Sei sulla pagina 1di 6

CLASE PRCTICA DE LENGUA Y CULTURA LATINAS TEMA: Seccin A: DECLINACIN DE LOS ADJETIVOS NUMERALES Seccin B: DECLINACIN DEL PRONOMBRE

INTERROGATIVO-INDEFINIDO FECHA: 13/05/11 PROFESOR: FERNANDO EMERITO SUAREZ Recordatorio: SECCIN A: LOS NUMERALES Existen en latn varios tipos de numerales: CARDINALES ORDINALES DISTRIBUTIVOS MULTIPLICATIVOS ADVERBIOS NUMERALES NUMERALES CARDINALES Los numerales cardinales expresan simplemente el nmero o la cantidad. La mayora de los cardinales no se declina; los nicos que tienen declinacin son: UNUS, -A, -UM ('uno'): MASCULINO unus unum unius uni uno FEMENINO una unam unius uni una NEUTRO unum unum unius uni uno

Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo DUO, -AE, -O ('dos'):

Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

MASCULINO duo duos duorum duobus duobus

FEMENINO duae duas duarum duabus duabus

NEUTRO duo duo duorum duobus duobus

TRES, TRIA ('tres'): MASCULINO tres tres trium tribus tribus FEMENINO tres tres trium tribus tribus NEUTRO tria tria trium tribus tribus

Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo

El numeral centum ('cien') es indeclinable, pero las dems centenas se declinan como el plural de un adjetivo de la primera clase El numeral mille ('mil') es indeclinable, pero los dems millares se expresan con el plural milia, milium, que se declina como un tema en vocal neutro de la tercera declinacin. NUMERALES ORDINALES Los numerales ordinales aaden a la idea de nmero la idea de orden. Se declinan como los adjetivos de la primera clase. Se suele emplear en la indicacin de los aos (anno vicesimo tertio), de las horas (hora nona), de los libros que componen una obra (liber septimus), en los nombres de los reyes (Ptolomaeus tertius), en las fracciones (tertia pars), y con el acusativo de duracin (vicesimum annum iam regnat). NUMERALES DISTRIBUTIVOS Los adjetivos numerales distributivos se usan cuando se quiere indicar que los nombres de personas o cosas aparecen de uno en uno, de dos en dos, de tres en tres, etc. Bini reges creabantur, se elegan cada vez dos reyes; o tambin cuando el nmero se refiere a cada individuo. Ejemplo: Caesar et Ariovistus denos equites adduxerunt, Cesar y Ariovisto condujeron diez jinetes cada uno. Si se dijese decem equites, significara que entre ambos trajeron diez jinetes. Los distributivos se declinan como los adjetivos de la primera clase y tienen slo plural. Singuli, singulae, singula Bini, binae, bina Terni, ternae, terna Quaterni, quaternae,quarterna Quini, quinae, quina Sebi, senae, sena Septeni, septenae, septena Octoni, octonae, octona Noveni, novenae, novena Deni, denae, dena Undeni, undenae, undena Duodeni, duodenae, duodena Viceni,Vicente, vicena uno a uno dos a dos Tres a tres Cuatro a cuatro Cinco a cinco Seis a seis Siete a siete Ocho a ocho Nueve a nueve Diez a diez Once a once Doce a doce Trece a trece

