Sei sulla pagina 1di 18

CIL XVI, 00069

TRANSCRIPCIN
Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Tra/ianus Hadrianus Augustus pontifex maximus tribu/nic(ia) potestat(e) VI co(n)s(ul) III proco(n)s(ul) / equitib(us) et peditib(us) qui militaverunt in alis decem et trib(us) et coh(or)/tib(us) triginta et septem quae appellantur (1) I Pannonior(um) Sabinian(a) / et (2) I Pannon(iorum) Tampian(a) et (3) I Hispan(orum) Astur(um) et (4) I Tungror(um) et (5) II Astur(um) / et (6) Gallor(um) Picentiana et (7) Gallor(um) et Thrac(um) classiana c(ivium) R(omanorum) et (8) Gallor(um) / Petriana | (miliaria) c(ivium) R(omanorum) et (9) Gallor(um) Sebosiana et (10) Vetton(um) Hispan(orum) c(ivium) R(omanorum) et / (11) Agrippiana Miniata et (12) Aug(usta) Gallor(um) et (13) Aug(usta) Vocontior(um) c(ivium) R(omanorum) et (1) I / Nervia German(orum) |(miliaria) et (2) I Celtiberor(um) et (3) I Thrac(um) et (4) I Afror(um) c(ivium) R(omanorum) et (5) I / Lingon(um) et (6) I fida Vardullor(um) |(miliaria) c(ivium) R(omanorum) et (7) I Frisiavon(um) et (8) I Vangion(um) / |(miliaria) et (9) I Hamior(um) sagitt(aria) et (10) I Delmat(arum) et (11) I Aquitan(orum) et (12) I Ulpia Traia/na Cugern(orum) c(ivium) R(omanorum) et (13) I Morin(orum) et (14) I Menapior(um) et (15) I Sunucor(um) et (16) I B(a)eta/sior(um) et (17) I Batavor(um) et (18) I Tungror(um) et (19) I Hispan(orum) et (20) II Gallor(um) et (21) II / Vascon(um) c(ivium) R(omanorum) et (22) II Thrac(um) et (23) II Lingon(um) et (24) II Astur(um) et (25) II Delmatar(um) / et (26) II Nervior(um) et (27) III Nervior(um) et (28) III Bracaror(um) et (29) III Lingon(um) / et (30) IIII Gallor(um) et (31) IIII Breucor(um) et (32) IIII Delmatar(um) et (33) V Raetor(um) / et (34) V Gallor(um) et (35) VI Nervior(um) et (36) VII Thrac(um) quae sunt in Britan/nia sub A(ulo) Platorio Nepote quinque et viginti stipendis / emeritis dimissis honesta missione per Pompeium / Falconem quorum nomina subscripta sunt ipsis libe/ris posterisq(ue) eorum civitatem dedit et conub(ium) cum uxo/rib(us) quas tunc habuissent cum est civitas iis data / aut si qui caelibes essent cum iis quas postea duxis/sent dumtaxat singulis singulas a(nte) d(iem) XVI K(alendas) Aug(ustas) / Ti(berio) Iulio Capitone L(ucio) Vitrasio Flaminino co(n)s(ulibus) / alae I Pannonior(um) Tampianae cui prae(e)st / Fabius Sabinus / ex sesquiplicario / Gemello Breuci f(ilio) Pannon(io) / descriptum et recognitum ex tabula aenea quae fixa est / Romae in muro post templum divi Aug(usti) ad Minervam // Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos / Traianus Hadrianus Augustus pontifex maximus / tribunicia potestate VI co(n)s(ul) III proc(n)s(ul) / equitibus et peditibus qui militaverunt in alis decem et tribus et / cohortibus tr(i)gint(a) et septe(m) qua(e) appel(l)antur (1) I Pannonioru(m) / Sabinian(a) et (2) I Panno(nio)rum Tampian(a) et (3) I Hispanorum Asturu(m) / et (4) I Tungroru(m) et (5) II Asturum et (6) Gallorum Picentian(a) et (7) Gall(o)/rum et Thracum clas(s)ian(a) civiu(m) Romanor(um) (8) Seb(o)siana / et (9) Vettonum Hispanorum civium Romanor(um) et (10) Agrippi(a)n(a) M(i)/niata et (11) Augusta Gal(l)oru(m) et (12) Augus(ta) Vocontioru(m) civiu(m) Ro/manorum et (1) I Frisiavonum et (2) I Vangionum milliaria et (3) I / Celtib<e=I>rorum et (4) I Thracum et (5) I Afrorum civium Romanoru(m) et / (6) I Nervia Germanor(um) miliaria et (7) I (H)amionu(m)(!) sagittaria e(t) / (8) I Delmataru(m) et (9) I Aquitanor(um) et (10) I Ulpia Traian(a) Cugern(orum) / civium Romanoru(m) et (11) I Morinorum et (12) I Menapiorum et (13) I / Sunucorum et (14) I Betasioru(m) et (15) I Batavor(um) et (16) I Tungro(rum) / et (17) I Hispanoru(m) et (18) II Gallorum et (19) II Basconum(!) civium / Romanorum et (20) II Thracum e(t) (21) II Lingonum et (22) II Asturum et (23) II / Delmatarum et (24) II Nerviorum et (25) III Bracarorum et (26) III Lingon(um) / et (27) IV Gal(l)orum et (28) IV Lingonum et (29) IV Breucorum et (30) IV Delma/tarum et (31) V Raetorum et (32) V Gallorum et (33) VI Nerviorum et / (34) VII Thracum quae sunt in Brittannia

sub A(ulo) Platorio nepo/te quinque et viginti stipendiis emeritis dimissis / honesta missione per Pompeium Falcone(m) quorum // nomina subscripta sunt ipsis liberis posterisqu(e) / eorum civitatem ded(it) et conubiu(m) cum uxoribu(s) qua(s) / tun(c) habuissen(t) cum est civita(s) iis dat(a) aut si qui caelib(es) / essent cum iis quas postea duxissent dumtaxa(t) singuli(s) / singulas a(nte) d(iem) XVI K(alendas) Aug(ustas) / Ti(berio) Iulio Capitone / L(ucio) Vitrasio Flaminino co(n)s(ulibus) / ala(e) I Pannoniorum Tampiana(e) cui prae(e)st / Fabius Sabinus / ex sesquipliciario(!) / Gemello Breuci f(ilio) Pannon(io) // Ti(beri) Claudi Menandri / A(uli) Fulvi Iusti / Ti(beri) Iuli Urbani / L(uci) Pulli Daphni / L(uci) Noni Victoris / Q(uinti) Lolli Festi / L(uci) Pulli Anthi1

