Sei sulla pagina 1di 21

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

EL PERFIL DEL EDUCADOR A t r s D y aA I a r B uoe: ek . zra . Isau a M. Lpez, Elsa M. Prince r UNIVERSIDAD DE CARABOBO FA C U LTAD DE CIENCIAS DE LA EDUCACIN ESCUELA DE EDUCACIN VALENCIA - CARABOBO, VENEZUELA

RESUMEN Se define Perfil del Educador como el agrupamiento de aquellos c n c m e t s d s r z syh b l d d st n oe l p r o a ,o u a i n l ooiino, etea aiiae at n o esnl cpcoa, especialista o prospectivo que un educador debe tener u obtener para d s r o l r s l b r. E M n s e i d E u a i n C l u a y D p r e e s earla u ao l i i t r o e d c c , u t r eot n u r s l c N 1e t b e eq el si s i u i n sd e u a i ns p r o c n eouin salc u a nttcoe e dcc ueir o programas de enseanza educacional son responsables de formar e u a o e c nu av s c m l t d t d ,i n v d r sd ld s r o l dcdrs o n iin opea e oo noaoe e earlo euaio peaao pr etne e itrrtr e arniae ls dctv, rprds a nedr nepea l pedzj, o poeo d esna ec, rcss e neaz, t. E c n l s ,s e t b e eq ee p r i d le u a o e e i i i d n ocuin e salc u l efl e dcdr s l nco e u c r u oc n f s se l a e t v , i oei t l c u ld l p r o a n urcl o nai n o fcio tc neeta e a esn j n oc ne c n r ld lt a a op o e i n l ut o l oto e rbj rfsoa. Palabras clave:Educador,P r i ,D s r z s i o I t l c u l efl etea, tc, neeta. ABSTRACT Te tahrs poie cn b dfnd a te cnucin o ta h ece' rfl a e eie s h ojnto f ht k o l d ea dt o es i l a da i i i st a a de u a o s o l e t e nweg n hs kls n blte ht n dctr hud ihr p s e o o t i t a c m l s h s l b u The Ministerio de Educacin, o s s r b a n o c o p i h i a o r. C l u ayD p r e i i sr s l t o N 1e t b i h st a H g e E u a i n l utr eots n t eouin salse ht ihr dctoa I s i u i n t r u ht ee u a i n lt a h n p o r m a er s o s b ef r ntttos hog h dctoa ecig rgas r epnil o

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

f r i gt a h r w t ac m l t v s o o t ew o e a l t i t o u e omn eces ih opee iin f h hl, be o nrdc c a g s i t ee u a i na dp e a e t u d r t n a di t r r tt e hne n h dcto n rprd o nesad n nepe h l a n n a dt et a h n p o e s s erig n h ecig rcse. Key words: Te c e p o i e s i l ,e h c ,i t l e t a a h r, r f l , k l s t i s n e l c u l INTRODUCCION E e u a o d b m r rm sa l d la u yd la o a d l e c e ay l dcdr ee ia l e q e hr, e a sul d lp e e t ,d m s r rc n i u m n ec nh c o s c p c d dd s ry e rsne eota otnaet o ehs u aaia e e d h c r, t a c n er en el tiempo y en el espacio. Un educador audaz e ae rsed e c e d l l a ad l u o g n i a c n e t as m r d ys a c e nine a lm e a tpa eun, ocnr u iaa u cin n e f t r ,s no v d rq ee ef t r l t e ee c e t f r ae t es sm n s l uuo i lia u s uuo o in n ira om nr u ao. En educacin, el educador conforma la columna vertebral de cualquier i s i u i np r e e c rl sf n i n sq el c r e p n e c m m e b o nttc aa jre a ucoe u e orsodn oo imr a t v d n r d ls s e ae e q ee t i m r o cio eto e itm n l u s nes. Un buen educador demuestra sus habilidades en pro de un cambio d a t t de s sa u n s( s ,n s l l se s e c n e i op o r m t c e ciu n u lmo a) o o e nea l otnd rgaio s n q er a i m l sv l r sq el f c l t ne d s n o v m e t d n r d io u efra o aoe u e aiie l eevliino eto e la sociedad contribuyendo con su formacin integral. El educador del Nuevo Milenio debe reunir el perfil y competencias propias para desempearse en un nivel, modalidad o rea de conocimiento, factores d t r i a t sd l p r o a i a d le u a o d e c l n i . eemnne e a esnldd e dcdr e xeeca El perfil del educador se traduce en componentes acadmicos que h nd d s r o l r eat a d u p o e od f r a i ns s e i ad n r a e earlas rvs e n rcs e omc itmtc eto de una institucin educativa. Est conformado por una orientacin programtica o instrumental representada por la capacidad para d s m e a u o i i d t r i a oyp ru ao i n a i nh m n s i as eepr n fco eemnd o n retc uatc o c a ol c p c d dp r i t r r t rl s c e a ;t d se t so i n a i n s il a aaia aa nepea a oidd oa sa retcoe d b ns rl g a a at a d l a c a a i a ee e ords rvs e a cin cdmc. QUE ES EL PERFIL? S g ne d c i n r oE c c o i oQ i l t( 9 9 ,s d f n l p l b a e l icoai nilpdc ule 16) e eie a aar pri como miramientos en la conducta o trato social. En el Sistema efl

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

E u a i oe l c n u t ot a os c a d le t d a t ys p e ec l f c r dctv s a odca rt oil e suine e ud aiia como la expectativa que se aspira lograr en la formacin del mismo a c a q i rn v lom d l d dd ls s e ae u a i o S e t e d c m P r i ulue ie oaia e itm dctv. e nine oo efl d lE u a o e c n u t a m n c q el c r c e i a i e t f c yq ee e dcdr l ojno rio u o aatrz, dniia u s e p n od p r i a p r l e a o a i nd u c r u oq ee f t c l l ut e atd aa a lbrc e n urcl u naie a i t g a i na e t v , i aei t l c u ld l p r o a i a . nerc fcia tc neeta e a esnldd D a u r oc nC r e( 9 2 ,E P r i d lE u a o s d f n c m e ced o ep 18) l efl e dcdr e eie oo u av s h m n s i a s c o c e t f c yt c o i aq eu e t d a t n iin uatc, oi-inia enlgc u n suine db tnreicroa a ersrd u nvleuaio aiim s ee ee noprr l gea e n ie dctv, smso e db itga lsacne d lsee tasesls lsitnins ee nerr o lacs e o js rnvrae, a necoe e u a i a g o a e d l s e sa a i a yl sc p c d d sc g i i a dctvs lbls e a ra cdmcs a aaiae ontvs i t l c u l s c g i i a - o r c syc g i i a - f c i a ao j t d a c n a neetae, ontvsmtie ontvsaetvs beo e lazr una formacin integral del educando. F c l t d r d o o t n d d s q e aiiao e pruiae u p o i i e p r e c a m t d l g c sq ee t m l nl a t v d dd l s rpca xeinis eooia u siua a ciia e o e u a d syr s o d nal sp o i o yo j t v sd l e u a i n dcno epne o rpsts beio e a dcc. TIPOS DE PERFIL S g nC r i l ,( 9 4 ;e e u a o e c a ed lp o e oe u a i o e arlo 19) l dcdr s lv e rcs dctv, aq i nl c r e p n ec e re a b e t s c a e e c a s d b p o u i ue e orsod ra l mine oil n l ul e ee rdcr y c n o i a e a r n i a e f r a . Vi t a e e u a o d b l g t m r osldr l pedzj oml so s, l dcdr ee eiia e l sp o e o d e s n aya r n i a e e p t i o i c l u a yl s n o rcss e neaz pedzj, l armno utrl o r c r o a b e t l s v l r su i e s l ss c a m n ea e t d sp rl euss minae, aoe nvrae oilet cpao o a h m n d d c m p r ei p r a t d lc m o e t i oq ef r a e ee uaia, oo at motne e opnne tc u otlc l e p r t yd s r o l l c n i n i . siu earla a oceca El educador del siglo XXI, tendr el mandato de desarrollar un cruo ssetd e vlrs L tasesldd rpeet ua urcl utnao n aoe. a rnvraia ersna n e p r n ap r l r c p r c m r ld n e t as c e a ,c y d s r o l seaz aa a eueain oa e usr oidd uo earlo e i i n ee l sa l sd c a ed p n ee g a m d d d l f r a i nd l fcet n a ua e ls eed n rn eia e a omc e educador. El educador debe tener un componente axiolgico capaz de f r a p r o a i a e a t n m syc i a q ee t ne c n i i n sd ojr esnldds uoa rtcs u s n odcoe e r s e a al sd m sye e c rs sp o i sd r c o . eptr o e jre u rpo eehs PERFIL PERSONAL S na u l a c r c e t c sya t t d sp r o a e q el s ni d s o qels aatrsia ciue esnls u e o nip n a l sp r e e e c c od l d c n i ,e t ss n esbe aa l jrii e a oeca sa o:

