Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
slok Bgq kbIr jIau ky, slok syK PrId ky, ArQ poQI
(Awid AMg 1364 qoN 1384)
sRI dmdmI tkswl[
lyKk pRkwSk:-
bRhmiv`idAw dy dwqy,pMQrqn,
bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw]
pUrn praupkwrI pUrn bRhmigAwnI s`cKMf vwsI prmpUjnIk
sRI mwn sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw,
sMq krqwr isMG swihb ^wlsw jI dy s`cy pr aupkwrI crn- kmlW dy,
hir hir myil myil jn swDU; hm swD jnw kw kIVw]
Anuswr in`ky kIVy ikRm,sB dI crn- DUV, dwsndws crn isMG aur& jsvMq isMG ipMf dwauDr, (mogw)
jvwhrisMG ipMf cimMfy (luiDAwxw)pMjwb ieMfIAw[
www.Gursevak.com 1 q`qkrw
pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw kI ryxukw; qau Awau hmwrY pwis])
qU cau sjx mYifAw; fyeI issu auqwir] nYx mihMjy qrsdy; kid psI dIdwru]) kbIr.jau quih
swD iprMm kI; sIsu kwit kir goie] Kylq Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q hoie]) mrxu
muxsw sUirAw.hku hY; jo hoie mrin prvwxo]) sBu idnsu rYix.dyKau guru Apunw; ivic AKI.gur
pYr DrweI]) swgr myr auidAwn bn; nv KMf bsuDw Brm] mUsn pRym iprMm kY; gnau eyk
kir krm]) jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau.pRIiq n qorau]) jo gur dIsY
isKVw; iqsu iniv iniv lwgau pwie jIau]) gurisKW kI hir.DUiV dyih; hm pwpI BI giq
pWih]) jnu nwnku. DUiV mMgY iqsu gurisK kI; jo Awip jpY.Avrh nwmu jpwvY]) schu ErY sBu
ko; aupir scu Awcwru]) scu suhwvw kwFIAY; kUVY kUVI soie] nwnk.ivrly jwxIAih; ijn scu
plY hoie]) hIxau nIcu krau bynµqI; swcu n Cofau BweI] nwnk.ijin kir dyiKAw; dyvY miq
sweI]) kUV inKuty. nwnkw; EVik sic rhI] {dyh isvw br moih iehY; suB krmn qy.kbhUM n
tro]) kir mn myry; siq ibauhwr] Anuswr ieh prmpiv`qR poQIAW pUrn siqkwr sihq bhu
igxqI ’c sMBwlo.pUrn pyRm sihq pV@o, ds^q krw ky.Ardwis krky, pV@n ƒ idMdy lYNdy rho[
XQw:- lK KusIAw pwiqswhIAw; jy siqguru ndir kryie] inmK eyk.hir nwmu dyie; myrw mnu
qnu sIqlu hoie]) ivic dunIAw; syv kmweIAY] qw drgh bYsxu pweIAY] khu nwnk bwh
lufweIAY]}
www.Gursevak.com 2 q`qkrw
hux q~k ieh poQIAW sMgq jI dI syvw iv~c pRkwiSq ho cukIAW hn:
1. poQI jnm sMskwr, AMimRq sMskwr, bRhm iv`idAw, AnMd kwrj, AMqm sMskwr[
3. siqgurU swihb jI Aqy sMqW mhWpurSW dy Amolk boly Aqy gurmiq Anuswr Anyk pRsnW dy
au~qR siqgurU gRMQ swihb jI b^S rhy hn[ pV@n vwly Dwrimk gRMQW dy nwm[ dyh Arogqw,
g`fI dI dyK ryK frweIivMg bwry SuB is`iKAw[
5. siqgurU gRMQ swihb jI dw mhW ivsmwd ieqhws, AKMf pwT, shj pwT mrXwdw, gurbwxI
jI siqkwr pUjn mhW ivsmwd SuB is`iKAw, 101 Ardws, gurpurbW dIAW ArdwsW[
6. SRI gurU gRMQ swihb jI Su~D aucwrx, ArQ pwT Aqy ivSrwm poQI SRI dmdmI tkswl
7. Awid bwxI,sRI dsm bwxI, BweI gurdws jI dIAW vwrW ’coN gRIbI vwly,sbd pdW dy mhW
ivsmwd ArQ[ dUjw pRkrx pUjw dw Dwn zihr hY]
8. slok Bgq kbIr swihb jI, Bgq PrId swihb jI dy mhW ivsmwd ArQ[
10. gurmuiK gurmuKI bwlaupdyS! irkwrf kIqw bwlaupdyS, sux! gurmuKI isKwau hy drvyS!
gurU ipAwrI swD sMgq jI ƒ ieh jwxky byAMq KuSI hovygI ik gurbwxI aucwrx Su`DI
leI iehnHW poQI swihbwnW jI dI irkwrifMg vI dwsn dws qoN gurU swihb jI ny krvweI hY[
sMgq jI irkwrifMg lw ky poQI swihb pRkwS krn jI Aqy gurU swihb jI dI KuSI lYx leI
irkwrifMg Anuswr pUrIAW lgW lw ky irkwrifMg dy mgr 2 bolo jI[
www.Gursevak.com 3 q`qkrw
pRym bynqI:- pRkrx jW AMg ’qy jwx leI, q`qkry coN ausy ƒ kilk kro[ q`qkry ’qy vwips
jwx leI pyj dy Q`ly q`qkrw l&z ’qy kilk kro jI[
q`qkrw
nM. ivSw AMg
A sRI poQI swihb jI ’c vrqy icMn@ inSwn[
e dwsn dwsW v`loN CpIAW poQIAW dI jwxkwrI[
s inhclu scu Kudwie eyku;Kudwie bMdw AibnwsI] prmpUjnIk AibnwsI
BgqW mhWpurSW jI dy prmpiv`qR SuB s`cy At`l nwm[
h prmpUjnIk vwihgurU pUrn bRhm srUp pUrn Bgq sRI kbIr swihb jIau dw
js, pUrn vwihgurU jI hr smyN kr rhy hn jI[
1 gurpRswid ArQ ArMB(1364- 1377):- slok Bgq kbIr jIau ky;
<>siqgur pRswid] kbIr. myrI ismrnI; rsnw aUpir rwmu] Awid jugwdI
sgl Bgq; qw ko suKu ibsRwmu]1]
2 h`snyhwru- kbIr.myrI jwiq kau;sBu ko hsnyhwru] bilhwrI.ies jwiq
kau;ijh.jipE isrjnhwru]2]
3 fgmg polw- kbIr.fgmg ikAw krih;khw fulwvih jIau] srb sUK ko
nwieko;rwm nwm rsu pIau]3]
4 kbIr. kMcn ky kuMfl bny; aUpir lwl jVwau] dIsih. dwDy kwn ijau; ijn
min. nwhI nwau]4]
5 kbIr.AYsw eyku AwDu; jo. jIvq imRqku hoie] jq polw- inrBY hoie kY. gun
rvY; jq pyKau.qq soie]5]
6 kbIr.jw idn hau mUAw;pwCY BieAw Anµdu] moih imilE.pRBu Awpnw; sMgI
Bjih guoibMdu]6]
7 kbIr.sB qy,hm bury;hm qij.Blo sBu koie] ijin. AYsw kir bUiJAw;mIqu
hmwrw soie]7]
8 kbIr. AweI muJih pih; Aink kry kir Bys] hm rwKy. gur Awpny; auin
kIno Awdysu]8]
9 kbIr. soeI mwrIAY; ijh mUAY. suKu hoie] Blo Blo. sBu ko khY; buro. n mwnY
koie]9]
10 rwqIN kwrIAW- kbIr.rwqI hovih kwrIAw;kwry aUBy jMq] lY Pwhy auiT
Dwvqy;is jwin mwry BgvMq]10]
11 kbIr. cMdn kw ibrvw Blw; byiV@E Fwk plws] Eie BI cMdnu hoie rhy;
www.Gursevak.com 4 q`qkrw
bsy ju cMdn pwis]11]
12 kbIr. bWsu bfweI bUifAw; ieau. mq fUbhu koie] cMdn kY inkty bsY; bWsu.
sugMDu n hoie]12]
13 kbIr. dInu gvwieAw dunI isau; dunI. n cwlI swiQ] pwie kuhwVw
mwirAw; gwPil ApunY hwiQ]13]
14 kbIr. jh jh hau iPirE; kauqk TwE Twie] iek rwm snyhI bwhrw;
aUjru myrY BWie]14]
15 B`iT kus`qI- kbIr.sMqn kI JuMgIAw BlI;BiT kusqI gwau]
Awig lgau.iqh Daulhr;ijh.nwhI hir ko nwau]15]
16 kbIr. sMq mUey ikAw roeIAY; jo Apuny igRih jwie] rovhu. swkq bwpury; ju.
hwtY hwt ibkwie]16]
17 kbIr. swkqu AYsw hY; jYsI. lsn kI Kwin] kony bYTy KweIAY; prgt hoie
indwn]17]
18 kbIr. mwieAw folnI; pvnu Jkolnhwru] sMqhu. mwKnu KwieAw; CwiC pIAY
sMswru]18]
19 kbIr. mwieAw folnI; pvnu vhY. ihv Dwr] ijin ibloieAw. iqin KwieAw;
Avr iblovnhwr]19]
20 m`uis m`uis- kbIr.mwieAw cortI;muis muis lwvY hwit] eyku kbIrw.nw
musY;ijin kInI bwrh bwt]20]
21 kbIr. sUKu n eyNh juig; krih ju bhuqY mIq] jo icqu rwKih. eyk isau; qy.
suKu pwvih nIq]21]
22 kbIr. ijsu mrny qy. jgu frY; myry mn Awnµdu] mrny hI qy. pweIAY; pUrnu
prmwnµdu]22]
23 rwm pdwrQu. pwie kY; kbIrw. gWiT n Kol@] nhI ptxu. nhI pwrKU; nhI
gwhku. nhI molu]23]
24 kbIr. qw isau pRIiq kir; jw ko Twkuru rwmu] pMifq rwjy BUpqI; Awvih
kauny kwm]24]
25 kbIr.pRIiq iek isau kIey;Awn.duibDw jwie] BwvY lWby kys kru; BwvY
Grir mufwie]25]
26 kbIr.jgu kwjl kI koTrI;AMD pry.iqs mwih] hau bilhwrI.iqn@
kau;pYis.ju nIkis jwih]26]
27 kbIr.iehu qnu jwiegw;skhu. q lyhu bhoir] nWgy pwvhu qy gey; ijn@ ky lwK
www.Gursevak.com 5 q`qkrw
kroir]27]
28 kbIr. iehu qnu jwiegw; kvnY mwrig lwie] kY. sMgiq kir swD kI; kY.
hir ky gun gwie]28]
29 kbIr.mrqw mrqw jgu mUAw; mir BI n jwinAw koie] AYsy mrny jo mrY;
bhuir. n mrnw hoie]29]
30 kbIr.mwns jnmu dulµBu hY;hoie n bwrY bwr] ijau.bn Pl pwky,Buie
igrih; bhuir.n lwgih fwr]30]
31 kbIrw quhI. kbIru qU; qyro nwau kbIru] rwm rqnu. qb pweIAY; jau. pihly
qjih srIru]31]
32 kbIr. JMKu n JMKIAY; qumro. kihE n hoie] krm krIm. ju kir rhy; myit.
n swkY koie]32]
33 k-sautI- kbIr. ksautI rwm kI; JUTw. itkY n koie] rwm ksautI. so
shY; jo. mir jIvw hoie]33]
34 kbIr. aUjl pihrih kwpry; pwn supwrI Kwih] eyks. hir ky nwm ibnu;
bwDy. jmpuir jWih]34]
35 kbIr. byVw jrjrw; PUty CyNk hjwr] hrUey hrUey. iqir gey; fUby. ijn isr
Bwr]35]
36 kbIr. hwf jry ijau lwkrI; kys jry. ijau Gwsu] iehu jgu jrqw dyiK kY;
BieE kbIru audwsu]36]
37 kbIr. grbu n kIjIAY; cwm lpyty hwf] hYvr aUpir, CqR qr; qy Puin
DrnI gwf]37]
38 kbIr. grbu n kIjIAY; aUcw dyiK Avwsu] Awju kwil. Buie lytxw; aUpir
jwmY Gwsu]38]
39 kbIr. grbu n kIjIAY; rMku. n hsIAY koie] Ajhu su nwau smuMdR mih;
ikAw jwnau ikAw hoie]39])
40 kbIr. grbu n kIjIAY; dyhI dyiK surMg] Bu- XMg- Awju kwil. qij jwhugy;
ijau kWcurI BuXMg]40]
41 kbIr. lUtnw hY q lUit lY; rwm nwm hY lUit] iPir pwCY pCuqwhugy; pRwn
jwihgy CUit]41]
42 kbIr.AYsw,koeI n jnimE;ApnY Gir lwvY Awig] pWcau lirkw.jwir
kY;rhY rwm ilv lwig]42]
43 ko hY lirkw byceI; lirkI bycY koie] swJw krY kbIr isau; hir sMig bnju
www.Gursevak.com 6 q`qkrw
kryie]43]
44 kbIr. ieh cyqwvnI; mq. shsw rih jwie] pwCY Bog ju Bogvy; iqn ko guVu
lY Kwih]44]
45 piV@by- kbIr.mY jwinE piVbo Blo;piVby isau Bl jogu] Bgiq.n Cwfau
rwm kI;BwvY inMdau logu]45]
46 kbIr. logu ik inMdY bpuVw; ijh min. nwhI igAwnu] rwm kbIrw riv rhy;
Avr qjy sB kwm]46]
47 kbIr. prdysI kY GwGrY;chu idis lwgI Awig] iKMQw. jil koielw BeI;
qwgy. AWc n lwg]47])
48 kbIr.iKMQw jil koielw BeI; Kwpru PUt mPUt] jogI bpuVw. KyilE; Awsin
rhI ibBUiq]48]
49 kbIr. QorY jil mwCulI;JIvir myilE jwlu] ieh toGnY.n CUtsih;iPir.kir
smuMdu2 sm@wil3]49]
50 kbIr. smuMdu n CofIAY; jau Aiq Kwro hoie] poKir poKir FUFqy; Blo n
kihhY koie]50]
51 in- gusweyN- kbIr.ingusweyN3 bih gey4;QWGI.nwhI koie] dIn grIbI
AwpunI;krqy hoie su hoie]51]
52 kbIr. bYsnau kI kUkir BlI; swkq kI burI mwie] Ehu inq sunY. hir
nwm jsu; auh. pwp ibswhn jwie]52]
53 kbIr. hrnw dUblw6;iehu hrIAwrw7 qwlu8] lwK AhyrI. eyku jIau; kyqw
bMcau kwlu]53]
54 kbIr.gMgw qIr,ju Gru krih;pIvih inrml nIru] ibnu hir Bgiq.n
mukiq hoie;ieau kih rmy kbIr]54]
55 kbIr. mnu inrmlu BieAw; jYsw gMgw nIru] pwCY lwgo. hir iPrY; khq
kbIr kbIr]55]
56 kbIr. hrdI pIArI; cUMnW aUjl Bwie] rwm snyhI qau imlY; donau brn
gvwie]56]
57 pIr`qnu- kbIr.hrdI pIrqnu hrY;cUn.ichnu n rhwie] bilhwrI ieh pRIiq
kau;ijh jwiq brnu kulu jwie]57]
58 ds- eyN ds polw- kbIr. mukiq duAwrw sMkurw; rweI dseyN Bwie]
mnu qau mYglu hoie rihE; inkso ikau kY jwie]58]
59 kbIr. AYsw siqguru jy imlY; quTw kry pswau] mukiq duAwrw moklw; shjy
www.Gursevak.com 7 q`qkrw
Awvau jwau]59]
60 kbIr.nw muoih Cwin,n CwprI;nw muoih Gru.nhI gwau] mq.hir pUCY kaunu
hY;myry jwiq n nwau]60]
61 kbIr. muih mrny kw cwau hY; mrau q hir kY duAwr] mq hir pUCY kaunu
hY; prw hmwrY bwr]61]
62 kbIr.nw hm kIAw n krihgy;nw kir skY srIru] ikAw jwnau.ikCu hir
kIAw;BieE kbIru kbIru]62]
63 kbIr.supnY hU brVwie kY;ijh muiK.inksY rwmu] pg polw- qw ky pg kI
pwnhI;myry qn ko cwmu]63]
64 kbIr.mwtI ky hm pUqry;mwnsu rwiKEu nwau] cwir idvs ky pwhuny; bf bf
rUMDih Twau]64]
65 kbIr.mihdI kir GwilAw;Awpu pIswie pIswie] qY sh. bwq n pUCIAY;
kbhu. n lweI pwie]65]
66 kbIr.ijh dir,Awvq jwiqAhu;htkY nwhI koie] so dru. kYsy CofIAY; jo
dru. AYsw hoie]66]
67 Jbik polw- kbIr.fUbw Qw pY aubirE;gun kI lhir Jbik] jb dyiKE.byVw
jrjrw;qb.auqir pirE hau Prik]67]
68 kbIr. pwpI, Bgiq n BwveI; hir pUjw. n suhwie] mwKI cMdnu prhrY; jh
ibgMD. qh jwie]68]
69 kbIr. bYdu mUAw, rogI mUAw; mUAw sBu sMswru] eyku kbIrw. nw mUAw; ijh
nwhI rovnhwru]69]
70 kbIr. rwmu n iDAwieE; motI lwgI Koir] kwieAw hWfI kwT kI; nw Ehu
crHY bhoir]70]
71 kbIr. AYsI hoie prI; mn ko Bwvqu kInu] mrny qy. ikAw frpnw; jb.
hwiQ isDaurw1 lIn]71]
72 kbIr.rs ko gWfo cUsIAY; gun kau. mrIAY roie] AvgunIAwry mwnsY; Blo.
n kihhY koie]72]
73 kbIr.gwgir jl BrI;Awju kwil@.jYhY PUit] A`D lIjih- gy- guru.ju n
cyqih Awpno;AD mwiJ. lIjihgy lUit]73]
74 kbIr. kUkru rwm ko; muqIAw myro nwau] gly hmwry jyvrI; jh iKMcY qh
jwau]74]
75 kbIr.jpnI kwT kI;ikAw idKlwvih loie] ihrdY.rwmu n cyqhI;ieh
www.Gursevak.com 8 q`qkrw
jpnI ikAw hoie]75]
76 kbIr. ibrhu BuXMgmu, min bsY; mMqu. n mwnY koie] rwm ibEgI. nw jIAY;
jIAY q baurw hoie]76]
77 kbIr. pwrs cMdnY; iqn hY eyk sugMD] iqh imil. qyaU aUqm Bey; loh kwT
inrgMD]77]
78 kbIr.jm kw TyNgw burw hY;Ehu nhI sihAw jwie] eyku ju swDU.muoih
imilE;iqin@.lIAw AMcil lwie]78]
79 kbIr. bYdu khY hau hI Blw; dwrU myrY vis] K`is- ieh qau bsqu gupwl
kI; jb BwvY. lyie Kis]79]
80 kbIr.naubiq AwpnI;idn ds lyhu bjwie] ndI nwv sMjog ijau; bhuir. n
imlhY Awie]80]
81 kbIr.swq smuMdih msu krau;klm krau bnrwie] bsuDw kwgdu jau
krau;hir jsu.ilKnu n jwie]81]
82 kbIr.jwiq julwhw ikAw krY;ihrdY bsy gupwl] kbIr.rmeIAw kMiT
imlu;cUkih srb jMjwl]82]
83 kbIr.AYsw ko nhI;mMdr dyie jrwie] pWcau lirky.mwir kY;rhY rwm ilau
lwie]83]
84 kbIr.AYsw ko nhI;ieh qn dyvY PUik] AMDw logu.n jwneI;rihE
kbIrw.kUik]84]
85 kbIr.sqI pukwrY,ich cVI;sunuho bIr mswn] logu sbwieAw.cil gieE;hm
qum kwmu indwn]85]
86 kbIr. mnu pMKI BieE; auif auif dh ids jwie] jo jYsI sMgiq imlY; so
qYso Plu Kwie]86]
87 kbIr. jw kau Kojqy; pwieE soeI Tauru] soeI iPir kY. qU BieAw; jw kau
khqw Aauru]87]
88 kbIr. mwrI mrau kusMg kI; kyly inkit ju byir] auh JUlY. auh cIrIAY;
swkq sMgu n hyir]88]
89 kbIr. Bwr prweI isir crY; cilE cwhY bwt] Apny Bwrih nw frY; AwgY
AauGt Gwt]89]
90 kbIr. bn kI dwDI lwkrI; TwFI krY pukwr] miq. bis prau luhwr ky;
jwrY dUjI bwr]90]
91 kbIr. eyk mrMqy, duie mUey; doie mrMqh. cwir] cwir mrMqh. Ch mUey;
www.Gursevak.com 9 q`qkrw
cwir purK duie nwir]91]
92 kbIr.dyiK dyiK.jgu FUMiFAw;khUM.n pwieAw TOru] ijin.hir kw nwmu,n
cyiqE;khw Bulwny Aaur]92]
93 kbIr.sMgiq krIAY swD kI;AMiq krY inrbwhu] swkq sMgu. n kIjIAY; jw
qy hoie ibnwhu]93]
94 kbIr.jg mih cyiqE jwin kY;jg mih rihE smwie] ijn.hir kw nwmu,n
cyiqE;bwdih jnmyN Awie]94]
95 kbIr.Awsw krIAY rwm kI;AvrY Aws inrws] mnu`K1[ mw- neI- nrik
prih.qy mwneI1;jo. hir nwm audws]95]
96 is`K[ swKw polw- kbIr.isK swKw bhuqy kIey;kyso. kIE n mIqu]
cwly Qy.hir imln kau;bIcY AtikE cIqu]96]
97 kbIr.kwrnu bpurw ikAw krY;jau.rwmu n krY shwie] ijh ijh fwlI.pgu
Drau;soeI muir muir jwie]97]
98 kbIr. Avrh kau aupdysqy; muK mY. pir hY ryqu] rwis ibrwnI rwKqy; KwXw
Gr kw Kyqu]98]
99 kbIr. swDU kI sMgiq rhau; jau kI BUsI Kwau] honhwru so hoiehY; swkq
sMig n jwau]99]
100 kbIr. sMgiq swD kI; idn idn dUnw hyqu] swkq. kwrI kWbrI; Doey hoie n
syqu]100]
101 kbIr. mnu mUMifAw nhI; kys muMfwey kWieN] jo ikCu kIAw, so mn kIAw;
mUMfw mUMfu AjWie]101]
102 kbIr. rwmu n CofIAY; qnu Dnu jwie q jwau] crn kml icqu byiDAw;
rwmih nwim smwau]102]
103 kbIr. jo hm jMqu bjwvqy; tUit geNI sB qwr] jMqu ibcwrw ikAw krY; cly
bjwvnhwr]103]
104 kbIr.mwie mUMfau,iqh gurU kI;jw qy.Brmu n jwie] Awp fuby.chu byd
mih;cyly dIey bhwie]104]
105 kbIr. jyqy pwp kIey; rwKy qlY durwie] prgt Bey indwn sB; jb. pUCy
Drmrwie]105]
106 kbIr.hir kw ismrnu Cwif kY;pwilE bhuqu kutMbu] DMDw krqw.rih
gieAw;BweI rihAw n bMDu]106]
107 kbIr.hir kw ismrnu Cwif kY;rwiq jgwvn jwie] AauqrY polw- srpin
www.Gursevak.com 10 q`qkrw
hoie kY AauqrY;jwey Apuny Kwie]107])
108 kbIr.hir kw ismrnu.Cwif kY;AhoeI rwKY nwir] gdhI hoie kY AauqrY;Bwru
shY.mn cwir]108]
109 kbIr. cqurweI Aiq GnI; hir jip. ihrdY mwih] sUrI aUpir Kylnw; igrY.
q Twhr nwih]109]
110 kbIr. suoeI muKu DMin hY; jw muiK khIAY rwmu] dyhI iks kI bwpurI; pivqRü
hoiego gRwmu]110]
111 kbIr. soeI kul BlI; jw kul. hir ko dwsu] ijh kul. dwsu n aUpjY; so
kul. Fwku plwsu]111]
112 kbIr.hY gie bwhn,sGn Gn;lwK Djw Phrwih] ieAw suK qy.iBK´w
BlI;jau.hir ismrq idn jwih]112]
113 kbIr. sBu jgu, hau iPirE; mWdlu. kMD cFwie] koeI kwhU ko nhI; sB
dyKI Toik bjwie]113]
114 mwrig. moqI bIQry; AMDw. inkisE Awie] j`gdIs- joiq ibnw jgdIs kI;
jgqu aulµGy jwie]114]
115 bUfw bMsu. kbIr kw; aupijE pUqu kmwlu] hir kw ismrnu. Cwif kY; Gir.
ly AwXw mwlu]115]
116 kbIr. swDU kau imlny jweIAY; swiQ. n lIjY koie] pwCY. pwau n dIjIAY;
AwgY. hoie su hoie]116]
117 kbIr.jgu bwiDE.ijh jyvrI;iqh.mq bMDhu kbIr] Aw- tw- lon polw-
jYhih Awtwlon ijau;son smwin srIru]117]
118 sYnwh zor dI bolo- kbIr.hMsu auifE,qnu gwifE;soJweI sYnwh] AjhU.jIau
n CofeI;rMkweI nYnwh]118]
119 kbIr.nYn inhwrau.quJ kau;sRvn sunau. quA nwau] bYn aucrau.quA nwm
jI;crn kml.ird Twau]119]
120 kbIr.surg nrk qy,mY rihE;siqgur ky prswid] crn kml kI mauj
mih;rhau AMiq Aru Awid]120]
121 kbIr.crn kml kI mauj ko;kih kYsy aunmwn] kihby kau soBw nhI;dyKw
hI prvwnu]121]
122 pqI- Awie- kbIr.dyiK kY ikh khau;khy.n ko pqIAwie] hir jYsw qYsw
auhI;rhau hriK gun gwie]122]
123 cugY cugY cuig cuig poly- kbIr. cugY icqwrY BI cugY; cuig cuig icqwry]
www.Gursevak.com 11 q`qkrw
jYsy bcrih. kUMj mn; mwieAw mmqw. ry]123]
124 kbIr.AMbr.Gnhru CwieAw;briK.Bry sr qwl] cwiqRk ijau qrsq
rhY;iqn ko kaunu hvwlu]124]
125 kbIr.ckeI jau inis bICurY;Awie imlY prBwiq] jo nr.ibCury rwm
isau;nw idn imly.n rwiq]125]
126 kbIr.rYnwier ibCoirAw; rhu ry sMK mJUir] dyvl dyvl DwhVI; dysih.
augvq sUr]126]
127 kbIr.sUqw ikAw krih; jwgu roie BY duK] jw kw bwsw. gor mih; so ikau
sovY suK]127]
128 kbIr.sUqw ikAw krih; auiT ik n jpih murwir] iek idn sovnu hoiego;
lWby gof pswir]128]
129 kbIr.sUqw ikAw krih; bYTw rhu Aru jwgu] jw ky sMg qy bICurw; qw hI ky
sMg lwgu]129]
130 kbIr.sMq kI gYl, n CofIAY; mwrig lwgw jwau] pyKq hI puMnIq hoie;
Bytq jpIAY nwau]130]
131 kbIr.swkq sMgu, n kIjIAY; dUrih jweIAY Bwig] bwsnu kwro prsIAY; qau
kCu lwgY dwgu]131]
132 kbIrw.rwmu n cyiqE; jrw. phUMicE Awie] lwgI mMidr duAwr qy; Ab
ikAw kwiFAw jwie]132]
133 kbIr.kwrnu so BieE; jo kIno krqwr] iqsu ibnu dUsr ko nhI; eykY
isrjnhwru]133]
134 kbIr.Pl lwgy Plin; pwkn lwgy AWb] jwie phUcih. Ksm kau; jau.
bIic n KwhI kWb]134]
135 kbIr.Twkuru pUjih moil ly; mn hT qIrQ jwih] suAWgu- dyKw dyKI. sÍWgu
Dir; BUly Btkw Kwih]135]
136 kbIr.pwhn prmysuru kIAw;pUjY sBu sMswru] ies Brvwsy jo rhy; bUfy kwlI
Dwr]136]
137 m`su- kbIr.kwgd kI EbrI; msu ky krm kpwt] pwhn. borI iprQmI;
pMifq pwVI bwt]137]
138 kbIr.kwil krMqw.Abih kru;Ab krqw.suieqwl] pwCY kCU n hoiegw;jau
isr pr AwvY kwlu]138]
139 kbIr. AYsw jMqu ieku dyiKAw; jYsI DoeI lwK] dIsY cMclu bhu gunw; miq
www.Gursevak.com 12 q`qkrw
hInw nwpwk]139]
140 kbIr. myrI buiD kau; jmu. n krY iqskwr] ijin iehu jmUAw isrijAw; su
jipAw privdgwr]140]
141 kbIru.ksqUrI BieAw;Bvr Bey sB dws] ijau ijau Bgiq kbIr kI;iqau
iqau rwm invws]141]
142 kbIr. ghgic pirE kutMb kY; kWTY rih gieE,rwmu] Awie pry Drmrwie
ky;bIcih DUmw Dwm]142]
143 kbIr.swkq qy sUkr Blw;rwKY AwCw gwau] auhu swkqu bpurw.mir
gieAw;koie.n lYhY nwau]143]
144 kbIr.kaufI kaufI joir kY;jory lwK kroir] clqI bwr.n kCu imilE;leI
lµgotI qoir]144]
145 kbIr.bYsno hUAw,q ikAw BieAw;mwlw mylIN cwir] bwhir kMcnu
bwrhw;BIqir BrI BMgwr]145]
146 kbIr. roVw hoie rhu bwt kw; qij mn kw AiBmwnu] AYsw koeI dwsu hoie;
qwih imlY Bgvwnu]146]
147 kbIr.roVw hUAw q ikAw BieAw; pMQI kau duKu dyie] AYsw qyrw dwsu hY;
ijau DrnI mih Kyh]147]
148 kbIr.Kyh hUeI qau ikAw BieAw;jO auif lwgY AMg] hir jnu.AYsw cwhIAY;
ijau pwnI srbMg]148]
149 q`wqw- kbIr.pwnI hUAw,q ikAw BieAw;sIrw qwqw hoie] hir jnu.AYsw
cwhIAY;jYsw.hir hI hoie]149]
150 aUc Bvn kn kwmnI;isKir Djw, Phrwie] qw qy BlI mDUkrI; sMq sMig
gun gwie]150]
151 kbIr.pwtn qy aUjru Blw; rwm Bgq. ijh Twie] rwm snyhI bwhrw;
jmpuru myry BWie]151]
152 kbIr.gMg jmun ky AMqry;shj suMn ky Gwt])mtu polw- qhw kbIrY.mtu
kIAw;Kojq.muin jn bwt]152]
153 kbIr.jYsI aupjI pyf qy;jau.qYsI inbhY EiV] hIrw iks kw
bwpurw;pujih.n rqn kroiV]153]
154 kbIrw.eyku AcMBau dyiKE;hIrw hwt ibkwie] bnjnhwry bwhrw;kaufI bdlY
jwie]154]
155 kbIrw.jhw igAwnu,qh Drmu hY;jhw JUTu.qh pwpu] jhw loBu qh kwlu
www.Gursevak.com 13 q`qkrw
hY;jhw iKmw qh Awip]155]
156 kbIr.mwieAw qjI.q ikAw BieAw;jau.mwnu qijAw nhI jwie]
s`BY- mwn.munI muinvr gly; mwnu. sBY kau Kwie]156]
157 kbIr.swcw siqguru.mY imilAw;sbdu ju bwihAw eyku] lwgq hI Buie imil
gieAw;pirAw klyjy Cyku]157]
158 is`KW- kbIr.swcw siqguru.ikAw krY;jau.isKw mih cUk] AMDy.eyk n
lwgeI;ijau.bWsu bjweIAY PUk]158]
159 kbIr.hY gY bwhn sGn Gn;CqRpqI kI nwir])pu`jY- qwsu ptMqr.n pujY;hir
jn kI.pinhwir]159]
160 kbIr.inRp nwrI,ikau inMdIAY;ikau.hir cyrI kO mwnu] Ehu mWg svwrY ibKY
kau;Ehu ismrY hir nwmu]160]
161 kbIr.QUnI pweI iQiq BeI;siqgur bMDI DIr] kbIr.hIrw
bnijAw;mwnsrovr qIr]161]
162 kbIr.hir hIrw,jn jauhrI;ly kY mWfY hwt] jb hI pweIAih pwrKU; qb
hIrn kI. swt]162]
163 kbIr. kwm pry, hir ismrIAY; AYsw ismrhu inq] g- ieAw. ibq polw-
Amrw pur bwsw krhu; hir. gieAw bhorY ibq]163]
164 kbIr. syvw kau, duie Bly; eyku sMqu, ieku rwmu] rwmu ju dwqw mukiq ko; sMqu
jpwvY nwmu]164]
165 kbIr.ijh mwrig pMifq gey;pwCY prI bhIr] iek AvGt GwtI rwm
kI;iqh ciV rihE kbIr]165]
166 kulu polw- kbIr.dunIAw ky doKy mUAw;cwlq kul kI kwin] qb kulu.iks kw
lwjsI;jb.ly Drih mswin]166]
167 kbIr. fUbihgo ry bwpury; bhu logn kI kwin] pwrosI ky jo hUAw; qU Apny
BI jwnu]167]
168 n@wn@w- kbIr.BlI mDUkrI;nwnw ibiD ko nwju] dwvw. kwhU ko nhI; bfw dysu
bf rwju]168]
169 kbIr. dwvY dwJnu hoqu hY; inrdwvY rhY insMk] jo jnu. inrdwvY rhY; so gnY
ieMdR so rMk]169]
170 kbIr.pwil smuhw srvru Brw;pI n skY koeI nIru] Bwg bfy.qY pwieE;qUM
Bir Bir pIau kbIr]170]
171 kbIr.prBwqy qwry iKsih;iqau iehu iKsY srIru] ey duie AKr.nw
www.Gursevak.com 14 q`qkrw
iKsih;so.gih rihE kbIru]171]
172 kbIr.koTI kwT kI;dh idis lwgI Awig] pMifq pMifq jil mUey; mUrK
aubry Bwig]172]
173 kbIr.sMsw dUir kru;kwgd dyh ibhwie] bwvn AKr. soiD kY; hir crnI.
icqu lwie]173]
174 kbIr.sMqu,n CwfY sMqeI;jau.koitk imlih AsMq] milAwgru.BuXMgm
byiFE;q sIqlqw.n qjMq]174]
175 kbIr.mnu sIqlu BieAw;pwieAw bRhmigAwnu] ijin juAwlw jgu jwirAw;su
jn ky audk smwin]175]
176 kbIr.swrI isrjnhwr kI;jwnY nwhI koie] kY jwnY Awpn DnI;kY dwsu
dIvwnI hoie]176]
177 idsW- kbIr.BlI BeI jo Bau pirAw;idsw geˆØI sB BUil] Erw gir.pwnI
BieAw;jwie imilE,Fil kUil]177]
178 purIAw ibMdI nhIN lwauxI- kbIrw.DUir skyil kY;purIAw bWDI dyh]
idvs cwir ko pyKnw;AMiq.Kyh kI Kyh]178]
179 kbIr. sUrj cWd kY; audY BeI sB dyh] gur goibMd ky ibnu imly; plit
BeI sB Kyh]179]
180 jh AnBau.qh BY nhI;jh Bau.qh hir nwih] kihE kbIr.ibcwir kY;sMq
sunhu.mn mwih]180]
181 kbIr.ijnhu ikCU jwinAw nhI;iqn.suK nId ibhwie] bU`Jw bU`Jnw- hmhu ju
bUJw bUJnw; pUrI prI blwie]181]
182 kbIr. mwry bhuqu pukwirAw; pIr pukwrY Aaur] lwgI cot mrMm kI; rihE
kbIrw Taur]182]
183 kbIr. cot suhylI syl kI; lwgq. lyie ausws] cot shwrY. sbd kI; qwsu
gurU mY dws]183]
184 kbIr.mulW munwry ikAw cFih;sWeI.n bhrw hoie] jw kwrin.qUM bWg
dyih;idl hI BIqir joie]184]
185 syK sbUrI bwhrw;ikAw.hj kwby jwie] kbIr.jw kI idl swbiq nhI;qw
kau.khW Kudwie]185]
186 A`lh- kbIr. Alh kI kir bMdgI;ijh ismrq.duKu jwie]
buJY polw- idl mih sWeI prgtY; buJY blµqI nWie]186]
187 kbIr. jorI kIey julmu hY; khqw nwau hlwlu] dPqir. lyKw mWgIAY; qb
www.Gursevak.com 15 q`qkrw
hoiego kaunu hvwlu]187]
188 kbIr.KUbu Kwnw KIcrI;jw mih AMimRqu lonu] iSkwr1 leI3- hyrw1 rotI
kwrny3;glw ktwvY kaunu]188]
189 kbIr. guru lwgw qb jwnIAY; imtY mohu qn qwp] hrK sog. dwJY nhI; qb
hir. Awpih Awp]189]
190 kbIr. rwm khn mih Bydu hY; qw mih eyku ibcwru] soeI rwmu. sBY khih;
soeI kauqkhwr]190]
191 kbIr. rwmY rwm khu; kihby mwih ibbyk] Anyk- ih- eyku. Anykih imil
gieAw; eyk smwnw eyk]191]
192 kbIr. jw Gr. swD n syvIAih; hir kI syvw. nwih] qy Gr. mrht swrKy;
BUq bsih. iqn mwih]192]
193 kbIr. gUMgw hUAw bwvrw;bhrw hUAw kwn] pwvhu qy. ipMgul BieAw; mwirAw
siqgur bwn]193]
194 kbIr. siqgur sUrmy; bwihAw bwnu ju eyku] lwgq hI. Buie igir pirAw;
prw. kryjy Cyku]194]
195 kbIr.inrml bUMd Akws kI;pir geI BUim ibkwr] ibnu sMgiq.ieau
mWneI;hoie geI BT Cwr]195]
196 kbIr.inrml bUMd Akws kI;lInI BUim imlwie] pic polw- Aink
isAwny.pic gey;nw inrvwrI jwie]196]
197 h`j- kbIr.hj kwby hau jwie Qw;AwgY imilAw Kudwie]
g`l1- sWeI muJ isau. lir pirAw; quJY ikin@ PurmweI gwie1]197]
198 h`j- kbIr.hj kwbY hoie hoie gieAw;kyqI bwr kbIr] Kqw polw-
sWeI.muJ mih ikAw Kqw;muKhu. n bolY pIr]198]
199 kbIr.jIA ju mwrih joru kir; khqy hih ju hlwlu] k`Fxgy1- dPqru deI
jb kwiFhY1; hoiegw kaunu hvwlu]199]
200 kbIr. joru kIAw so julmu hY; lyie jbwbu Kudwie] dPqir lyKw nIksY; mwr
muhY muih Kwie]200]
201 kbIr. lyKw dynw suhylw; jau idl sUcI hoie] p`lw- ausu swcy dIbwn mih;
plw. n pkrY koie]201]
202 k`tx2 rihq[ A- b`D- kbIr. DrqI Aru Awkws mih; duie. qUM brI
AbD2] Kt drsn sMsy pry; Aru caurwsIh isD]202]
203 kbIr.myrw muJ mih ikCu nhI; jo ikCu hY. so qyrw] qyrw quJ kau
www.Gursevak.com 16 q`qkrw
saupqy;ikAw lwgY myrw]203]
204 kbIr.qUM qUM krqw,qU hUAw;muJ mih.rhw n hUM] jb Awpw pr kw imit
gieAw;jq dyKau qq qU]204]
205 kbIr.ibkwrh icqvqy; JUTy krqy Aws] mnorQu. koie n pUirE; cwly aUiT
inrws]205]
206 kbIr.hir kw ismrnu jo krY;so suKIAw. sMswir] ieq auq.kqih n
foleI;ijs rwKY isrjnhwr]206]
207 kbIr.GwxI pIVqy;siqgur.lIey Cfwie] prw pUrblI BwvnI;prgtu hoeI
Awie]207]
208 twlY tolY poly- kbIr. twlY tolY, idnu gieAw; ibAwju bFMqau jwie]
nw hir BijE. n Kqu PitE; kwlu phUMco Awie]208]
209 mhlw 5] kbIr.kUkru Bauknw;krMg ipCY auiT Dwie] krmI siqguru
pwieAw;ijin.hau lIAw Cfwie]209]
210 mhlw 5] kbIr.DrqI swD kI;qskr bYsih gwih] DrqI.Bwir n
ibAwpeI;aun kau lwhU lwih]210]
211 quK polw- mhlw 5] kbIr.cwvl kwrny;quK kau muhlI lwie] sMig kusMgI
bYsqy;qb pUCY Drmrwie]211]
212 nwmw mwieAw moihAw;khY iqlocnu mIq] kwhy. CIphu CwielY; rwm. n lwvhu
cIqu]212]
213 nwmw khY. iqlocnw; muK qy. rwmu sMm@wil] hwQ pwau kir.kwmu sBu;cIqu
inrMjn nwil]213]
214 mhlw 5] kbIrw.hmrw ko nhI;hm.iks hU ky nwih] ijin.iehu rcnu
rcwieAw;iqs hI mwih smwih]214]
215 kbIr.kIciV Awtw igir pirAw;ikCU.n AwieE hwQ] pIsq pIsq
cwibAw;soeI inbihAw swQ]215]
216 kbIr.mnu jwnY sB bwq;jwnq hI Aaugnu krY] suK1- kwhy kI
kuslwq1;hwiQ dIpu.kUey prY]216]
217 kbIr. lwgI pRIiq sujwn isau; brjY logu Ajwnu] qw isau tUtI.ikau bnY;
jw ky jIA prwn]217]
218 kbIr. koTy mMfp hyqu kir; kwhy mrhu svwir] kwrju swFy qIin hQ; GnI q
pauny cwir]218]
219 kbIr.jo mY icqvau,nw krY;ikAw myry icqvy hoie] Apnw icqivAw.hir
www.Gursevak.com 17 q`qkrw
krY;jo.myry iciq n hoie]219]
220 mÚ3] icMqw iB Awip krwiesI;AicMqu iB Awpy dyie] nwnk.so
swlwhIAY;ij.sBnw swr kryie]220]
221 mÚ5] kbIr.rwmu n cyiqE;iPirAw lwlc mwih] pwp krMqw.mir
gieAw;AauD pMunI.iKn mwih]221]
222 qOVI2- kbIr.kwieAw kwcI kwrvI2;kyvl kwcI Dwqu] swbqu rKih.q rwm
Bju;nwih q.ibnTI bwq]222]
223 kbIr. kyso kyso kUkIAY; n soeIAY Aswr] rwiq idvs ky kUkny;kbhU ky sunY
pukwr]223]
224 kyilAW3 dw bn[ Srwb4 msq5[ mY ibMdI n lwau- kbIr. kwieAw kjlI3
bnu BieAw; mnu kuMcru.mX4 mMqu5] igAwnu- AMksu g´wnu.rqnu hY;Kyvtu.ibrlw
sMqu]224]
225 kbIr. rwm rqnu muKu koQrI; pwrK AwgY Koil] koeI Awie imlYgo gwhkI;
lygo mhgy moil]225]
226 kbIr. rwm nwmu jwinE nhI; pwilE ktku kutMbu] DMDy hI mih. mir
gieE; bwhir BeI n bMb]226]
227 AwKIN- kbIr. AwKI kyry mwtuky;plu plu geI ibhwie] mnu.jMjwlu n
CofeI;\jm dIAw dmwmw Awie]227]
228 kbIr.qrvr rUpI rwmu hY;Pl rUpI bYrwgu] CwieAw rUpI swDu hY;ijin
qijAw bwdu ibbwdu]228]
229 kbIr. AYsw bIju boie; bwrh mws Plµq] sIql CwieAw. gihr Pl; pMKI
kyl krMq]229]
230 kbIr. dwqw qrvru, dXw Plu; aupkwrI jIvMq] c`ly- pMKI cly idswvrI;
ibrKw suPl Plµq]230]
231 kbIr. swDU sMgu prwpqI; iliKAw hoie illwt] mukiq pdwrQu pweIAY;
Twk n. AvGt Gwt]231]
232 kbIr. eyk GVI AwDI GrI; AwDI hUM qy AwD] Bgqn syqI gosty; jo kIny so
lwB]232]
233 qmwkU1 Srwb3- kbIr.BWg1 mwCulI,surw3 pwin;jo jo pRwnI KWih]
qIrQ brq nym kIey;qy sBY rswqil jWih]233]
234 nIcy loien. kir rhau; ly swjn Gt mwih] sB rs. Kylau pIA sau;
iksI. lKwvau nwih]234]
www.Gursevak.com 18 q`qkrw
235 AwT jwm, causiT GrI; quA inrKq rhY jIau] nIcy loien ikau krau;
sB Gt dyKau pIau]235]
236 sunu sKI.pIA mih jIau bsY; jIA mih bsY ik pIau] jIau pIau bUJau
nhI;Gt mih jIau ik pIau]236]
237 kbIr. bwmnu gurU hY jgq kw; Bgqn kw. guru nwih] AriJ auriJ kY.pic
mUAw;cwrau bydhu mwih]237]
238 hwQI ibMdI nhIN lwauxI, h`wQI- hir hY KWfu. ryqu mih ibKrI; hwQI.
cunI n jwie] b`uJweI- kih kbIr. guir BlI buJweI; kItI hoie kY
Kwie]238]
239 kbIr.jau quih swD iprMm kI;sIsu kwit kir goie] Kylq Kylq hwl
kir;jo ikCu hoie q hoie]239]
240 kbIr. jau quih swD iprMm kI; pwky syqI Kylu] kwcI srsauN. pyil kY; nw
Kil BeI, n qylu]240]
241 FUMFq folih. AMD giq; Aru cInq nwhI, sMq] kih nwmw. ikau pweIAY;
ibnu Bgqhu. BgvMqu]241]
242 hir so. hIrw Cwif kY; krih. Awn kI Aws] qy nr. dojk jwihgy; siq
BwKY rivdws]242]
243 kbIr.jau igRhu krih,q Drmu kru;nwhI q kru bYrwgu] bYrwgI.bMDnu krY;qw
ko bfo ABwgu]243]
gurpRswid sMpUrnM] (1364- 1377)
244 slok syK PrId ky; <> siqgur pRswid] (1377 qoN 1384)
245 ijqu idhwVY.Dn vrI;swhy ley ilKwie] mlku ij.kMnI suxIdw;muhu dyKwly
Awie] h`fW- ijMdu inmwxI kFIAY;hfw kU kVkwie] c`lnI- swhy ilKy. n
clnI; ijMdU kUM smJwie] ijMdu vhutI. mrxu vru; lY jwsI prxwie] pYrW
nwl c`l5 ky[ h`QIN[ giL- Awpx hQI. joil5 kY; kY gil lgY Dwie] jm
mwrg dI vwt7[ in`kI, suxI- Awie- vwlhu inkI purslwq7; kMnI. n
suxIAwie]) pvMdI- eI, KV@w- PrIdw. ikVI pvMdIeI; KVw. n Awpu
muhwie]1]
246 qr@W1[ g`wKVI c`lW[ Biq polw- PrIdw.dr drvysI gwKVI;clW dunIAW
Biq1] bMin@ auTweI potlI; ikQY vM\w Giq]2]
247 ik`Ju b`uJY su`JY gu`JI- ikJu n buJY. ikJu n suJY; dunIAw guJI Bwih]
d`JW- sWeIN myrY cMgw kIqw; nwhI q. hM BI dJW Awih]3]
www.Gursevak.com 19 q`qkrw
248 b`uku BrIN- PrIdw. jy jwxw. iql QoVVy; sMmil buku BrI] krIN- jy jwxw shu
nµFVw; qW QoVw mwxu krI]4]
249 iC`jxw- jy jwxw. lVu iCjxw; pIfI pweIN gMiF] s`Bu j`gu if`Tw- qY jyvfu. mY
nwih ko; sBu jgu ifTw hMiF]5]
250 piv`qR1 nyk ikRpwl cqr1 hYN- PrIdw. jy qU Akil lqIPu1; kwly. ilKu n
lyK]) AwpnVy igrIvwn mih; isru nØINvW kir dyKu]6]
251 mu`kIAW- PrIdw. jo qY mwrin mukIAW; iqn@w. n mwry GuMim] AwpnVY Gir
jweIAY; pYr iqn@w dy cuMim]7]
252 K`tx r`qw- PrIdw. jW qau Ktx vyl; qW qU rqw dunI isau]) mOq4 swrI5
isRStI[ l`idAw- mrg4 svweI5 nIih; jW BirAw qW lidAw]8]
253 dwV@I- dyKu PrIdw. ju QIAw; dwVI hoeI BUr]) A`ghu- Aghu nyVw AwieAw;
ipCw rihAw dUir]9]
254 ivSy suAwd AOgux pwp nSy jo S`kr mMny sn, so ivhu6 ho gey[ s`kr[ ivsu
polw- dyKu PrIdw. ij QIAw; skr hoeI ivsu6] sWeI bwJhu Awpxy; vydx
khIAY iksu]10]
255 A`KIN- PrIdw.AKI dyiK pqIxIAW;suix suix rIxy kMn] KyqI7- swK7 pkMdI
AweIAw;hor kryNdI vMn]11]
256 PrIdw.kwlˆØI ijn@I n rwivAw;DaulI rwvY koie] pRIqI1 nvIn8- kir sWeI
isau iprhVI1;rMgu nvylw8 hoie]12]
257 mÚ 3] PrIdw. kwlI DaulI swihbu sdw hY; jy ko iciq kry] Awpxw
lwieAw iprmu. n lgeI; jy locY sBu koie] eyhu iprmu ipAwlw. Ksm kw; jY
BwvY. qY dyie]13]
258 PrIdw. ijn@ loiex, jgu moihAw; sy loiex. mY ifTu] pMCI b`cy jMmy8 bYTy9
hn[ k`jl[ bih- Tu polw- kjl ryK. n shidAw; sy pMKI sUie8
bihTu9]14]
259 PrIdw. kUkyidAW cWgyidAw; mqI dyidAw inq] jo sYqwin vM\wieAw; sy.
ikq Pyrih icq]15]
260 d`Bu- PrIdw. QIau pvwhI dBu] jy sWeI loVih sBu]) iCj- ih, lqwVI-
Aih- ieku iCjih. ibAw lqwVIAih] sWeI- qW sweI dY dir
vwVIAih]16]
261 PrIdw.Kwku. n inMdIAY;KwkU jyfu. n koie] jIvidAw. pYrw qlY; muieAw.
aupir hoie]17])
www.Gursevak.com 20 q`qkrw
262 l`bu- PrIdw. jw lbu, qw nyhu ikAw; lbu q kUVw nyhu] ik`cru J`iq C`pir-
ikcru Jiq lGweIAY; Cpir qutY myhu]18]
263 PrIdw. jMglu jMglu ikAw Bvih; vix kMfw moVyih] ihrdy10 AMdr- vsI
rbu ihAwlIAY10; jMglu ikAw FUFyih]19]
264 PrIdw. ienI inkI jMGIAY; Ql fUMgr BivEim@] lotw11[ ho igAw12[
kU`jVw- Aju PrIdY. kUjVw11; sY kohW,QIEim12]20]
265 rwqIN- PrIdw. rwqI vfIAW; DuiK DuiK auTin pws] iDgu iqn@w dw jIivAw;
ijn@w ivfwxI Aws]21]
266 vrijAw1- PrIdw.jy mY hodw vwirAw1; imqw AwieiVAW] hyVw jlY mjIT
ijau; aupir AMgwrw]22]
267 bzaur2 dys dIAW[ ibjau- rIAW ik`kir- PrIdw.loVY dwK ibjaurIAW2;
ikkir bIjY jtu] hMFY auNn kqwiedw;pYDw loVY ptu]23]
268 PrIdw. glIey ickVu, dUir Gru; nwil ipAwry nyhu] clw q iBjY kMblI;
rhW q qutY nyhu]24]
269 iB`jau is`ja A`lhu- iBjau isjau kMblI; Alh vrsau myhu] jwie imlw
iqnw sjxw; qutau nwhI nyhu]25]
270 pg ArQ crn,sMpUrn gurU gRMQ swihb jI ’c,pg polw bolo) kyvl ie`Qy
AiDk hY p`g- PrIdw. mY Bolwvw pg dw; mqu mYlI hoie jwie] gihlw rUhu.