TRADUCCIN
Extrnsecus: tabla I El emperador Cesar Trajano Adriano Augusto, hijo del divino Trajano Prtico, nieto del divino Nerva, pontfice mximo, investido con la potestad tribunicia por cuarta vez, cnsul por tercera vez, proconsul: a los jinetes y soldados que han militado en las trece alas y treinta y siete cohortes que se llaman la I Sabiniana de los Panonios, la I Tampiana de los Panonios, la I de los Hispanos Astures, la I de los Tongros, la II de los Austures, la Pincenciata de los Galos, la Clasiana de Galos y Tracios, ciudadanos romanos, la miliaria PetrIana de los Galos, ciudadanos romanos, la Sebosiana de los Galos, la de los Hispanos Vetones, ciudadanos romanos, la Agrippiana Miniata, la Augusta de los Galos, la Augusta de los Voconcios, ciudadanos romanos; la I miliaria Nervia de los Germanos, la I de los Celtiberos, la I de los Tracios,la I de Africanos, ciudadanos romanos, la I de los Lingones, la miliaria fiel de los Vrdulos, ciudadanos romanos, la I de los Frisiavones, la I miliaria de los Vangiones, la I arquera de los Hamianos, la I de los Dlmatas, la I de los Aquitanos, la I Ulpia Trajana de los Cugernos, ciudadanos romanos, la I de los Morinos, la I de los Menapios, la I de los Sunucos, la I de los Betasios, la I de los Btavos, la I de los Tongros, la I de los Hispanos, la II de los Galos, la II de los Vascones, ciudadanos romanos, la II de los Tracios, la II de los Lingones, la II de los Astures, la II de los Dlmatas, la II de los Nervios, la III de los Nervios, la III de los Bracares, la III de los Lingones, la IIII de los Galos, la IIII de los Breucos, la IIII de los Dlmatas, la V de los Recios, la V de los Galos, la VI de los Nervios y la VII de los Tracios que estn en Britania bajo el mando de Aulo Platorio Nepote, con veinticinco aos de servicio completados, despedidos con honroso licenciamiento por Pompeyo Falco, cuyos nombres estn escritos (ms abajo): a ellos, a sus hijos y a sus descendientes les concedi la ciudadania y el matrimonio con las mujeres que entonces tuviesen cuando les fue dada la ciudadania o en el caso de que estuviesen solteros con aquellas que tomasen (en matrimonio) despus en tanto que solo una para cada uno. 16 dias antes de las Calendas de Agosto, siendo cnsules Tiberio Julio Capitn y Lucio Vitrasio Flaminino. Al sesquiplicario Gemelo Panonio, hijo de Breuco del ala I Tampania de los Panonios que comanda Fabio Sabino. Copiado y certificado de la tabla de bronce que esta fijado en el muro tras el templo del divino Augusto, junto a Minerva2. Intus: tabla I El emperador Cesar Trajano Adriano Augusto, hijo del divino Trajano Prtico, nieto del divino Nerva, pontfice mximo, investido con la potestad tribunicia por cuarta vez, cnsul por tercera vez, proconsul: a los jinetes y soldados que han militado en las trece alas y treinta y siete cohortes

1 las numeraciones entre parntesis no pertenecen al texto. Se han aadido para una lectura y
comentario ms cmodos.

Se dan diferentes traducciones de "ad Minervam": "junto al templo de Minerva", "junto al altar de Minerva", "junto a la estatua de minerva" o "consagrado a Minerva". Parece que no es clara su significacin

que se llaman la I Sabiniana de los Panonios, la I Tampiana de los Panonios, la I de los Hispanos Astures, la I de los Tongros, la II de los Austures, la Pincenciata de los Galos, la Clasiana de Galos y Tracios, ciudadanos romanos, la Sebosiana, la de los Hispanos Vetones, ciudadanos romanos, la Agrippiana Miniata, la Augusta de los Galos, la Augusta de los Voconcios, ciudadanos romanos, la I de los Frisiavones, la I miliaria de los Vangiones, la I de los Celtberos, la I de los Tracios, la I de los Africanos, ciudadanos romanos, la I miliaria Nervia de los Germanos, la I arquera de los Hamianos, la I de los Dlmatas, la I de los Aquitanos, la I Ulpia Trajana de los Cugernos, ciudadanos romanos, la I de los Morinos, la I de los Menapios, la I de los Sunucos, la I de los Betasios, la I de los Batavos, la I de los Tongros, la I de los Hispanos, la II de los Galos, la II de los Vascones, ciudadanos romanos, la II de los Tracios, la II de los Lingones, la II de los Astures, la II de los Dlmatas, la II de los Nervios, la III de los Bracares, la III de los Lingones, la IV de los Galos, la IV de los Lingones, la IV de los Breucos, la IV de los Dlmatas, la V de los Recios, la V de los Galos, la VI de los Nervios y la VII de los Tracios que estn en Britania bajo el mando de Aulo Platorio Nepote, con veinticinco aos de servicio completados, despedidos con honroso licenciamiento por Pompeyo Falco, Intus: tabla II cuyos nombres estn escritos (ms abajo): a ellos, a sus hijos y a sus descendientes les concedi la ciudadania y el matrimonio con las mujeres que entonces tuviesen cuando les fue dada la ciudadania o en el caso de que estuviesen solteros con aquellas que tomasen (en matrimonio) despus en tanto que solo una para cada uno. 16 dias antes de las Calendas de Agosto, siendo cnsules Tiberio Julio Capitn y Lucio Vitrasio Flaminio. Al sesquiplicario Gemelo, hijo de Breuco, Panonio, del ala I Tampania de los Panonios que comanda Fabio Sabino Extrinsecus: tabla II Tiberio Claudio Menandro, Aulo Fulvo Justo, Tiberio Julio Urbano, Lucio Pullo Daphno, Lucio Nono Victorio, Quinto Lollo Festo, Lucio Pullo Antho

ANLISIS INTERNO
Inscripcin encontrada en 1925 en Brigetio, en Pannonia Superior (actualmente O-Szny, Komrom, en Hungria) y que en la actualidad se halla en el British Museum de Londres. Se trata de un diploma militar decretado el 17 de Julio del 122 d.c a Gemellus, un oficial subordinado del Ala I Pannoniorum Tampiana. Las rbricas y los alambres han desaparecido, aunque se dice que el cable de bronce estaba aun en su posicin alrededor de las tablas cuando fue encontrado. Las dos tablas de bronce estn completas; una de las esquinas de la parte de atrs fue rota por la piqueta, pero los fragmentos fueron unidos de nuevo y la ruptura no oscurece el texto. hay un ligero reborde alrededor de los textos exteriores, las superficies interiores estan lisas. Sus dimensiones son de 16,5 X 14,8 cm. La tabla I pesa 276 gr., la tabla II 254gr. El texto sigue la forma usual: en el frente se encuentra la copia externa del decreto, en la parte trasera los nombres de los testigos. En los diplomas tardios el texto interno est omitido como una innecesaria repeticin; en este, sin embargo, esta an escrito extensamente, pero la ejecucin es descuidada, las letras estn meramente rasgadas, y hay algunas omisiones y otras diferencias: los nombres de las cohortes y las alas no siguen en ambas partes un mismo orden, algunas palabras estan escritas de forma diferente (Hamiorum-(H)amionu(m); Vasconum-Bascon(um)). La abreviacin3 es en general mas abundante en el extrinsecus que en el intus. Sin embargo, tras la

