152

Lisaweta von Zitzewitz

AKADEMIA EUROPEJSKA KULICE-KLZ Lisaweta von Zitzewitz Akademia Europejska Kulice-Klz Akademia Europejska Kulice-Klz jest os rodkiem konferencyjnym i miejscem cza swoja nazwe , kto spotkan , z dwunastoletnim dorobkiem. To miejscu zawdzie ra siedzibe w dworku w Kulicach, jest jednoczes nie programem. Akademia ma swoja we wsi, (okoo 200 mieszkan co w), pooz onej 65 kilometro w na po nocny wscho d od Szczecina w wojewo dztwie zachodniopomorskim. Za czaso w niemieckich wies cej sie nosia miano Klz. Dworek w swojej dzisiejszej formie, charakteryzuja , klasycystyczna elewacja , zosta wzniesiony w 1848 r. przez Bernharda von prosta Bismarcka, starszego brata po z niejszego kanclerza Rzeszy Otto von Bismarcka. Dobra kulickie nalez ay do rodziny von Bismarck od 1727 do 1945 r., ponad dwies cie lat. Inicjatywa utworzenia Akademii wysza od ostatniego niemieckiego was ciciela tku Kulice Philipa von Bismarcka (1913-2006). Jako czonek Niemieckiego maja Parlamentu (1969-1978) i Parlamentu Europejskiego (1978-1989) oraz jako przecy Ziomkostwa Pomorskiego (1970-1990) i czonek Komisji Prowadza cej wodnicza na wielu paszczyznach Forum Polsko-Niemieckie (od 1978) angaz owa sie dzy Polakami i Niemcami. Kiedy dworek w Kulicach, wskutek w pojednanie mie tku lat 90. zosta opuszczony przez tamtejszy PGR procesu transformacji na pocza , postanowiono utworzyc i zagroz ony by dewastacja w nim polsko-niemiecki os rodek szkoleniowy. W tym celu P. von Bismarck zaoz y w maju 1993 r. polska Fundacje organizacje poz ytku publicznego. Dzisiaj nosi ona nazwe Akademia Polacy Europejska Kulice-Klz, a w jej organach ro wno reprezentantami sa i Niemcy. Fundacja Bismarcka wydzierz awia podupady dworek w Kulicach i przynalez ny do niego park od Agencji Wasnos ci Rolnej Skarbu Pan stwa. W latach 19941995 budynek gruntownie zrekonstruowaa i jednoczes nie przebudowaa rodki kuchnia . S w nowoczesne centrum konferencyjne z pokojami dla gos ci i duz a trzna zabiegi budowlane wyasygnoway niemieckie Ministerstwo Spraw Wewne nych oraz Fundacja Wspo pracy Polsko-Niemieckiej. o udzia 600 W otwarciu centrum konferencyjnego 23 wrzes nia 1995 r. wzie gos ci z Polski, Niemiec i Francji. W swoim przemo wieniu byy kanclerz Niemiec dzy Niemcami a Polska Helmut Schmidt wspomnia o trudnym pojednaniu mie os w okresie po 1945 r. Jednoczes nie da wyraz swojej nadziei, z e przez prace rodka szkoleniowego w Kulicach nie tylko praktyka, lecz takz e ideay europejskiej do serc modych ludzi. kultury wpyna W minionych dwunastu latach Akademia Europejska Kulice-Klz staa sie znana takz e poza Pomorzem Zachodnim. Jako os rodek szkoleniowy jej imprezy nie z zkowemu programowi nauczania. Nie rozdaje dyppodlegaja adnemu obowia raczej na wasnej intuicji, dos lomo w. Pracownicy polegaja wiadczeniu i autopsji, by dzy Niemcami i Polakami oraz ich pojednanie, porozumienie wspierac zbliz enie mie w europejskich ramach. Przy tym Akademia cze sto wspo i wspo prace pracuje

