Sei sulla pagina 1di 18

AS PROBLEMTICAS MUNDIAIS

Entender o: O Sistema Mundial Contemporneo As novas problemticas ,mutaes polticas e socioeconmicas que caracterizam o mundo contemporneo.
Um Mundo Policntrico Um Mundo de Contrastes

compreenso da crescente complexidade dos processos de mudana e da teia de relaes econmicas e sociais que, organizadas escala do planeta, esto a criar um novo mundo, definido por novas configuraes espaciais.

Um Mundo Fragmentado

compreenso das configuraes espaciais que caracterizam o mundo actual, em que a transio de um espao contnuo para um espao em rede condiciona a circulao e em que umas regies emergem em relao a outras.

na compreenso das assimetrias de desenvolvimento do mundo actual, evidenciando a dicotomia entre um mundo de conforto e um mundo que luta pela sobrevivncia, cujos espaos se interpenetram cada vez mais.

No sentido de promover o desenvolvimento da

sensibilizao para as grandes questes das sociedades contemporneas promovendo a apetncia para a procura de solues alternativas.

2. Compreender o papel dos


O SISTEMA MUNDIAL CONTEMPORNEO

principais actores da mundializao; 1. Discutir a importncia da mundializao na criao de novas dinmicas

OBJECTIVOS

espaciais; 4. Compreender a complexidade e a interdependncia dos problemas que afectam a Humanidade, em diferentes 3. Compreender a relao dialctica entre o global e o local; locais do planeta.

O REFORO DA GLOBALIZAO A notcia do assassinato do presidente norte-americano Abraham Lincoln, em 1865, levou 13 dias para cruzar o Atlntico e chegar Europa. A queda da bolsa de valores de Hong-Kong (Outubro Novembro de 1997) levou 13 segundos, para cair como um raio sobre So Paulo e Tquio, Nova Iorque e Telavive, Buenos Aires e Frankfurt. Ouvimos falar frequentemente de globalizao e mundializao So sinnimos ou pretendem designar conceitos distintos? Segundo alguns autores a globalizao uma forma mais aperfeioada e abrangente do conceito de mundializao. Enquanto a mundializao est mais ligada integrao crescente de certas partes do mundo do ponto de vista econmico, a globalizao mais abrangente e abrange alm da dimenso econmica tambm as dimenses sociais, polticas, culturais, religiosas e jurdicas. GLOBALIZAO um fenmeno econmico, social, poltico e cultural. O processo de globalizao caracteriza-se pela difuso a todo o planeta de modelos (econmicos, polticos e culturais) de forte inspirao ocidental, baseados na economia de mercado e na organizao social e poltica de tipo liberal, e traduz-se num fluxo crescente de bens, pessoas, capitais, informaes e servios comerciais escala global. A GLOBALIZAO / MUNDIALIZAO TEM SUPORTES VRIOS:

As redes de transporte e as telecomunicaes possibilitam a transferncia rpida de pessoas, informao, bens , servios e capitais. A crescente liberalizao dos mercados; Os movimentos de integrao econmica; As empresas transnacionais (ETN) com a deslocalizao de segmentos do processo
produtivos escala global.

A MUNDIALIZAO / GLOBALIZAO AO LONGO DO TEMPO

POCA

SCULO XV A XVIII

SCULO XVIII A XX

APS 1989

ECONOMIA / POLTICA

EXPANSIONISMO MERCATINLISTA (Descobrimentos portugueses)

INDUSTRIAL, IMPERIALISTA, COLONIALISTA

CAPITALISTA, TECNOELECTRNICA, SUPRANACIONAL

Transnacionalizao da produo e do comrcio

SOCIAL ECONMICA Afirmao de uma nova classe capitalista transnacional POLTICA DEMOGRFICA Intensificao dos fluxos migratrios internacionais JURDICA

