Sei sulla pagina 1di 583

ATENCIN: Como bien dice el link, esta traduccin est hecha por un estudiante novato del latn, por

lo que se advierte de la baja calidad de la misma. Vocabulario y expresiones difciles de encontrar: (las expresiones: <expresin>) auctarium: apndice (anexo de una obra) caliditas-caliditatis: calidez crasis-is: mezcla, mixtura (tomado del griego) depraedico-are: (tr-1) Anunciar dicasterium: Tribunal. Oficina eclesistica dosis-is: f. Dosis ebuccino: proclamar, glorificar, decantar extractio-ionis: f. Extraccin, origen frigiditas-frigiditatis: frialdad <haec ille>: stas son sus palabras. Dnde sus puede ser tal cual, o substituirse por el nombre de la persona en cuestin imposterum: (adv.) en adelante, en lo sucesivo, en el futuro, para el futuro mixtum-i: n. Vino mezclado con agua. Un preparado farmacutico quorundam: Algn, algunos (indeclinable)

Notas de la traduccin: Las notas incluidas en el texto por m, van entre llaves y en cursiva: {nota} Los sinnimos/referencias de una palabra van a continuacin de la misma as: {~sinnimo/~referencia}. La referencia indica a qu se refiere un pronombre o similar. Las palabras aadidas por m van como notas pero entre comillas {extra} Cuando dudo entre varias posibles palabras, las pongo separadas por // Notas y Notas Generales (solo traduzco las que estn en latn en la transcripcin del libro) Notas: Pgina 12 lithontriptica: (del libro de Blanckaert) = Son medicamentos rompe piedras, o por mejor decir, que rompen, desmenuzan y expulsan del cuerpo el clculo de la vejiga urinaria o de los riones. De litos piedra y tribo despedazo. cardiacum (cardiaco) (del libro de Blanckaert) = Es un medicamento que robustece el corazn (como se pensaba antes). Pero ms bien, que induce un suave movimiento de la sangre, por lo que se aumentan las fuerzas del cuerpo, y se restablece el nimo exhausto, por lo que la circulacin se hace consecuentemente ms benigna y fcil. reverberium (del libro de Blanckaert) es un horno qumico en el que son calcinados o reverberados los cuerpos que van a ser sometidos a las llamas o destilados, por el fuego reflejado de las paredes {del horno} por todas partes en los mismos cuerpos o vasos que los contienen. empyreuma: (del libro de Blanckaert) significa algo quemado, porque las aguas recientemente destiladas tienen un olor y sabor ingrato. O es aquel poso viscoso que se va al fondo en las aguas destiladas. As mismo los aceites quemados decimos que huelen a empyreuma. intemperies-iei, f.: Lo traduzco por intemperie (del libro de Blanckaert): o Dyscrasia y Acrasia es la enfermedad que consiste en la incongruencia de las cualidades del cuerpo, o bien se manifiesta simple o compuesta. Es simple cuando falla una sola cualidad, como la intemperie clida, cida, salada, etc. Es compuesta cuando hay varias cualidades defectuosas, como la intemperie cida y salada, la fra y cida, etc. La intemperie oculta es la que se produce por las cualidades venenosas, como del aire, de los animales venenosos, etc. Proviene del aire cuando el fluido areo llega a ser contagioso por las aguas estancadas, por las largas sequas, por los terremotos, etc. De donde nacen las fiebres, las pestilencias y las epidemias mismas. regulus: (del libro de Blanckaert) = Es una palabra muy utilizada por los qumicos, quienes llamaron regem o regulum a aquello que, en el ensayo o fusin de algn mineral, permaneca en el fondo del crisol, quizs porque era la esencia ms noble. Lo traduzco rgulo. Terra Damnata: Lo mismo que la terra mortua y el caput mortuum Caput Mortuum: Es aquella materia residual, grasa y seca, que queda en la destilacin de todos los cuerpos, principalmente de los minerales. Se

Pgina 12

Pgina 14

Pgina 15

Pgina 30

Pgina 42

Pgina 43 Pgina 43

Pgina 54

Pgina 53

Pgina 56

Pgina 63

Pgina 71

Pgina 74

Pgina 74 Pgina 87

Pgina 107 Pgina 110 Pgina 131

observa muy comnmente la permanencia del vitriolo, vulgarmente el colcothar y la terra damnata. Terra Mortua: Los residuos que quedan despus de la destilacin, o de la combustin a fuego abierto o despus de una larga lixivacin, desprovistos de todas las sales, aceites y principios activos. Lutum (lo traduzco por argamasa) es alguna materia pegajosa, amasada con agua, como la harina de trigo, harina de centeno, harina de semilla de lino, almidn, la clara del huevo y similares, que puesta en los vasos destilatorios para que no escape (vapor) por los bordes, sellndose perfectamente. crucibulum: = o tigillum, es un vaso para fundicin hecho de tierra muy endurecida al fuego, y hecho casi siempre acabando en forma triangular o redonda a fin de tener una mayor capacidad para la fundicin y colado de los minerales y metales. Tambien se hacen unos tipos de crisoles que vulgamente se llaman cabezas, adecuados para fundir metales. Venter Equinus:= El estircol de caballo es llamado por los qumicos Vientre de caballo, en el cual colocan sus tinturas y esencias para tener un calor moderado. Cucurbita (lo traduzco por matraz) es un recipiente qumico de forma cnica hecho de tierra o de vidrio, adecuado para realizar destilaciones por un alambique. vehiculum=ochema= (Blanckaert) (lo traduzco por excipiente): Es un licor o vehculo con el que se mezclan los medicamentos demasiado ridos o demasiado fuertes para que puedan ser tomados ms segura y cmodamente. Infundibulum, o Enchyta vulgarmente Tritorium, (lo traduzco por embudo) es un recipiente transmisor ancho en la cspide que paulatinamente acaba en un tubo delgado. Se fabrica de metal o de vidrio. Charta emporetica o Bibula, es un papiro hecho sin cola, muy poroso, que sirve para la filtracin Pelicanus = Pelcano. (Blanckaert). Es un instrumento qumico llamado circulatorio, nombrado as por la forma de un pelcano picoteando su propio pecho con su pico, con su ancho vientre extendindose lentamente en un cuello ms estrecho que, retorcido y encorvado, injerta su boca de nuevo en el vientre. Este recipiente tiene en el fondo un canal, por el que se vierte el licor, que, despus de vertido el licor, se cierra con un sello hermtico y se coloca al calor. q.s. = cuanto baste, cuanto sea suficiente q.v. = cuanto quieres, cuanto quisieras q.p. = cuanto plazca

Notas Generales: Chalybs (Blanckaert) es un hierro purificado, que se diferencia del vulgar porque es ms duro, y apagado en agua estando ardiente se convierte en un hierro sumamente duro que lo preparan unos pueblos de Ponto. Chymiatria lo mismo que la Chymia, es el arte de medicar por medio de medicamentos qumicos. dia (Blanckaert) es una preposicin usada en vez de de, que a menudo se aade a las preparaciones medicamentosas, como Diaprunum, esto es, la

composicin de-ciruelas. As se dice: diasennae, diareos, diaphoenicum, etc. Dispensatorium libro farmacutico, farmacopea, etc. ignis rotae fuego de rueda. (Blanckaert), es cuando en un horno la llama viva rodea, a la manera de una rueda, la vasija destilatoria, y hay el mximo grado de fuego, mientras el reflejo desde todas partes desde las paredes limitantes del horno obra en la vasija de en medio. Temeperies crasis o temperamentum es una mezcla de un estado conveniente de cualidades. El Temperamentum se llama simple o compuesto: Simple cuando solamente una sola cualidad sobresale, como clido, fro, hmedo, seco, falso, agrio, etc. Compuesto cuando sobresalen ms cualidades, como clido y seco, clido y amargo, salado y agrio, acido y fro, acido con acritud, etc. Asimismo uno es natural, que es inherente a las partes; otro es penetrante, que penetra en las partes desde los espritus, incluso desde la sangre. Y los hay moderados o inmoderados, totales o parciales, nativos o importados, permanentes o fugaces, segn el peso o segn la equidad y as son formadas las mayores diferencias, que apenas son de alguna importancia. Lo traduzco por temperamento.

APRENDIZAJE QUMICO de JUAN BEGUIN Eleemosinario del Rey de Francia, Anteriormente ilustrado con elegantes notas y enriquecido con las frmulas de los mejores medicamentos y secretos por los ilustres D. CRISTOBAL GLUCTRADT y D. JEREMIAS BARTIO, Doctores en Filosofa y medicina, etc. Ahora con las notas y las frmulas de los medicamentos de ambos reunidos en un solo conjunto por JUAN JORGE PELSHOFERO, Doctor en medicina y profesor en la academia de Wittenberg. Con esta novsima edicin provista de un triple ndice Por el muy ilustre y eminente droguero ANTONIO DE SGOBBIS. VENECIA, En la casa de Baleonio. 1643. Con permiso y privilegio de los superiores.

Al ilustre Y EMINENTE DROGUERO ANTONIO DE SGOBBIS. Pablo Balionio, Librero de Venecia. El Aprendizaje, del muy pulido y diligentsimo y cuidadosamente laborioso Beguin, deseado vehementemente en todas las regiones del mundo, solamente poda salir de mi imprenta bajo los auspicios de un hombre estimadsimo y celebrado en el arte liberal de los drogueros por toda Italia, mejor dicho, por toda Europa: Como eres t, ANTONIO DE SGOBBIS: Que en este pequeo mundo de Venecia, entre los aplicados y estudiosos drogueros, fomentas, sin seguir a nadie, con laboriosidad, tan gran arte liberal, lo desarrollas con inventos, lo ilustras con agudeza, y lo ejerces agradablemente por el mtodo espagrico y de una manera tan extraordinaria que los Iatrofsicos ilustres de la medicina dogmtica de la ilustre Venecia, observando exactamente tu mtodo, curan de modo singular y ms seguro y, con tu ayuda, con frmacos muy suaves. Por eso los sabios de Roma

te enviaron unos asuntos dificilsimos de saber, para que t, venerable PRIOR del colegio de Venecia, juntamente con tus peritsimos consejeros, juzgases y decidieses si el jugo que haba sido introducido en Roma, para la preparacin del contraveneno, por los perfumeros Pannutio y Manfredo era opoblsamo o ms bien pseudoblsamo. Que lo mismo que fue juzgado por ti con el decoro de la verdad y con gloria as tambin los hombres sabios y los mejores droguistasa lo veneraron, contra la voluntad de lo perfumeros mprobos y de los mdicos afectados de ancyloglossusb. De aqu result que los profesores de las cosas naturales desde los confines de Europa te preguntan la verdad sobre los misterios de la naturaleza. De donde con razn la gente dice que ocupas el puesto y exhibes muy bien los emblemas del avestruz del peritsimo y estudiossimo Melichio. De quin no solo emulas su talento sino que lo aumentas con empeo y munificencia. Como todos los dems italianos y europeos, no solo aconsejado sino tambin obligado por aquellas virtudes, te venero, hombre probo, ptimo droguero. Por lo que te pido y te suplico que aceptes este tan gran libro editado en mi imprenta bajo tu nombre como prueba de mi sumisin y que no lo rechaces. Psalo bien con el auspicio del cielo. Venecia. 5 de Mayo. Ao 1643 (a) Pone pharmacopola y yo supongo que debera ser pharmacopolae para que concuerde con optimi. (??) (pharmacopolaae, m.) ancyloglossus es una enfermedad que afecta a la lengua e impide hablar bien.

(b)

DE CRISTOBAL GLUCTRADT Fil. y Med. D. P R E F AC I O PARA EL LECTOR Muy acertadamente se dice, cndido lector, tanto ms noble y divino es algo, cuanto ms vil y abyecto es considerado por la plebe, porque carece del talento natural humano: Esto que puede afirmarse sobre todo de nuestra verdadera y pura Chymiatriaa. Pues la plebe no celebra nada, excepto lo que le hace venir el agua a la boca, y se lanza a sus ojos con un humo espeso; pues se condena lo que no resplandece por fuera pero que lleva su nobleza y sus ornamentos en un lugar escondido. Pero dejemos a la plebe con sus cosas, sabiendo que su opinin de la sabidura desde toda poca hasta aqu ha sido infame. As pues mejor recurrimos a los juicios de los sabios, en casa de quienes (1) la Medicina sin Qumica posee merecidamente escasa autoridad. Pues un mdico discierne ms solo con sta a la luz de la luna que los mdicos vulgares a pleno sol. Y aun decimos que creemos que no hay nada en ninguna parte de la fsica que sea de tanto deleite como en la qumica sola. Porque el mismo hecho reconoci tambin (a) Chymiatria es el arte de medicar con medicamentos qumicos.

(1) D. Hartman. en Orat.

PREFACIO el gran Zvingero, aquel diestrsimo investigador y admirador de la perfeccin en la naturaleza. Es cierto que muchos tratan sobre el vaco, el infinito, el movimiento, la eternidad del mundo y otros temas fsicos; (1) pero cuando los desarrollaron uno a uno con sumo cuidado, no progresaron en la particularidad de las cosas nada ms quizs que el medianamente erudito. Por el contrario la Qumica verdadera ofrece cada da infinitos bienes a quienes buscan, para que realmente, sin duda, no sea posible llevar la vida bastante cmodamente sin ella. Pues ella es quin nos ha revelado tantas obras estupendas de DIOSa, quin ha desvelado tantos misterios de la naturaleza, para que tambin el vulgo considere probadas las causas ocultas y las propiedades de la naturaleza gracias a las investigaciones ingeniosas; quin investiga las afinidades y las oposiciones a travs de efectos tan dignos de admiracin; quin saca tantas preparaciones hasta ahora desconocidas de los medicamentos, de las hierbas, de los animales, de los minerales y de casi todas las cosas y usos ocultos y recnditos en el mismo seno de la naturaleza, para que quienes la desean enterrada sean hasta tal punto desagradables al gnero humano. sta {la qumica} adems anuncia las maravillas de Dios en la naturaleza; sta muestra las huellas de l {de Dios} andando por todo el cursob de la naturaleza; sta por derecho divino, a travs del instrumento divino de la razn y sus admirables obras, representa la imagen de Dios entre los hombres del todo naturalmente, y hace al mdico (2) , . Aunque las cosas se consideran as, cndido lector, no pienses que, nosotros, despus de haber hecho este encomio de la qumica, posponemos las laudables definiciones de los antiguos,

(1) Libav. en epist. (2) Hippocr. c.8. (a) Original: DEI opt. max. = del mejor y ms grande Dios (b) diexodum: No la encuentro en ninguna parte. Parece que deriva de la palabra Griega diexodos y he escogido el significado de curso entre sus mltiples acepciones. (sendero, rbita, canal, salida, evacuacin, descripcin, excursin, etc.)

P R AE F A T I O ni a la misma medicina dogmtica, o que queremos rechazarla enteramente: lejos de m, es ms, ms bien piensa lo contrario, queremos que aquella considerada conjuntamente con sta, la haga ms ilustre. Por eso nosotros, que en general defendemos esta medicina dogmtica y la seguimos, opinamos que solamente es excelentsima y nobilsima mezclada prudentemente con el mtodo () Espagrico. Pues no negamos que al igual que la medicina dogmtica, considerada en s misma, no siempre tiene remedio para las enfermedades; as tambin la diligencia de la qumica a menudo vacila con algunas. Por esto cuando aquellas guardan silencio, fue para inventar remedios ms fuertes y ms tiles, (lo que fue hecho por filsofos y doctores sabios de sagaz ingenio) que sanasen la debilidad de otros, y que combatiesen y venciesen la enfermedad con igual fuerza o, al menos, un poco ms fuerte, (con tal que no en exceso). Ciertamente los mdicos creemos que no sera honesto ni digno de una persona ser separada sta de aquella. Pues en verdad, segn se dice, hoy en da no hay ningn gran mdico para quin la verdadera qumica no sea importante. Pues sta es aqul origen y meta de la medicina, al que los hombres sabios apuntaron hasta ahora: sta es aquella nica mdula y alma de la Fsica y la Farmacia, segn se dice en todas partes por los sabios. En fin sta es aquel pulido apoyo de la medicina. Pues quin carece de sta (1), se considera en comparacin de un verdadero mdico, como el cocinero de los puercos en comparacin del cocinero de los prncipes. Pero los galnicos critican a los qumicos renovadores, (1) Parcels. en parag.

P R AE F A T I O no a aquellos que quieren ser entendidos, que confirman, apoyan y decoran el estado de su arte con inventos conforme con la teora; sino a aquellos, que apoyados en su falsa qumica socavan y trastornan los principios del arte, fingiendo nuevos principios para s mismos. Que menosprecian y se ren de todas las cosas, juiciosamente inventadas y establecidas por los antiguos; siguen jactndose que sus cosas han sido infundidas tan solo por Dios. Relegamos a la laguna Estigia (infierno) a estos impostores y fanfarrones ignorantes, a estos que aman las tinieblas y los que huyen de la luz (1). Pues estos canallas son la causa que la qumica no solo tenga mala reputacin, sino que tambin sencillamente se menosprecie a la Gran Obraa, y que se la tenga como la especulacin de hombres ociosos, o como una fantasa vana y una ficcin delirante de una mente insana; sin embargo, puesto que la verdad no sabe engaar de ella misma, puede ser demostrada ms que suficientemente con autoridad, con ejemplos y con firmsimas razones. Pero sobre estas cosas {se hablar} en su momento. Ahora, cndido lector, debes ser enseado por el mdico sobre estas preparaciones qumicas (pues as las podemos en justicia llamar) que hacemos de dominio pblico para complacerte, y esto por la apremiante instigacin de ciertos amigos y estudiosos. Sin embargo ten por seguro que stas no fueron instituidas para la destruccin de la escuela galnica, a la que estamos atados por juramento de fidelidad, sino ms bien para su iluminacin y de las cosas mdicas que sirven gnero humano, y que casi todas fueron sometidas al yunque de la verdad y de la experiencia indudable varias veces, en aquel famoso y celebrrimo laboratorio de Hartmann de Marburgo, (como lo llaman), (1) Hofman de vero usu & fe ()e abusu med c. chymic. (a) Chrysopoeia: En alquimia significa transmutacin en oro y
tambin se usa simblicamente para indicar la piedra filosofal (Gran obra). (Wikipedia).

P R AE F A T I O puesto que tales cosas son medicamentos, las que parecan ms bien para suprimir que para publicar, naturalmente no se expongan por imposturas. Pero puesto que ya est a punto su reparacin para esas imposturas: es ms y los laboriosos maestros habrn estudiado las comprobaciones de ellas, con tal que se aplique una sola regla para valorar; no hay nadie que por esa parte tenga mucho miedo. Queremos una medida adoptada por los buenos y dignos, no por los malos e indignos. Atestiguamos que dimos buenas medidas para que sean usadas solo por el mdico prudente y circunspecto. Y por mucho que la mente tambin presagie que este opsculo, que fue corregido de sus errores y aumentado, no ser grato a todos, y despus qu? No hacemos caso de las injurias y calumnias de los calumniadores, solo prorroguemos y promovamos, en la medida de nuestras fuerzas, la conservacin y la salud de nuestro semejante a cuyo servicio y provecho estamos unidos. As pues, si algo nos queda, cndido lector, digno de alabanza y recomendacin en toda la medicina: debe anteponerse sin duda la invencin de nuevos remedios que ofrezcan alegra y agrado a los enfermos y ninguna aversin: bien que la dosis de los cuales sea tan pequea como sea posible, puesto que la mayor abundancia {de la dosis} es enojosa y llena de fastidio para los enfermos: como si se presentasen en mayor dosis, cuando menos para que cumplan el servicio de purgar. De aqu Galeno dijo: aquellos {remedios} que fueron a parar a una masa corporal pequea, obraron ms que los que fueron a parar a una grande (1). As pues debe ser alabada,

(1) Lib. 2. c. 2. simplicium

P R AE F A T I O

por ejemplo, la extraccin qumica de las esencias, ya porque todas esas cosas son mostradas por ella, no obstante con la facultad de purgar propia del humor permaneciendo en el medicamento, ya porque all el medicamento se vuelve ms fuerte, mientras naturalmente la tierra o el poso intil, se separa del mismo, y, despus de mezclados con sus disolventes y correctivos pertinentes, se elimina toda cualidad maligna. Cuando hace referencia a estos elementos para mezclar con los medicamentos, (1) Galeno tambin ensea qu debe cumplirse: que repriman la malignidad de los mismos, no impidan la accin de estos y que tengan eficacia en atenuar y penetrar, y que puedan secar los humores grasos y abrir los conductos por los cuales deben ser expulsados. Para que todas estas cosas sean hechas debidamente, todos los hombres doctos juzgarn tambin sobre estas preparaciones. De las cuales est suficientemente claro lo que se debe opinar de aquellos misoqumicosa que consideran que todo medicamento, mientras aun est intacto, tambin su temperamentob y pureza lo estn y por este motivo mantienen sus fuerzas y facultades. O tales hombres fanticos y sagaces juzgan indigno si se saca la almendra de la cscara y se usa con el cuerpo postrado? Dnde en el ncleo hay cun grande impureza del cuerpo, que es eliminada por la naturaleza, hasta que el ncleo vuelve a su primer ser, y as opera sanamente? As, (2) mientras que en la constitucin o en los espritus de los medicamentos, esto es, en el Mercurio, Azufre y Sal, se oculta toda la fuerza de curar, Por qu ese arte, para librar a la naturaleza de esta carga, no los libera y enuclea de sus obstculos e impurezas? (1) Lib. quo purgare deceat, cap. 8 (2) (L)uerc. in defens. Herm. Medic. a) misochymicus: creo que significa persona que aborrece a la qumica (misos: odio, aversin) b) Ver Temperies-ei en Notas Generales de la transcripcin

P R AE F A T I O. Ciertamente nada ha sido creado por la naturaleza que no conste de partes puras e impuras; pues las cosas buenas se mezclaron con las malas. Pero lo impuro obstaculiza a lo puro, para que sirva menos al hombre, por quin se crearon todas las cosas, la experiencia es ms que claramente evidente, para que ese hecho necesite explicaciones. De aqu se debe inferir necesariamente que lo puro debe ser separado de lo impuro, para que esa cosa pase al servicio del hombre, y que, si la separacin de lo impuro no ha sido hecha, lo puro no puede ser muy til al hombre; artificio que es propio del sano arte espagrico. De este hecho es que los ms sabios de los mdicos han considerado como la cuarta columna de la medicina a la alquimia, que no es otra cosa que el arte que separa lo puro de lo impuro, segn ya se ha dicho. Lo que an deberan sopesar aquellos, que no le atribuyen nada excepto un oficio servil. De esta manera los hombres de nariz fina {los que enseguida ven los defectos ajenos} an deben ser instruidos de este modo por Libavius (1), quin declara as sobre estas cosas, cuando dice: Digo que aunque la qumica est para ayudar a la medicina, no pienses que es un arte tan servil que no tenga ningn dominio ni ningn esplendor y magnificencia propio. Si su servicio y su funcin la hacen una ciencia despreciable: puesto que todas se sirven mutuamente unas de otras, cual pues, por consiguiente, puede gozar de alguna dignidad y honor? Y ciertamente la qumica hasta tal punto siempre est sirviendo; pero alguna vez saca su cabeza tan alto como alguna de las contemplaciones filosficas ha manifestado. Pues ella misma tiene gran confianza en su perfeccin, y aunque sus obras sirven a otros, sin embargo su fin principal y propio (1) Lib. I. epist. Chymic. Ep. 2.

P R AE F A T I O no es aquel servicio, sino una dichosa autarqua. [Griego=autarkeia]. Luego les respondemos: que an est en discusin, si la integridad y la fuerza de un medicamento deben ser juzgadas por la materia en cierto modo temperadaa, con respecto a su temperamentoa, si por un lado enfran las cosas fras, por otro calientan las cosas calientes, o en cuanto a su constitucin. Acaso no parece mucho ms fcil, atribuir la actividad a una cualidad indispensable pero no a una causa principal? Adems no os admitimos de ningn modo, que el temperamentoa de los medicamentos, que tiene efecto en las enfermedades, se malogre por la destilacin o por alguna otra operacin; aunque no digamos nada sobre ella, que pulula por la combinacin de los elementos, y por la cual cualquier cosa existe para s misma y est formada. Pero, para que no nos detengamos ms tiempo en este hecho evidente, dejamos por lo menos a esos enemigos de la qumica verdadera para examinar esta cosa nica; Debe estar el mdico ms preocupado por la conservacin del temperamentoa de los medicamentos que por la fuerza y la eficacia de los mismos? No diris aquello, (a condicin de que no estis necesitados de elboro). Pues el temperamentoa de los medicamentos se juzga, se considera y se aprende por su fuerza y eficacia. Pero la virtud y la eficacia de los medicamentos varan con la preparacin. Por consiguiente debe ser rechazada aquella importuna y fantstica preocupacin por la conservacin del temperamentoa de los medicamentos, antes bien debe aplicarse con el mximo ahnco para que conservemos ntegras sus fuerza por la debida preparacin correspondiente. De las cuales tambin obtenemos aquello que ni por el sabor, ni por el olor, llegue la cosa siempre por el discernimiento, (a) Ver Temperies-ei en Notas Generales de la transcripcin

P R AE F A T I O aunque digamos, que a veces la fuerzas de los frmacos todava deban ser juzgadas de aquellos. Pero cuanto, como tambin de qu modo y cuando esto mismo debe ser hecho, es enseado excelentemente por Galeno y tambin explicado abundantemente por otros. Antes mejor se debe establecer con el ilustre Zvingerus, quin a veces suele decir, que aquellos que consideraban conocidas estas cosas, por el modo comn, por las notas transmitidas por los antiguos, por el sabor, por el olor y por otras cosas, se parecen a aquellos que reconocan por fuera algn palacio o casa magnficamente construida y eran admitidos al atrio y al patio; pero que aquellos, quienes, por la liberacin hbil y qumica de las partes, escrutaban todas las cosas ntimas, que eran admitidos a las habitaciones y los rincones ms ntimos del palacio, tienen claramente por objeto contemplar tranquilamente todas las cosas, las ms pequeas y las ms grandes. Por lo cual concluimos seriamente: Que el oficio del mdico no es tanto conservar el temperamentoa de ste o de aqul medicamento como conservar su fuerza, que a los sumo se mantiene oculta bajo aquel temperamentoa de todo medicamento, y no se sale a la luz antes que aquel temperamento haya sido disuelto (2), como docta y juiciosamente expone Baucynetus. Por consiguiente aljense de la escuela qumica y verdaderamente dogmtica vuestras sofisticaciones y vergonzosas calumnias en hombres con mucho eminentes y en todas partes celebrrimos, que no os avergence aprender algo, y, ojal que en adelante os cuidaris algo de trabajar ms elegantemente al servicio de los que estn enfermos. Pues por ella hubierais aadido que, por ejemplo, la inflamacin del hgado o del bazo, (1) 3. de simpl. medicam. facult. (2) In Not. Ad Apolog. & Censur. Med. Paris. Har(v)eti. (a) Ver Temperies-ei en Notas Generales de la transcripcin

P R AE F A T I O o mejor an, que las fiebres muy calientes, que proceden del azufre, pueden y deber ser extinguidas no solo con una sangra, o solo con vuestras decocciones refrescantes (que injustamente inclus entre los instrumentos de la qumica) sino tambin que aquello puede hacerse an mejor, la experiencia sin duda confirmndolo, con los licores extrados de las acederas, del nitro, de la sal, del vitriolo, del azufre y con los licores adecuados mezclados. As pues, arrepentos misoqumicos, y no os empeis en rechazar por ms tiempo tan virulentamente la luz en la naturaleza, y la qumica misma, la mejor parte de la filosofa natural, admirable, muy necesaria al gnero humano. A la que Hermes Trismegisto llama verdadera, sin falsedad, cierta, o mejor, muy verdadera y a la que alaban Platn, Eustaquio, Svidas, Solinus, Strabo, Plinio e innumerables otros. Y adems, Lector Cndido, su arrogancia y su absoluta tontera no debe ahuyentarte, que gritan con los carrillos llenos que las preparaciones deben ser consideradas por los farmacuticos como indignas de la majestad del mdico, de la que puede escribir pero no hacerla: antes bien, dicen, es de importancia para la repblica que el mdico sea diferenciado del farmacutico de tal manera que uno prescribe y el otro fabrica, porque, si no son artfices distintos, cada uno podra, cuando quisiera, matar impunemente al enfermo, podran cada uno de por s ofrecer hiel en vez de miel, veneno en vez de medicina. (1) Todava estoy indeciso (para responder con este gran hombre, Jos Quercetanus) qu hacer: O rerme de tantas ineptitudes de los pseudogalnicos,

(1) in def. Medic. Hermes.

P R AE F A T I O o si lamentar en mi casa mi suerte, que entr en este gnero de estudios en los que abunda tanta impericia e inexperiencia que la razn y la experiencia (con todo son las columnas ms firmes y seguras de la medicina) son enterradas por aquellos y son obligadas por ellos a someterse y a ceder? Toda la antigedad ensea lo contrario y hasta tal punto desconoce a los mdicos ociosos que les libra con todo el trabajo. Lo mismo que Celsus, como otros (aunque de todos los dems sobreseemos su estudio), sin duda alguna, el primero entre todos los mdicos latinos y otro imitador de Hipcrates, pone de manifiesto abundantemente en el prefacio de sus libros, a donde te remitimos, lector. Pero nuestras circunstancias no nos permiten ser mdicos buenos o absolutos sin la alquimia, para que de aqu Matiolo se atreva meritoriamente a escribir: que nadie, que no est formado en el arte espagrico, no puede ser un mdico absoluto, es ms, ni siquiera mediocre. En consecuencia, por ltimo, pensamos con Crollio que el mdico genuino es aqul que aprendi a preparar los medicamentos conocidos como es debido, no con la teora, como hacen los mdicos tericos, sino con su propia mano, y a separarlos del veneno y a limpiarlos de sus posos y a reducirlos a su pura simplicidad, y no a entregarlos a un cocinero ignorante. Despus aplica convenientemente los preparados a las enfermedades humanas con la confianza debida, con juicio agudo, para que sea destruida la fuente de la enfermedad y de este modo se haga frente con rapidez a las reclamaciones de ayuda de todos los enfermos. Por esto la medicina se aprende no slo con la teora, sino con los trabajos manuales, sobre todo siendo operario prctico,

P R AE F A T I O donde cada da Vulcano {el fuego} ensea cosas nuevas y los suavsimos remedios que la naturaleza purga cada da mejor y mejor de las superfluidades y entrega al operario por su ecnomo. (1) Lo mismo que tambin el esforzado Penotus confirm con su experiencia cuando dice as: Realmente sabemos por experiencia que es ms fcil escribir remedios y mandar el enfermo a un cocinero inexperto que penetrar en el interior mismo de la naturaleza sucio de carbones y cenizas, y sacar de ah, con gran esfuerzo, lo que t mismo presentas al enfermo. Y de aqu aquellos llantos porque aquellos grandes doctores de nuestro tiempo, que envejecieron en el arte mdico vulgar, no quieren ser discpulos y se avergenzan de respetar a principiantes: Porque tan difcilmente se trasplanta un rbol viejo como es difcil acostumbrar a los perros viejos a las correas y a la caza, prefieren contradecir abiertamente la verdad y ladrar contra ella obstinadamente con voz canina y morder, que enmendar sus errores trabajando, para que no parezca que no han entendido suficiente o que han aprendido de otros alguna cosa mejor. Por mucho que griten que el qumico no es un mdico, aunque fuera muy diestro; pero que aprendi del indicio y la razn (relegada la qumica a un segundo plano) a hacer uso de un solo remedio cada vez para las enfermedades: sin embargo aquellos mdicos racionales, que estn junto al lecho de los que estn enfermos (usamos las palabras de Crollio) donde vuelven la espalda, no saben, a menudo se quedan atnitos y no llegan a ser sanadores de las mayores enfermedades sino, al menos, aduladores, puesto que aprendieron a preparar los medicamentos con la razn, no con la mano. (1) In pfat. tract. de vera pp. med. (2) Sever. n Id. & post eum Croll. in praef.

P R AE F A T I O

Por lo que si examinamos la poca actual, no se puede opinar de otro modo que la qumica est de tal modo indisolublemente unida a la medicina que no se diferencian, excepto como la teora de la prctica mdica: que sta no puede ser practicada bien por nadie excepto por un mdico prudente y verdadero. Lo mismo que tambin atestigua Libavius, cuando escribe (1) con estas palabras: Despus que la disciplina rabe y griega ha llegado a ser un solo cuerpo de la medicina, tambin las cosas qumicas del arte fueron admitidas hasta tal punto en su esencia que si debiesen ser separadas de nuevo, tendramos la medicina mutilada de una parte muy noble. Y sin embargo no por esto (que quieren los pseudomdicos) se confunden los deberes del mdico y del farmacutico, quienes no se avergenzan de escribir que las operaciones de la qumica son fbricas de esclavos vilsimos: Ciertamente vemos al mdico ocuparse en cosas mucho ms viles, como examinando a menudo repugnantsimas enfermedades, inspeccionando excrementos, infectados de peste venrea y ocupados en otras lceras, y agarrados por la peste y similares, incluso con gran peligro de su vida, curando entre los contagios y los hedores de los aposentos. Por qu, cuando est ocioso, no escrutara de nuevo los misterios de las cosas, y, por anlisis qumicos, no revelara lo que hay de secreto en ellos, no obtendra, destilando, aceites suavsimos, no elaborara aguas agradabilsimas, y no preparara magisterios de sumo deleite y esencias de virtudes dignas de admiracin? Y qu sucede si dijramos que la doctrina para la preparacin (1) In Alch. Triumph. cap. I.

P R AE F A T I O de los frmacos es una parte sumamente necesaria de la medicina, que aqul, que ha omitido sa, no ha aprendido sta ntegra? Y quin hay pues, que no vea, que el mdico, con la preparacin de excelentsimas medicinas, puede no tanto adornar tu majestad como al mismo tiempo aplicarla sabia, circunspecta y muy prudentemente, como ciertamente corresponde al dogmtico, al servicio y a la salud de su vecino? Sobre todo cuando el rey hace algo real, para que realmente orne su dignidad, no que la merme. As como el mdico se ocupa de las cosas mdicas, los artesanos se ocupan de las cosas artesanales. Mucho menos todava concluyen en respuesta a nosotros, respondiendo que el mdico debe ocuparse de sus cosas, el farmacutico de los frmacos, el cirujano de las cosas quirrgicas. Pero nosotros decimos: stas deben ser consideradas no tanto artes subalternas sino como partes ntegras o miembros de la misma medicina. Y nunca aprendi toda la medicina quin despreci una parte. No dir nada de si puede curar debidamente del todo quin no ejerce la medicina con todas sus partes. Aunque de este modo nuestra medicina se vuelva despreciable y vil y no merezca alabanzas en todas partes: (1) Acaso aquel gua de la Galia, Fernelius (que los antiguos omiten) no fue poco reconocido por no pocos de su mismo gremio, y muy odiado, porque no permitiese al vulgo salir a las oficinas, sino en su casa o bien el mismo preparase los remedios caseros, que presentaba a sus amigos en peligro, o bien

(1) Testatur Plautius in vita Fernelii.

P R AE F A T I O los confiase a la lealtad de unos pocos de sus amigos? Que sin embargo consta que antes a nadie se le dio la culpa: (1) Y an ms, con el ilustre Daniel Sennert, exponemos, si aquellos medicamentos de los que depende la vida de los hombres, tambin los compongan los mdicos mismos y no los den todos a hombres a menudo indoctos. Admitimos ciertamente que sus frmacos deben ser confiados a los sirvientes y esclavos de los farmacuticos, esto es, los vulgares, que son prescritos de acuerdo con las frmulas consignadas en las farmacopeas. Los que son ciertamente especficos, y no obvios para cualquiera, todos ellos necesitan en su preparacin la inspeccin y la labor de un mdico prudente, asimismo no son accesibles a los ojos y a las manos de cualquiera. Porque si los chymiatricosa prcticos no pueden, debido a sus diversas ocupaciones, frecuentar a menudo su laboratorio ni estar al frente celosamente de los trabajos qumicos, entonces mejor que confen aquel trabajo oculto a los farmacuticos cndidos, hbiles y doctos, que a esos vagos ambulantes y pseudoqumicos, y elaboren sus medicinas con el afn de aquellos, a menos que quieran perder el aceite y el trabajo curando. As pues proclmese: que en nuestra poca no puede tener con justicia el ttulo (2) de medico distinguido, quien no haya sido al mismo tiempo un legtimo heredero y discpulo de Hipcrates y de Hermes, quien no haya entendido igualmente los principios Paraclsicos (Sal, Azufre, Mercurio) y Aristotlicos (materia, forma y privacin): quien no haya conocido igualmente el temperamentob, (1) Instit. med. l. 5. part. 3. sect. 2. c. I. (2) D. Hoff. dict. loc. (a) Chymiatrus-i m. El que cura por la qumica. (b) Ver Temperies-ei en Notas Generales de la transcripcin.

P R AE F A T I O la composicin corrupta, la disolucin de la unidad y las enfermedades mercuriales, sulfreas y salinas: que adems nadie alcanzar el modo de sanar verdadero y legtimo a no ser que una aquella antigua con la nueva medicina. Ciertamente los auxilios mdicos y su modo genuino de prepararse, de Galeno, Paracelso y otros Chymitricos, sacan el mtodo de curar realmente (sin el cual la curacin es inepta y claramente emprica) con sus indicaciones e invenciones, de Hipcrates, Galeno y los ms recientes. Pues por esta va y razn estas dos escuelas de medicina antigua y nueva podrn ser unidas, sin contradiccin, y ser bien deseadas para el mdico, sin error ni escndalo notable, y suelen ser rechazadas, por la costumbre, antiguamente vergonzosa, arraigada en nuestro tiempo, por la que son rechazados lo bueno junto con lo malo indistinta e indiferentemente. De estas cosas se puede ver bastante, lector cndido, cual es el estado de nuestra medicina de hoy y en qu modo los iniciados en la verdadera qumica y medicina deberan portarse respecto a ella para que finalmente en ella puedan estar con Dios con la mxima felicidad y prosperidad de sus enfermos. Ahora, antes que deba despedirte, lector, tu hasta ahora nico escrpulo quizs hubiera debido ser suprimido por ti. As pues sepas: que de esta manera las materias que pertenecen a la medicina y sus diversas preparaciones fueron producidas por nosotros a plena luz del da, no con aquel fin, para que rechacemos aquellas [Griego=ta megaleia] de los paraqumicos,

(1) Croll. in praef.

P R AE F A T I O que muy imprudentemente claman que nunca hay nada qumico que sea pursimo por la esencia, suavsimo por el gusto, gratsimo por el aspecto, tan eficaz por las fuerzas, como son increblemente suficientes en valor las nicas entre las nicas panaceas para todo tipo de afecciones y enfermedades, y tan cmodas y delicadas para su uso, tal como nada es ms fcilmente sensible y ms favorable. Y sobre todo, de la misma manera que aquel cocinero de Plauto promete, de la virtud de sus condimentos, que elimina la vejez y el mal olor maravillosamente, as de esta manera los fanfarrones y los ilustres charlatanes lo prometen todo de sus esencias. Pero la qumica no vale tanto que se pueda esperar de ella mil panaceas, cuantas obras termina. Pero sin duda el qumico puede prometer tanto como hay en la naturaleza, primera generadora y administradora de la vida. Pues seguimos el trazado de la naturaleza, no rendimos homenaje medicando ms que, tambin en estas cosas, cuando parece sobresalir muchsimo la obra del mdico. No obstante, (que tambin esto aadamos) aunque la qumica no alcance tal magnfica [Griego=katholou], sin embargo sobresale mucho, y esto a veces no sin maravilla, sobre todo cuando es aplicada oportuna y laboriosamente por el mdico diestro a su trabajo como mostramos ms arriba. Pues el mdico, aplicando correctamente los agentes a los pacientes, por la gracia de Dios, de ningn modo carecer de la admiracin de las operaciones divinas. En consecuencia la qumica verdadera debe ser sin duda estimada en mucho;

P R AE F A T I O

pero de tal manera que no se le atribuya nada excepto lo que recibi de Dios por naturaleza, y que la razn y la experiencia muestran. No le quieras atribuir lo que no respondi a ningn ejemplo; (1) pues queremos la qumica probada solamente con la razn. De aqu escribe muy bien nuestro Galeno, cuando dice: Cualquier mdico debe conocer, pues en esto estn de acuerdo todos los mdicos antiguos, el medicamento aquel que muchos han probado y es ms familiar a la naturaleza, que debe ser preferido con gran diferencia a aqul que no ha sido comprobado por la experiencia. Ya nada queda, lector cndido, ms que aadir simultneamente las tuyas a estas lucubraciones manuales, y, si por casualidad hayas descubierto algo entre esas, que parece protestar contra la experiencia, atribyelo no tanto a nosotros como a su magnitud y dificultad. Pues es imposible revisar todos, incluso unos pocos, de cualquier preparado prctico y exprimir hasta lo vivo y tampoco pensamos que se examinar. (2) Ya que fue cauto con la ley filosfica, dijo Severinus en Idea, como tambin ciertos tedios fueron dejados a los iniciados. Pues as se demuestran los talentos y las cosas dignas son devueltas a las escuelas de los filsofos. Saludos. 1 de abril de 1618. (1) Lib. meth. med. (2) pag. 120. edit prim.

CARTAS DEDICATORIAS I. A LOS ILUSTRES, HABILISIMOS Y DOCTISIMOS HOMBRES A NUESTROS SEORES CONSULES Y SENADORES DE LA REPUBLICA A Palaeopol. y Kneiphov: dignsimas junto a los regiomontanos. A sus seores y mecenas siempre honrando con todo afn y respeto. Saluda afectuosamente, CHRISTOPHORO GLUCTRADT, Filosofo y M.D.

Si alguna cosa hay, cnsules y senadores ilustres, que por aquel abuso salvaje y detestable, haya sido ms mancillada y claramente corrompida, por Hrcules, una entre muchas es nuestra medicina. Pues somos obligados cada da a descubrir con lamentacin que salgan muchsimas escorias de los hombres deshonrosos, impostores y sanguijuelas de sangre humana igual que de cierto caballo troyano. Y pensamos sin duda que estos surgen espontneamente,

E P I S T O L AE. de la misma manera que los ratones y las ranas de Egipto, o que nacen como las pulgas de la orina del perro. De aqu el hecho que no se encuentre en todo el orbe de la tierra ninguna familia ms amplia que la de Hermes y Esculapio, y por consiguiente no exista ninguna familia ms despreciable que los mdicos, ciertamente no a causa del arte sino de las personas que recurren a la medicina por todo gnero de fraudes, como a cierto [Greek=atulon ieron]. Pues Qu cmico, soldado, charlatn? Qu barbero, perfumero, baero, comerciante? Qu farmacuticos de mente engreda, artesanos perezosos, auritabrineptia no tienen avidez de parecer mdicos? Se lanzan palabras de lejos de qumica, y aquellos, si pueden, alegan estupro. Qu ancianas, hechiceras, brujas, despus quizs de iniciar un pacto con Plutn del infierno, no se dedican con afn a erradicar no importa que enfermedades? Por la cual causa justamente se lee que alguna vez en un almuerzo en casa del Duque de Ferrara se produjo la cuestin, a saber: De cul clase de oficio se dan ms artesanos en la ciudad? Fueron nombrados varios oficios por varias personas, hasta que finalmente, alguno respondiese al Duque que preguntaba que sin duda alguna el nmero de mdicos era el ms grande. El Duque, apenas asintiendo a la respuesta, responde diciendo: Demuestras suficientemente con esta respuesta tuya que ests poco ejercitado en la administracin de la ciudad acaso ignoras que apenas se encuentran dos o tres mdicos en toda esta ciudad tan grande? (a) auritabrineptus-i: (?)

D E D I C A T O R I AE.

Quin primero haba respondido, insiste que de esto es bastante evidente que el Duque, ocupado en asuntos ms serios, no tiene conocimiento de su propia ciudad o de sus ciudadanos. Pero al final del largo tiempo debatiendo se hizo una apuesta, despus de depositar cierta suma de dinero. Afirmando que va a reunir las pruebas de sus afirmaciones, la maana siguiente se venda la cara junto al cuello, se detiene junto a las puertas del mayor templo, preguntado por cualquiera que pasa por delante, que mal siente, respondi: que era torturado por un dolor de dientes; despus de odo lo cual, cada uno indicaba sus remedios para la eliminacin del mal. Sin perder el tiempo: Pues l mismo, despus de agarrar la pluma, anota los nombres de los medicastros y los remedios uno por uno. Alejndose despus de las puertas del templo, pasea por la ciudad y consigue remedios contra el dolor, que simulaba, que por sus acciones le salen al paso, hasta tal punto que, solo hasta el medioda, ha anotado ms de trescientos medicastros junto con sus remedios para la eliminacin del dolor de dientes. Despus, a la hora del almuerzo, regresa al Palacio y, an con las vendas en la cara y el cuello, se presenta al Duque simulando un gran dolor para atraer su mirada; que el Duque prestando atencin y sacando la conclusin que era atormentado por un dolor de dientes, en seguida le sugiri al mismo un remedio contra este dolor. Simulando enfermo afirma que

E P I S T O L AE. lo usar de remedio, se refugia en su casa, anotando por orden sus medicastros, despus de aadir cualquier remedio, aade el nombre y el remedio del Duque en el primer lugar de todos. Al da siguiente, simulando que se ha restablecido su salud, despus de quitarse la vendas, visita al Duque, recordando la apuesta hecha, y exigiendo el depsito (porque haba ganado), muestra la lista se sus medicastros, levantada en alto para leer, al Duque que leyendo en primer lugar su nombre y el de tantos otros medicastros, reconoce sonriendo que ha perdido el depsito y manda que se pague el dinero al ganador. Pensamos ilustres Cnsules y Senadores que de esta mencin real, no ficticia, consta bastante claramente cual y cuanta es la profanacin de la nobilsima medicina entre la plebe y la extrema desvergenza en la prescripcin de los remedios. Juzguen ellos mismos como los hombrecitos viven escrupulosamente {?} de este modo. Por ello Plinio, libro 29 c. I, opina, cuando dice as: La mentira no es ms peligrosa en ningn otro que en aqul que se declara falsamente mdico; para nadie ms, que para el que se declara mdico, que es inmediatamente credo, an cuando el peligro es mayor que en ninguna mentira. Pues comercian con nuestras almas y hacen experimentos por medio de muertes.

D E D I C A T O R I AE. De aqu el divino Platn vaticina que una multitud de mdicos malamente constituida demuestra que la repblica y las ciudades son miserables. Se puede colegir fcilmente tambin del lib. 3. de Republ. que, ms an, esto debe ser aceptado y entendido no de los verdaderos y genuinos sino de los bufones, medicastros como tambin cacoqumicos, cuando dice: De ningn modo seas correcto con los mdicos que ejercen el arte, excepto si han sido reconocidos por un gremio; luego en otra parte parece tambin indicar, cuando escribe as: Si quien sabe aplicar estas cosas al cuerpo, que calientan, que enfran, que evacan el vientre, etc. adems se comporta tal como mdico, deber ser interrogado, si sabe adems, [Greek=kai ous tinas dei, kai opote kasa toutn poiein, kai mechris oposou], a quienes, cuando y cuanto tiempo deben ser aplicados cada uno: porque si negase que l entiende esto, seguramente parecer que l est loco, y no debe ser tratado como hombre. Con lo cual tambin parece estar de acuerdo aquel .5. Ethic. de Aristteles. Ciertamente en el arte de las cosas saludables es fcil conocer la miel, el vino y el elboro; y asimismo la cauterizacin y la operacin quirrgica: pero conocer de que manera deben ser aplicadas stas a la salud, tanto a quin como de qu modo, es tan difcil como ser mdico. Porque si esos mdicos baratos y qumicos fraudulentos tuvieran cuidado, no propagaran su ignorancia tan a la ligera y vergonzosamente.

E P I S T O L AE. Pues estos que musitan entre ellos sus ridiculeces en sus sacrificios a Ceres, no se avergenzan de rechazar todas las recetas de los antiguos: asimismo rechazan completamente a nuestro maestros comunes, Hipcrates y Galeno: (a los que los veterinarios de horrenda impericia son hasta tal punto indignos de tenderles el orinal) inventan un nuevo mtodo de curar, de acuerdo a su necedad: Es ms, se preocupan de ser estimados entre los ms doctos, parlotean y ensalzan muchas cosas sobre Benedicto y tambin sobre la piedra filosofal entre la multitud de la especie humana; ms siempre con la boca abierta en vano; tratando de coger con Tntalo aquellas frutas fugaces, soando los montes ureos y sin embargo prometiendo las riquezas de Croesoa a los magnates, aunque ellos mismos, ms pobres que Iro y Codro, apenas tienen una corteza de pan con la que llenan el vientre hambriento y que ordinariamente son fugitivos, que dejan tras ellos en el horno cenizas en vez de carbones, rescoldos brillantes de cenizas en vez de metales y oro. Adems muchos son rudos y enteramente desconocedores de la buena cultura, como los asnos no son instruidos en la lira, porque apenas haban aprendido a poner bien el fuego debajo del horno, e ignorantes de los fundamentos de la medicina, se imaginan insensatsimamente a ellos mismos que han llegado a ser mdicos prcticos eximios inmediatamente despus de haber sido robadas clandestinamente algunas recetas teutnicas y an osan curar enfermedades recalcitrantes despus de frotar la cara, (a) Craesus: fue un riqusimo rey de Lidia.

D E D I C A T O R I AE. de tal manera que ni vacilan en llevar ostensiblemente el ttulo de mdico prctico. De este modo tambin las vboras funestsimas y los basiliscos de la ciudad, se introdujeron furtivamente no hace mucho en vuestras ciudades, Cnsules y Senadores ilustres, que aprendieron a preparar tan excelentes medicinas incorrectamente y sin arte, a administrarlas mucho menos metdicamente, que con sus cuerpos a modo de moscas atacantes, cada da adulan y engaan con el encanto y la afectacin de sus palabras, como a los peces con el anzuelo: ocupan aulas, no academias, donde hacen progresos ms adulando que diciendo las verdades y ms ampliamente mendigando que medicando: Estos son verdaderamente sirenas del orbe, monstruosidades de la Repblica y peste de los ciudadanos, s, pues qu mienta, que se produzcan calamidades: Pues Estos pueden burlarse de los hombres. Lo que yo llamara recetas, que tambin las suyas han sido falsificadas, no las muestran a nadie, pretextando [Greek=oti ou deis tous margaritas emprosthen tn choirn balein] y que tan grandes secretos no deben ser revelados a cualquiera. Y por eso elaboran sus misterios dentro de sus propias casas. Estos tambin, a modo de tenderos, compran los medicamentos en las farmacias y, despus ser nombrados con otros nombres pomposos en substitucin de los suyos, los venden al detalle por un precio bastante caro. Porque si alguien se opone a ellos mismos, (por supuesto) recurren al asilo de la ignorancia, igual que los ratones adheridos a la pez,

E P I S T O L AE. desconocedores del versculo vulgar: La experiencia solamente no hace mdicos doctos: La prctica que hace artesanos viene del arte. Puesto que este mal es todava reciente y an no ha echado races profundas, debe ser cortado por la autoridad para que la parte pura no sea arrastrada. Pero soy perfectamente consciente que esto no es {asunto} de mis fuerzas ni de mi cargo, sino del deber del magistrado, legitsimo y prudentsimo que nos ha sido concedido por el benignsimo y clementsmo Dios. Por lo cual, Senadores prudentsimos, Padres de la Patria, debatid vuestras polticas y, como ejemplo de los de Montpellier, de los de Nrica y de los Augustos, cortad tales miembros intiles del cuerpo de la Repblica y apartad al rebao indolente de medicastros y a los escarabajos de las moradas mdicas: y recordando simultneamente la ordenanza criminal de Carolus V y la ley de Constantino, echadlos fuera los lmites de las ciudades. Arreglaris el ornamento de vuestras repblicas con esto mismo y estableceris un ejemplo noble y digno de imitacin de todas las otras. Lo mismo que tambin aconseja Pedro Gregorio de Tolosa {Toulouse}, lib. 17. sobre la Republ. cap. 9 cuando dice: En una repblica bien constituida, no se admiten mdicos, excepto los reconocidos y que han prestado juramento. Esto que tanto lamentase, todava hasta incluso lo deseo muy vivamente. Entretanto este regalillo literario qumicomdico, que, aunque exiguo,

D E D I C A T O R I AE. no obstante ser grato, para nada dudo, decid consagrarlo a V. A., ora para que por esto mismo yo publicara para con V.A. cualquier estudio mo para servir humildemente, ora tambin para que, con la tutela y patrocinio de V. A., esta obrita cualquiera estuviera a salvo y segura de los viperinos insultos de los dioses de la burla: lo que pido maravillosamente de vosotros con la mxima sumisin del alma y devocin. El mejor y ms grande Dios conserve a V. A. el mayor tiempo posible sanos, salvos y florecientes: y procure en cantidad suficiente sanos consejos: para que, despus de apaciguadas todas las discordias, crezcan y florezcan por siempre en vuestras Repblicas la paz dorada y deseada y la tranquilidad. Dado de nuestro museo, ao 1618 de la era cristiana. 1 de abril.

I I. Al muy reverendo, magnfico y generoso hombre, NUESTRO SEOR JACOBO DE BOMSDORF, EN SEITWAM, NIEMISCH, y Grosdrenzig. Al Consejero del ilustrsimo Marqus de Brandebutg, al director del marquesado de Lusatia Inferior, al capitn en Schenkendorf y designado Comendador, nuestro seor y mi patrn con la mxima reverencia: Y TAMBIN A los ilustres y prudentsimos hombres, Nuestro seor Cnsul y los senadores de la repblica Sprottavienensis. A nuestros seores consanguneos y afines con mis honores. SALUDA MUY AFECTUOSAMENTE JEREMIAS BARTH, M. D.

En la poca antigua, patrones, cuando alguien como Plinio, sagacsimo escritor de La Naturaleza, relata que haba escapado felizmente de la enfermedad ms peligrosa; ste se comprometa por juramento a inscribir en una tablilla el remedio, por el cual se haba curado,

E P I S T O L AE. y a colgarla pblicamente en el templo de Esculapio. Tal {tablilla}de mrmol, desenterrada del templo de Esculapio, en la Isla del Tber, en Roma, se dice que se conserva hasta nuestro tiempo en casa de Maphaeus; en la cual en griego, traducida sta al latn, se leen. Despus que Lucio fue afectado por un dolor de costado y desconfiando enteramente de todos los hombres, Dios le envi un orculo; que viniera y se llevase ceniza del altar y la mezclase solo con vino y la pusiese sobre el costado, y san, y dio gracias pblicamente a Dios: Y el pueblo le felicit. Y as pues, con el paso del tiempo, se tena acumulada de este modo, de aqu y de all, una gran multitud de historias mdicas y de variados experimentos, con una innumerable multitud aportando all su contribucin: Finalmente Hipcrates. Si los qumicos, en la poca en que Teofrasto Paracelso de Hohenheim, hombre de ingenio admirable e incomparable, ense confusamente a preparar los medicamentos ms puros a partir de los arcanos de los qumicos, hubiesen observado la misma costumbre, nunca bastante alabada, y, con igual delicadeza hubiesen comunicado sus prcticas y experimentos, inscritos en tablillas pblicas, al orbe literario: Seguramente desde hace tiempo tendramos no solo medicamentos nobilsimos y [Greek=then cheiras], para alejar todas las recalcitrantsimas enfermedades, sino tambin un completsimo sistema del arte espagrico, para instruir en l a la juventud mdica,

E P I S T O L AE. sin ambages ni costes intiles. Pero ste {sistema} fue hasta hoy del desagrado de todos, y este afn trastornado de ocultar y el trabajo para que hayan mantenido ocultos, como los sacrificios de Eleusis, no solo los artificios inventados por ellos, sino tambin hayan arrojado los arcanos de los antiguos, transmitidos por un tipo de prosa ms sencillo y abierto, a una ambigedad impostora y a la obscuridad de los caracteres jeroglficos, a unas tinieblas ms espesas que las cimerias y las egipcias. En efecto, si lees que cosas publicaron los qumicos con sus escritos de instruccin: Qu otra cosa encontrars en ellos que Azoth, Anathron, Usifur, Rebis, Sernec, Kibric, Realgar, Saltaberik y otros innumerables desechos y excrementos de palabras que hay? Pero si tambin preguntas a un qumico sobre alguna preparacin, quizs por dos bolos: ste, alterado por el tbano del odio, indignsimo de un hombre cristiano, no susurrar otra cosa (lo que normalmente provoca carcajadas) que palabras rodas y terciadas, semejante a la bruja de Horacio o de Lucano, apelando a las almas del infierno. Y no se debe dudar: que an algunos peluqueros malhumorados y airadamente iracundos por una excesiva mezcolanza de secretos qumicos, si se les da algo vomitivo tratado con elboro a los mismos, vomitarn Leones rojos, Aves de Hermes, Lagartos verdes, Serpientes, Dragones,

D E D I C A T O R I AE.

Colas de pavos reales, Murcilagos, cabezas de Cuervo y el Cielo con todos los planetas, como aquel Lexiphanes, en El Dilogo Anticuario, que despus de bebida una especie de pocin, echa con vehemente mpetu vocablos en desuso hace muchos siglos: topper, stlembus, redantruo, gnarrures, ascalobotion, carlaster, y otros de esta tipo. De donde este tipo de hombres es comparado muy graciosamente por algunos a aquel cocinero de Plauto, en Pseudolus, que despus de despreciar los condimentos vulgares, al coriandro, al hinojo, al ajo y similares, rechina y recomienda arrogantemente su Cilendrum, Polindrum, Sancaptidem, Cataractriam, Happalopsidem, en cuyo olor, cuando l vol al cielo, come Jpiter cada da, y quin se alimenta de ellos, vive hasta doscientos aos. Ciertamente como por la poca en que fue inventado el arte tipogrfico por nuestros alemanes, empezaron a ser cultivadas de un modo asombroso todas las artes, tanto liberales como manuales, que parece que no queda casi nada ms de ornamento o de perfeccin que pueda ser aadido a las mismas: Y as la qumica, concedida divina y claramente para consuelo y deleite del gnero humano, no slo fue ms y ms perfeccionada y aumentada sino tambin, poqusimos aos antes, mientras los puritanos galnicos se enfurecan en vano, fue elevada a tan grande punto culminante de esplendor y dignidad que ciertos hombres ilustres,

E P I S T O L AE. en diversas academias, sin engao, metforas ni enigmas, comenzaron a ensearla y han querido que sus discpulos vidos de saber estn presentes junto a los hornillos qumicos para que fuesen espectadores de las diversas preparaciones. Entre aquellos, si no me engao, (que sin embargo quisiera decirlo con el consentimiento de otros) por la poca, por la multitud de discpulos, y por la dignidad, adems, por la diversidad de todos los reinos de Europa, y por la brillante claridad de los preceptos y de las formas, sin duda el primero fue JUAN BEGUIN, Lotaringo, Eleemosinario del muy cristiano Rey. Pues habiendo suscitado Jos Quercetanus [Greek=omakarits], gran fama de s mismo en todas partes por sus escritos muy elocuentes y claros, y siendo animados todos maravillosamente en la esperanza segursima de nuevos prodigios en la prctica mdica si al menos los remedios del mismo fueran sacados de las metforas, que por todas partes haba descrito enigmticamente y con los carrillos llenos, a su manera, haba anunciado. ste abri una escuela en Pars, aquel famossimo emporio de todas las artes y compendio de todo el universo, y, a causa de su honradez, no orn a sus discpulos y espectadores (pues tambin prncipes, condes, nobles, consejeros y doctores, atrados por la novedad esta profesin, frecuentaban su oficina qumica) con reflexiones intiles y prolijas ni con diversas descripciones de medicamentos,

D E D I C A T O R I AE. sino que expuso, brillante y sencillamente para la vista, todas las formas, por una parte de disolucin, por otra de coagulacin, de los medicamentos preparados, crpticos y ms conocidos de Quercetanus y de otros. Mientras tanto, los restantes autores espagricos se enfadan, y saquean la habitacin de l, despus de forzada la puerta dos veces, y sustraen furtiva y criminalmente todos los medicamentos y su excelente libro de notas, y casi le arrancan a l su cerebro, porque de este modo se rehusaran la revelacin pblica de los misterios por la misma mente del espritu, y juzgaran que este tesoro debe ser mantenido y guardado furtivamente no menos a como los grifos (el ave mitolgica) suelen guardar su oro. Y as, habiendo venido yo mismo a Francia en el tiempo que acab la carrera de medicina galnica, y prestando atencin a los consejos de los famossimos mdicos de Sedan, de Riviero, de Quercetano, de Turqueto, de Luisio y a las diversas frmulas de remedios comunicadas por mis amigos, con mano generosa, cuando los remedios qumicos y tambin metlicos, que en otro momento habr odo ms de una vez que los aspirantes de medicina y para ser ornados con la corona de laureles doctoral, renuncian pblica y solemnemente en las academias, puedan ser dados con el mayor beneficio dentro del cuerpo.

E P I S T O L AE. Y prestando atencin cada da al uso fecundo de los medicamentos preparados por Bonnaeo, ejercitadsimo qumico, y muy laborioso con la farmacopea del valerossimo hroe, duque de Bulliona, en la ciudadela y castillo de esa ciudad: He cesado de condenar el arte alabadsimo con el vulgo inexperto en clculo; de desterrar al antimonio y al mercurio del mundo y de la naturaleza. Y he empezado a leer asiduamente, para enriquecer mi peculio mdico, los escritos de los mejores autores, aunque parecen discrepar en el jugo, que antes haba bebido. Y a consultar a Bonneo y de vez en cuando sus hornillos, si se presentasen dudas y dificultades. Y finalmente tomar la resolucin de acercarme a Pars, junto a Beguin, que all ensea. Y all, con la ayuda de Dios, llegu a aquella deseadsima escuela, y confi a aquel hombre ptimo el pequeo campo de mi talento, para cultivarlo ms extensamente con los preceptos qumicos, entonces la misma [Greek=ercheirsen autopsia]: no slo detest la argucia espinosa y la disquisicin sin valor de las dudas y cuestiones enteramente Lgicas en materia mdica, en la que yo apreciaba que el tiempo era gastado intilmente por los Philiatrosa pblicamente en las escuelas, y admir sobremanera la investigacin ingeniosa de los remedios espagricos, la preparacin habilidosa y la administracin prudente de los mismos por excelentes mdicos, (a) Philiatros: el que ama la medicina

D E D I C A T O R I AE.

sino tambin me present al mismo autor y le aconsej que comunicase las cosas que enseaba y preparaba en su casa, expresadas en un librito, a toda la comunidad mdica, sin envolturas de palabras. Y ofrec cortsmente cualquier esfuerzo mo para ese asunto. As pues naci entonces su Aprendizaje Qumico, impreso en Pars: que enseguida, all, en los mercados de Frankfurt, fue puesto a la venta y fue solicitado en todos los reinos de Europa, y en Alemania, en pocos aos impreso de nuevo por cuarta vez, y explicado privadamente a los estudiosos de medicina por ciertos ilustrsimos profesores en algunas de sus academias, y examinado debidamente con la escuadra de la verdad y de la prctica. Cuando el autor se enter por sus amigos que su admirable trabajo era alabado por los hombres doctos y que la insigne juventud estudiosa sacaba provecho de su diligente leccin y de la preparacin de los medicamentos de acuerdo con la prescripcin de aquella, hasta qu punto se habr alegrado que excitado por este estmulo, tom su librito para revisarlo, corregirlo y aumentarlo: que despus me envi encomendado que lo tradujese del francs al latn. Pero en aquel tiempo mis ocupaciones eran tales que sin embargo, aunque quisiera, por mi amor hacia l, complacerle lo ms posible,

E P I S T O L AE.

de ningn modo poda tener tiempo libre para la traduccin de aquellos, con los que haba enriquecido su Aprendizaje. De dnde ste, cansado de la demora (principalmente no habindole llegado mi respuesta, no s por culpa de quin) y arrastrado por las continuas splicas de los franceses, dispuso que se imprimiese pblicamente aquel Aprendizaje revisado con el nombre de Elementos del Arte Qumico en lengua verncula. Con esfuerzo de nuevo me pidi e insisti que no rechazara traducir al latn tanto lo impreso como lo compartido conmigo aadiendo la importantsima promesa, si no rechazaba ese trabajo, del envo de los arcanos y de los experimentos que haba reunido desde el tiempo de mi partida. Por lo cual, para demostrar al maestro que mi alma no se olvida de la fiel institucin y para confirmar realmente que es cierto aquello conocido del cmico: El favor que le es prestado a los buenos, este favor es fecundo en bienes, tambin para hacer bastante para exhortar a algunos de mis amigos para acelerar esta edicin, no slo traduje sencillamente aquellas cosas, de los Elementos del Arte Qumico, que todava no estaban expuestos a la vista en latn, sino que tambin yo mismo correg muchas, por aquella facultad que el autor me concedi amplsima en su carta, y aad un insigne apndice, no slo principalmente de las notas necesarias, sino tambin de las preparaciones, tanto de las ms raras, como de las ms nobles,

D E D I C A T O R I AE.

por mi benevolentsimo afecto hacia los estudiosos de este arte, sacado de mi propia despensa, y, si un da con el buen Dios habr sabido que este trabajo mo es grato y bien venido por los qumicos y por otros, adornarlo con muchas otras florecillas espagricas. Muchas e importantsimas han sido las causas para qu yo haya querido escribir este librito, patrones, en vuestro famossimo y nobilsimo nombre. Ms an, generoso seor principal, si preguntas, qu me ha impulsado, para que haya favorecido que este librito mdico-qumico sea dedicado a ti, dir con estas palabras: La admiracin no slo de tus virtudes sino tambin de tu fortuna. Pues como vine a esta provincia, llamado desde Sprottau por las ilustres rdenes de este marquesado, en lugar del ilustrsimo hombre, seor Godofredo Weidnero, ahora profesor dignsimo en la clebre Academia de Frankfurt e investigu ms cuidadosamente sobre las luces y voluntades peculiares de l: No hubo nadie que no le haya llamado a tu majestad padre de la patria, honra de la nobleza, del consejero, de la sabidura, de la doctrina, en fin, asilo de toda virtud. Y realmente despus que he gastado ahora ya un modioa de sal en esta tierra y que he gozado a menudo de tu trato familiar, he descubierto que son muy ciertas las cosas que decan sinceramente sobre ti los hombres de eximia prudencia y agudsimo juicio (a) modius-ii m. : Medida de peso y volumen romana. Equivale a 8,75 kilos (o litros). Se estima en un modio de sal al ao por persona el consumo normal de sal. Por ello, la frase vendra a decir: Despus de un ao en esta tierra

E P I S T O L AE. (entre los cuales estaba el magnfico Jano Georgio de Schonaich, [Greek=os en agiois]). Porque si crees que yo te digo esto y te hago tragar mi adulacin, te hago pasar realmente de ingenuidad hasta el punto que no tengas necesidad de negar ms tiempo aquello mismo, todo lo que ahora rehyes, por tu innata modestia. Pues qu de difcil es aceptado all para reflexionar, sobre todo en estos tiempos turbulentsimos, que no sea solucionado con tu prudente consejo? De ah ya hace algunos aos posees el ttulo de gua, tanto por el hecho como por el nombre, con meritsima justicia y sempiterno elogio. Quin hay de tu linaje, que es tanto nobilsimo y antiqusimo, como prestigiossimo en este distrito, es ms, de todo el orden de los caballeros, quin hay, que no rinda homenaje a tu majestad, no acuda a ella, igual que a un puerto, refugio de consejo y sabidura, en los asuntos ms enredados? Por qu los reverendsimos e ilustrsimos marqueses de Brandeburgo, jefes de la Orden de San Juan, te eligieron, frente a los dems, enviado a su majestad imperial, para acompaar a los prncipes en sus diversos viajes? Por qu ellos mismos te admitieron en el cuerpo de sus consejeros? Y ellos mismos ya hace tiempo te designaron comendador para los sacrificios de los cultos de su Orden? Por lo mismo, por que recientemente (Sin que t ciertamente lo oyeras)

D E D I C A T O R I AE. los consejeros primipilos de su majestad imperial acaso no consideraron, que t eras por supuesto un hombre [Greek=polln antaxion alln]? Aunque esta admiracin, no slo de tus virtudes sino tambin de tu fortuna, cuando an joven, invitado a deliberaciones muy importantes, presentaste aquellos documentos sobre ti, de senil cordura, en la Oficina Provincial y en los Conventos Pblicos de las rdenes, para que da a da no slo haya sido hecho un mayor aumento para las dignidades superiores, sino tambin para que ahora no haya nadie de la poca, que un da no te asigne a ti todos los suplementos de los honores, fue para m un gran estmulo para que tomase prestado algo de la clarsima luz del esplendor de tu nobilsimo nombre para este mi librito. Sin embargo aquello me estimul ms, para que este librito contuviese ciertos medicamentos que hasta aqu tu majestad haba recomendado para mantener la salud, cuando est ms afligida, para que veas que ciertamente no temo presentar aquellas cosas, que privadamente yo haba aconsejado, en un auditorio pblico de reputacin y ponerlas bajo las censuras y el examen de los hombres ms doctos. Y no debe ser ocultado esto: Que cuando despus que tu nobilsima y honorabilsima conyugue, un ao y medio antes, hubiese engendrado en feliz parto el deseadsimo heredero varn, entonces t hayas hecho manifiesta tu excepcional benevolencia hacia m con la honorfica invitacin por la cual

E P I S T O L AE quisiste que yo asistiera al [Greek=anadochon] bautismo de tu hijito: Hasta aqu pensara que mi vida es amarga para m, si no comprometiera tambin mi veneracin hacia ti, con algn escrito pblico. Muchas cosas tambin me estimularon para que anunciase pblicamente esta obra ma a vosotros, Cnsul prudentsimo y Senadores estimadsimos de la patria. Pues la propensin y la inclinacin al estudio de los esprotavienses siempre fue asombrosa, como lo atestiguan muy bien los nueve doctores mdicos de vuestra ciudad y un nico aspirante, arrebatado prematuramente por la peste y la corona de laurel de Apolo conseguida solemnemente en las academias en el transcurso de algunos aos (aunque yo envuelva con el silencio a otros que, antes de mi pubertad, cumplieron piadosamente con su deber). A lo que se ha aadido lo que he recibido de los hombres dignos de confianza, que tienen esta reputacin en vuestros escritos sobre los medicamentos qumicos, para que en vuestra ciudad quieran que la mayor parte de las enfermedades sean curadas completamente con los arcanos y los secretos espagricos de nuestro tiempo. Y por esto he pensado que no ser ingrato para vosotros si dedico esta explicacin de algunos misterios, que algunos de vosotros desearon entonces mucho, a vosotros. Finalmente, y lo que era digno de la palma, puesto que unos aos antes, con el puesto de mdico de la patria vacante, vosotros, volviendo yo entonces de mi peregrinacin,

D E D I C A T O R I AE.

juzgasteis conveniente ponerme al frente de esta funcin. Yo me traslad hasta aqu no para descansar, sino para declarar pblicamente de nuevo mi gratitud hacia vosotros, con un regalillo de papel, sobre todo, en este oficio mo, cuando junto a vosotros, por un lado haba apreciado la divina bendicin suficientemente, por otro lado, haba vivido dulcsimamente con vosotros. Pues Sprottau no slo tiene un feliz anagrama, inventado ingeniosamente por vuestro Tscheuschnero, hombre ptimo: BASTANTE EN FAVOR DE LA VIDAa sino tambin aquella es, en vuestra administracin de la repblica, confianza y prudencia, en fin, aquella es concordia y armona, entre vosotros y entre vuestros ciudadanos, en el palacio y en la academia, para que en stas o en la opinin [Greek = tou en tais eulogias] del mismo y juiciocsimo Monavius, pueda estar a la par con las principales y ms celebres repblicas de Alemania y solamente aqu pueda ser bueno para los ciudadanos. As pues recibid, patrones, apreciadores pulidsimos de los ms elegantes escritos, con la amabilidad habitual, esta arra cualquiera de mi piedad y observancia hacia vosotros que durar para siempre y continuad tenindome lo ms alabado posible por vosotros. Adis. Dado en Guben, ao 1618, da 16 de Septiembre.

(a) El anagrama tiene sentido con las palabras originales en latn: Sprottavia y su anagrama SAT PRO VITA

E P I S T O L AE BEGUINI ALIQUOT ALGUNAS CARTAS DE BEGUIN para JEREMIAS BARTIO

La causa por la cual hasta ahora no haya respondido a tu carta fue el escribiente, que despus de escrita sa, que ahora recibes, todava no la haba enviado. Ahora estoy completamente dedicado a la versin en francs del Aprendizaje para que salga impreso lo antes posible de nuestras imprentas. Despus te lo enviar a ti para que te encargues de corregir y aumentar las mismas cosas, que correg aqu y all, en la edicin latina. Por cuanto al asunto, no tengo ninguna duda que te vas a mostrar dispuesto, por el vnculo de nuestra amistad. Conjeturas bien que hasta ahora he trabajado con fatiga en la transmutacin metlica. Pero con un fruto exiguo, engaado yo por un noble que, al mismo tiempo que otro noble alemn, se haba dejado engaar por ese helvtico, que alguna vez viste en mi casa. Pues aquel noble le haba dado a ese helvtico cuatrocientas coronas para que mostrase sinceramente la razn de fijar el mercurio en sol, y siempre estara el noble presente y trabajando. Aqul, el ms infame de cuantos hombres viven, acept, y entretanto prepara el malvado fraude.

AD IER. BARTH.

Pues ese viejo zorro decidi substituir furtivamente, mientras comen y beben a la vez apretadamente, el recipiente en el que se estaba realizando la operacin por otro con oro, y as engaar a ambos. Plan que sali bien cuando mastygi ex voto(?): vino a m el Noble cantando victorioso y clamando aquel Eureka a menudo. Preguntando, cual es la razn y por qu reboza tanto de contento, l explica con todo detalle como aprendi inesperadamente la fijacin del mercurio en verdadero oro. Me sorprendo y le pido que me revele a m, su amigo ntimo, el proceso. Que mientras lo hace enseguida presiento el engao y demuestro ante su ojos cmo el trabajo va a ser intil, si alguien quiere trabajar de ese modo. Pero l permaneca firme en su opinin y juraba por el Jpiter de piedra que el proceso era muy cierto. Ya que con su propia mano, segn ese mtodo, el haba trabajado. As pues ced ante l que juraba tan honestamente y emprend la operacin de acuerdo con la prescripcin de aqul bribn, sin duda, de Helvecia. Pero como no saliese bien, nos frustramos con nuestra esperanza urea. Al fin scr (*) el noble comprendi. Por la fecha en que t volviste a Alemania, he ganado 700 coronas con mi Filosofa. Y aunque yo no dude que yo pueda elaborar cosas ms preciosas y tiles que hasta ahora segn la praxis mdica,

E P I S T O L AE.

apenas voy a tener privadamente algn colegi ms amplio. Pues en verdad creo que sin duda logre algn modo de obtener, de todos los medicamentos purgantes naturales, las sales de amoniaco que purgarn muy suavemente con una dosis exigua. Empezar a prepararlos lo antes posible, si Dios quiere. Yo quisiera que te convencieras que no voy a tener nada de excepcional o elegante en este arte que, por tu amor y servicios a m, no vaya a compartir contigo. Pero no compartir contigo ese mtodo que no haya probado an, y tenga la creencia que tal vez te defraude y te lleve a hacer gastos intiles. Pero aqul mtodo bueno y probado que yo habr experimentado, cuanto antes lo tendrs tambin, de buena fe, al mismo tiempo que otros. Saludos. Dado en Paris el da 6 de Marzo, ao 1613. II. Desde el tiempo en que El Aprendizaje Qumico vio la luz, con tu consejo e instigacin, por amor de la utilidad pblica, muchos de mis discpulos no cesaron de pedirme que repitiese la publicacin a la francesa y que explicase la doctrina de los tres principios ms extensamente.

AD IER. BARTH.

As pues no poniendo trmino a sus ruegos y exhortos, finalmente me resign a ser persuadido para que no slo ilustrase ms ampliamente la doctrina de los tres principios sino tambin para que corrigiese los errores que se presentaban por aqu y por all y que disertase ms claramente de algunas cosas. Te envo ahora este apndice, mi Bartio, y te pido, por nuestra gran amistad, que lo traduzcas al latn y traducido tan pronto como sea posible te cuides que me sea llevado. Si te place darlo a una imprenta en Germania para que lo transcriban, no dudes que me parecer bien. Yo te prometo honestamente, como muchas otras veces, que todos los arcanos, cualquiera que habr tenido en este arte y comprobados por la propia experiencia, los compartir fielmente contigo. Hasta ahora estoy agobiado con una carga tan grande de trabajo que an no he podido dedicarme a obtener las sales de los purgantes naturales vegetales. Entretanto te haga partcipe de esa prctica, ya que ests tan deseoso de ella, con tal que primero yo sepa que t tengas stas bien traducidas. Adis. Dado en Pars, aos 1614, da 28 de enero.