n jwxeI; isru BI imtI Kwie]26]
271 s`kr- PrIdw. skr KMfu invwq guVu; mwiKEu mWJw duDu] sBy vsqU imTIAW;
rb n pujin quDu]27]
272 ibRC1 nwl l`gy &L p`qR Awid[ lwvxu polw- PrIdw. rotI myrI kwT1 kI;
lwvxu myrI BuK] ijn@w KwDI copVI; Gxy shingy duK]28]
273 ru`KI su`KI- ruKI suKI Kwie kY; TMFw pwxI pIau] PrIdw. dyiK prweI copVI;
nw qrswey jIau]29]
274 Aju.n suqI kMq isau;AMgu muVy muiV jwie] jwie puChu fohwgxI;qum. ikau
rYix ivhwie]30]
275 swhurY. FoeI nw lhY; pyeIAY. nwhI Qwau] ipru. vwqVI n puCeI; Dn sohwgix
nwau]31]
276 swhurY pyeIAY. kMq kI; kMqu AgMmu AQwhu] nwnk. so sohwgxI; ju BwvY
byprvwh]32]
277 sj Dj ky P`bI4[ n@wqI- nwqI DoqI sMbhI4; suqI Awie nicMdu] vl@I1[
www.Gursevak.com 21 q`qkrw
byV@I- PrIdw. rhI su byVI ihM|u dI geI kQUrI gMDu]33]
278 jobn jWdy nw frW; jy sh pRIiq n jwie] PrIdw. ikqˆØI jobn pRIiq ibnu;
suik gey kumlwie]34]
279 PrIdw. icMq Ktolw, vwxu duKu; ibrih ivCwvx lyPu] eyhu hmwrw jIvxw; qU
swihb scy vyKu]35]
280 ibrhw ibrhw AwKIAY;ibrhw qU sulqwnu] PrIdw.ijqu qin,ibrhu n aUpjY;
so qnu jwxu mswnu]36]
281 PrIdw. ey ivsu gMdlw; DrIAW KMfu ilvwiV] bIjdy5[ bIjI6 hoeI- ieik
rwhydy5 rih gey; ieik. rwDI6 gey aujwiV]37]
282 PrIdw. cwir gvwieAw hMiF kY; cwir gvwieAw sMim] lyKw rbu mMgysIAw; qU
AWho kyrHy kMim]38]
283 PrIdw.dir drvwjY jwie kY;ikau ifTo GVIAwlu] eyhu indosW mwrIAY;hm
dosW dw ikAw hwlu]39]
284 GVIey GVIey mwrIAY;phrI lhY sjwie] fu`KI,GVI- Awl- so hyVw,GVIAwl
ijau;fuKI rYix ivhwie]40]
285 buFw hoAw. syK PrIdu; kMbix lgI dyh] jy sau vir@Aw jIvxw; BI qnu hosI
Kyh]41]
286 PrIdw. bwir prwieAY bYsxw; sWeI. muJY n dyih] jy qU. eyvY rKsI; jIau
srIrhu lyih]42]
287 kMiD kuhwVw.isir GVw;vix kY sru.lohwru] PrIdw.hau loVI shu Awpxw;qU
loVih AMigAwr]43]
288 PrIdw. ieknw Awtw Aglw; ieknw. nwhI loxu]) AgY gey. isM\wpsin@ ;
cotW KwsI kauxu]44]
289 C`qu s`fo r`f- pwis dmwmy. Cqu isir; ByrI sfo rf]) aujwV1 XqIm2 gRIb
g`f- jwie suqy jIrwx1 mih; QIey AqImw2 gf]45]
290 PrIdw. koTy mMfp mwVIAw; auswrydy BI gey] kUVw saudw kir gey; gorI
Awie pey]46]
291 PrIdw. iKMQiV myKw AglIAw; ijMdu. n kweI myK] vwrI Awpo AwpxI; cly
mswiek syK]47]
292 dIvIN[ bih- Tw polw- PrIdw. duhu3 dIvI1 blµidAw; mlku bihTw Awie]
sRIr1 gV@ü[ Gtu buJwie poly- gVu lIqw. Gtu1 luitAw; dIvVy gieAw
buJwie]48]
www.Gursevak.com 22 q`qkrw
293 iqlW6- PrIdw. vyKu kpwhY ij QIAw; ij isir QIAw, iqlwh6]
koieil- Awh- kmwdY Aru kwgdY; kuMny koieilAwh] mMdy Aml kryidAw; eyh
sjwie iqnwh]49]
294 moFy7 nmwz pV@n vwlw Awsx8 gL9 ’c kwLy bsqR1 dI ^&xI[ idl10 ’c
jIv h`iqAw,eIrKw rUp CurI11 hY[ mUMh12 ’c guV vWg im`TIAW g`lW hn[
mus`lw- PrIdw. kMin7 muslw8. sUPu1 gil9; idil10 kwqI11. guVu vwiq12]
bwhir idsY cwnxw idil AMiDAwrI rwiq]50]
295 QoVy1 mwqR[ pRIq2 r`qI[ rqu polw- PrIdw. rqI1 rqu2 n inklY; jy qnu cIrY
koie] Apxy sRIr nwl pRIq1 nhIN huMdI[ r`qy, r`b, rqu, polw- jo qn rqy.
rb isau; iqn qin. rqu1 n hoie]51]
296 pRIq2, rqu rqu poly dovyN- mÚ 3] iehu qnu sBo rqu2 hY; rqu2 ibnu qMnu n
hoie] r`qy, rqu polw- jo sh rqy Awpxy; iqqu qin loBu rqu n hoie] rqu
polw- BY pieAY. qnu KIxu hoie; loBu rqu. ivchu jwie] ijau bYsMqir Dwqu.
suDu hoie; iqau hir kw Bau. durmiq mYlu gvwie] r`qy- nwnk. qy jn sohxy;
ij rqy hir rMgu lwie]52]
297 v`Qu- PrIdw. soeI srvru FUiF lhu;ijQhu lBI vQu] C`piV ic`kiV f`ubY h`Qu-
CpiV FUFY. ikAw hovY; ickiV fubY hQu]53]
298 mueI1 hY2- PrIdw. nµFI kMqu n rwivE; vfI QI mueI1 Awsu2] imlI- Awsu-
Dn kUkyNdI, gor myN; qY sh. nw imlIAwsu]54]
299 pilAw plI plIAW poly[ dwV@I- PrIdw. isru pilAw; dwVI plI. muCW BI
plIAW] ry mn. gihly bwvly; mwxih ikAw rlIAW]55]
300 PrIdw. koTy Dukxu kyqVw; ipr nIdVI invwir] jo idh lDy gwxvy; gey
ivlwiV ivlwiV]56]
301 PrIdw. koTy mMfp mwVIAw; eyqu. n lwey icqu] imtI peI AqolvI; koie n
hosI imqu]57]
302 mOq1 bl2- vwlI- PrIdw. mMfp mwlu n lwie; mrg1 sqwxI2, iciq Dir]
sWeIN- sweI jwie sm@wil;ijQY hI qau vM\xw]58]
303 PrIdw. ijn@I kMmI nwih gux; qy kMmVy ivswir] mqu srimMdw QIvhI; sWeI
dY drbwir]59]
304 BRWqI1,BRmx,JUTI1 smJ,BulyKw,gMdI1 mYL- PrIdw.swihb dI kir cwkrI;
idl dI lwih BrWid1] drvysW no loVIAY; ruKW dI jIrWid]60]
305 PrIdw.kwly mYfy kpVy;kwlw mYfw vysu] gunhI polw- gunhI BirAw.mY iPrw;
www.Gursevak.com 23 q`qkrw
loku khY drvysu]61]
306 q`qI,t`ubI- qqI qoie.n plvY;jy jil tubI dyie] PrIdw.jo fohwgix rb
dI;JUrydI JUryie]62]
307 jW kuAwrI qw cwau; vIvwhI qW mwmly] PrIdw. eyho pCoqwau; viq kuAwrI n
QIAY]63]
308 hMs1,k`lr,au- l`Qy- klr kyrI CpVI;Awie aulQy hMJ1] icMjU boVin@ nw
pIvih;aufx sMdI fMJ]64]
309 hMsu aufir. koDRY pieAw; loku ivfwrix jwie] gihlw loku. n jwxdw; hMsu.
n koDRw Kwie]65]
310 c`kRvrqI pwiqSwhW rUpI pMCIAW1 dIAW fwrW[ dyS2 jMgL2[ c`il c`il,ql
polw- cil cil geIAW pMKIAw1;ijnI vswey ql2] c`lsI Q`ky ie- k`l-
PrIdw.sru BirAw BI clsI; Qky kvl iekl]66]
311 PrIdw. iet isrwxy. Buie svxu; kIVw liVE mwis] lMG1 gey[ ju`g-
kyqiVAw jug vwpry1; iekqu pieAw pwis]67]
312 tu`tI,nw`gr- PrIdw. BMnI GVI svMnvI; tutI nwgr lju] pRwhuxw1[ nw`TI
A`ju- AjrweIlu Prysqw; kY Gir nwTI1 Aju]68]
313 sony2- rMgI dyh1[ cqr3[ aumr4 rUpI lju[ n`wgr l`ju- PrIdw. BMnI GVI1
svMnvI2; tUtI nwgr3 lju4] s`jx A`ju- jo sjx. Buie Bwru Qy; sy ikau
Awvih Aju]69]
314 k`uiqAw- PrIdw.by invwjw kuiqAw;eyh n BlI rIiq] kbhI cil n
AwieAw;pMjy vKq msIiq]70]
315 pMj1 ieSnwnw krky[ au~Tu[ aujU polw- auTu PrIdw. aujU1 swij; subh
invwj gujwir] k`ip- jo isru. sWeI nw invY; so isru. kip auqwir]71]
316 sWeIN- jo isru. sweI nw invY; so isru. kIjY kWie] kuMny hyiT jlweIAY;
bwlx sMdY Qwie]72]
317 l`id, pqIxoih- PrIdw. ikQY, qYfy mwipAw; ijn@I. qU jixEih] qY pwshu.
Eie lid gey; qUM AjY n pqIxoih]73]
318 PrIdw.mnu mYdwnu kir;toey itby lwih] AgY. mUil n AwvsI;dojk sMdI
Bwih]74]
319 mhlw 5] PrIdw.Kwlku Klk mih;Klk vsY rb mwih] mMdw.iksno
AwKIAY;jW.iqsu ibnu,koeI nwih]75]
320 k`itAw1,rqI2 ku[ nwlw polw[ k`ipAw- PrIdw. ij idih, nwlw kipAw1;
www.Gursevak.com 24 q`qkrw
jy. glu kpih cuK2] ieqI polw- pvin. n ieqI mwmly; shW n. ieqI
duK]76]
321 c`bx c`lx- cbx clx rqMn;sy suxIAr bih gey] sRIr1 ’coN au~cI rox
dI(Dwh)Avwz Awp muhwrI C`utI2- ipAwry3,m`qI[ jw`nI- hyVy1 muqI2 Dwh;sy
jwnI3 cil gey]77]
322 PrIdw.bury dw Blw kir;gusw.min n hFwie] p`lY- dyhI rogu n lgeI;plY
sBu ikCu pwie]78]
323 PrIdw.pMK prwhuxI;dunI suhwvw bwgu])v`jI,c`lx- naubiq vjI.subh
isau;clx kw kir swju]79]
324 PrIdw. rwiq kQUrI vMfIAY; suiqAw. imlY n Bwau] ijMn@w nYx nˆØIdRwvly iqMn@w
imlxu kuAwau]80]
325 PrIdw. mY jwinAw. duKu muJ kU; duKu sbwieAY jig] aUcy ciV kY dyiKAw; qW
Gir Gir eyhw Aig]81]
326 mhlw 5] PrIdw. BUim rMgwvlI; mMiJ ivsUlw bwg] AOguxW pwpW du`KW dw
syk1- jo jn. pIir invwijAw; iqMn@w. AMc1 n lwg]82]
327 mhlw 5] PrIdw. aumr suhwvVI; sMig suvMnVI dyh] ivrly kyeI pweIAin;
ijMn@w ipAwry nyh]83]
328 kMDI. vhx n Fwih; qau BI lyKw dyvxw] ijDir rb rjwie; vhxu iqdwaU
gMau kry]84]
329 fu`KW- PrIdw. fuKw syqI idhu gieAw; sUlW syqI rwiq]) KV@w[ p`wqxI
k`pr- KVw pukwry pwqxI; byVw kpr vwiq]85]
330 lµmI lµmI ndI vhY; kMDI kyrY hyiq]) k`pru,pw`qx- byVy no. kpru ikAw kry;
jy pwqx rhY sucyiq]86]
331 g`lˆØI- PrIdw. glˆØI su sjx vIh; ieku FUMFydI n lhW] mw ibMdI nhIN
lwauxI[ DuKW polw- DuKW ijau mWlIh; kwrix iqMn@w mw iprI]87]
332 PrIdw. iehu qnu Baukxw; inq inq duKIAY kauxu] bu`jy[ ikqI vgY poly-
kMnI bujy dy rhW; ikqI vgY pauxu]88]
333 PrIdw. rb KjUrI pkIAW; mwiKA neI vhMin@] jo jo vM\Y fIhVw; so aumr
hQ pvMin]89]
334 PrIdw. qnu sukw ipMjru QIAw; qlIAW KUMfih kwg] AjY su rbu n bwhuiVE;
dyKu bMdy ky Bwg]90]
335 kwgw. krMg FFoilAw; sglw KwieAw mwsu] ey duie nYnw miq Cuhau; ipr
www.Gursevak.com 25 q`qkrw
dyKn kI Aws]91]
336 kwgw. cUMif n ipMjrw; bsY q aufir jwih] ijqu ipMjrY myrw shu vsY; mwsu n
iqdU Kwih]92]
337 s`f, in- GirAw- PrIdw. gor inmwxI sfu kry; inGirAw. Gir Awau]
srpr mY QY Awvxw; mrxhu. n firAwhu]93]
338 eyn@I loiexI dyKidAw; kyqI cil geI] PrIdw. lokW Awpo AwpxI; mY
AwpxI peI]94]
339 Awpu svwrih.mY imlih;mY imilAw suKu hoie] PrIdw.jy qU myrw hoie
rhih;sBu jgu qyrw hoie]95]
340 r`uKVw bMnY@ ikcr- ku[ qWeIN- kMDI auqY ruKVw;ikcrku bMnY DIru] PrIdw.kcY
BWfY rKIAY;ikcru qweI nIru]96]
341 PrIdw. mhl insKx rih gey; vwsw AwieAw qil] gorW sy inmwxIAw;
bhsin rUhW mil] c`lxu[ syKw ibMdI nhIN lwauxI- AwKIN syKw bMdgI; clxu
Aju ik kil]97]
342 drI- AwvY- PrIdw.mauqY dw bMnw.eyvY idsY;ijau drIAwvY Fwhw] AgY dojku
qipAw suxIAY;hUl pvY kwhwhw] ieknw no sB soJI AweI; ieik iPrdy
vyprvwhw] Aml ij kIiqAw dunI ivic; sy drgh Egwhw]98]
343 PrIdw.drIAwvY kMnY bgulw;bYTw kyl kry] kyl krydy hMJ no;AicMqy bwj pey]
bwj pey iqsu rb dy; kylW ivsrIAW] jo min iciq n cyqy sin; so gwlI rb
kIAW]99]
344 swFy qRY mx dyhurI; clY pwxI AMin] AwieE bMdw.dunI ivic; viq.AwsUxI
bMin@] mlkl mauq jW AwvsI; sB drvwjy BMin] iqnw ipAwirAw BweIAW;
AgY idqw bMin@] vyKhu bMdw cilAw; chu jixAw dY kMin@] PrIdw. Aml ij
kIqy dunI ivic; drgh Awey kMim]100]
345 PrIdw. hau bilhwrI iqn@ pMKIAw; jMgil ijMn@w vwsu] kkru cugin Qil
vsin; rb n Cofin pwsu]101]
346 PrIdw. ruiq iPrI, vxu kMibAw; pq JVy JiV pwih] cwry kuMfw FUMFIAW;
rhxu ikQwaU nwih]102]
347 PrIdw. pwiV ptolw Dj krI; kMblVI pihryau]) vysIN- ijn@I vysI shu
imlY; syeI vys krya]103]
348 mÚ3] kwie ptolw pwVqI;kMblVI pihryie] nwnk.Gr hI bYiTAw shu
imlY;jy.nIAiq rwis kryie]104]
www.Gursevak.com 26 q`qkrw
349 mÚ5] PrIdw.grbu ijn@w vifAweIAw;Din jobin Awgwh] KwlI cly DxI
isau;itby ijau mIhwhu]105]
350 PrIdw. iqnw muK frwvxy; ijnw ivswirEnu nwau] AYQY duK GxyirAw; AgY.
Taur n Twau 106]
351 PrIdw.ipCl rwiq n jwigEih;jIvdVo muieEih] jy qY.rbu vswirAw; q.
rib n ivsirEih]107]
352 mÚ5] PrIdw.kMqu rMgwvlw;vfw vymuhqwju])A`lh- Alh syqI riqAw;eyhu
scwvW swju]108]
353 mÚ5] PrIdw.duKu suKu ieku kir;idl qy lwih ivkwru] Alh BwvY so Blw;qW
lBI drbwru]109]
354 v`jdI- mÚ5] PrIdw.dunI vjweI vjdI;qUM BI vjih nwil] soeI jIau n
vjdw;ijsu.Alhu krdw swr]110]
355 mÚ5] PrIdw.idlu rqw iesu dunI isau;dunI.n ikqY kMim] imsl PkIrW
gwKVI;su pweIAY pUr krMim]111]
356 pihlY phrY PulVw; Plu BI pCw rwiq]) sweIN- jo jwgMin@ lhMin sy; sweI
kMno dwiq]112]
357 dwqI swihb sMdIAw; ikAw clY iqsu nwil]) nwmu1 pRwpq2 krdy hn,A`gy
s`uiqAW ƒ nwm b^S ky auTwl idMdy hn- ieik jwgMdy. nw1 lhin@2; iekn@w
suiqAw. dyie auTwil]113]
358 kwx1- FUFydIey suhwg kU; qau qin kweI kor1] ijn@w nwau suhwgxI; iqnw
Jwk n hor]114]
359 sbr mMJ kmwx; ey sbru kw nIhxo] Kqw polw- sbr sMdw bwxu; Kwlku.Kqw
n krI]115]
360 sbr AMdir swbrI; qnu eyvY jwlyin@] hoin njIik. Kudwie dY; Byqu. n iksY
dyin]116]
361 sbru eyhu suAwau; jy qUM bMdw idVu krih] viD QIvih drIAwau; tuit. n
QIvih vwhVw]117]
362 g`wKVI- PrIdw.drvysI gwKVI;copVI prIiq] c`wlIAY- iekin iknY
cwlIAY; drvyswvI rIiq]118]
363 qnu qpY qnUr ijau;bwlxu hf blµin@] pYrIN Q`kW julW polw- pYrI QkW.isir
julW;jy mUM iprI imlµin@]119]
364 qnu.n qpwie qnUr ijau;bwlxu hf.n bwil] pYrIN- isir pYrI.ikAw
www.Gursevak.com 27 q`qkrw
PyiVAw;AMdir.iprI inhwil]120]
365 hau FUFydI sjxw; sjxu mYfy nwil] nwnk AlKu. n lKIAY; gurmuiK dyie
idKwil]121]
366 hMsW[ b`gW- hMsw dyiK qrMidAw; bgw AwieAw cwau] fuib muey bg bpuVy;
isru qil aupir pwau]122]
367 mY jwixAw vf hMsu hY; qW mY kIqw sMgu] b`gu- jy jwxw bgu bpuVw; jnim n
ByVI AMgu]123]
368 ikAw hMsu. ikAw bgulw; jw kau ndir Dry] jy iqsu BwvY nwnkw; kwghu hMsu
kry]124]
369 srvr pMKI hykVo; PwhIvwl pcws] iehu qnu lhrI. gfu iQAw; scy qyrI
Aws]125]
370 SRomxI1 mxIAW1 rUp[ mxIAw ibMdI nhIN lwauxI- kvxu su AKru. kvxu guxu;
kvxu su mxIAw1 mMqu] kvxu su vyso. hau krI; ijqu vis AwvY kMqu]126]
371 invxu su AKru. Kvxu guxu; ijhbw mxIAw mMqu] ey qRY BYxy vys kir; qw vis
AwvI kMqu]127]
372 miq hodI; hoie ieAwxw] qwx hody; hoie inqwxw])in`j1 hoey, BYVy1 hMkwr2 ƒ
siqgurW qoN nws3 krwvy- Axhody1; Awpu2 vMfwey3] ko AYsw; Bgqu
sdwey]128]
373 iP`kw14 bcn[ khy15- ieku iPkw14. n gwlwie15; sBnw mY. scw DxI])
irdw16 iksy17 dw[ Fwhy18- ihAwau16. n kYhI17 Twih18; mwxk sB
Amolvy]129]
774 Fwhuxw19 au~kw20 hI[ cMgw21 nhIN- sBnw mn mwixk; Twhxu19 mUil20
mcWgvw21]) ie`Cw22,cwh imlx dI[ iksy23 dw[ is`k- jy qau iprIAw dI
isk22; ihAwau. n Twhy khI23 dw]130]
(1377- 1384) prmpUjnIk Bgq bwby sy^ &rId swihb jI slok sMpUrnM
www.Gursevak.com 28 q`qkrw
A. sRI poQI swihb jI ’c vrqy icMn@ inSwn:- iv`c dw sMKyp A`Kr ’c hY, au~qy ƒ ’qy
iliKAw hY[ quk ArMB ’c pwT polw drimAwnw ksky bolx bwry d`isAw hY, ^ws 2 pdW dy
ArQ BI idqy hn, ilKy ArQW pwTW dy s`jy pwsy, hr quk qoN pihlW ieh – fYS hY, fYS dy s`jy
pwsy quk hY[ smUh pRymI swrI poQI 101 vwrIN pV@n, ijs krky G`t pV@y BI, CyqI qoN CyqI Su`D
AKMf pwTI bx ky, pUrn gurU jI dI ^uSI dIAW l`KW pwiqswhIAW pRwpiq kr skx jI} {A`Dy
rwry hyTW AONkV pUry i^Awl nwl pV@o[ ibMdI jW ADk lw ky bolo d`isAw hY, ieh bolx leI hY,
gurbwxI jI’qy ibMdI ADk nhIN ilKxy[} (sMqoKI- eˆØI, do lkIrW fYS pw ky aucwrx FMg
d`isAw hY, pwT iek`Tw smJxw jI, fYS qoN K`by, pihlw pd bol ky Aglw pd bolxw, aucwrn
d`sx leI hn, sMqoKI- eˆØI iek`Tw hY[) quk smwpqI qoN[ h`d ,kOmy dI vrqoN BI hY[ quk
sMpUrnqw’qy bMd brYkt ) dw Bwv AglI quk hor hY[ ArQ igxqI leI 1. 2. hY[ quk
SurU’c pwT d`sy hn[ quk sMpUrnqw’qy] do h`dW hn[ quk ivcwly ieh ;ArD ivSrwm hY[
ArD ivSrwm’qy Tihrnw hY[ kyvl ArQ smJwaux leI ,kOmy dI vrqoN kIqI hY, kOmy ƒ jmkI
kihMdy hn[ kOmy’qy Tihrnw nhIN, ArQ smJx leI hY[ kOmy qoN pihly qy mgrly pd A`f 2
pV@ny[ ibMdI.inSwnI TmkI hY, au~Qy Tihrnw nhIN, ArQ jnwaux leI hY[ gurbwnI pd ’qy 1,
2
nMbr pw ky, quk dy ArMB ’c 1, 2 ArQ hn[ ij`Qy ie`k ArQ ip`CoN dUjw ArQ hovy, au~Qy
AQvw jW vw hY[ ipCly smyN ’c bcn kridAW,‘hY’ ‘hn’ hn,“”pu`Ty is`Dy kOmy hn[ ^uSI
ZmI sMboDn smyN !ivsmk hY[ pRSn inSwnI ?[} A`wsw AYVy ’qy AiDk dw Bwv hY Awsw ksky
bolo, so ij`Qy AiDk lw ky pwT d`isAw hovy so ksky bolxw[ pV@ dy pYr ’c hlMq dI ieh @
inSwnI hY, ies nwl A`Kr Bwrw boldw hY, ArQ hY bRhmiv`idAw pV@[ pV ArQ hY pY, if`g,
pV VwVy pYr hlMq nhIN lwauxw, Bwv VwVw Bwrw nhIN krnw[ gurbwxI jI’c AstpdI Aqy
sbd dy s`sy pYr ibMdI ikqy BI nhIN[ quk sMpUrnqw ’qy 2 pw ky do nMbr pwT d`isAw hY, muK
pwT quk vwlw hI smJxw[ d`dw mukqw bol ky, XeIAw cMgI qr@W svwr ky, AONkV sihq d- Xu
bolo[ hr quk dy ArMB ’c, pdW ’qy AMk pw ky ArQ ilKy hn, ArQ dy ADwr ’qy pd
drimAwnw polw, AiDk ` lw ky ksky bolx leI ikhw hY, ijs krky Su`D aucwrx ho sky[
ibMdI jW ADk lw ky bolo d`isAw hY, ieh bolx leI hY, gurbwxI jI’qy ibMdI ADk nhIN
ilKxy[ quk sMpUrnqw ’qy, ) ies A`Dy bRYkt dI vrqoN dw Bwv bRYkt qoN pihlW au~pr is`iKAw
pUrI ho geI[ bRYkt mgroN AglI quk bwry SuB is~iKAw hY[ mÚ gol ibMdIAW ƒ vsrgW kihMdy
hn, mÚ ƒ mh`lw pV@nw[) ijvyN dr dI dyLI ’qy dIvw r`iKAw AMdr bwhr cwnx krdw hY,
ijhVw A`Kr quk dy swry pdW nwL sbMD r`Kdw hovy, auh dyl@I dIpk hY, E~Qy ivsrwm dI loV
nhIN, ijvyN n dyl@I dIpk hY- syvw swD n jwinAw hir rwieAw]) siB ADRüv ifTy jIau; qw
crn kml icqu lwieAw] A`Dy rwry hyTW AONkV dulYNkV. pUry i^Awl nwl pV@o[ (prm+giq)
+jm@W inSwnI. ArQ d`sx leI hY[) { }ies bRYkt’c pRym pRcwr hY[ ArQ igxqI leI 1.
www.Gursevak.com 29 q`qkrw
2.hY[ vwriqk ’c A`Kr swhmxy 2,3 Awaux, do jW iqMn vwr pV@nw[ ijvyN vwihgurU 2, ƒ
vwihgurU vwihgurU pV@nw[ icMn@ inSwn sMpUrnM[
e:- dwsn dwsW v`loN CpIAW poQIAW dI jwxkwrI:- sRI dmdmI tkswl dy bwrvyN muKI,
prmpUjnIk pUrn bRhmigAwnI sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI ny 1967 ’c
gMgwn`gr (rwjsQwn) ivKy, vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI sMpRdweI stIk ilKx dI
Ardws kIqI sI[ dwsn dws nIc kIt kUkr jsvMq isMG, jvwhr isMG qoN prm pwk A`T
poQIAW CpvweIAW hn, pV@ ky inhwl 3 hovo jI[ prmpUjnIk DMn vwihgurU pihlI poQI,
prmpUjnIk vwihgurU siqgurU sRI suKmnI swihb jI stIk. sRI dmdmI tkswl[ dUjI poQI:-
jnm sMskwr, AMimRq sMskwr, bRhmiv`idAw sMskwr, AnMd kwrj sMskwr, AMqm sMskwr[)
qIjI poQI:- siqgurU gRMQ swihb jI dw mhW ivsmwd ieqhws, AKMf pwT, shj pwT
mrXwdw, gurbwxI jI siqkwr pUjn mhW ivsmwd SuB is`iKAw, 101 Ardws, gurpurbW dIAW
ArdwsW[) cOQI poQI:- siqgurU swihb jI Aqy sMqW mhWpurSW dy Amolk boly Aqy gurmiq
Anuswr Anyk pRsnW dy au~qR siqgurU gRMQ swihb jI b^S rhy hn[ pV@n vwly Dwrimk gRMQW dy
nwm[ dyh Arogqw, g`fI dI dyK ryK bwry SuB is`iKAw[) pMjvIN poQI:- prmpUjnIk vwihgurU
ds siqgurU swihbwn jI dI prmpUjnIk SuB s`cI bMswvlI[ CyvIN poQI:- Awid bwxI, sRI
dsm bwxI, BweI gurdws jI dIAW vwrW ’coN gRIbI vwly, sbd pdW dy mhW ivsmwd ArQ[
dUjw pRkrx pUjw dw Dwn zihr hY[ s`qvIN poQI:- prmpUjnIk DMn vwihgurU ju`go j`ug Atl
gurqw ibrwjmwn s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI S`uD aucwrx, ArQ pwT ivsrwm poQI, sRI
dmdmI tkswl[
s:- inhclu scu Kudwie eyku; Kudwie bMdw AibnwsI] prmpUjnIk AibnwsI BgqW mhWpurSW
jI dy prmpiv`qR SuB s`cy nwm:-
DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU Bgq sRI kbIr swihb jI DMn hn, rom 2
krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 2. DMn hn DMn hn DMn hn,
prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI iqRlocn swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw
fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 3. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI
byxI swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 4. DMn
hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI rivdws swihb jI DMn hn, rom 2 krky
Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 5. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk
vwihgurU, Bgq sRI nwmdyv swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn
nmskwr bilhwr[ 6. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI DMnw swihb
jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 7. DMn hn DMn hn
DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI sy^ &rId swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink
www.Gursevak.com 30 q`qkrw
bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 8. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU,
Bgq sRI jYdyv swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr
bilhwr[ 9. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq rbwbI mrdwnw swihb jI
DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 10. DMn hn DMn hn
DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI BIKn swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr
sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 11. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU,
Bgq sRI sYn swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr
bilhwr[ 12. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI pIpw swihb jI DMn
hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 13. DMn hn DMn hn DMn
hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI sDnw swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw
fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 14. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq
sRI rwmwnMd swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[
15. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI prmwnMd swihb jI DMn hn,
rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 16. DMn hn DMn hn DMn hn,
prmpUjnIk vwihgurU, Bgq sRI sUrdws swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw
fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 17. DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, Bgq
suMdr swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ 18.
DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk vwihgurU, rwgI s`qw qy blvMf swihb jI DMn hn, rom 2
krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[ DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk
vwihgurU, Bgq B`t kl, klshwr, tlX, jwlp, jlX, kIrq, slX, BlX, nlX, iBKw,
jln, dws, gXMd, syvk, mQurw, blX, hirbMs, gurU js gwaux vwly sqwrW B`t swihb jIE!
DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq bMdn nmskwr bilhwr[
h:- prmpUjnIk vwihgurU srUp Bgq sRI kbIr swihb jI dw js, pUrn vwihgurU jI hr smyN
kr rhy hn:- hn@yry’c, AkwS’c, sMGxy Axigxq qwry idsdy hn[ XQw:- Eie ju dIsih;
AMbir qwry] prmpUjnIk s`cy inrml inrvYr Bgq jI ny, Apxy inrgun srUp’coN, AnMq
suMdr sohxy AMbr, qwry mMfl Aks- mwqR hI pRgt kIqy hn, ien@W AnykW hI qwry mMflW dy
Aks, AnMq smuMdRW dirAwvW cSimAW s`qrMgIAW pINGW hIry jvwhrwqW, SISy qRyl vrKw dIAW
bUMdW’qy pY rhy hn, Awpxy pwk inrgun srUp jI’coN ien@W ƒ hr smyN pRkwSx vwly BI pUrn
Bgq jI Awp hI hn[ smUh suMdr sohxy qwry mMflW AMbrW Aqy ijn@W’qy qwry mMflW dy Aks pY
rhy hn, aun@W Aqy pY rhy Aks smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI’c vs ky,
ies ƒ Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, ijmI jmwn ky ibKY; sm`sq eyk
joq hY] n Gwt hY. n bwF hY; n Gwt bwF hoq hY] inrgun bRhm jI, Apuny jn kau; swis
www.Gursevak.com 31 q`qkrw
swis smwry] nwnk Eie; prmysur ky ipAwry] Anuswr pUrn Bgq jI ƒ hr smyN jpdy hn,
DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI kbIr swihb jI DMn hn[
Awp jI ƒ jpxy krky jm nhIN mwrdy[ XQw:- ijnI. quDno DMnu kihAw; iqn.jmu nyiV n
AwieAw]) jy ko jIau khY En@w kau; jm kI qlb n hoeI] QoV@y ijhy pwxI’c, ikqny qupky huMdy
hn, kotwn koit bRhmMfW dy kotwin koit smuMdRW ndIAW dirAwvW n`dW’c, kRoVW qr@W dw pwxI
hY[ XQw:- keI koit; pvx pwxI bYsMqr]) Aink pvn pwvk Aru nIr] kotwin koit qr@W dy
pwxI dy qupikAW smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI’c vs ky, ies ƒ Awpxy
Awsry itkw ky, ies Awpxy srgun jI smyq, siq sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS
sihq, vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI pUrn Bgq
jI ƒ hr smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI
kbIr swihb jI DMn hn[ krqw purK prmpUjnIk sRI kbIr swihb jI ny, Awpny prm pwk
inrgun srUp jI’coN, hukmI; shjy isRsit aupweI] Anuswr sihjy hI, Aink pvn pwvk Aru
nIr]) keI koit; pvx pwxI bYsMqr] Anuswr kotwn koit qr@W dI AgnI rcI hY, Awp jI dy
inrgun srUp jI AgnI dy pRkwSk Awsrw, ies ’c vs rhy hn[ jdoN cwhux ies ƒ smwpq
kr lYNdy hn[ XQw:- Bxiq nwnku. jb Kyl auJwrY; qb eykY eykMkwrw] kotwin koit AgnIAW
sihq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp jI’c vs ky, ies ƒ Awpxy Awsry itkwA
ky, Awpxy ies srgun srUp jI smyq, siq sMqoK SuB guxW dy Anq klwvwn qyz pRkwS sihq,
prmpUjnIk vwihgurU, rUpu n ryK. n rMgu ikCu; iqRhu gux qy. pRB iBMn] inrgun bRhm jI, pUrn
Bgq jI ƒ hr smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI
Bgiq sRI kbIr swihb jI DMn hn[ swihbu myrw nIq nvw; sdw sdw dwqwru] prmpUjnIk DMn
SRomxI Bgiq sRI kbIr swihb jI dy ielwhI s`cy hukm nwl, AsMK suMdr AMbrW ’c, AsMK hI
suMdr sohxy cMdRmyN hux cV@y hoey hn[ XQw:- keI koit; ssIAr sUr nK´qR] Awp jI Apny
inrgun pRkwS duAwrw, AnMq cMdRimAW ƒ hr smyN pRkwS rhy hn[ XQw:- koit cMdRmy; krih
crwk] aun@W dw Aks hIry jvwhrwqW, lwlW’qy pY irhw hY[ aun@W suMdr AMbrW cMdRimAW,
cMdRimAW dy pY rhy hIry jvwhrwqW’qy Aks Aqy aun@W jvwhrwqW smyq kRoVW bRhmMfW dy pswry
Awpxy srgun srUp jI’c vs ky, ies ƒ Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq,
iJlimil iJlkY; cMdu n qwrw] sUrj ikrix n ibjuil gYxwrw] AkQI kQau. ichnu nhI koeI;
pUir rihAw min Bwiedw] vwihgurU ivsmwd inrgun bRhm jI, Awpxy inrml srgun srUp
pUrn Bgq jI nUM, hr smyN jpdy hn, DMn hn DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy vwihgurU,
SRomxI Bgiq sRI kbIr swihb jI DMn hn[ prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI kbIr
swihb jI ny, Awpxy Anqklwvwn inrgun srUp jI duAwrw, AsMK AMbr.AsMK DrqIAW ibnw
QMm@W qoN, itkwey hoey hn[ isMD prbq mydnI; ibnu QMm@w ggin rhwieAw] ien@W AMbrW,
www.Gursevak.com 32 q`qkrw
DrqIAW dy iknky 2 smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies ƒ Awpxy
Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, AMqrjwmI; so pRBu pUrw]) qum pUrn. pUir rhy
sMpUrn; hm BI sMig AGwey] vwihgurU ivsmwd hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr
pRkwSk inrgun bRhm jI, Awpxy srgun srUp prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI
kbIr swihb jI dw prmpiv`qR suMdr au~jl jwp hr smyN kr rhy hn[ XQw:- niKAqR
ssIAr sUr iDAwvih; bsuD ggnw gwvey]) ismrY; DrqI Aru Awkwsw] ismrih; cMd sUrj
guxqwsw] prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI kbIr swihb jI ny, Awpxy inrgun
srUp’coN, kotwn koit bRhmMf DrqIAW swj ky, Awpxy inrgun srUp’c itkwA ky r`Ky hn[
kotwn koit DrqIAW’qy hrI BrI bnwspqI pYdw kIqI hY[ sUrbIr. bcn ky blI] prmpUjnIk
s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI kbIr swihb jI, Awpxy inrgun srUp jI duAwrw, Pu`lW’c
sugMDI, &LW’c rs, hux Br rhy hn[ smUh bnwspqIAW dy hry Bry ibR`CW Pu`lW sugMDIAW
p`iqAW tihxIAW mu`FW smyq, koit bRhmMf dy pswry, Awpxy srgun srUp’c vs ky, ies ƒ
Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, Awid jugwdI; Apr Apwry] Awid
inrMjn; Ksm hmwry] hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr pRkwSk inrgun bRhm jI, hr
smyN jp rhy hn, Awpxy s`c srgun srUp DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU prmpUjnIk s`cy
vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI kbIr swihb jI DMn hn, vwihgurU] ijqnI vwihgurU jI ny jxweI
hY, iqqnI khI hY, jo AxjwxI rcnw DMn DMn prmpUjnIk s`cy vwihgurU, SRomxI Bgiq sRI
kbIr swihb jI DMn hn jp rhI hY, auh igxI nhIN jWdI[ XQw:- jyqI pRBU jnweI; rsnw
qyq BnI] Anjwnq jo syvY; qyqI. nh jwie gnI]) dyiKAw; iqhUM lok kw pIau] Acrju
BieAw; jIv qy sIau] pUrn Agm AgwD js jwp AsqoqR sMpUrnM[
Bwrq dy mhW pRis`D Bgq, A`lw pwk jI dy srgux srUp sRI kbIr swihb jI, jyT sudI 15.
sMmq 1455 ƒ pRgty[ pRmpUjnIk ipqw AlI (nIrU) jI, nyk swaU mwqw nImw jI ny, Kudw jI
v`loN pRwpq hoey, AvqwrI spuqR mMnky pwLy[ sRI kbIr swihb jI nwauN r`iKAw, ieslwmI
isKÎw id`qI[ pr kbIr jI dw Jukwau ihMdUmq v`l sI[ Xuvw AvsQw hox pur Awp jI dI SuB
SwdI loeI jI nwl hoeI, ijnw qoN sRI kmwlw, kmwlI jI aupjy[ Awp jI ny rwmwnMd jI qoN
rwm nwm dw aupdyS lY ky vYSnv mq Dwrx kIqw[ kwSI ivdÍwnW dw AsQwn hox krky kbIr
jI ƒ mq mqWqrW dy inXm jwxn Aqy crcw krn dw cMgw mOkw imilAw Aqy qIKx bu`iD hox
krky eyh KMfn mMfn c vfy inpuMn ho gey[ bhuq icr pUrn gÎwnIAW dI sqsMgiq krky Awp
jI, bRhm igAwnI sgl kI rInw] pUrn bRhm igAwnI mMny pUjy gey[ Awp jI dI suB susMgiq
qoN nON kRoV pRymI qry[
www.Gursevak.com 33 q`qkrw
zwlm iskMdr lodI sMmq 1547 c jd bnwrs AwieAw, qd kbIr jI ƒ mqWD muslmwnW dI
ikRpw krky bhuq klyS kSt phuicAw, ijs dw ijkr kbIr jI ny Awpxy Sbd c kIqw hY-
“Bujw bWiD iBlw kir fwirE.” (gONf) pr AMq ƒ ienHW dI bzurgI dw Asr bwdSwh dy ic`q
au~pr hoieAw[
Awp jI eyh bcn is`D krn leI ik kwSI mrn qoN mukiq Aqy mghr mrn qoN Apgiq nhIN
huMdI, dyhWq qoN kuC kwl pihlW mghr (jo gorKpur qoN p`Cm vl 15. mIl pur hY) jw rhy,
Aqy sMmq 1575 iv`c nwSvwn sMswr qoN AMqriDAwn hoey[ kwSI c kbIr jI dw AsQwn
“kbIr cOrw” pRis`D hY, Aqy lihr qlwau qy BI Awp dw mMidr hY[ Awp jI dI bwxI dw sMgRh
jo Drm dws Aqy sUrq gopwl Awid cyilAW ny kIqw hY, aus dw nwauN “kbIrbIjk” hY[
irAwsq rIvw iv`c kbIrbIjk Drm dws jI dw iliKAw hoieAw sMmq 1521 dw d`isAw jWdw
hY[ (kbIr)vfy bzurg krqwr, vwihgurU, “hkw kbIr krIm qUM.”
{vwhu vwhu scy pwiqswh; qU scI nweI]) Bin mQurw. kCu Bydu nhI; guru Arjunu.
