Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Rus bilim adamlarnca hazrlanan bu harita dilimizin M 400MS 1000 dnemindeki yaylmn Hunlarn Avrupadaki etkileri hari olmak zere gstermektedir. Dilimizin nceki Orhun Alfabesiyle yazlan antlar ve en eski rnekleri de buralarda bulunur.
http://russiasperiphery.blogs.wm.edu/central-asia/general/proto-turkic/
Kan rnekleriyle DNA zerinden yaplan almalarla insanln Afrika kaynakl olduu kantlanmtr. Burada verilen harita Prof. Spencer Wells'in almalarna dayanarak insanln son 100 bin yllk glerini zetlemektedir. Prof. Wells, Avrupallar dahil 1 milyardan fazla insann Kazak Niyazov atalarndan geldiini belirlemitir. Afrikadan kan kk gruplardan Ortaasyaya ulaanlar uygun koullarda burada oalarak yaylmlardr. 30 bin yl nce balayan Avrupallar ve 10 bin yl nce oluan Amerikan yerlileri gleri de buna dahildir. Bylece Ortaasyada konuulan kk dillerin tm dnyaya yaylmas normaldir. Verilecek rneklerden grlecei zere Avrupadan Amerikan yerlilerine kadar kullanlan dillerde Trke balantsnn grlmesi Trkenin ortak kk dil olmasn ortaya koyar.
Burada Smer diliyle Trke arasnda belirlenen ortak kelimelerden bir ksmn gryoruz. Bundan anlalmaktadr ki Trk dili en az Smerler zamanndan beri yaamaktadr. Yine verilecek rneklerden anlalaca gibi Amerikan yerlileri de Trke ile birok kelime ve kavram paylamaktadrlar. Amerikaya olan glerin yukarda verilen haritayla 10 bin yl nce yapld anlaldndan Trkenin enazndan 10 bin yldr kullanlmakta olduu anlalmaktadr.
Bundan sonra Amerikan yerlilerin dillerinden yaplan 3 derleneye bakmak istiyoruz. nce Keua diliyle Trke arasnda belirlenen ortak kelimelerden bir ksmn gryoruz.
Burada Maya diliyle Trke arasnda belirlenen ortak kelimelerden bir ksmn gryoruz.
Burada Siyu diliyle Trke arasnda belirlenen ortak kelimelerden bir ksmn gryoruz.
Burada ise Meksika'dan baka bir ilgin rnek var. Trke balantsyla ilgili. ABD'nin NewYork Times Gazetesi'nin yanda verilen 27.8.1905 tarihli haberinde aynen unlar syleniyor : Campeche niversitesi rencileri, kendi blgelerindeki Kzlderilelerin Trkeye ok yakn bir dil kullandklarn belirlemiler. Buraya gelen Trklerin 2-3 hafta gibi ksa srede yerel insanlarla kolayca anlaabildiklerini sylyorlar Grld gibi Trkeyle 10 bin yl nce Asyadan geden Amerikan yerli dilleri arasnda tesadf saylamayacak ortaklk szkonusudur. Bu gerek Trkenin insanln yaylma ve gelimesinin kkeninde bulunduunun bir ifadesidir.
Altta ise Litvanya'da 2010 ylnda Galina Shuke tarafndan yaynlanan bir kitabn tantmn grmektesiniz. Balk Litvanyallar Trk mdr? eklinde sormaktadr. Rus kkenli olan yazar bu lkede birok yer adnn Trke balantl olmakla kalmayp dillerindeki kelime ve yapya bakarak Litvanyallarn Trklerle binlerce yl ncesinde kk dil zamanndan balantsn ortaya koymaktadr. Bunlara kelime sonlarna gelmekte olan tak yaps da dahildir. Bunlara bir-iki rnek olarak unlar verebiliriz : gidelim > brauks-im, sevielim > miles-im, seni > tev-i. Paylalan kelimelerden rnek ise : ata > teta, arpa > varpa, az > maz, dip > dibens, kk > koks=aa, yaka > yaka=palto. Hatta Rusay da iinde barndrd binlerce Trke szckle bu kapsama katmaktadr. Bu erevede yapt deerlendirme sonucu Trke, insanln beiindeki kk dile en yakn olandr demektedir. Bu anlamda kap tan gelen kapon kelimesinin dier dillerde ng:capuche, Alm:kapuze, Lat:kapuce, Rus:kapushon eklinde paylaldn sylemektedir.