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

Creativo por a r v c a l s e e e t s e i t n e p r s l c o a poehr o lmno xsets aa ouinr la problemtica de su escuela y de su comunidad, generando nuevas a t r a i a p r d rs l c o e e e t v sap o l m sd a r n i a ey lentvs aa a ouins fcia rbea e pedzj e t m l n ol c e t v d dd l se t d a t s siuad a raiia e o suine. Honesto por r c n c r l p t n i l d d d l s d m s eooe a oecaia e o e. Optimista por m n f s a c n i n a e e s r h m n , c m e t aietr ofaz n l e uao oo ne c p zd s p o i r a i a i nyc e re l e u a i nc m m d op r aa e u rpa elzc re n a dcc oo ei aa l g a l ,s e p ee a t t dp s t v yc n t u t v f e t ar a i a e orro imr n ciu oiia osrcia rne eldds adversas considerando el resultado de cada tarea como base del mjrmet cniu d s atain eoaino otno e u cuc. Perseverante por b s a l s o o t n d d s y m d o p r a c n a ucr a pruiae eis aa lazr m j r sl g o ym y rs t s a c e m n rt e p yc nm n se f e z eoe ors ao aifcin n eo imo o eo suro yp rs c n t n ed f n ad s sp i c p o yv l r s o u osat ees e u rniis aoe. Reflexivo y crtico por valorar los logros de los dems, d t r i a d s l so j t v sp a t a o s h nl g a oye q m d d eemnno i o beio lneds e a ord n u eia yp ra t e a u r ee f r ap r a e t . o uo vlas n om emnne Comunicativo por e t b e e y m n e e r l c o e a m n o a salcr atnr eains roiss con los alumnos y comunidad en general, expresando sus ideas con claridad, atendiendo planteamientos adems de generar dilogos como atraia d slc. lentvs e ouin Participativo por ser agente promotor de cambios, capaz de itrei e l tm d dcsoe drnee poeod s poi nevnr n a oa e eiins uat l rcs e u rpo aprendizaje y de incorporar a la comunidad al proceso enseanza arniae pedzj. Responsable por t n r a t t d p s t v h c a e c m l m e t d ee ciu oiia ai l upiino e s sf n i n sa e d s rp n u lyo g n z d . u ucoe dms e e uta raiao A a i o p r i t r r t rl f l s f ayl p l t c e u a i ad lE t d , n l t c o nepea a ioo a oia dctv e sao estudiando el fenmeno educativo como una interrelacin de aspectos p l t c s e o i o ,c l u a e eh s i o . oio, cnmcs utrls itrcs tico por adoptar normas de conducta, practicando como ser social, buenas costumbres enmarcadas dentro de la escala de valores a e t d p rl s c e a e q ev v yp rs e u d dei p r i l d d cpaa o a oidd n u ie o u qia macaia.

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

PERFIL OCUPACIONAL I t g al st r a q ee e u a o c m l a t a m n eoe e f t r , ner a aes u l dcdr upe culet n l uuo l sa r n ed s ee i i i d s c r e ayl sr f e z c nl p t c a ped ed l nco e u arr a eura o a rcia d a i . S c r e p n ec nl sr l ss g i n e : ira e orsod o o oe iuets Facilitador del aprendizaje por m n j r l s d f r n e m m n o aea o ieets oets del proceso de aprendizaje, creando situaciones que estimulen en los e t d a t sl a q i i i nd c n c m e t s h b l d d syd s r z s a o d suine a dusc e ooiino, aiiae etea, cre cnlsaacscetfcs tcoio yhmnsio,dtnoa o o vne inio, enlgcs uatcs oad l educando de los instrumentos que lo capaciten para educarse y autoeducarse continuamente, estimulando el desarrollo de procesos de a r n i a ea o d c ne e t r od n es d s n u l ee e t d a t . pedzj cre o l non od e eevev l suine Orientador por a e d r a e t d a t , c n r b y n o c n s f r a i n tne l suine otiued o u omc i d v d a ys c a d la u n ,p o i i n ou c i ap i o i oq ef c l t niiul oil e lmo rpcad n lm sclgc u aiie l c m n c c i t r e s n lyp r o a . a ouiain neproa esnl Planificador y administrador por aplicar conocimientos y hbldds bscs e l amnsrc euaia pr priia aiiae ia n a diitain dctv aa atcpr e i i n e e t e l o g n z c yf n i n m e t d l si s i u i n s fcetmne n a raiain ucoaino e a nttcoe, p a i i a d a t v d d sp r d t c a n c s d d sd l I s i u i n d l lnfcno ciiae aa eetr eeiae e a nttc, e a comunidad o de los educandos, utilizando para ellos los recursos que orc l cmndd fee a ouia. Investigador por detectar causas que puedan favorecer u obstaculizar la mejora en el aprendizaje, adems de aquellos que no r q i r nt a a i n oe p c a i a op r c u a t sd d f c l a e e e euee rtmet seilzd eo asne e iiutds n l a r n i a e u i i a d l sr s l a o d l si v s i a i n sp r r f r u a pedzj, tlzno o eutds e a netgcoe aa eomlr o j t v syp o e i i n o ,e r q e e m t d l g a yt c i a . beio rcdmets niucr eooos ncs Evaluador por a l c r l e a u c y l a t - v l a i n c m pia a vlain a uoeauc oo procesos bsicos para la toma de decisiones en relacin con el nuevo d s ,i s r m n a i nye e u i nd lc r u oye a o a d i s r m n o ieo ntuetc jcc e urcl lbrno ntuets p t c sp r e a u ro j t v s d ld m n oc g o c t v ,a e t v y rcio aa vla beio, e oii onsiio fcio psicomotor. Promotor S c a p r c n c r, d r g r e e e d i f u n i d l o i l o o o e iii n l ra e nleca e a c m n d d l sm v m e t ss c o u t r l s c e t f c s d p r i o y ouia, o oiino oi cluae, inio, eotvs

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

p l t c sa e d a l c rt c i a d d s r o l c m n lf c l t n ol oio dms e pia ncs e earlo oua aiiad a p r i i a i nye l g od l so j t v sd l e u a i n e t m l n os atcpc l or e o beio e a dcc, siuad u c m r n i nyv l r c d l sm n f s a i n ss c o u t r l st n o opes aoain e a aietcoe oi cluae at r g o a e ,n c o a e c m u i e s l s einls ainls oo nvrae. PERFIL DE ESPECIALIDAD I t g aa u l o c n c m e t s h b l d d s d s r z sya t t d sq e ner qels ooiino, aiiae, etea ciue u el docente adquiere para su eficaz desempeo como especialista en un n v l m d l d do e d c n c m e t . ie, oaia ra e ooiino PERFIL PROSPECTIVO Integra aquellos conocimientos que lo mantienen actualizado e i f r a oe s e p c a i a ,c p zd a i i a l sc m i s p o u t d nomd n u seildd aa e smlr o abo, rdco e s c e i i n oc e t f c ,t c o i o h m n s i oei c n i a u ab s u d u rcmet inio enlgc, uatc netvr n qea c n t n e d s r o l n o d s r z sp r i v s i a i nd d c m n o y osat, earlad etea aa netgc e ouets t n ra u av s m l i i c p i a i ,c n e p r n ayd v g n i e s ee s n iin utdsilnra otmoe e ieca n u funcin de educador. D b r s r p o o o d s a t - e a r l o c n u a ee e rmtr e u uodsrol, o n attd aira hca e cmi y priiaia e atvdds d ciu bet ai l abo atcptv n ciiae e precoaino efcinmet. PERFIL DEL ALUMNO CREATIVO P d m sd c rq ee 9 %d l sa u n s s nc e t v s av c se oeo ei u l 0 e o lmo o raio, ee s n c s r od s e d ras rn ss e p e E t ea g n sc r c e t c s eeai ecne e io imr. nr lua aatrsia p d m sm n i n rl ss g i n e :b s u d d s l c o e ,s np e u c o , oeo ecoa a iuets qea e ouins i rjiis a t n v ld i t l g n i ,e f e t nr t s e g c si a i a i o ,c r o o , lo ie e neieca nrna eo, nrio mgntvs uiss s n i l s i d p n i n e ,s g r sd s m s o ,a i a l s i t r s d s esbe, needets euo e i ims mgbe, neeao p re a t ,l e t t c ol m s c . o l re a sia a ia PERFIL DEL EDUCADOR CREATIVO De acuerdo a Cerpe (1982), el humanismo e u a c r i n e s n oret i e l g c q es r ec a d s c n i e aa h m r u s rl b e c e t v , doia u ug uno e osdr l obe n e ir, raio cuyo comportamiento depende de su plena concientizacin como una c r c e t c d s i t v d l ss r sh m n s E e u a o s p e u t e aatrsia itnia e o ee uao. l dcdr e rgna l o q d l sc s s c m p e em j r r a ,n e l m t t v ,e i t n o Pr u? e a oa, oo ud eoals o s iiaio s nes,