prqK´ hir] prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU Arjndyv siqgurU gRMQ swihb jI, Awpxy
sRb ivAwpI ivsmwd Ajpw jwp S`uD inrgun srUp jI duAwrw, AnMq cMdRimAW qwirAW
AgnIAW ititAwixAW sUrjW ibjlIAW bRhmMfW AvqwrW sMqW BgqW KwxIAW bwxIAW nUM, hux
pRkwS rhy hn[ siq sMqoK dieAw Drm inmRqw. sihnSIlqw gRIbI pRym ivrwg, iqAwg,
inrAiBmwnqw iKmw DIrj inrvYrqw inrlypqw Awid, sRb ivAwpI ivsmwd, AnMq SuB guxW
dIAW,AnMq klW sihq, ie`k rs b`JvyN AsMK pRkwS hI pRkwS, ivsmwd nUr hI nUr nUro nUr,
Ajpw jwp gursbd rUp gurU jI, swfy AMdr bwhr, hr smyN ivAwpk BrpUr ivsmwd Ajpw
jwp kr rhy, vwihgurU gurU jI hn, AYsy vwihgurU jI pUrn Bgiq sRI kbIr swihb jI dy rom 2
’c, Awp vs rhy hn, Ajpw jwp b^S rhy hn, AMdr bwhr Awpxy inrgun srUp dI
swiKAwqqw dy rhy hn[ AMdr bwhr AsMK srUp Dwr ky, Aink rUp iKn mwih; kudriq
Dwrdw] drSn b^S rhy hn, AYsI ivsmwdqweI ’c, ibsm ibsmY ibsm BeI] gurbwxI jI
aucwr rhy hn:-
1:- slok Bgq kbIr jIau ky; <> siqgur pRswid] DMn hn DMn hn DMn hn,
prmpUjnIk vwihgurU Bgq sRI kbIr swihb jI DMn hn, rom 2 krky Aink bwr sdw fMfauq
bMdn nmskwr bilhwr[ sRI rwmsr swihb jI ivKy, prmpUjnIk vwihgurU mh`ly pMjvyN jI ny,
pUrn ipAwr Adb siqkwr sihq, sRb ivAwpI mhW ivsmwd mhwn ikRpw krky, vwihgurU
srUp pUrn Bgq sRI kbIr swihb jI ƒ pRgt krky, ipAwry Bgq jI dI Amolk rsnw, rom
www.Gursevak.com 34 q`qkrw
2 ’c vs ky, gurbwxI jI aucrvwey, gurmuiK BweI gurdws swihb jI ny, Awid AMg 1364 qoN
1377 q`k 243 slok ilKy[ Apxy idl jwn ipAwry jI nMU, ieh s`cI pwiqswhI b^SI[
XQw:- pwiqswhI. Bgq jnw kau idqIAnu; isir Cqu scw hir bxwie]
(slok)dohry nyVy kivqw pd CMd hn, ijn@W ’c, (s+lok) (s)suAY Awpxy Awp (lok)pRkwS
srUp pUrn bRhm jI dI Agm Apwr ibAMq bysumwr, AMq n pwrwvwr, s`cI rs iBMnI
(slok)pRsMsw hI pRsMsw hY, slok gw ky, pUrn bRhmwnMd rs dI ivsmwdqweI sihq, suMdr
vwihgurUjI dy prmpiv`qR drSnW dw rMg mwxIdw hY[ XQw:- jo suKu drsnu pyKqy ipAwry;muK
qy.khxu n jwie] swcI pRIiq.n quteI ipAwry; jugu jugu rhI smwie]) drsnu pyKq; Bey
punIqw] sgl auDwry; BweI mIqw]
<>siqgur pRswid] prmpUjnIk (<> )ie`k pRkwS srUp, srb klw BrpUr pRB; inrgun
vwihgurU inrMkwr jI dy srgun srUp,siqgurU mh`lw pMjvW pUrn bRhmjI,Awp au~bldI dyZ’c
bYT rhy hn[ Awp jI ƒ (pRswid)ikRpw hI ikRpw Bwv sRb ivAwpI mhW ivsmwd Agm Apwr
ikRpw srUp, <> vwihgurU jI,Ajpw jwp kridAW AMdr bwhr swiKAwq ho rhy hn[ XQw:-
jl Ql mwhy; Awpih Awp] AwpY jphu; Awpnw jwpu]) jh; iJilimilkwru idsMqw] qh;
Anhd sbd bjMqw] gurUpRmysrjI Awpxy prmpUjnIk gurdyvjI dw Awid’c, mhW ivsmwd
rMglw AnMdI mMgl js krdy hn[ prmpUjnIk (<> ) ie`k AdÍYq rUp EAMkwr sRb
pRkwSk,vwihgurU bRhm inrgun inrMkwr jI dy srgun srUp dsW hI pwiqSwhW dI jwgdI ie`k
joiq, gurqw ibrwjmwn (siqgur)DMn sRI gurU gRMQ swihbjI, ieMidRAW dy (pR+swid)
(swid)suAwd qoN (pR)pry Bwv rihq, inry (pRswid)AnMd hI AnMd srUp, Agm Apwr inry
(pRswid)ikRpw hI ikRpw pRkwS srUp hn[ jo hr vyly A`g dy smuMdR sMswr ’qy,ikRpw hI ikRpw
krdy hn,hr smyN sMswr’c l`gI A`g nUM, swc nwm kI AMimRq vrKw] krky,buJwauNdy rihMdy
hn[ hMkwrI ivkwrI mMd krmI gLy sVy dwsn dws jYsy, koV@I jIv’qy BI ikRpw krky,aus ƒ
gurbwxI jI b^S ky,inhwl krdy rihMdy hn[ gurU pRmysr jI, sdw sdw;iehu BUlnhwru] jIv ƒ
b^Sx l`igAW,ies dy AOgux dI vIcwr nhIN krdy,J`t hI b^S lYNdy hn[ XQw:- guxu Avguxu
myrw.ikCu n bIcwirAw; bKis lIAw. iKn mwhI] AwpxI Agm Apwr ikRpw duAwrw,hr irdy
hr Gr,AnMq bRhmMf dy swry pswry ƒ s`cKMf bxwauNdy hn[ (siqgur)sB qy vfw siqguru
nwnku; Anuswr (gur)v`fy (gur)pUjnIk (siq)s`cy (gur)inry pRkwS hI pRkwS (<> )dYÍq
rihq,ie`k vwihgurUjI,gurqw ibrwjmwn s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihbjI dI mhW ivsmwd
Agm Apwr s`cI (pRswid)ikRpw nwl pRwpq huMdy hn[ prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ
swihbjI ’c <> siqgur pRswid]525 vwr AwauNdy hn[ {sRI dmdmI tkswl Anuswr,
<> jI dw S`uD aucwrn ie`k EAMkwr, bwr 2 pV@ ky SuD pkwau[ hornW ƒ Awpxy mgr bwr
2 khw ky,S`uD aucwrn pkvwau jI[}
www.Gursevak.com 35 q`qkrw
kbIr. myrI ismrnI; rsnw aUpir rwmu]) {108 mxky dI mwLw dy hr mxky ’qy ie`k
vwr mUl mMqR dw pwT krnw,ieh ie`k k`cI mwLw hY[ 108 k`cI mwLw dI ie`k p`kI mwLw
hY,Bwv hr mxky ’qy 108 vwr mUl mMqR dw pwT krnw, 11664 vwr ho igAw jI} mwLw nwL
jy Bjn krnw hovy qW bhuq hI v`fI shwieqw hY[ mwLw dw Awsrw ho jWdw hY,ijvyN hux mUl mMqR
swihb jI dIAW pMj p`kIAW mwLw PyrnIAW hn[ gurU swihb jI dI sRb ivAwpI mhW ivsmwd
ikRpw nwl byAMq pRymI hr smyN mwLw Pyrdy rihMdy hn[ jy koeI Blw inSkpt mhWpurS Awp
gurU bxn dI jW mwieAw dI ie`Cw n r`Kdw hovy[ pRymI SrDwlUAW ƒ mwLW dy ky smW lw dyvy,
BweI! FweI GMty in`q jwp krnw bhuq zrUrI hY[ mwLw nwl, GVI dyK ky jwp kr ilAw kro,
qW bhuq hI cMgI g`l hY, bhuq swry jIv ieauN Bjn ’c l`g skdy hn[ Bjn tweIm vMf ky BI
idqw jw skdw hY[}
{mwlw bwnW poly- mwQy iqlku; hiQ mwlw bwnW] logn; rwmu iKlaun@W jwnW]1]) kbIr. jpnI
kwT kI; ikAw idKlwvih loie] Anuswr,bhuq swry dMBI ByKI au~qoN pKMfI Bgq bx ky,AwpxI
pRBqw pUjw mwx vifAweI, Dn pdwrQ pRwpqI leI,BoLy lokW nwl bVw hI CL krdy, aun@W ƒ
Awpxw ieh kumMqR idMdy:- kMnWvwtI kurrU,qUM myrw cylw qy mY qyrw gurrU[ Awpxy v`loN mwLw dy
ky,aus ƒ Awpxw cylw bxwauNdy hn,“jy AsIN sO cylw bxw ilAw,qW swnUM Dn pdwrQ dyvygw”[
pUrn Bgq sRI kbIr swihb jI ivsmwd rMg, Ajpw jwp pUrn pRmwqmw jI ’c lIx, A&ur
smwDI ’c bYTy hn[ Awp jI dy prmpiv`qR s`cy crn- kmlW ’c Aw ky,iksy pKMfI ny bVy CL
nwl ikhw, “qusIN iksy qoN mwLw BI leI hY?” ikhw “nhIN jI”[ “qusIN myry koloN mwLw lY
lvo,quhwfy koloN Bjn BI bhuqo bhuqw hovygw,qusIN myry cyly bx jwau[ ” pKMfI qoN sux ky, sRI
kbIr swihb jI dy AMdr goivMd jI g`j ky ieh AMimRq gurbwxI jI boly:-
(rsnW) kbIr. myrI ismrnI; rsnw aUpir rwmu] Awid jugwdI sgl Bgq; qw ko suKu
ibsRwmu]1]1:- prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb
klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI, SRomxI
Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- hy BweI! (myrI)dwsn dws dI, sRb ivAwpI mhW
ivsmwd (ismrnI)mwLw ieho hI hY,jo rom 2 dIAW (rsnw)zbwnW aUpir, (rwmu)koit bRhmMf ’c
ivAwpk,sB dy mwqw ipqw rwmu jI Aqy (Awid)jgq dy ArMB qoN (jugwdI)ju`gW AwidkW dy
(sgl)swry Bgq, DR¨ pRihlwd Awid vs rhy hn[ (qw)iqn@W ipAwry rwm jI, ipAwry BgqW
(ko)nUM cyqy krn nwl, dwsn dws dw mhW ivsmwd suKu ’c, (ibsRwmu)itkwA huMdw hY[ XQw:-
soriT mhlw 5] hm sMqn kI rynu ipAwry; hm sMqn kI srxw] sMq hmwrI Et sqwxI; sMq
hmwrw ghxw]1] hm; sMqn isau bix AweI] pUrib iliKAw pweI] iehu mnu qyrw BweI]
rhwau] sMqn isau.myrI lyvw dyvI; sMqn isau ibauhwrw] sMqn isau.hm lwhw KwitAw; hir
Bgiq Bry BMfwrw]2] sMqn mokau pUMjI saupI; qau auqirAw mn kw DoKw] Drmrwie Ab khw
www.Gursevak.com 36 q`qkrw
krYgo; jau PwitE.sglo lyKw]3] mhw Anµd Bey suKu pwieAw; sMqn kY prswdy] khu
nwnk.hir isau mnu mwinAw; rMig rqy ibsmwdy]4]8]19]
sRb ivAwpI mhW ivsmwd gurmuiK snmuiK AvsQw ’c, ismrn kr rhy hn:- gurmuiK; roim
roim hir iDAwvY]) ijhvw eyk. hoie lK kotI; lK kotI koit iDAwvYgo]) iek dU jIBO lK
hoih; lK hovih lK vIs] lKu lKu gyVw AwKIAih; eyku nwmu jgdIs] eyqu rwih piq
pvVIAw; cVIAY hoie iekIs] Anuswr ie`k zbwn qoN l`KW zbwnW, l`KW qoN AgWh l`KW, ieauN
byAMq AsMK ArbW ^rbW ho jWdIAW hn[ sRI kbIr swihb jI jdoN AsMK rsnw nwl, sRb
ivAwpI rwm ismrn ’c lIx ivsmwd ho jWdy, rom 2 vwihgurU 3 jpdy, qW drSk pRymIN mhW
mhW ivsmwd inhwl huMdy[ XQw:- swD kY sMig; nhI kCu Gwl] drsnu Bytq; hoq inhwl] sB
dIAW ilvW l`g jWdIAW, rom 2 qoN jwp hox l`g jWdw[ sRI kbIr swihb jI kihMdy, BweI
dwsn dws ’qy gurU swihb dI mhW mhW ivsmwd ikRpw hoeI hY[ vwihgurU jI dI ikRpw nwl,
dwsn dws dIAW roim 2 dIAW zbwnW au~pr, vwihgurU jI Aqy gurmuiK Bgq jI vsdy hn, bVy
aumwh auqswh nwl vwihgurU jI Awpnw jwp Awp krdy hn[ XQw:- Ajpw jp hYN]) Ajpw
jwpu. n vIsrY; Awid jugwid smwie]) AwpY jphu; Awpnw jwpu]) dwsn dws dI iehI sRb
ivAwpI mhW ivsmwd bhuq v`fI ismrnI hY,ijvyN mh`lw pMjvW jI, shI s`cI mwLw &urmw rhy
hn:- Awsw mhlw 5] hir hir AKr duie; ieh mwlw] jpq jpq; Bey dIn dieAwlw]1]
krau bynqI; siqgur ApunI] kir ikrpw rwKhu srxweI; mokau dyhu hry hir jpnI]1]
rhwau] hir mwlw; aur AMqir DwrY] jnm mrx kw; dUKu invwrY]2] ihrdY smwlY; muiK hir
hir bolY] so jnu ieq auq; kqih n folY]3] khu nwnk; jo rwcY nwie] hir mwlw; qw kY sMig
jwie]
kbIr. myrI ismrnI; rsnw aUpir rwmu] Awid jugwdI sgl Bgq; qw ko suKu
ibsRwmu]1]2:- pyRmIAW ikhw,“jI koeI hor BI ieauN jpdw hY? Bgq sMig; pRBu gosit krq]
Anuswr Akwl purK jI,sRI kbIr swihb jI nwl, ipAwrI crcw krdy hn[ rwmu jI srgun
Avqwr Dwr ky,Awp jI ƒ suMdr drSn b^S ky &urmwauNdy hn:- hy pUrn Bgq sRI kbIr
swihb jI! (Awid)jgq dy ArMB qoN (jugwdI)ju`gW AwidkW dy, (sgl)swry Bgq, (myrI)dwsn
dws dI rsnw aUpir vsdy hn ieho hI dwsn dws dI ismrnI hY, (qw)iqn@W (ko)nUM cyqy krn
nwl, dwsn dws dw,mhW ivsmwd AnMd suKu ’c, (ibsRwmu)itkwA huMdw hY[ ikauNik vwihgurU jI
BgqW dy mwqw ipqw srUp hn:- Bgq jnW; hir mW ipau bytw[) hir jI mwqw. hir jI ipqw;
hir jIau pRiqpwlk] hn[ ijvyN mwqw ipqw b`cy ƒ cyqy krdy hn,ieauN vwihgurU jI. Awpxy
ipAwry BgqW ƒ rom 2 dy ipAwr nwl,hr smyN cyqy krdy hn[ XQw:- myry rwm.hir jn kY;
hau bil jweI] kysw kw kir cvru Fulwvw; crx DUiV muiK lweI])ismrn qy lwgy; ijn Awip
dieAwlw] nwnk jn kI; mMgY rvwlw]) thl krau qyry dws kI; pg Jwrau bwl] msqku
www.Gursevak.com 37 q`qkrw
Apnw Byt dyau; gun sunau rswl]) kysw kw kir bIjnw; sMq cMauru Fulwvau] sIsu inhwrau;
crx qil DUir muiK lwvau]) AYsI ikrpw; moih krhu] sMqh crx hmwro mwQw; nYn drsu.qin
DUir prhu]1]) jnu rwqw; hir nwm kI syvw] nwnk pUjY; hir hir dyvw]6]) Bgq qyry siB
pRwxpiq pRIqm; qUM Bgqn kw ipAwrw]) sPlu jnmu. hir jn kw aupijAw; ijin. kIno sauqu
ibDwqw]) Apuny jn kau; swis swis smwry] nwnk Eie; prmysur ky ipAwry]) so syvku;
ijsu ikrpw krI] inmK inmK jip; nwnk hrI] hrI jI Awpxy syvk ƒ inmK 2 jpdy
hn,bVw hI gMBIr Bwv ieh hY ik AsIN siqgurU mhwrwj swihb jI ƒ pUrn ipAwr Adb
siqkwr nwl cyqy krIey,ikauN jo mhwrwj swihb s`cy pwiqSwh swnUM hr vyly cyqy krdy hn[
XQw:- pRB kau jnu AMqir ird locY; pRB jn ky sws inhwry] mhwrwj swihb jI dyKdy hn ik
myry jn ƒ koeI swh AOKw qW nhIN AwauNdw,ies leI hI, sMqn duK pwey qy; duKI] suK pwey
swDn ky; suKI]
kbIr. myrI ismrnI; rsnw aUpir rwmu] jugwdI sgl Bgq; qw ko suKu ibsRwmu]1]
3:- pRymIAW ny pRym bynqI kIqI, hy vwihgurU srUp sRI kbIr swihb jIE! Awp jI bhuq
inrml, pivqR pivqR; pivqR punIq] prm au~cI su`cI gurbwxI aucwr rhy hoN[ kbIr. myrI
ismrnI; rsnw aUpir rwmu] ieh qW bhuq au~cI AvsQw bwry, Awp jI ny &urmwieAw hY ik
dwsn dws dIAW rom 2 dIAW rsnW au~pr rwm jI vsdy hn[ rom 2 krky vwihgurU dw jwp
krnw, Awp jI dI sRb ivAwpI ismrnI hY, ijs ’c inrXqn hI Ajpw jwp huMdw hY[ Anhd
Dun Ku`l@ jWdI hY[ ies aUc pd dI pRwpqI ikvyN huMdI hY?sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:-
“hy rwm ipAwry jIE! Awpxy Awp ƒ hr vyly icKw ’qy ipAw smJy,sdw leI ijauNdw hI
mry,suAws 2 ismrn kry, qW mhwrwj AvsQw b^Sdy hn”[ “hW jI! ies qr@W dy gurmuiK
jIvq imRqk ikMny ku hn? qW Awp jI &urmwauNdy hn:- pUrn mhWpurS jI dI ieho hI mhW 2
ivsmwd v`fI vifAweI hY, jdoN koeI bcn krdw hY[ kbIr swihb jI ƒ AsMK guxW dy pRkwS
srUp AMdr bwhr BrpUr inrgun bRhm jI dw AYsw pRBwv hr vyly pYNdw hY ik aus vyly gurbwxI
jI s&urn ho jWdy:-
Awid jugwdI sgl Bgq; qw ko suKu ibsRwmu]1]3:- (Awid)mu`F qoN hI (jugwdI)j`ugW
AwidkW sqju`g qRyqw duAwpr kLju`g dy,jo (sgl)swry, inrol inSkpt Bgq jI hoey hn,
(qw)iqn@W ipAwirAW (ko)nUM suKu srUp bRhm ’c (ibsRwmu)itkwA hoieAw hY]1] aun@W ny ies
gurmuiK AvsQw ’c Ajpw jwp kIqw hY, ijvyN siqju`g ’c DR¨ Bgq pRhlwd Bgq hoey hn,
Awid ’c bRhmw jI hoey hn[ iesy qr@W klju`g ’c suAmI rwmwnMd jI, Bgq sDnw jI, Bgq
pIpw jI, byxI jI, Bgq rivdws swihb jI byAMq mhWpurS hoey hn[ BoLy lokW ƒ cyly bxwaux
dI bjwey, inrol inSkpt ho ky,siqgurU pRmwqmw jI dI bMdgI kro, ijs krky insqwrw hovy[
XQw:- siqguru boihQu. Awid jugwdI; rwm nwim insqwrw hy]) hir hir AKr duie; ieh
www.Gursevak.com 38 q`qkrw
mwlw] jpq jpq; Bey dIn dieAwlw] Anuswr AsMK jIBW roim roim nwl vwihgurU 3 jp rhy
hn, ieho hI Awp jI dI mwLw hY[ vwihgurU jI AsMK rsnw ’qy vs ky, Awpxw jwp Awp hI
krdy hn[ bRhm srUp SRI kbIr swihb jI ny roim 2 krky ismrn dI AiDk mhwnqw khI,
scu khY. qw Coho AwvY; AMqir bhuqw rohw]) nwmu sunq; jnu ibCUA fswnw] Anuswr dMBI pKMfI
sV bL igAw, qrk nwl ikhw, “qUM julwhw hI irhw”, kbIr swihb jI hr vyly vwihgurU
bRhm ’c lIx hn, inrgun dI swiKAwqqw hY[ vwihgurU jI srgun srUp Dwr ky AMdr bwhr
hr vyly drSn idMdy hn[ XQw:- pwCY lwgo. hir iPrY; khq kbIr kbIr] ies leI kbIr
swihb jI ƒ gu`sw nhIN sI AwauNdw, jy koeI qrk dw bcn kihMdw, Awp jI gurbwxI aucwr
idMdy, bhuq v`fI gurmuiK snmuK AvsQw hY, jdoN aus dMBI ny jwiq ’qy qrk kIqI, qdoN ieh
gurbwxI jI aucwry:-
h`snyhwru bolo- kbIr. myrI jwiq kau; sBu ko hsnyhwru] {swKI:- mINh dy idnW ’c,
K`fIAW pwxI nwl Brn qoN, vIh julwhy kMm dI Bwl ’c, bwhr gey, su`kI ndI ’c ryqw pwxI
vWg cmkdw dyK ky, bsqR auqwr ley, h`Q PVky pwr hox l`gy[ dUjy pwsy jw ky,vwrI 2 igxn
l`gy, pr Awpxy Awp ƒ koeI BI n igxy, igxqI ’c 19 hI in`klx[ ie`k fu`ibAw jwx ky,rox
l`gy[ ie`k ijmINdwr ny, rox dw kwrn pu`iCAw, ien@W Awpxy ie`k swQI fu`bx dw kwrn
d`isAw[ j`t ikhw, “jy mYN vIh bMdy pUry kr dyvW, qW kI dyvoNgy? ikhw,“jI AsIN ie`k mhInw
mu&q kMm krWgy”[ ijmINdwr ny, lweIn ’c KVy@ krky, ie`k sotI pihly dI ip`T ’c mwrky
ikhw ie`k, vIhvyN dy mwrky ikhw vIh[ auh bVy hI KuS hoey ik swfy bMdy pUry ho gey hn[ auh
Awpxy kIqy iekrwr Anuswr ijmINdwr nwl c`l pey[ ijmINdwr ny Gr iljw ky, aun@W ƒ Kurpy
dy ky kpwh dI gofI krn leI Byj idqw[ kpwh dy p`qy dyK ky bVy hYrwn hoey[ aus jgHw fIlw
K`bl qy kwhI Awidk Gwh vI KV@w sI[ julwihAW ikhw, “fIlw swfw kbIlw, kwhI swfI
julwhI, K`bl swfw t`br, pr p`iqAW vwlI ikauN AweI? ieh AwK ky Gwh dI bjwey, swrI
kpwh pu`t su`tI[ jdoN ijmINdwr aun@W pws pu`jw qW ieh kOqk dyK ky, bVw hYrwn ho ky gu`sy nwl
pu`Cx l`gw, “Eie pwZlo, ieh kI kIqw? qW aun@W ieho hI au~qR idqw, “kwhI swfI julwhI,
K`bl swfw t`br, fIlw swfw kbIlw, pr ieh p`iqAW vwlI ikauN AweI? ijmINdwr sbr qy
gu`sy dw Gu`t Br ky cu`p kr irhw[ dUjy idn aus ny bwLx ilAwaux leI, ie`k g`fw idqw[
swry g`fy ’c bYT gey[ rsqy ’c g`fw cIN cIN krn l`gw, Du`p nwl ik`l p`qIAW q`qy ho gey[
aun@W ivcwr kIqI ik g`fy ƒ bu^wr ho igAw hY[ ies krky ivcwrw roNdw hY[ QoV@I dUr jw ky cIN
cIN dI Avwz bMd ho geI qW aun@W smiJAw hux g`fw mr igAw hY[ ieh ivcwr ky aun@W bwlx
iek`Tw krky, aus g`fy au~pr pw ky, A`g lw idqI[ jd auh sV ky suAwh ho igAw qW ku`J
icr ip`CoN aus dIAW ik`l p`qIAW k`pVy ’c bMn@ ky j`t dy Gr ƒ roNdy 2 qur pey[ ijmINdwr bUhy
’c KV@w bwlx dI aufIk kr irhw sI[ roNdy AwauNidAW ƒ pu`iCAw,“g`fw ik`Qy hY? ien@W ’coN
www.Gursevak.com 39 q`qkrw
ie`k boilAw,“cODrI jI! kI d`sIey, rsqy ’c jWidAW g`fy ƒ bu^wr ho igAw, ivcwrw QoVw
icr roNdw irhw, Pyr mr igAw, qusIN koeI i&kr n krnw, AsIN aus dw sskwr vI kr idqw
hY[ Pu`l vI cux ilAWdy hn[ Awp jI ny aun@W ƒ gMgw jI ivKy phuMcwx dI Kycl krnI[
qkdIr A`gy qdbIr dw koeI zor nhIN c`ldw[ pMjW dsW rupeIAW dw koeI i^Awl n krnw”[
ieh sux ky j`t ƒ bVw hI gu`sw AwieAw, kihx l`gw, “mMd BwgIE! ies vyly hI myry GroN
in`kl jwau[ mYnUM ieho ijhy gvwr nOkrW dI au~kw hI loV nhIN”[ gRIb julwihAW ƒ ies qr@W
dIAW bnwautI mskrIAW krky sB koeI h`sdw hY[
dUjI swKI:- pTwx nwl nOkr julwhw. aus dy shury Gr igAw[ rwq ƒ mkwn dI C`q au~qy
pwxI iCVk ky, plMG fwh idqw[ m`CrdwnI lw ky mlml dI cwdr pws r`K idqI[ julwhy
leI tu`tI ijhI muM\ dI mMjI pTwn qoN duryfy fwh idqI[ grmI hox kwrn, pTwn ny ies ƒ
p`Kw krn leI pws bulwieAw[ grmI nINd dw sqwieAw, mzbUrn pTwn ƒ p`Kw J`lx l`gw[
pTwn ƒ gwV@I nINd Aw geI[ p`Kw krI jWdw socy- dyKo A`lw qwlw vI bVw fwFw hY, ies ƒ
ikqny suK b^Sy hn, mYN ikqnw gRIb muQwj hW[ XQw:- ieik inhwlI pY svin@; ieik aupir
rhin KVy] kdy ieho ijhw idn myry ’qy vI ^udw jI ilAwauxgy, mYN vI Awpxy shury Gr mkwn
’qy mMjw fwh ky sOvWgw[ Agly cV@dy isAwl mMgxI inkwh mgroN, dUjI vwr cV@dy poh, vhutI
lYx leI shury Gr igAw, in`Gy suAwgq ny, aus pTwn dI Xwd A`gy lY AWdI[ bYTk ’c ies
dw mMjw fwh ky, au~pr rjweI r`K idqI[ kihx l`gw, “mYN bwhr C`q auqy sOxw hY”[ ikhw,
“ie`Qy bVI hI srdI hY, bwhr n sONvo[ julwhy ny hT kIqw, ikhw, “mYN bwhr hI sOxw hY”[
ies dy bhuq kihx ’qy, aun@W ny pwxI iCVk ky, au~pr mMjw fwh idqw ik jdoN TMF l`gU Awpy
hyTW B`jw AwaU[ pr ieh srdI hox dy bwvjUd vI cwdr qwx ky pY igAw[ ies dy swLy ƒ
rjweI kwrx pYNidAW hI nINd Aw geI[ TMF nwl sRIr suMn ho igAw[ TMF nwl mr ho ky cwkU
vWg iek`Tw ho igAw[ ies dI vhutI jgOx AweI, ksI FolkI vWg AwkiVAw q`ikAw, dMdIAW
bwhr inklIAW dyK ky ikhw, “A`lw qwirAw h`sdw hY[ pws jw ky dyiKAw, A``lw koL pu`j cu`kw
hY[ ms^irAW ny bxwautI g`l GVI hY}
h`snyhwru- kbIr. myrI jwiq kau; sBu ko hsnyhwru] bilhwrI. ies jwiq kau; ijh.
jipE isrjnhwru]2]1. prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru
suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr
swihb jI &urmwauNdy hn:- “BwvyN bsqR bunxy, nMgyz Fkxw, smwj dI bhuqI hI cMgI qoN cMgI
syvw hY, pr GtIAw i^Awl dy lok, nIvIN syvw krn vwilAW qoN n&rq krdy hn”
(myrI)dwsn dws dI julwhy jwiq (kau)nUM, sBu (ko)koeI ms^rI iGrxw krky (hsnyhwru)h`sx
vwlw hY[ ies nIvIN jwiq (kau)qoN dwsn dws (bilhwrI)kurbwn jWdw hY[ (ijh)ijs nIvIN
www.Gursevak.com 40 q`qkrw
jwiq ’c pRgt ho ky, dwsn dws ny, koit bRhmMf dy (isrjnhwru)rcnhwr ipAwry vwihgurU jI,
rom 2 dI rsnw nwl lgwqwr ie`k rs (jipE)jpy hn]2]
{sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- Awid scu jugwid scu] hY BI scu nwnk hosI BI
scu] Anqklwvwn ivAwpk bRhm jI ’coN pRgty,pUrn bRhm srUp Bgq swihbwn jI dI Bgq
jwqI hY[ mhw purKw kw bolxw; hovY ikqY prQwie] Anuswr, zwqI n&rq mytx leI ,bVw hI
au~cw sRb ivAwpI mhW ivsmwd rhs isDWq. gUV@IAW rmzW hn[ sRI kbIr swihb jI dy nvyN
purwxy srDwlUAW ’qy, Zlq Asr n hovy, ik Awp jI julwhy hn[ auh sRI kbIr swihb jI ƒ
r`b srUp krky mMnx, aun@W ƒ iekwgRqw mhwrwj swihb jI dI pRwpqI hovy[ prmpUjnIk s`cy
siqgurU swihbwn jI ny sjy dIvwn, gurU jI ky lMgr ’c, rMk ƒ siqsMgq aUc pdvI b^S ky
smwn bYTwieAw hY[ XQw:- rwxw rMk brwbrI; pYrI pvxw jig vrqwieAw] prmpUjnIk
dsvyN pwiqswh jI ny, C`qRI j`t iJaur nweI CINby qrKwx mzhbI is`K cimAwr swrIAW zwqW
ƒ AMimRq Ckw ky, rMgryty gurU ky byty[ bxwey hn, is`KI, zwiq pwiq qoN mukq kIqI hY[
prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI ny julwhy nweI CINby cimAwr j`t muslmwn pMifq zwqW dy,
prmpUjnIk Bgq swihbwn jI dI bwxI ƒ AwpxI prmpiv`qR s`cI gurbwxI jI dI brwbrI
b^SI hY[ 1430 AMg gurbwxI b^S ky, zwqI n&rq mytI hY[ XQw:- sUhI mhlw 4 Gru 6]
<> siqgur pRswid] nIc jwiq. hir jpiqAw; auqm pdvI pwie] pUChu. ibdr dwsI suqY;
iksnu auqirAw Gir ijsu jwie]1] hir kI AkQ kQw, sunhu jn BweI; ijqu shsw dUK BUK
sB lih jwie]1] rhwau] rivdwsu cmwru ausqiq kry; hir kIriq. inmK iek gwie] piqq
jwiq. auqmu BieAw; cwir vrn. pey pig Awie]2] nwmdyA pRIiq lgI hir syqI; loku CIpw
khY bulwie] KqRI bRwhmx ipiT dy Cofy; hir. nwmdyau lIAw muiK lwie]3] ijqny Bgq. hir
syvkw; muiK ATsiT qIrQ. iqn iqlku kFwie] jnu nwnku. iqn kau Anidnu prsy; jy. ik®pw
kry hir rwie]4]1]8]) AgY. jwiq n joru hY; AgY jIau nvy] ijn kI. lyKY piq pvY; cMgy
syeI kyie]) jwiq kw grbu; n krIAhu koeI] bRhmu ibMdy; so bRwhmxu hoeI]1] jwiq kw grbu
n kir; mUrK gvwrw] iesu grb qy; clih bhuqu ivkwrw]1] rhwau] cwry vrn; AwKY sBu
koeI] bRhmu ibMd qy; sB Epiq hoeI]2]) jwiq Ajwiq; jpY jnu koie] jo jwpY; iqs kI giq
hoie]3]) pgIN polw- jwq njwiq dyiK mq Brmhu; suk. jnk pgIN lig iDAwvYgo]) ckR
ichn Aru brn jwiq; Aru pwiq nihn ijh]) qum kq bRwhmx; hm kq sUd] hm kq lohU;
qum kq dUD]3]) jwiq Ajwiq AjonI sMBau; nw iqsu Bwau. n Brmw]) nwir purKu nhI. jwiq
n jnmw; nw ko duKu suKu pwiedw]) jwiq jnmu nh pUCIAY sc Gru lyhu bqwie] sw jwiq sw
piq hY jyhy krm kmwie] Anuswr vwihgurU bRhm jI dI zwiq pwiq kul goq nhIN hY[ zwqI
n&rq vwly, sMq doKIAW ny, jIAW ƒ v`F ky, lhU dIAW ndIAW vgw idqIAW[ bVI v`fI g`l
hY, DMn gurU nwnk swihb s`cy pwiqswh jI snmuK &urmwauNdy hn:- ivic snwqˆØI; syvku hoie]
www.Gursevak.com 41 q`qkrw
nwnk; pxHIAw pihrY soie] hy vwihgurU jI! (snwqˆØI)nIc qoN nIc snwq zwiq ivic Awp jI
dw syvku hovy, dwsn dws dy cmVy dy (pxHIAw)joVy pihny[ snwq zwiq nwl cMfwl BI nhIN
vrqdy[ syvku dI AYfI v`fI mhwnqw khI hY[ bwlmIku supcwro qirE; biDk qry ibcwry])
sYnu nweI buqkwrIAw; Ehu Gir Gir suinAw] ihrdy visAw pwrbRhmu; Bgqw mih
ginAw]3]) Bgqu Bgqu jig vijAw; chuM ckW dy ivic cimrytw[ ijn@W qoN dunIAW n&rq
krdI sI, nIvIN jwq vwilAW ƒ BI Bgq kbIr swihb jI vifAwauNdy hn[ Blw au~cI zwqI
vwilAW dw qW kihxw kI hY? ie`k qW sony dw BWfw hovy, dUjw aus ’c AMimRq pY jwvy, ieh qW
cMgI g`l hY[ nIvIN zwiq vwly ijn@W ny nwm jipAw hY, aun@W dI nIvIN zwiq qoN bilhwr jweIey,
ikauNik auh nwm jp ky pRmwqmw jI dI zwiq BgqW ’c igxy gey[ XQw:- jwiq vrn qy, Bey
AqIqw; mmqw loBu cukwieAw]7] nwim rqy. qIrQ sy inrml; duKu haumY mYlu cukwieAw]
nwnku. iqn ky crn pKwlY; ijnw. gurmuiK swcw BwieAw] so ijhVI aun@W dI nIvIN jwq sI,
aus qoN AqIq ho gey hn[ ijvyN bRhm jI dI koeI jwq nhIN, aun@W ipAwirAW dI BI koeI jwq
nhIN[ so sRI kbIr swihb jI ny kmwl kr idqI hY, ik nIvIN jwq dy pUrn Bgq slwhux Xog
hn,ikauN jo mhwrwj jI dI pRymw- BgqI krdy hn[ nIvIN qoN nIvIN jwiq ’c pYdw ho ky pRymI
jwp krky inhwl hovy, ijvyN Bgq sRI rivdws swihb jI, sRI sYx Bgq jI, sRI DMnw Bgq jI,
bwbw &rId swihb jI, sRI bwlmIk jI[ XQw:- nIc jwiq. hir jpiqAw; auqm pdvI pwie]
ieh qW bhuq v`fI bhwdrI hY, nIvIN jwq ’c pYdw ho ky, mhwrwj swihb jI dw ismrn, jwp
krnw[ nIvIN qoN nIvIN jwq vwlw ismrn vwlw mhWpurS hovy, zwqI n&rq krn dI bjwey,
aun@W dI SuB s`cI syvw SrDw krky, aun@W qoN ismrn vwihgurU jI dI pRwpqI kro jI[ XQw:-
jwiq jnmu. nh pUCIAY; sc Gru. lyhu bqwie]
kbIr. myrI jwiq kau; sBu ko hsnyhwru] bilhwrI ies jwiq kau; ijh jipE
isrjnhwru]2]2:- prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;)
srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- “dwsn dws dI bu`DI, iqAwg vYrwg swDUAW sMqW dI syvw Aqy gurbwxI
aucwrn vwlI hY[ bRhmwkwr b`uDI ’c kyvl gurbwxI hI gurbwxI jI hn, Dn pdwrQ ivkwr
AOguxW dI pkV nhIN[ Dn pdwrQ sRIr krky siqsMgq jI dI syvw krdw hW[ swDUAW ƒ mMjy
’qy pwauNdw hW, prvwr ƒ BuMjy pwauNdw hW[ Awp prvwr smyq dwxy c`b lYNdw hW, swDUAW ƒ
pRCwdy Ckw idMdw hW, gurbwxI aucwrn vwlI (myrI)dwsn dws dI (jwiq)bu`DI (kau)nUM, sBu (ko)
koeI(hsnyhwru) h`sx vwlw hY[ dwsn dws ies (jwiq)bu`DI (kau)qoN (bilhwrI)kurbwn jWdw
hY, (ijh)ijs ny (isrjnhwru)Akwl purK vwihgurU jI (jipE)jpy hn]2] XQw:- kbIr.
myrI buiD kau; jmu. n krY iqskwr] ijin iehu jmUAw isrijAw; su jipAw privdgwr]
XQw:- jy ko nwau ley. bdnwvI; kil ky lKx eyeI] sMswrI DMdy C`f ky ie`k Akwl purK jI
www.Gursevak.com 42 q`qkrw
dy ismrn ’c dwsn dws lIn hY[ XQw:- qnnw bunnw sBu; qijE hY kbIr] hir kw nwmu;
iliK lIE srIr]1] rhwau] jb lgu; qwgw bwhau byhI] qb lgu; ibsrY rwmu snyhI]2]
{Drm- ikRq krnI AqI hI zrUrI hY, pr ijhVy mhWpurS q`q byqy gurmuiK; roim roim hir
iDAwvY] bhuq au~cy hoey hn[ sMswr v`l dyKdy hI nhIN, n koeI g`l suxdy hn, aun@W dw irdw
rom 2 hr vyly jwp krdw hY[ vwihgurU ’c lIx rihMdy hn, aun@W dy pwk drSn krn vwly,
aupdyS suxn kmwaux vwly, AnykW jIv qrdy hn[ sMswr ’qy sdw leI qr rhy hn, ies leI
ieh qW bhuq au~cI styz hY[ Drm- ikRq krky dsvMD dyx dw, gurU swihb jI dw hukm hY,
hwQ pwau kir kwmu sBu; cIqu inrMjn nwil] gurmiq ’c swrIAW g`lW A`vl hn, gurbwxI
pV@n suxn ismrn vwlw pRymI v`D Drm- ikRq praupkwr kry krwvygw[ niSAW iviSAW doSW
AOguxW rogW qoN bicAw rhygw, hornW ƒ bcwvygw[
kbIr.fgmg ikAw krih; khw fulwvih jIau] srb sUK ko nwieko; rwm nwm rsu
pIau]3]{Awp jI ƒ AMdr bwhr inrgun bRhm jI swiKAwq ho rhy hn[ Awp jI ƒ iqRpq
bYiTAW dyK ky, siqsMgI pRymIAW, pRym bynqI kIqI, hy swihb jIE! dwsn dwsW dw mn pdwrQW
ivkwrW mwieAw vwsnw ’c, bhuq hI foldw hY[ XQw:- mnu; itkxu n pwvY rweI]) kbhU
jIAVw.aUiB cVqu hY; kbhU jwie pieAwly] loBI jIAVw. iQru n rhqu hY; cwry kuMfw
Bwly]2]) AMdir mYlu.n auqrY haumY; iPir iPir AwvY jwvY]) mnmuK qy.AB Bgiq n hovis;
haumY pcih idvwny] iehu mnUAw.iKnu aUiB pieAwlI; jb lig.sbd n jwny]3] Awp jI
ikRpw kro jI, AOguxW pwpW ’c mn n foly,ieh sux ky aumwh auqSwh nwl ies slok dw AMimRq
rsiBMnw kIrqn krn l`gy[} vwihgurU bRhm jI dy srgun Avqwr Bgq kbIr swihb jI,
ismrn v`loN fwvWfol mn ƒ auqSwhq kridAW &urmw rhy hn:- hy kbIr! ivSy
vwsnw,pdwrQW v`fy bnx, byAMq jIAW ƒ mwrn &Ukx AOguxW kukrmW iviSAW niSAW’c,
(fgmg)fwvWfol puxw (ikAw)iks leI (krih)krdw hYN? ien@W ’c (jIau)ic`q (khw)ikauN
(fulwvih)fulw irhw hYN? jo rog bMDn klys kSt rUp hn[ vw mn ƒ pRmwrQ dy (mg)rsqy
vloN (fg)ivMgw (ikAw)iks leI (krih)krdw hYN? XQw:- mn ry. Cwfhu Brmu, pRgt hoie
nwchu; ieAw mwieAw ky fWfy] sUru ik snmuK rn qy frpY; sqI ik sWcY BWfy]1] fgmg
Cwif; ry mn baurw] Ab qau jry mry. isiD pweIAY; lIno hwiQ sMDaurw]1]
srb sUK ko nwieko; rwm nwm rsu pIau]3]) kvlw; crn srn hY jw ky] khu jn; kw
nwhI Gr qw ky]3] sBu koaU khY; jwsu kI bwqw] so sMmRQu; inj piq hY dwqw] aun@W dy Gr ’c
ikhVI vsqU nhIN hY? swrI dunIAW ij@n@W dy js dI g`l kr rhI hY[ qum dwqy Twkur
pRiqpwlk; nwiek Ksm hmwry] Anuswr (srb)swry sUK (ko)dy dwqy (nwieko)Ksm mwlk,
srb klw BrpUr pRB; (rwm)ipAwry vwihgurU jI dy mhW ivsmwd nwm rsu AMimRq nUM, siqgurW
dI ikRpw nwl (pIau)pIxw kr, hy mn!]3] XQw:- pI AMimRq; sMqn pRswid] mhW ivsmwd
www.Gursevak.com 43 q`qkrw
Amolk pRym bynqI:- pMjW ipAwirAW duAwrw,sMpUrn pMj bwxIAW pV@ ky iqAwr kIqw,KMfy bwty
dw AMimRq Ck ky, siqsMgq jI dI crn- DUV bx ky, gursMgq jI ’c sdw rihMidAW, cwA
nwl syvw kridAW, gursbd kQw kIrqn ismrn krn qoN, prmpUjnIk siqgurU gRMQ swihb
jI Awpxy pRymI syvk jI dy idl idmwZ’c hr smyN gurbwxI Byjdy rihMdy hn[ idl coN mUMh ’c
AMimRq hr smyN Byjdy rihMdy hn[ AYsw mhW ivsmwd AMimRq rs pIxw kr[ XQw:- AMqir
KUhtw.AMimRiq BirAw; sbdy.kwiF pIAY pinhwrI]) ibKY bnu PIkw, iqAwig rI sKIey; nwmu
mhw rsu pIE] ibnu rs cwKy.buif geI sglI; suKI.n hovq jIE]) bwrMbwr bwr; pRBu jpIAY]
pI AMimRqu; iehu mnu qnu DRpIAY]) myry mn; nwmu AMimRqu pIau] Awn swd ibswir hoCy; Amru
jugu jugu jIau]1]) swih swih quJu sMmlw; kdy n ivswryau] ijau ijau swhbu min vsY; gurmuiK
AMimRqu pyau]) mn myry; siqgur kY BwxY clu] inj Gir vsih. AMimRqu pIvih; qw suK lhih
mhlu]1]) hir hir AMimRqu, hir min BwvY; imil siqgur. AMimRqu pIjY jIau]2]
kbIr. kMcn ky kuMfl bny; aUpir lwl jVwau] dIsih. dwDy kwn ijau; ijn min. nwhI
nwau]4] sony dy kuMfl pw ky, koeI hMkwrI nMU, hMkwr ’c Aw&irAw &UM 2 krdw vyK ky, pUrn
Bgq jI, hMgqw sony dy iqAwg dI is`iKAw idMdy hn[ ijvyN mnmuK bIbIAW tUmW pw ky, sony
dIAW bdlIAW bx ky, GrW ’coN inkldIAW hn, jo mnmq hY[ koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;)
srb klw BrpUr pRB; vwihgurU bRhm jI dy srgun Avqwr Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- hy siqsMgI pyRmIEN! (kMcn)sony (ky)dy, kMnW’c pihnx vwly (kuMfl)kuMflW
aUpir bVy hI Amolk hIry lwl jVwau bny hox Bwv pihny hox, (ijn@) ijn@W dy min ’c,
vwihgurU jI dw nwau nwhI, dwsn dws ƒ (dwDy)sVy (kwn)jMgl (ijau)vWg (dIsih)idsdy
hn[ sVy jMgL ’c suAwh hI au~fdI hY[ swbq sUrq ƒ BMn ky vgwVdy hn[ swbq sUrq r`b
dI BMny byeImwn[ drgh FoeI n lhY, kw&r ku`qw sYqwn]4] nwmu dy dwqy, koit bRhmMf ko
Twkuru suAwmI;) srb klw BrpUr pRB;vwihgurU bRhm srUp mh`lw p jI nwmu hIx dI mMdI hU
mMdI hwlq ieauN &urmwauNdy hn:- gauVI mhlw 5] imlu myry goibMd; Apnw nwmu dyhu] nwm
ibnw; iDRgu iDRgu Asnyhu]1] rhwau] nwm ibnw; jo pihrY Kwie] ijau kUkru; jUTn mih
pwie]1] nwm ibnw; jyqw ibauhwru] ijau imrqk; imiQAw sIgwru]2] nwmu ibswir; kry rs
Bog] suKu supnY nhI; qn mih rog]3] nwmu iqAwig; kry An kwj] ibnis jwie; JUTy siB
pwj]4] nwm sMig; min pRIiq n lwvY] koit krm krqo; nrik jwvY]5] hir kw nwmu; ijin.
min n AwrwDw] cor kI inAweI; jm puir bwDw]6] lwK AfMbr; bhuqu ibsQwrw] nwm ibnw;
JUTy pwswrw]7] hir kw nwmu; soeI jnu lyie] kir ikrpw; nwnk. ijsu dyie]8]10])
PrIdw. iqnw muK frwvxy; ijnw ivswirEnu nwau] AYQY. duK GxyirAw; AgY. Taur n Twau])
lK tikAw ky muMdVy; lK tikAw ky hwr] ijqu qin pweIAih nwnkw; sy qn hovih Cwr]
www.Gursevak.com 44 q`qkrw
sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- rom rom ƒ nwm rMg cV@ jwxw hI shI s`cw mhW
ivsmwd kudrqI r`bI sIgwr hY[ Asl suMdrqw qW kudrqI hY, kudrqI suMdrqw vrgw l`K
iSMgwr BI suMdr nhIN bx skdw[ ies leI ijhVy bwhroN iSMgwr lwauNdy hn,aun@W dy jIvn
ie^lwk if`g pYNdy hn, hr vyly ivkwr’c sVdy rihMdy hn, iqRpqI nhIN huMdI[ l@wxqW dI
suAwh hI au~fdI hY[ XQw:- Bwduie. Brim BulwxIAw; dUjY lgw hyqu] lK sIgwr bxwieAw;
kwrij nwhI kyqu] ijqu idin dyh ibnssI; iqqu vylY khsin pRyqu] pkiV clwiein dUq jm;
iksY. n dynI Byqu] Cif KVoqy iKnY mwih; ijn isau lgw hyqu] hQ mroVY qnu kpy; isAwhhu
hoAw syqu] jyhw bIjY so luxY; krmw sMdVw Kyqu] nwnk. pRB srxwgqI; crx boihQ pRB dyqu]
sy Bwduie. nrik n pweIAih; guru rKx vwlw hyqu]7]) Aink Bog; ibiKAw ky krY] nh
iqRpqwvY; Kip Kip mrY]) swiQ n cwlY. ibnu Bjn; ibiKAw sglI Cwru] ies leI sRI kbIr
swihb jI ny sonw pihnx qoN s^q mnwhI kIqI hY,nwm jpx dw ivSyS hI SuB s`cw aupdyS hY[
Asl’c nwm hI mhW ivsmwd suMdr gihxw hY[ XQw:- jn nwnk; AMiq vwr nwmu ghxw]
AwpjI dyK rhy hn, ik PYSn dI A`g’c pY ky, jIv bhuq sV bL m`c rhy hn[ XQw:- hMsu
hyqu loBu kopu; cwry ndIAw Aig] pvih dJih nwnkw; qrIAY krmI lig])sonw pihn ky jIv
gumwn krdw hY[ XQw:- bwbw; horu pYnxu KusI KuAwru] ijqu pYDY. qnu pIVIAY; mn mih. clih
ivkwr]1]) rsu suienw. rsu rupw kwmix; rsu prml kI vwsu] rsu GoVy. rsu syjw mMdr; rsu
mITw. rsu mwsu] eyqy rs srIr ky; kY Git. nwm invwsu]2] vwihgurU jI dy nwm dI pRwpqI
nhIN huMdI, PYSn’c jIv, Dn dOlq dw BI bhuq nukswn krdy sV rhy hn[ sMswr ƒ TMF
iqRpqI b^S rhy hn[ sonw pYn@x krky byAMq hI corIAW fwky mwsUmW dy kql hoey hn, hux BI
koit bRhmMf dI rcnw’c, byAMq hI jIv sony krky v`Fy tu`ky jw rhy hn, qW hI Bgq jI nwm dI
mhwnqw jxw rhy hn, ijhVw sony’c moihq ho jWdw hY, auh nwm nhIN jpdw, pihn ky hMkwr’c
PUM 2 krdw hY, ibstw dw kIVw bxdw hY[ XQw:- jo jwnY; mY jobnvMqu] so hovq; ibstw kw
jMqu] suh`px hY idl dI s&weI[ pRmwqmw jI ny jIv ƒ bhuq suMdr bxwieAw hY, pr ies ny
AwpxI swbq sUrq ƒ ivgwV ky, kurUp bxw ilAw hY, ijqnw icr idl dI s&weI nhIN, auqnw
icr suMdr nhIN ho skdw, jy nyqR ivkwr idRstI nwl dyKdy hn, nyqR mYLy hn, kMn ivkwrI g`lW
suxdy hn, kMn mYLy hn[ sRIr iSMgwr ivkwr’c l`g ky ^uAwr ho rhy hn[ pRymw- BgqI nwm
jp jpw ky inrgun bRhmjI’c sdw lIxqw huMdI hY]4]
kbIr. AYsw eyku AwDu; jo jIvq imRqku hoie] inrBY hoie kY. gun rvY; jq pyKau. qq
soie]5] prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI
Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- qyrw jnu; eyku AwDu koeI] kwmu k®oDu loBu mohu
ibbrijq; hir pdu cIn@Y soeI]1]) inis idnu. mwieAw kwrny; pRwnI folq nIq] kotn mY
nwnk koaU; nwrwien ijh cIiq]) koit mDy. koaU ibrlw syvku; pUrn Bgqu icrwno]1] Anuswr
www.Gursevak.com 45 q`qkrw
hy ipAwirE! AYsw koeI eyku AwDu, Bwv kRoVW ’coN koeI ivrly hI, bRhmigAwnI sgl kI rInw]
pUrn praupkwrI pRymI gursyvk Bgq purK jI hn, jo (jIvq)ijauNdy hI (imRqku)mry hoie hox[
AOguxW pwpW, zwlmW dy (inrBY)BY qoN rihq hoie kY, hr smyN hr g`l’c, AMimRq kQw kIrqn
duAwrw vwihgurU jI dy gux praupkwr (rvY)aucwrdy hox, AQvw prmpUjnIk vwihgurU gurUjI
dy, siq sMqoK dieAw Drm vIcwr, Ajpw jwp inmRqw SihnSIlqw gRIbI pRym ivrwg, iqAwg
dw iqAwg, inrAiBmwnqw iKmw DIrj inrvYrqw inrlypqw shij bMdgI nwmu ismrn gurbwxI
gurU syvw Awid AnMq SuB gun praupkwr, inrBY ho ky aucwrn[ XQw:- BY kwhU kau dyq nih;
nih BY mwnq Awin]) Awip n frau n Avr frwvau]3]) gurmuiK idRStI duAwrw
(jq)ij`Dr dyKx (qq)iq`Qy vwihgurU jI dI (soie)soBw (pyKau)dyKxw krn, Bwv inrgun srgun
jI AwpxI soBw Ajwp jwp Awp kr rhy dyKx]5] XQw:- jl Ql mwhy; Awpih Awp] AwpY
jphu; Awpnw jwpu]) srgun inrgun inrMkwr; suMn smwDI Awip] Awpn kIAw nwnkw; Awpy
hI iPir jwip]1]) sBY Gt rwmu bolY; rwmw bolY] rwm ibnw; ko bolY ry]) ismrY; DrqI Aru
Awkwsw] ismrih; cMd sUrj guxqwsw] paux pwxI bYsMqr ismrih; ismrY sgl aupwrjnw]
ismrih; KMf dIp siB loAw] ismrih; pwqwl purIAw scu soAw] ismrih KwxI.ismrih
bwxI; ismrih sgly hir jnw]2])cwiqRk mor bolq idnu rwqI; suin Ginhr kI Gor]2] jo
bolq hY.imRg mIn pMKyrU; su ibnu hir.jwpq hY nhI hor]) quDu ibnu dUjw; nwhI koie] qU
krqwru; krih so hoie] ijvyN prm pUjnIk pUrn sMq bwbw Aqr isMG swihb jI ƒ iksy pRymIN
pu`iCAw,“hy mhWpurS jIau !vwihgurU jI dy drSn krw idau jI! swhmxy kIVI qurI AwauNdI
dyK ky, bwbw jI ikhw,“BweI AOh dyK!kIVI dw srUp Dwr ky Aw rhy hn”[
ijauNdy mrn bwry, sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- {pUrn sMqW mhWpurKW jI dI
susMgq sRySt sMgq krky, Srwb iqAwgx qoN aus dy swQI kihx,“swfy nwl pI[ ” A`goN
khy,“nhIN”[ Eh kihx,“swfy v``loN mr igAw AsIN qyry v`loN mr gey,qyry f`ky qoV dyeIey?”
“hW BweI[ ”mr igAw dw Bwv ieh nhIN ik sRIr krky mr igAw[ ieMidRAW dy iviSAW
kusMgq kukrmW v`loN mr jwvy,A`KW prwieAw rUp n dyKx, kMn inMidAw cuglI,ivkwr dI g`l
n suxn,zbwn JUT iP`kw kauVw n boly,rsnw rsW ksW dy BogW ’c n l`gy,cmVI sprs dw
suAwd C`fy[ pYr kusMgq v`l nw jwx[ h`Q corI nw krn[ murdy vWg, mn koeI BI mMdw sMklp
ivklp n auTwvy, AOgux kusMg sbMDIAW dy moh,vifAweI dI ie`Cw klyS,ieMidRAW dy suAwdW,mMdy
sMklpW, sMswr v`loN sdw leI ijauNdw mr ky,Bgq jYdyv jI Bgq nwmdyv jI Bgq sRI sYx jI
Bgq pIpw jI vWg, pUrn pRym SrDw sihq suAws 2 vwihgurU 3 jI rom 2 krky jp jpw
ky,pUrn bRhm jI ’c lIx ho jwvy, ijauNdy mrnw hY[ XQw:- sloku mÚ2] AKI bwJhu. vyKxw;
ivxu kMnw. sunxw] pYrw bwJhu. clxw; ivxu hQw. krxw] jIBY bwJhu. bolxw; ieau jIvq
mrxw] nwnk. hukmu pCwix kY; qau KsmY imlxw]1]) murdw hoie murId; n glI hovxw[
www.Gursevak.com 46 q`qkrw
swbru isdik shIdu, Brm Bau Kovxw[ golw mul KrIdu, kwry jovxw[ nw iqsu BuK n nId; n
Kwxw sovxw[ pIhix hoie jdId; pwxI Fovxw[ pKy dI qwgId, pg mil Dovxw[ syvk hoie
sMjIdu, n hsx rovxw[ dr drvys rsId; iprm rs Bovxw[ cMd mumwrK eId, pug
Klovxw]18]) jIvq mrY; buJY pRBu soie] iqsu jn; krim prwpiq hoie]1]) muKhu Alwey hB
mrxu; pCwxMdo koie] nwnk. iqnw Kwku; ijnw XkInw ihk isau]1]) muAw kbIru; rmq sRI
rwmY]5]15]) mrno mrnu; khY sBu koeI] shjy mrY; Amru hoie soeI]2])
kbIr.jw idn hau mUAw; pwCY BieAw Anµdu] moih imilE. pRBu Awpnw; sMgI Bjih
guoibMdu]6] pRymIAW pu`iCAw,“Awp jI dw bhuq v`fw pRqwp hY, cwr cu&yry DMn kbIr, DMn kbIr
swihb jI ho rhI hY[ Awp jI hr vyly ivgws cwA auqSwh nwl AMimRq kQw kIrqn suxw ky,
siq- Drm dw SuB s`cw aupdyS dy ky, gurbwxI aucwr ky, AnykW jIAW ƒ qwr rhy hoN jI[ hr
smyN bRhmwnMd- rs Ajpw jwp ƒ pRwpq ho rhy hoN, hr vyly Bjn ismrn dw pRvwh c`ldw hY,
AnykW pRymI Awp jI dy murId bxdy hn, Awp jI nUM, bRhmigAwnI kY grIbI smwhw]
bRhmigAwnI praupkwr aumwhw] AYfI v`fI AvsQw iks qr@W pRwpq hoeI?”
kbIr. jw idn hau mUAw; pwCY BieAw Anµdu] sRb ivAwpI pUrn bRhm jI dy Avqwr,
SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI, Awip kmwau; Avrw aupdys] Anuswr, Awp kmw ky
&urmwauNdy hn:- sB qy vfw siqguru nwnku; jI dI Agm Apwr mhW ivsmwd ikRpw dw sdkw,
hy pRymIE! (hau)dwsn dws (jw)ijs idn qoN, jIvq Bwv qoN (mUAw)mirAw, AQvw dwsn dws
dw (hau)hMkwr mirAw, aus idn qoN (pwCY)bwAd, dwsn dws ƒ (Anµdu)bRhmwnMd rs pRwpq
(BieAw)hoieAw hY[ XQw:- khu nwnk; Awpu imtwieAw] sBu pwrbRhmu; ndrI AwieAw]2])
Awpu gieAw; qw Awpih Bey] ik®pw inDwn kI; srnI pey]) ijsu gur pRswid; qUtY hau rogu]
nwnk so jnu; sdw Arogu]) gur pRswid; jw kw imtY AiBmwnu] so jnu nwnk; drgh
prvwnu]2]
moih imilE. pRBu Awpnw; sMgI Bjih guoibMdu]6] (moih)dwsn dws ƒ (pRBu)sRb ivAwpI
Apny Awp pRkwS srUp Ajpw jwp vwihgurU jI (imilE)imly, imlx qoN AYsw AnMd b`iJAw
dwsn dws dy (sMgI)swQI sqsMgI im`qR sKy AQvw sMgI ieMdRy (guoibMdu)prmpUjnIk srb klw
BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] AsMK nUr hI nUr pUrn AnMd srUp hr smyN Awpxw jwp Awp
kr rhy, sRb ivAwpI ivsmwd Ajpw jwp vwihgurUjI ƒ (Bjih)jpdy hn, ieMdRy jpdy dw Bwv
ieh hY, dwsn dws nUM, pyKY bolY suxY; sBu Awip]) AwKxu vyKxu sBu; swihb qy hoie] dI
AvsQw b^S ky, Awpxy inrgun pRkwS srUp’c lIn krky, nyqRW’c vs ky, Awp hI sB bRhm
hI bRhm dyKdy hn[ kMnW’c vs ky, bRhm hI bRhm jwp hI jwp, Awp hI suxdy hn[ XQw:-
sBY Gt rwmu bolY; rwmw bolY] rwm ibnw; ko bolY ry] rsnw’qy vs ky, vwihgurU js gurbwxI jI
www.Gursevak.com 47 q`qkrw
^Ub im`Tw 2 boldy hn]6] XQw:- pRB jI bsih; swD kI rsnw] nwnk jn kw; dwsin
dsnw]
sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- bunnw qnnw iqAwig kY; pRIiq crn kbIrw] nIc
kulw jolwhrw; BieE gunIX ghIrw]1]) hir ky nwm kbIr aujwgr] jnm jnm ky kwty
kwgr]1] ieqnI v`fI au~cI bRhm AvsQw ’c lIx,bRhm srUp kbIr swihb jI dy mhW
ivsmwd drSn krky, pRymIAW dIAW ilvW Akwl purK jI ’c l`gx qoN, Ajpw jwp goibMd
Bjn krdy[ ijqnw icr sMswr v`l ijauNdw hY, auqnw icr ieh AvsQw pRwpq nhIN huMdI[
ijvyN prm pUjnIk vwihgurU siqgurU qIjy pwiqswh jI 72 vr@y dI bzurg aumr’c, mhwrwj
swihb dUjy pwiqswh jI dy s`cy crn- kmlW’c Awey, rwq idny SuB s`cI syvw hI syvw kIqI,
bhuq hI G`t Ckdy, bhuq hI G`t sONdy, rwq idny syvw krdy, koeI b`cw gurU syvw ƒ kihMdw qW
BI h`Q joV ky krdy[ goqI hwxI Aw ky kihMdy,“ie`Qy kI krdy hoN? lok qrk mwrky kihMdy hn,
Gry kMm kridAW dwV@I kys ic`ty ho gey, Gr vwly t`ukr nhIN idMdy[ bu`FI aumr’c, l`jw iqAwg
ky, kuVmW dy Gr ruL rhy hn[ Awpxy goq kul ƒ lwj lw rhy hoN[ swQoN ieh qrkW suxIAW
nhIN jWdIAW, ies leI. jI Gr ƒ c`lo[ ” mhwrwj swihb jI idl’c socdy- ien@W ivcwirAW
ƒ pqw nhIN, dwsn dws dy mwqw ipqw sB ku`J gurU AMgddyv swihb jI hn[ gurU AMgddyv
mhwrwj swihbjI dy duAwry’qy gurU Amrdws swihbjI jIvqBwv qoN mry, AnykW jIA AwpjI dy
s`cy crn- kmlW nwl l`g ky qry, hux BI qr rhy hn[ XQw:- jIvq mrxw; qwry
qrxw])jIvq mrY; buJY pRB soie]) kbIr. ijsu mrny qy jgu frY; myry mn Awnµdu] mrny hI qy
pweIAY; pUrnu prmwnµdu] kbIr. muih mrny kw cwau hY; mrau q. hir kY duAwr] mq. hir pUCY
kaunu hY; prw hmwrY bwr]) gauVI kbIr jI] ijh mrnY; sBu jgqu qrwisAw] so mrnw; gur
sbid pRgwisAw]1] Ab kYsy mrau; mrin mnu mwinAw] mir mir jwqy; ijn rwmu n
jwinAw]1] rhwau] mrno mrnu khY; sBu koeI] shjy mrY; Amru hoie soeI]2] khu kbIr;
min BieAw Anµdw] gieAw Brmu; rihAw prmwnµdw]3]20]
kbIr.sB qy, hm bury; hm qij.Blo sBu koie] ijin. AYsw kir bUiJAw; mIqu hmwrw
soie]7] pRymIN siqsMgIAW bVy hI cwA nwl, nmskwr krky dovyN h`Q joV ky pu`iCAw,“hy
prmpUjnIk Bgq jIE! Awp jI dw Gr 2 jwp ho irhw hY”[ hir ky nwm; kbIr aujwgr]
jnm jnm ky; kwty kwgr] “Awp jI dI bhuq au~cI AvsQw hY, dunIAW ƒ qwr rhy hoN, swry
Awp jI ƒ r`b krky mMndy pUjdy hn[ Awp Apxy Awp ƒ kI smJdy hoN”? prmpUjnIk sRb
ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp
vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- hy ipAwirE!