Kk+ ek Kelime Arka + lk Buz + luk Yamur + luk Tuz + luk Kaz + akat Keke + kat G + evat Sek + tat
Trke Anlam ksa palto buzda taklan altlk yamurluk tuzlu su kaz gibi barmak kekelemek g etmek sekerek gitmek
Dilimizin MS 6-7. yy'dan kalma en kapsaml yaztlar Orhun vadisinde Gktrkler zamanndandr. Bunlarda kullanlan alfabe Orhun (Gktrk) olarak bilinmekte ve bir ksm aada grlmektedir. Trkenin dnyada dalm kapsamnda en ilgin rnekler Avrupa'da eski mezar talarnda bulunan yazlardr. Bunlar Avrupallar bilinmeyen yaz runik olarak adlandrmakta, rivayetlerle okumaya almaktadr. Buna karn, Orhun Alfabesiyle ok benzer yazlm bir ksmnn zmlenmesi yapldnda bugn bile anlalr Trke kelimeler tad grlmektedir. Aada sve'ten bir rnek verilmektedir.
sve'teki Mjbro tann resmi ve zerindeki yaz st satrda verilmektedir. Yaz altnda bir atl iki kpeiyle izilmitir. Ufak dzeltmelerle Gktrke olarak sadan-sola okunduunda krmz kelimeler seilmektedir. Burada gnmzden iki-iyi-kpek-gzpek-kalk-desin gibi kelimeler vardr. Anlamlandrldnda mavi tmcede verilen ortaya kmaktadr.
Avrasya blgesinde Trk topluluklarnn MS 5 ile MS 13. yzyllar aras g hareketlerini ve Trke lehelerinin ilikileri ile dalmn gsterir haritay da yaynlamak isterim. http://turkic-languages.scienceontheweb.net/
Tork isimli, hilal eklinde kolyeyi tpk Torkomlar gibi Bozok kabileleri olan sarn Kzlderili kabilelerinden Navajolar, anlar, Ocibyalar kemikten yaplm olarak boyunlarna takmaktadrlar. Bu Torklar, okta Kzlderilileri hilalin ortasna yldz koyarak gs kaplayan geni bir Ay yldz kolye olarak kullanrlar. Mayalar kendi dillerine ayn bizim ifademizle Mayanca demektedirler. Mayalarn Orta Amerikadaki nemli yerleim yerlerinden olan Yuka-tan isminin Trkistann Yok-Tan blgesinden gelme olduu anlalmtr. Bu blge Smer Trklerinin Mezopotamyaya gmeden evvelki yerleim sahas idi Bir dier Maya lehesinde BZ iin OGH szc kullanlyordu. Bu szck de n-Trkedir. nk, Asya kkenli Trk boylarna On-OK , Boz-Ok, -Ok dendiini biliyoruz. Buradaki OK szc BZ demek olup topluluk ve boy anlamn aktard gibi, ynetici kiinin de kendine OKH olarak hitap ettiini gryoruz. Kzlderili yneticiler beyazlarla karlatklarnda sa ellerini kaldrp OGH veya UGH derlerdi. Yani Ynetici olan ben (biz) seni (sizi) selamlyorum. Tahiti adasna ayak basan Kaptan Cook Kzlderililerin balarna taktklar iekten bala Trk ad verdiklerini 1769 ylnda tespit etmitir. Fiji adalarnda Rotuma yerlilerinin dillerinin Altaik dil olduu tespit edilmitir. Ayrca Endonezya adalarnn dillerinin de Altay dillerinden olduu anlalmtr. Doktor kelimesi yerine Ah-men, krk