3 Frontal-interior:
Palabras ms abrev. en el front.: equitib(us)-equitibus, peditib(us)-peditibus, trib(us)-tribus,coh(or)tib(us)-cohortibus,Pannon(iorum)Panno(nio)rum, Hispan(orum)-Hispanorum, Astur(um)-Asturu(m), Tungror(um)-Tungroru(m), Austur(um)Austurum,Gallor(um)-Gallorum,Gallor(um)-Gall(o)rum, Thrac(um)-Thracum,c(ivium)-civiu(m), R(omanorum)Romanoru(m), Vetton(um)-Vettonum, Hispan(orum)-Hispanorum, c(ivium)-civium, R(omanorum)-

enumeracin de las tropas, cuando se citan los derechos concedidos por el emperador las abreviaturas son ms abundantes en la parte interior del diploma. Adems, en el interior no se indica dnde estaba fijada la tabla de la que este documento es copia. En CIL XVI, 00069 encontramos la siguiente transcripcin en la que se reconstruye el texto nico a partir de las dos versiones del original: Imp. Caesar, divi Traiani Parthici f., divi Nervae nepos, Traianus Hadrianus Augustus, pontifex maximus, tribunicia potestate VI, co(n)s(ul) III, proco(n)s(ul) equitibus et peditibus, qui militaverunt in alis decem et tribus et cohortibus triginta et septem, quae appellantur (1) I Pannonioru(m) Sabinian(a) et (2) I Pannon(iorum) Tampian(a) et (3) I Hispanorum Asturu(m) et (4) I Tungroru(m) et (5) II Asturum et (6) Gallorum Pincentiata et (7) Gallorum et Thracum Classiana civiu(m) Romanor(um) et (8) Gallor(um) Petriana (miliaria) c(ivium) R(omanorum) et (9) Gallor(um) Sebosiana et (10) Vettonum Hispanorum civium Romanor(um) et (11) Agrippiana Miniata et (12) Augusta Gallor(um) et (13) Augus(ta) Vocontioru(m) civiu(m) Romanorum; et (1) I Nervia Germanor(um) (miliaria) et (2) I Celtiberorum et (3) I Thracum et (4) I Afrorum civium Romanoru(m) et (5) I Lingon(um) et (6) I fida Vardullor(um) (miliaria) c(ivium) R(omanorum) et (7) I Frisiavonum et (8) I Vangionum (miliaria) et (9) I Hamior(um) sagittaria et (10) I Delmatarum et (11) I Aquitanor(um) et (12) I Ulpia Traiana Cugern(orum) civium Romanoru(m) et (13) I Morinorum et (14) I Menapiorum et (15) I Sunucorum et (16) I B(a)etasioru(m) et (17) I Batavor(um) et (18) I Tungror(um) et (19) I Hispanoru(m) et (20) II Gallorum et (21) II Vasconum civium Romanorum et (22) II Thracum et (23) II Lingonum et (24) II Asturum et (25) II Delmatarum et (26) II Nerviorum et (27) III Nervior(um) et (28) III Bracanorum et (29) III Lingo(um) et (30) IIII Gallorum et (31) IV Lingonum et (32) IIII Breucorum et (33) IIII Delmatarum et (34) V Raetorum et (35) V Gallorum et (36) VI Nerviorum et (37) VII Thracum, quae sunt in Britannia sub A. Platorio Nepote, quinque et viginti stipendiis emeritis dinissis honesta misione per Pompeium Falconem, quorum nomina subscripta sunt, ipsis liberis poterisqu(e) eorum civitatem dedit et conubiu(m) cum uxoribu(s), quas tunc habuissent, cum est civitas iis data, aut, siqui caelibes essent, cum iis, quas postea duxissent dumtaxat singuli singulas. a. d. XVI k. Aug. Ti. Iulio Capitone, L. Vitrasio Flaminino cos. alae I Pannoniorum Tampianae, cui praest Fabius Sabinus, ex sesquiplicario Gemello Breuci f., Pannonio. Descriptum et recognitum ex tabula aenea, quae fixa est Romae in muro post templum divi
Romanor(um), Aug(usta)-Augusta, Aug(usta)-Augus(ta), Vocontior(um)-Vocontioru(m), c(ivium)-civiu(m), R(omanorum)-Romanorum, German(orum)-Germanor(um), (miliaria)-miliaria, Celtiberor(um)-Celtibirorum, Thrac(um)-Thracum, Afror(um)-Afrorum, c(ivium)-civium, R(omanorum)-Romanoru(m), Frisiavon(um)Frisiavonum, Vangion(um)-Vangionum, (miliaria)-miliaria, sagitt(aria)-sagitaria, Delmat(arum)-Delmatar(um), Aquitan(orum)-Aquitanor(um), c(ivium)-civium), R(omanorum)-Romanoru(m), Morin(orum)-Morinoru(m), Menapior(um)-Menapiorum, Sunucor(um)-Sunucorum, B(a)etasior(um)-Betasioru(m), Hispan(orum)Hispanoru(m), Gallor(um)-Gallorum, Vascon(um)-Basconum, c(ivium)-civium, R(omanorum)-Romanorum, Thrac(um)-Thracum, Lingon(um)-Lingonum, Astur(um)-Asturum, Delmatar(um)-Delmatarum, Nervior(um)Nerviorum, Bracaror(um)-Bracarorum, Gallor(um)-Gal(l)orum, Breucor(um)-Breucorum, Delmatar(um)Delmatarum, Raetor(um)-Raetorum, Gallor(um)-Gallorum, Nervior(um)-Nerviorum, Thrac(um)-Thracum, conub(ium)-conubiu(m), uxorib(us)-uxoribu(s) Palabras igual de abrev.: Sabinian(a)-Sabinian(a), Tampian(a)-Tampian(a), Gallor(um)-Ga(l)oru(m), Hamior(um)-(H)amionu(m), Cugern(orum)-Cugern(orum), Batavor(um)-Batavor(um), Lingon(um)-Lingon(um), A(ulo)-A(ulo), posterisqu(e)-posterisqu(e) Palabras ms abrev. en el interior: triginta-tr(i)gint(a), Pincentiana-Pincentian(a), classiana-clas(s)ian(a), Sebosiana-Seb(o)siana, AgrippianaAgrippi(a)n(a), Miniata-M(i)niata, et-e(t), Traiana-Traian(a), Tungror(um)-Tungro(rum), FalconemFalcone(m), dedit-ded(it), quas-qua(s), tunc-tun(c), habuissent-habuissen(t), civitas-civita(s), data-dat(a), caelibes-caelib(es), dumtaxat-dumtaxa(t), singulis-singuli(s)