(hm)dwsn dws sB (qy)qoN (bury)BYVy kMm krn vwlw burw hY[ (hm)dwsn dws ƒ (qij)C`f ky,
sBu koie (Blo)cMgw hY[ (ijin)ijn@W gursyvkW ny AYsw (kir)krky bUiJAw hY, (soie)auh
www.Gursevak.com 48 q`qkrw
(hmwrw)dwsn dws dw prm ipAwrw s`cw (mIqu)im`qR hY]7] DMn kbIr swihbjI Awpxy Awp
ƒ sB qoN burw kih rhy hn[ jYsw mhwrwj jI ny ikhw hY, qau dyvwnw jwxIAY; jw swihb Dry
ipAwru] mMdw jwxY. Awp kau; Avru Blw sMswru]) krn. n sunY; kwhU kI inMdw] sB qy jwnY;
Awps kau mMdw]) hm nhI cMgy; burw nhI koie] pRxviq nwnku; qwry soie] hr vyly jIv ƒ
AiBAws hoeI jWdw, ik mYN cMgw hW, mYN cMgw hW, hMgqw’c sVI jWdw hY[ Awps kau jo Blw
khwvY] iqsih BlweI; inkit n AwvY] vwlI g`l hY[ Awpxy Awp ƒ v`fw mMn ky ^udI ’c jIv
bhuq hI AOKw duKI hY, ies ƒ AnykW kSt hI kSt hn[ hMgqw ^udI’c hr vyly lVweI klyS
ipAw hI rihMdw hY[ ies leI jdoN idl’c, ieh sMqwp &ury ik mYN cMgw hW, qdoN aupRokq pdW
dw pMj hzwr vwrI AiBAws krnw jI[ ies AiBAws nwl iekwgRqw SWqI pUrn vwihgurU jI
dy drSnW dI pRwpqI hovygI[
kbIr. AweI muJih pih; Aink kry kir Bys] hm rwKy. gur Awpny; auin kIno
Awdysu]8] pRymIAW ny pUrn pRym gRIbI nwl pui~CAw, hy gRIb invwj jI! mwieAw sB ƒ fMg
rhI hY, Awp jI ikvyN bcy hoN jI? prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko
Twkuru suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr, SRomxI Bgq sRI
kbIr swihb jI au~qR &urmwauNdy hn:- “hy pRymIEN! mwieAw (muJih)dwsn dws (pih)kol,
rsnw ivSy suAwd, nINd dw suAwd, AwpxI vifAweI Awp krnI, Dn iesqRI vifAweI leI
pwp krny, v`FI lYxI JUTI gvwhI dyxI, corI XwrI krnI, PYSn lwauxw ivSy ivkwr, inrdoS
jIAW ƒ bMbW nwl swVn &Ukx, ^Ub hwr iSMgwr &YSn lw ky mhWrwxI Awid rMgW 2 dy
(Aink)AnykW Bys (kry)kr (kir)krky, AweI[ (hm) dwsn dws ƒ Awpny (gur)gurU nwnk
dyv jI, Bgq rwmwnMd jI ny (rwKy)r`K ilAw[ dwsn dws AMdr bwhr AsMK nUr pRkwS srUp
inrgun bRhm jI ny Awpxw AYsw cmqkwr pRkwS idKwieAw, ijs A`gy mwieAw dw cmqkwr
iP`kw pY igAw[ (auin)aus mwieAw ny ault ky dwsn dws ƒ (Awdysu)nmskwr (kIno)kIqI[
pRym Bwv ArQ:- mwieAw hoeI nwgnI; jgiq rhI lptwie]) mwieAw mmqw; hY bhu rMgI]
ibnu nwvY; ko swiQ n sMgI]2])) mwieAw AYsI mohnI BweI] jyqy jIA; qyqy fhkweI]1] so
Bgq kbIr swihb jI &urmwauNdy hn ik mwieAw AnykW Bys kr 2 ky rMgW 2 dy FMg nwl
dwsn dws ƒ CLx AweI, pr dwsn dws ƒ siqgurU mhwrwj swihb jI ny r`K ilAw hY[ ieh
siqgurW dw praupkwr d`sdy hn[ mwieAw T`gxI qoN bcx leI hr vyly gurU jI dI Srn pY ky
vwihgurU vwihgurU jpo, gurU mhwrwj swihb jI ies qoN r`Kdy hn[ XQw:- siqgur; kIno
praupkwru] kwiF lIn; swgr sMswr]) Agin swgr; bUfq sMswrw] nwnk. bwh pkir;
siqguir insqwrw]) aUpir Bujw kir. mY gur pih pukwirAw; iqin. hau lIAw aubwrI]1])
qRwih qRwih. srin jn Awey; guru. hwQI dy inklwvYgo]) ic`q crnkml kw Awsrw; ic`q
crnkml sMg joVIey[ mn locy buirAweIAW; gurSbdIN iehu mn hoVIey[ gur qygbhwdr
www.Gursevak.com 49 q`qkrw
boilAw; Dr peIey. Drm n CoVIey[ bWh ijn@W dI pkVIey; isr dIjIey. bWh n CoVIey[ sRb
ivAwpI mhW ivsmwd pRym ibnY:- sB pRymIAW dy ipAwry crn c`t ky, pRym bynqI hY ik AwpW
swry hI, gurUjI ƒ AwpxI bWh PVweIey, inhwl ho jweIey, gur crnn smweIey, sB Pl
pweIey, jmW jUnW qoN bc jweIey]8]}
pUrn gurU jI mwieAw bwry &urmwauNdy hn:- gauVI guAwryrI mhlw 5] ibAwpq; hrK sog
ibsQwr] ibAwpq; surg nrk Avqwr] ibAwpq; Dn inrDn pyiK soBw] mUlu ibAwDI
ibAwpis loBw]1] mwieAw ibAwpq; bhu prkwrI] sMq jIvih; pRB Et qumwrI]1] rhwau]
ibAwpq; AhMbuiD kw mwqw] ibAwpq; puqR klqR sMig rwqw] ibAwpq; hsiq GoVy Aru
bsqw] ibAwpq; rUp jobn md msqw]2] ibAwpq; BUim rMk Aru rMgw] ibAwpq; gIq nwd
suix sMgw] ibAwpq; syj mhl sIgwr] pMc dUq ibAwpq; AMiDAwr]3] ibAwpq; krm krY
hau Pwsw] ibAwpiq igrsq; ibAwpq audwsw] Awcwr ibauhwr; ibAwpq ieh jwiq] sB
ikCu ibAwpq; ibnu hir rMg rwq]4] sMqn ky bMDn; kwty hir rwie] qw kau; khw ibAwpY
mwie] khu nwnk; ijin DUir sMq pweI] qw kY inkit; n AwvY mweI]5]19]88]) goNf]
igRih soBw jw kY ry nwih] Awvq phIAw; KUDy jwih] vw kY AMqir; nhI sMqoKu] ibnu sohwgin;
lwgY doKu]1] Dnu sohwgin; mhw pvIq] qpy qpIsr; folY cIq]1] rhwau] sohwgin; ikrpn
kI pUqI] syvk qij; jgq isau sUqI] swDU kY TwFI drbwir] srin qyrI; mokau
insqwir]2] sohwgin hY Aiq suMdrI] pg nyvr, Cnk CnhrI] jau lgu pRwn; qaU lgu sMgy]
nwih q clI; byig auiT nµgy]3] sohwgin; Bvn qRY lIAw] ds AT purwx; qIrQ rs kIAw]
bRhmw ibsnu; mhysr byDy] bfy BUpiq; rwjy hY CyDy]4] sohwgin aurvwir n pwir] pWc nwrd
kY sMig ibDvwir] pWc nwrd ky imtvy PUty] khu kbIr; gur ikrpw CUty]5]5]8]) rwgu
Awsw Gru 2 mhlw 5] <> siqgur pRswid] ijin lweI pRIiq; soeI iPir KwieAw] ijin
suiK bYTwlI; iqsu Bau bhuqu idKwieAw] BweI mIq kutMb dyiK ibbwdy] hm AweI vsgiq; gur
prswdy]1] AYsw dyiK; ibmoihq hoey] swiDk isD surdyv mnuKw; ibnu swDU. siB DRohin
DRohy]1] rhwau] ieik iPrih audwsI; iqn@ kwim ivAwpY] ieik sMcih igrhI; iqn@ hoie n
AwpY] ieik sqI khwvih; iqn@ bhuqu klpwvY] hm hir rwKy; lig siqgur pwvY]2] qpu
krqy; qpsI BUlwey] pMifq mohy; loiB sbwey] qRY gux mohy; moihAw Awkwsu] hm siqgur rwKy;
dy kir hwQu]3] igAwnI kI hoie vrqI dwis] kr joVy; syvw kry Ardwis] jo qUM khih; su
kwr kmwvw] jn nwnk; gurmuK nyiV n Awvw]4]1]) mwieAw dwsI; Bgqw kI kwr kmwvY])
hau bilhwrI. siqgur Apuny; ijin. iehu clqu idKwieAw] gUJI Bwih. jlY sMswrw; Bgq. n
ibAwpY mwieAw]4]) kwrqk jYsy dIpmwlkw rjnI smY; dIp joiq ko audoq hoq hI iblwq hY[
brKw smY. jYsy budbudw kO pRgws; qws nwm plk mY n qau Tihrwq hY[ gRIKm smY jYsy qau
imRg iqRsnw cirqR; JweI sI idKweI dyq aupij smwq hY[ qYsy moh mwieAw CwieAw ibrK
www.Gursevak.com 50 q`qkrw
cpl Cl; ClY CYl sRI gur crn lptwq hY] (kibq 311) ijs qr@W (kwrqk)k`qk dy mhIny,
dIp mwlw dI rwq smyN, dIivAW dI joiq dw pRkwS huMdy hI hn@yrw (iblwq)nws ho jWdw hY]1]
ijvyN mINh pYx vyly pwxI dy bulbuly bxdy hI A`K dy Por ’c, aun@W dw nwm inSwn nhIN
rihMdw]2] ijs qr@W grmI dI ru`q ivKy, imRg iqRSnw dy jl dw cir`qR (JweI)pRqIq huMdw hY[
pr im`Rg dy A`gy jwx ’qy, auh aupj ky nwS hoeI jWdw hY]3] qYsy hI jo guris`K gurW dy crn-
kmlW ’c ilpty rihMdy hn[ auh guris`K mwieAw ƒ Cl lYNdy hn, mwieAw ibRC dI CwieAw
vWg clwiemwn hY, qy mwieAw dw moh BI Cl rUp hY]4]
swKI:- ivSnUM BgvwnjI ƒ sRI l`CmIjI ny ikhw,“jI myry Bgq myrI pUjw krdy hn,myry AwKy
l`gdy hn[ ies leI myry Bgq v`fy hn[ ” BgvwnjI ikhw,“ Akwl purKjI dy ipAwry
Bgq v`fy hn[ aun@W ’qy AwpjI dw koeI zor nhIN c`ldw[ ” A`goN ikhw,“mYN qW v`ifAW 2 ƒ
Brmw idMdI hW, prK lvo[ ” ikhw, “cMgw TIk hY” prKx leI, BgvwnjI swD rUp Dwr ky,
SwhUkwr dy Gry gey, roim 2 krky bMdgI r`qw srUp jg- mgw irhw dyK ky, SwhUkwr bVw hI
pRsMn hoieAw,- DMidAW’c bVw duKI pRySwn hW, mhwqmw Gr’c rih ky bMdgI krngy, drSn
syvw kirAw krWgw- [ Arz kIqI,“mhWpurSo! v`ifAw BwgW krky drSn b^Sy hn, Gr
mhW- piv`qR kIqw hY[ ieh Gr bwr pRvwr sB sdw AwpjI dw hI hY, ikRpw krky sdw leI
ieQy rih ky invwjo jI[ ” bVy hI ipAwr nwl crn Doqy[ A`goN ikhw, “BgqjI g`l ieh hY,
mYN kmrw psMd kr lYNdw hW, iPr mYN aus kmry’coN jwxw nhIN[ AwpxI mOj nwl hI rhWgw,
bcn dy idau” ikhw,“jI mYN p`kw iekrwr krdw hW, ijhVy kmry’c mrzI rho, auh AwpjI
dw sdw leI hovygw[ swfI bVI KuSiksmqI hY” Bgvwn jI kmry’c rih ky bMdgI krn l`gy[
l`CmIjI mhWrwxI rUp Dwr ky, sony dy rQ’qy Asvwr ho ky, Gr’c cly gey[ ikhw,“hy myry
Bgqo!ieh sony dy BWfy hn, ien@W’c Bojn iqAwr kro[ iqAwr krky, pros idqw, Ck ky, BWfy
s`ut idqy[ ikhw,“myry koL sony dy bhuq BWfy hn, ijhVy BWfy’c ie`k vwrI Ck lvW dubwrw
nhIN CkdI, hux mYN hor syvk dy Gr jwxw hY”[ crn PV ky ikhw,“hy prmpUjnIk dyvI
mwqwjI!zrUr br zrUr ie`Qy sdw hI rho, ieh AwpjI dw hI Gr hY[ swnUM inhwl mwlwmwl
kro, AsIN qW drSn krky bVy hI KuS hW[ ” ieh kih ky, mUhry lMmy pY gey[ “jyy mYnUM r`Kxw
cwhuMdy hoN, qW swry kmry idKwau[ ” “jI siq bcn” dyKidAW 2 BgvwnjI dy kmry’c gey,
ikhw,“Awh kmrw ^Ub psMd hY[ jy CyqI qoN CyqI ivhlw kroNgy qW rhWgI, nhIN mYN clI jWdI
hW[ ” SwhUkwr ikhw, “Eie swDw!ieh kmrw CyqI 2 ivhlw kr[ ” qusIN ikhw sI,“jI mYN
p`kw iekrwr krdw hW,ijhVy kmry’c mrzI rho,auh sdw leI AwpjI dw hovygw[ swfI bVI
KuSiksmqI hY[ ” quhwnUM iekrwr Bu`l gey[ qusIN iekrwr krky mu`krdy hoN[ b`icAW grm ho
ky ikhw,“^brdwr ho!swD ho ky, myr krdw hYN”[ D`ky mwr ky GroN k`F idqy, cly gey[ l`CmI
jI ny Aw ikhw, “dyiKAw myry BgqW dw cmqkwr, bVI hI h`sI[ ikhw, “ hux qUM SRomxI
www.Gursevak.com 51 q`qkrw
ipAwry Bgq r`b sRI kbIr swihb jI kol jw ky cmqkwr dyK”[ , mhWrwxI dy rUp ’c sRI
l`CmI jI, Bgq jI kol gey, bVy suMdr gihxy pwey hn, ikhw, “Bgq jI! myrI qwxI bux
idau” A`goN ikhw, “vwrI Anuswr buxWgw”[ ikhw, “BwvyN sO rupeIAw lY lw, hor v`D lY, jo
mrzI kr, myrI qwxI bux”[ A`goN ikhw, “vwrI Anuswr buxWgw”[ rwxI ny qwxI dIAW
nVIAW sony dIAW bxw idqIAW, ieh dyK ky Bgq jI smJ gey ik ieh qW mwieAw dw
cmqkwr hY[ mwieAw CLx AweI hY, swihb jI ny kmwly ƒ ikhw, “Curw ilAw” Curw mwr ky,
nwkhu kwtI kwnhu kwtI; kwit kUit kY fwrI] Anuswr n`k kMn v`F ky k`t ku`t ky su`t idqI[
rwm ipAwry. mwieAw v`l nhIN dyKdy, mwieAw dw BwvyN swry Awdr krdy hn[ qW BI B`j jWdI
hY, iksy ny mwieAw ƒ pu`iCAw ik dyvI jI qyry m`Qy dy vwL Gsy hn, ig`cI dy vwL BI nhIN
hn,? ikhw, “ijhVy myry aupwSk hn, auh qW mYnUM ig`cI dy vwlW qoN PVdy hn, mYN Cu`t ky B`j
jWdI hW, vwl pu`ty jWdy hn[ ijhVy mhWpurS hn, aun@W dIAW dyL@IAW ’qy mYN m`Qw rgVdI hW,
myry m`Qy dy vwL qW Gsy hoey hn[ ieauN mwieAw mmqw dy iqAwgI mhWpurS hn, mYnUM AMgIkwr
nhIN krdy}
kbIr. soeI mwrIAY; ijh mUAY suKu hoie] Blo Blo. sBu ko khY; buro. n mwnY koie]9])
hir ky nwm; kbIr aujwgr] Anuswr kbIr swihb jI dI byAMq hI KMfW bRhmMfW ’c soBw ho
rhI hY[ sRI kbIr swihb jI ivsmwd rMg ’c Akwl purK ƒ AMdr bwhr swiKAwq krky,
lIx ho ky AMimRq kIrqn kr rhy hn[ dUroN nyiVE mihmw sux ky pRymI bhuq 2 ivsmwd huMdy[
bhuq v`fy suMdr sjy dIvwn ’c, cor ksweI, bhuq swry siqsMgI dIvwn ’c bYTy hn[ kIrqn
kridAW, imT bolVy sRI Bgq swihb jI ny, ksweI jIvW ƒ smJwaux leI ieh slok surqwl
’c gwey[ au~qm bkqy Bgq sRI kbIr swihb jI Awpxy mn ƒ aupdyS idMdy hn:- hy mn!
(soeI)aus kwm kRoD loB moh hMkwr ivkwr mwieAw dÍYq AigAwn doS Aqy pwpI mn ƒ
(mwrIAY)mwrnw krIey, (ijh)ijs dy (mUAY)mrn nwl, Awqm suKu hoie jwvy[ XQw:- pRB kY
ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n pwr]) suKw kI imiq.ikAw gxI; jw
ismrI goivMdu]) mweI; myry mn ko suKu] koit Anµd rwj suKu BugvY; hir ismrq.ibnsY sB
duKu])
Blo Blo. sBu ko khY; buro. n mwnY koie]9] zwlm pwpI mMdy mn ƒ mwrny krky, sBu
(ko)koeI (Blo)Blw (Blo)Blw (khY)khygw, (koie)koeI BI, (buro)burw (n)nhIN (mwnY)mMnygw]9]
XQw:- scY mwrig clidAw; ausqiq kry jhwnu]) Kojq Kojq; AMimRqu pIAw] iKmw ghI; mnu
sqguir dIAw] Krw Krw; AwKY sBu koie] Krw rqnu; jug cwry hoie])
kbIr. rwqI hovih kwrIAw; kwry aUBy jMq] lY Pwhy auiT Dwvqy; is jwin mwry
BgvMq]10] 1. pRymI siqsMgI suMdr dIvwn ’c sjy bYTy hn[ pRmwqmw ’c lIx, SRI Bgq
swihb jI AMimRq rsiBMnw kIrqn kr rhy hn[ cor fwkU kwql bYTy hn, aun@W ƒ corI XwrI qoN
www.Gursevak.com 52 q`qkrw
bcwaux leI,prm ipAwry vwihgurU jI dy ivsmwd rMg ’c kIrqn kr rhy hn[ vwihgurU
siqgurU gurU gRMQ swihb jI vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- hy BweI! hn@yr p`K ƒ
(kwrIAw)kwlIAW (rwqI)rwqW (hovih) hox qoN, lok dIvy b`qIAW buJw ky pY jwx mgroN, lokW ƒ
l`utx kql krn vwly, AMdroN bwhroN pwpW krky (kwry)kwly (jMq)jIv fwkU, kmrksy lw ky
swvDwn ho ky (aUBy)KV@y ho jWdy hn[ inrdoSW ƒ Pwhy tMgx leI, Pwhy lY ky, Awpxy GrW ’coN
auiT ky , fwky kql krn leI (Dwvqy)dOVdy hn, (jwin)jwnxw kro (is)auh BgvMq jI dy
mwry hn, Bwv vwihgurU mwrngy, su`ky nhIN bcxgy]10] prm ipAwry prm pUjnIk pUrn ipqw
pRmwqmw jI v`loN mr ky, dyvnhwr dwqwr ƒ Bulw ky, SuB kMm krn dI bjwey mwVy kMm krdy
hn[ XQw:- Kuis Kuis lYdw; vsqu prweI] vyKY suxy; qyrY nwil KudweI] dunIAw lib pieAw
Kwq AMdir; AglI. gl n jwxIAw]4]) ht ptx. ibj mMdr BMnY; kir corI. Gir AwvY]
Aghu dyKY. ipChu dyKY; quJ qy. khw CpwvY]
dUjw Bwv ArQ:- ijn@W pwpIAW dIAW jIAW ƒ kql krn rUp (kwrIAw)kwlIAW (rwqI)rwqW
(hovih)huMdIAW hn[ aun@W AMdr (kwry)kwly kwm kRoD loB moh hMkwr AOgux rUp (jMq)jIv
(aUBy)KV@y hn[ jIv jYsw krm krdw hY, aus qr@W dy jIv aus AMdr pYdw ho jWdy hn[ pwp
krm krky, jIAW ƒ kql krny krky, aun@W AMdr Anyk pRkwr dy kwLy BYVy kIVy KV@y hn,
aun@W ƒ mwrn leI, Pwhy lY ky auiT ky (Dwvqy)DwauNdy hn, AMdroN hI BYVy jIv pYdw ho jWdy hn,
ijvyN eyfz dI ibmwrI pYdw ho jWdI hY[ ijhVy r`b qoN in`fr byKO& hn, kihMdy AsIN r`b hW[
ijvyN jly hrnwks Qly hrnwks, kMs rwvx hoey hn[ ijhVy BgvMq bxy sn (is)auh jwno hI
mwry (jwin)jwx lvo, auh bhuqw icr j`g qy ijauNdy nhIN, ikauNik pwpI dy mwrn ƒ pwp hI
blI hY[ fwkw mwrn gey hI mwry jWdy hn[ pRmwqmw jI dI AYsI Ascrj K@yl hY, AMdroN hI
aun@W dy rogW dy kwLy jIA jMq pYdw ho ky mwr idMdy hn[ XQw:- (5 ƒ pMjvW pV@o, mh`ly pMjvyN
jI dI pauVI hY) pauVI 5] lY Pwhy. rwqI qurih; pRBu jwxY pRwxI] qkih nwir prweIAw; luik
AMdir TwxI] sMn@I dyin. ivKMm Qwie; imTw mdu mwxI] krmI Awpo AwpxI; Awpy pCuqwxI]
AjrweIlu Prysqw; iql pIVy GwxI]27]) pwpI. krm kmwvdy; krdy hwey hwie] nwnk.
ijau mQin mwDwxIAw; iqau mQy DRmrwie]
kbIr. cMdn kw ibrvw Blw; byiV@E Fwk plws] Eie BI cMdnu hoie rhy; bsy ju cMdn
pwis]11] {pRymIN siqsMgIAW p`uiCAw, “hy pRmwqmw srUp sRI kbIr swihb jIE! Awp jI ny
aupRokq slok ’c, jIAW ƒ &why dy ky mwrn, msUmW ƒ koh ky, drb mwl lu`tx vwly mhW pwpW
krky kwly jMqW bwry ikhw hY[ XQw:- AsMK gl vF; hiqAw kmwih] AsMK pwpI; pwpu kir
jwih] AYsy nIcW dw BI Blw ho skdw hY?} vwihgurU siqgurU gurU gRMQ swihb jI vwihgurU sRI
kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- idRstWq:- “plwh dy KuSk p`qRy huMdy hn, bhuqI kmzor
inkMmI l`kV huMdI hY[ cMdn dw bUtw bivMjw auNgl au~cw huMdw hY, plwh dy bUty aus ƒ Fk lYNdy
www.Gursevak.com 53 q`qkrw
hn[ hy BweI! ijvyN bivMjw auNglI cMdn (kw)dw (ibrvw)bUtw, bhuq hI (Blw)cMgw hY, bhuq
swry (plws)plwhW dI (Fwk)F`kI dw (byiV@E)viLAw huMdw hY[ ieh swry au~qy Cwey huMdy hn,
(ju)ijhVy plwh F`k cMdn pwis (bsy)vsdy hn, (Eie)auh BI, cMdnu (hoie)ho (rhy)rihMdy
hn, aun@W ’c BI ^uSbo Br jWdI hY]11]
pUrn mhwqmw dI is&q krdy hn[ iKmw DIrj sMqoK SuB guxW pRymw- BgqI dI mihk vwly
mhWpurS jo hn ieh cMdn (kw)dy (ibrvw)bUty vWg (Blw)Bly cMgy hI cMgy mhwqmw, (Fwk)F`k
(plws)pLwhW vWg, Bwry BueI AikrqGx; mMdI hU mMdy] cor fwkU DwVvIAW nwl (byiV@E)vLy
huMdy hn[ (Eie)auh fwkU BI pRymw- BgqI dI mihk vwly, sugMDq cMdnu hoie (rhy)jWdy hn, jo
mhwqmw (pwis)koL (bsy)vsdy hn, Bwv hr vyly aun@W dI susMgq krdy hn, AwigAw mMndy
hn[ cMdn rUp mhwn praukwrI mhwqmw jI dw ieh mhwn praupkwr hY]11] XQw:- cMdn
inkit; sB cMdnu hueIAw]) bRwhmxu KqRI sUd vYs, cwir vrn cwir AwsRm hih; jo hir
iDAwvY. so prDwnu] ijau cMdn inkit. vsY ihrfu bpuVw; iqau sqsMgiq imil, piqq
prvwxu]3] Ehu sB qy aUcw, sB qy sUcw; jw kY ihrdY visAw Bgvwnu] jn nwnku. iqs ky
crn pKwlY; jo hir jnu. nIcu jwiq syvkwxu]4]4]) jnm mrx. duhhU mih nwhI; jn
praupkwrI Awey] jIA dwnu dy. BgqI lwiein; hir isau lYin imlwey]) bwvn bIKU. bwnY
bIKy; bwsu qy. suK lwiglw] srby Awid prmlwid; kwst cMdnu BYielw]2]) cMdn kY sMig;
qrvru ibgirE] so qrvru; cMdnu hoie inbirE]2] pwrs kY sMig; qWbw ibgirE] so qWbw;
kMcnu hoie inbirE]3] sMqn sMig; kbIrw ibgirE] so kbIru; rwmY hoie inbirE]4]5]
kbIr. bWsu bfweI bUifAw; ieau. mq fUbhu koie] cMdn kY inkty bsY; bWsu. sugMDu n
hoie]12] ijhVy swkq, mhwqmw jI koLy rih ky, AOgux nhIN iqAwgdy, kI auh BI cMdn ho
jWdy hn? vwihgurU siqgurU gurU gRMQ swihb jI vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:-
bWsu Awpxy v`fy puxy dI (bfweI)vifAweI, v`fy puxy dy hMkwr eIrKw n&rq kul GwqI AOgux
rUpI jl ’c (bUifAw)fu`b igAw, ieau bWs vWg (koie)koeI BI (mq)n (fUbhu)fu`bo[
cMdn kY inkty bsY; bWsu. sugMDu n hoie]12] BwvyN bWsu, cMdn (kY) dy (inkty)nyVy
(bsY)vsdw hY, bWsu AMdr sugMDu (n) nhIN (hoie)huMdI[ ieauN cMdn rUp mhWpurSW jI dy pws
rihx vwly hMkwrI ’c, nwm pRymw- BgqI dI sugMDI nhIN huMdI]12] XQw:- sugMDI14 vwlw nhIN
hMudw[ Eh15- mYlwgr sMgyx; inMmu ibrK. is cMdnh] inkit bsMqo bWso; nwnk. AhMbuiD. n
boh14 qy15] bWs. cMdn qoN sugMDI nhIN gRihx kr skdw, hn@yrI Awaux qoN, bWs bWsW nwl
KihMdy hn, bWs Awp sVdw hY, jMgl ƒ swVn dw kwrn bxdw hY[ iesy qr@W hMkwrI, hMkwrI
Awpo iv`cIN KihMdy hn, swry jgq ƒ swVn dw kwrn bxdy hn[ ijvyN bWs kihMdw cMdn kI
cIz hY? myrI qW iek torI ijqnw hY, hm bf kib kulIn, hm pMifq; hm jogI sMinAwsI]
igAwnI gunI sUr hm dwqy; ieh buiD. kbih n nwsI] Anuswr jo v`fy puxy dw hMkwr krdy hn,
www.Gursevak.com 54 q`qkrw
auh BI sugMDI gRihx nhIN kr skdy, ijvyN bWs ’c gMFW hn, ieauN jIv ’c myr qyr ipMf
qihsIl sUbw dyS, zwqW dIAW gMFW hn[ zwqW AOguxW dIAW gMFW krky, jIvW ny jIAW dy lhU
Gwx kr idqy[ bWs vWg hMkwrI swkq eIrKw n&rq krdw hY[ ijvyN bWs polw huMdw hY, iesy
qr@W jo mhwqmw jn bcn &urmwauNdy hn, ie`Drly kMn pweI ie`Dr k`F idqI XQw:- kbIr.
swcw siqguru ikAw krY; jau. isKw mih cUk] AMDy. eyk n lwgeI; ijau bWsu bjweIAY
PUk]158] jdoN qyz hvw c`ldI hY, bWs, bWs nwl KihMdw, A`g pYdw ho jWdI hY, sB ku`J sV
jWdw hY[ kul GwqI bWs vWg swkq, hMaumY AMdir KVku hY; KVky KVik ivhwie] Anuswr
Awpo iv`c KVkidAW, vYr eIrKw dI A`g ’c Awpxy SuB gux sB ku`J swV lYNdy hn[ AwpxI
sMqwn b`icAW ƒ goLI mwr dyxI, Awp zihr Kw ky mr jwxw[ hMkwrI swkq ’c kul- GwqI
hox dw doS hY[ XQw:- jy koeI aus kw sMgI hovY; nwly ley isDwvY] ijs qr@W bWs ’c islqW
huMdIAw hn, swkq ’c AOguxW rUpI islqW hn[ ijvyN islqW cu`BdIAW hn, ieauN dUijAW ƒ
cu`Bdw rihMdw hY, mhwqmw jI koL rihxy krky ies AMdr pRymw- BgqI rUpI sugMDI nhIN Aw
skdI[ ibrK blI imlwp sPl sGn CwieAw; bwsu qau brn dyKI imly jrY jwir hY[ sPl
huie qrhr Jukiq skl qr; bWsu qau bfweI bUifE Awpw n sMmwr hY[ skl bnwspqI suiD
irdY moin ghy; bWsu qau rIqo ZTIlo bwjy Dwr mwir hY[ cMdn smIp hI ACq inrgMD rhy;
gurisK doKI bjR pRwnI n auDwir hY]308] (kibq 308)
kbIr. dInu gvwieAw dunI isau; dunI. n cwlI swiQ] pwie kuhwVw mwirAw; gwPil
ApunY hwiQ]13] Drm idRV- pRp`k kr krvw rhy hn[ { 1(dInu) Drm1:- srb Drm mih;
sRyst Drmu] hir ko nwmu jip; inrml krmu] (hir)vwihgurU ju`go ju`g At`l sRI gurU gRMQ
swihb jI (ko)dy s`cy (nwmu)vwihgurU gurbwxI jI hr smyN jip jp ky, gurbwxI gurU jI dy
&urmwey (inrml)au~jl inSkwm SuB praupkwrI (krmu)kMm krny hI (srb)swirAW
(Drm)DrmW (mih)’coN, sRyst Drmu hY[ XQw:- qij siB Brm; BijE pwrbRhmu] khu nwnk;
Atl iehu Drmu]} rwm kbIrY; Bydu n BweI]15] Anuswr ivsmwd vwihgurU bRhm srUp Bgq
kbIr swihb jI dy inrgun srUp nwl, AsIN inrgux jIv gurbwxI jI ƒ vyKdy boldy suxdy rMg
mwxdy hW[ AYsy ivsmwd srUp sRI kbIr swihb jI, sRb`q dy Bly ihq, Awpxy mn ƒ aupdyS
idMdy hn[ hy dwsn dws gRIb kUkr! qUM (dunI)mwieAw, dunIAW (isau)nwl l`g ky, s`cw nwmu
jpx jpwaux, au~jl inSkwm SuB praupkwr krn krwaux rUp(dInu) Drm Awpxw
(gvwieAw)guAw ilAw[ ieh JUTI nwgxI (dunI)mwieAw qyry (swiQ)nwl (n)nhIN
(cwlI)c`lygI[ XQw:- dInu ibswirE. ry idvwny; dInu ibswirE. ry] pytu BirE. psUAw ijau
soieE; mnuKu jnmu. hY hwirE]) nwnk; dunIAw kYsI hoeI] swlku imqu; n rihE koeI] BweI
bMDI; hyqu cukwieAw] dunIAw kwrix; dInu gvwieAw]) suqVy AsMK; mwieAw JUTI kwrxy]
nwnk. sy jwgMin@; ij rsnw nwmu aucwrxy]) pRwn gey; khu kW kI mwieAw]) kbIr. kaufI
www.Gursevak.com 55 q`qkrw
kaufI joir kY; jory lwK kroir] clqI bwr. n kCu imilE; leI lµgotI qoir]) kbIr. iehu
qnu jwiegw; skhu q lyhu bhoir] nWgy pwvhu qy gey; ijn@ ky lwK kroir]) nWgy Awvnu; nWgy
jwnw] koie. n rih hY; rwjw rwnw]
pwie kuhwVw mwirAw; gwPil ApunY hwiQ]13] hy (gwPil)bysmJ kbIr! qUM ApunY
(pwie)pYr ’qy, Awpxy hwQ nwl, Awp kuhwVw mwirAw hY, ikauN jo nwgxI mwieAw leI zor
zulm kridAW bygunwhW mwsUmW ƒ bMbW nwl PUk, k`t v`F irhw hYN]13] XQw:- nwnk. Awpn
ktwrI, Awps kau lweI; mnu Apnw kIno Pwt]
kbIr. jh jh hau iPirE; kauqk TwE Twie] iek rwm snyhI bwhrw; aUjru myrY
BWie]14] pUrn rsmeI auQwnkw:- kWSI qoN bwhr bRhmTW AsQwn ivKy BwrI mylw l`gx qoN,
suAwmI rwmwnMd jI ny Awpxy syvk prKx leI, mylw dyKx Byjy, vwips Awaux qoN pu`iCAw, KuS
ho ky d`isAw,jI bhuq hI rOxk mylw sI[ Awp jI cu`p hI rhy, pu`Cx qoN Bgq jI ny pUrn
vYrwgmeI ieh slok swihb jI &urmwey:- Bgq qyry siB. pRwxpiq pRIqm; qUM Bgqn kw
ipAwrw] Anuswr Bgqn jI dy AiqAMq ipAwry, pUrn Bgvwn myhrvwn vwihgurU mh`lw pMjvW
jI, Awp au~bldI dyg AMdr bYT ky, kbIir iDAwieE; eyk rMg] Anuswr Awpxy ipAwry Bgq
sRI kbIr swihb jI dI Agm Apwr mihmw kr rhy hn[ AYsy bRhm srUp SRomxI Bgq sRI
kbIr swihb jI, Awpxy Akwl ikRpwl idAwl inrgun srUp jI duAwrw, sB dy AMdr bwhr
hr smyN BrpUr ho ky, sB ƒ AsMK SuB gux suAws jIvn b^S rhy hn[ vwihgurU jI dy srgun
srUp sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- hy prmpUjnIk bRhm- iv`idAw dy dwqy pUrn bRhm
srUp suAwmI rwmwnMd jI! (hau)dwsn dws (jh)ij`Qy (jh)ij`Qy BI myly ’c (iPirE)igAw hY,
(TwE)Qwau (Twie)QweIN (kauqk)qmwSy, rwg rMg ivkwrI nwc gwxy ho rhy sn[
iek rwm snyhI bwhrw; aUjru myrY BWie]14] myly ’c (snyhI)ipAwry (rwm)vwihgurU
vwihgurU vwihgurU vwih jIau] iek rwm jI dy (snyhI)ipAwry Bgq jI, (bwhrw)ibnw,
(myrY)dwsn dws dy (BWie)Bwxy (aUjru)aujwV hI sI]14] cwhy ikqnw BI BwrI mylw hovy, ijs
’c nwtk qmwSy isnmyN nwc gwxy ho rhy hox,Awp jI dI ing@w ’c, mhwrwj swihb jI dy
ipAwry, bMdgI ibnw aujwV hY[ XQw:- ijQY. nwmu jpIAY; pRB ipAwry] sy AsQl; soien
caubwry] ijQY. nwmu n jpIAY myry goiedw; syeI ngr. aujwVI jIau]) kauqk kof qmwisAw;
iciq. n Awvsu nwau] nwnk. koVI nrk brwbry; aujVu soeI Qwau]) AsMK AnMq Agm Apwr
ivsmwd pRymmeI SuB is`iKAw:- pRB myry Eie; bYrwgI iqAwgI] vwihgurU srUp sRI kbIr
swihb jI nUM, ivSeI nwc gwxy qmwSy dyKxy sunxy nhIN BwauNdy[ pUrn Bgq jI dI Agm Apwr
mihmw vYrwgmeI ieh AvsQw hY:- myry mohn; sRvnI ieh n sunwey] swkq gIq. nwd Duin
gwvq; bolq bol Ajwey]) hir risk bYrwgI. nwim ilv lwgI; kqhu. n jwie inKyiDAw])
ijn scu jwqw; sy sic smwxy] hir gux gwvih; scu vKwxy] nwnk. nwim rqy bYrwgI; inj
www.Gursevak.com 56 q`qkrw
Gir. qwVI lwvixAw]) ijih. ibiKAw sglI qjI; lIE ByK bYrwg] khu nwnk. sun ry mnw;
iqh nr. mwQY Bwg]
kus`qI- kbIr. sMqn kI JuMgIAw BlI; BiT kusqI gwau] Awig lgau. iqh Daulhr;
ijh. nwhI hir ko nwau]15]) kbIr. mnu inrmlu BieAw; jYsw gMgw nIru] pwCY lwgo. hir
iPrY; khq kbIr kbIr] Anuswr r`b jI ƒ pRym dI forI pw ky v`s krky, gurbwxI jI dy
BMfwr huMidAW, qyry sMqn kI; hau cyrI]1] Anuswr sMqW mhWpurSW dI cyrI dwsn dwsI bx ky,
syvw krn krwaux vwly nwm jpx jpwaux vwly, pUrn bRhm srUp sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- hy pRymIE! (sMqn)lohy dy qMg ipMjry ’c iq`Ky ik`lW ivckwr bYT ky, suAws 2
nwm jpx jpwaux, gurbwxI gurU mrXwdw b^Sx vwly SWq srUp siqgurU swihb mh`lw 9 jI
dy rihx (kI)dI (JuMgIAw)k`KW dI ku`lI (BlI)cMgI qoN cMgI hY, ijs ’c bYT ky, Bjn ismrn
kQw kIrqn bRhm crcw gurU js krdy suxdy hn[ AsMK gl vF; hiqAw kmwih] AsMK
pwpI; pwpu kir jwih] Srwb qMbwkU fr`g BYVy nSy vrqxy fwky mwrn vwly hiqAwry
(kusqI)kuDrmIAW KoitAW swkqW dy vsx dw (gwau)n`gr qpdw BiT hY[ ijs ’c ivkwrI nwc
gwxy BYVy nSy jUAw corI XwrI AOguxW sihq, Awpo iv`cIN lVweI dI A`g bL rhI hY[
Awig lgau. iqh Daulhr; ijh. nwhI hir ko nwau]15] (iqh)iqs (Daulhr)p`ky
mkwn ƒ Awig (lgau)l`g jwvy, (ijh)ijs ’c, hir jI (ko)dy (nwau)nwm jI nwhI hn[ ijvyN
BweI hymy jI dI C`prI,ij`Qy hux gurduAwrw KwnCwprI swihb jI hn,ie`Qy vwihgurU mh`ly pMjvyN
jI ny, prmpUjnIk crn- kml pwey, hux sunYhrI kls Ju`l rhy hn,nwl hI hMkwrI Kwnw dw
Kwnpur ipMf Qyh bixAW ipAw hY[ XQw:- ijQY. nwmu jpIAY; pRB ipAwry] sy AsQl; soien
caubwry] ijQY. nwmu n jpIAY, myry goiedw; syeI ngr aujwVI jIau]1]) BlI suhwvI CwprI;
jw mih gun gwey] ikq hI kwim. n Daulhr; ijqu hir ibsrwey]1]
kbIr. sMq mUey ikAw roeIAY; jo. Apuny igRih jwie] rovhu. swkq bwpury; ju. hwtY hwt
ibkwie]16] prm pUjnIk suAwmI rwmwnMd jI dy s`cKMf jwx qoN pRymI rox l`gy.aun@W ƒ DIrj
dyx leI,pUrn Bgiq jI ny ieh slok aucwirAw[ vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI
vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- jo sMq Apuny s`cKMf (igRih)Gr vwihgurU jI ’c
(jwie)jWdy hn,ijs Gr dI pRwpqI leI,gurU syvw Bjn ismrn krdy sn[ iqn@W dy (mUey)mrn
AQvw AOgux pwp hMkwr v`loN mrn qoN (ikAw)iks leI (roeIAY)roxw krIey? Bwv roxw nhIN
cwhIdw, ikauN jo sMq AivnwsI bRhm ’c lIx ho jWdy hn[ sRIr mrn qoN sMq mrdy nhIN[
AibnwsI suK; Awpn Awsn] qh jnm mrn; khu khw ibnwsn] AvsQw ƒ pRwpq ho jWdy
hn, ijvyN dwqw qy Bgq sUrmw; iqMny j`g ijauNdy Aw[
XQw:- ijau jl mih; jlu Awie Ktwnw] iqau joqI sMig; joiq smwnw]) hir ky syvk. jo hir
Bwey; iqn@ kI kQw inrwrI ry] Awvih n jwih. n kbhU mrqy; pwrbRhm sMgwrI ry]) jrw mrw.