kkya Kak-bak, ifac hekime Ah-bak, ocuk dourtan ebeye ilk-alan-zah derlerdi. Btn Altayllar gibi Kzlderililer birbirlerine amca, baba, teyze, hala, aabey diye hitap ederler. Maya Kzlderililerinde 1878 ylnda el pme adeti tespit edilmitir. Mohavk Kzlderilileri uzun eek oyunu da dahil 12 Anadolu oyununun 11 tanesini bilmektedirler. Gre ise btn Kzlderili kabilelerinde dua ile balanlan en nemli ata sporu olarak tatbik edilmektedir. Anadolu Trklerinin parmaklar arasna sicim gererek oynadklar sicim oyunu Atapaskan ve Keuva kabilelerinde de oynanmaktadr. stelik figrler ve isimler de ayndr. Eer Anadoluda bir figre yldz deniliyorsa, Kzlderililerde de yldz denmektedir. nkalar kk slalesine Ay-ullu yani ulu soy demekle beraber, kendi yneticilerine Kur-Hakan demekteydiler. nkalar ocuklarna bir kahramanlk gsterene kadar ad vermezlerdi. Ad verme ilemi merasimle yaplrd bir kii lene kadar bir dzine ad ve nam sahibi olabilirdi. ( Dede Korkut Hikayelerinden Boa Hann hikayesini hatrlatyor.) nkalar Kapaktokon Efsanesi ile birbirlerine byk benzerlik gsteriyor. Mano Kahann (Kapann) atas Atay (Atav) bir felaketten tek bana kurtulur. Kayalarla kapal bir maaraya snr. Bir kurt Er- Ak- Koca nurlu bir tas verir. Atay bununla kayalar eritir ve kavminin bana geer. Cihangir bir devlet kurar. Bunun yannda Krgzlarn Yaratl Efsanesi ile Trk asll Finlerin Kalavela Efsanesi kelime kelime Kzlderililerin efsanesiyle ayn. ( Ergenekon Destan ) Kna yakma btn Kzlderili kabilelerinde, Anadolu ve Orta Asyal Altayllar gibi uygulanmaktadr. Beik kertmesi tresi ayn ekilde yaygn bir tredir. Lousa kadn btn Altayllar gibi kutsal saylrd. Lousann krkn yaparlard. llerini btn Altayllar gibi, silahlar ve at ile birlikte Kur-ganlara gmerler. Kan davas bir tre olarak uygulanrd. Mayalar lm yl dnmnde Yl a verirler, cenaze trenlerinde erkekler yzlerine kara boyalar srerlerdi. Toltek Kzlderililerinin gebelik ve bereket tanrs Tez Katl Poka ( Tez katl boa )dr. Kzlderililerde cennet ve srat kprs kavram vardr. Cennete Vakui ( Akui - Altndan rmaklar akan yer ) derlerdi. Siu Kzlderililerinin 1870 yl sonlarnda Papti, Muhave, Kalamat, oson, Irok gibi kabilelerinde Hu ekerek Bektai semahlarna benzeyen ayinler yaptklar tespit edilmitir. nkalarda Kopuz benzeri bir saz kullanld tespit edilmitir. Aztek ve Mayalar -ra ( ra ) isimli iki ierler. nkalar ise bu ikiye ira derlerdi. Tm bu Asya kkenli diller Trke ile ilgilidirler. Hepsi de ortak bir kk dilden tremitir. Bu kk dile n-Trke de diyebiliriz. Fakat Rus dilciler bu kk dile Nostratik demeyi uygun bulmulardr.