TABLA DE LOS NUMERALES CIFRAS ROMANAS ARBIGAS I 1 II 2 III 3 IV 4 V 5 VI 6 VII 7 VIII 8 IX 9 X 10 XI 11 XII 12 XIII 13 XIV 14 XV 15 XVI XVII XVIII XIX XX XXI XVIII XXIX XXX XL L LX LXX LXXX XC C CC CCC CD D DC DCC DCCC CM M MM 16 17 18 19 20 21 28 29 30 40 50 60 70 80 90 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 2000 CARDINALES unus, -a, -um duo, -ae, -o tres, tria quattuor quinque sex septem octo novem decem undecim duodecim tredecim quattuordecim quindecim sedecim septendecim duodeviginti undeviginti viginti unus et viginti (viginti unus) duodetriginta undetriginta triginta quadraginta quinquaginta sexaginta septuaginta octoginta nonaginta centum ducenti, -ae, -a trecenti, -ae, -a quadringenti, -ae, -a quingenti, -ae, -a sescenti, -ae, a septingenti, -ae, a octingenti, -ae, -a nongenti, -ae, -a mille duo milia ORDINALES primus, -a, -um secundus, -a, -um tertius, -a, -um quartus, -a,-um quintus, -a, -um sextus, -a, -um septimus, -a, um octavus, -a, -um nonus, -a, -um decimus, -a, -um undecimus... duodecimus... tertius decimus... quartus decimus... quintus decimus... sextus decimus septimus decimus... duodevicesimus... undevicesimus... vicesimus... unus et vicesimus (vicesimus primus) duodetricesimus... undetricesimus... tricesimus quadragesimus... quinquagesimus sexagesimus... septuagesimus... octogesimus... nonagesimus... centesimus... ducentesimus... trecentesimus... quadringentesimus... quingentesimus... sescentesimus... septingentesimus... octingentesimus... nongentesimus... millesimus... bis millesimus... DISTRIBUTIVOS singuli, -ae, -a bini, -ae, a terni (trini), -ae, -a quaterni, -ae, -a quini, -ae, -a seni, -ae, -a septeni, -ae, -a octoni, -ae, -a noveni, -ae, a deni, -ae, -a undeni, -ae, -a duodeni, -ae, a terni deni... quaterni deni... quini deni... seni deni... septeni deni duodeviceni... (octoni deni) undeviceni... (noveni deni) viceni... singuli et viceni (viceni singuli) duodetriceni... undetriceni... triceni quadrageni... quinquageni... sexageni... septuageni... octogeni... nonageni... centeni... duceni... treceni... quadringeni... quingeni... sesceni... septingeni... octingeni... nongeni... singula milia bina milia ADVERBIOS semel bis ter quater quinquies sexies septies octies novies decies undecies duodecies ter decies quater decies quinquies decies sexies decies (sedecies) septies decies duodevicies (octies decies) undevicies (novies decies) vicies semel et vicies (vicies semel) duodetricies undetricies tricies quadragies quinquagies sexagies septuagies octogies nonagies centies ducenties trecenties quadringenties quingenties sescenties septingenties octingenties nongenties milies bis milies

Indican grupos de individuos, por lo que carecen de singular. Se declinan como los adjetivos de la primera clase. Slo conserva su valor de distribucin para indicar: La reparticin por persona u objeto: veteranis quingenos denarios dat ('a los veteranos les da quinientos denarios a cada uno'). El multiplicando de una multiplicacin: quater septeni ('cuatro veces siete'). Sin valor de distribucin, sustituyendo a un numeral cardinal, el distributivo se emplea: Con nombres de objetos que forman pareja: binos scyphos habebam ('yo tena un par de copas'). Acompaando a sustantivos que slo se usan en plural: bina castra ('dos campamentos'), ternae litterae ('tres cartas'). NUMERALES MULTIPLICATIVOS Los multiplicativos forman una serie incompleta de adjetivos que indican las veces que se repite la misma cantidad. Se declinan como los adjetivos de la segunda clase de una sola terminacin (tema en vocal): simplex, simplicis: simple duplex, duplicis: doble triplex, triplicis: triple quadruplex, quadruplicis: cudruple quintuplex, quintuplicis: quntuple decemplex, decemplicis: dcuple centumplex, centumplicis: cntuple ADVERBIOS NUMERALES Indican cuntas veces o con cunta frecuencia se repite una accin. Se usan tambin en las multiplicaciones para expresar el multiplicador, en tanto que el multiplicando suele ser un distributivo (quater septeni, 'cuatro veces siete'). A partir de la expresin de cuatro veces en adelante se forman con la terminacin -ie(n)s.

Ejercicios de anlisis y traduccin: 1. Unius 2. duorum 3. tribus 4. uno 5. duae 6. unum 7. Tria milla 8. duabus 9. quinque milibus 10. Tertio et vicesimo anno. 11. De officilis libri tres. 12. Imperator urbes tres ab exscidio servavit. 13. Caesar cum quingentis quinquaginta peditibus Gallos superavit. 14. Hannibal compluribus proeliis Romanos superavit, triginta Italiae oppida expugnavit. 15. Unum os, duae aures, aculi duo homini sunt.