www.Gursevak.com 57 q`qkrw
nh ivAwpeI; iPir. dUKu n pwieAw] pI AMimRqu AwGwinAw; guir. Amr krwieAw]) sMq
qumwry. qumry pRIqm; iqn kau. kwl n Kwqy] rMig qumwrY lwl Bey hY; rwm nwm ris mwqy])
inhclu scu Kudwie eyku; Kudwie bMdw AibnwsI]) iQru pwrbRhmu prmysro; syvku iQru hosI])
gurmuiK mrY n, kwlu n Kwey; gurmuiK sic smwvixAw]) mY n mrau; mirbo sMswrw] Ab moih;
imilE hY jIAwvnhwrw])
rovhu. swkq bwpury; ju. hwtY hwt ibkwie]16] (bwpury)q`uC nIc (swkq)nwm hIn
nwsqk dy mrn qoN, (rovhu)roxw kro, ikauN ju, s`p ku`qw ibstw ikRm b`krw C`qrw bx ky,
cOrwsI l`K jUn Bogx rUpI (hwtY)h`tW hI (hwt)h`tW ’qy (ibkwie)ivkdw hY]16]) XQw:-
Awpny sdn; bYkuMiT isDwry] socn jog n; su suK Bwry] mnmq aurJy; Bgq ibhIny] kbhUM; n
pRBu ko ismrn kIny] so socn ky jog mhwnw] Drm iqAwg; ijn kIX AG n@wn@w] nh siqgur
kI syv kmweI] siqgur igrw; n irdY bsweI]30] ins idn pcI; kutMb mJwry] kUV boil;
sMcih Dn Bwry] qp qIrQ; ijn kIn n koaU] socin jog; jwnIAih soaU]31] supnih kb
siqsMg n syvw] gur ibhIn; APry AhMmyvw] irdy dXw nih dInhu dwnw] so socn ky jog
mhwnw]32[ (gu:pR:sU:)
kbIr. swkqu AYsw hY; jYsI. lsn kI Kwin] kony bYTy KweIAY; prgt hoie indwn]17]
vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI, vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:-
(swkqu)nwm hIn nwsqk, (AYsw)ies qr@W dw hY (jYsI)ijs qr@W, lsn (kI)dI (Kwin)ctxI,
huMdI hY[ jy kr Gr dy (kony)KUMjy bYTy Bwv luk ky (KweIAY)KweIey qW (indwn)AMq ƒ prgt
hoie jWdw hY, Bwv lsx dI bdbo Awaux qoN lukdw nhIN, ieauN swkq dy l`ukvyN kIqy kukrm
pRgt ho jWdy hn, ijvyN luk ky bysvw kusMg qoN, eyfz ibmwrI hox qoN, kukrm dw pqw l`g jWdw
hY, iqvyN hI swkq dunIAW ƒ BwvyN gupq swVdw &Ukdw hY, pr Pyr BI pRgt ho hI jWdw hY]17]
XQw:- Aink pVdy mih; kmwvY ivkwr] iKn mih; pRgt hoih sMswr]) AMqir bih kY. krm
kmwvY; so. chu kuMfI jwxIAY] jo Drmu kmwvY. iqsu Drm nwau hovY; pwip kmwxY. pwpI
jwxIAY]) dyie ikvwV. Aink pVdy mih; pr dwrw sMig PwkY] icqR gupqu jb lyKw mwgih;
qb kauxu. pVdw qyrw FwkY]3]) AMdir kmwxw. srpr auGVY; BwvY koeI bih DrqI ivic
kmweI]) jYsy qau lsn Kwie moin kY, sBw mYN bYTy; pRgtY durgMD. nwih duriq durweIAY[
kbIr. mwieAw folnI; pvnu Jkolnhwru] sMqhu mwKnu KwieAw; CwiC pIAY sMswru]18]
pUrn bRhm srUp pRymw- BgqI dy dwqy, sRI kbIr swihb jI &uurmwauNdy hn:- pUrn sMq
mhWpurS, mwieAw dI (folnI)cwtI dyh ’c, (pvnu)suAws 2 nwm jpx rUp
(Jkolnhwru)mDwxI, inSkwm- krm rUp dhIN ’c pw ky, bwr bwr nwm jpx rUp irVk ky,
(sMqhu)sMq mhWpurSW ny bRhmwnMd AMimRq- rUp mwKnu (KwieAw)KwDw hY, siqgurU sRI gRMQ swihb
mhwrwj s`cy pwiqSwh jI, suAws 2 nwm jpx jpwaux vwly mhWpurSW dy idl idmwZ ’c
www.Gursevak.com 58 q`qkrw
hr vyly gurbwxI Byjdy hn, rom 2 ’c vsdy hn, aun@W dy ihrdy ’coN AMimRq bRhmwnMd rs, muK
’c hr smyN Byjdy rihMdy hn[ ieh bRhmwnMd AMimRq m`Kx KwDw hY[ bRhmwnMd rUpI mwKnu Kwx
vwly sMqW dI SuB s`cI syvw krky sMswru (CwiC)l`sI (pIAY)pINdw hY]18] XQw:- jw ky ingm;
dUD ky Twtw] smuMdu iblovn kau mwtw] qw kI; hohu iblovnhwrI] ikau mytYgo; CwiC
quhwrI]1] jy bRhmwnMd AMimRq nhIN imldw qW p`ky pUrn sMqW dI SuB syvw krky, l`sI zrUr hI
iml jwvygI[ pUrn pRym BwvnI nwl syvw krn ƒ &urmw rhy hn:- sMq syvw kir. BwvnI
lweIAY; iqAwig mwnu hwTIlw]1]
kbIr. mwieAw folnI; pvnu vhY ihv Dwr] ijin ibloieAw. iqin KwieAw; Avr
iblovnhwr]19] vwihgurU siqgurU gurU gRMQ swihb jI srUp sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy
hn:- mwieAw dI (folnI)cwtI dyh ’c, ijn@W gurmuKW dy, suAws 2 nwm jpx rUp (ihv)br&
dI Dwr vrgy TMFy (pvnu)suAws (vhY)vihMdy hn, Bwv suAws 2 nwm jpx rUp mDwxI hY[
(ijin)ijnW gurmuKW ny ApxI dyh rUpI cwtI ’c, suAws 2 nwm jpx rUp mDwxI nwl,
inSkwm- krm rUpI dhIN, lgwqwr nwm jpx rUp (ibloieAw)irVikAw hY, (iqin)iqn@W ny
bRhmwnMd m`Kx ƒ (KwieAw)KwDw hY[ AYsy p`ky sMqW duAwrw (Avr)hor BI pRymI jn, inSkwm-
krm rUpI dhIN (iblovnhwr)irVkxy vwly ho ky bRhmwnMd rs ƒ KWdy hn]19] XQw:- qnu
kir mtukI; mn mwih ibloeI] iesu mtukI mih; sbdu sMjoeI])
kbIr. mwieAw cortI; muis muis lwvY hwit] eyku kbIrw. nw musY; ijin kInI bwrh
bwt]20] {mwieAw dw ArQ:- rj gux qm gux. sq gux khIAY; eyh qyrI sB mwieAw]
Anuswr rjo qmo sqo gux,ieh sB mwieAw hY[ jV, cyqn do pRkwr dI mwieAw hY[ (jV)Dn,
(cyqn)sRIr Bwv cOrwsI l`K jUn dy jIv ie`k dUjy nwl moh vYr ivkwr’c plc 2 ky mrdy hn,
ieh cyqn mwieAw hY[ XQw:- jl mih mIn; mwieAw ky byDy] dIpk pqMg, mwieAw ky Cydy]
kwm mwieAw; kuMcr kau ibAwpY] BuieAMgm iBRMg; mwieAw mih Kwpy]1] mwieAw; AYsI mohnI
BweI] jyqy jIA; qyqy fhkweI]1] rhwau] pMKI imRg; mwieAw mih rwqy] swkr mwKI; AiDk
sMqwpy] qury aust; mwieAw mih Bylw] isD caurwsIh; mwieAw mih Kylw]2] iCA jqI;
mwieAw ky bMdw] nvY nwQ; sUrj Aru cMdw] qpy rKIsr; mwieAw mih sUqw] mwieAw mih
kwlu; Aru pMc dUqw]3] suAwn isAwl; mwieAw mih rwqw] bMqr cIqy; Aru isMGwqw] mWjwr
gwfr; Aru lUbrw] ibrK mUl; mwieAw mih prw]4] mwieAw AMqir; BIny dyv] swgr ieMdRw
Aru Drqyv] kih kbIr. ijsu audru; iqsu mwieAw] qb Cuty; jb swDU pwieAw]} vwihgurU
siqgurU gurU gRMQ swihb jI srUp sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- rsnw ivSy suAwd,
nINd dw suAwd, AwpxI vifAweI Awp krnI, Dn leI pwp krny, v`FI lYxI JUTI gvwhI
dyxI, corI XwrI krnI ivSy ivkwr, inrdoS jIAW ƒ bMbW nwl swVn &Ukx, ^Ub hwr iSMgwr
&YSn lwauxy Awid mwieAw hY[ (cortI)corI krn vwlI T`gxI, mwieAw, kilXu`gI ingury jIAW
www.Gursevak.com 59 q`qkrw
ƒ (muis)T`g (muis)T`g, (hwit)ht ht Bwv muV muV ky T`gI (lwvY)lwauNdI hY, ijvyN mwieAw dy
T`gy nyqR muV muV ky, prwieAw rUp dyKdy hn[ XQw:- bhuqu drbu kir; mnu n AGwnw] Aink
rUp dyiK; nh pqIAwnw] kMn mwieAw dy T`gy ivSy ivkwrW dy gwxyy inMdw muV muV ky suxdy hn,
zbwn ivSy ivkwrW dy gwxy muV muV ky gwauNdI hY, rsnw rsW ksW dw rs muV muV ky lYNdI hY[
cmVI sprs ’c muV muV ky l`gdI hY[ pYr kusMgq v`l muV muV ky jWdy hn[ h`Q muV muV ky
corI krdy hn[ dyh muV 2 ivkwr ’c l`g ky, Kp t`ut B`j ky, rogI ho ky mr jWdI hY[
eyku kbIrw. nw musY; ijin kInI bwrh bwt]20] (eyku)ie`k dwsn dws(kbIrw) AQvw
(kbIrw)vwihgurU jI (nw)nhIN (musY)lu`tIdy, (ijin)ijn@W ny mwieAw (bwrh bwt)iCMn iBMn iq`qR
ib`qR nws (kInI)kIqI hY]20] XQw:- kbIr. AweI muJih pih; Aink kry kir Bys] hm
rwKy gur Awpny; auin kIno Awdysu]8]) AYsI iesqRI; iek rwim aupweI] auin sBu jgu
KwieAw; hm. guir rwKy myry BweI]
swKI:- sRI dsm gRMQ cirqR:- corW dI cortI mW, nvIN ivAwhI ƒ kihMdI,“hy myrI ipAwrI
b`cI!qYnUM qW qyry mwipAW ny bhuq ku`J idqw hY, “idKw qW Blw”, auh ivcwrI BoLy suBwA ’c,
sB ku`J hI idKw idMdI[ gihxy aus dy swhmxy r`K idMdI, au~Qy ihMg lw idMdI, p`uqW ƒ jw ky
d`s idMdI,“mYN ihMg lw ky AweI hW, jw ky lu`t lau”[ rwq ƒ jw ky lu`t lYNdy[ hor cir`qR:-
corW dI mW bu`FI ho geI, koeI BI aus dI syvw n kry, aus ny ie`k cir`qR KyifAw, ijMdy lw ky,
do bksy r`K ley[ kihMdI,“ijhVw myrI syvw krygw, ieh bksy mYN aus ƒ dyvWgI”,kwzI qoN
ptw BI ilKw ilAw,ieh bksy syvw krn vwlw lvygw[ b`cy swvDwn ho ky, vwrI 2 syvw krn
l`gy[ cVHweI mgroN,sskwr krky, bksy Kol@y, aun@W ’coN lIrW hI inklIAW[ so mwieAw iek`lI
iesqRI hI nhIN[ swirAW jIAW nUM, mwieAw ibAwpq; bhu prkwrI]) mwieAw mmqw hY bhu
rMgI] gurU swihb jI dy ivCoVy ’c jo BI jIv kr irhw hY, sB mwieAw hI hY[ XQw:- mweI;
mwieAw Clu] iqRx kI Agin. myG kI CwieAw; goibd Bjn ibnu. hV kw jlu]
kbIr. sUKu n eyNh juig; krih ju. bhuqY mIq] jo icqu rwKih. eyk isau; qy. suKu pwvih
nIq]21] prmpUjnIk vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI vwihgurU sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- (ju)ijhVw swkq, ie`k vwihgurU jI ƒ C`f ky, pKMfI gurU BUq pRyq sMswrI
bhuqY (mIq)im`qR (krih)bxwauNdw hY, aus ƒ (eyNh)ies qr@W bhuqy im`qRW ’c, (juig)juVny krky,
sUKu (n)nhIN hY, ikauN jo pKMfI gurU ies ƒ gumrwh krky siqgurU swihb jI nwloN qoV ky, lu`t
ky Kw jWdy hn, ivkwr AOgux nhIN myt skdy, mukqI nwm dwn nhIN dy skdy[ XQw:- kwcy gur
qy; mukiq. n hUAw] nSy Dn sbMDI sMswrI im`qR Apxw mqlb n imlx qoN C`f jWdy hn[
XQw:- soriT mhlw 9] ieh jig; mIqu. n dyiKE koeI] sgl jgqu. ApnY suiK lwigE; duK
mY. sMig n hoeI]1] rhwau] dwrw mIq pUq snbMDI; sgry Dn isau lwgy] jb hI inrDn
dyiKE nr kau; sMgu Cwif. sB Bwgy]1] khˆau khw. iXAw mn baury kau; ien isau nyhu
www.Gursevak.com 60 q`qkrw
lgwieE] dInw nwQ. skl BY BMjn; jsu qw ko ibsrwieE]2] suAwn pUC. ijau BieE n
sUDau; bhuqu jqnu. mY kInau] nwnk. lwj ibrd kI rwKhu; nwmu quhwrau lInau]3]9]) jo
sMswrY ky kutMb. imqR BweI. dIsih mn myry; qy siB. ApnY suAwie imlwsw] ijqu idin. aun@ kw
suAwau, hoie n AwvY; iqqu idin. nyVY ko n Fukwsw]) jw kau musklu Aiq bxY; FoeI. koie n
dyie] lwgU hoey dusmnw; swk iB Bij Kly] sBo BjY Awsrw; cukY sBu Asrwau] iciq AwvY Esu
pwrbRhmu; lgY n qqI vwau] swKI:- ie`k bYrwgI dI ku`lI ƒ A`g l`g geI, pihlW aus
ikhw,“hy Bgvwn sRI rwmcMdR jI! myrI r`iKAw kro”, idl n itikAw, Pyr ivSnUM jI ƒ cyqy
krky ikhw, “r`iKAw kro”, Pyr hnUMmwn jI ƒ cyqy krky ikhw, “r`iKAw kro”, ieqny ƒ
JONpVI sV geI[ sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is~iKAw:- koeI hMny dI. koeI bMny dI; koeI
phwVW vwly rMny dI; Fol Fm`kw srvr dw, bhuiqAW ƒ im`qR bxweI r`Kdy hn, kdy hnUMmwn ƒ
m`Qw tyk Awey[ kdy sulqwn dw rot cV@w idqw, kdy g`ugy dIAW syvIAW dy idqIAW, kdy
isvilMg ’qy pwxI pw idqw Awid bhuqy im`qR hn[ rsnw dw suAwd, ivkwr dIAW g`lW
krnIAW sunxIAW, ivkwr idRStI nwl dyKxw, im`qRW nwl kl`bW ’c nSy nwc krny, fwky kql
krny[ Awid jo mn pRcwvy hn, ieh bhuqy im`qR bxwauNdw hY, suK nhIN[ XQw:- Boghu rog; su
AMiq ivgovY] hrKhu. sogu n imteI kbhU; ivxu Bwxy. Brmwiedw]) jyqw; mohu prIiq suAwd]
sBw; kwlK dwgw dwg] dwg dos; muih cilAw lwie] drgh; bYsx nwhI jwie]3]
jo icqu rwKih. eyk isau; qy. suKu pwvih nIq]21] bhuqy im`qRW kusMgIAW ivkwrW AOguxW
dw moh iqAwg ky, (jo)ijhVy gurmiuK snmuK, AnMq guxW dy Anq klwvwn pRkwS srUp, sB dy
AMdr bwhr BrpUr ivsmwd Ajpw jwp eyk vwihgurU inrgun bRhm jI (isau)nwl, icqu joV ky
(rwKih)r`Kdy hn, ijvyN Awry nwl cIry jwx qoN, prm ShId prmvIr BweI mqIdws swihb jI
ny icqu joV ky r`iKAw[ (qy)auh gurmuiK (nIq)in`q 2 sdw rihx vwlw bRhmwnMd mhW mhW
ivsmwd suKu (pwvih)pwauNdy hn[ ijvyN vwihgurU mh`ly pMjvyN jI ny q`qI qvI ’qy KV@n smyN sRb
ivAwpI mhW ivsmwd suKu pwieAw]21] XQw:- gurmuiK suK Plu iprm rsu; shj smwiD
swDsMig jwxI[) hliq suKu. pliq suKu. iniq suKu ismrno; nwmu goibMd kw sdw lIjY]) pRB kY
ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n pwr]) suKw kI imiq. ikAw gxI; jw
ismrI goivMdu] ijn cwiKAw. sy iqRpqwisAw; auh rsu jwxY ijMdu] sMqw sMgiq min vsY; pRBu
pRIqmu bKisMdu] ijin syivAw pRBu Awpxw; soeI rwj nirMdu]2]) so suKIAw. so sdw suhylw; jo
gur imil. gwie gunI]
kbIr. ijsu mrny qy. jgu frY; myry mn Awnµdu] mrny hI qy. pweIAY; pUrnu
prmwnµdu]22] ivAwpk bRhm jI dy srgun Avqwr, DMn Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy
hn:- hy BweI! jIvq- Bwv qoN mrny AQvw gurU jI qoN kurbwn hox rUp ijsu mrny (qy)qoN, jgu
(frY)frdw hY[ (myry)dwsn dws dy mn ’c, siqgurW qoN kurbwn hox rUp mrn AQvw jIvq-
www.Gursevak.com 61 q`qkrw
Bwv qoN mrn dw bVw BwrI AwnMdu hY[ gurU jI leI (mrny)ShId hoxy (qy)qoN hI, (prmwnMdu)v`fy
AnMd bRhmwnMd srUp pUrnu bRhm jI (pweIAY)pweIdy hn[ prm- pUjnIk Bgq jI dI ieh
AwpxI AvsQw hY[ XQw:- gauVI kbIr jI] ijh mrnY; sBu jgqu qrwisAw] so mrnw; gur
sbid pRgwisAw]1] Ab kYsy mrau; mrin mnu mwinAw] mir mir jwqy; ijn rwmu n
jwinAw]1] rhwau] mrno mrnu; khY sBu koeI] shjy mrY; Amru hoie soeI]2] khu kbIr;
min BieAw AnMdw] gieAw Brmu; rihAw prmwnMdw] zwlm iskMdr loDI ny, jdoN Awp jI
hwQI A`gy su`ty, qW hwQI cIkW mwr ky frdw B`j igAw[ syvkW pu`iCAw, “suAwmI jI! Awp jI
ƒ mrn dw fr nhIN l`igAw[ ” au~qR idqw,“kih kbIr;hmrw goibMdu] cauQy pd mih; jn
kI ijMdu] ijvyN sUrj ’coN iq`Kw pRkwS inrXqn hI inkldw hY, iqvyN pUrn Bgq jI dy
srUp’coN, pUrn inrBYqw pRym bRhmigAwn, nwm pRkwS irhw sI[ sRI Bgq jI dI koit sUr jw
kY prgws] vwlI mhW mhW ivsmwd AvsQw hY[ AibnwsI suK; Awpn Awsn] bRhm jI Bgq
jI dy rom 2 ’c vs cu`ky hn, AibnwsI bRhm jI dI swiKAwqqw ho geI hY[ XQw:- nh ikCu
jnmY; nh ikCu mrY] Awpn cilqu; Awp hI krY]) khu nwnk; guir bRhmu idKwieAw] mrqw
jwqw; ndir n AwieAw]) bRhm mih jnu; jn mih pwrbRhmu] eykih Awip; nhI kCu Brmu]
Bgq rivdws swihb jI, Bgq nwmdyv jI, Bgq jYdyv jI, bwbw GneIAw swihb jI Awid
byAMq mhWpurS, inrgun srgun dI eykqw krky, AibnwsI bRhm’c AMdroN bwhroN, smuMdR dy m`C
vWg, bRhm jI ’c, lIx ho ky, mrn dI icMqw, ijaux dI Aws qoN au~cy ho gey[ XQw:- mrxY
kI icMqw nhI; jIvx kI nhI Aws] ijauNdy vI bRhm ’c imly hn, mr ky vI bRhm ’c lIx
hn[ ijvyN pwxI nwl Bry GVy ƒ Ku`l@y pwxI ’c r`KIey qW pwxI, pwxI ’c rL jWdw hY, pr
GVw dyKx mwqR v`Krw jwpdw hY[ ieauN GVy vWg aun@W dy sRIr dyKx mwqR BwvyN v`Kry hn, pr
AMdroN pwxI vWg bRhm jI ’c rLy hoey hn[ GVy dy huMidAW pwxI, pwxI ’c pihlW hI imiLAw
huMdw hY, BMnx qoN vI imL jWdw hY[ iesy qr@W GVy dy BMnx vWg, BwvyN aun@W dy sRIr purjw 2 ho
jwx, qW vI BweI mqIdws jI, BweI qwrU isMG jI Awid ShIdW vWg, bRhm jI ’c lIx ho ky,
Amr ho jWdy hn[ XQw:- Amr Bey; Amrwpdu pwieAw] swDsMig; nwnk hir iDAwieAw])
inhclu scu Kudwie eyku; Kudwie bMdw AibnwsI]) mY n mrau; mirbo sMswrw] Ab moih; imilE
hY jIAwvnhwrw] zwlm zulm krdy Awey, gurU ipAwry ShIdI dyx smyN, ih`k QwpV ky, jYkwry
g`jwauNdy ieh pV@dy 2 ShId hoey:- kbIr. ijsu mrny qy. jgu frY;myry mn Awnµdu] mrny hI qy.
pweIAY; pUrnu prmwnµdu]22]
rwm pdwrQu. pwie kY; kbIrw. gWiT n Kol@] nhI ptxu. nhI pwrKU; nhI gwhku. nhI
molu]23] hy dwsn dws kbIrw! Amolk rqn lwl jvyhr rwm pdwrQu pwie kY, AwpxI
rsnw rUpI (gWiT)gMF n Kol@, Bwv nwsiqk ƒ nwmu aupdyS n kr, nwsiqk nwm sux ky, qmk
www.Gursevak.com 62 q`qkrw
ho jWdy hn, aultw aun@W nwl lVweI JgVw ho jWdw hY[ XQw:- nwmu sunq; jnu ibCUA fswnw]
ij`Qy pwrKU gwhk hox, au~Qy hI hIry dw m`ul v`tIdw hY[
nhI ptxu. nhI pwrKU; nhI gwhku. nhI molu]23] ij`Qy swDsMgq rUp (ptxu)Sihr
nhI, (nhI)nw hI (pwrKU)gursyvk jI hn, qn mn Dn dy ky ^rIdx vwlw au~qm AiDkwrI
gwhku BI nhI hY[ swcu khO. sun lyhu sBY; ijn pRymu kIE. iqn hI, pRBu pwieE] Anuswr ij`Qy
pRym rUpI (molu)mu`l BI nhI hY, au~Qy AYvyN hI nw Kol@ ky pRgt krI jweIN, ij`Qy siqsMgq rUpI
Sihr hovy, pwrKU q`q byqy hox, qn mn Dn isr dy ky, ijvyN pMjW ipAwirAW ny sIs kurbwn
kIqy hn, pRym rUpI m`ul dy ky, pRwpq krn vwly hox,E~Qy rwm pdwrQ Kol@xw hY]23] XQw:-
ivxu gwhk.guxu vycIAY; qau guxu. shGo jwie] gux kw gwhku.jy imlY; qau guxu. lwK ivkwie]
sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- ie`k iv`dvwn ny, rwmwiex kQw krky Bog pwieAw,
iksy ny ie`k BI pYsw n idqw, auh bVw hI AOKw hoieAw, ie`k sRoqy ikhw,“jI pRSn hY”,aus
soicAw- ieh ie``k dmVw qW dyvygw- ikhw, “BweI d`s kI pRSn hY?” aus ikhw,“rwKS, sRI
rwmcMdr jI sn ik rwvx sI?, aus isr ’qy h`Q mwirAw, ikhw,“beI mYN hI rw^S hW,
ijhVw quhwfy nwl m`Qw mwirAw hY”, AxAiDkwrI sn[ ijvyN vrKw kwlrI DrqI ’qy hovy, aus
dw koeI &wiedw nhIN[ Ax AiDkwrI ƒ aupdyS dyx dI ieauN g``l hovygI ijvyN bWdr TMF ’c
Tr irhw sI, icVy ny ikhw,“qUM BI Awpxw Gr bxw lY”[ aus ny CwL mwr ky aus dw Awl@xw
qoV idqw[ ieauN aus ny cMgw aupdyS idqw sI, pr aus ny aus ’qy vwr krky aus dw Awl@xw hI
guAw idqw[ XQw:- jYsy kYsy purK ko. dY aupdyS nw sMq[ mUrK kip, ibn gRih krI, citkw jo
gRihvMq[) rwm rwm; rmy rim rhIAY] swkq isau; BUil nhI khIAY]1]) AMn@y vis mwxku
pieAw; Gir Gir vycx jwie] Enw. prK n AwveI; AFu. n plY pwie] AMny ƒ mwxk iml
igAw qy Gr 2 vycx jWdw hY, aus dw dmVI BI m`ul nhIN imldw[ rwm pdwrQ ƒ pw ky,
aupdyS dyx vwly ƒ aupdyS hY, ik AwpxI Amolk izMdgI dw smW E~Qy guzwrnw, ij`Qy hmySW
siqsMgq, gurmuKW dw sMg hovy, nhIN Pyr rwm pdwrQ dw mu`l nhIN imlygw[ ijvyN siqsMgq ’c
inqwpRqI sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw jI. rwm pdwrQ ƒ pRwpq krky, do vyly AMimRq
kQw krdy, E~Qy mihMgy m`ul ivkdw[ rwm pdwrQ ƒ pRwpq krn vwly ƒ BI aupdyS hY, ijvyN
pMjW ipAwirAW ny sIs dy ky, vwihgurU mMqR jI pRwpq kIqy[ bwby mqIdws jI ny gurU ipAwr
’c, Awpxy sRIr ƒ Awry nwl BI icrw idqw, rwm pdwrQ pw ley[ XQw:- rwm rqnu. qb
pweIAY; jau. pihly qjih srIru]31]) kMcn isau; pweIAY nhI qoil] mnu dy; rwmu lIAw hY
moil]) jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau pRIiq n qorau]2]) myrI pRIiq; goibMd
isau. ijin GtY] mY qau. moil mhgI leI; jIA stY]1] ijvyN dIvy qoN dIvw jgdw hY, iqvyN,
gurisKhu gurisK hY; pIr pIrhuM koeI] guris`K qoN guris`K vroswauNdy hn[ ies krky hI
mhWpurSW dIAW sMpRdwvW c`l rhIAW hn[
www.Gursevak.com 63 q`qkrw
kbIr. qw isau pRIiq kir; jw ko Twkuru rwmu] pMifq rwjy BUpqI; Awvih kauny
kwm]24] ie`k bMdw. vwihgurU sRI kbIr swihb jI dy drSn in`q krdw sI, kw&I smyN mgroN
drSn krn AwieAw, Awp jI ny n Awaux dw kwrn pu`iCAw, qW Es ikhw,“mhwrwj jI!
rwijAW AmIrW pMifqW nwl imlvrqx hoxy krky tweIm hI nhIN l`g sikAw, ieh sux ky,
vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- (qw)iqn@W
gurmuiK guris`KW (isau)nwl, roim 2 krky s`cI pRIiq kir, (jw)ijn@W (ko)dI (Twkuru)mwlk
(rwmu)vwihgurU jI nwl eykqw ABydqw hY[ XQw:- gurmuK sau. kir dosqI; siqgur sau. lwie
icqu]) ijn@w idsMdiVAw. durmiq vM\Y; imqR AswfVy syeI] hau FUFydI. jgu sbwieAw; jn
nwnk. ivrly kyeI]2]) pMifq pUCau. q mwieAw rwqy]1] Anuswr mwieAw rwqy, nwm hIn,
Dn hIn, gun hIn, pMifq (BUpqI) (BU) DrqI dy (pqI)mwlk, hMkwrI rwjy, AMq smyN
(kauny)iks (kwm)kMm (Awvih)Awauxgy? Bwv nhIN Awauxgy]24] XQw:- kbIr. sMgiq
krIAY swD kI; AMiq krY inrbwhu] swkq sMgu. n kIjIAY; jw qy hoie ibnwhu]) swD kI thl;
sMq sMig hyq]) nwnk. kciVAw isau qoiV; FUiF sjx sMq pikAw] Eie jIvMdy ivCuVih; Eie
muieAw. n jwhI CoiV]) kro s`cI pRIqI pUrn sMqn sMg; jo inbwhux qoV[ swkq sMg pRIq nw
kIjIey; pwpW ’c lw ky,jwvx CoV[
pRymmeI SuB is`iKAw:- pRmwrQ rwh ’qy c`lx vwlw ijhVw pRymI, DoqI Koil; ivCwey hyiT]
grDp vWgU; lwhy pyit]1] Anuswr lwlcI pMfqW, rwijAW jW jgIrdwrW nwl myl imlwp
krdw hY, aus dI bMdgI ’c Atk pYNdI hY[ caurwsI l`K Bog ky, mnuKw jnm pRwpq hoieAw
hY[ ien@W qoN dUr rih ky, rwm ipAwry jI dI pRwpqI vwly nwl, roim roim krky pRIqI krky,
pUrn pRym sihq syvw krky, DR¨ pRihlwd jI vWg vwihgurU jI ƒ pRwpq ho ky, inhwl hovo jI[
XQw:- rwm jpau jIA; AYsy AYsy] DR¨ pRihlwd jipE; hir jYsy])
kbIr. pRIiq iek isau kIey; Awn duibDw jwie] BwvY lWby kys kru; BwvY Grir
mufwie]25] prmpUjnIk s`cy Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- iek vwihgurU jI
(isau)nwl, pRIiq (kIey)krny krky, bwr 2 kys mnwaux, bnwautI jtW vDwaux dI (Awn)hor
sB qr@W dI (duibDw)dÍYq (jwie)clI jWdI hY[ kys munw ky sohxy bxn dI vwSnw hI nhIN
rihMdI[ pUrn s`cy vwihgurU jI ƒ (BwvY)BwauNdw hY, ies jIv dy kys, bwr bwr (lWby)lMby kru
rhy hn, jIv ƒ (BwvY)BwauNdw hY, kYNcI ausqRy nwl (Grir)Gsw ky, (mufwie)munw idMdw hY[
ie`k vwihgurU jI nwl pRIq krn, kys r`Kx dw SuB s`cw aupdyS hY[ jtW vDwaux, munwaux qoN
s^q mnwhI krdy hn[ kys munwauxy b`jr kurihq hY[ vwihgurU] nwnk. jy isr KuQy nwvin
nwhI; qw sq cty isir CweI]1] vwihgurU srb klw BrpUr pRB; siqgurU sRI gurU nwnk dyv
jI &urmwauNdy hn:- jy isr dy kys ptOx vwly isr Ku`Qy nhIN nhwauNdy qW aun@W dy isr ’c s`q jW
sO bu`k suAwh dy pwau[ isr dI cotI qoN lY ky, pYr dy AMgUTy q`k ikqoN BI kys Gswauxy pu`txy
www.Gursevak.com 64 q`qkrw
munwauxy nhIN[ XQw:- kbIr. jYsI aupjI pyf qy; jau qYsI inbhY EiV] hIrw iks kw bwpurw;
pujih n rqn kroiV] vwihgurU srUp s`cy Bgq kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- mwqw jI dy
grB rUpI (pyf)mu`F qoN jYsI dyh (aupjI)pYdw hoeI hY, (jau)jy (qYsI)ausy qr@W swbq sUrq
AOguxW rihq, (EiV)AMq q`k (inbhY)inB jwvy, qW iPr ie`k hIrw qW iks (kw)dw
(bwpurw)ivcwrw hY? (kroiV)kRoVW Amolk rqn BI ies dy brwbr nhIN (pujih)pu`j skdy[ vw
(hIrw)mnu`Kw jnm qW kI ivcwrw hY, kRoVW (rqn)dyviqAW dIAW dyhW BI ies dy brwbr nhIN
pu`j skdIAW[ mUf muMfwey; jO isiD pweI] mukqI Byf n geIAw kweI]2]) nw siq mUMf
mufweI kysI; (mUMf)isr mUMh qy kysW dy muMnxy krky prmpiv`qR siq srUp pRmySr dI pRwpqI nhIN
huMdI[ B`dn iqAwg kro! ry BweI[ sB is`Kn; Xh bwq sunweI[ mwq ipqw; mry jy koeI[ qau
BI; krq n B`dx hoeI[ mwq ipqw; goibMd hmwrw[ ey sMswr; JUT pswrw]22] qw pr B`dx;
BUl nw kIjY[ Xh aupdys; siq kr lIjY[ B`dn Brm. Drm ikC nwhI[ inhcY jwno; sMq mn
mwhI[
k`wjl- kbIr. jgu kwjl kI koTrI; AMD pry. iqs mwih] hau bilhwrI. iqn@ kau;
pYis. ju nIkis jwih]26] vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI, vwihgurU sRI kbIr swihb
jI &urmwauNdy hn:- hy siqsMgIE ipAwirE jwgo! ieh jgu, corI XwrI inMdw kql T`gI v`FI
lYxI prwieAw h`k Kwx qMbwkU Srwb mws nSy vrqx jUAw Kyfxw, inrdoS jIAW ƒ bMbW nwl
swVn Awid Anyk pwp rUp (kwjl)kwlK (kI)dI koTrI hY, vYrwg ibbyk, pRoK ApRoK. bRhm
vIcwr, gurbwxI sbd ArQ vIcwrn, kIrqn rUpI nyqRW ibnw, (AMD)AMny AigAwnI jIv, iqs
(mwih)iv`c (pry)pey hoey hn[ (hau)dwsn dws (iqn)iqn@W gurmuiK nwm jpx jpwaux vwly
inSkwmI pRymI gursyvkW (kau)qoN (bilhwrI)bilhwr kurbwn jWdw hY, Bwv aun@W qoN sB ku`J
kurbwn krdw hY, sB ku`J Arpdw hY, ju, siqgurU mhwrwj swihb jI, guris`KW dI Srn
(pYis)pY ky, ien@W AOguxW doSW ivkwrW pwpW rUp kwlK dI koTVI ’coN, (nIkis)in`kl
(jwih)jWdy hn, A`Ty pihr gur crnIN l`g ky, sB dI crn- DUiV bx ky inrlyp rihMdy hn[
XQw:- ivcy igRh sdw rhY audwsI; ijau kmlu rhY ivic pwxI hy]10]) shjy igRh mih; shij
audwsI]) n`wsI- shjy; duibDw qn kI nwsI]) ijau kwjr. Bir mMdru rwiKE; jo pYsY. kwlUKI
ry]) iqRkutI polw- dUrhu hI qy. Bwig gieE hY; ijsu gur imil. CutkI iqRkutI ry]1]) kwjr
koT mih. BeI n kwrI; inrml brnu. binE rI] mhw mMqRü. gur ihrdY bisE; Acrj nwmu.
suinE rI]3]
kbIr. iehu qnu jwiegw; skhu. q lyhu bhoir] nWgy pwvhu qy gey; ijn@ ky lwK
kroir]27] prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb
klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- hy dwsn dws kbIr! qyrw iehu qnu AOguxW doSW ivkwrW pwpW ’c
www.Gursevak.com 65 q`qkrw
(jwiegw)cilAw jwvygw, AQvw qn mr jwiegw[ corI XwrI kql nSy, jMg krky mwrU
hiQAwrW nwl jIAW ƒ swVn Awid AOguxW jmw rog sog qoN, jy (bhoir)moV Bwv bcw
(skhu)skdw hYN, qW pUrn gurU jI dI, sRb ivAwpI mhW ivsmwd s`cI srn pY ky, syvw Bjn
ismrn praupkwr krky, SuB gux kmw ky, bcwA (lyhu)lYxw kr[ (ijn@)ijn@W c`kRvrqI
bwdSwhW (ky)dy pws (lwK)l`KW (kroir)kRoVW lwl hIry sn, (pwvhu)pYrW (qy)qoN, nWgy hI cly
gey]27] XQw:- nw koaU lY AwieE iehu Dnu; nw koaU lY jwqu] rwvn hUM qy AiDk CqRpiq;
iKn mih gey iblwq]2]) nWgy Awvnu; nWgy jwnw] koie. n rih hY; rwjw rwnw]) lµkw gFu;
sony kw BieAw] mUrKu rwvnu; ikAw ly gieAw]3]) mwqy mqMg. jry jr sMg; AnUp auqMg
surMg svwry] kot qurMg kurMg sy kUdq; paun ky gaun kau jwq invwry] BwrI Bujwn ky BUp
BlI ibiD; inAwvq sIs n jwq ibcwry] eyqy Bey qo khw Bey BUpq; AMq kO nWgy hI pwie
pDwry]) nMgw dojik cwilAw; qw idsY Krw frwvxw]) kbIr. kaufI kaufI joir kY; jory lwK
kroir] clqI bwr. n kCu imilE; leI lMgotI qoir]) myrI myrI ikAw krih; ijin dIAw. so
pRBu loiV] srpr auTI clxw; Cif jwsI. lK kroiV]3]
kbIr. iehu qnu jwiegw; kvnY mwrig lwie] kY sMgiq kir. swD kI; kY. hir ky gun
gwie]28] prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb klw
BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy
hn:- hy mn! iehu qnu mr (jwiegw)jwvygw[ (kvnY)iksy cMgy nwmu jpx jpwaux, praupkwr
krn krwaux sIs kurbwn krn krwaux rUp (mwrig)rsqy (lwie)lwauxw kr[ (kY)jW
siqgurU gRMQ swihb s`cy pwiqSwh jI qoN vroswey (swD)mhWpurS jI dI sMgiq kir, (kY)AQvw
(hir)sRb ivAwpI vwihgurU jI (ky)dy gun, AimRq kIrqn kQw ismrn duAwrw (gwie)gwauxw
kr, jdoN bolyN hr vyly bwxI jI hI gwieAw kr[ ]28] XQw:- bwbw bolnw; ikAw khIAY]
jYsy rwm nwm; riv rhIAY]1]) hir gux gwau mnw; siqguru syiv ipAwir]) min cwau
BieAw; pRB Awgmu suixAw] hir mMglu gwau sKI; igRhu mMdru bixAw] hir gwau mMglu, inq
sKIey; sogu dUKu n ivAwpey] gur crn lwgy. idn sBwgy; Awpxw ipru jwpey] Anhq bwxI.
gur sbid jwxI; hir nwmu hir rsu Bogo] khY nwnku. pRBu Awip imilAw; krx kwrx
jogo]34]
kbIr. mrqw mrqw jgu mUAw; mir BI n jwinAw koie] AYsy mrny jo mrY; bhuir. n
mrnw hoie]29] prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;)
srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- mr ky hL vwihAw, mr ky sauxI bIjI, mr ky hwVI bIjI, Anuswr ijMny jIv
ijauN rhy hn, hr vyly kwm koRD loB moh hMkwr eIrKw inMdw dÍYs vYr Awid dw hmlw huMdw
rihMdw hY, ien@W ivkwrW AOguxW dw mwirAw AQvw mOq dw mwirAw (mrqw)mrdw (mrqw)mrdw,
www.Gursevak.com 66 q`qkrw
jgu (mUAw)mr igAw, (koie)iksy ny BI, pUrn gurU jI leI (mir)mrnw (n)nhIN jwinAw, jYsy
mr ky Amr hoeIdw hY[ kbIr. muih mrny kw cwau hY; mrau q. hir kY duAwr] Anuswr hrI
jI dy duAwry ’qy AQvw kwm koRD loB moh hMkwr eIrKw inMdw AOguxW ivkwrW kusMgq niSAW
v`loN AQvw jIvq Bwv qoN jo (mrny)mrnw hY, AYsy jo (mrY)mrdw hY, aus dw (bhuir)Pyr, cOrwsI
l`K jUn ’c jMmxw mrnw (n)nhIN (hoie)huMdw]29] XQw:- mrno mrnu khY; sBu koeI] shjy
mrY; Amru hoie soeI]2]) AMiq kwil. nwrwiexu ismrY; AYsI icMqw mih. jy mrY] bdiq
iqlocnu. qy nr mukqw; pIqMbru. vw ky irdY bsY]) mÚ 3] ikAw jwxw. ikv mrhgy; kYsw
mrxw hoie] jy kir. swihbu. mnhu n vIsrY; qw. shlw mrxw hoie] mrxY qy jgqu frY;
jIivAw loVY sBu koie] gurprswdI jIvqu mrY; hukmY bUJY soie] nwnk. AYsI mrnI jo mrY; qw
sd jIvxu hoie]2]
kbIr. mwns jnmu dulµBu hY; hoie n bwrY bwr] ijau. bn Pl pwky, Buie igrih; bhuir.
n lwgih fwr]30]) hir. hir jn dueI. eyk hY; Bgq kbIr swihb jI, Amolk durl`B
mnu`Kw jnm ƒ pRwpq ho ky, gurU syvw bMdgI krn dw SuB s`cw aupdyS &urmw rhy hn:- cOrwsI
l`K jUn Bog ky, mnu`Kw jnm imldw hY, ies leI mwns jnmu dw pRwpq hoxw bVw hI
(dulµBu)kTn hY, ikauN jo, (bwrY bwr)muV muV ky, mnu`Kw jnm pRwpq (n)nhIN (hoie)huMdw[
XQw:- pauVI CuVkI, iPir. hwiQ n AwvY; Aihlw jnmu gvwieAw]) mwns dyh. bhuir nh
pwvY; kCU aupwau. mukiq kw kru ry] nwnk khq. gwie krunwmY; Bv swgr kY pwir auqru ry])
lK caurwsIh BRmiqAw; dulB jnmu pwieEie] nwnk. nwmu smwil qUM; so idnu. nyVw
AwieEie]) iehI qyrw Aausru; ieh qyrI bwr] Gt BIqir; qU dyKu ibcwir] khq kbIru;
jIiq kY hwir] bhu ibiD; kihE pukwir pukwir]5]) caurwsIh l`K join ivic auqm jnm su
mwxis dyhI]) crx kml; Twkur auir Dwir] dulB dyh; nwnk insqwir]) dulB jnmu. puMn
Pl pwieE; ibrQw jwq. AibbykY] rwjy ieMdR smsir. igRh Awsn; ibnu hir Bgiq. khhu ikh
lyKY]1]) PPw; iPrq iPrq qU AwieAw] dRülB dyh; kiljug mih pwieAw] iPir ieAw
Aausru; crY n hwQw] nwmu jphu; qau ktIAih Pwsw]) lK caurwsIh BRmqy BRmqy; dulB jnmu
Ab pwieE]1] ry mUVy; qU hoCY ris lptwieE] AMimRqu sMig bsqu hY qyrY; ibiKAw isau
aurJwieE]) PkIrw PkIrI dUr hY, ijqnI ku lMmI KMjUr hY[ cV@ jweyN qW Amr &l KweyN, igr
jweyN qW cknw cUr hY[)
ijau. bn Pl pwky, Buie igrih ; bhuir. n lwgih fwr]30]) (ijau)ijvyN (bn)jMgL
’c, ibRC dI twhxI nwl l`gy Pl (pwky)p`k ky, (Buie)DrqI ’qy (igrih)if`g pYNdy hn,
(bhuir)muV ky (fwr)twhxI nwl (n)nhIN (lwgih)l`gdy, iqvyN mnuKw jnm muV 2 ky nhIN
imldw[ ijvyN au~ifAw kpUr h`Q nhIN AwauNdw, smuMdR ’c su`tI imsrI h`Q nhIN AwauNdI, kyly ƒ
kyvl ie`k vwrI &u`l &L l`gdw hY, kwT dI qauVI kyvl ie`k vwrI hI A`g ’qy cV@dI hY,
www.Gursevak.com 67 q`qkrw
igAw smW Aqy swh muV ky h`Q nhIN AwauNdw[ XQw:- kbIr. rwmu, n iDAwieE; motI lwgI
Koir] kwieAw hWfI kwT kI; nw Ehu crHY bhoir]) ijs pirvwr ƒ C`f jWdw hY, aus ’c muV
ky nhIN AwauNdw[ vY suq. vY ibq; vY pur pwtn; bhuir. n dyKY Awie] mnu`Kw jnm ƒ pRwpq ho
ky, suAws 2 nwm jp jpw ky, inSkwm syvw gurU BgqI kr krw ky ies ƒ s&lw krnw
cwhIdw hY[
kbIrw quhI. kbIru qU; qyro nwau kbIru] rwm rqnu. qb pweIAY; jau. pihly qjih
srIru]31] pUrn Bgq jI, vwihgurU jI dy snmuK kih rhy hn[ hy Akwl purK jI! ip`Cy BI
(quhI) Awp jI, swirAW nwloN (kbIrw)v`fy sI , hux BI (kbIru)v`fy hoN jI, A`gy ƒ BI (qU)Awp
jI sB qoN (kbIru)v`fy hovoNgy jI, (qyro)Awp jI dy (nwau)nwm jI BI (kbIru)v`fy qoN v`fy AiqAMq
v`fy Amolk au~cy qoN au~cy s`cy su`cy hn[ scY mwrig clidAw; ausqiq kry jhwnu]) rwm
kbIrw. eyk Bey hY; koie. n skY pCwnI]) hir min qin; visAw soeI] jY jYkwru; kry sBu
koeI] Anuswr sRI kbIr swihb jI dw jwp cOhW c`kW, KMf bRhmMf Gr 2 AMdr hox l`igAw,
ieho hI pRwpqI dI inSwnI hY, ik BwvyN Awp jI dI AYnI izAwdw vifAweI ho rhI hY, Pyr BI
duinAwvI vifAweI ƒ JUTw smJdy hn[ XQw:- kbIr. nw hm kIAw. n krihgy; nw kir skY
srIru] ikAw jwnau. ikCu hir kIAw; BieE kbIru kbIru]62]) quDu AwgY. Ardwis hmwrI;
jIau ipMfu sBu qyrw] khu nwnk. sB qyrI vifAweI; koeI. nwau n jwxY myrw]) nwnk. dunIAw
kIAW vifAweIAW; AgI syqI jwil] eynI jlIeIN. nwmu ivswirAw; iek. n clIAw nwil])
dunIAw kIAw vifAweIAw; kvnY Awvih kwim] mwieAw kw rMgu sBu iPkw; jwqo ibnis
indwin] jw kY ihrdY hir vsY; so pUrw prDwnu]) lokn kIAw vifAweIAw; bYsMqir pwgau]
ijau imlY ipAwrw Awpnw; qy bol krwgau]) nwmu jp ky,pUrn Bgq jI ƒ AMdr bwhr AsMK
guxW dy AsMK pRkwS inrgun bRhm jI swiKAwq ho rhy hn[ XQw:- nwmu jpq. koit sUr
aujwrw; ibnsY Brmu AMDyrw]) AwKxu vyKxu sBu; swihb qy hoie] vwlI mhW ivsmwd AvsQw
hY[ ivsmwd rMg ’c AwpxI mihmw js sux ky &uldy nhIN, mwx vifAweI nhIN krdy[ ijvyN
rwjy hrIcMd jI ny ikhw sI,“Eie hrI cMdw! qyrI n`grI, gDy BI hINkdy surg ƒ c`ly hn”[
QoVy mwqR cMgw kMm krky jIv ig`bdw hY[ XQw:- jy ko. eyk krY cMigAweI; min iciq. bhuqu
bPwvY] eyqy gux. eyqIAw cMigAweIAw; dyie. n pCoqwvY]3] vwhu vwhu jI ipAwry, ieh hY
pRwpqI, ies ’c SuB is`iKAw hY, ik sRIr dw hMkwr iqAwg ky, Amolk nwm rqn pRwpq kro[
rwm rqnu. qb pweIAY; jau. pihly qjih srIru]31] rqnu vWg bykImqy pRkwS srUp
AsMK guxW dy dwqy, ivAwpk vwihgurU rwm jI! (qb)qW (pweIAY)pweIdy hn, (jau)jykr
(pihly)pihlW Awpxy srIru dI hMgqw myr (qjih)iqAwgy, pUrn gurU jI ƒ Arp dyvy, ieMidRAW
dy ivSy, mMdy suBwA kusMgq AOgux v`loN ijauNdw mr ky, gurU crn kmlW ’c rih ky, SuB s`cI
syvw, mwx iqAwg ky kry[ AQvw siqgur AwgY. sIsu Byt dyau; jy siqgur swcy BwvY] Anuswr
www.Gursevak.com 68 q`qkrw
gurU jI dy snmuK srIru iqAwgy Bwv gurU jI leI Drm- Xu`D ’c, kurbwn ho jwvy[ ijvyN pMj
ipAwry qy AnykW hI is`K is`KxIAW kurbwn hoey[ XQw:- pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif
Aws] hohu sBnw kI ryxukw; qau Awau hmwrY pwis]) jau qau; pRym Kylx kw cwau] isru Dir
qlI; glI myrI Awau] iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY; kwix n kIjY] AYfI v`fI mhwrwj
swihb jI pRym dI K@yl, K@yl rhy hn[ jykr sB ku`J siqgurU mhwrwj swihb jI ƒ smrpx kr
dyvy, Pyr aus dI hMgqw r`qI mwqR BI n kry,“mYN sRIr id`qw hY”, prm ipAwry gursbd jI dI
cot shwry[ XQw:- kbIr. cot suhylI syl kI; lwgq lyie ausws] cot shwrY sbd kI; qwsu
gurU. mY dws] so kbIr swihb jI dy rom 2 ’c, Awp vs rhy hn, Ajpw jwp b^S rhy hn,
AMdr bwhr Awpxy inrgun srUp dI swiKAwqqw dy rhy hn[ AMdr bwhr AnykW srgun srUp
Dwr ky, drSn b^S rhy hn[ XQw:- Aink rUp. iKn mwih; kudriq Dwrdw]) ibsm ibsmY;
ibsm BeI] AYsI sRb ivAwpI mhW mhW ivsmwdqweI ’c, gurbwxI jI aucwr rhy hn[
kbIr. JMKu n JMKIAY; qumro. kihE n hoie] krm krIm. ju kir rhy; myit. n swkY
koie]32] {koeI ivkwrI pKMfI Awpxy Awp ƒ gurU khwaux dw dwv@w krdw sI,“mYN muMfy idMdw
hW, rog c`ukdw hW”,ivkwrI g`lW BI krI jWdw sI, pRmwqmw jI ’c BI doS Arop irhw sI,
Bgq sRI kbIr swihb jI, Awip kmwau; Avrw aupdys] Anuswr Awpxy mn ƒ kih rhy hn,
ijs krky aus ƒ BI is`iKAw iml jwvy} vwihgurU jI dy dwsn dws hy kbIr! ivSy ivkwr
dIAW g`lW krnIAW, Awp gurU khwauxw, ieauN mMdw (JMKu)ivArQ n (JMKIAY)bolIey,
(qumro)qyrw (kihE)kihAw k`K BI (n)nhIN hoie skdw, qUM qW v`fw hMkwrI ivkwrI hMgqw kr
irhw hYN, qUM qW v`fw T`g hYN[ XQw:- kUVu boil; murdwru Kwie] AvrI no; smJwvix jwie] muTw
Awip; muhwey swQY] nwnk; AYsw AwgU jwpY]) mwQy iqlku; hiQ mwlw bwnW] logn; rwmu
iKlaun@W jwnW]1]) (inb`g) gj swFy qY qY DoqIAw; iqhry pwiein qg] glI ijn@w
jpmwlIAw; loty hiQ inbg] Eie hir ky sMq. n AwKIAih; bwnwris ky Tg]) dyie ikvwV.
Aink pVdy mih; pr dwrw sMig PwkY] icqR gupqu jb lyKw mwgih; qb kauxu pVdw qyrw
FwkY]3]) mÚ1] piV pusqk. sMiDAw bwdM] isl pUjis. bgul smwDM] muiK JUT. ibBUKx
swrM] qRYpwl. iqhwl ibcwrM] gil mwlw. iqlku illwtM] duie DoqI. bsqR kpwtM] jy jwxis.
bRhmM krmM] siB. Pokt inscau krmM] khu nwnk. inhcau iDAwvY] ivxu siqgur. vwt n
pwvY]2]
krm krIm. ju kir rhy; myit. n swkY koie]32] ikRpw krn vwly (krIm)ikRpwl
vwihgurU jI Anqklw sihq, auqpqI pwlxw lYqw Aqy pUrn gurU Avqwr ’c, AikRqGxW pSU
pRyqW ƒ qwrn dy ju (krm)kOqk krq`b kir rhy hn, aus ƒ koie BI myit (n)nhIN
(swkY)skdw]32] XQw:- AikrqGxw kw; kry auDwru] pRBu myrw hY; sdw dieAwru] sMq jnw
kw; sdw shweI] crn kml; nwnk srxweI]) Epiq prlau; iKn mih krqw] Awip
www.Gursevak.com 69 q`qkrw
Alypw; inrgunu rhqw]) sBu ikCu kIqw qyrw vrqY; ikAw hm bwl gupwlw]) sRb ivAwpI mhW
ivsmwd SuB is`iKAw:- mhwrwj swihb jI dI s`cI joiq nwl dyKdy suxdy boldy hW, mhwrwj dI
b^SI hvw nwl swh lYNdy hW, AsIN hMgqw ’c Awpxw Awp Qwp rhy hW, pr jy vyKIey AsMK
bRhmMf dy pswry ’c, vwihgurU jI ikDry auqpqIAW kr rhy hn, ikDry AsMK sUrjW DrqIAW ƒ
pRkwS rhy hn, aun@W dI cyStw krw rhy hn, ibnw QMm@W dy swry AkwrW ƒ AwpxI cyqn s`qw
Anqklw nwl, QMm@ ky r`K rhy hn[ ikDry hn@yrIAW vgw rhy hn, ikDry mINh pw ky, jMgLW
dI A`g buJw rhy hn, ikDry smMudRW ’c au~cIAW lihrW auTw rhy hn, ikDry qU&wn ilAw rhy
hn, ikDry br& puAw rhy hn[ AsMK bRhmMf dI rcnw ’c, Apxy ipAwry lwfly BgqW jI nUM,
mhwrwj swihb jI pRq`K sB ku`J Awp kridAW idKw rhy hn[ hMgqw iqAwg ky &urmw rhy
hn:- jo ikCu kry su Awpy Awip] eyk GVI mih Qwip auQwip]) jrw mrw qwpu. isriq swpu;
sBu hir kY vis hY; koeI lwig n skY, ibnu hir kw lwieAw]) krn krwvn; krnYhwru]
nwnk krqy kw; nwih sumwru]) kbIr. jo mY icqvau. nw krY; ikAw myry icqvy hoie] Apnw
icqivAw. hir krY; jo. myry iciq n hoie]) jo ikCu krqu hY soeI koeI hY ry; qYsy jwie
smwhI]) byvjIr bfy DIr. Drm AMg, AlK Agm; Kylu kIAw. AwpxY auCwih jIau] AkQ
kQw kQI n jwie, qIin lok rihAw smwie; suqh isD rUpu DirE. swhn kY swih jIau])
Epiq prlau; iKn mih krqw] Awip Alypw; inrgunu rhqw]) iKn mih Qwip auQwpnhwry;
kudriq. kIm n phI]) koit ibsn; kIny Avqwr] koit bRhmMf; jw ky DRmswl] koit mhys;
aupwie smwey] koit bRhmy; jgu swjx lwey]1] AYso DxI; goivMdu hmwrw] brin n swkau; gux
ibsQwrw]) iKn mih; Qwip auQwpnhwrw] AMqu nhI ikCu; pwrwvwrw]
kbIr. ksautI rwm kI; JUTw. itkY n koie] rwm ksautI. so shY; jo mirjIvw
hoie]33] {Awid AMg 948} prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru
suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr
swihb jI &urmwauNdy hn:- hy BweI! rwm srUp siqgurU mhwrwj swihb s`cy pwiqswh jI
(kI)dI, ijauNdy mr ky, AOgux pwp zor zulm hMkwr kusMg iqAwgx rUp (ksautI)ksv`tI
au~pr (koie)koeI BI JUTw zwlm kuDrmI swkq (n)nhIN (itkY)itk skdw[ XQw:- rqy syeI.