AD IER. BARTH III.

Las que me entregaste el mes de octubre del ao pasado, yo las recib justamente este mes de febrero. Pero aquellas fueron gratsimas para m, por muchas razones, principalmente porque, casi murindome con profunda tristeza por el desgraciado caso y la desesperada salud de nuestro valiente Bonnaeus, supiese que t an estabas entre los vivos. Pues hace un bienio que no he odo nada sobre ti ni de tus cosas. Antes bien, nuestro Abel, habiendo vuelto de Italia, relat a los ilustres condes de Ortenburgo, a quienes, a causa del deber, haba saludado en Patavia, que haba confirmado con toda seguridad y muy sufridamente que habas muerto en Blgica. Pero felicitadme, amigos, mi hijo muri y ha resucitado. Ciertamente, creo que t partiste a una lejana tierra, como el hijo prdigo, donde no te habrs acordado de los amigos que te quieren y honoran. Qu es lo que escribes? porque ni Bonnaeus, ni yo, hemos visto ninguna de las cartas que algunas veces nos hayas enviado en dos aos. Oh, cuanto se ha enfriado tu amor hacia nosotros! Es esto lo que nos prometiste partiendo de aqu? Yo me proclamara feliz si pudiese compartir contigo mis trabajos y experimentos.

AD IER. BARTH.

Pero qu har? Porque ignoro tanto si all vives como si perseveras con constancia en tu amor de antao no slo hacia mi sino tambin hacia la qumica. Pero todas estas cosas hasta aqu. Ahora te envo mi nuevo Aprendizaje francs, editado e impreso con el nombre de Elementos de Qumica, que compuse en las imprentas germanas, para que lo traduzcas al latn. S de sobras que con esta obra te mostrars corts conmigo, si te acuerdas de tu promesa, si me quieres como antes, si quieres bien el proyecto de la repblica mdica. Pero por qu no querras? Pues hasta an s por cuales razones me has empujado para que me atreviera a sacar primeramente este librito al pblico. Entre ellas no era la ltima la utilidad pblica, que tendra que redundar no slo para los estudiosos del arte mdico y farmacutico, sino tambin para algunos de los mismos doctores. Pues, de la edicin tantas veces repetida de este librito, fcilmente conjeturo que ese trabajo cualquiera ha sido grato y til a algunos. Pues que yo est de acuerdo con todos, como algunos estn de acuerdo conmigo? As pues, porque si la utilidad pblica es un valor y una preocupacin para ti, no te ser difcil tomar a tu cargo este trabajo y, por esta razn, prestarle un servicio al estudio de la qumica, que ha sido muy ampliamente y an no perfectamente cultivada. Est en tu mano, ser atajadas esas dudas que se presentan y ser substituidas otras, segn tu juicio, y cambiadas las cuadradas

E P I S T O L AE.

por redondas, sobre todo en aquellas que tengas anotadas en algunas hojitas, por la afirmacin de la veracidad de algunas preparaciones. Por mi parte yo mismo afrontara este trabajo. Pero pregunto para qu fatigarme ms con los escritos ? Puesto que deduzco por claros indicios que en breve voy a emigrar de esta prisin del mundo. Pues acaso no es mejor consumir, lo que sea que me queda de vida, con trabajos qumicos que con los escritos? Aunque los primeros me deleitan, los ltimos me arruinaran. Por lo que respecta a mis experimentos, no recibirs ninguno de ellos, antes de que borres tu nombre de mi registro de proscripcin, esto es, antes de que compenses con tres cartas lo que fue descuidado por ti en todo el bienio. Adis. Dado en Pars, ao 1606, da 10 de Abril.

POEMAS ENCOMIASTICOS. I. Para El Excelentsimo Hombre D. CRISTOBAL GLUCKRAD, que divulga con notas el Aprendizaje de BEGUIN, su amigo y ambos doctores en medicina, No la traduzco. Georgius Lothus D. Medic. Publ. Profess. & Medicus Aulicus.

II. Al excelentsimo hombre D. JEREMIAS BARTH Filsofo y Mdico como tambin amigo ptimo. Traductor del francs al latn de la ltima obra qumica del autor Beguin. Saluda afectuosamente CASPAR DORNAVIUS. Bartio adorna con el manto de la lengua del Lacio las cosas que el francs Beguin public en el idioma francs y aadi un ilustre suplemento del nuevo trabajo. l, que rene las cosas buenas y cmodas de la vida de fuera de la patria, es digno de la ambrosa y de los manjares de los dioses y digno del nctar. El mismo autor ciertamente entonces habl en lengua italiana y todo tipo de cosa corri de boca en boca de los hombres. Pero al da siguiente dict algunas cosas, y encarg a ste ltimo un colofn, para el librito, que por la cultura de Bartio se hace brillante con el recubrimiento latino. Cuantos testimonios de ingenio conservan los escritos con el acento de la lengua paterna, el pueblo italiano, del espaol, del francs, de dnde florecera el reino de la virtud y del arte, solo si el traductor uniese la pluma y la boca elocuente. Cuidar este trabajo es de los lderes, tanto de las realezas como de los prncipes, y quienes, abundantes en riquezas, la condicin opulenta enriquece. Pero nosotros derrochamos nuestros patrimonios con un indecente desenfreno, tanto en el juego como en la bebida y la inmensa vorgine del vientre, o desgastamos las fuerzas de Marta, aun con speras disputas. El honor consta de bufones y el mimo tiene sus prerrogativas, que puede engaar y envenenar con su dulce lengua, la virtud yace sin ningn regalo y la docta musa apenas tiene de donde calmar su sed, y saciar su hambre, pues los hombres dejan sus admirables obras sin experimentar, que la doctrina transporta sobre las ureas murallas del mundo. Pero nosotros te ponemos, oh Bartio, un altar que, ha de permanecer, de la diosa de la memoria en un lugar sagrado, y anotamos palabras pas en la tablilla, que la fama proclame en las diferentes zonas del mundo: BARTIO t antepones (cosa rara) los bienes del estado a los privados.

I N D I C E de los C A P I T U L O S del APRENDIZAJE QUMICO. LIBRO I. Cap. I. II. III. IV. V. VI. Sobre la definicin de la Qumica. Sobre la Disolucin en general. Sobre la Calcinacin. Sobre la Extraccin Sobre la Coagulacin Sobre el Sellado LIBRO II. Cap. I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. Pag. Sobre las leyes necesarias para la doctrina de la destilacin 100 Sobre las aguas de flores, de hierbas, de races, de cortezas, de semillas, de maderas. 107 Sobre las aguas fuertes 120 Sobre los espritus 125 Sobre el vinagre 155 Sobre los Aceites 162 Sobre las Tinturas lquidas 193 Sobre los Blsamos 196 Sobre los Extractos 208 Sobre las Tinturas suaves 244 Sobre la Calcinacin de la sal comn, de la sal ptrea, del vitriolo, de la piedra Pmez, de la piedra de la esponja, de la marcasita de plata 261 Pag. 1 26 44 60 93 96

XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX.

Sobre la calcinacin del Antimonio. Sobre la Calcinacin y la preparacin del Mercurio. Sobre la Calcinacin de Saturno y de Jpiter. Sobre la Calcinacin de Marte y de Venus. Sobre la Calcinacin de la Luna y del Sol. Sobre las Sales. Sobre las Flores. Sobre los Magisterios. Sobre las Tinturas gelatinosas y las Panaceas. LIBRO III.

272 304 329 337 347 359 358 410 423

Cap. I. II. III. IV.

Pag. Sobre la quinta esencia de la sangre humana. Sobre la quinta esencia del vino. Sobre la quinta esencia de los Corales. Sobre la quinta esencia de las Perlas. 438 455 467 474

1 EL APRENDIZAJE QUIMICO Libro Primero. CAPITULO PRIMERO. Sobre la definicin de la Qumica.

La QUMICA (1) es el arte de separar las mezclas de cuerpos naturales y de coagular los disueltos, para preparar medicamentos ms agradables, saludables y seguros. En esta definicin se excluye otra parte de la misma, que es sobre la transmutacin de los metales, que en otro tiempo sin duda tuvo muchsima importancia. Ahora ms bien sirve a la medicina, y no solo se dedica con ahnco a los minerales sino tambin a los animales y vegetales, las esencias y los arcanos de los cuales, que se esconden hasta ahora en la profundidad de la naturaleza, expone a la luz del da con cierta habilidad admirable, para los usos humanos y para defender la salud aunque tambin confiera muchsimos recursos para la vida. sta ensea muy bien solamente la razn y el modo de preparar los medicamentos, esto es, separar las cosas puras de las impuras, alterar las cualidades extraas, (1) Qu es la qumica?

2 TYROCINII CHYMICI

o eliminarlas directamente, fijadas las substancias voltiles, y por el contrario modificar, y en fin, hacer todas las cosas de la naturaleza ms familiares y amigables, para que se puedan cambiar mejor y con menor peligro el cuerpo que es propio de la medicina. Se establece por otros que es el arte de obtener los magisterios y de extraer, despus de separado el cuerpo, las esencias puras de las mezclas El nombre de Qumica es griego. (1) El mismo en las obras latinas, que es el arte de hacer licor o de disolver las substancias slidas en un licor. Llamada as [Greek=kat exochn] porque la qumica ensea a disolver (lo que es ms difcil) y a coagular. Si alguien la llamara alquimia, insina su prestancia por el uso de los rabes. Si espagiria, manifiesta los oficios propios, [Greek=sugkrioin] ciertamente y [Greek=diakrioin]. Si arte hermtica, manifiesta el autor y la antigedad. Si arte destilatoria, manifiesta su admirable y sin duda principal funcin. Tampoco desagrada esta otra etimologa, [Greek=para tou chumou,], esto es, por el jugo o perfume que los qumicos extraen con su arte, como la naturaleza de los alimentos. Paracelso y otros la llaman Espagiria, y abandonan el arte separatorio de lo puro de lo impuro. Tal vez aluden al griego [Greek=mageireion=cocina], como si la llamsemos coccin de los metales y de los jugos. Pero cualquiera que sea el [Greek=epnumia=nombre] final de este arte, su verdadero concepto y prctica es muy hermoso.

(1) Por qu se dice qumica? Por qu espagiria? Por qu arte hermtica? Por qu destilatoria?

3 LIB. I. CAP. I. Aunque todas (1) las disciplinas comnmente son o bien tericas o bien prcticas, la qumica, no detenindose en el conocimiento y la contemplacin de las mezclas de cuerpos, como la ciencia fsica, sino que teniendo una finalidad prctica, es decir el magisterio, las tinturas, las quinta esencias y cosas similares, con razn se le concede a la misma un lugar entre las disciplinas prcticas y las artes. Aunque quiz se encuentran, quienes satisfechos con solo la teora, por desgracia no se preparan para las gratsimas prcticas de este arte, o bien abandonados por los maestros idneos, o bien impedidos por otros negocios ms importantes. De aqu aquella famosa sentencia, que debe ser grandemente recomendado a todos los verdaderos qumicos: Est claro que tanto como progresa la experiencia en toda la alquimia, tanto la razn debe con justicia estimar sobre su certeza y modo de operar. Por lo cual, como la experiencia de la prctica corroborase la verdad de la teora, pensamos que nicamente el verdadero estudioso de la Chymiatriaa debe acercase all, para que se consagre da y noche a la experiencia manual, para que finalmente pueda disfrutar el uso de este dulcsimo arte. Lo mismo que tambin Severino aconseja y exhorta fielmente a los verdaderos hijos de la doctrina, en Idea medicinae philosophicae cap. 17, cuando dice: Id hijos, vended los campos, las casas, las ropas, los anillos, quemad los libros, comprad calzados, entrad en los montes,

(1) La qumica es un arte. (a) Chymiatria es el arte de medicar con medicamentos qumicos.

4 TYROCINII CHYMICI los valles, los desiertos, las costas del mar, investigad los interiores profundos de la tierra. Anotad las diferencias de los animales y de las plantas, los rdenes de los minerales, las propiedades de todas las cosas y los modos de formarse. Aprended diligentemente la astronoma de los campesinos y la filosofa terrestre, y no os de vergenza. Finalmente comprad carbones, construid hornos, velad y coced sin descanso. Pues solamente as llegaris al conocimiento de las propiedades de los cuerpos. Y aade: Estos mandatos seran ms graves, si no prometieran magnficos premios por los esfuerzos. stas son su palabras. Sin embargo no queremos la experiencia de los quimicastros que se ha fundado en cosas irreflexivas, sino aquella que se ha basado en [Greek=en t log]. Pues es cierto y firme que todos aquellos, sin una razn verdadera y natural, en cierto modo modifican, destruyen y pervierten las naturalezas de las cosas con la violencia de Vulcano, con diferentes sublimaciones, asimismo con disolventes ardientes y corrosivos. Pero no extraen, como charlatanean, verdaderas esencias de aquellas. Mucho menos separan aquel blsamo solar y saludable. Se considera objeto de este arte (1) el cuerpo mezclado y compacto, no por cuanto aqul es mvil, pues as es consideracin de la fsica, sino en la medida que es soluble y coagulable. Pero tales cuerpos estn o imperfectamente mezclados, como el roco, el granizo, la nieve, o perfectamente

(1) Objeto de la Qumica

5 LIB. I. CAP. I. mezclados como las plantas, las frutas, los metales, las piedras, los rboles y los animales de todo gnero. De dnde es evidente hasta que punto alucinan gravemente aquellos que, despus de or el nombre de alquimista, en seguida se imaginan un hombre que no trata de otra cosa que de la metamorfosis de los metales, y que no medita en nada ms que admirablemente [Greek=musrion] de la piedra filosofal. Se dice que el objeto de la qumica es el cuerpo mezclado, que por algn medio es soluble y coagulable. Pero observando que la mezcla nativa no se destruya en toda la operacin. Pues, por ejemplo, el jugo extrado del ruibarbo se corresponde a la mezcla y con su eficacia ntegra. De aqu que como mucho, el propsito del qumico no es disolver la mezcla, sino, mantenida intacta sta, separar los cerrojos y los vnculos del aglutinamiento material, para que haya un acceso a la substancia ntima, que la naturaleza encerr con un apretadsimo abrazo, para que no fuera accesible fcilmente a los rigores externos. En consecuencia, miente aqul que proclama que el verdadero qumico destruye hasta lo ltimo. Esto no es del arte. Sus lmites son cada una de las preparaciones en las que el arte no est presente. Adems hay el horrible dicho que cuenta el autor sobre los misoqumicos, que llegaron a tener tan gran odio a la qumica verdadera que los mismos, con solo or su nombre, se estremecan y enseguida se vean forzados a vomitar. Pero grita a estos Mufetus que son como los arenques para sazonar con sal y luego suspenderlos en el humo.

6 TYROCINII CHYMICI

Y realmente debe deplorarse que muchos juzguen las cosas espagricas tan a la ligera, como aquel aldeano que no quiso condenar al conocido Arstides, porque fuese juzgado demasiado injustamente. Otros no son capaces de probar con sus labios de asno tales hortalizas, por esto condenan con palabras muy largas y se cuidan de alejar a los otros, con una envidia canina, del pasto que a ellos mismos no les est permitido disfrutar. Otros, segn la costumbre de los sofistas, desprecian todas las cosas que no son probadas por ellos mismos, a quienes agrada aquello que es suyo, como a los necios les place su masa y sus cascabeles, como expone correctamente Paracelso en el prefacio sobre la naturaleza de las cosas. Su fin (1) es la preparacin de los medicamentos ms suaves, ms saludables y ms seguros, y por esta razn nuestro arte se distingue de la farmacopea vulgar, que tambin prepara medicamentos sin duda seguros y saludables, pero menos gratos. Por lo que respecta a la suavidad, es opinin comn, que el enfermo tomar mejor un poco de conserva de rosas, a la que acaso se le mezclen cuatro granos de mercurio, tan buen purgante por abajo, que muchas dracmas de Diacatholicona. Mejor una bendita pldora sin igual de Quercetanus o dos hechas del electuariob panchymogogonc de l mismo, que quince o ms pldoras sin stos, de oro, repugnantes. Mejor cuatro granos

(1) Objetivo de la qumica. Este arte se diferencia de la Farmacopea. Los medicamentos qumicos son ms suaves que los vulgares. (a) Diachatolicon: Purgante de hierbas medicinales. (b) Electuario: Medicamento de consistencia lquida, pastosa
o slida, compuesto de varios ingredientes, casi siempre vegetales, y cierta cantidad de miel, jarabe o azcar. En sus composiciones ms sencillas tiene la consideracin de golosina

(c) Panchymogogon: Un purgante.

7 LIB. I. Cap. I. del celebrrimo antdoto mineral de Hartmann, u ocho de antimonio, el diaforticoa de Croll que alguna pocin sudorfica vulgar. Mejor el caldo preparado del crmor o del magisterio del trtaro que la extraccin agonal de la decoccin o de algn jarabe magistral hecho laboriosamente segn una definicin no s cuantos pies de larga, de varias hierbas, flores, races, cortezas, semillas de rbol, frutos, jugos, licores, aguas, etc. Pero podr suceder as que a veces los vasos y los jarros de medicamentos vulgares exceden con mucho la suavidad qumica. Ciertamente entonces, cuando algunos de los que estn enfermos, despus de trados aquellos, y no habiendo sido an cogidos con la mano, por el solo pensamiento de su nauseabundo sabor y olor, sin haber sido concitados por ninguna fuerza magntica, [Greek=an kai kat] son purgados. Lo que hasta ahora no ha podido ser hecho por los medicamentos qumicos. Pero dicen: Triunfen absolutamente los espagricos por la suavidad de sus remedios. Restituyan an el aprecio de la salubridad y de la curacin ms segura los medicamentos preparados en las farmacias por la norma aceptada. Aqu est Rodas, salta aqub. Pues dicen: Vuestros remedios no son en modo alguno ms saludables ni ms seguros que los nuestros, puesto que

(a) Diafortico: Sudorfico, que hace sudar. (b) Frase hecha: (wikipedia) Lo que, en sentido figurado, quiere decir
que lo principal est a la vista, y hay que demostrarlo delante de los presentes

8 TYROCINII CHYMICI ni siquiera son suficientemente salubres ni seguros. Pues muchos de los vuestros son venenosos y claramente contrarios a la naturaleza humana, puesto que son metlicos y tomados de los minerales, muchos son agrios y corrosivos, muchos son ms clidos de lo que conviene y despiden un fuerte olor a quemado. Estos son peligrosos dardos que van a intentar alcanzar la garganta de los qumicos, a menos que recibidos diestramente con el escudo de la razn y la experiencia sean vencidos. Pero no se puede negar (1) que muchos de nuestros medicamentos se han sacado de los minerales y de los metales, pero en absoluto son por ello venenosos ni hostiles a la naturaleza humana. Pues se ve que, si los antiguos con todos los mismos, pero crudos y no preparados, como de Galeno, de Dioscrides, del antidotario de Nicols Myrepsico y de otros, y algunos mdicos famossimos ms recientes, como Rondeletio con el mercurio crudo, en sus pldoras de Barbarrosa para vencer la enfermedad napolitana; Crato, el fecundsimo mdico de tres csares romanos, con su cinabrio para el vrtigo y otros con su antimonio, como Cardano, Julio Alejandrino, Matiolo; Gesnero con su vitriolo; Fallopio con su azafrn de marte para las ictericias; todo el mundo emple el azufre para el enfermo de los pulmones, por qu los mismos correctamente preparados por nosotros, y despojados de toda malignidad venenosa, no se pudiesen transferir al uso mdico?

(1) Los medicamentos qumicos no son venenosos ni contrarios a la naturaleza humana, aunque sean metlicos.

9 LIB. I. CAP. I. Sobre todo cuando los vemos que, quienes no pudieron recuperar una salud firme con los medicamentos vulgares de los farmacuticos , enviados lejos a las termas metlicas o a las fuentes minerales, por el consejo de los mismos misoqumicos, hubiesen sido perfectamente curados con el uso continuado de aquellos. De dnde se debe ciertamente interpretar que en los minerales y metales hay encerrados cierto blsamo fijo y espritus potentsimos, de tal modo que estn mnimamente expuestos a la alteracin. Lo que tambin se ve claro en el uso de los medicamentos quirrgicos, dnde apenas hay ninguna de las grandes fuerzas, excepto al que se le haya mezclado algo metlico o mineral. Pero de ningn modo pensamos (1) que, por la norma de los antiguos o de los recientes, deben ser introducidas stas crudas dentro del cuerpo. Lo til debe ser separado de lo intil, el veneno de la momia saludable. Se debe aislar la semilla y la mdula de las cortezas, de las cscaras, de las vainas y las heces. Por consiguiente solo de este modo resurgirn los remedios aptos para curar cada enfermedad rpida, segura y agradablemente, si son aplicadas, segn las leyes escritas de la teraputica, por mdicos doctos, expertos y circunspectos. As la vbora, bestia venenossima, debidamente preparada, constituye la base del contraveneno, de aquel remedio universal, comprobado por la experiencia de tantos siglos.

(1) Correccin verdadera de los medicamentos malignos

10 TYROCINII CHYMICI As ahora vemos cada da ser preparado comnmente de las serpientes vulgares tanto un [Greek=prophulaktikon=profilctico] como un [Greek=therapeutikon=teraputico] segursimo contra los venenos de todo tipo. As, la serpiente marina, que los Galos llaman lavive, tiene una espina en el dorso, despus de separada la cual, de ah se prepara una comida delicadsima. Claramente por la misma razn tambin pueden ser reducidas las sales de las entraas de la tierra a esta naturaleza de mediocridad, con todo habiendo sido resuelto en sus partes constituyentes y con las cualidades malignas habiendo sido quitadas y apresurando el destino, para que ciertamente sea ms seguro que stos, que usan legtima y debidamente tales preparados, admitan en la intimidad de su vida no tanto al husped pernicioso como al husped benigno, no tanto a los venenos como a los antdotos y a los [Greek=rizotomous=recolector de races?] de las enfermedades. Pues si la venenosidad de los metales y los minerales depende de la forma de los mismos, Quin no ve que si stos son descompuestos en sus principios con un artificio qumico, todas la cualidades letales sern eliminadas? Y si crees que la malignidad est en alguna parte constituyente (que parece verosmil), tanto ms fcilmente comprendes que, despus de dividir el todo en sus partes, aquella puede ser separada. Y habiendo sido de este modo instituida con infinitos ejemplos la correccin de los medicamentos fatales, se hace por completo saludable, si no pensramos que sta haba sido admitida,

11 LIB. I. CAP. I.

podra comprobarse. Cesen pues los misoqumicos de sentir aversin al uso de los minerales y de los metales, para darlos dentro del cuerpo, no s que [Greek=iliada tn kakn] que pululando de nuevo de esto irreflexivamente temen mucho, que no aprendan de los qumicos la verdad de la malignidad de los remedios, que los venerables antiguos emplearon, (como del antimonio, del mercurio, de ambos elboros, de todas las especies de lechetrezna, del euforbio, del elaterio, de la calabaza silvestre, de la yerba, de la frula, de la escamonea, de la chamela, del lapislzuli y de la piedra armenia, de la escoria del cobre, de la sandraca, etc.) De la malignidad digo el modo de reducirla enteramente: que resulta de la diseccin del cuerpo heterogneo en sus partes. Pero no por la habitual adicin de resina de lentisco, de tragacanto, de espiga, de canela o de similares. Pues quin se cuida de este modo de dispersar y anular las cualidades envenenadas de los medicamentos simples, en verdad que se parece a los cocineros ignorantes y necios, que si debieran escamar y destripar a los carpionesa, afirmasen que el amargor de la bilis, despus que la vejiga de la hiel ha sido perforada por una infeliz casualidad, no debe ser lavado y eliminado sino que debe ser debilitado por la adicin de azcar o miel. O si los mismos debiesen preparar los intestinos de los animales para alimento de los hombres y juzgaran estpidamente que no deben ser limpiados de los excrementos sucios y malolientes sino que deben ser cocinados despus de aadir mbar,

(a) carpiones: unos peces.

12 TYROCINII CHYMICI o de verter aceites olorosos. Finalmente las cosas espagricas no parecen saludables ni seguras, porque son agrias y corrosivas y se vuelven causticas por la violencia del fuego y porque exhalan un marcado olor a quemado (1). Pero si por ser agria, si por ser corrosiva, no debe ser recibida dentro del cuerpo, Oh buen Dios! Qu gran cantidad de medicamentos de las farmacias comunes deben ser rechazados? Qu gran nmero de ellos deben ser tachados de los antidotarios? Cuntos condimentos deben ser eliminados de las cocinas? Las cantridas se cuentan entre los medicamentos perniciosos por Galeno (2), porque matan por erosin. Y sin embargo tomadas con moderacin, y con quienes es necesario, mezcladas con [Greek=tois Lithontriptikois (*)] y con diurticos, en calidad de vehculo, son admitidas por el mismo. A todos nos consta cun corrosivo es el vitriolo y sin embargo se admite en el alabadsimo antdoto Theriaca. El ajo, la cebolla, la mostaza, el mastuerzo (yerba), hasta qu punto son agrios? y sin embargo no nos asustamos de utilizarlos cada da como alimentos. El jugo de los limones, disuelven los cuerpos solidsimos de las perlas y los corales y sin embargo, cuando es pedido con insistencia en la debilidad extrema de las fuerzas, ningn cardiaco (*) es ofrecido vulgarmente ms enrgico y excelente que aqul. As pues no se debe temer la acrimonia y la fuerza custica de los medicamentos qumicos,

(1) Los remedios qumicos son saludables y seguros aunque amargos. (2) Sympl. medic. c. 18.

13 LIB. I. CAP. I. visto que sobretodo hay muchas cosas que corroen por fuera, que no por dentro, a causa de la mayor oposicin de los intestinos y de la vigorosa fortaleza del calor nativo. En ese caso por los humores nocivos que inundan el estmago, por igual razn no pueden desplegar su fuerzas. Se aade que, as como no tragamos puados enteros de sal, ni varias libras de ella en los caldos, sino acaso disolvemos un puado, y ponemos un poco de vinagre y de especies para condimentar las comidas, as cuando la necesidad obliga a los mdicos espagricos a hacer uso de los medicamentos amargos, den una gota o un grano o dos y no solos, sino mezclados con los licores idneos. Ciertamente as se pueden edulcorar cualesquiera de los muy amargos para que pierdan toda acrimonia, que del agua fuerte y regia llega a ser manifiesto si se mezcla sal de trtaro con stas. Sobre la influencia del fuego (1), que se reprochan, son hasta tal punto vanas y frvolas, que sin duda no parecen tener necesidad de una refutacin. Pues el mismo Galeno, c. 18. de theriaca ad Pisonem, escribe expresamente que el fuego produce muchas cosas mejores, a veces revela la naturaleza latente de las cosas y tambin algunas, que queremos, las hace aptas para el uso. De donde el elemento mismo es nombrado merecidamente por Cicern con el ttulo de Maestro de las artes.

(1) Los medicamentos qumicos no son peligros a causa de una moderada acritud por el fuego

14 TYROCINII CHYMICI Y sin hablar de otras cosas, a saber, (1) que Galeno somete los metales amargos y mordientes, para que se volvieran ms suaves, al examen del fuego. La calamina es ms apreciada calentada que no calentada. El mirabolano produce vmito, segn Mesuen (2), y al mismo tiempo produce defecaciones por las entraas. Pero asada, y con su nauseabunda humedad habiendo sido quitada, permanece solo la fuerza de purgar los humores por la parte trasera del cuerpo. (3) As el mercurio sublimado, que se muestra amargusimo, habiendo sufrido la violencia del fuego con el antimonio, se convierte en un remedio universal tan suavsimo como saludabilsimo. As (4) el hierro, cuando se calcina a cal de hierro en el horno de reverbero, soporta el calor extremo de las llamas, pero se graba al mismo con esa acritud que su uso en las hemorragias y otros flujos no sea frecuentsimo y utilsimo. Contrariamente cunta amargura tienen el agua y el aceite de canela? cunta el agua ardiente de vino? Acaso en verdad no has dicho que esa acrimonia ha sido adquirida por la fuerza (5) del fuego ms intenso {aplicado} a las mismas, aunque son provocadas por el bao de vapor solo? Al momento pienso. As pues te engaas si piensas que la acrimonia del espritu de vitriolo se produce por el calor externo; as mismo, si piensas que el aceite de sal se corrompe por el fuego de reverbero. A no ser que las sales estn contenidas en la mezcla, aunque la agites con un violentsimo fuego,

(1) (2) (3) (4) (5)

9. Simpl. medic. facult. cap. 62. Libro 2. c. 12. Sobre los cuales ms abajo en el Libro 2. c. 12. Del cual ms abajo en el lib. 2. c. 15 La amargura de los medicamentos qumicos no dimana de la fabricacin sino de la materia.

15 LIB. I. CAP. I. sin embargo nunca le imprimirs tales marcas de acritud. Y al contrario, aunque emplees un calor moderadsimo en algunas cosas, no obstante stas, a causa de la fuerza de las sales presentes, se volvern agrias, no lo dudes. El olor empireumtico restante de los medicamentos qumicos no es de tanta importancia que deban ser detestados por los mdicos prcticos con ese nombre ni que deban parecer peligrosos. Pues si algn vestigio fue inherente a estos medicamentos, ste ech a suerte su origen, o de un calor moderado o fuerte. Si por ello y a causa de esto los medicamentos qumicos llegan a ser nocivos, entonces nuestros remedios ni sern comestibles ni bebibles ni los remedios vulgares sern seguros ni saludables, puesto que para su preparacin a menudo se requiere un grado de fuego mayor que para los medicamentos qumicos. Lo cual se hace evidente en la coccin de la cerveza, en donde en primer lugar se tuesta la cebada con un fuego vigoroso y luego se cuece con uno mayor. Del mismo modo de algunos vinos renanos, y por cierto excelentsimos, que, en los pueblos septentrionales, a causa de su salubridad son como una panacea en casi todas la enfermedades y sin embargo solamente pueden ser llevados a su verdadera madurez gracia al fuego elemental. Si ciertamente por esto, o sea por el fuego violento, y por ello ni un solo peligro amenaza a los enfermos,

(1) Los remedios qumicos no huelen a quemado.

16 TYROCINII CHYMICI porque o con una ablucin o digestin puede ser corregido. Como se ve en las cenizas, que notas su calidez, impresa por el fuego, despus de aadida agua, se depositan en la leja. Mejor dicho, la ablucin, demasiado frecuentemente repetida, vuelve ineptos para sacar la mala hez de los humores a algunos purgantes metlicos y minerales preparados qumicamente. Pero hasta que punto por la digestin todas las cosas se endulzan es demasiado conocido para que parezca necesaria la introduccin de ejemplos. Y si por casualidad entiendes por quemado cuando, o el calor potencial, que lata en la mezcla, como bajo los carbones, es llevado en la operacin al fuego violento, y ya libre de todas sus ataduras, saca fuera sus fuerzas; o cuando el calor, que estaba dispersado por aqu y por all, ser rene gracias a Vulcano. Y no debe temerse por este motivo el quemado o el calor excesivo. Porque es deber del mdico utilizar hbilmente as los calores, como tambin otras cosas, que parecen que traern dao a los enfermos si se aplican imprudentemente. Pero los misoqumicos (1) insisten y nos atacan gravemente pretendiendo que nuestros medicamentos son intiles, porque han salido cosas muertas, de mezclas destruidas y corruptas, privados de la humedad primigenia.

(1) La preparacin no vuelve los medicamentos qumicos intiles.

17 LIB. I. CAP. I.

Pues ciertamente las mezclas no se hicieron para siempre, sino para su uso, que aumenta en gran nmero por las destruccin de aquellas. Luego, si los cuerpos de las mezclas no deben ser disueltos, o con el odioso vocablo que ellos utilizan, no deben ser destruidos: por qu ellos mismos perturban la harmona de la mezcla? por qu preparan infusiones, decocciones y siropes? por qu ellos mismos utilizan los asados, los tostados y las destilaciones? por qu el jugo de la escamonea y no la escamonea ntegra? por qu las tabletas de Alhandala y no la coloquntida? por qu se atreven, durante la extrema debilidad de las fuerzas, a nutrir a los enfermos, cuando pronto van a morir, con el capn destruido, esto es, con el agua que gotea de l, en donde ciertamente todas las mezclas y mixturas {el temperamento} quedaron del todo destruidas? Porque si quieren imitar a la naturaleza en este cometido, que transporta los alimentos ingeridos al estmago, los que hasta aqu estn cocidos y no ntegros, para nutrir las partes. Pero los destruidos, esto es, despojados de sus partes intiles y ms grasientas, son transformados en el laboratorio del hgado en casi su quinta esencia. Si quieren, digan si cuando los infantes, todava pendientes de los pechos de sus madres, son purgados con la leche de ellas, que por su enfermedad o la de aquellos, utilizaron una infusin de ruibarbo, se ha arruinado en la leche materna la unin, el temperamento y la harmona de todo el (a) Alhandal es un extracto purgante de coloquntida (calabaza silvestre).

18 TYROCINII CHYMICI ruibarbo o si verdaderamente permaneci an la forma de esta mezcla transformada de su sujeto en otro y de este de nuevo en otro, y sufridas muchas mutaciones, haya permanecido salva e ntegra y as haya rechazado a los humores malignos del cuerpo? Quizs de aqu viene que algunos misoqumicos sienten aversin, con cierta antipata antinatural, del queso y de la manteca, pero porque temen que, a causa de la unin destruida de la leche, su forma y temperamento han sido aniquiladas y piensan que por esta causa no es idnea para alimentar el cuerpo. Adems, cuando (1) llaman a los remedios qumicos cadveres muertos y afirman que han sido expoliados de su humedad primigenia, dicen cosas en parte contradictorias, en parte disconformes con la verdad. Pues si son criminales, por qu declaran en otra parte que estos actan ms potentemente que la mediocridad del temperamento humano permite? Adems, Acaso no es necesario que tanto los animales como los vegetales sean privados de aquella vida, por la que ellos mismos viven, esto es, se nutren, nacen y crecen, para que puedan servir de alimento y ser tiles a los hombres? Y no son pues ellos mismos tan brbaros como los escitas, que aunque se alimentan de carnes, o crudas, o, en la carrera ms rpida de sus caballos, calentadas debajo de la montura, quisieran ingerir y deglutir las fieras vivas en su boca. As tambin las plantas, races y arbustos

(1) Los remedios qumicos no son cadveres muertos.

19 LIB. I. CAP. I.

deben morir, para que las acciones vitales que se ejecuten en el cuerpo sean eficaces. Esto es, deben ser arrancados de su base nativa para que no extraigan de all ms alimento para la conservacin de su vida, sino para que procuren en cantidad suficiente los remedios aptos para velar por la salud de los hombres, y para derrotar las enfermedades. Lo que tambin cumplen felizmente las hierbas y otras cosas as muertas, sobre todo si le ha precedido su apropiada [Greek=exarthrps=dislocacin?], tomadas dentro del cuerpo. Tambin conseguir con la experiencia, con el certsimo criterio de la verdad, que la vida de los vegetales no sea destruida por las operaciones qumicas y que la humedad primigenia de las mezclas no sea absorbida por las mismas. Es cierto, y demostrado muchas veces, que las sales de las hierbas, sobre todo de las clidas, si son producidas de un modo seguro y conocido por nosotros, producen otras hierbas de su especie. Por no hablar de sta, que Quercetano en el captulo 23 en respuesta a un desconocido en defensa de la verdad de la medicina hermtica indica ejemplos estupendos y admirables. Qu? Que quemen las malezas, los espartos y los espinares en el bosque de las Ardenas y en otros muchos sitios estriles y ridos (1), para que los agricultores en verano tengan que poder cosechar, y esparzan las cenizas por aqu y por all por los campos para que, despus de removida la tierra, por la sal, por el favor de las lluvias que caen encima, lo extrado de aquellos se haga robusto y produzca despus abundantes cosechas de la semilla lanzada en la tierra. (1) La sal es la causa de la generacin.

20 TYROCINII CHYMICI

En efecto, la sal de las cenizas cumple con el deber del fimo, por el que los campos nunca podran ser frtil, a no ser que fuera impregnado con orines y la sal de los animales salvajes (pues en la sal hay un fertilizador, que nos sorprende, como atestigua Plutarco, despus de Aristteles, en Symposiacis lib. I. quaest. 9.). Y para que se haga evidente a todo el mundo que la sal es la causa de la generacin: cjase tierra frtil, que acostumbr a criar varias plantas, y despus de quitarle todas los guijarros pngase en el fondo de una olla de barro perforada y expngase as al aire con el cielo lluvioso para que est protegida de los rayos solares. Despus de pasado un mes vers que esta tierra ha producido gusanos, hierbecitas y piedrecitas, a saber, animal, vegetal y mineral. Cjase de nuevo esta misma tierra y despus de separar esas tres substancias, y librada de toda la sal, despus de verter por encima varias veces agua caliente, y repngase en la misma olla y en el mismo sitio y djese all no solo por un mes sino todo el tiempo que quieras. En resumen, comprobars claramente que de esa tierra no se engendrar nada. Y esta sal es esa hermafrodticaa, que es la causa de la generacin, por el favor de la cual pueden suceder maravillas estupendas, de las cuales aadira ms cosas, por mi singular afecto por la repblica mdica, si lo permitiese aquel que me las ha comunicado. (a) Sal Hermaphroditicum = nitrum = salitre, nitrato potsico.

21 LIB. I. CAP. I.

Sin embargo, ciertamente por ahora no me he opuesto a que sean mostradas de vez en cuando algunas cosas vivientes y que ciertamente an no han muerto, como el gallo desplumado alrededor del ano, para extraer el veneno de los carbuncos pestferos; como los perritos, para calentar por fuera el estmago fro y dbil gracias a su calor y temperatura; as como tampoco he negado que las cosas an ntegras aventajan a las destruidas, al menos tambin ellos mismos confiesen que utilizan las destruidas no menos que los qumicos. Queda an (1) un nico temor, que atorment en gran manera los nimos de muchos y largo tiempo mantenidos indecisos, y retras el que hayan podido estar de acuerdo en la utilidad de los medicamentos hermticos. A saber, que aquellos, sobre todo si fuesen metlicos o minerales, disiparan sbitamente su calor nativo y su espritu, y dejaran en sus partes principales restos funestos, su fermento maligno y una mala condicin. De donde algunos curados por casualidad, y que poco despus han sufrido una recada, se han alejado ms rpidamente a consecuencia de este mito del mundo. Pero injustamente los remedios espagricamente preparados son mal vistos a causa de esto, porque si algo tal sucede casualmente por su usu, esto no debe ser imputado tanto a los remedios como a los artfices que los prepararon o a los mdicos que los sustentaron.

(1) Los medicamentos qumicos no imprimen una mala disposicin a los miembros principales del cuerpo.

22 TYROCINII CHYMICI

Pues se observ, tan grande como sea su cantidad, quienes se dedican a este arte nobilsimo con sus manos sucias; quienes han sido instruidos en este arte solamente por los libros, no por su propia experiencia, que preparan audazmente el antimonio y el mercurio para la conservar la salud de los hombres o restituir la perdida y no vacilan en darlos preparados dentro del cuerpo. No sorprendera si aquellos que emplean estos precipitados de tales qumicos se precipitaran al sepulcro; si algunos desprevenidos y derrochadores lograsen con el Mercurio de vida de los mismos, de su enfermedad, no la vida, sino la muerte y a veces comprada a un alto precio. Adems la culpa de tan serios accidentes reside normalmente tambin en estos que ofrecen dichos medicamentos, de los cuales algunos nunca vieron una utilidad legtima de los mismos, otros son claramente indoctos, estpidos, desconocedores de todos los mtodos galnicos e hipocrticos, los cuales son judos y similares titiriteros para quienes no hay religin, segn la costumbre de los ladrones, que juegan por capricho con la piel humana {con la vida}. Por una razn similar, y por los medicamentos vulgares, que tienen poderosas virtudes, como los escamoneados, los eleborados y similares, alguna vez se redacta una querella, cuando son mal preparados por unos farmacuticos inexpertos, o son bien elaborados por farmacuticos expertos, pero son mal usados por los empricos;

23 LIB. I. CAP. I. aunque en otra ocasin puedan ser tiles, sin duda bien preparados y aplicados metdicamente. As pues los mdicos doctos y prudentes no tienen por qu en adelante abstenerse de usar los medicamentos de los qumicos, porque si estos son preparados por artfices expertos (entre los que en Francia sobresale Nicolaus Bonne, farmacutico del ilustrsimo duque de Bulliona en la ciudadela de Sedan, que tiene una oficina provista con remedios selectsimos, tanto galnicos como espagricos, particular y ciertamente la triaca, la comn y la esensificada, preparados habilsima y fidelsimamente segn las leyes de Quercetarno) es eliminada de todos la malignidad, si sta existe con los mismos en su naturaleza, por el ministerio de Vulcano, para que sea imposible, si se usan metdicamente, que la malignidad pueda destruir el calor nativo y el espritu, compaeros inseparables del alma, o pueda causar una mala disposicin en las partes principales. Y de la misma manera que hasta ahora se dijo con un pretexto vano y falso, como si fueran peligrosos, intiles y pestferos, que se deniegue a los remedios qumicos su derecho de ciudadana en la repblica mdica; ahora debe demostrarse que los mismos son ms saludables y seguros que los vulgares, lo que sin duda est bastante claro por las cosas dichas hasta ahora. Pero sin embargo, para que todas las cosas puedan ser examinadas y juzgadas mejor, parece que deben aadirse algunas pocas cosas en defensa de nuestra asercin.

24 TYROCINII CHYMICI

As pues (1) los los remedios preparados por el arte espagrico son ms saludables y seguros que los preparados por el modo vulgar; porque en aquellos se ha separado lo puro de lo impuro, lo maligno del remedio universal, lo corpreo de lo espiritual, lo intil de lo til y por tanto no molestan al estmago con su carga ni perturban sus operaciones. Pero empiezan rpidamente a luchar con las enfermedades, y las obligan a rendirse rpidamente. As la cerveza es ms saludable limpia de heces que con heces. As el vino depurado de su trtaro se consume ms seguramente que el vino recientemente sacado recientemente de las uvas. As los alimentos, despus de separados los excrementos de la esencia, despus de muchas cocciones, nutren cada uno de los miembros de nuestro cuerpo. As, en las lipotimias, se reconstituye ms rapidamente el espritu con agua de canela o con su blsamo que con la misma canela ntegra. As algunas gotas de aceite de ans hace ms que algunas onzas ntegras del mismo. Pero el vulgo desaprueba todas las preparaciones y prefiere emplear los ntegros que los agotados en sus principios o recurrir a los insuficientes o no convenientes. Por lo que frecuentemente los enfermos, a causa de las partes nocivas, excrementicias y venenosas que han sido ingeridas junto con las saludables y tiles, despus de vencida la enfermedad, chocan contra sntomas ms graves que sobrevienen despus y ms peligrosos que la misma enfermedad incial.

(1) Los medicamentos espagricos son ms saludables y ms seguros que los vulgares.

25 LIB. I. CAP. I.

Adems, Quin no sabe que las aguas qumicas restituyen el olor y el sabor ntegro de los vegetales; pero que las vulgares no son otra cosa ms que flema intil y aguas ligeramente putrescentes; y que aquellas duran muchos aos mientras stas ciertamente apenas duran uno o dos meses? Tambin por ejemplo las aguas vulgares de los farmacuticos, adquieren una extrema malignidad de los vasos de plomo, y no menor, las decocciones de las mismas, de los vasos de cobre que tanto an peores llegan a ser cuanto que en la preparacin de ellas, la parte ms sutil y mejor se evapora en el aire y las mismas, un poco despus de contraido el moho, se corrompen y se vuelven intiles. Adems de esto, los analpticos y los cardiacos, que son preparados de los corales y las perlas trituradas en polvo y cribadas y no con oro no foliado, que otras fuerzas ejercen en el cuerpo humano excepto que ensucian el estmago y lo debilitan ms lnguido otra vez? Por contra las quintas esencias de los qumicos y los magisterios de los mismos, como tambin las tinturas de oro hechas sin corrosivo, como se disuelven fcilmente en cualquier licor, as disueltas y administradas dentro del cuerpo, restauran las fuerzas colapsadas y restituyen el vigor de antes. Y, que los medicamentos vulgares raramente obtienen los efectos deseados en las enfermedades crnicas, puesto que

26 TYROCINII CHYMICI

solamente han sido tomados de los vegetales, con los que no pueden ser extirpadas y destruidas enteramente las races de las enfermedades ms contumaces y resistentes. Pero los qumicos, sobre todo los preparados de los metales y minerales, en calidad de sus fuerzas ms potentes y de su mayor eficacia, curan completamente [Greek=sechs], rpidamente y con seguridad las enfermedades comnmente incurables: epilepsia, lepra, fiebre cuartana, gota, hidropesa. As pues no pensamos que hemos obrado por inters nuestro, porque hayamos definido, en el frontispicio de nuestro librito, la qumica como el arte de preparar medicamentos ms agradables, saludables y seguros.

C A P I T U L O I I. Sobre la disolucin en general. La partes (1) de la qumica son dos: Disolucin y Coagulacin. La disolucin (2) es el trabajo u operacin por la que un cuerpo natural mezclado, despus de separados los heterogneos, es descompuesto en sus tres principios: sal, azufre y mercurio, de los que fue formado por la naturaleza. Pues la naturaleza no nos ha dado nada puro, sino que mezcl todas las cosas con grandes cantidades de heces, incluso nocivas. Por esto en estas circunstancias la necesidad engendr el arte, que

(1) Las Partes de la Qumica. (2) Qu es la disolucin?

27 LIB. I. CAP. II.

separa lo puro de lo impuro, lo salubre de lo insalubre no con otro empeo, como las restantes ciencias lo ejecutan popular y diariamente, siempre apartando los desperdicios y corrigiendo lo errores, que parece que {la necesidad} inculc enseguida a su hijo, casi defectivo en el {arte} mismo, este mismo arte qumico para conocer desde su infancia. Pero el cuerpo natural mezclado falla no de una, sino de varias maneras: bien por la impureza, tanto intrnsica como extrnseca, bien por la aspereza o contumacia de cuerpo. Ambas se suprimen por la separacin y la alteracin, o tambin por la transmutacin. Aquella quita todas las impurezas completamente, sta tanto la transforma en una substancia tratable y parecida a nuestro blsamo como modifica el todo o sus cualidades. Y an ms, con las malignidades a menudo dispersas por todo el sujeto qumico, en general conviene romper su continuidad y establecer su divisin en sus partculas ms pequeas, pues sin duda no se puede llegar de otro modo a la especie qumica: o alterar las cualidades malignas, o quitar las nocivas. Por lo que respecta a todo esto es necesaria una preparacin, a la que Hipcrates por esto llam en 2. sobre la dieta [Grek=ergasian=trabajo], ciertamente motivo de su uso, para que sin ella, toda razn para curar pueda ser muy arriesgada, llena de peligro y terror, para cualquier mdico po y bondadoso. Porque si evidentemente piden que los alimentos tomados por la boca sean cocinados y cocidos para que no generen frutos mal digeridos en el cuerpo,

28 TYROCINII CHYMICI Por qu no deben pues ser reducidos los medicamentos a la mediocridad, por la aplicacin de la preparacin? De aqu que la obra de nuestro autor haya querido advertir justa y sabiamente, primero sobre estas cosas, y sobre los diferentes grados de preparacin, antes de tratar sobre la preparacin legtima de los medicamentos. Ya que se dan diferentes grados de disolucin, por los que no siempre se disuelve un cuerpo natural mezclado en sus tres principios: mercurio, azufre y sal, algunos aaden una definicin ms estricta que sta general, mientras explican, que la disolucin o corrupcin qumica es el primer o mayor grado de preparacin qumica, cualquiera que sea el modo en que divide la unin del cuerpo. Pues sta o se detiene en solo una dislocacin del trabazn o simultneamente tambin separa las inmundicias. Pues aunque en el trabajo qumico la separacin viene necesariamente como resultado de la corrupcin, porque sta alcanza una determinada proporcin de aquella o bien pone un lmite; sin embargo igualmente hay muchsimas operaciones que pretenden la corrupcin sola sin llegar a la separacin, como por ejemplo, el Magisterio, se define que sea el ente mdico en general elaborado y exaltado, despus de ser separadas por lo menos las impurezas, sin ninguna separacin. En todos los artes y ciencias, nada ms necesario que el conocimiento de los principios, puesto que una ciencia depende del conocimiento de todos los dems {principios}. Tambin, nada ms difcil que la investigacin de los mismos,

29 LIB. I. CAP. II. porque a menudo estos principios secretos estn escondidos en los lugares ms recnditos e ntimos de la mezcla, y nunca pueden atraer las miradas si los hechos no pueden ser expuestos por la disolucin y la diseccin. Pero (1) antes de que hablemos de estas cosas no quiero que los fsicos y mdicos se sorprendan aqu que los qumicos, y ellos mismos, establecen principios diferentes del cuerpo natural. Pues en primer lugar, aunque la fsica, la medicina y la qumica son disciplinas diferentes, Qu hay de sorprendente si aunque tienen el mismo objeto, sin embargo establecen sus principios diferentes, puesto que lo consideran de diferentes maneras? Pues el fsico considera el cuerpo natural como natural y mvil, y por esto, tambin justsimamente, declara como sus principios generalsimos, noeticos antes que ciertamente hypostaticos, a la materia y a la forma. Pero el mdico considera lo mismo, no como natural sino como saludable, o como que puede producir la salud, o destruirla, y por esto justamente aade a sus principios los cuatro elementos, con sus principales cualidades constituyentes, los temperamentos de los cuerpos, de los que dependen no slo la salud sino tambin la enfermedad. As pues si al mdico le est permitido rechazar los principios de la fsica y substituirlos por otros, Por qu no le estara permitido al qumico, artfice sensato,

(1) Los principios qumicos no subvierten los fsicos y mdicos.

30 TYROCINII CHYMICI

(porque del mismo cuerpo l considera, no hasta que punto natural, ni hasta que punto saludable, sino hasta que punto soluble o coagulable, y puesto que sus fuerzas obtienen ms adentro muchas ms cosas que pueden tanto ser reveladas como transformadas en ms excelentes con el arte solo), establecer principios sensibles diferentes de los fsicos y mdicos (segn Aristteles, de caelo textu 61.) es decir, Sal, Azufre y Mercurio, que hacen los cuerpos solubles y coagulables, y sus races provienen de las virtudes que se esconden en los cuerpos mezclados? Adems Aristteles dice que todas las cosas vuelven all de donde nacieron. Por esta razn en todos los artes, tanto reales como racionales, la resolucin {~disgregacin} de su objeto revela sus principios. De este modo los fsicos indagaron y conocieron que la materia y la forma del cuerpo natural son los principios naturales y fsicos. Que por esta causa la corrupcin, que es la resolucin {~disgregacin} de los cuerpos naturales, subsista en estos principios y no poda resolver ms all aquella en otra cosa. As tambin los mdicos hallaron que los cuatro elementos, provistos de sus cualidades, eran sus principios, porque toda la salud o la enfermedad, se resuelvi en cuatro de las principales cualidades ya sea la armona, ya sea la naturaleza legtima y conveniente, o bien la intemperiea de las mismas, o la constitucin poco recta y corrompida y porque la mente del hombre, en la resolucin o la investigacin anatmica del cuerpo,

(a) ver intemperies en las notas del principio del documento

31 LIB. I. CAP. II.

en la medida que sin duda ste es sanable, no pueda avanzar ms all. Por la misma razn, el qumico (1) tambin investig sus principios, Sal, Azufre y Mercurio, como la experiencia enseara que la resolucin qumica y artificial poda sin duda corresponder a esos tres principios, en los cuales subsista, pero que no poda avanzar ms all, a menos que quisiera destruir enteramente las fuerzas del cuerpo resoluble {~que se puede separar o romper}. Pero entonces no sera ms una resolucin qumica, puesto que sta debe conservar las fuerzas de la mezcla y subsistir en los principios que las sustentan y no debe exceder su fin, que es disolver y coagular, sin deterioro de las fuerzas interiores. Y estos tres principios, la naturaleza misma (1) de la alquimia tcitamente los aprob, ense y di a los hombres la ocasin de investigarlos. Pues no hay en todo el mundo ningn artificio que no resconozca a la naturaleza universal como madre, maestra y nodriza. Y para mostrar que sta no es menos madre de nuestro arte que la razn y la experiencia, veamos en que modo lo ha generado. Dado que la naturaleza compone un cuerpo de varios y transforma un cuerpo en varios, nacieron muchas artes, algunas de las cuales conducen al conocimiento de su objeto

(1) En qu modo fueron descubiertos los principios qumicos. (2) La naturaleza universal mostr tres principios qumicos.

32 TYROCINII CHYMICI

por la composicin {~construccin} del cuerpo, como la arquitectura, que uniendo la piedra a la piedra y el techo al resto de la contruccin con cemento, hace que sea su objeto, otras {artes} por la resolucin del cuerpo y por la prolongacin de sus partes interiores y de las fuerzas en abierto. Y la qumica debe ser encaminada a estos ltimos. Puesto que resuelve de tal manera las mezclas que se ponen de manifiesto sus progresos, que se conocen facultades ocultas de la naturaleza de los mismas, y que las fuerzas de las mismas, o simplemente escondidas, o aletargadas, o de tal manera sumergidas en las impurezas que apenas tienen alguna actividad, son sacadas de ah, para que, libres de todos sus impedimentos, lleguen a ser ms fuertes y ms potentes en su actividad. Adems de esto vemos que la naturaleza, en todos los cuerpos, cualquiera que finalmente sea aqul, siempre tiene muchas fuerzas internas, que ni puede mostrar ni deducir en su accin, excepto ayudada con algn auxilio natural o artificial. Y as, las fuerzas y los rboles tienen sin duda en ellos la facultad de impulsar yemas: hojas, flores, frutos y de producir colores, sabores, olores y otras cualidades. Pero no se muestran por fuera, sino all donde el sol, con su benigno calor, haya llevado su auxilio a aquellos y haya excitado stas con sus rayos. Pues entonces las cortezas y las resinas se sueltan, se debilitan y se abren para que las yemas

33 LIB. I. CAP. II.

y dems cosas puedan ser mandadas fuera. Lo mismo llama la atencin en las plantas: A menudo tambin las hojas, las flores y los frutos tienen propiedades y facultades diferentes de aquellas que se muestran en el exterior del tronco, o si tienen las mismas, son sin embargo ms eminentes y perfectas por su grado, como si la naturaleza quisiera indicar al qumico que, si la cuida del modo debido, ella misma puede hacer sus fuerzas ms perfectas, y exponer a plena luz {~revelar} aquellas que antes eran desconocidas. Luego los primeros inventores de este arte, considerando que las plantas, produciendo semillas, mostraban no solo su facultad interior de generar, sino tambin que cuidadas (o sea, despus de disipada su humedad por los rayos solares) producan un cierto principio de la reproduccin, ciertamente una semilla, que gusta llamar con el trmino qumico de substancia generativa (puesto que aquella {~la semilla} substantifica y sustenta la fuerza generativa, extrada y separada de su cuerpo y principal principio). De aqu se pronostic bien (con la experiencia cotidiana hacindolos ms ciertos) que por resolucin {~descomposicin} artificial podan ser extrados de los cuerpos mezclados algunos principios y substancias que sus fuerzas mantenan tan ocultas, ms sutiles que manifiestas, y aisladas de toda impureza corprea.

34 TYROCINII CHYMICI

Finalmente aquello, que la naturaleza transforma en alimento, pudo confirmar egregiamente a los mismos en esta opinin. Pues la naturaleza, despus de recibir el alimento, nutre primero al animal, en la digestin lo descompone antes en cuatro humores que son los cuatro principios diferentes, dotados de cuatro cualidades diferentes, y no observados antes en el alimento. De donde los artfices, sin ninguna duda, encontraron originalmente la ocasin de pensar que por alguna digestin artificial, o por algn otro modo, podra ser resuelta la unin de los cuerpos mezclados y por esto algunos principios y substancias antes claramente desconocidas, podran ser producidas. Puesto que es as, si alguien an no ve que la naturaleza disuelve los cuerpos mixtos y de ah manifiesta y ensea a extraer los principios, o substancias y facultades, que son inherentes a los mismos, ms puras y ms excelentes por sus grados, Ciertamente no es l ms ciego que cualquier Tiresiasa o Liberides? Adems, por lo que concierne al nmero de principios en cualquier cuerpo, puesto que solo la experiencia los revela, an debe ser juzgado solo por la misma. As pues si hablamos de los principios en general, de tal manera que, tambin junto a aquellos primeros, incluyamos stos, que dependen de aquellos, habr tantos de ellos como de extractos qumicos, de aceites, de aguas, de magisterios y de similares,

(1) Tres son los principios qumicos. (a) Tiresias: Clebre adivino ciego.

35 LIB. I. CAP. II. de cualquier cuerpo. Pero si hablamos de los principios primeros, los que no proceden de otros, sino de los que todas las dems cosas dependen, la experiencia nos muestra tres, a saber, la SAL, el AZUFRE y el MERCURIO, por la disolucin qumica, por la vista y por el tacto. Pero por (1) el mercurio, el azufre y la sal no se debe entender que de esta manera puedan ser extraidos los minerales de los cuerpos mezclados y compuestos, gracias a la disolucin qumica, tales como son comnmente vendidos por los mercaderes, sino que es suficiente si son tales cosas, sobretodo en la familia de los vegetales y animales, que son anlogos de esos minerales, y que se diferencian entre s tanto en su esencia, propiedades y acciones como aquellas en su gnero mineral. Entre los antiguos filsofos haba una gran discusin sobre el nmero de los principios, as que entre ellos se vertan contra aquellos {~los principios} opiniones diferentes y que estaban en contradiccin entre s. Demcrito y Epicuro metieron en nuestros principio el vaco, el infinito y los tomos, con el concurso de los cuales se formaran todos los cuerpos. Teodoro, conocido como Croco, deca que las cosas estaban compuestas de cuerpos muy pequeos e indivisibles, como principios. Empdocles pens que todas las cosas, que se forman, se condensan de elementos dispares y que al mismo tiempo armonizan. Pitgoras

(1) No deben confundirse el Mercurio, el Azufre y la Sal con los minerales as llamados vulgarmente.

36 TYROCINII CHYMICI estableci que las lneas, las figuras y los nmeros eran los principios de todas las cosas, de tal modo que cada una de sus opiniones se apoyara por todos lados en sus razonamientos. Pero puesto que estas cosas ya en su da fueron rechazadas como intiles y sin valor, en vano insistimos ms largo tiempo en stas. Ms bien oigamos la opinin de los acadmicos y de los peripatticos, que es cosa sabida que discutieron ms sabiamente y que comprendieron mejor y que se acercaron ms cerca a la verdad sobre los principios de las cosas. Platn, hablando sobre los principios, establece tan solo tres: Dios, ejemplar y materia. Solamente sostiene dos, a saber, el infinito y el lmite, indicando con el nombre de infinito la materia y ciertamente con el de lmite la forma, como la cosa que detiene y encierra la materia libre y que se extiende en sus lmites o fronteras. Aristteles no se distanci mucho de la opinin de su maestro, si bien ha desarrollado la suya con otras palabras que sin embargo van a parar a lo mismo. Ya que lo que Platn llam lmite, Aristteles lo llam forma. Lo que Platn llam infinito, Aristteles lo llam materia, constituyendo aparte su ausencia el tercer principio. Y aunque los consideran as, no se debe creer que los principio de los filsofos antiguos comprabados ya desde hace tantos siglos, son subvertidos por los hermticos con sus principios sensibles (~sensoriales). Es ms, ms bien debe creerse que aquellos con estos estn fcilmente de acuerdo y concordantes en esto. Pues cuando los hermticos dicen que todos los cuerpos constan

37 LIB. I. CAP. II. de Sal, Azufre y Mercurio, no se oponen a Aristteles, que estableci los principio de las cosas: materia, forma y ausencia, ni a Platon diciendo que Dios, el Ejemplar y la Materia son los principios de todas las cosas. Puesto que cada uno de por s examina diferentes rdenes de las criaturas. Pero la razn de los hermticos, por la que no tienen confianza en esos principios comunes y alabados, es principalmente sta, que estos {~principios} no son suficientes para expresar los procesos y las causas de las generaciones y de las transplantaciones en todos los aspectos. De otra parte tambin admiten con agrado la definicin por la que Aristteles divide sus principios en una materia prima simplsima y remotsima, sosteniendo todas las vicisitudes de las formas o en la cual est la fuerza que puede ser sometida por todas las formas y ser dividida en dos cosas antagnicas, a saber, la forma y la ausencia. Estos principios admiten que son los primeros y ms sencillos de todas las cosas, de los cuales est primeramente formadas todas las cosas naturales, de tal manera sin embargo que diferencian entre los que constituyen y los que demuestran, o, si lo prefieres, entre los principios de las cosas y los de las nociones. Y como los {principios} hermticos no son abolidos por aquellos, que establecimos como principios de sus cosas, de los cuales ltimamente se componen y estn formadas todas las cosas compuestas. As es muy cierto que de ningn modo son destrudos los {principios} aristotlicos por estos. Porque lo mismo

38 TYROCINII CHYMICI podra demostrarse por un largo encadenamiento de lo indivisible y de los cuerpos celestiales con la admirable unin sublunar si la razn de nuestra doctrina no aconsejase lo contrario. Finalmente por esto los nombres de aquellos tres principios qumicos: Sal, Azufre y Mercurio fueron transcritos desde la familia de los minerales para los mismos principios de los vegetales y animales (1), porque son las races y los fundamentos de todas las fuerzas en todo compuesto, que antes ninguno de los que poseen no es hasta tal punto tal que los mismos principios fueron adaptados con cierta autoridad en todo el mundo por todas las cosas, tambin en los miembros similares segn su fuerza: la existencia, los alimentos y los remedios, que constituyen las enfermedades y las cuasas de las enfermedades, los venenos y todos los males. El Mercurio (2) es aquel licor cido, penetrable, penetrante, etreo y pursimo por el que existe toda nutricin, sentido, movimiento, todas las fuerzas, los colores y el retardo de la vejez prematura. Se compara con el elemento de aire y de agua: A aqul sin duda, puesto que fcilmente se transforma en aires alterado por la vecindad del calor. A sta, puesto que, como sta {~el agua}, son difcilmente contenidos por su propio lmite, pero fcilmente por el lmite de otro. O as: El Mercurio es aquel licor cido, penetrable, penetrante. Aquel cuerpo esencial, substancia area, sutilsima, espirituosa y vivificante, sustento de la vida y de la propiedad o de la forma del utensilio prximo.

(1) D. Hartmann en Natura consulto. (2) Mercurio.

39 LIB. I. CAPUT II. El Azufre (1) es aquel blsamo dulce, aceitoso y viscoso. Que conserva el calor nativo de las partes, instrumento de todo movimiento, de todo crecimiento y de toda transmutacin, fuente y origen de todos los olores, de los gratos y de los ingratos. Se asemeja al fuego (2), a causa de su llama, que toma con toda facilidad como todas las otras substancias resinosas y aceitosas. Y esto es particular de l: que tiene la fuerza de calmar y de unir los enemigos extremos. Pues lo mismo (3) que nunca hars una arcilla muy tenaz con agua y arena a menos que le mezcles cal o algo aglutinante, as tampoco se pueden unir el Mercurio voltil y la Sal fija en una substancia ms tenaz, excepto con el vnculo y la unin del Azufre, que, partcipe de los dos principios, contempera la sequedad de la Sal y la liquidez del Mercurio con su viscocidad; la densidad de la Sal y la penetrabilidad del Mercurio con su flexible fluidez; el amargor de la Sal y la acidez del Mercurio con su dulzura. La Sal aquel cuerpo seco, salado, que defiende los cuerpos compuestos de la putrefaccin, que vale mucho por sus maravillosas facultades disolventes, coagulantes, detergentes y evacuantes, por el que se designa a todas las cosas slidas, sabores e otras innumerables virtudes. Por analoga corresponde a la tierra, no porque sta es fra y seca, sino

(1) (2) (3) (4)

Azufre. Proprio del Azufre. Analoga del Calcio con el Azufre. Sal.

40 TYROCINII CHYMICI porque este elemento es firme, fijo y sostn de la generacin de todos los cuerpos. Pero dichos principios (1), hablando con propiedad, no son ni cuerpos, porque estn impregnados claramente por aquellas espiritualidades, por el influjo de las semillas celestiales, ni espritus, puesto que son materiales, sino que son ambiguos entre ambas naturalezas: y son sealados por los filsofos con diferentes nombres, o por lo menos se alude a aquellos con stos, como se ve en la siguiente tabla: Sal, Sal comn spero y amargo Cuerpo Materia Que soporta Fijo Arte Sentido Material Azufre, Sal de Piedra Dulce Alma Forma Que hace Inflamable Naturaleza Juicio Spiritual Mercurio. Sal Amoniaco. cido. Espritu. Idea. Que da forma o se mueve. Vaporoso. Inteligencia. Intelecto. Glorioso.

En efecto, an cuando podra comprobarse con las poderosas consideraciones de la razn que verdaderamente todo cuerpo compuesto puede ser reducido y consumido en estos tres principios, en la santa constancia ternaria (as segn los pitagricos todo y todas las cosas se reducen a tres),

(1) Los principios qumicos son ambiguos entre la naturaleza de cuerpo o de espritu. (2) Todo cuerpo compuesto puede ser reducido en sus tres principios.

41 LIB. I. CAP. II.

sin embargo la evidencia y la inspeccin ocular supera con mucho a todas stas y por esto explicaremos, en favor de los novatos, todo el asunto con ejemplos tomados de diverso gnero de mezclas {~compuestos}. Empecemos pues (1) por las maderas verdes, que si las quemas, saldr en primer lugar algo acuoso, que claramente no es adecuado para recibir las llamas del fuego, y si se recoge lo convertido en humo, se resuelve en agua (y por esta razn buscar la bebida de la llama no es imposible) y se llama Mercurio. Despus presenta algo aceitoso, fcilmente inflamable, que resuelto en vapores, si se encierra, se convierte en un aceite y se llama Azufre. Finalmente queda algo seco y terrestre, que se extrae de las cenizas, gracias al agua, y que se disuelve en la humedad y el fro, pero se coagula en el calor y reciben el nombre de Sal. As la leche (2) contiene una substancia Sulfrea, mantecosa, despus una Mercurial, serosa y por ltimo una Salina, caseosa. En los huevos la clara presenta Mercurio, la yema Azufre y las pielecitas y las cscaras, la Sal. As, exprimiendo sacamos aceite de la semilla de lino (3), agua por separacin del aceite y Sal por extraccin de las heces residuales. De modo similar se saca de los Garifilosa, (4)

(1) (2) (3) (4)

Madera verde Leche. Semilla de lino. Garifilo

(a) Garyophyllon-i, n.: rbol que produce los clavos de especie.

42 TYROCINII CHYMICI un agua Mercurial eminentsima, un aceite Sulfreo excelentsimo y, de las heces, la Sal. As el Nitro (1) en el humor acuoso se separa en sebo y Sal. De la misma manera de la sal marina producimos un Mercurio dulcemente amargo, cristales dulces, de naturaleza claramente Sulfrea y finalmente la Sal misma muy fija. As del antimonio (3) se saca un rgulo que es Mercurio. (puesto que si juzgamos digno el nombre de Mercurio para el Mercurio precipidado, cinabarizado, turbisado y sublimado, por qu no el rgulo de antimonio, aunque ste se coagule con un poco de azufre). Despus un azufre rojo, que prende la llama (porque es muy voltil, como se ve en la calcinacin del antimonio, y de su rgulo, al sol, por medio del espejo ardiente, donde el azufre enseguida prende la llama y en el cinabrio, en la confeccin del polvo emtico) y por ltimo la Sal, que es vomitiva (~emtica), a causa del azufre que se halla en toda sal fija, pero no por causa del azufre combustible, puesto que el azufre del antimonio es diafortico por s mismo. Y jzguese del mismo modo sobre las resoluciones del resto de compuestos.

(1) Nitro. (2) Sal marina. (3) Antimonio.

El rgulo ciertamente se saca del antimonio, pero no es el Mercurio mismo, sino ms bien como l.

43 LIB. I. CAP. II. es un vomitivo: Pues las sales generalmente tienen fuerza diafortica y diurtica, aunque a veces, por la separacin, tambin posean las fuerzas para expulsar. Pero en primer lugar debe indicarse (1) que no se encuentra ninguno de los principios antes dichos simple y aislado, que no participe de los restantes. Pues el Mercurio contiene una substancia sulfrea y salina. El Azufre una substancia salada y mercurial. La Sal ciertamente una substancia aceitosa y material. Adems (2) tambin debe observarse que en la-s/lo-s [Greek=anasoicheisei] espagrica de las mezclas, adems de los tres principios citados verdaderamente activos, resultan otros dos cuerpos que no son aadidos por los qumicos al nmero de sus principios, porque solamente estn como envoltorios de aquellos, y abandonados por toda la [Greek=d(??)amei] hipocrtica, de los cuales uno seco, es la Tierra arenosa, o ceniza lavada y se llama Tierra condenada y cabeza muerta, y que fcilmente se convierte en vidrio; el otro hmedo, y accidentalmente areo, a saber una flema inspida e inodora, y que solo moja, sin ninguna otra energa o actividad mdica.
No

(1) Ningn principio es claramente simple. (2) La cabeza de muerto y la flegma no son principios.

44 EL APRENDIZAJE QUMICO CAPTULO III. Sobre la Calcinacin. Hay dos tipos de disolucin {~disgregacin}: La Calcinacin y la Extraccin. La Calcinacin (1) es la disgregacin de un compuesto en cal. Toda cosa perfectamente mezclada es llamada compuesto por los qumicos en razn de los principios, que existen en todas los compuestos, si un compuesto no est ms consolidado que el otro. Gebero define que es la pulverizacin por el fuego de una cosa, por privacin de la humedad a las partes que lo componen. Pero los qumicos entienden por cal (3) cualquier polvillo tenusimo hecho por la eliminacin de la humedad superficial (principalmente de los minerales). Pero cuando el polvo, o la cal, se vuelve claramente impalpable, subtilsimo a la percepcin, parecido a la harina delicadsima, entonces lo llaman Alcohol. Y este vocablo tambin lo transfieren, para expresar convenientemente, al subtilsimo espritu de vino, rectificado con muchsimas destilaciones repetidas y privado de toda su humedad, llamndolo Alcohol de vino (5).
Esta definicin es un poco ms exquisita Por supuesto qumica. Ya que no toda

que la anterior.

(1) (2) (3) (4) (5)

Calcinacin I. Summ. perfect. cap 51. La Cal de los qumicos. Alcohol. Alcohol de vino.

45 LIB. I. CAP. III. pulverizacin resulta por el fuego, excepto la qumica. Pues muchas resultan por los rayos del sol. Tambin la tierra bajo la fuerza del sol. Por supusto accidental. Pues nunca puede destruirse aquella humedad esencial por el fuego, a no ser que haya sido incenerado. Sobre la teora de la calcinacin, antes que iniciemos el discurso sobre ella, hay que explicar las propiedades y los significados de cal, de la cual formamos calcinacin. As pues la Cal para los qumicos no es la piedra sometida al fuego, por esto se le llama as, por que calza {la piedra} en el edificio, sino que es un polvillo tenusimo hecho por la eliminacin de la humedad superflua. As pues, del mismo modo que la piedra calcrea, gracias al fuego, durante la coccin es despojada de toda humedad, as cualquier cosa que, del modo que sea, ha perdido su humedad, entre los qumicos se llama Cal. El alcohol es un tipo de Cal, polvo subtilsimo a la percepcin, tenusimo como la harina, en el que no florece en absoluto ninguna humedad en sus elementos. El alcohol es referido al espritu o quinta esencia del vino, que, cuando despus de haber sido arrancado todo humor aquoso o elemental, esto es, por repetidas preparaciones filosficas, es extraido tan solo lo que llena las substancia vinosa y espirituosa, recibe por analoga esto de nombre. En general llamamos calcinacin a la reduccin de un compuesto a cal. As pues calcinamos algo para que, despus de eliminada la humedad que une las partes del compuesto, se haga un polvo de ellas.

46 TYROCINII CHYMICI

Pero puesto que la humedad es doble, esencial y accidental: o se quitan las dos y se dice incineracin o por lo menos, permaneciendo la primera, se elimina la ltima y se dice calcinacin propiamente. De ella hemos de hablar dentro de poco. As pues resumamos ms extensamente la naturaleza de la calcinacin, puesto que su uso es grande y necesario. Primeramente calcinamos algunas cosas de tal modo que se vuelvan ms adecuadas para la disolucin. Pues es verosmil que pueden ser extraidas menos esencias de los {cuerpos} ntegros debido a su dureza que si fueran divididos en su partes ms pequeas y tomos. Adems la acrimonia, permanaciendo en la substancia tenue y a menudo dependiendo de la sal voltil, es eliminada por la calcinacin, que evapora con la fuerza del fuego. Por esta razn los medicamentos agrios se vuelven ms suaves. Por el contrario existen {cuerpos} a los que no les conviene tanto la calcinacin para llegar a ser mejores, para no volverse ms agrios. Y, en efecto, el humor acuoso, diluyendo por otro lado mucho la acrimonia en {las partes} ntegras, despus de su misma eliminacin no hace menor {la acrimonia}, sino ms bien mayor. As el vitriolo crudo, y tambin el azufre crudo, son menos agrios que calcinados. Pero segn la opinin de Geber, ya los espritus, esto es, los minerales que no sufren el fuego, ya los cuerpos, esto es, los metales, son calcinados. Sin duda los espritus para que se formen ms fcilmente y se vayan por derrame en las aguas. Pues todo gnero calcinado es ms fijo y ms soluble en el derrame que el no calcinado, pues cada vez que han sufrido el fuego estn ms cerca de la fijacin. Adems,

47 LIB. I. CAPUT III. las partes calcinadas, las ms penetradas por el fuego, ms fcilmente se mezclan con las aguas y penetran en el agua. Ciertamente los cuerpos se calcinan, ya para que depositen sus impurezas y asperezas en el agua, ya ciertamente para que vayan a parar por este pacto al licor, y conseguida la tenuidad, intercambien fcilmente su naturaleza corprea y entorpecida con la espiritual. Adems la necesidad de la calcinacin y su administracin cuidadosa, se merece un lugar muy cercano a estos, que habiendo sufrido el cambio por lo menos con pocas variaciones, se convierten en alcoholes: como son los magisterios, de los que aunque tambin la variedad de preparar produce diferentes clases, sin embargo todos deben cambiar de tal manera que la esencia no reciba ningn dao. Y as aqu es muy elogiado el fuego de reverberoa, que sin embargo, conviene que sea lento desde el principio y graduado, si han de ser entregados por los espritus los cuerpos livianos y sutiles, pues de otro modo se evaporara la esencia por la vehemencia del fuego. Pero donde la aridez denota espritus ms fijos, siguiendo con las observaciones de los grados del fuego, lo aumentamos algo, siempre que no haya ningn peligro de que se pierda la esencia. Adems calcinamos o con fuego potencial o con fuego activo. Pues ambos fuegos, por su prolongacin, destruyen las uniones. Todas las cosas corrosivas dan fuego potencial en cantidad suficiente, como son las sales, y adems, los espritus producidos, que son las aguas stgias o fuertes, por las que toda unin es corroda.

(a) Ver nota inicial reverberium

48 TYROCINII CHYMICI Administramos en primer lugar material de fuego a las cosas deshechas en partculas mnimas, mezcladas despus o bien con aditivos que favorecen la calcinacin es decir, impidiendo la fusin, o corroyendo al mismo tiempo (tales aditivos son las sales), o bien tambin sin ellos, en una vasija, segn las circunstancias: abierta o cerrada, recubierta o no recubierta, con o sin aberturas puestas. Pero a menudo la prctica pide que los sujetos ms slidos sean primero apagados {~destrudos} con agua o con vinagre antes de la calcinacin actual, de esto modo la unin dividida permite fcilmente la entrada del fuego. Hay las que primero deben ser corrodas por sus propias aguas, luego reducidas a cenizas con el fuego de reverbero. Lo cual se hace por la tenacsima cohesin de las partes, que de ningn modo un fuego poderoso disolvera, a no ser que sean corroidos. Ciertamente el fuego, por su naturaleza, obra ms fecundamente sobre la substancia previamente dividida un poco que sobre la ntegra, y a causa de esto con mucha contumacia. No obstante hay ciertos cuerpos que, al contrario, desean ser gopeados {~reverberados} y despus ser corrodos. Pues de otro modo no se convierten en sus cales, a no ser que primero hayan sufrido algo por el fuego material. Y excederamos las normas de los comentarios si quisiramos hablar sobre estas cosas extensamente. Pues en las obras de los autores ha sido recibido con su uso para que, sobre la actuacin de una calcinacin particular, indiquen a menudo tambin sus modos. Aqu habr sido suficiente que haya puesto la operacin en sus generalidades y que la haya acomodado para las lecciones de los autores o, ms bien, para la prctica misma.

