Sei sulla pagina 1di 39

REPUBULIKA YU RWANDA

MINISITERI YUBUREZI IKIGO CYIGIHUGU GISHINZWE INTEGANYANYIGISHO

INTEGANYANYIGISHO YIKINYARWANDA MU MASHAMI ATARI AYINDIMI

Kigali, Gashyantare 2010

1. Iriburiro Ikinyarwanda gifite umwanya ukomeye mu mibereho yAbanyarwanda. Ni rwo rurimi ruha Abanyarwanda ubushobozi bwo kuranga isi, kugaragaza imbamutima, gushyikirana baganira, bungurana ibitekerezo, bagezanyaho ubutumwa Ururimi rwIkinyarwanda rufite uruhare rukomeye mu guhamya Umunyarwanda udafite isoni nubwoba byumuco we kandi utisuzugura. Umuco wu Rwanda ukeneye abawurinda nabawubungabunga ngo hato imico yamahanga itawumira. Iyo nshingano rero ni iyAbanyarwanda ubwabo. Inzira ya mbere iriho ni ukwigisha Ikinyarwanda nimiterere yacyo. Kwigisha Ikinyarwanda bihamye rero ni ugushimangira ubunyarwanda. Ni ugushyikiriza umwana wu Rwanda ibyo abakurambere bahanze bakabisigira Umunyarwanda wese ho umurage. Bityo kwiga Ikinyarwanda bikaba guhura nibyo kibumbatiye: uko giteye, ubugeni gihetse, umuco nimyumvire yAbanyarwanda. Ibi bisobanura ko kwigisha Ikinyarwanda ari ugufasha umwana wu Rwanda kugicengera ari mu miterere yacyo no mu bwiza bwacyo: uko cyemerera ukivuga gutaka imvugo ye. Kwigisha Ikinyarwanda rero bikwiye kuba umwanya wo guha Umunyarwanda ubushobozi bwo kwirinda kumirwa namahanga, ibyiza agisangamo akabyamamaza, ibyo anenga akabikosora, akagikungahaza ngo gihangane niterambere isi ihorana.

2. Ibigamijwe mu kwigisha Ikinyarwanda Mu kwigisha ururimi kavukire hari ibintu bine byingenzi biba bigamijwe ari byo: 1. Ubuhanga : Ururimi kavukire ni rwo fatizo ryo kumva no gusobanura isi. Ururimi kavukire ni intangiriro yo kumenya izindi ndimi. Ururimi kavukire ruduha uburyo nububasha bwo gutekereza, kunguka ubwenge , guhirika inkuta zubujiji. Ururimi kavukire ni rwo dutekerezamo iyo tuvuga : kumenya ururimi rwawe ni ko kumenya imitekerereze yabo murusangiye. Imyitozo irukorwamo yisesengura ninozamvugo ituma abanyeshuri bagira imitekerereze itunganye. Kwiga ururimi rwawe bigaragaza ukwiyubaha, ugushyira mu gaciro nubuhame bwibitekerezo. Umuntu wize ururimi rwe agira ubushobozi bwo kururinda mu ruhando rwizindi ndimi. Atahura ko imiterere yihariye yarwo ari yo ituma ruba ururimi rutandukanye nizindi kandi rufite ingingo zose nububasha bwose nkibyizindi ndimi maze akarushaho kurukungahaza.

2. Ubusabane : Ururimi kavukire ni inzira yo gushyikirana nabandi. Umunyeshuri agomba rero kugira ubushobozi bwo kugeza ku bandi vuba kandi neza ibyifuzo bye, imbamutima ze nibyo yungutse. Mu rurimi rwe kavukire, umunyeshuri agomba kwiga kuganira, kumva abandi ndetse rimwe na rimwe akagerageza kwemera igitekerezo runaka kuko ari cyo yumva gitunganye. Uwo mwanya wo kwiyumva mu bandi ushimangira intego yo guhamya ubunyarwanda. 3. Ubukesha Mu kumwigisha ururimi rwe kavukire, icyifuzwa ni uguha umunyeshuri uburyo bunyuranye bwo kwitegereza, kugereranya, gusesengura, gucishiriza no guhitamo mu byitegererezo binyuranye dusanga mu myandiko inyuranye. Imyandiko ahura na yo, yaba ifite imizi mu buvanganzo nyarwanda yaba imyandiko isanzwe, igira uko imufasha guhindura inyifato ye. Imyandiko rero igomba kwerekeza umunyeshuri aheza. 4. Ubuhanzi Kwigisha ururimi kavukire biba bigamije gukangurira abanyeshuri ubugeni nubuvanganzo igihe cyose biga imyandiko ngo na bo babe bahera ku ngeri bize maze bahange. Kwigisha Ikinyarwanda ni ugutoza umwana umuco wigihugu cye kugira ngo atitwara nkigihindugembe. Mu kwigisha ururimi kavukire, umwarimu agena uburyo butunganye bwo kubahugurira kwisobanura badategwa igihe bavuga cyangwa bandika bikurikije ubuhanga buriho bwo kwandika imyandiko inyuranye ; kumva no kwiyumvikanisha, gusesekaza imbamutima zabo ; mbese kuvuga, gusoma no kwandika. Bityo kwigisha ururimi kavukire bigomba kongerera uwiga ubushobozi bwo kurukoresha birambuye mu gushyikirana nabandi. Ni ngombwa rero kumwongerera amagambo nubumenyi byo kumufasha gushyikirana nabandi tutirengagije kumufasha gusobanukirwa imiterere nimikorere yururimi rwe. Iyi nteganyanyigisho yIkinyarwanda yateguwe dushingiye kuri ibi byose bimaze kuvugwa. Twanashingiye kandi ku ivugurura ryakozwe ku nteganyanyigisho yIkinyarwanda igenewe amashuri abanza nicyiciro rusange ngo habeho ukunguruza kwinyigisho. 3. Imiterere yiyi nteganyanyigisho Iyi nteganyanyigisho yihatiye gukemura ibibazo iyari isanzwe yateraga birimo nko kuba: itagaragazaga ibikorwa numunyeshuri igihe yiga icyigwa runaka mu gihe twemera ihame rivuga ko imyigishirize inoze igomba gushingira ku wiga bityo ikamuha urubuga rukwiye mu kongera ubumenyi bwe; itoroherezaga umwarimu kuko ititaga ku masaha inyigisho yIkinyarwanda yagenewe mbere yo kugena ibyo azigisha. Abarimu bakaba barakomeje kutugaragariza impungenge ko kugena ibyigwa utitaye ku gihe bizigishirizwamo ari ukubakorera umuzigo ugoye itwara; 3

Ku bijyanye nibiyikubiyemo hari ibyahindutse. Nyuma yo gusuzuma integanyanyigisho nshya yIkinyarwanda cyamashuri abanza nicyiciro rusange, twasanze hari ibyakuwe mu mashuri abanza kuko abarimu bamashuri abanza batugaragarije ko byagoraga abanyeshuri bo muri icyo cyiciro cyamashuri bityo byimurirwa mu mashuri yisumbuye (amategeko yigenamajwi). Hari ibyigwa byatangiraga kwigwa mu mashuri yisumbuye ubu byinjijwe mu mashuri abanza: amasaku nihangamyandiko (amabaruwa, amatangazo, raporo...). Hari insanganyamatsiko zijyanye nubumenyi ngengabuzima zitabaga mu nyigisho yIkinyarwanda cyamashuri yisumbuye kandi ubu zarinjijwe mu mashuri abanza zigomba kugarukwaho kugira ngo habeho ukunguruzanya kwinyigisho: uburenganzira bwa muntu, uburinganire nubwuzuzanye, ikoranabuhanga, ubumwe nubwiyunge, kubungabunga ibidukikije, gukunda igihugu, umuco wamahoro, kwirinda ibiyobyabwenge, kwirinda sida nizindi ndwara...Izi nsanganyamatsiko zigomba kugaragara mu nyigisho zinyuranye hitawe ku bihe u Rwanda rwanyuzemo nibyo rugezemo Mu rwego rwo gukuraho impungenge twagaragarijwe nabarimu ko integanyanyigisho iba irimo ibintu byinshi bityo umwaka ukarangira ibyagenwe byose bitarangiye, iyi nteganyanyigisho igena ibyigwa mu gihe. Umwaka wamashuri ugizwe nibihembwe bitatu. Igihembwe kimwe kigira hagati yibyumweru cumi na kimwe nibyumweru cumi na bitatu. Hakuwemo ibyumweru byamasuzuma, twasanze muri rusange igihembwe kibamo ibyumweru umunani byo kwigisha. Ibyigwa byateganyijwe muri iyi nteganyanyigisho byafatiye kuri ibyo byumweru umunani. Ibisigaye bizaba umwanya wo kunononsora ibyigwa bitumvikanye neza no gukoresha amasuzuma arimo nibizami. 4. Ishusho yumunyeshuri urangije amashuri yisumbuye Mu bijyanye ninyigisho yIkinyarwanda, umunyeshuri urangije amashuri yisumbuye yarakurikiye amashami atari ayindimi agomba kuba afite ubumenyi, ubumenyingiro nubukesha bituma: atekereza mu buryo bwubuhanga no mu buryo bwinyurabwenge, nta kubogama cyangwa se kubanyamujyiyobijya; ashobora gusoma no kumva ubuvanganzo nyemvungo cyangwa nyandiko bwanditse mu Kinyarwanda; ashobora kugaragaza ibitekerezo bye adategwa mu rurimi rwIkinyarwanda; ashobora kwandika nta kosa Ikinyarwanda no kucyandikamo inyandiko zinyuranye; asobanukirwa imiterere yururimi rwIkinyarwanda akoresha mu buryo buboneye ururimi rwIkinyarwanda; agira inyota yo gushaka ubumenyi mu byanditswe no guhanga mu Kinyarwanda; agira ubushobozi bwo kubungabunga ibidukikije; agaragaza imyifatire ituma ubuzima bwe busugira yirinda ibiyobyabwenge, Sida nizindi ndwara zibyorezo; arangwa nubushake bwo kwifashisha ikoranabuhanga mu buzima bwe bwa buri munsi; yimakaza umuco wamahoro, ubworoherane nuburenganzira bwikiremwamuntu; agira imyifatire irangwa no gukunda igihugu; asobanukirwa nibyiza byuburinganire nubwuzuzanye; arangwa no gukunda umuco nyarwanda no kuwuha agaciro. 4