Acordos entre Estados

DIMENSES DA GLOBALIZAO
RELIGIOSA

Desregulao dos mercados de trabalho, servios comerciais e capitais

CULTURAL Difuso de uma monocultura global/ valorizao das identidades locais

Expanso do islamismo e de novas formas de religiosidade

EMPRESAS TRANSNACIONAIS ORGANIZAES INTERNACIONAIS: OMC, FMI ESTADOS

CIDADES GLOBAIS

INVESTIDORES INSTITUCIONAIS

ONG

OS ACTORES DA GLOBALIZAO
ORGANIZAES ECONMICAS REGIONAIS INDIVDUOS Actores centrais Outros actores importantes MDIA

O comrcio internacional, baseado na transaco entre empresas nacionais sediadas num territrio nacional em que o Estado soberano em questes fundamentais direitos aduaneiros, taxas de cmbio e de juros, emisso de moeda, impostos etc. Deu lugar a um sistema de comrcio caracterizado pela integrao entre economias nacionais e pelo papel cada vez mais influente das ETN, que conduzem as suas estratgias sem terem em conta os interesses dos pases onde se localizam.

A DIVISO POLTICA DO MUNDO ANTES DE 1989 No incio do sculo XX a

Europa exerce um poder sobre vastos imprios coloniais e domina o

mundo atravs do comrcio internacional e do poder financeiro. Com a I guerra mundial a Europa sai enfraquecida e perde a importncia que detinha emergindo um nova potncia industrial. Ocupam o lugar do Velho Continente e passam a ter um importante poderio econmico

Com o final da II Guerra a hegemonia dos Americanos foi posta em causa pela URSS que sendo uma das potncias vitoriosas (muito rica em recursos naturais) vai defender uma ideologia oposta ao liberalismo econmico O SOCIALISMO. As duas potncias vo disputar entre si a hegemonia no mundo. -Prestam auxlio Europa - O Japo ajudado pelos EUA vencem os condicionalismos do ps guerra generalizam as inovaes tecnolgicas e rivalizam com a Europa e os EUA Bipolarizao do Mundo O SISTEMA MUNDO PASSA A SER DOMINADO POR TRS CENTROS DE PODER E DECISO

G u e r r a F r i a

A REORGANIZAO GEOPOLTICA DO MUNDO APS 1989 Em 1989 com a queda do Muro de Berlim e o fim da guerra fria desfazem-se os equilbrios. A integrao europeia do Atlntico aos Urais voltou a ser possvel. a URSS desintegra-se dando origem CEI Comunidade de Estados independentes qual pertence a Rssia que passa a ser uma potncia de segunda categoria. Se o fim da poltica de blocos afasta o perigo de uma guerra mundial, favorece, por outro lado, o restabelecimento de CONFLITOS REGIONAIS E LOCAIS.

A reorganizao geopoltica e econmica da Europa de Leste levou ao ressurgimento de movimentos nacionalistas nos pases Blticos e no Caucaso. O fim da influncia sovitica levou desintegrao da ex-Jugoslvia dando origem a conflitos nos Balcs, primeiro na Bsnia-Herzegovina e depois no Kososvo Apesar das guerras entre estados terem diminudo aumentaram os conflitos dentro dos prprios estados. Na frica central as guerras civis (Ruanda, Burundi, Congo) levaram a limpezas de minorias tnicas com violao total dos direitos humanos. A soberania dos estados e o direito autodeterminao no so respeitados como no caso de Timor Leste, dos palestinianos ou dos Curdos. Aparecem novas fronteiras assim como novos estados a URSS deu origem a 15 novos estados, a Alemanha reunificou-se, a Ex-Jugoslvia fragmentou-se e a Checoslovquia deu origem a dois estados independentes.

O AUMENTO DA INTERDEPENDNCIA ENTRE LUGARES E REGIES


Os acordos comerciais entre pases da mesma regio comearam a ser significativos a seguir ao final da II Guerra Mundial. Mas a partir dos anos 70 que se acentua este processo. A constituio destas organizaes regionais permite um equilbrio entre a mundializao e a pulverizao de Novos EstadosNao. Os principais acordos que deram origem a estes espaos encontram-se nos pases industrializados: - Os EUA criaram a NAFTA em conjunto com o Canad e o Mxico e continuam a manter relaes privilegiadas com outros pases do continente americano. - Os pases da Europa Ocidental fundaram a CEE e a EFTA e prosseguem o processo de integrao passando de uma unio aduaneira a uma unio econmica e monetria. - O Japo intensificou os laos com os pases do Sudeste asitico e com os pases do continente americano da regio do Pacfico.
A regionalizao do mundo poder ser um factor de integrao dos PVD na rede mundial de trocas. A mundializao est a fomentar as trocas no interior dos blocos em detrimento dos fluxos extra-regionais.