Nostratik hakknda pek ok yayn vardr. Fakat ne yazk ki, bizim yerli dilcilerimiz n-Trke zerine asla eilmemekte bu konuda aratrma yapmadklar gibi, yapanlar da kmseyip alay etmektedirler. Bu ilgiyi veya ilikiyi bulup karmak hem ho bir ura olmakta, hem de dnya dilleri hakknda daha derin bir bilgi elde etmemizi salamaktadr. rnein, Maya sz Trke kk, asl cevher anlamna gelir. Bira mayas, ekmek mayas hepimizin bildii szlerdir. u halde Maya kltr n-Trke Kk kltr anlamna gelmektedir. Keza, Aztek ad da Az-tek eklinde iki heceye ayrldnda Az fakat tek olan yani kendine has olan bir kltr anlamn tamaktadr. Az szc z-s dnm gz nne alndnda ASYA sznde vardr. Asya sz de Az-y demek olmaktadr. y sz yerleim blgesi demek olup bugn kullandmz ky sz OK-y (Oklarn yerleim blgesi) olmaktadr. OK ad n-Trklerin kendilerine ve kendi yneticilerine verdikleri bir isimdi. Bu konu olduka derin bir aratrma konusu olduundan daha ileride sz edeceim. ATAPASKAN dil gurubunun ad da n-Trke olarak Ata-Bakan eklinden baka bir ey olmad grndeyim. Dilciler bu tr benzetmeleri kmserler ve hep tesadf olarak gz ard ederler. Oysa ki tesadfler pek ok olunca artk tesadf olmaktan karlar. Son Maya kralnn ad da Ata-Hualpa idi. Hualpa sz Hu-Alp ( Yce ) anlamn tar. Kuzey Amerikada yaayan ve halen varln srdren bir dier gurubun ad ANASAZIdr. Bu dil gurubunu da nTrke Ana-Sz ( anadil ) eklinde ayrdmzda anlam apak ortaya kmaktadr. Maya kltrnn kendi ehirlerine verdikleri isimlere bir bakalm. Bunlardan bazlar: Tikal, Palenque, Kopan, Kalakmul, Uaxactun ve Altun-Ha ehirleri veya daha dorusu yerleim merkezleridir. imdi srasyla bu yerleim adlarn inceleyelim: Tikal: Teki l yani kendine has olan, tekil olan demek olmaktadr. nk Tik kk szc n-Trke olup tek demektir. Tek szn Kzlderili dillerde TK olarak buluyoruz. Yunanca iaret parmana Dahtilo denir ki bu da TK =>TEK =>TAH =>DAH dnm ile olumutur. Daktilo dediimiz alet parmaklarla alan demektir. Latince TE (sen) ikinci tekil kii demektir. Burada da iaret parma ile gsterilen ikinci ahs anlam vardr. Palenque: P sesinin asl B sesidir. Yani Palenk eklinde okunan bu ehir ad Bark sznden dnmtr. Ayrca R ile L dnm de ok yaygn olduu bilinmektedir. Bark, ise Barnak, yani konumlu yer demek olmaktadr. Asya ktasnn Trkler tarafnda ilk kurulmu yerleim blgesinin ad Babark , yani Ba-yerleim yeri idi. Ba yerleim ise bugnk dilde ba-ehir olmaktadr. Zamanla Babark, Bebark ve Bebalk olmutur. Oysa ki ne be ile ne de balk ile hibir ilgisi yoktur. Kopan: Bu ehir ad da halen bugn bile kullandmz kopan (ayrlan, merkezden kopan) anlamn tar. Anlalan bu ehir asl Maya blgesinden corafi olarak ayr bulunduu iin Kopan adn almtr. Kalakmul: Bu ad da ikiye ayrp Kalak-Mul eklinde okumak gerekir. Kalak sz kalalm anlamn tar. Nasl ki alalm sz alak idiyse, kalalm da kalak idi. Mul ise M nin yine B ile olan ilikisinden ve L ile R dnmnden Mul sz BUR yani burada kalalm demek olduunu sanyorum. Ancak bu yaklamn doruluu aratrlmaldr. Uaxactun: Bu isim uzaktn ve daha doru ekli de uaktn olsa gerek. nk X harfi genelde sesi ile okunur. Uaktn, derken umak kastedilmiyor. Uak Uta olan, uzakta olan kast ediliyor. Altun-Ha: Bilindii gibi altn sz ile Ha (yce, kutsal) sznn birleimi var bu isimde. Hakan, Hazret, Hakk szlerinde hep bu Ha kk bulunmaktadr. Ayrca Maya dilinde Han bir demektir. n-Trkeden treyen dil guruplarndan Proto-Maya dili sadece bir tanesidir. Dier nemli guruplar: Eurasiatic olarak adlandrlm olan byk dil gurubuna Altay, Ural, Hind-Avrupa, Na-Dene ve Dravidian dil guruplar girer. Ayrca Afroasiatic ad ile bilinen kuzey Afrika ve Mezopotamya dil guruplar arasnda Smer, Babil, Asur, Hitit, skit, Hami ve Sami dilleri girer. Bunlarn da kkeni n-Trkedir. lgin bir dil ilikisi olarak Asya dilleri olan in-Tibet dilleri ile baz Kafkas dillerinin, Bask ve Buruaski dillerinin ve Kuzey Amerika dil gurubu olarak bilinen Na-Dene dillerinin yakn akraba olduklar gereidir. Ayrca Bask dili ile kuzey Afrika Berber ve Tuareg dilleri arasnda ilikiler gsterilmitir.