Aug(usti) ad Minervam. A continuacin ofrecemos una tabla donde se muestran las diferencias de orden y las omisiones que se dan en la transcripcin del CIL, en la version del frontal (ext. tab.II) y en la versin del interior (int: tab I y II) Transcripcion reconstruida (1) I Pannonioru(m) Sabibian(a) (2) I Pannon(iorum) Tampiana (3) I Hispanorum Asturu(m) (4) I Tungroru(m) (5) II Asturum (6) Gallorum Pincentiata (7) Galorum et Thracum Classiana civium Romanorum (8) Gallor(um) Petriana (miliaria) c(ivium) R(omanorum) (9) Gallor(um) Sebosiana (10) Vettonum Hispanorum civium Romanor(um) (11) Agrippiana Miniata (12) Augusta Gallor(um) (13) Augus(ta) Vocontioru(m) civiu(m) Romanorum (1) I Nervia Germanor(um) (miliaria) (2) I Celtiberorum (3) I Thracum (4) I Afrorum civium Romanoru(m) (5) I Lingon(um) (6) I fida Vardullor(um) (miliaria) c(ivium) R(omanorum) (7) I Frisiavonum (8) I Vangionum (miliaria) (9) I Hamior(um) sagittaria (10) I Delmatarum (11) I Aquitanor(um) (12) I Ulpia Traiana Cugern(orum) civium Romanoru(m) (13) I Morinorum Frontal Alas (1) I Pannonior(um) Sabinian(a) (2) I Pannon(iorum) Tampian(a) (3) I Hispan(orum) Astur(um) (4) I Tungror(um) (5) II Astur(um) (6) Gallor(um) Picentiana (7) Gallor(um) et Thrac(um) classiana c(ivium) R(omanorum) (8) Gallor(um) Petriana (miliaria) c(ivium) R(omanorum) (9) Gallor(um) Sebosiana (10) Vetton(um) Hispan(orum) c(ivium) R(omanorum) (11) Agrippiana Miniata (12) Aug(usta) Gallor(um) (13) Aug(usta) Vocontior(um) c(ivium) R(omanorum) Cohortes (1) I Nervia German(orum) (miliaria) (2) I Celtiberor(um) (3) I Thrac(um) (4) I Afror(um) c(ivium) R(omanorum) (5) I Lingon(um) (6) I fida Vardullor(um) (miliaria) c(ivium) R(omanorum) (7) I Frisiavon(um) (8) I Vangion(um) (miliaria) (9) I Hamior(um) sagitt(aria) (10) I Delmat(arum) (11) I Aquitan(orum) (12) I Ulpia Traiana Cugern(orum) c(ivium) R(omanorum) (13) I Morin(orum) Interior (1) I Pannonioru(m) Sabinian(a) (2) I Panno(nio)rum Tampian(a) (3) I Hispanorum Asturu(m) (4) I Tungroru(m) (5) II Asturum (6) Gallorum Picentian(a) (7) Gall(o)rum et Thracum clas(s)ian(a) civiu(m) Romanor(um)

(8) Seb(o)siana (9) Vettonum Hispanorum civium Romanor(um) (10) Agrippi(a)n(a) M(i)niata (11) Augusta Gal(l)oru(m) (12) Augus(ta) Vocontioru(m) civiu(m) Romanorum (6) I Nervia Germanor(um) miliaria (3) I Celtibirorum (4) I Thracum (5) I Afrorum civium Romanoru(m)

(1) I Frisiavonum (2) I Vangionum milliaria (7) I (H)amionu(m) sagittaria (8) I Delmataru(m) (9) I Aquitanor(um) (10) I Ulpia Traian(a) Cugern(orum) civium Romanoru(m) (11) I Morinorum

(14) I Menapiorum (15) I Sunucorum (16) I B(a)etasiorum (17) I Batavor(um) (18) I Tungror(um) (19) I Hispanorum (20) II Gallorum (21) II Vasconum civium Romanorum (22) II Thracum (23) II Lingonum (24) II Asturum (25) II Delmatarum (26) II Nerviorum (27) III Nervior(um) (28) III Bracanorum (29) III Lingon(um) (30) IIII Gallorum (31) IV Lingonum (32) IIII Breucorum (33) IIII Delmatarum (34) V Raetorum (35) V Gallorum (36) VI Nerviorum (37) VII Thracum

(14) I Menapior(um) (15) I Sunucor(um) (16) I B(a)etasior(um) (17) I Batavor(um) (18) I Tungror(um) (19) I Hispan(orum) (20) II Gallor(um) (21) II Vascon(um) c(ivium) R(omanorum) (22) II Thrac(um) (23) II Lingon(um) (24) II Astur(um) (25) II Delmatar(um) (26) II Nervior(um) (27) III Nervior(um) (28) III Bracaror(um) (29) III Lingon(um) (30) IIII Gallor(um) (31) IIII Breucor(um) (32) IIII Delmatar(um) (33) V Raetor(um) (34) V Gallor(um) (35) VI Nervior(um) (36) VII Thrac(um)

(12) I Menapiorum (13) I Sunucorum (14) I Betasioru(m) (15) I Batavor(um) (16) I Tungro(rum) (17) I Hispanoru(m) (18) II Gallorum (19) II Basconum civium Romanorum (20) II Thracum (21) II Lingonum et (22) II Asturum (23) II Delmatarum (24) II Nerviorum (25) III Bracarorum (26) III Lingon(um) (27) IV Gal(l)orum (28) IV Lingonum (29) IV Breucorum (30) IV Delmatarum (31) V Raetorum (32) V Gallorum (33) VI Nerviorum (34) VII Thracum

En el intrisecus, en el margen derecho hay algunas letras omitidas que podran deberse a un olvido del grabador o a estar abreviadas (Gall(o)rum, M(i)niata, e(t) y tungro(rum)). Lo mismo podria haber ocurrido con la palabra (coh(o)rtb(us) del extrinsecus. El tipo de letra de esta inscripcin es la llamada "capital clsica": En el periodo clsico (del S. I al II ambos inclusive) en la escritura monumental culmina el proceso de normalizacin generado en el periodo anterior y se llega a la primera canonizacin de la escritura latina. Aparte de esta escritura monumental canonizada, los romanos, para satisfacer sus necesidades grficas de todo tipo, dispusieron de un sistema de escritura mayscula generada a partir de la originaria y que se muestra en dos variedades: la "capital clsica" (tradicionalmente "capital rstica") y la "comun clsica" (tradicionalmente "capital cursiva"). La "capital clsica" se da en un variado tipo de textos y de soportes (mrmol, bronce, paredes, papiro, pergamino) y tiene una serie de caractersticas generales (con matizaciones segn el soporte). Suele presentar un ngulo muy agudo, los trazos ms gruesos van provistos de unos basamentos en su extremidad inferior y las letras se percutan alineadas entre s, sin nexos ni ligaduras, de modo que no se alteran sus formas caractersticas. Encontramos la palabra "Calendae" escrita con "k": se trata de un arcaismo. El alfabeto latino deriva de un tipo especial de alfabeto griego, el calcdico que se introdujo en italia a travs de las colonias de Eubea (conclusin tomada del estudio de sus rasgos). Ciertas peculiaridades parecen justificar que lleg a Roma pero a travs de los etruscos. esta tesis es dificil de comprobar por ser la lengua de estos poco "conocida", sin embargo se tiene por vlida. Parece que de los etruscos procede la arcaica distribucin entre las grafas c (+e/i), k (+a) y q (+o/u) que se da en latn

arcaico. esta distribucin pareci inutil y antieconmica y se impuso en todos los contextos la grafa c, quedando as la k recluida a expresiones arcaicas, utilizada sobre todo en epigrafia, como es el caso. En el extrinsecus hay algunas interpunciones separando palbaras. Los romanos las usaban tanto para esto como con fines decorativos. Lo cierto es que la tendencia a incluir interpunciones para separar palabras nunca fue seguida de forma sistemtica y son raras las inscripciones en que aparecen todas las requeridas, sin que sobre ni falte ninguna. Tambien podemos observar barras horizontales sobre cifras. El matrimonio Gordn demostro que el empleo de estas barras, cuando no tiene valor multiplicativo, es usado para distinguir entre cardinales y ordinales con valor adverbial (IIII: quator; : quater).