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

m t v d ,i q i t ,e t s a t .A i r o an e a i e s e f e t r t sp r oiao nueo nuisa bet uvs da, nrna eo aa c n c rc m n sye p r e c a ,n e p e m d l sp e a a o ,r a i a ooe aio xeinis o mla oeo rprds elz s e o yl g aa h l s S i e t f c c ne n i t l c u lq eh yd n r us or neo. e dniia o l io neeta u a eto d ,s sc r c e t c s s e o s r a o i q i i i o q ep e u t yh c e l u aatrsia, i l bevdr nustv, u rgna ae c n l s o e ,d s u r a q es c u e i ac m n c e q ef m n a ocuins ecbe l u e atrz oo io, l u oet l c e t v d dp rs m s o c e u c i ad c n i n ayd t a q i i a a raiia o im, ra n lm e ofaz e rnuldd e o i n lp r q el c e t v d df o e c s nl m t sys d s r t h c r mcoa aa u a raiia lrza i ie e ifue ae c s s n e a , va o a u v s lora tanto el proceso como el producto, es creador de etaeis srtga. A g n sc r c e t c ss n i d p n e c a s g r d de s m s o lua aatrsia o: needni, euia n im, i a i a i o i p l i o a t s f c e t ,a d z s n i l ,a t - o t o ,f e mgntv, musv, uouiine ua, esbe uocnrl lx i l .S g nH b l a ( 9 7 ,e i t nt e t p sd e u a o c e t v : E be e oemn 16) xse rs io e dcdr raio l Exuberante c n d t s d l b r a , e t s a m a p d e y a u n s E o oe e ietd nuisa ars lmo, l Mediador q e f c l t m d d s y e t m l s p r q e c d s j t d s r o l u aiia eia suo aa u aa ueo earle s s p o i s r c r o y El Callado y Laborioso q e d s i r a u a v v u rpo euss u epet n ia c r o i a p rt d l q el r d a uisdd o oo o u e oe. PA P E L DEL EDUCADOR CREATIVO EN EL NUEVO MILENIO Necesitamos educadores que entiendan la enseanza como una atvddptc yia cy fnsal fraind cuaao ciia rcia tc, uo i e a omc e iddns r s o s b e c m s r sb o i o yc l u a e c n t u t r sd lf t r . epnals oo ee ilgcs utrls osrcoe e uuo L d c n i e p re e c au ap o e i ne i e t ,e e p c a ,l d c n i a oeca s o sni n rfs xgne n seil a oeca e l e u a i no l g t r a A o as b m sq el i p r a t n s nl s n a dcc biaoi. hr aeo u o motne o o a c n u t so s r a l ss n e a b e t p r e a r n i a e l si t r c i n s odca bevbe io l mine aa l pedzj, a neacoe e t e l s i t g a t s d l c m n d d e c l r, e s g i i a o d l e c e a n r o n e r n e e a o u i a s o a l infcd e a sul p r l sa u n sys s r p e e t n e ,l p r i e c ad l sc n e i o aa o lmo u ersnats a etnni e o otnds p r c m r n e l v d q el e a o ys sp s b l d d sd c m i . aa opedr a ia u lvms u oiiiae e abo E a r n i a en e s l r z n m e t s n m c os n i i n o e l pedzj o s o aoaino io uh etmet, s p r ed l emocionar c m d r a M t r n ( 9 9 , d a l q e l t r a at e oo i auaa 19) e l u a ae d l M e t o s r crear para el nio un espacio racional en el que e asr e puedan expandir sus capacidades para la accin y la reflexin. U e u a o c e t v d b d s r t rd l c m a d n syj v n s n dcdr raio ee ifua e a opa e io ee,

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

comprender, i e t f c r e c n s s i q i t d s s n i a r d p r s r u dniias o u nueue, etr gao o e n m d l p r l sf t r sg n r c o e .C e re l i p r a c ad l e c e a oeo aa a uua eeains re n a motni e a sul yd l sd c n e e l a t a s c e a v n z l n ye l f r a i nd e o oets n a cul oidd eeoaa n a omc e c u a a o r s o s b e p r l c n t u c d lf t r d l n c ,y iddns epnals aa a osrcin e uuo e a ain e t r d s u s o a a u i u a p o e i n d a c o e y f n s i o . Te e sa ipet smr n rfs e cins ie tcs nr dso d arne d els d osrals d eccals d cncr ees e pedr e la, e bevro, e suhro, e ooe sus interpretaciones para comprenderlos mejor,d u i i a s s e r r s e tlzr u r o e p r m j r rs se s n a . aa eoa u neazs De acuerdo con Freire (1970), es importante comprender las dfrnis idvdae, sr tlrne at ls dvreca y ls ieeca niiuls e oeats ne a iegnis a e u v c c o e ,d s u s oa d o o t n rc m n c c i t r c i a s r qioains ipet l ilg, ee ouiain neatv, e c o e a i o e e a l ,e l e c e a l f m l ayl c m n d d A i r o oprtvs n l ua n a sul, a aii a ouia. bets al cambio, flexibles ante las incertidumbres. Comprometidos con las m y r se p b e i a ys no o t n d d sp r q i n sl e c e ae s aoa morcds i pruiae aa uee a sul s u m j rp s b l d dd a c s a c n c m e t .R f e i n rp r a e t m n e eo oiiia e ceo l ooiino elxoa emnneet s b es p t c ,m n e e l v g l n i s b es sa c o e p d g g c s or u rcia atnr a iiaca or u cins eaia para mejorarlas; como dice Freire (1995, 11 ) l p t c d p n a 2, a rcia e esr t i a e t s b e l p t c p r h c r o m j r. ercmne or a rcia aa ael eo Esto significa compartir con padres y colegios, las ideas, preocupaciones y soluciones a los problemas de la enseanza, estar d s u s o a r c b r l s c i a y ayuda de los colegios, adems de ipet e i i a rtcs c m n c c p r a e t c nt d sl si t g a t sd l c m n d de ouiain emnne o oo o nerne e a ouia s c l r. S m s l s l a a o a c n t u r l b s d t a s o m c o e d l oa o o o l m d s o s r i a a e e r n f r a i n s e a s c e a v n z l n .D s ee p n od v s ad G n e yM t o s( 9 9 , oidd eeoaa ed l ut e it e ozlz ijn 18) s d f n l c e t v d dc m e p o e od d s n o v m e t op o u c e eie a raiia oo l rcs e eevliino rdcin d a g n e oq ec m l d t r i a a e i e c a s c a e ye e c a s e lo uv u upe eemnds xgnis oils n l ul e d e v n u od l sa p c o c g o c t v sya e t v sd l p r o a i a . a l cl e o sets onsiio fcio e a esnldd Criterios bsicos a considerar en la definicin de un educador cetv: raio E t rm t v d h c al a t v d dq es r a i a y q el e i t n i sa oiao ai a ciia u e elz, a u a xseca d mtvsitscsihrne al eecad l ftr atvdd e oio nrneo neets a sni e a uua ciia p o e i n lp r i el i p i a i na e t v d ls j t yo t m z l u i i a i n rfsoa emt a mlcc fcia e ueo piia a tlzc d s sp t n i l d d si t l c u l se e l g od n v l sd r g l c y e u oecaiae neetae n l or e iee e euain