49 LIB. I. CAP. III. Y se hace por Corrosin o por ignicin. La Corrosin (1) es la calcinacin del compuesto mediante substancias corrosivas. O sea: La Corrosin es una Calcinacin reduciendo cuerpos coagulados mediante espritus corrosivos. Puesto que sta no es una verdadera disolucin del cuerpo, por esto en justicia debe instruirse acerca de sta bajo la doctrina de la calcinacin. sta se hace de varias maneras, pero sobretodo de cuatro, a saber: Amalgamacin, Precipitacin, Estratificacin y Fumigacin. Algunos la reducen a dos, de tal modo que la corrosin es una vaporosa, pero la otra inmersiva. A su vez dividen sta en hmeda y seca. Bajo hmeda incluyen la amgalgamacin y la precipitacin. Bajo seca el cemento y la mezcla. La Amalgamacin (2) es la corrosin de un metal por el mercurio. sta es caracterstica de los metales, y basta la molturacin en una masa de las mismas por el mercurio, para que se forme finalmente la cal. Se deriva de amalgamatio o ms bien de maligma puesto que amalgama es con la adicin de la letra a y la metstesis de la misma delante de malagmaa. Y amalgama es explicado mejor as por algunos: Es un metal con mercurio incorporado que puede ser extendido como la manteca en la palma de la mano. Tiene varios fines y usos en la alquimia:

(1) Corrosin. (2) Amalgamacin. (a) malagma-tis: cataplasma, emoliente, ungento.

50 TYROCINII CHYMICI

1 - Los artesanos eliminan las heterogeneidades del {Sol:oro} y de la {Luna:plata} por medio de ella. 2 Sirve para la precipitacin del {Sol:oro} con {Mercurio_Plata_vino} por el mpetu areo. 3 Tiene muchos aplicaciones con el {Sol:oro} y la {Luna:plata}, que casi est presente en toda operacin, con {Saturno:plomo} y {Jpiter:estao} (pues otros metales no se amalgaman, a causa de su naturaleza totalmente ajena de la del {Mercurio_Plata_vino}) por el aceite preparado de stos. 4 Los joyeros, por el dorado. Se hace: cuando un metal, excepto el hierro, estirado en hojas o lminas finas, se mezcla con ocho partes de mercurio ms o menos (pues para la calcinacin de los metales blandos bastan cuatro partes, pero para la de los duros apenas ocho), para que resulte una masa similar a s misma en todos los sentidos, para disolver la unidad del metal. Pues despus de evaporado el mercurio sobre el fuego, queda el metal parecido a una cal tenue. La administracin vulgar es as: El oro, la plata o el estao (pues el mercurio es amigo de estos) se reducen a laminitas o a pulvos o son hechos limaduras. Se mezcla una parte de este con el doble o el triple o hasta el ctuplo de aqul. La masa de ah hecha se vierte en un plato recubierto interiormente con creta, y casi candente, con una vara de madera se remueve y se agita muy bien, pero aflojando durante la evaporacin de la plata viva. Cuando todo ha sido bien amasado, se echa la malagma en agua fra, se seca,

51 LIB. I. CAP. III. la parte de plata viva se exprime a travs de una piel de cabra o de ciervo. Lo que resta, se elimina bien sublimando en un vaso, o corroyendo mediante clavos, o evaporando sobre brasas. La Precipitacin (1) es la corrosin mediante aguas fuertes. Se hace: Cuando los cuerpos , se sumerjen en un licor corrosivo y despus de corrodos y disueltos, y por la sustraccin del agua fuerte o por otro modo se repercuten en cal.

minerales o metlicos

La Precipitacin no slo es la corrosin por las aguas fuertes, sino tambin por los espritus penetrantes y dems licores, y la repercusin en cal de los cuerpos por la sustraccin de los mismos o por otro [Greek=egcheirmate] de los cuerpos. Los espritus penetrantes son disolventes obtenidos principalmente de los medios minerales, o bien por separado, o bien conjuntamente, mezclados en cierta proporcin, en virtud de la ley de la destilacin. De estos hay varias clases de recetas, segn el propsito del artfice y de las cosas para calcinar, de uso comn en cualquier parte. Comnmente son de substancias simples, como el espritu de alumbre, el aceite cido de azufre. A estos se le aaden los restantes licores acres, como el vinagre destilado, jugo de limn y agracejo, la salmuera, exalme, aguas aluminosas, calcantosasa, el agua de miel agriada por su sal, el esprtiu de trtaro

(1) Precipitacin. (a) La flor de cobre o verdn del metal de cobre.

52 TYROCINII CHYMICI e infinidad de otras aguas, tanto naturales como artificiales. Las aguas fuertes se hacen de las mezclas, de alumbre y vitriolo, con la adicin a veces de sal o azufre. Las aguas regias son las que destruyen al rey de los metales, a saber, el oro, sobre todo con la ayuda de su cortesano, o guilaa, al que llaman sal amoniaco. As pues el espritu penetrante primeramente disuelve la unin del cuerpo o del metal, y consume su naturaleza en agua, y despus de retirados, o depus de agotados por un largo tiempo, la cal se ir al fondo. Pero si despus de la disolucin del cuerpo con agua no precipita la cal, los artfices suelen aadir las cosas que producen la separacin. A saber, o aaden agua comn, para que de este modo la fuerza debilitada del agua fuerte no retenga por ms tiempo la cal, sino que descienda, esto es, se precipite, y hasta que se manifieste. O aaden sal, o agua salada caliente. Pero a menudo diferentes materias tienen diferentes separaciones, como en lugar de plata suelen lanzar lminas de Venus (cobre), a las que la cal de Luna (plata) se precipita por inclinacin natural. Creo que la causa de esta [Greek=egcheirmat@ prctica(?)] es sta: porque el espritu de vitriolo, del cual y con alumbre se hacen principalmente todas las aguas fuertes, como innato al cobre y homogneo, unindose al mismo, abandona de este modo completamente la cal de plata que haba absorbido en s mismo y se entrega en las manos de Venus. Todas esas cales, despus de separadas las aguas, (a) aquila: El guila, el rey de los pjaros, significa Sal Amoniaco, debido a su ligereza en las sublimaciones. (Rulandus)

53 LIB. I. CAP. III.

se lavan cuidadosamente con agua de lluvia o agua destilada suave, se secan y se guardan para su uso. Pero no debe descuidarse en esta calcinacin, que para calcinar cada cuerpo, est a mano su agua corrosiva, para que no venga a continuacin seguramente un efecto frustrante o no esperado. Del mismo modo que no la misma agua fuerte disuelve la plata que el oro, as no todos los cuerpos desean ni pueden separarse indistintamente con todos los corrosivos. As es necesaria un agua cuando la cal se prepara para el uso del cuerpo humano, otra cuando sedn la medicina transmutatoria. La estratificacin (1) es la corrosin con polvos corrosivos. Aunque la estratificacin no puede llamarse con propiedad calcinacin, pues hasta tal punto es una operacin subsidiaria para conseguir sta, as pues no termina la calcinacin por s sola. Porque aunque est al servicio de la misma, porque tambin la amalgamacin la hace, el autor con la gente lo refiere a la calcinacin. Se hace: Se rellena un crisol, un bote o una olla con el metal laminado y con los polvos corrosivos. Haciendo capa sobre capaa, esto es, poniendo algo de polvo corrosivo en el bote, y cubriendo ste con una tenue lmina del cuerpo metlico, y prosiguiendo as hasta que se colme la vasija, teniendo cuidado que las lminas no se toquen mutuamente. Despus se ponen carbones

(1) Estratificacin (a) S. S. S.: Stratum Super Stratum

54 TYROCINII CHYMICI por el permetro o se aplica fuego de reverbero, aumentando paulatinamente, como demanda el asunto. Tambin se dice: O ms claro as: La estratificacin es cuando en una olla o plato, se amontona una pila de polvo corrosivo y de lminas o polvos metlicos, o C. S. C., esto es, Capa Sobre Capa, hasta el orificio superior. Luego se entrega el vaso por grado al fuego de rueda, o circular, hasta que las lminas metlicas se vuelvan fcilmente reducibles a polvo. Coincide casi con la cementacin, de la cual ahora (hablamos). Cementacin, y es afn a ste. La cementacin (1) es una corrosin seca, en la que un cuerpo metlico estratificado es destruido y calcinado con sales corrosivas y con otras substancias de secantes. Su preparacin es sta: El cuerpo metlico a cementar se reduce a tenues lminas y se corta en trocitos con unas tenazas. Se pulverizan las especies corroyentes y se rocian con vinagre, orina o agua fuerte, para que resulten del tamao de partculas (algunos las utilizan secas). Luego de esta papilla, o de este polvo, se introduce una porcin en la caja cementaria, y se le superpone una lmina a aquella y se roca la lmina con otra porcin de polvo y as se hace capa sobre capa, como dicen los artfices, hasta lo ms alto o casi. Se guarnece la cajita con argamasa (lutum) fuerte, se cubre con la tapadera y se pega, y

(1) Cementacin.

55 LIB. I. CAP. III. se coloca al fuego o (lo que es mejor) en su horno y se cementa al segundo grado durante cuatro, seis, ocho, doce o veinticuatro horas, incluso se conserva all mismo algunos das (segn el estado de las cosas), despus de poner sin embargo un respiradero en la parte superior, o incluso con varios, si hay en el cemento sales voltiles como amonio, sal de piedra, etc., pued de lo contrario estalla el artificio. Finalmente, despus de enfrado el recipiente, se abre y se separan del polvo las lminas, que se encuentran todas quebradas y calcinadas. Los fines de cementar dependen de la decisin del artfice que se lanza al cemento sin duda para que se purifique el metal, para que sea exaltado por su color y su firmeza. La Mezcla (1), en la que se mezcla el cuerpo a corroer con los polvos corrosivos y despus de acercado al fuego se convierte en cal. Esto es, cuando ciertas especies, como el azufre, las sal de piedra o la comn, u otras, se menzclan y trituran con el cuerpo que se calcina, por las que el cuerpo llevado al fueo se convierte en cal. La Fumigacin (2) es la corrosin del metal por el humo o por un vapor acre. La fumigacin, segn la doble naturaleza del humo, se establece doble. Pues el asunto se realiza bien en seco o bien con vapor hmedo. El vapor seco es el de los minerales y principalmente de la plata viva y del plomo. Por este mtodo, ya por uno de los dos para la calcinacin de los metales ms nobles, ya tambin del plomo solo para la plata viva.

(1) Mezcla (2) Fumigacin.

56 TYROCINII CHYMICI La manera del primero es as: Vertido el plomo o la plata viva, estando caliente, en una olla, una lmina de oro o de plata puesta encima de la abertura ms estrecha, absorbiendo el vapor que asciende de uno de los dos, se vuelve pulverizable, y despus de ser triturado con sal puede ser convertido en cal. El mtodo del segundo es: En plomo levemente fundido sin ignicin, despus de la primera o una cierta refrigeracin, apretando con un bastoncillo o con una piedra se hace una cavidad, e introducido en ella plata viva an caliente y sacada despus de refrigerada, despus de repetir algunas veces aquellas fusiones del plomo y la introduccin del mercurio en la cavidad, se vuelve pulverizable por todas partes, y de tal modo se convierte en polvo o cal. El vapor hmedo es el de los licores, o de las aguas agudas, que corroen los cuerpos con sus vapores. As, suspendida una laminilla de los metales, con un hilo pasado a travs de un orificio, en una olla de abertura estrecha, sobre vinagre de los destilados, u otra agua estigia y la olla, perfectamente cerrada, se deja algn tiempo en cenizas calientes o con estircol, paulatinamente dan cal corroidas por los vapores hmedos que se evaporan de los lquidos de abajo hasta su superficie, y despus de raspadas y repetido varias veces lo dicho, finalmente se transforman enteramente en cal.

57 LIB. I. CAP. III. sta se hace de diferentes maneras: En general basta saber que un cuerpo metlico dividido en laminillas para calcinar por el humo se sunpende o sobre aguas fuertes, vinagre, o vapor de plomo licuado, o de mercurio o de substancias acres similares, como vulgarmente se acostumbra a preparar el albayalde. La Iginicin (1) es la calcinacin por el fuego. No se hace ninguna calcinacin sin fuego, si no actual, al menos potencial, si no inmediato, al menos mediato. As la fumigacin es la calcinacin por el fuego, aunque no inmediato, sino mediato. Y hay la Incineracin o Reverberacin. La Incineracin (2) es una ignicin en la que los cuerpos vegetales y animales son reducidos a cenizas por un fuego ms violento. Los minerales propiamente no se dice (hablando qumicamente) que se reducen a cenizas sino a cal. Por esto la incineracin se define que es una ignicin que convierte los cuerpos vegetales y animales en cenizas con un fuego ms vehemente. O, para describirlo muy claramente, es la operacin qumica que reduce a cenizas con la ayuda del fuego una mezcla de cuerpos vegetales y animales despus de consumida toda la humedad, tanto la esencial como la accidental (de las cuales ya se hizo mencin ms arriba),

(1) Ignicin. (2) Incineracin.

58 TYROCINII CHYMICI puesto que en stos no queda nada, salvo la sal y algo de tierra muerta (equivale a terra damnatam), que no tienen ninguna utilidad, ni secante ni emplstica. Su ejecucin es doble: abierta y cerrada. La abierta, en la cual se quema la materia con una llama viva, de modo que haga como alimento de la llama, hasta que se reduzca a una ceniza blanqusima y perfectsima, de la cual se extrae en tanta cantidad la sal elemental. La ejecucin cerrada es cuando en una olla, con una tapadera adecuada, con las juntas pegadas por todas partes con argamasa (lutum), se quema hasta llegar a cenizas, y por este mtodo se fijan las substancias voltiles con las fijas. Del que se extrae la sal esencial, que llaman lcali, diferencindose sta de la otra porque aunque en esta calcinacin se destruye todo humor, sin embargo algnos espritus son fijados y retenidos, de dnde tambin se llama esencial porque retendra algo de su esencia. La Reverberacin (1) es una ignicin en la que los cuerpos se calcinan en un horno de reverbero con fuego vivo. Se dice reverberio o llama reverberante porque la llama, ya sea de brasa, ya sea de maderas, obra en la misma materia por todas partes, de tal modo que, aunque su naturaleza sea elevarse, sta es obligada a reflejarse y a volver por el curso recproco al mismo recipiente. Pero esta reverberacin se compone de un doble movimiento, ya el natural

(1) Reverberacin.

59 LIB. I. CAP. III. en lnea recta, de abajo hacia arriba, ya uno violento oblicuamente y hacia abajo. Puesto que el fuego convierte la materia en humo, que con sus grandes torbellinos, si no se le da salida, se revuelve en s mismo. Este movimiento mixto es propio de l. sta se divide en dos tipos diferentes de artificios, o sea, la reverberacin cerrada y la abierta. La cerrada es cuando los cuerpos para reverberar se calcinan en un horno de reverbero cerrado. Con esta reverberacin se pueden administrar exactamente los grados del fuego, para que pueda aumentarse y disminuirse el calor, lo que no sucede en los vulgares. La reverberacin abierta es cuando se calcina la materia en el horno de reverbero con todas las aberturas abiertas. Esta reverberacin es muy intensa y la utilizamos en la disolucin de los cuerpos duros y pertinaces. Hasta tal punto concierne a la DESECACIN de la humedad nativa (1) que suele convertirse en sal, vitriolo, alumbre y similares . . El autor hace mal en llamarla desecacin de la humedad nativa, pus hubiera sido mejor y ms correcto decir humedad accidental, ya que tal desecacin no puede equipararse con ningn arte espagrico, que antes bien designara el consumo o la abolicin de la humedad esencial. Pues es imposible que la esencia pueda subsistir por s misma despus de abolida la humedad nativa.

(1) Desecacin de la humedad nativa.

60 TYROCINII CHYMICI

Esa humedad que se pierde en la desecacin del vitriolo y de minerales similares, no parece ser simplemente externa o accidental, como algunos pretenden. Pues una variedad de substancias, despus de eliminada sta, no pueden ser distinguidas a causa de los cambios de colores y sabores. Adems, Quin negar que la humedad flemtica, que hay en el vino y que una vez eliminada se transforma en aguardiente, es nativa del vino? El mismo espritu de vitriolo, que consideran que solo es la humedad nativa del vitriolo, no carece de este modo de la humedad flemtica y sin sta no puede subsistir. sta se separara destilando cuatro onzas de espritu de vitriolo sobre una onza de sal de trtaro. Pues as se producen alrededor de tres onzas y media de agua completamente inspida.

CAPITULO IV. Sobre la Extraccin. La Extraccin (1) es un tipo de resolucin donde se separan las partes ms simples de una mezcla de cuerpos de las ms gruesas. Aqu el trmino de extraccin se toma con un significado muy amplio, de tal modo que no se toma tanto para significar la separacin de la esencia de un cuerpo por medio de un disolvente, donde despus que ha sido separado el disolvente, bien por evaporacin, bien por destilacin, queda en el fondo la esencia del cuerpo,

(1) Extraccin.

61 LIB. I. CAPUT IV. que se llama extracto, sino tambin se toma por la cooperacin que abarca simultneamente bajo ella la sublimacin y la destilacin. Y as llamada es de doble sentido ya sea generalmente o bien especialmente. Generalmente (1) as llamada acontece de dos maneras, por un lado por ascencin y descenso y por otro por el modo intermedio. O as, o sin medio, como por ascensin y descenso o con medio Y aquella es o seca o hmeda. Seca se llama Sublimacin, hmeda se llama Destilacin. La Sublimacin (2) es la extraccin de las partes sencillas secas, por le fuego, que se elevan en lo alto y se adhieren al recipiente. Cuando algo es arrastrado y se eleva en el aire, los qumicos lo llaman sublimacin, aunque por lo menos no con la diccin latina. De aqu que los adictos al latn ms puro la llaman elevacin seca (como llaman elevacin hmeda a la destilacin). La sublimacin aunque es muy afn a la destilacin por ascenso, porque as como sta, aquella requiere un recipiente recto y por lo menos en esto difieren, que como en la destilacin los vapores que son llevados a lo alto, se condensan en un licor, as en la sublimacin las exhalaciones secas ascienden y elevadas en lo alto, se adhieren, a modo de tomos, a los lados del alambique.

(1) La Extraccin considerada generalmente. (2) La Sublimacin.

62 TYROCINII CHYMICI De donde definimos la sublimacin, que es la operacin en la que un cuerpo en forma de vapor, mediante la fuerza del fuego, es conducido a lo alto y all subsiste congelado por el ambiente fro, y que se llama sublimado por la forma de la operacin, y se compara a la precipitacin. As dice Geber, libro 2. summ. perfect. parte 4, captulo 40, que la sublimacin es la elevacin de una substancia seca por el fuego con la adherencia en su recipiente. Pero los recipientes ahora son ms altos, ahora son ms bajos, segn que la materia a sublimar sea ms o menos voltil. Pues si es voltil, se debe poner un sublimador ms alto. Pero si asciende menos alto, entonces uno ms bajo. A veces se ponen ms ollas preparadas para este uso y se pone una sobre la otra, y todas estn perforadas en su parte superior, solo la superior est cerrada y tiene un pico en el lado, para que, si hay algo de lquido presente, pueda gotear. Pero se acoplan por su extremo tantas ollas que lo ms puro y voltil suba a la olla superior y lo ms impuro y pesado se deposite en el fondo. Por otra parte la sublimacin se divide segn la diversidad de los espritus que subliman, como dice Geber, pues alguna se hace con fuerte ignicin como la del sulfuro de hierro, la de la magnesia y la del carbonato de zinc; alguna con fuego mediano como la del mercurio y la del arsnico; alguna con fuego suave como la del azufre. Aunque en general toda sublimacin deber ser preparada de este modo,

63 LIB. I. CAP. IV.

por esta vez bastan estas que siguen. Pues sera intil querer ensear aqu los diferentes e infinitos modos de las sublimaciones, puesto que estos no pueden aprenderse por otro medio ms que por la prctica misma, que nicamente recomendamos a los estudiosos de la Chimiatra. La materia que se sublima, y sta o sola o mezclada con otras ms fijas que la puedan retardar para que no escape enseguida cuando se calienta por el fuego y que retenga todas las impurezas consigo por alguna afinidad, o si la substancia que se sublima es fija, se mezcla con una voltil, que se lleva a lo alto la misma, o toda o parte de ella. Tambin deben observarse los grados del fuego: Al principio debe aplicarse un fuego lento y solo de este gnero, para que lo acuoso y hmedo que est presente pueda ser sacado fuera. Y si algo sublima por aquel grado simultneamente: no se aumente el fuego, para que as la parte subtilsima ascienda con el fuego dbil, y puede ser recogida aparte si se quiere. Pero si se detiene un poco, se aumenta. Tambin se debe prestar atencin al tamao del alambique o de la olla. Pues si la materia sublimada lo llena, entonces o se debe cambiar con uno nuevo o se debe evacuar la materia, para que las floresa no caigan de nuevo en el matraz. Pero ciertamente stas no pueden completar la doctrina de la sublimacin, (a) Flor: no la de las plantas, sino en el sentido de la parte ms escogida de algo (ej. flor de azufre)

64 TYROCINII CHYMICI a no ser que el autor tambin lo aplique a la materia que se sublima tanto si sta es simple como si es compuesta. En la simple basta la elevacin de las partes secas ms sutiles elevadas por el fuego en lo alto, con la transformacin del cuerpo en otra forma, como se ve en la sublimacin del mercurio. Pero en la compuesta se requiere tambin la incorporacin de diferentes substancias en una, para que de ah salga un compuesto sublimado y nuevo medicamento como en el caso del cinabrio. Se hace: Cuando se prepara la substancia a sublimar, como es conveniente, esto es, ya por lavado, ya por calcinacin, ya por tostado, ya por coccin, ya similarmente y despus, ya sola, ya mezclada a otra materia, se pone, en el fondo de una vasija redonda o ancha, la cantidad suficiente para que se llene la mitad de ella y fuera del horno se unta con argamasa (lutum) salado/acre la parte que sobresale arriba de esta vasija de sublimacin que se cubre con un alambique ciego perforado por el medio del vrtice superior para que los esprtius hmedos puedan escapar por aquel agujero. Despus se da fuego por grados y se cierra el ojo del alambique con argamasa (lutum) cuando ha escapado toda la humedad (lo que puede reconocerse con un vidrio o una lmina pulida de hierro cuando aplicada sta no se impregna ms con vapor) y se aumenta el fuego para impulsar los espiritus hacia arriba.

65 LIB. I. CAP. IV.

En resumen, puesto que segn Geber (1), la sublimacin es la elevacin por el fuego de la materia seca con adhesin a la vasija, es evidente que vulgarmente se confunden la destilacin y la sublimacin; y las aguas, que fueron destiladas son llamadas sublimadas. Adems tambin se debe observar que esta operacin qumica no es un invento nuevo, sino tambin conocido por los antiguos. Pues as (2) tambin se prepara el carbonato de zinc, con Galeno y Dioscride por testigo; tambin de sta la flor de la calamina y el espodio, con lo mismos testigos. La Destilacin (3) es la extraccin de las partes hmedas convertidas en vapor por el calor, elevadas y los vapores condensados en un licor por el ambiente fro, a travs del pico del alambique, en un recipiente puesto debajo. La destilacin es llamada katasalagmos por los griegos, y propiamente parece significar fluir paulatinamente y puesto que los picos de los alambiques estilan paulatinamente y gota a gota, por esto lo llamaron destilar. As Dioscorides dice que cierta substancia en el calcanto {flor de cobre, caparrosa verde} que es llamada salaktikon, como cayendo gota a gota y condensando; de dnde salaxis destilacin. En general, entre la operaciones qumicas, sta es frecuentsma y muy necesaria, as como se hace tanto uso de ella, que est al servicio de todas las dems operaciones qumicas, bien preparando disolventes, bien separando los mismos nuevamente de las esencias y ciertamente parece que fue inventada gracias a la extraccin de las esencias.

(1) lib. 2. sum. perfect. par. 4. c. 40. (2) lib. 14. cap. 85. (3) Destilacin.

66 TYROCINII CHYMICI

Pero para que las esencias se exalten y se vuelvan ms sutiles y ms prestas a la penetracin, deben ser destiladas. Aunque otros utilizan el nombre de la destilacin de otro modo y algunos con el nombre de destilacin entienden todo el arte qumico. Aqu sin embargo se toma ms propiamente el nombre de destilacin. Tambin algunos invocan la destilacin con el nombre de elevacin de la humedad {o lquido}. Otros definen a sta de otro modo, de tal manera que es el sutilizacin de las partes hmedas, convertidas en vapores, de {a partir de} las secas y gruesas. O definen que es la operacin por la que, todo lo que hay de lquido en el cuerpo se separa en forma de vapor y, despus de condensado en lquido por el ambiente fro, es recogido en una vasija colectora. Lo que Aristteles dice en Meteor. 4. es cierto (1): El arte imita a la naturaleza, lo que est de acuerdo con la prctica tan extendida de esta operacin de la qumica. Pues lo mismo que los vapores, por los rayos solares, son transportados hacia arriba desde la tierra hasta la regin media del aire y hechos ms densos por el fro de esta extensin celestial, causan la lluvia. As el artesano qumico obtiene la esencia en forma de lquido de aquellas cosas exhalables y vaporizables por la separacin, mediante la accin del fuego, de los espritus tnues de las partes ms espesas, y por la elevacin a las cmaras fras del cabezal {dnde condensan}.

(1) El arte imita a la naturaleza.

67 LIB. I. CAP. IV. As en el cuerpo humano, cuando las exhalaciones de las partes inferiores son llevadas a la regin area del microcosmos {~hombre}, igual que en el alambique, por su fro, se condensan en el excremento pituitoso y mucoso. De donde despus se produce su destilacin y fluxin por largo tiempo en la nariz, el paladar y en otras partes del cuerpo. De aqu sucede: que cerremos las ollas con su tapa en la coccin de los alimentos para que todo lo que condens en agua de los vapores regrese a su origen en virtud del derecho de retorno. Y cuando queremos guardar el calor de los majares cubrimos completamente con otras fuentes ovaladas las bandejas en las que se sirven. De donde los vapores de los alimentos, espesados por la contratapa fra, caen a pelotones. Y es que la destilacin puede ser, segn la posicin opuesta de los vasos, aunque omita muchas otras diferencias, o bien recta o bien oblicua. Aquella se hace por un alambique, o una vescula; sta por una retorta, sobre todo cuando se calientan espritus contumaces. Tambin de la diferente variedad de materiales se encontr la razn para la separacin y para que no le faltase nada a este arte, los artfices concibieron varios tipos y modos de destilar, con los que finalmente consiguieron sus propsitos.

68 TYROCINII CHYMICI

Pues unas cosas pueden ser convertidas fcilmente en exhalaciones, vapores y espritus; de otras solamente se sacan exhalaciones con una mayor fuerza del fuego; pero aquellas exhalaciones elevadas gracias al calor, o bien son fcilmente arrastradas a lo alto y se extienden hacia arriba o bien son arrastradas hacia abajo a causa de la gravedad o bien se comportan de un modo intermedio y ciertamente se elevan algo hacia arriba pero sin embargo no suben a un lugar muy alto. De aqu un fuego abierto da mayor calor, menor arena, an menor agua. Pero todas estas diferencias se pueden reducir cmodamente a tres tipos, y se establecen tres destilaciones: Por ascensin, hacia el lado y por descenso. O, como distingue el autor, en recto y en obliquo, sta a su vez o bien por el lado o bien por retorta. La recta es en la que las partes hmedas ms sutiles elevadas en el aire arrimndose a las cmaras fras del alambique se condensan en un lquido y por un canal del mismo destilan y se escurren gota a gota a un vaso colocado cerca. Aquella se hace de este modo: El material a destilar se introduce en el matraz, no muy alto pero bastante ancho (pues exige un matraz recto, o, como opinan algunos, una vasija o una redoma, y hecho del material que mejor sirva, con su sombrero acabado en pico, esto es, con su alambique) y se pone encima un alambique grande, para que recoja los espritus ascendentes ms fcilmente y

69 LIB. I. CAP. IV. y los resuelva en un lquido. Despus en proporcin a la elevacin, se pone a un calor adecuado, despus de arrimado un recipiente recibiendo el lquido que cae, y con todas las juntas muy bien cerradas, encendido el fuego, segn los grados, se aplica all hasta que toda la humedad haya pasado el alambique. Adems pueden incluirse en esta forma la destilacin por campana, por la que se prepara el aceite de azufre y la destilacin por plato, que se coloca juntamente con las flores olorosas (para las que sirve principalmente) sobre un horno con fuego muy lento y se le sobrepone otro plato con cierta inclinacin, con un lienzo interpuesto, que recibiendo los vapores ascendentes a travs del lienzo baja gota a gota a una olla puesta debajo. La destilacin oblicua es por el lado cuando el humor de un vaso inclinado es atraido hacia el lado. sta se aplica principalmente con los minerales, alguna vez tambin con algunos vegetales, como con las lgrimas de los rboles, con la goma y con las substancias de este gnero, que, porque son ms pesadas, suben con dificultad el vaso por el que se realiza esta destilacin, que es o bien de vidrio o bien de tierra y algunos lo llaman matraz encorvado, otros lo llaman bociaa contra bocia. Generalmente se pone la retorta al fuego abierto, a veces en cenizas, ms frecuentemente en arena. De donde esta destilacin necesita el segundo, tercero o cuarto grado de calor. Y finalmente la destilacin por retorta es cuando

(a) bocia: (libro de Blanckaert): es un vaso de vidrio panzudo a modo de matraz.

70 TYROCINII CHYMICI el humor es expulsado de la retorta con un fuego abierto. Pero nos abstenemos de describir aqu su aparato, puesto que se encuentra por doquier en las obras de los autores. Todos estos deben aplicar sus receptculos, segn el criterio del artfice teniendo muy en cuenta el material a elaborar. Pues algunos precisan necesariamente grandes receptculos, puesto que los pequeos se rompern, como el aceite de Antimonio, de Vitriolo, etc. Otros los precisan pequeos como las aguas comunes y los espritus. Aqu (1) pertenecen la Rectificacin y la Cohobacin. La Rectificacin es la destilacin repetida de los lquidos, para purificarlos y exaltarlos ms. Sin embargo tambin se realiza alguna vez con la Digestin y cuando deben ser rectificadas secas, aquella se hace con la sublimacin repetida. Esto es, para hacer sus fuerzas ms eficaces. La rectificacin pertenece a la destilacin (aunque a veces la repeticin de la sublimacin es llamada rectificacin), pero ms bien es el uso repetido de la destilacin. De aqu que adems una determinada rectificacin es llamada por los artfices ciertamente con respecto al efecto que produce. Tiene un gran uso con los lquidos, ciertamente para que se separen los cuerpos extraos como la flema del espritu o del aceite o al contrario. Tambin tiene un gran uso para avivar los espritus con su propia sal.

(1) Rectificacin.

71 LIB. I. CAP. IV.

Esta operacin es tan necesaria que sin ella rara vez se produce un medicamento perfecto por la destilacin. Sin embargo tienen la misma disposicin de instrumentos y de operacin que la destilacin, tanto por ascenso como por el lado. Pero a veces tiene por descenso. La Cohobacin (1) es la repeticin de la destilacin, en la que el licor destilado se raaade otra vez a los restos y se destila de nuevo. Pero se hace con los restos previamente triturados y empapado poco a poco con el humor para que se maceren. De la misma manera que toda maceracin continuada en presencia de su disolvente ablanda la materia y compele a su separacin, as la cohobacin con la adicin mltiple repetida ms frecuentemente del disolvente hace lo mismo. As pues la cohobacin es diferente de la maceracin por poco, a no ser porque sta requiere descanso y aquella un movimiento continuo, y as su propio uso obra como las destilaciones. Y no obstante hay una disolucin o corrupcin de las partes del cuerpo, a causa del frecuente rociado del excipiente y por consiguiente de la prolectacina del mismo gracias a la destilacin. Promete un doble objetivo: pues o bien la materia transmite simultneamente algo de sus fuerzas o de su substancia al disolvente frecuentemente aadido y evocado, o bien inversamente retiene siempre algo de aqul mismo para ella misma. As de aquel modo las substancias fijas se vuelven voltiles y de ste la voltil se hace fija.

(1) Cohobacin. (a) Prolectatio: (Rulandus)= Prolectacin: Una


extraccin por medio de la reduccin de las partes sutiles, de modo que siendo rarificadas por el cambio de su naturaleza y separadas de sus partes ms gruesas adquieren una cierta consistencia. Las cosas empleadas en la prolectacin se llaman Agentes Atenuantes. Antes que la substancia sobre la que se opera adquiera consistencia, se aade una materia libre, gaseosa o acuosa; la prolectacin tiene lugar por la accin de varios elementos y la substancia sobre la que se acta puede se diferente de una tierra slida solo por razn de su ligeresa e inestabilidad.

72 TYROCINII CHYMICI

La extraccin (1) as llamada en general, que se hace por descenso, es doble: o bien caliente o bien fra. El motivo de la destilacin por descenso, segn Geber, es para la obtencin del aceite de los vegetales. Pues las grasas difcilmente ascienden debido a su peso, pero escurren hacia abajo fcilmente. De sta se consideran por algunos cuatro divisiones, al menos de sus elementos, as resulta que una destilacin por descenso se hace por el fuego, otra por la tierra, (que sin embargo poco se diferencian entre s, excepto porque en sta siempre se acta ms suavemente) la tercera por el aire y la cuarta por el agua. Pero es ms cmodo si se reducen stas a una dicotoma, dividindose la destilacin por descenso en caliente y fra. La caliente es por el modo que las partes sutiles se separan de las grandes por descenso mediante el fuego. De donde tambin se llama destilacin por descenso y se aplica en la preparacin de la pez cuando fluye de un montn de ramas resinosas de pino cortadas, con todos los respiraderos cerrados y despus de encendido el fuego en el interior de la pila, como se ve en la obra de Plinio, libro II. captulo 16 y de Mathiolo, quines describen esta operacin con exactitud. La destilacin caliente por descenso puede describirse con lneas ms breves as: Que es la extraccin del licor disuelto en los cuerpos con un recipiente invertido.

(1) Destilacin por descenso.

73 LIB. I. CAPUT IV.

Pero esta destilacin se llama por descenso porque en sta el licor, condensado de los vapores resueltos, no es llevado hacia arriba, ni hacia el lado, sino que se dirige hacia abajo, y destila en un recipiente puesto debajo, y sobre todo se aplica con aquellas substancias que el calor ascendente corrompe, o que sean dispados en fortsimos espritus {~vapores} antes que puedan ser colocados. Sobre todo es llamada Descenso por Geber cuando son reducidas por fusin las cales de los metales, siendo conveniente para la coccin de los metales por canales o sobre madera (pues as la llaman) en la que un canal oblicuo saca los caudales desde el horno y los dirige a una cavidad bajo el horno. Y no se espera una fusin muy completa, sino que lo que mana en primer lugar, la materia transportada por la madera arqueada (de ah el otro nombre para la operacin) desciende al suffurnium {reciepiente bajo el horno} para que no sufra perjuicio por el fuego. A veces desciende desde el lugar del licor un vapor aceitoso, empujado hacia abajo, que debe ser recibido en agua contenida en una jofaina, donde coagula. Pero entonces suele haber generalmente una lmina de hierro perforada en el fondo del recipiente. Pero pensamos que es necesario describir lo menos posible los diferentes aparatos de sta {operacin} puesto que se encuentran fciles y por doquier expuestos en las obras de los autores, principalmente Geber y Juan Baptista de la Porta, para que se consulten. La fra es en la que se hace la separacin de las partes sutiles de las ms gruesas {o grsientas} por descenso, sin fuego.

74 TYROCINII CHYMICI

Y es o bien la Filtracin o bien el Deliquio. La Filtracin (1) es en la que los humores acuosos son colados por un embudo, o una carta emportica doblada a modo de embudo, o una manga de Hipcrates con un extremo puntiagudo, o algo similar, quedando en el filtro o recipiente, las partes ms gruesas. En esta operacin frecuemente nos ayudan los gorros de lana, por esto, creo, la palabra filtro de los qumicos. Pues se hace con pelos juntados en forma de tela, que los alemanes llaman Fila; de aqu vulgarmente se pas a Filgilirem que acta como una capucha o un capote heco de pelo. Sin embargo esta difiere muy poco de la destilacin por ropas, u otros medios comprimidos en un tejido. Pues los diversos modos de una operacin no varan la operacin. Por lo cual los consideramos, junto con los ms juiciosos, como una misma operacin, puesto que todos esos medios apuntan a un solo fin que es la claridad o la pureza del agua o licor, como considera Geber, lib. I. part. 4. sum. perfect. cap. 50. Considera su aparato as: Se enrolla una carta emportica, o se dobla, o en su lugar se cose un pao de pelo en forma de saco, o se aplica a un recipiente, como en un embudo, etc. El lcor vertido termina siendo destilado paulatinamente en el recipiente colector. Que habiendo sido pasado una vez, si no es bastante puro, se filtra de nuevo. Que un tapn lo obstruye, se rasca,

(1) Filtracin.

75 LIB. I. CAP. IV.

si es til, o se enjuaga, o, si impide claramente el paso al licor, se debe cambiar la carta. En algunos se debe aplicar presin. Pero los que se filtran sin exprimir, llegan a ser ms claros, los con presin, ms turbios. Algunos deben ser filtrados no una vez, sino varias para que se clarifiquen. Si los jugos son viscosos, tambin se aplica calor. Adems las telas o los trapos han sido dispuestos de tal modo que los inferiores sean ms apretados que los superiores. Pues as el licro se depura muchsimo. Pero si por ltimo es una cosa cara y plenamente espirituosa y vaporisable, la filtracin se dispone comodsimamente por una doble retorta, del modo que narra Ulsiadius en el c. 56, vase all. El Deliquio (1) es cuando las cales inmundas, las sales y las substancias licuables similares, bien por s mismas, se colocan en una tabla inclinada de mrmol o de vidrio, o bien se suspenden dentro de un saquito para que secndose al aire desubstanciado, saquen un jugo puro. Sin embargo a veces sucede que no se hace ninguna separacin de las partes por deliquio, como cuando las sales limpiadas, o similares, se colocan en una celda u otro sitio fro y hmedo y son disueltas por la humedad externa, que pronto se introduce en ellas, en un licor que desciende y cae al recipiente puesto debajo.

(1) Deliquio.

76 TYROCINII CHYMICI

El Deliquio es un tipo peculiar de licuacin de la humedad exterior en donde ayudamos a los cuerpos coagulados expuestos a una celda, al aire, a un pozo, como a otro lugar fro y hmedo, sobre un mrmol, una tabla de vidrio o en una manga de Hipcrates (como la llaman) que se disuelven en un licor y que caen y destilan en un recipiente puesto debajo, unindose la misma {humedad externa} con estos cuerpos. Pero se disuelven en fro sobre todo los polvos calcinados, sales y otros cuerpos por el estilo oliendo a naturaleza de sales. Excepto porque las cales disueltas dejan tras s la tierra muerta, ciertamente las sales se disuelven totalmente. Pero todas las substancias que se disuelven en fro, coagulan de nuevo en caliente. La limpieza de las sales de todas sus impurezas corresponde a este lugar. Pues los deliquios frecuentes, seguidos de la evaporacin del licor externo, arrojan paulatinamente las tierras muertas y hacen las sales cristalinas, esto es, translcidas despus de arrojada toda terrosidad. El aparato de este deliquio es mltiple. Pues a veces lo que queremos licuar al aire lo extendemos o bien sobre una tabla de mrmol, o bien de vidrio, o bien de hierro recubierto con estao, cuyos lados se cubren con cera y colocamos una piedra o un tabln en tal posicin que el licor corra en declive desde la parte superior, donde se puso la substancia, hacia una salida y sea recibido en un vasito arrimado. Se pone la tabla en un sitio subterrneo como una despensa fra.

77 LIB. I. CAP. IV.

Pero mejor se hace y se prepara en los mese de junio, julio y agosto en los que el tiempo es ms fro. A veces la materia se encierra en vasitos y se cuelga en alguna parte junto al vapor, o en un pozo, o en bao de roco. A veces tambin se esparcen algunas gotas de agua o de otro licor adecuado sobre la cal o la sal para que la disolucin se haga all ms rpidamente. Pero si al mismo tiempo queremos el licor alterado e impregnado o bien de un olor o bien de otra cualidad, exponemos la substancia a licuar a una decoccin de las hierbas convenientes o al mosto rompiendo a hervir o a cosas similares. Adems la duracin del deliquio es indeterminada pues se requiere un tiempo ms corto o ms largo por la proporcin de sal pura o impura; tambin segn que los polvos estn muy o poco calcinados. Pues donde la sal es ms pura, ms sutil y ms copiosa, all pasa ms rpidamente al deliquio, y se funde el licor, puesto que todo el deliquio se debe a la sal. Finalmente, los recipientes destinados a los deliquios conviene que sean densos y sin poros para que no transmitan el licor. La Extraccin que se hace por el modo intermedio es en la que de las substancias lquidas o de las secas que han sido mojadas se separan las partes ms puras de las ms impuras sin destilacin ni sublimacin.

O se extraen (quitan)

78 TYROCINII CHYMICI

Los chimitricos trabajan principalmente en esto, para separar aquella forma de las substancias naturales, por la cual y por su propia substancia tiene una especial eficacia en curar, de la hez ms gruesa, intil y terrestre y de la materia acuosa, lo que intentan lograr principalmente por varios modos de extraccin con suma destreza. Por esta operacin se extraen las esencias del cuerpo mediante un disolvente apropiado y determinado despus de hecha la separacin (pues un mismo licor no se lleva consigo cualquier esencia sino un cierto licor, una cierta esencia) y luego mediante la destilacin o la evaporacin, quedan en el fondo y entonces disfrutan propiamente del nombre de Extracto; tambin cuando todava est bajo la forma de lquido y cuando unido con el disolvente, an tiene el color de la substancia, se nombra con el nombre peculiar de Tintura. Adems se debe sealar, aunque el autor y algunos otros los cuentan tambin entre los extractos, aquellos que son preparados de los jugos recientes, o de las hierbas verdes, exprimidas y depuradas. Sin embargo, las que son preparadas de substancias ms secas, con la intervencin de otro licor, que los artfices llaman disolvente, deben distinguirse con propiedad con el ttulo de extracciones. Pues a menos que las substancais de las que queremos preparar los extractos sean secadas antes, esa humedad sobrante y ajena es un obstculo para que el licor que extrae pueda penentrar en las partes ms internas.

79 LIB. I. CAP. IV.

Pero cual debe ser la eleccin de los disolventes en las extracciones, hablaremos de ellos ms abajo en el captulo 9. Hay tres formas de ella: Digestin, Putrefaccin y Circulacin. Las substancias no son propiamente extraidas por estas formas, sino que solamente son cocidas de cualquier modo como puede deducirse ms abajo del mismo autor de aqu y de all. Por mucho que no neguemos que a veces stas sucedan por la extraccin. La Digestin (1) es por la que las substancias, por el calor digestivo, a la manera de la digestin natural de los alimento en el estmago, son cocidas y maduradas. Se puede definir ms brevemente as: La digestin es una maduracin simple, por la que las substancias crudas son digeridas en el calor resolutivo. Pero es tan grande la afinidad entre la digestin y la maceracin que a menudo una es mencionada por la otra por los autores, excepto que discrepen por razn de las finalidades. La fuerza de esta digestin y su eficacia es tal, que ablanda tambin los cuerpos de otra suerte dursimos, que no pueden macerarse de ningn modo, y as penetrando o digiriendo las substancias intratables lleguen a ser aptas y ms maduras para las operaciones. Y si algo se halla semicocido, se contina hasta la condicin de partes disgregadas, para que con ello despus sea ms abundante la cosecha de esencias. Y as la digestin junto con la maceracin, con la aplicacin del calor correspondiente, vuelve aquel mismo cuerpo blando y tratable, y permite la penetracin del disolvente

(1) Digestin.

80 TYROCINII CHYMICI

y deja pasar libremente la tintura al mismo y simultneamente separa en sus substancias lo que todava es feculento: precipita al fondo lo que es pesado y terrestre, fuerza a flotar a la superficie lo ligero, como la espuma, y esto sin duda por la fuerza y la eficacia del calor externo que cuece. Adems la digestin adelgaza los humores espesos, digiere la acuosidad que resta en los jugos, mitiga la acritud, aclara las cosas opacas. Y de cualquiera de estas cosas es fcil ver en que cosas se diferencian la digestin y la maceracin. Y si la digestin se puede aadir a la maceracin, cual sobresale. Su ejecucin es de este modo: La substancia expuesta a la digestin se pone en un virum bien cerrado y se coloca en el bao mara u otro sitio caliente. Pues as, con el calor lento actuando sobre la materia, se separan las impurezas ms pesadas, terrestres y substanciales y se quitan las cualidades extraas. Pues por la razn que el estmago digiere con su calor moderado los alimentos crudos recibidos y los transforma con la coccin en el quilo {jugo del estmago}: Para que despus de separadas las heces y relegadas a los intestinos, del cual, por el hgado, se hace la extraccin de la substancia ms pura y ms benigna. As tambin por el calor correspondiente de caulquiera que sea la substancia, la Digestin separa las sutiles de las gruesas. Las que son gruesas las corta y adelgaza; las que son crudas, las cuece; las que son agrias, las mitiga y edulcora; y hasta tal punto elaboran todas estas cosas de tal manera

81 LIB. I. CAP. IV. que siempre se debe esperar una cosecha mayor de esencia.omnia taliter elaborat: ut ex digestis copiosior semper essentiae messis speranda sit. El doctsimo Libavio (1) describe su ejecucin de este modo: Se encierra la substancia a digerir en un recipiente, igual que en el estmago, con los accesos apretados por todas partes excepto cuando est ligada a la dievaporacin como en la correccin empireumtica, la coagulacin y similares. Pues entonces se deja un pequeo agujero en la tapa y se vigila el tiempo justo para que no se destruya algo de la substancia. Porque si es un jugo o licor solo, es cosa fcil. Pero si es un picadillo de hierbas y similares, o bien debe dejarse su propio jugo, o bien debe aadirse un humor anlogo desde fuera, lo cual sin embargo a veces tambin se hace en licores de diferente gnero (como cuando los aceites se digieren con espritu de vino, etc.). Cuando hay una propensin natural a la putrefaccin, y no puede evitarse adicionarle bastante disolvente. Pues no debe producirse la putrefaccin cuando digerimos algo, aunque la digestin pueda ser el camino a ella: Debe aadirse sal. Colquese el vaso as preparado en el fogn digestorio del calor correspondiente, y all se deja hasta el objetivo buscado, que es diferente por las numerosas aplicaciones de la digestin. A modo de ejemplo: Las hierbas frescas, mojadas con su jugo, de las cuales se debe extraer su esencia por destilacin, se maceran tres das;

(1) Lib. 1. Alchym. c. 57. (nota: en la 1 edicin es el cap. 47)

82 TYROCINII CHYMICI

las secas, mojadas con vino, siete das; las semillas y las especies, medio mes; las races secas por un mes, los minerales por un mes filosfico (1), que es de cuarenta das, o tambin un tiempo ms largo segn la firmeza de la cosa y la proporcin del disolvente. Algunas cosas se maceran dos veces, mojadas con vino griego, como a veces las especies, que son digeridas irrigadas hasta la sequedad. Despus, se pulveriza y se moja de nuevo y se macera por segunda vez. As tambin hace diferencia la solidez y la porosidad. Las aguas destiladas, puestas directamente al sol, se rectifican durante medio mes, con el recipiente cerrado, de modo que dos partes estn llenas y la tercera parte vaca, para que por la abundancia de espritus no se rompa el vidrio. Y a veces se entierra en arena una tercera parte del vidrio. Lo que los artfices mandan considerar sobre todo en las fras. Pero las aguas calientes y los aceites se rectifican en arena fra, enterrada del mismo modo la tercera parte, etc. en una celda disipada por un mes. Si se debe aadir un humor ajeno, que sea tal que ayude a la digestin, sin llegar a la corrupcin de la substancia. Y ste, si es ms ajeno, se separa, despus de realizada su funcin. Pero si es poco y habitual, o tambin digeridos alterables en su naturaleza, se dejan. En los densos ste es ms agrio y a veces corrosivo, como el vinagre, el agua de miel, el espritu de vino, el vino fuerte, etc. En otros es suave como el agua destilada pluvial, roscea, etc.

(1) Mes Filosfico

83 LIB. I. CAP. IV.

A veces aceite de cierta clase. A veces los que son de naturaleza ajena y se separaron por la digestin, se separan. Pero la digestin no es tanto un auxiliar para las destilaciones como para lo es para las extracciones. Pero tambin para la rectificacin, la coagulacin, la fijacin, la edulcoracin de las cales preparadas por las aguas fuertes, tambin se llama Maceracin (1) porque sta tambin tiene la fuerza de penetrar, de abrir la estructura de las cosas y de separar las impurezas. La Putrefaccin (2) es por la que un cuerpo mixto se resuelve por podredumbre natural, con el humor triunfando y lo seco acabando y por el calor externo, ms fuerte que el interno, obrando, para extraer y segregar la esencia de lo heterogneo. Es de este modo: Lo que se debe putrefactar se prepara, como conviene, en un matraz de vidrio y, si es seco o si no hay suficiente humedad para podrirse, se le aade cierto vehculo o disolvente (en general se llama as a todo licor que sirve para la extraccin de las substancias despus de un mes de putrefaccin, ya sea de su propia substancia, ya sea uno anlogo, ya sea agua) que le conviene que con su exceso se lleve la sequedad de la mezcla, abra la/lo [Griego=t(?) m(?)sin], provoque la salida de la esencia y

(1) Maceracin. (2) Putrefaccin. (3) Algn disolvente.

84 TYRONCINII CHYMICI la conserve ntegra e incorrupta hasta la extraccin. Y para que no deje escapar el calor con su humedad, se cierra el recipiente hermticamente. Despus se coloca en estircol o su sucedneo {pongo la aqu, pero en el original no est} y se conserva su calor segn el tiempo prefijado.
esto

es, el B. M. {Bao Mara}

Para el vulgo el nombre de putrefaccin es abominable, pero para el filsofo ciertamente el grato placer est en escrutar y considerar causas de la generacin de las cosas. Y as no es necesario que el iniciado en la qumica sea afectado por el asco si cuando escuchamos al artfice conversando tambin sobre las cosas que se estn pudriendo, [Griego=en pasi tois phusikois enesiti zaumason]. Al principio los aprendices deben ser advertidos para que no sean inducidos a error por la fraseologa incorrecta y por el uso incorrecto de la palabra de los autores, quienes a menudo dicen putrefaccin cuando entienden maceracin o digestin. Sin embargo puesto que la digestin propiamente se entiende con respecto de la generacin, en cambio la putrefaccin con respecto de la corrupcin, cuando el fin de la cual es la disolucin {~disgregacin} de todas las cosas unidas por la mezcla natural. El fin de la digestin es la aptitud o disposicin para la generacin de la mezcla. Y no por esto pensamos discutir con el que dice digestin por putrefaccin, porque cada cosa mezclada se muestra con su orden, las oleosas y las areas sobrenadan, las trreas buscan el fondo. Pero ste singular e individualmente no es del arte por mucho que indique la cosa a putrefacer.

85 LIB. I. CAP. IV.

Por lo cual si los artfices no son capaces de cumplir tal cosa, no deben enojarse inmediatamente, sino que la experiencia debe ser agregada al arte, bastando tambin el conocimiento de las cosas particulares. Pues las cosas universales bien aplicadas a las particulares dirigen la prctica. Con estas premisas, definimos la putrefaccin para que sea una digestin que disuelve la substancia de la cosa, a consecuencia de la retencin de los vapores y por el aumento del calor externo, para generar una cosa ms excelente. O es la disolucin de un cuerpo compuesto por la podredumbre que surgir en el calor hmedo que corrompe la substancia misma y hace accesible su ms recndito interior. Decimos podredumbre natural, puesto que aqu principalmente coopera lo nacido en la naturaleza, pues el calor interno o nacido violento del calor externo, y por esto hecho ms robusto, realiza la resolucin de todas las partes que finalmente con el humor aumentando y triunfando, y, despus de seguidos los grados de las putrefacciones, absuelve {deshace} el cuerpo seco. Pues es necesario que toda cosa a putrefactar tenga humor en abundancia y que triunfe acabando hasta tal punto seca con la ayuda del calor externo. De aqu el calor innato con su humedad substancial se separa de las mezclas, y termina aparte conservando su substancia homogna. Y despus que han sido constituidas as enteramante, en lo sucesivo se concluye la separacin ms fcil por el arte. Pero para [Greek= metacheiroin] de esta operacin debidamente y para completarla bien, es conveniente observar las siguientes reglas:

86 TYROCINII CHYMICI 1. La putrefaccin es solamente natural. Y as las preparaciones cuidadosas aqu son ms bien un obstculo que tiles, por lo cual debe ser estudiada por el curso de la naturaleza sola. 2. Toda putrefaccin natural se hace completamente por su calor hmedo y as sta no requiere ningn calor de un bao o del estircol excepto la artificial. 3. Todas las cosas no se pudren fcilemente. Pues no son vencidas fcilmente por el ambiente. Por consiguiente es necesario que sean separadas. 4. Toda putrefaccin se produce internamente en un humor caracterstico de la materia. Ciertamente gracias a ste se presenta el decaimiento de las partes. Y es homogneo y congnito a la cosa tal cual lo es el jugo de las hierbas frescas. Pero casualmente es parecido a la misma cosa, generalmente es agua. Cualquiera que sea, ante todo, para que no haga dao, se debe estar prevenido. Pues es suficiente si abres los cerrojos cerrados del cuerpo, para que de este modo se descubran las cosas que antes estaban ocultas en las envolturas de la materia. De aqu el aparato de toda putrefaccin resulta de tal modo: Se ponen en un frasco o matraz putrefactorio o bien los cuerpos frescos, como son las hierbas, las flores, las races, etc. cortados y agitadas con su humor actual y propio, o bien los cuerpos secos, pulverizados y machacados rociados con un licor anlogo, con la boquita bien obturada para que no inspire algo extrao o expire algo interno, se ponen en un bao o en estircol para que putrefacte.

87 LIB. I. CAPUT IV.

El tiempo de una putrefaccin es de un mes, sin embargo a menudo no est limitado en su duracin ya que no todas las cosas que se putrefactan son de la misma naturaleza. As pues aqu el arte asigna a cada substancia, sujeta por la naturaleza de la putrefaccin, un tiempo medible. Luego sobretoto all debe vigilarse {el tiempo} para que la descomposicin no sea total, pues excepto que haya obrado el tiempo establecido, habra hecho ms trabajo y algunas partes se pierden completamente, que de no ser as deberan conservarse. En la putrefaccin de las hierbas, o de las flores, para sacar aceite ms abundante, a veces se aade sal o vitriolo o alumbre o trtaro. Pues de este modo la putrefaccin se acelera, se concluye la mezcla ms rpidamente y se libra la materia de la putrefaccin ftida que los artfices mandan sobre todo evitar; a tal fin algunos aaden una porcin de fermento acre. Pero una propiedad de la putrefaccin (1) es que modifica los colores, los olores y los sabores de las cosas y despus de destruida la antigua naturaleza produce una nueva. La Circulacin es la conversin o la exaltacin de un licor a un grado ms perfecto, depurado por sus elementos en un Pelcano, por varias circumvoluciones o rotaciones, por las que las impurezas residuales son eliminadas enteramente.

(1) Propiedad de la putrefaccin. (2) Circulacin

88 TYROCINII CHYMICI

La Circulacin no es otra cosa que un especie o modo de digestin y as por lo mismo no es diferente de la digestin. Algunos tambin denominan a sta Pelicanacin, por el recipiente en el que se lleva a cabo. En efecto el vaso llamado Pelcano sirve para el ascenso y para el descenso y as es apto para las idas y venidas recprocas de los espritus. Tiene su nombre de un Pelcano picoteando su propio pecho, cuya imagen representa a causa de sus canales con asas llevados cerca de la cabeza y encorvados entre los costados. Por otra parte los alambiques ciegos los suplen a su vez, sirviendo de modo semejante para las idas y venidas de los espritus y contenindolos. Y as la circulacin es la exaltacin de un licor puro por la destilacin circular en un Pelcano, o en alambiques, ciegos con la accin del calor. Este recipiente circulatorio tambin se suele llamar Hermtico. Asimismo el mismo sello Hermtico con que hasta tal punto se cierran exactamente las uniones y los agujeros para que no pueda ser un paso ni siquiera para un vapor sutilsimo, lo que se hace tambin con la argamasa (lutum) o con la compresin de un hierro candente. Adems las aves Hermticas no son otra cosa, como aquellos espritus, contenidos en medio de la esfera circulatoria, o bien ascendiendo hacia el cielo, o bien retorcindose y volviendo a la tierra por un giro. Sin embargo por esto no est la circulacin qumica desprovista de un movimiento circular, sino unida a la alteracin y a la generacin, porque nace de lo inferior corrupto y finalmente avanza a los ms noble.

89 LIB. I. CAP. IV

Dijimos de un licor puro, esto es, que ya ha sido depurado de todas sus heces, como son las aguas, los espritus y los aceites destilados, de los que por lo menos se busca una pureza total. As se dice el espritu de vino ya rectificado se transforma por la circulacin en una esencia ptima que llaman quinta {quintaesencia}. Pero la circulacin se emprende, o en relacin con hacer esencias, cuando se elimina la totalidad de las impurezas y entonces la digestin va antes, o bien tambin se usa para fijar y entonces es terminada por la sublimacin. De aqu se puede entender fcilmente cual es su aparato: Se toma un recipiente circulatorio, ya sea un Pelcano, o un recipiente de Hermes u otro, cualquiera que sea similar a l, se llena con el licor rectificado hasta una tercera parte (pues en la ciruculacin de una materia solo debe llenarse una tercera parte del vidrio), se cierra hermticamente y se coloca en arena o en un bao sobresaliendo hasta la mitad o an la tercera parte, cuando dos tercios estn en el fogn, donde est el calor, una tercera parte fuera del fogn al aire ms fro, para que all suceda la atenuacin y aqu la condensacin. As se deja all hasta que la exaltacin adquirida se corresponda a la deseada. Por lo cual, si no me engao, el fin de esta invencin es tal que libere la esencia de la hez elemental, que no solo por su pureza sino tambin por su movimiento debe representar el cielo.

90 TYROCINII CHYMICI

Se hace as: Se toma el licor a exaltar, y se encierra en un Pelcano o en un recipiente circulatorio, dejando cuatro o cinco de sus partes vacas, y se pone en estiercol o en un bao hasta la profundidad del licor atenuable o un poco ms profundo, de modo que la parte restante del recipiente quede expuesta al aire ms fro para que se realice por el calor la atenuacin en el fondo y en los lados pero la coagulacin en la cabeza por el fro. Se mantiene as dicho recipiente, con un calor moderado y continuo, hasta que el Artfice haya alcanzado su fin, con las heces depositndose en el fondo del vidrio. Aqu parece que puede ser mencionada la FERMENTACIN (1). Aunque a veces por ella se realiza una separacin de las partes saludables de las ms grasas {gruesas} no tan notable como {realiza} mejor el dispositivo para la extraccin de la muy noble esencia. Pero la exaltacin es en la substancia de la cosa, por la que, mediante la digestin, el calor actuando vence y vuelve a su propia naturaleza sufriendo. Por lo dems las cosas que se fermentan o bien son lquidas o bien son slidas. Las que son lquidas, o bien son simplementes cosa tales como el vino, el agua, que aunque es fra, sin embargo puesto que es un cuerpo compuesto de cuatro elementos, no hay duda que posee tambin su propio calor; o bien son espesas y blandas como la miel y el mosto cocido. Las lquidas,

(1) Fermentacin.

91 LIB. I. CAP. IV. que son simplemente tales, si son a la vez calientes, fermentan por s mismas, como el vino, la sidra de pera y la sidra de manzana. Pero las que son fras, como los jugos exprimidos fros, tienen necesidad de la adicin de una cosa externa, como heces de vino, cerveza, sal o algo cido para la aceleracin de la ebullicin y de la fermentacin. Pero las espesas y blandas se pueden fermentar del siguiente modo: Toma, por ejemplo, diez libras de miel, aade a stas cincuenta libras de agua. Que est al calor moderado por un da, luego al fuego lento que produzca burbujas y se espume simultneamente. Que se evapore una tercera parte o, cuando el licor bulle, se coloca un huevo fresco, que si se va hacia arriba es seal de una coccin perfecta. Entonces, quitado del fuego, rpidamente se pasa por un pao doble y se pone al sol, en un recipiente adecuado, depus de aadidas dos dracmas de sal de trtaro o de sal comn o una onza de alguna sal cida. Y bulla as durante cuarenta y cinco das, o poco ms o menos, hasta que el licor se aclare y adquiera olor a vino. Entonces se debe cerrar el recipiente y guardar la hidromiel en una despensa al uso. Las que son slidas y duras, como las semillas, los trigos, el hinojo, avisum, bayas de enebro, especies, etc. deben ser despedazadas y ser aadida agua a stas y debe ser aadida una sal propia o

(1) La Hidromiel se toma por vino.

92 TYROCINII CHYMICI anloga, una substancia cida, o heces de cerveza o de vino para la aceleracin de la fermentacin. As que se aade a la cuba de la substancia a fermentar una pinta de heces. Las que son realmente muy duras, como las piedras, primero deben ser calcinadas, despus fermentadas como se dir ms adelante del coral y del plomo.
Es ms fcil si se aaden ocho partes de agua a una parte de miel. Aqu se debe tener en cuenta que Quercetano siempre habr tomado tartaro crudo, pero purificado escrupulosamente, para hacer la hidromiel. ms bien media parte. o al horno en invierno. Esto es, 240 libras {Una pinta = 240 libras???} La Extraccin, as llamada (1) particularmente, es en la que se extraen de una mezcla las partes ms sutiles y nobles que han sido tomadas por un disolvente, quedando en el fondo la espesura elemental y se coagulan en la consistencia de jarabe o de arrope por destilacin o por evaporacin. Resulta: Cuando la materia que tiene la tintura se vierte en un disolvente conveniente y se pone a digerir en un recipiente cerrado. Despus, con aqul abierto, se separa por inclinacin el disolvente coloreado, y despus de aadido otro, se pone de nuevo el vaso cerrado a digerir. Y esto se repite hasta que el disolvente no

(1) La Extraccin llamada as en particular.

93 LIB. I. CAPUT IV. se tia ms. Ms adelante los vertidos se filtran, se circulan y se coagulan despus de sacado el disolvente hasta la consistencia formal de aceite o tambin hasta sequedad, segn la naturaleza y el uso de la substancia. Para que este asunto de la medicina filosfica se de a conocer ms a los iniciados, ilustrmoslo ms con un ejemplo comn. Tmese cuanto se quiera de Ruibarbo, y adase a ste pulverizado tanta agua de escarola, o de lengua de buey, de borrajao de otra conveniente de tal modo que sobrenade cuatro dedos sobre aqul y despus de cerrado el recipiente pngase cuatro das a digerir en un bao, despus, con el recipiente abierto, seprese el licor coloreado de la raz por inclinacin y despus de aadido nuevo licor colquese el recipiente cerrado a digerir de nuevo y esto hasta tanto que el licor no se coloree ms. Pues entonces ha sido extrada toda la tintura y esencia del Ruibarbo.

Ms adelante, despus de mezcladas todas las extracciones, elimnese el licor o el disolvente en un bao mara y gurdese la esencia residual en un recipiente de vidrio para su uso, que es muy til en la evacuacin de la bilis y en otras afecciones. CAPITULO V. Sobre la Coagulacin Hasta aqu se ha hablado sobre la Disolucin y de sus modalidades. Ahora toca hablar sobre la Coagulacin (2).

(1) Extracto de Ruibarbo. (2) La Coagulacin.

94 TYROCINII CHYMICI

La Coagulacin es otra de las operaciones qumicas fundamentales, en la que las cosas blandas y licorosas, de consistencia tnue y fluida, son condensadas en forma slida por la supresin de la humedad. Aunque sta est vinculada casi inseparablemente con las formas de disolucin, como la amalgamacin, la sublimacin, la destilacin, etc., sin embargo sta acontece especialmente. En primer lugar con la exhalacin: en la que un humor escapa de una substancia coagulable. En segundo lugar con la coccin: en la que los lquidos son cocinados hasta una consistencia solidilla . como en las cocinas. En tercer lugar con la congelacin: como cuando las sales se cristalizan en los lugares subterrneos. En cuarto lugar con la fijacin: en la que substancias voltiles y que huyen del fuego, son instruidas para que permanezcan fijas en l {fuego}, lo que sucede o por la adicin de una medicina fija, o por mezclas, o por sublimaciones, por cementos, etc. segn la naturaleza de la substancia.

**++ Coagulationi saepe inserviunt exsiccatio, evaporatio, exhalatio, ut & digestio, ita ut pro evaporatione & exhalatione saepius ea accipiatur. Unde & Geber, lib. I. part. 4. summ. perfect. cap. 53. definit coagulationem, qud sit rei liquidae ad solidam substantiam, per humi->di

95 LIB. I. CAP. V. -di privationem, reductio. Quae definitio verae & chymicae coagulationi competit: siquidem excludit congelascentia & generationi dicata. Nam coagulatio, ut nomen habet coagulo, est, quo lac cogitur, separatis partibus humidis, determinatis ver & consistentibus ficcis terreis. Quapropter cum in aqua coagulanda humidum non tollitur, aqua non tam coagulatur, qum congelascit. Sic cum spiritus in corpus redeunt, id propri est sublimationis & destillationis opus, fitqu generatione, non coagulatione. Coagulatio duobus modis absolvitur: alia fit separatione & segregatione, & haec propri sibi coagulationis nomen vendicat; alia ver fit comprehensione relicta separatione, quae impropri, & ad generationem magis spectat. Coagulatio per separationem est, cum id, quod est consistentia tenuis fluidaeque, ad solidam redigitur. Ex quibus liquet, coagulationem semper sequi dissolutionem, sive illa fuerit in menstruo aliquo, ut in Mercurio; sive sine menstruo, ut in deliquio salium. Huius coagulationis maximus & frequens est usus in corporum depuratione & purgatione, utqu ab iis peregrina discedat humiditas, corpusqu in solidam substantiam convertatur. Porr coagulatio alia peragitur calore, quo divaporat seu exhalat paulatim humor, qui erat causa fluoris; idqu

96 TYROCINII CHYMICI ratione humoris, vel pauci, vel copiosi. Instrumenta huic operi varia adhibentur, ut olla, ahena, sartagines, pro re nata. Quaedam etiam fimo includuntur. Hic prob observandum est ut liquor pris sit pur filtratus, quod si aliquid impuritatis coagulo adhaeret, abluitur celeri manu. Alia ver frigore, cum res in calido resolutae in frigido coagulantur. Huius apparatus E.G. talis est. Sal vitrioli (*) in aqua pur dissolvatur, disolutio fitretur, ad medias vel tertias partes, prout diluta est, coquitur, in cella deinde frigida ponitur, (si fuerint coagulabilia, ut hoc vitrioli saccharum, iniiciuntur bacilli lignei, quibus coagulatum adhaeret; si ver non, ut in salibus bacillos ligneos imponere non est opus) usque dum totum coagulatum fuerit. Si ver aliquid in menstruo sit relictum repetatur, ut pris. Tandem ea coagulatio, quae per comprehensionem fit, est, cum totum simul comprensum remistumque ad uniformem substantiam coagulat. Et hoc potissimm perficitur modis ab autore in textu expressis. CAPUT VI. De Lutatione. Ordinis ratio postularet, ut nunc fornaces, vasa, variamqu sepellectilem

97 LIB. I. CAP. VI. chymicam, ut & ignium diversorum regimina describeremus. Verm cm haec oculari inspectione potis, qum praeceptis & regulis addiscantur: silentio illa, brevitatis causa, praetereunda; & pauca tantm de lutamentis Philosphicis subiungenda duximus. Pro fornacibus construendis. Recipe terram pinguem, cuiuscunque coloris sit: misce eam & subige cum arena, fimo equino, & aqua salsa. Pro retortis loricandis: quamvis ego nec vitreas, nec terreas unquam lutare soleam: seu destillem per arenam: seu per ignem nudum; seu per reverberium clausum; seu ignem suppressionis. Recipe argillam figulinam, stercus equinum lotum & exsiccatum, farinam laterum, & squamam ferri; misce, & cum aqua communi subige. Vel fiat tale: Recipe luti mundati & exsiccati part. X. cinerum locorum part. ii. fimi equini part. iii. scobis ferri part. i. pilorum bubulorum vel iumenti part. ii. M. cum sanguine bubulo vel ovillo. Lutum sapientiae, ad spiritus subitlissimos arcendos: non est.

98 TYROCINII CHYMICI Fac lutum ex calce viva, & albumine ovi, in aquam redacto, simul ea miscendo, & cito applicando; quia facil exsiccatur. . Postea super alutam, vel laciniam lineam, extensa fracturis applica. Pro vitris hdriis fractis consolidandis. Recipe boli Armeni (*), minii, cerussae, ana partes aequales: reduc in pulverem subtilem, & cum oleo lini, vel vernice liquida tempera. Pro vitris simul lutandis. Usus sum feliciter usque in hanc horam vesicis porcinis, vel bovinis, pro alembico cum cucurbita lutando, tam in destillationibus aquarum, qum spirituum acrium & acidorum. Pro rostro alembici cum recipiente lutando. Recipe cerae unciam i. refinae, colophoniae, ana drachmam i. liquescant simul in fictili: quibus adde modicum olei olivarum, miscendo baculo, ut incorporentur:

99 LIB. I. CAP. VI. postea ollam, ab igne remotam, imple frigida, & etiam manibus subige. Pro retortis cum recipientibus collutandis, in destillatione spirituum acrium. Lutum pro retortis loricandis subige cum aqua salsa; vel misce cum colophonia pulverisata & applica. Recipe lutum commune, distempera cum aqua salsa, vel etiam cum sanguine bovillo, subigendo exact, adde postea pilos iumentorum, diligenter pris cum baculo concussos, & fecibus purgatos. Demum adde particulam capitis mortui aquarum, quae ex vitriolo, sale petrae & alumine sint, & exactissim pulverisatam cum toto misce. Est fortissimum lutum ad commissuras pro retortis tm loricandis, tm & pro commissuris vasorum, ne exhalent spiritus, muniendis.

100 TYROCINII CHYMICI

TYROCINII
CHYMICI
LIBER SECUNDUS. Actum est, superiori libro, de Solutione & Coagulatione corporum mistorum in genere: sequitur nunc de operationum illarum effectis, sive, ut quibusdam appellantur, speciebus Chymicis; quae sunt vel liquidae, vel molles, vel durae. Ad liquidas referri possunt: aquae ex floribus, herbis, radicibus, corticibus, seminibus, lignis: aquae fortes, spiritus; acetum: olea; tincturae liquidae. Ad molles: balsama, extracta varia, tincturae molles. Ad duras: sales, flores, magisteria, calces, croci, tincturae siccae. CAPUT I. Antequam ver ad ipsas liquidorum formas, quae ut plurimm destillatione fiunt, parandas nos accingamus: generales quidam canones praemittendi videntur: quorum hic est. I. Vasa, in quibus destillation fit, non sint

101 LIB. II. CAP. I. plumbea . Haec (1) enim qualitate maligna liquores inficiunt, eos vomitivos saepe reddunt, sapores immutant nativos, & non nunquam ipsamet vaporibus acribus, ex re destillanda exspirantibus, corroduntur. Et si Galenus, aliique Medici sapientiores, aquam, quae per canales plumbeos fluit, improbant, propter malignitatem, visceribus internis vald infestam, quam inde contrahunt: de aquis, per vasa plumbea destillatis, quid sentiendum sit, patet: praesertim, cm non rar, quando per aliquot dies eiusmodi stillatitii liquores immoti steterunt, infundo cerussa, ex plumbeo alembico abrasa; inprimis si, experiundi gratia, guttam unam aut alteram spiritus vitrioli infundas? reperiatur. Quod autem de plumbeis vaisis dictum: pari ratione & de stanneis aeneis ferreisqu intelligi debet: nisi fiat destillatio in vesica aenea, ubi, quae destilantur, cit effluunt. Saepius tamen aceta per vasa plumbea destillanda veniunt, in quibus dulciora evadunt. non semper: aquae enim destillatae per se non facil vomitivam vim attrahunt ex vasis plumbeis aut aliis. non pari ratione vasa ferrea ac plumbea prohibentur.

(1) Canones ad destillationis doctrina necessarii.

102 TYROCINII CHYMICI II. Vitra, qu altiora, e meliora. Sic enim una destillatio plus praestat, qum tres rectificationes. Sint autem cucurbitae ut plurimm altae duos cubitos. . Scilicet in destillationibus & spirituosis rebus; quae ver sunt fixa, ut oleum cerae, & alia, non opus habent vitris altioribus, neque etiam conducunt. Id est pedes tres. III. In omni destillatione vasa non nimis refarcienda, Tutis operaberis: si cucurbitas ex quarta parte; & retortas ex media aut circiter; vesicam ver aeneam ex tribus partibus repleveris. ex tertia parte potis. IV. Res flatulentae, ut cera, resina, & similia, sicut & ea, quae facil ebulliunt, minore imponantur quantitate, & magnis vasis destillentur; & quidem sale, aut arena, aut similibus additis. . Cera, resina, & talia permiscenda sunt cum arena, cineribus, &c. tm ob flatuum aliqualem repressionem; tm ob partium dislocationem; fluida enim & pinguia in se considentia non facil adscendunt.

103 LIB. II. CAP. I.


amplis. ut, cinere,

bolo, farina laterum, pumice calcinato, argilla, scobibus ferri. V. Destillatio per balneum convenit rebus levioris compagis. Cavendum tamen in herbis, maxim calidis: ut in in absinthio, salvia, roremarino & similibus, ne nimis leni calore utamur; & non tam essentiam, qum phlegma inutile proliciamus. Sed in lactuca, endivia, & similibus tenuioris substantiae, calor moderatus adhibendus: & sufficit interdum balneum roris, quod neque empyreuma imprimit, neque partes aereas tenuiores dissipat. scilicet propter earum olea. VI. Destillatio per cineres, vel arenam, competit rebus consistentiae solidioris; ut seminibus, lignis, radicibus, &c. VII. Per vesicam, non tantm tenuia destillantur; sed & alia, quae sunt firmioris texturae, in suo tamen menstruo adpropriato praemacerata. Vel proprio, vel analogo, v.g. semen anisi macerari potest, vel in aqua anisi, vel in aqua communi.

104 TYROCINII CHYMICI VIII. Destillatio per retortam, non tantm spiritus graviores mineralibus elicit, sed etiam tenuioribus, ut lignis, seminibus, radicibus, gummi, resinis, &c. aquas & olea extrahit. IX. Herbae recentes succulentae cum destillandae sunt, tundantur, succusqu exprimatur; qui postea calore Banei, ex cucurbita alta, destilletur. X. Herbae, vel sua temperie, vel tempore siccae, tundantur; & aqua communi, vel propria vel rore Maiali, vel vino irrorentur. Copia autem menstrui tanta sit, quae macerationi sufficiat: sin plus affundatur, tota quantitas non abstrahenda. Facta maceratione ad placitum, per balneum destilletur: aut si per vesicam destillationem instituere volueris: adde ad quamlibet libram herbarum, libras sex aquae, (maior enim aquae quantitas requiritur in destillaionibus per vesicam aeneam, ob periculum adustionis herbarum; qum per vasa vitrea ex Balneo) & destilla, ut artis est. ut Satyrium, Serpillum, &c. potis libras iii.

105 LIB. II. CAPUT I. XI. Eodem modo per vesicam, quicquid est aromaticum, sive sint radices, sive cortices, sive ligna, sive semina, sive folia; sive flores, destillantur; & oleum simul cum aqua elicitur. XII. Sunt quaedam, quae vehementem ignem postulant: sed tamen ea non nimis violento urgenda sunt: ne natura eorum prorsus corrumpatur. in principio: in laboribus enim chymicis semper gradus ignis observandus est. XIII. Detur opera, ne lutum, quo vasa destillatoria conglutinantur, exspiret, & liquorem aliena qualitate inquinet: praesertim, cum ignis maior adhibendus. Ideo confextio luti supr tradita est observanda. XIV. Acidorum destillatio hoc peculiare habet: qud ignobilior pars semper pris egreditur, & nobilior ultim. Unde in eorum rectificatione, quod prim elicitur, tanquam phlegma separandum. ut vitrioli, aceti, &c. utpote quorum natura per putrefactionem, ex qua fiunt, sit

106 TYROCINII CHYMICI veluti inversa. Et quamvis acetum ex natura vini prodeat; (unde acetum vinum mortuum vocatur) nihilominus destillatio eorundem est plan diversa, utpot cm in vino primm spiritus exeat; in aceto ver posteris; & vinum phlegma suum post se relinquit, acetum praemittit, qud prob observandum. Aestimamus autem hoc fieri propter naturam fixam. Nota BARTHII. Phlegma ab aciditate mineralium, per destillationem, prim separatur; sicut & phlegma aciditatis lignorum durorum. Sed aciditas herbarum, succi limonum, citriorum, aurantiorum,uvarum immaturarum, nunquam per destillationem separari potest: quia sal armoniacum eiusmodi acidorum est imperfect unitum cum aquea substantia, quae levi calore evaporat, sale in imo vsis remanente. XV. Si aquae empyreuma, seu fomitem quendam igneum, valdequ calidum, per exiguas partes dispersum, redoleat: corrigitur illud: si vitrum apertum in locum frigidum humidum collocetur. non ut aquae, sed ut adhuc de oleo participantes, empyreuma possunt contrahere.