ANALISIS CONTEXTUAL Los diplomata militaria son extractos de una constitutio principis, por la que el emperador confiere ciertos privilegios a las unidades que habian sido licenciadas. Constan de dos tablillas de bronce, unidas mediante anillos, que discurren por agujeros practicados antes de la incisin del texto, y que sirven de bisagras. Hay en ellos otros dos agujeros que se empleaban para cerrar las tablillas mediante un triple hilo de metal. El texto estaba visible en la superficie y poda estarlo tambin en la cara interior, que permanecia sellada para que en caso de necesidad se pudiera verificar el contenido rompiendo los sellos. Se entregaban a los soldados de marina o de los auxilia (cohortes o alae), que eran latinos o peregrinos, y a los de las guarniciones de Roma, aunque en este ltimo caso, como ya eran ciudadanos romanos, slo se les poda conceder el conubium y no adems la ciuitas, como en los otros casos. El conubium era un privilegio especial que reconoca la validez del matrimonio contraido por el soldado durante el servicio; puesto que el soldado no era an ciudadano romano y la mujer frecuentemente tampoco lo era, el matrimonio no segua la ley romana sino la del lugar donde perteneciera la mujer. La ciudadania era otorgada al soldado y a los hijos que hubiera tenido de su mujer, pero no a ella. De ah la importancia del conubium, pues si el matrimonio no fuera legal los hijos nacidos despues del licenciamiento de madre extranjera no seran ciudadanos romanos ni estaran bajo la potestad del padre. Si el soldado no se haba casado, el diploma extenda idnticos privilegios al primer matrimonio que contrajese en el futuro, pero no a los subsiguientes. En la inscripcin que nos ocupa el emperador que otorga estos privilegios es Hadriano (117-138). Por sus titulos asi como por la mencin de los consules y de la fecha nos es posible datar el diploma: Sabemos que recibio la potestad tribunicia el 10 de Enero del ao 122(segn Mommsem y Radet) o el 10 de Diciembre del 121 (Cagnat). El ttulo de Pater Patriae no fue tomado en su ascensin ( Vita 6,4). Se encuentra en inscripciones de diferentes aos como del 118 (CIL III, 2828), del 120 (CIL VII, 1169) del 125 ( CIL III, 3968a), etc. Sin embargo podran ser no oficiales. Dm y P.-W piensan que su asunpcin oficial fue pospuesta al 21 de Abril del 128, en la que piensan es la fecha de la consagracin del templo de Venus y Roma. Pero este ltimo evento es datado ms probablemente el 21 de Abril del 135. Por lo tanto el problema sigue sin resolverse. El titulo de procnsul era tomado por el emperador cuando se encontraba ausente de Italia (aunque CIL II, 4841, fechado en el 134, no se acomoda a la regla) Ti. Julio Capitn y L. Vitrasio Flaminino fueron cnsules suff. el ao 122.

" a. d. XVI k. Aug" es "el 17 de Julio". Por lo tanto este diploma fue concedido el 17 de Julio del 122 d.C, ao en el que el emperador se encontraba viajando fuera de Italia (lo que concuerda con el titulo de proconsul). Ciertamente Adriano fue un emperador viajero que realizo a lo largo de su reinado numerosos recorridos por las provincias del imperio. Su primer gran circuito provincial, que comenz en el ao 121, transcurri entre otros lugares por Mauritania, Germania, Retia y Noricum. A comienzos del verano del 122 pas a Britania donde orden la construccin de su famosa muro (acerca de la cual aun hay controversia), signo visible de la poltica fronteriza imperial de trabajos defensivos. Al menos dos aos debieron ser asignados para tal tarea. Deba estar ya cerca de su terminacin en septiembre del ao 124. El gobernador que llev a cabo esta tarea fue Aulus Platorius Nepos Aponius Italicus Manilianus Caius Licinus Pollio 4. El "Muro" fue construido por sus soldados, pertenecientes a seis legiones, tres establecidas de forma regular en la provincia (II Augusta, VI Victrix, XX Valeria Victrix) y destacamentos de las otras tres (VII Germina, VIII Augusta, XXI Rapax). Sin duda se sirvieron tambin de muchas tropas auxiliares . Cuando el trabajo estuvo terminado la guarnicin del "Muro" consisti tan solo en las tropas auxiliares. Por lo tanto los Auxilia (alas y cohortes) que aparecen en este diploma se hallaban en Britania cuando el emperador orden la construccin de la muralla. De hecho algunas de ellas vuelven a aparecer en otro diploma, fechado en el 124, momento de su construccion 5.

4 cf. CIL V, 877:


A(ulo) Platorio A(uli) f(ilio) / Serg(i) nepoti / Aponio Italico / Maniliano / C(aio) Licinio Pollioni / co(n)s(uli) auguri legat(o) Aug(usti) / pro pr(aetore) provinc(iae) Bri/tanniae leg(ato) pro pr(aetore) pro/vinc(iae) German(iae) inferior(is) / leg(ato) pro pr(aetore) provinc(iae) Thrac(iae) / leg(ato) leg(ionis) I Adiutricis / quaest(ori) provinc(iae) Maced(oniae) / curat(ori) viarum Cassiae / Clodiae Ciminiae Novae / Traianae candidato divi / Traiani trib(uno) mil(itum) leg(ionis) XXII / Primigen(iae) P(iae) F(idelis) praet(ori) trib(uno) / pleb(is) IIIvir(o) capitali / patrono / d(ecurionum) d(ecreto)

