[ jdoN cwhux ies nUM smwpq kr lYNdy hn[ XQw:- Bxiq nwnku.jb Kyl
auJwrY; qb eykY eykMkwrw]
kotwin koit AgnIAW sihq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI’c
vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, Awpxy ies srgun srUp smyq, siq sMqoK
SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq prmpUjnIk vwihgurU, rUpu n ryK.n rMgu
ikCu; iqRhu gux qy.pRB iBMn] inrgun bRhm jI, pauxu pwxI bYsMqro; hukim krih
BgqI] Anuswr.Awps kau; Awpih Awdysu]) jh Aibgqu; Bgqu qh Awip])
siqgur Apny kau; bilhwrY] Anuswr nmskwr krky kurbwn jWidAW hr vyly
jpdy hn, nwnku khY.shylIho; shu Krw ipAwrw] hm sh kyrIAw dwsIAw; swcw
Ksmu hmwrw]) pRB myry Eie; bYrwgI iqAwgI] DMn hn DMn hn DMn hn prm
pUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU Arjn dyv swihb jI DMn hn, hux au~bldI dyZ’c
cONkVw lw rhy hn, hux q`qw ryqw Awpxy sIs’qy puAw rhy hn, hux sVdI bldI
m`cdI loh’qy KV@ rhy hn[ Awp jI ny prmpUjnIk sRI hirmMdr swihb jI,
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI rcy[ rom 2 krky fMfauq bMdn
Aink bwr nmskwr bilhwr[ XQw:- fMfauiq bMdn Ainkbwr; srb klw
smrQ]
vwihgurU] prmpUjnIk ivAwpk bRhm jI dy prmpiv`qR prmpUjnIk pUrn
gurU Avqwr, vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI ny, Awpxy inrgun
www.Gursevak.com 74 q`qkrw
srUp duAwrw, dwsn dwsW dy nyqRW’c vyKx dI joiq bKSI hY[ b`dlW’c jo ibjlI
AqI qyzI nwl cmkdI ilSkdI hY, ieh prmpUjnIk s`cy gurU sRI gurU Arjndyv
swihb jI dI prmpiv`qR, au~jl inrgun sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anq klwvwn
AKMf joiq krky grj ilSk rhI hY[ ies’c AqI qyzI vwlI cmk BI
prmpUjnIk vwihgurU siqgurU sRI gurU Arjndyv swihb jI ny Awpxy inrgun srUp
duAwrw pweI hY[ kotwin koit ibjlIAW dy iq`Ky qyz sihq, kRoVW bRhmMfW dy pswry
Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp
jI smyq, siq sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq prmpUjnIk
vwihgurU, Git Git pUir rihE; sB TweI] pUrn myhrvwn inrgun bRhm jI,
siqgur Apny kau; bilhwrY] Anuswr kurbwn jWidAW, guru pUrw.nmskwry]
Anuswr nmskwridAW Awpxy srgun srUp prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjn
dyv swihb jI dw prm piv`qR AMimRq jwp hr smyN krdy hn[ XQw:- Awps kau;
Awpih Awdysu]) jh Aibgqu; Bgqu qh Awip]
AwnMd guxI ghIrw] prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb s`cy
pwiqSwh jI, Awpxy inrgun srUp duAwrw, AnMq j`g’qy jg rhIAW itaUbW b`lvW
dy hux pRkwSk ho rhy hn[ kotwin koit itaUbW blbW sihq kRoVW bRhmMfW dy pswry,
Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp
jI smyq, siq sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq, sB dy AMdr
bwhr pRkwSk prmpUjnIk vwihgurU inrgun bRhm jI, siqgur Apny kau;
bilhwrY] Anuswr nmskwr krky kurbwn jWidAW, Awpxy Anq klwvwn sd
myhrvwn srgun srUp prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI dw
prmpiv`qR AMimRq jwp hr smyN krdy hn[ XQw:- Awpy vyKY suxy Awip; gur sbid
iDAweI] 1] vwhu vwhu scy pwiqswh; qU scI nweI] 1] rhwau]
vwihgurU] gihr gMBIru AQwhu; Apwru Agxqu qUM] vwihgurU srUp prmpUjnIk
s`cy siqgurU Arjn dyv swihb jI Awpxy inrgun srUp duAwrw, swfy mn bu`D ic`q
ieMidRAW dy pRkwSk hn[ Awp jI dI prmpiv`qR s`qw krky hI swfw mn AYnw qyz
dOVdw, sMklp ivklp auTwauNdw hY[ prmpUjnIk s`cy siqgurU Arjn dyv swihb
jI dI ShIdI jpx jpwaux dy AnykW hI lwB hn[ ijhVy pyRmI prmpUjnIk s`cy
siqgurU swihb jI dw prmpiv`qR AMimRq s`cw su`cw au~cw Amolk vwihgurU nwm jpdy
www.Gursevak.com 75 q`qkrw
hn, auh v`ifAW BwgW vwly hn[ XQw:- siqguru syvin; sy vfBwgI] scY sbid;
ijn@w eyk ilv lwgI]) gur syvy jyvfu; horu lwhw nwhI] prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI
gurU Arjndyv swihb jI pRq`K hir srUp hn[ Drin ggn nv KMf mih; joiq
sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk
mh`lw pMjvW swihb jI Awpxy prmpiv`qR pUrn myhrvwn inrml inrvYr AnMq
klwvwn inrgun srUp duAwrw, Aks mwqR AnMq bRhmMfW dI auqpqI prloN hr smyN
kridAW, inrml inrlyp AibnwsI hn[ XQw:- Epiq prlau; iKn mih krqw]
Awip Alypw; inrgunu rhqw]) iKn mih; Qwip auQwpnhwrw] AMqu nhI ikCu;
pwrwvwrw]) iKn mih Qwip auQwpnhwry; kudriq.kIm n phI]) ijhbw eyk;
ausqiq Anyk] siq purK; pUrn ibbyk] Anuswr dwsn dws gRIb dI ijhbw eyk
hY, pr vwihgurU jI dy snmuK rom 2 krky ismrn kridAW, Drm ihq AMg 2
ktwaux vwilAW bRhmigAwnI; sgl kI rInw] prmpUjnIk prm ShIdW dy
isrqwj Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu
nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb
s`cy pwiqSwh jI dI ausqiq (Anyk) bhuqI qoN bhuqI hY[ XQw:- ausqiq khnu n
jwie; muKhu quhwrIAw]) (ibbyk) bRhmigAwn sihq(siq) s`cy AibnwsI pUrn purK
hn[ XQw:- pUrn purK.Acuq AibnwsI; jsu vyd purwxI gwieAw] DMn hn DMn hn
DMn hn prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb s`cy pwiqSwh
jI DMn hn, hux q`qw ryqw Awpxy sIs’qy puAw rhy hn[ Awp jI dy aucwry
prmpiv`qR AMimRq inrMkwr SuB s`cy gurbwxI jI hI Awp jI dI ivsmwd mihmw
hn[ jh Aibgqu; Bgqu qh Awip] A(jh) ij`Qy (Aibgqu) ivAkqI rihq
inrgun srUp hn (qh) iq`Qy AwpxI pRymw-BgqI krn vwly pUrn Bgqu jI BI,
Awip jI Awp hI hn[
vwihgurU] AsMK AMbrW’c AsMK sUrj, prmpUjnIk s`cy siqgurU pMjvyN
pwiqSwh jI dy ielwhI hukm nwl cV@y hoey hn[ XQw:- kyqy ieMd cMd.sUr kyqy; kyqy
mMfl dys] ien@W sUrjW dy Aks, AnykW smuMdRW, cmkdIAW cIzW, hIry jvwhrwqW
lwlW, vrKw dIAW kxIAW snoA gVy, sqrMgIAW pIGW Awid’qy pY rhy hn[ siq
sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq, prmpUjnIk vwihgurU, Awid
AnIlu Anwid Anwhiq; jugu jugu eyko vysu]) jh; iJilimilkwru idsMqw] qh;
www.Gursevak.com 76 q`qkrw
Anhd sbd bjMqw] inrgun bRhm jI, AnykW smuMdRW, cmkdIAW cIzW, hIry
jvwhrwqW lwlW, vrKw dIAW kxIAW, br& snoA, gVy, sqrMgIAW pIGW Awid Aqy
ien@W’qy Aks pwaux vwly kotwn koit sUrjW, aun@W dy Aks ikrnW Du`pW sihq, kRoVW
bRhmMfW dy pswry, Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies
srgun srUp jI smyq, Awpxy srgun srUp prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
Arjndyv swihb jI dw prmpiv`qR AMimRq jwp hr smyN krdy hn[ XQw:- vwhu vwhu
scy pwiqswh; qU scI nweI] 1] rhwau]
swihbu myrw nIq nvw; sdw sdw dwqwru] prmpUjnIk DMn mh`ly pMjvyN jI dy
ielwhI s`cy hukm nwl, keI koit; ssIAr sUr nK´qR] Anuswr AsMK suMdr AMbrW’c,
AsMK hI suMdr sohxy cMdRmyN hux cV@y hoey hn[ jo Awp jI dy inrgun pRkwS duAwrw,
pRkwS kr rhy hn[ koit cMdRmy; krih crwk] aun@W dw Aks hIry jvwhrwqW,
lwlW’qy pY irhw hY[ aun@W suMdr AMbrW cMdRimAW Aqy cMdRimAW dy pY rhy hIry
jvwhrwqW’qy Aks Aqy aun@W jvwhrwqW smyq kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun
srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq,
iJlimil iJlkY; cMdu n qwrw] sUrj ikrix n ibjuil gYxwrw] AkQI kQau.ichnu
nhI koeI; pUir rihAw min Bwiedw] vwihgurU ivsmwd inrgun bRhm jI Awpxy
inrml srgun srUp.guru Arjxu; scu isrjxhwrw] prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy
siqgurU pMjvyN pwiqSwh jI dw AiqAMq ipAwrw SuB s`cw su`cw au~cw prmpiv`qR nwm,
Anhq jwp jp rhy hn[ XQw:- mwJ mhlw 5] Anhdu vwjY; shij suhylw] sbid
Anµd kry sd kylw] shj guPw mih qwVI lweI; Awsxu aUc svwirAw jIau]
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU Arjn dyv swihb jI ny, Awpxy Anqklwvwn
inrgun srUp jI duAwrw, AsMK AMbr.AsMK DrqIAW ibnw QMm@W qoN, itkwey hoey hn[
isMD prbq mydnI; ibnu QMm@w ggin rhwieAw] ien@W AMbrW, DrqIAW dy iknky 2
smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry
itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, AMqrjwmI; so pRBu pUrw]) qum pUrn.pUir rhy
sMpUrn; hm BI sMig AGwey] vwihgurU ivsmwd hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN
BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, Awpxy srgun srUp vwihgurU mh`ly pMjvyN jI dw
prmpiv`qR suMdr au~jl jwp hr smyN kr rhy hn[ XQw:- niKAqR ssIAr sUr
iDAwvih; bsuD ggnw gwvey]) ismrY; DrqI Aru Awkwsw] ismrih; cMd sUrj
guxqwsw]
www.Gursevak.com 77 q`qkrw
vwihgurU] mh`ly pMjvyN jI ny Awpxy inrgun srUp’coN, kotwn koit bRhmMf
DrqIAW swj ky, Awpxy inrgun srUp’c itkwA ky r`Ky hn[ kotwn koit
DrqIAW’qy hrI BrI bnwspqI pYdw kIqI hY[ sUrbIr.bcn ky blI] prmpUjnIk
DMn vwihgurU s`cy siqgurU Arjn dyv swihb jI Awpxy inrgun srUp jI duAwrw,
Pu`lW’c sugMDI, PlW’c rs, hux Br rhy hn[ smUh bnwspqIAW dy hry Bry ibR`CW
Pu`lW sugMDIAW p`iqAW tihxIAW mu`FW smyq, koit bRhmMf dy pswry, Awpxy srgun
srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, Awid
jugwdI; Apr Apwry] Awid inrMjn; Ksm hmwry] hr pRwxI dy AMdr bwhr hr
smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI hr smyN jp rhy hn, Awpxy s`c srgun srUp
DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv
swihb jI DMn hn, au~bldI dyZ’c cONkVw lw ky BI AMimRq gurbwxI pV@dy rhy[
au~bldI dyZ dy hyTW l`kVW bwlx qoN, vwihgurU hzUr s`cy pwiqSwh jI ny, du`KW nUM
AMimRq krky pIqw[ XQw:- sgly dUK.AMimRqu kir pIvY; bwhuiV.dUKu n pwiedw]
vwihgurU] ijqnI vwihgurU jI ny jxweI hY, iqqnI khI hY, jo AxjwxI rcnw DMn
DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI nUM jp rhI hY, auh igxI
nhIN jWdI[ XQw:- jyqI pRBU jnweI; rsnw qyq BnI] Anjwnq jo syvY; qyqI.nh
jwie gnI]
18.vwihgurU] prmpUjnIk s`cy siqgurU pMjvyN pwiqSwh jI ny Awpxy
prmpUjnIk pihly pwiqSwh jI srUp’c, Awpxy aucwry hyT ilKy, prmpiv`qR AMimRq
mnohr Amolk bcnW nUM, Asih Akih kSt shwridAW sIs vwridAW kmwieAw
hY:- qY swihb kI bwq ij AwKY; khu nwnk.ikAw dIjY] sIsu vFy kir.bYsxu dIjY;
ivxu isr.syv krIjY] ikau n mrIjY, jIAVw n dIjY; jw shu BieAw ivfwxw]) koit
bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy
siqgurU gRMQ swihb jI vwihgurU(nwnk) prmpUjnIk s`cy siqgurU pihly pwiqSwh
jI hux(khu) &urmwauNdy hn:- hy mnw!myry hir pRIqm kI, koeI bwq sunwvY; so BweI
so myrw bIr] Anuswr(ij) ijhVy vwihgurU siqgurU swihb jI AQvw vwihgurU jI dy
ipAwry(qY) Awp jI nUM, (swihb) mwlk vwihgurU jI kI pRwpqI dI(bwq) g`l(AwKY)
AwKx, aun@W nUM(ikAw) kI(dIjY) dyvyNgw? sIsu vFy kir.bYsxu dIjY; ivxu isr.syv
krIjY] hy mnw!iqsu gur kMau.siB nmskwru krhu; ijin hir kI hir gwl
www.Gursevak.com 78 q`qkrw
gloeIAY]) qY swihb kI bwq ij AwKY; Anuswr ijhVy siqgurU mhwrwj jI qYnUM
vwihgurU jI dI pRwpqI dI g`l AwKdy hn[ AYsy prmpUjnIk s`cy siqgurU pRmysr jI
nUM nmskwr krky Awpxw sIsu(vFy) v`F (kir) krky, aun@W dy bYTx leI, (bYsxu)
mUV@w bxw ky(dIjY) dyxw kr, ivxu isr dy(syv) syvw(krIjY) krnI kr[ ijvyN pMjW
ipAwirAW qy hor byAMq pRymIAW ny, Awpxy isr Arp ky kIqI[ ibnw isr dy syvw
krn dw Bwv pUrn hMgqw iqAwg ky syvw krnI[ ikau n mrIjY, jIAVw n dIjY; jw
shu BieAw ivfwxw] hy mnw!(jw) ijn@W s`cy siqgurU swihb jI qoN vwihgurU jI dI
pRwpqI dI Su`B is`iKAw sux ky(ivfwxw) Ascrj ivsmwd(shu) pqI vwihgurU jI
vwlw(BieAw) hoieAw hYN[ vw. (jw) ijn@W dI Su`B is`iKAw sux ky, ivsmwd vwihgurU
jI pRwpq(BieAw) hoey hn[ pihlW inKsmw jmW jUnW dy v`s pY irhw sI[ vw
(ivfwxw) Ascrj ivsmwd(shu) pqI vwihgurU jI srUp(BieAw) hoieAw hYN[
XQw:- dyiKAw; iqhUM lok kw pIau] Acrju BieAw; jIv qy sIau] AYsy prmpUjnIk
s`cy gurU pRmysr jI au~proN ikau(n) nhIN(mrIjY) mrdw Bwv kurbwn huMdw qy aun@W nUM
Awpxw jIAVw ikauN(n) nhIN(dIjY) idMdw?Bwv inScy krky gurU ihq ShId hoxw kr
qy Awpxw jIA dyxw kr[ XQw:- hau mnu ArpI.sBu qnu ArpI; ArpI siB dysw]
hau isru ArpI.iqsu mIq ipAwry; jo pRB dyie sdysw]) nwnk, syvku soeI AwKIAY;
jo isru Dry auqwir] mh`ly pMjvyN jI dI prm vYrwgmeI ShIdI dw, pUrn Agm
AgwD vYrwgmeI js jwp AsqoqR sMpUrnM[
19.vwihgurU] gur nwil quil.n lgeI; Koij ifTw bRhmMfu] nwmu
inDwnu.siqguir dIAw; suKu nwnk.mn mih mMfu]) gurdyv siqguru pwrbRhmu prmysru;
gurdyv nwnk hir nmskrw]) vwhu vwhu bwxI inrMkwr hY; iqsu jyvfu, Avru n
koie]) bysumwr AQwh, Agnq AqolY] prmpUjnIk DMn vwihgurU ju`go j`ug At`l
gurqw ibrwjmwn s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dw, sRb ivAwpI mhW ivsmwd
rsmeI ipAwrw AsqoqR:- hy pwrbRhm AnMq klwvwn vwihgurU jI dy pUrn gur
Avqwr!jwhr pIr jgqu guru bwbw] 3] prmpUjnIk s`cy siqgurU!Dnu Dnu
sqpurKu, siqgurU hmwrw; ijqu imilAY, hm hir Bgiq pweI] Anuswr Bwau-BgqI
dy dwqy.sRI gurU gRMQ swihb jIE!Awp jI Awp hI AwpxI ndr AMimRq ikRpw krky,
prmpiv`qR AMimRq ^Ub im`TI AwpxI pRymw-BgqI ipAwrw js, Ajpw jwp syvw s`cy
crn-kmlW’c lIxqw b^So jI!
www.Gursevak.com 79 q`qkrw
vwihgurU] hux gurqw ibrwjmwn sdw sdw imhrvwn AnMq klwvwn vwihgurU
siqgurU Bgvwn, Dnu Dnu sqpurKu.siqgurU hmwrw; ijqu imilAY.hm kau sWiq
AweI] Anuswr DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ swihb jI
DMn hn!prmpUjnIk vwihgurU mh`ly pMjvyN jI ny sRI rwmsr swihb jI ivKy, BweI
gurdws swihb jI qoN ilKvwey, sRI hirmMdr swihb jI ivKy BwdRoN sudI eykm 1661
ib:sMmq nUM hrI hirmMdr swihb jI ivKy pihlI vwr pRkwSy[ Awp gurqw dy mwlk
huMidAW, siqgurU gRMQ swihb jI mhwrwj dy crn-kmlW ’c pUrn gRIbI syvk-Bwv
nwl ivsmwd pRym siqkwr ismrn’c lIx sjdy[ Awpxy’qy cOr n krwauNdy, Awpxy
Awp nUM n hI m`Qw itkwauNdy[ Awp pUjx krdy, krwauNdy[ DMn ipAwr siqkwr dI
hr vyly vrKw ho rhI hY ik gurU jI ny Awp iqAwg ky, sB dI crn-DUV bx ky,
siqgurU gRMQ swihb jI dw pRkwS pUjx AiqAMq aucy drjy dw kIqw, ikauN jo sRI
hirmMdr swihb jI ivKy pRkwSy[ bhuq BwrI KuSI-BrI rs-BrI suB s`cI is`iKAw
hY[ vwihgurU] sRI dmdmy swihb jI ivKy, prmpUjnIk s`cy siqgurU dsvyN pwiqSwh
jI ny vwihgurU pUrn s`cy gihr gMBIr Bwry nwm dy dwqy, siqgurU gRMQ swihb jI
mhwrwj jI, Awpxy kMToN aucwry[ gurU ihq bMd 2 ktwaux vwly, bRhmigAwnI;
praupkwr aumwhw] BweI mnI isMG swihb jI qoN ilKvwey[
vwihgurU q^q s`cKMf sRI hzUr swihb jI ivKy sRI swihb pMj pYsy qy nwrIAl
pRym Bytw swhmxy r`K ky, iqMn pRkrmW krky m`Qw tyk ky Awp jI nUM, ju`go ju`g At`l
gurqw b^SI, gurU ^wlsw pMQ jI qoN pyRm BytwvW sihq m`Qw itkwieAw[ gurU rUp
^wlsw pMQ jI sdw leI Awp jI dy prmpiv`qR s`cy crn-kmlW’qy pwey[ DMn
vwihgurU siqgurU gRMQ swihb jI klju`g ’c pUrn gurU pRgtwey[ k`cy gurU dMB pKMf
sB dy Aaugx mytx leI, sdw gurqw ’qy sjwey[ XQw:- hir jugh jugo.jug jugh
jugo; sd pIVI gurU clµdI] juigjuigpIVIclY, siqgurkI; hrykIey; iKnmwhy]
AMimRqidRsit sMic; jIvwey] 1] kwty kst; pUry gurdyv] syvk kau dInI; ApunI
syv] jIAW nUM inrvYr pd bKSx vwly, vYr dy Ahwr qoN rihq suKdwqy hn[ XQw:-
inrwhwr inrvYr suKdweI] qw kI kImiq; iknY n pweI]) inrwhwrI inrvYru
smwieAw]) inrhwrI.kysv inrvYrw] koit jnw; jw ky pUjih pYrw] s`cy siqgurU
gRMQ swihb jI dy inmK drSnW dw mhW suK ieauN hY:- koit lwK rwj suK pwey;
iek inmK pyiK idRstwnw] Awp jI swry j`g ’qy byAMq QwvW ’qy byAMq jIAW nUM,
www.Gursevak.com 80 q`qkrw
AMimRq gurbwxI kQw kIrqn b^S ky, sdw leI inhwl kr rhy hn, Awp jI dy
smUh prmpiv`qR srUpW, smUh gurU AsQwnW sRovrW siq sMgqW rwgIAW kQwkwrW
DrmI XoiDAW, sMqW BgqW guris`KW pyRmIAW nUM, dwsn dws iKn 2 kwl rom 2
krky, fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr krky crn pUjdw hY[ XQw:- iqsu jn ky
pg.inq pUjIAih, myrI ijMduVIey; jo mwrig Drm clysih rwm]
Awp jI sVdy bLdy j`g ’qy hux, swc nwm kI AMimRq vrKw] krky, siqguru