5. Imbonezanyigisho rusange Inyigisho yIkinyarwanda iba ikubiyemo ibintu bitatu byingenzi bikurikira: Ubuvanganzo, iyigandimi nubumenyi ngengamibereho. Mu buvanganzo uwiga ahura ningeri zinyuranye zigize ubuvanganzo nyarwanda. Mu iyigandimi umunyeshuri asobanukirwa imitere yururimi rwe. Ku bijyanye nubumenyi ngengamibereho, uwiga yunguka ubwo bumenyi asoma imyandiko inyuranye yaba iyubuvanganzo, yaba nimyandiko isanzwe nkinkuru, amabwiriza, amatangazo nindi. Ibiri muri iyi nteganyigisho rero bikubiye muri izo ngingo eshatu: 1. Ingeri zubuvanganzo Mwarimu azafasha abanyeshuri gutahura ibiranga buri ngeri ku buryo abanyeshuri banaheraho bagahanga imyandiko migufi yo mu ngeri bize. Bahereye ku bivugwa mu myandiko, mwarimu afasha abanyeshuri kuwumva ari na ko bunguka ubumenyi bunyuranye: imvugo iboneye, ibiranga umuco nyarwanda, imibereho yAbanyarwanda ubu no mu gihe cyahise.... 2. Ikibonezamvugo Mu isomo ryikibonezamvugo, mwarimu akwiye gushishikariza abanyeshuri kumva akamaro ko kwiga ikibonezamvugo kuko ari wo mwanya wo gusobanukirwa imiterere yururimi rwabo kandi ko kuruha agaciro bihera ku kuba rwarizwe bityo imiterere yarwo ikaba izwi. Ikinyarwanda rero ni rumwe mu ndimi zo muri Afurika zakozweho ubushakashatsi mu rwego rwo kurusesengura hagamijwe kugaragaza imiterere yarwo. Ibyigishwa rero mu kibonezamvugo ni ibyavuye mu bushakashatsi bwakozwe ku Kinyarwanda bityo kutabigira ibyabo bikaba byafatwa nko kutiha agaciro. 3. Ubundi buhanga Muri iki gice, umunyeshuri azigishwa ubumenyi bunyuranye burimo ubujyanye no guhanga yandika akurikiza amategeko yimiterere yumwandiko runaka. Ubu bumenyi ni gikwira kuko bwigwa hose hagamijwe guhanga imyandiko iberanye nubumenyi rusange. Abanyeshuri bazigishwa ubuhanga bwo guhina imyandiko, kurambura ingingo bubahiriza imbata, gutahura ingingo zingenzi nizingereka zikubiye mu mwandiko, kwandika Ikinyarwanda uko amabwiriza yimyandikire abiteganya, kwandika amabaruwa, gukora umwirondoro nibindi.

6.Isuzuma Kuri buri gace kisomo umwarimu asuzuma ubushobozi bwumunyeshuri kugira ngo abone gukomeza isomo. Igihe umwarimu asuzuma ahera ku ntego zihariye zagenewe buri gace kisomo. Amasuzuma agamije gutanga amanota azajya akorerwa ku gace kisomo runaka bitewe nuko umwarimu ashaka kugashimangira. Ikizamini cyo kigomba kuba kireba buri gace kugira ngo intego zose zisuzumwe. 5

7. Imbata rusange yo kwigisha umwandiko Ibikorwa bya mwarimu Ibikorwa byumunyeshuri Kuvuga imyandiko bize Kubaza abanyeshuri imyandiko bize Kwitegereza no gusubiza ibibazo Kubwira abanyeshuri kwitegereza amashusho y`umwandiko. Gusoma bucece Gusomesha bucece Gutega amatwi Gusoma byintangarugero Gukora amatsinda Gushyira abanyeshuri mu matsinda atarengeje abana 8 buri Kwakira ibyo bari bukore tsinda Gukorera mu matsinda Guha buri tsinda ibyo riri bukore Gukusanya ibyakorewe mu matsinda Gutanga amabwiriza yakazi ko mu itsinda Kugenzura ibiganiro mu itsinda Gushyira hamwe ibyakorewe mu matsinda 8. Abateguye iyi nteganyanyigisho Iyi nteganyanyigisho yateguwe na: 1. 2. 3. 4. 5. 6. NDANDALI DIDACEe, Petit Sminaire de Rwesero MUTEMBEREZI Franois, Collge APPEC, Remera-Rukoma UMUHOZA Immacule Bernadette, Collge APE Rugunga KUBWIMANA Fortune, Inspection Gnrale HATANGIMANA Patrice, E.S. Rukozo. BACUMUWENDA Nhemiah, NCDC, Kigali

Bayobowe na KARERA Straton, umuteganyanyigisho wIkinyarwanda, NCDC, Kigali

IBIKUBIYE MU NTEGANYANYIGISHO UMWAKA WA KANE Igihembwe cya mbere Icyumweru Icya 1 Intego zihariye Kuvuga uturango twinkuru ngufi Kuvuga muri make ibivugwa mu nkuru ngufi Gusobanura inkuru ngufi icyo ari cyo Guhanga inkuru ngufi Ibyigwa Inkuru ngufi Imbonezamasomo Gusomesha bucece Gusoma byintangarugero Gusomesha bubahiriza utwatuzo niyitsa Kubaza ibibazo rusange ku mwandiko Gukosora no kunoza ibisubizo bitanzwe nabanyeshuri Kubaza muri make ibikubiye mu nkuru ngufi Kubaza uturango twinkuru ngufi Kubwira abanyeshuri kuvuga inkuru ngufi icyo ari cyo Kubwira abanyeshuri guhanga inkuru ngufi bagendeye ku turango twayo Ibikorwa numunyeshuri Gusoma bucece Gutega amatwi umwarimu Gusoma inkuru ngufi yose bubahiriza utwatuzo niyitsa Gusubiza ibibazo ku nkuru ngufi Gushaka amagambo akomeye akubiye mu nkuru ngufi Gusobanura amagambo akomeye akubiye mu mwandiko Kuvuga muri make ibikubiye mu nkuru ngufi Gushaka uturango twinkuru ngufi Kuvuga inkuru ngufi icyo ari cyo bagendeye ku turango twayo Guhanga inkuru ngufi agendeye ku turango twayo

Icya 2

Gutandukanya imigereka nandi magambo Kugaragaza umumaro wumugereka mu nteruro Kugaragaza akamaro ko kwitabira umurimo

Imigereka ( wahantu, wuburyo, wincuro, wigihe...)

Gusaba abanyeshuri gutahura imigereka mu nteruro no kwiga ku miterere numumaro byayo. Kuyobora abanyeshuri mu gutanga inshoza yumugereka bahereye ku miterere numumaro byawo.

Gutahura imigereka mu nteruro Gusesengura imiterere yumugereka Kugaragaza umumaro wumugereka mu nteruro Gutanga inshoza yumugereka.