107 LIB. II. CAP. I.

vel in arenam humidam frigidam. XVI.

Cum liquores, per B. M. destillati, insolatione rectificandi sunt: tum vitra ex duabus, vel ad summum tribus partibus, repleantur, & membrana, qua ea claudi consueverunt, acu pertundatur: ut, factis perspiraculis, phlegma inutile exhalet: praesertim ex aquis frigidis; quae nisi ita in folentur, paul post corrumpuntur, & sedimentum acquirunt. in cella per aestatem aperta. non tm facil, potis ne vasa, ob denegatum spiritibus spatium, rumpantur. XVII. Destillatio tam diu continuetur, donec liquor egrediens non redoleat, aut sapiat amplis rem impositam. CAPUT II. De Aquis Ex Floribus, herbis, radicibus, corticibus, seminibus, lignis. AQUA ROSARUM. Variis haec praeparatur modis. (1) Alii sumunt rosarum q. s. (*) easque per triduum in balneo digestas, vapore aquae calidae de->stillant.

(1) 1. Modi aquam rosarum destillandi varii

108 TYROCINII CHYMICI -stillant . (1) Alii absque digestione praecedanea, aquam ex iis in alembicum concoctis liciunt. (2) Alii per cineres destillant: ubi tamen maxim opus est cautione & circumspectione, ne empyreumate liquor stillatitius inficiatur. (3) Alii lucro magis, quam valetudini hominum, intenti, eas integras, ut decerptae sunt, cum magna aquae copia, per vesicam aeneam destillant; ac ex triginta rosarum libris, centum aquae odoratae venalis extrahunt. (4) Alii flores tusos, absque menstruo, aut eo saltem tam pauco, ut ad irrigationem sufficiat, modico balnei calore destillant: & ad vim refrigerantem tant expeditis evocandam, una destillatione, qum irrigatio ex aqua communi vel rosacea veteri praecesserit; aut ad virtutem confortantem & fragrantem prolectandam, pluribus in destillata aqua infusionibus utuntur. (5) Nos ita eam parandam ducimus: distinguendo inter rosas albas; & incarnatas. Ex illis enim ut plurimm vis refrigerans petitur: ac propterea, pauca aqua pluviali irroratae, in mortario marmoreo contundendae sunt: inde torculari succus exprimendus & destillandus. Incarnatae, absque irrigatione contusae, reponuntur in magno vase vitreo, in cellam: post triduum succus exprimitur, qui per

(1) (2) (3) (4) (5)

2. 3. 4. 5. 6.

109 LIB. II. CAP. II. balneum destillatur. Haec aqua est fragrantissima, quaeque vel multos annos odoris sui suavitatem conservat. Nonnulli (1) recrementis eius aquam puram superfundunt, & ita per octiduum maceratam, vel balneo, vel vesica destillant. Aqua, quae inde resultat, vulgari Pharmacopolarum viribus & efficacia non cedit. non in mortario aeneo; sed aut marmoreo, aut ferreo. scilicet proprio. Est optimus acq. rosarum refrigerantem destillandi modus. ad quas etiam referuntur rosae caninae, seu agrestes, quae hortensibus albis praestant. vel rore maiali in cucurbita vitrea, vel fictili vitreata. AQUA ROSARUM ARDENS. Sicut ex aliis rebus omnibus, praesertim autem alimentosis, aqua flagrans & falgrans, fermentationis beneficio, educi potest: ita etiam ex rosis, quae tamen vulg statuuntur frigidae tantm. Porr recipe rosas incarnatas, caelo sereno, cum rorido madore destituuntur,

(1) 7.

110 TYROCINII CHYMICI collectas: eas tere accuratissim, & in cucurbitam vitream immitte: quae postea, ben clausa, in cella vinaria, per mensem unum, duos, vel tres, ut ibi fiat earum fermentatio, relinquatur. Cum iam acidum quiddam redolere videntur: sume de floribus tritis q. v. (*) & per balneum destilla: aquam inde extractam super affunde parti rosarum alii; & rursus destilla; similem in modum pergendo; donec omnis rosarum fermentatarum quantitas per alembicum transierit; fecibus, quae in fundo remanere solent, semper segregatis. Tandem omnem aquam, ex rosis elicitam, per balneum destilla: & duodecimam saltem partem, aut circiter, abstrahe; eamque, si vis, rectifica: Sic aquam habebis gratissimam & odoratissimam, quaeque non mins prompt, qum spiritus vini, flammam concipiet. Est spiritus magis qum aqua. Acor est fermentationis sufficientis nota. in phiala alembico adiecto magno recipiente: per phialam enim fit facilior & melior operatio. spiritum potis. Ad hunc modum spiritus quidam rosa->rum

111 LIB. II. CAP. II. -rum compositus (1) parari potest, speciebus sequentibus adiunctis, confortativum quoddam insigne & regium, quod tale est: Recipe ambrae gryseae recentis partes VIII. moschi (*) odoratiss. Alexand. part. I. adde sacchari candi albissimi aliquantulum: tere subtilissim, ac pulverem postea cum spiritu rosarum diutis contere, ut totum quasi pulmentum fiat. Reconde sigillo Hermetis munitum in phialam, vel cucurbitam aptam, eamque in terram defodiendo per mensem unum serva, donec totum fiat homogeneum; quo elapso tempore, iterum cum spiritu rosarum recenti terendo distempera, & rursus priori modo repone, postea serva ad usum. Dosis est instar pisi minoris, qui omnium viscerum confortativum maximum, imprimis ver vim generandi promovet. AQUA CICHORII. Recipe herbarum & radicum Cichorii, medio Maio collectarum, libras XII. tunde vel minutim incide; usque affunde aquae communis libras viginti: &, postquam per triduum maceraris, ex vesica libras saltem octo destilla. Ex floribus etiam caeruleis de cichorio secreta quaedam aqua ophthalmica (2) parari potest, qua si in affectibus oculorum tantum palpebrae externae singulis diebus illinantur, albugines,

(1) Spir. rosarum comp. (2) Aquae cichorii ophthalmica.

112 TYROCINII CHYMICI nubeculae, ungues, suffusiones, caligo, im ipsa quandoque caecitas, mirifice tolluntur. Eius autem praeparatio fit hoc modo: Collige flores cichorii, quando Sol principium obtinet; recentes in vitrum inde, & illud replendo, & fortiter, quantum fieri potest, comprimendo; postea orificium diligenter claude, (subere vel vesicula quintupla) & circumcirca applica farinam subactam, ex qua panis pinsitur, ita ut tres vel quatuor digitos aequet. Tandem in clibano pinse, instar alterius panis; sed tantm massa illa est super asserculum in clibano ponenda, (ne rumpatur vitrum) & pro coctione fortiori relinque, donec panis eximatur, prospice tamen, ut haec massa bene cocta sit. Exime & exprime; & invenies flores in aquam rubentem & pinguiusculam conversos. Hanc, ut servari possit, per alembicum ex B. destilla. Vel R. flor. cichorii q. v. colligantur ante ortum Solis, Sole signum mod ingresso: Contundantur bene in mortario: admisc. pulv. sacchari candi albi quarta pars: indantur vitro, ponantur ad Solem; & resolventur in liquorem. AQUA FOENICULI. Recipe seminum foeniculi, crassiscul contritorum, libras quatuor: aquae communis libras viginti quatuor: & adde tartai, vel salis communis, uncias duas; maceraqu in

113 LIB. II. CAP. II. loco calido. Destilla postea per vesicam aeneam, cum refrigeratorio. Sic aqua cum oleo transibit, quod ab illa separandum. AQUA CINAMOMI. Recipe Cinamomi optimi crass triti libram unam: cui affunde aquae rosaceae, & vini albi, ana libras tres: macera in calore congruo fimi, vel eius vicarii q. s. . deinde destilla per balneum, separando aquam primam, quae est optima: secundam item seorsim; ut & tertiam colligendo. Secundae usus esse potest, ad macerationes, pro menstruo. Tertia est phlegma utile. Huc referendus modus aquam & oleum Cinamomi proliciendi, quem habet Crollius part. 168. qui caeteris praestantior est. Balanei scilicet. 14. dies. tm subiecti proprii, tm aliarum rerum extrahendarum. AQUA ACIDA QUERCUS, Iuniperi, Guaiaci, Buxi. Recipe ferraturam Quercus, aut scobem Iuniperi, Guaiaci, aut particulas Buxi: destilla in retorta usque ad siccitatem: separa postea oleum ab aqua, per chartam emporeticam: aqua rectifica in arena, super

114 TYROCINII CHYMICI colcothar, aut salem marinum, aut proprios cineres: postea phlegma ab acido liquore separa destillatione: tertiam saltem eius partem, aut circiter, ultim asservando. Usus eius est, in corallis perlisque dissolvendis, & tincturis extrahendis. Sed & intra corpus ad sudores ciendos tuto exhiberi potest. Acida enim per accidens diaphoretica sunt; per se ver diuretica. ex igne balnei sicci, vel reverberatorii clauso. hoc est, vitriolum ad rubedinem calcinatum. per balneum. AQUA CINAMOMI Composita. Macera & destilla Cinamomum, ut supr additis radicum dictamni Cretici, angelicae, ana unciis duabus. Postea in hac aqua dissolve saccarum album, quantum potest, & digere per diem naturalem: Tandem aquam superfluam destillatione segrega, ad syrupi consistentiam; cui adde aquae vitae rectificatae uncias duas; & prob misce. Est virtutis admirandae in peste & partus difficultate.

115 LIB. II. CAP. II. Modus hanc Cinamomi aquam compositam (1) conficiendi convenientior est sequens: Macera Cinamomi lib. s. rad. dictamni Cretici, angelicae, ana drac. ii. in vini malvatici lib. iii. per triduum, ad lentum ignis calorem, postea coletur. In colatura dissolve sacchari albissimi lib I. & tandem lent omnia coque, ad syrupii consistentiam. Huic misce alquid spirtius vini. Confortat cor, & spiritus vitales mirific. Dosis est ad drac. iii. vel per se, vel cum aliis. AQUA ANTEPILEPTICA QUERCETANI. Qua curavit Typographi Genevensis filium. Recip. Antimonii crudi pulverisati, crustarum panis bis cocti, bene tostarum, & pulverisat. an. q. v. Pone in retorta in arenam. Prim da ignem lentum infr, pst etiam supr: & utrumque urge, donec omnis aqua prodeat, etiam cum foetore. Aquam destillatam effunde, & adde rad. paeoniae, sp. vitrioli, & sp. vini, pro libitu. Pone in retortam, in qua colchotar rubrum contusum positum sit; & vicissim destilla per cineres. Aquam destillatam serva usui.

(1) Aqua Cinamomi composita.

116 TYROCINII CHYMICI VEL. Recip. hepatis antimonii, cortic. panis tosti & pulveris, ana libram unam: rasurae cornu Cervi unc. quatuor. Misce: & destilla per retortam: deinde rectifica. Dosis gut. X, XX, XXV. AQUA OPHTHALMICA. Recip. aquae Rosarum, Faeniculi, ana lib. semis: vitri Antimonii pulveris. drach. unam. Bulliant per quadrantem horae; stentqu in B. M. per octiduum. Colentur: & colaturae limpidissimae addatur olei Saturni drachma semis. Usus. Valet contra omnes oculorum affectus externos, etiam in coecitate, & caeteris vitiis, probatissima. Usus talis est. Man, meridie, vesperi, aeger supinus iaceat, & imponat, in oculum laesum, tres, quatuor, quinqu guttas aquae ophtalmicae, & deinceps eadem aqua totus oculus lavetur, & ita quadrantem horae supinus iaceat, linteolumqu aqua illa imbutum ipsi oculo imponat. Repetatur aliquot dies, donec malum cesset. AQUA THERIACALIS. Recip. cortic. Citri lib. unam: aquae pluvialis destillatae lib. VI. Digerantur in fimo equino, dies sex vel septem. Destillentur,

117 LIB. II. CAP. II. postea, & existillantur librae quatuor. In his infunde Tehriacae Andromachi antiquae unc. octo, aut novem, aut lib. unam, & destilla ex B. M. per alembicum. Aqua destillata reaffundatur fecibus, & destilletur denuo. AQUA ZEDOARIAE. Recip. Zedoariae lib. unam; flor. Sambuci manipul. tres. Concidantur, conquassenturqu omnia, & cum vino albo Rhenano fiat massa non nihil liquida. In vase terreo operculo prob lutato, ponatur in fimum equinum, dies triginta. Destilletur postea, & reassundatur fecibus, quod destillatum est: semelqu adhuc destilletur. Usus. Hae duae aquae insignem usum habent in compressionibus ventriculi, flatibus, venenis, affectu hypochondriaco, uteri suffocatione, & similibus. Dosis unc. una & semis. AQUA SUDORIFICA. extrinsecs usurpanda. Recip. Mercurii sublimati, optim pulveris. unc. unam & semis: Euphorbii scrupul. unum: aquae Vitae bene rectific. Rasarum, ana libr. unam; Mista & infusa, in matracio (*) colli longioris, prob obturato, horas duas vel tres, lento igne, degerantur demum bulliant circiter quadrantem horae. Liquorem

118 TYROCINII CHYMICI frigefactum, & per inclinationem fecibus separarum, reconde in vas vitreum. Usus Tollit mirabiliter dolores nervorum, praesertim si causam habeant frigidam. Foveatur pars affecta, fotu convenienti, & semper ante fotum humectetur hac aqua, praesertim ad introitum lecti. Ubi semel atqu iterum ea usus fuerit; cessabunt dolores. In doloribus morbi Venerei mira est haec aqua. Nam ad sudorem provocandum, spina dorsi hac aqua madefiat, vel carpi saltem in debilioribus: sic copiosum sequetur sudoris profluvium. Curat quoque Ischiadicum, & alios articulorum dolores. NOTA. Cum Ischiadicus quidam, ex usu huius aquulae, nonnihil levaminis sensisset, & subit dolore, & incedendi impotentia, liberari cuperet: non satis cautus; diutis, qum par erat, aqua ista partem affectam quotidi fovit. Unde cutis tandem contrahi & tendi coepit, atque alter clunium, summo cum dolore, adeo inflammari, ut ex ea innumerae, & praegrandes vesicae pullulascerent; quae discissae, plurimum, aquae fervidae & acris profundebant. ALIA. Recip. Florum Antimonii alborum dulcoratorum, & realgare privatorum unc. tres

119 LIB. II. CAP. II. Hellebori albi, Cyclaminis, ana unc. duas: Baccarum Lauri contusar. unc. unam. Misce: & in funde in pinta spiritus vini Gallica: digere longo tempore: & cola per manicam, ne quid terrestre simul exeat. Fex enim terrestris corrodit. Usus. Inunge hunc liquorem plumis mollibus; non linteo: alis excoriat. Quod si corrosio fiat: occurritur: si vino rubro eluatur, aut pulvere aliquo conspergatur siccante, vel creta, vel bolo, sulphure, quod egregium est in hoc casu, aut duobus inter se mistis; si simplex, vel sit vehementius; vel non satis operetur. Siccant etiam cerussa, lythargyros, gleba etiam pinguis per se siccata; non calcinata. In nonnullis corporibus siccioribus, praemittuntur interdum fomentationes, quae cutem praeparant, ad sudorem tant facilis emittendum. (Etsi hae duae postremae aquae non sint destillatae, tamen cm ingredientia habeant Chymica; & summo cum fructu, in praxi Medica, usurpari possint; nec similes, ab ullo authore, quod sciam, in usum Medicum prolatae sint: volui eas, hoc loco, publici iuris & utilitatis facere; nec, quod multis hodie solenne, est, imitari barbarum illum Indum, in urbe Posto: qui, ut Petrus de Osma & Xarayzeio in espistola ad Nilcolaum Monardis, refert,

120 TYROCINII CHYMICI cum solo cuiusdam plantae succo, artubus & parti affectae illito, sanguineos sudores excitaret, &, hac ratione, morbos plan desperatos curaret feliciter: nec pretio, nec precibus, nec minis adduci potuit: ut eam plantam Hispanis monstare dignaretur. CAPUT III. De Aquis Fortibus. Aquae fortes, quae & causticae, & chrysulcae, separatoriae, & gehennae nuncupantur, igne fortissimo, ex atramento sutorio, halinitro, sale Armoniaco, stibio, Mercurio sublimato, alumine, cinabari, &c. conficiuntur: quarum ea, quae vim obtinet omnium maxim causticam & corrosivam, STYGIA, illa ver, quae aurum solvit, REGIA dicitur. Vitriolo. id est, sale petrae. Antimonio. sale communi, sale alkali, sale gemmae, &c. AQUA FORTIS COMMUNIS. Recipe vitrioli exsiccati libras duas, salis petrae repurgati libram unam.

121 LIB. II. CAP. III. Tere simul & misce: deinde impone retortae, optimo luto loricatae, & colloca in fornacem reverberii, appositoqu recipiente amplo destilla per gradus, spatio viginti horarum. Cum spiritus albi & nebulosi in receptaculo dissipantur: finis adest: Sine igitur pedetentim refrigescere: aquam exemtam clarifica per argentum, hac ratione. Cape quartam partem istius destillati: iniice puri argenti drachmam unam, & solve super prunis: solutionem infunde aliis tribus partibus; & albae evadens instar lactis: sine residere, & purum effunde. Si Regiam cupis: in uncis quatuor huius aquae communis, dissolve unciam unam salis Ammoniaci, vel salis communis exsiccati: atque ea aurum solvet. Modus hic, me descriptus, vulgaris est, quo nunquam utor. Spacio enim decem vel ad summum, duodecim horarum, aquam validissimam, ex retorta vitrea non lutata, destillo: caputque mortuum facillim postea absqu vitre fractione educo; ita ut illud, vel vigesies adhuc, eidem operationi inservire possit. Quod si quis ex cacabo ferreo, quem exact claudat aludel terreum forte, aquas fortes destillandas esse, contendat: nae ille, non tam fortes; qum debiles, inde eliciet.

122 TYROCINII CHYMICI Nam sicut ferrum exteris ab igne reverberii calcinatur: ita idem interis calcanthi & salis petrae spiritibus corroditur: unde aquas debiliores reddi non est dubium. Taceo, quod nec Germania, nec Gallica, tale aludel terreum excoquere possit, quod ab eiusmodi spiritibus corrosivis non penetretur. id est, in ignem apertum. intus tantum aquae simplicis continente, quantum deperditum est ab exsiccatione. potis viginti quatuor horarum. paulatim subsidentibus spiritibus rubris. aquae fortes clarificatae dicuntur Germanic gefellet, aqua fort. vel saltem unciam unam atqu alteram. in cucurbita alta. reliquis tribus partibus. & in vitro prob munito serva. Aquae fortes omnium optim destillantur ex cacabo ferreo in furnum apt collocato, quem ad marginem superiorem, postea quam iam materia indita est, exact in peripheriam suam claudit aludel terreum forte, cum alembico rostrato coniunctum & munitum; hac enim ratione, & aquae fiunt fortiores, & capita mortua facilis ex cacabo ferreo eruuntur, minorqu iactus vasorum fit, unumqu vas infinitis destil>lationibus

123 LIB. II. CAP. III. -lationibus sufficere potest; cm contr admentem autroris, singulae destillationes singula requirant, vasa; qud prob notandum. AQUA FORTIS PERPETUA, & modus faciendi Cinabarim. Dissolve mercurium in aqua forti; adde sulphuris partem aequalem, destilla per retortam: & habebis aquam fortiorem, qum antea, & cinabarim ad collum retortae. potis tertiam partem; aut summum dimidiam. magisque gradatoriam, ac fixatoriam. Ubi ignis in fine vehementior excitatus fuerit, elevatam habebis cinabarim. AQUA PHILOSOPHICA, sive REGIA. Recipe Nitri rerpurgati, salis Armoniaci, ana uncias duas: Simul tere; misce: & impone retortae amplae, cui appone magnum vas recipiens, commissuras retortae cum recipiente leniter lutando: deinde destilla ex cineribus, (igne non admodum lento; sed tertii gradus: alioquin spiritus, si igne secundi gradus utaris, non egrediuntur, aut tardiuscul) donec omnes fumi magna violentia egressi fuerint, nec guttae virtutis ex retorta decidant.

124 TYROCINII CHYMICI Tunc retortam ita calentem exime, & materialia supr dicta nova in eadem dosi repone, & misce cum capite mortuo, destillando, ut supr. Ex unciis sex salium accipies uncias tres aquae Philosophicae. Dicitur etiam aqua pugilum, qud nitrum & sal armoniacum, cm sint infensissimi hostes, prim statim congrediantur contactu. Regia autem dicitur, quia aurum solvit, quod est Rex inter metalla. Hinc etiam sal armoniacus Aquila vocatur, quia Ganymedem seu aurum secum elevat, qui deinceps facil saparetur per aquam. cum tertia parte silicis vel pumicis calcinati. igne admodum leni. aqua enim regia non est adhibenda, nisi sit defaecatissima. Nonnulli (1) eandem aquam destillant per retortam postica parte tubulatam. Nam cum retorta talis in igne reverberii posita (praemisso recipiente capaci) & paulatim ignis subministratus fuerit, donec nempe retorta paululm incandescat, ac postea per tubulum istius materiae iniiciatur cochleare unum, ac tubulus diligenter argilla clausus fuerti madida, cum impetu procedit aqua, cuius spirituosioribus partibus subsidentibus denuo nova mate->ria

(1) Aquae regiae praeparatio secundum alios.

125 LIB. II. CAP. IV. -ria iniiciatur per tubulum, atque ita precedatur, donec sufficiens quantita aquas prolecta fuerit. CAPUT IV. De Spiritibus. Spiritus participant partim de aqua, partim de igne, & prout sunt vel aquosiores, vel magis oleaginosi: pro eo etiam vel aqua, vel oleum dicuntur. Qui tamen mineralibus prolectantur, olea ut plurimm vocantur. Inter Spiritus autem animalium excellit spiritus sanguins humani; vegetabilium, spiritisu vini; minerabilium, spiritus vitrioli. [Greek=katachrsikos] Spiritus sunt menstrua re simplici, sed acri, producta, ignei halitus naturam habentia. Menstrua dicuntur, quia plerumqu horum loco usurpentur halitus ignei; ipsorum enim pars potissima est halitus igneus, mixtus parte vaporosa: hinc erg consistentiam habent aqueam. SPIRITUS VINI. Digere vinum generosum in fimo, vel eius vicario, in vasis circulatoriis, iustae amplitudinis, per octo vel decem dies: postea,

126 TYROCINII CHYMICI vase refrigerato, effunde illud in cucurbitas altas, quibus superpone alembicos rostratos, iuncturas vesicis porcinis, vel bovinis, ben muniendo, destilla, ut artis est, per B. M. Prim egredietur spiritus, (qui quadragesima plus mins pars est vini generosi.) Reliquum enim est aqua ardens; quae spiritu, sapore gratiore, quem ea habet, distinguitur; oleum, sal, caput mortuum quem separa, mutato recipiente: deinde urge phlegma usque ad mellis liquidi spissitudinem: feces per retortam destilla; dando ignem per gradus: & accipies oleum pingue. Ex capite mortuo sal elicies, phlegma superfundendo, digerendo, filtrando & coagulando. Quod si praestantiorem spiritum vini desideras: rectifica eum, destillationibus saepius repetitis. quale est Creticum vel Hispanicum.. Vasa circulatoria sunt cucurbita cum alembicus caecis. secundum Canonem destillationis secundae. qui sexta pars est vini generosi, vel octava vini Rhenani optimi, reliquum est phlegma inutile Rectificatio spiritus compendiosior & melior est haec: Iniiciatur spiritus rectificandus in

(1) Spiritus vini rectificatio genuina.

127 LIB. II. CAP. III. phialam, ita ut pars ventris eius sit vacua, apta postea alembicum rostratum, iuncturis ben munitis, cum vesicis porcinis vel bovinis; rostro ver applica recptaculum capacissimum, quod tamen in latere colli fit fistulatum; (cuius fistulae interioris orificium perfect interius tangat, ipsum rostrum alembici in vas recipiens immissum.) Huic ver fistulae applica cucurbitam aliam, ac utrobique iuncturas ben claude ac muni; balneo paulatim effervescente, videbis spiritum defaecatissimum ascendere per collum phiola, eiusque vaporem, per rostrum alembici, transire in receptaculum spiritualiter; Quod ver cum quadam aquositate simul elevatur, quod tamen admodm paucum est, illud ex alembici rostro in fistulam lateralem recipientis cadit, & ab excipulo, eo loci applicato, excipitur. Perge tia, donec nihil amplis prodierit, semper leniter ebulliente balneo, & relinquetur in ventre phialae substantia aquea plan sine viribus, aut, si non potest recipiens magnum taliter fistulatum haberi, inter rostrum alembici & collum recipientis interferitur tale vas tricollatum, quorum uni inseritur rostrum alembici, reliqua duo inseruntur, inferius quidem excipulo minori, posterius collo recipientis maioris. Vas tale est.

128 TYROCINII CHYMICI Here is an image of the tri-tubulated vessel Compendium autem (1) generosissimi spiritus vini eliciendi sic se habet: Recipe spiritus vini, vel alcohol eiusdem rectificatissimi, quod est sine phlegmate, libras ii. vel etiam, si vis, plures: misce cum vini generosi antea digesti & circulati lib. VI. vel IV. Deinde destilla, & per alembicum non plus minusv lento balnei calore evoca, qum quantum fuit alcoholis vini antea affusum. Idem hac vice prolectum secund cum recenti vino generoso, priori mensura, misce, ac denu eandem quantitatem simili destillatione evoca; atque ita perge ad 9. vel 10. coniunctionem novam recens destillati spiritus cum generoso vino, cavendo semper, ne unquam plus minusv inde destilles, qum iunctum fuerit. Habebis hoc modo spiritum generosissimum, & verum alcohol, sine omni aquositate, tenue admodum & fugax (cuius guttula in aerem effusa terram non attingit; sed evanescit) aerem & ignem, tanquam formalia principia, referens vini, ideoqu ad efficiendum validissimum.

(1) Spiritum vini conficiendi modus elegans.

129 LIB. II. CAP. IV. SPIRITUS TARTARI. Recipe Tartari albi puri (non cremori tartari; quia in tartaro ipso plus est aciditatis, ut ex sequentibus patebit) libras quinque: pon in retortam vitream, eique in ignem cinerum collocatae recipientem satis capacem adapta. Dato igne per gradus, prim spiritus egredietur, postea oleum: quae rectificari debent, addito sale tartari, & pst ab invicem separari. Est egregium aperiens (1): unde in menstruis retentis, paralysi, ictero, & similibus affectibus mira praestat. Utuntur etiam in hydrope, cum aquis aliis hydragogis: in lepra: morbo indico: pleuritide: angina: & exhibent scrupulo uno ad duos, in aquis convenientibus. Paracelso astrum vini dictus. vel cremoris Tartari, quem docet autor infr cap. 17. Tartarus autem Austriacus huic operi non inservit, quia pleraque vina Austriaca nascuntur in locis petrosis, unde eorum tartarus multum faeculentiae secum trahit. potis arenae. & luta. cum fumis albis. foetidum. Rectificationem quaere ex Crollio p. 159.

(1) Usus.

130 TYROCINII CHYMICI Ubi tamen notandum, qud melius sit , simul cum eodem spiritu sal spirituale reddere, qum saltem ab eodem rectificare. praesertim is, qui cum vitriolo sit, praeparatus. in aqua artemisiae, vel infuso flor. borag. & bugloss. cum violis, aut cum vino sabinato. Si ter quotidi exhibeatur in aq. vel potis arcano melissae multum facit; totum enim corpus penetrat, nervos pituita, & viscida putrilagine liberat & roborat, quae in hoc morbo maxim requiruntur. in decocto fragariae. cum aq. soldanellae & ebuli: praestat autem in hoc casu reliquis spiritus tartari cum vitriolo confectus. Initia duntaxat leprae profligat in vino sumptus. Si turbith (*) minerale aliquoties praecedat; postea ver spiritus tartari in aq. vel arcano hydropiperis, extremo Septembri, vel Octubri collecti, exhibeatur. pleuritidi, ut & anginae prodest in aq. cardui mar. & rhocadis. NOTA. Paracelsus (1) in Consil. Medic. extant. V. Tom. edit. germanicae in quarto pag. 129.

(1) Paracelsi diaphoreticum in peracutis.

131 LIB. II. CAP. IV. facit mentionem alicuius diaphoretici in peracutis; cuius rudimenta etiam in lib. de Peste ad Sterzingenfes 3. tom. pag. 116. & 127. eiusdem editionis. Quod san est magnarum virtutum , proptereaque non negligendum. Nonnulli hodierni practici vocant mixturam simplicem: est enim medicamentum compositum per se ex tartaro, spiritu vini, theriaca, myrrha, & spiritu vitrioli; sed qud postea ad alias mixturas varias, quorumlibet aliorum miscibilium, aliis morbis utilium, tanquam basis, usurpari & misceri possit, eius respectu vocatur simplex. SPIRITUA TEREBINTHINAE. Recipe terebinthinae clarae q. p. (*) Inde in vesicam aeneam cum refrigeratorio, aqua propemodum repletam. Sic elicietur spiritus, qui aquae innatabit, & per B. M. commodissim rectificari poterit, atque repetitis destillationibus, instar spiritus vini, exaltari; prout Vigenerius, vir de re Chymica meritissimus, in suis commentariis docet. Ex libris tribus terebinthinae accipies simplicis spiritus uncias ocot. Lorchet Paracelso dictus. aut, si placet, cum aqua communi coniunctam terebinthinam ex B. M. per alembicum destilla, & non opus erit rectificatione.

132 TYROCINII CHYMICI Dosis guttis 6, 8, 12. ad 20. Usus eius in medicina multiplex est: Tussim, & phthisin curat: venenis pestilentialibus resistit: ventriculum ab illuvie sordida & viscida mundat; urinam provocat, odorem instar violarum: calculum & arenas pellit: stranguriam & ulcera vesicae sanat: nervosas partes aperit & confortat: vasa spermatica calefacit, & libidini stimulos addit; sanguinem coagulatum dissolvit: uterum purificat, ac propterea suffocationi matricis vald utilis est. Extrinsecus etiam in contusionibus maximus eius usus. cum aq. plantag. vel equiseti. cum lacte sulphuris. cum aq. menthae. cum vino. cum aqua alkekengi. cum lacte chalybeato. in aq. chamaedryos, in vino malvatico. in aqua chaerefolii. in aq. artemisae. illinitione cum unguento populeo. Ex spiritu terebinthinae, (1) balsamico tempore collectae, & floribus sulphuris, conficitur balsamus pretiosus, ad exulcerationes pectoris & pulmonum mirific faciens, qui sit commenda->tissimus:

(1) Balsamus pectoralis pretiosus

133 LIB. II. CAP. IV.

-tissimus; & est talis: Colligatur terebinthina in diebus Veneris, quando Luna est in Cancro (quod singulis annis fer ter, aut quater contingit) eaqu statim recondatur, ne nempe aeri multm subiiciatur; postea ex ea destilletur spiritus lentissimo B. tenuis & sincerus, pris tamen affuso, in aequali quantitate, rore maiali destillato. Deinde recipe flores sulphuris; ceu docebit autor infra cap. 18. eosqu praepara cum aleo myrrha & thure, ad mentem Crollii pag. 232. Horum uncias duas mise cum unciis totidem spiritus terebinthinae balsamicae, in cucurbita parva, ac vase prob munito, in igne arenae fac, ut leviter ebulliant invicem: sit extractio florum instar rubini. Huius extracti guttae 15. ad 10. man & vesperi, in decoctis pectoralibus, praemissis tamen universalibus, praesertim vomitoriis, aliquandiu, donec sanatio fuerit absoluta, exhibitae, mirific & salutariter quoslibet affectus pulmonum tollunt. Cavendum tamen est, ne prohibeat huius usum febris quaedam maligna. ALIUS SUBTILISSIMUS. Recip. Terebinthinae Venetae simplicis q. p. destilla eam per se, lenissimo balnei vapore, obstructis prob omnibus foraminibus. Exsudabit ita spiritus long subtilissimus, utpote qui in manu exhalare possit.

134 TYROCINII CHYMICI Ex libra una terebinthinae, vix unciam semis accipies; reliquum auctiori igne destillatum; ad vulgares usus asservandum. Spiritus ver prolectatus eximium remedium in gonorrhaea. Diureticum enim insigne est: abstergit: purulenta educit.: sarcoticum est, & balsami veri vires aemulatur. SPIRITUS TALCI. Recip. Talci q.v. Calcina in reverberio, forti igne, per horas decem. Adde silicum alborum, in pollinem redactorum, tantundem. Irrora aqua, sive spiritu vini, & pone in cellam, per aliquod tempus. Postea per retortam destilla, uti spiritum vitrioli, magno apposito recipiente, & exit, in fumo, spiritus, qui servetur. Usus eius est, in fuco, parti corporis alicui inducendo. Sumitur spiritus huius q. p. & additur tantundem aquae rosarum fragantissimae, atque hac mistura locus fuco ornandus lavatur. SPIRITUS SULPHURIS. Ponatur sub campana vitrea, vas terreum cum sulphure, quod accendatur. Ita ver vas subiectum ad campanam adaptetur: ne fumi egredientes flammam suffocent; sed ut liber in illam subvecti in liquorem densentur, qui in scutellam appositam

destillet.

Ex libra una elicio unciam unam, im drachmas decem, & nunquam minus quatuor, tantae efficaciae, ut Leonhardus Fioravantus eius, intra corpus assumti, vires non satis admirari possit. Dari ver potest, cum aquis appropriatis, aut syrupis, ad guttas quatuor, quinque, sex: & commisceri cum electuariis, & pilulis, tam in morbis calidis, qum frigidis. Exteris etiam prodest ad dentium dealbationem: ulcera luis Venereae, gingivarum: verrucas; ani & caeterorum membrorum fistulas. Appellatur etiam oleum: sed [Greek=katachrsikos]. vel retorta subtus foraminata. Si retorta supra fuerit; partim ex eadem retorta, partim in vas adiectum rostro retortae. Non est [Greek=kata pautos]: interdum vix drachmae duae, interdum etiam plus uncia una prodire visum est. Huius spiritus sulphuris usus intra corpus non est usque quaque tutus. Destillatae sunt hermaphroditicae naturae, & chymici potissimm non respiciunt ad qualitates primas. Quibus affectibus conducit spiritus vitrioli, iisdem etiam spiritus sulphuris.

136 TYROCINII CHYMICI Spiritus (1) seu oleum sulphuris per campanam nihil est aliud, qum spiritus vitrioli acidus, qui sola alteratione ab illo differt; vitriolum enim crudum; quod assumptum sulphure communi in eodem digestum magis est, nec aliunde provenit haec aciditas, qum vitriolo sulphuris; dum enim ardet sulphur, fumus eius in locum frigidum, ad condensationem aptum, sublatus, ilico hoc vitriolum tollit. Id igitur ibidem in campana condensatur, ac in aciditatem abit; sed quia hoc vitriolum est par; aliquota sulphuris, tantum id, quod ipsius est, in aciditatem hanc spiritualem abire potest, non ver totum sulphur. SPIRITUS VITRIOLI. Tres vulgo habentur vitriolo species (1): viridis, alba, caerulea: participantes de natura salium, aluminium, sulphurum, secundum magis & mins: prima quidem magis de sale; altera de alumine; tertia de sulphure: Cnstantque ex parte aquea, terrea & intermedia, quae, teste Riplaeo in pupilla Alchymiae, separari non potest suis extremitatibus, aquea & terrea; nisi mediente mercurio, qui, adstipulante Gebero, quod naturae suae est, retinet, alienum respuens, & igni exponens. Haec substantia intermedia diaphana per sublimationem exaltatur in

(1) Spiritus seu oleum sulphuris per campanam quidnam. (2) Naturae vitrioli; & eius species.

137 LIB. II. CAP. IV. candorem niveum, occult in se semen sulphureum continentem instar vermiculi rubicundissimum: Unde in Turba dicitur: Mirati sunt Philosophi, rubedinem in tanta albedine existere. De hoc sulphure ita loquitur Geber, 28. cap. summae: Per DEUM altissimum idipsum illuminat & rectificat omne corpus: quoniam est alumen & tinctura. Haec est illa aqua vitae, aqua sicca, quae manus non madefacit, aqua congelata, sal animatum, de quo Raimundus Lullius, post Alphidium: Sal non est nisi ignis, nec ignis, nisi sulphur, nec sulphur, nisi argentum vivum, reductum in illam preciosam substantiam caelestem, in corruptibilem, quam nos vocamus Lapidem nostrum. Unde etiam quidam, ad literas VITRIOLUM, ita allusit: Visitando Interiora Terrae, Rectificando invenies Occultum Lapidem Veram Medicinam. reperitur & lucidum; praesertim Goslariae. splendore Solis & Lunae. metallicum, Porr vald inter artifices Chymicos (1) controvertitur: utrum, inter tam varia vitrioli genera, primas obtineat. Has alii Cyprito deferunt; alii Romano: alii

(1) Quod vitriolum optimum.

138 TYROCINII CHYMICI Hungarico, Cyprium & Romanum merit suspecta esse debent: qud sint fer adulterata, sophisticata, varia, diversorum scilicet colorum, formarum, virtutum. Quod ad Hungaricum ver attinet, & Galli & Germnai mercatores, qui nobis vitriolum quoddam caeruleum, diaphanum. aliquando, subviride, pro genuino, & ex ipsa Pannonia allato, vendunt, impudenter mentiuntur, Cum enim anno MDCXI. eo locurum me contulissem: ut auri argentiqu fodinas, quae Schemnitii visuntur, intrarem, & mineralium, metallorumque notitiam perfectiorem ex ipsa [Greek=autopsia] compararem; illustris ac generosus Dominus de Bloenstain, generalis minerarum regni Hungarici Praefectus, pro humanitate sua eximia, & fide omnibus nota, mihi certo confirmavit: qud etsi duo vitrioli genera, album unum, vald aluminosum, ex quo aquas chrysulcas conficiunt; alterum caeruleum, long praestantius, reperiantur: huius tamen minera, quamvis fertilissima, plan non colatur: e qud nunquam sint mercatores, qui tale vitriolum coemtum in alienas terras asportare dignentur. Idem & de Antimonio (1) profitebatur, quod in auri fodinis reperitur copiosissimum. Illud autem iure meritoque cen->seri

(1) Antimonium Ungaricum rar in alias regiones adfertur genuinum.

139 LIB. II. CAP. IV. -seri debet optimum & praestantissimum, quod Venere elicitur, aquae beneficio, ut postea dicetur. Huic bonitate succedit illud: quod caeruleum est: plus Solis in se continet: plus Martis in Venerem transmutat: & quod diutius ignis examina sustinet, antequam ultimos reddat spiritus, undecunque id afferatur. ut Quercetanus, in Tetrade pag. 356. Romanum nullum ortum est. Romae enim nullum foditur sed [Greek=kat exochlo] sic dicitur, quia Roma mundi caput habita est. Autor falsi insimulat mercatores. hoc est, fortes regias. cap. 17. scilicet. Huius erg vitrioli recipe libras duodecim: calcina in vase terreo, igne moderato: donec omnis humiditas abscedat. Vase refrigerato, massam, quae erit septem circiter librarum, reduc in pulverem subtilem, cum libra una circiter particularum eiusdem testae: & impone retortae firmae lutatae: ita tamen, ut tertia ad minimum pars sit vacua. Eam in fornacem colloca reverberii: adhibito receptaculo amplo, collique brevis, desuper lutato; & commissuris retortae cum recipiente, luto salso diligenter munitis. Dein paropsidem terream latam, pedem

140 TYROCINII CHYMICI unam altam, & in fundo quadrangulariter perforatam, retortae, ut aequaliter os fornacis claudat, superstrue: atque ad exremitates fornacis, cuiuscunque illa sit formae, quadratae, rotundaev, lateres, altitudine paropsidem adaequantes, adapta: spatiumqu inter lateres & paropsidem, quod intercedit, cineribus usque ad summum obrue. Tunc fac caminum ex quatuor laterum particulis, super testae foramen quadrangulare, ut flamma, mediante tali vehiculo, liberis, cum tempus fuerit, queat evolare. Orificium camini, sicut & cineritii ostiolum ita claudantur, primis quatuor horis, ut carbones furno impositi saltem ardeant, & non extinguantur: qu paulatim & successiv retorta calefiat. Exinde sequentibus quatuor horis, calor augeatur: foramina supr & infr paulatim & successiv aperiendo: donec flamma per superiora incipiat erumpere, & retorta undique candeat. Quod cum fit: cineritio & camino omnin apertis, per octodecim vel viginti horas ignis intendi debet, donec omnes spiritus egressi fuerint. Post biduum, lutum salsum & vald induratum, quod retortae collum cum recipiente tenet colligatum, linteo madido, per horam, donec recipiens, absque vitri fractione, abstra->hi

141 LIB. II. CAP. IV. -hi possit, humecta: & postmodm phlegma spiritu, destillatione, per balneum, aut blanna cinerum, separa. (1) Sunt, qui post phlegmatis separationem, spiritum super coralliis trita ex arena rectificant: talemque vitrioli spiritum corallisatum appellant. Usus. Spiritus hic in febribus ardentibus, cum aquis appropriatis mistus & haustus, refrigerat: sitim extinguit: humorum putredini resistit: per urinas & poros cutaneos operatur: phlegma consumit: crassos & viscosos humores incidit: languentem appetitum excitat: & succos rosarum, violarum, aliorumqu florum pulcherrim tingit. . In calcinatione vitrioli ut plurimm exhalat pars dimidia. Sic libras viginti vidimus redactas ad libras decem cum dimidia. ita paratus est sine omni corrosione. renes mucilaginibus feliciter expedit. non ipse tingit, sed tincturam saltem evocat. Hisce (2) apponere lubet spiritum vitrioli Crollii pag. 186. sed correctum, qui san admodm probus est & genuinus. Eius praeparatio est talis: Recipe vitriolum Hungaricum, solve in aqua destillata, vel rore Maiali: & solutum cola, postea collocetur in digestio->nem

(1) Spir. vitrioli corallisatus. (2) Spiritus vitrioli praeparatio iuxta Crollium.

142 TYROCINII CHYMICI -nem cinerum, vel arenae vel fimi, in alembico negligenter saltem obturato, quia nil evaporat: stet per mensem, tunc ad superficiem eiicit feces separandas: Iterum ponatur in digestione tam diu, donec nullas feces amplis reiiciat; postea coletur, &, quod clarum est, in lento igne balnei, vel arenae, destilletur usque ad cuticulam: in frigido denu concrescunt lapilli, toties colligendi, quoties id fieri potest. Huius lib. V. vel VII. ex cucurbita prob loricata, igne aperto, per alembicum destilletur; spatio aliquot horarum, duarum, vel trium phlegma egreditur, quod auferendum est, postea sequuntur spiritus (ubi hi incipiunt ascendere; id gustando poteris deprehendere; senties enim aciditatem, & videbis, ut in distillatione aquae vitae fieri solet, striarum instar, ut signum spiritus volatilis, in alembicum ascendere) qui, mutato vase recipiente, seorsim colligendi sunt. Hic spiritus vitrioli ad odoris suavitatem, & dulcis aciditatis gratiam reductus, in quo nec sensibilis corrosio in ligua apparet, nec tarda austeritas, sed spiritualis aciditas, utile est medicamentum & curationibus necessarium. Eiusdem im plen melioris (1) usus est spiritus vitrioli noster Philosophicus, cuius descriptio genuina non nisi paucis concessa: mirabilia enim praestat in Medicina, & quia

(1) Spiritus vitrioli Philosophicus.

143 LIB. II. CAP. IV. corrosivus non est sola austeritate gratus, eius virtutes evidentiores censentur. In superiori autem processu qui volet ulteris persequi destillationem, auctiore igne oleum profluens ad suos usus seorsim colliget, & huius rectificati olei partem unam, cum quatuor vel sex partibus spiritus vini adcobolizati, id est, sine omni phlegmate, in balneo rorido, per aliquot menses, digeret, & posteea destillabit; habebit oleum vitrioli, supernatans aquae, suavissimi odoris, & iucundi saporis: separetur per tritorium, antequam acidae guttae prodierint; alioquin hoc cm illis remiscetur. Nota BARTHII. Multi (1) sunt ex doctis, qui spiritum vitrioli, non tam frigefacere; qum calefacere; aut, si refrigerandi vires obtineat, illas saltem accidentales esse, (quatenus nempe spiritus hic tenuissimarum subtilissimarumque partium cum aqua simplici fontana, aut aliis liquoribus destillatis frigidis, commistus, eorum vim & qualitatem frigidam ad corporis interiora transfert, iisque quasi pro vehiculo est) opinantur. Verm hic illud tenendum est, quod ab omnibus Chymicis statutum & receptum: Vitriolum, & reliquos sales omnes minerales, compositos esse, ex parte terrestre, aquea & ignea; eosque tant calidiores esse, quant terrestreitas est sub->tilior,

(1) Spiritus vitrioli refrigerat.

144 TYROCINII CHYMICI -tilior, & in suo humido magis decocta. Acrimonia ipsorum ab igne, qui in illis continetur; consistentia & soliditas terra; liquabilitas ab aqua oritur. Ut autem partes istae, perfect, aut imperfect, inter se mixtae sunt; ita spiritus ex istis, facil aut difficulter, educuntur: qui spiritus tantm sunt pars aquea & ignea, imperfect mixtae; & quae simul iunctae extremam progenerant aciditatem; eam, quae in malis citriis est, tali quidem proportione superantem: ut, si hanc in primo gradu frigidam constituas, spiritus vitrioli acidus futurus sit in octavo; quod exinde facil deprehendes: si partem unam spiritus vitrioli cum septem partibus aquae communis miseas. Aciditas enim, quae hinc resultabit, similis plan futura est illi, quae in citriis reperitur. Cm autem, secundm Galenum & Mesuen, omnia acida frigida sint per se, & non per accidens: quini & spiritus vitrioli? Et ita quidem de reliquis etiam caeterorum salium spiritibus sentiendum. Verum enimver cm omnes mixtorum sapores oriantur salibus, volatili nempe, quem ,per analogiam, armoniacum appellamus, & qui semper est in mercurio; essentiali, qui est in sulphure: & fixo, qui ex parte terrestriore elicitur; istique sales suo humido elementari separati semper calidi existant: sit inde, qud omnia acida, tam inter mineralia, qum vegetabilia, cm

145 LIB. II. CAP. IV. sint composita ex humido crassiori indigestoque, & sale armoniaco magis aut mins subtili, calorem occultum obtineant: cuius rei experientia fieri potest, hoc modo. Recipe minerale aut vegetabile acidum, quodcunque volueris, & destilla illud, cum sale tartari, per alembicum, in B. M. Sic videbis id, quod effluxit, omni sapore spoliatum esse; salemque tartari pondere, porpterea, quod sal armoniacus acido inesset, auctum, saporemque immutatum. At inquiunt: spiritus vitrioli pannum corrodit, & carnes ipsas adurit. Verm si succus citri, qui ab omnibus frigidus statuitur, margaritas & coralia corrodit: quis mirabitur; spiritum vitrioli, quem octavo gradu frigidum, compartione cum succo citri facta, constituo, pannum & carnem corrodere? Et nonne, ut Poeta ait. Penetrabile frigus adurit? SPIRITUS SALIS COMMUNIS. Sal constat ex (1) partibus diversis: terrea, aquea, ignea. Acris est, [Greek=glukupikros=bitter-sweet], incisivus, subtilis, penetrativus, purus, fragans, incombustibilis, & alia corruptione praeservans, diaphanus, aeris instar, per retireratas praeparationes, dissolubilis in hu->mido

(1) Natura salis.

146 TYROCINII CHYMICI -mido, liquabilis in igne, instar metallorum: estqu ceu anima in corpore, secundum Plinium, qui secundum Stoicos: salem datum esse carni porcinae, sua natura quasi mortuae, pro anima. Hic enim in modum fermenti, corpus, cui miscetur, modo id penetrare possit, in suam naturam convertit, & omne humidum viscidum, putredini obnoxium, consumit. Raimundus Lullius vocat humorem urinalem, omnem liquorem salsuginosum, per corpus dispersum: Paracelsus mumiam. Sunt autem varii, Chymicis excogitati, modi spiritum salis praeparandi. Aliqui sal decrepitatum, per se distillant, absque additione rei alicuius externae. Sed cum sal facil fundatur; & cum in unum coierit, spiritus foveat contumacissimos: post destillationem viginti quatuor horarum, omnibus refrigeratis, retortam frangunt: massam salis terunt: & novae retortae imponunt, cum liquore destillato: idqu toties repetunt; donec totum sal in oleum resolvatur, quod octava aut nona destillatione fieri solet. Taediosa nimis operatio. . Alii sal commune calcinatum, in cella vinaria, aut aqua pluviali dissolvunt, & cum argilla figulina cribellata impastant, indequ

147 LIB. II. CAP. IV. orbiculos vel globulos formant, quos exsiccant: retortae indunt, & spiritus eliciunt. Ego ver sic parare soleo. Accipio libras duas salis marini calcinati: misceo cum sex libris farinae laterum, vel terrae rubrae, vel boli communis: impono retortae firmae & amplae, ut tertia ad minimum pars vacua remaneat: adhibitoque recipiente amplo, in quem pris aquae stillatitiae libram infundo, destillo, horas triginta: servatis iisdem ignis gradibus, de quibus in destillatione spiritus vitrioli dictum. Post separationem aquae, & phlegmatis, accipio viginti ad minimum uncias spiritus acerrimi, qui rectificari debet. Usus. Vires exerit potentissimas, cm interis, tm exteris sumtus. Renovat totum hominem, & praeservat ab omnibus morbis; si in generoso vino, aut aqua vitae usurpetur. Cum sale absinthii, mistus, & in vino, aut aqua absinthii usurpatus, hydropem tollit. Curat epilepsiam, icterum, febres, calculum, lumbricos. Inunctus sanat membra luxata, contracta, paralytica, apostemata, dolores item podagricos mitigat, si cum oleo vel terebinthinae, vel cerae, vel chamomillae misceatur.

148 TYROCINII CHYMICI Calcinat etiam omnia metalla, lapides, vitrum ipsum, artis opus perfectissimum. Plinius haec non habet. Im sal fusum nullum plan spiritum de se mittit, nisi vicissim discontinuetur. vix duodecima. sed vald bona. id est, decrepitati. terreae. Non opus est effusione aquae, qua per se etiam phlegma destillat. dosis gutt. 4.5.6. Gloriosa (1) est apud Chymicos admodm de spiritu salis dulci ostentatio, sed quae nunquam demonstrari potest: talis enim spiritus salis dulcis sale ipso nulla destillatione prolicitur, absque spiritu vini. Hic itaque solus est, qui eandem dulcedinem procurat, sive ab initio cum sale destillando coniungatur, sive postea spiritus salis cum eodem saepius cohobando subtilietur: sic enim, & non alio modo, omnem acrimoniam spiritu salis auffert, eumque subdulcem reddit, simili modo in caeteris spiritibus efficiendo. Apparatus eius est talis: sal solvatur aqua pluvia destillata, filtretur & coaguletur, postea calcinetur igne moderato, semper movendo, ne fluat, idque fiat decies, quinquies, vel saepius: postea idem sal extrahatur cum vini

(1) Spiritum salis dulcem conficiendi ratio.

149 LIB. II. CAP. IV. spiritu optimo, quo particulatim ablato sal lapiescat (id est, biz zur Grystallen vird, oder biz sie anschiessen) Ex istis crystallis, cum argilla vel terra sigillata (*), crusta impastatis, fiat more usitato spiritus dulcescens, ulteris cum alcohole vini coningendus, & saepius cum eo per cohobia destillandus. Nec (1) Crolliana p. 149. spiritus salis praeparatio vilipendenda, quam ita correctam damus: Recipe salis Cracoviensis nativi, id est, salis gemmae, vel salis marini exsiccati, vel calcinati saltem, scilicet decrepitati, lib. 4. affundendo aquam pluvialem, impasta vel malaxa, cum albae argillae figulinae recentis, & per setaceum cribratae, libris duabus (vel, quod melis, argillae loco sumatur matrix, si haberi possit, seu cortex terram sigillatam involvens, & proxim ambiens, & qua terra sigillata, & tanquam nucleus, eruitur; sic enim efficaciorem liquorem ad usus medicos habebis) inde facias orbiuclos, hoc est, pastillos rotundos seu oblongos, quos retr fornacem ad duritiem exsiccatos impones retortae terreae luto obductae, vix ad dimidietatem impletae: iungatur recipiens satis capax, luto tenaci conexcum, & servatis ignis gradibus, donec phlegma egressum est, ultim pelle forti & indesinenti igne aperto continuando, donec spiritus albi omnes egressi sunt. Sic sal marinum cum

(1) Crolliana spiritus salis praeparatio correcta.

150 TYROCINII CHYMICI terra sigillata cruda, tripla, vel quadrupla proportione, mistum, &, ad praescriptum autoris, destillatum, spiritum reddit elegantiorem. Spiritus (1) hic salis dicitur habere antipathiam, ac naturam contrariam, qud tamen non aliunde dependet, qum ratione mistionis. Sal enim, tanquam mistum corpus, habet in sese partes diversas, quarum singulae alias atque alias habent qualitates, ac alios effectus: Coniunctim ver id ostendunt, quod mixti corporis est. Ita sal commune excitat sitim spiritus, hic pellit eandem, quod manifest apparet in hydropicis, in quibus sitim sedat, & quidem tam fortiter, ut, posteaquam spiritus salis, praesertim ver compositi, usum aliquandiu continuaverim, in posterum non sitiam; quod tamen alis in sale resoluto micro, cosmico, cuius est hydrops, perpetuum & quasi inseparabile est. Essentialem enim humiditatem, quae multm exhauritur in hydropicis, spiritus salis adiuvat, & ventriculum caeteraqu viscera corroborat; sal ver, tanquam mistum corpus , essentialem humiditatem non promovet, sed eam auffert: Sitis itaque sale sumto non minuitur, sed promovetur. Tandem elegantium virtutum est spiritus salis (2) compositus, ex sale nempe petrae, & sale communi confectus, qui hic apprim commendatur, nec immerit, siquidem eo Medicus verus commod carere nequit.

(1) Spiritus salis cum sale communi antipathia unde. (2) Spiritus salis compositus.

151 LIB. II. CAP. IV. Nota BARTHI. Destillatur etiam spiritus salis cum ana limaturae chalybis, per retortam, modo vulgari, rubicundissimus & ad multos morbos chronicos feliciter percurandos praecavendosqu utilissimus. SPIRITUS NITRI. Nitrum, sive sal petrae, misceatur cum tribus partibus boli communis: & destilletur per retortam, observato eodem ignis regimine, ut in praecedentibus dictum, spatio decem vel duodecim horarum. Ex libra una salis petrae, accipies libram unam spiritus: si ben operatus fueris. Usus. Spiritus hic, secundum Quercetanum, est verus ignis naturae balsamicus: & prodest in colica, pleuresi, angina, febribus.. vel terrae figulinae. igne reverberii. Sic vocat eum Quercetanus, quia mortificat omnes spiritus corrosivos. miscetur cum ana spiritus vini, ac dantur de illa mistura scrupuli (original: scr.) iii. vel 3.i. Spiritus ver non debet esse purus, sed adhuc cum suo phlegmate: pris tamen solvenda est alvus. Nam si vini & nitri spiritus puri confunderentur, facil fieret inflammatio. Alis optim valet in colica, scilicet (original: scil.) flatulenta.

152 TYROCINII CHYMICI Datur in febribus cum aquis endiviae, portulac. cichor. ad extinguendam calorem, guttis 6. ad 16. Estqu hic spiritus in febribus praestantior lapide prunellae. Crollius, in praeparatione huius spiritus, pag. 153. pris globulos oblongos efformat, dein ad opus eos adhibet; ast melis procedit operatio sine globorum effromatione, si nempe saltem terra ben admisceatur pulveri salis nitri, ac tandem ipsa destillatio instituatur. SPIRITUS ARDENS SATURNI. Calx Saturni, sive minium, aceto destillato, vel eius saltem phlegmate perfunditur: postea per diem naturalem, saepius agitando, ne in fundo vasis concrescat, digeritur: menstruum detrahitur: aliudqu donec omnis salsedo abstrahatur; substituitur. Depletiones filtrantur, & ex duabus circiter partibus evaporantur: crystalli loco frigido expectantur, separantur: in novo aceto dissolvuntur, filtrantur: & toties, ut supr, coagulantur: donec sufficienter sale aceti armoniaco, tanquam proprio fermento, impraegnentur. Tali calore balnei, per mensem, digeruntur: ut perpetu instar olei in liquorem solvantur. Destillentur postea per retortam, in arena: servatis ignis

153 LIB. II. CAP. IV. gradibus, adhibitoqu recipiente amplo: quod nisi diligentissim cum retorta lutetur tanta & tam suavis fragantia, totum laboratorium replens, deperit; ut firmiter credere non dubitem: eam omnium vegetabilium odoratorum simul congestorum & mistorum odores long superare. Post destillationem, omnibus frigefactis: caput mortuum reperies nigerrimum, nullius momenti. E liquore egresso separabis oleum flavum supernatans, (quale, praeparato nuper hoc Saturni spiritu, in rei huius testimonium asservo) & oleum sanguinis instar rubicundum, fundum petens, Phlegmate per reiteratas destillationes, ab aqua ardente separato: Servabis spiritum Saturni odoratissimum, tanquam balsamum pretiosissimum, ad varios morbos, tm intra , qum extra corpus, utiliter adhibendum. Caeterm non Saturno tantm, arte Chymica, spiritus eiusmodi fragans elici potest: verm etiam ex omnibus aliis metallis, mediante aqua illa viscosa minerali, quae solius Vulcani beneficio, absque ullius rei externae additione, brevissimo temporis spatio educitur, & de qua Rhodianus in tractatu trium verborum: Mutatur iste spiritus fumosus, aquosus, & adustivuss, in nobilissimum corpus, & non fugit amplius ab igne;

154 TYROCINII CHYMICI sed currit, ut oleum, &c: Recipe enim omnes qualitates metalli, cui, industria sagacis artificis, immiscetur, odorem nempe, colorem, saporem, cum conservatione facultatis vegetantis. Et sicut Rhases dicit: prout mutatur, mutat. Unde apparet: quam turpiter rerum physicarum ignari sint vulgares misochymici, qui odores, sapores, & virtutes reliquas medicas solis vegetabilibus vendicant, & metallica, tanquam humano corpori infructuosa, cane peius & angue sugienda existimant. ad eminentiam trium digitorum, seu ad libras iii. minii, accipe libras quatuor aceti destillati. lento calore. depletur. ducis. destillatio. excipiatur prim phlegma insipidum: quod si post hoc spiritus albicantes prodire videris, &c. excipiantur illi. quod simul atqu aeri exponitur, flamam concipit. magis ad sensum & experientiam ita scribendum: separabis oleum sanguinis instar &c. demtis supervacaneis.

155 LIB. II. CAP. V.


in phialis. spiritus ardens

Saturni (1) non usquequaque tut intra corpus sumitur; virilitatem enim destruit & emasculat; in febribus tamen ardentibus & malignis; praetereaque in peste, eius usus saepissime profuit; nec scopo aberrant, qui, bezoartici (*) loco, in tali casu propinant, guttulis videlicet duabus, aut ad summum tribus, in aquis cordialibus. Inter destillationem huius spiritus simul prodit oleum rubrum, in guttis rubris, exindequ quod prolectum est, rubescere videtur. Quod si erg rectificatur, habebis quatuor diversa menstrua: spiritum nimirum ardentem, qui prim prodit; deinde oleum flavum, quod secund prodit; tertium est phlegma; quartum ver est oleum, quod in rectificatione in vase manet. C A P U T V. De Aceto, ACETUM DESTILLATUM. Acetum sine digestione, eodem modo destillatur, quo & vinum: nisi qud phlegma, ut in omnibus acetosis aliis, prim egrediatur: spiritus autem ultim. Oleum & sal pari ratione, uti de vino dictum, eliciuntur. foetens

(1) Spiritus ardens Saturni non ade tut intra corpus sumitur. (2) Oleum Saturni.

156 TYROCINII CHYMICI Insunt enim illi omnes istae partes, quicquid etiam Misochymici blaterent, qui neque aceti anatomiam unquam viderunt, neque, quod Galenus, lib. 1. de facult. simpl. medic. cap. 18. de aceto pronunciat, legerunt. Atque ego san, inquit, non multum abest, quin illorum laudem sententiam, ad eamqu prompt accedam, proqu hac assertione & opinione pericula omnia subeam, si quam artem aut machinam invenire queam, sicut in lacte, contrariarum partium separationis; ita hic quoque. Quibus verbis ille indicat: se non solm in aceto diversas statuere partes; sed etiam, se hanc sententiam confirmaturum, si esset inventa ars separandi partes aceti, uti partes lactis segregare possumus, ac caseum sero & butyro distinguere. Ista autem ars, Galeno incognita, est Chymia nostra: cuius si vir ille divinus notitiam aliquam habuisset: nullus dubito; quin remedia excellentissima invenisset, & usui nostro reliquisset. Qud si idem etiam nunc temporis revivisceret; videretqu, qum illi, qui se, nomine ipsius, Galenistas appellitant, inventis frugibus, vesci tamen glandibus malint: utique hanc ingratitudinem, & turpem ignorantiam suorum discipulorum, vix probaturus esset.

157 LIB. II. CAP. V. Mirum autem est: acetum destillatum non esse tam acre, atque simplex, & interim tamen esse penetrantius; crebrioresque tandem destillationes vires eius, non tam augere; quam retundere. ACETUM ALKALISATUM, sive radicatum. Aceto, ad mellis liquidi consistentiam destillato, superfunditur aqua communis, ut ad palmae altitudinem superemineat: digeritur in balneo per biduum; (nec opus hic, ut filtretur, & ad tertiam partem evaporando destilletur: cm sine filtratione & evaporatione crystalli formentur) ponitur in locum frigidum, ut crystallos producat: aqua per inclinationem effunditur, aliaque, donec omnis oleaginositas abscesserit, superfunditur. Tum crystalli (abque praecedanea nova digestione, filtratione, evaporatione, & crystallorum repetita collectione) saepius solvuntur in aqua bulliente, & coagulantur in frigido, ut omnin diaphani fiant: acetumqu quart (nam ante quartam destillationem non liberatur fecibus terreis, quae vim ei penetrandi minuunt) destillatum, & ab omni phlegmate depuratum, iis superfunditur: ita ut ad unam li>bram

158 TYROCINII CHYMICI. -bram crystallorum, addantur quatuor aceti; ex arena, per retortam, dando sub finem ignem satis fortem, destillantur. Quo facto: feces calcinantur: (nam absque calcinatione, ut quidam volunt, sal fixum posse elici, impossibile mihi videtur) fixum sal elicitur: acetumque, sale essentiali animatum, rectificatur; & dein sale fixo, igne satis forti destillatur, reassundendo toties super id, quod in fundo remanet: donec totum sal per alembicum ascenderit. Tandem acetum, hoc sale proprio impraegnatum, per balneum bulliens, bis destillatur: (ob feces, quas deponit, & ut magis spirituale reddant) accipiturqu acetum, ad durissima lapidum crystallorumque corpora calcinanda, validissimum. Id est, cum proprio suo sale coniunctum; vocatur alias acetum radicatum. quae est faecum, destillationibus multis aceti, in residuo manentium, continens in se & oleum, & sal. filtratur, & ad tertiam partem evaporando destillatur. super feces reliquas. digeritur, filtratur, evaporatur, & colliguntur crystalli. quod acerrimum. Nam (1) crebriores de>stillationes

(1) Crebriores aceti destillationes vim eius retundunt.

159 LIB. II. CAP. V. -stillationes aceti vim potis retundunt, qum augent: itaque satis est habere acetum fortissimum, quod omnibus ablatis aquositatibus, prim egredientibus, ultim destillatur. Oportet igitur in aceti destillatione primas destillationes admodm esse lentas in balneo, ne, si fortibus urgeatur, cum phlegmate, etiam spiritus aceti simul transeat; quod ben notandum. ex fecibus residuis. deleantur illa verba; feces calcinantur. cum phlegmate aceti, vel aqua communi. quod prima hac destillatione simul cum aceto transiit. sufficit semel. Sal aceti, ut & vini; duplex est; volatile unum, quod & armoniacum vocant, & fixum. Volatile semper transit cum aceto, super salem proprium destillato, fixum ver manet; quod ut similiter cum aceto coniungatur, utere compendio illo, quod ad spiritum tartari supra est ostensum. Sic igitur procede: sume illum salem fixum; solve in aceto, pris cum sale suo volatili animato, quantm potest; agere aliquandiu, postea cum terra figulina, vel bolo, impastae, ut globuli fiant, qui per retortam in vas recipiens magnum,

(1) Sal aceti duplex.

160 TYROCINII CHYMICI igne nudo, per gradus destillati, omnem salem de se spiritualiter emittunt, eundemque in acetum transferunt. Hac igitur sola destillatione efficies id, quod vel multis cohobiis praestari nequeat. Huc pertinet etiam acetum radicatum; Husero quondam terebinthinatum (1) dictum; Crollio ver, in Basil. Chymici pag. 167. descriptum, cuius apparatum, castigatum tamen, hic annectere licet, qui talis; Recipe, exempligratia, lib. 2. vel 3. vel 4. terebinthinae, affunde ultimae medietatis aceti destillati, id est, spiritus aceti, libras duas, & destilla, secundum artem, in arena; prim lento igne, donec acetum cum spiritu terebinthinae egressum sit, postea auge ignem, & exibit oleum flavum, & aqua rubicunda acerrima; quando oleum rubrum vult destillare; cessandum est labore. Separa postea spiritum terebinthinae, & oleum ab aceto, per tritorium, & solum acetum per se rectifica, bis vel ter, donec nullas feces post destillationem relinquant; sed omnin purissimum evadat. Rectificatio autem debet fieri per se, ut diximus; non supra zingiber, ea ratione; quia zingiber suam aciditatem non deponit in acetum, ut apparet zingiber in cibis: quia illa aciditas est sale volatili, atque ita sensibilis minim redditur. Potest etiam phlegma ipsius terebinthinae, per se in spiritum de->stillatae

(1) Acetum terebinthinatum.

161 LIB. II. CAP. V. -stillatae, asservari, aliquoties rectificari, & tandem cum aceto forti destillato coniungi, ad similes operationes solutione perficiendas; sed prior modus potior est & melior. ALIUD. Destilla bonam quantitatem aceti vini, separatoque phlegmate, effunde spiritum, qui ultim egressus est, super feces, in retortam, & destilla, reverberio clauso, dando ignem fortem, per horam unam, & tantm circa finem, ut retorta candescat. Separato dein oleo: cohoba trinis vicibus, dando semper ignem magnum, circa finem, ut pris. Tandem rectifica, per balneum bulliens, & habebis acetum vini bene alkalisatum. ALIUD. Recip. mellis libr. unam, salis communis lib. semis. Misce: & coque in olla ferrea, usque ad consistentiam nigram & spissam, eamqu saepis move. Deinde effunde super tabulam madefactam: &, cum refrixerint, pulverisata pone in retortam, affusis duabus libris boni aceti vini destillati, absque phlegmate: dein destilla reverberio clauso: bis cohoba: & tandem destilla, in balneo bulliente, sicut supra. Sic habebis acetum vini radicatum, ad eliciendas metallorum & mineralium tincturas.

162 TYROCINII CHYMICI CAPUT VI. De Oleis, Oleum propriissim dicitur de oleo ex olivis expresso, omnis excedentis qualitatis experte: de reliquis vero, non nisi per similitudinem. Omnia autem olea inter aeris & ignis naturam ambigunt: & qu acriora sunt, e magis ignea; quo minus acria, e magis aetherea & aerea censentur. scilicet ob viscositatem. Quaestio est nobilissima, num olea in sua natura, seu (1) essentia purissima sint combustilia? id quod negamus, ex fundamento anatomiae vitalis, in qua elicitur essentia ita spirituosa, omnique sua heterogeneitate liberata, ut nullam imprimat inflammationem; quin potis eandem sua facultate tincturali extinguat. Hoc apparet abund in affectibus inflammatis, ubi, maxima cum utilitate, oleosa eiusmodi spirituosa adhibentur. Sic oleaginosa perlarum substantia est confortativum, in cordis & reliquarum partium affectibus praestantissimum. Quapropter concludendum, serioque statuendum, cm inflammationem anatomia effata ignoret, tam crasso cuidam, atque narcotico, foetidoque

(1) Olea in sua essentia purissima considerata minim sunt combustilia.

163 LIB. II. CAP. IV. sulphuri adscribendum. Sic empyreumata oleis imprimuntur, non spirituosis & puris; sed crassis, faeculentis, atque multum virtutis narcoticae possidentibus, quibus si exuta sunt, nullum san empyreuma recipiunt. Simile exemplum est in anatomia salis; quae nullam proprietatem sitim inducendi agnoscit; sic & in aliis qum plurimis. OLEUM EX VITELLIS OVORUM. Vitellos ovorum coctos ad duritiem, & comminutos, in sartagine frige, igne temperato; donec rubescant & oleum remittant, continu spatula lignea vel ferrea movendo; ne adurantur. Oleum postea calide exprime; & cum magna aquae stillatitiae quantitate; per mensem, in B. M. digere. Aliqui frixos sic vitellos, in linteo, oleo amygdalorum dulci madefacto, includunt, & sub praelo exprimunt. Usus. Matthiolus, in Dioscoridem scribens, hoc oleum commendat ad asperitatem cutis, impetigines, fissuras labiorum, manuum, pedum, dolores ulcerum, articulorum & omnium locorum nervosorum. Preterea utile est locis igne ambustis, & in membranis cerebri vulneratis. Ulcera maligna cicatrisat & pilos generat.

164 TYRONCINII CHYMICI


coctos. rosarum,

aut alterius: additur autem, ut oleum corrigatur, nec facil rancidum fiat. Hoc modo oleum ex ovis anatum expressum, & postea illitum, & cum particulis laterum, per retortam, ex arena actum, ad herniam intestinalem penits sanandam mir commendatur. Sic oleum vitellorum anseris ad dolores luis Venereae inveteratos in articulis valde proficuum censetur. Valet etiam egregi ad artuum dolores oleum (1) lumbricorum, in hunc paratum modum.Recipe butyri, & lumbricorum, ana lib. i. Commisceto, & ponito in olla vitreata, cuius fundus aliquot foraminibus pateat, imposito operculo, &, supposita alia olla, collocato in furno pistorio cum pane: destillabit oleum in ollam inferiorem; id eximito, & in eo decoquito, flor. verbasci, chamaemeli, cheyri, hyperici, herb. meliss. perfoliatae, betonicae, baccar. & fol. paridis, ana Mi. Una & altera abullitione facta, monic exprimitur oleum, & reservatur. Aquae (2) ver ovorum sic fit: Recipe album; ovorum coctorum q. v. adde pulverem putaminum ovorum, & destilla ex alembico; per retortam; igne ad extremum vehementiore, prodit cum oleo foetido etiam aqua, quam se->paratam

(1) Olei lumbricorum praeparatio. (2) Aquae ovorum destillatio.

165 LIB. II. CAP. IV. -paratam aliquoties, nimirum sexies vel septies, destilla per se, donec clara, & sensibili foetore libera, futura sit. cum pauxillo salis Saturni. si cum muscis iunctum fuerit. OLEUM SALVIAE. Recipe magnam salviae quantitatem, eamque per duas aut tres septimanas in umbra relinque, & cum s.q. aquae communis macera: postea per refrigerium destilla: & accipies aquam, quae rectificari poterit; & oleum flavum. Usus. Prodest in omnibus cerebri nervorumqu morbis; paralysi, apoplexia, convulsionibus & similibus; ventriculum etiam calefacit, & corroborat, mensesqu ducit. efflorescentis. Hic communis est modus omnium vegetabilium olea eliciendi. Olea herbarum ade prosunt, aque ipsae plantae. OLEUM CERAE. Liquefac ceram, igne moderato: & sine stare tamdiu in fusione: donec bullas ulteris non producat. Tm amotae ab igne commisc duplum sui ponderis salis decrepitati, & destilla per retortam, igne moderato. Ex libra una cere extrahes uncias duodecim olei.

166 TYROCINII CHYMICI Usus. Resolvit: attenuat, penetrat; emollit; discutit: ac propterea utile est apostematibus duris, & tumoribus frigidis. Sanat fissuras papillarum in mammis mulierum, & dolores earum mitigat. Vulnera etiam recentia consolidat: si ea bis de die mungas. Confert & in ambustis, commistum cum oleo ovorum. Rectificetur bis vel ter, si praesertim, quod plerumqu fit, crassiuscul transierit. circiter duodecim olei. Intus sumptum, tribus guttis ad sex, in aq. petrosel. aut vino malvatico. Exteris praeterea, ubi dolores vehementis urgent, loco dolorifico, cum oleo scorpionum & de lateribus, ana mistum, & inunctum, calculum & urinam feliciter movet suppressam. De usu & efficacia huius olei plura qui desiderat, consulat tractat. 7 met. destill. part. I. Conradi Khunraths. Eleganter modus olei cerae conficiendi est hic. Recipe cerae elegantis libram i. ossium calcinatorum quorumcunqu libras duas; misce & destilla per retortam, vel curcurbitam non nimis altam; prodit oleum & aqua, qu tardior destillatio, e melius fit oleum. Ex lib. i. unciae sex vel septem olei prodeunt, quod foetet quidem; sed ita corrigitur: Recipe cerae novae duas partes, olei cerae iam destillati unam partem;

167 LIB. II. CAPUT VI. ceram finde in particulas parvas, & misce cum oleo; destilla per retortam, igne cinerum lento; & oleum provenit, calorem & odorem cerae repraesentans. Phlegma ver ex hoc oleo per se nil facit, ut & in reliquis: ast si huic oleo acetum addatur, postea valet hoc acetum terebinthinatum egregi ad corallia dissolvenda. OLEUM TEREBINTHINAE. Recipe medullam, ex destillatione spiritus terebinthinae residuam; eamqu per se, ex cineribus, in retorta, destilla. Sic ubi oleum extractum fuerit, restabit in fundo retortae colophonia. Si digeras postea in balneo: ut de oleo vitellorum ovorum dictum est: omni empyreumate spoliabitur. Usus. Calefacit, emollit, discutit, aperit, purgat, atque exteris, loco veri balsami, usurpari potest in omnibus vulneribus, ulceribus cacoetheis, insanabilibus, foetidis, uti fistulis, lupo, & similibus phagedaenicis, parotidibus, fracturis, contracturis, &c. Praestat autem haec non semper, per se, & solm usurpantum; sed requiritur insuper, ut cum aliis, affectui curando idoneis, convenienter misceatur.

168 TYROCINII CHYMICI Si hoc (1) oleum leniter in scutella aperta evaporaverit, reducitur in colophoniam, instar rubini translucentis, quae pulverisata, & cum spiritu vini extracta, remoto postea per destillationem spiritu, relinquit balsamum admodm utilem in doloribus nephriticis, regione renum tantm cum pluma aliquoties inuncta. Terebinthinaa etiam alvum per se feliciter movet, praesertim ver, ubi impuritates renum simul sunt exterminandae. Exhibitio eius est talis. Recipe terebinthinae unciam semis, dissolve cum oleo tartarisato, id est, cum eo spiritu, qui ex tartaro calcinato, vel sale tartari, rubedinem extraxit; adde aquam communem destillatam: & albescit instar lactis, quam solutionem hauriendam exhibe; vel recipe terbinthinae unciam semis, dissolve cum vitello ovi crudo, ben invicem commiscendo, adde sachari albissimi unciam i. Hoc totum compositum dissolve in haustulo vini, & ieiuno stomacho propina bibendum. Sic D. Schroterus, in Consil. Uvittichii, cons. 30. pilulas (2) de terebinthina format, eum in modum: Rec. Terebinth. Cypriae lotae diligenter in acq. hyssopi, drac. iiii. postea addatur aquae hyssopi libra una, & in vase vitreo mundo ad consumptionem aquae ebulliat: postea iniiciatur in vas frigidum, &

(1) Balsamus ex ol. terebinthinae confectus. (2) Pilula de terebinthina.