dwqw nwm kw; pUrw ijsu BMfwru]) siqguru dwqw.rwm nwm kw; horu dwqw.koeI nwhI]
jIA dwnu dyie iqRpqwsy; scY nwim smwhI] Anuswr sMswr nUM prmpiv`qR AMimRq nwmu
dI dwq dy ky, SWqI b^S ky hrw Brw kr rhy hoN jI[ fMfauiq bMdn Ainkbwr;
srb klw smrQ] Anuswr Awp jI dy prmpiv`qR prmpUjnIk suMdr koml ipAwry
s`cy crn-kmlW ’qy fMfy vWg lMmy pY ky, rom 2 krky fMfauq bMdnw Aink bwr sdw
2 nmskwr pRvwn hovy jI[
hm kIry ikrm.siqgur srxweI; kir dieAw nwmu prgwis]) hm
inrgunIAwr; nIc Ajwn] nwnk qumrI srin; purK Bgvwn]) inrguxu nIcu AnwQu
mY; nhI doK bIcwry] nhI doK bIcwry, pUrn suKswry, pwvn ibrd bKwinAw]) moih
inrguxu nIcu AnwQu; pRB Agm ApwrIAw jIau] dieAwl sdw ik®pwl suAwmI; nIc
QwpxhwirAw]) inrgunu mugDu Ajwxu AigAwnI; krm Drm nhI jwxw]) hm
pwpI.hm pwpI; inrgux dIn.qum@wry rwm] aupRokq mhW AauguixAwirAW mhW pwpW
krky BwirAW, Agn swgr sMswr ’c fu`bidAW nUM Awp jI qwr rhy hoN jI, XQw:-
Agin swgr; bUfq sMswrw] nwnk.bwh pkir; siqguir insqwrw]) bwh pkiV
guir kwiFAw; soeI auqirAw pwir]) moh cIkiV PwQy.inGrq hm jwqy; hir bWh
pRBU pkrwie jIau]) qRwih qRwih.srin jn Awey; guru.hwQI dy inklwvYgo]) hm
pwQr.loh bf pwQr; gur sMgiq nwv.qrwvYgo] Awp jI ny srb`q dy Bly, KMf
bRhmMf dy auDwr ihq AnMq klw sihq, prmpiv`qR prmpUjnIk suMdr SuB s`cy pUrn
praupkwrI siqgurU swihb jI dy Su`B s`cy ds pUrn gurU Avqwr Dwry hn[
Awp jI ny prmpiv`qR pMjvyN jwmy AMdr, jyT dI AqI hI s^q grmI’c,
au~bldI dyZ ’c cONkVw lw ky, q`qw ryqw Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy
su`cy mhwn praupkwrI DIrjDwrI inrMkwrI inRivkwrI sIs ’qy puAw ky, sVdI
bldI m`cdI loh ’qy KV@ ky, Akih qy Asih kSt shwr ky, Bwxw mMnx, gurU ihq
www.Gursevak.com 81 q`qkrw
kurbwnI krn dw prm au~cw sucw ^Ub s`cw sbk isKwA ky, gurU pRymw-BgqI sihq
inrgun srgun dI eykqw b^SI hY[ Awp jI ny sMq doKI mhwn pwpI nIc sy nIc
Aiq nIc cMdU dy Gry, pMj idn Bu`K auxINdRw qyRh shwrI, AMimRq gurbwxI inrol S`uD
r`Kx ihq, Drm dy pRkwS, zulm nwS leI, bVI BwrI s`cI su`cI au~cI kurbwnI dy
ky, sdw leI pUrn DrmI s`cIAW kurbwnIAW dw prmpiv`qR SuB s`cw su`cw au~cw
ipAwrw DrmI bIj bIijAw hY[ siqgur Apny kau bil jweI; ijin pYj rKI swrY
sMswir] Anuswr sMswr Br’c Drm ihq kurbwnI dI lihr clw idqI, jo sdw leI
c`ldI hI rhygI[
Dnu Dnu hir Bgqu.siqgurU hmwrw; ijs kI syvw qy, hm hir nwim ilv lweI]
Anuswr DMn hn DMn hn, vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU suMdr suAwmI sRI gurU
gRMQ swihb jI DMn hn[ quDu jyvfu.qU hY pwrbRhm; nwnk srxweI] Anuswr AsIN
nIc kIt Awp jI dI srb ivAwpI s`cI ivsmwd srx hW jI[ XQw:- hm kIry
ikrm.siqgur srxweI; kir dieAw nwmu prgwis] Awp jI ny prmpiv`qR
prmpUjnIk nOvyN jwmyN AMdr iqlk jM\U, gaU gRIb dI r`iKAw, zulm dy nwS, Drm
dy pRkwS, srb`q dy Bly ihq, id`lI jw ky, cWdnI cONk’c, 1732ib: nUM Awpxy
prmpiv`qR SuB s`cy sIs, siqgurW qoN, siqgur Apuny kau; kurbwnI] Anuswr
kurbwn kIqy[
DMn hn DMn hn DMn vwihgurU, s`cI gurqwg`dI ibrwjmwn sdw sdw imhrvwn,
siqgurU Bgvwn, dIn dieAwl ivAwpk vwihgurU bRhm jI dy AnMq klwvwn pUrn
gurU Avqwr, sdw rMgIlw lwlu ipAwrw; eyhu mihMjw Awsrw] s`cy siqgurU gurU gRMQ
swihb jI DMn hn, Awp jI nUM rom rom krky fMfauq bMdnw Aink bwr nmskwr
bilhwr, Awp jI dy prmpiv`qR Su`B s`cy mhwn praupkwrI srb ivAwpI crn-
kmlW nUM AQvw gur sbd crn-kmlW nUM ivcwrn rUpI Do 2 ky pIxw krIey qy
suAws 2 jp 2 ky jIvIey[ XQw:- siqgur ky crn; Doie Doie pIvw] gur nwnk;
jip jip sd jIvw]) crx kml qyry.Doie Doie pIvw; myry siqgur.dIn dieAwlw]
vwihgurU] BY ivic sUrju; BY ivic cMdu] koh kroVI clq; n AMqu] Anuswr
kotwn koit sUrj cMdRmyN, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy inrgun
srUp dI SkqI nwl kRoVW kohW, s`cy siqgurU gRMQ swihb jI dy BY ’c c`lidAW,
prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb dIAW pRkrmW krdy hn[ prmpiv`qR s`cy siqgurU
www.Gursevak.com 82 q`qkrw
gRMQ swihb jI Awpxy inrgun srUp jI duAwrw kotwn koit sUrjW dy pRkwSk, Awsrw
BI hn[ XQw:- nmo sUrj sUrjy; nmo cMdR cMdRy] Awp jI jdoN cwhux ien@W kotwn koit
sUrjW nUM Awpxy inrgun srUp ’c imlw lYNdy hn[ XQw:- jb AwkrK; krq ho
kbhUM] qum mYN imlq; dyh Dr sBhUM] hy prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ swihb
jIE!Awp jI(jb) jdoN(kbhUM) kdy Awpxy inrgun srUpjI dI, AwpxI AwkrKx
SkqI nwl (AwkrK) (Aw+krK) (Aw) ivSyS krky swrI rcnw nUM Awpxy
’c(krK) iK`cxw(krq) krdy ho, ijqny dyh(Dr) Drn vwly Bwv ijqny Akwr hn,
(sBhUM) swry(qum) Awp jI(mYN) ’c(imlq) iml jWdy hn[ {vwihgurU jI ijs SkqI
nwl iK`c ky swrI rcnW nUM Awpxy ’c imlwauNdy hn, auh AwkrKx SkqI hY[ }
kotwn koit bRhmMfW’c kotwn koit sUrj, s`cy siqgurU pRBU sRI gurU gRMQ swihb
jI dy prmpiv`qR SuB s`cy su`cy hukm nwl cV@y hoey hn[ kotwn koit sUrjW dy suMdr
Aks kotwn koit SIiSAW smuMdRW dirAwvW ndIAW nwiLAW qRyl dIAW bUMdw vrKw
dIAW kxIAW, sqrMgIAW pIGW, kotwn koit ryqy dy cmkdy ikxikAW, cmkdIAW
cIzW ’qy pY rhy hn[ hIry jvwhrwqW lwlW, vrKw dIAW kxIAW, br& snoA, gVy
sqrMgIAW pIGW Awid Aqy ien@W ’qy Aks pwaux vwly kotwn koit sUrjW, aun@W dy
Aks ikrnW Du`pW sihq kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI ’c vs ky,
ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, jh Awpn aUc; Awpn
Awip nyrw]) jb inrgun pRB; shj suBwie] prmpUjnIk vwihgurU hr pRwxI dy
AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, iqsu gur kau; sd krI
nmskwr] iqsu gur kau; sd jwau bilhwr] Anuswr hr smyN nmskwridAW pUrn
pRym sihq jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn suMdr suAwmI vwihgurU prmpUjnIk
s`cy siqgurU gRMQ swihb jI DMn hn[ ies leI jp rhy hn, ik siqgurU swihb jI
klju`gI jIAW nUM, Dnu Dnu hir igAwnI siqgurU hmwrw; ijin vYrI imqüR, hm kau
sB sm idRsit idKweI] Anuswr vYrI im`qR ’c smidRstI idKw ky, qwrn vwly
jhwz hn[ XQw:- siqgurU hY boihQw; ivrlY iknY vIcwirAw] AYsy dwqy siqgurW nUM
dwsn dwsW dI sd sdw rom rom krky, fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr pRvwn
hovy jI[
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU gRMQ swihb jI ny, AsMK AMbr AsMK
DrqIAW ibnw QMm@W qoN, Awpxy Anq klwvwn inrgun srUp’c itkwey hoey hn[
www.Gursevak.com 83 q`qkrw
XQw:- isMD prbq mydnI; ibnu QMm@w ggin rhwieAw] ien@W AMbrW, DrqIAW dy
iknky 2 smyq kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy
Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, AMqrjwmI so pRBu pUrw]) qum
pUrn.pUir rhy sMpUrn; vwihgurU ivsmwd inrgun bRhm jI, hr smyN nmskwridAW
pUrn pRym sihq jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn suMdr suAwmI vwihgurU
prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ swihb jI DMn hn[ XQw:- nwrwien nrpiq;
nmskwrY] AYsy gur kau.bil bil jweIAY; Awip mukqu.moih qwrY] niKAqR ssIAr
sUr iDAwvih; bsuD ggnw gwvey]) ismrY; DrqI Aru Awkwsw] ismrih; cMd
sUrj guxqwsw]
vwihgurU gurU gRMQ swihb jI ny Awpxy inrgun srUp’c, kotwn koit sUrj qwry
mMfl ibjlIAW AgnIAW hvwvW bRhmpurIAW iSvpurIAW ivSn purIAW bYkuMT
purIAW, smuMdR DrqIAW phwV jMgl ibnw QMm@W dy AwpxI ivAwpk s`qw nwl QMm@ ky
r`Ky hoey hn[ XQw:- Awpy jlu.Awpy Qlu QMm@nu; Awpy kIAw Git Git bwsw] aupRokq
swirAW gupq pRgt AkwrW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI ’c
vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, AibnwsI;
nwhI ikCu KMf] vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun
bRhm jI hr smyN jp rhy hn[ Awid AMiq; eykY Avqwrw] soeI gurU; smiJXhu