Icya 3

Umwandiko ku gukunda umurimo

Icya 4

Gusoma hubahirizwa ubutinde namasaku Kwandika hagaragazwa ubutinde namasaku

Ubutinde namasaku

Icya5

Kuvuga bimwe mu bidukikije nakamaro kabyo Kuvuga ingaruka ziterwa no kwangiza ibidukikije

Umwandiko ku bidukikije

Gukoresha ibikorwa biganisha Kumva umwandiko: gusoma, ku kumva umwandiko: gusoma, gusobanura, gusesengura. gusobanura, gusengura. Kuvuga akamaro ko gukunda umurimo. Kubwira abanyeshuri kuvuga akamaro ko gukunda umurimo. Kugaragaza ingaruka ziterwa no kudakunda umurimo. Kubwira abanyeshuri kugaragaza ingaruka ziterwa no Gushaka ingamba zihamye zo kudakunda umurimo. kwita ku gukunda umurimo. Kubwira abanyeshuri gushaka ingamba zihamye zo kwita ku gukunda umurimo. Gusomesha amagambo Gusoma yubahiriza ubutinde yanditse hubahirizwa ubutinde namasaku namasaku Kwandika amagambo maremare yubahiriza ubutinde namasaku Gusaba abanyeshuri gushaka amagambo maremare no kuyandika bagaragaza ubutinde namasaku Gukoresha ibikorwa biganisha Kumva umwandiko: gusoma, ku kumva umwandiko: gusoma, gusobanura, gusesengura. gusobanura, gusengura. Kuvuga ibidukikije nakamaro kabyo. Kubwira abanyeshuri kuvuga ibidukikije nakamaro kabyo. Kugaragaza ingaruka ziterwa no kwangiza ibidukikije Kubwira abanyeshuri kugaragaza ingaruka ziterwa no Kuvuga ingamba zihamye zo kwangiza ibidukikije kwita ku bidukikije. 8

Icya 6

- Kuvuga ibiranga igitekerezo cyingabo - . Gutahura indangamuco ningingo zamateka zikubiye mu gitekerezo - Gusobanura igitekerezocyingabo icyo ari cyo

Icya7

Kugaragaza ibiranga inyandikomvugo Gukora inyandikomvugo

Icya 8

Gutahura ingorane ningaruka biterwa nikandamiza rishingiye ku gitsina Kuvuga ibyiza byuburinganire nubwuzuzanye

Kubwira abanyeshuri kuvuga ingamba zihamye zo kwita ku bidukikije. Ibitekerezo byingabo Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva igitekerezo: gusoma , gusobanura amagambo, kubaza ibibazo ku itekerezo, kuvuga muri make igitekerezo Kubwira abanyeshuri kuvuga uturango twigitekerezo cyingabo. Kubwira abanyeshuri gutanga indangamuco ningingo zamateka Inyandikomvugo Gukoresha ibikorwa bigamije kumva inyandiko mvugo:gusoma, gusobanura, gusesengura. Gusaba abanyeshuri kuvuga ibiranga inyandiko mvugo Gusaba abanyeshuri gukora inyandikomvugo. Umwandiko ku Gukoresha ibikorwa biganisha ku buringanire kumva umwandiko:gusoma, nubwuzuzanye gusobanura, gusesengura Gusaba abanyeshuri kugaragaza ingingo zivuga ku buringanire nubwuzuzanye. Kubwira abanyeshuri kuvuga ingaruka zivangura ku muryango nyarwanda. Kubwira abanyeshuri kugaragaza ingamba bafata ngo uburinganire nubwuzuzanye bigerweho.

Kumva igitekerezo Gutahura uturango twigitekerezo. Gutanga inshoza yigitekerezo bahereye k turango twacyo. Gutanga indangamuco ningingo zamateka

Kumva inyandikomvugo(gusoma, gusobanura amagamabo, gusesengura) Gutahura ibiranga inyandikomvugo Gukora inyandikomvugo bahereye ku turango twayo. Kumva umwandiko Kugaragaza ingingo zivuga ku buringanire nubwuzuzanye ziri mu mwandiko. Kuvuga ingaruka zivangura ku muryango nyarwanda. Kugaragaza ingamba bafata ngo uburinganire nubwuzuzanye bigerweho.

Gutahura ntera mu mwandiko Gutahura inshoza ya ntera Kugaragaza uturemajambo twa ntera Gukoresha amategeko yigenamajwi muri ntera Gutandukanya ntera nizina

Ntera

Gusomesha umwandiko. Kubwira abanyeshuri gutahura ntera. Kubwira abanyeshuri gushaka inshoza ya ntera. Kubwira abanyeshuri gusesengura ntera ( uturemajambo, amategeko yigenamajwi). Kubwira abanyeshuri kuvuga uturango twa ntera nitandukaniro ryayo na ntera:

Gusoma umwandiko. Gutahura ntera. Gushaka inshoza ya ntera. Gusesengura ntera. Gutahura uturango twa ntera Gutandukanya ntera nizina mu mbonerahamwe

Umwaka wa kane Igihembwe cya kabiri Icyumweru Intego zihariye Icya 1 Gutanga igitekerezo cye akacyumvisha abandi Kumva ibitekerezo byabandi akabishyigikira cyangwa akabisenya mu kinyabupfura Ibyigwa Impaka ku nsanganyamatsiko zikurikira: - Indangagaciro zAbanyarwanda, ubupfura, kurwanya ruswa,... - Uburinganire nubwuzuzanye - Imiyoborere myiza - Umuco wamahoro... Imbonezamasomo Gutanga insanganyamatsiko igibwaho impaka no gukoresha ibikorwa biganisha kuyumvikanisha ( gusoma, gusobanura no gusesengura ). Kurema amatsinda yabanyeshuri Gusaba buri tsinda kwitoramo umuvugizi Gutanga amabwiriza agenga impaka (gusaba ijambo, kwirinda amahane, agasuzuguro, imvugo isesereza,... Kubasaba kuganira ku Ibikorwa numunyeshuri Kumva insanganyamatsiko no kuyisobanukirwa. Kwegeranya ibitekerezo mu matsinda ( brain-storming) Gusaba ijambo mbere yo kuvuga Kuvugana umutuzo, nta gasuzuguro nta namahane. Gukoresha imvugo iboneye Gutanga ibitekerezo ku nsanganyamatsiko. Gusubiza ibibazo bya bagenzi babo bashimangira ibitekerezo byabo. Gutangaza imyanzuro yagezweho mu mpaka.

10

Icya 2

- Kuvuga icyivugo cyiningwa icyo ari cyo - Gusobanura imiterere yicyivugo cyiningwa - Kwivuga - Guhanga ibyivugo byiningwa

Ibyivugo byiningwa

Icya 3

Kuvuga izinantera icyo ari cyo Gusesengura izinantera Gutandukanya izinantera na ntera

Izinantera

Icya 4

Kwerekana imiterere yindirimbo Kuririrmba yubahiriza injyana

Indirimbo

nsanganyamatsiko yatanzwe mu buryo bwimpaka Gusaba buri muvugizi gutangariza abandi imyanzuro yagezweho. Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva icyivugo cyiningwa: gusoma, gusobanura, gusesengura Gusaba abanyeshuri kuvuga inshoza yicyivugo cyiningwa Gusaba abanyeshuri guhanga icyivugo cyiningwa Gusomesha interuro cyangwa umwandiko birimo amazinantera. Kubwira abanyeshuri gusesengura amazinantera. Kubwira abanyeshuri kugereranya izinantera na ntera/izina. Kubwira abanyeshuri gutanga inshoza yizinantera. Kuvumbura ibihuza izinantera na ntera nibirihuza nizina Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva indirimbo: gusoma, gusobanura no gusesengura. .Kubwira abanyeshuri gutahura ibiranga indirimbo Gufatisha mu mutwe indirimbo Kuririmbisha indirimbo

Kumva icyivugo Kuvuga uturango twicyivugo cyiningwa Gutanga inshoza yicyivugo cyiningwa Guhanga ibyivugo byiningwa

Gusoma interuro cyangwa umwandiko. Gutahura amazinantera. Gusesengura izinantera. Kugereranya izinantera na ntera / izina. Gutanga inshoza yizinantera. Gutandukanya izinantera, ntera nizina

Kumva indirimbo: gusoma, gusobanura no gusesengura gutahura ibiranga indirimbo. Gufata mu mutwe indirimbo Kuririmba akurikiza injyana (amanota) yindirimbo. 11

Gutahura imigani migufi mu mwandiko Kwerekana uturango twumugani wumugenurano Gutanga inshoza yumugenurano Gukoresha imigani migufi mu mvugo no mu nyandiko Icya 5 Gutahura inshoberamahanga mu mwandiko Gusobanura inshoberamahanga Gukoresha inshoberamahanga mu mvugo no mu nyandiko Gutandukanya inshoberamahanga nimigani migufi. - Gutahura indangamuco ningingo zamateka zikubiye mu nsigamigani - Gutandukanya insigamigani nindi myandiko - Gusobanura insigamigani icyo ari cyo. Gukoresha insigamigani mu buzima busanzwe

Imigani migufi

Inshoberamahanga

Icya 6

Insigamigani

Kuganira asetsa Guhimba utwandiko dusekeje

Urwenya na byendagusetsa

Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura imigani migufi iri mu mwandiko Kubwira abanyeshuri gutanga inshoza yumugani mugufi Kubwira abanyeshuri gukoresha imigani migufi inyuranye Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura inshoberamahanga ziri mu mwandiko Kubwira abanyeshuri gutandukanya inshoberamahanga nimigani migufi Gukoresha ibikorwa biganisha kumva umwandiko: gusoma, gusobanura no gusesengura Gusaba abanyeshuri gutahura uturango twinsigamigani Kubwira abanyeshuri gutanga inshoza yinsigamigani Kubwira abanyeshuri gukoreha insigamigani Kubwira abanyeshuri inkuru isekeje. Kubwira abanyeshuri

Gusoma umwandiko Gutahura imigani migufi iri mu mwandiko Gukoresha imigani migufi inyuranye Gutanga inshoza yumugani mugufi/imigenurano Gukoresha imigani yimigenurano mu mvugo no mu nyandiko Gusoma umwandiko Gutahura inshoberamahanga ziri mu mwandiko Gutandukanya inshoberamahanga nimigani migufi

Kumva umwandiko Gutahura uturango twinsigamigani Gutanga inshoza yinsigamigani Gukoresha insigamigani mu mvugo no mu nyandiko

Gutega amatwi. Gutahura ibishekeje biri mu nkuru Guhimba utwandiko dusekeje 12

Icya 7

Guhanga umwandiko aboneza ingingo kandi akoresha uturango tuberanye numwandiko ahanga

Ihangamwandiko

Icya 8

Gukina ahuza imvugo ningiro kandi ashyiramo isesekaza Guhanga ikinamico

Ikinamico

gutahura ibisekeje biri mu nkuru babwiwe. Kubwira abanyeshuri guhimba utwandiko dusekeje Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko : gusoma, gusobanura, gusesengura. Kubwira abanyeshuri gutanga ingingo zingenzi zigize umwandiko. Kubwira abanyeshuri gutegura imbata yumwandiko. Kubwira abanyeshuri guhanga umwandiko bubahiriza imbata yumwandiko. Gukoresha ibikorwa byo kumva umwandiko (gusoma, gusobanura no gusesengura) Kubwira abanyeshuri gufata mu mutwe ikinamico. Kubwira abanyeshuri gukina bahuza imvugo ningiro kandi bashyiramo isesekaza.