Por outro lado

Os trs plos da Trade centralizam e comandam o processo de regionalizao, as suas empresas deslocalizam as unidades de produo para as regies onde os mercados so atractivos e a mo-de-obra numerosa e barata. Apesar de terem diferenas considerveis estes trs centros de deciso e controlo mundial funcionam como um oligoplio que produz 75% da riqueza mundial e concentram o poder e as principais alavancas econmicas, financeiras e culturais da globalizao. Dos trs plos da trade apenas um pas parece afirmar-se como super potncia: os Estados Unidos. a nica que rene simultaneamente grande poder econmico e financeiro, capacidade para realizar intervenes militares no estrangeiro e influenciar decises de carcter poltico e econmico. So ainda uma poderosa potncia cultural pois o modo de vida americano seduz sobretudo os jovens, quer dos pases do Norte quer do Sul.

A EMERGNCIA DE NOVAS DINMICAS ESPACIAIS

A IDEIA DE INTEGRAO ECONMICA ENTRE ESTADOS E ECONOMIAS NACIONAIS QUE COMEA EM MEADOS DO SCULO XX APROFUNDA-SE NOS LTIMOS 30 ANOS COM UMA PERDA DE SIGNIFICADO DAS FRONTEIRAS FSICAS PROMOVIDA PELAS ETN COM A DESLOCAO DE SEGMENTOS DOS PROCESSOS PRODUTIVOS. NESTE CONTEXTO DE TRANSNACIONALIZAO O PAPEL DO ESTADO NAO POSTO EM CAUSA COMO AGENTE ECONMICO BSICO E FUNDAMENTAL DAS RELAES ECONMICAS. A PRODUO PASSA A ORGANIZAR-SE NUMA ESCALA SUPRANACIONAL OU TRANSNACIONAL NA MEDIDA EM QUE EST PARA ALM DOS ESPAOS ECONMICOS TRADICIONAIS. ASSISTE-SE DESARTICULAO CRESCENTE ENTRE O CICLO PRODUTIVO DA MERCADORIA E OS ESPAOS PRODUTIVOS CORRESPONDENTES. NOS NOVOS CONTEXTOS ESPACIAIS

AS EMPRESAS TRANSNACIONAIS

A Principal caracterstica de uma ETN o facto de realizar investimentos directos fora do territrio nacional onde est localizada a sede, controlando total ou parcialmente a empresa em que o investimento se efectua. O seu objectivo minimizar os custos de produo e penetrar no mercado mundial. Para atingir a mxima rentabilidade criam sucursais nos pases ou regies onde obtm vantagens comparativas (recursos naturais, salrios baixos, parasos fiscais, ausncia de liberdades sindicais, facilidades no repatriamento dos lucros, subsdios da Unio Europeia e outros benefcios concedidos pelas autoridades locais). O poder das ETN sobrepem-se ao dos Estados que vo perdendo progressivamente o controlo sobre a aco destas empresas. Algumas empresas apresentam volumes de negcios superiores ao PNB dos pases onde esto localizadas. O comrcio internacional baseado na transaco entre empresas nacionais, sediadas num territrio nacional em que o Estado soberano em questes fundamentais (impostos, taxas aduaneiras, juros) deu lugar:

A um sistema de comrcio caracterizado pela integrao entre economias nacionais e pelo papel cada vez mais influente das ETN
Se a curto prazo a criao de emprego pode constituir uma vantagem para os pases onde se localizam, a mdio prazo as estratgias de deslocalizao podem ter consequncias negativas para o desenvolvimento. As ETN tm sido responsveis pela precarizao da situao econmica e social dos trabalhadores e das regies onde estavam localizadas