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

e e u i nc a i a i a e t s p r o e e l a t v d dd c n e jcc ulttvmne ueirs n a ciia oet. S rf e i l ei d p n i n ed p n a i n o c p zd r f e i np r e lxbe needet e esmet, aa e elx es n lyc nu ap s c a t v yt a s o m d r ;l p r i ea d c n e oa o n oiin cia rnfraoa e emt l oet d t c a l sp o l m sd r n es a t v d d a c m s p s b es l c eetr o rbea uat u ciia, s oo u oil ouin ayudndose cuando lo considere necesario. Al mismo tiempo facilita e c n r rl sd f r n e s l c o e al sp o l m s u av zd t r i a a nota a ieets ouins o rbea, n e eemnds ls cua qe l oiia, y poii nea slcoe a dre l a ass u o rgnn rpca uvs ouins l al a o o t n d dd r m e e q e a l q ec n t t y u ac n i i np r e pruia e opr sums o u osiue n odc aa l s r i i n od lp n a i n od v r e t . ugmet e esmet iegne P s e a t c n i n i ya t v l r c v n u a aal d s o i i n oer uo oceca uo aoain icld a ipsc d c e rd s u r ra g n e oom d f c ra g q ey h s d c e d e e ra ecbi lo uv oiia lo u a a io rao n f n i nd n c s d d ss c a e op r o a e ,d b e i t re e i d v d o uc e eeiae oils esnls ee xsi n l niiu l c n i n ae s p s b l d dd l g a l .D f c l e t ,u ap r o ai s g r a ofaz n u oiiia e orro iimne n esn neua d s sc p c d d syp s b l d d sc nu aa t v l r c i e t b eo e u aaiae oiiiae o n uo aoain nsal inadecuada pueda conseguir nuevos problemas o crear algo nuevo en c a q i re f r d l a t v d dh m n . ulue sea e a ciia uaa Ta c m s h d c o e t s s n e e e t s t i o q e s b a e y l oo e a ih, so o lmno ercs u uycn c r c e i a au e e c c od c n ec e t v . aatrzn n jrii oet raio INHIBIDORES Y DESINHIBIDORES DEL EDUCADOR HACIA EL ALUMNO L e c e ae i h b d r d l c e t v d d p r u e n q ea u e a sul s n i i o a e a raiia, oqe l io u cd ae l ,a q i r u c n c m e t q eh e i t d d r n em c ot e p y la duee n ooiino u a xsio uat uh imo que adems es impartido con una profunda dosis de autoritarismo. El sistema est ms preocupado por estandarizar que por formar p r o a i a e d f r n i d s s s e t o s s o a op rl d s i l n , esnldds ieecaa; e ine beind o a icpia concebida esta como la mxima expresin del respeto a lo establecido p rp r ed q i n sc n r l ne p o e om se t e e i o e f r u a y o at e uee otoa l rcs nrtnds n omlr e s rr s u s a e a t sq ee c n r n a al se t d a t sc nl s nea epets xca u n ofotr o suine o o p o l m sd l v d . rbea e a ia Ante este panorama necesitamos educadores que motiven a sus alumnos, Cmo hacerlo?, muy fcil: P o i i n o l d v r e c a rpcad a iegni, aetno ls cia, cnrno e poeo d arniae e ls cpad a rtcs etad l rcs e pedzj n a

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

necesidades de los alumnos. Incorporando lo novedoso como fuente de i a i a i nyv c v r a A i a d yv l r n ol p r i i a i n e e f e z ; mgnc iees. nmno aoad a atcpc, l suro mostrndonos afectuosos, de buen humor, c r i l s y r s e u s s h c a odae eptoo ai l s d m s Valorando la capacidad del alumno. Motivar el desempeo o e. pr l vd,aad l vd yl qes hc.Poiinoe doo aa a ia mno a ia o u e ae rpcad l ilg constructivo. Proponer problemas, ayudar a encontrar problemas y sus psbe slcoe. Rcoaiad e uo d l atrdd Pse oils ouins ainlzno l s e a uoia. oer conocimientos acerca de lo que est enseando. Comunicndonos en vez d e s r.S e d r f e i o f l a ,s l d r o f e i l ,d r ev l ra e f e z . e n e a ino elxv, iil oiai, lxbe al ao l suro FUNCIONES A EJERCER POR UN EDUCADOR, EDUCADOR NECESARIO Venezuela y el mundo entero necesitan educadores que enseen a sr, enseen a aprender y enseen a convivir, debemos crecer hacia e a e t o Ensear A ser: L t r a d l e u a o e m s y n s m l m n e dnr. a ae e dcdr s iin o ipeet p o e i n i p i an s l d d c rh r ss n a m yv c c .E e u a o rfs, mlc o o eia oa io la oain l dcdr teeuaor d at e cd aun ys ms e qealr ee in n ba e re n aa lmo u iin s u foe s p t n i l y i t r o Hay educadores que pasaron por nuestra vida sin o e c a o n e i r. d j r o n n u ah e l ,n n se u a o ;e c m i o r sl sr c r a o eans ign ula o o dcrn n abo to o eodms c np a e ya e r a F ed f r n eal sd m s m r a o n e t ae i t n i o lcr lg. u ieet o e, acrn usr xseca porque nos ensearon a ser, n s m t v r n a v v r c n a t n i i a . E o oiao ii o uetcdd l e u a o n n ap d s rd s l z d p ru am q i a s l s r c p z dcdr uc or e epaao o n un, o l e aa de formar hombres y mujeres verdaderos. Ensear A Aprender: E u a n e t a s i i p q e e c r a o dcr o s rnmtr auts erds de conocimientos que los alumnos deben memorizar y repetir, s n q e io u fundamentalmente es ensear a aprender, a u a a a r n e d s r o l r y d r p e d r, e a r l a la inteligencia creadora, de modo que el educando adquiera progresivamente la capacidad de un pensamiento cada vez ms personal ei d p n i n eq el p r i ae a r n i a ec n i u .E v r a e or t needet u e emt l pedzj otno l eddr eo q e h y s l p a t a a l e c e a n e t n o impartir o r n m t r u o e e lne a sul, o s at tasii vlrs sn smrryvvrlsvlrsqes bsa e l ptc aoe, io eba ii o aoe u e ucn n a rcia e u a i ad t d sl d a .E a t d le u a o e u p o e od a c dctv e oo o s l re e dcdr s n rcs e cin r f e i na c ,d c n e t r o l se u a o e e i v s i a o e y elx cin e ovrins o dcdrs n netgdrs d t a s o m rl sa l sye c e a e v r a e o l b r t r o e rnfra a ua suls n eddrs aoaoi.

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

El equipo del Centro de Asesoramiento y Desarrollo Humano CADH, Universidad Catlica Andrs Bello, (2000), plantea la importancia de Aprender a Aprender y Aprender para la vida, donde se efc l sgine noa o iuet: Aprender A Desaprender: E l v d l p r a e t e e c m i n a ia o emnne s l abo y e t p e e g nerar un conflicto entre lo nuevo y lo viejo, por lo so ud e t n o e n c s r or v s re ec m i yt n ru ap r e c d s i t at, s eeai eia s abo ee n ecpin itna d l raia. e a eldd Aprender A Discernir Para Elegir Bien: D s e n r e s e p e icri s imr o t r. L v z i t r o o c n i n i , l s v l r s l i c i a i n h c a l pa a o neir oceca o aoe, a nlnc ai a v d ,l c n t u t v yl a m n a e d o oyl a t e t m . ia o osrcio a ro, l ilg a uosia Aprender A Escuchar: E u p o e o a t v d s i t a o r,q e s n rcs cio itno u s a r n eyd lc a d p n eu ar s u s ae i a . e ped e ul eed n epet fcz Aprender A Cultivar La Interioridad: Cada uno tiene que r p a t a s l r t n d a i c m u e p j q en sr f e ai q i t d s elnere a uia ira oo n seo u o elj nueue, d s o ,m e o ,c a i a e p r o a e e p od ld s r o l p r o a y ees ids uldds esnls n r e earlo esnl clcio oetv. Aprender A Ser Creativo: Desprendernos de estilos de a r n i a eh b t a e p r a r x m r o al sn e a s t a i n sc n pedzj aiuls aa poians a uvs iucoe o u an e a t c yd rr s u s a c e t v s n uv pia a epets raia. Aprender A Despedirse: E e t n e q e l s e p r e c a , s nedr u a xeinis relaciones y sucesos tienen un tiempo y que pueden formar parte de un c c ov t lc nu f n e t s g i i aa e t r al sn e a v v n i s il ia o n i, so infc prua a uvs ieca. Ensear A Convivir: Necesitamos que las escuelas sean comunidades verdaderamente democrticas, semilleros e imagen de la sociedad que queremos. El educador debe tener relaciones interpersonales efectivas, a i r a ,p s t v s r s o s b e yp r i i a i a ;e n c s r oq em n j bets oiia, epnals atcptvs s eeai u aee h r a i n a c eativas posibles de utiliza en el proceso educativo. ermets r r A g n s d e t s s n a r p c y s n e i , a t d p e u t r, a t d l u a e s a o : g u a i n t s s r e e r g n a re e r l c o a d s r o l d a t r a i a ,i e t f c c ,l s ad a r b t s e a i n r, e a r l o e l e n t v s d n i i a i n i t e t i u o , p n a i n o c r u a p o e c ,t r e l n d i e s e c e s m e t i c l r, r y c i n o b l i o e d a , t .