Kumva umwandiko: gusoma, gusobanura amagambo, kubaza ibibazo ku mwandiko.. Kugaragaza ingingo zingenzi zigize umwandiko. Guhina umwandiko ahereye ku ngingo zingenzi. Gutegura imbata yumwandiko runaka. Guhanga umwandiko mu buryo bwinyurabwenge bubahiriza imbata yumwandiko. Kumva umwandiko Gufata mu mutwe ikinamico Gukina bahuza imvugo ningiro kandi bashyiramo isesekaza.

Umwaka wa kane Igihembwe cya gatatu Icyumweru Icya 1 Intego zihariye Gutahura mu nteruro amazina yaturutse ku ikomora. Gusesengura amazina Ibyigwa IKOMORAZINA - Ikomorazina mvazina Rishingiye ku ihindurantego: Imbonezamasomo Ibikorwa numunyeshuri Gusomesha umwandiko. Gusoma umwadiko. Kubwira abanyeshuri Gutahura amazina akomoka ku bagatahura amazina akomoka ku yandi mazina. yandi mazina. Gusesengura amazina akomoka 13

akomoka ku yandi mazina Gutanga inshoza yikomorazina Kugaragaza amategeko yigenamajwi akoreshwa mu ikomorazina

Icya 2

-Kuvuga uburyo Sida yanduriramo -Gusobanura uburyo bwo kuyirinda

Icya 3

Kugaragaza ingingo zingenzi zigize umwandiko. Gutegura imbata yumwandiko runaka Guhina umwandiko ahereye ku ngingo zingenzi

- iyitirira Kubwira abanyeshuri Urug. Umuntu- ubumuntu- gusesengura amazina akomoka ubuntu ku yandi mazina. - ipfobya, Kubwira abanyeshuri - amazina akomoka ku kuvuga inshoza yikomorazina tubimbura, Kubwira abanyeshuri - amazina akomoka ku kugaragaza amategeko misuma. yigenamajwi akoreshwa mu ikomorazina. Umwandiko kuri Sida Gukoresha ibikorwa biganisha kumva umwandiko Kuyobora ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko(gusoma, gusobanura, gusesengura, Gusaba abanyeshuri kuvuga inzira Sida yanduriramo nuburyo bwo kuyirinda Imbata yumwandiko Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko : gusoma, gusobanura, gusesengura. Kubwira abanyeshuri gutahura ingingo zingenzi zigize umwandiko. Kubwira abanyeshuri gutahura ibice byingenzi bigize umwandiko. Kubwira abanyeshuri gutegura imbata yumwandiko bahawe.

ku yandi mazina. Kuvuga inshoza yikomorazina. Kugaragaza amategeko yigenamajwi akoreshwa mu ikomorazina.

Kumva umwandiko:gusoma, gusobanura, gusengura Kuvuga inzira Sida yanduriramo Kuvuga uburyo bwo kwirinda Sida

Kumva umwandiko: gusoma, gusobanura, gusesengura.. Kugaragaza ingingo zingenzi zigize umwandiko. Gutegura imbata yumwandiko runaka. Guhanga umwandiko mu buryo bwinyurabwenge bubahiriza imbata yumwandiko. Guhina umwandiko ahereye ku ngingo zingenzi.

14

Icya 4

Gutanga inshoza yinyandiko zubutegetsi Gukora inyandiko zubutegetsi

Icya 5

Kugaragaza ibiranga umuco nyarwanda mu migenzo, mu myifatire no mu mibereho bivugwa mu mwandiko Gutahura no gusobanura ingingo zamateka ziri mu mwandiko Kugaragaza ingeri zumuco nimihindukire yawo. -Gusobanuza amagambo impuzanyito, impuzashusho, imbusane, ... - Gutanga inshoza yimpuzanyito, imbusane, ingwizanyito, impuzashusho, inyito mbonera, nimvugo shusho...

Icya 6

Kubwira abanyeshuri Ihinamwandiko guhina umwandiko bahereye ku ngingo zingenzi. Inyandiko zubutegetsi Gutegura impapuro zo (impapuro zo kuzuza: kuzuza icyemezo cyamavuko; Gukoresha ibikorwa icyemezo kiranga bigamije kumva ibyanditse ku umuntu.) mpapuro zo kuzuza. Kubwira abanyeshuri kuzuza impapuro zubutegetsi Umwandiko ku muco Gukoresha ibikorwa biganisha namateka byu Rwanda ku kumva umwandiko:gusoma, gusobanura, gusesengura Gusaba abanyeshuri kugaragaza ingingo zivuga ku muco namateka. Kubwira abanyeshuri kurondora ibyo umuco nyarwanda ugaragariramo nimihindukire yawo. Kubwira abanyeshuri kuvuga inshoza yumuco. Inyunguramagambo Gusomesha umwandiko. Kubwira abanyeshuri ( impuzanyito, gushakira amagambo imvugakimwe nimbusane, impuzanyito /imvugakimwe, ingwizanyito, imbusane, ingwizanyito, impuzashusho,...) impuzashusho... byamagambo ari mu mwandiko. Kubwira abanyeshuri gutanga inshoza y impuzanyito /imvugakimwe, imbusane, ingwizanyito, impuzashusho

Kwitgereza impapuro zo kuzuza Gusoma no gusobanura amagambo agaragara kuri izo mpapuro. Kuzuza impapuro zubutegetsisd

Kumva umwandiko Kugaragaza ingingo zivuga ku muco namateka byu Rwanda. Kurondora ibyo umuco nyarwanda ugaragariramo nimihindukire yawo. Kuvuga inshoza yumuco nyarwanda.

Gusoma umwandiko. gushakira amagambo impuzanyito, imbusane, ingwizanyito, impuzashusho... byamagambo ari mu mwandiko. Gutanga inshoza y impuzanyito /imvugakimwe, imbusane, ingwizanyito, impuzashusho...

15

Icya 7

- Gusobanura ibiranga umuvugo ku miterere yawo no ku birimo (imyubakire nimvugo ikoreshwa) - Gutandukanya umuvugo nindi myandiko - Guhanga umuvugo

Umuvugo

Icya 8

Gutahura indangahantu mu nteruro Kwerekana inteko zindahantu Gutahura imihindukire yindangahantu: kukuri mumuri Kugereranya inteko zindangahantu nizamazina Kurondora inteko zindangahantu nimikoreshereze yazo

Indangahantu

Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umuvugo ( kwitegereza, gusoma, gusobanura no gusesengura). Kubwira abanyeshuri gutahura ibiranga umuvugo. Kubwira abanyeshuri kuvuga inshoza yumuvugo Kubwira abanyeshuri guhanga umuvugo. Gusomesha interuro Gusaba abanyeshuri gutahura indangahantu Kuyobora imirimo yisesengura

Kumva umuvugo ( gusoma, gusobanura no gusesengura). Gutahura ibiranga umuvugo. Kuvuga inshoza yumuvugo. Guhanga umuvugo.

nteruro

Gutahura indangahantu mu

Kwerekana inteko zindahantu Gutandukanya amoko yindangaha Kugereranya inteko zindangahantu nizamazina Kurondora inteko zindangahantu nimikoreshereze yazo

16

UMWAKA WA GATANU
Igihembwe cya mbere Icyumweru Icya 1 Intego zihariye - Gusobanura ibiranga inkuru ndende ( imiterere, ibivugwamo ) - Gutandukanya inkuru ndende nandi moko yimyandiko Ibyigwa Inkuru ndende Imbonezamasomo Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva inkuru ndende Kubwira abanyeshuri kuvuga ibiranga inkuru ndende bagendeye ku miterere yayo nibivugwamo Kubwira abanyeshuri gutandukanya inkuru ndende nandi moko yimyandiko Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura mu mwandiko inshinga zitondaguye. Kubwira abanyeshuri kuvuga igihe igikorwa kibumbatiwe ninshinga cyabereye. Kubwira abanyeshuri kurondora ibihe bitandukanye byinshinga. Ibikorwa numunyeshuri Kumva umwandiko Kuvuga ibiranga inkuru ndende bagendeye ku miterere yayo nibivugwamo Gutandukanya inkuru ndende nandi moko yimyandiko

Icya 2

Gukoresha inshinga mu bihe byazo bitandukanye.