5 CIL XVI, 60 = CIL III, p 0872


[Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Traianus Hadria]nus Au[gustus] po[ntifex maximus tribunic(ia) potestat(e) VIII] co(n)s(ul) III p[roco(n)s(ul)] / [equitib(us) et peditib(us) qui militaverunt in alis VI et] coh(ortibus) XXI quae ap[p(ellantur)] / [I Hisp(anorum) Astur(um) et I 3 et I Th]rac(um) et Picen[ti]a[n(a)] / e[t 3] et Petrian(a) [et I Afr(orum)] / c(ivium) R(omanorum) e[t I Hisp(anorum] et [I Frisi]avon(um) et I Ham[i]or(um) / sagitt(aria) et I Sunuc(orum) [et I Vang(ionum)] | (milliaria) et I B(a)et[asior(um)] / et I Delm(atarum) et I Aqu[it(anorum) et I] Menap(iorum) et I Ulp(ia) [Traiana] / Cuger(norum) c(ivium) R(omanorum) et I Fida Va[rdull(orum) |(milliaria)] c(ivium) R(omanorum) et I Bata[v(orum)] / et I Tungr(orum) et II Ling(onum) et [II As]tur(um) et II Pann[on(iorum)] / et II Nerv(iorum) et III Brac(ar)au[gustanor(um) e]t III Nerv(iorum) et VI Ne[rv(iorum)] / quae sunt in Brittanni[a] sub Platorio Ne/pote quinis et vicen(is) pluribusve stipend(iis) / emeritis dimissis honesta mission(e) / quorum nomina subscripta sunt ipsis / liberis poster(is)q(ue) eorum civitatem ded(it) // [et conub(ium)] cum uxorib(us) [quas tunc habuissent cum est civitas iis data aut siqui caelibes essent 3] / ex pedite [3] / [3] Albani [ // Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Ner/vae [nepos Traianus] Hadrianus Aug(ustus) pontif(ex) / maxim(us) tribun<ic=VS>(ia) [potestat(e)] VIII co(n)s(ul) III proco(n)s(ul) / [e]quitib(us) e[t peditib(us) qui mil]it[a]ver(unt) in alis VI et / [coh(ortibus) XXI quae app(ellantur)] I Hispa(norum) <A=II>[st]ur(um) et I QV[3]RV(?) / [et I Thrac(um) et Picentian(a) et 3]R[3] et Petrian(a) / [et I Afr(orum)] c(ivium) R(omanorum) et I] Hisp(anorum et I Frisiav(onum) et I / [Ha]m[i]or(um) sagitt(aria) et I Sunuc(orum) et I Vang(ionum) / m(illiaria) / et I Baetasior(um) / et I Delm(atarum) et I Aquit(anorum) et I Mena<p=R>(iorum) et I U<l=I>p(ia) Traiana / [C]uger(norum) c(ivium) R(omanorum) et I [F]ida <V=N>[a]<r=S>d<ul=RI>l(orum) |(milliaria) c(ivium)] R(omanorum) et I <B=S>at<a=Q>v(orum) et I Tun/gr(orum) et II Ling(onum) et II Astur(um) et II <Pa=DO>n<n=G>on(iorum) et II Nerv(iorum) / et III Brac(ar)augustanor(um) et III Ne[r]<v=M>(iorum) et VI Nerv(iorum) / quae sunt in Brittann(ia) sub P<la=RE>torio Nepote / quin(is) et vicen(is) <pl=TI>uribusve st[ipend(iis) eme]ritis dimissis / hon(esta) missione quor(um) nomin<a=I> subscripta sun(t) / ipsis liberis posterisq(ue) eorum civitatem / ded(i)t et conubium cum uxoribus quas tunc /

Los Auxilia tenian como funcin asistir a las legiones, aunque tambin podan actuar independientemente. Constaban de quinientos o mil hombres (quingenarias o miliarias). Evidentemente los efectivos nunca se correspondan con cifras perfectamente redondas). Estaban constituidas por "alae", "cohortes" y "numeri". Entre estas tropas, consideradas de menor valor, las alas representaban una elite relativa, constituidas por caballera y divididas en turmas. Despues de las alas, y por orden de diginidad, estan las cohortes. Algunas de ellas gozaban de un prestigio muy superior a otras: son las que haban sido reclutadas entre ciudadanos romanos y otras que, fundamentalmente, haban sido formadas con voluntarios; los soldados de estas unidades gozaban de la misma consideracin que los legionarios. Algunas cohortes auxiliares se llamaban equitatae: se trata de unidades mixtas, compuestas por centurias y turmas. Hay sin embargo controversia a la hora de precisar el papel de los jinetes: algunos (como G.L. Cheesman) opinan que los caballos les servan simplemente para desplazarse, pero combatan a pie y constituan por tanto una infanteria montada. Otros (como R. W. Davies) crea por el contrario que formaban una caballera, de segunda clase, pero autntica. En la parte inferior de la escala se encuentran los numeri, expresin que se aplicaba a una tropa formada por soldados no romanos que han conservado sus caractersticas etnicas (lengua, uniforme, armamento). En general los Auxilia siguen las mismas normas para su denominacin que las legiones: lo ms frecuente es que aparezcan sus elementos de base: El tipo, el nmero y el nombre ( cohors I Afrorum, ala I Asturum). El tercer elemento designa normalmente el pueblo de donde han sido reclutados los soldados. Pero tambien puede derivar de la nomenclatura de un individuo, remitiendo entonces al primer personaje que tuvo el honor de mandar la tropa ( I Pannoniorum Sabiniana es probable que recibiera el nombre de su primer comandante que se llamara Sabinus). Tambin puede aparecer despues del nmero indicando el emperador que fund la unidad (Augusta Gallorum). En otros casos siguen precisiones como distinciones y epitafios de honor ( Vettonum Hispanorum civium Romanorum, I fida Vardullorum miliaria civium Romanorum), titulos descriptivos ( I Vangionum miliaria, I Hamiorum saggitaria) y el indicativo de la provincia o guarnicin Gemello, sesquiplicario de nacionalidad panonia, a quin es otorgado este diploma, pertenecia al ala I Tampiana de los Panonios. Se piensa que esta unidad tom el nombre de su ciudad de origen, aunque otros opinan que se debe, quizas, a Tampianus Flavianus que la habra constituido como una unidad quinquagenaria. Se sabe que estuvo en Britania bajo el reinado de Trajano y Adriano, es posible que estacionada en algn lugar de Wales o sureste de Britania. Hacia el 130 fue trasladada a Noricum y poco despues aumentada al tamao de miliaria, permaneciendo estacionada en el Danubio hasta el fin del dominio romano. Sabemos los nombres de algunos de sus prefectos:Lucius Iulius Vehilus Iulianus; Caius Valerius Celsus bajo Trajano; Fabius Sabinus bajo Adriano en Britannia. Un sequiplicarius era un suboficial que recibia un salario una vez y media mayor que un soldado raso.
habuissent cum est civitas <i=E>is data au<t=I> si/qui <cae=SEA>[li]<b=R>es essent cum <i=E>is quas postea duxis/sent dum taxat singuli singulas / a(nte) d(iem) XVI PONT(?) / C(aio) Iulio Gallo C(aio) Valerio Severo co(n)s(ulibus) / coh(ortis) I Sun<uc=AT>or(um) cui praes<t=I> / [M(arcus)] <I=AVL>un<i=T>us Claudianus / ex pedite / CNTINT(?) Albani [f(ilio) Su]nu<c=E>o / [de]scriptum et recognitum ex tabula/ea quae fixa est Romae in muro p<o=A>(st) / templum divi [Aug(usti)] {RO} [ad] Min<er=IS>(vam) // ]TINI [3] / [6] / [3] Urbani / [3] Severi / [3] Parati