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

TECNICAS Y PROCEDIMIENTOS CREATIVOS: E i t n m c as tcnicas y procedimientos creativos que se pueden xse uh u i i a e e p o e oe u a i o ac n i u c p e e t m sa g n se tlzr n l rcs dctv, otnain rsnao lua i d c m ss p o o o od f s rys sc r c e t c s niao u rmtr iuo u aatrsia: Agrupacin y Sntesis: De acuerdo con Jiro (1981), el mtodo f c l t l a r p c s c e c a ys n e i d o s r a i n sp r r d c rl aiia a guain eunil tss e bevcoe aa eui a c m l j d d d l s o s r a i n s a c t g r a m n j b e . Teniendo una opeia e a bevcoe aeos aeals i a e m sc a ad lp o l m r s l am sf c ld s u r rn e a h p t s s mgn lr e rbea eut i ecbi uvs iei ei e sv l d s da ia. Aplicacin de la Te r a: Segn Grupo Cerna (1973), es una o m t d l g aq ec n i t e b s a n e a a l c c o e d u at o y eooo u osse n ucr uvs piains e n era a c n c d yb e f r u a a p r q en s h d s r o l d e t d ss s ooia in omld, eo u o e a earlao n oa u psbldds oiiiae. Art d P e e reguntar: De acuerdo a Martn y De La To r ( 9 3 , re 17) u ap e u t b e f r u a an sp r i ee l e e c ad l sc s s p n r n rgna in omld o emt n a sni e a oa, oe d m n f e t e p t n i lc e t v d l sp r o a .L st s sd c e t v d d e aiiso l oeca raio e a esns o et e raiia d To r n e u i i a l s p e u t s L i t r o a i n c e t v e u a p d r s e rec tlzn a rgna. a nergc raia s n oeoa e t a e i p r e t m l rl c e t v d dyr s l c d p o l m s srtga aa siua a raiia eouin e rbea. Arte de Relacionar: Segn Mann (1980), la creatividad se f n a e t e l a o i c ,R M r nc n i ee a t d r l c o a c m udmna n a scain . ai ocb l re e eainr oo u c n u t d e t a e i sq ep r i e p t n i rl o i i a i a i t c n ojno e srtga u emtn oeca a rgnldd daia b s a d e t el sc s s r l c o e d s m j n aos m l t d o o i i n ucno nr a oa, eains e eeaz iiiu, psc o contradiccin, proximidad, en mbitos remotos. Las relaciones i e p r d soi s l t s c m e h m ryl i o e e p i i a u t p d nseaa nia, oo l uo a rna jmlfcn n io e rlc cetv. eain raia Bsqueda de Analogas: D a u r o a C a g e ( 9 4 , l f n l d d e ced eri 17) a iaia d e t t c i ae t e o t n ri e so i i a e m d a t e e t d od u e sa nc s n bee da rgnls eine l sui e n c m oa o oa d lp o l m d p r i a B s ar s l e l sp o l m s ap nlg l e rbea e atd. uc eovr o rbea vlds d ta a i n o e e r nsposiciones analgicas. Los pasos a seguir son: p e e t c yd f n c d lp o l m os t a i n s g r n i d a a o s rsnain eiiin e rbea iuc, ueeca e nlga, e p o a i nd l sa a o s b s u d d s l c o e a a i a ,t a l c xlrc e a nlga, qea e ouins nlgcs rsain a polm patao l rbea lned.

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

Casos lmite o caricatura: Segn el Grupo Cerna (1973), para d l m t rm j ru f n m n ,s e t d ae s sm n f s a i n se t r a , eiia eo n eeo e sui n u aietcoe xens s a l c l e t a e i d l a i a u a ,t nc n c d e e c m og i o e pia a srtga e a crctr a ooia n l ap rfc del humor, a s t a i n s p o l m t c s r s l a d l s r s o m s iucoe rbeia, eatno o ags rlvne. eeats Check List: Segn Osborn y Parnes; es una tcnica asociada al t r e l n d i e s q et e es o i e e l sp e u t sq eP l a s oblio e da, u in u rgn n a rgna u oe, e f r u a ap rl s l c d p o l m sO b r yP r e l ss s e a i a o omlb a a ouin e rbea son ans a itmtzrn c m u at c i aa a i a q eb s aq e r n a d lo j t p a t a os oo n nc nltc, u uc ubatr e beo lned u combinacin, reorganizacin, empleos diferentes, ampliacin, t a s o m c ,i m r i n v s d f r n e i f r n i ,d s i u i n rnfrain nes, iin ieet, neeca imnc, a a t c ,d c rn ( r a i i a ) dpain ei o cetvdd. C r e t: De acuerdo a Kaufmann (1973) y De La To r ( 9 2 , icp re 18) e ua tcia aaia cnitne e dsrolr cntlcoe s n nc nlgc osset n earla oseains c n e t a e e t r oal st r i o ,e t t c i af c l t r al p e e t c ocpuls n on o mns sa nc aiia a rsnain d a a c g i i o L sp s sas g i e s a l c c s np o u s a e mps ontvs. o ao eur n u piain o rpet d lt r i oi i i l b s u d d a a o s e e c yc a i i a i nd l s e mn nca, qea e nlga, lcin lsfcc e a m s a ,yr p e e t c g i a ims ersnain rfc. Crear en sueo: Segn Aznar (1974), es una tcnica grupal que pretende valerse de las ideas surgidas en momentos de semi-vigilia o e t e u s h s a e p e e t h s d d p c i t r s e c l r.S o a i a n r s e o , a t l r s n e a i o e o o n e s o a e rg n z n l ss c i n sd c e t v d da t m h r d ld a s p o o ep r e d a a ecoe e raiia lia oa e , e rpn aa l s g i n el s l c a p o l m p a t a oc nl c n i n d a i ad r i i u e t a o u i n l r b e a l n e d o a o s g a e l r o m r, disponemos de lpiz y papel a mano. Collage: D a u r o a B t t ( 9 3 , e u a t c i a c n i t n e e ced aao 17) s n nc osset e c m i a e e e t sd n t r l z d f r n e ,d m d q es i t g e n obnr lmno e auaea ieets e oo u e nern e u p o u t c n u i a s g i i a i a y e t t c . Tambin podra n n rdco o ndd infctv sia p e e t r eu r l t oc m o i i nc nr c r e op r i o g i o e rsnas n eao opsc o eots eidcs rfcs i c u oe e e t sn t r l sc m f o e uh j s E t t c i ay r s l a nls lmno auae oo lrs oa. sa nc a eut h b t a e a g n sc a e d e p e i np t c . aiul n lua lss e xrs lsia Desarrollo de Alternativas: De acuerdo a Debono (1973), esta t c i a e t a e i d lp n a i n ol t r lc n i t n ee e p o a l s nc, srtga e esmet aea osset n xlrr a diferentes alternativas a una situacin o problema, mediante una

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

ro d n c d l i f r a i n d s o i l , p r i n o d l p i c p o ereain e a nomc ipnbe ated e rnii, u l u e m d d v l r ru s t a i ne s l u ad l st n a p s b e . caqir oo e aoa n iuc s o n e a ats oils No debe uno conformarse con el enfoque ms obvio, en todo caso puede f j r eu n m r m n m d a t r a i a au ac e t d d . ias n eo io e lentvs n usin aa Descomposicin: De acuerdo a Debono (1973), es una tcnica u i i a ap re a t rp r d f r n e e f q e al sp o l m s r e t u t r r tlzd o l uo aa ieets nous o rbea, esrcua l si e syc e ra t r a i a e l d s o p s c ,f a c o a i n oy a da ra lentvs n a ecmoiin rcinmet d v s d lp o l m ,e i a d l se e t sd l i h b c ya m n a d iiin e rbea vtno o fco e a niiin uetno l c e t v d d L sp s sas g i s n f a c o a i n o r o d n c , a raiia. o ao eur o: rcinmet, ereain s l c i nd l sf a c o e ,p o e or t o p c i o d v s d d su i a e , eec e a rcins rcs ersetv, iiin e o ndds d v s c n e u i ae d su i a e . iiin osctv n o ndds Diseos: Segn Batato y De La To r ( 9 3 , e u a t c i a re 17) s n nc, c n i t n ee d a r m ru p o e t ot r a y s ae c l rod c a q i r osset n igaa n ryco ae, a e soa e ulue o r b t .H yd a t d p o u t p s p rl f a ed d s ,t n ol s to mio o , oo rdco aa o a rs e ieo at a prendas que llevamos puestas como los objetos que utilizamos fueron s m t d saf s d d s ,e e c yr c a od o r sp o u s a .E oeia ae e ieo lcin ehz e ta rpets l d s op a d r s l c d s r o l n sp r i ee b z rl sp s b e ieo ln e eouin earlo o emt soa a oils f r a yf n i n si h r n e au ai e ,l r s l c d u p o l m o oms ucoe neets n da a eouin e n rbea e a o a i nd u ac m o i i n lbrc e n opsc. D t c i e: De acuerdo al Grupo Cerma (1973), esta tcnica eetv c n i t e c n t u rh p t s ss b el sh c o yb s a t d c a ed osse n osri iei or o ehs ucr oa ls e i d c o q en sp r i a s s e t r aos s i u r ap ro r .L c a ee t i a niis u o emtn utnal uttil o ta a lv srb e e c n r ra u l o p n o s g i i a i o q es r e d p r i aan e a n nota qels uts infctvs u ivn e atd uvs d d c i n s e u p o e om n c o oyc i o eucoe, s n rcs iuis rtc. Ego Creativo: S g n B o n ( 9 4 , e u t c i a q e r s l a l s e rw 16) s n nc u eat o a p c o s m i o d c e t v d d e u l a a oa p o u t e oc e t v sets iblcs e raiia, s n lmd l rdco g raio q et d sl e a o d n r .A i u lq ee u c od f r d d O b r , u oo lvms eto l ga u l jii ieio e son f v r c l l b r a p r c m n c rr s u s a i a i a i a . aoee a ietd aa ouia epets mgntvs Escenarios: D a u r o a To l ( 9 0 y To r n e ( 9 4 , e e ced ff e 1 7 ) rac 17) s u at c i ap r s l c d p o l m sd lf t r m d a t e a e c m e t n nc aa ouin e rbea e uuo eine l craino i t r i c p i a i .S h t a a a oc nn ss p r o a o .U e c n r o nedsilnro e a rbjd o io uedtds n seai, dc W e s e ( 9 4 , e c m l s n p i d u r l t s b e u p o e t ie b t r 1 7 ) s o o a i o s s e n e a o o r n r y c o d a c oa o t c m e t ,c n i t e u ad s r p i nd p s b e t m s e cin cneiino osse n n ecic e oils ea