Itondaguranshinga Ibihe byinshinga: indagihe (yaka kanya, yubusanzwe, imbaramakuru), impitagihe ( impitakare, impitakera), inzagihe (inzahato, inzakera),

Gusoma umwandiko Gutahura mu mwandiko inshinga zitondaguye. Gutahura igihe igikorwa kibumbatiwe ninshinga cyabereye kurondora ibihe bitandukanye byinshinga.

17

Icya 3

Kurondora amazina yuturemajambo twinshinga

Icya 4

- Gusobanura imigani migufi - Gutahura imigani migufi mu mwandiko - Gusesengura imigani migufi ahereye ku buryo bubiri yumvikanamo (uburyo bwamarenga nuburyo bwa kamere) - Gukoresha imigani migufi mu mvugo no mu nyandiko

Uturemajambo twinshinga: utuno, indanganshinga, indangagihe, indangacyuzuzo (inyibutsacyuzuzo), umuzi, ingereka, umusozo, agakomezo Imigani migufi

Gusomesha umwandiko. Kubwira abanyeshuri gutahura ibigize inshinga. Kubwira abanyeshuri kurondora uturemajambo twinshinga

Gusoma umwandiko. gutahura ibigize inshinga. Kurondora uturemajambo twinshinga

-----------------------------------------Icya 5 - Gutandukanya amazina gakondo nayamatirano - Gusesengura amazina yamatirano - Gusobanura amategeko agenga itira ryamazina

-----------------------------Amazina yamatirano

Gusomesha umwandiko Gusoma umwandiko Kubwira abanyeshuri Kugaragaza imigani kugaragaza imigani migufi migufi iri mu iri mu mwandiko mwandiko Kubwira abanyeshuri Gusobanura imigani gusobanura imigani migufi migufi Kubwira abanyeshuri Gusesengura imigani gusesengura imigani migufi migufi ahereye ku ahereye ku buryo bubiri Gukoresha imigani yumvikanamo migufi mu mvugo no Kubwira abanyeshuri munyandiko gukoresha imigani migufi mu mvugo no mu nyandiko ---------------------------------- --------------------------------Gusomesha umwandiko Gusoma umwandiko Kubwira abanyeshuri Gutahura amazina gutahura amazina yamatirano ari mu yamatirano ari mu mwandiko mwandiko Gutandukanya Kubaza abanyeshuri amazina itandukaniro riri hagati yamatirano yamazina yamatirano namazina gakondo namazina gakondo Gusesengura Kubwira abanyeshuri amazina gusesengura amazina yamatirano 18

Icya 6

- Gutahura uturango twigisingizo - Gusesengura igisingizo - Gusobanura inshoza yigisingizo - Guhanga igisingizo - Kubwira abandi ibyo yafashe mu mutwe adategwa kandi agaragaza isesekaza ( ijwi, ingendo, indoro, amarenga,...)

Ibisingizo

Icya 7

Gutahura ibyungo mu nteruro Gutahura imiterere yibyungo Kugaragaza amoko yibyungo Gutanga inshoza yibyungo nimimaro yabyo

Ibyungo

yamatirano Kubaza abanyeshuri kugaragaza amategeko agenga itira ryamazina .Gusomesha ibisingizo Kubwira abanyeshuri gutahura ibiranga ibisingizo Kubwira abanyeshuri gusesengura ibisingizo Kubwira abanyeshuri gutanga inshoza yigisingizo Kubwira abanyeshuri guhanga ibisingizo Kubwira abanyeshuri kuvugira imbere yabandi ibyo bafashe mu mutwe Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza mu mwandiko interuro zirimo ibyungo Kubwira abanyeshuri gutahura ibyungo biri mu nteruro Kubwira abanyeshuri kugaragaza imiterere yibyungo Kubwira abanyeshuri kuvuga amoko yibyungo bahereye ku miterere yabyo Kubwira abanyeshuri kuvuga inshoza yicyungo Kubaza abanyeshuri imimaro yibyungo

Kugaragaza amategeko agenga itira ryamazina Gusoma ibisingizo Gutahura ibiranga ibisingizo Gusesengura ibisingizo Gutanga inshoza yigisingizo Guhanga ibisingizo Kubwira abandi ibyo bafashe mu mutwe

Gusoma umwandiko Kugaragaza interuro ziri mu mwandiko zirimo ibyungo Gutahura ibyungo biri mu nteruro Kugaragaza imiterere yibyungo Kuvuga amoko yibyungo bahereye ku miterere yabyo Kuvuga inshoza yicyungo Kuvuga imimaro yibyunvo

19

Icya 8

- Gusesengura igisigo cyubuse - Kuvuga inshoza yubuse - Kugaragaza umumaro wibisigo byubuse mu muco nyarwanda - Kubwira abandi ibyo yafashe mu mutwe adategwa kandi agaragaza isesekaza ( ijwi, ingendo, indoro, amarenga, ...)

Ibisigo byubuse

Gusomesha igisigo Gusaba abanyeshuri gusesengura igisigo bagaragaza uturango twikeshamvugo Gusaba abanyeshuri kuvuga inshoza yubuse Gusaba abanyeshuri kubwira abandi ibyo bafashe mu mutwe badategwa bagaragaza isesekaza

Gusoma. Gusesengura bagaragaza uturango twikeshamvugo Kuvuga inshoza yubuse Kubwira abandi ibyo yafashe mu mutwe adategwa agaragaza isesekaza

Umwaka wa gatanu Igihembwe cya kabiri Icyumweru Icya 1 Intego zihariye - Kugaragaza ingingo zingenzi zumwandiko yisomeye - Gutahura ingingo zuburenganzira bwikiremwamuntu - Kugaragaaza ibibangamira uburenganzira bwikiremwamuntu Ibyigwa Umwandiko ku burenganzira bwikiremwamuntu Imbonezamasomo Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza ingingo zikubiye mu mwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura mu mwandiko ingingo ku burenganzira bwikremwamuntu Kubwira abanyeshuri kugaragaza Ibikorwa numunyeshuri Kumva umwandiko Kuvuga ingingo zikubiye mu mwandiko Gutahura mu mwandiko ingingo ku burenganzira bwikiremwamuntu Kugaragaza ibibangamira uburenganzira bwikiremwamuntu

20

Icya 2

Gutahura inshoberamahanga mu Inshoberamahanga mwandiko Gusobanura inshoberamahanga Gukoresha inshoberamahanga mu mvugo no mu nyandiko Gutandukanya inshoberamahanga nimigani migufi

Icya 3

Gukina ahuza imvugo ningiro kandi ashyiramo isesekaza Guhanga ikinamico

Ikinamico

ibibangamira uburenganzira bwikiremwamuntu Gusomesha umwandiko Kubwira abnyeshuri gutahura inshoberamahanga ziri mu mwandiko Kubwira abanyeshuri gusobanura inshoberamahanga Kubwira abanyeshuri gukoresha inshoberamahanga Kubwira abanyeshuri gutandukanya inshoberamahanga nimigani migufi Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva ikinamico Kubwira abanyeshuri kugaragaza uturango twikinamico Kubaza abanyeshuri uturango twubuvanganzo turi mu ikinamico Gukinisha abanyeshuri bahuza imvugo ningiro , bashyiramo isisekaza Kubwira abanyeshuri

Gusoma umwandiko Gutahura inshoberamahanga mu mwandiko Gusobanura inshoberamahanga Gukoresha inshoberamahanga Kuvuga itandukaniro ryinshoberamahanga nimigani migufi

o Kumva ikinamico o Kugaragaza uturango twikinamico o Gutahura uturango twubuvanganzo mu ikinamico o Gukina ikinamico bahuza imvugo ningiro kandi bashyiramo isesekaza o Guhanga ikinamico 21

guhanga kinamico bagendeye ku turango twayo Icya 4 Gusoma hubahirizwa ubutinde namasaku Kwandika hagaragazwa ubutinde namasaku Ubutinde namasaku Gusomesha amagambo Gusoma yubahiriza yanditse hubahirizwa ubutinde namasaku ubutinde namasaku Kwandika amagambo maremare yubahiriza ubutinde Gusaba abanyeshuri gushaka amagambo namasaku maremare no kuyandika bagaragaza ubutinde namasaku Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura indangamuco ziri mu mwandiko Kubaza abanyeshuri ingingo zamateka ziri mu mwandiko Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura ibinyazina biri mu mwandiko Kubaza abanyeshuri amako yibinyazina Kubwira abanyeshuri gusesengura ibinyazina Kumva umwandiko Gutahura indangamuco ziri mu mwandiko Gutahura ingingo zamateka mu mwandiko

Icya 5

- Kugaragaza uturango twumuco

Umwandiko ku muco namateka byu Rwanda

Icya 6

- Kugaragaza ibinyazina biri mu mwandiko - Kuvuga amoko yibinyazina - Gusesengura ibinyazina

Ibinyazina

Gusoma umwandiko Gutahura ibinyazina mu mwandiko Kurondora amoko yibinyazina Gusesengura ibinyazina

22

Icya 7

- Kumenya no kwirinda icyorezo cya SIDA - Kumenya ingaruka zicyorezo cya SIDAku muyango, ku gihugu ndetse no ku isi yose

Umwandiko kuri SIDA

Icya 8

- Gutahura ubwoko bwimyandiko Imivugo - Gusobanura umuvugo - Gusobanura amagambo akoresheje iyigankomoko, inkoranya nigereranya - Kuvuga adategwa agaragaza isesekaza - Gutahura mu mwandiko ingingo zihariye ziwuryoshya nuturango twikeshamvugo - Guhanga umuvugo

Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri kuvuga SIDA icyo ari cyo Kubaza abanyeshuri uburyo bwo kwirinda icyorezo cya SIDA Kubwira abanyeshuri kurondora ingaruka za SIDA ku muryango, ku gihugu no ku isi yose Gukoresha ibikorwa bi ganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura ubwoko bwumwandiko Kubwira abanyeshuri gusobanura amagambo bakoresheje iyigankomoko, inkoranya nigereranya Kubwira abanyeshuri kuvuga umuvugo badategwa kandi bagaragaza isesekaza Kubaza abanyeshuri uturango twikeshamvugo turi mu muvugo

Kumva umwandiko Kuvuga SIDA icyo ari cyo Kugaragaza uburyo bunyuranye bwo kwirinda SIDA Kurondora ingaruka za SIDA ku muryango, ku gihugu no ku isi yose

Kumva umwandiko Gutahura ubwoko bwumwandiko Gusobanura amagambo bakoresheje iyigankomoko, inkoranya nigereranya Kuvuga umuvugo badategwa kandi bagaragaza isesekaza Kugaragaza uturango twikeshamvugo mu muvugo

23

Umwaka wa gatanu Igihembwe cya gatatu Icyumweru Icya 1 Intego zihariye - Kuvuga uburyo bunyuranye bwo kubungabunga ibidukikije - Kuvuga ibyangiza ibidukikije Ibyigwa Umwandiko ku bidukikije Imbonezamasomo Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubaza abanyeshuri kuvuga ibidukikije icyo ari cyo bahereye ku mwandiko basomye Kubwira abanyeshuri kuvuga bimwe mu bidukikije Kubaza abanyeshuri uburyo bunyuranye bwo kubungabunga ibidukikije Kubaza abanyeshuri ibyangiza ibidukikije Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura inshinga zirimo ingereka mu mwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura ingereka ziri mu nshinga Kubwira abanyeshuri gutandukanya ingereka zinyuranye mu nshinga Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abnyeshuri Ibikorwa numunyeshuri Kumva umwandiko Kuvuga ibidukikije icyo ari cyo Kuvuga bimwe mu bidukikije Kuvuga uburyo bunyuranye bwo kubungabunga ibidukikije Kuvuga ibyangiza ibidukikije

Icya 2

- Gutandukunya ingereka zinyuranye mu nshinga

Itondaguranshinga: Ingereka

Gusoma umwandiko Gutahura inshinga zirimo ingereka mu mwandiko Gutahura ingereka mu nshinga Gutandukanya ingereka zinyuranye mu nshinga

Icya 3

- Kugaragaza ibibangamira amahoro - Kwerekana uburyo bunyuranye bwo

Umwandiko ku muco wamahoro.

Kumva umwandiko Gutahura ingingo ziri mu mwandiko Kuvuga ibibangamira 24

kubungabunga amahoro

Icya 4

- Guhimba ahereye ku miterere Ihangamwandiko yumwandiko - Guhanga umwandiko ntekerezo ahereye ku nsanganyamatsiko yahawe no ku mbata ye bwite

Cya 5

Gusobanura imvano yinganzo yamazina yinka Kugaragaza umwanya winganzo yamazina yinka mu buvanganzo nyarwanda Gutahura inshoza yamazina yinka

Amazina yinka (Imvano, Ibirimo, ingingo zumuco namateka)

gutahura ingingo ziri mu mwandiko Kubaza abanyeshuri ibibangamira amahoro bahereye ku mwandiko Kubaza abanyeshuri uburyo bunyuranye bwo kubungabunga amahoro Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kuvuga ingingo zingenzi ziri mu mwadiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza imbata yumwandiko Kubwira abanyeshuri guhanga umwandikontekerezo ahereye ku nsanganyamatsiko no ku mbata ye bwite Gukoresha ibikorwa bigamije kumva umwandiko wamazina yinka Kubwira abanyeshuri gutahura imvano yinganzo yamazina yinka Kubaza abanyeshuri umwanya winganzo yamazina yinka mu buvanganzo nyarwanda Kubwira abanyeshuri gutahura inshoza yamazina yinka

amahoro bahereye ku mwandiko Gusobanura uburyo bunyuranye bwo kubungabunga amahoro

Gusoma umwandiko Kuvuga ingingo zingenzi ziri mu mwandiko Kugaragaza imbata yumwandiko guhanga umwandikontekerezo ahereye ku nsanganyamatsiko no ku mbata ye bwite

Gusoma, gusobanura, gusesengura Gutahura inganzo yimvano yamazina yinka Kuvuga umwanya winganzo yamazina yinka mu buvanganzo nyarwanda Gutahura inshoza yamazina yinka

25

Icya 6

- Gutahura ibiranga inyandikomvugo - Gutahura ibiranga raporo - Gutahura ibiranga inyandikomvugo - Gukora inyandikomvugo - Gukora raporo - Kugereranya inyandikomvugo, raporo nizindi nyandiko zubutegetsi

Inyandiko zubutegetsi: inyandikomvugo Raporo

Icya 7

- Gutanga igitekerezo cye ashize amanga - Guhererekanya nabandi ijambo, ntaryiharire cyangwa ngo abace mu ijambo

Impaka

Icya 8

- Gutahura ibiranga igisigo nyabami - Kugaragaza ingingo zigisigo - Kugaragaza uturango

Ibisigo nyabami

Kubwira abanyeshuri gusoma inyandikomvugo na Raporo Kubwira abanyesuhuri kuvuga ibiranga Raporo Kubwira abanyeshuri kuvuga ibiranga inyandikomvugo Kubwira abanyeshuri gukora inyandikomvugo Kubwira abannyeshuri gukora raporo Kubwira abanyeshuri kugereranya inyandikomvugo, raporo nizindi nyandiko zubutegetsi Gutanga insanganyamatsiko igibwaho impaka Kubwira abanyeshuri gusobanura insanganyamatsiko Kubwira abanyeshuri gutanga ibitekerezoku nsanganyamatsiko yatanzwe Kubwira abanyeshuri guhererekanya ijambo ntawe ubangamiye undi Kubaza abanyeshuri kuvuga ubuzima bwumuhanzi Gukoresha ibikorwa

Gusoma inyandikomvugo na raporo Kuvuga ibiranga raporo Kuvuga ibiranga inyandikomvugo Gukora inyandikomvugo Gukora raporo Kugereranya inyandikomvugo, raporo nizinda nyandiko zubutegetsi

Gusobanura insanganyamatsiko igibwaho impaka Gutanga ibitekerezo ku nsanganyamatsiko Guhererekanya amagambo ntawe ubangamiye undi

Kuvuga muri make ubuzima bwumuhanzi Kumva umwandiko Gutahura uturango twibisigo 26

twikeshamvugo - Gusobanura amagambo hakoreshejwe iyigankomoko, inkoranya nigereranya

biganisha ku kumva igisigo nyabami Kubaza abanyeshuri ibiranga igisigo nyabami Kubwira abanyeshuri kuvuga ingingo ziri mu gisigo Kubaza abanyeshuri uturango twikeshamvugo turi mu gisigo Kubwira abanyeshuri gusobanura amagambo hakoreshwejwe iyigankomako, inkoranya nigereranya

nyabami Kuvuga ingingo ziri mu gisigo Kuvuga uturango twikeshamvugo turi mu gisigo Gusobanura amagambo hakoreshejwe iyigankomoko, inkoranya nigereranya

27

Umwaka wagatandatu Igihembwe cya mbere Intego zihariye Icya 1 - Kurondora imimaro yamagambo mu nteruro - Gusesengura interuro yerekana imimaro yamagambo ayigize Ibyigwa Imimaro yamagambo mu nteruro (ruhamwa, inshinga, icyuzuzo) Imbonezamasomo Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza interuro zuzuye zivuye mu mwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza imimaro yamagambo agize interuro Kubwira abanyeshuri gusesengura interuro berekana imimaro yamagambo ayigize Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri kuvuga uturango twibyivugo byimyato Kubwira abanyeshuri gusobanura amagambo bakoresheje iyigankomoko, inkoranya nigereranya Kubwira abanyeshuri kugaragaza uturango twikeshamvugo mu byivugo byimyato Ibikorwa numunyeshuri Gusoma umwandiko Kugaragaza interuro zuzuye zivuye mu mwandiko Gutahura imimaro yamagambo agize interuro Gusesengura interuro berekana imimaro yamagambo ayigize

Icya 2

- Gutahura uturango twibyivugo byimyato - Gusobanura amagambo hakoreshejwe iyigankomoko, inkoranya nigereranya - Kugaragaza imiterere yingeri zibyivugo mu gihe cyahise nicyubu

Ibyivugo byimyato

Kumva umwandiko Kuvuga uturango twibyivugo byimyato Gusobanura amagambo bakoresheje iyigankomoko, inkoranya nigereranya Kugaragaza uturango twikeshamvugo mu byivugo byimyato Kugaragaza imiterere yingeri zibyivugo mu gihe cyahise nicyubu

28

Kubwira abanyeshuri kugaragaza imiterere yingeri zibyivugo mu gihe cyahise nicyubu