169 LIB. II. CAP. VI. aquam hyssopi frigidam terebinthina haec, & cum incipiat frigefieri, manibus malaxetur, & addatur pulveris ireos drachma una. Et ita semper, subinde manus immittendo in aquam, pilulae formentur, forma cicerum rubeorum, & exhibeantur pro dosi drachmae duae. In Orthopnaea vald proficuae; nam alvum ita non movent, ut vires prosternant, dilatant pectus & abstergunt, & per urinam (quod maxim in hoc casu competit) promovent. Hactenus D. Schroterus dicto loco. Apparatus autem varios huius olei, quod Paracelsus Germaniae balsamum appellare non dubitavit, ut & eiusdem vires praestantissimas, vide apud Conrad. Khunrandt, in Medull. destillat. tomo. I. tract. 22. p. 583. & seq. aliis multis. OLEUM CARYOPHYLLORUM. Recipe caryophyllorum gross tusorum libras quatuor, aquae fontanae libras quadraginta. Misce, & macera in loco calido, atque adde tartari uncias duas; destilla postea per vesicam aeneam, cum refrigeratorio: & habebis olei uncias octo. Eodem modo destillantur macis, piper, semina anisi, coriandri, &c. aromata destillanda in pulverem minim sunt redigenda, quia oleum aromatum in for->ma

170 TYROCINII CHYMICI -ma pulveris quasi figitur, & in feces abit, atque illis se insinuat. crudi. Usus. Quanti oleum hoc Theophrastus fecerit, Chirurgia ipsius satis ostendit. Confortat cerebrum, & cor, ac omnes spiritus: melancholicos dissipat, & crassos clarificat. Intemperiei ventriculi frigidae alterandae, ex voto succurrit: concoctionem promovet, & lentos viscidosqu humores consumit. Confert etiam diarrhoeae causa frigida: ut & hepati frigido. Extrinsecus (original: Exrrinsecus) vulnera recentia sanat, & vices veri balsami obit. memoriam acuit, lypothymias solvit, inprimis ver apoplexiae medetur. Dosis guttis duabus ad VI, in aquis convenientibus. praesertim capitalia. Crollius aliter oleum elicit caryophyllorum, pag. 169. sicut oleum cinamomi (1).Quoniam autem hoc oleum cinamomi inter efficacissima confortantia spagyrica refertur, eius descriptionem genuinam hic docebimus: Prim Cianmomum in frusta confringatur, modicumqu contudantur, contusum ita crasso modo selectissimum cinamomum in retortam vitream immittas, & in balneo sicco, lento calore, destilles: tunc exit aqua, quod si in fine fortis urseris, oleum foetidum prodibit, quod ab emphyreuma->te,

(1) Olei cinamomi descriptio genuina.

171 LIB. II. CAP. VI. -te, in modum olei tartari Crollio factum fol. 158. liberandum. Illam aquam recenti ligno vel cortici affunde, & perge in destillatione; quam si continuaveris aliquoties dicto modo, habebis magnam copiam aquae & olei, faeces in fundo omnin aridas, subnigras & insipidas, Sali tamen inde conficiendo perquam utiles. Praestantius est oleum ex Cassia lignea (1), mal quibusdam inter canellam & cinamomum relata. Habet enim in se lentorem quendam & mucilaginem, ipsa masticatione deprehensibilem; quae in cinamomo non deprehenditur; praeterea sapor eius cum acumine fortiori, & magis oleaginoso; quamobrem oleum quoque, ex ea destillatum, fortius, maiorisqu virtutis esse, maxim consentaneum est. Hic notandus quoqu venit balsamus (2) vulnerarius hunc in modum confectus; Recipe caryophyllorum, crassiuscul tritorum ac contusorum, q. p. ex retorta per arenam, igne prim leni, postea forti, destilla; & prodibit oleum crassum ac foetidum; relinque aliquandiu in aere aperto, loco frigido & humido; donec evaporet empyreuma. Huius crassi balsami gutt. 10. immisce saccharis Saturni grano quatuor, ac utere ad vulnera; tm recentia, tm antiqua: mirabiliter consolidat. Idem, & quidem praestantis, intra 36. ad summum horas praestat balsamum ex oleo nucum, praesertim cum mumia commistum.

(1) Cassia lignea mal quibusdam inter canellam vel cinamomum relata. (2) Balsamus vulnerarius egregius.

172 TYROCINII CHYMICI OLEUM SACCHARI SIMPLEX. Recipe saccari albi gross tusi uncias quatuor: aquae vitae uncias octo. Aquam vitae succende in scutella argentea vel figulina vitrea: in quam saccharum iniice, contine spatula agitando, donec flamma cesset. Tum adde aquae rosaceae uncias duas Misce. . Usus. Est suavissimi saporis: corroborat: & tussi, materia lenta & crassa, laborantibus cert experimento opitulatur. Incidit enim istam materiam, absumit eam, lenit pectus; catharros nonnihil sistit; & ventriculi concoctionem promovet. dosis cochleare semis. asthmati, raucedini & pectoris affectibus medetur. OLEUM SACCHARI COMPOSITUM. Recip. sacchari albissimi lib. unam: Pulverisa bene, irroraqu aceto squillitico (a), & rursum exsicca igne lento, idque terti repete: Dein recipe Iridis Florent. pulveris, enulae campanae (b), ana unc. unam: pulpae dactylorum, passularum (c) purgati ana drachmas tres: cortic. Aurantior. siccat. Benzoini (d), ana drachmas duas: croci Orientalis drachmam

(a) aceto squillitico: a kind of onion macerated in vinager. (b) Enula Campana: or Inula or Helenium. A plant. (c) passula-ae: raisin (d) Benzoinum-i: a resin, rubber called benzoin (spanish: benjui)

173 LIB. II. CAP. VI. unam. Infundantur spatio bidui, in spiritus vini, saepis rectificati, libris duabus. Hinc fiat separatio per inclinationem. Separato liquori adiice saccharum, ut supr, praeparatum. Incendatur spiritus vini, tamdiu agitando, donec, sponte exstincta, flamma, omnia in oleum crassum & spissum, instar syrupi, abierint: cui admisce olei sulphuris q. s. ad pauxillum aciditatis introducendum. Usus. Prodest egregi in tussi eliminanda, modo febris absit. Expectorationem enim strenu promovet, & asthmaticos imprimis iuvat, eclegmatis instar assumtum: prout de suis etiam oleis saccharaceis celeberrimus Medicus, Theodorus Miaernius Turquetus, olim Christianissimi Galliarum Regis: nunc ver serenissimi magnae Britanniae Regis Consiliarius, in sua apologia, ad cuiusdam anonymi calumnias, historia prima, testatur. OLEUM HERACLINUM. Paratur hoc ex Corylo; dum floret, non aliter ac oleum ex ligno Guaiaco, & utilissimum esse creditur ad epilepsiam percurandam, dentium dolores sopiendos, & vermes corporibus profligandos.

174 TYROCINII CHYMICI OLEUM TARTARI. Oleum hoc, praeter modum superis, in spiritu eius, traditum, fit etiam per deliquium, ponendo tartarum ad albedinem calcinatum, in cella vinariam, vel alium locum humidum; donec resolvatur in oleum; quod postea filtrandum. Parari etiam potest: si tartarum, post calcinationem, in aqua communi dissolvatur; filtretur, coaguletur; & in locum humidum, donec resolvatur, collocetur. Usus. Optimum est remedium in omnibus serpiginibus, ulceribus, praesertim autem venereis, tinea, scabie, verrucis. Faciem erugat & cutem reddit teneram. Qui ver id exhiberi voluerit intra corpus, necesse habet; ut saltem dissolvat, in convenienti aliqua aqua destillata, quae magis proderit, qum humiditas loci alicuius subterranei, qua ille sal alis in liquorem solvi consuevit. id est, per resolutionem ab aere humido frigido. vel saltem eius, qui docetur infr c. 16. Est porr huius olei tartari elegans usus in extractis vegetabilium purgantium conficiendis; eius enim guttae 4.5.6. cum menstruis mistae, ilic tincturas vegetabilium extrahunt.

175 LIB. II. CAP. VI. De hoc oleo tartari per deliquium obiter & incidenter docet Crollius, in sua Basilica, sub tartaro vitriolato, pag. 116. OLEUM SUCCINI. Digere libram unam succini triti, in vini albi libra una. Tum adde manipulum salis praeparati: & destilla per retortam: servatis ignis gradibus Rectificatur, bis destillando, cum sale tantum. Usus. Sacrum hoc oleum olim appellatum fuit: ob vires eius eximias, quas cum per se; tm cum aliis mixtum, praestat: in epilepsia, apoplexia, melancholia, spasmo, vertigine; peste, calculo, frigidis capitis defluxionibus, cordis palpitationibus, animi deliquiis, ictero, difficultate respirandi, dysuria, partu difficili, uteri strangulationibus, mensium retentionibus, fluore matricis albo, vermibus. praesertim alibi. Crollius, pag. 190. addit aquam rosarum & betonicae, in arena vel calce mortua. Hoc est, addantur pris fragmentis succini arena alba pura, aut ossa combusta; vel etiam silices calcinati. Haec enim omnia ea potestate pollent, ut succinum ebulliens quasi supprimant, nec idem permittant, nisi per retortam in recipiens

176 TYROCINII CHYMICI dilabatur vel fluat; quae san ratio est accommodatior, & ad destillandum oleum succini securior. Antequam oleum succini rectificetur, ben abluatur pris in aqua communi, voluendo saepis, postea rectificetur lent in B. M. per aquam rosarum, vel maioranae. Nonnulli tantm per retortam distillant, sine ulla additione; saltem observantes olea diversa prodeuntia; qua sigillatim colligunt. Primm prodit album, quod optimum est; hinc flavam; deind rubrum. Caeterm inter destillandum, in collo retortae & receptaculi, elevatur (1) sal volatile succini album, quod colligendum est, & iuxta mentem Crollii, pag. 191. purificandum, estque diureticon praestans, docente eodem pag. 149. Dosis gr. iiii. ad VI. Quod si ex capite mortuo succini, in reverberio in cinerem reverberato, per aquam communem salem elicueris, & huic Sali volatili miscueris, eiusque compositi scrup. i. cum scrup. ii. visci querni pulveris in aq. paeoniae bis vel ter in morbo ad scendente exhibueris, id quemlibet caducum morbum tollere creditur. Si scil: olei succini gutt. VIII. vel IX. imponantur in umbilicum & guttae 5. vel 6. cum pauxillo vini bis intra horam bibantur, sive mortuum sive vivum educet statim.

(1) Sal succini.

177 LIB. II. CAP. IV. Usus elegantes plures vide apud Crollium, pag. 191. & seqq. (exinde enim autor hos desumsit) ut & apud Anshel. Boet. Boodt, de gemm. & lapid. lib. 2. cap. 16. Externus (1) eius usus potest esse talis: Recipe olei succini drac. i. mellis lib. salis communis drach. ii. Misceatur, & emplastri loco super ulcera ardentia ponantur; ardorem extrahit, dolorem sedat & sanat. Huius olei drach. i. cum opodeldoch (a) lib. i. diligenter mista, ade illud confortat, ut ulcera ab omnibus accidentibus, praeservet & defendat: extrahit etiam ex vulneribus ossicula, festucas, turundarumque particulas, per imprudentiam Chirurgi profundis illapsas. Quod si album succinum (2) haberi nequit: (est enim rarius & pretiosius favo;) hoc aequ praestat; nisi qud pris artificio quodam ad albedinem reducendum sit. Id praestabis hoc modo: Recipe succini flavi e.g. lib. j. pone in cucurbitam terream validam; superadde salis marini, vel, si eo cares, salis gemmae, aut salis communis optimi, libras duas; superfunde aquae fluviatilis tantum, quamtum satis est ad solvendum salem: quo soluto, insuper affunde recentem aquam fluvialem, ebulliant postea superimposito alembico caeco, ad dies 14. integros, continuo igne, & tandem succini particulam exemtam

(1) Externus olei succini usus. (2) Succini albi praeparatio artificialis. (a) opodeldoch: a Paracelsius medicine.

178 TYROCINII CHYMICI fractamque examina. Quod si satis alba sit, desistendum est ab opere coctionis; sin mins, diutis insistendum, donec nempe albedinem sufficientem ostenderit. Inter bulliendum providendum fuerit, ne aqua deficiat; itaque identidem alia fervens aqua superadiicienda. OLEUM AD HEMICRANIAM COMPOSITUM.

Recipe Rutae manipulum unum. Bulliat in libra una olei olivarum, in olla nova, per horam dimidiam. Deinde funde illud in retorta, eique adde terebinthinae Venetae uncias duodecim: Colophoniae uncias quatuor. Destilla in arena. Aqua clara, quae primm exit, & nullius momenti est, separetur: postea, igne per gradus aucto, oleum destillatione prolectetur, seorsim asservandum. Usus. Praesente paroxysmo, parm de eo ad ignem calefiat: & gossypio in eo humectato, frons & tempora, ut & ipsa pars dolens, cum cubitum eundum est, inungatur. recentis. clarae scil: Additur autem propter penetrationem.

179 LIB. II. CAP. VI. OLEUM AD UTERI SUFFOCATIONEM COMPOSITUM. Recipe pulveris rutae parum siccatae libram unam: castorei uncias duas: olibani, myrrhae, ana uncias quatuor: olei lini libram unam semis. Digerantur quatuor diebus, in ventre equino vel eius vicario: postea per retortam, in reverberio clauso, destillentur. Usus huius liquoris est, ut eo umbilicus inungatur man & vesperi. OLEUM LATERINUM. Candefac particulas laterum, vel silicum, instar fabarum, in crucibulo: quas ita ignitas proiice in vetus oleum olivarum: cooperi; & relinque per noctem: postea lapillas cum oleo per retortam destilla: secund & terti rectifica oleum, destillando id cum sale praeparato. alis Philosophorum dictum. ne accendatur in catino. igne nudo. Usus olei laterini est in externis, praecipu in gangraena, lupo, phaegedaenicis &c. In internis possunt de eo sumi guttae duae vel tres, in liquoribus destillatis, vel decoctis convenientibus. Oleum hoc ob praestantiam dicitur etiam oleum sapientiae; & benedictum, & sanctum,

180 TYROCINII CHYMICI & divinum veteribus est nominatum, cuius virtutes Diodoro Euchyont. lib. 2. de polychym. cap. 9.44. numero, & postea Conrado Khunrath, medull. destil. tom. I. tract. II. recensentur. Alii hoc oleum reddunt melius hoc modo: Recipe storacis calamithae partes tres, olei terebinthinae partes duas, olei Philosophorum partem unam; digere aliquandiu; postea destilla per retortam, & serva. OLEUM SULPHURIS. Recipe sulphuris triti libram unam, calcis vivae libram semis; salis Mercurialis sive Armoniaci uncias quatuor. Misce, & per retortam oleum destilla: quod ad vulnera & ulcera utilissimum. qui sublimatur instar mercurii. scilicet antiqua. maligna. Nota. Si per salem petrae vis destillare, ne prop admoveas igni, sed alt in cineribus loces, donec discat ignem pati. Penotus in hunc modum felicissim elicit: Sulphur est ter sublimatum in vitreo perfunditur spiritu terebinthinae, quantum satis ad solvendum. Stent in calore leni, quousque colorentur ut sanguis. Affunde optimum vini spiritum, ad tres digitos. Relinque, donec spiritus vini tingatur. Effunde reaffuso alio, & extrahe

(1) Olei sulphuris praeparatio secumdum Penotum.

181 LIB. II. CAP. VI. tincturam totam. Spiritum destilla in Balneo: quo extracto, muta receptaculum, & igni intensiore exibit oleum sulphuris rubicundum, non foetens. Hinc nec Fincelii apparatus (1) contemnendus, qui sic operatur: Sulphuris libra infunditur ter aceto. Siccatum pulveratur. Pulvis circulatur cum vini spiritu. Destillatur igne balnei, idque ter repetitur. Loco vini spiritus aquam roris sumere potes. Pulveris tandem libra misce spiritus, terebinthinae q. s. & loco macerationis, quam autor vult, coque in vase clauso; ita enim feliciter opus procedet. Affunde postea vini spiritum, & extrahe tincturam. Quam tandem destilla, & spiritus exibit prior. Auctiore igni excipies oleum rubeum; mutato receptaculo. PRIMUM ENS SULFURIS. Recipe spiritus vini opitimi libras quatuor: in quo salis fusi, quantum imbibere potest, dissolve. Hunc spiritum vini florum sulphuris, communiter paratorum, unciis duodecim superaffunde, atque in B. M. per octiduum digere, ita ut cucurbitam, alembico, caeco plano, non rostrato aut curvato, munias: exinde demto priore alembico, & rostrato imposito, destillare incipias; dimidia autem parte detracta, eam reaffun>das,

(1) Fincelii apparatus.

182 TYROCINII CHYMICI -das, atque quater idem repetas, totum spiritum vini abstrahendo. Quod in fundo remansit, indas vitrae retortae, atque ex arena propellas. Sic exibit liquor niveus, instar lactis: quem liquorem, si sapor non est gratus, spiritu vini recenti edulcorare potes. Usus eius est in morbis pectoralibus & phthisi: estque eo nihil preastantius. OLEUM SALIS COMMUNIS. Funde sal commune: & cum refrixerit, pone in locum humidum, ut per se dissolvatur. Hinc toties filtra; donec nullas relinquat feces: & pone in ventrem equinum menses duos. Postea fortissimo igne destilla; & phlegma, per B, liquore unctuoso separa. Quicquid corruptioni obnoxium, hoc liquore si imbuatur, multa secula incorruptum manet. Creditur illud formosissimae foeminae cadaver hoc liquore fuisse conditum, quod referente Raphaele Volaterano (1), tempore Papae Alexandri VI. in antiquo sepulcro, prope Albanum ade integrum, nullaque ade corruptione contaminatum, repertum fuit, ac si eadem hora expirasset: cm tamen ex scriptura marmori insculpta,

(1) l. 6. Geograph. Note: book 6 of Geographia part of Commentariorum Urbanorum by Raphael Volaterranus, a kind of encyclopaedia)

183 LIB. II. CAP. VI. id ultra mille trescentos annos iacuisse ibi defossum constaret. OLEUM VITRIOLI. Dissolve vitriolum optimum in aqua communi: dissolutionem in leni balnei calore digere: postea filtra: & vapor balnei, in vase vitreo, aquam abstrahe, donec cuticulam contrahat. Tunc vase in locum frigidum posito, crystallos diaphanos producet: quibus separatis reliquam aquam evaporabis, donec novam contrahat cuticulam, & novos in frigido produxerit crystallos: quos omnes separatos dissolves: digeres: filtrabis: rursus in frigido crystallisabis: &, ut supr, separabis, eundem laborem terti repetendo: donec vitriolum ab omni terreistreitate heterogenea sit liberum. Hoc vitriolum cucurbitae altae impone, & phlegma per balneum ad siccitatem abstrahe: reddendo toties propriae terrae donec siccum ebiberit totum humidum. Massam exime, & in pulverem subtilem tere: eumqu in tertortam firmam immitte, cum octava parte sui ponderis spiritus vini summe deputari: &, servatis igni gradibus, per triduum omnes spiritus evoca. Vase refrigerato: quod in recipiente fuerit, redde aliis duabus libris colcotharis, ut supr, praeparati: & iterum per

184 TYROCINII CHYMICI triduum destilla. Tunc vini spiritum, per balneum, in cucurbita alta separa: & spiritum vitrioli ex cineribus destilla, (in quo si corallia vel perlas dissolveris: verum antepilepticum habebis.) oleum instar sanguinis rubrum, quod in fundo haerebit, rectificare poteris, destillando id per retortam, in arena, vel solum digerendo; fecesque terreas, quae fundum petent, ab eodem oleo separare. Eius usus est in metallicis potis, qum medicina. VEL. Dissolve Vitriolum electum, in aqua pluviali destillata: dissolutionem filtra, per linteum: & pone in locum calidum, ut parum evaporet, & cuticulam quasi contrahat. Hinc, in vase mundo, colloca in locum subterraneum; ut crystalli generentur. Quod nondum in crystallos abiit, decanta: & fac rursus, ut ebulliat parum, & pst in frigido crystallos producat, uti pris: hocqu toties repete: donec omnia crystallisentur. Hic calcina vitriolum, igne forti, ad rubedinem, aliquamqu duritiem: & pone in retortam: ignem per gradus gubernando: donec omnes spiritus proliciantur: quod intra tres dies & noctes perficitur. Pst spiritum

185 LIB. II. CAP. VI. abstractum reaffunde fecibus, & rursus destilla, per retortam. Sic oleum flavum prodibit. Hoc rursus imbibe feces: & adde spiritum vini, egregi rectificatum: ac pelle per retortam. Sic oleum vitrioli habebis rubicundissimum & valde pingue. quod fer prima operatione continget. Fit hoc oleum (1) antepilepticum praestantius hoc modo: Recipe hunc spiritum vitrioli, funde super corallia pulverisata, & radicem paeoniae quantum satis; calcinantur corallia & exalbescunt: relinque aliquamdiu, & corallia petunt fundum: aquam supernatantem decanta, quae parm acescit: cuius recipe cochleare unum, & tantundem aquae radicis paeoniae, ac in eo solve salis verbenae drachmam unam. Da epileptico post paroxysmum, ac repete per triduum vel quatriduum, man ieiuno stomacho, abstinendo ab omni potu, post sumptum hoc, per 4. horas. Eo pertinacissimae etiam epilepsiae solvi creduntur. quod melius est. Operosiorem autoris praeparationem, quae suo loco quidem haud inutilis fuerit, sublevat vitrioli, saltem ad flavedinem usque, calcinatio: cui si miscueris particularum silicis partes duas, & cum spiritu vino imbiberis, ut

(1) Oleum antepilepticum ex vitriolo.

186 TYROCINII CHYMICI fiat instar pultis, per retortam tandem destillatum rubicundum oleum prodit: aquo si auseratur per balneum phlegma, idem est, cum eo, quod autor hic proponit. (1)Fit & oleum rubicundum vitrioli hoc modo. Recipe colcothar rubeum q. v. fac istud ebullire in vino albo generoso, ad colcothar duplo, usqu ad siccitatem; postea tere, & ex retorta, igne aperto, destilla prim phlegma: postea applica receptaculum capacissimum, ac iuncturis ben munitis destilla more consueto oleum, instar sanguinis rubicundissimum. Potest etiam hoc oleum vitrioli fieri dulce (2) (quod Crollio apud neminem adhuc videre licuit, ut de seipso testatur, in s. Basil. Chymica pag. 223.) hunc in modum: Oleum hoc in sartagine ferrea nova cum aqua communi tm diu coquatur, donec sal corrosivum ad fundum sartaginis collectum fuerit, & tunc reliquum oleum dulcesit. Idem facit ferrum candens, in oleo vitrioli aliquoties extinctum. Sed ab hisce [Greek=ercheirmap] virtutes ipsius olei vald imminuuntur, nec effectus medici inde sperantur. Videatur de oleo vitrioli dulci Triumph. Anitmonii Basil. Valentini Monachi. OLEUM ANTIMONII. Recipe antimonii crudi, sacchari candi, ana uncias 4. aluminis calcinati, unciam unam. Simul tere & misce; destillaqu

(1) Alia olei vitrioli praeparatio compendiosior. (2) Oleum vitrioli dulce.

187 LIB. II. CAP. VI. per retortam, igne vald moderato. Sic accipies oleum rubicundum, ad ulcerum curationem aptissimum. satis capacem. prodit potius gummi nigrum seu spissum, loco olei. {Note: is not marked in text!!}Ex oleo illo antimonii cum aceto ad supereminentiam trium aut quatuor digitorum affuso in digestione extrahitur tinctura (1), quae sola manet post evocatum spiritum vini in B, rubicundissima & dulcis. Eius compositio sequens laudatur ad Quartanam (2): Recipe istius olei unicam (a) semis: aloes succocitrinae drachmas duas; ambrae gryseae drachmam unam; essentiae croci drachmam semis: cum portione aliqua conservae boraginis fiat massa Dosis scrupulus semis in principio paroxysmi; purgat per inferiora. OLEUM EX CROCO METALLORUM. Recipe croci metallorum (b), sacchari albiss. an. q. v. Misce & irrora saltem optimo vini spiritu. Stent ita aliquamdiu: postmodumqu lenissimo igne, (alioquin vas, propter nitrum & saccharum, dissilit) destilla. Primm exit aquositas: postea, aucto igne, oleum: quod asserva, tanquam thesaurum.

(1) Tinctura antimonii. (2) Medicamentum ad Quartanam. (a) I think it would be unciam, not unicam. (b) crocus metallorum: a strong emetic obtained by reaction between antimony sulphide and salitre.

188 TYROCINII CHYMICI Est panacea: non purgat, nisi circa vesperam, vel seguenti die, sedemque movet fort unam vel alteram. Dosis 4.5.6.7.8 guttarum, in liquore aut conserva conveniente. OLEUM ANTIMONII PURGANS, Febrifugum & antepleuriticum. Recipe reguli Antimonii, per parabolam, in sole, sive per speculum comburens calcinati, q. v. Pone in matracium, & superfunde spiritus vitrioli rectificati tantum, ut ad digitum unum supernatet. Deinde vase clauso, digere per biduum: & post spiritum tinctum effunde: aliumque superfunde: hinc digere: separa: & repete, sicut superis, donec omnis tinctura extracta sit. Tunc destilla per B. spiritum tinctum: & in fundo remanebit oleum liquidum: super quod vini spiritum funde: & per B. rursus evoca. Dosis 3. ad 4. guttas. Coronidis loco, antequam capiti huic de oleis finem imponamus, nonnullorum empiricorum versutiam & imposturam; dum cum oleis aromatum praesertim destillatis aurum potabile (putabile potis) fabricare student, detegendum esse, necessari duximus; ut eiusmodi stelliones veris doctoribus Chymiatricis

189 LIB. II. CAP. V. & Medicis quilibet vir bonus discernere valeat. Thurneisserus, & post eum Huserus, ac ab illis aliquot multi, cum oleis aromatum destillatis, imprimis ver oleis garyophyllorum, cinamomi, thymi, & tiliae, cum oleo camphorae, quod vocabant, limaturam Solis, vel eius calcem, in coloratam quandam essentiam redigebant, ac pro auro potabili (1) magno precio vendebant. Sed fals. Processus est talis: Camphora pris electa solvatur in aqua forti, ex nitro & alumine ana facta, ac paul post innatabit aquae camphora, instar olei flavi; quod separandum & seorsim servandum est. Deinde sint in promptu olea garyophyllorum, cinamomi, thymi, & tiliae, ac insuper calx Solis subitlissima. Recipe igitur olei garyophyllorum drachmas quinque, olei cinamomi & thymi drachmas duas, olei tiliae drachmam unam, olei camphorae per aquam fortem resoluti drachmas quatuor, calcis Solis subtilissimae drachmas tres. Haec singula sigillatim in suis vasculis statuantur praesentia: celeriter enim res expedienda est: in promptu insuper sint duae conchae vitreae, quae, ad miscendum superiora, prob tersae & idoneae sint. Una concha capit oleum camphorae: in hoc calx Solis immittatur, & simul oleum caryophyllorum infundatur, statim omnia servere & ebullire videbuntur. Exemplo itaque es illa

(1) Empiricorum aurum potabile fictitium conficiendi ratio.

190 TYROCINII CHYMICI concha in alteram; hinc inde transvasando, totum mixtum fundatur, ac refundatur, ut, cum incalescere & ebullire visa sint, calx Solis simul cum illis misceatur, & inter bulliendum quasi solvatur: sunt enim omnia rubicundissima, & crassa, instar sanguinis. Dum haec transvasando perficiuntur, deinceps etiam redisua addantur olea, ac, identidem transvasando, misceantur omnia diligenter. Nota Conchae vitreae, quemadmodum & olea ad hanc operationem requisita, debent plan esse sine omni phlegmate aquoso; alioquin res ipsa non succederet. (1) Hanc erg compositionem Thurneisserus pro magno secreto habuit, & admodm car vendidit. Atqui Philosophus Hermeticus hanc empiricam & crassam operationem vituperio dignam existimat: est enim fallax & nimis veritate aliena. Camphora ab aqua forti redigitur quidem in oleosum liquorem: simul enim spiritus illius aquae fortis in se continet: oleum itaque revera non est. Iam igitur quando miscetur hic liquor cum caeteris oleis pinguibus, fit mutua ebullitio, quae non aliunde est, qum salium aquae fortis spiritibus, alis simili modo cum aliis oleis, propter contrariam naturam, pugnantibus: parum itaqu aut nihil de Sole simul solvitur, aut si quid solvitur, id nullo oleorum fit; sed mer ab ipsis corro->sivis

(1) Unciam scilicet semis (sP) 8. Imperialibus.

191 LIB. II. CAP. VI. -sivis spiritibus, invicem cum oleis incalescentibus. Praeterea eadem olea, sine calce Solari, inter se, eo ut diximus modo, confusa & mista, deinceps crassa fiunt & rubent: haec igitur rubedo est ab ipsis, non protinus ab auro. Quid itaque de eiusmodi fucis boni sperandum sit, mod liquet. Haec obiter saltem monere voluimus, ne tantam stultitiam defendere videamur. AURUM POTABILE OLEI FORME. Prim redigatur mediante Mercurio, drachma una auri puri, & per antimonium fusi, in pulverem subtillisimum: quem serva. Deinde triduana destillatione, elice oleum vitrioli rubrum, vulgari modo: quod hac ratione dulcificandum. Postquam ab oleo vitrioli (1), per retortam vitream loricatam, spiritus separasti; ab hoc quoque aliquoties spiritum vini tartarisatum abstrahas. Sic evadet, instar mellis, dulce. Spiritus autem vini tartarisatus ita parandus. Recip. tartarum ad albedinem calcinatum, huic spiritum vini optimum superaffunda;

(1) Ol. vitrioli dulce.

192 TYROCINII CHYMICI atque in B. M. salis tartari q. v. imbibere sine. Quo facto, feces residuas abiice: atque spiritum vini prob per chartam bibulam traiice: qu saepis, eo melis. Deinde iterum in B. M. pone: atque spiritum vini, ad dimidium, sexies vel septies abstrahe: semper reaffundendo vinum separatum. Tandem in arenam pone: atque ignem prim lentum, deinde fortiorem, subministra. Sic spirits, sale tartari impraegnatus, per alembicum feretur. Quando hunc spiritum tartarisatum ab oleo Vitrioli, quod aliquoties suo capite mortuo destillatum, & sale proprio impregnatum sit, aliquoties abstraxisti: tandem oleum vitrioli, qud alis difficulter altum petit, per rostrum latum alembici, (cucurbita non sit alta) in vas recipiens destillabit. In huius olei uncia una semis, facili negotio, per noctem, in calore, calx solaris superis praeparata, ad drachmam unam; dissoluitur, ut semper aurum ei immistum maneat. Usus. Vires exserit insignes in melancholia hypochondriaca cordis palpatione, febribus, morbo comitiali, attonito, pleuritide, hydrope sincope &c. ad guttas 6. vel. 10. in conveniente liquore exhibitum.

193 LIB. II. CAP. VI. NOTAE BARTHII. I. Si calcem hanc Solis, in oleo Vitrioli dulci ita dissolutam, Bezoartico minerali (1), lento ignis gradu, per cineres abstraxeris: antidotum habebis excellentem, in febribus malignis peste, exanthematis, centro ad peripheriam corporis propellendis; ita ut etiam ipsis infantibus, satis tut, ad grana duo, tria, vel quatuor, exhibere queas. Efficies etiam ex oleo vitrioli dulci praestantissimum Antepilepticum, & Antapoplecticum: si in eiusdem uncia una semis calcis Lunae drachamam unam (per nitrum calcinatae, & aqua communi prob elotae) dissolveris: ut pris in auro factum.

II.

CAPUT VII. De tincturis liquidis. Tincturae vocabulo Chymici non intelligunt, ut vulgus opinatur, colores simplices, misto separatos, vel exaltatos: sed colores essentiae rerum & qualitatibus formalibus, concreto corpore extractis, inhaerentes: Unde tincturae interdum olea dicuntur, interdum spiritus, interdum quinta essentia. Arcanum & tinctura reipsa (2) non differunt; siquidem arcanum Paracelso propri id

(1) Bezoart. minerale aureum. (2) Arcanum & tinctura reipsa non differunt.

194 TYROCINII CHYMICI vocatur remedium, quod aliis multis praecellit. Arcani itaque nomen quaelibet medicina magnetica & virtuosa, cuiuscunque etiam speciei, meretur. Tinctura ver nihil aliud est, qum arcanum specificum, cum essentia qualitatibusque formalibus etiam colorem rei habens, ut in sui similem naturam tingere possit. adstipulante etiam Libavio, lib. 2. Alchymi. tract. 2. Haec in medicina plurimm ad valetudinis restaurationem & sanitatem firmandam adhibetur; ita ut ob validam virtutem etiam renovandi potestatem habere dicatur, cm omnia membra, spiritus, sanguinem & colorem usu sui reddat vegetum & valentem. Omnis autem tinctura caelo sereno, & quidem sic est paranda, ne crasis substantialis cum colore vivo pereat. In hoc enim totum consistit artificium, & non nisi veris Chymiatris proprium, quibus exact est nosse, num color is menstruis additis; num ver ipsi rei tingendae, sit adscribendus: menstrua enim non pauca in digestione per se spont rubescere, observavit Crollius, in Basil. Chymica pag. 164. & 165. Huius variae sunt differetiae; aliae enim passivae dicuntur, quae extrahuntur, ut tinctura rosarum &c. aliae ver activae, quae scilicet passivas extrahunt, im ipsas tincturas communicant, ut magisterium sapientum, crocus, &c. Item tinctura alia est naturalis,

195 LIB. II. CAP. VII. alia artificialis; quaedam metallica, quaedam animalis. Item aliae simplices, aliae compositae. Quae interdum olea dicuntur; interdum spiritus; interdum quinta essentia, prout magis cum his participant, vel cum aliis. TINCTURA ROSARUM SICCARUM. Impone unciam unam rosarum rubrarum exsiccatarum, in libras quatuor aquae tepidae, quibus adde drachmas duas aut circiter spiritus vitrioli, vel sulphuris per campanam facti Misce: intra tres vel quatuor horas, aqua fiet rubicundissima, quae filtrari debet. Atque in hac si dissolveris uncias aliquot sacchari egregium hepatis refrigerativum habebis. In febribus, aliisque caloribus praeternaturalibus, quos imprimis expedit, usus eius est magnus, praetereaque ipsi hepati confortativum est, propter spiritum vitrioli, ventriculique ob id bonam digestionem promovet. TINCTURA VIOLARUM. Flores contusi macerentur in propria aqua, vel sacchari oleo superis descripto: post exprimantur: expressum coletur: donec tinctura voto respondeat. potest & hic addi vitriolum, ut in tinctura rosarum monitum fuit.

196 TYROCINII CHYMICI VEL Pone flores ad alembici rostrum: ut propria aqua destillata, praeterlabendo, tincturam secum abstrahat. Operatio melior est talis: fistula ventricosa, inter rostrum alembici, & vas recipiens posita, capiat flores integros recentes. Ex floribus autem contusis, in cucurbitam positis, destillando per eos flores transiens aqua, secum colorem flavum rapit. Quae tamen tinctura non diuturna. Mullerus in miracul. Chemnic. CAPUT VIII. De Balsamis. Balsama Chymica nihil aliud sunt; qum olea composita, & aliarum rerum additione spissiora reddita. Constant fer liquore triplici, spirtuoso seu aqueo, oelaginoso, & crasso, instar mellis: quibus interdum, pro rei natura, moschus, ambras, zibettha, &c. addi solent. Hoc est, balsama conficiuntur ex tribus, s. ex proprio oleo, tinctura & sale. Hinc Paracelsus definit balsamum, quod sit res temperata, non dulce, non amarum, non ponticum; sed liquor salis: non sit sal minerale; sed sal liquoris: ide potentissim praeservat putrefactione. de Tart. lib. I. tract. 4.

197 LIB. II. CAP. VIII. Ad balsamorum (1) ver compositionem an certum pondus principiorum per omnia observari debeat, vel etiam possit, controvertitur. Nos negamus: quaedam enim sicciora sunt, habentqu tincturam plan aridam, quale est cinamomum; quaedam habent tincturas oleosissimas, ut nux moschata, macis, foeniculum, anisum; quaedam mediocrem obtinent naturam, ut zingiber. Prout itaque tincturae sunt aridae vel sicciores, pro eo etiam pondus olei informatur. In genere ver tantum cerae admiscetur, ut oleum exinde quasi coagulari, posteaque facilis cum tinctura permisceri possit. Exempli gratia, in balsamo foeniculi (2) haec ponderum ratio observetur: Recipe tincturae uncias sex, cerae unciam unam, olei unciam semis. Ceram itaque ben mundatam, & rasam tenuiter, leni calore ignis funde, fusae adde oleum, & extra ignem spatula ferrea tm diu agitando misce, donec consistat; adde postea tincturam cum spiritu vini extractam, & iterum misce. Cum omnia iam ad consistentiam suam perducta fuerint, vel refrixerint, adde salis foeniculi ad singulas uncias totius compositi drachmam semis, quae faciunt drachmas tres cum semisse, atque ita reservetur usui. Quia ver cera per vetustatem rancida fit, & hinc talibus compositionibus ingratum saporem conciliat;

(1) In balsamis conficiendis certum pondus principiorum per omnia observari nec debet nec potest. (2) Balsamum foeniculi.

198 TYROCINII CHYMICI insuperque in usu balsamorum externo cera potis occluduntur pori, ne vis eorum rect penetrare possit; igitur pro hoc incommodo evitando sapientores Medici ex oleo nucis moschatae expresso per spiritum vini tincturam extrahunt, donec corpus albissimum residuum fuerit; Quod cm plan insipidum, nulliusque qualitatis peregrinae capax sit, id, loco cerae, ad consistentiam balsamis conciliandam sumunt, oleo nempe & tinctura aromatum, cum eorundem sale, in istud magma immistis. Quercetanus, in Pharmacop. Dogmat, circa finem, meminit artificii cuiusdam novi, sibi Medico Germano communicati, olea scil: (1) reducendi in essentias gratissimas & utilissimas, quae propriis suis coloribus, odoribus, saporibusque nobilitantur: nulla accedente mixtione, qum manna caelesti optim depurata, quae harum rerum vires atque virtutes allicit, easque sua admixtione exquisitissim corrigit, id quod hieroglyphicis tantm verbis arcani huius descriptionem adumbrare voluit, & quidem merit; prudenti enim & experto Chymico sat dictum. Quem modum elelgantiorem Quercetanus etiam se didicisse profitetur Laurentius Hoffmannus, Medicus Hallensis eximius, & qui beneficio lorhae omnis alienae qualitatis expertis, & tincturae vitalis perficitur. Hoc

(1) Inventum novum olea in essentias reducendi.

199 LIB. II. CAP. VIII. enim medio, ait, concinnanti balsami nativum calorem, odorem & saporem retinent, effectus exoptatissimos proferunt, & facili negotio, quod singulare habent, in tenuissimum pollinem redigi, atqu ad multos annos conservari possunt; de us. & abus. medic. Chymic. p. 79. BALSAMUM CINAMOMI. Componitur hoc ex tinctura, per spiritum vini (etiam non tartarisatum) extracta & inspissata, oleo & sale eiusdem, nec non cera alba, in aqua rosacea prob soluta: lota: & ab omni acredine vindicata, quae mediam dat consistentiam; vel, quod melius, oleo nucis moschatae expresso, quo pris tinctura per spiritum vini ablata est, Vel fit ex sebo cervi aut vervecis diligenter mundato & loto: ita ut quodlibet per se, vel unum ex istis, cum cera possit misceri, & potstea cum extracto, oleo, & sale, ad iustam consistentiam reduci. Ita parantur balsama ex garyophyllis, iunipero, saliva, roremarino, aniso, & similibus, quae tam pro externo illitu, qum interno usu, sunt efficacissima. Redduntur enim eo balsama durabiliora, nec illud tam facil rancescit, qum cera. BALSAMAUM SULPHURIS Recipe florum sulphuris uncias duas: spir. terebinthinae uncias quatuor: Misce: & vi->trum

200 TYROCINII CHYMICI -trum in arenam colloca, ut spatio octo horarum lent bulliant, & instar sanguinis colorentur. Tum (1) superfunde aquam communem: & per alembicum destilla oleum superfluum, cum aqua. Sic manebit in fundo balsamum sulphuris: quuo tincturam per spiritum vini extrahere potes, & coagulare. Usus. Balsamum hoc ad ulcera maligna sananda utilissimum est. Siccat enim eximi sine morsu, & roborat. Pelliculas etiam internas, callositates, & crustas tartareas, in vesica atterit: penisqu doloribus, excoriationi, & urinae suppressae medetur. Tinctura ver eius cum aqua hyssopi, vel syrupo liquiritiae, aut aliis specificis, assumta tussim inveteratam eliminat. Quercetano vocatur rubinus sulphuris. Separa spiritum, & adde ad eminentiam 4. digitorum destillatam aquam: & per alembicum &c. in balneo. spiritum. in aqua ulmariae, vel cardui benedicti ad pestem valet; & dosis guttis 4. ad 7. Insuper de hoc balsamo sulphuris videatur etiam Penotus, in tractatu de vera praeparatione, & usu mediamentorum Chymicorum (a).

(1) Tinctura sulphuris. (e) Tome I, page 654

201 LIB. II. CAP. VIII. Praestantissimus quoqu fuit Rulando Patri ex hisce floribus cum oleo nucum balsamus sulphuris (1) confectus, quin in variis & infinitis morbis ab ipso fuit adhibitus, prout videre est Curat. 92. Cent. I.; Emplastro simul Diasulphuris, ita vocato, eiusdem superimposito, cuius descriptio ea est. Recipe olei sulphuris uncias tres, colophoniae drachmas tres, cerae unciam unam semis, myrrhae ad pondus omnium. Cerae, colophoniae, oleoqu liquefactis simul, & ben commixtis, inspergatur myrrha subitilissim trita paulatim, ignequ lento coquantur, spatula semper agitando, donec ben permixta fuerint. Postea, scilicet post quartam horae partem, ab igne deponantur, & paulatim frigescant. Habebis emplastrum praestantissimum, certum & infallibile, in curandis omnis generis ulceribus, & vulneribus quibuscunque. BALSAMUM DIAKIBRIC QUERCETANI AD HERNIAS. Recipe flor. sulphuris unc. tres: myrrhae, mumiae verae (a), ana unc. unam: axungiae serpentis unc. unam semis. Inde vasi vitreo: & adde ol. terebinthinae, ad duorum digitorum supereminentiam: benzoini (b) drach. ii. Vas optim claudatur; omniaqu bulliant, ad ignem cinerum: sic, intra duos aut tres dies, omnia facessunt in balsamum, rubi>cundum

(1) Balsamus sulphuris Rulandi. (2) Emplastrum diasulphuris eiusdem. (a) mumia vera = mummys dust (b) benzoinum-i = benzoin (spanish: benjui)

202 TYRONCINII CHYMICI -cundum, foetidum. Cavendum autem diligenter; ne balsamum, inter coquendum, aduratur. Usus. Praemisso man & vesperi, per dies decem aut quatuordecim, ad callum peritonaei rupti emolliendum, balsamo malactico, guttae aliquot de hoc calid loco affecto affricandae sunt; aut linteolum in balsamum dictum immergendum, complicatumqu emplastri instar applicandum. Quod si necessitas requirere videatur: pars affecta, ante inunctionem balsami Diakibric, fotu etiam conveniente fovenda: & post unctionem emplastrum egregi penetrans, siccans & constringens, adhibendum: quorum omnium descriptiones genuinae nunc sequuntur. Balsamum Malacticum ita paratur. Recip. visci (a) pomorum concisi mar: ip. (b) duos: axungiae angullae, cuniculi, raxi, ana unc. tres: oesypi humid. unc. unam semis: pinguedinis humanae unc. duas. Indantur in vas vitreum: & affunde olei lumbricorum unc. tres: lavendulae unc. duas: terebenth: unc. quatuor: cerae unc. semis. Digerantur omnia in fimo equino, vase optim clauso: dein praelo exprimantur.

(a) (b)

viscum-i / viscus-i = mistletoe (sp.= murdago) mar: ip. ~ (???) ~ marsipium-i = pouch, bag, purse

203 LIB. II. CAP. VIII. Sic balsamum habebis; quod, prout callus durus videtur, aliquamdiut continuandum, man & vesperi. Fotus talis est. Recipe consolidae utriusque, sigilli Salomonis (a), tormentillae, ana unc. tres: fol. thapsi barbati, centum nodii, bursae pastoris, ana manip.(b) unum: veronicae, herniariae, perfoliatae, brusci, saniculae, pilosellae, alchymillae, ana manip. unum semis: sumach, balaustiorum, nucum cupressi, sem. plantag. (c) ana unc. duas. Coque in aequa parte aquae chalybeatae, & vini rubri. F. fotus, quo partes saepe & diu fovendae. Sequitur Emplastrum. Recipe emplastri divini unc. quatuor: diacalcith de gratia Dei (d) (**), ana unc. unam: croci Martis, lapid. calaminar. (e) praeparati, (pluries igitur & extinguitur in aceto rosarum, & postea tenuissim pulverisatur.) una unc. semis: axungiae humanae, serpentis, ana unc. unam semis: mumiae verae, myrrhae ana, drac. tres: pulveris exuviar. serpent. (f) drach. duas semis: balsami sulphur. unc. unam: cerae parum. F. Emplastrum. (a) SIGILLUM SALOMONIS = polygonatum = Angular Solomons seal (a perennial plant with a thick rhizome of the Lily family (liliaceae)). (sp. = sello de Salomn). (b) manip. = bunch of herbs (sp. = manojo de yerbas) (c) Plantago-inis = plantain (sp. = yerba comn, llantn). I suppose sem. refers to semen-inis = seed. (d) GRATIA DEI = Hyssop (sp. = hinojo). (e) LAPIS CALAMINARIS = Zinc Carbonat (f) exuviar. serpent. = exuviarum serpentum (**) diacalcith de gratia Dei here would must be plaster
diacalcith & plaster gratia dei (plaster or poultice). diacalcith = diacalciteos or diapalma = (Cyclopaedia): emplastrum diacalciteos is composoed of Oil, Axungia, and Chalcitis; from the last of which drugs it derives its name.
Axungia = animal grease Chalcitis = Litharge (Massicot, Lead monoxide) (sp. Litargirio) Plaster gratia dei = (Culpeper) Take of Turpentine half a pound, Rozin one pound, white Wax four ounces, Mastich an ounce, fresh Betony, Vervain, and Burnet, of each one handful.

204 TYROCINII CHYMICI VEL pro pauperibus. Recipe emplastri contra rupturam, olei myrtillorum, ana uncias duas. Misce: & solve: atque deinde adde balsami sulphuris unc. unam semis: cerae q. s. F. emplatrum. Etsi autem haec remedia, per se, bona sunt, & magnum, in curatione herniarum intestinalium, usum praestant; tamen exiguo cum fructu adplicantur non adhibita decente ligatura: in qua, ego quidem, cardinem totius [Greek=Therapeias] consistere, arbitror, cum Monarde: qui testatur: quendam Cordubensem, sola quadam ligatura artificiosa, nullis adhibitis braccis, nullis medicamentis, omnes herniosos feliciter percurasse. Et talis quidem ligatura erat etiam Chirurgi illius, cuius opera Quercetanus p. m. in ramicum curatione utebatur. Ea enim non tantm ade artificiosa erat: ut, licet trigesies eam adhiberi ab ipso conspexisses; usum tamen legitimum, si descriptionem eius pris mente non fuisses complexus addiscere non potuisses: tam etiam certa, & intestino, inter abdomen reposito, firmiter retinendo ad e accommodata, ut, quicunque herniosus ea rit deligatus esset, violentissima quaeque exercitia, cm athletica; tm equestria,

205 LIB. II. CAP. VIII. absque omni periculo, subire posset: prout hoc saepius, etiam in illustribus personis, vidi. Descriptio autem istius ligaturae haec est. (1) Ubi, reposito intestino, partem affectam balsamo conveniente inunxeris; eiqu emplastrum imposueris: rursum huic pannum lineum, septuplum aut octuplum, leviter consutum, superimpone: & hunc alio simplo, qui in medio sit perforatus, & virgae virili exitum praebeat, scotumque, ceu sacculus, strict includat, tege. His peractis, ligamentum cape, ex panno lineo, latum duos digitos, aut pollicem magnum, pro magnitudine scilicet patientis. Huius extremitatem unam pone super dextrum femur: & duc ligamentum super foramen peritonaei, per quod sese vasa spermatica traiiciunt: & si in dextra parte fuerit ruptura, tunc quia illi foramini emplastrum est impositum, duc super emplastrum & pannos lineos, ut firmiter incumbat rupturae. Deinde perge, ligamentum ducendo infra perinaeum, ut tergo redeat supra finistrum os coxendicis, & ambiat ventrem, includens illam extremitatem, quae postia est super dextrum femur. Hinc perge, supra dextrum coxendicis os: & duc tergo, per pe->rinaeum,

(1) Ligatura descriptio.

206 TYROCINII CHYMICI -rinaeum, ut antrorsum redeat, & transeat supra peritonaei sinistrum foramen, ipsumque emplastrum, si ibi sit ruptura; dein rursum supra sinistrum coxendicem: ambiat dorsum: & supra dextrum coxendicem, imitetur priorem ligaturam: idque fiat sexies. Vinculum igitur illud sufficienter longum sit; ut sexies circum ire patientem, hoc modo, possit: qu tant firmis intestinum repositum comprimat. Studendum autem semper inter deligandum: ut simplici isto panno lineo, per quem se penis triicit, testes simul colligentur, ut, veluti in sacculo, utrinque, liber quidem; sed non laxe, propendeant. BALSAMUM VULNERARIUM praestantissimum. Hoc paratur ex intestinis, nervis, arteriis, ligamentis, corio, venis cadaveris humani, aut canini; coctis ad mellaginis consistentiam: Vel paratur, cm ex praecedentibus; tm addito saccharo, & vesicis, quibus mercatores aloen, in longinquas terras deferre solent. BALSAMUM SATURNI. Destilla duas partes aceti impraegnati sale Saturni, ut tertia tantm pars supersit. Deinde recipe olei rosati uncias quatuor;

207 LIB. II. CAP. VIII. aceti vero istius impraegnati uncias octo De hoc guttatim super oleum infunde: & simul continu misce, in mortario aeneo, ut fiat instar unguenti: quod confert inflammtionibus, & podagrae caussa calida. Quod si idem acetum, sale Saturni impraegnatum, mixtm fuerit, Cum aequali parte aquae communis, & applicatum calid, cum linteolis conduplicatis, super contusiones: in quacunque corporis parte, statim sedat omnem dolorem, & lituras earundem delet. plumbeo. item cancro, & omnibus phaegedaenicis ulceribus. Sal saturni (1) paretur hunc in modum. Recipe cinerem plumbi, aperto igne, sine sophisticatione, sive alio adiecto, praeparatum; ex illo salem, non aqua, ut habent irriti vulgarium descriptionum labores, sed aceto destillato extrahas, quem postea suo sale, aqua pluviali, solvendo, filtrando & lenissim in balneo evaporando, septies edulcora, & tandem in deliquio in liquorem solve. NOTA BARTHII. Balsama etiam parari possunt, citra additionem vel cerae, vel sebi, vel olei nucis myristicae vel similium: Si nempe olea, spiritu urinae, secund per alembicum pro->deuntis

(1) Salis Saturni praeparatio.

208 TYROCINII CHYMICI -deuntis, aut simili vim coagulandi obtinente, in unguenti formam conquassentur. Atque hoc secretum tanti hactenus quibusdam invidis aurisugis & ingeniis heteroclitis aestimatum, ut id Pharmacopoeis neutiquam revelandum esse censuerint. CAPUT IX. De Extractis. Extracta specialiter sic dicta parantur ex genere animalium & vegetabilium, beneficio dissolventium, sive menstruorum accommodatorum, qualia sunt spiritus vini iuniperi, serum lactis, hydromel vinosum, aqua pomorum redolentium, fumiterrae, & similium, vel aquae ex iisdem, ex quibus extracta concinnare animus est, destillatae. Ex animalibus carnes, aut mumia, hepar, splen, pulmones, testiculi, & similis partes eliguntur: und vulg inclaruerunt extracta ex cranio humano, ad epilepsiam: ex splene bovis, ad menses provocandos: ex hepate vituli, ad hydropem & fluxum hepaticum: ex pulmone vulpis, ad asthma & similes morbos. Ex vegetabilibus varia fiunt: utpote ex herbis, floribus, radicibus, succis, baccis, corticibus, lignis, aromatibus, seminibus, fructibus: ut videre

209 LIB. II. CAP. IX. apud Quercetanum, c. ult. Pharmacop. Dogmaticorum restitutae. Caeterm ad extracta (1) purgantia praeparanda multi hactenus alio menstruo non usi sunt, qum vini spiritu: qui tamen, qud is vim eorum catharticam, ut in sequentibus demonstrabitur, vald infringat, promiscu in omnibus non videtur usurpandus. Adhiberi poterit interdum in hellebori, colocynthidos, scammonii extracto; in aliis autem substitui debent aquae destillatae, utpote rhabarbaro accommodata erit aqua endiviae: foliis senae Orientalibus, aqua pomorum redolentium, fumariae, foeniculis: agarico aqua cinamomi: & sic porr aliis aliae. Et optandum esset: ut tales aquae quater aut quinquies destillarentur; ut, qu sunt subtiliores, e facilis possint evaporari, & ab extracto separari. Quod si autem talis aqua vitae, proprio scilicet sale armoniaco privata, uti Dariotus, & post eum, Iohannes du Val, Medicus Issoldunensis, Penotus quoque, in tractatu de vera medicamentorum Chymicorum praeparatione, p. 192. in magisterio tartari, docent, daretur: praestantior, ad omnis generis extracta paranda, desiderari non posset. Verm quamvis Dn. Mayaud, Vir in re Chymica long

(1) An spiritus vini ad extracta, purgantibus paranda, usurpari debeat.

210 TYROCINII CHYMICI exercitatissimus, & amicus meus singularis, ad illorum doctorum placita, menstruum tale parare, mecum industri tentaverit; tamen nunquam non in operatione hac oleum & operam perdidimus. Unde coniicere quis posset; qud, cum bonus ille Penotus, in supra citato magisterio tartari, alios ad Dei timorem, & pro tam raro secreto gratiarum actionem moneat & invitet: ipsemet Deum non satis timuerit, nec illi gratias egerit: quando tale magisterium posteritati consecravit. Qud autem is, in loco superis allegato, aquam vitae, proprio sale armoniaco privatam, (quod quidam negant, & mala me hic fide cum eo agere cavillantur) innuit: ex ipsissimis eius verbis facil demonstrabo. Inquit enim: huius salis (nimirum tartari summ depurati) accipe libram unam: aquae vitae rectificatae lib. quatuor. Misce: & in B. M. destilla: duae partes destillabunt sine gustu. Unde ita argumentor: Quod si duae partes illius aquae vitae destillabunt sine gustu, id est, sine sapore, & omnis sapor sale: sequitur necessari: qud Penotus modum parandi aquam vitae, proprio sale armoniaco privatam, doceat. Porr constat: extracta purgantia,

211 LIB. II. CAP. IX. tam simplicia qum composita, vulgari modo parata, vix alicuius utilitatis aut fructus esse: (1) propterea qud vis simplicium purgatrix, quae in sale ipsorum armoniaco consistit, ob longam digestionem, quae fit, dum menstruum ipsorum abstrahitur, aut exhalet, aut pereat: imprimis, cum extractum per spiritum vini paratur. Is enim, quando destillatione separatur, secum una salem purgantis armoniacum aufert. Namque sal Sali facil iungitur, praesertim si sint aeiusdem naturae, ac proinde sal armoniacus spiritus vini facil ad se salem mercurialem purgantis allicit; & in sua aqua dissolvit: id quod inde etiam facil colligitur, contra opinionem cuiusdam viri doctissimi: qui statuit; spiritum vini esse sulphureum, eumque non nisi virtutibus, in sulphure mixti vegetabilis residentibus, eliciendis accommodatum: cm tamen is, mea quidem sententia, non solm sulphureos sit; sed & mercurialis; ac pris in mercurium agat, qum in sulphur. Si enim infundas rhabarbari unciam unam, horas viginti quatuor, in aquae ardentis communis, vel spiritus vini, non multm rectificati, libris duabus, & postea per B. M. fer bulliens, libram unam

(1) Quomodo S. V. purgantium vini infringat.

212 TYROCINII CHYMICI aut circiter destilles: duo eius cochlearia aequ purgabunt; atque infusio communis rhabarbari, quodqu in cucurbitae fundo remanebit, omni virtute purgante destituetur. Quapropter menstruo opus est vald subtili, & quod, tincturis simplicium impraegnatum, vel minimo calore evocari possit. Id autem tale est. Recip. (1) Vere, aut aestate, aquae pluviae, tunc, cum absque magnis procellis & tempestatibus depluit, collectae, mensuras centum: destilla per refrigeratorium, mensuras non nisi sexaginta proliciendo, & reliquas, tanquam inutiles, effundendo. Quod prolectum est, eodem vase rectifica, & non nisi quadraginta mensuras evota, & tertia vice non nisi triginta: quas pone in alias cucurbitas vitreas, & destilla in ventre equino, aut eius vicario, prima vice, non nisi viginti mensuras: & secunda, decem; & ultima, quinque proliciendo: quae magis inservient extractis purgantibus quibuscunque concinnandis; qum aqua vitae, aut alia, quamcunque tibi imaginari possis. (2) Idem praestat hepatis bubuli extractum, quod sic fit: Recipe hepar bovis iunioris castrati, seca in particulas, easque in clibano exsicca &

(1) Menstruum concinnandis extractis convenientissimum. (2) Hepatis bubuli extractum.

213 LIB. II. CAP. IX. pulverisa, adde vinum adustum fecibus suis crassis destillatum, & cum eo extrahe subtiliorem substantiam iecoris, quantum eius fieri potest: si non amplis extractio procedit, pulverem hepatis exsicca, ut pris & secund cum spiritu vini, ut antea, extrahe, atque id repete etiam terti: coniunge omnes extractiones, & ad consistentiam quandam destillando redige: adde tandem sal proprium, ex capite mortuo hepatis cum aqua destillata extractum, & misce. Eius usus est; ut extracti splenis bovis; sed long promptior & expeditior. Utrum (1) ad extracta purgantia conficienda spiritus vini pro idoneo menstruo adhiberi possit; post alios multos disputat hic autor noster. Existimat autem, quod in nonnullis vis purgans, digestione per spiritum vini, infringatur: ast committere videtur elenchum: non enim infringit, sed eam ad se non trahit. Facultas enim purgantium hospitatur in sale Mercuriali: ea itaque desiderat simile menstruum, cuius symbolum est idem cum eo, quod extrahendum est; spiritus autem vini est sulphureus, naturamqu sulphuris retinet: itaque ille attrahit ex rebus id, quod suae naturae est, nimirum sulphur: sales intactos relinquit: is itaqu potis ad eorum extractionem facit, quorum essentia consistit in sulphure, qualia sunt diaphoretica; de pur->gantibus

(1) Spiritus vini ad extracta purgantia est menstruum minim idoneum & quaere.

214 TYROCINII CHYMICI -gantibus non item. Nec hanc nostram labefactare potest sententiam eorum opinio, quae contrarium persuadere conatur, qud scil. nulla vis purgandi, in iis relinquatur, quibus spiritus vini affunditur; dicunt enim, extrahi quidem vim catharticam spiritu vini, sed ab eo non facil separari posse, sed, dum abstrahitur, eam secum auferre. Verum diversum dictat experientia. Nam prim quomodo spiritus vini ad se trahere potest id, quod non est suae naturae, uti mod dictum? Dein si vim purgandi plan extrahat, qui fit, qud, ubi eiusmodi extractum, hoc menstruo inquinatum, postea prob exsiccatum fuit, accommodatum aliud affusum, vim catharticam, in ipso adhuc delitescentem, optim in apricum proferat? Et tandem quod additur, vim catharticam spiritu vini non facil separari posse, huic itidem experientia manifest reclamat. Qui enim negabit, qud spiritus vini, menstrui loco in extracto colocynthidis adhibitus, non facil tinctura purgante separari possit? Quocirca nec vis purgandi in vini spiritu figitur: magmata enim purgantium, spiritu vini, extractionis ministerio absoluto, relicta, aliis menstruis postea excitata, vim purgandi a spiritu vini non attractam, domum mittunt, quae nulla esset. Ad extracta itaque purgantium, excepta colocynthide &

215 LIB. II. CAP. IX. scammonea (1), inserviunt alia menstrua, qualia sunt, hydromel vinosum, vinum canariae, serum lactis, aquae pomorum redolentium, betonicae, foeniculi, endiviae, anisi, rosorum, ulmariae, carduibenedicti: fumiterrae, & similium, ubi imprimis semper guttulae aliquot olei tartari, per deliquium concinnati, admixtae fuerint; sic enim illae sal mercuriale citis aggrediuntur, ac ad sese rapiunt. Ex his omnibus abund liquet; quaenam causa, qud in extractis saep vis purgatrix debilitetur, ut non rar purgantia quaedam in substantiam in praxi addere soleamus. Quamobrem prob animadvertendum, quaenam huic, vel illi purganti, menstrua sint adhibenda. EXTRACTUM SENAE (a). Folia senae Orientalis, sine stipitibus, macera per viginti quatuor horas, in sufficienti aquae stillatitiae pomorum redolentium quantitate: quod tinctum est, effunde & filtra soliis pris fortiter expressis. Interim ex fecibus, secundum artem, sal elice: & tincturae commisce; quam deinde, lento balnei calore, sufficienter destilla: vel fac in scutella vitrea, vapore calentis balnei, superfluum humorem, ad extracti consistentiam, exhalare. Dosis eiu drachma semis, ad scrup. duos. Ex libra una fo-liorum

(1) Ad extracta colocynthidis & scammoneae praeparanda spiritus vini requiritur. (a) sena-ae (or senna-ae) a plant.

216 TYROCINII CHYMICI -liorum senae accipies extracti uncias sex. Nota. Tincturae extractionem ex iisdem foliis senae non esse secund repetendam: ne extractum intra corpus admissum, in eo gravia concitet tormina. . vel alterius qualiscunque aquae destillatae, non grav olentis. Ide ver ab autore aqua pomorum redolentium capitur, quia ut succus eorundem, ita & aqua tincturis vegetabilium extrahendis maxim idonea est. In extractis purgantibus admistionem salium proprium improbamus, cm salia potis adstringant, qum purgent. Quapropter omnium absolutissim egeris, si tantum menstruo aliquot guttulas ole tartari per deliquium praeparati adieceris, ut supr etiam innuimus. Dosis potis est scr. i. ad. scr. ii. quia per crebriorem extractionem etiam impuritates extrahuntur, quae tormina pariunt. EXTRACTUM RHABARBARI. Rhabarbarum recens, minutim concisum, digere in aqua endiviae, vel alia odorifera, donec coloretur. Quod tinctum est, deple: novamqu aquam toties reaffunde; donec ea non tingatur amplis. Depletiones filtra: circula: & menstruum, ad extracti con>sistentiam

217 LIB. II. CAP. IX. -sistentiam, per balneum evoca: sale pris ex fecibus addito: ut in superiori praeparatione dictum. buglosae, borraginis, portulacae, cichorii, aut alterius convenientis, cum guttulis aliquot olei tartari. Nequ hic admistione salis opus. Quercetanus correctivi loco adiicit cinamomum & santalum rubrum, sed, meo iudicio, parum fructuos: siquidem illud nullo alio modo fieri debet, qum per aquas cichori, endiviae, centaurii minoris, aut alterius convenientis, cum guttis aliquot olei tartari, per deliquium facti, sine ulla compositione alia. Acui tamen illud potest, necessitate requirente, cum diagridio; item cum chittha chemu (*), elaterio, philosophic praeparatis, nempe per laevigationem in marmore, cum guttulis aliquot spiritus vitrioli, & oleorum anisi, foeniculi, cinamomi, angelicae, citri, &c. pro ratione morbi & patientis. Dosis est gran. XV. Nota BARHII. Nullum est vegetabile, quod tam prompt omnem tincturam & vim catharticam purgantibus simplicibus eliciat; nec tantm eliciat; verm etiam saporem (1) eorum ingratum corrigat: atqu oleum tartari per deliquium: Recipe enim foliorum senae electae sine stipitibus:

(1) Quomodo sapor ingratus senae & rhabarbari corrigendus.

218 TYROCINII CHYMICI drachmas duas: aut senae aut rhabarbari, ana drachmam unam. Infunde in unciis quatuor semis iusculi (a) gallinae, aut alias liquoris convenientis: additis corrigentibus usitatis, & decem aut duodecim granis salis tartari, aut scrupulis olei eius Mercurialis duobus. Si videbis, intra quadrantem horae, menstruum tuum tinctum, & virtutibus senae ac rhabarbari impraegnatum. Hoc dein cola: & residuum exprime, per pannum lineum: dissolvequ in expresso sacchari fini unciam unam. Ita infusum habebis, omni sapore senae aut rhabarbari destitutum, multoqu gratius; qum si purgantia in omphacio, aut citriorum succo, ut quidam facere consuerunt, infudisses. Unde apparet: qum solius Chymiae sit, medicamenta vulgaria grata reddere, tuta salubria. Quod si ver quispiam ad hanc exiguam senae dosin obstupescit: is sciat: quod sena vim quandam habeat extensivam; sed nihilominus limitatam: ita ut duae illius drachmae sufficere possint, uncis quatuor aquae, & pluribus, animandis. Deinde: qud aqua etiam vim habeat attractivam illius, quod ipsi infunditur, & in quod potest agere; ita ut, posteaquam tantum extraxit, quantum ferendo sibi satis, reliquum abiiciat: ideoqu quatuor drachmae senae, infusae in uncias quatuor aquae, non magis pur->gabunt;

(1) Pondus naturae diligenter observandum. (a) insculum-i (n.) = broth, soup (sp. = caldo, sopa)

219 LIB. II. CAP. IX. -gabunt; qum drachmae duae, in simili aquae quantitate maceratae. Imm dicere ausim; qud saepius cm in me ipso; tm in aliis etiam, expertus sum: unam drachmam senae solam, uti dictum, infusam, idem effecturam, quod tres aut quatuor. Sed cm vigurlam aliorum consoriam mihi, hac in parte, extimescendam videam: malo, maius potis statuere; qum minus pondus; & hoc ipsum aliis exemplis confirmare. Disolve enim unciam unam salis communis, in unciis tribus semis aquae communis: deinde iniice in illam eandem aquam plus salis: & videbis, illum manere in fundo, nec vel unum eius granum dissolui: propterea, quod aqua antehac tantum oneris acceperit, ut maiori ferendo sit impar. Sic dissolve unciam unam mercurii, in uncia unica aquae fortis: dein adiice plus mercurii: atque, in neutiquam dissolutum iri, animadvertes: propterea, qud aqua pondus suum attraxerit, aequaliterque tam ad superficiem; qum ad fundum, onerata sit. Aqua enim stigia corpus mercurii ita attenuat; ut id (quod mirum, cm valde ponderosum sit & grave) in aequipondio servet, cm ad partem summam & imam; tm ad mediam. Quod si enim particula cupri, aut auri, superficiem aquae tangat: imbuitur ipsa, quanta quanta est, mercurio. Ex

220 TYROCINII CHYMICI eiusmodi experimentis exstrui possunt regulae infallibiles, & Medico maxim utiles, maximeque ad infinita alia subiecta necessariae, quas Medici Puritani contemnunt; quia, cognitionis rerum naturalium turpiter ignari, sibi tantum debere esse commercii cum Chymia, quantum cum amaraco sui, existimant. EXTRACTUM CORNU CERVINI. Recip. spiritus vini, spir. vitrioli, ana partes aequales. Misce: & affunde rasurae cornu cervini: ut tinctura extrahatur. Crassamentum nigrum abiice: tincturam extractam filtra, rursusque menstrui exhalatione coagula. Usus. Diaphoreticum est insigne, in febribus malignis, omnibusque aliis morbis, in quibus cornu cervino locus. EXTRACTUM sive BALSAMUM ALOETICUM. Recip. Aloes succotrinae (a) q. p. Pulverisatam solve, in aqua borraginis & rosarum. Coletur per pannum duplum mundum. Stet in digestione dies tres. Purum effundatur. Effusum rursus digeretur: dum feces plures subsidant. Purum clarumque rursus effunde, & colloca in B. M. Aquositatem abstrahe, usque ad spissitudinem, Impone

(a) Aloes succotrina-ae = a plant

221 LIB. II. CAP. IX. fornaci calidae, vel soli expone: & humidum universum absumetur: aloeque efflorescet, & quasi in grana exsurget. Hi sunt veri flores aloes. Recipe horum florum aloes lib. unam: succi rosarum Damascen. lib. semis. Colliquescant igne lento, in unam massam: coagulanturqu Adde secund & terti, succum rosarum, uniformi modo. Haec erit aloe rosata. Recip. Huius aloes rosatae lib. unam: radic. asari, spicae Indicae, croci Orient. cinamomi el., macis, ana unc. unam: myrrhae rubrae unc. semis: sp. vitrioli drach. unam semis. Omnia contrita & pulverisata, cum aloe misceantur: & balsamum erit paratum. Possent etiam ipsa aromata extrahi. Sed simpliciter ita iuvat, & praeter alias infinitas utilitates, quas praestat, excellens est, ad praecavendam melancholiam, remedium, Quidam appellant: den Gauss Balsam. EXTRACTUM ALOES SPECIFICUM. Recip. Aloes succotrinae opt. sordibus purgatae q. s. Aqua endiviae eliciatur tinctura, instar rubini Fecibus subsidentibus, fiat separatio. Separatum, B. M. committatur. Menstruum destillatum separetur, mellea in fundo diffluente substantia, Recip. huius

222 TYROCINII CHYMICI extracti uncias quatuor: succi essent violarum, flor. persicorum, rosar. pallidarum, cichorii, buglossae, borraginis, calendulae, primulae veris, ana unc. tres. Omnia legitimo tempore colligantur & digerantur: filtrentur: labor reiteretur itidem, aquea humiditate, balnei roris vapore, lentissimo ignis gradu, difflante, dum in serapii ideam facessant: addendo insuper extracti rhabarbari, fol. senae, unc. duas semis: essentiae croci drach. semis: myrrhae drach. unam: fol. caryophyll. cinamomi, ana drachmam semis; magisterii tartari unc. duas semis. F. Massa. ALIUD BALSAMUM de ALOE. Recip. polypodii querni drach. sex: passular. unc. unam: fol. scolopendrii numero sex. Conterantur crassiuscul M. & superfunde aq. endiviae borragin. ana quart. semis. Coque in sartagine ad dimidias. Facti expressione, adde mastichis, thuris masculi, ana drach. semis: aloes epatic. uncias tres: syr. violarum cochlearia duo. Iteretur coctio: donec aloe epatica dissolvatur: & omnia balsami consistentiam acquirant. Vires & Usus. Quanquam hoc balsamum apud alios

223 LIB. II. CAP. IX. autores etiam reperiatur, tamen cm usus & vires eius non omnibus notae sint, placuit, id huc tranferre. Convenit autem cuiqu aetati & sexui, lenit alvum, obstructum lienem aperit, ventriculum confortat, humores melancholicos expellit. Quibus paralysis metuenda est, apprim convenit. Hi, uti & apoplectici, quavis septimana, bis sumant hora una, ante epulas vespertinas, cum succo rosarum, quantitate avellanae, adhibita rotula ex oleo foeniculi. Ad capitis fluxiones usurpatur per duos aut tres dies, cum succo aut syrupo glycyrrhizae, vel rhapontici. Ad tusses & apostemata, cum syr. foeniculi aut violarum praesertim aestate. Tabidis datur cum syr. glycyrrhizae; praedominante ver ariditate & colore, cum syr. violarum, hora una ante caenam. Ictericio exhibetur cum syr. rhabarbari, man & vesperi hora una ante epulas, per tres dies. Ad menses ciendos, cum syr. violarum, aut alio convenienti. In torminibus, cum syr. menthae, bis de die. In dolore ventriculi, cum syr. rhapontici. Hydropicis, cum syr. absinthii aut sambuci, interdum bis. In melancholia & splenis obstructione, itemqu eparis, cum scirrho; datur cum syr. rosato solutio & rhabarbaro. Si febris adsit, cum succo violarum, vel rosarum.

224 TYROCINII CHYMICI In Quartana, cum syr. absinthii. In Dysenteria, cum syr. violarum, si sitis infestat. Tempore Pestis, alternis, vel tertio quoqu die, quantitate unius vel duorum pisorum. In morbis subitis utimur cum syr. glycyrrh. aut violarum, prout morbus vel calidus est, vel frigidus. Dosis est quantitas avellanae, in pane mystico, in cochleari, vino pleno. Potest etiam haustus vini post deglutionem sumi, Serenissimus quidam Imperii Princeps hostiam vino intingit, & balsamum quantitate avellanae involuit. Haec, concepta cochleari, perfundit syr. rhabarbari, & deglutit. Sumit mane & vesperi, ante epulas. Non opus est accurata diaeta. Nominatur der tuhlende Balsam. EXTRACTUM HELLEBORI NIGRI COMPOSITUM. Recip. herbar. & radicum hellebori nigri veri, in montibus collecti, & vino rubro mundati, manipulos quatuor. Conquassentur: & in vino rubro muscatellino, vase bene obturato, menses duos, in loco tepido macerentur. Post coquantur in aqua bulliente, per viginti quatuor horas: succus exprimatur: & filtretur. Dein recip. rursus radicum & herbarum hellebori eiusdem manip. unum:

225 LIB. II. CAP. IX. rosarum rubrar. manip. quatuor: garyophylorum drachmas sex. Ponantur omnia, una cum succo, superis filtrato, in digestionem, per aliquot dies: addendo, in digestionem, per aliquot dies: addendo vini ardentis octavam partem, respectu vini praecedentis. Dein fiat expressio: expressumqu ad extracti consistentiam destilletur: cui adde salem ex cineribus residuis l. a. elicitum, extracti croci Oriental. drach. unam: ambrae griseae drach. semis: moschi scrupul. semis: essentiae aloes, secundum Quercet. praeparatae, unc. semis: diagridii rect praeparati drach. unam semis: ol. garyphyllor. scrupulum semis. Misce secundum artem. Dosis pilula una maiuscula, magni pretii & aestimii. Plerumque datur vesperi caena. PANCHYMAGOGUM. Recip. pulpae colocynthidos, radic. hellebori nigri, diagridii, ana uncias duas semis: turbith, hermodactylorum, agarici, aloes, ana unc. unam: fol. senae Oriental, rhei electi, ana unc. quatuor: spec. diarhodon abbat. unc. unam. Fiat extractum, secundum artem, cum aqua cinamomi, salem addendo, ex fecibus. Dosis scrup. uno ad drach. semis.

226 TYROCINII CHYMICI De hoc vide Crollium pag. 138. Quod etiam describit Isaacus Hollandus in opere vegetabili. Panchymagogum autem dicitur propterea; qud trahat omnes humores. antiquae. veri Styriaci. gummosi cum vino parata. Non opus; ut ex superioribus constat. Descriptio panchymagogi non mins facilis & utilis est haec. Recipe folior. senae Alex. sine stipitibus uncias duas: Rhabarb. opt. unciam unam semis: radic. hellebori nigri Styriaci unciam unam: turpethi albi gummosi, polypodii querni, trochiscor. alhandal. agaric. troschis. ana unciam semis: medull. sem. carthami, myrrhae rubeae selectae, ana drachmas tres: specier. aromat. garyophyllatae, diambrae, ana drachmas duas: cortic. citri drachmam unam. Concisa & contusa extrahantur simul onnia (a), cum affusa spiritus vini boni, & aquae cinamomi, ana libra una semis: postea exprmantur. Feces iterum extrahantur cum sola aqua cinamomi tenuiori: procedatur postea secundum mentem Crollii, pag. 138. Extracto adde extracti aloes, cum aq. betonicae vel veronicae facti, uncias tres. Fiat mixtio: deinceps ad maiorem consistentiam

(a) onnia may be it would be omnia (?)

227 LIB. II. CAP. IX. in calido redigendam adde ol. garyophyll. gutt. X. Dosis gran. X. ad XX. vel. XXVI. ALIUD. Recip. fol senae unc. quatuor: agarici, rhabarb. ana unc. duas: turbith, hermodactylor. ana unc. semis F. extractio, cum aqua ulmariae, buglossae, & cardui benedicti. Recip. huius extracti unc. duas: aloes electae unam: extract. scammonii, per aquam communem parati, colocynthid. per spir. vini parati, ana unc. unam semis: salis gemmae drach. tres: ol. anisi, cinamomi, ana drach. unam. Misce & reduc in massam. Dosis gr. viginti quinque. ALIUD. Recip. scammonii purgati unc. unam semis: essentiar. colocynthidis, veratri nigri, spec. diarrhodon abbat ana unciam unam. F. massa miscendo omnia, in vase vitreo: quae demum malaxetur, cum scrupulo semis olei cinamomi. Dosis gr. octo ad sedecim. Datur per se, vel cum balsamo aloetico, aut aquila Mercuriali.