hmwrw] DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk siqgurU gRMQ swihb jI DMn hn, rom
2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr bilhwr[ XQw:- bMdnw hir bMdnw; gux
gwvhu gopwl rwie]
prmpUjnIk s`cy siqgurU pRBU gRMQ swihb jI dy hukm nwl kotwn koit
bRhmMfW’c, kotwn koit qwry mMfl cmk rhy hn[ ien@W swirAW nUM Awp jI ny Awpxy
inrgun srUp ’coN swijAw hY, ien@W ’c Awp jI dI prm piv`qR ivAwpk joiq,
ien@W nUM suMdr pRkwS dy rhI hY[ AsMK Arb ^rb AMbrW ’c qwry mMfl, ien@W dIAW
sohxIAW ikrnW, ien@W dI suMdrqweI smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun
srUp jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq
jugu jugu swcw; hY BI hosI] vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr
pRkwSk inrgun bRhm jI, hr smyN jp rhy hn[ DMn hn DMn hn vwihgurU siqgurU
gRMQ swihb jI DMn hn[ Awp jI Awpxy prmpiv`qR pMjvyN jwmyN AMdr au~bldI
www.Gursevak.com 84 q`qkrw
dyZ’c hux cONkVw lw rhy hn[ rom 2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr
bilhwr[ XQw:- nmskwr; qw kau lK bwr] iehu mnu dIjY; qw kau vwir]
vwihgurU] AsMK icVIAW G`ugIAW koielW morW qoiqAW smUh pMCIAW smyq, kRoVW
bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA
ky, ies srgun srUp jI smyq, AibnwsI suK Awpn Awsn] inrgun bRhm jI, jo
bolq hY.imRg mIn pMKyrU; su ibnu hir.jwpq hY nhI hor] Anuswr hr smyN jpdy
hn[ myrw suMdru suAwmI jI; hau crn kml pg Cwrw] DMn hn DMn hn DMn hn
prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU gRMQ swihb jI DMn hn, Awp jI ny
prmpiv`qR prmpUjnIk nOvyN jwmyN ’c Awpxw Drm ihq sIs kurbwn kIqw, rom rom
krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr bilhwr[ XQw:- hau vwrI jIau vwrI;
siqgur kY bilhwrixAw]) im`T bolVy jwx ky jpdy nmskwrdy bilhwr jWdy hn[
XQw:- imT bolVw jI; hir sjxu suAwmI morw] hau sMmil QkI jI; Ehu.kdy n bolY
kaurw] kauVw.boil n jwnY, pUrn BgvwnY; Aaugxu.ko n icqwry] piqq pwvnu hir
ibrdu sdwey; ieku iqlu.nhI BMnY Gwly] Gt Gt vwsI, srb invwsI; nyrY hI qy
nyrw] nwnk dwsu.sdw srxwgiq; hir AMimRq sjxu myrw]
swihbu myrw nIq nvw; sdw sdw dwqwru] prmpUjnIk DMn vwihgurU siqgurU
gRMQ swihb jI dy ielwhI s`cy hukm nwl, keI koit; ssIAr sUr nK´qR] Anuswr
AsMK suMdr AMbrW’c AsMK hI suMdr sohxy cMdRmyN cV@y hoey hn[ jo Awp jI dy
inrgun pRkwS duAwrw pRkwS kr rhy hn[ XQw:- koit cMdRmy; krih crwk] aun@W
dw Aks hIry jvwhrwqW, lwlW’qy pY irhw hY[ aun@W suMdr AMbrW cMdRimAW
cwnxIAW, cMdRimAW dy pY rhy hIry jvwhrwqW’qy Aks Aqy aun@W jvwhrwqW smyq
kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry
itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, iJlimil iJlkY; cMdu n qwrw] sUrj
ikrix; n ibjuil gYxwrw] AkQI kQau.ichnu nhI koeI; pUir rihAw min
Bwiedw] vwihgurU ivsmwd inrgun bRhm jI, siqguru dwqw rwm nwm kw; horu dwqw
koeI nwhI] Anuswr siqgurU gRMQ swihb jI nUM vwihgurU nwmu dy dwqy jwx ky, hr
smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU gRMQ
swihb jI DMn hn, Awp jI ny prmpiv`qR dsvyN jwmyN AMdr srbMs kurbwn kIqw,
www.Gursevak.com 85 q`qkrw
rom 2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr bilhwr[ XQw:- bwrnY bilhwrnY;
lK brIAw] nwmo ho.nwmu swihb ko; pRwn ADrIAw]
vwihgurU] kotwn koit bRhmMfW dy AMdr kotwn koit qr@W dI AgnI hY[ XQw:-
keI koit; pvx pwxI bYsMqr] ieh AgnI, guru pwrbRhmu; prmysru Awip]
prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ swihb jI dy BY ’c Anyk pRkwr dy kwrj svwrdI hY[
XQw:- BY ivic; Agin kFY vygwir] vwihgurU s`cy siqgurU pRBU, guru nwrwiexu dXu
guru; guru scw isrjxhwru] prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ swihb jI dy BY ’c,
AgnI sB dy pytW ’c Kwxw hzm kr rhI hY[ bnwspqI ies dy Awsry vD Pu`l
rhI hY[ C`qIh pRkwr dy Bojn nUM pkw rhI hY, kwrKwinAW nUM clwauNdI hY[ jTrwgn
nwl mwqw jI dy audr ’c b`cy dI qucw, h`fIAW p`kdIAW hn[ Awp jI Awpxy
inrgun srUp duAwrw, ien@W dy Awsrw pRkwSk hn[ Awp jI jdoN cwhux ien@W nUM
Awpxy ’c lIx kr lYNdy hn[ aupRokq AgnIAW dirAwvW smuMdRW SIiSAW Awid
cmkdIAW cIjW, vrKw qRyl dIAW bUMdW ’qy pY rhy AgnIAW dy pRkwS smyq, kRoVW
bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky,
ieh srgun srUp jI, ies pswry smyq, AibnwsI suK; Awpn Awsn]) jh joiq
srUpI; joiq sMig smwvY]) Epiq prlau.iKn mih krqw] Awip Alypw.inrgunu
rhqw] vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI,
AwT phr; nwnk gur jwip] Anuswr hr smyN jp rhy hn[ DMn hn DMn hn DMn
hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, ikauN jo Awp
jI swrIAW vsqUAW dy dwqy hn[ XQw:- siqguru dwqw.sBnw vQU kw; pUrY Bwig
imlwvixAw]
vwihgurU] AnMq bRhmMfW AnMq DrqIAW AnMq jvwlw muKI phwVW dI pUrn qyz
sihq AgnI smyq kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM
Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, Awpn Awp; Awp hI
Acrjw] inrgun bRhm jI, jip jip jIvw; siqgur nwau] Anuswr hr smyN jpdy
hn, imT bolVw jI; hir sjxu suAwmI morw] DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk
s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, rom 2 krky fMfauq bMdnw Aink bwr
nmskwr bilhwr, Apny sMqW dI prm piv`qR crn-DUiV b^So jI[ XQw:- vwir
vwir jweI lK vrIAw; dyhu sMqn kI DUrw jIau]
www.Gursevak.com 86 q`qkrw
vwihgurU] kotwn koit bRhmMfW’c, kotwn koit cMdn dy phwVW nUM, jdoN A`g l`gdI
hY qW sugMDI dIAW lptW AwauNdIAW hn[ kotwn koit bRhmMfW, cMdn dy phwVW, aun@W nUM
l`gIAW AgnIAW, sugMDIAW vwlIAW hvwvW qy hvwvW vwly AsMK AkwS, AkwSW ’c
au~fx vwly jIvW AkwrW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp ’c vs ky,
ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, jil Qil pyiK pyiK.mnu
ibgisE; pUir rihE srb mhI] inrgun bRhm jI, gurU gRMQ jI mwinE pRgt gurW kI
dyh] jwx ky, hr smyN jpdy hn[ DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, bil bil jwau isAwm suMdr kau; AkQ kQw
jw kI bwq sunI] rom 2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr bilhwr[ Awp jI ny
dUjy jwmy AMdr, murdw Kwx q`k hukm mMn ky, Awpxy isr qy jwn nwloN ipAwrI is`KI
dw Amr AMimRq bIj j`g’qy r`K ilAw, Bwxw jI Blw jI Bu`l gey jI SuB Amolk
prmpiv`qR AMimRq bcn kmwey, Awp jI nUM koit nmskwr[
vwihgurU] kotwn koit bRhmMfW’c kotwn koit DrqIAW’qy bsMq ru`q dy Pu`l, Pu`lW
dy cmkdy suh`px Aqy aun@W dIAW sugMDIAW, sugMDIAW vwlIAW pOxW smyq, kRoVW bRhmMfW
dy pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun
srUp jI smyq, nwnk Awpn rUp; Awp hI auprjw] hr pRwxI dy AMdr bwhr BrpUr
hr smyN pRkwSk inrgun bRhm jI, hr smyN jpdy hn[ vwhu vwhu scy pwiqswh; qU scI
nweI] DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ swihb jI DMn hn, rom
2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr bilhwr[ XQw:- bilhwir jwey sdw
nwnku; dyhu Apxw nwau]
vwihgurU] pihlgwm jYsIAW suMdr vwdIAW, aun@W’c vihMdy suMdr cSmyN, suMdr
phwV, phwVW’qy peI suMdr brP, TMFy dySW ’c vrs rhI suMdr snoA dy FyrW dy FyrW
smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry
itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, eykY eykY qU rwieAw] inrgun bRhm jI, hr
smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn, gurqwg`dI ibrwjmwn siqgurU Bgvwn AnMq
klwvwn sdw 2 myhrvwn prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn,
rom 2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr bilhwr[ XQw:- bil bil bil
gurdyv; ijin nwmu idRVwieAw]
vwihgurU] AnMq bRhmMfW’c br& dy phwVW ’qy vr@dI vrKw, Awpxy b`dlW sihq
AkwSW ’c cldIAW sw& Su`D hvwvW qy hvwvW c`lx qoN JUmdy suMdr srU AMb, Awid