Burada Maya dillerinden Baz Maya szcklerini ve onlarn parantez iinde Trke karlklarn sunmak istiyorum. (Kaynak: Saim Ali Dilemre Genel Dil Bilgisine Bak, Birinci Kitap) Ahau (aa, ynetici), Baat (balta), a (am), etun (etin), ol (olak), Kutz (ku), il (iinde), (dii), Kanak (kuak), Kin (gn), Kini (gne), Kie (kii), Koa (koca, byk, yal), Kul (kul), Naa (ana), Na (ev), Ol (olmak), Tamazkal (hamam), Tepek (tepe), Top (toplamak), Toz (toz), Tul (tolu, dolu), Tulan (dolgun), Tup (dip), Tzekel (akl), Ueez (uyuz), Ui (iemek), Ul (Ulamak), Uy (oy), Ya (taze,ya), Yal (yeil). Size hem anlam hem de telaffuz olarak ok yakn olan tam 31 szck sundum. Maya halknn binlerce yl nce Asya ktasndan Amerika ktasna g ettikleri dnlrse bu kadar szcn halen ortak olmas tesadf ile aklanamaz. Anlalan odur ki Proto-Maya dili n-Trkedir. Sadece dil ilikileri deil, ayn zamanda genetik aratrmalar bu ilikiyi kantlamaktadrlar. u sitede:http://www.newscientist.com/article/dn11178?DCMP=NLC-nletter&nsref=dn11178 Asyann dou blgesinden Bering boazn aarak Amerika ktasna yaplm olan glerin genetik olarak saptand anlatlmaktadr. Ayrca Aleut adalar diye bilinen Asya ile Amerika arasndaki takm adalar Trke Alau olup Ala-U eklinde ayrldnda Beyaz U demektir. Zira, al sz bugn kullanlan anlamyla krmz demek olmayp n-Trke Beyaz demektir. Zamanla karl blgelere ve beyaz tepelere al denmi, daha sonralar ykseklik kavram ne karak bayrak rengi olarak deiiklie uramtr. Nitekim Latince alba = yksekte duran, demektir. Arnavutlua albania ve arnavutlara albanian denmesi bu n-Trke kk szckten trer. Bu rnek, szcklerin zaman iinde nasl anlam kaymalarna tabi olabildiklerini ve ne derece tannmaz hale dntklerini ok gzel gstermektedir. Ayn durum zel isimlerde de olmutur. rnein, Maya halklarndan bir gurup Kiche Maya diye bilinir. Oysa ki kiche Trke kii demektir ve KicheMaya dorudan Maya insan anlamn tamaktadr. Kie Maya halkn yneten ve onlar spanyol saldrsndan koruyan son ynetici, yaklak MS 1500 ylnda domu Tekun Uman idi. 1524 ylnda spanyol saldrgan ( konkiestador ) Pedro de Alvaro tarafndan 24 yanda katledilmitir. Tekun Uman adn u ekilde aklayabiliriz. Tekun = Tekin demektir ve genelde gen Trk prenslerine verilen addr. Tek kk szc de ilk prens olduuna iarettir. Uman = n-Trke Gelen misafir demektir. (Kaynak: Divan-i Lgat-it Trk) u halde Tekun Uman Gelen ilk misafir olmaktadr. Burada doan ocuun bir mal olmad ve sadece bir misafir olduu vurgulanmaktadr ki, nTrklerin bilgeliine gzel bir rnektir. Ayrca Yrd. Do. Dr. smail DOAN'n Mayalar ve Trklk kitab bu balantdan okunabilir ( 2800 kelimelik bir Mayaca Trke szlk ile resim arivi de kitapta bulunmaktadr) : http://yayinlar.yesevi.edu.tr/static/kitaplar/mayalar_e_book/e_book/index.html - Ord. Prof. Reha Ouz Trkkan - Do. Dr. Haluk Berkmen - Nesrin Dabalard http://bilinmeyengercekturktarihi.blogspot.com/2011/05/ayn-tengri-nin-cocuklar.html