A HIERARQUIZAO DO ESPAO MUNDIAL

As mega ETN so as grandes responsveis entre as crescentes assimetrias de desenvolvimento entre as reas beneficiadas e as reas marginalizadas ao investir em certas regies em detrimento de outras. A maioria das ETN com sedes em cidades globais estabelecem entre si relaes preferenciais e controlam desta forma os grandes fluxos mundiais. AS CIDADES GLOBAIS SO NS DE UM SISTEMA HIERARQUIZADO QUE EXCLUEM VASTOS ESPAOS QUE SO APENAS ATRAVESSADOS PELOS FLUXOS QUE LIGAM OS PLOS SECUNDRIOS S CIDADES PRINCIPAIS. Estes fluxos criam um EFEITO TNEL j que os espaos que atravessam no beneficiam da integrao que os mesmos geram.

Efe i

to

Efeito

t ne l

tnel

Os padres de consumo so cada vez mais homogneos, os habitantes do planeta so considerados como trabalhadores e consumidores do vasto mercado mundial. Mas a cultura global que se est a difundir corresponde ao modelo americano, que est a transformar os hbitos e os costumes mundiais. A CULTURA VISTA COMO UM BEM ECONMICO CONTRIBUI PARA A SUA IDENTIFICAO COMO MERCADORIA QUE PODE SER VENDIDA E NEGOCIADA.

Corremos o risco de

REDUZIR AS QUESTES CULTURAIS S LEIS DO MERCADO , NEGLIGENCIANDO A COMUNIDADE, O COSTUME E A TRADIO.

CONDUZ A fenmenos de resistncia uniformizao cultural


MOVIMENTOS DE CONTESTAO COM FORMAS POR VEZES VIOLENTAS: NACIONALISMOS FUNDAMENTALISMOS

AS IDENTIDADES NACIONAIS E LOCAIS PARECEM RESISTIR AOS FENMENOS DE ACULTURAO PROVOCADOS PELA GLOBALIZAO. AS CULTURAS NACIONAIS E LOCAIS ESTO A LUTAR PARA PRESERVAR OS ELEMENTOS DE AFIRMAO DA SUA IDENTIDADE COMO:

Apesar da fora homogeneizadora que resulta da expanso de uma cultura mundial no existem estudos que provem que AS PESSOAS SE ESTO A TORNAR IGUAIS H quem defenda que apesar dos produtos culturais flurem volta do mundo as pessoas recebem-nos e usam-nos de forma diferente.

PROPOSTA DE TRABALHO:
A diversidade cultural tem muita importncia na medida em que permite preservar as identidades locais. 1. 2. Refira os factores que tm contribudo para a perda das identidades locais. Explique as principais consequncias polticas e sociodemograficas da imposio de uma cultura global.

Escassez / esgotamento dos recursos (gua potvel, servios de sade, alimentos, emprego) Catstrofes humanas e ambientais (acidentes nucleares, diminuio da biodiversidade) Intensificao e internacionalizao dos conflitos regionais. Aumento do desemprego e emprego precrio. Mudana dos comportamentos e estilos de vida face influncia dos media levando americanizao cultural e econmica. Proliferao de doenas infecto-contagiosas. Proliferao do narcotrfico e crime organizado. O aprofundamento da integrao europeia. Intensificao do comrcio internacional e a transnacionalizao das economias. A crescente vaga de refugiados. O aumento do nmero de imigrantes nos pases industrializados. Explorao de crianas, mulheres e minorias.

MUNDO ACTUAL um Sistema Caracterizado pela

MUNDIALIZAO
Que corresponde a

Desliza facilmente para

GLOBALIZAO

Implica diferenas na Relao LOCAL/GLOBAL

Enquanto

ESPAO NICO
De

Com actores
Forma mais potente Exploradora de Redes Mundial Que provocam Contraco espacial

Que pode conduzir

CIRCULAO De
PESSOAS INFORMA ES CAPITAIS ETN COM DIMENSES ESTADOS ORGANIZAES INTERNACIONAIS BENS

Uma articulao entre o local e o global

Resistncias

SERVIOS

Pacficas Construtivas

Contestatrias Fundamentalistas

ESPACIAL

ECONMICA

SOCIOCULTURAL

Potrebbero piacerti anche