ij muKu n moVMin@; ijn@I is\wqw sweI] JiV JiV pvdy. kcy ibrhI; ijn@w. kwir n AweI]
(rwm)vwihgurU siqgurU nwnk dyv jI dI (ksautI)prK (so)auh (shY)shwrdw hY, (jo)ijhVw
(mirjIvw) mrjIvVw (hoie)hovy Bwv jIvq Bwv qoN mirAw hovy, EhI prK rUpI ksautI ’qy
itk skdw hY]33] ijvyN DMn vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU AMgd dyv mhwrwj swihb jI,
murdw Kwx q`k hukm mMn ky, ksautI ’c pUry au~qry[ mrjIvVy dw Bwv mhwrwj swihb jI dI
ikRpw nwl A`KW nwl prwieAw rUp n dyKy, kMnW nwl inMidAw cuglI n suxy, mUMh nwl JUT n
boly, sRIr krky corI XwrI kusMg n kry, s`cy vwihgurU jI dy drSn ibnw, koeI BI ie`Cw n
www.Gursevak.com 70 q`qkrw
kry[ XQw:- murdw hoie murId; n glI hovxw[ swbru isdik shIdu, Brm Bau Kovxw[ golw
mul KrIdu, kwry jovxw[ nw iqsu BuK. n nId; n Kwxw sovxw[ pIhix hoie jdId; pwxI
Fovxw[ pKy dI qwgId, pg mil Dovxw[ syvk hoie sMjIdu, n hsx rovxw[ dr drvys rsId;
iprm rs Bovxw[ cMd mumwrK eId, pug Klovxw]18] kbr ’c pey murdy vWg, gurU jI dI
AwigAw rUpI kbr ’c pvy[ ijvyN murdw koeI sMklp ivklp nhIN auTwauNdw, iqvyN koeI mwVw
sMklp n kry[ vwihgrU Acrj ivsmwd Ajpw jwp ’c lIx ho jwvy[ XQw:- suMn smwiD;
Anhq qh nwd] khnu n jweI; Acrj ibsmwd] siqgurU mhwrwj swihb jI Awp sRb
ivAwpI hn, is`K dy idl idmwZ rom 2 ’c vs ky Awp hI prKx vwly hn, Awp hI ksautI
’qy pUry au~qrn vwly hn[ jIv ivcwrw kI kr skdw hY, ikhw hY, kbIr. kwrnu bpurw ikAw
krY; jau. rwmu n krY shwie] ijh ijh fwlI pgu Drau; soeI muir muir jwie]97] jIv qW
ivcwrw, sdw sdw iehu BUlnhwru] so ies leI kih rhy hn, mhwrwj swihb jI ikRpw krdy
hn qW hI ksOtI shwr skdw hY[
kbIr. aUjl pihrih kwpry; pwn supwrI Kwih] eyks. hir ky nwm ibnu; bwDy. jmpuir
jWih]34]) rwm kbIrY; Bydu n BweI] Awp vwihgurU kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- ijhVy
PYSnyvl bMdy (aUjl)ic`ty cmkIly (kwpry)k`pVy (pihrih)pYn@dy hn[ pwn supwrI (Kwih)KWdy
hn, iBRSt BYVw qmwkU c`bdy hn[ XQw:- tyFI pwg. tyFy cly; lwgy bIry Kwn] Bwau Bgiq
isau. kwju n kCUAY; myro kwmu dIvwn]) pauVI] giV@ kwieAw sIgwr; bhu BWiq bxweI] rMg
prMg kqIiPAw; pihrih Dr mweI] lwl supyd dulIicAw; bhu sBw bxweI] duKu Kwxw duKu
Bogxw; grbY grbweI] nwnk. nwmu n cyiqE; AMiq ley CfweI]24])
eyks. hir ky nwm ibnu; bwDy. jmpuir jWih]34] (eyks)ie`k (hir)DMn vwihgurU gurU
nwnk dyv jI (ky)dy nwm jpy jpwey irdy vswey ibnu, kwm koRD loB moh hMkwr haumY doSW dy
(bwDy)swVy, pwpW AOguxW jmdUqW dy (bwDy)bMn@y jmpuir ƒ (jWih)jWdy hn]34] XQw:- rwiq ij
sovih; idn krih kwm] ieku iKnu; lyih n hir ko nwm]2] h`Q A`fy hoie hn1, pwnW dy bIVy2
KWdw hY- hwiQ qfor1; muiK KwieE qMbor2] mrqI bwr; kis bwiDE cor]3]) kbIr. BWg
mwCulI surw pwin; jo jo pRwnI KWih] qIrQ brq nym kIey; qy sBY rswql jWih]233]) 1hu`kw
hjwmq hlwlo hrwm] bwrISy ihnw krd rU isAwh Pwm]4] (AsPotk sÍXy)
1.qmwkU:- ijs ny BirSt qmwkU vrq ilAw, aus ny koV@I Awid swry jgq dI jUT Kw leI[
ies dy vrqx nwl, swry puMn nws ho jWdy hn[ XQw:- pwn supwrI KwqIAw; muiK bIVIAw
lweIAw] hir hir. kdy n cyiqE; jim pkiV clweIAw] ijvyN mhWvwrI smyN AMdroN gMd
inkldw hY, iqvyN qmwkU pIx vwilAW dy mUMh ’c gMd vsdw hY[ XQw:- mÚ1] ijau jorU
isrnwvxI; AwvY vwro vwr] jUTy jUTw muiK vsY; inq inq hoie KuAwru]) sux guris`K kI rihq
www.Gursevak.com 71 q`qkrw
ko; qjy qmwkU sMg] mrxI mrY qO Aiq Blw; jgq jUT nih AMg] ijs cIz ’c qmwkU dI QoVI
ijhI BI AMS pYNdI hY, aus ƒ jy h`Q BI Coh jwvy qW sxy k`pVy kysIN ieSnwn kIqw jwvy[
vwihgurU] prmpUjnIk ;srb klw smrQ] siqgurU dsvyN pwiqswh jI dw GoVw, qmwkU vwly
Kyq ’c pRvyS nhIN sI hoieAw[ qmwkU ky brqby; hYÍ jp qp sB nws] ijau icngwrI Agn
kI; prq purwny Gws] qnk qmwkU syvIey; dyv ipqR qij jwie] pwnI qw ky hwQ ko; mdrw
sm AG dwie]22]) mdrw dihqw spiq kul; BMg dhY qn eyk] sB kul dihqw jgq jUT;
inMdw dhY Anyk]23]) DUmR pwnM rqM ivpRM; dwnM krvMiq Xy nrwh] dwqwro nrkM XwqI; bRhmxy
gRwm sUkrh] (pdm purwx) (DUmR) qmwkU c r`qy pMifq ƒ dwn krn vwlw jo purS hY, auh
dwqw nrk ƒ jWdw hY qy auh pMifq mr ky ipMf dw sUr bxdw hY[ gurpRswid vwihgurU] XmwKUM
ipvyq so Awip sÍwsRmWinrXo pqqy, nwrdwqR n sMdyhh sqXM sqXM mXodqm] (skMD purwx) hy
nwrd jI! jo purS qmwkU pIvygw, auh kuMBI Awid nrkW ’c Av`S hI sVygw[ ieh myrw kihxw
s`c hY, ies ’c zrw BI sMdyh nhIN[ bRhmw:- hy nwrd jI! cwry vrn qmwkU pIx nwl cMfwl
dy brwbr ho jWdy hn[
gurpRswid vwihgurU] pUrn swDU dI swKI:- AjmyrSwh rwjy ny AwpxI kuVI dI SwdI ie`k pUrn
swDU nwl zbrdsqI kr idqI, pr auh swDU Awpxy Drm ƒ nws nhIN sI krnw cwhuMdw[ jdoN
auh swDU koLy jWdI, qW auh mMqR pV@ ky, Awpxy duAwly lohy dw iklw bxw lYNdw, pr jdoN aus ƒ
DoKy nwl qmwkU ipAwieAw igAw qW aus dy swry mMqR nws ho gey, lohy dw iklw n bixAW, ijs
krky aus dw jq t`ut igAw[
gurpRswid vwihgurU] fwktR ircrfsn (ieMglYNf):- lhU ’c qmwkU mlInqw pYdw krdw hY[
imhdy ƒ inrbl krky pwcn SkqI ivgwVdw hY[ idl ƒ AwlsI krky ivgwV pYdw krdw hY[
pMjy igAwn ieMdRIAW ƒ susq qy inkMmw krdw hY[ idmwg ’c bhuq swry duKdweI mwidAW ƒ
iek`Tw krdw hY[ nwVIAW Aqy p`iTAW ’qy ies dw bhuq burw Asr pYNdw hY[ gLy n`k ’c
grmI, KuSkI iek`TI krdw hY[ &y&iVAW ’c Aijhy Gwau pYdw krdw hY, ijs nwl hmySw
blgm ho jWdI hY[ fw: rsbrn:- qmwkU dI zihr dMdW ƒ hwnIkwrk hY[ fw: kYln:- mYN
ijny bdhzmI dy rogI dyKy hn, auh sB qmwkU- noS sn[ fw: sYlvwn:- dunIAW ’qy 95%
kYNsr dy rogI qmwkU vwly huMdy hn[
gurpRswid vwihgurU] sB DrmW dy Dwrimk AsQwnW ’c qmwkU iljwx dI s^q mnwhI hY[
roizAW dy idnW ’c muslmwn qmwkU nhIN pINdy[ SwsqRW kqybW qy gurmiq ’c sB QW qmwkU ƒ
inMidAw hY[ ies ƒ iksy BI pIr pYgMbr Avqwr ny nhIN vriqAw[ qmwkU pIx vwly dy h`QoN
pwxI Awidk lY ky nhIN pIxw[ rotI bytI dI sWJ nhIN krnI[
www.Gursevak.com 72 q`qkrw
qmwkU pYdwieS bwry:- hMkwrI shMsRbwhU ny Awpxy swFU jmdgnI jI qoN kwmDyn gaU KohxI
cwhI, qW aus ny mMqRW dy bl nwl svrg ƒ aufweI, hMkwrI shMsRbwhU ny qIr mwry, gaU dy pYrW
c v`jx qoN ^Un DrqI ’qy ifigAw, aus ^Un qoN qmwkU pYdw hoieAw, so qmwkU gaU dw ^Un hY[
purwixk m`q Anuswr:- p`Cm ’c iksy ny gomyD X`g kIqw, gomyD kuMf coN qmwkU au~igAw,Bwv
gaU h`iqAw krny krky ieh pYdw hoieAw[ vwihgurU] ie`k vwr iSv jI qy pwrbqI jw rhy sn,
rwh ’c klju`g v`CI dw rUp Dwr ky ic`kV ’c Ku`B ky KV@ igAw, aus ƒ bwhr k`Fx leI iSv
jI ny aus dy kMn iK`cy, pwrbqI ny pUC iK`cI, qW aus dy kMn qy pUC pu`ty gey, pwrbqI jI ny
bhuq pscwqwp kIqw[ iSv jI ny pUC gwry ’c d`b ky au~pr kMn lw idqy qy ikhw,“ies qoN
BirSt qmwkU pYdw hovygw[ ” vwihgurU] spyn dy kolMbs ny jdoN AmRIkw l`iBAw, qW aus dy
swQI AmRIkw ’coN ieh bUtI ilAwey[ spyn qoN XUrp dySW ’c &YilAw[ purqZwl dy vpwrI
1605 eI: nMU, Bwrq ’c qmwkU ilAwey[ rUs, eIrwn, spyn, sivtjrlYNf Awid dyS BI ies
dI rok krky s&l n ho sky[ Dwrimk, s`iBAwcwrk, purwixk qy ivigAwink dlIlW duAwrw
qmwkU j`g ƒ rogI du`Kdwiek mhW BirSt kr irhw, bVw hI hwnIkwrk hY[ qmwkU pIx vwlw
swrI izMdgI Akwl purK jI dI rcnw ƒ BYVI bdbo nwl ^rwb krdw hY[ ies dI bdbo qoN
swaU bMidAW dy n`k ’c jwn Aw jWdI hY[ kYNsr Awid byAMq hI BYVIAW mhW mhW kSt dyx
vwlIAW ibmwrIAW &YldIAW hn[
kbIr. byVw jrjrw; PUty CyNk hjwr] hrUey hrUey. iqir gey; fUby ijn isr Bwr]35]
kbIr swihb jI bMdgI ’c lIn hn, bwhr tihlx leI gey, ie`k purwxw byVw fu`bdw
dyiKAw, ku`J AwdmI qr ky bc gey, Bwry fu`b gey[ vwihgurU Awp kbIr swihb jI, pwpW
rihq hox dw SuB s`cw aupdyS &urmwauNdy hn:- ieh sRIr rUpI byVw (jrjrw)tu`tw Pu`tw hY, ies
’c, ivkwrW AOguxW rUpI (hjwr)hzwrW CyNk PUty hn[ ien@W CykW duAwrw, pwpW rUpI jl sRIr
’c pY irhw hY[ ivkwrW AOguxW rUpI CykW rihq, (hrUey)hOLy (hrUey)hOLy gursyvk, Agn swgr
sMswr smuMdR qoN (iqir)qr gey[ (ijn)ijn@W dy isr ’qy pwpW dw Bwr sI, auh Agnswgr
sMswr smuMdR ’c (fUby)fu`b gey]35] XQw:- ibkwr pwQr. glih bwDy; inMd pot isrwie] mhw
swgru smudu lµGnw; pwir. n prnw jwie]
kbIr. hwf jry ijau lwkrI; kys jry. ijau Gwsu] iehu jgu jrqw dyiK kY; BieE kbIru
audwsu]36] {swKI:- bRhmigAwnI praupkwr aumwhw] vwihgurU mhWpurS pUrn bRhm igAwnI
guris`KI dI AauDI[ bwbw bu`Fw swihb jI s`cKMf ƒ jwx qoN pihlW 1688 ib: sMmq ƒ
rivdws n`gr ivKy, DMn gurU hirgoivMd swihb s`cy pwiqSwh jI ƒ ArwiDAw, sMdyS ByijAw,“hy
mhwrwj swihb jI! hux ikRpw krky drSn b^So”[ siqgurU mhwrwj swihb jI drSn krn
gey, bwby jI dw sRIr BwvyN bhuq hI kmzor sI, BwvyN quirAw nhIN sI jWdw, pr &yr BI hOLI 2
bwhr Aw ky, siqgurU mhwrwj swihb jI ƒ nmskwr kIqI, mhwrwj swihb jI ny bVw
www.Gursevak.com 73 q`qkrw
ipAwr id`qw,“bwbw jI qusIN AYnI KycL ikauN kIqI hY”? aumwh ’c rih n sky[ so mhwrwj
swihb jI dy drSn, bcn iblws kridAW, bwbw jI scKMf ƒ gey[ mhwrwj swihb jI, bwbw
jI dw sskwr krn gey, sMgqW nwl sn, gurSbd pV@dy gey[ mhwrwj swihb jI sskwr
ikRAw krvw rhy hn[ bwbw bu`Fw jI dy spu`qR BweI Bwnw jI ny kOqk dyiKAw, ik siqgurU
hirgoivMd swihb jI Aqy swrI siqsMgq jI dy sIs ’qy vYrwgI klZIAW hn[ jdoN sskwr
krky vwips Awey, sB dIAW klgIAW Alop ho geIAW, kyvl siqgurU swihb jI dy sIs ’qy
vYrwgI klZI hY[ ieh ivsmwd kOqk dyK ky BweI Bwny jI ikhw,“hy mhwrwj! ieh bVI
Ascrj g`l hY, sskwr smyN swrI siqsMgq jI dy klZIAW sn, pr hux isr& Awp jI dy
hI hY[ ikhw,“BweI siqgurU swihb jI dy srUp ’c hmySW hI bYrwg hY, ien@W dy SmSwn BUmI
’c vYrwZ rUp klZIAW sn, aus smyN mrnw cyqy sI, hux Bu`l igAw hY”[ XQw:- ieik ibnsY.
iek AsiQru mwnY; Acrju. liKE n jweI]1]
dUjI swKI:- jdoN koeI pRwxI cV@weI krdw, sskwr leI, SoRmxI Bgq vwihgurU sRI kbIr swihb
jI nwl jWdy, Awp Ardws krky, aus dw Blw krdy[ ie`k pRymI AwieAw, aus ny mwqw loeI
jI ƒ nmskwr kIqI,“prm pUjnIk mwqw jI! dwsn dws ny, pUrn bRhm srUp Bgq swihb
jI dy mhW ivsmwd suMdr drSn krny hn”, mwqw jI ikhw,“auh iksy dw sskwr krwaux gey
hn, jw ky drSn kr lau”, aus p`uiCAw,“dwsn dws ƒ pqw ikvyN l`gygw?” mwqw jI
ikhw,“jdoN sskwr krn jwxgy, audoN swirAW dy vYrwg dIAW klZIAW hoxgIAW, jdoN vwips
Awauxgy, audoN kyvl Bgq swihb jI dy hI vYrwg dI klZI hovygI[ so Awp jI kWSI ’c,
pRwxI dw sskwr krwaux gey, jdoN cMfw lwieAw, qdoN ieh pUrn vYrwgmeI bwxI aucwrI:-
kbIr. hwf jry ijau lwkrI; kys jry. ijau Gwsu] iehu jgu jrqw dyiK kY; BieE kbIru
audwsu]36] sRIr icKw ’qy sVdw dyK ky, prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf
ko Twkuru suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI
kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- ies dy hwf ieauN (jry)jl gey, (ijau)ijvyN (lwkrI)l`kVI
sV jWdI hY, kys ieauN (jry)jl gey hn, (ijau)ijvyN (Gwsu)Gwh jl jWdw hY[ (iehu)ies
swry jgu ƒ (jrqw)sVdw dyiK (kY)ky, dwsn dws kbIru, AOguxW doSW ivkwrW inMidAw cuglI
pwpW qoN audwsu (BieE)ho igAw hY]36] XQw:- hwf jly; jYsy lkrI kw qUlw] kys jly; jYsy
Gws kw pUlw]) gauVI kbIr jI] aupjY inpjY; inpij smweI] nYnh dyKq; iehu jgu
jweI]1] lwj n mrhu; khhu Gru myrw] AMq kI bwr; nhI kCu qyrw]1] rhwau] Aink jqn
kir; kwieAw pwlI] mrqI bwr; Agin sMig jwlI]2] coAw cMdnu; mrdn AMgw] so qnu
jlY; kwT kY sMgw]3] khu kbIr; sunhu ry gunIAw] ibnsYgo rUpu; dyKY sB dunIAw]4]11])
hmrw mnu. bYrwg ibrkqu BieE; hir drsn mIq kY qweI] nwsvMq sRIr sV jwxw hY[ ieh
pUrn vYrwgmeI aupdyS hY, ies leI suAws 2. vwihgurU 2 jpo jI ipAwry[
www.Gursevak.com 74 q`qkrw
kbIr. grbu n kIjIAY; cwm lpyty hwf] hYvr aUpir CqR qr; qy Puin DrnI gwf]37]
r`b srUp Bgq sRI kbIr swihb jI. sB dI hMgqw mytx leI, Apxy mn ƒ aupdySdy hn:- hy
mn! ieh dyh im`tI dI k`cI gwgr, kwlrI kMD, BwdoN dI KuMb vWg nwsvMq hY[ ies inmwxy
inqwxy pRdysI dy hwf, (cwm)cMm nwl lpyty hoey hn[ ies nwsvMq dyh dw (grbu)hMkwr kdy
Bu`l ky BI n (kIjIAY)krIey[ XQw:- ibstw Asq rkqu pryty cwm] iesu aUpir; ly rwiKE
gumwn]) qU; kWie grbih bwvlI] jYsy Bwdau KUMb rwju; qU iqs qy KrI auqwvlI] ijhVy rwjy
(hYvr)sRySt GoVy aUpir bYTy, hIry jVq sunihrI suMdr CqR dy (qr)Q`ly sjdy sn[ (qy)auh
(Puin)Pyr (DrnI)DrqI ’c (gwf)g`fy gey Bwv kbr ’c pw ky d`b idqy[ XQw:- pwis dmwmy.
Cqu isir; ByrI sfo rf] jwie suqy jIrwx mih; QIey AqImw gf]45]) PrIdw. koTy mMfp
mwVIAw; auswrydy BI gey] kUVw saudw kir gey; gorI Awie pey]46] im`tI dI nwSvMq dyh dw
Zumwn iqAwgxw cwhIdw hY[ XQw:- kbIr. grbu n kIjIAY; aUcw dyiK Avwsu] Awju kwil@
Buie lytxw; aUpir jwmY Gwsu]38]) kbIr. grbu n kIjIAY; rMku. n hsIAY koie] Ajhu su
nwau smuMdR mih; ikAw jwnau ikAw hoie]39]) kbIr. grbu n kIjIAY; dyhI dyiK surMg]
Awju kwil qij jwhugy; ijau kWcurI BuXMg]40]
kbIr. grbu n kIjIAY; aUcw dyiK Avwsu] Awju kwil. Buie lytxw; aUpir jwmY
Gwsu]38] prmpUjnIk au~qm bkqy, sRI kbIr swihb jI Awpxy mn ƒ hMgqw iqAwgx dw
SuB s`cw aupdyS idMidAW &urmw rhy hn:- hy mn! DnI bx ky, rwj duAwrw Gr, vw POj Kzwny
sihq, dupYhr dy sUrj vWg aUcw (Avwsu)pRqwp dyiK ky, kdy Bu`l ky vI (grbu)AhMkwr n
(kIjIAY)krIey, ikauNik v`fy 2 blI bhwdr jyqU rwjy pihlvwn hMkwr krky, gL gey[
XQw:- bfy bfy AhMkwrIAw; nwnk. grib gly]1] ies leI Bgq jI hMkwr qoN s^q mn@w
krdy hn, Awp jI hMgqw dy pUrn iqAwgI hn[ XQw:- kbIr. nw hm kIAw, n krihgy; nw
kir skY. srIru] ikAw jwnau. ikCu hir kIAw; BieE kbIru kbIru]62]
Awju kwil. Buie lytxw; aUpir jwmY Gwsu]38] Awju jW (kwil)k`l ƒ mr ky, ies sRIr
dw (Buie)DrqI ’qy, sdw leI lytxw hovygw, nwSvMq sRIr aUpir (Gwsu)Gwh (jwmY)hrw ho
jwvygw[ ijhVw suMdr sRIr Apxy rwjduAwry Gr au~cy pRqwp dw Zumwn krdw hY, auh Apxy
au~pr Gwh dw jwmw pihn lYNdw hY, aus dI kbr isvy ’qy, mINh pYx qoN Gwh hrw ho jWdw hY[
XQw:- PrIdw. koTy mMfp mwVIAw; auswrydy BI gey] kUVw saudw kir gey; gorI Awie pey])
PrIdw. iet isrwxy Buie svxu; kIVw liVE mwis] kyqiVAw jug vwpry; iekqu pieAw
pwis]67]
kbIr. grbu n kIjIAY; rMku. n hsIAY koie] Ajhu su nwau smuMdR mih; ikAw jwnau.
ikAw hoie]39] r`b srUp Bgq sRI kbIr swihb jI AMimRq bcn; swD kI bwxI] Anuswr
AMimRq bcn &urmwauNdy hn:- hy mn! (grbu)AhMkwr n (kIjIAY)krIey[ XQw:- mn ry; haumY
www.Gursevak.com 75 q`qkrw
Coif gumwnu] hir guru srvru syiv qU; pwvih drgh mwnu]) AwgY srpr jwxw, ijau imhmwxw;
kwhy. gwrbu kIjY] ijqu syivAY. drgh suKu pweIAY; nwmu iqsY kw lIjY] (koie)iksy duKI
(rMku)gRIb ƒ m^Ol krky, kdy vI n (hsIAY)h`sIey[ (Ajhu)Ajy qyrI, izMdgI rUpI (nwau)byVI,
(su)cMgI qr@W, sMswr rUpI Agn smuMdR dIAW, AOguxW pwpW Awsw iqRSnw rUpI lihrW (mih)’c
hY[ (ikAw)kI (jwnau)jwxIey, Biv`Kq ƒ ikAw (hoie)hovygw? ieh AOgux- mukq rUpI iknwry
’qy phuMcygI ik nhIN? Asl ’c ijhVw gRIb ƒ dyK ky h`sxw hY, ieho hI ies dw fu`bxw hY[
swKI:- Bjn ismrn vYrwg mUrqI, ie`k pUrn mhWpurS,hr vkq iKmw ’c lIx rihMdy[ BwvyN
iGau dy GVy fu`l jwx, qW vI iKmw hI r`Kdy[ koeI ku`J vI khy, hr vyly vwihgurU jI dy pRym ’c
FLy rihMdy[ XQw:- koeI Blw khau. BwvY burw khau; hm. qnu dIE hY Fwir]1] syvkW smyq,
jdooN ie`k vysvw dy Gr koL dI lMGdy, qW h`s ky qrk nwl kihMdI,“ies pKMfI swD dI dwV@I
myry ku`qy dI pUC vrgI hY[ ” dirAw srUp mhWpurS sux ky, shxsIl sMqM; Anuswr SWqI nwl
jr lYNdy, idl ’c sRwp dw sMklp n ilAwauNdy, sgoN vysvw bwry Ardws krdy,“hy gurU nwnk
dyv swihb jI! ies dw Blw kro jI[ ” auh ieauN pu`Tw bkdI hI irhw kry, mhWpurS iKmw
SihxSIlqw dw AiBAws krdy hI rhy[ mhWpurSW dy AMq dw smW iblkul hI nyVy Aw
phuMicAw[ ijhVy pRymI mhWpurSW dI susMgq krky k`K qoN l`K bxy sn, auh vYrwg krn l`gy[
kMDW zmIn Asmwn hvw swrw vwqwvrn rox l`g ipAw[ pRymI kihMdy, “sMq jI swnUM AMqm smyN
dw aupdyS b^So, ijs krky AsIN Awp jI dy ivjog ’c ivAwkul n hoeIey”[ iqRkwl drsI
Bwv iqMnW simAW dy vrqwry ƒ jwnx vwly, SWq Awqmw pUrn sMqW ny ipAwr nwl ikhw, “hy
gurmuKo! vwihgurU gurU nwnk swihb jI dw Bwxw mMno, rovo n[ XQw:- hukim rjweI clxw;
nwnk. iliKAw nwil] ijhVI vysvw koL dI AwpW lMGdy sI, aus ƒ qurMq bulwau[ ”
SrDwlUAW dw vYrwg J`ilAw hI n jwvy[ roNdy 2 gey, Awpxy gLy ’qy h`Q r`K ky ie`k pRymI
boilAw, “hy bIbI! qYnUM swfy vYrwgI mhWpurS bulw ky qwrn l`gy hn[ ” ku`J inSrDk
inMidAw krn l`gy[ mhWpurSW dy idl ’c AYnw itkwA sI, vysvw dy idl ’qy kudrqI Asr
ipAw, auh SrDw Dwr ky geI[ prm- pUjnIk praupkwrI, Bjn mUrqI shj AnMdI mhWpurS
Apxy plMGy ’qy ibrwjy hoey sn[ SrDwlU AqI hI duKI ho ky vYrwg krn l`gy ik swnUM ies qr@W
dy mhWpurS nhIN imlxy, mgroN swfw kI hwl hovygw? XQw:- jwnI ivCMunVy. myrw mrxu BieAw;
iDRgu jIvxu sMswry]) mÚ2] ijsu ipAwry isau nyhu; iqsu AwgY mir clIAY] iDRgu jIvxu sMswir;
qw kY pwCY jIvxw] swry vwqwvrn dw vYrwgmeI rMg dyK ky, vysvw ny siqkwr nwl sMqW
mhWpurSW ƒ m`Qw tyikAw, h`Q joV ky crn- kmlW v`l KV@ geI[ mhWpurS boly, “hy bIbI
jI! qMUM inrwdrI nwl in`q hI kihMdI sI, “ies pKMfI swD dI dwV@I, myry ku`qy dI pUC vrgI
hY, byAdbI dy lPz shwrny dwsn dws leI bVy kTn sn, pr dwsn dws siqgurU Arjn dyv
swihb jI dI ShIdI jp 2 ky iDAwn Dwr ky, prm- pUjnIk prm- piv`qR gurbwxI pV@ ky,
www.Gursevak.com 76 q`qkrw
siqgurW dI ikRpw sdkw jrdw irhw, siqgurU Arjn dyv swihb jI dI hI pUrn ikRpw hY[
dwsn dws ƒ surq ’c ieh slok idsdw sI[ XQw:- kbIr. grbu n kIjIAY; rMku. n hsIAY
koie] Ajhu. su nwau smuMdR mih; ikAw jwnau ikAw hoie]39]) iqrskwr nh BvMiq; nh
BvMiq mwn BMgnh] gihr gMBIrqw sihxSIlqw dy Avqwr, pUrn sMqW mhWpurSW ny Apxy dohW
h`QW dy nwl, ApxI s`cI su`cI dwV@I PV ky ikhw, “hy bIbI! siqgurU Arjn dyv swihb jI dI
Agm Apwr prm- piv`qR ikRpw dw sdkw, A`j ieh dwV@I qyry ku`qy dI pUC nwloN cMgI hY”[
XQw:- sy dwVIAW scIAw; ij gur crnI lgMin@] DMn mhWpurS DMn DIrj, DMn ie^lwk DMn
sihxSIlqw[ mhWpurSW qoN ies qr@W dy vYrwgmeI bcn sux ky, vysvw dw mn SWq ho igAw[
ijhVI qrk gumwn mSkry i^Awl nwl kihMdI sI, “ies pKMfI swD dI dwV@I myry ku`qy dI pUC
vrgI hY”[ A`j auh vysvw Bu`bW mwr ky rox l`gI, GiGAw ky imMnq nwl pRym bynqI kIqI,
“bwbw jI! Awp jI dI dwV@I pihlW vI au~jl sI, hux vI au~jl hY”[ sMq kI inMdw; jonI
Bvnw] sMq kI inMdw; rogI krnw] Anuswr “jo dwsn dwsI ny Awp jI dI inMdw kIqI hY, myrI
pwpx dI kilAwx krnI, Awp jI dy v`s hY[ dwsn dwsI hux Awp jI dy pwk crnIN l`gI hY,
ApxI b`cI jwx ky b^S lvo[ ” mhWpurSW ikhw, “hy ipAwrI b`cI! DMn gurU nwnk swihb jI
dI ipAwrI is`KI Dwro, qn mn Dn krky, mhWpurSW dI syvw siqsMgq kro[ DMn gurU nwnk
dyv swihb jI Awp jI dw auDwr krngy[ DMn DMn siqgurU, nwnk nwm cV@dI klw! qyry Bwxy
sRb`q dw Blw!”
swKI:- ie`k pUrn mhWpurS bVy praupkwrI sn, aun@W dy pws soiDAw pwrw sI[ aun@W ny ie`k
ivr`kq ƒ ikhw, “lau sMq jI ieh qusIN LY lau, qusIN iqAwgI ivrwgI hoN, jy iksy ivkwrI ƒ
idqw, auh ies ƒ Kw ky izAwdw ivkwr hI Bogygw, qusIN ies nwl praupkwr hI krnw,
ivr`kq bVw qyz sI, aus ny ieh g`l nhIN ivcwrI, Ajhu su nwau smuMdR mih; ikAw jwnau
ikAw hoie]39] hMkwr nwl ikhw, “Eie swDw, mYN qyry pwry ƒ kI krnw”? iqRkwl drsI
mhwqmw ny ikhw, “dwsn dws qW qyry Bwg jgwaux l`gw sI, cMgw qUM gumwn krdw hYN, qYnUM
Awpxy AMq dw pqw nhIN, kI BYVI hwlq hoxI hY? qyrw ie^lwk igr jwvygw, cimAwrI k`F ky
ilAwvyNgw, ju`qIAW gMF ky guzwrw kryNgw”[ ieauN hI burw hwl hoieAw[ hmySW hI sB dy nwl
inmRqw sihq vrqxw cwhIdw hY[ c
kbIr. grbu n kIjIAY; dyhI dyiK surMg] Awju kwil. qij jwhugy; ijau kWcurI
BuXMg]40] pUrn bRhm srUp sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- hy pRymIE! AwpxI dyhI dw
sony vrgw (surMg)sRySt rMg dyiK ky, kdy Bu`l ky BI (grbu)hMkwr n (kIjIAY)krIey[ XQw:-
kmir ktwrw bMkuVw; bMky kw Asvwru] grbu. n kIjY nwnkw; mqu isir AwvY Bwru]3]
(Awju)A`j jW (kwil)k`l nUM, kwL hox qoN, ies AqI hI ipAwrI, du`D m`KxW nwL pwLI, coAw
cMdn lwaux vwLI suvMnVI dyh ƒ (qij)C`f (jwhugy)jwauNgy[ (ijau)ijvyN (BuXMg)s`p
www.Gursevak.com 77 q`qkrw
(kWcurI)kuMj C`f jWdw hY]40] XQw:- jo aupijE. so ibnis hY; pro Awju ky kwl] nwnk.hir
gun gwie ly; Cwif sgl jMjwl]
kbIr. lUtnw hY. q lUit lY; rwm nwm hY lUit] iPir pwCY pCuqwhugy; pRwn jwihgy
CUit]41] kWsI ’c lu`t peI, lu`tx vwly mhW pwpI, bVy BwrI KuS hoey[ iksy ny Bgq jI ƒ
ikhw, “ku`J lu`t ilAwau”[ pRB myry Eie; bYrwgI iqAwgI] vwihgurU jI dy Avqwr Bgq jI
ny, hku prwieAw nwnkw; ausu sUAr. ausu gwie] guru pIru. hwmw qw Bry; jw murdwru n Kwie]
Anuswr bwxI aucwrI, prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;)
srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- hy BweI jy (lUtnw)lu`txw hY, q rwm nwm jI dI lUit hY! ies ƒ lUit lY[ jy
nw lu`tyNgw, iPir (pwCY)ip`CoN (pCuqwhugy)pCuqwvoNgy, jdoN pRwn (CUit)inkl (jwihMgy)jwxgy, Bwv
inkl rhy hoxgyy]41] sr Apsr kI. swr n jwxY; jmu mwry. ikAw cwrw hy]13] Anuswr jm
mwr ky hoS PrmoS kr dyvygw, mwr 2 ky jmpurI ƒ Drmrwj pws lY jwvygw[ suAws 2 nwm
jpx rUp lu`t lY, vwihgurU vwihgurU vwihgurU jpx dw SuB s`cw mhW mhW ivsmwd aupdyS hY[
XQw:- jYsY Gir lwgY Awig, jwg kUAw KoidE cwhY; kwrj n isD hoie, roie pCuqweIAY] jYsy
qau sMgRwm smY, sIiKE cwhY bIr ibidAw; AnQw audm. jYq pdvI n pweIAY] jYsy ins sovn.
sMgwqI cl jwq; pwCY. Bor Bey Bwr bWD cly, kq jweIAY[ qYsy mwieAw DMD AMD. AviD
ibhwie jwie; AMq kwl. kYsy hir nwm ilv lweIAY] (kibq 495)
swKI:- prmpUjnIk sMq bwbw krm isMG jI hoqI mrdwn vwly AMgRyz rwj vyly &Oj ’c BrqI
sn[ 1857 eIsvI dy Zdr vyly, id`lI ’c lu`t hoeI,bwbw jI ny,bLdI A`g ’coN k`F ky, ie`k
bwlk dI jwn bcweI, bVy jIAW ’qy praupkwr kIqw[ shI slwmiq Gr Aw gey,mwqw jI ny
ikhw, “ hy spu`qR jI! lokW ny lu`t 2 ky, Awpxy Gr Br ley,qUM ^wlI Aw igAw hYN,d`s kI lu`t
ky ilAwieAw hYN ?” sMq jI hYrwn ho gey ik mW BI lu`t dw mwl chuMdI hY, ikhw, “mwqw jI
jMg ’c Awpy dI sMBwL nhIN sI,jwn BI BwrI ^qry ’c sI[ “n pu`q myry leI ku`J lu`t ky
ilAwauxw sI[ ” sMq jI dw AYnw ic`q auprwm hoieAw, hr vyly vwihgurU jI dy gwV@y Bjn ’c
juVy rihMdy sn,mwqw jI dy bcn sux ky bhuq hI audws ho gey,ik dyKo! mW BI,mYnUM nhIN
chuMdI,lu`t hI chuMdI hY[ ien@W dI bMdgI ’qy KuS ho ky, Akwl purK jI ny rwq ƒ nON vjy ien@W
dw pihrw idqw[ ien@W kol jo ispwhI KV@w sI, aus ƒ p`uiCAw, “rwq dwsn dws ifaUtI ’qy
hwzr nhIN sI[ ” aus ikhw, “Awp jI ny dwsn dws dy dUjy pwsy KV@ ky pihrw idqw hY[ ”
kihMdy, “cMgw BweI! ijn@W ny pihrw idqw hY, dwsn dws hux kyvl aun@W dI hI nOkrI krygw[
” ausy vyly srkwrI nOkrI C`f ky, bMdgI ’c l`g gey[ so mwqw jI dy lu`t dw mwl mMgx qoN
bwbw jI ƒ qr qIbr qr qm gwV@w vYrwg ho igAw[ ieh kwrx vYrwg hY[
www.Gursevak.com 78 q`qkrw
kbIr. AYsw koeI, n jnimE; ApnY Gir. lwvY Awig] pWcau lirkw. jwir kY; rhY rwm
ilv lwig]42] {sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- AmlI ny A&Im Kw 2 ky, Gr &Uk
idqw,Bwv Gr bwr jwiedwd sB ku`J vyc idqw, ie`Qy ieh hY ik Awpxy Gr ƒ A`g lwvy, beI
Awpxw Gr bwr zmIn jwiedwd sB ku`J gurU swihb jI ƒ smrpx kr dyvy[ ijvyN gurmuiK
rwey bulwr swihb jI ny, DMn vwihgurU gurU nwnk dyv jI dy nwm ’qy sRovr luAwieAw, 7500
eykV zmIn gurU nwnk dyv jI dy nwm luAw idqI, jo hux q`k gurU nwnk dyv jI dy nwm boldI
hY[ ies qr@W gurmuiK mhWpurS bulMd krxI dy mwlk tofrm`l jI ny, prmpUjnIk mwqw gujr
kOr jI. bwbw jorwvr isMG swihb jI. bwbw &qyh isMG swihb jI dy sskwr AsQwn ƒ ^rIdx
leI, Awpxw sB ku`J Gr bwr vyc ky, KV@IAW mohrW ivCwA ky, DrqI mu`l lY ky, sskwr
siqkwr kIqw[ ijvyN bwby ngwhIey isMG swihb jI ny, mhwrwj swihb jI ƒ suMdr sohxw
sjIlw &urqIlw GoVw AripAw, qurkW ny bwby jI dw prvwr ShId kr idqw[ ijvyN DMn
vwihgurU siqgurU nwnk dyv swihb jI ny sRI h`t swihb jI ’c bVI sm`gRI sI, ikauNik mhwrwj
swihb jI dOlqKW loDI dI &Oj ƒ swrw rwSx splweI krdy sn, pr mhwrwj swihb jI ny,
cwry bUhy Kol@ idqy, gRIbW ƒ ijvyN pqw l`igAw, mn BwauNdw pdwrQ lu`t ky lY gey[ Awp
mhwrwj ny pRmwqmw ^udw jI dy nwm ’qy, sB ku`J lutw idqw[ iqMn vwr ihswb krn qoN 135,
321, 760 rupey vwDw inkilAw[ dOlqKW jI ny pu`iCAw, “760 rupY iks ƒ
dyeIey”?siqgurU mhwrwj swihb jI ikhw, “^udw jI dy nwm ’qy &kIrW gRIbW ƒ lutw idau”[
BwvyN Xqn kIqy gey, ik mhwrwj swihb jI dy swihbzwdy hn, aun@W ƒ id`qw jwvy, pr Pyr BI
auh pRmwqmw jI dy nwm ’qy gRIbW ƒ lutw idqy[ qyrw srIku ko nwhI; ijsno lvY lwie
suxwieAw] Anuswr siqgurW jYsw koeI nhIN, jo Awpxy Gr ƒ A`g lwaux, jYsy gurU swihb jI
ny mwqw ipqw sRbMs sB ku`J kurbwn kr idqw[ zmIn jwiedwd sB ku`J, pUrn gurU jI qoN
kurbwn kr dyxw Apny Gr ƒ A`g lwauxI hY}
kbIr. AYsw koeI, n jnimE; ApnY Gir. lwvY Awig] pWcau lirkw. jwir kY; rhY rwm
ilv lwig]42]1. ( Awpxy lVikAW ƒ nhIN swVnw) hux gurqw ibrwjmwn siqgurU gRMQ
swihb kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- ApnY Gr mMdr sB ku`J, pUrn gurU jI leI, kurbwn
krn rUp, ApnY Gir ƒ Awig (lwvY)lwaux vwly[ (pWcau)pRkwS srUp pUrn bRhm jI dw
(lirkw)lVkw bx ky, Awpxy Gr mMdr sB ku`J, pUrn gurU jI leI kurbwn krn rUp
(jwir)swV (kY)ky, prm ipAwry rwm jI ’c, ilv (lwig)lw ky, (rhY)rihx vwly, (AYsw)AYsy
jo pUrn gurU jI dy lwl jI hn, koeI BI jUnw ’c n (jnimE)jMmy, jMmx mrn rihq ho jWdy
hn]42]
kbIr. AYsw koeI n jnimE; ApnY Gir lwvY Awig] pWcau lirkw jwir kY; rhY rwm
ilv lwig]42]2. kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- (ApnY)Awpxy (Gir)sRIr ’c, vs rhy
www.Gursevak.com 79 q`qkrw
pMj ivkwrW nUM, pMc sqwvih dUq; kvn ibiD mwrxy] qIKx bwx clwie; nwmu pRB D´weIAY]
hirhW mhW ibKwdI Gwq; pUrn guru pweIAY]16] Anuswr lgwqwr vwihgurU vwihgurU vwihgurU
jpx rUpI Awig (lwvY)lwaux vwly, mwieAw dy (pWcau)pMjy (lirkw)lVky pMj ivkwrW ƒ
(jwir)swV ky, (rwm)vwihgurU jI ’c ilv (lwig)lwaux vwly, AYsw pUrn gurU jI dy lwl jI
jYsw, koeI BI sUrvIr bhwdr, j`g ’qy nhIN (jnimE)jMimAW, Bwv ivrlw 2 hI huMdw hY, hr
koeI nhIN ho skdw, jo spUq bx ky, pqwsy dy pwxI ’c Gulx vWg sdw leI lIx ho jwx[
XQw:- ijin imil. mwry pMc sUrbIr; AYso kaunu. blI ry] ijin pMc mwir. ibdwr gudwry; so
pUrw. ieh klI ry])
ko hY lirkw byceI; lirkI bycY koie] swJw krY kbIr isau; hir sMig bnju
kryie]43] {vwihgurU jI nwl vxj krn dw pRkrx hY[ “AYsw koeI sRbMs dwnI hY au~To[
BweI! jo gurU jI ƒ lVkw lVkI Arp dyvy, jo sdw leI gurU swihb jI dy crn- kmlW ’c
rih ky, rwq idn bMdgI syvw krn[ ” ijvyN siqgurU dsvyN pwiqSwh jI dy pws pRymI jn, b`cy
b`cIAW pRym Bytw kr idMdy[ auh swrI izMdgI gurU swihb jI dy crn- kmlW ’c hI rihMdy,
SwdI n krwauNdy, rwq idny syvw hI syvw ismrn krdy, nwm rUp myvw Ckdy CkWdy} ijvyN
siqgurU dsvyN pwiqSwh jI dy pws, jdoN pRymI pirvwr sihq jWdy, keI pRymI Awpxw b`cw gurU
Bytw cV@w idMdy, ieh pRym bynqI krdy, “hy mhwrwj swihb jI! ieh Awp jI dw b`cw, Awp jI
dI prm pwk s`cI crn Srn rhygw, syvw krygw[ ” ijvyN BweI jogw isMG jI ƒ mhwrwj dI
Bytw kIqw sI[ bhuqIAW b`cIAW kihMdIAW, “ipqw jI! mYN SwdI nhIN krwauxI, gurU swihb jI
dI bMdgI syvw krnI hY[ ” aus vyly mhwrwj swihb jI dy pws AwpxI lVkI vyc idMdy,
“mhwrwj ieh hux swfI lVkI nhIN, Awp jI dI lVkI hY[ ieh sdw hI ie`Qy rih ky syvw
bMdgI krygI, ies dw sMswrI &urnw Awp jI ny myt idqw hY[ ” ieauN gurU swihb jI dI ikRpw
dy nwl siqgurU mhwrwj nwl, ieauN sWJ krdy, (hir)vwihgurU gurU goivMd isMG swihb jI
mhwrwj nwl pRym dw bxj krdy[ ikauNik hr vyly hI gurU Gr ’c syvkW dI loV sI, jMg l`gy
rihMdy sn, in`q nvyN sUrj ShIdIAW huMdIAW rihMdIAW, nvIAW BrqIAW hoeI jWdIAW sn[ DMn
gurU dy ipAwirAW ny AYsIAW kurbwnIAW kIqIAW[ DMn gurU qy DMn gurU jI dy ipAwry[ pUrn gurU
jI nwl vxj krn vwlw, koRVW ’coN koeI ivrlw hI syvk hY[ XQw:- koit mDy. ko ivrlw
syvku; hoir sgly ibauhwrI])
ko hY lirkw byceI; koeI qW lVky ƒ vyc irhw hY, beI myrw b`cw knyfw ’coN AwieAw hY,
kuVI nwl, ie`k iklo sonw lYxw hY, cwlI l`K rupY lYxy hn, bhuq iBAwnk zulm hY, ies ’c
bhuq v`fw doS hY[ mhwrwj swihb jI dI AwigAw BMg krdy hn, shI pCwx nhIN krdy, shI
b`cI nhIN iml skygI, ijs koL do nMbr dw pYsw hY, auh pYsy dyvygw, pr SuB bMs c`lx ’c bVy
ivGn hn[ ie`k b`cI dy iesy qr@W ivAwh ’qy mwipAW ny ^rc kIqw, jo b`cy vwilAW ny mMigAw
www.Gursevak.com 80 q`qkrw
dy id`qw, knyfw Aw geI aus dy Gr vwlw kihMdw, “hux ifautI kr”[ auh kihMdI, “ijhVw
20 l`K rupeIAw idqw myry mwipAW ny, auh ifautI krn leI nhIN idqw[ ie`k qW vIh l`K
rupeIey dyeIey[ ie`Qy Aw ky ifautIAW krIey[ lirkI bycY koie] koeI lVkI vycdw hY, ik myrI
b`cI knyfw qoN AweI hY, mYN cwlI l`K rupY lYxy hn, lwlcI bMdy beI AsIN swrw pirvwr kYnyfw
cly jwvWgy, cwlI l`K rupeIAw dy ky, Awpxy b`cy ƒ ivAwh lYNdy hn[ pr mhwrwj swihb jI
ny ikhw, kMinAw dyvY is`K kau; lyvY nh ikC dwm, soeI myrw is`K hY, phuMcy myry Dwm] pr
lwlcI AwdmI, loB lhir sBu. suAwnu hlku hY; hlikE sBih ibgwry] loB dI lihr ku`qy
vwlw hLk hY, ies hLk ny swry jIA ivgwV id`qy hn, izMdgIAW ivgV rhIAW hn, jy koeI
khy Dn lY ky sOKy ho jwvWgy, iblkul nhIN ho skdy[ s`cy pwiqSwh dy snmuK nhIN, gurU jI qoN
bymuK hn[}
ko hY lirkw byceI; lirkI bycY koie] swJw krY kbIr isau; hir sMig bnju
kryie]43] vwihgurU jI ƒ pRym dIAW forIAW pw ky v`s krky, vwihgurU bRhm srUp kbIr
swihb jI ies slok ’c kurbwnI dyx leI &urmw rhy hn:- “hy ipAwirE! hY koeI; rwm
ipAwro gwvY] Anuswr hY (ko)koeI Awpxw (lirkw)lVkw AQvw lVkw mn, dwsn dws pws
(byceI)vycxw kry, (koie)koeI ipAwrw dwsn dws ƒ AwpxI (lirkI)lVkI AQvw lVkI bu`DI
bycY, Bwv sdw leI lVkw lVkI siqsMgq ’c rihx, kQw kIrqn bRhmiv`idAw is`Kx
is`Kwaux, inSkwm Bwv nwl rwq idn syvw, guris`KI dw pRym pRcwr krky, hzwrW bIbIAW
mrdW ƒ gurU syvw bMdgI ’c lwaux[ Awp nwm jpx, hornW ƒ nwm jpwaux[ lVkw mn,
lVkI bu`DI dwsn dws pws vycy, Bwv mn koeI hMgqw ivkwr dw sMklp n kry, bu`DI BI
ivkwrW pwpW AOguxW ƒ inscy n kry, dwsn dws kbIr (isau)nwl (swJw)sWJ (krY)kr lvy qy
(hir)vwihgurU jI (sMig)nwl, bnju (kryie)kr lvy]43]
kbIr. ieh cyqwvnI; mq shsw rih jwie] pwCY Bog ju Bogvy; iqn ko guVu lY
Kwih]44] iviSAW dI vifAweI kr rhy ivkwrI nMU, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb
klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI SuB s`cw
aupdyS &urmwauNdy hn:- hy BweI! ieh qYnUM (cyqwvnI)swvDwnqw krwauNdw hW, (mq)mqW qyry
mn ’c koeI (shsw)sMsw rih (jwie)jwvy, ik mYnUM qW iksy ny smJwieAw hI nhIN[
pwCY Bog ju Bogvy; iqn ko guVu lY Kwih]44]1. vwihgurU jI ƒ Bulw ky, A`j qoN
(pwCY)pihlW, ju qUM ivSy rsnw dy suAwd, Bog (Bogvy)Bogy hn, (iqn)iqn@W (ko)dy bdly hy
purSw! qUM bzwroN QoVw ijhw guVu qW lY ky (Kwih)Kw ky d`s]44] Bwv ieh ik ien@W iviSAW dy
Bogx krky, rMck mwqR guV mMigAw BI nhIN imldw, vwihgurU jI dw nwm jpx nwl AnykW
pdwrQ mgr 2 iPrdy hn[ ien@W iviSAW krky eyfz Awid dI ibmwrI KuAwrI huMdI hY[
XQw:- kyqy; Kip qutih vykwr]) Aink Bog; ibiKAw ky krY] nh iqRpqwvY; Kip Kip mrY])
www.Gursevak.com 81 q`qkrw
vfy vfy rwjn Aru BUmn; qw kI iqRsn. n bUJI] lpit rhy mwieAw rMg mwqy; locn. kCU n
sUJI]1] ibiKAw mih; ikn hI. iqRpiq n pweI] ijau pwvku. eIDin nhI DRwpY; ibnu hir.
khw AGweI]) swiQ n cwlY. ibnu Bjn; ibiKAw sglI Cwru]) jyqw; mohu prIiq suAwd]
sBw; kwlK dwgw dwg]) ibiKAw kY Din; sdw duKu hoie] nw swiQ jwie; n prwpiq hoie])
iesu suK qy; isv bRhm frwnw] so suKu hmhu; swcu kir jwnw]2]) eyko cyiq gvwr; kwij qyrY
AwveI] hirhW. ibnu nwvY qnu Cwru; ibRQw sBu jwveI]21]
kbIr. ieh cyqwvnI; mq. shsw rih jwie] pwCY Bog ju Bogvy; iqn ko guVu lY
Kwih]44] prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb klw
BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy
hn:- “hy gursyvk jI! dwsn dws Awp jI ƒ ieh cyqwvnI idMdw hY, mqW Awp jI dy mn
AMdr sMsw rih jwey ik mYnUM iksy ny d`isAw hI nhIN[ hy ipAwry jI! ip`Cy jo qUM Bog Bogy hn,
auh inry zihr rUp hn[ XQw:- ibKY kauVqix sgl mwih; jgiq rhI lptwie] nwnk. jin
vIcwirAw; mITw hir kw nwau]2] (iqn)iqn@W Bogy iviSAW dI kauV`qx (ko)nUM dUr krn leI,
gurU gRMQ swihb qoN nwmu guVu lY ky (Kwih)Ckxw kr, Bwv nwm jpxw kr[ swvDwn krdy hn,
ik BweI ip`Cy ijn@W ny ivkwr Bogy hn,auh ivSy ivkwrW ’c Kp tu`t gey hn[ ivSy ivkwr aun@W
ƒ Kw gey hn[ ien@W qoN swvDwn ho ky, ien@W ƒ iqAwg, gurU crnIN pY jw vwihgurU vwihgurU
jp”[
kbIr. mY jwinE piVbo Blo; piVby isau. Bl jogu] Bgiq. n Cwfau, rwm kI; BwvY
inMdau logu]45] {gurU pRymw- BgqI dy mhW ivsmwd byAMq hI lwhy:- pRymw- BgqI ibnw, hr
vyly idl idmwZ sVdw rihMdw hY[ hr ihrdy ’c AMimRq hY, pRymw- BgqI krn nwl, pUrn gurU
gRMQ swihb jI Apxy syvk jI dy irdy ’coN muK ’c AMimRq Byjdy hn[ bhuq v`fw rs iekwgRqw
bxdI hY[ XQw:- CwqI sIql. mnu suKI; CMq goibd gun gwie] AYsI ikrpw krhu pRB; nwnk
dws dswie]1] gurU pRymw BgqI ibnw hr iek pRwxI dw mn bhuq qyzI nwl B`ijAw iPrdw hY[
ieMdRy Awpo Awpxy ivSy ’c B`jy iPrdy hn, sRIr ƒ A`g l`gI hoeI hY[ XQw:- Agin swgr;
bUfq sMswrw] gurU BgqI ibnw sRIr ƒ iBAwnk rog lgdy hn[ gurU BgqI nwl rog sog kSt
klyS dI inivrqI huMdI hY[ gurU BgqI ibnw jIv sMswr ’c, corI XwrI pwn bIVw jUAw Srwb
kql, Anyk pRkwr dy glq kMm krdy hn, igxy nhIN jw skdy[ gurU BgqI nwl ieh sB
nivrq ho jWdy hn, Pyr jIv praupkwr v`l l`g jWdw hY[ bRhmigAwnI praupkwr aumwhw]
nwm jpdw jpwauNdw hY[ XQw:- jnu nwnku. DUiV mMgY iqsu gurisK kI; jo Awip jpY. Avrh
nwmu jpwvY]2] so gurU syvw bMdgI ibnw hr ie`k jIv Gwty hI Gwty ’c hY[ XQw:- ibnu gur
syvy; Gwty Gwit]5] gurU bMdgI krky byh`d suK hI suK huMdw hY[ XQw:- suKw kI imiq, ikAw
gxI; jw ismrI goivMdu]) pRB kY ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n pwr]
www.Gursevak.com 82 q`qkrw
gurU BgqI krn vwly ƒ AsMK lwhy hn, gurU BgqI krn vwilAW qoN BI AsMK jIAW dw auDwr
huMdw hY, gurU BgqI bhuq v`fI ivSyS hY, gurmiq ’c Drm ikRq mn@w nhIN[ gurU BgqI krn
vwlw Drm- ikRq ’c BI s&l huMdw hY[ gurU Amrdws swihb jI ny bwrW vr@y, gurU Gr dw jl
FoieAw[ lMgr dI syvw JwVU c`kI pIsx dI byh`d SuB s`cI syvw kIqI[ ies qr@W bVy pRymI hoey
hn, ijn@W ny gurU BgqI kIqI ijvyN BweI mMJ, ^Uh ’c if`gdy hn, mMJ ipAwrw gurU nUM; gur mMJ
ipAwrw[ mMJ gurU kw boihQw; j`g lMGxhwrw[ swkq gurU BgqI krn vwly ƒ inMddy hn,
swkq bhuq Zlq kMm krdy hn[ Zlq kMm krn vwly ƒ ku`J nhIN kihMdy[ gurU BgqI ibnw
in`q nvyN sUrj byAMq jIv ^qrnwk kYNsr eyfz ibmwrIAW nwl mrdy hn[ kil mih pRyq;
ijn@I. rwmu n pCwqw; sqjuig prmhMs bIcwrI]) ibnu ismrn; kUkr hrkwieAw] swkq
loBI; bMDu. n pwieAw]6] ibnu ismrn; hY Awqm GwqI] swkq nIc; iqsu kulu nhI jwqI]}
bRhm srUp Bgq sRI kbIr swihb jI, pUrn idRVqw sihq pRymw- BgqI krn krwaux bwry
&urmw rhy hn:- {jog ArQ juVnw, dsvyN duAwr suAws cV@waux vwlw jog nhIN} (mY)dwsn
dws ny, ieh inscy krky (jwinE)jwixAw hY , ik gurmuKI bRhmiv`idAw dw (piVbo)pV@nw
(Blo)cMgw hY, ikauN jo bRhmiv`idAw pV@ ky, gurbwxI, gur ieiqhws, Drm- ihq syvw ismrn
kurbwnI krn vwly mhWpurSW dy praupkwr, gurU pRymw- BgqI nwmu (piVby)pV@n (isau)nwl,
pRymw- BgqI krky vwihgurU jI ’c (Bl)BlI pRkwr (jogu)juVnw huMdw hY[ hy ipAwirE!