Icya 3

- Gutandukanya ubwumvane bushingiye ku rurimi nubushingiye ku bindi bimenyetso - Kwerekana amafatizo yubwumvane no kuyasobanura - Kugaragaza amafatizo yubwumvane ku ndanguruzi

Ururimi nubwumvane

Icya 4

- Kuvuga adategwa, ashize amanga, agaragaza isesekaza kandi akoresha imvugo yabugenewe - Kwandika imbwirwaruhame

Imbwirwaruhame

Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza imimaro yubwumvane bushingiye ku rurimi no ku bindi bimenyetso Kubwira abanyeshuri kwerekana amafatizo yubwumvane no kuyasobanura Kubwira abanyeshuri kugaragaza amafatizo yubwumvane ku ndanguruzi Gusomesha imbwirwaruhame Kubwira abanyeshuri kugaragaza ibiranga imbwirwaruhame Kubwira abanyeshuri kuvuga inshoza yimbwirwaruhame Kubwira abanyeshuri kuvuga imbwirwaruhame badategwa, bashize amanga, bagaragaza isesekaza kandi

Gusoma umwandiko Kugaragaza imimaro yubwumvane bushingiye ku rurimi no ku bindi bimenyetso Kubwira abanyeshuri kwerekana amafatizo yubwumvane no kuyasobanura Kugaragaza amafatizo yubwumvane ku ndanguruzi

Gusoma imbwirwaruhame Kugaragaza ibiranga imbwirwaruhame Gutanga inshoza yimbwirwaruhame Kuvuga imbwirwaruhame badategwa, bashize amanga, bagaragaza isesekaza kandi bakoresha imvugo yabugenewe Gukora imbwirwaruhame

29

bakoresha imvugo yabugenewe Kubwira abanyeshuri gukora imbwirwaruhame

Icya 5

- Gukina ahuza imvugo ningiro kandi ashyiramo isesekaza - Guhanga ikinamico

Ikinamico

Icya 6

- Gutandukanya inyandiko zubutegetsi - Guhanga inyandiko zubutegetsi

Inyandiko zubutegetsi

Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva ikinamico Kubaza abanyeshuri ibiranga ikinamico Kubwira abanyeshuri gusesengura ikinamico bagaragaza uturango twikeshamvugo Kubwira abanyeshuri gukina bahuza imvugo ningiro kandi bashyiramo isesekaza Gusomesha inyandiko zubutegetsi yahitiyemo abanyeshuri Kubwira abanyeshuri gutandukanya inyandiko zubutegetsi Kubwira abanyeshuri guhanga inyandiko zubutegetsi

Kumva ikinamico Kuvuga ibiranga ikinamico Gusobanura ikinamico bagaragaza uturango twikeshamvugo Gukina bahuza imvugo ningiro kandi bashyiramo isesekaza

Gusoma inyandiko zubutegetsi Gutandukanya inyandiko zubutegetsi Guhanga inyandiko zubutegetsi

30

Icya 7

- Kurondora amoko yinshinga - Gusobanura uturango twayo

Itondaguranshinga Amoko yinshinga

Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza inshinga ziri mu mwandiko Kubwira abanyeshuri kuvuga amoko yinshinga Kubaza abanyeshuri ibiranga buri bwoko bwinshinga Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza ibiranga ikoranabuhanga ryAbanyarwanda bo hambere Kubwira abanyeshuri kwerekana uruhare rwikoranabuhanga mu iterambere

Gusoma umwandiko Kugararagaza inshinga ziri mu mwandiko Kuvuga amoko yinshinga Kuvuga uturango twa buri bwoko bwinshinga

Icya 8

- Gutahura ibiranga ikoranabuhanga ryAbanyarwanda bo hambere - Kugaragaza uruhare rwikoranabuhanga mu iterambere

Umwandiko ku ikoranabuhanga

Gusoma umwandiko Gutahura ibiranga ikoranabuhanga ryAbanyarwanda bo hambere Kwerekana uruhare rwikoranabuhanga mu iterambere

31

Umwaka wa gatandatu Igihembwe cya kabiri Icyumweru Icya 1 Intego zihariye Kugaragaza ibiranga umuco nyarwanda mu migenzo, mu myifatire no mu mibereho bivugwa mu mwandiko Gutahura ingeri zumuco mu mateka yu Rwanda Gusobanura imihindukire yumuco mu bihe binyuranye Ibyigwa Umwandiko ku muco no ku mateka yu Rwanda Imbonezamasomo Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza ibiranga umuco nyarwanda biri mu mwandiko Kubwira abanyeshuri kwerekana ingeri zumuco mu mateka Kubwira abanyeshuri gusobanura imihindukire yumuco mu bihe binyuranye Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza amagambo maremare ashyirwaho amasaku. Kubwira abanyeshuri gushyira amasaku ku magambo yatoranyijwe. Kubwira abanyeshuri kurobanura interuro zuzuye mu mwandiko. Kubwira abanyeshuri gushyira amasaku ku nteruro. Ibikorwa numunyeshuri Kumva umwandiko Gutahura ibiranga umuco nyarwanda biri mu mwandiko Gutahura ingeri zumuco mu mateka bahereye ku mwandiko Gusobanura imihindukire yumuco mu bihe binyuranye

Icya 2

- Kugaragaza amasaku ku magambo maremare no mu nteruro.

Amasaku

Gusoma umwandiko Kugaragaza amagambo maremare ashyirwaho amasaku Gushyira amasaku ku magambo bakuye mu mwandiko Kurobanura interuro zuzuye mu mwandiko Gushyira amasaku ku nteruro

32

Icya 3

- Kuvuga ibiranga igitekerezo - Gutahura ingingo zumuco namateka ziri mu gitekerezo

Ibitekerezo byingabo

Icya 4

-Kugaragaza uburyo bwo kwirinda sida - Kugaragaza ingaruka za sida ku muryango, ku gihugu no ku isi yose,

Umwandiko kuri Sida nizindi ndwra zifata mu myanya ndangagitsina

Icya 5

- Gutahura uturango twinshinga zidasanzwe - Gutandukanya inshinga isanzwe nidasanzwe - Gusesengura inshinga zidasanzwe

Inshinga idasanzwe Inshinga nkene(mburabuzi) Ingirwanshinga

Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva igitekerezo cyingabo Kubwira abanyeshuri kuvuga ibiranga igitekerezo cyingabo Kubaza abanyeshuri ingingo zumuco namateka biri mu gitekerezo cyingabo Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri kuvuga sida icyo ari cyo Kubaza abanyeshuri uburyo bwo kwirinda icyorezo cya sida Kubwira abanyeshuri kurondora ingaruka za sida ku muryango, ku gihugu no ku isi yose Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza inshinga ziri mu mwandiko Kubwira abaneyshuri gutahura inshinga idasanzwe Kubaza abanyeshuri ibiranga inshinga idasanzwe Kubwira abanyeshuri gutandukanya inshinga isanzwe nidasanzwe Kubwira abanyeshuri kurondora amoko yinshinga zidasanzwe

Kumva igitekerezo cyingabo Kuvuga ibiranga igitekerezo cyingabo Gutahura ingingo zumuco namateka ziri mu gitekerezo cyingabo Kumva umwandiko Kuvuga sida icyo ari cyo Kugaragaza uburyo bunyuranye bwo kwirinda sida Kurondora ingaruka za sida ku muryango, ku gihugu no ku isi yose

Gusoma umwandiko Kugaragaza inshinga ziri mu mwandiko Gutahura inshinga idasanzwe Gutahura ibiranga inshinga idasanzwe Gutandukanya inshinga isanzwe nidasanzwe Kurondora amoko yinshinga zidasanzwe Gusesengura inshinga zidasanzwe 33

Icya 6

Icya 7

Icya 8

Kubwira abanyeshuri gusesengura inshinga zidasanzwe Gusomesha umwandiko - kwerekana ibintu Umwandiko ku muco bihungabanya amahoro Kubwira abanyeshuri wamahoro - Kugaragaza uburyo kwerekana ibintu bihungabanya amahoro butandukanye bwo kubungabunga umuco Kubwira abanyeshuri wamahoro kugaragaza uburyo bunyuranye bwo kubungabunga amahoro - Kwerekana ingingo ziri mu Gusomesha umwandiko Umwandiko ku mwandiko zigaragaza umuntu Kubwira abanyeshuri gukunda igihugu ukunda igihugu kugaragaza ingingo zo mu mwandiko zigaragaza umuntu ukunda igihugu Gutanga igitekerezo cye Impaka ku Gutanga insanganyamatsiko nsanganyamatsiko akacyumvisha abandi igibwaho impaka no gukoresha zikurikira: ibikorwa biganisha Kumva ibitekerezo kuyumvikanisha byabandi akabishyigikira Imiyoborere: ( gusoma, gusobanura no cyangwa akabisenya mu Demokarasi cyangwa gusesengura ). kinyabupfura nyakiboko Kurema amatsinda - Umuco : imyambarire, yabanyeshuri ... Gusaba buri tsinda kwitoramo - Guharanira umuvugizi uburenganzira bwawe Gutanga amabwiriza agenga mu mahoro cyangwa impaka (gusaba ijambo, kwirinda hakoreshejwe amahane, agasuzuguro, imvugo ingufu... isesereza,... Kubasaba kuganira ku nsanganyamatsiko yatanzwe mu buryo bwimpaka

Gusoma umwandiko Kwerekana ibintu bihungabanya amahoro Kugaragaza uburyo bunyuranye bwo kubungabunga umuco wamahoro Gusoma umwandiko Kugaragaza ingingo zo mu mwandiko zigaragaza umuntu ukunda igihugu Kumva insanganyamatsiko no kuyisobanukirwa. Kwegeranya ibitekerezo mu matsinda ( brain-storming) Gusaba ijambo mbere yo kuvuga Kuvugana umutuzo, nta gasuzuguro nta namahane. Gukoresha imvugo iboneye Gutanga ibitekerezo ku nsanganyamatsiko. Gusubiza ibibazo bya bagenzi babo bashimangira ibitekerezo byabo. Gutangaza imyanzuro 34

Gusaba buri muvugizi gutangariza abandi imyanzuro yagezweho.

yagezweho mu mpaka.