El original, grabado en bronce, del que el diploma era copia, se fijaba en Roma, en el Capitolio hasta el ao 81, despus del 90 en el nuevo templo de Augusto divinizado, en las proximidades del Palatino. A continuacin damos una bibliogarfia en donde estn atestiguados los Auxilia que aparecen en la inscripcin durante su estancia en Britania. 1.- I Pannoniorum Sabiniana 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 3. ONNVM (Halton Chesters, Northumberland; RIB 1433; tombstone; 1st half of 3rd C.) 4. ?ARBEIA (South Shields, Tyne & Wear; RIB 2411.86; lead seal) 5. ?CORSTOPITVM (Corbridge, Northumberland; RIB 2411.87; lead seal) 6. ONNVM (Halton Chesters, Northumberland; Notitia Dignitatum xl.37; 4th/5th C.) 2.- I Pannoniorum Tampiana 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103; from Isca Silurum (Caerleon, Glamorgan). 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122; from Eburacum? (York, N. Yorks.). 3.- I Hispanorum Asturum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124, 3. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 4. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 5. ?CONDERCVM (Benwell, Tyne & Wear; RIB 1329; altarstone; AD175-7), 6. ?SEGEDVNVM (Wallsend, Tyne & Wear; RIB 2464; stamped tile; c.AD200's), 7. CONDERCVM (Benwell, Tyne & Wear; RIB 1337; altar to Victory; AD205-8), 8. ?ARBEIA (South Shields, Tyne & Wear; RIB 1064; tombstone), 9. CONDERCVM (Benwell, Tyne & Wear; Notitia Dignitatum xl.35; 4th/5th C.). 4.- I Tungrorum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 4. Mumrills (Central; RIB 2140), 5. ?DEVA (Chester, Cheshire; RIB 2401.2; diploma; AD105), 6. ?EBVRACVM (York, North Yorkshire; RIB 2401.6 et 2401.8; AD124 / AD135). 5.- II Asturum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 3. BREMETENACVM (Ribchester, Lancashire; RIB 586; 2nd C.) 4. CILVRNVM (Chesters, Northumberland; RIB 1463 et 1464; c.AD181-4) 5. ?LINDVM (Lincoln, Lincolnshire; RIB 266; tombstone; 3rd C.) 6. CILVRNVM (Chesters, Northumberland; Notitia Dignitatum xl.38; 4th/5th C.)

6.- Gallorum Pincentiata 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. DERVENTIO (Malton, North Yorkshire; Britannia ii, 1971, p.291, no.9) 7.- Gallorum et Thracum Classiana civium Romanorum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 8.- Gallorum Petriana miliaria civium Romanorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 4. CORSTOPITVM (Corbridge, Northumberland; RIB 1172; tombstone) 5. LVGVVALIVM (Carlisle, Cumbria; RIB 957; Trajanic) 6. VXELODVNVM (Stanwix, Cumbria; RIB 2411.84; lead seal) 7. PETRIANVM (Stanwix, Cumbria; Notitia Dignitatum xl.45; 4th/5th C.) 9.- Gallorum Sebosiana 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 3. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 4. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 5. LVGVVALIVM (Carlisle, Cumbria; Britannia xxiii, 1992, p.153; writing-tablet; Agricolan?) 6. CALVNIVM (Lancaster, Lancashire; RIB 605; AD262-6) 7. ?VERTERIS (Brough-under-Stainmoor, Cumbria; RIB 2411-89; lead seal) 8. ?VINOVIVM (Weardale, nr. Binchester, Durham; RIB 1041; altar to Silvanus) 10.- Vettonum Hispanorum civium Romanorum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103. 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. AQVAE SVLIS (Bath, Avon; RIB 159; c.AD50-70 or Flavian.) 4. ?ISCA SILVRVM (Caerleon, Gwent; RIB 2401.1; diploma; AD103) 5. CICVCIVM (Brecon Gaer, Powys; RIB 403; late 1st/early 2nd C.) 6. LAVATRIS (Bowes, Durham; RIB 730; AD197-8) 7. VINOVIVM (Binchester, Durham; RIB 1028 et al; early 3rd C.?) 11.- Agrippiana Miniata 12.- Augusta Gallorum 13 .-Augusta Vocontiorum civium Romanorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 3. TRIMONTIVM (Newstead, Borders; RIB 2121; Antonine) 4. ?ARBEIA (South Shields, Tyne & Wear; RIB 2411.70; lead seal) 5. ?RATAE (Leicester, Leicestershire; RIB 2411.90; lead seal) 1.- I Nervia Germanorum miliaria 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158,

3. Netherby? (RIB 966 altar to Cocidius dedicated by Coh I Nervane?), 4. Burgh-by-Sands (RIB 2041 altar), 5. Birrens (RIB 2093/2097 altars; 2116b altar with partial unit name), 2.- I Celtiberorum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158. 3.- I Thracum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103. 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 4. Wroxeter (RIB 291 tombstone with cohort numeral missing), 5. Hadrian's Wall between Newcastle & Benwell (RIB 1323), 6. Birdoswald (RIB 1909; B.I. shared with Cohors I Aelia Dacorum; dated: AD205-208), 7. Bowes (RIB 730 altar AD197-202; et 732-734; et 740 AD205-208; et 741), 4.- I Afrorum civium Romanorum 5 I Lingonum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. Lanchester (RIB 1075 base), 4. Corbridge (RIB 1186), 5. High Rochester (RIB 1276 AD139-143), 6.- I fida Vardullorum miliaria civium Romanorum 1. CIL XIII.3606 Ager Nerviorum - Diploma; dated: c.AD98, 2. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 3. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 4. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124, 5. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 6. Corbridge (RIB 1128), 7. Hadrian's Wall between Rudchester and Halton Chesters (RIB 1421 altar), 8. Cappuck (RIB 2118 altar), 9. Castlecary (RIB 2149 altar), 10. Lanchester (RIB 1076 altar; 1083 altar c.AD175-178), 11. High Rochester (RIB 1262 altar AD238-241; 1263 altar; 1272 AD218-222?; 1279 AD216; 1280 AD220; 1281 AD225-235; 1288 tombstone mentions service in two other Cohorts). 7 I Frisiavonum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 4. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 5. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 6. Melandra Castle (RIB 279), 7. Manchester (RIB 577-579), 8. Carrawburgh (RIB 1523 altar),

9. Rudchester (Notitia Dignitatum), 8.- I Vangionum miliaria 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124, 4. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 5. Colchester (RIB 205), 6. Benwell (RIB 1350 tombstone), 7. Chesters (RIB 1482 tombstone), 8. Risingham (RIB 1215; 1216 altar?; 1217 altar; 1230 altar; 1231 altar; 1234 AD205-208; 1235 AD213; 1241-1243; 1261a). 9.- I Hamiorum sagittaria 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 4. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 5. Carvoran (RIB 1778 altar AD136-138; 1792 altar AD163-166; 1810), 6. Housesteads (tombstone of an archer; c.2nd century), 7. Bar Hill (RIB 2166/2167 altars; 2172 tombstone of prefect). 10.- I Delmatarum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 4. Chesters (RIB 1496a), 5. Maryport (RIB 810 altar; 847 altar; 831 altar AD138-161; 850 AD138-161), 6. High Rochester (RIB 1289 tombstone poss. Coh I Dacorum), 11.- I Aquitanorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 4. Carrawburgh (RIB 1550 Hadrianic?), 5. Brough on Noe (RIB 283 AD158), 6. Bakewell (RIB 278 altar). 7. Brancaster (Britannia vi (1975) p.288, no.25; stamped tile), 12.- I Ulpia Traiana Cugernorum civium Romanorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. Newcastle upon Tyne (RIB 1322c base AD213?), 3. Carrawburgh (RIB 1524 altar), 13.- I Morinorum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103. 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. Ravenglass (Notitia Dignitatum), 14.- I Menapiorum