ivAwpk rwm jI (kI)dI pRymw (Bgiq)BgqI dw pV@nw sunxw dwsn dws (n)nhIN
(Cwfau)C`fygw, hy (logu)loko! (BwvY)BwvyN, julwhw 2 kih ky, dwsndws dI (inMdau)inMdw hI
krdy rho[
ArQ dUjw:- dwsn dws ny, ieh inscy krky jwixAw hY, ik rozI leI sMswrI iv`idAw dw
pV@nw cMgw hY, ikauN jo sMswrI iv`idAw pV@ ky, DrmikRq krky dsvMD dyeIdw hY, Drm krm
krIdy hn[ pV@n nwl, pUrn gurU jI ƒ dsvMD dy ky, Drm krm krkyy vwihgurU jI ’c BlI
pRkwr juVnw huMdw hY[ hy ipAwirE! ivAwpk rwm jI dI pRymw Bgiq, dwsn dws nhIN C`fygw,
hy loko! BwvyN dwsndws dI inMdw hI krdy rho[ XQw:- BgqI qoiKq dIn ik®pwlw guxy; n ikq
hI hY iBgw]13]) Bgiq Bwie; qrIAY sMswru] ibnu BgqI; qnu hosI Cwru]) gux sMjim jwvY,
cot n KwvY; nw iqsu jMmxu mrxw] kwlu jwlu jmu. joih n swkY; Bwie Bgiq BY qrxw]) khu
nwnk; Bgiq pRB swru] ibnu BgqI; sB hoie KuAwru]) ibnu BgqI. ibstw ivic vwsw; ivstw
ivic. iPir pwiedw]
kbIr. logu ik inMdY bpuVw; ijh min. nwhI igAwnu] rwm kbIrw riv rhy; Avr qjy
sB kwm]46] prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb
klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- hy pRymI jno! (logu)lok (bpuVw)ivcwrw qu`C (ik)kI (inMdY)inMidAw kr skdw
www.Gursevak.com 83 q`qkrw
hY? (ijh)ijs dy min ’c, gursbd ArQ, gurU ieqhws, inrgun srgun dI eykqw dw igAwnu
nwhI hY[ dwsn dws kbIrw rwm jI ƒ (riv)aucwr irhw, rwm jI ’c (riv)iml (rhy)irhw
hY, (Avr)hor zor zulm mMdy pu`Ty duinAwvI ^udgrzI dy (kwm)kMm (sB)swry (qjy)C`f idqy
hn]46] dwsn dws pRmwqmw nwl ie`k im`k ho igAw, ies leI inMdw dI koeI pRvwh nhIN,
inMdw hI ipAwrI hY[ XQw:- gauVI] inMdau inMdau; mokau logu inMdau] inMdw jn kau; KrI
ipAwrI] inMdw bwpu; inMdw mhqwrI]1] rhwau] inMdw hoie; q bYkuMiT jweIAY] nwmu pdwrQu;
mnih bsweIAY] irdY suD; jau inMdw hoie] hmry kpry; inMdku Doie]1] inMdw krY; su hmrw
mIqu] inMdk mwih; hmwrw cIqu] inMdku so; jo inMdw horY] hmrw jIvnu; inMdku lorY]2] inMdw
hmrI; pRym ipAwru] inMdw hmrw; krY auDwru] jn kbIr kau; inMdw swru] inMdku fUbw; hm
auqry pwir]
kbIr. prdysI kY GwGrY; chu idis. lwgI Awig] iKMQw. jil koielw BeI; qwgy. AWc
n lwg]47] { ieh jIv ies dyS ’c rihx vwlw nhIN, ies dw dyS inrgun bRhm jI hn,
ie`Qy ieh pRdysI hY[ vwihgurU sRI kbIr swihb jI pUrn vYrwgmeI SuB s`cw aupdyS &urmwauNdy
hn:- prdysI- jIv rUpI jogI (kY)dy, sRIr rUpI (GwGrY)coLy nUM, (chu)cwr (idis)qr&IN Awig
lwgI hY[ A`KW prwieAw rUp dyKdIAW hn, kMn ivSy ivkwrW dIAW g`lW suxdy hn, zbwn ƒ
ivSy ivkwrW suAwdW dI A`g l`gI hY, cmVI ƒ sprs dI A`g l`gI hY, hr vyly sprs cwhuMdI
hY[ nwsW pr iesqRI dI durgMDI lYNdIAW hn[ eIrKw iqRSnw dI A`g ’c, byAMq jIv gunwh
krdw, ieh &YSn gunwhW kwL dI A`g cwr cu&yry l`gI hY[ XQw:- cwry kuMt kwl ky v`s[ khW
jweIAY kwL ’qy n`s[
iKMQw. jil koielw BeI; qwgy. AWc n lwg]47] {ijsih iDAwieAw pwrbRhmu; so kil
mih qwgw] ijs ny kilj`ug ’c, vwihgurU jI iDAwauxw kIqy hn, auh pUrn
(qwgw)bRhmigAwnI jI hn, sRIr ƒ nwSvMq, pUrn bRhm jI Aqy bRhmigAwnI jI ƒ Amr
AKMf Aivnws jxw rhy hn jI} ieh pRdysI jIv rUp jogI dI dyh rUp iKMQw, ivSy ivkwrW ’c
jil ky, (koielw)suAwh (BeI)ho geI, vwihgurU jI inrgun pRkwS srUp (qwgy)Dwgy, AQvw
(qwgy)q`q dy jwxUM, gursyvk jI ƒ (AWc)syk dI lwg (n)nhIN l`gI[ XQw:- ijmI jmwn ky
ibKY; sm`sq eyk joq hY] n Gwt hY. n bwF hY; n Gwt bwF. hoq hY]) bRhmigAwnI sd jIvY;
nhI mrqw]) inhclu scu Kudwie eyku; Kudwie bMdw AibnwsI] bRhmigAwnI jI, cOvI GMty
swDsMgq jI ’c rihMdy hn, Bjn ismrn bMdgI syvw krn vwly, aun@W dy duAwly hr vyly
gurbwxI pV@dy pV@wauNdy, jwp krdy krwauNdy hn, cwr c&yry, hr smyN swc nwm kI; AMimRq
vrKw] huMdI hI rihMdI hY, siqgurU gRMQ swihb jI dI Srn ’c rihMdy hn, ies leI aun@W ƒ
syk nhIN l`gdw[ jogI sMswr dy vwqwvrn AMdr rih irhw hY, sMswr ’c cwr c&yry AOguxW
ivkwrW &YSn dI A`g hY[ ies A`g qoN siqgurU gRMQ swihb s`cy pwiqSwh jI k`Fdy hn[ XQw:-
www.Gursevak.com 84 q`qkrw
Agin swgr; bUfq sMswrw] nwnk.bwh pkir; siqguir insqwrw]) Agin swgr qy. kwiFAw;
pRiB. jlin buJweI] AMimRq nwmu jlu sMicAw; gur Bey shweI]2]
kbIr. iKMQw jil koielw BeI; Kwpru PUtmPUt] jogI bpuVw. KyilE; Awsin rhI
ibBUiq]48] vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- kwm koRD loB moh hMkwr PYSn
inMdw eIrKw b^IlI gMdy gwxy sunxy, kl`bW ’c n`cxw, nSy kukrm corI XwrI dI A`g l`gxy
krky, jIv rUp jogI dI (iKMQw)dyh, jil ky (koielw)suAwh (BeI)ho geI[ (jogI K`pr nwl
Gr 2 mMgdw hY) ieh (Kwpru)K`pr (PUtmPUt)cUr cUr ho igAw[ ieh jIv rUp (bpuVw)qu`C jogI
kwm koRD loB moh hMkwr inMdw eIrKw corI XwrI kql mMd krm pwpW dI K@yl ’c
(KyilE)K@yilAw, ies leI (KyilE)mr igAw, (KyilE)K@yilAw cOrwsI l`K jUnW ’c, Awsin ’qy
(ibBUiq)suAwh hI (rhI)rih geI]48] sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- jog duAwrw
pRwpqI nhIN, jog dy icMn@ Dwrn dI loV nhIN, ies duK`lI dSw qoN bco, pUrn gurU jI dI pRymw-
BgqI sihq nwm jp jpw ky gurmuiK suK Bogxw kro jI[ XQw:- AYsw jogu kmwvhu jogI] jp
qp sMjmu; gurmuiK BogI])
kbIr. QorY jil mwCulI; JIvir myilE jwlu] ieh toGnY. n CUtsih; iPir kir smuMdu
sm@wil]49] Bwv ArQ:- { vwihgurU siq sMqoK dieAw Drm gRIbI sihnsIlqw iKmw Awidk
AsMK guxW dy AsMK pRkwS hI pRkwS swfy AMdr bwhr, srb klw BrpUr pRB; BrpUr inrgun
bRhm srUp siqgurU swihb jI smuMdR srUp, jIv rUp m`CI dw Awsrw hn[ BUq pRyq aupwSnw
QoVw jl hY[ A`KW nwl rUp dyKdw, kMnw nwl gwxy suxdw, Awp nwc gwxy krdw hY, rs mMn ky
pdwrQ, ivkwr ’c l`igAw, QoVw jl hY[ hy jIv rUp m`CIey! kwl rUpI iJaur ny, qYnMU PVn
leI, suAwd rUp jwL pwieAw hY[ rsnw dw suAwd, cmVI ƒ sprs dw suAwd, A`KW ƒ rUp
dyKx dw suAwd, kMnW ƒ ivSy ivkwr inMdw sunx dw suAwd[ ijvyN bwz iSkwr ƒ B`j ky pYNdw
hY, ieauN ieMdRy Awpo Awpxy Bog ƒ Dw ky pYNdy hn[ ieh toGnY n CUtsih; dw QoVw suK hY, ijvyN
ktory dw jl fu`l, su`k jWdw hY, q`qw ho jWdw, ies qr@W ivSy ivkwrW dw suK hY, fu`lx vWg
sbMDI dw ivCoVw ho jWdw hY, su`kx vWg sRIr rogI ibmwr ho jWdw hY, q`qw hox vWg q`qy ho ky
qlwk ho jWdw hY[ ieh QoVw suK hY, ij`Qy ivSy suK au~Qy KuSI ZmI jMmx mrn rog BI hn[
ijhVI cIz AsIN gurU mrXwdw dy ault KWdy hW, Kwx qoN bwd auh swnUM qklI& BI idMdI hY[ jy
koeI KMf hI KweI jwvy ies nwl sUgr ho jWdI hY[ qLIAW cIzW nwl bl`f pRYsr vD jWdw
hY[ ij`Qy sprs dw Bog hY auQy nwl rog BI hY[ ies krky ieh QoVy jl vWg ivSy pdwrQW dw
QoVw suK hY[ XQw:- ibnis jwie. jo inmK mih; so. Alp suKu BnIAY]}
kbIr. QorY jil mwCulI; JIvir myilE jwlu] ieh toGnY. n CUtsih; iPir kir smuMdu
sm@wil]49] smuMdR dy myl ’c QoVw pwxI, bhuq jgw huMdw hY, m`CIAW ku`d ky QoVy jl ’c Aw
jWdIAW hn, QoVy jl ’c iJaur ny jwL pwieAw dyK ky, vwihgurU kbIr swihb jI vYrwgmeI
www.Gursevak.com 85 q`qkrw
swvDwn aupdyS &urmwauNdy hn:- suAwdW dy v`s hoeI, hy jIv rUpI BolI (mwCulI)m`CI! kwL rUpI
(JIvir)iJaur ny, qYnMU PVn leI, ivSy pdwrQW dy QoVy suK rUp (QorY)QoVy jil c, suAwd rUpI
jwlu (myilE)pw idqw hY[ ieh ivSy pdwrQW dy QoVy suK rUp (toGnY)QoVy jl ’c, (CUtsih)Cu`t
(n)nhIN skyNgI, ies leI iPir, gurU siqgurU bRhm srUp smuMdu jI ƒ (sm@wil)Xwd kir
(sm@wil)sMBwlxw kir Bwv ivSy pdwrQW dy QoVy suK C`f ky, gurU smuMdR ’c lIx ho jw[ XQw:- guru
drIAwau. sdw jlu inrmlu; imilAw. durmiq mYlu hrY] siqguir pwieAY. pUrw nwvxu; psU
pryqhu. dyv krY]) gurU smuMdu. ndI siB isKI; nwqY ijqu vifAweI]
kbIr. smuMdu n CofIAY; jau Aiq Kwro hoie] poKir poKir FUFqy; Blo n kihhY
koie]50] {ijvyN siqgurU Arjn dyv mhwrwj swihb jI ’qy BwrI kStW dw smW
AwieAw,au~bldI dyZ ’c bYTy, q`qy ryqy ’qy bYTy, q`qw ryqw sIs ’qy puAwieAw, Pyr BI mhwrwj
swihb jI, suAws 2 gurbwxI jI pV@dy rhy[ lgwqwr cMdU dy Gr, pMj idn Bu`K aunINdRw qRyh,
kubol shwry, jyT dI s^q grmI sI[ mhwrwj swihb jI, gur aupdys. n ivsrY; bwbIhy ijau.
AwK vKwxI] Anuswr ijvyN bbIhw hr vyly ipRau ipRau sbd aucwrdw hY, gurbwxI jI hI
aucwrdy rhy[ ies qr@W AYsw ipAwr cwhIdw, ikqY pRkwir; n qUtau pRIiq] dws qyry kI;
inrml rIiq]) jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau pRIiq n qorau]) ijvyN bwbw
mqIdws swihb jI dy sIs ’qy Awrw vgx l`igAw, sRI jpu jI swihb jI dw pwT ArMB hY[
BweI mnI isMG jI dy bMd 2 k`ty jw rhy hn, suKmnI swihb jI dw pwT kr rhy hn[ BweI
qwrU isMG jI Koprw lwhux qoN bwd, 22 idn bYTy lgwqwr bMdgI krdy rhy[ hy jIv rUp m`CI!
smuMdR vwihgurU jI qyrw jIvn hn[ cwhy qyry ’qy ikMny BI kSt Aw ky bnx, Pyr BI vwihgurU jI
nhIN C`fxy[ ijvyN gurU goivMd isMG s`cy pwiqSwh jI ƒ swFy s`q mhIny dw Gyrw ipAw, s`cy
siqgurU swihb jI dI izMd jwn, pUrn pyRmI lwfly gurmuiK pMj ipAwry pMj mukqy cwr
swihbzwdy, bwbw Awlm isMG jI BweI audy isMG jI BweI bic`qR isMG jI BweI sMq isMG jI
BweI sMgq isMG jI bwbw mdn isMG jI BweI koTw isMG swihb jI Awid cwLI isMG byAMq du`K
Bu`K mwr kSt sRIrk P`t shwr ky BI, s`cy pwiqswh jI dy snmuK rhy[ AYnI krVI kStW du`KW
BrI khwxI sI, Bu`Ky rih ky duSmx nwl lVnw, swbru isdik shIdu; Brm Bau Kovxw[ vwlI
au~c krxI kIqI[ ien@W gurmuKW praupkwrI ShIdW ny s`cy siqgurW jI nwl AQwh pyRm kIqw
qy ih`k QwpV ky ikhw, “s`cy siqgurU swihb jI jy kihxgy ikly ’c rih ky hI ShIdI dyxI hY,
qW ie`Qy hI dyvWgy, jy hukm krngy ikly ’coN bwhr jw ky ShId ho jwvo, qW BI ShIdI pwvWgy[
” DMn s`cy pwiqswh jI, DMn hY Awp jI dI kmweI, DMn is`K is`KxIAW, s^q ksOtI shwrI,
Bu`Ky rih ky AMg 2 ktvwey[ ien@W ShIdW ny bVI krVI ksOtI shwr ky is`KI dw bIj r`K
ilAw[ so ien@W gurmuKW mhWpurSW ny, sRI AnMdgV@ swihb ikly ’c pUrn isdk Brosy, gurU pyRm
’c lIn, s`cy siqgurU swihb jI qoN idRVqw sihq kurbwn hox dy jo bIrqw Bry bcn khy, auh
www.Gursevak.com 86 q`qkrw
shI 2 sRI cmkOr swihb jI ivKy, vYrI dw purjw 2 k`t ky, ShId ho ky kmwey[ XQw:- sUrw.
so pihcwnIAY; ju. lrY dIn ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU. n CwfY Kyqu] so aun@W ny smuMdR
rUp siqgurU swihb jI nhIN C`fy[ BwvyN AiqAMq hI (Kwro)duK kSt Aw ky bixAw,Pyr BI pRvwh
nhIN kIqI[ XQw:- sgly dUK. AMimRqu kir pIvY; bwhuiV. dUKu n pwiedw]) jy BuK dyih.q ieq
hI rwjw; duK ivic. sUK mnweI]) jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau.pRIiq n
qorau] ieh gurmuKW dy sul`Cx hn, mhwrwj swihb jI dy s`cy crnkml nhIN C`fdy}
kbIr. smuMdu n CofIAY; jau Aiq Kwro hoie] poKir poKir FUFqy; Blo n kihhY
koie]50] (bRhm jI ƒ Kwry nhIN kihxw) prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit
bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI
Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- (smuMdu)bRhm vwihgurU jI ƒ n (CofIAY)C`fIey,
(jau)jykr Apxy ’qy (Aiq)AiqAMq (Kwro)kOVw d`uK hoie jwvy, Pyr BI bRhm jI nhIN C`fxy[ hy
jIv rUp m`CI! pUrn gurU jI dI pRymw- BgqI C`f ky, BUq pRyq dI aupwSnw, pwpW AOguxW
ivkwrW ’c K`cq hox rUp (poKir)C`pV (poKir)C`pV (FUFqy)l`Bxy, (koie)koeI BI (Blo)cMgw
(n)nhIN (kihhY)khygw]50] C`pV FUMfx vWg jdoN mhwrwj dsvyN pwiqSwh jI ny ikhw, myrw
dunIcMd Syr, jsvwrIAW dy hwQI dIAW qvIAW ivMn@ygw, aus vyly dunIcMd ƒ mroV l`g gey,
200 juAwn nwl lY ky ikly ’coN au~qrn l`gw, l`j tu`t ky if`gw, l`q tu`t geI, hwey 2 krdw
mMjy ’qy pw ky cu`k ilAwey, sRI AMimRqsr Aw ky AMdr pY igAw, siqsMgq jI ny gwLW k`FIAW,
spxI ny fMg idqw, hwey hwey krky mr igAw[ XQw:- (jUhy)swry (qlvwey)pu`Ty lmkdy hn-
isr qlvwey pweIAY; cmigdV jUhy] mVI mswxI jy imlY; ivc K`fW cUhy] imlY n. vfI
Awrjw; ibsIAr ivhu lUhy] hoie kucIl vr`qIAY; Kr sUr BsUhy] kMd mUl icq lweIAY;
AeIAV vx DUhy] ivx gur. mukiq n hoveI; ijau Gr ivxu bUhy] (AeIAV)b`krIAW dw ie`jV
(vwr 36)
kbIr. ingusweyN bih gey; QWGI nwhI koie] dIn grIbI AwpunI; krqy hoie su
hoie]51] vwihgurU jI, sRI kbIr swihb jI dI rsnw ’qy vs ky &urmw rhy hn:- hy BweI!
ieh sMswr rUpI vgdy dirAw dy, ivSy AOgux pwp rUpI jl ’c, (ingusWeyN)ingury swkq
(bih)ruV gey, ikauNik inguirAW ƒ (koie)koeI BI, pwpW ivkwrW jmW jUnW kStW qoN
(QWGI)QMm@x Bwv bcwaux vwlw nwhI sI[ XQw:- ingury kau; giq kweI nwhI] Avgix muTy;
cotw KwhI]) so ingurw. jo mir mir jMmY; ingury Awvx jwvixAw]) ibnu siqgur. pic mUey
swkq; ingury gil. jm Pwsw hy]) jy. lK iesqrIAw Bog krih; nv KMf rwju kmwih] ibnu
siqgur. suKu n pwveI; iPir iPir jonI pwih]3]) jo ibnu siqgur syvy. Kwdy pYndy; sy muey.
mir jMmy koVHy] Eie hwjru imTw boldy; bwhir ivsu kFih muiK Goly] min Koty; diX
ivCoVy]11] dwsn dws ƒ siqgurU mhwrwj swihb jI ny, (dIn)Drm, AwpunI grIbI
www.Gursevak.com 87 q`qkrw
(dIn)b^SI hY, dwsn dws Bwxy ’c sdw pRsMn hY, jo (krqy)gurU prmysr jI v`loN hoie irhw hY,
(su)sRySt hoie irhw hY[ jYsI gRIbI b^SI hY so &urmw rhy hn:- kir ikrpw; ijs kY ihrdY
grIbI bswvY] nwnk eIhw mukqu; AwgY suKu pwvY]) grIbI; gdw hmwrI] KMnw; sgl rynu
CwrI]) srb kI ryx; hovIjY] Awpu imtwie; imlIjY]) Awps kau; jo jwxY nIcw] soaU gnIAY;
sB qy aUcw]) krn n sunY; kwhU kI inMdw] sB qy jwnY; Awps kau mMdw]) qau dyvwnw
jwxIAY; jw swihb Dry ipAwru] mMdw jwxY Awp kau; Avru Blw sMswru])
sRb ivAwpI mhW ivsmwd is`iKAw:- jykr ingury ruV@ gey, Awp jI pUry gurU nwnk dyv DMn gurU
gRMQ swihb jI ƒ gurU Dwro, Awp ku`J n bxo[ dInqw sihq gRIbI Dwr ky, Bwxy ’c pRsMn rhoNgy,
s`cy pwiqSwh jI Awpxy vwihgurU nwm byVy ’qy cwV@ ky, sMswr rUpI dirAw dy ivSy rUpI jl qoN,
mukqI rUpI iknwry ’qy pwr lMGw dyxgy[ XQw:- qyrw Bwxw mMny; su imlY quDu Awey]) ihAwie
kmwie iDAwieAw; pwieAw swD srxw] boihQu nwnk dyau guru; ijsu hir cVwey. iqsu Baujlu
qrxw]) pqix kUky pwqxI; vM\hu DRüik ivlwiV] pwir pvMdVy ifTu mY; siqgur boihiQ
cwiV]6] vwihgurU nwm zhwz hY, cV@y so auqry pwr[ jo srDw kr syNvdy, gur pwr
auqwrnhwr[
kbIr. bYsnau kI kUkir BlI; swkq kI burI mwie] Ehu inq sunY. hir nwm jsu; auh.
pwp ibswhn jwie]52] prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru
suAwmI;) srb klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr
swihb jI &urmwauNdy hn:- bYsno so; ijsu aUpir su pRsMn] ibsn kI mwieAw qy; hoie iBMn]
krm krq; hovY inhkrm] iqsu bYsno kw; inrml Drm] kwhU Pl kI; ieCw nhI bwCY] kyvl
Bgiq; kIrqn sMig rwcY] mn qn AMqir; ismrn gopwl] sB aUpir; hovq ikrpwl] Awip
idRVY; Avrh nwmu jpwvY] nwnk. Ehu bYsno; prm giq pwvY]2] aupRokq guxW vwly, mws dy
iqAwgI, SuB guxW dy DwrnI s`cy (bYsnau)bYsnMU Bgq jI (kI)dI (kUkir)ku`qI (BlI)cMgI hY[
hir jsu sunih n hir gun gwvih] bwqn hI; Asmwnu igrwvih]1] AYsy nwsqk
(swkq)ingury nwmhIn kTor ic`q kptI, (kI)dI mwie BI burI hY[ duStW dI mwqw ikauN burI,
sMqW dI ku`qI ikauN BlI hY?
Ehu inq sunY. hir nwm jsu; auh. pwp ibswhn jwie]52] sMqW mhWpuurSW dI ku`qI ies
leI cMgI hY, Eh inq (hir)sRb ivAwpI vwihgurU jI dy nwm (jsu)ismrn kQw kIrqn
(sunY)suxdI hY,Aqy rwq ƒ jwg ky pihrw idMdI hY, mhwqmw dy drSn krdI hY, pUC ihlw ky
bVw DMnvwd krdI hY,swkq dI mW qW burI khI hY, auh hmySW hI (pwp)pwpW ƒ
(ibswhn)KRIdx (jwie)jWdI hY, hor swkqW ƒ jnm idMdI hY]52] vwihgurU jI dy jo Bgq hn,
aun@W dI kUkr dwsI ku`qI bx ky BI rihxw cMgw hY[ mhwqmw jI pws rihMidAW jy koeI dUroN BI
burkI su`t dyvy, Awdr n BI hovy qW BI mhwrwj jI dw Sukr mnwvy[ ku`qI bx ky rihx ’c bVy
www.Gursevak.com 88 q`qkrw
gux hn, ku`qI ijvyN bhuqw DMnvwd krdI hY, hr vyly DMnvwd hI krI jwvy, koml bwxI; sB
kau sMqoKY] Awpxy Awp ƒ ie`k bcn boly bwkI swrI siqsMgq jI ƒ bhu bcn boly, hr vyly
AnuswrI rhy, kQw kIrqn ihq pRym ipAwr nwl suxy, cwA nwl syvw kry, swkqW dI mW bx
ky aun@W kol rihxw bhuq hI burw hY[
swkq kI; burI mwie] ’qy swKI:- AsMK gl vF; hiqAw kmwih] AsMK pwpI; pwpu
kir jwih]) vwty mwxs mwrdw; bYTw bwlmIk btvwVw] bwlmIk rwhIAW ƒ mwr ky dOlq Koh
lYNdw, zmwnw bhuq gRIbI dw sI, dunIAW kol Dn BI G`t huMdw sI[ ie`k vwrI ikSor AvsQw
dw b`cw, swhmxy AwieAw, ies ny aus ƒ pu`Cx qoN ibnw hI, isr ’c lwTI mwrI, auh ivcwrw
jwno hI mr igAw[ jdoN qlwSI leI qW do pYsy inkly, mn ’c bVI audwsI hoeI ik mYN do pYsy
leI b`cy ƒ mwr idqw, ies dy mwqw ipqw ro 2 ky mr jwxgy, bVI mwVI g`l kIqI hY[ XQw:-
kir Aaugx pCoqwvxw] Gr Aw ky mwqw kol audwsI pRgt kIqI, mW kihMdI ilAw do pYsy, do
pYsy lY ky bzwr geI, m`CI dy pUMg lY AweI, ikhw, “dyK pu`q! ie`k mCyry ny do pYsy leI, ikMny
pUMg mwry hn[ qUM ie`k b`cy ƒ mwr ky audws ho igAw hYN” aus ƒ pwp krn ’c iPr joV idqw[
KotI mW dy kihx qo dubwrw rwh roikAw[ XQw:- vwty mwxs mwrdw; bYTw bwlmIk btvwVw]
pUrw siqgur syivAw; mn ivc hoAw iKMjoqwVw] mwrx noN locY Gxw; kF n hMGY h`Q auGwVw]
siqgur mnUAw riKAw; hoie n AwvY auCohwVw] Aaugx sB prgwisAnu; rozgwru hY ieh
AswVw] Gr ivc puCx GilAw; AMqkwl hY koie AswVw] koVmVw cauKMnIAY; koie n bylI
krdy JwVw] sc idRVwie auDwirAnu; tp inkQw aupr vwVw] gurmuK lµGy pwp phwVw]19]
(vwr 10)
dUjI tUk:- ie`k cortI, nvIN ivAwhI b`cI koLy jw ky, aus ƒ vifAwauNdI, “vwhu vwhu,
mwipAW ny qYnUM bhuq ku`J idqw hY”, cor idRStI nwl aus dw sB ku`J dyKdI, ij`Qy aus ny gihxy
r`Kxy, au~Qy ihMg lw dyxI, Awpxy b`icAW ƒ kih dyxw, ik rwq ƒ jw ky aus ƒ lu`t lau[ Bwry
BueI AikrqGx; mMdI hU mMdy] swkq ƒ jnm idMdI hY, dunIAW qy hr vyly hI pu`Ty kMm krdI
hY[ A`g lwauNdI klyS krdI hY, swaU b`cIAW dy jIvx BYVy bxwauNdI hY[ ies leI swkq dI
mW burI, vwihgurU jI dy ipAwry Bgq jI dI ku`qI BI cMgI khI hY[ so vwihgurU jI dy pRymI Bgq
jI dI kUkrI bx ky rihxw BI cMgw hY”[
kbIr. hrnw dUblw; iehu hrIAwrw qwlu] lwK AhyrI. eyku jIau; kyqw bMcau kwlu]53]
ijvyN k`cw qwl. hry bUr nwL hrw hovy, sRovr duAwLy l`KW iSkwrI, mwrn leI iqAwr hox[
hrn BulyKy nwl hrI AMgUrI smJ ky, crn leI pRvyS kr jwvy, DoKw hY[ vwihgurU srUp
kbIr swihb jI &urmw rhy hn:- jnmW 2 ’c, jmW ivkwrW dIAW cotW fr dy mwry, gurU syvw
ismrn bl rihq (dUblw)kmzor hy jIv rUp hrnw!, pwpW ivkwrW AOguxW pdwrQW rUp bUr
vwlw iehu sMswr rUp (hrIAwrw)hirAwvlw (qwlu)sRovr hY[ pdwrQ rUp bUr hrw Brw s`cw mMn
www.Gursevak.com 89 q`qkrw
ky, ies ’c pRvys K`cq n ho[ hy jIv rUpI hrn! qyrw (eyku)ie`k (jIau)jIA hY, qyry duAwly,
qYnUM mwrn vwly, kwm koRD moh] JUT ibkwr; mhw loB DRoh] Syr s`p kMn KzUrw, inMdw corI XwrI
mMd krm iqRSnw Awsw Awid (lwK)l`KW (AhyrI)iSkwrI hn, kwlu qoN (kyqw)ikqnw smW
(bMcau)bcyNgw]53] XQw:- AYso iehu sMswru pyKnw; rhnu. n koaU peIhY ry] sUDy sUDy ryig clhu
qum; nqr kuDkw idveIhY ry]1] rhwau] bwry bUFy qruny BeIAw; sBhU jmu lY jeIhY ry] mwnsu
bpurw mUsw kIno; mIcu ibleIAw KeIhY ry]1] DnvMqw Aru inrDn mneI; qw kI. kCU n kwnI
ry] rwjw prjw. sm kir mwrY; AYso kwlu bfwnI ry]2]) jo jMimAw iqs ny mr jwxw; ikAw
Adnw ikAw Awlw jI[ qn dy k`pVy sB lY lwhsn; aUpr kw duSwlw jI[ bhu lwhsn cUVIAW
cUVy; kMnoN muMdRW vwLw jI[ dyvIdws mOq n Cofy; BwvyN rwxIKW dw swlw jI[) BImsYn jYsy blI
blkwr kWp gey; su`D b`uD geI. dyK kwl ibkrwl ko[ nwidr. iskMdR AOr dwrw Akbr Swih,
c`ly hwQ ^wlI qÎwg mwl iekbwl ko[ ibkRmdq jYsy inAWkwrI aupkwrI; vhu BI n inkwl
swky, Awie pws kwl ko[ Drmdws jpI qpI irKI munI isD swD; kwhUM ko nw CoVy, Kwey jvwn
ibRD bwl ko[ (AnMd sRovr gRNMQ) mwmw ijs kw ikRSn jI; ipqw DnMjy bIr[ voh BI hoAw
kwlvs; l`gy imRq ky qIr]) blI kwl Bgvwn Apwrw] B`Kq hY sgro sMswrw] sur bRhmwidk
qy hY jyqy] pnMg mwnv dwnv kyqy] Apr smr`Q srb ibD joaU] iqh qy AwgY; CutY n koaU]
ijau dwny ko cwbq cwkI; iqauN n bcy ko AgwrI vW kI] (sRI gurU nwnk pRkwS) hy jIv rUpI
hrn! qUM sMswr sRovr ’c, AOgux pwp nSy pdwrQ rUpI bUr ’qy mohq ho irhw hYN[ igrq kUp
mih; Kwih imTweI] vwlI g`l hY[ ien@W l`KW vYrIAW qoN bcx leI, gurdyv mwqw gurdyv
ipqw; gurdyv suAwmI prmysurw] jI dI s`cI Srn, swDsMgq gRihx kr lY, qyrI r`iKAw
krngy[ icqwvnI idMdy hn, beI ieh Awp jI dy vYrI, mwrn leI swvDwn hn, suAws 2
ismrn krky inhwl ho[
kbIr. gMgw qIr, ju Gru krih; pIvih inrml nIru] ibnu hir Bgiq. n mukiq hoie;
ieau kih rmy kbIr]54] bhuq swry AMD ivsvwSI, gMgw jI dy iknwry vsxy krky mukqI mMn
ky, jw ky iknwry rihMdy sn, Bgq jI hr g`l ’c, vwihgurU jI dI pRymw BgqI idRV kr,krvw
rhy hn[ prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb klw
BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy
hn:- gMgw jI dy (qIr) iknwry ’qy (ju)jo koeI, Awpxw Gru (krih)bxw lvy, gMgw jI dw
(inrml)au~jl (nIru)pwxI (pIvih)pIxw kry, ieSnwn BI kry[ (hir)vwihgurU sRb ivAwpI
Akwl purK jI dI pRymw (Bgiq)BgqI kIqy (ibnu)ibnw, nSy ivSy AOguxW jmW jUnW qoN
(mukiq)Cutkwr (n)nhIN hoie skdI, (rmy)ivAwpk (kbIr)v`fy vwihgurU jI Aqy (kbIr)v`fy
bzurg Bgiq mhW purS ieau kih (rmy)gey hn AQvw dwsn dws kbIr ieau kih ky,
(rmy)ivAwpk bRhm jI ƒ (rmy)aucwr irhw hY, (rmy)ivAwpk ’c (rmy)imil irhw hY]54]
www.Gursevak.com 90 q`qkrw
XQw:- jl kY mjin.jy giq hovY;inq inq myNfuk nwvih] jYsy myNfuk.qYsy Eie nr;iPir iPir
jonI Awvih]) gMgw jau godwvir jweIAY; kuMiB jau kydwr n@weIAY; gomqI shs gaU dwnu
kIjY] koit jau qIrQ krY; qnu jau ihvwly gwrY; rwm nwm sir. qaU n pUjY]2]) ijhVy gMgw
jI ’qy vs ky, nSy ivSy AOguxW ’c l`gy hn, bMdgI ibnw mukqI nhIN, ijhVw knUMn dw vwk& ho
ky ZlqI kry, aus ƒ dUxI szw imldI hY[
kbIr. mnu inrmlu BieAw; jYsw gMgw nIru] pwCY lwgo. hir iPrY; khq kbIr
kbIr]55] prm pUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd, koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI;) srb
klw BrpUr pRB; Ajpw jwp vwihgurU jI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI kbIr swihb jI
&urmwauNdy hn:- dwsn dws dw mnu, gurpRswid (inrmlu)au~jl (BieAw)ho igAw hY, jYsw, gMgw
jlu gur goibMd nwm] Anuswr gur goivMd jI dw aujl nwm rUpI jl hY, nwm jp 2 ky nwm
jYsw hI au~jl ho igAw hY, hux hrI jI dy crn- kmlW ƒ nhIN C`fdw[ mn vwihgurU jI dy
(pwCY)ip`Cy 2 (lwgo)l`igAw iPrdw, hy (kbIr)vwihgurU! hy (kbIr)vwihgurU! hy vwihgurU hy
vwihgurU hr vyly (khq)kihMdw hY[ ip`Cy l`gxw bhuq kImqI g`l hY, Awp jI ƒ AMdr bwhr
AsMK guxW dy AsMK pRkwS inrml vwihgurU jI swiKAwq ho rhy hn[
kbIr. mnu inrmlu BieAw; jYsw gMgw nIru] pwCY lwgo hir iPrY; khq kbIr
kbIr]55] dUjw ArQ:- {hirduAwr qoN 180 mIl au~pr ijs dI bulMdI smuMdRoN 13800 Pu`t
hY, gomuK cSmw hY[ ies ’coN gMgw inkldI hY, Awpxy nwl AnykW jlDwrW ƒ imlwauNdI,
hirduAwr Aw ky, BwrI nd bx jWdw hY, Anyk AsQwnW qIrQW SihrW ’coN dI lMGdI, 1550
mIl vihMdI gMgw swgr dy sMgm ’qy smuMdR ’c, jw imldI hY[ ij`QoN gMgw inkldI hY auh jl
bhuq hI sw& au~jl hY[} vwihgurU srUp Bgq kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- dwsn dws
dw mnu, (inrmlu)au~jl (BieAw)ho igAw hY, jYsw gomuK cSmy ’coN inkl rhI gMgw jI dw
nIr jl au~jl hY[ ijvyN mW b`cy dy mgr 2 qurI iPrdI hY[ ijvyN s`jr gW v`Cy ip`Cy 2 qurI
iPrdI hY, iqvyN prmpUjnIk ipAwry vwihgurU jI, Apxy b`cy, dwsn dws dy pRym dy vsIkwr ho
ky, DMn Bgq kbIr swihb jI DMn Bgq kbIr swihb jI kihMdy (pwCY)ip`Cy 2 qury (lwgo)iPrdy
hn[ XQw:- Bgq qyry siB pRwxpiq pRIqm; qUM Bgqn kw ipAwrw]
sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- mhwrwj swihb jI pRymw- BgqI dy vsIkwr ho ky
ip`Cy 2 qurdy hn[ ieh gUV@y pRym dI gUV@I K@yl, bhuq hI v`fI msqwnI AvsQw hY[ ij`Qy pRym hY
au~Qy mYN qUM nhIN, cwhy hrI jI ip`Cy 2 iPrn, cwhy Bgq kbIr swihb jI ip`Cy 2 iPrn[ qh;
swc inAwie inbyrw] aUhw sm Twkuru; sm cyrw]) Awps kau; Awpih Awdysu] iqhu gux kw;
nwhI prvysu]) Bgqw kw shweI; juig juig jwixAw]) Bgiq vClu hir ibrdu; Awip
bnwieAw] jh jh sMq ArwDih; qh qh pRgtwieAw]
www.Gursevak.com 91 q`qkrw
kbIr. hrdI pIArI; cUMnW aUjl Bwie] rwm snyhI qau imlY; donau brn gvwie]56]{sRb
ivAwpI mhW ivsmwd SuB s`cy ArQ smJx leI gurU js:- q^q sRI kysgVH swihb jI vwly
AsQwn ’qy, ssqy smyN dy FweI l`K rupY dy suMdr qMbU ’c, AiqAMq suMdr kImqI cMdoAw lw ky,
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI pRkwS kIqy gey[ qMbU qoN bwhr au~cy q^q ’qy, siqgrW dy bYTx
leI, sunihrI CqR sjwieAw igAw, ijs au~pr sMudr cMdoAw qwixAW igAw[ l`KW dI igxqI
’c sjy gursMgq jI, sRI Awsw jI dI vwr dw AMimRq kIrqn sux rhy sn[ prmpUjnIk
siqgurU swihb jI dy jwx qoN, siqsMgq jI au~T ky KVy@ ho gey[ gRIb invwj siqgurU swihb jI
ny siqsMgq jI ƒ bYTx leI ieSwrw kIqw[ qMbU AMdr jw ky, siqgurU gRMQ swihb jI ƒ
nmskwr krky, bwhr Awey[ prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU nwnk dyv swihb jI dy suMdr
gurqw isMGwsx ƒ nmskwr krky, AiqAMq soBw sihq gurqw isMGwsx ’qy sj gey[ kotwn
koit sUrjW dy pRkwSk gurU pRmysr jI dy BwrI bIr- rsI cyhry v`l q`ikAw nhIN sI jWdw, pRymI
kMnW nwl kIrqn suxidAW, nyqRW nwl siqgurW dy ivsmwd drSn kridAW, rom 2 krky
vwihgurU 2 jp rhy sn[ mhW- kwl, duStdmn, pwrbRhm purK dwqwrh; Agm Agocr sRI
siqgurU swihb jI ny, sRI Awsw jI dI vwr Bog ’qy m`Qw tyikAw, AYsy BwgW Bry smyN sB dy m`Qy
DrqI ’qy l`g gey, smUMh siqsMgq jI ivsmwd ho gey[ dIvwn sMpUrnqw Ardws aupRMq,
swvDwn eykwgr cIq]) nwnk inrBau inrMkwru; siqgurU swihb jI sRI q^q swihb jI ’qy,
BwrI bIrqw sihq KV@y ho gey[ imAwn ’coN sRI swihb jI k`Fy[ ijn@W ’coN ivsmwd bIr- rsI
cmk inklI, ijs ƒ vyK ky zwlm Aqy msMd ’qy AMbr BI kMb auiTAw[ XQw:- nmo sRI
BgauqI bFYlI srohI] kry eyk qy do; 1suBt hwQ hohI] (1sUrmw) qyrW mhIny iekWq, Bjn
ismrn bMdgI mgroN, prmpUjnIk vwihgurU s`cy pwiqswh jI ny ivsmwd kOqk ricAw[ jau
qau; pRym Kylx kw cwau] isru Dir qlI; glI myrI Awau] iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY;
kwix n kIjY]) pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw kI ryxukw; qau Awau
hmwrY pwis] Anuswr siqgurW ny bIr rs nwl q`kidAW ikhw, “prmpUjnIk siqgurU swihb
jI dy Gr ’c, ie`k isr dI loV hY, Awau ijs ny AwpxI DOx, dwsndws dI sRI swihb qoN
vFwauxI hY[ koeI praupkwrI au~Ty, isr dy ky Amr hovy[ dwsn dws dw swihb bxy, sdw hI
pUijAw jwvy[ ” jy gur Brmwey. sWgu kir; ikAw isKu ivcwrw] (vw:35) Anuswr swry iTTMbr
gey[ swry vwqwvrn AMdr Cnwtw Cw igAw[ bwlwn bwl])rwjwn rwj] jI dw qyz pRqwp
shwirAw n igAw[ inSrDk msMdW ny mwqw gujrI kOr jI pws jw ky inMdw kIqI, “mwqw jI!
siqgurW dw suBwA bdl igAw hY[ is`KW ƒ kql krn l`g gey hn[ ies krky siqgurW ƒ
kmry ’c bMd kr dyvo[ v`fy swihbzwdy bwbw AjIq isMG jI ƒ gurqw g`dI ’qy ibTw dyvo[ ”
ieh sux ky mwqw jI ny msMdW ƒ DIrj idqw, “qusIN sMsw nw kro[ ” s`cy siqgurW ny qIjI
vwr vMgwr ky isr Dr ky qlI ’qy Aw jw; lMG jw pRym dI glI]) isr Dr ky qlI ’qy Aw jw;
www.Gursevak.com 92 q`qkrw
pRym dI Kyl@ Kyl@ lY[ Anuswr ikhw, “Awau BweI! DOx A`gy kro[ quhwnUM ibnw ipRQvI rwjy,
jgq dy prmpUjnIk sRb SRomxI bxwvW[ jo kry kurbwnI aus qoN bil bil jwvW[ aus ƒ
Awpxw swihb bxwvW[ ” b`dl vrgI gMBIrqw vwlI bIr- rsI grj sux ky, gurmuiK
mhWpurS ipAwry dieAw isMG swihb jI ny KVy@ ho ky dovyN h`Q joV isr Jukw ky, GxI inmRqw
sihq pRym bynqI kridAW ikhw, “dwsn dws dw isr hwzr hY, jy l`K sIs huMdy qW l`K hI
Awp jI qoN kurbwn kr idMdw[ ” inmRqw hlImI gRIbI sihq isr dI Bytw dyx dy bcn sux ky,
sRvMs dwnI siqgurW ny ikhw, “qYnMU kI du`K hY? ikauN mrn kbUldw hYN?”, “jI s`cy pwiqSwh
jIE! ijs idn qoN Awp jI dy prmpiv`qR drSn kIqy hn, Awp jI dy s`cy crn- kml Do ky
pIqy hn, aus idn qoN isr Awp jI dw hI hY, jyqw smuMdu swgru. nIir BirAw; qyqy. Aaugx
hmwry] dieAw krhu ikCu imhr aupwvhu; fubdy pQr qwry] Anuswr dwsn dws AOguxW dy Bry
ƒ b^S lvo jI[ ”s`cy siqgurW ikhw, “swbwS!”BweI dieAw isMG jI ƒ qMbU ’c lY gey,
ij`Qy prmpiv`qR suMdr siqgurU gRMQ swihb jI pRkwSy sn[ siqgur AwgY. sIsu Byt dyau; jy.