www.Gursevak.com 87 q`qkrw
smUh ibRC qy ibRCW vwlIAW DrqIAW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun
srUp’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, paux
pwxI; bYsMqr mwih] cwir kuMt; dh idsy smwih] Anuswr hr pRwxIN dy AMdr bwhr
hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, hr smyN pUrn pRym sihq jpdy hn, myrw
suMdru suAwmI jI; hau crn kml pg Cwrw] DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, rom 2 krky fMfauq bMdnw
Ainkbwr nmskwr bilhwr[ bil iqsu bwpY; ijin hau jwieAw] Anuswr pRymI is`K,
gurdyv mwqw gurdyv ipqw; gurdyv suAwmI prmysurw] Anuswr prmpUjnIk ipqw jI
jwx ky jp 2 ky kurbwn huMdy hn[ XQw:- gur jI ky; drsn kau bil jwau] jip
jip jIvw; siqgur nwau] 1] pwrbRhm pUrn gurdyv] kir ikrpw; lwgau qyrI syv])
gur kau; kurbwnu jwau hW]
vwihgurU] kotwn koit bRhmMfW ’c kotwn koit DrqIAW, DrqIAW qy AgwD smuMdR,
smuMdRW ’c TwTW mwrdIAW byAMq suMdr lihrW, lihrW ’qy pYNdIAW sUrjW cMdRmW dIAW
ikrnW Aqy aun@W dy sohxy suh`px smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp ’c
vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, hr pRwxI dy
AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk, jil Qil mhIAil pUir rihE; srb nwQ
Apwr]) myry suMdr; gihr gBIr lwl] inrgun bRhm jI, hr smyN jp rhy hn[ DMn
hn DMn hn DMn hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn
rom 2 krky fMfauq bMdn Aink bwr nmskwr bilhwr[ XQw:- bil bil; iqsu
siqgur kau jwau]) hW ik bil bil; bil bil sd bilhwr] pRymI guris`K, hIey ko
pRIqmu; pwrbRhm pUrn gurdyv jI nUM, irdy ’c ArwDdy, zbwn krky jpdy, nyqRW krky
drSn krdy, kMnW ’c suxdy hn[ XQw:- AMqir guru AwrwDxw; ijhvw jip gur nwau]
nyqRI siqguru pyKxw; sRvxI sunxw gur nwau] siqgur syqI riqAw; drgh pweIAY
Twau] khu nwnk ikrpw kry; ijs no eyh vQu dyie] jg mih auqm kwFIAih; ivrly
kyeI kyie]
vwihgurU] kotwn koit smuMdRW’c Axigxq hIry jvwhrwq, lwl mUMgy, rqn ien@W
dy jOhr jlvy pRkwS smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp ’c vs ky, ies
nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, hr pRwxIN dy AMdr bwhr hr
smyN BrpUr pRkwSk, pUir rihE srbqR mih; pRB guxI ghIr] vwihgurU inrgun bRhm
jI, hr smyN jp rhy hn, DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU, prmpUjnIk s`cy siqgurU
www.Gursevak.com 88 q`qkrw
sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, rom 2 krky fMfauq bMdn Ainkbwr nmskwr
bilhwr[ XQw:- bilhwrI gur Awpxy; ijin Aaugx myit.gux prgtIAwey]
vwihgurU] kotwn koit bRhmMfW’c AnMq suMdr mwnsRovr Aqy aun@W’qy rihx vwly
suMdr hMs hMsxIAW, aun@W dw suMdr sohxw au~jl jl, suMdr suhwvxI hvw dy Julwry,
suMdr AMbr qy sUrj cMd qwry, au~QoN dy kudrqI nzwry smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry
Awpxy srgun srUp ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp
jI smyq, jil Qil pyiK pyiK.mnu ibgisE; pUir rihE srb mhI] Anuswr hr
pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk vwihgurU inrgun bRhm jI, hr smyN
jpdy hn[ sjxu scw pwiqswhu; isir sWhW dY swhu] ijsu pwis bihiTAw sohIAY;
sBnw dw vyswhu] DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU, prmpUjnIk s`cy siqgurU gRMQ
swihb jI DMn hn[ Awp jI srb`q dy Bly dw prmpiv`qR AMimRq au~qm au~cw su`cw
aupdyS dy ky swry sMswr nUM qwr rhy hoN jI!XQw:- qyrw eyku nwmu qwry sMswru]
Awpxy ivAwpk srUp ’c iesiQ`q AkwS DrqI ibR`C, ibR`CW qoN bxy swj Aqy
swj vjwaux vwly vjMqRI, rwg gwaux vwly rwgI, rwgIAW dy gwey AMimRq kIrqn,
kQwkwrW dI kQI gurbwxI kQw smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry, Awpxy srgun srUp
jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, AMg
AMg suKdweI.pUrn bRhmweI; Qwn Qwnµqr dysw] hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN
BrpUr pRkwSk vwihgurU inrgun bRhm jI, hr smyN jp rhy hn[ DMn hn DMn hn
DMn hn prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, Awp
jI ny prmpiv`qR pihly jwmy ’c prbq nUM pMjw lw ky, prmpUjnIk sRI pMjw swihb
jI pRgt kIqy, hMkwrI vlI kMDwrI dw mwx qoiVAw, suMdr suGr byAMq ipqw pRB; jI
ny klXu`g’c, siqnwmu dw is`kw clw ky, ; gurmuiK gwfI rwhu clwieAw[ srb`q dw
Blw kIqw[ XQw:- mwirAw iskw jgiqR ivic; inrml pMQ clwieAw[) siqnwmu
pRB kw; suKdweI] ibsÍwsu siq; nwnk gur qy pweI]) nmskwr gurdyv ko; siqnwm
ijs mMqR suxwieAw[ Anuswr suKdweI siqnwmu nwmu AiBAws krw ky, Awp jI dy
pRymI is`K ihMdU muslmwn, Awp jI dy prmpUjnIk s`cy crn-kmlW nUM Awpxy nyqRW’c
itkwauNdy, AwpxI ijMd jwn sRvMs Awp jI qoN kurbwn krdy, Awp jI nUM suAws 2
jpdy jpwauNdy iDAwauNdy hn[ Awp jI sBnw dy mn’c Bw ky rom 2’c vs gey[
XQw:- KwxI bwxI srb invwsI; sBnw kY min BwvixAw]
www.Gursevak.com 89 q`qkrw
vwihgurU] Awps kau; Awpih Awdysu] Anuswr suMdru suGVu cquru; jIA dwqw]
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy smUh guris`KW dy ihrdy rom 2
hr vyly, qU dieAwlu ikrpwlu pRBu soeI]) qUM dieAwlu ik®pwlu ik®pw iniD; mnsw
pUrxhwrw]) qum@ dieAwl ikrpwl ikRpw iniD; piqq pwvn gosweI]) dIn
dieAwl ik®pwl suK swgr; srb Gtw BrpUrI ry] Anuswr dieAwl ikRpwl
ikRpwiniD jwx ky, hr vyly jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk DMn
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, ikauN jo Awp jI bRhm nUM pRgt
krky idKwauNdy hn[ XQw:- bilhwrI gur Awpxy; ijin ihrdY idqw idKwie]
vwihgurU] vfw dwqw; iqlu n qmwie] Anuswr v`fy dwqy, prmpUjnIk s`cy
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI Awpxy ihrdy dy ipAwry is`KW nUM, cwr pdwrQ DrqI
Dn dUD pUq rwj Bwg bKS ky, aun@W dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk vwihgurU
inrgun bRhm jI dI swiKAwqqw sihq, iKmw DIrj sMqoK sihxSIlqw pRym s`c
Drm, bRhmigAwnI sgl kI rInw]) bRhmigAwnI kY grIbI smwhw] bRhmigAwnI
praupkwr aumwhw] Awid SuB guxW dy AnMq sUrj cMd qwry mMfl cV@w idMdy hn,
ien@W SuB guxW dy sUrjW cMdRimAW qwry mMflW, ien@W dy suK SWqI dy ivsmwd pRkwS
sihq, hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk vwihgurU inrgun bRhm jI,
Awpxy srgun dy pswry sihq, ivsmwd rMg’c, gurU gurU jip; mIq hmwry] Anuswr
hr smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn, grb pRhwrI prmpUjnIk DMn vwihgurU
s`cy siqgurU gRMQ swihb jI DMn hn, rom 2 krky fMfauq bMdnw Ainkbwr nmskwr
bilhwr[ XQw:- bilhwrY nwnk lK byrw; myry Twkur Agm AgwiDE]) bwir
jwau.lK byrIAw; hir sjxu Agm Agwhu]) bwir jwau.lK byrIAw; drsu pyiK
jIvwvau]) hau bil jweI.lK lK lK brIAw; ijin BRmu prdw Kol@w rwm]
vwihgurU] prmpUjnIk snmuK gurmuiK pUrn pRymI rihqvwn in`qnymI s`cy
siqgurU swihb jI dy AqI ipAwry hIry mIry gurmuiK ShId BweI mnI isMG swihb
jI dy bMd 2 k`ty jw rhy hn[ prmpiv`qR sRIr dw Su`D sw& ^Un FyrI ho irhw hY,
DrqI ^Un nwl rMgI jw rhI hY[ prmpiv`qR sRIr nUM t`k mwr ky bMd 2 k`tx vwly
SSqR ^Un nwl g`c ho rhy hn[ ^Un nwl rMgI DrqI qy SSqRW nUM l`gw ^Un, tokry’c
pey bMd, ^Un dy smUh kqirAW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp
jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, hr
www.Gursevak.com 90 q`qkrw
pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk vwihgurU inrgun bRhm jI, sB qy aUc
Twkuru nwnk kw; bwr bwr nmskwrY] Anuswr sB qoN au~cy Twkur mMn ky, hr smyN
jp rhy hn DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU, siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn
hn[
koit bRhmMf dy pUrn DrmI mhWpurSW dI ShIdI q`kx vwly AMbr, hvwvW,