Akademia Europejska Kulice-Klz

153

sie ksztaceniem i doksztacaniem. To z innymi instytucjami, kto re ro wniez zajmuja tylko niemieckie i polskie uniwersytety i szkoy, lecz takz nie sa e Akademie Europejskie z Niemiec, uniwersytety ludowe, Krajowe Centrale ds. Ksztacenia Politycznego, stowarzyszenia zawodowe lub organizacje ziomkowskie. W tym cego Niemiecmiejscu nie moz na nie wspomniec Stowarzyszenia Wspieraja Wspo z siedziba w Bonn, kto pod przewodnictwem prof. ko-Polska prace re stao sie dr Roswithy Wisniewski (czonek Niemieckiego Parlamentu 1976-1994), najwaz i protektorem Akademii Kulickiej. niejszym doradca z czasem stosunki niemiecJako filar pracy Akademii wykrystalizoway sie ko-polskie w przeszos ci, teraz niejszos ci, przyszos ci, jak ro wniez rozwo j Pomorza. tpliwie waz Na stosunkowo wielu konferencjach i seminariach na ten temat niewa na odgrywa rozrachunek z przeszos . To moz role cia e zaskakiwac w przypadku powouje na Europe . Fakt istnienia Europy jednak nie tylko instytucji, kto ra sie poprzez biurokratyczne instytucje i wytyczne, lecz co najmniej urzeczywistnia sie w takiej samej mierze jest uchwytny w s ladach swojej przeszos ci. Zwaszcza gle dogania teraz historia Niemco w i Polako w jest tak s cis le spleciona, z e cia niej instrumentalnego posugiwania sie dawnymi stereotypami szos c i grozi pokusa trznej. By temu przeciwdziaac z wroga dla celo w polityki wewne , przezwycie ac dy i nauczyc rozumienia drugiego, nie ma obawy i urazy, zwalczac przesa sie z lepszego s rodka niz dialog i bezpos rednie spotkania. Naturalnie nikt nie da y do ograniczac tego, by historie do jednej tylko perspektywy. Chodzi o to, z eby Polacy na historyczne dos siada i nauczyli sie te ro i Niemcy otwarli sie wiadczenia sa z ne perspektywy szanowac , ale zarazem krytycznie przyswajac swoja historie narodo. Tylko ta droga nasze narodowe toz sie o europejska wa samos ci poszerza nie tylko i wya cznie na gospodarczych korzys toz samos c oparta ciach lub geostrate niezbe dnym warunkiem gicznych interesach. Wspo lne dos wiadczenia i przez ycia sa a czy i co ona ma do obrony was kulture do tego by zrozumiec , co Europe nie te zachodniej demokracji. Podczas konferencji na okres lone tematy historyczne Akademia na ogo stara sie czyc . Na przykad na jednej z konferencji pt. Zamki a przeszos c z teraz niejszos cia i dwory na Pomorzu. Ich przeszos c i ich przyszos c , we wrzes niu 1996 r. tko naukowcy przedstawili warunki powstania duz ych maja w ziemskich na Pomorzu; s wiadkowie czasu opowiadali o swoim z yciu w pomorskich dworach, po czym pytanie, jak tego typu obiekty dzisiaj, w zupenie odmiennych pojawio sie warunkach, moz na sensownie wykorzystac . moz W miare liwos ci Akademia wydaje materiay ze swoich konferencji naukowych w swojej serii wydawniczej Zeszyty Kulickie Klzer Hefte. Do tej cztery tomy. Tom 1: Poczatki miasta Supsk. Nowe wyniki pory ukazay sie badawcze z Niemiec i z Polski Die Anfnge der Stadt Stolp. Neue Forschungsergebnisse aus Deutschland und aus Polen, Kulice 1999; tom 2: Z dziejo w chrzes cijan stwa na Pomorzu Aus der Geschichte des Christentums in Pommern, Kulice 2001; tom 3: Pommern in der Literatur nach 1945, Kulice 2005; tom 4:

154

Lisaweta von Zitzewitz

w przygotoPomorze w literaturze po 1945 roku, Kulice 2005. Dwa kolejne tomy sa dzie przedstawia powia zania waniu: Rodzinne Pomorze dawniej i dzis , drugi be tego niemieckiego pisarza w Polsce. Theodora Fontane z Pomorzem i recepcje tylko cze s pracy Akademii. Przy wielu imprezach Konferencje naukowe sa cia zaro Akademii chodzi o polsko-niemieckie spotkania, na kto rych referuja wno naukowcy, jak i ludzie z dos wiadczeniem praktycznym. Celem takich spotkan jest zaro wno zbliz enie przedstawicieli okres lonych grup zawodowych, jak tez dociera informowani przez nie do oso b zainteresowanych politycznie, kto re wprawdzie sa do du na bariere je zykowa maja media, ale ze wzgle w finansowych lub ze wzgle siedniego kraju. mniej okazji, by dyskutowac osobis cie z przedstawicielami sa d dwunastoletniej pracy kulickiej Akademii pozwala na stwierdzenie, z Przegla e jest sto mao grup zawodowych i spoecznych, kto re tutaj nie tylko raz (a cze wielokrotnie) wymieniy swoje dos wiadczenia. Lista obejmuje ludzi z muzeum, ochrony zabytko w, nauczycieli, wychowawco w i pracowniko w socjalnych, poldzonych oraz modziez skich i niemieckich wype , studento w i z onierzy, dzienbiorco nikarzy i grupy kobiet, az po przedsie w, polityko w, przedstawicieli samodo rza w komunalnych, ekologo w, rolniko w i duchownych. sie takz Duz ym powodzeniem ciesza e Seminaria na miejscu, kto re Akademia organizuje szczego lnie dla multiplikatoro w z Niemiec. Tego typu dziaalnos c w zasadzie nie bya przewidziana. Czas jednak pokaza, z e zainteresowanie sie nadal nie jest zbyt duz Niemco w Polska e i nawet sami zainteresowani niekiedy dugiej podro . Wyprawy studyjne multiunikaja z y do Polski na konferencje odpowiednim s plikatoro w sa rodkiem, z eby Niemcom pomo c w pokonywaniu poprzez dialog i odkrywanie zapomnianych miejsc. progu i przybliz yc im Polske zku z tym wyprawy nie kon sie na samym zwiedzaniu danych obiekto W zwia cza w; ki swojej wiedzy lokalnej aranz przede wszystkim pracownicy Akademii dzie uja z spotkania na miejscu z burmistrzami, nauczycielami, ksie mi, badaczami historii biorcami, rolnikami itd. Seminaria krajoznawcze lokalnej i regionalnej, przedsie Akademia organizuje z powodzeniem takz e dla polskich ucznio w z okolic. Dziaalnos c Akademii polega ro wniez na realizacji innych projekto w. Tak np. na temat Pomorza i eksponaty zwia zane Akademia od lat zbiera literature maja tko pomorskich z gospodarka w ziemskich na Pomorzu, szczego lne z historia dzie podstawa do utworzenia maego muzeum. Bismarcko w. To wszystko moz e be Zaplanowana jest was nie publikacja o historii wsi KuliceKlz. Na dawnym niemieckim cmentarzu obok kos cioa w Kulicach Akademia utworzya w latach pomoca byych niemieckich mieszkan 2001-2004 z finansowa co w, fizyczna polskich mieszkan pomoca co w wsi Kulice i duchowym wsparciem miejscowego dza katolickiego lapidarium z ostatnich dwudziestu nagrobko ksie w, kto re po w latach 70. pozostay na miejscu. Dla dzieci zro wnaniu cmentarza z ziemia kulickich Akademia organizuje konkursy recytatorskie, tan ca, s piewu. Ukoronowa zapraszani wszyscy mieszkan niem jest coroczne Spotkanie Wigilijne, na kto re sa cy

Akademia Europejska Kulice-Klz

155

Szopke Boz wsi i na kto rym to dzieci z Kulic przedstawiaja onarodzeniowa cznie wykonanych kostiumach. w wasnore Akademia przez ya tez burzliwe czasy. Jak was ciwie wszystkie polsko-niemieckie os rodki spotkan , kto re w latach 90. powstay w Polsce, nie ma instytucjonal dziaalnos dze z projekto nego wsparcia. Swoja c finansuje poprzez pienia w i darowizn, do tego z ograniczonej dziaalnos ci gospodarczej, z wynajmu pomieszczen na szkolenia i imprezy rodzinne. W nadzwyczaj krytycznej sytuacji finansowej ca Akademie podje a sie pertraktacji z Uniwersytetem Szczecin Fundacja prowadza . Zakon tym, z skim i Agencja czyo sie e os rodek konferencyjny zosta przekazany nieodpatnie Uniwersytetowi Szczecin skiemu w kwietniu 2002 r., w zamian za zapewnienie Fundacji prawa uz ytkowania. Pierwsze lata pod nowym was cicielem c nadzwyczaj cie z byy kro tko mo wia kie. Maa prywatna Fundacja i o wczesne zyka. Zdarzay sie pokazy siy wadze Uniwersytetu nie znalez li wspo lnego je i zarzuty z powodu rzekomej antypolskiej dziaalnos ci, kto re nigdy nie zostay te stosunki skon dopiero po trzech i po konkretyzowane. Napie czyy sie latach po CDU Susanne Jaffke w Niemieckim parlamentarnej interpelacji przez posanke Parlamencie i po wyborach nowego rektora. W paz dzierniku 2005 r. Uniwersytet Szczecin ski i Fundacja Akademia Europejska Kulice-Klz podpisali porozumiednia interesy obu stron. Jes nie w sprawie korzystania z obiektu, kto re uwzgle li ten niepotrzebny spo r w ogo le do czegos suz y, to do utrwalenia przekonania, z e dzisiaj wedug tradycyjnego podziay przy takich konfliktach coraz rzadziej wyznaczane sa wzorca tu Niemcy, tam Polacy. Tam, gdzie dotyczy konkretnych spraw, coraz s w poprzek narodo cze ciej przebiegaja w. to historie, kto do dos Sa re takz e nalez a wiadczen , zabieranych przez gos ci konferencyjnych do domu. Z kolei sami gos cie bardzo wiele wnosza do os rodka: dy i przekonania, moz nowiny, plany, przemys lenia, pogla liwe i niemoz liwe projekty. To jest korowo d nieustannej, wzajemnej inspiracji. Kawaek s wiata w pomorskiej wsi.
LISAWETA VON ZITZEWITZ Fundacja Akademia Europejska Kulice-Klz

156

cia 1 i 2 str 156 zdje