228 TYROCINII CHYMICI Scammonii purgatio talis est: Scammonium pulverisatum spiritu vini phlegmatico (nam alis sp. vini non dissolvit gluten scammonii) perfunditur: & in matracio, unica facta ebullitione, per noctem in loco calido relinquitur. Man separato, per inclinationem, vini spiritu, alius affunditur: &, ut pris, proceditur. Sic scammonium rect fecibus est purgatum, quod rursus in B. M. ad mellaginis consistentiam coagulatur. Unica ebullitione) Sume ahenum: illi impone philolam: cui inclusa sit materia: ignemqu lenem suppone. Sic spiritus vini citis ebullit; qum aqua in aheno calefit. Erg statim tum auferatur, & in balneum tepidum per noctem collocetur. Proceditur ut prius) Non, qud poni rursus debeat in ahenum: sed in balneum tepidum tantummod collocetur. Per ebullitionem enim totum corpus fit spongiosum: unde tinctura facil per digestionem extrahitur. Atque ita extracta parari possunt, intra viginti quatuor horas, aut duodecim saltem, si sint aromatica. Ut mitior sit Scammonii operatio (1). Recip. Scammonium pulverisatum, quod imbibe aliquot guttulis olei sulphuris per campa->nam

(1) Scammonium benignissimum.

229 LIB. II. CAP. IX. -nam in aqua rosarum. Ubi solutum est, redige illud rursus ad debitam consistentiam: & postea in taleolas dissectum cum spiritu vini extrahe, ut dictum. Colocynthis, veratrum, & species diarhodon eodem modo extrahuntur, ut pris; sed cum spiritu vini optim rectificato. Veratri tamen praeparatio tutior haec est: Veratri nigri veri, seu Austriaci, radices, grosso modo contusae, digerantur in spiritu vini, calore tepido, per duodecim dies. Ps abstrahatur vini spiritus, in balneo, ad consistentiam spissiorem. EXTRACTUM AD QUARTANAM. Recipe aloes uncias quatuor: myrrhae, radicum gentianae, aristolochiae rotundae, ana drachmas tres: croci Oriental. drachmam unam semis: trium sandalorum ana drachmam unam: rad. asari drachmas duas: solior. senae mundatorum unciam unam semis: Mithridatii optimi unciam semis. Pulverisanda pulverisentur: fiatqu massa cum syrupo de scolopendrio, ex qua fiat extractum, cum aqua carduibenedicti: addito sale ex fecibus: cuius dosis, scrupulus unus, ad drachmam semis, pridi accessionis, man, cum drachma una aquae extracti.

230 TYROCINII CHYMICI


electae rubrae. melius cum succo,

si haberi potest. In Quartanariis caut purgantibus est progrediendum; im medicamentis purgantibus vehementibus, ut & roborantibus calidioribus, summ abstinendum. Quartana enim, ludibrium Medicorum, nisi convenienter & molliter tractetur, sive iam recens nata fuerit, sive adoleverit, aut ad aetatem aliquam pervenerit, rar sui dominatorem exactum relinquit. Praeterea multum situm est in naturis. (1) Quartanariourum, quae saep eludunt medicamenta, etiam cum mollitie summa adhibita. Loco autem purgantis aliquoties cum fructu tale exhibuimus decoctum. Recipe decocti senae uncias quatuor: syr. rosarum solut. syr sena, ana unciam semis diacatholici, diaturbith cum rhabarbara, ana drachmas tres: cort. helleboni nigri scrupulum semis. Redigantur, diluanturque pro potu, qui man ieiunus 4. horis ante cibum exhauriatur calid. Interim statuimus, quod ad quartanas inveteratas non sit praestantius remedium Crollii digestivo ex tartaro vitriolato, quod describit pag. 117. Tandem vomitum in hoc casu Cratone, in Cons. Medicinal. approbari reperimus; verm in hac febri haud prodest. Etsi enim regionem primam ventris aliquantulum expurget, & circa viciniora loca aliquid hete->rogenei

(1) Circa Quartanam observatio.

231 LIB. II. CAP. IX. -rogenei depopuletur: nihil tamen attingit, quod proxim febrem continet. A vomitu itaque saep repetito potis abstinendum iudicamus. Nisi causam antecedentem respiciamus, dum educendae pituitae pris incumbendum sit, antequam sentina illa melancholica eliminanda veniant. MODUS hic parandi extracta purgantia, tm simplicia, qum composita vulgaris est. Novi autem modum long compendiosiorem, tincturam & omnem vim catharticam, spatio quadrantis horae, medicamentis purgantibus, absque ullo calore externo, & additione ullius rei mineralis, eliciendi quo extracta long maioris fiunt efficaciae, qum si trito & consueto more parentur. Non cert est alius, qum qui fit cum oleo tartari, admixtis guttulis 4. aut 5. ad singulas drachmas. THERIACA GERMANORUM. Grana iuniperi recentia & matura in mortario marmoreo conterantur: quibus ad singulas libras aquae pluvialis destillatae librae quatuor superfundantur, & per triduum, loco calido, digerantur: postea per pannum colentur, fortiter exprimantur. Colatura filtretur, exhaletqu ad extracti consistentiam; cui saccharum addere, vel non addere poteris. Siquidem per se dulce->dinem

232 TYROCINI CHYMICI -dinem quandam obtine. Dosis drachma una. Datur in colica, calculo, suffocatione matricis, mensium suppressione, defluxionibus frigidis, hydrope. Est etiam praeservativum specificum contra pestem, & omnem aerem contagiosum. . Hoc nominis putant Paracelso tributum esse; verm in scriptis eius id non invenitur, Electuarium quidem iuniperinum proponit Consil. Tom. V. pag. 105; at long alium magisqu compositum, atqu ide etiam melius est hac theriaca. vel etiam coquantur leniter, ad horas non ita multas. agitando, ut nimirum pulpa tantm transeat; semen ver & tunicae removeantur: qud optim per cribrum fit. additurqu saccharum albissimum ad pondus extractionis. ad cuius libram unam adde pulveris zingiberis drachmam unam, macis & calami aromatici, ana drachmas duas, cubebarum drachmam unam, fiatque electuarium in forma mithridatii, quod in vitro ben munito insoletur per mensem unum; cuius usus est pastu. caput enim & cor hoc succo mirabiliter recreantur.

233 LIB. II. CAP. IX. LAUDANUM sive [Greek= Npenthes] quovis Homerico praestantius. Extractum narcoticum dicitur Laudanum, quod laudatum sit remedium: ob insignes scil. effectus eius & operationes, quas in gravissimis morbis & atrocissimis sopiendis doloribus magno cum fructu experimur: Nepenthes autem dicitur, qud luctum sedet. Testatur enim Homerus, remedium tali nomine insignitum Helenae fuisse, quo omnes cordis languores & aegritudines abegerit, & iucundam hilaritatem laetitiamqu induxerit. Recipe tincturam ex hyoscyami unciis duabus, cum spiritu vini, per spiritum vitrioli, vel sulphuris, acido facto, extractam, ut artis est: ex opii uncia una, ut supr, extractam: croci Orientalis unciis duabus extractam: Misce: & pone in locum tepidum, ibidemqu relinque dies quindecim, quotidi agitando. Iis finitis, spiritum vini per balneum evoca: & massae in fundo remanenti adde extracti castorei drachmas duas: tincturam ex unciis duabus diambrae, per spiritum vini iuniperatum, in balneo vaporoso, extractum, un cum dissolvente. Stent in digestione, per mensem, saepis agitando: dum omnis odor gravis evanescat.

234 TYROCINII CHYMICI Tandem adde tincturae coralliorum, succini pellucidi praeparati, ana drachmam unam: ossis corde cervi scrupulum semis: tincturae auri drach. semis. Omnibus in mortario marmoreo mixtis, & pris contusis contudendis, adde olei succini, macis, cinamomi, aut scr. unum: extracti moschi (quod tamen in mulieribus omittendum est) scrupulum semis. Tandem haec omnia pone in locum temperatum, ut exsiccentur, ad pilulas inde formandas. Dosis gr. i. ad quatuor. Laudanum hoc ver laudatum Theodorus Zvingerus, vir summus & insignis Medicus, primm appellari censuit Nepenthes nomine, quod latin sonat, quasi nullus luctus, ob summos autem & admirabiles effectus, quos exerit Laudanum, ei aptissim & summo iure competit. Paregoricum hoc insigne autor extractum quoque narcoticum vocitat, quamvis mins convenienter; siquidem qualitate eius narcotica & soporifera dependet potis sulphure quodam [Greek= ph(i)logis=broiled flesh], foetido & immaturo, quo opium plurimm abundat, qum causa quadam frigida. Nam & fumus sulphureos carbonum, & vapor sulphureus, tam vini, qum croci, mult citis hominem in somnium praecipitabunt profundum & letheum, qum aqua

235 LIB. II. CAP. IX. nivis, aut glaciei montium, quantumvis in summo excessu frigidissima (1). Haec enim frigiditas cart spiritibus vaporosis & sulphureis, qui, cerebri ventriculos opplentes, eiusmodi soporiferas inducunt affectiones. Odor praeterea opti foetidus certissimus index est eius, qui in eo inest, copiosi sulphuris & olei. Quapropter, separato & demto hoc sulphure foetido, opium hoc in anodynum praestantissimum evadet: siquidem causa [Greek= narchseos] sublata, necesse est, ipsa quoqu [Greek= narchsis] tollatur. Ut hinc manifest eorum error appareat, qui narcotica ab anodynis non destinguunt, cum tamen ips Renodaeus. Instit. Pharmaceut. lib. 3. cap. 13. in dispensatorio Medico, profiteri cogatur, narcotica impropri, ac solm nominetenus, anodyna vocari. Quum autem anodyna communiter sint paregorica, quaecunqu dolorem tollunt: doloris ver cruciatuumqu enormes passiones leni introducto somno plerunqu consopiantur, ac saepe etiam, dum quiescit cum corpore morbus, simul dolorum causae extirpentur; ide multum situm est in mitigationum momento. Quicunque igitur essentiale anodynum. (non allioticum, aut narcoticum) rit rectqu praeparatum, ipsi naturae convenienter applicare poterit, is merit gaudebit, se, instructum thesauro Attalico, possidere panaceam ad obliteram dum quoscumque tm internos, qum exter->nos,

(1) (it seems incomplete in the beginning) sentiale anodynum, quam narcoticum vocitandum.

236 TYROCINII CHYMICI. nos, cruciatus: ad id enim in acie novaculae constitutus, tanquam ad sacram salutis anchoram, confugere poterit, nec colica, lumbago, vigiliae, delirium, cardialgia, febrium inquietudines, vomitus, pleuritides, Arthritis, calculus, uteri suffocatio, morbus comitialis seu Herculeus, aliiqu qum plurimi affectus repugnabunt. Quod ipsum san memorabile illud exemplum Quercetani, in Pharmacop. 23. circa finem, confirmat, quod sic se habet: Matrona quaedam amplissima, nec infimo loco nata, gravi quodam affectu hysterico correpta, intolerabilibus continenter affligebatur doloribus convulsivis, qui nequ Philonio, nequ pilulis cynoglossae, nequ aliis remediis, sive internis, sive externis, mitigari poterant. Tandem nobis confugiendum fuit ad Nepenthes nostrum: ex cuius usu continuo praedicta matrona per quinque sexu menses, singulis noctibus semel, & interdum bis, nullum unquam in capite stuporem persentiebat. neque etiam spe sua frustrabatur unquam in doloribus subit sedandis, & quite corpori concilianda. Interdum quidem ipsi, fallendi causa, pilulam aliam utcunque animi causa formatam & magnitudine ac colore veris Nepenthes pilulis respondentem, exhibebamus: sed sequentem totam noctem inde lamentando & eiulando miser transigebat. Unde altero die post certa gravique obiurgatione,

237 LIB. II. CAP. IX. verbisque satis asperis ac duris, nos excipiebat, seque immerit nobis delusam, & nostra culpa & permissione, per totam noctem, tantis doloribus & cruciatibus exagitatam conquerebatur. Quae omnia nobis in eum finem dicuntur, ut oculis omnium obiiciamus tam praeclaros & infallibiles Nepenthes nostri effectus, quod unius tantm piperis grani magnitudine exhibetur, contra omnes dolores, quacunque causa ortos. Hactenus ille. Helena tale remedium dedit Telemacho, quod quidam putant fuisse nostram buglossam. An (1) hyoscyami tinctura, quomodocunque parata, utilis necessariaque sit ad Laudani optati confectionem, non immerit quaeritur? Nos negamus simpliciter, Hyoscyamus enim est narcoticum vehemens, adeoque deleterium, ut non tantm in hominibus insaniam, capitis vertigines, & veternum gignat: verm etiam, Aeliano test, pastu illius resolvatur apri, unde & suilla faba appellatur. Deinde hanc vim suam tantm abest, ut retusam vel correctam exhibeat eius tinctura, ut potis propter summam tenuitatem, quam vehiculo, spiritu vini, habet, cuius nimirum ministerio extrahitur, eandem magis noxiam prodeat: repagulis namque crassitiei ipsius remotis clandestin in omnes corporis cavernas sese insinuare potest. Quapropter

(1) Hyoscyami tinctura plan inutilis est ad Laudani opiati confectionem.

238 TYROCINII CHYMICI hyoscyami tincturam merit laudabili laudani huius opiati confectione excludimus, & neutiquam huius laudati medicaminis basin esse seri statuimus, secus ac quidam aestimant. Thebaici scil. Thebaicum autem optimum & praestantissimum illud dicitur, quod ex Cairo advehitur, albicatqu, ut etiam vult Galenus. Ex Syria ver, Alexandria, & aliis regionibus allatum, nigrum, & mins bonum est. Nec minoris virtutis est illud, quod ex Cambaia hodi affertur. seu menstruo spiritus vini iuniperato. Ut laudani confectione merit hyoscyami essentia excluditur, & omittitur; ita alia sunt, quae possunt: dicimus magisteria gemmarum; ut hyacinthi, tincturam coralliorum, bezoar, unicornu, ambram, extractorum mumiae, myrrhae, olea anisi, caryophyll, citriorum, nucis mosch. &c. quae non tam virtutem medicamenti, qum pretium & dosin, etiam in minima quantitate aegris abominabilem, adaugent. Omnin enim technurgemata pharmaceutica, qu simpliciora, e perfectiora censeri debent; nam & crebris & facilis suo sine potiuntur, quia sunt [Greek=autarchn] primamque naturam aemulantur, quae modicis commeatibus iter suum peragit ad opus perficiendum. Ex hisce luce meridiana claris patet, qualemnam doctiores Chymiatri laudani confection->nem

239 LIB. II. CAP. IX. -nem desiderant, & in Medico prudenti requirunt; nefas tamen puto, claris eius praeparandi modum manifestare, cm hoc, praeclari Theodori Zuvingeri, iudicio medicamentum tale sit, quod Medici manu parari debeat; ipso alioqui usu vilescit, & ab usu pharmacopoeorum importun adhibitum suspectum redditur. ALIUD. Recip. Opii electi unc. duas. Has scinde in parvas subtilesque portiunculas: easque sicca in Sole, aut simili calore, donec reddantur friabiles. Hinc pone eas in matracium: & superfunde tantum aceti vini, ter aut quater destillati, quantum eius ad quatuor digitorum eminemtiam necessarium. Relinque ita in fusione, usqu dum acetum vald tinctum sit: quod postea decanta: & aliud toties super affunde; donec non amplis colerentur: & tunc acetum tinctum filtra, destillaqu in balneo; donec tinctura remaneat in fundo, mellis instar. Interim, eodem modo, tinctura ex uncia una croci eliciatur, per aquam vitae communem: opiiqu extracto super affundatur: post per balneum exstilletur; donec utraque tinctura simul iuncta, ad mellis formam, in imo subsidat. His adde magisterii perlarum, coraliorum, ana drach. duas: sulphuris narcotitici vitrioli, (quod cap. vigesimo descriptum est) unciam semis.

240 TYROCINII CHYMICI Usus. Remedium est probatissimum tutissimumqu in omnibus doloribus, seu veneris, seu aliis: sistique omnem haemorrhagiam, & ventris fluxum. Dosis est gr. 4.5. ad 6. ALIUD. Recip. Opii praeparati, essentiae hyoscyami, ana unc. unam: Superfunde spiritus vini, infusionis specierum diambrae, absque moscho & ambra, unciam unam semis, atq; in balneo redige ad consistentiam liquidiorem; cui adde coralliorum, perlarum, carabes albiss. ana in tenuissimum seu impalpabilem pulverem redactorum, drach. unam: ossis corde cervi scrupulum unum: croci optimi, per sp. vini extracti, scrup. quatuor. Incorporentur cum pauco spiritu cianmomi; ut fiat massa molliuscula. quae dividenda in duas partes; quarum alteri adiiciatur moschi opt. scrupul. semis, ambrae griseae gr. sex, alteri ver add. castorei scrupul. semis. Utraque massa seorsim digeratur in matracio, calore fimi equini, per quatuordecim dies; tandem ad usum reponatur. Dosis gr. trium vel quatuor. Opium praeparatur hoc modo: In minutas taleolas dissectum, cum spiritu vini, facta unica ebullitione, per quatuordecim dies,

241 LIB. II. CAP. IX. calore tepido digeritur: & tandem in balneo, separato vini spiritu, ad consistentiam debitam redigitur. Hioscyami radices colliguntur, mense Septembri; cum nova folia rumpere coeperint. E contusis succus exprimitur, qui, cum albuminibus ovorum depuratus, calore mediocri, coagulatur, ad consistentiam solidam: ex quo, per spiritum vini, optim rectificatum, extrahitur tinctura, quae, in balneo, ad formam extracti redigitur. ESSENTIA CHYNAE Clarissimi Viri, D. CASPARIS DORNAVI, Philosoph. & Medici [Greek=euchmonesato] Recip. Ligni sancti unc. septem: cortic. ligni sancti unc. tres: cicerum rubror. manip. unum: aq. adpropriatar. lib octo semis: vini Rhenani lib. duas: hydromelit. lib. semis. Stent in B. M. alembico caeco prob clauso, per horas viginti quatuor, subiectis accensisque paucis carbonibus. Postea ebulliant omnia, & coquantur: dum librae quinque remaneant. Hae colentur, cum expressione: postea filtrentur Herme->tic.

242 TYROCINII CHYMICI -tic. Hoc est impraegnatum menstruum, ad eliciendam tincturam, ut sequitur. Recip. huius decocti libras quatuor: vini Rhenani lib. semis: succi citrior. recens expr. unc. duas: ligni sancti rasi unc. unam: cort. eiusdem ligni unc. semis: radic. chinae unc. quatuor: sarsae parigliae unc. tres: ligni sassafras unc. unam semis: radic. specificar. unc. duas: herb. effectui curando convenient manip. sex: florum pugil. sex: seminum drach. octo: cornu cervi rasi unc. unam: ligni rhodii unc. semis: cinamomi drach. duas: cubebarum, cardamomi, ana drach. unam. Conquassata infundantur in B. M. bland calido, alembico caeco optim clauso. Post dies duas, coquatur in eodem alembico, ut remaneant librae duae, quae colentur, exprimantur, & aliquoties filtrentur. Ponantur rursus in B. M. ad digestionem, per horas viginti quatuor: ut, si quid supersit feculentum, subsidat. Refrigerata eximantur, & per inclinationem colentur, filtrentur. Rursus in balneum collocetur liquor, & per alembicum exstillet aqua ad uncias octodecim: quae seorsim servanda. In fundo cucurbitae manet liquor spissior, potissima remediorum tinctura, quae rursus filtranda: cui addantur sacchari penidii unc.

243 LIB. II. CAP. IX. semis: aq. cinamomi opt. drach. duae: salis ex relictis fecibus, s.a. extracti, drachmae duae. Usus. Exhibetur hic syrupus extractionis, man pro sudorifero, in lue venerea, arthritide, catharris, asthmate, paralysi & similibus, drachmis tribus ad sex, loco praegrandis cyathi vulgarium decoctorum hydroticorum. Aqua autem pris servata bibitur horis pomeridianis, ab uncia una ad duas, sine promotione sudoris; ad quem tamen, sequenti man eliciendum, corpus praeparat. SYRUPUS EXTRACTIONIS FLOR. PAPAVERIS ERRATICI. Recip. Florum papaveris erratici, prob mundatorum parte nigra lib. unam: aquae papaveris erratici lib. duas: Macerentur per viginti quatuor horas in B. M. Deinde praelo exprimantur. Expressioni adde denu flor. papaveris lib. unam: spiritus vitrioli scr. semis. Macerentur rursus & exprimantur quater. Ultima expressio, absque floribus, ponantur in B. M. per diem unum. Deinde filtretur Hermtic. Filtrarum ponatur denuo in B. M. per duos dies, ut feculenta prob deponantur. Exstilletur aqua, quae seorsim servanda. Quod in fundo remanet, cola prob per inclinationem, & separa purum ab impuro. Adde, exempli gratia, unciis duodecim huius extracti & de>purati

244 TYROCINII CHYMICI -purati succi, sacchari unc. sex vel septem. Eodem modo fiunt syrupi extracti florum Tunicae, Calendulae, Sambuci, Hyperici, Centaurii minoirs. Dosis syr. extr. papaveris erratici est drachmarum sex; cm vulgaris vix uncia una semis sufficiat. CAPUT X. De tincturis mollibus. ETSI TINCTURAE merit propter operationes, quibus perficiuntur, & consistentiam suam, ad extracta referri possent: tamen quia ab autoribus tincturarum titulo donatae fuerunt: placuit, ipsis etiam peculiare caput adsignare. Tincturae molles differunt liquidis, qud in illis fiat aliqua menstrui evaporatio, & sic aliqualis coagulatio: in his ver menstruum servatur universum. TINCTURAE MELLIS. Misce mel arenae ben mundatae: ut fiat inde quasi massa: superfunde vini spiritum, ad eminentiam duorum digitorum. Digere per quinque vel sex horas: coloratumqu spiritum effunde: & alium effunde, donec non amplis coloretur. Tinctum spiritum filtra, & coagula.

245 LIB. II. CAP. X. Haec tinctura mirum in modum iuvat & nutrit phthisicos. non omnin, sed ad mollem consistentiam usque. potis veros hecticos, si eius quotidi man & vesperi exhibeatur cochleare dimidium, vel per se, vel in decoctis pectoralibus, praecipu ver cum balsamo foeniculi; potest & in sero lactis exhiberi. TINCTURA CROCI. Fit cum vini spiritu, qui super crocum infundi debet toties, donec tincturam totam attraxerit: & remaneat terra subalba. Tinctura filtratur: & S. V. leni balnei colore abstrahitur. Usus, Varias & egregias habet facultates: spiritusqu imprimis in syncopticis recreat & restaurat mirabiliter: si uncia saltem eius gutta, in iusculo aut vino albo, exhibeatur. Subintellige flores croci Orientalis. melis cum aqua vitis, vel sero lactis. Exinde fit extractum, si ad consistentiam destilletur. Conducit & in apoplexia, si guttula linguae aspergatur, praesertim si. S. V. sit praeparatus cum floribus lavendulae ac lilii convallium. Eadem praestat in morbis hystericis.

246 TYROCINII CHYMICI Fer similem in modum hanc croci tincturam praeparare iubet Libavius, dum inquit: tusum crocum, inque syndone ligatum, merge in vini spiritum, ita ut in medio pendeat vitro: digere per diem, (vel donec color contractus sit) sique alba substantia est in syndone, eam exime, & novam impone materiam, idqu donec sat. coloris, habeas, post coagula, Quod si uno menstruo non possit extrahi totus color, plura adhibere per vices; acrimoniam elue aqua stillatitia. Coagula ver igne lentissimo, sine iactura coloris; lib. 2. Alchym. tract. 2. cap. 8. TINCTURA RHABARBARI. Recip. Rhabarbari Monachorum, in frustula concisi, unciam unam. Superfunde olei amygdalarum amararum ad trium digitorum eminentiam, q. s. vel uncias quatuor. Pone in calorem solis, per mensem philosophicum, sive quadraginta dies: atque sic oleum rhabarbari essentiam in se derivabit. Exprime deinde massam, per manicam Hippocratis, vel linteum. Expressioni optimum vini spiritum rectificatum affunde, atque in B. M. per aliquot dies relinque. Sic spiritus vini essentiam omnem rhabarbari attrahet. Hinc remanentiam rhabarbari iterum, cum novo oleo, ponito in digestio->nem,

247 LIB. II. CAP. X. -nem, ut id rursus tingatur: iterumqu per spiritum vini tincturam ex oleo evocato: quod tamdiu est repetendum; donec rhabarbarum nihil amplis coloris oleo suppeditet. Atque ita tinctum vini spiritum, per alembicum, ad dimidias destilla: quodqu destillatum est redde: iterumqu ad dimidias destilla: quod etiam quarta vice est repetendum. Ultim denique totum per alembicum destilla: atque tum demum tinctura, un cum vini spiritu; per alembicum feretur, postea ad mellaginem, vel balsami formam, in balneo vaporoso, separanda. Dosis gutt. decem vel duodecim in conserva aliqua, aut liquore conveniente. TINCTURA SACCHARI. Recipe sacchari albi pulverisati libram unam: pone in cucurbitam, vel matracium: & adde aceti destillati cochlearia duo. Pst digere in cineribus calidis, per sex horas: deinde superfunde aquae vitae rectificatae q. s. ut supernatet ad duos digitos, & rursus digere, donec coloretur. Postea aquam tinctam effunde, & aliam toties reaffunde, donec ulteris non coloretur. Tum menstruum per balneum evoca. Sic tinctura, sive essentia rubra, manebit in fundo, quae circulari debet, cum aquis cordialibus.

248 TYROCINII CHYMICI

nec tamen haec necessaria est ciruclatio.

Usus. Prodest in syncope, & deliquiis animi, cum aqua cinamomi & rosarum exhibita. TINCTURA SALIS TARTARI. Recip. Sal tartari purissimi, qui per reiteratas calcionationes; solutiones, filtrationes, coagulationes, & fusiones, paratur, q. v. Pone hunc in crucibulum forte: & funde, inter prunas, tamdiu, donec ex viridiusculo evadat coeruleus, & ade acris; ut, super linguam positus, eam ignis instar adurat. Tunc pone in matracium: eiqu superaffunde paullatim tantum spiritus vini; donec ad tres digitos supernatet. Relinque in frigido, per horam. Postpone in ignem sabuli: lentque bulliat; donec spiritus bene tinctus sit: quem oportet separari, & alium substitui; donec omnis tinctura sit elicita. Eo facto, spiritus vini, per destillationem, evocandus. Sic tinctura manebit in fundo, instar sanguinis rubicunda, odorisqu suavissimi. Usus. Dosis est, quinque, sex, ad octo guttas, in vino albo, aut iusculo aperitivo, ad pellendas urinas, & reliquias luis vene->reae,

249 LIB. II. CAP. X. -reae, aliorumqu morborum inveteratorum. Apprim etiam convenit malo hypochondriaco: omnisqu generis obstructiones reserat: & ventrem eorum, qui hac utuntur, semper laxum tenet, & apertum. TINCTURA SULPHURIS. Liquefac sal tartari in tigillo: flores item sulphuris in alio. Postea simul misce, & spont infrigidari permitte. Massam tere, cui spiritum vini superfunde, ad eminentiam quatuor digitorum. Digere: (alis non succedit praeparatio) donec colore rubicundissimo tingatur menstruum: quod per balneum serparabis. Ita habebis tincturam, verum pulmonum balsamum. [Si quis est, qui de hac praeparatione dubibitat, is sciat: eam optim succedere dextr operanti. Ego quidem talem tincturam rubicundissimam elicui, & post menstrui exhalationem, ad cuticulam usque, crystallos diaphanos, magnarum virium, collegi.] Modus hic praeparandi tincturam sulphuris in [Greek=ercheirsei] ipsa non succedit. Alius itaqu substituendus. digestione non opus est. Penotus (1) tincturam hanc vocat balsamum sulphuris simplicem, quem tali apparatu conficit: Recipe olei terebinthinae drachmas qua->tuor;

(1) Penoti balsamus sulphuris simplex.

250 TYROCINII CHYMICI -tuor; florum sulphuris uncias duas. Flores sensim imponantur, ut eo melis solvi possint; vitrum positum sit supra cineres calidos: moveantur saepius. Hoc totum stare sinito (*) in arena calida, ut fiat picis instar, quod octo vel decem horarum spatio fiet: ignis lentus sit. Tandem huic materiae superaffundatur spiritus vini optimus, ad eminentiam trium digitorum, & relinquatur supra ignem lentum, & vini spiritus fit rubeus, quem effunde in aliud vitrum: novumque spiritum affunde fecibus: & rursus tinctus erit: quem etiam sensim separa, & utrumque spiritum simul iunge: spiritum vini tinctum impone in cucurbitam, & apposito alembico extrahe partem illius spiritus, & tinctura sulphuris manebit in fundo, quam ad usum serva. In commentar. de vera praeparatione & usu medicamentor. Chymicorum. Nos (1) ut breviorem, ita & meliorem talem damus: Prim liquefac flores sulphuris in tigillo communi, ne adurantur: postea guttatim adde oleum salis tartari per deliquium factum ana: & tam diu agita, & misce, donec fiat materia nigricans cum rubore: tm ter, & statim cum affuso S. V. coloratur rubicundissim. Huic solutioni nonnulli miscent acetum, & statim turbabitur, lactescetque atque hac ratione sulphur ad fundum cadit grysei coloris, quod long praestat ipsa tinctura. Datur in syrupo prassii, iu->barum,

(1) Brevior & melior sulphuris praeparatio in forma pulveris.

251 LIB. II. CAP. X. -barum, & aliis appropriatis, scrupulus unus, vel amplius. S. V. post impositionem aceti foetet pessim; mirum tamen facit ad contracturam ex morbo Indico, si in decocto guaiaci ad sudandum exhibeatur. TINCTURA ANTIMONII. Recipe antimonium calcinatum, ad cinerum colorem talem, qualis ad facienda vitra requiritur. Pulverisa hoc, in mortario marmoreo, cum aequali pondere salis tartari. Deinde super affunde bonum spiritum vini: & digere in balneo: donec spiritus sit impraegnatus virtute ac calore (a) anitmonii; quem affundi oportet, per inclinationem; & alium rursus superaffundi; donec non amplis coloretur. Tunc spiritus vini per balneum exstillandus: ut vera essentia antimonii in fundo maneat, sanguinis instar rubicunda: & persanandis ulceribus malignis accommodatissima. TINCTURA SMARAGDI. Tere: & pulverisa Smaragdos, in mortario ferreo: post tincturam extrahe, per urinam infantis destillam: digerendo, in loco calido. Cumqu urinam destillatione abstraxeris: superfunde ei, quod in fundo residet, coloris leucophaei, bonum spiritum vini: tincturamqu inde extrahe viridissimam: qua spiritus vini separandus.

(a) May be is colore instead of calore.

252 TYRONCINII CHYMICI Usus. Dosis est, ab octo, ad decem guttas, in aqua oxallidis, tormentillae, plantaginis: contra omnes fluxus ventris & dysenterias. Stomacho etiam imbecilli corroborando convenit. TINCTURA CORALIORUM. Antequam ad coraliorum tincturas accedam; operae precium me facturum existimo: si veterum errorem, de illorum natura, paucis hic refutem. (1) Existimant enim: coralium, in abysso maris, molle esse: extra mare ver, demum durescere. Unde Ovidius ait, quarto Metamorph. Nunc quoque coraliis eadem natura remansit: Duritiem tacto capiant ut ab aere, quodque Vemen in aequore erat, fiat super aequora saxum. Et decimo quinto Metamorph. Sic & coralium, quo primum contigit auras, Tempore durescit, mollis fuit herba sub undis. In eodem errore haeserunt & alii, uti in Dioscoride videre est, lib. 5. cap. 139. & adhuc sunt, qui eundem fovent. Monardes enim, de Ambaro differens, ait illud bituminis genus esse, ex fontibus, in alto mari manans, quod aeri expositum illico densetur, ut soleant pleraque, quae sub marinis aquis te->nella

(1) Natura coraliorum in mari qualis.

253 LIB. II. CAP. X. -nella & mollia sunt, at aqua exempta durantur, ut coralium, succinum. Sed fallitur, & autoritate veterum decipitur. Generosus enim Dominus, Iohannes Baptista de Nicole, Eques Marsiliensis, & Regius piscationis coraliorum, in regno Thunetano, Praefectus, cert mihi confirmavit: qud cum anno M.D.LXXXV, mense Iulio, in mari Bizertino, regni illius Thunetani, piscationem instituisset: cupiditate naturae coraliorum investigandae inductus, iuvenem, funibus sufficienter longis, alligatum, & pondere viginti quinque librarum, in utraque manu, ad descensum tutiorem & commodiorem, libratum, in mare istud, centum perticas profundum, demiserit, ipsique in mandatis dederit; coralium evelleret, &, inter evellendum, curios attenteque observaret, an molle, durumve esset. Qui, ubi rursus ascendisset; utraque manu coralii ramum attulerit, constanterque adserverit: illud non minus sub mari; qum supra illud, durum esse: & se, cum ad octo perticas, aut circiter, prop fundum maris, adpulisset, magnam ibi frigoris vim sensisse. Imm, qud ipsemet etiam, cum relationi istius fidem ade non haberet, in mare, cum retia, quibus coralia piscari solent, extrahenda essent, antequam in ipsum aerem efferentur,

254 TYROCINII CHYMICI ad profunditatem unius perticae, sese immerserit, & coralium, retibus adhaerens, manu prehenderit, idqu tum aequ durum, ac cum iam aeri externo esset positum, observarit, Idem etiam confirmavit Dn. de la Poitier, Nobilis Lugdunensis, qui anno MDCXIII. ab eiusmodi piscatione, Barbaria reversus est. Retulit quoqu Dn. de Nicolae: quod vere, quando coralium evellitur, liquor quidam lacteus, ex eo, inter frangendum, emanet: qui, decidens super lapidem, lignum, ferrum, aut aliam materiam, coralium producat: & qud viderit in [Greek=keimliarchi=treasury] Pisano, Magni Ducis Hetruriae, hominis defuncti cranium, ex quo, in mari, magnus coralii ramus excreverit: nec non anchoram, mari extractam, in qua multi coraliorum rami, liquore ipsorum prognati, conspecti fuerint. Sed de coraliorum natura satis: sequitur nunc de eorundem tinctura, quae ita paratur. Dissolve coraliorum uncias duas, in libra una succi hominum (a), digerendo per octiduum, & postea filtrando. In hac tinctura dissolve sacchari albi uncias octo, & digere evaporando ad syrupi consistentiam. Usus. Dosis cochlear unum in omni fluxu

(a) succus hominis = chylus = chymus = The semifluid mass of partly digested food passed from the stomach into the duodenum

255 LIB. II. CAP. X. hepatico, dysenteria, sanguinis, & similibus. solutione potis. Nonn est haec vera tinctura, sed potis solutio. In vera enim tinctura, integra manente corporum compage, tantm elicitur vis formalis; hic ver omnis simul compages corporalis solvitur succo limonum: quod & dosis indicat, quae in tincturis vix guttulas 6. vel 8. excedit. Est itaque potis syrypus. Hic in dysenteria, & aliis alvi fluxionibus, praesertim malignis, constringendis, non tm respiciendum est ad restrictiva, qum confortantia, sine quibus saepius plus peccatur, quin etiam malum exasperatur. Sic omnes fluxus intestinorum primari ventriculo pendent: huius ergo, ut partis mandantis, cumprimis ratio habenda fuerit, nisi fluxus nimis urgeat; ideoque ventriculo corroborato, ipsi quoqu fluxus cessant: sed tamen praemisso, influxibus incipientibus, vomitu, adhibitis epithematibus, tandem enematis abstergentibus & consolidantibus utendum. In febribus etiam pestilentibus est arcanum summum. Id quod de se testatum facit Anshelmus Boetius de Boodt, lib. 2. de gemm. c. 154. dum inquit: Ego cert testari possum, me, cum extrem febri pestilenti decumberem, animique

256 TYRONCINII CHYMICI deliquia singulis momentis haberem, quatuorqu dies & noctes absque omni somno habuissem, omnesque adstantes de mea salute desperarent, sex guttulis tincturae, cum decoctione violarum ex cochleari propinatis, extempl & quasi miraculose fuisse liberatum. Quamprimum enim duo cochlearia tincturae sumseram, cordis spiritus ita recreari, & naturae gratissimum quippiam accessisse, ac omnia praecordia subiisse sensi, ut illico, q. luce depulsis tenebris, morbis vim medicaminis efficacia manifest abiisse perciperem. Sudorem enim & crisin movebat, maculasque qumplurimas purpueras ad cutim pellebat. Quibus sudore continuo deletis brevi pristinam valetudinem recuperabam. Haec Anshelmus Boetius. A L I A. Recipe coralii triti q.v. infunde in aqua acida, vel quercus, vel iuniperi, vel quaiaci, vel buxi rectificata (sicut in capite de aquis destillatis docuimus) ut menstruum ad tres vel quatuor digitos emineat. Digere in fimo equino, vel eius vicario, ad octiduum. Quod dissolutum fuerit, affunde: & aliud acidum toties reaffunde: digere, & decanta, donec corallia dissoluta fuerint. Dissolutiones per chartam emporeticam cola, vel filtra: & ad siccitatem destilla: Materiae in fundo vasis

257 LIB. II. CAP. X. relictae affunde optimum vini spiritum: qui tingetur instar sanguinis rubicundo colore, per digestionem octo dierum. Separa liquorem tinctum fecibus: aliumque reaffunde spiritum: digere & decanta: donec omnem tincturam attraxeris. Tandem spiritum tinctum filtra: & coagula, ad syrupi consistentiam. Si placet, si circulabis eum cum aqua cordiali; vel adde saccharum, in aqua rosacea dissolutum; & reduc in syrupum. [Quod haec praeparatio suspicione alienae tincturae merit carere debeat, hinc coniiciendum est: qud, licet illa menstrua destillata, quorum superis mentionem feci, per decennium digerantur, aut per se circulentur: nunquam tamen alieno colore inficiantur: & per consequens non dare possint, quod non habeant.] Haec secunda tincturae coralliorum praeparatio non videtur carere suspicione alienae tincturae, quae non est corallis sed menstruis ea solventibus: numquam enim fit, ut mestrua haec, etiam recens destillata, per alembicum evocata, syncer sine omni sedimento rubr transeant. Per se itaque dum hoc faciunt, mult magis, cum corpore coralliorum relictam eandem rubedinem tandem spiritus in se trahet. Genuina itaque tinctura haec esse nequit.

258 TYROCINII CHYMICI A L I A. Calcinantur coralia cum ana sulphuris: & tinctura per acetum destillatum elicitur, digerendo per quinque vel sex dies. in catino, igne rotae. Aceto postea per destillationem evocato, & coraliorum remanentia, per aquam dulcem repetita destillatione, acrimonia vini remota, tandem fit extractio cum spiritu, quae tamen non rubescit eleganter; tinctura itaque vera non est. A L I A. Coralia trita calcinantur, cum ana salis petrae, per horam, igne ita moderato, ut nitrum non liquescat. Postea calid imponuntur in matracium, & spiritus vini superafunditur: digeruntur per viginti quatuor horas. Spiritus tinctus effunditur; & alius reaffunditur: donec omnem tincturam attraxerit. Melius operatus fueris (1), si ita calcinentur corallia cum nitro, ut simul per integrum diem naturalem fusa maneant: Hac enim ratione nitrum magis discontinuat corallia, quo ad reddendam tincturam habiliora fiant. Nitrum postea separa pulvere corallo, per aquam calidam: ex pulvere corallorum siccato tincturam extrahe cum spiritu sufficienter, donec

(1) Melior coralliorum praeparatio.

259 LIB. II. CAP. X. nullus color amplis transfundi possit, relictam corallorum materiam, recenti nitro fundendo, ut antea, calcina, &, separato nitro, tincturam cum spiritu extrahe, qua superfluo spiritu per destillationem evocato, si ea in pelicano, aliquandiu circulata fuerit, insignium virtutum arcanum praestantissimum habebit. A L I A. Recipe Phlegma salis communis: in eo coralia digere: tinctum phlegma deple: & aliud affunde: continuando id, donec menstruum non amplis coloretur. Tinctum phlegma destilla, ad mellaginis formam; nec ulterius progredere. Alis enim calcinabuntur, & non nisi calcem accipies, calci testarum ovorum haud absimilem. Mellaginem hanc cum vini malvatici alcohole circula, & circulatum usui asserva. Eodem modo & margaritis tinctura eliciatur. Tincturae (1) coralliorum, ut & perlarum, decantatae quamvis etiam hinc inde ab impostoribus & medicastris circumferantur; tamen potis sunt absolutiones ipsorum menstruorum, quam rerum solvendarum, ita ut eiusmodi non nisi apud veros reperiantur Chymiatros. Quocirca hanc licet difficilem, non tamen plan

(1) Tinctura coralliorum licet difficilis, non tamen impossibilis.

260 TYROCINII CHYMICI impossibilem esse, evincit experientia, difficilem quidem; siquidem Crollius ultr fatetur, se veram & genuinam apud neminem adhuc vidisse. Et magnus Zvingerus testatur, sibi veram tincturam semel tantm videre & excipere contigisse. Nec propterea cum Crollio, p. 164. aliisque statuendum, (1) qud affusione aquae mellis vera elici nequeat tinctura. Si enim spiritus mellis dextr paratus solvat aurum, per sulphur & mercurium calcinatum, eiusque tincturam eliciat, quae non sit melle, sed ab auro in eodem spiritu dissoluto: mult magis igitur coralliorum tincturam ad se raptam spiritus mellis postea meliori menstruo, alcoholi nempe vini, lubens tradet. Et talis operatio per spiritum mellis nemini suspecta esse debet: experientia enim hic nobis fidem multoties fecit. Hic tamen non negamus, (2) qud melior & facilior per non corrosiva etiam vera coralliorum tinctura extrahi possit, quae corpori humano conducibilior: im tantarum virtutum, ut post eius usum aliquoties repetitum impossibile sit, ullam impuritatem in massa sanguinis totius corporis humani superstitem esse posse, quae exhibeatur in vehiculo convenienti, gutt. 3. ad 8. vel 10. Sed cm talia sint, quae ab omnibus doctrinae filiis pro arcanis habeantur, nec nostrum eiusmodi revelare oportet, quum sacra sacris esse debeant.

(1) Per spiritum mellis vera quo elici potest tinctura. (2) Optima coralliorum tinctura fit per non corrosiva

261 LIB. II. CAP XI. CAPUT XI. De calcinatione salis communis, salis petrae, vitrioli, pumicis, lapidis spongiae, crystalli, marcasitae argenti. CALCINATIO SALIS COMMUNIS. Sal commune positum in crucibulo, vel alio vase terreo, & fer ad summum repleto coopertoqu, locatur inter carbones vivos, donec undique candeat, nec amplis crepet. Solvitur postea aqua communi; filtratur, & in scutella nova vitreata coagulatur. Haec calcinatio, seu potis praeparatio, salis communis eum in finem fit, ut spiritus arsenicales & fortes, in sale hospitantes, ignis beneficio aufferantur, humorqu ei admistus adventitius pereat. Utrumqu te consecuturum esse cert confidas, ubi crepitus post candorem salis desierunt. CALCINATIO SALIS PETRAE: sive crystallum minerale, seu lapis prunellae. Sal petrae vulgaris solvitur in aqua communi, & per chartam emporteticam triici->tur:

262 TYROCINII CHYMICI -tur: qu sordibus omnibus expurgetur, Deinde vase vitreo decoquitur, & crebro despumatur, antequam coaguletur. Exsiccatus teritur, & sartagini imponitur: ut inter prunas accensas liquefieri possit. Liquati nitri librae iniicitur florum sulphuris uncia una, non quidem simul, una vice, sed pluribus, donec omnis pinguedo deflagraverit. Flamma autem, quae cerulea, vitanda Haec salis solutio, filtratio, decoctio, despumatio, coagulatio, eliquatio, & deflagratio si ter repetantur: ad medicinae usum sufficienter praeparatus est. Et licet, qu magis terreus fuerit, e copiosiores in destillatione reddat spiritus, ob naturam igneam, in sicco terreo, tanquam in proprio domicilio latentem: tamen si ad praescriptum hoc depuretur, fiet magis aereus, penetrativus, diureticus, mins corrosivus. Ergo in operatione, de qua hic agitur, saepius depurandum nitrum, nec, quod ad institutum non facit, si perdatur, curandum. Usus. Maximo cum fructu in febri Hungarica usurpatur: imprimis quando fauces, prae nimio aestu, nigrescere incipiunt. Datur eius drachma semis, vel drachma una, in aqua rosarum, semper vivi, prunellae, sonchi, lactucae; faucesqu tali gargarismate saepius eluuntur: siquidem omnem oris & colli immun>ditiem

263 LIB. II. CAP. XI. -ditiem tollit. Elegantior tamen modus hic est: Recip. cancros fluviatiles vivos duos vel tres {,} sedi (a), seu semper vivi virentis, manip. unum. Contundantur simul in mortario: succus exprimantur: colentur. Recip. huius succi unc. tres, aut circiter: nitri praeparati drach. unam. Dissolvantur pro usu. Intra corpus etiam exhibetur, cum aquis refrigerantibus, ad alterandam cordis intemperiem calidam. Cum vini spiritu sumptus tussim sedat: cum aqua hyssopi tm pulmonis, quam hepatis obstructiones expedit: anhelitum difficilem curat: vocem deperditam restituit, eamqu sonoram reddit: si dimidia eius drachma, cum ovi vitello, mediocriter percocto matutino tempore, ieiuno, quotidi sumatur. Valet praeterea in multis aliis morbis tam internis, qum externis: ut latis Iohannes Tholdeus, in sua Halographia, & Bernhardus Penotus, in libro de praeparatione medicamentorum Chymicorum, edocent. Lapis prunellae dicitur ide, qud inflammationi gutturis, quam prunellam vocant, ac faucium scabritiei, confiniumque partium inflammationi, medeatur praesentissim. postea, antequam coaguletur, frigori in scutella lignea, praesertim ex ulmo fasta expo->nitur,

(a) sedum-i n. an herb: Tree Stonecrop, Bush Sedum. (sp. = yerba puntera o siempre viva)

264 TYROCINII CHYMICI -nitur, ut deinde in lapillos concrescat; coagulatio autem super igne non usquequaqu tuta est. non continu, sed pedetentim, & quidem igne rotae. sulphurea. Quia nimis visum dispergit, praetereaque odor pectori malignus: ideoqu operatio haec semper sub patienti camino perficienda. Tandem sal nitri eliquatus & purus in vas ferreum, vel aeneam pelvim, pris probe excalefactam, est effundendus, ut frigore concrescat. scrupulus unus, vel drachma semis & c. inflammationem & addito saccharo. Itaqu eius usus in febribus est magnus. Ad unciam unam salis petrae praeparati, seu lapidis prunellae, proportionaliter sumitur S. V. libra semis; de hac mistione exhibetur cochleare dimidium, aut unum, ad duo. potis spiritus nitri, qum lapis prunellae id praestat. in cineribus. praesertim in febribus putridis, Ungaricis ac malignis: mir enim putredini resistit, expellit calculum renum, & vesicae impuritates expedit, urinamque movet in aquis appropriatis.

265 LIB. II. CAP. XI. Nota BARTHII. Nitri bene praeparati indicium est; si in lingua facil & solvatur, & frigus suum actuale impensius exserat. Si salsum quid aut adustum sapiat, signum est nimiae exustionis, & spiritus refrigerantis dissoluti. Ac propterea tunc intra corpus exhiberi non debet. CALCINATIO VITRIOLI. Vitriolum exsiccatur ad albedinem, in vase terreo, non vitreato: igne moderato: postea is augetur, per horae quadrantem, ut vitriolum rubescat: & tunc vocatur colcothar. vel etiam ferreo, semper vitriolum intens agitando; ne adhaerescat nimis ac lapidescat. CALCINATIO PUMICIS. Pumex igitur, & quater vel quinquies in aceto vini extinguitur. Ultim sine extinctione ignitur. Et sic facillim in calcem solvitur. Usus eius ad metallorum & mineralium tincturas eliciendas. CALCINATIO LAPIDIS SPONGIAE. Lapis spongiae ignitur: & toties in aceto destillato extinguitur, donec in calcem re->solvatur

266 TYROCINII CHYMICI -solvatur. Eius usus in calcinatione pro tinctura elicienda. Spongiae in se habent lapides candidos friabiles. Hi crudo cum sulphure calcinati leviter, & cum aceto soluti, evarporatio postea aceto, in salem rediguntur; qui sal, saepius per aquam pluvialem dulcificatus & purificatus solvendo, filtrando, & evaporando, est utilis ad calculos renum & vesicae, in appropriato liquore vel vino sumptus, pondere granorum 3.4.5. vel 6. Valet etiam ad strumas (1) discutiendas, si nempe omni mane fiat haustus propriae urinae, & postea, in ultima Lunae quadra, singulis diebus, sumantur in vino lapidis spongiae calcinati scrupulus semis, salis tartari scrupulus unus, salis gemmae drachmae duae; & nulla struma tam contumans erit, quae spatio duorum non cedat mensium. CALCINATIO CRYSTALLI. Crystallum, per sex horas, in crucibulo reverberatum, reduc in pulverem subtilem: & misce cum ana salis petrae: & denu reverbera, igne vehementi, horas octodecim. Fusum proiice in aquam coelesttem. & quod indissolutum manserit, exsicca, & reduc in alcohol. Deinde cum eadem aqua coque: donec instar pultis inspissetur (a): & expone super partes vitri, in calido, ut exsic->cetur:

(1) Ad strumas remedium. (a) inspissere: it seems to means: to thicken (deduced from an english translation of Della Portas Magiae Naturalis )

267 LIB. II. CAP. XI. -cetur: iterumque reduc in alcohol. Et si volueris, (quamvis pulvis praestare videatur liquori: qud stomachus convenientiorem ad pulveris dissolutionem habeat humiditatem; qum loca subterranea) pone in humidum, ut dissolvatur. Si quid indissolutum remanserit: id repetita calcinatione, cum nitro, & aliis, ut supra, fiet solubile. (Sunt, qui hanc praeparationem vald corrosivam existimant: ac propterea crystallum pulverisatum cum sulphure communi pris comburendum ducunt: hinc calcem aqua dulci eluendam, & tandem cum ana salis petrae purificati calcinandam. Verm si ea corrosiva est: talis est, vel ratione salis petrae; vel ratione crystalli. At non ratione illius: quia ipsimet crystallum eo calcinandam arbitrantur. Ergo ratione huius: atque sic corrosio, quae in crystallo latet, additione sulphuris, ut volunt, non corrigitur. Sal enim armoniacus aciditatis sulphuris fixatur, cum sale fixo crystalli: quemadmodum fit in calcinatione coraliorum, Martis & Veneris: & sic potis corrosio augetur; quae alias non metuenda.) Usus. Dosis eius est guttarum trium vel quatuor, cum ana olei Iuniperi, contra calculum renum & vesicae, in aqua aliqua especifica.

268 TYROCINII CHYMICI


per ignem nudum, aut ignem rotae. vel rorem maialem. in hypocausto, vel super furnum. si in deliquium abeat, praesertim mensibus

Maio, Iunio, Iulio: hi enim menses ad deliquia commodissimi sunt. aqua petroselini, saxifragiae, iuniperi, ononidis, raphani, &c. A L I A. Candefac crystallum clarum & ponderosum: eumqu extingue in aceto destillato toties: donec minimo attactu in pulverem redigatur. Tum misce cum ana salis petrae, & reverbera per octodecim horas. Deinde multis ablutionibus sal fixum salis petrae extrahe: exsiccatumqu reduc in alcohol. Prodest in calculo, morbo caduco, dysenteria, & lactis penuria. Qud si ver quis hunc pulverem impalpabilem adhuc magis subtilem reddere voluerit: digerat eum viginti quatuor horas, in spiritu vini: & per retortam destillet. Quod fixum remanserit, reverberetur, ut supr: digeratur & destilletur toties, donec maior pars cum spiritu vini ascenderit. Tum, spiritu vini per destillationem separato, quod in fundo vasis haeret, ponatur in humidum, ut in aquam, sive oleum, dissolvatur. .

269 LIB. II. CAP. XI. igne rotae. ad fluxum usque. scilicet corpus crystalli. Dosis est scrupulo semis, ad scrupulum unum semis. Paracelsus lib. I. de tart. tr. 3. scribit: in lapillo duro non est praestantior medicina, crystallo. Hinc (1) liquor crystallorum multis unic in calculo totius corporis dissolvendo & expellendo commendatur. Id quod non est extra rem: prudentia tamen in administratione eius opus est singulari. Nam iste liquor neque confertim, neque continu est administrandus, praesertim, ubi natura languidior extiterit. Eius igitur plures, quam 10. vel 16. guttae vix sunt propinandae simul & semel, neque id singulis diebus, sed paulatim; donec videlicet medicamenti operatio successiv ea praestiterit, quod scopus curae requirit. Epilepsiae aut aliis morbis caducis, non video, quomodo calcinatus crystallus inservire poterit. Habet enim tantum vim ipsum cerebrum corroborandi; deinde etiam ineptus esse videtur epilepsiae curandae, propter crassam suam substantiam: oportet enim ut talia sint subtilioris substantiae. cum vino: hac ratione etiam albos fluxus uterinos sistit: quin im fluxum ventris, coli->cam,

(1) Crystallorum liquor summ commendatur ad calculum.

270 TYROCINII CHYMICI -cam, & coeliacam citissim, & proprietate, veluti bezoarticum praesens, compescit. cum melle, vino aut iusculo: crystallus enim proprietate lactis ubertatem promovet. cum nitro. lavetur. Dosis gran. 10. ad 15. Sic huius pulveris scrupulis duo, cum oleo amygdalar. dulc. expresso exhibiti, vestigio prosunt iis, qui mercurium sublimatum hauserunt. Ratio ea est, quia sulphur, quod est in mercurio sublimato, statim sese insinuat huic pulveri, propter convenientiam, & ita insinuando facit, ut mercurius iterum fiat currens; atque ita sine ulla noxa corpore exit. Sed (1) melior est sequens crystalli calcinatio processu priori. Cristallus prim ignescat in tigillo; postea ignitus proiiciatur in scutellam aqua frigida plenam, ut facilis in pulverem redigatur; vel comburatur prius pulverisatus in mortario ferreo, cum sulphuris communis aequalibus partibus igne rotae, in catino cooperculato: donec sulphur universum difflagret auctoribus ignis gradibus; postea cum aqua dulci calx eluitur, quae postea exsiccata tritave cum ana salis petrae purificati miscetur, denuoque in catillo cooperto igne rotae, tm diu calcinatur, ut fundatur simul, ubi refrixerint, exempta ex igne pulverisentur, cum aqua pluviali ferven->ti

(1) Melior crystalli calcinatio.

271 LIB. II. CAP. XI. -ti coquantur: & tandem ad mentem autoris procedatur. Nota. Si cupis pulverem suo menstruo separare, tum adhibe tertium quoddam, quod sit naturae eius, quod pulvere separare velis. E. g. si velis separare pulverem crystalli ab eius menstruo, scil. aqua urticae minoris, affunde parm salis fusi pulverisati: tum efficiet hoc, ut aqua urticae relinquat pulverem, (quae nimirum aqua antea erat mixta cum pulvere) & superiorem partem occupabit; in fundo a. ipse pulvis solus manebit, & sic in aliis. CALCINATIO MARCHASITAE ARGENTI. Contunde Marchasitam argenti, in pulverem subtilem, ipsiusque nigredinem aqua toties elue, donec ea clara & limpida inde defluat: post sicca illam: & dissolve in aqua facta ex salibus, sulphureo & stiptico diaphano Solutio sit clara, cui nucleum rerum omnium liquidum superfunde. Sic in momento praecipitabitur in alcohol, instar nivis candidissimum, quod ab omni acrimonia vindicari & exsiccari: deinde rursus cum sale praeparato per dimidiam horam teri hinc lavari: & in umbra, super papyro, exsiccari debet: usus eius est ad cutis vitia. . hoc est Vvismouthum. (a) hoc est, aqua forti, ex sale petrae (a) Vvismouthum it seems to be: Wismuthum = bismuth (sp. = bismuto)

272 TYROCINII CHYMICI & alumine destillata. hoc est, spiritum vini. cum unguentis, praesertim cum unguento pomato, ad lichenes, impetigines, scabritiem manuum. CAPUT XII. De Calcinatione Antimonii. CALCINATIO ANTIMONII. Recipe stibii electi libras quatuor, salis praeparati libras quinque: pulverisata misceantur: & in vase terreo lato, plani fundi, super fornacem reverberii agitentur, spatula ferrea continu movendo, per quinque vel sex horas, donec fumus cesset, & stibium fiat album & subflavum: (cavendum diligenter liquefactione & fumo noxio) conterantur postea in pulverem, & sal affusione aquae primm calidae, & dein frigidae; eliciatur: quod exsiccatum & pulverisatum sublima per se, in aludele, per decem aut duodecim horas. Floribus collectis caput mortuum tere: & ad rubedinem, mensis spatio, reverbera: vase ita occluso, propter cineres: ut ignis in operatione sua ne impediatur. Post calcinationem tincturam aceto radicato elice; & filtratione, menstrui separatione, & circulatione cum aqua cordiali, ulteris elabora.

273 LIB. II. CAP. XII. (Haec operatio fieri etiam potest absque sale; & quidem spatio quadrantis horae: interim autem, cm, priorem etiam bonam esse, expertus sim: dedi eam in publicum fideliter & absque fuco.) duas potis. tres, ad modum praecedentis capitis; vel non opus est additione salis, sed sine eo hoc modo & melis calcinatur; si eius pulvis ponatur supra tegulam, igne subiecto lento, nec fusorio, continu bacillo agitando ferreo, donec videlicet extracto fumo sulphureo, tandem in cineres subalbicantes veratur. tantillo spacio non absolvitur. vel etiam plures, igne neque nimis lento, neque nimis intenso. Philosophici scilicet, qui constat 40. diebus. melis ex ipsis antimonii floribus, quam capite mortuo extrahitur tinctura nobilissima. Iubet autor colligere flores, ut forsitan aliis usibus eos reservet; caput ver mortuum tritum per continuam coctionem, aut elixationem, in ignis gradibus tandem ad rubedinem figit, ut exinde tincturam extrahat; aut secus faciendum monet expeditior ratio. Flores enim sublimati, tanquam nobilissima pars, & nobilior prae capite mortuo, in vasculo vel vitreo, vel ter->reo,

274 TYROCINII CHYMICI -reo, firmo, rotundo, sed colli longioris, sunt beneficio, graduum ignis tam diu figendi, donec fiant rubini instar rubicundissimi: quibus affunditur acetum radicatum seu destillatum, ut octo digitos emineat, atque ita succedente tempore color rubeus extrahitur, totidem repetitis aceti affusionibus, donec nempe omnis color fuerit extractus: deinde universum acetum coloratum in arena, vel cineribus, tinctura abstrahitur; ea edulcoratur aqua communi stillatitia; dulcorata tinctura, cum alcohole vini coniuncta, digeritur, vase clauso, per quadraginta dies: tandem lenta admodum destillatione spiritus abstrahitur, (1) tinctura antimonii preciosissima in forma olei restante. Huius dosis est guttis tribus ad quinqu vel octo. Medicamentum san ad restaurationem & renovationem totius corporis humani laudatissimum, in convenienti vehiculo, praesertim ver in vino, exhibitum, omnes vitiosos humores ex corpore expellit, & quidem sine evacuatione manifesta, sola pravorum humorum correctione; succedente paulatim sudore spontaneo, foetido quidem primm, sed deinde rursus naturali; hepatis obstructionibus opitulatur, hydropem tollit ac dissipat, ictericiam curat; morpheam ac lepram tollit, & pro ea eliminanda nil fer praestantius reperire licet; lienem rectificat; scorbuto mede->tur,

(1) Tinctura antimonii preciosissima.

275 LIB. II. CAP. XII. -tur, matricis dolores sedat; menses movet; calculos frangit, & alia infinita subsidia praestat. MERCURIUS VITAE, sive pulvis emeticus. Recipe antimonii pulverisati uncias quatuor. Mercurii sublimati uncias octo. Misce simul: & destilla in cineribus, per retortam vitream: cui applicetur vas recipiens, aqua communi semiplenum. Detur postea ignis, per gradus: donec liquor gummosus, instar butyri, extillet; aut si ad collum retortae haerescat, fluxum eius, apposito carbone vivo, promove: & in aquam, in pulverem album praecipita; aut, quod commodius, destilla liquorem gummosum, ex retorta, in excipulum absque aqua: eumque aliquoties, antequam praecipites, rectifica. Hinc paulatim detur ignis suppressionis: donec liquor rubeus egrediatur. Tum amoto recipiente, & alio substituto, ignis intendatur, per horam unam vel alteram: (im sesquihoram tantm, nisi carbones perdere & tempus inutiliter terere velis) donec Cinnabaris, ad collum retortae, sublimetur: quam vase refrigerato colliges. Praecipitatum pulverem per noctem digere: & aquam spiritu vitrioli, ex sublimato, impraegatam; ad corallos & perlas dissolven->das

276 TYROCINII CHYMICI -das separa & serva: aliam aquam saepius praecipitato pulveri affundendo, donec omnis acrimonia tollatur: tandemque aqua cordiali ablue; & lentissimo calore exsicca . Quod si vis, ut hic pulvis per inferiora tantm purget, tere ipsum cum sale communi: postea lava & sicca. Dosis, in robustioribus, est granorum trium, quatuor, quinqu ad summum; in debilioribus, duorum, in pilulam unam redactorum, aut in pauxillo aquae destiallatae per noctem infusorum, & per linteum colatorum, aut in pomo octo, vel conserva rosarum. Usus. Pulvis hic emeticus omnes febres intermittentes domat: pestem item, luem veneream, lepram, hydropem, ulcera, & similes affectus graves. Atque de Hydrope quod dico, ne quis in dubium vocet, D. Vauterius, Montispeliensis Medicus, amicus meus intimus, & Ego, duos, in hac urbe, satis notos, quartanarios hydropicos, praecipuis Medicis derelictos, mortique adiudicatos, dextro pulveris huius emetici usu, hac ipsa hieme pristinae sanitati restituimus. Vocatur & pulvis angelicus, item pulvis Algorethi: Victorius enim Algorethus, Medicus & Physicus Veronensis, id nominis ipsi dedit. Alis & Aquilae albae nomine venit.

277 LIB. II. CAP. XII.


fusi. Nonnulli,

ut Crollius pag. 130. summum utriusque ana. terendo in marmore; sed cavendum est a fumo, qui inter terendum elevatur; est enim sulphure antimonii & sublimato ipso venenosus. melius in arena. foris. paulatim. qui fit carbonibus vivis super arenam, retortam tegentem, positis, s. accensis. luteus potis. vel etiam per horas octo, auctiore in fine igne, donec aliquandiu capella cum vasa retortae canduerit. Ex utroque enim, & sulphure antimonii, & mercurio sublimato, conflatur cinnabaris. Cinnabarim semel atque iterum, per retortam angustioris colli, ex arena sublimando rectifica, & in pulverem reduc, & habebis cinnabarim diaphoreticam. non item; sed altioris & praestantioris usus est liquor hic acidus, quem rect philosophicum appellare licet. ut betonicae, buglosae, meliss. cinamomi &c. in phiala vel mortario. vide Crollium pag. 131.

278 TYROCINII CHYMICI In omnibus febribus (1) rect curandis maximoper respiciendum est e, ut nec [Greek=amethods=non-methodical] nec temer, cura auspicetur. Quantumvis enim specifica utramque paginam rect absolvunt in omnium morborum curatione: ill tamen vel sine ratione, id est, sine methodo, vel sine iudicio, exhibita, parm proficiunt: stagnantibus nempe impuritatibus corporis contra specificorum innatas potestates mirabiliter dimicantibus. Quae ratio itaque est in caeteris morbis omnibus, ea etiam hic nullo modo negligenda fuerit. Sic, evacuantia possunt esse hoc loco varia & egregia, hinc inde ab autoribus descripta: ita tamen, ut temperamentum, aetas, sexus, & vires prob considerentur. Sic Mercurius hic vitae, cm sit emeticus, prodest febribus; long (scilicet ante paroxysmum exhibitus) sed non quibuslibet, neque indifferenter is cunctis est exhibendus. Operae precium itaque est, ut diligentis natura patientis consideretur, an nempe ad{ }vomitiones ferendas habilis sit, nec ne. Qud si ad vomendum mins dispositus sit patiens, hoc specificum potis intermittendum, & ad aliae recurrendum, qum temer periclitandum. Lues venerea (2), nisi manifestissimis tuberculis & pustulis hinc inde in toto corpore, praesertim ver circa frontem, obscaenas partes &

(1) Febris. (2) Luis Venerea adumbratio & t{/c}ura generalis.

279 LIB. II. CAP. XII. ad femora, nominatim versus genua, prorumpentibus se prodit, saepius occulta est, facileque imponit, ut vel recens non rect curetur, vel inveterata difficulter cedat: accurato itaqu iudicio opus est, quod unic dependet ex confessione ipsius patientis. Praetere enim illos manifestos gradus, quos Fernelius, de part. morb. & sympt. lib. 6. cap. 20. & in lib. de lue Venc. c. 5. quatuor distinxit, plures sunt, propter communia cum aliis morbis symptomata, vix in cognitionem pervenientes. Eos omnes & singulos iudicabit concubitus contagiosus, vel cum scorto infecto patratus: eius itaqu si conscius fuerit patiens, ut ut symptomata fuerint communia, nihilominus si rect omnia fieri debeat, non aliter, qum lue venerea infectus, patiens tractandus fuerit. Quocirca insignis nonnullis & certis indiciis aliqualis infectinis multm situm est improb cognoscendo tempore durationis eorundem. Hinc morbus recens, aut noviter contractus, ab inveterato rit discernendus fuerit: ille breviorem, proptereaque faciliorem hic longiorem & artificiosiorem requirit curam. Utraque fundamentum & basin collocat in Mercurio seu argento vivo rect riteque parato, qui verus & unicus est luis huius [Greek=alexikakos=keeping off ill] & [Greek=rizotomos=herbalist, one who cuts or gathers roots], quicquid contr blaterent mirabilis & divini medicamenti osores,

280 TYRONCINII CHYMICI & rosores. Qud si morbus inveteratus plan fuerit, leviora locum habere nequeunt, praesertim si symptomata urgentiora vald molesta sint, ipsumqu corpus undiquaque morbo ipso tantm non prorsus devictum. Hic itque purgantia Mercurialia maxim locum habent: Quinim sudores non nisi mercurialibus fixis vel etiam in specificum actis excitari debent. Nec salivatio in hoc affectu negligenda, sed instar certissimi signi habenda est futurae sanitatis; ea igitur prudenter observanda, ut vel sponte sequatur, vel ulteris provocetur. Quae tamen cit non restrigenda, sed potis promovenda, donec sponte cesset. Quod si symptomata evidentiora etiam cessarint, prob quidem cura peracta est; sin mins, aut praedicta mercurialis mundificatio repetenda, ac salivatio, si opus est, restauranda; aut ad diaphoretica tantm, sed mercurialia, progrediendum. Ab hac igitur methodo generaliter adumbrata lues venerea etiam inveteratissima facil curatur, mod omnia rect corresponderint, ut exinde Medicus de symptomatum molestiis haud anxius esse possit vel debeat. Nonnunquam ver in morbo Gallico ben curato relictae reliquiae, tanquam symptomatum soboles altis infixae, etiam subsidiarias manus medicas, & quidem non segnes, sed curiosas, postulant. Hoc itaqu ubi fa->cto

281 LIB. II. CAP. XII. -cto opus fuerit; aut prior methodus revocanda, aut alia in auxilium accersenda. Im saepissime semel intromissus inquilinus hostis inducias non fert, quin praesentes auxiliares manus natura desideret, praesertim ubi fluxiones malignae frequenter methodum medendi intervertunt, aut nova symptomata pariunt. Sic inter reliqua recentissimum luis symptomata est Crystallina, quam vocant, vesiculam nempe ad glandem membri virilis adnascentem, translucidam: indequ nominis ratio nata est. Est alioquin lethalis, si remediis exquisit factis non curetur. Ferrum non patitur, nec leviter coalescit locus affectus, etiam remediis alioquim ulcerationibus venereis praesentibus. Verm de his omnibus consulantur immensi Practicorum codices. Hydrops (1) confirmatus difficulter curatur; incipiens facil. Nobiliora tamen medicamenta, utendiqu ratio expedita, praeteraqu subiectorum dispositio aequabiliter affecta; quandoqu etiam hydropem confirmattissimum tollere visa sunt. Ubi prob observandum, qud in singulis hydropis speciebus semper ab aperientibus per alvum, numquam diureticis, cura incipienda. Secus enim colluvies ventris, tota ad renes confertim quasi coacta, summam difficultatem parit. Quocirca purgantia universalia

(1) Hydrops.

282 TYROCINII CHYMICI ante omnia praemittenda, inter quae non infimum tenet locum mercurius hic noster vitae, cuius dosis a gr. iiii. ab initio, postea auctiori usque ad 12. per aliquot dies continuos, praesertim in hydrope confirmato, stante tamen adhuc virtute ventriculi, maxim prodest. Qui in hoc casu nullos generat vomitus, sed tantm per inferiora movet: Ideoqu non immerit autor scribit eum prodesse in hydrope. Adde etiam in arthritide (1), cuius in hoc casu virtutes admirandas venerandas senex, Iacobus Mosanus, aulae Cassellanae Medicus celeberrimus, satis depredicare nequit, dum in consilio quodam, ad Illustrissimum Marchionem Badensem scripto, sic de hoc testatur, cum inquit: Mercurius vitae aquam tut exhiberi possit, si Cels. V. exemplum deesset, possem, praeter vulgus hominum, multorum generosissimum Comitum, & Nobilium foeminarum, & virginum nomina recensere, quae ipsius usum non solm suo exemplo approbant, sed etiam in coelum laudibus extollunt, nisi putem, in re tam manifesta no opus esse probatione. Huius Mercurii vitae dosin 4. granorum V. C. singulis diebus accipere post Lunae mutationem potest idque quater in mense. Hinc quatuor vomitus: decem vel octo sedes, sequentur, neque nau->sea

(1) Arthrisis.

283 LIB. II. CAP. XII. -sea in stomacho ultra tres horas erit. Hora sequenti post assumptionem exhibetur haustus iusculi pisorum, vel carnis: postea cibo abstinendum, donec vomitus plan desierit; tunc prandium capiatur leviusculum. Haec Mosanus, quem, ob experientiam multiplicem, aeternis laudum encomiis concelebramus. Non tamen, quod haec Mercurii exhibitio in senioribus procidentiam ani causetur, difficulter, aut vix postea sanabilem. CAUTIONES, In exhibitione Antimonii, & similium vomitoriorum, scitu maxim necessariae (1). I. Vomitu ii purgandi sunt: qui facil vomunt, stomachum fortem habent, amplo sunt pectore, capite firmo, ad vomendum adsueti, & quibus materia morbifica sursum fertur. II. Picrocholi, & qui Medicis [Greek=plerugdeis] apellantur, imbecilles viribus, quique difficulter vomunt; item, qui obnoxii sunt cephalalgiae, haemorrhagiae, oculorum suffusioni, pulmonum morbis, lipothymiae, & uteri suffocationi, non temer, quod Pseudochymici & empirici factitant, & sae->pe

(1) Cautiones in exhibitione antimonii observandae.

284 TYROCINII CHYMICI -pe de alieno corio audacter & scelerat ludunt (a), ad vomendum concitandi. III. Exhibiturus antimonium, aut simile vomitorium, accurat consideret circumstantias: ne quid nimis, minusve: ut tempestiv: quid praemittendum: quid post faciendum. IV. Tempus vomitorium exhibendorum oportunissimum est, Luna crescens. Tum enim humores luxuriantes, & turgentes, tut & facil per vomitum excluduntur. V. Vomiturus calide se contineat, & calidis pannis vitalia foveat: ne refrigeratione tormina, ut saepe fit, oriantur. VI. Cerevisia non exhibeatur mox, vomitorio assumpto: sed demum, ubi aeger bis terv vomuerit. Alis ea vim vomitorii obtundit, non promovet. VII. Cum materia probe est commota; & amara iam prodeunt: copiosior cerevisiae haustus exhibendus; & sub finem tandem, ad stomachum eluendum, & quod restat pravi, eliciendum, copiosissimus. VIII. Sit autem cerevisia tepida: haec enim nauseam movet: non calida, qua ventriculos delectatur: nec vinum, quod foetorem & tincturam attrahit, eiqu, per totum corpus, pro vehiculo est.

(a) Im not sure that it is ludunt. The first two letters (lu) arent clear enough.

285 LIB. II. CAP. XII. IX. Prodest iusculum superhaustum acidulum; mod oportun id offeratur. Acida enim omnes reliquias ad inferiora praecipitant & deturbant. X. In biliosis naturis, vomitus bilis ultim prodeuntis non statim inhibendus, nec permittendum, ut ea commota rursus resideat & colligatur: sed quotidi pars eius aliqua educenda, aut repetito vomitorio, sed mitiori; aut purgantibus; aut diureticis praecipitantibus, non volatilibus, aut spirituosis, sed acidis; aut salibus: vino item absinthite; aut infuso ex absinthio, cuscuta, carduo benedicto, sena, rhabarbaro, centaurio. XI. Non superdormiendum vomitoriis: praesertim corporibus existentibus biliosis: ne per somm{/n}um bilis in cerebrum feratur. Ubi tamen aeger satis vomuisse visus fuerit: somnus concedi poterit. XII. Cum vires vomitu fatigantur: confortationis gratia, vinum calidum, cum aliquot guttis olei caryophyllorum, in linteis, ad ventriculi fundum, tepid adponatur. XIII. Post vomitus, confortantia requiruntur, praesertim acida. Imprimis ver confert coralium fermentatum, cum rosarum conserva mixtum.

286 TYROCINII CHYMICI XIV. Aeger per intervalla cibetur; crusta panis superiori tosta, & macerata, per quartam horae partem, in vino, iure aliquo, aut cerevisia, quae fer ob bilem melior, nuce moschata, & cinamomo inspersis. CAUTIONES. A Crollio, in Basilica Chymica pag. 31, 35, & 36, traditae. Prima est: qud in usu antimonii cavendum: nec adsint constipationes, colici dolores, neve unum principalium membrorum laesum sit. Secunda: ne iis quibus antimonium offertur; vel ante, vel post eius assumptionem vena incidatur. Tertia: ne picrocholis, & iis, qui difficulter vomunt: ac qui viribus imbecillibus sunt praediti, offeratur: sed iis, qui ad vomitum proclives, stomachum fortem habent, thoracem amplum & latum, quique vomere alis sunt adsueti, & quibus humorem materia sursum fertur. Quarta: qud, ubi sese vomitus movet, exhiberi sole at ossa, aut ius pisorum leviter coctorum, vel gallinarum pingue, aut calidae cerevisiae haustus, reiterando, si opus aliquoties, ut facilius vomatur, & medicamenti acceleretur actio.