siqgur swcy BwvY] Anuswr siqgurW ƒ sIs Bytw krky DMnqw Xog hoey[ XQw:- DMnu DMnu; DMnu
jnu AwieAw] ijsu pRswid; sBu jgqu qrwieAw]) DMin jnmu; qwhI ko gxY] mwrY eykih; qij
jwie GxY]21] jdoN swihb siqgurU pihly pwiqSwh jI ny sRI krqwrpur swihb jI ivKy, is`KI
dI mhW krVI prK kIqI, qdoN prmpUjnIk s`cy siqgurU dUjy pwiqSwh jI ny, Bwxw jI, Blw
jI qy Bu`l gey jI bcn kmwey, murdy Kwx q`k bcn mMn ky, ipAwrI s`cI su`cI is`KI dw bIj
r`iKAw[ XQw:- pey kbUlu. KsMm nwil; jW. Gwl mrdI GwlI] so prmpUjnIk ipAwry dieAw
isMG swihb jI dI mhwn au~c krnI jYsw idRStWq kotwn koit bRhmMfW ’c imlxw bVw hI AOKw
hY[ so prmpUjnIk siqgurU dUjy pwiqSwh jI dIAW s`cIAW lIhW ’qy c`l ky BweI swihb jI ny
sIs dy ky, AiqAMq ipAwrI is`KI dw bIj r`K ilAw[ siqgur Agm AgwiD purKu; kyhVw Jly
gurU dI Jwlw] (vwr 1) Anuswr siqgurW dw Acl mUriq.AnBau pRkws; Aimqoj kih`jY] qyz
n shwridAW ijhVy B`j gey, aun@W bwry igAwnI igAwn isMG jI ny ikhw hY:- jo CkaUey kuxky
ky[ Bwg gey ie`k Tuxky ky[}
kbIr. hrdI pIArI; cUMnW aUjl Bwie] bRhm vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmw rhy
hn:- (hrdI)hLdI (pIArI)pILI, (cUMnW)Awtw (aUjl)ic`ty (Bwie)pRkwr dy huMdy hn[ dohW dy
imlx qoN, dohW dw lwl rMg ho jWdw hY[
rwm snyhI qau imlY; donau brn gvwie]56] (snyhI)ipAwry rwm jI dw
(snyhI)ipAwrw pRymI jI, (qau)qW (imlY)imldy hn, pUrn gurU jI ivkwr AOgux iqAwgx ƒ
kihMdy hn, n mMnx rUp, pIlw puxw iqAwgx, Bwv hukm mMn ky, AOgux iqAwg dyx Aqy AOgux
iqAwg ky, hMkwr n krn, mYN gurU syvw BgqI krn vwlw, ic`tw du`D hW, ieh pIlw ic`tw
(donau)dovyN (brn)rMg gvwie dyx, rwm ipAwry siqkwry jI dw g@wV@w lwl rMg ho jWdw
www.Gursevak.com 93 q`qkrw
hY]56] XQw:- kvn bnI rI qyrI lwlI] kvn rMig; qUM BeI gulwlI]) lwl rMgu. iqs kau
lgw; ijs ky vfBwgw] mYlw. kdy n hoveI; nh lwgY dwgw]) hir rMig rwqw; so mnu swcw]
lwl rMg; pUrn purKu ibDwqw]
kbIr. hrdI pIrqnu hrY; cUn. ichnu n rhwie] bilhwrI ieh pRIiq kau; ijh jwiq
brnu kulu jwie]57] bRhm vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmw rhy hn:- (hrdI)hLdI
(pIrqnu)pIl`qx pIlwpuxw (hrY)iqAwgy, (cUn)Awty dw ic`tw (ichnu)rMg n (rhwie)rhy[ dovyN
iml ky, ie`k lwl rMg hI ho jWdw hY[ dwswn dws ieh pRIiq (kau)qoN (bilhwrI)kurbwn jWdw
hY (ijh)ijs duAwrw hLdI Awty dI jwiq (brnu)rMg kulu, lwl rMg ’c, jwie ky iml
gey]57] rwm snyhI jI, prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI dy sIs mMgx qoN, n dyx rUp,
hLdI vWg pIlwpuxw iqAwgx, Bwv sIs dyx dI Ardws krw ky, hMkwr nwl kihxw mYN sIs
dyx vwlw gurU syvw BgqI krn vwlw, Awty vWg ic`tw du`D hW, ic`ty au~jlpuxy dw hMkwr
iqAwgy, dwswn dws ieh pRIiq qoN kurbwn jWdw hY, ijs duAwrw hLdI Awty dI jwiq, ic`tw
(brnu)rMg kulu, lwl rMg ’c, jwie ky iml gey, Bwv zwq kul dw AiBmwn cilAw jwvy]57]
ijvyN sRI AnMdpur swihb, AnMd gV@ ikly Gyry ’c, pMj ipAwry, pMj mukqy cwLI isMG swbq
rhy, kihMdy “jy gurU swihb jI kihxgy ie`Qy lVnw, qW ikly ’c hI ShId hovWgy, bwhr jw ky
kihxgy, qW bwhr jw ky ShId hovWgy” ieh hY Gwlxw Gwlx ip`CoN, Awp k`uJ BI nhIN bxy,
mhwrwj swihb jI nwl sdw leI iml gey[ XQw:- srbqR rmxM goibMdh; nwnk. lyp Cyp n
ilp´qy]) sgl sMig; Awqm audwsu] AYsI jugiq; nwnk rwm dwsu]6]) AYsy jn ivrly jg
AMdir; priK KjwnY pwieAw] jwiq vrn qy Bey AqIqw; mmqw loBu cukwieAw]7] nwim rqy
qIrQ. sy inrml; duKu haumY mYlu cukwieAw] nwnku. iqn ky crn pKwlY; ijn@w gurmuiK swcw
BwieAw]8]7]) dIsih sB sMig. rhih Alypw; nh ivAwpY. aun mweI] eykY rMig qq ky byqy;
siqgur qy buiD pweI]
kbIr. mukiq duAwrw sMkurw; rweI dseyN Bwie] mnu qau mYglu hoie rihE; inkso ikau
kY jwie]58] {sloku] kbIr. mukiq duAwrw sMkuVw; rweI dsvY Bwie] mnu qau mYglu hoie
rhw; inkisAw ikau kir jwie] AYsw siqguru jy imlY; quTw kry pswau] mukiq duAwrw moklw;
shjy Awvau jwau]1] mÚ 3] nwnk. mukiq duAwrw Aiq nIkw; nwn@w hoie su jwie] haumY
mnu AsQUlu hY; ikau kir ivcu dy jwie] siqgur imilAY. haumY geI; joiq rhI sB Awie]
iehu jIau sdw mukqu hY; shjy rihAw smwie]2] Awid AMg 509} iksy pu`iCAw, jI mukqI dw
duAwrw kYsw hY? bRhm vwihgurU sRI kbIr swihb jI &urmw rhy hn:- hy BweI! (mukiq)mukqI
(duAwrw)drvwjw, rweI dy dwxy dy (dseyN)dsvyN (Bwie)ih`sy brwbr, bhuq hI (sMkurw)qMMg hY[
hMkwrI mnu (qau)qW (mYglu)hwQI dI qr@W, hMkwr krky bhuq hI motw hoie (rihE)irhw hY,
www.Gursevak.com 94 q`qkrw
ikau (kY)krky (inkso)inkilAw (jwie)jwvygw?]58] XQw:- haumY mnu AsQUlu hY; ikau kir
ivcu dy jwie]
kbIr. AYsw siqguru jy imlY; quTw kry pswau] mukiq duAwrw moklw; shjy Awvau
jwau]59] pRymIAW pu`iCAw, “hy mhWpurS jIE! mukq duAwrw bhuq hI qMg hY,ikvyN inkilAw
jwvy? vwihgurU srUp sRI kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- rqw sic nwim ql hIAlu; so guru
prmlu khIAY] jw kI vwsu bnwspiq saurY; qwsu crx ilv rhIAY]3]) ijsu imilAY. min
hoie AnMdu; so siqguru khIAY] mn kI duibDw. ibnis jwie; hir prmpdu lhIAY]) jo Awp
koit bRhmMf dy auDwrnhwr, au~bldI dyZ ’c bYT rhy hn, q`qy ryqy ’qy bYT rhy hn, sVdI
bldI m`cdI loh ’qy KV@ rhy hn, lohy dy qMg ipMjry ’c bYT rhy hn, Awpxw sIs kurbwn kr
rhy hn[ dsvyN jwmy ’c sRbMs kurbwn kr rhy hn[ gurU gRMQ swihb jI srUp ho ky, is`K dy
idl idmwZ ’c gRIbI dy sbd ArQ Byj rhy hn, ing@w pw ky is`K dy ivkwr myt rhy hn, is`K
dy idl idmwZ ’c gurbwxI, gurbwxI dy ArQ, b^S ky idl idmwZ ’c vs ky, mn dI hMgqw
myt rhy hn, jy (AYsw)AYsy dwqy siqguru mhwrwj swihb s`cy pwiqSwh jI, (imlY)imlx,
(quTw)pRsMn ho ky, Ajpw jwp dI (pswau)b^iSS (kry)krn qW:-
mukiq duAwrw moklw; shjy Awvau jwau]59] {siqgurU swihb jI dw gRIbI hI gRIbI dw
duAwrw moklw hY:- grIbI gdw hmwrI] KMnw sgl rynu CwrI]) moih grIb kau lyhu rlwie]
nwnk Awie pey srxwie] ismrn qy lwgy; ijn Awip dieAwlw] nwnk jn kI; mMgY
rvwlw]) ismrih sy jn; ijn kau pRB mieAw] nwnk iqn jn; srnI pieAw]7]) pRB jI
bsih; swD kI rsnw] nwnk jn kw; dwsin dsnw]4]) sy ismrih; ijn Awip ismrwey]
nwnk qw kY; lwgau pwey]) ivic snwqˆØI; syvku hoie] nwnk; pxHIAw pihrY soie]) ^wlsw
myro rUp hY Kws] ^wlsh mih hauN krhuM invws]) rihxI rhY soeI isK myrw[ Ehu Twkuru; mY
aus kw cyrw[) Akwl purK bwc ies kIt pRiq]) ienhI kI ikRpw ky sjy hm hY; nhI mo sy
grIb kror pry]2]) swD qyry kI; crnI pwau] nwnk kY min; iehu Anrwau]1]) gurisK
pRIiq; guru imlY glwty] jn nwnk pRIiq; swD pg cwty]) srb kI ryn; jw kw mnu hoie])
qau dyvwnw jwxIAY; jw swihb Dry ipAwru] mMdw jwxY Awp kau; Avru Blw sMswru]) Bwau
Bgiq kir; nIcu sdwey] qau nwnk moKMqru pwey]) murdw hoie murId; n glI hovxw[ swbru
isdik shIdu, Brm Bau Kovxw]) pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw kI
ryxukw; qau Awau hmwrY pwis]) jau qau; pRym Kylx kw cwau] isru Dir qlI; glI myrI Awau]
iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY; kwix n kIjY]} hMgqw krky ijhVw mukiq duAwrw qMg sI,
siqgurU swihb jI dw gRIbI hI gRIbI dw mukiq duAwrw (moklw)K`ul@w hY, gurmuKW dw
(shjy)inrXqn hI, (Awvau)Awauxw (jwau)jwxw huMdw hY, Bwv auh mhW mhW ivsmwd inrgun
’c lIx rihMdy hn[ jy mwq lok ’c AwauNdy hn qW praupkwr krky, ijvyN b`dl vrKw krky
www.Gursevak.com 95 q`qkrw
Alop ho jWdw, iesy qr@W inrlyp rihMdy hn, krmW dy v`s ho ky nhIN AwauNdy[ ]59] XQw:-
hsMidAw KylµidAw pYnµidAw KwvMidAw; ivcy hovY mukiq]) aUTq suKIAw; bYTq suKIAw] Bau
nhI lwgY; jW AYsy buJIAw])
kbIr. nw muoih Cwin, n CwprI; nw muoih Gru. nhI gwau] mq. hir pUCY kaunu hY; myry
jwiq n nwau]60] vwihgurU sRb ivAwpI sRb pRkwSk, Awp inrwDwr, sRb dy ADwr, sRb dy
pRkwSk, Awp suqy pRkwS srUp vwihgurU bRhm jI dy ivsmwd rMg ’c lIx, sRI kbIr swihb
jI, myr qyr ^udI iqAwg ky, aucwr rhy hn:- hy ipAwirE! nw (muoih)dwsn dws dI
(Cwin)CMn hY, n dwsn dws dI k`KW dI CwprI hY, nw (muoih)dwsn dws dw k`cw p`kw Gru hY,
(gwau)ipMf BI nhI hY[ AQvw hy pRymIE! nw qW dwsn dws pws, iKmw inmRqw rUpI CMn hY, nw
dwsn dws pws, SWqI pRymw- BgqI rUpI CwprI hY, nw dwsn dws ƒ (Gru)inrgun bRhm jI
AMdr bwhr pRwpq hn, nw hI dwsn dws dw siqsMgq rUp (gwau)ipMf hY[
mq. hir pUCY kaunu hY; myry jwiq n nwau]60]) KudI imtI. qb suK Bey; mn qn Bey
Arog] nwnk. idRstI AwieAw; ausqiq krnY jogu] bhuq hI au~cI AvsQw ’c Amolk
gurbwxI jI &uurmw rhy hn:- (n)nw (myry)dwsn dws dI julwhw au~cI jwiq hY, nw dwsn dws
dw (nwau)nwm au~cw pRis`D hY, ikauNik,prsU prsw prsrwm, Xh mwieAw ky qIn nwm[ Ku`lI
mwieAw vwly dw nwm pRis`D huMdw hY[ dwsn dws ƒ jwiq AiBmwn nhIN, (jwiq)bu`DI nhIN
AQvw n hI dwsn dws dI bRhmigAwnI vwlI au~cI jwiq hY[ nw hI dwsn dws dw
igAwnvwn bRhmigAwnI koeI au~cw (nwau)nwm hY[ (mq)mqW dwsn dws ƒ hir jI (pUCY)pu`C
lYx, beI ieh kaunu inrgunIAwrw hY? jy hrI jI ny pu`C ilAw qW dwsn dws nMU, fr bhuq hY,
ikauNik guxvwn qW Awpxy guxW krky Cu`t jwxgy[ dwsn dws AikRqGx AOguxhwry ’c sB
AOgux hI AOgux hn]60] XQw:- siB Avgx; mY. guxu nhI koeI]) jyqw smuMdu swgru. nIir
BirAw; qyqy Aaugx hmwry])
ies ’qy sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- sRI Bgq jI, inrgun srUp ’c lIx, GxI
qoN GxI gRIbI nwl, inrgun srUp dw hI kQn kr rhy hn[ KudI imt cu`kI hY[ XQw:- imtI
polw- KudI imtI. qb suK Bey; mn qn Bey Arog] nwnk. idRstI AwieAw; ausqiq krnY
jogu] ies ’c bhuq hI gUV@I fUMGI rmz hY[ inrgun srUp ’c, nw koeI CMn nw koeI C`prI, nw
koeI Gr. nw koeI ipMf, nw koeI jwq nw iksy dw nwm hY[ XQw:- ckR ichn. Aru brn jwiq;
Aru pwiq nihn ijh]) n qwqY; n mwqY] n jwqY; n pwqY]148] (sRI jwp sw:) n swfw ipMf
n sRIr n swfy ieMdRy, n swfw rwj hY, ikauNik swnUM moV 2 ky ivSy ivkwrW klyS ’c lw rhy
hn[ XQw:- rwxw rwau rwj Bey rMkw; auin JUTy. khxu khwieE]) koeI kwhU ko nhI; sB dyKI
Toik bjwie]113] ieh qyrw Gr, ieh myrw Gr, jIv Awpo iv`cIN QoVI 2 DrqI ip`Cy kql
kr idMdy hn[ ie`k jwqI dI dUjI jwqI nwl JgVy kql huMdy hI rihMdy hn[ XQw:- myrI myrI
www.Gursevak.com 96 q`qkrw
DwrI] Ehw; pYir lohwrI]) myrI myrI kYrau krqy; durjoDn sy BweI] bwrh jojn CqRü clY Qw;
dyhI. igrJ n KweI]2]) jb lgu; myrI myrI krY] qb lgu; kwju eyku nhI srY] jb myrI
myrI; imit jwie] qb pRB; kwju svwrih Awie]) jb iein; ApunI ApnI DwrI] qb ies
kau; hY musklu BwrI]
kbIr. muih mrny kw cwau hY; mrau q hir kY duAwr] mq hir pUCY kaunu hY; prw hmwrY
bwr]61]1. SRomxI Bgq vwihgurU srUp kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- (muih)dwsn dws nUM,
kusMgq AOgux jIvq Bwv qoN mrny kw cwau auqSwh hY[ dwsn dws jykr jIvq Bwv qoN
(mrau)mry, q (hir)hrI jI (kY)dy sqsMgq rUpI (duAwr)dr ’qy mry[ (mq)mqW ikqy, hir
jIE pRym ikRpw ’c FL ky, (pUCY)pu`C hI lYx ik (hmwrY)dwsn dws dy sqsMgq rUpI (bwr)bUhy
’qy, jIvq Bwv qoN kaunu pRymI mirAw (prw)ipAw hY? ijvyN sRI kbIr swihb jI jIvq Bwv qoN
mr ky,ismrn ’c lIx hn[ Bgvwn jI ny pRgt ho ky j`g sMpUrn kIqw[ ij`Qy ismrn krdy
sn, Awdr nwl jw ky bulwey, QwpVw dy ky CwqI nwl lw ley[ XQw:- (1j`PI) myrY min qin
pRIiq lgweI siqguir; hir imilE lwie 1JpIVw] ie`k qW j`g sMpUrn krky l`ijAw r`KI,
dUjw drSn b^S ky, CwqI nwl lw ky, du`K qoV idqw, sdw leI eykqw ABydqw kr leI[
XQw:- ijau jl mih; jlu Awie Ktwnw] iqau joqI sMig; joiq smwnw]
kbIr. muih mrny kw cwau hY; mrau q hir kY duAwr]2. SRomxI Bgq sRI kbIr swihb
jI &urmwauNdy hn:- (muih)dwsn dws nUM, hrI jI qoN (mrny)kurbwn ShId hox kw bVw BwrI
cwau auqSwh aumwh hY, jo Drm praupkwr leI,dwsn dws dw sRIr l`g jwvy[ Bgq jI dy
^ws pRymI kihMdy, “ jI! swry mrno frdy hn, pr Awp jI ƒ mrn dw cwA ikauN hY”? qW
ikhw:- mrau q hir kY duAwr] hy pRymIE! dwsn dws ƒ mrn dw cwA ies leI hY ik jy
dwsn dws (mrau)mry Bwv ShId hovy q hir jI (kY)dy Drm rUpI duAwr ’qy hI hovy[ hrI jI
dy duAwry ’qy mrn dw Bwv ieh nhIN, ijvyN koeI iksy nwl lV ky, kRoD ’c qp ky khy, “mY qyry
isr cV@ ky qyry bUhy ’qy mrWgw”[ hrI jI dy Drm rUpI duAwry ’qy ieauN mrnw hY:- ijvyN sRI
AnMdgV@ swihb jI dy Gyry, sRI cmkOr gV@I dy jMg ’c, gurU ipAwry dulwry sUrbIr bhwdr XoDy
isMG swihbwn, BweI mqIdws, BweI sqIrwm, BweI dieAwlw jI, BweI mnI isMG bwbw dIp
isMG jI ShId hoey hn[ hy pRymIE! jy Awp jI pu`Cdy hoN hrI jI dy duAwry qy ikauN mrdw hYN?:-
mq hir pUCY kaunu hY; prw hmwrY bwr]61]2. (mq)mqW hir jI (pUCY)pu`C hI lYx ik
(hmwrY)dwsn dws dy Drm rUpI (bwr)bUhy ’qy, praupkwr krky kaunu ShId hoieAw (prw)
ipAw hY]61] idRstWq:- ijvyN bwbw mhW isMG jI Awidk isMG jo sRI mukqsr swihb jI dy
Drm Xu`D ’c, gurU swihb jI dy snmuK rih ky, Drm rUpI bUhy ’qy ShId hoey sn[ sRI siqgurU
swihb jI ny Awpxy coLy dy p`ly nwl isMGW dy cyhry pUMJy, ikhw, “ieh myrw pMj hzwrI, ieh
myrw ds hzwrI, ieh myrw pMdrW hzwrI, ieh myrw vIh hzwrI”b^Sy vr vwro vwrI, vwr vwr
www.Gursevak.com 97 q`qkrw
jwx bilhwrI[ isMGW dy P`t dyK ky mhwrwj pRym vYrwg ’c AYsy FLy, nyqRW ’coN Awp muhwrw jl
vih quirAw[ bwby mhW isMG swihb jI ny ShIdI pw ky, jo mwJy dI tu`tI gMFweI hY, ieh hY hrI
gurU jI dy Drm rUpI bUhy ’qy zulm dy nws Drm dy pRkwS leI mrnw, gurU jI dw pu`Cxw[ ijvyN
bUhy duAwrw mMdr AMdr pRvyS hoeIdw hY, iqvyN hrI gurU jI dy Drm rUpI bUhy ’qy mr ky, ies
Drm rUpI bUhy duAwrw sUrbIr bhwdr XoDy ShId, s`cKMf mMdr ’c pRvyS ho ky, AibnwsI pd
ƒ pRwpq huMdy hn[ hrI jI dy sqsMgq rUpI duAwry ’qy, jIvq Bwv qoN mrn AQvw sRIr krky
ShId hox bwry mhwnqw[
sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- vwihgurU srUp sRI kbIr swihb jI ies slok ’c
vwihgurU jI dy duAwry ’qy mrn dw cwau r`KidAW, vwihgurU jI dy duAwry ’qy mrn dI SuB ie`Cw
krdy hn, Bwv swry gunwhW v`loN mrnw, jIvq mrxw qwry qrxw] AQvw gurU jI dy duAwry ’qy
ieauN mrnw ijvyN bwbw mhW isMG swihb jI BweI Awlm isMG jI ipAwry mohkm isMG ihMmq
isMG swihb isMG jI cwr swihbzwdy Anyk gurU ipAwry gurU jI dy duAwry ’qy, sRIr krky ShId
hoey hn[ jb Awv kI AauD indwn bnY; Aq hI rn mY. qb jUJ mro] bcnw ƒ kmwieAw hY,
Pyr ies ’c SuB ie`Cw pRgtweI hY, ik jdoN dwsn dws hrI jI dy duAwry ’qy mirAw ipAw
hovygw, mqW hrI jI pu`C lYx ik BweI d`so ipAwirE! ieh dwsn dws dy duAwr ’qy kaux
mirAw ipAw hY[ ies pRym ivcwr ’c AnykW hI gux hn, jy hrI jI dy duAwry ’qy mry qW hI
hrI jI pu`Cxgy, mukqI kr dyxgy[ ijvyN BweI gurdws swihb jI ny ikhw hY, “ju`qw purK dw
bwhr hI ipAw rihMdw hY, mwlk iksy n iksy vyly Aw ky sMBwl hI lYNdw hY, iesy qr@W hrI jI
dy duAwry ’qy mr ky j`uqw bx jweIey[ hrI jI ƒ qrs, lwj Aw jwvygI[ beI gRIb, duAwry ’qy
mirAw ipAw hY, ju`qw hI bx ky mhwrwj s`cy pwiqSwh jI dy s`cy crn- kmlW ’qy peIey,
mhwrwj jI ing@w pw ky inhwl kr dyxgy[ XQw:- nwnku grIbu.Fih pieAw duAwrY; hir myil
lYhu vifAweI] jykr hrI jI dy duAwr ’qy nhIN mrdw, qW kStW ’c, jnm 2 ’c pIVIdw jw
irhw hY[ XQw:- jim jim mrY; mrY iPir jMmY] bhuqu sjwie; pieAw dyis lMmY] ies dw mOq
dy mwry mrnw, c`kRvrqI rwj isMGwsx iksy lyKy ’c nhIN hY[ XQw:- rwjy ieMdR smsir. igRh
Awsn; ibnu hir Bgiq. khhu ikh lyKY] so hrI jI dy prm pwk s`cy duAwry ’qy AOguxW doSW
ivkwrW v`loN ijauNdy mr jwxw, hrI jI leI DrmXu`D ’c ShId ho jwxw ieh bhuq v`fw au~cw
ruqbw hY[ ijqny BI gurU ipAwry Drm leI kurbwn hoey hn, auh swry hI hrI jI dy duAwr ’qy
mry hn[ ijn@W ƒ Amr ShIdW dI pdvI pRwpq hY[ AYsy gurU ipAwirAW sicAwirAW ƒ
Ardws ’c cyqy kIqw jWdw hY[ ijn@W ipAwirAW nwm jipAw vMf CikAw, dyZ clweI qyZ
vwhI, dyK ky Axif`T kIqw[ crKVIAW ’qy cV@y bMd 2 ktvwey, pu`TIAW K`lW luhweIAW, dygW
’c aubwLy gey, svw 2 mx pIsxy pIsy, zwlmW ny b`icAW ƒ toty 2 kr ky JoLIAW ’c
pwieAw, gLW ’c hwr pwey, nyizAW qy tMigAw, kImW 2 kIqy gey, du`K B`uK mwrW shwrIAW,
www.Gursevak.com 98 q`qkrw
AYsy ipAwirAW ƒ hrI inrgun bRhm jI, Awpxy AsMK sUrjW cMdRimAW qwry mMflW DrqIAW
sMqW AsMK AsmwnW AnMq bRhmMfW dy pswry smyq, ismrdy nmskwrdy pUjdy hn[ XQw:- iqsu
jn ky pg. inq pUjIAih. myrI ijMduVIey; jo. mwrig Drm clysih rwm] AYsy mrny krky jYsw
ik kbIr swihb jI kih rhy hn, Pyr aus dw mrnw nhIN huMdw[ XQw:- AYsy mrny jo mrY;
bhuir. n mrnw hoie]29]
swKI:- mhwn iv`dvwn rwmsrndws jI ny mhW mhW duKI ho ky, pUrn gurU jI dy duAwry ’qy
pYxw, rom 2 krky ivrlwp krnw, zwlm du`K dI inivrqI vwihgurU siqgurU sRI gurU gRMQ swihb
jI mhwrwj jI dw Agm Apwr byhwQ qyz pRqwp:- inSkpt mhwqmw pMifq rwmsrn dws jI
iv`dvwn, 20 ApRYl 1909 ƒ pUrn sMq sMgq isMG jI kmwlIAw vwilAW pws Awey, sMqW
mhWpurSW ny pUrn Adb siqkwr nwl, swD kI soBw; Aiq mskInI] sMq vfweI; hir jsu
cInI] KV@y ho ky pUrn Adb siqkwr kIqw[ pUrn siqkwr nwl Awsx ivCwA ky, sMq jI ƒ
ibTw ilAw[ sMq jI ny AwpxI iviQAw suxweI[ “kWSI ’c dwsn dws ny bwrW vr@y sMsikRq dw
^Ub AiBAws kIqw, cwry vyd Cy SwSqR ATwrW purwx pV@y[ bhuq swry gRMQ dws dy zbwnI kMT ho
gey[ aupRMq dws dy mn ’c, pRwxWXwm krn dw AiBAws krn dI rucI jwgI[ au~QoN dws
mulqwn igAw, pRhlwd purI ’c iekWq Awsx lw ky, dws ny pRwxwXwm SurU kIqw, ie`k idn
dsmyN duAwr pRwx cV@waux smyN, bhuq Gbrwht hox qoN, bLdI A`g ’c, dws ny CwL mwr idqI,
k`piVAW ƒ A`g l`g geI, dws hor Gbrw igAw[ au~QoN inkl ky dws ny nyVy pwxI dy qlwA
’c CwL mwrI, A`g buJ geI, msW 2 jwn bcI[ pwk ^Un dws dy sRIr’coN bihx l`igAw,
m`KIAW iBxkx l`gIAW[ sRIr’c bhuq cIsW jLx pYdw ho geI, bhuq hI duKI hoieAw[ dwsn
dws dy SrDwlUAW ny mulqwn ’c, duAweI dw bhuq aupcwr kIqw, pr koeI BI duAweI TIk n
AweI[ inrwsqw ’c dws ro irhw sI, ieny ƒ ie`k pUrn mhWpurS au~Qy Awey, p`uiCAw, “kI
kwrn hY, ro rhy hoN”? d`isAw, “dws siVAw duKI hY”[ sMqW ikhw, “myrw bYdu. gurU goivMdw]
hir hir nwmu AauKDu muiK dyvY; kwtY. jm kI PMDw] dwsn dws Awp jI nUM, Awpxy pUrn gurU
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb s`cy pwiqSwh jI jI pws iljWdw hY, auh Awp jI dw ielwj
krngy[ auh dws ƒ BweI idAwl jI dy fyry ’c lY AwieAw, siqgurU gRMQ swihb s`cy pwiqSwh
jI dy v`fy kmry pws, Coty kmry ’c dwsn dws ƒ pw idqw[ sRI AKMf pwT swihb jI J`tp`t
ArMB kr idqw, dwsn dws ƒ ikhw, “pUry gurU jI dw pUrw mMqR hY, ieh ie`k AYsw gurbwxI
mMqR hY, ijs ’c swrIAW SkqIAW hn, dUK rog sMqwp auqry; suxI scI bwxI] Anuswr Awp
jI dy swry d`uK sMqwp dUr ho jwxgy[ dwsn dws ny gRMQW ’c piV@Aw sI, ik mMqR ’c bhuq v`fI
SkqI huMdI hY, n hox vwlIAW g`lW BI ho jWdIAW hn[ ikauNik dws dy sRIr’c kSt bhuq sI,
kmweI vwly mhWpurSW dy bcn sux ky hor SrDw vD geI[ dwsn dws bwxI sunx l`gw, ijauN
2 bwxI suxdw igAw, dws dI CwqI TMFI huMdI geI[ XQw:- CwqI sIql. mnu suKI; CMq goibd
www.Gursevak.com 99 q`qkrw
gun gwie] AYsI ikrpw. krhu pRB; nwnk. dws dswie]) mweI; myry mn ko suKu] Anuswr mn
ƒ mhW ivsmwd AiqAMq suK hox l`gw[ XQw:- srb suKw; gur crnw] kilml fwrn. mnih
sDwrn; ieh Awsr. moih qrnw] SWqI Awaux qoN hor SrDw vD geI[ gurbwxI sux ky, suixAY
lwgY shij iDAwnu]) suixAY; dUK pwp kw nwsu]10] Anuswr dwsn dws ƒ AnuBv hoieAw,
ik myry pwp nws ho rhy hn, gurbwxI jI AnMd suAwd mhW ivsmwd srUp hn[ XQw:- swcI
bwxI; mITI AMimRq Dwr] ijin pIqI; iqsu moK duAwr] bwby bsMq isMG jI dy fyry lY Awey,
aun@W v`fI ikRpw kIqI, ies dw sRIr qV& irhw hY, qV& 2 ky mr jwvygw[ ie`k hor sRI AKMf
pwT swihb jI rKvw idqy[ dws ƒ AnuBv hox l`gw, ik dws rom 2 dy kMn nwl pUrn SrDw
ivsvws sihq sunx l`igAw[ gurbwxI jI suxidAW 2, gurbwxI sunq. myrw mnu dRivAw; mnu
BInw. inj Gir AwvYgo] Anuswr sRIr ’coN cIsW dUr hox lgIAW, mihsUs hox l`gw ik dws
hux Arog hox l`gw hY[ ieauN mhwn ikRpw krky, pMj sRI AKMf pwT swihb jI suxwey[ pUrn
myhrvwn mhWpurSW dIAW inSwnIAW huMdIAW hn, mwieAw moh dy iqAwgI mhWpurSW ny pMj
spqwhk shj pwT suxwey[ ieh suxidAW 2, sB rog imtwvy; nvw inroAw] nwnk; rKw Awpy
hoAw] Anuswr dwsn dws dw sRIr ieauN ho igAw ijvyN sony dI flI, A`g dI B`TI ’c pw
dyeIey, Su`D ho jWdI hY[ ieauN pUrn gurU gurbwxI inrMkwr jI dy qyz pRkwS ny, dwsn dws dy
sRIr mn rom 2 ’c, Awqm pRkwS krky, dwsn dws dw sRIr sony vWg bxw idqw[ XQw:- sdw
rhY. kMcn sI kwXw; kwl. n kbhUM bXwpy]3]2] dwsn dws dy sRIr ’c Ascrj pRymw- BgqI
rUp sugMDI pYdw ho geI, ijvyN ikhw hY,:- kuMgU kI kWieAw, rqnw kI lilqw; Agir vwsu qin
swsu] dwsn dws ies AnMd ’c sdw Almsq rihx l`gw[ XQw:- jnu nwnku musik
JkoilAw; sBu jnmu Dnu DMnw]1]) ijhbw eyk; ausqiq Anyk] siq purK; pUrn ibbyk]
Anuswr dwsn dws dI zbwn ie`k hY, dws gurbwxI jI dI Agm AgwiD mhW ivsmwd mihmw
ƒ ikvyN d`sy? XQw:- Euie suK; kw isau brin sunwvq] hy bwbw jI! ieh vwihgurU inrMkwr jI
dy dyS ’coN, Dur kI bwxI AweI, ijs ny dwsn dws ƒ pUrn Awqmk AnMd jIA dwn b^iSS
kIqw hY[ dwsn dws dw AwDwr Bojn rwm izMdgI suAws, AMimRq srUp gurbwxI jI hn[
XQw:- gur myry pRwx; siqguru myrI rwis]) inrml nwmu myrw AwDwru]) iqRpiq BeI; scu Bojnu
KwieAw]) bYTq hir hir. sovq hir hir; hir rsu Bojnu Kwqw] pUrn sMq mhwn praupkwrI
bwbw bsMq isMG jI dI b^iSS lY ky, dwsn dsw fyry qoN quirAw, ij`Qy ik`Qy rsqy ’c, dws ƒ
gurbwxI suBwg pRwpq huMdw, dws au~Qy Tihr ky suxdw irhw[ imMtgumrI phuMicAw, au~Qy KwncMd
munSI ny d`isAw,“jykr Awp jI ƒ gurbwxI dw pRym hY, qW Awp kmwlIey vwly pUrn sMq
mhWpurSW pws jweIey, au~QoN ieh nOjuAwn bRhmiv`idAw pVH ky AwieAw hY[ ies dy irdy sRIr
’coN gurbwxI jI ieauN cldy hn,ijvyN &uhwry ’coN jl cldw hY[ mhWpurSW dI siqsMgq ’c hr
vyly gurbwxI dw aucwrn ho irhw hY[ ieh bcn sux ky dwsndws Awp jI dy pws AwieAw hY
www.Gursevak.com 100 q`qkrw
jI”[ pUrn sMq sMgq isMG jI kmwlIAw vwilAW ny, h`Q joV ky isr Jukw ky pu`iCAw, “Awp
jI hux kI CkoNgy?”[ au~qR idqw, “dwsn dws nUM, swcy nwm kI lwgY BUK] Anuswr gurbwxI
nwmu jI dI qIbr Bu`K l`gI hY, CyqI qoN CyqI hI AMimRq Bojn CkweIey”[ ieh dyK ky pUrn sMq
jI ny bVy fUMGy gMBIrqw Bry, ipAwr Bry ghu nwl q`k ky hYrwn ho gey[ AYsw Bojn qW kdy iksy
ny mMigAw hI nhIN, swDU jI ny Pyr ibhbl ho ky ikhw, “dwsn dws ƒ CyqI hI gurbwxI Bojn
Ckwau jI”[ eynI g`l kih ky nyqRW ’coN jl vih quirAw, min ibrwgYgI]) hau rih n skw.
ibnu dyKy pRIqmw; mY. nIru vhy vih. clY jIau]) aufInI aufInI aufInI] kb Gir AwvY rI]) mY
rovMdI. sBu jgu runw; ruMnVy vxhu pMKyrU] bYrwg dI AvsQw sI[ mhWpurSW pu`iCAw, “Awp
prmpiv`qR ikhVI gurbwxI jI dw Bojn Ckxw cwhuMdy hoN”? “dwsn dws sRI AKMf pwT swihb
jI sunxw cwhuMdw hY[ bhuq qIbr B`uK hY, CyqI hI ikRpw kIjIey”[ mhWpurSW CyqI hI sRI AKMf
pwT swihb jI ArMB kIqy, pMfq rwmsrn dws jI A`KW bMd krky mhwrwj swihb jI dy
iDAwn prwiex ho ky, koit krn, dIjih pRB pRIqm; hir gux suxIAih, AibnwsI rwm]
Anuswr rom 2 dy kMnW duAwrw, gurbwxI jI sunx l`gy, nyqRW ’coN bYrwg jl vih irhw sI, lMU
kMfy KV@y sn, gLw rs nwl BirAw sI[ swc nwm kI; AMimRq vrKw] hox l`gI[ swcI bwxI;
mITI AMimRq Dwr] ijin pIqI; iqsu moK duAwr] ie`k sMpUrn sRI AKMf pwT swihb jI sunx
aupRMq, hor sRI AKMf pwT swihb jI sunx dI mMg kIqI[ ieauN iqMn sRI AKMf pwT swihb jI
suxy[ mhwqmw jI ny ikhw, “dwsn dws ƒ hor AKMf pwT swihb jI suxwau”[ sMq jI ikhw,
“gurmuiK jIE! iqMn sRI AKMf pwT swihb jI ho cu`ky hn, hux dwsn dws ny bwhr iekWq
jMgL ’c jwxw hY[ vwpsI ’qy imLWgw”[ jdoN Awp jI vwps Awey, qW swDU ikhw, “Awp jI
ny dyKw hY, muJy gurbwxI kI ikqnI BUK hY, Swied mwrUQl qW iksy vkq mINh nwl iqRpq ho
skdw hY[ pr, mwDau; jl kI ipAws. n jwie] jl mih Agin auTI AiDkwie]1] gurbwxI
jI suxn nwl hor 2 suxn dI ie`Cw ho rhI hY[ mYN smJqw hUM ik siqgurU gRMQ swihb jI
mhwrwj dy drSn gurbwxI jI sunx ’c, koit sUK AwnMd rwj pwey; dw mhW ivsmwd suK hY[
Bv swgr; suK swgr mwhI] pIiv rhy; jl inKutq nwhI]3] dwsn dws ivsmwd hY, ik
ijhVy pRymI cOvI GMty gurbwxI jI ilKdy suxdy ivcwrdy, suxwauNdy hn, aun@W ƒ ikMnw ku AnMd
hovygw? ieh g`l kih ky Awp jI ny mhwn ikRpw krky gurbwxI jI dw Bojn b^S ky dwsn
dws ƒ bhuq pRsMn kIqw hY[ XQw:- AYsy gur kau. bil bil jweIAY; Awip mukqu moih qwrY])
vwhu vwhu scy pwiqswh; qU scI nweI] DMn siqgurU gRMQ swihb s`cy pwiqSwh jI[
kbIr.nw hm kIAw n krihgy; nw kir skY srIru] ikAw jwnau ikCu hir kIAw;
BieE kbIru kbIru]62] {auQwnkw:- rwjn ky rwjw.mhwrwjn ky mhwrwjw; koit bRhmMf dy
mwlk, sBnw jIAw kw. ieku dwqw; ivAwpk bRhm jI ny, Bgq sRI kbIr swihb jI dw
prmpiv`qR Avqwr DwirAw hY[ Awp jI ƒ julwhw jwx ky, zwq AiBmwnI Awp jI nwl r`j ky
www.Gursevak.com 101 q`qkrw
eIrKw krdy[ swirAW iek`Ty ho ky, sRI kbIr swihb jI v`loN ic`TIAW pw idqIAW,p`ky BMfwry
’c Awvo[ zbwn dy suAwdIAW dIAW jmwqW dIAW jmwqW Aw geIAW[ ijn@W ’c koeI BI inrws
purK nhIN sI[ XQw:- jogI kMn ptw pyKy, sIs Dry jtw pyKy; AYso nhI koeI, jw ky Awsw nhI
mn mih] (sRI dsm) sRI Bgq jI mwieAw dy iqAwgI hoxy krky, Gr ’c AqI hI gRIbI sI[
SRomxI Bgq jI dI Akwl purK jI nwl eykqw ABydqw hY[ bwhr iekWq ho ky eykqw dw rMg
mwnx l`gy[ Awp jI ny ijvyN ikhw hY, suMn shj mih bunq hmwrI]1] Ac`l Afol Abol
Amol A&ur smwDI ’c iesiQ`q ho gey[ Aink rUp iKn mwih; kudriq Dwrdw] Anuswr
vwihgurU jI ny ie`k srUp sRI kbIr swihb jI dw, dUjw mhwrwjy dw Dwr ilAw[ AYnI dunIAW
AweI, iek`T J`ilAw hI n jwvy[ ie`k pwsy byAMq dIvwnW ’c kQw kIrqn gurbwxI pV@I jw
rhI sI[ dUjy pwsy sdw vrq l`gy hoey sn[ Anq klw dy mwlk ny, jo hir dwsn kI ausqiq
hY; sw hir kI vifAweI] hir AwpxI vifAweI BwvdI; jn kw jYkwru krweI] Anuswr sB
ƒ sRI kbIr swihb jI dw jwp krn lw idqw[ swrw bRhmMf DMn kbIr DMn kbIr jI Avwz
nwl gUMj au~iTAw[ ijvyN sUrj dIAW ikrnW J`t p`t dUr 2 q`k phuMc jWdIAw hn, iqvyN sUrj
srUp sRI kbIr swihb jI dI mihmw rUp ikrnW swry dyS ’c &Yl geIAW[ Awp jI qW smwDI
’c hI bYTy rhy[ sB ƒ s`q idn miTAweI CkweI, g`fy l`d 2 ky qory[ j`g sMpUrn krky,
ivsmwd kauqkI Bgvwn jI ny, Bgq jI pws jw ky, Awpxw srUp Bgq jI dy AMdroN Alop
kr ilAw[ Bgq jI ny Aks mwqR nyqR Kol@y, ijn@W dy drSn AMdr kr rhy sn, swhmxy KV@y
jwx ky au~T ky crn- kml PV ley, Bgvwn jI ny fOiLAW qoN PV ky CwqI nwl lw ky, ^Ub
Gu`itAw, ieh SuB bcn khy, “DMn kbIr DMn kbIr, klju`g AMdr kRoVW jIAW nUM, dwsn dws
dI pRymw- BgqI ’c lw ky, kQw kIrqn duAwrw auDwr rhy hoN jI[ Awp jI ny dwsn dws dy
mn ƒ pRymw- BgqI duAwrw ij`q ilAw hY[ KMfW bRhmMfW dy AMdr Awp jI dI sdw jY jYkwr
huMdI rhygI[ kQw kIrqn Bjn ismrn, siq Drm dy aupdyS dy pRvwh nMUM, iesy qr@W hI
clwauxw, gurbwxI aucwrnI, inMdkW dI pRvwh nhIN krnI[ Awp nhIN ku`J bnxw, sRb`q dy Bly
dw AwSw kmwauxw”[ ieq Awidk aupdyS dy ky ikhw, “ AwpW hux sdw leI ie`k joiq ho gey
hW”[ XQw:- rwm kbIrw.eyk Bey hY; koie. n skY pCwnI] Awp jI ivsmwd rMg ’c Awpxw
Awqmw jwx ky, Awpxy Awp ƒ nmskwr krn l`gy[ XQw:- Awps kau Awpih Awdysu])
inmK inmK, Twkur nmskwrY] pRymw- BgqI ’c rom 2 krky rMgy hoey, bwhroN Aw ky, sRI kbIr
swihb jI (cOry) mMdr’c sj gey[ XQw:- lwl rMgu. iqs kau lgw; ijs ky vfBwgw] mYlw.
kdy n hoveI; nh lwgY dwgw] Awp jI dy ^ws pRymI, jo hr vyly bwr 2 DMn kbIr swihb jI
dw jwp krdy sn, aun@W Awp jI pws kbIrcaury Aw ky fMfauqW, ArdwsW vDweIAW idqIAW[
AwpxI mihmw sux ky, Awp jI rox l`gy, AqI inmRqw hlImI gRIbI pRym ’c FL ky, hMgqw dy
iqAwg dw ^Ub im`Tw slok aucwirAw:-
www.Gursevak.com 102 q`qkrw
kbIr.nw hm kIAw n krihgy; nw kir skY srIru] ikAw jwnau ikCu hir kIAw;
BieE kbIru kbIru]62] kRoVW bRhmMfW dy mwlk, sRb ivAwpI dy Avqwr SRomxI Bgq sRI
kbIr swihb jI &urmwauNdy hn:- (hm)dwsn dws dy sRIr ny nw ip`Cy j`g puMn praupkwr
(kIAw)kIqw sI, n Awaux vwly smyN ƒ (krihgy)kr skygw Aqy nw hI dwsn dws dw srIru
hux kir (skY)skdw hY[ vwihgurU jI hI krn kwrn smr`Q hn[ (ikAw)kI (jwnau)jwxIey?
hir jI ny kI (ikCu)ku`J praupkwr (kIAw)kIqw hY? Bwv jo ku`J kIqw hY sB ku`J hrI jI ny
kIqw hY[ dwsn dws inmwxy ny ku`J BI nhIN kIqw[ hrI jI dy kIqy praupkwr Anuswr swry
bRhmMf AMdr DMn kbIru DMn kbIru (BieE)hox l`g ipAw hY]62] XQw:- krx kwrx pRBu eyku
hY; dUsr nwhI koie]) krx kwrx eyku EhI ijin kIAw Awkwru]) jo ikCu krqu hY soeI koeI hY
ry; qYsy jwie smwhI] AQvw hy (kbIru)vwihgurU (kbIru)vwihgurU swry pwsy, Awp jI dw js
(BieE)ho irhw hY[ XQw:- hkw kbIr. krIm qU; byAYb prvdgwr]1]) sBY Gt rwmu bolY;
rwmw bolY]) jo bolq hY imRg mIn pMKyrU; su ibnu. hir jwpq hY. nhI hor] Awpxy nwm dI hMgqw
nhIN rhI, ies leI, krx kwrx. pRBu eyku hY; dUsr nwhI koie] vwihgurU jI ƒ krn kwrn
mMn ky, ivsmwd rMg ’c inrgun srgun dI eykqw sihq, AsMK bRhmMf dy pswry dy vrqwry ƒ
A`KW nwl q`k rhy hn[ vwihgurU srUp kbIr swihb jI dy AMdr bwhr vwihgurU jI AnykW
srgun srUp Dwr ky, drSn dy rhy hn[ siq sMqoK dieAw Drm vIcwr inmRqw hlImI gRIbI
Awid AsMK SuB guxW dy Anqklwvwn pRkwS vwihgurU inrgun bRhm jI swiKAwq ho rhy hn[
pRymI bhu igxqI ’c Aw ky is&q krdy hn, aus dy au~qR’c kbIr swihb jI, ivsmwd inrml
au~jl dSw ’c, hMgqw rihq bcn &urmwauNdy hn:- srgun inrgun inrMkwr; suMn smwDI
Awip] Awpn kIAw nwnkw; Awpy hI iPir jwip]1]) Awps kau; Awpih Awdysu] iqhu gux
kw; nwhI prvysu]) Ab qau. jwie cFy isMGwsin; imly hY. swirMg pwnI] rwm kbIrw. eyk Bey
hY; koie. n skY pCwnI]) AMqir suMnM. bwhir suMnM; iqRBvx suMn msuMnM] cauQy sMunY jo nru jwxY;
qw kau. pwpu n puMnM]) Anhq suMin rqy; sy kYsy] ijs qy aupjy; iqs hI jYsy] ies AvsQw ’c
lIn ho ky gurbwxI jI aucwr rhy hn[ ijvyN siqgurU pMjvyN pwiqSwh jI ny sRI hirmMdr swihb
jI rcy qy ikhw, ijs kw kwrju. iqn hI kIAw; mwxsu ikAw vycwrw rwm]) jo ikCu krqu hY.
soeI koeI hY ry; qYsy jwie smwhI]1]) pyKY bolY suxY sBu Awip] ijvyN siqgurU dsvyN pwiqSwh
jI ny BMgwxI dw pihlw Xu`D ij`iqAw, ikhw,“BeI jIq myrI] ikRpw kwl kyrI] ” ies
Anuswr ijvyN swnUM hMgqw dy sMklp ivklp &urdy hn, mYN kIqw hY, mYN kr irhw hW, mYN krWgw,
ies nwl swfI qwkq ivArQ jWdI hY[ ijvyN pMjvyN pwiqSwh jI &uurmwauNdy hn:- koit krm
krY; hau Dwry] sRmu pwvY; sgly ibrQwry] koRVW cMgy krm krky hMgqw kr lvy, ik mYN kIqy
hn, aun@W dI Qkwvt pwauNdw hY, swry ivArQ hI jWdy hn[ ies leI, krx kwrx. pRBu eyku
hY; dUsr nwhI koie] mMnidAW vwihgurU jI swiKAwq kr ley hn[ ies ivsmwd dSw ’c bol
www.Gursevak.com 103 q`qkrw
rhy hn[ kbIr kUkru. rwm ko; muqIAw myro nwau] gly hmwry jyvrI; jh iKMcY qh jwau])
kbIr. jo mY icqvau nw krY; ikAw myry icqvy hoie] Apnw icqivAw hir krY; jo myry iciq n
hoie]219] ieh hMgqw rihq AvsQw hY, mhWpurS AMdr bwhr vwihgurU jI dy drSn ’qy
Ajpw jwp ’c lIx hn[ mhwrwj swihb jI Awp AMdr bwhr vs ky, Awpy hI AMdroN jwp kr
krvw rhy hn[ q`qW ’coN BI jwp suxw rhy hn, Bgq kbIr swihb jI dI AYsI ivsmwd
AiqAMq au~cI su`cI AvsQw hY[ ijvyN gurU pRmysr jI &urmwauNdy hn:- quDu AwgY Ardwis
hmwrI; jIau ipMfu sBu qyrw] khu nwnk sB qyrI vifAweI; koeI nwau n jwxY myrw] Bgq
kbIr swihb jI dI AYsI pRymw BgqI Akwl purK jI ƒ BwA geI hY, qW hI ikhw, kbIr. mnu
inrmlu BieAw; jYsw gMgw nIru] pwCY lwgo hir iPrY; khq kbIr kbIr] aus Anuswr
siqgurU mhwrwj swihb jI ny Awpxy ipAwry BgqW ƒ Awdr b^SidAW, Awpxy brwbr dI
pdvI b^SI hY, blik aun@W ƒ Awpxy sIs ’qy ibTwieAw hY[
sRb ivAwpI mhW ivsmwd SuB is`iKAw:- ieh AvsQw pUrn bRhmigAwnI q`qbyqy dI hY[ ijvyN
BweI mnI isMG jI ny bMd 2 ktvwauNidAW, bwbw qwrU isMG jI ny Koprw lhwauNidAW, bwbw dIp
isMG jI ny sIs qlI ’qy r`KidAW, sUrbIr bhwdr AiqrQI isrl`Q XoDy isMGW ny Awpxw purjw
2 ktw ky ShIdIAW pweIAW hn[ sRIr cIry gey AMg nhIN moiVAw, sI nhIN aucwrI, isrV
nhIN idqw[ pUrn isrV r`K ky du`K Bu`K mwrW shwrIAW, jMg ’c vD 2 ky qygW mwrIAW[
zwlmW dw purjw 2 k`t 2 ky, Awpxw purjw 2 ktvw ky, swhmxy m`Qy if`gdy rhy[ Awpxy
prmpUjnIk siqgurU swihb jI, krx kwrx smr`Q pUrn bRhm srUp jI mMny pUjy pUjwey[
XQw:- hm cwkr. goibMd ky; Twkuru myrw Bwrw] krn krwvn. sgl ibiD; so siqgurU
hmwrw]) hm qy kCU n hovY suAwmI; ijau rwKhu. iqau rhIAY]1]) sBu ikCu. kIqw qyrw vrqY;
ikAw hm. bwl gupwlw])
Bgq kbIr swihb jI dy AMdr bwhr AsMK guxW dy AsMK pRkwS hI pRkwS, srb klw BrpUr
pRB; jI swiKAwq ho rhy hn[ XQw:- nau KMf ipRQmI. iesu qn mih rivAw; inmK inmK
nmskwrw] AvsQw hY[ kyqy ieMd cMd. sUr kyqy; kyqy mMfl dys] kyqy isD buD. nwQ kyqy; kyqy
dyvI vys] kyqy dyv dwnv. muin kyqy; kyqy rqn smuMd] kyqIAw KwxI. kyqIAw bwxI; kyqy pwq
nirMd] kyqIAw surqI. syvk kyqy; nwnk AMqu n. AMqu]) pwqwlw pwqwl lK; Awgwsw Awgws]
koit bRhmMf dy pswry AMdr bwhr inrgun bRhm jI ids rhy hn, srgun srUp dw koit bRhmMf
dw pswrw ids irhw hY[ pUrn Bgq jI ny kbIr vwihgurU jI ƒ ikhw hY[ miq hodI; hoie
ieAwxw] qwx hody; hoie inqwxw] Axhody; Awpu vMfwey] ko AYsw Bgqu sdwey]) myrw kIAw;
kCU n hoie] kir hY rwmu; hoie hY soie] Anuswr pUrn Bgq jI hMkwr dy pUrn iqAwg dI mhW
ivsmwd bhu au~cI AvsQw ’c lIx, &urmw rhy hn:-
clw q iBjY kMblI; rhW q qutY nyhu]24] jy dwsn dwsI, Awp jI dy suMdr drSxW ƒ
(clw)jwvy q dwsI dI bu`DI rUpI kMblI, pdwrQ rUpI vrKw nwl (iBjY)iB`jdI hY, dwsn dwsI
nhIN cwhuMdI ik myry bu`DI rUpI kMblI iB`jy, kI krW? Awie n skw. quJ kin ipAwry; Byij. n
skw koie] jykr dwsn dwsI ieh sooc ky ik myyrI bu`DI rUUpI kMMblI pdwrQ rUpI jl nwl iB`j
jwvygI, Awp jI v`l Awauxo (rhW)rukW q Awp jI nwloN (nyhu)pRym (qutY)tu`tdw hY[
iBjau isjau kMblI; Alh vrsau myhu] jwie imlw iqnw sjxw qutau nwhI nyhu]25]
jdoN q`k pUrn gurU jI dI pRwpqI krky, aun@W dI SuB s`cI syvw ’c nhIN l`gy sI, qdoN q`k,
PrIdw. glIey ickVu, dUir Gru; nwil ipAwry nyhu] clw q iBjY kMblI; rhW q qutY nyhu] vwlI
duK`lI AvsQw sI[ pr jdoN pUrn bRhm srUp AMqrjwmI Swhsr& gurU pIr jI pRwpq hoey, aun@W
dI SuB s`cI syvw ’c ft gey, qW ieh pqw l`igAw, Alh pwk srUp gurU pIr jI, Awp hI
AMimRq myhu srUp ho ky AMimRq (vrsau)vrs rhy hn[ XQw:- aUNniv aUNniv AwieAw; vrsY nIru
inpMgu]) aUNniv aUNniv AwieAw; vrsY lwie JVI] Anuswr ies leI dwsn dwsI dI gRIbI
sihq bu`DI rUpI kMblI, AMimRq nwl (iBjau)iB`j jwvy, pUrn pRym sihq (isjau)singD ho
jwvy[ iqnw (sjxw)Swhsr& gurU pIr jI nMU, kIVI bx ky jwie ky imlW, (ijn@W sjxw ny, swc
nwm kI; AMimRq vrKw] krky, dwsn dwsI dIAW ieMdRIAW rUpI gLIAw ’coN, ivkwrW AOguxW
b`jr pwpW rUp ickVu sw& krky, dwsn dwsI dI gRIbI sihq bu`DI rUpI kMblI, AMimRq nwl
iBauN ky singD kr id`qI hY[ hux (nyhu)ipAwr nwhI (qutau)tu`tygw[ prmpUjnIk SuB s`cy
crn- kmlW ’qy Fih pvW[ XQw:- hoie inmwxI. Fih pvw; pUry siqgur pwis] inmwixAw.
guru mwxu hY; guru siqguru kry swbwis]) prmpUjnIk Bgq swihb jI ny hyT ilKy Amolk
gubcn kmwey:- isrIrwgu mhlw 1] ry mn.AYsI hir isau pRIiq kir; jYsI jl kmlyih]
lhrI nwil pCwVIAY; BI ivgsY Asnyih] jl mih.jIA aupwie kY; ibnu jl.mrxu iqnyih]1]
mn ry; ikau CUtih ibnu ipAwr] gurmuiK AMqir riv rihAw; bKsy Bgiq BMfwr]1] rhwau]
ry mn.AYsI hir isau pRIiq kir; jYsI mCulI nIr] ijau AiDkau.iqau suKu Gxo; min qin
sWiq srIr] ibnu jl,GVI n jIveI; pRBu jwxY AB pIr]2] ry mn.AYsI hir isau pRIiq
kir; jYsI cwiqRk myh] sr Bir Ql hrIAwvly; iek bUMd n pveI kyh] krim imlY so
hau FUFydI sjxw; sjxu mYfy nwil] nwnk AlKu. n lKIAY; gurmuiK dyie
idKwil]121] {slok mÚ 4] hau FUMFyNdI sjxw; sjxu mYfY nwil] jn nwnk. AlKu n
lKIAY; gurmuiK dyih idKwil]1]1318 AMg ’qy mh`ly cauQy jI dI AMimRq bwxI hY[ vwihgurU
siqgurU cauQy pwiqSwh jI &urmwauNdy hn:- (hau)dwsn dwsI (sjxw)Akwl purK vwihgurU jI
ƒ (FUFydI)BwldI hY, pr (sjxu)vwihgurU jI (mYfy)myry nwil hI hn[ (A+lKu) (A)ivSyS
krky sB dy AMdr bwhr dI (lKu)jwx rhy, ieqnw izAwdw nyVy qoN nyVy jwx rhy hn, jo
(lKIAY)jwxy (n)nhIN jWdy[ XQw:- AMqu n vyKix; suxix n AMqu]) ibnu bkny.ibnu khn
khwvn; AMqrjwmI jwnY]) jwnxhwru rihAw pRBu jwin]) (gurmuiK)muKI gurU jI, gurmuKW dI
siqsMgq ’c ikRpw- idRStI krky, idKwil (dyie)idMdy hn[ XQw:- bilhwrI gur Awpxy; ijin
ihrdY idqw idKwie])
hMsW[ b`gW- hMsw dyiK qrMidAw; bgw AwieAw cwau] fuib muey bg bpuVy; isru qil.
aupir pwau]122]) (mÚ 3] hMsw vyiK qrMidAw; bgW iB AwXw cwau] fuib muey. bg bpuVy;
isru qil. aupir pwau]3]) vwihgurU mh`ly qIjy jI dy ieh gurbwxI jI, slok vfhMs kI vwr
’c, AMg 585 ’qy hn, ku`J lgW A`KrW dw &rk hY, aupdyS isDWq ie`k hI hY, ies leI
pUrn Bgq swihb jI prmhMsW dy ieh SuB gux &urmw rhy hn:- hir hirjn dueI.eyk hY; ibb
ibcwr. kCu nwih] Anuswr (hMsw)r`b srUp pUrn mhWpurSW nUM, sMswr smuMdR dIAW kwm kRoD loB
moh hMkwr rUpI lihrW qoN (qrMidAw)qridAW dyiK ky, if`gy ie^lwk vwLy (bgw)bgilAW
pKMfIAW ƒ (cwau)cwA AwieAw, ik AsIN vI (hMsw)pUrn sMqW vWg sMswr smuMdR qoN qr
jwvWgy[ (bpuVy)nIc bysmJ (bg)bZly Bwv dMBI pKMfI sMswr smuMdR dIAW kwm kRoD loB moh
hMkwr vwSnw rUpI lihrW ’c fuib ky, (muey)mr gey[ aun@W dy isru (qil)Q`ly, (pwau)pYr aupir
ho gey, Bwv pr igRih ivkwrI hox kwrn, kukrm krdy PVy gey, isr Q`ly ƒ pYr au~`pr krky
tMgy gey[ XQw:- bglw. qrix n isiKE; qIriQ nHwie. n pQru qirAw]
sRb ivAwpI mhW ivsmwd is`iKAw:- &rId swihb jI ny swDU Bys ’c pKMfIAW ƒ kukrm krn
qoN vrijAw hY[ swD ByK Dwr ky, dMB pKMf n krn, dunIAW ƒ n CLx, pu`Ty tMgy jwxgy[ bwr
2 mwqw dy grB ’c Aw ky jUnW Bogxgy, isr Q`ly pYr au~pr hoxgy[ so ijhVy pKMfI, gurU
swihb jI dy nwm ’qy, mwieAw Dn pdwrQ CLdy hn aun@W AMdr ibmwrIAW ivBcwr niSAW
AOguxW dy bVy qyz iktwxU pYdw ho jWdy hn, iksy vyly vI idl idmwZ ƒ suK- cYn nhIN lYx
idMdy[ XQw:- ByK idKwey jgq ko; logn ko bis kIn] AMq. kwl kwqI ktÎo; bwsu nrk mo