AkwSI rUhW, AnMq sUrjW dIAW ikrnW Du`pW, AnMq AMbrW dy qwirAW smyq, kRoVW
bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky,
ies srgun srUpjI smyq, pUrn pUir rihE srb QweI; Awn n kqhUM jwqw] Gt
Gt AMqir.srb inrMqir; rMig rivE rMig rwqw] hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN
BrpUr pRkwSk vwihgurU inrgun bRhm jI, hr smyN jp rhy hn, DMn hn DMn hn DMn
hn vwihgurU, siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI DMn hn, ijn@W ny AYsy prmpUjnIk
pUrn bRhm igAwnI sUrvIr bhwdr q`q byqy kQwkwr, mhwn kIrqnIey, mhwn
syvwdwr, Drm pRcwrk, v`fy DIrjDwrI mhwn praupkwrI, Agm Apwr, audwr
mhWpurS pYdw kIqy[ so siqguru. ij scu iDAwiedw; scu scw siqguru ieky] DMn
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI mhwrwj Awpxy AiqAMq ipAwry ShId
pRymI guris`KW’qy Awey Akih Asih kStW smyN, AQvw hr smyN aun@W dy idl idmwZ
’c AMimRq gurbwxI Byjdy rihMdy hn[
AMgIkwru.Ehu kry qyrw; kwrj siB svwrxw] Anuswr Awpxy pRymIAW dw p`K
krdy hn, ijs krky is`K Awpxy sIs kurbwn krky, mhwn s^q iemiqhwnW’coN
pws ho jWdy hn[ prmpUjnIk mhwn s`cy su`cy jlwlI au~c krnI vwly ShIdW ny
ies prm mnohr Amolk slok nUM kmwieAw[ kbIr.jau quih swD.iprMm kI; sIsu
kwit kir goie] Kylq Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q hoie]
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU AMimRq gurbwxI gurU jI ny byAMq praupkwrI
pUrn vYrwgI ismrn AiBAwsI mhWpurK ShId pYdw kIqy, ijn@W dIAW kurbwnIAW
Aqy prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI dIAW kurbwnIAW duAwrw prmpiv`qR
AMimRq gurbwxI jI j`g’qy sdw leI Amr At``l gurqw ibrwjmwn ho ky Awpxy
ipAwry is`KW dy idl idmwZ’c, hr smyN gurbwxI Byj rhy hn[ kurbwnIAW qoN ibnw
prmpUjnIk gurbwxI jI Alop ho jwxy sn[
www.Gursevak.com 91 q`qkrw
kurbwnI ShIdI dy idRStWq duAwrw, AMimRq gurbwxI jI dy ArQ AMdr bwhr
swiKAwq huMdy hn, ikauNik kurbwnIAW dy ky, gurU jI, gurU ipAwirAW ny gurbwxI jI
kmwey hn[ pUrn ivAwpk bRhm jI dy s`cy pUrn Avqwr prmpUjnIk Bgq sRI
kbIr swihb jI, siqgurU gRMQ swihb jI shI s`cI inriJjk AwpxI kurbwnI dyx
bwry ieauN kihMdy hn:- kbIr.jau quih swD.iprMm kI; sIsu kwit kir goie] Kylq
Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q hoie] hy kbIr!(jau) jykr(quih) qYnUM(iprMm)
ipAwry pqI(swD) inrgun bRhm vwihgurU jI(kI) dI pRwpqI dI SuB(swD) sDr Bwv
SuB ie`Cw hY AQvw ipAwry vwihgurU jI dw(swD) sRySt purK bxn dI SuB ie`Cw hY,
qW Awpxw pRq`K sIsu(kwit) v`F(kir) krky, s`cy siqgurU swihb nUM Arpx
rUp(gooie) bwzI Kyfxw kr AQvw gurU pRIqmjI dI pRymw-BgqI rUpI qlvwr dI
inmRqw rUpI Dwr nwl, hMkwr rUpI isr v`Fx rUpI(goie) bwzI Kyfxw kr[ Kylq
Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q hoie] isr dyx rUp bwzI nUM(Kylq) KylidAW(Kylq)
KylidAW, isr kurbwn krn rUp(hwl) msqI cV@wauxw kir, jo (ikCu) ku`J (hoie)
hovy q(hoie) hovy, Bwv BwvyN Awpxw AMg 2 v`iFAw jwvy, Gr au~jV jwvy, b`cw 2
sB pRvwr kurbwn ho jwvy, swrw j`g ruV@ jwvy[
20. is`K rwj dy bwnI mhwn sUrbIr XoDy zulm dy nwsk, su`cynMd dy n`k’c
nkyl pwaux vwly, zwlm vjIdy nUM mwrky, srihMd iklw Fwhux vwly, srihMd dI
ie`t nwl ie`t KVkwaux vwly, bzwrW’c hl vgwaux vwly, prmpUjnIk XoDy ShId
bwbw gurbKS isMG jI(bMdw isMG bhwdr jI) dI mhwn dlyr kurbwnI ShIdI dy
prmpiv`qR idRStWq duAwrw aupRokq qukW dy ArQ:- prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb
dy lwfly s`q sO isMGW smyq, sUrbIr bhwdr bwby jI dw, id`lI dy bzwrW’c jlUs
k`iFAw igAw, ijs’c hor BI ShIdW isMGW dy isr briCAW qy tMgy hoey sn[ 5
mwrc 1716 eI:nUM id`lI dy iqRpolIAw drvwjy v`l koqvwlI dy swhmxy isMGW dw
kqlyAwm SurU hoieAw[ prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb dy pUrn pRymI sUrvIr XoDy
jpI qpI inrml swaU BoLy, in`qnymI ismrn AiBAwsI is`KW ny, hwey sI q`k n
aucwrI[ sbr Sukr’c sumyr pRbq vWg Ac`l Afol Abol rih ky h`s 2 ky kurbwnI
id`qI[ sUrbIr bwby bMdw isMG jI nUM ikhw, dIn kbUl kr muAw&I mMg, nhIN qW qyry
cwr swlw qV&dy 2 b`cy dw kwljw, qyry swhmxy k`F ky, qyry muK’c dyvWgy, Pyr
qyrIAW A`KW k`FWgy, h`Q pYr v`FWgy, lohy dIAW dZdIAW lwl icmtIAW nwl, qyry
www.Gursevak.com 92 q`qkrw
sRIr dIAW botIAW k`FWgy, hwQI dy ip`Cy bMn@ ky DUhWgy[” kbIr.jau quih swD.iprMm
kI; sIsu kwit kir goie] Kylq Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q hoie] vwihgurU jI
dy prmpUjnIk Avqwr Bgq sRI kbIr swihb jI dy &urmwey.ienW@ Amolk s`cy
At`l bcnW nUM bwby bMdw isMG bhwdr jI ny dlyrI nwl kmwieAw, bwby jI nUM pUrn
(iprMm) ipAwry s`cy siqgurU dsvyN pwiqSwh jI dI prm pRsMnqw lYx(kI) dI
s`cI(swD) sDr ie`Cw sI, ies leI Awpxw sIsu kwit(kir) krky, sIs Arpx
rUp s`cI(goie) bwzI KyfI, isr v`F ky Arpx rUpI bwzI(Kylq) KyfidAW(Kylq)
KyfidAW, siqgurU swihb qoN Awpxw sRvMs kurbwn krn rUp hwl kIqw[ ; jo ikCu
hoie q hoie] Anuswr BwvyN nyqRW dy swhmxy b`cy dw kwljw k`F ky mUMh’c dy id`qw,
aupRokq swrIAW szwvW idqIAW, pr Pyr BI aupRokq slok nUM kmwieAw, ieauN haumY
iqAwg ky, A`Ty pihr prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI nwl juV ky,
Awpxw sRvMs kurbwn krky, inhwl 3 hoxw cwhIdw hY jI[
vwihgurU] KMf bRhmMf byAMq; auDwrxhwirAw] vwihgurU pUrn bRhm jI dy pUrn
gurU Avqwr, AnMq klwvwn sdw sdw imhrvwn pUrn Bgvwn prmpUjnIk s`cy
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI Awpxy pRymI is`K dy rom 2 idl idmwZ surqI
ismrqI icqvnI bu`DI jwgRq supn, suKopiq’c, qum bf dwqy; dy rhy] Anuswr
prmpiv`qR AMimRq gurbwxI hr smyN Byjdy rihMdy hn[ gurbwxI Byj ky, pUrn
myhrvwn SuB guxW dy AsMK pRkwS srUp inrgun bRhm’c sdw leI lIxqw b^Sdy
hn[ ijvyN 2 pRymI nUM AMimRq gurbwxI pRwpq huMdI hY, iqvyN 2 hI pRymI pUrn pRym
DMnvwd Adb siqkwr nmskwr sihq, vwihgurU 2 rom 2 krky aucwrdw hY, s`cy
siqgurU swihb nUM nmskwrdw hY[ sdw sdw; qUM hY suKdweI] iniv iniv lwgw; qyrI
pweI]) srb suKw kw dwqw siqguru; qw kI srnI pweIAY] pRymI dy ihrdy’coN
AMimRq &uAwry vWg au~T ky, muK’c sdw hI AwauNdw rihMdw hY, pRymI nwmu mhW rs
AMimRq pI ky, iqRpq rihMdw hY swrIAW AwvwzW’coN, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
gRMQ swihb jI dw js sux ky, swirAW rUpW rMgW AMdr Awpxy pRIqm s`cy siqgurU
swihb jI dy ivsmwd suMdr drSn krky, pyRmI ivsmwd inhwl 3 ho jWdw hY[
AMdir scw nyhu; lwieAw pRIqm AwpxY] qnu mnu hoie inhwlu; jw guru dyKw swm@xy]
prmpUjnIk s`cy siqgurW dy pyRmIjI dw mn A`Ty pihr, s`cy siqgurU gRMQ swihb jI
dy prmpiv`qR gurSbdW rUpI suMdr sohxy s`cy pwk crn-kmlW’c lIx rihMdw hY[
www.Gursevak.com 93 q`qkrw
smrQ gurU.isir hQu DirAau] Anuswr prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ
swihb jI pRymI jI dy isr’qy sdw Awpxw gurSbd rUpI h`Q Dr ky AYsI ivsmwd
b^iSS ikRpw krdy hn[ pyRmI jI hr vyly hr g`l nwl prmpiv`qR AMimRq gurbwxI,
gurU js ieiqhws vwihgurU vwihgurU hI g`jdy, jYkwry hI jYkwry g`jwauNdy rihMdy hn[
pyRmI dy hr suAws nUM prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI svwrdy hn[
s`cy siqgurU gRMQ swihb jI qoN ibnw, hor koeI BI ipAwrw ieSt nhIN, jo Awpxy
ipAwry jI nUM, gurU pRymw-BgqI sihq inrgux srgux jI dI pUrn eykqw Aqy iqQY
nwd ibnod; kof Anµdu] au~cI sy au~cI AvsQw dw ivsmwd AnMd b^Sy[ XQw:-
Anµdu BieAw myrI mwey; siqgurU mY pwieAw]) ijsu imilAY.min hoie AnMdu; so
siqguru khIAY] mn kI duibDw.ibnis jwie; hir prmpdu lhIAY] prmpUjnIk
s`cy siqgurU gRMQ swihb jI, Agn swgr sMswr ’c, jIvn XwqRw kr rhy, pyRmI dy
isr’qy hr smyN Awpxw prmpiv`qR h`Q r`K ky, hr pRkwr dI gurmiq Anuswr SuB
loV pUrI krdy hn[ XQw:- ieCw pUrku srb suKdwqw hir; jw kY vis hY kwmDynw]