ALTI YARIK TGN belgesini ESK TRKLERDE LM bahsi altnda teferruatyla ve ayr sayfalar halinde inceliyeceiz. - ATA-O yazt.... TURPANda (TURFAN) bulunmutur. ATE KLT ifadeleri tayan ieriinden, bu kentin aslnda bir IB-IS BOLIK olduu anlalmaktadr. - UUN IR yazt... KUO-SAYDAMda IHE-AETEde bulunmutur. - B-AT YSN yazt... ESLUG BEin yaklmas ile ilgilidir. - OZ-AT yazt... UZLARin beyi O-OKun atee vurulduunu (yakldn) anlatr. Son yazt iin detayl bilgi H.N.ORKUNun 1938 ylnda yazd eserde bulunabilir. Btn bunlardan ayr olarak NLLER tarafndan bulunmu ve NCEye tercme edilmi baz yaztlar vardr ki, bazlarnn nerede olduu bilinmemektedir. Bu tercme edilen yaztlarn listesi de yledir: - TU-MEN hakkndaki yazt (M.S.546) - KL TGNN YUU hakkndaki BTG TA yazt - SY-OY BUDUN hakkndaki yazt - TRK BLe gnderilen eli hakkndaki yazt - TU-MEN hakkndaki yazt (M.S.552) - KL TGN hakkndaki yazt - KL TGN hakknda baka bir yazt - KL TGN hakknda bir dier yazt (M.S. 554) Hemen burada ekliyelim ki, KL TGN hakkndaki 4 yazt hemen hemen ayn tarihlere aittir. Bunlardan birinin tad M.S. 554 tarihi bize KL TGN ANITI ve ORHUN KTBELERnin tarihinin sylendii gibi M.S.732 ve 733 deil, 200 yl kadar daha eski olduunu gstermektedir. Batan beri verdiimiz bu yaztlarn ou tarihi "gn,ay, sene" olarak belirtirler. Mesel, NRE-BNBAInn "KANM KL BLGE KAANla PERS KRALI SRUS (KYROS) arasndaki savata, PERSLERin sava kaybettii, ve SRSn ld"ne dair yazdrm olduu TAn tarihi M.. 14 Temmuz, 529dur!.. Bu tarih, TRK TAKVM ve MLD TAKVM karlatrlarak ve hesaplanarak bulunmutur!.. (Kzm Miran, PROTO-TRKE YAZITLAR; Halk Tarcan, N-TRK TARH) http://bilinmeyengercekturktarihi.blogspot.com/2011/05/proto-turk-tarihinin-antik-kaynaklar.html Bu konuyu daha geni boyutlaryla deerlendirmek isteyenler iin ek kaynaklar : Trke http://www.scribd.com/doc/72802697/ http://www.scribd.com/doc/91018558/ http://www.scribd.com/doc/81677607/ http://www.scribd.com/doc/83052287/ http://onturk.wordpress.com/ ngilizce http://www.scribd.com/doc/76966633/ http://www.scribd.com/doc/76967164/ http://www.scribd.com/doc/91021786/ Almanca http://www.scribd.com/doc/77006577/ Turklerin-ve-Avrasyann-Kulturel-Siyasi-Tarihi Altaydan-Anadolu-ve-Amerikaya-Yaylan-Ortak-Kultur Eski-Turk-Alfabesi-ve-Orhun-Yaztlar Eski-Turk-Alfabesi-ve-Diger-Yaztlar