Umwaka wa gatandatu Igihembwe cya gatatu Icyumweru Icya 1 Intego zihariye Kwerekana imimaro yururimi no kuyisobanura Ibyigwa Imimaro yururimi: nyakuvuga, nyakubwirwa, nkurikizo, nyakuvugwaho, inzira, ingambo Imbonezamasomo Ibikorwa numunyeshuri Gusomesha Gusoma umwandiko. umwandiko. Kubwira abanyeshuri gutahura imimaro yururimi no kuyisobanura gutahura imimaro yururimi no mu mwandiko. kuyisobanura mu mwandiko. Kubwira abanyeshuri Gusomesha umwandiko. Kubwira abanyeshuri kugaragaza inshinga ziri mu mwandiko. Kubwira abanyeshuri gusesengura inshinga Kubwira abanyeshuri kugaragaza amategeko yigenamajwi yakoreshejwe. Gusoma umwandiko. Kugaragaza inshinga ziri mu mwandiko. Gusesengura inshinga. Kugaragaza amategeko yigenamajwi yakoreshejwe.

Icya 2

Gusesengura inshinga Kugaragaza amategeko yigenamajwi akora mu nshinga.

Itondaguranshinga (inshinga zoroheje)

35

Icya 3

- Gutahura ubwoko bwumwandiko - Kwerekana ibiranga itangazo - Kwandika itangazo

Amatangazo

Icya 4

- Gutahura ibiranga inyandikomvugo - Gukora inyandikomvugo

Inyandikomvugo

Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri gutahura ubwoko bwumwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza ibiranga itangazo Kubwira abanyeshuri kwandika itangazo Gukoresha ibikorwa bigamije kumva inyandikomvugo: Gusoma, gusobanura no gusesengura. Kubwira abanyeshuri gutahura ibiranga inyandikomvugo. Kubwira abanyeshuri kugaragaza ibice bigize inyandikomvugo. Kubwira abanyeshuri gutanga inshoza yinyandikomvugo. Kubwira abanyeshuri gukora inyandiko mvugo.

Gusoma umwandiko Gutahura ubwoko bwumwandiko Kugaragaza ibiranga itangazo Kwandika itangazo

kumva iyandikomvugo:gusoma, gusobanura, gusesengura. Gutahura ibiranga inyandikomvugo Kugaragaza ibice bigize inyandikomvugo Gutanga inshoza yinyandikomvugo Gukora inyandikomvug

36

Icya 5

- Guhanga umwandiko ntekerezo

Ihangamwandiko

Gusaba abanyeshuri kwibukiranya imiterere yumwandiko unoze (imbata yawo) Gutanga insanganyamatsiko Gufasha abanyeshuri kubona ingingo zijyanye niyo nsanganyamatsiko Kugaraza ingingo nizingenzi nizingereka Gusaba abanyeshuri guhanga umwandiko

Kwibukiranya imiterere yumwandiko unoze. Kumva insanganyamatsiko Gukusanya ingingo zingenzi zijyanye ninsanganyamatsiko yahawe. Guhanga mu buryo bwinyurabwenge yubahiriza imbata yumwandiko nimyandikire yemewe yIkinyarwanda

Icya 6

Kwerekana amafatizo yubwumvane Gusobanura amafatizo yubwumvane

Amafatizo yubwumvane: Nyakuvuga Nyakubwirwa Inkurikizo: ururimi, amarenga, ibimenyetso Ikivugwaho Inzira: umurongo wa telefone, insakazamajwi, Ingambo

Gusomesha Gusoma umwandiko imbwirwaruhame, wimbwirwaruhame kuyumva no kuyisesengura Gusaba abanyeshuri Gutahura mu gutahura mu bwirwarume mbwirwaruhame uvuga, amafatizo yubwumvane ubwirwa, nikivugwa Kubaza abanyeshuri Gutahura inkurikizo yakoreshejwe no inkurikizo yakoreshejwe kuvuga izindi nkurikizo nuvuga Kubwira abanyeshuri gutahura imimaro yururimi no kuyisobanura Gukoresha ibikorwa biganisha ku kumva umwandiko Kubwira abanyeshuri Kumva umwandiko Kuvuga muri make ku buzima bwumuhanzi 37

Icya 7

- Kuvuga muri make ku buzima bwumuhanzi - Gusobanura mu mvugo no mu nyandiko ibitabo

Inkuru ndende

ninyandiko yisomeye - Gutahura ibiranga inkuru ndende - Gutandukanya inkuru ndende ninkuru ngufi

Icya 8

-Kugaragaza ibice bigize interuro. -Kugaragaza isano iri hagati yamagambo agize interuro. - Gutahura uburyo ijambo ryisanisha mu nteruro - Kugaragaza inzira zinyuranye zisanisha

Iyiganteruro: - Isanisha (isanishantego)

kuvuga muri make ku buzima bwumuhanzi Kubwira abanyeshuri kuvuga muri make ibitabo nimyandiko bisomeye Kubaza abanyeshuri ibiranga inkuru ndende Kubwira abanyeshuri kugaragaza uturango twikeshamvugo mu nkuru ndende Kubwira abanyeshuri gutandukanya inkuru ndende ninkuru ngufi Gusomesha umwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza interuro zuzuye zivuye mu mwandiko Kubwira abanyeshuri kugaragaza ibice bigize interuro Kubwira abanyeshuri kugaragaza amagambo afitanye isano mu nteruro Kubwira abanyeshuri gutahura uburyo ijambo ryisanisha mu nteruro Kubwira abanyeshuri kugaragaza inzira zinyuranye zisanisha

Kuvuga muri make ibitabo nimyandiko bisomeye Gutahura ibiranga inkuru ndende Kugaragaza uturango twikeshamvugo mu nkuru ndende Gutandukanya inkuru ndende ninkuru ngufi

Gusoma umwandiko Kugaragaza interuro zuzuye zivuye mu mwandiko Kugaragaza ibice bigize interuro Kugaragaza amagambo afitanye isano mu nteruro Gutahura uburyo ijambo ryisanisha mu nteruro Kugaragaza inzira zinyuranye zisanisha

38

IBITABO NINYANDIKO BYIFASHISHIJWE/ MINISITERI YUBUREZI, 1996, Integanyanyigisho zIkinyarwanda zicyiciro rusange, Ncdc, Kigali. MINISITERI YUBUREZI, 2004, Integanyanyigisho zIkinyarwanda mu mashuri abanza: Icyiciro cya kabiri, Ncdc, Kigali. MINISITERI YUBUREZI, 2007, Integanyanyigisho yIkinyarwanda mu cyiciro rusange, Ncdc, Kigali. MINISITERI YUBUREZI, 2008, Ikinyarwanda:Imyandiko mfashanyigisho. Igitabo cyumunyeshuri, umwaka wa mbere,Ncdc, Kigali. , umwaka wa kabiri,Ncdc, Kigali. , umwaka wa gatatu,Ncdc, Kigali. , umwaka wa kane,Ncdc, Kigali. , umwaka wa gatanu,Ncdc, Kigali. , umwaka wa gatandatu,Ncdc, Kigali. GAGN, G., PAG,M. na TARRAB, E, 2002, Didactique des langues maternelles. Questions actuelles dans diffrentes rgions du monde, De Boeck Universitgions du monde, De Boeck Universit, Bruxelles. MURAYI, A.,1986, Ubumenyi bwo kwigisha: bigisha bate mu mashuri abanza?, Editions Printer Set, Kigali. HAMELINE, D., 1983, Les objectifs pdagogiques (4me dition), Editions ESF, Paris. MINISITERI YAMASHURI ABANZA NAYISUMBUYE, 1990, Ikinyarwanda. Ikibonezamvugo: Iyigantego.Inshoza yinshinga nyarwanda. Isomo ryatguwe na Igiraneza Tewodomiri, Kigali. NDEKEZI, S., 1981, Imyuga yAbanyarwanda, INADES-formation-RWANDA, Imprimeri de Kabgayi. CONFRENCE DES MINISTRES DE LEDUCATION DES ETATS DEXPRESSION FRANAISE, Promotion et intgration des langues nationales dans les systmes ducatifs, 1986, Librairie Honor Champion, Paris. IKIGO CYUBUSHAKASHATSI MU BYUBUHANGA NIKORANABUHANGA(IRST),Imiterere yIkinyarwanda, Igitabo I,1998, PallottiPresse, Kigali. EVELINE CHARMEAUX, La lecture lcole, 1975, Cdex, Paris.

39

Potrebbero piacerti anche