so AYsw hir iDAweIAY myry jIAVy; qw srb suK pwvih myry mnw]) qum gMBIr DIr
aupkwrI; siqgurW dy s`cy crnIN l`gxy krky, Anhd jwp dy vwjy v`jdy hn[
XQw:- ibnvMiq nwnku.gur crx lwgy; vwjy Anhd qUry]
pwrbRhm prmysr siqgur; Awpy krxYhwrw] prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb
jI dI mihmw siqgurU swihb jI qoN hI ho skdI hY, dwsn dws kIt mihmw krnI
nhIN jwxdy[ XQw:- qum@rI ausqiq; qum qy hoie] nwnk; Avru n jwnis koie])
inrguxu srguxu; Awpy soeI]) inrgunu Awip; srgunu BI EhI] klw Dwir ijin
sglI mohI] Anuswr inrgun bRhm jI dy srgun Avqwr jI dy pUrn gurU Avqwr
prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI!gurisK pRIiq; guru
imlY glwty] jn nwnk pRIiq; swD pg cwty]) siqgur; cwtau pg cwt] Anuswr
AnMq zbwnW nwl Awp jI dy s`cy crn-kml c`t ky, nYnhu sMig.sMqn kI syvw;
crn JwrI kyswieE]) thl krau.qyry dws kI; pg Jwrau bwl] msqku Apnw Byt
dyau; gun sunau rswl] Anuswr AsMK isrW dy kysW nwl, Awp jI dy crn JwV@ ky,
AsMK fMfauq bMdn krky, mUMh’c Gwh lY ky, Awp jI dw dwsn dws ZRIb nIc kIt
Bu`lW dI muAw&I mMgdw hY[ ikauN jo Awp jI dw js, sBY Gt rwmu bolY; rwmw bolY]
rwm ibnw; ko bolY ry] Anuswr bhuq 2 hY, dws dI ie`k zbwn qoN nhIN ho skdw[
www.Gursevak.com 94 q`qkrw
XQw:- ijhbw eyk; ausqiq Anyk] siq purK; pUrn ibbyk]) hmrI ijhbw eyk
pRB; hir ky gux Agm AQwh] hm ikau kir jph ieAwixAw; hir qum vf Agm
Agwh] gurpRswid, gurU gRMQ swihb jI AsqoqR js sMpUrnM]
{vwihgurU] bIqy smyN dw i^Awl C`f ky, siqgurU swihb jI dw rom 2 dy
ipAwr nmskwr sihq, idRV pRp`k iDAwn Dwro ik vwihgurU mh`lw pMjvW jI, sRb`q
dy Bly ihq hux au~bldI dyZ’c bYT rhy hn, AsMK SuB guxW sihq pRymw-BgqI
Ajpw jwp dy dwqy jI dy, sRI suKmnI swihb jI’c, hyTW ilKy AiqAMq hI gRIbI
mskInI dy pd, swD kI soBw; Aiq mskInI] Anuswr Awp jI dI gRIbI
sihnSIlqw dI ivsmwd AvsQw nUM jxw rhy hn, gurU pRymw-BgqI sihq inrgun
srgun dI eykqw b^S rhy hn[ pUry gur kI; dyKu vfweI] qw kI kImiq; khxu n
jweI] Anuswr AnMq ju`gW qy swrI dunIAW dy gRMQW’c, ieh pRymw-BgqI dy SuB gux
nhIN iml skdy[ ijvyN iGau nUM hzm krn leI, s^q ksrq dI loV hY, iqvyN hI
bRhmigAwn nUM jrn leI, gurU jI dI ^ws Bwau-BgqI dI loV hY[ gurU pRmysr jI ny
Bwau-BgqI praupkwr’c lIxqw nUM hI bRhmigAwn &urmwieAw hY[ Poky pKMfI
bRhmigAwnI bxn dI T`gI ^qm kr id`qI[ XQw:- bRhmigAwnI; sgl kI rInw])
bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw] gurU BgqI gurU
syvw qoN ibnw, bRhmigAwn pRwpq ho hI nhIN skdw[ sMq bwbw gurbcn isMG swihb
^wlsw jI ijs smyN, siqgurU gRMQ swihb jI qoN lgwqwr hr roz gurbwxI pV@dy,
sbd dI sMpUrnqw ’qy, gRIbI vwly sbd pdW qukW dw bwr 2 AiBAws krdy rihMdy[
AYsy ivsmwd lIx huMdy, keI vwrIN dupYhr dw pRCwdw BI n Ckdy[ gurduAwrw mh`lw
nOvW mh`lw dsvW jI, ipMf nwBw swihb jI(cMfIgV@) ivKy, sMqW mhWpurSW ny
dwsndws nUM, Awpxy kmry’c bulwieAw, cONkVw mwr ky, swvDwn eykwgr cIq] ho
ky, ismrn qy lwgy; ijn Awip dieAwlw] nwnk jn kI; mMgY rvwlw]) sy
ismrih; ijn Awip ismrwey] nwnk.qw kY; lwgau pwey]) KqRI bRwhmxu.sUdu bYsu;
auDrY ismir cMfwl] ijin jwinE.pRBu Awpnw; nwnk.iqsih rvwl] Awid gRIbI dy
pd, ivsmwd rMg’c pUrIAW lgW lw ky, gw ky suxwey qy &urmwieAw, hux ie`Qy
idl’c koeI BI sMswrI sMklp nhIN r`Kxw[ ”ies qr@W inmRqw gRIbI sihnSIlqw
iKmw inRivkwrqw vwly, iek`ly 2 pd dw, hr smyN rom 2 krky nmskwr kridAW,
rom 2 dy ipAwr siqkwr nwl, Anq bwr hr smyN AiBAws krn dI pRp`k pRIqI,
www.Gursevak.com 95 q`qkrw
pRp`k Awdq bxy, ien@W pdW dw hr smyN AiBAws krn nwl vwihgurU jI dI
swiKAwqqw huMdI hY, ien@W bcnW qoN is`iKAw lY ky, siqgurU gRMQ swihb jI’coN,
inmRqw gRIbI vwly gursbd pd, poQI guru prmysuru pUjIAY; min qin lwie ipAwru]
’c dwsndws qoN gurU pRmysr jI ny ikRpw krky, ArQW sihq ilKwey hn[
21.vwihgurU] auQwnkw sRI suKmnI swihb jI:- prmpUjnIk s`cy isrjnhwr
pMjvyN gurU inrMkwr, pRB dwqau dwqwr; pUrn pwrbRhm mihmw Agm Apwr, Ajpw
jwp jI dy dwqy, pUrn gur Avqwr, kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl isRis†
lig.ibqrhu] ShIdW dy isrqwj rwjwn rwj] Anq klwvwn Anq guxW dy mwlk
siqgurU swihb jI ny Awpxy inrgun srUp’coN, hukmI; shjy isRsit aupweI] Anuswr
ijvyN sihjy inrXqn hI AsMK bRhmMf dI rcnw rcI hY[ iqvyN inrMkwr srUp s`cy
vwihgurU gurU srUp DMn sRI suKmnI swihb jI, lgwqwr ie`ko vwrIN ivsmwd pRym
vYrwg sihq, pUrn pRym aumwh auqSwh nwl, pUrn bRhm jI ’c lIx ho ky, sihjy hI
aucwry[ XQw:- shij suBwie; bolY hir bwxI]) sRI hirmMdr swihb jI qoN pUrb
d`Kx dI bwhI ivckwr, sRI rwmsr swihb jI ivKy Emwh auqswh nwl gurbwxI
aucwrdy, gurmuiK BweI gurdws swihb jI ilKdy[ iesy prmpiv`qR SuB s`cy
AsQwn’qy, sMpUrn DMn 3 sRI gurU gRMQ swihb mhwrwj jI rcx smyN, Ajpw jwp’c
lIx, rwq idn ie`Qy hI rihMdy, Awpxy mihlW’c n jWdy[ sRI rwmsr swihb jI ivKy
prmpiv`qR ieSnwn krky, vwihgurU jI dy iDAwn’c lIx ho ky, A&ur smwDI’c
bYTdy[ pUrn bRhmigAwnI bwby KVk isMG swihb jI ny, ie`Qy AiqAMq hI suMdr
gurduAwrw sRI rwmsr swihb jI dI auswrI dI syvw krweI hY[
sRI suKmnI swihb jI aucwrn vwly, mhW v`fBwgy idn, siqguru; jwgqw hY
dyau] siqgurU swihb jI dy snmuK pUrn bRhmigAwnI AwigAwkwrI, siqgurU gRMQ
swihb jI dy ilKwrI, jweIey bilhwrI, BweI gurdws swihb jI ny, v`fy qVky
prmpiv`qR inrml ieSnwn krvwieAw[ ieSnwn krn aupRMq, Ajpw jwp dy dwqy,
siq sMqoK dieAw Drm vIcwr, inmRqw gRIbI iKmw DIrj SWqI inRivkwrqw Awid
AsMK guxW dIAW Anq klW dy Twkur vwihgurU jI, sRI byr swihb jI hyTW bYT ky,
Awpn kIAw nwnkw; Awpy hI iPir jwip]) jl Ql mwhy; Awpih Awp] AwpY
jphu; Awpnw jwpu] Anuswr Ajpw jwp dy ivsmwd rMg’c, suK srUp bRhm jI ’c
lIn ho gey[ XQw:- pRB kY ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n
www.Gursevak.com 96 q`qkrw
pwr]) jh; iJilimilkwru idsMqw] qh; Anhd sbd bjMqw]) mgnu BieE.ipRA
pRym isau; sUD n ismrq AMg] pRgit BieE.sB loA mih; nwnk.ADm pqMg])
hir ky sMg; bsy hir lok] qnu mnu Arip.srbsu sBu AripE; And shj Duin
Jok] pUrn bRhmigAwnI gursyvk iqAwgI vYrwgI pUrn mhWpurS bwbw bu`Fw, BweI
kilAwxw, 1BweI ibDIcMd, 2BweI jyTw, 3BweI iprwxw, 4BweI lM|whw, 5BweI pYVw
swihb jI Awid, Awpxy ipAwry gurU pRIqm jI dy prmpiv`qR SuB s`cy im`Ty nUrwnI
drSnW nUM Awey[ {ieh pMjy mhWpurS gurU pRIqm jI nwl ShId hox gey sn, pr
gurUpRmysr jI ny ien@W nUM gursyvw DrmXu`D leI vwips Byj idqw[ }s`cy pRym’c lIn
DIry 2 fMfauqW krky swhmxy sj ky, cMd ckor prIq hY; lwie qwr inhwly[
Anuswr kMD’qy au~krI qsvIr vWg, gurU pRIqm jI dy prmpiv`qR ivsmwd suMdr
drSn krky AMimRq pIx l`gy, jo aun@W dy idlW’coN au~T ky muKW’c Aw irhw sI[
AMdr bwhr ArQW sihq gursbdW dy drSn ho rhy sn[ suMdr drSn krky pUrn
pRym Bwau-BgqI sihq, inrgun srgun dI eykqw nUM pRwpq ho ky, qn mn krky
inhwl ho gey[ XQw:- AMdir scw nyhu; lwieAw pRIqm AwpxY] qnu mnu hoie
inhwlu; jw guru dyKw swm@xy] (vgin.polw) phu Pu`tx dy smyN, gurU pRIqm jI dy sRb
ivAwpI mhW ivsmwd drSn krky, sRb ivAwpI mhW ivsmwd bRhm jI rc gey[
XQw:- icVI cuhkI.phu PutI; vgin bhuqu qrMg] Acrj rUp sMqn rcy; nwnk
nwmih rMg] sRb ivAwpI mhW ivsmwd rMg dy dwqy, pwrbRhm prmysr siqgur;
Awpy krxYhwrw] pUrn gurU jI ny, hir AMimRq iBMny 1loiexw; (1A`KW) Anuswr Awpxy
AMimRq iB`jy nyqR Kol@y, Awpxy hIey irdy dy ipAwry, Awpxy nYxW dy nUr, Awpxy ipAwry
spUq gurmuiK inSkwmI swhmxy bYTy q`ky, qW gurUpRmysr jI bhuq hI pRsMn hoey[ sB
pRymIAW jI ny, cojI myry goivMdw.cojI myry ipAwirAw; hir pRBu myrw cojI jIau] cojI
pRIqm jI nUM nmskwrW hI nmskwrW kIqIAW[ vwihgurU jI ny Awpxy ipAwry spUqW
nUM nmskwr krky, jI AwieAW ikhw[ gurUpRmysr jI dI pRsMnqw qoN lwhw lYx leI,