287 LIB. II. CAP. XII. alui scilicet. in Canone 2. Crollii nullam videmus rationem, quamobrem is post exhibitum antimonium venam aperiendam disuadeat: nec enim metus ullus esse potest ullius heteropraxeos, prudenti quidem medico vald indigna, etiamsi, necessitate ita requirente, post antimonium sanguis mittatur. Im sunt, qui nullis aliis, quam antimonialibus purgantibus utantur, saepe tamen ab iis incisiones venarum admodm salubriter absolverunt. In pleuritide exquisita, item in febribus tertianis intermittentibus, post aquam benedictam, quae ex Croco metallorum antimoniato fit, exemplo Mart. Rulandi Patris, vel ducenties venas se incidisse; nec uspiam scopo aberrasse, testatus est corm celeberrimus Hartmannus. Huic commod annumeratur ultima regula Crollii, pag. 136. quae in peste unic est observanda. Nota BARTHII. I. Doctissimi quique & exercitatissimi Chimicorum Coryphaei pulverem hunc Mercurio sublimato provenire arbitrantur. Unde eum, albissimum Mercurii corpus; liquorem gummosum Mercurialem; &, ubi is rit praeparatus est, vitae Mercurium nuncupant. Verm pulvis hic emeticus nihil

288 TYROCINII CHYMICI aliud est; qum regulus antimonii, spiritu sublimati vitriolico dissolutus & calcinatus: cuius spiritus plus aut minus iste pulvis in se continet; quo magis aut minus est elotus. Posset pluribus, de hoc spiritu Vitriolico, spiritu illo universali, qui in omnibus mixtis reperitur, & sine quo nihil, quod est, virtutis aut vitae; in hoc mundo, quidpiam in se continet, agi. Sed hoc esset, evagari extra limites nostri instituti: & materia haec digna est, quae volumine integro potis; quam discursus Laconico tractetur. Ut igitur ad id, quo digressus sum, revertar; dico: quod spiritus Vitriolicus extremam habet sympathiam cum metallis, excepto auro, & tant maiorem aut minorem cum reliquis mineralibus; quanto magis aut mins ad metallorum naturam accedunt. Et quia regulus antimonii magis ad naturam metallicam accedit; quam Mercurius: fit: ut destillando Mercurium sublimatum, cum antimonio, spiritus vitriolicus sublimati relinquat Mercurium, & sese associet regulo antimonii; seque calore urgeri & expelli animadvertens, dissolvat & calcinet regulum, abeatque, per retortae rostrum, in liquorem gummosum aut oleosum: qui cum guttatim, in aquam, quae in recipiente est, defluit: spiritus

289 LIB. II. CAP. XII. vitrioli in aqua se dissolvit & dispergit; regulus ver ad fundum recipientis, sub pulveris albi forma, decidit. Hoc etiam sapore aquae, spiritu vitriolico impraegnatae, & fusione huius pulveris emetici, ad ignem magnum folium, in verum regulum antimonii abeuntis, cognoscitur. Praeterea, toto liquore gummoso destillato, nihil amplius in cornuta restat; qum Mercurius sublimati, & sulphur antimonii: cumque haec magnam inter se habeant sympathian: dando ignem suppressionis, in collo retortae in cinabarim sublimatur. Unde infallibiliter concludo: pulverem emeticum nihil aliud esse; qum regulam antimonii calcinatum, per spiritum vitriolicum, qui est in sublimato. Mercurius sublimatus Spiritus Vitrioli Antimonium. Regulus Sulphur

Mercurius

II. Errant in dosi, & ad naturae pondus non attendunt, qui ad lib. unam Mercurii sublimati, plus, qum libram semis, antimonii adiiciunt. Si enim plus de hoc addas: manet illud in fundo retortae indissolutum.

290 TYROCINII CHYMICI III. Si gummi vel butyrum antimoniale in aqua pura resolvatur: flores albi petunt fundum: & spiritus vitrioli & salis, (quorum ministerio mercurius currens sublimatus fuit) aquae acidae immixti remanent: quae si destilletur, post separationem phlegmatis, remanebit verus vitrioli spiritus, in epilepsia, & aliis morbis pellendis efficacissimus. IV. Ex cinnabari, quae ad retortae collum adhaeret, excellens parari potest medicamentum antepilepticum, hunc in modum. Recip. cinnabaris supra dicta, & semel atque iterum rectificatae, unc. unam: magisterii coralliorum, margaritarum, cranii humani, cornu cervi, ana drachmas duas Misce F. pulvis: cuius dosis granor. octo, in adultis: in iunioribus ver, habita ratione & aetis & virium dosis est minor. Solent aliquoties propinare, vel in ipso paroxismo, vel paul post in aqua florum tiliae, vel cerasorum nigrorum, vel flor. poeniae, vel alterius adpropriatae. Imm hoc certissimum habent ex hoc pulvere signum: si patiens evomat pulverem, etiam secund vel terti repetitum: malum esse haereditarium & incurabile; si ver retineat, sanabile. In paralysi etiam, tanquam certissimum remedium, praedicant, propinantqu intra dies octo ter,

291 LIB. II. CAP. XII. eadem dosi, cum theriacae veteris scrupulo uno ad sudorem potenter ciendum. V. Quidam aiunt: huic pulveri emeticam vim posse adimi; ut per inferiora, tantm purget: si cum ana salis petrae, tres aut quatuor horas, forti igne, in matracio figatur: nitrum postea removeatur: & aqua vitae, quae super eo etiam comburenda, abluatur. VI. Pulvis hic, etiamsi multoties infundatur, tamen semper easdem vires retinet. HEPAR ANTIMONII. sive Crocus Metallorum. * Recipe antimonii crudi lib. unam: salis petrae uncias duodecim. Misce: & trita impone mortario ferreo, ad latus posito. Deinde adhibito carbone vivo, pulverem accende: Ita antimonium figetur, & arsenicali suo sulphure spoliabitur. Tandem sal petrae separa, & hepar relictum edulcora. Usus. Exhibentur eius grana duodecim, ad viginti, in infusione aquae carduibenedicti, vel alio convenienti liquore, vel cum conserva aliqua, in omnibus febribus, etiam pestilentibus, & similibus affectibus, in quibus [Greek=an k kat] leniter simul purgare voles. Hepar dicitur, quia hepatis vitulini, aut alterius animalis, colorem refert.

293 TYROCINII CHYMICI Crocus appellatur, quia pen colorem croci adhuc in floculis suis subrubentis refert; metallorum ver crocus dicitur, quia communi opinione Hermeticorum receptum est, magnesiam illam Saturni, quam aiunt esse antimonium, (quod tamen non est) esse ens & radicem omnium metallorum. Hinc metallorum crocum Martinus Rulandus Pater etiam vocat Terram sanctam. vel etiam recipe utriusque ana. inclinatio. commodis spatula ferrea ignita circumagendo semel. Nos (1) sic paramus: hepar antimonii pulverisatum in aqua ferventi ebulliat, per horam unam atque alteram, & feces ad fundum praecipitabuntur; aqua ver colorabitur instar croci, quae fecibus, dum adhuc calet, decantata, & per chartam emporeticam transmissa, relinquatur per noctem, donec rubedo prob subsideat; haec, remotis aquis, sale petrae fixo adhuc impraegnatis, ac propterea per evaporationem in sartagine reducendis, semel atque iterum edulcorata aqua communi, ac postea exsiccata, exhibet verum crocum metallorum, ita Martino Rulando, Centur. 5. curat. 95. vocatum. ALIA STIBII CALCINATIO.

(1) Croci metallorum praeparatio vera.

293 LIB. II. CAP. XII. Plerumque per inferiora tantm purgans. Recipe antimonii electi, salis decrepitati, ana lib. unam: Trita, & simul mista reverbera, in crucibulo, prob lutato, per duodecim horas, ignem paulatim augendo. Vase refrigerato, toties aqua dulci ablue, donec omnis acrimonia tollatur. Postea exsicca & tere. Dosis viginti quinque granis ad triginta quinque.
quoed fusum habet strias longiores & splendidiores. igne rotae. cum sale decrepitato, aliquandiu in marmore tere. Tandem salem per aquam dulcem remove, & pulverem saepius eluendo edulcora, post pulverem exsiccatum ad usum reserva. potis scrupulo semis ad scrupulum integrum.

Huic antimonii calcinationi sequens eiusdem praeparatio, quae simplex est, aequiparanda. Recipe antimonii crudi lib. unam: vini albi lib. duas: teratur antimonium subtilissim, ac vino misceatur, vitro bene cooperto. Stet dies triginta, in balneo, vel alio loco tepido: saepiusque agitetur. Postea de>stillato

294 TYROCINII CHYMICI -stillato vinum, pulveremque relictum aqua rosacea dulcorato: qui granis 10. ad 30. exhiberi potest. Quidam etiam antimonium, ut per inferiora tantm purget, ita parandum censent. Recipe gemmam vel vitrum antimonii: tere in pulverem subtilissimum, in mortario vitreo; eumque oleo vitrioli, q. s. ad plen humectandum, imbibe. Hinc impone arenae, vel cineribus calidis, in vitro aperto, donec siccus evadat: hocqu vicibus quatuor reitera. Dosis granorum duorum cum conserva rosarum, aut pilula una panchymagogi. Vel recipe (1) vitri antimonii q. p. pulverisa, affunde in matracio oleum seu spiritum vitrioli, non (quod notandum) rectificatum, ut superemineat duobus digitis; relinque in calore moderato aliquandiu, & oleum redditur nigro puniceum, Eius guttae 4. 5. 6. usque ad 10. in aliquo liquore convenienti exhibitae, sine omni noxa, nausea, & vomitu, alvum tantm solvunt; catharticum admodm utile, & multis morbis accommodatum. REGULUS ANTIMONII. Recipe antimonii, salis petrae, tartari, ana libram unam. Tere: & misce, dein col->loca

(1) Alia antimonii praeparatio.

295 LIB. II. CAP. XII. -loca crucibulum inter prunas accensas, ut candeat. Tum iniice cochlear pulverum: & statim operi, donec fumus cesset. Postea amoto cooperculo, novos pulveres iniice, & claude: ad finem usque ita continuando. Tandem da ignem fusionis, & crucibulum move; ut regulus fundum petat. Crucibulo frigefacto, Regulum fecibus separa & serva. alii accipiunt libram unam antimonii, salis petrae uncias duodecim, tartari uncias octo, pulveris carbonum manipulum unum. & detonabit, es wird verpuffen (it will detonate); aut recipe nitrium ac tartarum in praedicta quantitate, detonent pris; tum pulverem misce cum antimonio pulverisato, & in crucibulo per se fiat regulus. Feces seu scorias & recrementa antimonii nominant vulg ob similitudinem quandam regulum corruptum, propterea quod eiusmodi impuritates ipsi antimonii regulo undique adhaereant. Quaeritur iam, num essentia quaedam Chymica hisce scoriis insit? Dicemus ne, illas quidem per se esse reiectaneas; at quia aliquid essentiae continent, in pretio haberi, tanquam magisteria, donec ea sit extracta? Et cert ex reguli corruptione [quae sunt feces ipsius residuae] oritur tm sal (1) antimonii, quod nonnulli aurum medicorum vocant, author ver noster sulphur auratum appellitat, forma

(1) Sal antimonii nonnullis aurum Medicorum dicitur.

296 TYROCINII CHYMICI desumptum scilicet externa; cm potis sit sal summ diaphoreticum, multis morbis, praesertim epidemiis, depellendis aptissimum; tm etiam oleum quoddam crassum ac foetidum, quod summ efficax est in suffocatione matricis, si nimirum illud aspergatur prunis, & fumus eius excipiatur per inferiora. Hinc autor pergit. Ex fecibus antem huius fit (1) SULPHUR AURATUM DIAPHORETICUM, hunc in modum: Recipe feces reguli, ut supr, praeparati: easque reduc in lixivium, per digestionem, vel ebullitionem: illudque calid per chartam emporeticam traiice. Huic lixivio frigefacto, adde parum aceti destillati; & videbis paulatim fundum petere. Lixivium per inclinationem separa: crocumque reiteratis multis ablutionibus dulcoratum & siccatum seorsim collige, & ad usum serva. Usus. Hic insigne est sudorificum, & sanguinis mundificativum, multis morbis depellendas aptissimum: si in convenienti liquore exhibeatur. Dosis scrupulo semis ad integrum. Huius meminit Quercetanus, in Pharmcop. in 4. p. 243. Lixivium fecibus Reguli, cum aqua communi paratum, & supra prunas effusum,

(1) Sulphur auratum diaphoreticum.

297 LIB. II. CAP. XII. prodest foeminis, obstructione mensium laborantibus, vapore eius, per infundibulum, in uterum recepto. Saepe enim fit: ut ab eius usu, antequam hora effluat dimidia, menses hac ratione proritentur. Sanat etiam sanguis antimonii herpetes & ulcera serpentia, si eo inungatur. Atque adeo hoc remedio, in Argentinensi quodam, herpetem eiusmodi, capite, ad lateris regionem usque, sese extendentem, cum omnium stupore, Korndorfferus percurasse dicitur. Interim tamen complexionibus bilosis non adhibeatur: nisi partes vicinae muniantur. Violenter enim agit. REGULUS MARTIS STELLATUS. Recipe apicum clavorum equorum lib. semis: antimonii lib. unam, Candefac Martem in crucibulo: cui adde antimonium tritum: & cooperi: dando ignem fusionis. Postea iniice per vices uncias duas nitri, ad comburendum antimonii sulphur. Quod ubi deflagravit, exime ollam ex igne, & effunde omnia, in catinum triquetrum, atque aquam frigidam superfunde. Sic maximus strepitus & effervescentia excitabitur. Hinc Regulum separatum in crucibulo funde: & adde unciam unam nitri per vices, ut

298 TYRONCINII CHYMICI supr, & proiice in conum fusorium: Hoc quater, quinquies vel sexies repete: donec stella superis in Regulo conspiciatur. Accipies uncias undecim Reguli stellati. vel quosvis clavos ferreos, so ven zehem cisen sind. hoc est, da clavos in crucibulo, scoriis separatum denu. Martem fluidum reddit Antimonium: qui san omnimodus fluor spatula ferrea explorari potest. ante paulatim excalefactum, & sebo vel cera intus illitum: marginem coni fusorii superiorem levibus istibus malleo tunde, donec requiescens ad fundum regulum mittat. Stella in hoc Martis regulo solida quarta ad summum fusione fit; quod si non hac, nec sequentibus contiget, & cert statuas, te non ad amussim in prioribus rit progressum esse. Nota. Regulus Martis stellatus felicis succedit caelo sereno, & Luna crescente; alis enim vix superis stella videbitur. ANTIMONIUM DIAPHORETICUM. Recipe antimonii, salis petrae, ana libram unam. Pulverisata simul misce: & pone crucibulum inter accensas prunas, ut candeat,

299 LIB. II. CAP. XII. Tum iniice uncias duas, aut circiter, huius mixtionis: statim crucibulum operi: donec fumus & strepitus cesset. Postea amoto operculo, novos pulveres iniice & claude: ita ad finem continuando. Tandem da ignem liquefactionis, ad horae quadrantem. Vase refrigerato, materiam exime & tere: miscendo, ut supr, cum ana salis petrae, eodem modo calcinando, & elaborando, ut supra. Materiam tritam, & ablutionibus dulcoratam, reverberata in vase terreo clauso, viginti quatuor horas: donec pulvis fiat candidus: cuius dosis gran. quindecim. . maius. aqua calida. ad scrupulos duos. Usus huius mirificus est, in rumpendis internis apostematibus; item in lue venerea recenti. ALIUD, quod BEZOARTICUM minerale appellant. Recipe spumae venenatae duorum draconum, sive butyri antimonialis, vel liquoris gummosi, ex Antimonio crudo, & Mercurio sublimato, destillati, semel rectificati, uncias quatuor. His calore resolutis, superfunde spiritus salis balsamici, seu spiritus nitri, uncias totidem. Destilla ex arena omnem liquo>rem

300 TYROCINII CHYMICI -rem, ad siccitatem usque. Terram exime, & prob tere; eiqu liquorem destillatum reaffunde, cum unciis duabus spiritus recentis balsamici, & destilla, ut pris. Huic pulveri trito reaffunde liquorem destillatum cum aliis unciis duabus, ut supr: & procede rursus, ut pris. Massam tritam trade Vulcano docimastico examinandam, per aliquot horas: materiam contine agitando rudicula ferrea pura. Tandem eam, alcohol vini ab ea aliquoties abstrahendo, rectifica, ut remaneat pulvis siccus & candidus. Usus eius singularis est in omnibus affectionibus pestilentibus, & febribus malignis populariter grassantibus. Eas enim centro educit & evellit, sudores potentissim movendo. Exhibentur eius grana quatuor, quinque, sex, in extracto angelicae: vel infunditur in aqua Carduibenedicti vel Ulmariae; aut, adiectis aliquot granis salis absinthii, & camphorae essentia, propinantur in aqua theriacali, horis decem ab infectione: dosisqu reiteratur, ubi opus. In erysipelate capitis etiam curando promptissimum est remedium. potis in spiritum nitri oleum istud Mercurii sublimati & antimonii, in maiusculo vase, guttatim iniiciendum, ne nimiae ebulliones

301 LIB. II. CAP. XII. iacturam faciant spiritum, magna vi inde erumpentium. per cucurbitam cum alembico. id est, in furno probationis, supra catinum probatorium. praemissis tamen praemittendis necessariis. Vide quoque Crollium. pag. 155. 156. & 157. Hoc Dn. Hartmannus, & ab eo Quercetanus, in f. pharmacop. pag. 209. in 4. to. vocant bezoarticum (1); minerale, mins ver convenienter ab autore hic, & Crollio, p. 185. vocatur antimonium diaphoreticum, Ut enim haec appellatio praecedenti competit antimonio diaphoretico autoris, ita huic mins aequ. Ibi enim revera substantia antimonii fit diaphoretica per sal petrae, quod saepius cum illo detonuit; hic ver nequaquam: butyrum enim, quod progreditur ex sublimato & antimonio simul iunctis, Mercurius sublimatus potis est, nihilque accedit de antimonio, nisi qud hoc ipsius liquiditatem promoveat, neutiquam alis in hac forma progressiori, absque antimonii adiectione; nullo itaque modo ab antimonio, sed potis mercurio sublimato, denominationem accipiet. Hic notandum, quod bezoarticum hoc minerale long antecellat bezoar animali, si ut id express fatetur Dn. Crato, in Epist. medicinal. dum inquit: Lapis bezoar anima->le

(1) Bezoarticum minerale, & antimonium diaphoreticum minim aequipollent.

302 TYROCINII CHYMICI -le in febribus pestilentialibus nobis nil profuit; qud san de hoc minim pronunciandum. BEZOARTICUM SOLARE. Pone in matracium colli oblongi, spumae duorum draconum, bene rectificatae, uncias duas. Liquefac illas igne moderato: & spiritu salis sulphurei uncias totidem paullatim superfunde: cumqu pris drachmam unam auri fini dissolveris, in aqua Philosophica, quae bis destillatione, ad aurum tant magis aperiendum & attenuandum; abstrahenda: aurum deinde, tertia vice, in nova aqua dissolvendum, effundendumque super primam liquoris gummosi destillationem, quae clara esse debet, & subrubicunda: ac in parvam cucurbitam ponenda: atque omne id, quod egredi potest, in arena destillandum. Dein rursus aliae duae spiritus salis sulphurei unciae superfundendae; & in sabulo, ut pris, destillandum: dando ignem magnum, circa finem: ut terra, quae in cucurbitae fundo manet, ben exsiccetur. Haec postea in crucibulum ponenda, & inter carbones, per horam, ad ruborem usque ignienda. Usus Dosis est sex ad decem grana: & quia cum tempore virtus eius expirat: qu antiquius est; eo magis dosis eius au->genda.

303 LIB. II. CAP. XII. -genda. Singulare est remedium in lue Venerea, peste, podagra, hydrope, febribus & aliis morbis, in quibus sudorem provocatio necessaria. BEZOARTICUM LUNARE. Dissolve Lunam (a) in spiritum salis petrae: (sicuti capite sequenti 17. monstrabitur) ut pondus eius bene augeatur: deinde ea in aquam viscidam, per digestionem, redacta, funde unam eius partem super decem partes liquoris gummosis, ben rectificati liquefactique, & super hac mixtura spiritum salis petrae bis aut ter distilla: dando ignem magnum, circa finem. Tandem haec materia, in crucibulum posita, per horam unam & dimidiam ignienda, atque super ea, in pulverem redacta, spiritus vini comburendus. Usus. Dosis est sex ad octo grana, ad cerebri affectus: estqu specificum ad omnes morbos muliebres. BEZOARTICUM MARTIALE. Redige Martis (b) regulum in pulverem subtilem: & misce cum dupla quantitate Mercurii meteorisati. Dein destilla, per retortam, omnem liquorem gummosum, qui spiritu nitri, ut dictum, fixandus. Convenit omni fluxui hepatico

(a) Luna-ae = moon = silver (b) Mars-martis = Mars = iron

304 TYROCINII CHYMICI BEZOARTICUM IOVIALE. Recipe reguli antimonii unc. tres: stanni Anglicani purificati unc. duas: funde simul: & redige in pulverem subtilem: admisceque duplam Mercurii sublimati quantitatem: & secundum artem, butyrum antimonii, per cornutam, destilla: quod rectificandum, & spiritu supradicto, fixandum. Dosis duobus ad tria grana. Provocat sudores satis copiosos. CAPUT XIII. De Calcinatione & praeparatione Mercurii. Mercurius est (1) corpus minerale, compositum ex terra subtili, sulphurea & aqua, arct inter se commixtis. Substantia autem eius terrea purganda est crassa terrestreitate sulphurea; aqua ver ab humiditate superflua. Duplex autem est; naturalis & artificialis. Naturalis (2) activus & summ depuratus, in Almagro, prop Calatrava, in regno Castaliae reperitur vivus, per se fluens, & etiam in cinnabari, unde ignis vi educitur. Hanc mineram antiquissimam Plinius vocat vomicam liquoris aeterni. Similis isti re>peritur

(1) Mercurii substantia (2) Mercurius naturalis.

305 LIB. II. CAP. XIII. -peritur in Idria, pago comitatus Goriz, in Slavonia. Sed Hispanica bonitate excellit: quamvis Idriaca long fertilior. Est autem admiratione dignum, quod, quamvis in vicinia Idriae singulis fer annis lues pestifera grassari: ipse pagus tamen ab ea immunis nunquam non manere soleat: id quod viri provectae aetatis sese observasse, idemqu maioribus suis accepisse, mihi, ante annos aliquot, e profecto, sanct confirmarunt. Ex quo satis apparet: Mercurium esse summum omnis corruptionis & putredinis alexipharmacon. Non minus & illus stupendum, prodigioqu simile: quod ibidem etiam notavi. Senex erat decrepitus, qui, toto vitae suae tempore, in paranda cinnabari, consumpto, perpetuo tremebat: & aureum nummum, manu compressum, ita dealbabat: ut color eius nativus omnin dispareret. Reperitur & alius mercurius in Polonia, in monte Gimnavoda dicto, sex miliaribus Cracovia, inter Tarnova, Ribie & Streletzky, distante, qui sponte, certis anni temporibus, usque ad terrae superficiem erumpit; praesertim ver autumnali tempore: quamvis etiam circa festum Iohannis Baptistae, multa grana, pisorum instar in radicibus graminum, ibidem collegirim. Ve->rm

306 TYROCINII CHYMICI -rm hic mercurius nimis aqueus, & Sclavonico, ut & Hispanico long inferior. Invenitur etiam naturalis, in multis aliis locis: & interdum in auri & argenti fodinis. Artificialis (1), modo satis trito, & artificibus noto, per sales resuscitativo, id est, sal tartari, armoniacum, & urinae; tm ex mediis mineralibus, qum metallis educitur. Quin & in hac urbe, plures vivos fide dignos, & praecipuae autoritatis, dignatisqu novi: qui non mod mineralibus, & metallis; sed etiam ex sanguine humano, pris calcinato, & ex plantis etiam, mercurium vivum, ad metallorum transmutationem elicuere. Verm cm mei instituti non sit, de eo nunc pluribus agere, nisi quatenus Medicinae inservire potest: intra limites me continebo: & quia Mercurius Lunae singulares proprietates & vires, ad perniciosos cerebri adfectus percurandos obtinet: non spero; me oleum & operam perditurum: si Reipub. Medicae modum eliciendi dictum mercurium, eumqu etiam rit praeparandi, suo loco ostendam, Ita, vibrantibus verae experientiae radiis, omnes vanissimarum rationum nebulas dissipabo: quas & ad transmutationem metallorum; & ad effecta mineralium, in arte Medica, salutaria obfuscanda, mul->ti

(1) Mercurius artificialis.

307 LIB. II. CAP. XIII. -ti ex doctis; sed hac in parte, plan indocti offundunt. Equidem pro ver doctis eos haberem: si de iis rebus, in quibus docti sunt, iudicium ferrent, nec stult sibi imaginarentur; qud natura sibi in ipsorum cerebello, limites posuerit: Coraebi cuiusdam aut Meliditis, antecessorum suorum, falsa opinione, turpiter circumducti. Navita de ventis, de tauris narrat arator, Enumerat miles vulnera, pastor oves. Solius Chymici, seu Philosophi naturalis, nempe est, de eiusmodi rebus iudicare. Absque solutione enim, quae igne mediante perficitur, non plus, in naturae operibus, cernere possumus, qum talpa aut Tiresias aliquis. Sed videamus: quomodo Mercurius Luna elici queat. Recip. lamellarum subtilissimarum Lunae (1) finae unciam unam. Scinde eas in parvas particulas, & dissolve in aqua forti communi, bene rectificata: dein abstrahe omnem aquam destillatione: & aliam super Lunam quater reaffunde: unamquamque seorsim asservando, ut ultima vice simul cohobentur, & tandem destillentur, sicut dictum. Hinc pone Lunam, ita reclusam attenuatamqu, in matracium colli oblongi, & superfunde aceti destillati lib. unam: salis tartari unc.

(1) Mercurius Lunae.

308 TYROCINII CHYMICI tres: salis armoniaci sublimati unc. unam semis. & claude vestigio matracium, alio brevioris colli, luto Hermetico interveniente, ne quid exspiret. Postea pone ventrem equinum, aut eius vicarium, per quinque aut sex septimanas; donec omnia bene bullierint, & parum de eo, quod in matracio erit, auri particulae levissim affrictum, illam dealbet. Tunc vacuato matracio, humiditas exhalet, ad pultis spissioris consistentiam: cui admisceri debent tartari ad nigredinem calcinati unciae quatuor, & destillari per retortam, adiuncto recipiente, aquae semipleno, igne suppressionis, aut reverberii, clauso. Et sic habebis mercurii fluidi unciam semis, aut circiter. Inter alias autem Mercurii (1) species ille est optimus: cuius drachma, in cochleari argenteo puro, super carbones vivos posita, post evaporationem, maculam relinquit flavam vel albam. Sed qui cochlear denigrat: ita purgari debet: antequam ad usum medicum adhibeatur. Recipe mercurii (2), aceti destillati, ana libr. unam: pone in matracium forte, cum manipulo uno salis praeparati: & move strenu, per horae quadrantem, ut misceantur, & acetum denigretur: quod per inclinationem,

(1) Mercurii boni nota. (2) Purgatio Mercurii.

309 LIB. II. CAP. XIII. cum mercurio, in scutellam vitreatam effunde, & toties aqua tepida ablue, donec omnis nigredo & salsedo separetur. Exsiccatum repone in matracium, cum aceto & sale, ut supr, eundem laborem ter quaterv repetendo, & tandem per corium traiiciendo. Sed haec vulgaris & imperfecta purgatio: sequitur perfectior. Recipe mercurii praecipitati, cinnabarisati vel sublimati part. unam: misce cum duabus partibus tartari usti, vel calcis vivae: destilla per retortam vitream, igne suppressionis, vel in reverberio clauso, adhibito recipiente amplo, aqua semipleno. Ita accipies mercurium magis depuratum, qum modo praecedenti. Aut sublima eum septies, totiesqu revivifica: atqu hac ratione, secundum Paracelsum, omnis nigredo, impuritas, & venenositas ab ipso aufertur. Aut pone illum in cucurbitam, eique spiritum vini superfunde, & postea haec simul diu concute, donec spiritus vini omnem nigredinem retineat. Sed modus perfectissimus depurandi mercurium, & quo melior dari non potest, est eius amalgamatico, cum corporibus perfectis: destillando eum aliquoties, per retortam, singulis vicibus, feces terreas, sulphureas, foetentes separando, & denu amalgamando, tandemque per corium traiiciendo.

310 TYROCINII CHYMICI


ut antimonio. stanno, plumbo. solm vel etiam cum

calce, aut calcem vivam solam sine tartaro, vel etiam utrumque. in regulo antimonii essentialiter collectis, quo regulo cum mercurio amalgamato fit destillatio per retortam igne suppressionis. in collo retortae, aut iuxta fundum se colligentes. Melior (1) mercurii depuratio fit, cum acetum, sine aditione salis, tantm cum mercurio coniungitur, ac in cucurbita oblongiori aliquandiu exagitatur, donec nigrescat acetum; hoc ver remoto seu decantato, cum recenti aceto aliquot vicibus fiat agitatio: & semper in decantato aceto subsidebit mercurii impuritas; quo clarificato aceto iterum poteris uti ad repetendas depurationes. Potest im totus mercurius. hac agitatione cum aceto in nigredinem quandam converti, convertibilem per calcem vivam in pristinam suam naturam currentem, ab omnibus tamen impuritatibus plan liberam. Si enim omnes istae nigredines decantatae impastentur cum calce viva, & per retortam destillentur, tunc purissimus prodibit mercurius. PRAECIPITATUS ALBUS. Mercurius dissolvitur in aqua forti, & affusione aquae salsae praecipiatur in pulverem album. Dissolvens per inclinationem

(1) Melior & compendiosior mercurii depuratio.

311 LIB. II. CAP. XIII. effunditur: & praecipitatus, multis ablutionibus, cum digestione, omni salsedine & acrimonia privant. Tandem exsiccatus aqua rosacea abluitur, & rursus exsiccatur. Dosis interius granis octo ad decem, in morbis venereis maxim, purgat per inferiora tantum. De hoc Palmarius, lib. de Hydrargyro. c. 6. ita ait: Citra delectum, exhibent hunc circumforanei quidam circulatores, scelerati impostores, non medici, ad luis venereae dolores diuturnos, hydropem, quartanam melancholiam hypochondriacam, & ad eius generis affectus frigidos, idqu quatuor sexv granorum pondere, ex ovi luteo vel mithridatio & theriaca, ac statim, ut assumsit aliquis, ex universo corporis ambitu, omnis generis humores, sursum ac deorsum, prorumpunt, saepe tanto tamqu violento impetu, praesertim si molle, effoeminatum & languidum corpus fuerit, ut exhaustis spiritibus, fractisqu viribus vel repente moriantur, vel, quo die sumserit, sine viribus, sine pulsu, sine voce, iaceat mortuo persimilis. Os eius contagione interdum inflammatur, ac gingivae ulcera contrahunt putrida ac valde foetida; faucesque plerisque ita intumescunt, ut ad multos dies nihil prorsus deglutire possint. Quin etiam nonnullis mens ita sua sede

312 TYROCINII CHYMICI dimovetur, ut, exorta febre, phrenetici tandem pereant. Itaque catharticorum censu, tanquam praesentissimum venenum, reiiciatur ac publicis legibus exulet. Chirugis tamen, in externorum ulcerum curatione, concedatur, velut & alia multa venenata pharmaca, quae prudenter, vel sola, vel mitioribus, quae vim eorum maleficam infrenent, temperata ac remista, magni in chirugia sunt usus. In id autem sequens praecipitatus praestantior. communis dictus. frigidae. Non autem opus est, ut sit marina; sufficit, si communis sal sit in aqua communi decoctus. non tamen inveteratis. in convenienti vehiculo; pilularum modo exhibitus, & sine masticatione deglutitus: qui alis dentes laedit, ac ptyelismon movet, quae observatio in omnibus praecipitatis exhibendis curios tenenda. Nota. Mercurii Hermetic praecipitati signum est, si cum Sole fortiter teratur, nec aurum inde dealbetur, vel etiamsi nulla arte redivivus reddi possit, caeteris tamen paribus. PRAECIPITATUS RUBEUS. Post dissolutionem mercurii in aqua forti, fiat evaporatio ad siccitatem, igne for->ti

313 LIB. II. CAP. XIII. -ti: in fundo matracii haerebit pulvis rubens praecipitatus. Usus. Sordes crassiores ulcerum & callos detrahit, hypersarcosin omnem strenue absumit, nullo aut exiguo dolore: praesertim si saepius elotus fuerit aqua plantaginis, & resiccatus. Ide sordidis, putridis, saniosis, callosis; serpentibus, atque aliis omnibus ulceribus, quae vulgaria remedia contemnunt, & cicatrici obsistunt atque reluctantur, mod solus, modo aliis, quae citra morsum siccare aut tergere possunt, mistus, utiliter adhibetur. aquae fortis. extremo loco administrato. rar vel nunquam intra corpus sumendus. MERCURIUS PRAECIPITATUS OPTIMUS. Recipe Mercurii purificati uncias 4. olei sulphuris rectificati uncias 8. Misce & digere per duos dies in arena; deinde per retortam destilla, cum tribus cohobiis, ultim igne vehementi, ut retorta candeat. Massam albam exime, & tere: & aqua destillata calida saepius ablue: donec praecipitatum videas, versum in pulverem flavissimum: super quem, spiritum vini ter accendas.

314 TYRONCINII CHYMICI Usus. Tut & utiliter intra corpus exhiberi potest. Dosis granis tribus, vel quatuor, ad sex, in extractis purgantibus, vel conserva rosarum. Utilis est in gonorrhaea virulenta, lue venerea, elephantiasi quorum, uti & similium, affectuum venenm, specifica quadam virtute, extinguit, retorridaequ bilis & malignorum humorum ferociam domat & compescit: purificat sanguinem in podagra, hydrope, & in omnibus febribus continuis summum est arcanum. Turpethum minerale (a) vulg dictus; quod apud Chymiatros nihil aliud est, qum artificiosa mercurii praeparatio. per campanam facti, aut eius succedanei, olei scilicet vel spiritus vitrioli. Videtur oleum sulphuris per campanam ideo assumi, quia magis fixationi inservit; sed aequ sufficit ad hoc institutum oleum seu spiritus vitrioli, ex mente autoris praeparatus, estque pene unus, idemqu spiritus, qui ex vitriolo destillando fit, & qui ex sulphure per campanam elicitur; ex eodem enim principio vitriolato derivantur. Non commodum vehiculum huius praecipitati sunt conservae, quia citra masticationem aliqualem vix possunt sumi; praecipitati ver omnes masticati dentes laedunt. (a) TURBITH MINERALE, seu TURPETHUM MINERALE est pulvis flavus ex Mercurio praeparatus. See Notes (* in page 130).

315 LIB. II. CAP. XIII. De usibus vide Crollium. in Basilica Chymica, pag. 120. qui etiam huius operationis processum fusis, & exquisitis persequitur, & ben exemtum pulverem in igne arenae vehementior, in matracio, per octo dies digerit, quo, si quid adhuc mercurii crudi cum fixo permistum sit, sublimando separetur, & praecipitatus sit tutior. Autor, pro vehiculo turpethi huius mineralis, inter alia ponit extracta purgantia: potest autem ad incorporationem praecipitati pro extractis purgantium unic commendari praeparatio scammoneae seu diagrydii subsequens admodm bona. Recipe scammoneae seu diagrydii (1) quantum placet, v. g. drachmam semis, tere in pulverem; adde postea pauxillum (guttas quinque vel sex) vitrioli olei, vel spiritus sulphuris per campanam facti, & guttulas tres vel quatuor olei anisi; tere [pistillo, oleo amygdalarum dulci illinito] fortiter, & evadet massa lenta instar picis, quam in magdaleonem redactam serva in vesica quae per plurimos annos inviolata servari potest. Eius grana 13. vel 16. ad 20. usque, leniter sine omnibus torminibus subducunt alvum. Huius ver diagridii praeparati aliquid misce cum praecipitatis, certa dosi; pro incorporatione ad formam pilularum, poteris sumere tria vel quatuor grana diagridii. Suaderem autem, ut

(1) Diagrydium seu sacmmonium correctum.

316 TYROCINII CHYMICI tonsores & balneatores (1) nobilissimi huius medicaminis praeparatio Philosophica plan lateret, & ab usu huius ut illegitimo se abstinerent, aut parm sibi contemperarent. Quot enim quaeso eiusmodi homines mercurio hoc praecipitato, non Hermetic praeparato, praecipatarunt? Hinc Antarvetus (a) opinatur, se Croeso (b) ditiorem fore, si tot haberet nummos, quot mercurius praecipitatus sustulisset. Nec tamen propterea apud Medicos veros & prudentes praestantissimus eius usus exolere debet, quamvis illud interdum mal audiat; sed potis sentiendum cum magno Zwingero, qui, in epist. medicinal. Scholzio edit. epist. 258. ita de hoc iudicat: Turpetho minerali utere deinceps & audacis & felicis. Ii enim, qui odio sectae Theophrasteae hoc & rident & insectantur, non tam in Chymistas, qum in Chymiam, Medicinae famulam, multo antiquissimam, iniurii sunt, & de ignotis iudicium interponunt. Ut & Libavio, in praefat. Alchym. sic attestante: Illud cavendum est, ne audaculi imperiti in medicando id adhibeant, quod est Medicorum circumspectisimorum, exercitatissimorum: veluti si essentia ex sublimato & regulo fiat, si flos ex antimonio, si turbith ex mercurio, si laudanum ex opio, tu, qui imperitus es methodi medendi & imprudens, nec tibi

(1) Adhortatio ad tonsores & balneatores. (2) Turpethi mineralis usus commendatur. (a) Antarvetus: is a pseudonym of Riolan, Jean, 15801657 (Ioannes Riolanus)

(b) Croesus: King Croesus of Lydia (560-546) became


proverbial for his wealth and the prosperity of his kingdom. "As rich as Croesus" is a common expression

317 LIB. II. CAP. XIII. facil, nec aliis, horum permitte usum, cm temeritate, utut semel atqu iterum fort prosis, plus tamen deinceps peccare possis. Nam nobiles medicinae in manu temerarii hominis sunt, ut culter, vel falx ardens, in manu pueri, aut dementis. ALIA MERCURII PRAECIPITATIO. Recip. Mercurium purificatum, & destillatum cum auro & argento, sicut supr: & pone solum, aut amalgama cum auro & argento: dein praecipita in pulverem rubeum, modo quo sequitur. Accipe matracium parvum, colli prolixioris, cui impone mercurii uncias quatuor: deinde super lamina ferrea, id in arenam colloca, dando ignem continuum, per quadraginta dies. Collum matracii super arduam eminere debet, ad sex vel octo pollices: & primis decem, vel duodecim, diebus Mercurius, qui ad collum matracii ascenderit, debet aliquoties quotidi baculo ferreo, cui alligatus sit pannus lineus, ad fundum ignitum (ut Geber docet (1)) detrudi & praecipitari. Est autem hic modus praecipitandi mercurium non modernorum, sed antiquorum Philosophorum. Tempore finito, si quid mercurii cru>di,

(1) Cap. 53. suum perfectionis.

318 TYROCINII CHYMICI -di, in matracio, repertur fuerit: separari debet, pulvere rubeo. Usus. Admirandas hic habet in medicina facultates. est enim catharticum praestantissimum, in lepra, bland ade alvum solvens, ut pueris & praegnantibus dari possit: acres humores mitigat: pituosos expurgat? calidamqu ac siccam viscerum constitutionem emandat. Dosis gr. sex. Ita Mercurius Lunae solus praecipitari potest, ad Maniam, & alias cerebri affectiones. subtus loricatum. praeparati vel rectificati. Commodior fit operatio, si phiala vel matracium li{/a}teraliter, non sursum, positum singulis horis 12. vertatur, ita, ut superior eius pars cum inferiore commutata praecipitationem acceleret. & aliis foedis ulceribus. ad decem. A L I A. Dissolve mercurium in aqua forti, & praecipita, ut artis est, per exhalationem omnis humiditatis, ut praecipi{t}atus fiat rubeus. Pulverisatum impone matracio forti, superfundendo acetum ter destillatum, ut superemineat ad altitudinem quinque digitorum, dando ignem arenae, ut acetum lent

319 LIB. II. CAP. XIII. bulliat, per sex horas, & praecipitatus totus dissolvatur. Dissolutioni pris filtratae, superfunde liquorem anima mundi, id est, sale communi, impraegnatum: & statim separabitur mercurius, dissolvente, qui ablui & exsiccari debet. Dosis gran. 4. aut .5. Purgat benign per inferiora. nempe post aliquot cum recenti aceto ebullitiones. calidae. vel spiritum vini, cui ad hunc usum succenturiari potest oleum tartari. Huic sequentem addimus praecipitatum (1): Recipe mercurium per salem communen & vitriolum sublimatum, quamtumvis solve aqua fontana ebulliendo: postea in solutionem claram & puram guttatim mitte oleum tartari, quantum satis; & statim cadit mercurius ad fundum, instar rubei pulveris: deple aquam per inclinationem, & pulvis eluatur aliquoties, donec aqua nihil retineat saporis acris: postrem pulverem exsicca diligenter, & servae; cuius grana 4, vel 5, vel 6, in theriaca vel mithridatio, data ieiuno stomacho, bis in hebdomade, mirific solvunt omnes obstructiones, praesertim in ictero. Contra venena eius sumtio admodum est salutaris; in febribus diuturnis etiam sudores movet.

(1) Praecipitatus alius non infimae notae.

320 TYROCINII CHYMICI PRAECIPITATIO MERCURII IN MOMENTO. {} Smiridem rubeam ( hic enim color maxim solaris existimatur) pulverisatam crucibulo impone, in ignem vehementissimum, per quatuor horas, donec quodammodo vitrificari incipiat, & lateribus crucibuli adhaerere. Tunc ab igne ablatam, tere in pulverem subtilem, & matracio impone: Cui superfunde aquam Regis rectificatam, digerendo per viginti quatuor horas, postea per inclinationem, aquam tinctam effundendo, & aliam toties reaffundendo: donec omnem tincturam attraxerit. Depletiones ad oleaginositatem, destilla. Huius olei recipe unciam unam, effunde super uncias quatuor mercurii crudi: sic mercurius in momento praecipitabitur nec oleo adhaerebit. Tunc si destilletur igni satis forti, post olei exhalationem, aliquid de mercurio sublimabitur; maior tamen pars manebit fixa. Eius usus in augmentatione Solis, & vivificatione rubicundissima. . Vocatur etiam praecipitatus miraculosus. Loco smiridis adhibeantur granata Bohemica tosta. im quo nigrorem, e meliorem.

321 LIB. II. CAP. XIII.


in calido. donec aqua

regis impraegnata fuerit tinctura smiridis subviridi vel subflava. ut nimirum tantm tertia pars aquae, tinctura smiridis impraegnata, restet. potis duas vel tres. ben purgati. in pulverem album. Hunc Mercurium (1), quia oleo non adhaeret, lento igne, in crucibulo candefac per horam unam, postea edulcora. Habebis Mercurium emeticum, sursum & deorsum leniter moventem, gran. 3. vel 4. Quod si igniatur horis duabus, per inferiora tantm purgat; at si amplis, horis scilicet 5. vel 6. igniatur, fixissimus sit, & tantm sudores movet. Ipse ver praecipitatus manet rubeus; cui si mercurii crudi tantundem addideris, & in phiala ad ignem arenae posueris, brevissimo tempore praecipitabitur, atque ita, per crebras additiones aequales Mercurii crudi, quantitas praecipitati augebitur. Augmentatio Solis (2) per praecipitatum hunc miraculosum hoc fit modo. Recipe sulphuris communis duplum ad praecipitatum hunc miraculosum; tere & misce in marmore, liquescant in catino; liquata facil ignem concipiunt, quem permitte, donec spont cessarit;

(1) Mercurii vis emetica qua ratione dematur. (2) Augmentatio Solis.

322 TYROCINII CHYMICI relinquitur pulvis subflavus, qui in fluxu auri pedetentim eidem admiscetur. Si nempe eidem (1) silicum calcinatorum pauxillum adieceris, & igne violentissimo urseris; solet enim tandem in vitrum rubicundissimum transire. PRAECIPITATUS DIAPHORETICUS.

Dissolve Mercurium, cum Sole vel Luna destillatum, & purgatum, ut supra, in aqua forti, quam ex matracio colli prolixioris, cum alembico proportionato, abstrahe, igne tertii gradus, cum bina cohobatione; ut Mercurius fiat rubeus, qui edulcorari debet, calcinando in crucibulo, inter prunas accensas, & continu virga ferrea movendo, per horae quadrantem aut circiter; vel aqua sequenti. Recipe aceti destillati libras duas, phlegmatis aluminis libram semis, calcis reverberatae testarum ovorum uncias sex: Misce, & destilla simul ad siccitatem. Huius aquae recipe libras tres: Mercurii supradicti praecipitati libram unam: Misce & digere per diem naturalem: postea destilla per alembicum, cum ternis cohobiis, ignem augendo, sub finem, ut materia prob siccetur; quae circulari debet, per diem naturalem, cum S. V. Postea destillatione separandus

(1) Vitrificatio Solis.

323 LIB. II. CAP. XIII. spiritus: & denu circulandus destillandusque: & hoc quart repetendum. Usus. Haec vera Mercurii praecipitati praeparatio ad infinitos morbos deploratos curandos utilissima est; maxim ver ad luem Veneream. Sive enim interis sumatur, (quia tum sudores copiosos prolicit) sive exteris cum butyro, aut aliquo unguento, applicetur, miris modis iuvat. Paracelsi. semper reaffusa aqua priori, sed cum uncia una atqu altera recentis aquae fortis fortificata. Disiunctiva non opus est; sed loco eius ponatur postea. Debet scilicet figi. Dosis gra. 4. ad 6. vel 8. MERCURIUS PRAECIPITATUS Cinnabaris Diaphoreticus & Catharticus. Recipe cinnabaris communis unciam unam: salis praeparati drachmas duas. Simul tere, misce: & matracio impone: quibus superfunde olei sulphuris, per campanam facti, uncias tres. Digere per triduum in cineribus: tandem igne vehementi fac omnem humiditatem evaporare. Manebit in fundo massa alba, quae frequenti ablutione edulcorari debet.

324 TYROCINII CHYMICI (Quidam, facta evaporatione olei sulphuris, id reaffundendum censet, & destillandum; hocque terti repetendum. Verm haec repetita destillatio videtur inutilis: qud cinnabaris tantum salis volatilis, aciditatis sulphuris, prima destillatione ad se trahat, quantum naturae suae sufficere potest: uti cuilibet, in naturae ponderibus exercitato notum.) Usus. Convenit in morbis Venereis & contagiosis. Sex eius grana, sudores movent; sumpta cum conserva rosarum, & unciis quatuor vel tribus decoctionis sarsae parillae; decem ver, conservae alicui aut pilulae commixta, per secessum operantur. vitios scribitur; legendum potis praecipitata cinnabaris diaphoretica. id est decrepitati. arenae scilicet. reaffunde & destilla iterum, etiam tertia vice. aliquot diebus datus. primae nempe. PRAECIPITATUS SEPECIFICUS. contra Gonorrhaeam. Recipe mercurii purificati uncias tres. Dissolve eas, in aqua forti. Pone deinde etiam unciam unam Veneris (a) seorsim, in par->vum

(a) Venus, Veneris = Venus = cupper.

325 LIB. II. CAP. XIII. -vum matracium, & similiter dissolve. Hinc misce utramque dissolutionem: & fac exhalare igne sabuli: quem intensiorem redde, circa finem; ut ex aqua forti omnes spiritus egrediantur. Vase refrigerato, tere praecipitatum, in pulverem subtilem, eumque pone in matracium, & superfunde aceti ter destillati tantm, q. s. in nempe ad dimidium pedem supernatet. Stent in digestione, in B. M. quinque aut sex dies: & circa finem, aqua bulliat, ut Mercurius in aceto dissolvatur: quod calid postea filtretur, & vapore balnei exhalet. Praecipitatus in fundo manebit viridis. Dosis quatuor ad sex grana. MERCURIUS VENERIS diaphoreticus. Recipe limaturae Veneris unciam unam: Mercurii meteorisati, id est, sublimati, uncias duas: salis Mercurialis, id est, armoniaci unc. duas semis. Trita, & simul mista pone in matracium firmum, dando ignem arenae: donec instar cerae omnia liquescant. Tum matracium ita calens frigidae impone: ut in partes dissiliat, & Mercurius subviridis effluat; quem exsiccatum in retortam parvam, cum spiritu sulphuris vel vitrioli, in

326 TYROCINII CHYMICI cineribus, per diem naturalem, digerendum collocabis: & postea cum binis cohobiis in arena destillabis: tandemqu ablues bis aut ter, & ultima vice, aqua cordiali. Usus. Non tantm praestantissimum remedium diaphoreticum est contra luem Veneream: verm etiam insigne Bezoarticum contra pestem; si mox ab infectione sumatur. Dosis gr. unum vel duo, in aqua aliqua theriacali vel alia specifica. id est, salis armoniaci. aqua dulci. in lue Venerea radicits curanda nihil hoc praecipitato est praestantius. In principio quidem datus movet vomitus; sed repetitus tantm per sudores mali mineram expellit omnem. aut cum ipsa theriaca. PRAECIPITATUS MERCURIUS AD ULCERA. Extingue libras quatuor calcis vivae, in libris viginti quinque aquae communis; eamque filtratione redde limpidam & claram. Dein libris eius quatuor, adde sublimati communis, subtilissim pulverisati, drachmas duas. Et brevi temporis spatio, is se praecipitabit, in pulverem citrinum, ulceribus

327 LIB. II. CAP. XIII. malignis curandis adpropriatum. Aqua inservire potest carnis luxuriantis consumtioni. TURPENTHUM MINERALE. Recipe Reguli Antimonii pulverisati drachmam unam. Deiiciatur in vitrum ampli oris, & aqua regis sexies irrigetur, & rursum exsiccetur. Tandem in aqua eadem resolvatur, & in ollam fictilem, quae cinerem ferventem contineat, sepeliatur. In eadem aqua regis seorsim quoque solvatur aurum limatum aut foliatum, ad drachmam unam. Postea ver in vitro ferventi cineri obruatur, similiter seorsim, ut de praecedenti dictum. Hinc super calcem vivam aqua fervens vulgaris fundatur, ac prob agitetur, cumqu refrigerata conquieverit, per trilicem coletur. Deinde aqua haec colata, & rursum fervefacta, super praeparatos Isatidis cineres, fundatur, ac diligenter moveatur. Postquam iusto tempore conquieverit, & pura consederit, per trilicem traiiciatur. Hunc in isto colato lixivio, ebulliat Mercurii (quem tamen antea, sale in aceto bene dissoluto, elues) libra una. Qu diutius efferbuerit; e melius. Postremo Mercurius rursus, sale in aceto prob dissoluto, purgatus, abluatur, aqua calida, & sicce->tur,

328 TYROCINII CHYMICI -tur, Hac ratione praeparatus Mercurius, in aqua regis (ut supr dictum) resolvatur, & in ferventes cineres etiam ponatur, ut priora. Haec tria, Regulus, Sol & Mercurius, prob sic seorsim soluta, in cucurbitam, luto optim munitam & circumlitam, demittantur calida: & sexies vel septies stillare sinantur ex retorta. Semper, quod destillavit, reddatur suis fecibus. Hac frequenti destillatione, humor, qui destillatus fuit, erit imbecillis, & mins fortis: ideo inutilis & abiiciendus. Materia autem sedimenti, seu corpus mortuum, remanens in vitro, exemta teratur munitissim in marmore. Tandem sub regula fornicata, unter einer Muffel (a), flagrantissimis carbonibus reverberetur, assidueque rudeferrea vesetur; (fumos vita: fiatqu operatio sub dio) donec, mutato colore, iterum rufescat: & virus aquae regalis igni evanescat. Deinde optim lavetur, affuf{/s}a aqua calida; dum nullam prorsus salsedinem sapiat. Tunc superfunde spiritum vini, optim rectificatum, ad eminentiam trium digitorum. Condatur in ferventem cinerem, triduo. Ter quotidie moveatur. Essentia vini tincti abstrahatur: aqua rosarum stillatitia materiae affundatur: triduo quiescat: &, singulis diebus, ter agitetur. Tunc

(a) unter einer Muffel is in german, not latin!! (under a muffle) (bajo una mufla)

329 LIB. II. CAP. XIII. sensim abstrahatur: ut, exsiccata maxim, subsideat aqua caelestis, elota, prorsus, ab omni acrimonia. Qu saepis; e tutius. Vitro diligenter obturato, servetur ad usus innumeros. Usus. In peste, datur grano uno ad tria, pro aetate, in aqua theriacali. Purgat universaliter totum corpus, caput, thoracem, ventrem, nervos, artus, medullam. Sanguinem in venis corrigit: omnia membra perquirit: & penetrat ad intima, & quicquid vitii, corrigit universum. In Chirurgia quoque praestantissimum est remedium ad ulcera, tumores, suppurationes omnes. CAPUT XIV. De calcinatione Saturni & Iovis. CUM, teste Geber (1), impossibilis sit corporum solutio, compositione ignorata: antequam metallorum calcinationes aggrediamur: de ipsorum natura obiter aliquid dicendum est. Rect autem mihi sensisse videtur Hermes (2), Pater ille Philosophorum, in tab. smaragdina, dum dicit: Id quod est superius, est sicut id, quod est infe->rius:

(1) Cap. 10. summ. perfect. (2) Generatio metallorum.

330 TYROCINII CHYMICI -rius: & vice versa. Qua ratione enim naturae paulatim & successiv, in terrae superficie, plantas & caetera vegetabilia producit: ita eadem, in locis subterraneis, metalla, quamvis tardis, & longiori temporis spatio, ex vapore humido unctuoso, argenti vivi & sulphuris vitriolati, suo calore, mercurium decoquentis, proprietates & vires in se continente, generat. Unde Hydrargyrum mater metallorum dicitur: Sulphur ver pater, in iisque quatuor elementa, quae omnium corporum naturalium materia remota sunt, repraesentantur. Mercurius enim, instar foeminae, frigidus & humidus, aquae & aeris rationem habet: Sulphur atuem, tanquam mas, calidum & siccum, ignis & terrae vicem obit. Si quis materiam eorum, non tm halitum, quam succum statuere velit, non repugnabo. Cum enim, ann. MDCXI, in Hungaria, dimidio miliari Schemnitz. in argenti fodinam, mille quingentos aut circiter cubitos profundam; descendissem; fossoribus, qui, ob luminum minerae aestum, vestibus & ipso indusio exuti, laborabant, didici: vapores minerales centro terrae frequenter sursum ferri, eorumque lucernas, & ipsosmet, nisi subit recedant, extinguere: aliquanto autem tempore pst, in eodem loco, illos halitus ad>parie-

331 LIB. II. CAP. XIII. -parietes fodinae, in massam, quae levi contactu, instar olei fluat, coagulatos reperiri. Unde fort quis inferre posset: vaporem esse materiam metallorum remotiorem: succum ver sulphureum & merucrialem, propinquiorem. Et sunt mihi ad manum, ex eadem fodina, & aliis, silices, quos seu vapor, seu succus talis mineralis, humidus, unctuosus: undiquaque penetravit: & in quorum aliis conspicitur materia cruda, nec satis cocta: in aliis mediocriter excocta: ex quorum libra una, elici possunt drachmae sex argenti puri, & scrupulus semis circiter auri, in aliis perfect decocta: ita ut argentum in superficie pullulet, & in uno ramusculi auri puri puri conspiciantur. Etsi autem sunt, qui, ob frivolas quasdam ratiunculas, Mercurium & Sulphur, metallorum materiam esse, inficias eant: tamen satius est, Philosophis metallicis, & metallurgis credere, qui, in omnibus fodinis & venis ea reperiri, uno ore attestantur. Ad quorum opinionem, & metallorum excoctores, ustores & probatores accedunt: ut taceam, quod Medici etiam fatentur: plerosque fossorum morbos sulphureis & mercurialibus spiritibus crudis, intra corpus

332 TYROCINII CHYMICI admissis, oriri: & metalla, in externis affectibus, eadem praestare, quae hydrargyrum. Im experientia comprobat: omnia metalla facili negotio in argentum vivum, & argentum vivum in omnia metalla reduci posse. Et(_)si quis dubitat; an etiam metalla in sulphur redire possint: is sciat; omnia metalla, in liquoribus convenientibus aliquoties soluta, tandem in liquorem unctuosum, facile flammam concipientem, resolvi, ut saepe meo damno expertus sum. At solum sulphur est flammae pabulum. Ergo metalla etiam in sulphur resolvuntur. CALCINATIO SATURNI. Plumbum liquefit in matula terrea, vel olla ferrea, purgaturque scoriis; deinde aucto igne, ut olla candeat, continua agitatione, cum spatula ferrea, reducitur in calcem; quae cribellata postea, si diutius reverberetur, transit in minium. supern eminentibus. {/} gryseam. {/} cuius usum vide infr sub finem c. 17. CALCINATIO IOVIS. Recipe stanni Anglici, non sophisticati, (quod ex pondere & malleatione dignosces) libras quatuor. Liquefac in olla, plani

333 LIB. II. CAP. XIV. fundi, & scoriis purga: deinde iniice aliquid salis Ammoniaci: & igne aucto, ut olla candeat, impone libram unam & semis salis praeparati, spatula ferrea tam diu movendo; donec in calcem redigatur: quae igne fortiori reducitur in corpus, & se impuro & denigrato separatur. Iterum miscetur cum libra una salis praeparati, & calcinatur, ut supr. Calx abluitur ab omni salsedine, & reverberatur octiduum, donec vertatur in alcohol. Sal affusione aceti alkalisati elicitur, digerendo aliquot diebus, postea filtrando & coagulando. [Haec calcinatio prae caeteris est utilissima: quia si citis & facilis operatio perficitur. Deinde melis, quam per salem, fecibus nigris, terreis, & heterogeneis, Iupiter purgari non potest, ad eum maxim finem, quem intendo: comprobante hoc ipsum ipsa experientia.] Haec Iovis calcinatio mins videtur commoda; propter salium enim adiectionem calx illa multm corripitur. Satius est, si, ut cum Saturno in praecedenti factum, Iupiter per se calcinetur, & tandem per acetum destillatum sal Iovis eliciatur: ut: qui, vulgari solutione per aquam simplicem & coagulationem rectificatus; praestantissimum habet usum in suffocatio->ne

334 TYROCINII CHYMICI -ne matricis: de qua re videatur Crollius, p. 225. Huic usui autem magis inserviunt Crystalli Iovis Philosophic praeparati; (1) quorum dosis sunt tria grana, tribus aut quatuor autoris continuis, in aqua artemisiae, vel aquis cordalibus, sumta. A L I A. Iupiter potest etiam calcinari, sicut Saturnus, sine additione salis. Vel possunt etiam calcinari, in scutella ligna, creta oblita: si, fusi in crucibul, effundantur in dictam scutellam; & subita agitatione, dum eorum fit con{/a}gulatio, moveantur.
de quo supr cap. 8. tit. balsamum Saturni. vel fictili, non vitreata, duplici, quarum una

ad amussim contegat alteram. lacinia humida, iuncturis invicem circa circm coarctatis. IUPITER DIAPHORETICUS. Recipe Iovis Anglici limati, vel, ut supr, in scutella lignea, vel terrea non vitreata, calcinati uncias duas: Mercurii sublimati uncias quatuor Simul misce: & per retortam destilla, igne arenae, apponendo vas recipiens, aqua semiplenum: cumque destillare inceperit, da ignem suppressionis moderatum,

(1) Crystalli Iovis Philosophice praeparati.

335 LIB. II. CAP. XIV. donec omnis liquor exstillaverit, & praecipitatus fuerit in aquam. Quod autem ad collum retortae sublimatur, abraditur, & cum eo, quod destillatum est, per noctem digeritur. Aqua spiritu vitrioli impraegnata separatur, & ad usus servatur: calx ver exsiccatur. Dosis gr. quatuor ad sex. Caeterm ne in Stanni electione decipiamur, sciendum est: quatuor esse eius genera: Unum, quod appellatur dulce, aut Cornubianum, sive purum illud Anglicanum: Alterum commune, quod plumbum admixtum habet: Tertium, tinnulum, quod paratur ex centum libris stanni puri Anglicani, mixtis cum quatuor libris cupri electissimi, & duabus libris reguli Martis, bene purificati: Quartum Glaciale, quod speciem existimo esse reguli Antimonii Avenzoar, libro de vaporibus, disserens de duobus metallis mollibus, Plumbo & Stanno, dicit: plumbum consolidare & occludere stannum; & contr stannum indurare plumbum. Cm enim viscositas glutinosa, quae partes stanni colligat, in humido & sicco consistere debeat; fit hinc: ut stanni cm stanno nulla institui possit conglutionatio. Unde etiam Stannarii, cum Plumbum aut Stannum durum, reddere contendunt, commi->scent

336 TYROCINII CHYMICI -scent ista duo, in unam massam, quae mult durior evadit; qum si ista separata essent: propterea qud ex humiditate plumbi, & siccitate stanni, viscositas oritur magis firma, quae duritiei caussa est, in ista duorum metallorum mixtione. Ut igitur perfect cognosci possit: utrum satannum sit purum, aut cum plumbo mixtum: necesse est: ut imitemur stannarios, quando nempe illi vasis alicuius stannei bonitatem examinant. Tunc enim sumunt parvam portiunculam, de suo opere, eamque fusam, in formulare, quo globuli tormentarii effingi solent, coniiciunt: & ex altera parte particulam etiam illius vasis; quod ad examen oblatum est, fundunt; eamque aequalis ponderis, cum priori, in idem formulare ponunt, & pilam utramque ponderant. Quod si illa, quae ex ipsorum opere prodiit, levior est; qum altera: coniicitur exinde, qud vas illud cum plumbum stanno gravius sit; tant plus plumbi in se contineat, quant id plus pendit, quam alterum, quod notae est probioris. Sed opus est hic: ut formulare trunco ferrariorum aequaliter includatur. Idem fieri posset in reliquis metallis: ad rectis cognoscendum ponderis ipsorum differentias & proportiones: aut posset proba->tio

337 LIB. II. CAP. XIV. -tio institui sequenti modo: Duc quodlibet metallum seorsim, per aurifabrorum (*) instrumentum, quo aurum in fila ducunt: deinde cum sunt eiusdem crassitiei, scinde illa; ut aequaliter etiam longa sint. Et si, exempli gratia aurum ponderabit septuaginta duo grana: argentum & plumbum, quodlibet nempe seorsim; non plus ponderabunt, qum triginta sex grana: cuprum triginta: chalybs viginti septem: ferrum viginti sex, & stannum viginti quinque. CAPUT XV. De calcinatione martis & veneris. CROCUS MARTIS. Limaturam Chalybis sordibus, ventilatione & ablutione, diligenter emunda. Huius recipe libras duas, salis praeparati libras tres. Misce simul, & in olla terrea reverbera, per diem naturalem: massam exime, & tere: dissolve in aqua calida & lava toties, donec ab omni salsedine & terrestreitate liberetur. Exsiccatur deinde, & in pulverem subtilem, terendo & cribellando, reducitur. Postea reverberatur per octo vel

338 TYROCINII CHYMICI decem dies, donec superficies elevetur in crocum rubicundissimum impalpabilem: quo ablato, reliqua pars toties & tm diu reverberatur; donec tota in crocum abeat. Vas terreum, limaturam continens, habeat operculum, ne cineres super crocum decidant, ita tamen elevatum, ut, inter vas & operculum, flamma liberum habeat transitum. Crocus (1) martis omnium optimus, & ad medicinae usum praestantissimus est, si sola limatura Martis; sine adiectione salis communis, aut alterius heterogenei, per se igne reverberii florificetur; & postea per aquam dulcem sordibus eluatur; qui atuem cum corrosivis, ut salibus, &c. conficitur, periculo non vacat. Melis autem & citis procedit operatio reverberationis, si, priusquam furno reverberii committatur, limatura Martis aliquoties urina puerorum conspergatur; hac enim ratione inter reverberandum surgit in florem rubicundissimum, un atque altero die, qui tamen quotidi colligendus est, ne violentia ignis reverberii pereat; aut ex rubicundo colore in nigrum vicissim demigret ad desinat. Usus (2) croci martis vulgaris internus est, ad fluxum ventris, diarrhaeam, dysenteriam sistendam; sed caut precedendum est; saepe enim

(1) Quinam crocus Martis ad medicinae usum optimus. (2) Croci Martis vires.

339 LIB. II. CAP. XV. eiusmodi adstringentia, tempestiv non adhibita, maiora pepererunt pericula. Quocirca sumentes pris medicinis attenuantibus, & alvum subducentibus; purgatos esse oportet. Externus usus est, in exsiccandis ulceribus ac vulneribus. Huius vires insignes vide etiam apud Crollium pag. 253. A L I U S. Paratur etiam crocus Martis, lamina chalybis candente & scintillante, immissa in magdaleonem sulphuris, cuius vi chalybs liquescit & decidit granulatim, in vas fictile suppositum, frigida vel aceto plenum. Granula exsiccata teruntur in pulverem subtilissimum, &, si placet, in crocum reverberantur, spacio sex, vel octo horarum. Usus. Virtutem hic crocus habet obstructa viscera aperiendi, & humores crassos attenuandi. Unde prodest in cachexia, pallidis virginum coloribus, ictero, mensium, iecoris, lienisque, obstructionibus, affectu hypochondriaco, & similibus. Haec martis alienatio secunda, est basis & fundamentum pulveris cachectici Quercetani, quem describit in pharmacopoea Dogmaticor. restit. p. 263. in 8. Hepar inprimis & splenem.

340 TYROCINII CHYMICI A L I U S. Recipe limaturae chalybis, q. v. eamque consperge aqua communi, (vel uti Quercetanus facere solebat, cum pararet pulverem suum cachecticum, irrora aqua absinthii vel fraxini, in qua salia propria dissoluta fuerint) in vase ligneo, donec bene madescat. Deinde expone aeri, per octiduum: quo elapso, rursus irrora, & bacillo move: hocqu toties singulo octiduo repete; donec in crocum subtilissimum convertatur; quem reiteratis ablutionibus colliges, & exsiccabis. Dosis gr. decem ad quindecim. purae vel sincerae. vel elue. vel relinque aliquandiu in loco tepido; exssicatam tere, & denu imbibe; idqu tam diu, donec postea sponte levi attritu in pulverem subflavum tenuem redacta sit. A L I U S. Recipe limaturae calybis & sulphuris, ana partes aequales. Tere per trihorium: dein consperge aqua communi: donec exinde massa quaedam fiat molliuscula: & tunc subsiste, & desicca. Postea pone in crucibulum amplum, inter prunas; ita tamen, ut ignis sit moderatus, & materia continu rudicula ferrea agitetur, ad sulphuris consumptio->nem.

341 LIB. II. CAP. XV. -nem. Rubor extrahi potest aqua pluviali. Dosis est drac. semis. A L I U S. Dissolve limaturae Martis unciam unam, in aquae fortis unciis octo: digere per noctem: & destilla, per alembicum, aquam fortem in arena. Habebis unciam & semis croci rubicundissimi: qui, ut vim adstrictoriam acquirat, tres aut quatuor horas reverberandus. Sic tam intra, qum extra corpus tut usurpari potest. Potis aqua fortis successiv & paulatim supereffundatur; alis nimis fortiter effervescet. Super hunc crocum exsiccatum, & in igne leniter calcinatum, funde spiritum vini vulgarem, & apposito alembico caeco, digere in arena: sic spiritus rubescet, quem fecibus decantatum destilla in balneo ad oleositatem? & habes insigne medicamentum ad exsiccandum hydropem, & viscera corroboranda; univer salibus tamen praemissis. Si postea guttae huius decem vel octo propinentur hydropico man & vesperi, in decocto granorum Iuniperi, facil rem expediunt. Eius guttae sex in vino exhibitae, qualemcunque haemorrhagiam passo, ilic eam sistunt. Sanat vulnera & ulcera antiqua radicits, si eadem eodem quotidi ter illinas.

342 TYROCINII CHYMICI ALIUS. Reverbera limaturam chalybis, cum ana sulphuris triti, per quatuor aut quinque horas. Sic Crocus inde exsurget, qui virtutem habet aperitivam, sed maiorem habiturus, super dimidiam tantm horam calcinetur, cum duplo sui ponderis sulphuris triti. tantm spatula ferrea agitando, ut sulphur difflagret. ALIUS. Digere lento calore limaturam ferri, vel chalybis, aut ferri recrementa (Nam & haec contusa in acetum destillatum deponunt rubedinem, quae ab ipso ferro provenit: prout facil, & modis variis, id scoriis separari potest.) in aceto ter destillato, donec coloretur. Decanta, quod tinctum est: & aliud acetum reaffunde toties: donec omnem tincturam attraxerit. Depletiones filtratas destilla: & remanebit in fundo pulvis rubeus, qui per diem naturalem reverberari debet in crocum impalpabilem. Virtutem habet constringendi. Haec operatio non procedit, quandoquidem limatura nuda ferri, aut chalybis, in acetum, etiam aliquoties destillatum, aegr aut nunquam suam rubedinem de se mittit. Expeditior res fit cum scoriis ferri caeruleis, aut viridius->culis,

343 LIB. II. CAP. XV. -lis, in pulverem contusis, & cum aceto destillato extractis, ad mentem autoris. Huius est laudatus a Crollio, in specifico dysenterico, usus p. 253. & 254. ALIUS. Crocus Martis etiam, cum oleo sulphuris fit: infundendo in cochlear ferreum, olei sulphuris & spiritus vini, partes aequales, evaporandoque, lento calore, ad consumptionem humiditatis. Postea si resideat ad aliquot dies, invenies pulverem subtilissimum, quem servabis, in phialis optim clausis, ne aer intret, quia resolveretur. (Hae operatio Quercetani certissima est, licet crocus, qui inde prodit, non sit rubeus.) Si aliquot grana eius in iusculo aut liquore congruo dentur, verum exhibebis hepatis restaurativum, conducens omnibus morbis, qui ex eius laesione oriuntur. Haec Croci Martis praeparatio cum oleo sulphuris & spiritu vini, quem autor ex Quercetani Pharmacop. dogmat. cap. ult. circa finem prop transcripsit, non procedit; sed pro hisce duobus menstruis substituenda est aqua fortis ex vitrioli calcinato, & sale communi ana, cum argillae tribus partibus admistis destillata. Haec enim, posteaquam in cochleari ferreo evaporando consumpta fuerit, statim crocum fuscum, ex fer->ri

344 TYROCINII CHYMICI -ri superficie abrasum, post se relinquit tenerrimum, & usibus multis destinatum. ALIUS. Recipe limaturae chalybis, sulphuris subtilissim triti, ana lib. unam. Misce: &; pone in amplum tigillum, cui aliud altum, in summitate perforatum, impositum fuerit. Allutentur invicem optim, & collocentur ad ignem rotae, sensim carbones admovendo, donec materia ignem concipiat, & in flammam emitat altam. Tandem tegatur crucibulum carbonibus candentibus, & in summo igne, per horas quatuor, relinquatur. Eximatur dein materia spongiosa, fusca, & instar marchesitae. Teratur in mortario ferreo, atque in ampliore vase fictili, non vitreato, firmo, collocetur super candentes prunas, continu agitando, rudicula ferrea, donec omnis sulphuris nidor evanescat, chalybiqu sapor rect impressus sit vitriolicus. Laevigetur postea, cum aqua cinamomi, in marmore: &, post unam vel alteram ablutionem, usui servetur. Usus. Crocus hic pallidis Virginum coloribus percurandis expetissimus est: si sequenti modo misceatur & exhibeatur. Recipe croci huius pulverisati subtilissim uncias duas: rasurae cornu cervi recentis. drachmas sex: margaritar. praepar. salis co->rallorum

345 LIB. II. CAP. XV. -rallorum veri, spodii, ana drach. unam: cinamomi interioris drach. duas: sacchari albiss. unc. unam Misce: fiat omnium pulvis subtilissimus: dividendus in quatuordecim doses, sumendas singulis matutinis, & superambulando, per duas horas, post quas sorbeatur aperiens iusculum. Ex hoc pulvere, cum mucagine gummi tragacanthae, extracta in aqua cinamomi, possunt fieri etiam tabellae quatuordecim. Sed pulvis melis operatur, sumtus ex cochleari, cum pauco vino albo. ALIUS APERIENS EXCELLENTISSIMUS. Recipe limaturae chalybis opt. inprimis ex aciculis Hispanicis, aut fidibus chalybeis, unciam unam. Calcina igne magico, guttatim ei superfundendo tandundem olei sulphuris acidi, & tamdiu relinquendo, dum ex fermentatione fiat pasta, quam exsiccatam perfunde aque fontana frigida, & coque in vase aereo, vel terreo, donec cuticulam superis contrahat. Hinc colloca in cellam frigidam, ut Chrystalli generentur, quas, repetita opera, simul collectas & siccatas, impone laminae ferreae candenti, ut humiditas adventitia exhalet. Ita prodit crocus Martis subtilissimus, qui in liquorem facil fatiscit.

346 TYROCINII CHYMICI Nota BARTHII. Croco Martis, quacumqu ratione praeparato, Rivierius ferri rubiginem simplicem praeferre consuevit, eaqu feliciter usus est, etiam in illustribus quibusvis Principibus curandis: ut videre est in ipsius ingeniosissimis consiliis, nondum editis. CALCINATIO VENERIS. Dissolvitur cuprum in aqua forti: & affusione aquae tepidae, cum particula ferri vel argenti, praecipitatur ad fundum vasis. Pst abstrahe rursus aquam fortem per destillationem. Vel laminae Veneris reverberantur in aes ustum, in fornace figulorum, qud facil contritione in calcem redigitur. Vel: laminae ponuntur in crucibulum, cum parte aequali sulphuris, triti, faciendo S. S. S. (a) & reverberantur tribus vel quatuor horis, in aes ustum. Veneris laminae tenues cum sale praeparato in olla firma terrea vel ferrea stratificantur, & paulatim leviter igniuntur, poste in vas aqua frigida plenum iniiciuntur, & laminae nigredine & sale diligenter cum scopis ferreis eluuntur, exsiccatae denu cum sale condiuntur, ut supr igniuntur, & in aquam frigidam immittuntur, reliquaque omnia cum prioribus, ad praescriptum, peraguntur. Aqua tandem illa, in

(a) S. S. S. = stratum super stratum

347 LIB. II. CAP. XVI. quae lamiae sunt extinctae & oleo, cum aqua ferventi temperatur, ut omnis salsedo abeat, & crocus Veneris (1) in fundo relinquatur, instar sanguinis rubicundissimus: quem diligenter ab omne salsedine per aquae affusionem liberatum, exsiccatum, & tritum, Cheirurgi (a) periti, ad emplastrum stricticum, quod opodeldoch vocant, conficiendum, curios servant. CAPUT XVI. De Calcinatione Lunae & Solis. CALCINATIO LUNAE. Dissolve Lunam in aqua forti: & affusione aquae salsae, praecipita ad fundum matracii, in calcem candidam, quae frequenti aquae communis affusione edulcorari debet, & exsiccari. Huius calcis recipe unciam unam: salis praeparati uncias duas: salis ammoniaci drachmas duas. Haec prob misce, in mortario vitreo; & reverbera, per octiduum. Elicitur postea tinctura, cum spiritu vini alko{/a}lisato, & circulatur. Confert maniae & aliis cerebri affectibus.
sufficit dies naturalis unus, vel duo. vel cum sale armoniaco fortificato.

(1) Crocus Veneris rubicundissimus. (a) Cheirugus-i = Chirurgus-i = Surgeon

348 TYROCINII CHYMICI ablatoque menstruo tinctura remanet in forma liquoris. (1) Haec eadem tinctura instar lafurei (*), seu c{a}erulei ultramarini coloratissimi, extrahitur ex limatura Lunae cum spiritu vini, in quo aliquid salis ammoniaci fuit solutum, quae ulteris postea, ablato hoc menstruo, & tinctura, quae remanet saldedine liberata, recente alcohole vini repetitis cohobiis, in oleum elaborari potest. Tinctura (2) Lunae est diaphoretica & aliquantulum anodyna. Cerebri inflammationi, nervorum convulsioni, morbo attonito, insaniae & delirio ac melancholiae maxim prodest. Eius guttae tres vel quatuor ad sex, in aquis betonicae, salviae, vel melissae exhibentur. Est singulare quoddam remedium, hepatis, lienis, & menstruorum obstructionibus, easdem solvendo, medens. Datur in aq. cichori, centauri minoris scolopendriae artemisiae. Confortat omnia membra principialia, spiritusque animales mirific exsuscitat. CALCINATIO SOLIS. Fac amalgama Solis, per caementum repurgati, cum sex partibus Mercurii, ut sequitur. Accipe aurum laminatum, quod in minutas particulas forficibus scinde: & in crucibulum mundum, inter carbones vivos

(1) Tincturae Lunae. (2) Tincturae Lunae vires.

349 LIB. II. CAP. XVI. pone, ut aurum saltem igniatur. Deinde ex alio tigillo, mercurium calefactum, super aurum effunde, & bacillo misce: ut incorporentur. Tunc poriice in frigidam & massam optim lotam traiice per corium, & mercurium & superfluum exprime, ut remaneat massa satis dura, quae diu teri debet, cum duplo sui ponderis salis praeparati, in mortario vitreo, ita ut nihil de amalgamate appareat. Hoc totum pone in crucibulum coopertum & lutatum, parvo saltem foramine pervium: & reverbera per diem naturalem: tali cautione adhibita, ne aurum liquescat. Hoc facto: reperies aurum calcinatum; Mercurium ver cum sale in auras evolasse: si nempe sal rit fuerit praeparatum, & ignis gradus, secundum mentem meam, accurat observatus: Alias enim nonnihil salis supererit, quod separandum. Tum aurum denu amalgama: & per corium traiice, ut supra & misce cum duplo sui ponderis sulphuris vivi & optim tere: & pone in scutellam terram vitreatam, superfundendo optimum vini spiritum, qui accendi debet. Post cuius deflagrationem, & sulphuris, reperies aurum, spongiosum, & vald attenuatum; praesertim, si idem processus bis vel ter repetatur. Aliqui amalgama cum

350 TYROCINII CHYMICI floribus sulphuris terunt, & in crucibulo ponunt, inter carbones vivos, bacillo ferreo continu movendo, donec mercurius in auras abeat. Atque haec est auri calcinatio, quae auro potabili parando, & aliis similibus operationibus Chymicis, commod inservire potest. Antequam autem aurum calcinetur: debet, ut dicum est, caementari caemento, vel vulgari, vel regali (1). Caementum vulgare ita fit. Recipe farinae laterum uncias octo: salis praeparati uncias quatuor: vitrioli albi uncias duas: salis petrae, aeruginis, ana drach. Misc. Caementum regale, quod soli auro probatissimo parcit, est tale. Recipe farinae laterum partes 4. salis ammoniaci, gemmae communis praeparati, ana partem unam. Commista uniantur: & urina humectentur. Quidam auri bracteas, antequam ordine digerantur, candefaciunt, sinuntque refrigescere: ut, si quid inquinamenti in cute haeserit, id consumatur, & liberiorem accessum & impressionem relinquat pulveri caementatorio. Omnibus rit praeparatis, pulveris aliqua portio pyxidi vel ollae caementatoriae inspergitur aequaliter, ad crassitudinem digiti lati. Huic imponuntur

(1) Purgatio per cementum vulgare & regale.