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

f t r s e u a s t a i n p o l m t c , t l s c m r y s l s r,g n t c , u u o n n i u c r b e i a a e o o a o a e eia i g n e yh m n s o e c neira uaim, t. Grafos: De acuerdo a Kaufmann (1973), es un mtodo analtico y r p e e t t v q ef c l t l i e c e e c m om t m t c ,p r ed ersnaio u aiia a dain n l ap aeio at e l sc n e t sc m i a o i sd v c c o e ,r d syr l c o e b n r a . o ocpo obntro e aains ee eains iais E r f e l r p e e t c d t l sr a c o e . l gao s a ersnain e ae ecins Identificacin (Analoga Personal): E u a t c i a d s l c s n nc e ouin de problemas con antecedentes en el mbito tecnolgico, consiste en p n t a e p o l m ,i e t f c r ec nu oov r o d s se e e t s e eerr l rbea dniias o n ais e u lmno, l p o e o e t n e m j rd t r i a a s t a i n sd la l ,s s c l c rfsr nedr eo eemnds iucoe e ua i e ooa e l r a i a d l sh c o ,s a aas ra u n n a eldd e o ehs i ps e lmo. Liberacin Semntica: De acuerdo a De La To r ( 9 2 , e re 16) s uatciaousaalspicpo bscsd l lgc aittlc n nc pet o rniis io e a ia rsoia (rniisd ietdd ooiinyecuin,pred l ie d picpo e dnia, psc xls) at e a da e globalismo como un todo. No es lo mismo el Arbol que el concepto o imagen que tengamos de un rbol. Nuestro pensamiento est presionado p re l n u j q ed b m sq e r rys b e a a m d a t l i e a i n o l egae u eeo uba orpsr eine a lbrc smnia.s sri ls ies prino d ua plba s vn etcA ugrn a da, ated e n aar e a recogiendo todas aquellas que de alguna forma estn relacionadas con el. la L s a d A r b t s: S g n e t b e e C a f r ( 9 4 , l c e c it e tiuo e salc rwod 15) a rain c n i t e t a l d rl sa r b t sd u o j t os t a i nao r .L l s a osse n rsaa o tiuo e n beo iuc ta a it d a r b t ss s n i i i ap r c p a l r q e as g i i a i ad l so j t s e tiuo e esblz aa atr a iuz infctv e o beo f r a c l r, t m , p s c , u o f n i n s s n a g n s d l s f e t s om, oo aao oiin s, ucoe, o lua e a une d a r b c .C ne t t c i a C a f r q i om s r rq el c e t v d d e tiuin o sa nc, rwod us ota u a raiia se puede aprender. U m d d a l c r a p d s r s l r u o j t o n oo e pial ora e eaa n beo e t m d u p s b et a a o e p n rd v r o a r b t s e e i a u l o l ea e n oil rbj, xoe iess tiuo, lgr qels q em j rl d s r b n u eo o ecie. Matrices de Descubrimiento: Segn A. Kaufmann (1973), es u at c i ac m i a o i q es v l d l i t r e c d i e sm d a t n nc obntra u e ae e a nescin e da eine u ae p c ed m t i m n a yg i ap r d rc nn e o d s u r m e t s n sei e arz etl rfc aa a o uvs ecbiino, c n u a d l i t i i od l i a i a i n l f e z d l c m i a o i ye ojgno o nutv e a mgnc, a ura e a obntra l a a a ol g c d l m t i q el d e n m r d M t i e c m l d prt io e a arz u e a l obe e arcs oo a e

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

ls eeets qio, l d Lotef L Cruir o ls tba o lmno umcs a e enif e obse a als a t o i a q ep s b l t r nh p t t z rp i e oyd s u r rd s u s srnmcs u oiiiao ioeia rmr ecbi ep n e o e e e t s L se a a d s a l c c e c l rs n 1 e u e a i n uvs lmno. a tps e u piain soa o: ) nmrc de elementos que nos permitan formar el cuadro de doble entrada; 2) a i i c m i a o i yv l r c d l si t r e a i n sy3 e a u c nlss obntro aoain e a nerlcoe ) vlain d l ss l c o e . e a ouins Mejora del Producto: S g n E P. To r n e e u a a t v d d q e e . , rac, s n ciia u el mismo utiliz como instrumento de evaluacin por lo que adquiri i p r a c ae r l c al c e t v d d C n i t e o r c ra a u n u motni n eain a raiia. osse n fee l lmo n o j t a e u d as e a ys l c t r es si e sp r m j r r o an v l beo dcao u dd oiial u da aa eoal, ie e p e a i l s s g e e e p o u t q e s d s a m j r r, e u a p i e a mrsra, e uir l rdco u e ee eoa n n rmr f s s r c g nya o a l si e syl e os e a i a yv l r n ae e eoe ntn a da ug e xmnn aoa. Modelado: Segn K.Batato (1973), es una tcnica de expresin p t c d i t r sc e t v d n ee s j t i t g ae p r e c a yl sd lsia e ne raio od l ueo ner xeinis e a s g i i a od m n r o i i a ei a i a i a e u m d d e t m l rl infcd e aea rgnl mgntv, s n oo e siua a i e c p rv as n o i l n sp r i ea l c r oc n i oa s j t sc n dain o esra, o emt pial o xt ueo o b j n v ld a s r c i n E m d l d p e er a i a s c nd v r i a ao ie e btac. l oeao ud elzre o iesdd d m t r a e t l sc m l a c l a l p a t l n ,e p p e m c e e aeils ae oo a ril, a lsiia l air ah. Panel de Discusin: E u a t c i a g u a , n c e t v , a g n s s n nc rpl o raia luo autores la ven como una forma de potenciar la expresividad, la e p n a e d d e d n m s oyl c p c d dd a t c .U p q e og u o sotnia, l iaim a aaia ilcia n eu rp d p r o a d s u ee t es oa t u a d t r o e p n e d s sp n o d e esns ict nr ne n uioi, xoino u uts e vista sobre un tema previamente determinado, este mtodo sugiere p r p c i a v r a a ,a f n lp o o es sp n o d v s aa g u oo e t , esetvs aids l ia rpn u uts e it l rp yne e d f c l a l c c e e b t e c l r. s e i piain n l mio soa Pensamiento Circular: Segn M. P. F l e ( 9 4 , m s q e u a olt 12) u n t c i ae u m d d t a a a e g u oq ee t m l l i e c .A t c d nc s n oo e rbjr n rp u siua a dain neee a t r e l n d i e s E a t rc n i e aq eat a d l c n r n a i n l oblio e da. l uo osdr u rvs e a ofotc e g u od e p r e c a ,s s l c o a p o l m si p s b e d r s l e n rp e xeinis e ouinn rbea moils e eovr i d v d a m n e C a d u os a o as b el si e sd o r se f r a niiulet. uno n e py or a da e to n om c r u a op r i i a i a s o i i am sf c l e t e p n a i n oc e t v . iclr atcptv, e rgn imne l esmet raio P r i s b e i o d l p o u t S g n C e r i ( 9 4 , e u a e f l u j t v e r d c o: e r a g e 1 7 ) s n t c i ai s i a ae e m d l g s t c ye l s n c i a i c r o al nc nprd n l oeo etlio n a itc, nopr a