bwby bu`Fy swihb jI ny AiqAMq hI gRIbI nwl, Awpxy gL’c p`lw pw ky, dovyN h`Q
joV ky, pUrn SrDw Adb siqkwr sihq, isr Jukw ky, srb`q dy Bly leI, imst
bcn bynqI krau; dIn kI inAweI] Anuswr im`Ty bcnW duAwrw pRym bynqI kIqI[
www.Gursevak.com 97 q`qkrw
XQw:- TwF BXo mY joir kir; bcn khw isr inÎwie]) duie kr joiV.krI bynµqI;
Twkuru Apnw iDAwieAw] hy“pwrbRhm grIb invwj]) pwrbRhm purK dwqwrh; s`cy
pwiqSwh jIE!klj`ug dw Gor iBAwnk smW hY, sMswr A`g dw smuMdR bx cu`kw hY[
ies nUM Twr ky s`cKMf bnwaux leI, hr pRwxI dy cOvI hzwr suAws s&ly krn
vwlI, fwkUAW nUM pUrn sMq bxwaux vwlI, pUrn pRymw-BgqI sihq inrgun srgun
dI eykqw, syvw ismrn praupkwr dw auqSwh b^Sx vwlI, jhwz rUp suKYn
gurbwxI aucwro jI, ikauN jo swfIAW kilju`gI jIAW dIAW bu`DIAW qu`C hn[ ”vwh
vwh!pRymI praupkwrI hI AYsI ivsmwd nIkI suMdr srb`q dy Bly dI mMg mMgdy
hn! XQw:- mwgnw mwgnu nIkw; hir jsu.gur qy mwgnw] 4]) mwgau dwnu; Twkur
nwm] Avru kCU.myrY sMig n cwlY; imlY ik®pw gux gwm]
doihqw.bwxI kw boihQw]) kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl isRis†
lig.ibqrhu]) Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu
Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prmpUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI ny, ijvyN
Awpxy inrgun srUp’coN, hukmI, shjy isRsit aupweI] Anuswr AnMq bRhmMf dI
rcnw Aks mwqR sihjy hI rcI hY, iqvyN Awpxy ipAwirAW siqkwirAW is`KW dy
pUrn pRym dy vsIkwr ho ky, AsMK bRhmMf AMdr BrpUr ivAwpk nUr pUrn inrMkwr
srUp, swcI bwxI; mITI AMimRq Dwr] sMpUrn sRI suKmnI swihb jI, AiqAMq hI
im`TI suKYn gurmuiK gurmuKI bolI’c, ie`ky cONkVy srb`q dy Bly ihq &urmwey[
inqwpRqI ie`k pwT krn nwl cOvI hzwr suAws sPly huMdy hn[ sRI suKmnI swihb
jI, gurU pRymwBgqI sihq inrgun srgun jI dI eykqw b^Sdy hn, mhWpurS BweI
gurdws swihb jI ny, pUrn pRym ivSvwS idRVqw pRp`kqw iekwgRqw sihq ilKy[
ijQY jwie bhY myrw siqgurU; so Qwnu suhwvw.rwm rwjy] Anuswr ies prmpiv`qR
SuB s`cy BwgW Bry AsQwn dw nwm sRI byr swihb jI hY[ ie`Qy suBwiemwn ho ky,
pRymI jn hr smyN prmpiv`qR sRI suKmnI swihb jI dy AMimRq pwT krdy rihMdy hn[
ies prmpiv`qR gurU rUp SuB s`cy AsQwn dy drSn gurU jI dy drSnW dy qu`l hn[
XQw:- jhW bYiT.suKmnI aucwrI] iqs ky drSn, huie Pl BwrI]
{au~qm bkqy:- pRQmy mnu prboDY Apnw; pwCY Avr rIJwvY] Anuswr Awpxy
mn nUM SuB aupdyS dyx vwly[ mDm bkqy:- swhmxy bYTy sRoqy nUM sMboDn krky SuB
aupdyS dyx vwly[ kinst bkqy:- qwV ky aupdyS dyx vwly[} AsMK bRhmMfW, AsMK
www.Gursevak.com 98 q`qkrw
au~qm bkiqAW nUM pYdw krnhwr, siqguru prmysru myrw] jI ny, mn qn AnMq
bRhmMf dy jIAW nUM gurU pRymw-BgqI syvw ismrn pUrn bRhm jI dI pRwpqI dw SuB
s`cw DrmI inrml aupdyS b^iSAw hY[ ijs duAwrw gurU jI dy pRymI jI nUM, vwihgurU
ismrn Anhd Junkwr iek rs, nwmu jpq koit sUr aujwrw; ibnsY Brmu AMDyrw]
ivsmwd gurU crn-kmlW’c ivsmwd lIxqw vwlI, Agm Apwr AvsQw pRwpq
huMdI hY[ XQw:- pRB kY ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n
pwr]) jh; iJilimilkwru idsMqw] qh; Anhd sbd bjMqw]) mgnu BieE.ipRA
pRym isau; sUD n ismrq AMg] pRgit BieE.sB loA mih; nwnk.ADm pqMg])
hir ky sMg; bsy hir lok] qnu mnu Arip.srbsu sBu AripE; And shj Duin
Jok]
<>siqgur pRswid] gauVI bwvn AKrI mhlw 5] sloku] gurdyv mwqw
gurdyv ipqw; gurdyv suAwmI prmysurw] gurdyv sKw.AigAwn BMjnu; gurdyv bMiDp
shodrw] gurdyv dwqw.hir nwmu aupdysY; gurdyv mMqu. inroDrw] gurdyv sWiq siq
buiD mUriq; gurdyv.pwrs prs prw] gurdyv qIrQu AMimRq srovru; gur igAwn
mjnu AprMprw] gurdyv krqw.siB pwp hrqw; gurdyv, piqq pivq krw] gurdyv
Awid jugwid jugu jugu; gurdyv mMqu hir jip auDrw] gurdyv sMgiq.pRB myil kir
ikrpw; hm mUV pwpI ijqu lig qrw] gurdyv siqguru pwrbRhmu prmysru; gurdyv
nwnk hir nmskrw] 1] prmpUjnIk vwihgurU mh`lw pMjvW jI, Awpxy gurdyv
siqgurU swihb jI’qy, ivsmwd Agm Apwr AQwh ivAwpk SrDw r`KidAW,
prmpUjnIk gurU jI nUM, ipAwry mwqw ipqw(sKw) im`qR, AigAwn BMjn(shodrw)
ipAwry sky Brw qoN BI ipAwry, gurdyv sWiq siq buiD mUriq;) gurdyv dwqw.hir
nwmu aupdysY;) gurdyv qIrQu AMimRq srovru;) gurdyv Awid jugwid jugu jugu; pUrn
bRhm srUp, sB sbMDIAW nwloN ipAwry &urmw rhy hn[ XQw:- gosweI.imhMfw
ieTVw] AMm Aby Qwvhu.imTVw] BYx BweI siB sjxw; quDu jyhw.nwhI koie jIau]
1]) sB qy vf smrQ gurdyv]) bilE crwgu, AMD´wr mih; sB kl auDrI, iek
nwm Drm] pRgtu sgl hir Bvn mih; jnu nwnku gur pwrbRhm]) rwm; hm,
siqgur pwrbRhm kir mwny]) gur nwnk dyv goivMd rUp]) vwihgurU vwihgurU
vwihgurU vwih jIau] pUrn gurdyv jI dy snmuK Ardws krdy hn[ hy krn kwrn
sB qy vf smrQ gurdyv] jI!dwsn dws mUV pwpI grIb nUM, AwpxI siqsMgq jI
www.Gursevak.com 99 q`qkrw
nwl myl lvo[ ijs krky siqsMgq jI dy prmpiv`qR im`Ty ipAwry s`cy crn-kmlW
nwl l`g ky qrnw hovy[ hy, gurdyv siqguru pwrbRhmu prmysru; jI!dwsn dws dI
Awp jI nUM, inmK inmK, Twkur nmskwrY] Anuswr inmK 2 Aink bwr sd sdw
mn bwxI rom 2 krky, srb ivAwpI mhW ivsmwd nmskwr hY jI[ srb ivAwpI
mhW ivsmwd nmskwr kridAW pUrn gurU jI qoN kurbwn hoey[ XQw:- nwrwien
nrpiq; nmskwrY] AYsy gur kau.bil bil jweIAY; Awip mukqu, moih qwrY]) Apuny
siqgur kY bilhwrY]) Aink bwr; gur kau bil jwau]) nwnk dws sdw kurbwnI])
jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau.pRIiq n qorau]) jau qau; pRym Kylx
kw cwau] isru Dir qlI; glI myrI Awau] iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY;
kwix n kIjY]) pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw kI ryxukw;
qau Awau hmwrY pwis]) ggn dmwmw bwijE; pirE nIswnY Gwau] Kyqu ju mWifE
sUrmw; Ab jUJn ko dwau] 1] sUrw so pihcwnIAY; ju lrY dIn ky hyq] purjw purjw
kit mrY; kbhU n CwfY Kyqu]) kbIr.muih mrny kw cwau hY; mrau q hir kY duAwr]
mq.hir pUCY kaunu hY; prw hmwrY bwr]) gur Apuny aUpir; bil jweIAY]) qU cau
sjx mYifAw; fyeI issu auqwir] nYx mihMjy qrsdy; kid psI dIdwru]) kbIr.jau
quih swD iprMm kI; sIsu kwit kir goie] Kylq Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q
hoie]) gur kau; kurbwnu jwau hW] vwihgurU prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU
sRI gurU gRMQ swihb jI mhwn ikRpw krky &urmwauNdy hn:- vwihgurU jI dy snmuK
ShId hox vwly, pUrn DrmI mhwn praupkwrI inrMkwrI DIrjDwrI inRibkwrI
inrhMkwrI, pUrn inrgun’c lIx, s`cy suDrmI SuB krmI, bRhmigAwnI, sgl kI
rInw] ShIdW dy isrqwj, nwmu bwxI dy dwqy, prmpUjnIk s`cy siqgurU DMn sRI gurU
Arjn dyv swihb jI mhwrwj, pwqwlw pwqwl lK; Awgwsw Awgws] kotwn koit
bRhmMfW dy mwlk, kotwn koit bRhmMfW’c hux pRgt hI mMny pUjy jw rhy hn[ XQw:-
pRgtu sgl hir Bvn mih; jnu nwnku gur pwrbRhm]
vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk Ajpw jwp kr rhy,
koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry]) dIn dieAwl ik®pwl suK
swgr; srb Gtw BrpUrI ry] inrgun bRhm jI, Awpxy AnMq bRhmMf dy pswry smyq,
guru swlwhI Awpxw; bhu ibiD rMig suBwie] Anuswr hr vyly jpdy hn DMn hn DMn
aupjI pRIiq; pRym rsu cwau] {ivsmwd srb ivAwpI pyRm vIcwr:- inrgun
inrMkwrjI dy srgun Avqwr, prmpUjnIk DMn vwihgurU mh`ly 4 jI dy pyRmIN Bgq
jn, gurU pRmysr jI nUM gur myry pRwx; siqguru myrI rwis] smJ ky, pyRmw-BgqI
aupjI pRIiq; pRym rsu cwau] gurU pRIqmjI dy prmpiv`qR s`cy su`cy au~cy prm
mnohr sMudr drSn krky, gurU jI dy BgqW dy mn’c, gurU pRmysr jI dy prmpiv`qR
s`cy praupkwrI DIrjDwrI inRibkwrI s`cy crn-kmlW dy srb ivAwpI ivsmwd
pyRm hI(rsu) pRym(cwau) auqSwh sihq, sRb ivAwpI mhW ivsmwd s`cI pRIiq(aupjI)
pYdw hoeI[ XQw:- crn kml sMig; lwgI pRIiq] ibsir geI; sB durmiq rIiq]