Ejercicios de traduccin del espaol al latn:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

con cuatro cohortes para la primera y cuarta legin en el vigsimo da de este ao con cien jinetes y mil doscientos infantes de los dos cnsules para las tres ciudades el peso de un tronco en dos das El mundo de un solo Dios. Pitgoras fue uno de los siete sabios de Grecia. Las estaciones del ao son cuatro: primavera, verano, otoo e invierno. Los cazadores con el gritero de sus doce perros ahuyentaron los ciervos hacia el bosque.

SECCIN B:

EL PRONOMBRE INTERROGATIVO-INDEFINIDO
SINGULAR FEMENINO
quae quam cuius cui qua

MASCULINO Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo


quis (qui) quem cuius cui quo

NEUTRO
quid (quod) quod cuius cui quo

MASCULINO
qui quos quorum quibus quibus

PLURAL FEMENINO
quae quas quarum quibus quibus

NEUTRO
quae quae quorum quibus quibus

APUNTES El pronombre-adjetivo interrogativo ('quin, qu) y el pronombre indefinido ('alguien, algo') tienen idntica declinacin, con la excepcin de que el indefinido aade dos formas ms: qua, en el nominativo femenino singular; y el mismo qua en el nominativo y acusativo neutro plural. Excepto en algunas formas del nominativo, su declinacin es exactamente igual a la del pronombre relativo En cuanto a la funcin del pronombre interrogativo, se ha hablado de dos posibilidades: a) funcin frica, pues apunta hacia la respuesta; b) funcin enftica negativa, pues marcan la indeterminacin de quien plantea la pregunta. Se suele decir que las formas quis, quid del masculino y neutro singular se utilizan como pronombres interrogativos, mientras que las formas qui, quod aparecen como adjetivos interrogativos: Quis venit?, 'Quin ha venido?' Qui servus venit?, 'Qu esclavo ha venido?' Quid accidit?, 'Qu sucede?' Quod templum ruit?, 'Qu templo se est derrumbando?' El pronombre interrogativo se usa para introducir tanto interrogativas directas (sirvan de ejemplo las frases anteriores) como interrogativas subordinadas o indirectas: Nescio quis venerit, 'no s quin ha venido'. El pronombre indefinido quis tiene como funcin fundamental la enftica negativa, ya que marca la indeterminacin del emisor del mensaje. Algunos indefinidos pueden tener adems funcin frica, como alius y alter, que remiten a cosas o seres ya nombrados o conocidos. Este indefinido quis es menos usado que algunos de sus compuestos (aliquis), y suele aparecer detrs de subjunciones como si, nisi, ne y la partcula interrogativa num: Si quis hoc dicit, errat, 'si alguien dice esto, se equivoca'. Si qui mihi deus vestram ad me audiendum benevolentiam conciliarit..., 'si algn dios me concede vuestra buena disposicin para escucharme...' Caveant consules ne quid detrimenti res publica capiat, 'cuiden los cnsules que la repblica no sufra ningn dao'.

Ejercicios de anlisis y traduccin: ALEJANDRO Y LOS EMBAJADORES PERSAS Alexander, cui a posteris cognomen Magnus inditum est (1), iam puer ingenio acri erat. Artaxerxes, rex Persarum, aliquando ad Philippum, patrem illius, legatos misit, qui de foedere agerent. Is tum a domo aberat; bellabat enim cum nonnullis gentibus Thracum, quae seditionem moverant. Alexander, ad quem legati ducti sunt, eos ad cenam adhibuit. Tum sermones cum iis habuit, interrogans, quos populus rex Persarum in potestate sua haberet, quid copiis pedestribus et equestribus et maritimis posset (2), quae subsidia belli haberet, quis classis praefectus esset, quantum Susa a mari abessent, alia huius generis. Legati ad ea, quae ille interrogaverat, quantum potuerunt (3), responderunt. Affirmabant autem puerum illum sibi maximam admirationem movisse (4). Notas: 1. 2. 3. 4.

perfecto pasivo de indo: a quin fue dado por la posteridad... quid posset: cul era su fuerza en tropas en la medida que pudieron infinitivo, con sujeto en acusativo (puerum illum),dependiendo de affrmabant: afirmaban que, con el verbo enpluscuamperfecto de indicativo.

Potrebbero piacerti anche