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

r p e e t c d lp r i p r d f n rn e o a o t s Ti n p ro j t p o u i ersnain e efl aa eii uvs pre. ee o beo rdcr neo mdlsopsa apri d lseeetscrcetcsd l uvs oeo its atr e o lmno aatrsio e a e o u i nd u n e op o u t .E t t c i ad i p r a c aal e o u i n vlc e n uv rdco sa nc a motni a vlc e e tep. Ls pss a sgi sra: dlmtc dl polm, n l imo o ao eur en eiiain e rbea d t r i a i nd l si d c d r sd c m i ,e e d v r a i n( r c o t e p , eemnc e o niaoe e abo js e aic pei, imo p e a a i n n m r d c m o e t s p r e ,u u r o f r a s l d z e c rprc, eo e opnne, ats sai, om, oie, t) ys sl m t se f r ad e c l ,e p o a i nd s sl m t s c d p r i i a t u ie n om e saa xlrc e u ie, aa atcpne c n t u ee P r i S b e i od lP o u t ( S ) d s u i nyp o u s a d osry l efl ujtv e rdco PP, ics rpets e rslao. eutds PERT: S g n A M l s ( 9 7 , e u a t c i a o a i a i a u i i a a e . o e 1 7 ) s n n c rg n z t v t l z d c m e t a e i c e t v ,c n i t e e t u t r rs c e c a m n eu c n u t oo srtga raia osse n srcua eunilet n ojno d t r a m d a t s r p e e t c g i a E e p r t d u g n od e aes eine u ersnain rfc. l siu e n ei e g l et d sl so e a i n sar a i a c m u d a r m d P r ( r g a o p o a a p r c o e e l z r, o o n i g a a e e t P o r m Evaluation & Review Te h i u ) s s c o d n d s s n l d r c y l cnqe, u oreaa o a uain a s c e c a e i p r d s r o l ru p o e t c m l t ,p r i ec n r l r euni, s tl aa earla n ryco opeo emt otoa l eiai e s eeuin a fcca n u jcc. Proyeccin: S g n G y A n r ( 9 4 , l s p r i i a t s p o e t n e u za 17) o atcpne ryca e p o l m p a t a os b ee s p r ev s a p o o c o a o E u at c i a l rbea lned or l oot iul rprind. s n nc s p r d r d ll n u j ,q ec n i t e p s rd a o i i a oi e e d ueaoa e egae u osse n aa ipstvs mgns e f r a a s r c a ye o a o a ,am d d b r o e ,c ne f nd s s i a oms btats vcdrs oo e orns o l i e uctr r l c o e ei t r e c o e c ne o j t v p r e u d . eains nescins o l beio esgio Sinapsis (Synapse): S g n G A n r ( 9 6 , e l t a s o i i n e . za 16) s a rnpsc c e t v d lf n i n m e t n u o a .L s n p i e p n od c n a t e t e raia e ucoaino ernl a iass s ut e otco nr d sn u o a at a d lc a t e el g re p s d i p l o n r i s s S o erns rvs e ul in ua l ao e muss evoo. e h c n t t d e p r c m n eq ed r n ee p o e oi e t v e i t m y r a osaao miaet u uat l rcs daio xse ao c r ot n i n l ag esoa. S n e i c e t v S g n R M n ( 9 0 , l s n e i p r o a e t s s r a i a: e . a n 1 8 ) a t s s e s n l s u av ad a r x m c c e t v ,e c e t og o a d p r i u a i a e n e poiain raia nunr lbl e atclrdds q ei t g ae e e t sf a m n a i sp r o r c rc m i a i n s C l c r u ner lmno rgetro aa fee obncoe. ooa e nmr au txoe u be eeccod etmlc cetv a l obe n et s n un jrii e siuain raia p t n i rl h b l d dd i t g a i f r a i nd s e s af nd a c n a oeca a aiia e nerr nomc ipra i e lazr u i a e d s n i o s p r o E c e t f c ,e p e a e p n o n sp e e t n n d d s e e t d u e i r. l i n i o l o t , l i t r o r s n a e ssorssnei proae d fra d itrrtrl raia n u ba tss esnls e oms e nepea a eldd p r i i aod s u i r a ecbd ecbet.

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

Superposiciones (objetos inductores): S g n A K e t e ( 9 5 e . oslr 16) y B. Debono, es una tcnica que conecta en nuestra mente formas o c n e t ss nn d e c m n p r c na r b t sc m n s L s beo ocpo i aa n o, eo o tiuo oue. o ojts i d c o e s ne t m l sf g r t v s s m n i o ,s m i o q ed s i r a n u t r s o suo iuaio, etcs iblcs u epetn modelos dormidos y excitan en nosotros representaciones diversas, oinao a l mjr o precoaino d ors L ivnin o retds a eo efcinmet e to. a nec p r e c o a i n od u i v n op e er a i a s ap r i d o r se u o efcinmet e n net ud elzre atr e to n s. Torbellino de Ideas (brainstorming): S g n A. Osborn (1938), e P r e yD d lP a o e l t c i ac e t v q em sd f s h a c n a o ans . e rd, s a nc raia u iuin a lazd tanto en el mbito empresarial como en el educativo. Sus mltiples m d l d d syv r a t s l h nc n e t d e m t d l g ad l c e c , oaiae aine, a a ovrio n eooo e a rain siguiendo un proceso peculiar de ideacin. Sintetizando, podemos d f r n i rt e f s se s a l c c :1 d s u r rl sh c o ,2 d s u r r ieeca rs ae n u piain ) ecbi o ehs ) ecbi ie s 3 d s u r r s l c o e . L s c a r p i c p o e l s q e s i s i a da, ) ecbi ouins o uto rniis n o u e npr e t r e l n d i e ss n 1 s s e s d lj i i c i oe l f s i e t c , l oblio e da o: ) upnin e uco rtc n a ae dia t e e s j t e e c a d l t c i a 2 d rr e d s e t al i a i a i n se s l ueo snil e a nc, ) a ina ula a mgnc, 3 l c n i a a m n al c l d dy4 c m i a i nyp r e c o a i n o ) a atdd uet a aia ) obnc efcinmet d l si e s e a da. Tr n f r n i s D f c l d s ( u c r d f c o , d f c o o ): a s e e c a , i i u ta e b s a e e t s e e t l g a Segn M. Fustier (1975), hemos estado formados en la bsqueda del i o y e r c a o d l e r r. U a p d g g a d l c e t v d d s b s c r xt l ehz e ro n e a o e a r a i i a a e a a p o e h d l e r n o E t t c i a s i s i a e l defectologa rvco e o re. sa nc e npr n a como estrategia anti-tica. Lo imperfecto, inacabado, desordenado e t m l l i v n i am sq el m d l c .S t a ap e d e c n r r siua a netv u o oio e rt us e nota c a t si p r e c o e s a p s b e e u o j t ,i s r m n o i s i u i n una mefcins en oils n n beo ntuet, nttc, e c ,c nf n l d dp r e t v ,n d s r c i a E u as g n af s ,s t. o iaia efcia o etutv. n n eud ae e c a i i a yp rf ns c n i e a a u l o q ea m t nu as l c yl s lsfcn o i e osdrn qels u die n ouin o q ep re m m n on l t e e . u o l oet o a inn
RESOLUCION 01. MINISTERIO DE EDUCACION, CULT U R A Y DEPORT E

E l R s l c 0 d lM n s e i d E u a i n C l u ayD p r e n a eouin 1 e iitro e dcc, utr eot, s e t b e eq el si s i u i n sd e u a i ns p r o c np o r m s e salc u a nttcoe e dcc ueir o rgaa de formacin docente son responsables de formar profesionales de la