1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 15.- I Sunucorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779a diploma dated c.AD126. 4. Caernarfon (RIB 430 AD198-209), 16.- I B(a)etasiorum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103. 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 4. Manchester (RIB 581), 5. Old Kilpatrick (RIB 2213b altar?), 6. Bar Hill (RIB 2169 altar; 2170 AD139-161), 7. Maryport (RIB 830; 837/838; 842/843; all altars), 8. Reculver (Notitia Dignitatum). 17.- I Batavor(um 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. Carvoran (RIB 1823/1824), 4. Hadrian's Wall between Castlesteads and Stanwix (RIB 2015 altar); recorded on the RBO page for Bewcastle (RIB 2015), 5. Castlecary (RIB 2154 altar), 6. Carrawburgh (RIB 1534 altar; 1535 altar; 1536 altar; 1544 altar AD213-222; 1545 altar; 1553 AD237; 1559/1560 & 1562 tombstones; 1563a altar; Notitia Dignitatum), 18.- I Tungror(um) 1. CIL XIII.3606 Ager Nerviorum - Diploma; dated: c.AD98, 2. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103, 3. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 4. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124, 5. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126, 6. Chesterholm (Vindolanda writing tablet; Hadrianic), 7. Carrawburgh (RIB 1563b AD122-138), 8. Castlecary (RIB 2155 AD139-161), 9. Cramond (RIB 2135 altar), 10. Housesteads (RIB 1578-1580, 1584-1586, 1591, 1598, all altars; 1618/1619 tombstones; 1631b AD205-208; Notitia Dignitatum). 19.- I Hispanorum 1. CIL XIII.3606 Ager Nerviorum - Diploma; dated: c.AD98, 2. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103, 3. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 4. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 5. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124, 6. Maryport (RIB 814-817, 821-823, 827-829, altars; et 855), 7. Netherby (RIB 968 altar; 976 c.AD213; 977 c.AD213; 978 AD222; 979; 980 c.AD215-220),

8. Ardoch (RIB 2213 tombstone), 9. Stanwix (Notitia Dignitatum). 20.- II Gallorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 4. Old Penrith (RIB 915 altar AD244-249; et 916 altar; et 917 altar AD178), 21.- II Vasconum civium Romanorum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 22.- II Thracum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. Mumrills (RIB 2142 tombstone), 3. Moresby (RIB 797 base; et 803; et 804 tombstone; Notitia Dignitatum), 23.- II Lingonum 1. CIL XIII.3606 Ager Nerviorum - Diploma; dated: c.AD98, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 4. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 5. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 6. Ilkley (RIB 635; altar), 7. Moresby (RIB 798 altar; et 800), 8. Drumburgh (Notitia Dignitatum), 24.- II Asturum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 4. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 5. Llanio (RIB 407 et 408), 6. Great Chesters (RIB 1738 AD225), 7. Great Chesters (Notitia Dignitatum). 25.- II Delmatarum 1. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 4. Carvoran (RIB 1795 altar; Notitia Dignitatum), 26.- II Nerviorum 1. CIL XIII.3606 Ager Nerviorum - Diploma; dated: c.AD98, 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 4. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 5. High Rochester (RIB 1298a vex. with Vex Coh IV Gal), 6. Wallsend (RIB 1303 altar?), 7. Carrawburgh (RIB 1538 altar),

8. Whitley Castle (RIB 1198 altar; 1202 AD213; 1203 AD214-217), 27.- III Nervior(um) 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. Maryport (RIB 879a tombstone), 4. Chesterholm (RIB 1691 altar?), 5. Lancaster (Notitia Dignitatum), 28.- III Bracanorum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103. 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 4. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 5. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 6. Manchester stamped tile (Burn 30a). 7. Castleshaw stamped tile (Burn 30b). 29.- III Lingon(um 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 30.- IIII Gallorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 2. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126, 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 4. Templeborough (RIB 619 et 620 tombstones), 5. Risingham (RIB 1227 altar?; 1249 tombstone), 6. High Rochester (RIB 1298a vex. with Vex Coh II Nerv), 7. Castlesteads (RIB 1979 altar; 1980 altar), 8. Hadrian's Wall (RIB 2062 altar), 9. Balmuildy (RIB 2195 altar), 10. Chesterholm (RIB 1685-1688 altars; 1705 AD213; 1706 AD223; 1710 AD276-282; Notitia Dignitatum). 31.- IV Lingonum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103. 2. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 4. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 5. Wallsend (RIB 1299 altar; 1300 altar; Notitia Dignitatum), 32.- IIII Breucorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 3. Bowes? (RIB 739 AD130-133). 4. Ebchester (RIB 1101 altar AD213-222; 1113), 33.- IIII Delmatarum 1. Burn 95; CIL XVI.48; military diploma, dated: January 19th AD103, 2. CIL VII.1194 privilegia militvm; dated: late? AD105,

3. Burn 100; CIL XVI.65; military diploma dated: July 17th AD122, 4. Hardknott (RIB 793a AD119-138). 34.- V Raetorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. Carrawburgh (RIB 1529 altar), 35.- V Gallorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158, 4. Cramond (RIB 2134 altar), 5. South Shields (RIB 1059 altar; 1060 AD222; 1070b), 36.- VI Nerviorum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122. 2. CIL VII.1195 privilegia militvm; dated: September 16th AD124. 3. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126. 4. Great Chesters (RIB 1731 statue base), 5. Rough Castle (RIB 2144 altar; 2145 AD139-61), 6. Brough by Bainbridge (RIB 722 AD205-208; 724a/b; Notitia Dignitatum), 37.- VII Thracum 1. Burn 100; CIL XVI.65 military diploma dated: July 17th AD122, 2. L' Anne pigraphique 1997.1779b diploma dated c.AD126, 3. L' Anne pigraphique 1997.1001 diploma dated 27th February AD158.

BIBLIOGRAFA USADA PARA EL ANLISIS DE LA INSCRIPCIN .Yann le Bohec, El ejrcito romano, Ariel

.Jos Manuel Roldn Hervs, Historia de Roma, Ediciones Universidad Salamanca .B. Henderson, The life and Principate of the Emperor Hadrian, 1968, Ristampa analistica dell' edizione London, 1923 .J.M Corts Copete y E. Muiz Grijalvo (eds.), Adriano Augusto, Fundacin Jos Manuel Lara .L. Nuez Contreras, Manual de paleografia: Fundamentos e historia de la escritura latina hasta el siglo VIII, Catedra. .Paul Corbier, Epigrafa latina, Univ. de Granada. .- Pedro Lpez barja, Epigrafa latina, Trculo edicins. .F. N. Pryce, A new diploma from Britain, The Journal of roman studies Recursos de internet: ....Frankfurter Datenbank fr Lateinische Epigraphik Epigraphische Datenbank Heidelberg www.Roma-victrix.com www.roman-britain.org

Potrebbero piacerti anche