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

docencia adicionando funciones de investigacin y extensin socioeuaia ar d c t v , g egndole rasgos de identidad profesional y pertinencia h s i aas p r i .E p r i p o e i n ld ld c n es c n i ed n r d itrc u efl l efl rfsoa e oet e ocb eto e u c n e t d e u a i np r a e t ,q et a s i n ee m r oc r i u n otxo e dcc emnne u rnced l ac urcl rd l se t d o q ec n u e al h b l t c yq ee e p n od a e o suis u odcn a aiiain u s l ut e p r i ap r l e a o a i nd u c r u oq ee f t c l i t g a i n atd aa a lbrc e n urcl u naie a nerc a e t v , i aei t l c u l d l p r o a i a ye d m n od l sf n i n s fcia tc neeta e a esnldd l oii e a ucoe p o e i n l sd ld c n e rfsoae e oet. Ap r i d t l sl n a i n o ,l si s i u i n sd b no i n a s a c atr e ae iemets a nttcoe ee retr u cin hcal fraind poeinlscpcsd invre dsrol ai a omc e rfsoae aae e noa l earlo e u a i o p r i i a c n c e t yr l t v m n ee l e a o a i nd d s s dctv, atcpr osine eaiaet n a lbrc e ieo pedaggicos que conduzcan a la formacin y progreso socio-cultural, c e t f c yt c o i od lp .P e a a o p r c m r n e ei t r r t r inio enlgc e as rprds aa opedr nepea ls poeo d esna y arniae e e cnet sca, l o rcss e neaz pedzj, n l otxo oil a i p i a i n i ad lp o e oe u a i o e n v ld d s r o l d la u n , mlcc tc e rcs dctv, l ie e earlo e lmo l sc r c e t c sd lc n e i oyl so j t v si s r c i n s d t lm n r a aatrsia e otnd o beio ntucoe, e a aea q es l c i n nyu i i e l sh r a i n a m sa e u d sal n t r l z u eecoe tlcn a ermets dcaa a auaea d l s t a i ne u a i a e a iuc dctv, D b nt n rd m n ot i o p t c d ls b rb s c d l s e s ee ee oii erc-rcio e ae io e a ra d lc n c m e t e l sq es i s r b nl sp o r m so i i l sd ln v l e ooiino n a u e ncie o rgaa fcae e ie, modalidad o rea de especializacin que su vocacin y aptitud le han l e a oas l c i n rc m c n r d s a c e u a i a c nu s b r lvd eecoa oo eto e u cin dctv, o n ae vvnild lspoeo d dsrol yarniaedlsjt e s ieca e o rcss e earlo pedzj e ueo n u a c e u a o a. Conocedor de la realidad educativa y de su relacin cin dcdr c nf c o e s c o e o i o ,p l t c syc l u a e d lp ,l r g o o atrs oi-cnmcs oio utrls e as a ein l c m n d de l c a s d s m e a a ouia n a ul e eep. C n c e t d s r s o s b l d de e a i i ys l c d l s osine e u epnaiia n l nlss ouin e o p o l m sq ea e t ne f n i n m e t d l i s i u i nyl c m n d d rbea u fca l ucoaino e a nttc a ouia d n ep e t ns ss r i i s a c m t m i ne t m l rl p r i i a i n od rse u evco, s oo ab siua a atcpc d s sa u n s o g n z ryc o d n r e f e z s p r l g a l so j t v s e u lmo, raia oria suro, aa orr o beio e u a i n l s i t g a i n s a p o u s o e t el c m n d dyl e c e a dccoae nercoits rpets nr a ouia a sul yv c v r a C nu aa t t dp s t v ya i r aal sp s b l d d sd c m i iees. o n ciu oiia bet a oiiiae e abo yd s p r c p r a e t ,e p r t d s r i i ,s l d sp i c p o i o , e ueain emnne siu e evco io rniis tcs pseoe d crcetcsyattdsproae qel pria oedrs e aatrsia ciue esnls u e emtn

UNIVERSIDAD DE CARABOBO / FACE

i t r r t ryd s m e a s r le l c m n d dys rv r a e oe e p o nepea eepr u o n a ouia e eddr jml de educacin ciudadana. CONCLUSIONES Adems de educadores necesitamos ser docentes que enseemos a a r n e y a r n a o a e s r,c ns f c e t f r a e a i a c l u a , p e d r p e d m s l n e a o uiine otlz tc, utrl p d g g c yp t c .E e e c c od l f n i nd c n eh a q i i ou a eaia rcia l jrii e a uc oet a durd n nueva dimensin y requiere de un educador competente, tanto personal como profesional, obligado a ganar mayores niveles de democracia, a t n m a r s o s b l d dyc n r ld n r d l s c e a d n ed s r o l uoo, epnaiia oto eto e a oidd od earla l p t c e c l r. E e u a o d b c n r b i c n e d s r o l a rcia soa l dcdr ee otiur o l earlo c g o c t v d s s e t d a t s a p i n o c d d a e c m o d l s b r, onsiio e u suine, mlad aa l ap e ae d s n oe t a e i sa r p a a ,e t m l n ol l c u ayd s r o l n o iead srtga poids siuad a etr earlad e p n a i n ol g c yc e t v . l esmet io raio Db sr rcoa, cio y cetv pr efetr ojtv y ee e ainl rtc raio aa nrna beia c e t f c m n e s p o i d s r o l ye d lp ,r s l e s t a i n s iniaet, u rpo earlo l e as eovr iucoe d r v d sd l sc n t n e c m i ss c a e ,c e t f c syt c o i o eiaa e o osats abo oils inio enlgcs relacionados con su funcin docente y generar cambios de actitudes i d v d a e ys c a e c nm r sa e t b e i i n od u as c e a a o d niiuls oils o ia l salcmet e n oidd cre cnlsnvlsd eiini qeslnlspormsd cecay o o iee e fceca u eaa o rgaa e ini t c o o s a i u lq ep r i i a e l p o o i nyd s r o l s c o enlga, l ga u atcpn n a rmc earlo oie o i od lp .E e u a o i u i ac m n s f a u v l n a e ,v l r cnmc e as l dcdr lmn aio, rga outds aoa su autoestima, entregndose a su misin, cada da ms necesaria e imprescindible, una de las pocas profesiones que nunca podr ser d s l z d p rl sm q i a ,n s nc p c sd f r a m j r syh m r s epaaa o a uns o o aae e omr uee obe vraeo. eddrs E u a n e t a s i i p q e e c r a o d c n c m e t sq el s dcr o s rnmtr auts erds e ooiino u o a u n s d b n m m r z r y r p t r, s n q e f n a e t l e t e e s r lmo ea eoia eei io u udmnamne s nea a a r n e a u a aa r n e d s r o l rl i t l g n i c e d r d m d p e d r, y d r p e d r, e a r l a a n e i e c a r a o a e o o que el educando vaya adquiriendo la capacidad de acceder a un p n a i n oc d v zm sp r o a ei d p n i n eq el p r i aa r n e esmet aa e esnl needet u e emt pedr por siempre. Cuando se le permite al alumno actuar, e m s o c e y l im ra disea estrategias, le estamos valorando como educador,e s ri t g a l e nerl

REVISTA CIENCIAS DE LA EDUCACION

q ec n t t y nl ss r sh m n s Q e e al sa u n ss p n c e re u osiue o ee uao. urr o lmo uoe re n e l s t n re p c a i a p s t v sd s sp s b l d d s b s a q el c a e lo, ee xettvs oiia e u oiiiae, ucr u a ls s set flzyrsea lsrto ymdsd arne d cd uo e ina ei eptr o ims oo e pedr e aa n, e t rs e p ed s u s oat n e l m n a q el n c s t . sa imr ipet edr a ao l u o eeia BIBLIOGRAFIA
C r i l , E ( 9 4 . Diseo del Perfil Profesional en Atencin Integral del Nio arlo . 19) de 0 a 6 aos. C r a ( 9 2 . El Docente, Su Perfil y Formacin. ep 18) D l To r , S ( 9 7 . Educar e l c a i i a . Madrid, Espaa, Salvat. e a re . 18) n a re t v d d ( 9 9 . Diccionario Enciclopdico.Qilt 16) ule. ( 9 9 . Enciclopedia General de la Educacin, Volumen I. E p - E i o i l 16) saa dtra Ocano. Ministerio de Educacin, O.S.P. , D v s d C r u u ( 9 6 . Manual del P. i i i n e u r c l m 1 8 ) Docente. 2 Etapa de Educacin Bsica, Sector Urbano.C r c s Ve e u l . aaa, n z e a Ramos C., M. G.( 9 7 . Perfil del Docente Hoy, Enfoque Humanista. l n i . 19) Va e c a Departamento de Ciencias Humansticas. Universidad de Carabobo. Ramos C., M. G.( 9 8 . Programa para Educar e Va o s. l n i . D p r a 19) n l re Va e c a e a t mento de Ciencias Humansticas. Universidad de Carabobo. S m r n , J ( 9 7 . Cerebro Manual de Uso. A f d l E i i n s C r c s abao . 19) lai dcoe. aaa, Ve e u l . nzea S m r n , J ( 9 8 . Super-Apre d z j .. l a i E i i n s C r c s Venezuela abao . 19) niae Afdl dcoe. aaa,

Potrebbero piacerti anche