351 LIB. II. CAP. XVI. bracteae, urina irrigatae, eo ordine & modo, ut aequali situ, se non contingat mutu, ne corpus corpori cohaerens id accendat: calorequ aucto, oras colliquet. Dispositae primo ordine bracteae obruuntur pulvere, ad dimidii digiti crassitiem: sequuntur pst reliquae bracteae, & rursus pulveris portione sufficienti consperguntur: atque ita pergitur, donec pixis impleta, aut nihil laminarum residuum est: & clauditur tandem praedicto pulvere, ad crassitiem digiti transversi: imponiturque operculum, sine respiraculo, si caementum vulgare; at si regale, operculum habeat foramen parvum ignis postea datur ad 24. horas: ita ut olla sive pixis semper rubescat. Finito opere, bracteae pede leporino purgantur pulveribus adhaerentibus; & urina lavantur, & exsiccantur. Omnium autem perfectissimum caementum est, illud, quod sequitur. Liquefac aurum, cum duplo sui ponderis optimi cupri: reduc in lamellas tenuissimas, instar papyri: quas caementa, per quadraginta vel 50. horas, igne forti, faciendo S. S. S. ut in caemento regali dictum est, cum farina laterum, sale communi, colcothare, viridi aeris, & modico sale armoniaco, cum aceto forti permistis. In hoc examine totum

352 TYROCINII CHYMICI cuprum evanescit, sulphure ipsius incombustibili, & tinctura in auri substantia remanente; cm, teste Gebero, decimo octavo capite fornacum, cupro extrahatur sulphur mundissimum tingens & fixum. Verm ne opus sit tam taedioso labore; & ut aurum perfectissim purificetur (1): dissolve unciam unam aut Hungarici, aut similis electissimi, in aqua Philosophica superis descripta, cap. de aque fortibus. Hinc, per inclinationem, lent effunde id, quod dissolutum est, ut terra alba, quae, in fundo matracii, indissolubilis (haec, fusa per boracem, convertitur in metallum album, quod in aqua forti communi dissolvitur) manet, separetur. Dein pone aurum dissolutum in matracium capax, colli satis brevis, & superfunde quintuplum aut sextuplum aquae communis: inqu arena calefac, ad ebullitionem usque. Tunc superfunde Mercurii pris calefacti uncias duas. Et si, intra horas duas, aqua Philosophica, in qua aurum est dissolutum, non sufficiet toti Mercurio dissolvendo, affunde aquae fortis communis q. s. Deinde adde adhuc uncias duas Mercurii, quas similiter dissolve; donec videas, omne aurum, in massa spongiosa, in fundo

(1) Optimus modus aurum depurandi.

353 LIB. II. CAP. XIV. matracii, & mercurium dissolutum in aquam claram & translucidam, quam oportet calidam effundi, per inclinationem, & aurum diligenter elui aqua tepida, donec omni acrimonia sit privatum: quod mult magis purificatum erit, & minori labore & sumtu, quam si caemento, aut antimonio, utaris. Depuravi alis aurum, per antimonium, quod perpulchrum erat, & vald splendidum; attamen cum id in aqua Philosophica dissolvissem, separavi adhuc de eo parum terrae albae. Unde patet: quant hoc examen fit exactius eo, qod per caementum, aut antimonium, instituitur. prob mundatum. extra ignem. instar globi. vel marmoreo. igne scilicet rotae. per aquam dulcem; calcem Solis exsiccando. potis florum sulphuris. qui est sine omni phlegmate. Hac vulgari caemento utuntur aurifabri, cm de aurare cupiunt, quo non solm aurum purgatur ratione salium, sed & in calore exaltatur farinae laterum & aerugine, qua ex cupro est.

354 TYROCINII CHYMICI id quod omnin fieri oportet, antequam bracteae in aqua regia solvantur. neque etiam latera & spondalia vasis. proposito caementario. & lutatur. quale est Hungaricum. Praestantissimum vero fuerit id cuprum, quod ex ferro confit, quale generatur in Zepusio, vulg im Zips, ex fontibus vitriolatis, saltem ferri frustis iniectis, & paul post in rubiginem corrosis, ex qua denu beneficio ignis cuprum excellens fit. Hinc per hanc recentis cupri: cum auro hoc modo caementato, per aliquot vices, additionem, & repetitam commendationem, aurum impens fit rubicundum. BEZOARTICUM METALLICUM. Dissolve in aqua Philosophica solis purissimi drachmas duas: ipsisqu adde guttatim liquoris gummosi septies rectificati unciam unam. Fiet maxima ebullitio. Pone matracium super cineres calidos, ad tres vel quatuor horas. Tum praecipita in aqua communi, & saepius ablue: ultimo cum aqua cordiali: & tandem exsicca. Habebis lapidem admirandae virtutis: cuius grana sex sudores egregi movent: praesertim,

355 LIB. II. CAP. XVI. si, ut bezoarticum minerale, pris rit figatur. ex sale communi & aqua forti praeparata vel etiam regia. id est, butyri antimonii, & mercurii sublimati, de quo supr cap. 12. in pulvere emetico, & bezoartico minerali. Sufficit terna vice. Melis & convenientis fiet, si per alembicum ex arena evocetur aqua philosophica, vel aqua regis, trina destillatione, ut supr in bezoartico minerale factum; figatur; vix enim fiet alis bezoarticum hoc, ad mentem autoris praeparatum, citra vomitiones & secessus. CERAUNO CRYSON SEU AURUM fulminans & diaphoreticum. Recip. aquae philosophicae unciam unam: in ea dissolve auri purissimi, & pris in lamellas diducti, drachmam unam: solutam per noctem digere in arena: man superfunde guttatim saltem, siquidem vald ebullit, olei tartari, per deliquium soluti, uncias duas. Sic illic calx auri ad fundum vasis praecipitatur, quae multis ablutionibus edulcorari debet, & in umbra, vel calore lenissimo, caut & prudenter exsiccari. Ex nummo Hungarico accip. grana 96.

356 TYROCINII CHYMICI Usus. Aurum hoc, granis tribus vel quatuor ad sex, in convenienti vehiculo exhibitum, non tantm insigne sudoriferum praebet & bezoarticum, sed stupendas praeterea, & philosophiae adhuc ignoratas vires ostendit, cum fulminis ictus, & Iovis tela, manibus fabricata, Cyclopum imitatur, unius alteriusv grani atomo accenso: nec sursum, ut pyrius pulvis; sed deorsum verberat. Nota. Reduci potest hoc aurum diaphoreticum in corpus: terendo id leniter, in mortario vitreo aut marmoreo, cum mercurio vulgari, donec sit bene amalgamatum: dein rursus eliciendo mercurium per retortam. Sic calx Solis in fundo manebit vald rubicunda, quae per boracem fundi potest. Ex eodem diaphoreticum parari potest adhuc praestantius, hunc in modum: Recipe ceraunocrysi quinque vel sex grana: eaque impone in vasculum argenteum; & superfunde spiritum vini rectificatum optim, quem incende; & desuper vitrum crystallinum, satis ampli orificii, suspende. Quamprimum spiritus vini ardere desierit, ceraunocryson officium suum faciet: & pars quaedam terrea ad parietes vitri sublimabitur. Hoc quater vel quinquies repete; & vitrum

357 LIB. II. CAP. XVI. spiritu vini lava, ut calx fundum petat, quae exsiccari debet. Dosis gran. duorum. Germanicis dicitur das Schlaggoldt, Latinis aurum fulminans, id est, quod instar fulminis dissiliendo fragorem acutissimum edit: Crollio ver vocatur aurum volatile, pag. 212. aut in defectu huius tartari, sal in aqua communi solutum accipiatur. quod animadvertes calore aquae Regis qui debet esse albus. Nam si adhuc flavus sit, signum est, totum aurum nondum repercussum; plus igitur olei tartari guttatim affundatur. Et calce auri ad fundum praecipitata in calido liquorem superiorem effunde, quae postea, &c. vel, ut vult Crollius, pag. 211. in patina vitrea per se spont inhypocausto siccescat, nullo ignis calore adhibito. potis partem cucurbitae superiorem, cum alembico rostrato, & receptaculo. id est, dissiliet ac fulminabit. Unde autem huius fulminationis & repercussionis causa exsistat (1), non aequ constat; Crollius quidem p. 213. refert eam in salem armoniacum, atque hanc suam sententiam sic confirmat. Quemadmodum, inquit, sal nitrum & sulphur sunt hostes, & se invicem non compatiuntur, ut videmus in praeparati pulveris tormentarii accensione; eodem modo sal armoniacum & tar->tarus

(1) Auri fulminatio & repercussio unde.

358 TYROCINII CHYMICI -tarus sibi contrariantur, &c. Verm Libavio non satisfacit, qui tamen ipsemet, etiamsi in prodromo Phil. Vital. thes. 49. pag. 12. contrarietur, nullas ponder osiores, aut meliores, contrarietatis in medium producit rationes. Nos ver negativam nostram de sale armoniaco, cum Clarissimo Doctore Hartmanno, sic comprobamus; Si sal armoniacum esset percussionis causa, utique ad omnem effectum talem requirerentur; sed non hoc; E. neque illud. Mars enim in aqua forti, quae nullum salem armoniacum recipit, solutus, & oleo tartari repercussus, eadem fulminandi facultate pollet. Rectis igitur virtus ista sulphuri solis igneo, & caelesti, ac spiritibus nitrosis & tartareis, quorum aliqui cum auro remanent, & fixi evadunt, tribuitur; quamvis spiritus salis armoniaci etiam non prorsus segregetur, unde fortior penetratio, ob salium contrarietatem, quae tamen sola in aliis metallis talem effectum non producit, nisi in ferro, quod undat. Deinde idem fragor & volatilitas sulphure igneo, non secus ac ipsum aurum, ab(-)Solis protinus in infusione olei tartari adimitur. Si enim tantisper id infunderis in solutionem Solis in aqua regia, quantisper tota compositio nigricet, instar atramenti, non tantm plan certus existis, aurum omne adfundum esse repercussum, sed & nunquam illud postea, etiam sta->tim

359 LIB. II. CAP. XVII. -tim post primam exemtionem seu collectionem, fulminandi potestate pollere; id quod omnino mirabile, duorum & quidem diversorum effectuum unam & eandem caussam extare posse. Quod san alioquin per naturam possibile haud videtur esse. Idem enim qua idem non efficit nisi idem: idem igitur non potest esse caussa oppositorum, nisi in eodem occurrant & concurrant diversa principia, quae quandoque eiusmode sunt & impellunt, ut verum & idem oppositorum caussa sit. Sic igitur oleum tartari, debita proportione infusum, aurum repercutiens & fulminans facit; sed idem eandem facultatem ipsi adimit, proportione indebita, & quidem excedente, affusum, donec nempe totum nigrescat. cum recinti cerauno cryso, & spiritu vini. CAPUT XVII. De salibus. MODUS ELICIENDI SAL ESSENTIALE ex herbis, sine calcinatione. Recipe herbae carduibenedicti q. s. Contunde in mortario marmoreo aut ligneo, cumqu omnem succum, secundum artem, expresseris: depura eum, aut filtra,

360 TYROCINII CHYMICI ut decet, & cum album. ovorum clarifica: Deinde fac, ut leniter ebulliat, in vase vitreo, aut terreo, eumqu diligenter despuma. Cumqu ad consistentiam mellis liquidi exhalarit: pone eum, in vase vitreo, in locum vel frigidum, per quinque aut sex dies & invenies sal elegans crystallinum, angulare, in modum salis gemmae: quod, effuso succo, collectum aqua carduibenedicti bene lavandum, & exsiccandum. Eadem ratione & ex aliis herbis, & floribus, & ex rosa ipsa, sal essentiale extrahi potest: cuius vires & effectus mult praeclariores erunt, qum illius, quod ex herbarum cineribus elicitur. Usus. Egregi sudorem movet, si eius duo vel tria grana, aut circiter, in aqua adpropriata exhibeantur. volatile potis. vel spissitudinem exquisitam. Sal gemmae vocatur ide, quia habet transparentiam ipsius gemmae: alis dicitur sal fossile. Hic modus eliciendi sal essentiale (1), vel potis volatile, ex herbis, nulla praemissa calcinatione, est solarum herbarum iuxta sal fixum, quod sola calcinatione prodit, etiam quamplurimum salis volatilis possidentium, quales ple->rumqu

(1) Modus eliciendi sal essentiale.

361 LIB. II. CAP. XVII. -rumqu sunt herbae temperat calidae, ut carduus benedictus, cum reliquis carduis fer omnibus, absinthium, maiorana, abrotanum, melissa, resta bovis, urtica, flammula, petroselinum, rosmarinus, & aliae: de frigidis non item hoc intelligendum. Quamvis & multum situm sit in operatione: nisi enim succus rit ad melleam consistentiam sine empyreumate coctus, ac praeterea in locum frigidissimum positus fuerit, nihil aut parum salis generabitur. Deinde qud haec salia, hoc modo extracta, reliqua salia per calcinationem facta, tm virtute, qum sapore superent, mirum non est. Integritas enim salis volatilis, in qua essentialis potestas latet, salva manet; nec potest fieri, quin etiam ex sulphure, & liquore mercuriali, caeteris ceu sui compositi principiis, aliquid sibi attribuant, quibus alioquin, si calcinando provenisset, carere debuissent. Huiusmodi sales, ut & reliqua principia, licet summis & elegantissimis virtutibus praedita sint: non tamen carent suis incommodis, ut quidam praestantissimi viri observarunt. Salia enim arrodunt & extimulant: spiritus caput petunt: olea ventriculum conviscant, & adhaerent. Unde nonnulli commoti sunt, illa Philosophic coniungere, & ex combinatione horum trium primorum corporum lapillum quen->dam

362 TYROCINII CHYMICI -dam Philosophicum, seu clyssum (a), ut alii vocant, conficere, qui, salis, spiritus & olei viribus impraegnatus, sine omni noxa usurpari possit. SAL ESSENTIALE, SIVE CREMOR, AUT CRYSTALLUS TARTARI. Recipe tartari Montispeliensis aut, quod melius, Germanici, & quidem albi, lib. unam: redige in pulverem subtilem & fac in sufficienti aquae quantitate, in vase figulino firmo, ebullire. Tunc amove ab igne, &, si vis, traiice per manicam Hippocratis, vel pannum lineum, in aliud vas firmum; & colloca in locum valde frigidum, ut sal tanto melis possit concrescere. Quo facto, aquam per inclinationem effunde: & sal, quod parietibus vasis adhaeret, separatis fecibus, frequenti aquae affusione, collige: & iterum, ut supr, decoque, diligenter lava, sordibus separa, & exsicca, tandemqu reduc in pulverem. Usus. Virtutem habet incidendi & detergendi humores crassos & tartareos: meatusque obstructos, si quod aliud vegetabilium, aperiendi. Dosis est drachma una in iusculo, vel alio liquore appropriato. Mirum est autem: sales vulg dissolvi, & liquescere in aqua frigida; essentialem

(a) clyssus-um is when the several constituents of a body are prepared and purified separately, and then combined again. Blanckaert: CLYSSUS est, quod alicuius rei essentiam, secundum chymicos, continet: vel quando eiusdem rei species variae, seorsim elaboratae, iterum coniunguntur, ut cum sal commune, sulpur, oleum, spiritus et mercurius iterum in unum corpus coagulantur.

363 LIB. II. CAP. XVII. ver contr in eadem congelascere & indurescere. Ut igitur curiositati ingeniorum honestae, & laudabili, satisfaciamus: causam huius rei abstrusissimam investigemus; & compositum hoc primm, hoc modo examinemus. Recip. salem essentialem, cuiuscunque rei is tandem sit: & pone in cornutam: applicando receptaculum: satis amplum, & iuncturas bene lutando. Dein da ignem per gradus. Prim exstillabit aqua vald acida; hinc oleum: & id, quod in retorta restabit, terra erit valde nigra & satis multa: qua ad albedinem calcinata, sal quidam fixus exinde extrahitur. (Nam essentialis semper continet in se fixum.) Dicamus igitur omnes sales essentiales esse compositos, ex partibus terrestribus, aquosis, & unctuosis: & insignem illam siccitatem terrae praedominantis, retinere aquositatem: & compositum reddi tant solidius, & mins solubile, in aqua frigid; qu magis oleaginositas ista duo extrema compositi colligata servat. Et possum asseverare: qud, postquam in aqua bulliente crystallos tartari sex diversis vicibus dissolvissem, eosqu extrem albos reddidissem: deinde v. (a) in cornutam posuissem, ad extrahendam aciditatem: (quae per reiteratas dissolutiones vald debilitatur) olem adhuc unctuo>sum

(a) v. : vespere, in the evening (it seems that this is not the meaning here!. May be it is ver or verum)

364 TYROCINII CHYMICI -sum & adurens exstillarim. Und videre est; qum rect omnes compositi partes inter se sint connexae. Possem adhuc aliam rationem, ex lib. Aristot. de Meteoris, adducere: qud, sicut elementa rarefiunt adscendendo; ita etiam condensentur descendendo, & si ponamus, quod terra sit frigida, gradu quarto: aqua frigida futura sit, octavo. Item, si aqua quarto gradu humida, aer humidus futurus sit, octavo. Ac propterea sales essentiales, siquidem valde terrestres sunt, non possunt in aqua dissolvi, nisi mediante calore: superveniente autem frigore rursus concrescunt. Non aliter atque aqua aerem mutari non potest; nisi interveniente calore, qui illam rarefacit & exhalare facit: sed qum primm frigus ingruit, condensatur rursus, & formam suam priorem recipit. Cristalli nomen nativo accipiunt, suntque solubiles omnes in humore copioso: nam in pauco suo menstruo concrescunt etiam. Cum coagulat filtratus liquor aluminosus, vitriolatus, salsus, acidus &c. crystallos vel lapillos vocant. vel Hungaricum, aut etiam Hispanicum. vel lava in aqua clara fontana, defusa semper turbida, donec aqua talis, qualis affusa, permaneat lympida. crassum potis.

365 LIB. II. CAP. XVII.


non est opus. potis cum priore

proprio decocto, parum recentis aquae affuso. & hoc aliquoties repete: singulis vicibus, ubi decoctum, ab igne semotum, refrixerit, cremorem, tm superna parte, instar pelliculae sublimatum, tum parietibus cacabi adhaerentem, collige, diligenter lava, &c. Cremor tartari in omnibus obstructionibus admodum est utilis. In melancholia hypochondriaca expedienda nihil felicis est, si aliquot diebus eius drachma semis, vel scrupuli duo, in iusculo, cum capparum decocto, exhibeatur, & exteris ad hypochondrium sinistrum emplastrum ex ammoniaco in aceto squillitico soluto applicetur. Senibus maxim, & qui obstructae sunt alvi, conducit. Insigne evadit catharticum, si huius cremoris scrupulus unus, cum extracti scammoneae granis 7. 8. vel decem, in iusculo vel vino propinetur. Nota BARTHII. I. Ut hic sal essentialis, sive crystalli tartari, ben praeparentur, & rect usurpentur: cavendum est, ne illos in vasis metallicis praeparemus, aut ex iis exhibeamus. Ratio est: qud sicut omnia mixta, de aciditate vitriolica, participant; ita vinum illa abundet, & quidem copiosiori, perfectiori, & magis completa, qum

366 TYROCINII CHYMICI omnia reliqua vegetabilia. Quapropter omnia acida, tm vegetabilia; qum mineralia, cm sint eiusdem naturae & originis, maximam habent cum metallis sympathiam, & tantam quidem, ut, positis, aut liquefactis iis, in vasis metallicis, acidum hoc vitriolicum illis adhaereat: quod dum facit, multum virium amittit, & exigui effectus est in Medicina. Sunt, qui, ubi tartarus ebullit, & ab igne remotus refrixit, cochleari ligneo, cremorem quendam in superficie aquae superiori concrescit, colligunt. Id quod mihi non tantum videtur laboriosum; sed etiam inutile. Nam crystalli parati, ut supra dictum, habent eandem virtutem & proprietatem, quam cremor. Et quia cremor, propter eximiam suam aciditatem valde diureticus est: cavendum: ne aegris exhibeatur, corpore pris non purgato. Alias enim abducit secum humores crassos, sibi, in meatibus, per quos transit, obvios, ad renes & ureteres: ibique caussatis obstructionibus, magnos dolores efficit. SAL IMPERATORIAE. Siccatam calcina ad albedinem: sal extrahe, cum aqua eiusdem herbae stillatitia, vel communi, digerendo per noctem.

II.

III.

367 LIB. II. CAP. XVII. postea aquam per inclinationem effunde: cavendo, ne feces turbentur; aliam usque terti reaffunde, digerendo ut supra. Tandem omnes aquas filtra: & coagula. Si coagulum non sit satis album: calcina in crucibulo, ad rubedinem; (non tantm crucibuli; sed etiam, si vis, ipius salis: quia salia fixa igniuntur, antequam liquescant) cavendo, ne liquescat: deinde resolve, filtra & coagula. Sic sal habebis albissimum; ut nulla dissolutionis, filtrationis, & coagulationis repetitione opus habeat. Ita sal extrahitur ex Salvia, & omnibus herbis: sed tali calcinatione perit sal volatile, sive essentiale, manetque solum elementale, quod in humido facil solvitur, & semper saporem habet ingratum. Interim sal hoc etiam extrahi potest menstruo satis vulgari, ut nunquam in humido solvatur, & saporem habeat gratum. hoc est, cineres albos. calida; non tamen ferventi: quod observandum. & filtrationem. Nonnulli parm curant liquefactionem in igne. Citis enim albescunt salia; sed propter fluxum eiusmodi salia postea rar consistunt, sed plerumque in liquores ab aere resolvun->tur,

368 TYROCINII CHYMICI -tur, quin im non levem virium patiuntur iacturam. in igne. idque saepius repete, donec salia fiant purissima. fixum potis sive terreum. Sales vegetabilium crystallinos (1) seu transparentes instar salis petrae feceris, si cuiusque cineres, post calcinationem, denu cum aequali parte sulphuris commistas, calcinaveris, idque igne non admodm leni, & tandem beneficio aquae communis destillatae extraxeris, filtraveris, & evaporaveris, donec tantum aquae cum sale restiterit, quosque ille in crystallos in frigido abire possit. Hi sales sunt omnium optimi: nec enim facil in deliquium abeunt, nec lixivium resipiunt: quin im sales hoc modo praeparati mirific operantur. Sic sal absinthii, hac methodo praeparatus, purgat per vomitus, ventriculi & pectoris impuritates expediendo, si eius scrupulus unus, vel drachma semis, in unciis duabus aquae propriae, id est, absinthii, exhibeatur. Sic sal Imperatoriae, iuxta hanc sententiam ex radicibus factus, & 4. ad 8. gr. in robsambucino exhibitus, tollit omnes febres intermittentes. SAL TARTARI. Sternitur tartarum, in vase terreo, non

(1) Salium vegetabilium crystallinorum praeparato genuino.

369 LIB. II. CAP. XVII. vitreato, plani fundi, ad crassitudinem digiti. Reverberatur porstea, ad albedinem usque, spacio quinque vel sex horarum, igne ita moderato, propter fusionem, ut vas saltem candeat. Tartarum, ita ad albedinem calcinatum, perfunditur aqua communi digeritur, filtratur, & coagulatur. Huius praeparationis compendium fieri potest: si tartarum ad nigredinem comburatur, pst dissolvatur, & coaguletur. Modus hic non est aspernendus, praesertimque observanda in eo ignis lenis moderatio, quo hic sal melius fit, qum fornacum figulinorum intensiore. Ex hoc sale per deliquium soluto fit oleum tartari per deliquium, de quo supra, quod rar ad medicos venit usus, nisi quod est constitutivum magisterii tartari, de quo mox. SAL CORALLIORUM. Hoc fit, digerendo corallia trita, in aceto, ter destillato, per noctem: postea filtrando, & acetum ad siccitatem evaporando. Sic sal coralliorum manet in fundo vasis: quod ut pulchrius evadat, dissolvi potest aliquoties in aqua destillata, filtrari, & denuo coagulari. Usus. Vires eius sunt excellentes. Sanguinem enim in universo corpore mundificat:

370 TYROCINII CHYMICI pristinum sanitatis vigorem restituit: fluxus uteri, ventris, haemorrhoidum sistit: roborat cor & stomachum: omnes obstructiones viscerum reserat; concretumque sanguinem dissolvit. Prodest & in hydrope, convulsionibus, paralysi, calculo, suffocatione matricis, si cum aqua, affectui praeter naturam conveniente, exhibeatur. Dosis granis decem, ad scrupulum unum, vel duos, pro ratione aetatis, & vehementiae morbi. & solvendo. Nonnulli acetum sic conficiunt. Destillant cineribus herbae Kali lib. I. sensim pris infusi, propter metum scilicet effervescentiae, aceti destillati optimi libras sex, cohobando bis velter. Acetum tale fit dulce, & non admodum mordax; nec tamen magnis caret viribus: ilic enim corallia, ut & perlas, solvit. vel: (1) post solutionem abstrahendo acetum ad siccitatem. vel, quod melius, rore Maiali supra triti cum collecto & destillato. donec sal candidissimum habeas, ab omni acetositate liberum, id quod facil obtinebis, si acetum superius ad operationem hanc citis absolvendam adhibueris. De natura & viribus salis coralliorum videatur Crollius, Basil. Chym. pag 16. &

(1) Croll. pag. 162.

371 LIB. II. CAP. XVII. Anshelm. Boetius de Boodt, cap. 152. lib. 2. de gemmis. Quercetanus Pharmacop. Dogmat. c. ult. sal ita elicit: corallia crasso modo conterantur: postea rit dissolvantur in succo limoniorum vel berberum: qui succus post illorum dissolutionem rursus separetur: & quod in fundo remanet, (quodque postea pluries cum aquis cordialibus dissolvi & coagulari potest, ad aciditatem dissolventis acidi tollendam) dicitur sal coralliorum. Nonnulli autem magis operosis sic praeparant? Corallia bene trita (quamvis, corallia crasso modo conterenda esse, censeat Quercetanus dicto loco) vasi vitreo, apposito alembico, imponunt, eaque, ut vasis fundus ex candescat, ad albedinem usque calcinant. Calcem aceto destillato potenti immittunt, ac in loco tepido digerunt ad octiduum quotidi bis agitando materiam; ita tingitur colore rubro: postea colaturam diffundunt, repetunt infusionem. Deinde tincturas omnes simul collectas vesicae iniiciunt, phlegmaque omne alembico abstrahunt, liquoremque crassum, qui in fundo remansit, in vitrum paulatim infundunt, seorsumque omne in calido exhalare sinunt. Quo evaporato nova coralliorum rudimenta apparent, quae abluuntur aqua calida saepius, qua abstracta, exsiccatam materiam supra cineres calidos

372 TYROCINII CHYMICI fovent per hebdomadas aliquot; ita enim sal albissimum convertitur, quod in quolibet liquore promptissim solvitur. Nota BARTHII. An hoc sal tantarum sit virium, merit dubitari potest. Nam si illum degustes; quid aliud, ex ingratissimo eius sapore, iudicabis esse, qum calcem vivam, aceto praeparatam? Deinde quis non supicetur, nobilissimas eius vires, calcinatione eiusmodi, corrumpi & destrui; cm gestata tantum, in febribus & aliis quibusdam morbis, omnem tincturam saturatam, & colorem facillim amittant? Quid? qud vald absurdum sit: velle ex omnibus rebus extracta facere, olea, quintas essentias, praesertim ex substantiis per se plan vel subtilibus, vel homogeneis, quales sunt uniones, corallia, moschus, ambrae &c. Induunt enim non rar Chymic praeparata quaedam aliam naturam, & non praeparatis plan contrariam. Imm quaedam alia non praeparata maiores vires habent, & naturae humanae convenientiores, qum si Chymicum ignem experta sint: qud in pipere fieri cernimus. Affecto enim ventriculo, grana illius aliquot deglutita plus efficiunt, qum si magna copia oleum eiusdem aromatis exhibeatur. Atque hac de re Felicissimum etiam Platerum (a) p. m. auditores suos,

(a) Felix Platerus = A doctor born in Basel (Switzerland ) (1536-1614)

373 LIB. II. CAP. XVII. olim pro lectione, fideliter commonuisse, constat. BUTYRUM CORALLIORUM. Recip. coralliorum rubrorum & salis petrae, ana part. aequales: calcina igne forti, horam unam. Pst edulcora, affusa toties aqua pluviali destillata, donec nulla amplis acrimonia salis petrae, in aqua, gustu percipiatur. Hinc coralia edulcorata pone in phialam: & affunde iis acetum destillatum: cumqu octiduum ita steterint, filtra per chartam, & rursus affunde acetum destillatum recens: & perge, ut pris, idqu toties repete, donec coralia sint plan dissoluta. Haec postea sume, & pone in phialam vitream: & destilla ex B. M. Sic remanet in funde essentia coraliorum: cui affunde aquam pluvialem destillatam, eamqu dissolve: & rursus destilla: hocqu sexies aut septies repete, donec aceti acrimonia gustu non amplis deprehendatur. SAL CALCULI HOMINIS. Recip. lapides aut calculos hominis: & calcina primm igne moderato, dein magno; inque pulverem redactos, & cum ae->quali

374 TYROCINII CHYMICI -quali portione sulphuris, & salis petrae, mixtos reverbera, in alcohol albissimum, quod, ad ignem cinerum moderatum, in succum berberum clarificatum poni oportet, donec totum dissolvatur. Tunc, filtrato liquore, exstillandus is est, per balneum, ad siccitatem. Sic sal manebit in fundo vasis. Usus. Expellit potenter calculum renibus & vesica. Exhiberi possunt eius grana tria aut quatuor, in vino albo, Luna crescente: estqu dosis aliquoties repetenda. SAL COLCOTHARIS. Colcothar perfunditur aqua pluviali, & sal, digestione unius diei vel noctis, in eam ingreditur, qui filtratur, & sal postmodum coagulatur. Rubedo aliqua, si sexies aut quinquies iterum calcinetur, & salsedo semper eluator, tandem dulcis relinquitur, & vocatur dulcedo vitrioli, teste Libavio, in alchymia: quae maior est, si ex vitriolo Veneris paretur, & praesens est in ulceribus malignis remedium. Colchotar (1) est caput mortuum, residuum ex destillatione olei vitrioli; vel est ipsum vitriolum ad summam rubedinem calcinatum. Usus salis colcotharis est rarus, nisi qud nonnulli in diaphoreticis id vald commendent gr. duobus vel tribus.

(1) Colcothar quodam?

375 LIB. II. CAP. XVII. Terra vitrioli (1) dulcis, per hunc modum parata, habet tantm vim emplasticam & stipticam, nec est vera ea dulcedo, qum alis vitriolum, & omnia in se continent acria. Illius usus est in emplastris & haemorrhagiis narium. VITRIOLUM VOMITIVUM Dissolve vitriolum album in aqua communi, filtra, & coagula. Repete hoc secund. Tertio dissolve in aqua rosacea: pst filtra, & coagula. Dosis drachma semis ad drachmam unam. ALIUD. Dissolve vitriolum album in {a}qua destillata: filtra: & in vase terreo fac aquam exhalare, donec cuticulam superis contrahat. Tunc vas pone in locum frigidum, ut crystallos producat: quibus separatis, fac reliquum humorem evaporare, donec rursus cuticula oboriatur: & ut supr, crystallisa, hocqu secund repete. Terti crystallos in aqua rosacea dissolve: evapora: &, ut supra, crystallisa, igneque lento exsicca. Usus. Dosis scrupulo uno ad drachmam semis, in haustu vini, vel cerevisiae, aut conserva rosarum. Felici cum successu exhibetur in febribus, ventriculi cruditatibus, catarrhis, lumbricis, peste, &c.

(1) Terra vitrioli.

376 TYROCINII CHYMICI Vocatur Paracelso (1) lib. I. de rebus naturalibus cap. 8. ( ubi agit de virtutibus vitrioli crudi & colcotharis) Grilla non Gilla, aitqu id nominis vitriolum accispisse secret. Liquorem ver vitrioli ad cerebri magnos illos affectus, vertiginem, phrenesin, maniam, caducum, tertio & quarto capite 2. de viribus membrorum internorum, vocat arcanum, quod ex Grilla extractum est. Sive itaque illo, sive hoc nomine appellaveris, perinde fuerit. Videatur Crollius, pag. 118. Dosis haec autoris est nimis magna; ultra scrupulum semis enim vix exhibetur. potissimm quotidianis, quae sunt ventriculi, cum aq. centaurii minoris, vel potis in eiusdem decocto. ALIUD. Extrahe sal ex capite mortuo vitrioli, quod sublimatione florum sulphuris reliquum est. Usus. Salis huius scrupulus unus, in aqua foeniculi adsumptus, vomitum concitat, sedes movet, & sudorem. Interdum etiam somnum conciliat. Est & vitriolum aliud vomitivum & purgans simul, quod Angelo Salae (2) adscribitur, sequentem in modum paratum: Recipe vitriolum Romanum caeruleum, q. v. reduc in pulverem, & supra chartam in loco calido, sine radiis solari->bus

(1) Paracelsi Gilla. (2) Angeli Sale vitriolum vomitivum.

377 LIB. II. CAP. XVII. -bus, in pulverem album exsicca; postea solve in acq. centaurii minoris (a), per filtrum traiice; remotis fecibus, liquorem lympidum, balneo, ad tertiam partem destilla. Vas in locum refrigerationi accommodatum repone, ut concrescant crystalli, quos separatum siccabis, servato tamen colore caeruleo; crystallos toties collige, quoties necessitas exigit, semper videlicet destillando ad tertiam partem, & frigori postmodum exponendo; collectos crystallos serva in vitro prob occluso. Hoc vitriolum per vomitum & secessum purgat corpus. Dosis a gr. 5. ad 10. in liquore aut aqua destillata appropriata. Eximium est in febribus pestilentibus. Nota. Universaliter in omnibus vomitoriis vitriolatis exhibendis, sedul cavendum est ab asthmate, aliisque pectoris affectibus. Vitriolum enim crudum venenum est, suffocando enecans, &, quomodocunqu praeparatum, vix omnem suffocandi pravam deponit indolem. SAL aut VITRIOLUM LUNAE. Recip. Lunae fulminatae, & in subtilissimas lamellas diductae, uncias octo. Pone in cucurbitam: & superfunde spiritus nitri q. s. ut nempe ad unum digitum supernatet. Dein claude vas, alembico non rostrato, & digere in balneo vaporoso, per viginti quatuor ho->ras,

(a) Centaurium minus = a plant.

378 TYROCINII CHYMICI -ras, ac destilla, calore lento, spiritus nitri volatiliores; donec videas, nihil amplius exstillare. Tunc vase refrigerato, superfunde alium spiritum nitri, digere, destilla, e usque, donec Luna pondere trium aut quatuor unciarum spirituum nitri magis fixorum sit aucta. Tunc omne phlegma vapore balnei bullientis expelle; vasqu exacte clausum, in digestionem triginta dierum, in balneum vaporosum pone: intra quod tempus Luna mutabitur in aquam viscosam albam, quae, posita in locum frigidum, congelascet in vitriolum viride & caeruleum. Hac eadem via parari potest vitriolum Solis, superfundendo spiritum nitri, super salem praeparatum, idemqu regimen observando, sicuti de Luna dictum. Ex utroque isto vitriolo (1), debita proportione coniunctis, & in athanore decoctis, donec omnes calores apparuerint, & tandem in rubedine substiterint: paratur medicamentum quoddam, quod non minoris est efficaciae & virtutis; qum magnum illud lapidis Philosophici arcanum. Dosis est gr. unum in omnibus morbis desperatis.

(1) Vitriolum Solis.

379 LIB. II. CAP. XVII. SAL SIVE VITRIOLUM MARTIS. Accipe spiritus vitrioli, vel sulphuris per campanam facti, licet non rectificati, unciam unam, aquae communis uncias duas. Misce in matracio, & adde limaturae ferri unciam unam; hocqu observatum colloca in cineres calidos, ut omnia bulliant lentissim spacio sex horarum. Postea infrigidari sponte permitte: & invenies in vase generatum vitriolum, viride, splendens, quod calore dissolvitur frigore coagulatur, quodque autor Cheiragogiae Helianae, absque omni ratione solida, Martis salem esse inficiatur. Si quis ver hanc praeparationem propterea damnandam censet: qud corrosivo praeparetur, ob eandemque causam, Crollianam praeferat: respondeo: eam non mins hac ratione corrosivis parari: atque meam. Per reiteratam enim calcinationem Martis & Veneris, cum sulphure, aciditas Veneris vitriolica cum metallis fixatur: quod ex pondere facil dignoscitur: si omnia secundum Crollii mentem, & meam, rect instituantur. Ad asthmata, etiam inveterata, & tusses, aliasque pectoris infirmitates, ex Marte subit fieri potest vitriolum albicans hoc modo: Re->cipe

380 TYROCINII CHYMICI -cipe limaturae chalybis tenuis, purae, & neutriquam pulverulentae, unciam semis: superfunde guttatim in scutella vitrea olei sulphuris per campanam facti, non rectificati, drachmas duas; statim incalescit, & totus Mars solvitur; sine quiescere & refrigerari. Sic fiunt crystalli; qui per aquam communem destillatam soluti, & fecibus per filtrationem liberati, denu in crystallos, aqua evaporata, redeunt. Eorum grana duo vel tria, in syrupis pectoralibus aliquoties exhibita, mirific asthmata expediunt, idque nec per vomitum, nec per fecessus; sed sudoribus prorumpentibus. SAL SIVE VITRIOLUM VENERIS. Cuprum calcinatum, sive squamas cupri, reduc in pulverem subtilem, quem in aceto destillato, per diem naturalem, digere. Tinctum acetum per inclinationem effunde: & aliud reaffunde toties; donec non tingatur ulteris. Depletiones filtra: & tres partes fac evaporare, vel destilla: quodqu relinquitur in fundo vasis; ponatur in locum frigidum. Sic generabitur vitriolum viride, obscurum, splendens. ALIUD. Laminae Veneris cum ana sulphuris triti, ut dictum est, in calcinatione Veneris redu->cuntur

381 LIB. II. CAP. XVII. -cuntur in pulverem subtilem: & in olla terrea, cum sulphure trito, calcinantur, continu baculo cupreo movendo, donec totum sulphur combustum fuerit. Hinc calx denu teritur; & cum octava parte sui ponderis sulphuris triti calcinatur, ut supr, hocque quinquies aut sexies repetitur. Postea calx ista in aquam ferventem proiicitur, & baculo saepius movetur, dum fundum vasis petit, & aqua refrigeretur: quae filtrata evaporet ex tribus partibus, & ponatur in locum frigidum, ut crystallos caeruleos producat; vel ex toto evaporet. Vide Crollium, pag. 218. & seq. accuratis de hac praeparatione praecipientem. Habetur & alia via compendiosior, qua fit vitriolum Veneris & Martis (1); sed hermaphroditicum, id est, quod utriusque, Veneris nempe & Martis, naturam habet: ex ambobus enim conficitur, & ubivis Basil. Valentino Monacho celebratur. Cuius vires Medicina sunt eaedem cum hac autoris praeparatione. SAL aut VITRIOLUM IOVIS. Dissolve stannum Anglicanum in aqua forti, facta ex alumine & nitro. Quiescat ita dissolutio; & videbis calcem stanni, al->bam,

(1) Vitriolum Veneris, & Martis hermaphroditicum.

382 TYROCINII CHYMICI -bam, instar nivis, ad fundum vasis, praecipitatum iri, quam sublimari oportet, sicuti cum flores albi antimonii parantur: & invenies pulverem albissimum, instar pollinis, in capitello sublimatorii, qui in aceto vini, ter destillato, dissolvendus, & integrum biduum digerendus: vas saep agitando. Dein eo, quod dissolutum est, per inclinationem effuso, aliud acetum vini reaffundendum super id, quod adhuc dissolvendum restat: & omnia mestrua, usque ad siccitattem, per B. M. exstillanda, bonusque vini spiritus super id, quod in fundo vasis remanebit, fundendus, digerendus, decantandus, & alius spiritus substituendus; donec totum resolvatur. Tunc oportet duas tertias spirits, per balneum, exstillari, & reliquum in frigidum collocari, ut crystalli formentur, qui separati in liquorem resolvuntur: si in locum humidum, super marmor, ponantur. Usus. Tres aut quatuor guttae eius, umbilico feminae hystericae calid infricatae, uteri suffocationem statim tollunt. Hic idem liquor summum est remedium in morbis Veneris. Curat omnis generis ulcera foetida, fistulas, lupos, cancros, noli me tangere, & alia carcinomata maligna. Duae aut

383 LIB. II. CAP. XVII. tres guttae, exhibitae intra corpus, potenter alvum movent. SAL SATURNI. Calx saturni, sive minium, perfunditur aceto destillato, vel saltem eius phlegmate: digeritur per diem naturalem, saepius agitando. Post menstruum abstrahitur, aliudque substituitur, donec omnis salsedo extrahatur: depletiones filtrantur, & in cineribus, vel arena, coagulantur: Sic habes salem Saturni; super quo si acetum ter destilletur, cum cohobiis, atque etiam postea vini spiritus, cum trina cohobatione: sal sic virtutem adquirit admirandam, in sanandis diversis morbis. Usus. Si eius sex grana dentur in peste, cum vino albo; curatur aeger intra viginti quatuor horas. In hydrope dantur tria g{r}ana, in vino albo, quatuor diebus continuis: in colica sex grana, cum vino albo: in lepra itidem sex, cum aqua fumariae, continu per octodecim dies. Saccharum hoc intra copus sumptum, frigiditate sua, libidinem veneream extinguit: ac propterea utile iis, qui in caelibatu vivunt. Extrinsecus usurpatum mira praestat in ulceribus corrosivis, malignis, cancrosis, lupo & similibus. Contra putredinem oris etiam, & impetigines, ambu->sta,

384 TYROCINII CHYMICI -sta, inflammationes, tumores, pustulas faciei rubras, praestantissimum est medicamentum, si cum oleis, aut aquis convenientibus, applicetur. Supr cap. 14. factum, sub titul. Calcinationis Saturni. Verba illa, vel saltem eius phlegmate, deleantur. Huius salis depraedicatio nimis pomposa est, & valde aliena ab experientia, rerum omnium magistra. vel mel, vel butyrum, de cuius usu prolix Crollius, pag. 274. & 275. Castitatem praestat etiam bytyrum hoc Saturni, si umbilicus & priapus eo inungantur, atqu ita desiderium faeminarum minuit; ast vicissim si mederi velis, utere balneo Laconico, & inunctione umbilici cum ol. nucis moschatae destillato. Hoc mirum cuipiam videri possit, cum hoc sit frigidissimae naturae, quomodo tumores (1), durities, & scirrhos dissolvere possit. Attamen experientia hoc ipsum nos docet, & convincit, utut principia Galenica non usque quaque respondeant.

(1) Sal Saturni tumore dissolvens.

385 LIB. II. CAP. XVIII. CAPUT XVIII. De floribus. FLORES BENZOINI. Benzoinum teritur, & ollae rotundae imponitur; deinde clauditur duplici charta emporetica, convoluta in modum manicae Hippocratis: & datur postea ignis ad sublimationem idoneus: floresque nivei, qui hihil aliud sunt, qum sal essentialis dulcis, saepius colliguntur. Usus. Valent ad asthma, & omnes pulmonum morbos. Dosis scrupulus semis, in liquoribus vel syrupis idoneis. Topicum etiam remedium sunt, ad tubercula, & ruborem faciei. . hoc est, asae dulcis. grosso modo. cum pedibus. arenae, vel prunarum. dum flores scilicet assurgunt; quod deprehendi potest, si chartae admoveatur candela. Si florum Benzoini drachmae duae, cum florum sulphuris drachmae una misceatur, & ex hac mistura, quantum cum mucrone cultri capi potest, cum pauxillo salis, in ovo sorbili,

386 TYROCINII CHYMICI singulis diebus man, ieiuno stomacho, exhibeatur, ad vitia pectoris felicis expedienda, praesertim in phthisi, & asthmate etiam inveterato, commendatur. cum unguento pomato, aut butyro Maiali illiti. FLORES SULPHURIS. Parantur, miscendo aequales partes sulphuris, & colcotharis perfect rubificati exsiccatiqu; & sublimando, ut in antimonio (spatio tamen octo horarum operatio haec perficitur, nec tanto opus est igne, ut in antimonio) dicetur. Secund sublimantur cum saccahro crystallino solo, ut maius ad asthma, & alias pulmonum affectiones, conferant auxilium. Nec metuendum hic, ne ebullitio, liquescente sulphure, sublimationem impediat. Quocumque enim modo sulphur sublimetur, sive per se, sive cum additione, semper ebullit. Fit etiam haec florum praeparatio, miscendo ad libram unam sulphuris, libram unam semis farinae laterum; Vel, ad libram sulphuris addendo colcotharis, & salis decrepitati, ana libram semis; Vel, per se etiam, absque ulla additione. Usus. Flores hi vald resistunt putredini, ac propterea in peste, tam praeservationis,

387 LIB. II. CAP. XVIII. qum curationis gratia, vel in aqua carduibenedicti, aut melissae, vel theriaca, vel syrupo acetositatis citri, ad drachmam unam, utiliter usurpantur. Praeservant febribus & epilepsia. Sudorem in lue venerea promovent. Conducunt in omnibus morbis, qui exsiccatione opus habent: in omnibus pulmonum affectibus, asthmate, tussi antiqua & recente, catharris ad pectus defluentibus: pleuresi, colica: apostematibus, & similibus. Possunt etiam exinde tabulae (a) formari, hac ratione: Recip. gummi tragacanthae in aqua rosarum moschatarum, aut cinamomi dissoluti scrupul. duos: sacchari finissimi subtilissim pulverisati unc. sex: flor. sulphuris unciam unam: spec. diarhod. abbat. aut diatragac. frigidi (b), magisterii coralliorum, ana unc. semis. Misce: & tunde haec simul, cum tragacantha dissoluta, in mortario marmoreo. Deinde manibus, oleo anisi aut foeniculi oblitis, pastam hanc diligenter subactam super tabula munda, ligno rotundo, extende, tabulasque ex ea, quibus man, & vesperi, ad omnes pulmonum morbos, & catarrhos capitis exsiccandos, utaris, confice. Dosis est drachma una.

(a) tabula-ae See note (a) in page 389 (b) diarhodon abbatis & diatragacant. frigidi, both are Medicines.

388 TYROCINII CHYMICI Hi tamen flores propter acredinem non usquequaque utiles sunt. per arenam ex cucurbita flores in alembicum colliguntur. Sublimatio cum saccharo candi vix potest operi conferre: liquescunt enim una & saccharum ebulliendo sublimationem impendit; potis miscendi sunt flores sulphuris cum saccharo candi, & vel forma electuarii, vel morsellorum, usui adservandi. Qui modus ultimus omnium est syncerissimus, fitque hoc modo (1): Cucurbita terrea, ad qum pris duo alembici vitrei congrui sint selecti, ita ut unus post alium possit adhiberi, locetur pris vacua in arenam; quae ubi gradibus ignis paulatim fuerit ex calefacta, immitte sulphuris communis, in frustra conquassati, manipulum unum aut alterum, & appone alembicum. Videbis paul pst elevari flores, si mod ignis iust administratus fuerit; alis, si intensior is fuerit, iacturam patieris operis. Qud si itaque nonnihil florum in alembicum elevatum fuerit, illo sublato, substituatur alter, & identidem flores sic, repetitis saep alternis alembicorum vicibus colligantur. Qud si elegantiores & puriores adhuc desideres, hanc florum sublimationem semel atque iterum reiterare poteris.

(1) Flores sulphuris simplices.

389 LIB. II. CAP. XVIII. Hos flores (1)si in usus adhibere velis medicos, poteris partem quandam cum aliis, ex gr. gummatibus sequentibus selectissimis, in tenuissimum pulverem tritis, mixtam servare ad usum, suadente idipsum Paracelso, in lib. 8. paragr. pag. 232. de asthmate, & cap. de sulphure 3. tom. 7. pag. 174. Recipe erg florum simplicium sulphuris, ter elevatorum, unciam unam & semis: myrrhae electae drachmam unam: aloes epaticae scrupulum unum: croci grana quindecim: terrae sigillatae scrupulum unum: sacchari q. s. Dissolvatur hoc in aq. rosarum, vel pectorali, & fiat, massa, ex qua formentur rotulae (a), vel cum tragacantha in aq. rosacea dissoluta F. tabulae(a); aut cum theriaca extract. electuarium. De his ut & eorundem compostione, egregi: praecipientem, vide Crollium, in Basil. Chymic. pag. 229. & seqq. RUBINUS AURIPIGMENTI DIAPHORETICUS. Recip. auripigmenti elegantis & splendidi unc. unam. Redige in pulverem valde subtilem: & sublima in phiala, aut parvo matracio, igne forti, donec fundus vasis candescat. Et habebis, intra dimidiam horam, pulcherrimos rubinos, circa collum vasis sublimatos.

(1) Flores sulphuris compositi. (a) Tabula & Rotula = Tabella: est medicamentum internum, solidum, ex pulvere et triplo vel quadruplo sacchari, in liquore accommodato soluti, ad spissam syrupi consistentiam cocti et supra lapidem marmoreum in orbiculos effusi, confectum.

390 TYROCINII CHYMICI Usus. Dantur hi rubini, sex ad octo grana, in brodio conservationis zingiberis, ad provocandos sudores, in morbis venereis, scabie, & similibus. Iidem rubini, pulverisati cum aequali pondere florum sulphuris, & in matracio, igne arenae aut cinerum, secundi gradus, per dies octodecim, aut viginti, digesti, mirific catharros exsiccant. Dosis est ab octo ad duodecim grana, in pulmonum adfectibus, exhibita in rosarum conserva. Idem pulvis sudorem etiam movet. ALIUS RUBINUS ARSENICI DIAPHORETICUS. Sublima arsenicum, in matracio, bis aut ter igne arenae, per quinque aut sex horas, donec evadat plan crystallinum: semperqu separa pulverem subtilissimum, qui collo matracii, instar farinae volatilis, adhaeret, estqu ipsum arsenici venenum. Partem crystallinam pulverisa: eamqu bene misce, cum tandundem florum sulphuris: & sublima, sicut supr, in massam rubram, quae specificum est remedium in affectionibus pulmonum. Usus intra corpus, ad sudorem concitandum, exhibetur, granis sex ad octo.

391 LIB. II. CAP. XVIII. Extrinsecus usurpatus curat omnia ulcera maligna, & curatu difficilia. Nota BARTHII. Quercetanus auripigmentum totum, per se, sublimare consuevit: & rubinos inde ortos collegit: quos postea in pulverem reduxit, sine ulla alia praeparatione; eamqu exhibuit, ad grana tria, quatuor, quinque, in liquore sudorifero infusam, ut in aqua carduibenedicti, vel ulmariae, vel cum extracto angelicae mixtum. Est admirandum diaphoreticum, ad omnia carcinomata, pestem, lepram, & ad omnes pestiferos & arsenicales morbos. FLORES ANTIMONII. Electum stibium, in subtilem pulverem redactum, ex aludele terreo, in alembicum rostri expertem quidem, sed tamen in vertice pervium, ad humidos spiritus emittendos, cum mobili cono, sublimetur secundum artem, dando ignem, per gradus, decem vel duodecim horas, ad flores albos excipiendos: ad citrinos, per viginti quatuor horas: ad rubeos, per triginta sex, ignem continuando & augendo. Albi flores si spiritu vini circulentur, facultatem emeticam amittunt, & per inferiora tantm purgant.

392 TYROCINII CHYMICI Elegantiores fiunt flores antimonii, si, secundum Crollium, ex retorta, per arenam admistam sublimentur, pag. 132. potius in ollas, artificios sibi incumbentes. vitreo vel terreo. ignis gradus hanc florum antimonii variationem praestare non possunt. Flores (1) antimonii in medicum usum accersendi non sunt, nisi corrigantur: id quod de vitro eiusdem rect veris Chymiatris pronunciatum est. Prim itaqu ut flores antimonii prob corrigantur, habeantur flores antimonii albi (2), qui communi more fiunt, per sublimationem scil. in aliquot ollis, supern ad orificium cucurbitae sese excipientibus, ceu monet hic autor. Quae via quidem expedita; sed felicis proveniunt, si fictilis cucurbita, ex bona materia facta, inferis prop fundum sit tubulata, eiqu postea, firmiter in furnum collocatae, adaptentur alembicum caeci invicem sese capientes: itaque qua se cupiunt, sint perforati: eorum sunt numero se vel plures; in summitate ver apponatur alembicus vitreus rostratus, cui cucurbita regalis adiecta sit. Primm itaque, ubi, ignis gradibus admotis, cucurbita tubulata per se vacua fuerit ignita, ex antimonio trito cochleare unum paulatim, & post vices, est iniiciendum; statimqu lique->scit

(1) Flores antimonii non nisi correcti in medicum usum accersendi. (2) Flores antimonii albi.

393 LIB. II. CAP. XVIII. -scit & vi ignis tolluntur flores sursum, in superimpositos alembicos caecos. Antimonium ver iniectum est cum ferreo stilo incurvato aliquoties per tubulum movendum: sic enim citis & velocis sursum fertur. Omnibus cit recteque institutis, etiam ad distantissimum alembicum rostratum flores elevantur, cum aliquota parte phlegmatis acidi, quod in cucurbitam annexam dilapsum colligendum est, suoqu usui destinatum reservandum. Et hic sit modus florum alborum eliciendorum tutissimus. Postea (1) recipe salis tartari, frequenti solutione & coagulatione summ depurati, quantumvis, (quae san purificatio salis tartari apprim est necessaria; alioquin apparatus hic noster non procedet) & affunde tantum de aceto destillato, vel potis de spiritu vini, quantum pro solutione salis sufficit: abstrahe acetum, sive vini spiritum, lento igne, in balneo, ut evaporet; non nihil enim acredinis simul progreditur: affunde vicissim acetum destillatum novum, ut dictum, & abstrahe, eodem modo reiterando laborem, donec tandem acetum eiusdem saporis destillando egrediatur, quod octava vel nona imbitione & destillatione fiet, & hoc Chymici est impraegnare. Huius igitur salis, aceti spiritu impraegnati & exsiccati, accipe, e. g., unciam unam & semis; florum antimoniii alborum mo->d

(1) Florum antimonii correctio.

394 TYROCINII CHYMICI -d praeparatorum unciam unam: Misce, & in crucibulo ad ignem subit liquescant. Massam liquefactam, fer instar sanguinis rubram, effunde supra marmor, quae ubi refrixit, erit coloris cinericii. Postea tere materiam, & affunde illi in vitro sequentem aquam vitae aromatisatam: Recipe galangae, galliae moschatae, caryophyllorum, cinamomi, vel cassiae lignea verae, macis, ana unciam semis: croci drachmas tres. Teratur mediocriter, & affundatur alcohol vini: in lento cinerum calore tincturam extrahe; postea per declinationem aufer tinctum spiritum vini, & affunde recentem, donec amplis non tingatur. Demum omnem spiritum vini tinctum & aromatisatum affunde tartaro & antimonio simul, ut dictum est, liquefacto, addendo salis vel magisterii perlarum, & corallorum, ana drachmas duas: Omnia, vitro clauso, digerantur in calore cinerum, per duos dies. Postea, adoptato capitello, destilletur lento igne spiritus vini, & remanebit in fundo tinctura aromatum praecedentium, cum pulvere antimonii & tartari: abstrahantur omnia ad siccitatem; & colorerit instar caryophyllorum. Ita habebis antimonium optim praeparatum. Servetur in vitro clauso pulvis, quia in aere resolvitur. Atqu hoc sine ulla formidine tut intra corpus exhibere potest. Et haec est correctio antimonii Crolliana, p. 132. & 133.

395 LIB. II. CAP. XVIII. Flavi (1) autem & rubei antimonii flores non, nisi peculiare quoddam instrumentum, si semper eos habere velimus, ad hoc artificium construendum requirunt, quod describere data opera supersedemus. Tandem hi flores omnes, tm albi, qum colorati, vomitivi sunt, & quidem rubei vehementiores caeteris. Verm si, praeter illam Crollii praeparationem, ex vini & mellis spiritu aliquandiu circulentur, omnem deponunt violentiam, retinentqu solam deiiciendi facultatem. Violentia enim cruditate est, quae coctione & nobilium menstruorum clementia mitescit. Horum florum grana 6, 7. 8, aut ad summum 10. movent bland quatuor vel quinqu sedes, sine omni vomitu; cm tamen ante hanc rectificationem priorum florum duo vel tria grana non tantm alvum perturbent sed & enormes cieant vomitus. ALII FLORES PER INFERIORA TANTUM PURGANTES. Sublima pulverem emeticum, cum dupla quantitate salis fusilis. Lava id, quod sublimatum est, superque illo aquam vitae accensam bis aut ter combure. Dosis sex ad octo grana. SUBLIMATIO SALIS ARMONIACI. Recip. salis armoniaci lib. unam, squama->rum

(1) Flores antimonii flavi & rubei. (2) Flores antimonii omnes vomitivi sunt nisi corrigantur.

396 TYROCINII CHYMICI -rum ferri unc. decem. Misce: & sublima in aludele aut matracio, forti igne. Vase refrigerato, sepera, quod sublimatum est, & misce cum quinque aut sex unciis salis communis praeparati: repetendo istam ultimam sublimationem, quinquies aut sexies, novum salem semper addendo. Usus. Dosis est duodecim, sedecimve granorum. Exhibetur, in omnibus febribus, tanquam insigne sudorificum: quod semel atque iterum repetendum. Convenit etiam hic sal sublimatus metallis in mercurium fluidum reducendis. MERCURIUS SBUBLIMATUS. Recipe mercurii purgati, per salem praeparatum, acetumque, & per corium traiecti, vitrioli rubificati, salis praeparati, ana lib. unam: salis nitri uncias quatuor. Terantur & misceantur simul in mortario lapideo, cum modico aceto, tamdiu, donec mercurius nullo modo appareat vivus. Omnia ben mista pone in cucurbitam lutatam: cui superpone alembicum, rostri brevis: dando ignem, per gradus, ut artis est, per octo vel decem horas. Aqua fortis, quae prim effluet, servetur. Pro secunda sublimatione: ad libram unam sublimati, addantur salis praeparati unciae duodecim, & vitrioli

397 LIB. II. CAP. XVIII. unciae quatuor. Pro, tertia, sale duntaxat sublimetur. qualemcunque. Praeterea sublimatio mercurii haud vulgaris haec est: Solvatur argentum vivum purificatum in aqua forti, donec totum absorptum sit ab ea, postea solutio fundatur super vitrioli exsiccati & salis communis praeparati, ana partes Mercurio analogas & cum spatula lignea diligenter subagita, cavendo spiritus acres evaporantes. Tandem ex cucurbita sublima, & plerumque glaciei transparentis instar Mercurius elevatur. Possemus etiam hic Mercurium in crystalli formam (1); singulari quodam processu, redigere, qui alios omnes sublimatos puritate & virtute long antecelleret; verm eius saltem innuisse hac vice sufficit. ALIA MERCURII SUBLIMATIO PERFECTIOR. Recip. Mercurii cinabaris revivificati, uti dictum, cap. de Mercurio, lib. unam. Dissolve eam, in aqua forti communi: dein aqua forti, per destillationem rursus evocata, aut ad siccitatem evaporata, recipe mercurium praecipitatum, eumque in mortario marmoreo [non metallico] diligentissim pulverisa, cum aequali pondere salis decrepitati, &

(1) Mercurii in crystalli formam traductio.

398 TYROCINII CHYMICI vitrioli, ad albedinem tantummodo calcinati. Dein, cum omnia bene miscueris, pone ea in cucurbitam vitream, suo alembico rectam, in arenam: aut in matracium forte, colli satis ampli, & quod saltem octo pollices, aut circiter, altum sit: ut primi vapores tant melis egredi possint. (Alis matracium periclitabitur: si non caut & prudenter ignis regimen observetur.) Da ignem per gradus, donec collum matracii albescere incipiat: & tunc claude foramen, papyro, ignemque auge, per quinque aut sex horas. Atque hoc modo pulcherrimum mercurium sublimatum crystallinum habebis: quem frigefactum separes. Et est hic Medicinae multo aptior, quam praecedens. SUBLIMATUS DULCIS PURGANS, Sive DRACO MITIGATUS. Recip. mercurii purgati, ut supr, vel mercurii cinnabaris revivificati, unc. 6. mercurii sublimati praecedentis uncias octo, Tere simul, & tamdiu, donec nullum mercurii vivi granum appareat. Post adde salis praeparati (ad mercurii impuritates retinendas) duas aut tres uncias: & simul rursus trita pone in matracium, quod ad dimidiam tantummodo partem reple. Hinc sublima, in ci->neribus

399 LIB. II. CAP. XVIII. -neribus vel arena, per quinque aut sex horas: cumque matracium refrixerit, discinde illud ferro ignito, ea parte, quae media est, inter sublimatum & salem, qui in fundo remansit: ac rursus sublimatum redige in pulverem: & secund sublima absque additione. Ita sufficienter praeparatus erit, ad felicem eius usum, tam internum, qum externum. Usus. Sublimatus hic panacea erat Quercetani: quam in pilulas redigebat, quae tum temporis, nomine ipsius pilulae de Monsie{ur} (ut) de la Violette (a) dicebantur, & plurimis, praesertim lue venerea infectis, in( )us{s}uerant. Exhibetur autem in omnibus affectibus, etiam ad praecautionem morborum, singulis mensibus. Dosis est granis duodecim, ad viginti, & triginta; quae cum granis quatuor aut quinque scammoneae rit praeparatae, aut trochiscorum alhandal, aut panchymagogi, aut alterius purgantis, commisceri possunt, ad pilulam unam atque alteram inde formandam. qui est panchymagogon Quercetani. Ad sublimatum hunc dulcem conficiendum non opus est ulla salis vel colcotharis additione. Statim enim, ac posteaquam cum mercurio vivo eo pondere, quod innuit processus, fuerit coniunctus, & triturando mistus, omnia corrosiva & vitrioli & salis emoriuntur, & pulvis fit dul->cis.

(a) Josephus Quercetanus or Joseph Duchesne, Monsieur de la Violette.

400 TYROCINII CHYMICI -cis. Itaque salis, vel vitrioli, adiectione nulla opus est, sed si velis operari dextr, binos mercurios iunctos per se in matracio sublima, more solito, idque terti repetendo, semper abiecto mercurio crudo, qui in extima parte interdum simul vivus surgit, reiectis fecibus, in fundo matracii restitantibus. adhuc recenti; inveteratam enim non tollit. Alis evacuat & curat morbos omnis generis. Ac nec per se, neque in conservis exhibendus est, sed plerumque massis pilularum immistus, ad concinnandam pilulam, integr est deglutiendus, v. g. Recipe sublimati dulcis gr. quindecim vel .20. adde massae pil. cochiarum, vel alicuius alterius purgantis, ut diaphoeniconis, &c. scrupulum semis, misce; vel eidem pulveri mercurii dulcis extra massas adde gr. 4. vel 5. scammoneae praeparatae, vel trochiscor. alhandal, & cum syrupo aliquo fac pilulam parvam; quae omnes humores electiv, sine aliqua perturbatione, purgat. Exhibetur dextr, in omnibus affectibus, in quibus evacuatio requiritur. Posset etiam hic pulvis cum extracto panchymagogo, quod supr docuit autor cap. 6. misceri, & dari ea dosi, qua diximus. Nota BARTHII. I. Quicumque sublimatum dulcem, cum fructu, & tuto exhibere voluerit? caveat sibi, in illius praeparatione, sublimato, qui cum

(1) Mercurius in certis vehiculis exhibendus.

401 LIB. II. CAP. XVIII. arsenico paratus est. Gravia enim is inducit symptomata, & periculosa. II. Quandoquidem mercurii bene praeparati proprium est: humores peccantes resolvere, & fluxiles reddere: eos ver attractos, & in stomachum allectos, ob virtutem catharticam, quam habet nimis debilem, non evacuare: oriuntur inde iis, qui eo continu utuntur, valde perniciosa symptomata; veluti oris salivatio, cerebri refrigeratio, & defluxiones, super diversas corporis partes: non qud mercurius mal fuerit praeparatus, sed mal exhibitus. Propterea qui feliciter illum, intra corpus, exhibere volunt: semper eum miscere debent, cum aliquo extracto, aut pilulis, ut pris monstratum. III. Sublimati dulcis bene praeparati signum est: si sit albissimus, & aliquomodo crystallinus, & ut sit factus mod superis descripto. Nam si, in initio, ignis detur vehementior, aut igne nimis diu urgeatur: rubicundus evadit, & amittit suum spiritum vitriolicum, quo privatus, non potest non esse inutilis & nocivus. Ac nemini: Nobilissimo cuidam militi ac Signifero drachmas duas eiusmodi sublimati dulcis subruffi exhibitas esse, pro dosi: quae tamen nullum sedem moverint. IV. Mirum est; salem, colcothar, mercu->rium;

402 TYROCINII CHYMICI -curium, per se, non esse venena; sed simul sublimata, naturam prorsus venenatam induere; quam hac; per salem aut colcothar, praeparatione, rursus exuant. V. Qui accuratissim mercurium hunc dulcem purgantem praeparare sategit: mercurio, sublimatoque communibus, ut abstineat, necesse est. Illorum ver loco, utatur aquis Philosophicis & metallicis, nec non mercurio sublimato, in quintam plan essentiam redacto. Modum autem eliciendi mercurium (1), metallis, ad hanc praeparationem necessarium: quendam illustrissimum Germaniae Principem ipse Quercetanus docuit talem. Recip. antimonii crudi libras duas: Iovis, Saturni, ana unc. tres. Fundantur pris metalla: quibus fusis, adde paullatim antimonium: & omnia fundantur. His fusis, adde tartari pulverisati unc. duodecim: salis petrae unc. octo. Misce. Proiice hos pulveres, simul mixtos, sensim supra materiam fusam: quam deinde ex igne exime. Et invenie, in fundo, uncias octo vel decem Reguli. Hunc seorsim funde: habebis Regulum, Saturni, & Iovis qualitatibus impraegnatum. Loco Iovis & Saturni, addere poteris Lunam, Venerem, & etiam parum Solis: Huic

(1) Mercurium metallis eliciendi ratio.

403 LIB. II. CAP. XVIII. regulo addatur mercuri sublimati duplum: & per retortam expelletur Mercurius currens, pro panacea. Egredietur etiam axungiosa quaedam materia, quae plurimm confert ad Mercurium vitae parandum. VEL. Fac regulum, communi modo, cum Marte. Huius recip. libram unam semis. Fundatur in tigillo: ac super eum fusum proiice Veneris drachmas sex: Iovis uncias duas: Saturni uncias duas semis: Lunae, Solis, ana unc. unam. Sic fiet Electrum maius. Recip. Electri part. unam: Mercurii in meteoron (a) redacti part. duas. Pelle per cornutam, dando ignem s. a. (b) Sic habebis magnam quantitatem Mercurii currentis, ad praeparandam panaceam, ac medicinam universalem, ut supr. Ex gummi, quod etiam elicitur, magna copia, ac in calido liquescit, facies Mercurium vitae praestantissimum, ut antehac indicatum. VI. Sunt, qui arcanum corollarium Crollii ulteris cum aceto praeparant, ut plan album reddatur: hocque sublimato dulci long anteferendum censent. Arcanum enim illud, ita paratum, in convenienti aqua aut liquore (a) meteoron = I suppose it is a sizes measurement, but remember that mercurius meteorisatus is sublimated mercury (see page: 325) (b) s. a. = secundum artem (according to art)

404 TYROCINII CHYMICI dissolvi aiunt; Mercurium ver sublimatum dulcem neutiquam: unde hic, ventriculi tunicis & intestinis adhaerens, salivationem interdum efficiat copiosam, si eius usus in dies continuetur. ALIUS MERCURIUS SUBLIMATUS DULCIS. Recipe mercurii sublimati uncias sex: foliorum Lunae uncias duas: Tere, simul misce: & sublima ex matracio, in arena. Vase refrigerato, partem volatilem separa; fixiorem & crystallinam tere: & cum fecibus, in imo vasis relictis misce: secund & terti sublimando, ut supr, & tandem abluendo. Dosis gr. sex, ad octo, vel decem. Purgat suaviter. [Quanquam talem sublimatum dulcem, cum aliis metallis, parare nunquam tentaverim: tamen non dubito, quin fieri possit, solo auro excepto. Uti ver is nobis, Dn. Bonnaeo, amico nostro, communicatus fuit; ita eundem, huius artis studiosis, public donandum duximus.] Utrum sublimatus cum Luna, sine additione mercurii vivi, in sublimatum dulcem abire possit, dubitatur merit, & forsan non immerit negatur; verm magis congruens videtur processus hic: Recipe mercurii sublimati

405 LIB. II. CAP. XVIII. elegantissimi uncias quatuor: Mercurii vivi purgati, foliorum Lunae s{/f}inae (a), & talci (b), ana uncias duas: misce, fiat pulvis, quem sublima more antea dicto, idque quatuor vicibus; ultima sublimatura pulverem collige, & in matracio pulverisatum in arenam calidam statue, per diem unum atque alterum. Fit ita pulvis magis albicans; dosis gr. V. ad XV. Purgat suaviter, ac urinam movet. Non per se tamen exhibendus; sed in pilulis, ut in prioir factum. MANNA MERCURII. Dissolve mercurium in aqua forti. Postea aqua marina praecipita: & ex cucurbita, per arenam, destilla, ignem sub finem augendo, ut mercurius ad latera vasis sublimari possit. Vase refrigerato, fecibus, in im vasis subsidentibus, abiectis, sublimatum seorsim collige: & iterum in eadem aqua dissolve, & destilla, ut supr. Habebis aquilam coelestem, nive candidiorem: cuius usus in morbis venereis maximus. Dosis granis decem ad quindecim. Purgat tantm per inferiora. prob mundatum qua deficiente accipe salem marinum, in aqua communi calida dissolutum. ante usum aqua aliqua cordiali, ut rosascea, vel alia, pris lavandam.

(a) fina-ae: (not found in any dictionary) As it can see in Theatrum Chemicum, vol 3, cap. xiii, page 302 under Calcinatio Lunae pro opere where it says: Recipe unciam Lunae finae de copella & argenti vivi uncias tres, ... fina means: fine, excellent, superior. (b) talcum-i: talc

406 TYROCINII CHYMICI MERCURIUS SUBLIMATUS ESSENSIFICATUS. Liquefac unciam unam auri, aqua Philosophica, uti capite 16. monstravi, purificati, cum ana reguli Martis stellati. Dein, cum refrixerit, pulverisa id subtiliter, in mortario ferreo: & fac amalgama, cum sex unciis Mercurii; septies sublimati, & toties revivificati: quod pone in parvam retortam, eamque in arenam sepeli, & da ignem medium inter secundum & tertium gradum, per triduum. Quo elapso, destilla, leni igne suppressionis, & adiunge vas recipiens, ex dimidia parte aqua plenum. Sic Mercurius aufert secum partem auri, tincturaque Reguli stellati animabitur: qui exinde cum Mercurio septies meteorisato terendus, & in aquilam coelestem reducendus, ut supr dictum: qui effectus habebit tant maiores, quant magis Philosophic ille est elaboratus. AQUILA IMPERIALIS. Recipe mercurii septies meteorisati, mercurii cinnabaris revivificati, ana unc. quatuor. Misce: & tere simul, donec nullum granum mercurii vivi conspiciatur. Post pone in matracium capax, & superaffunde libras duas aquae communis, aut circiter, quam saepe agita, & horis

407 LIB. II. CAP. XVIII. duodecim elapsis decanta, seorsimqu serva: & duodecies aliam superaffunde; eadem observando, ut pris. Pulverem in fundo matracii sicca, & sublima ter aut quater, donec nempe nullum granum mercurii vivi ascendat: quem singulis sublimationibus separari oportet. Usus Dosis est, ad decem grana. Purgat valde leniter, & quidem altero die, post eius assumptionem, convenitqu omnibus morbis venereis. Aquis separatis, oleum tartari superfundi potest, ad faciendum praecipitatum rubeum, curandis ulceribus malignis idoneum. Aut poterunt aquae evaporari, & pulvis, qui in fundo restat, in pulchrum & purum sublimatum, communem sublimari: qui in fundo matracii terram quandam rubicundam relinquet. FLOS AURI PRETIOSUS. Aurum optim per antimonium purificatum, & per spiritum salis, aliquoties solutum & attenuatum, teritur, cum septem partibus salis armoniaci depurati, & in alembico caeco sublimatur, ut flos auri, un cum ammoniaco, evehatur, qui postea ablutione edulcorandus.

408 TYROCINII CHYMICI Dosis gran. sex: cordiale prae caeteris eximium. VELLUS AUREUM. Collige rorem, ex tritico, mense Maio, ante exortum Solis, coelo sereno, loco editiore, linteo expanso, & in discum expresso, atque in vas fictile effuso. Stet per dies quatuordecim, vel etiam mensem unum, in loco aliquo, tantisper, donec crassior & feculenta pars subsidat. Filtretur. Cape, quod purum & clarum est, ac eo vitrum orificii stricti, & latioris fundi, reple, tertia fer sui parte; inditis duodecim auri foliis, aliquantulum incisis. Obturetur membrana triplici, & collocetur in locum calentem, sive tepidum, aestate, put, ad solis radios, hyeme, retr fornacem. Ac dum menses novem cum dimidio praeterierint, aperiatur vitrum: & fac, aliqua pars exhalet. Postea effunde totum liquorem, una cum remanentis: ac vitrum rursus clausum colloca in cineres calidos, usque dum exsiccetur. Permittatur adhuc, aliquamdiu exsiccari. Atque ita demum lana illa aurea, quae antea visum ver effugiebat, spont sua de lateribus vasis resoluta, fundum petet. Quam, plumis leviorem, ab aere & vento custodi, & usui reserva.

409 LIB. II. CAP. XVIII. Si rorem pris destillaris, ac postea auri folia adieceris, solvetur quidem etiam hoc mod aurum; verm non in eiusmodi minutas particulas, quae ipsis atomis aequari possint. Praeparare hanc lanam auream ita solitus fuit excellentissimus Philosophus & Medicus, D. Iohannes Weidnerus p. m. Reipub. Sprottaviensis Physicus Ordinarius. Cuius cum in suo ipsius corpore periculum fecisset, ea in specifico liquore convenienter usus, nunquam, ab eo tempore, paroxysmis arthricicis infestatus fuit: cum antea subinde podagricus decumberet, & immanibus istis cruciatibus & doloribus vehementer torqueretur. Idem etiam unum & alterum, in agone iam quasi constitum, elegantissimis hisce flosculis aureis, & hoc eximio cordiali, in vitam revocavit. Ac fort hic ipsissimus auri pollis est, de quo Palmarius, doctissimus Fernelii. discipulus, libro de febre Pestilentiali cap. 18. ait: Auri pollis, arte nova, roris Maii beneficio paratus, citra ignis vim, mirificam efficaciam habet, adversus omnia venena, atqu cardiacum est omnium praestantissimum.

410 TYROCINII CHYMICI CAPUT XIX. De Magisteriis. Magisterium est, quando corpus mistum ita praeparatur arte Chymica, citra extractionem: ut omnes eius partes homogeneae serventur, in nobiliorem, vel substantiae, vel qualitatis, gradum traductae: exterioribus impuritatibus segregatis. seu consistentia. Vel est Ens medicum, ext toto, citra ullam separationem, impuritatibus duntaxat segregatis, elaboratum & exaltatum. Huc igitur pertinent medicamenta, quae ab alteratione saltem suam perfectionem habent. MAGISTERIUM TARTARI. Recipe olei tartari, ex sale resoluti purificati, uncias quatuor spiritus vitrioli unciam unam: Hunc guttatim supra tartari oleum, in vitrum capax, instilla: Sic fiet coagulum albissimum. Humiditas supernatans evocetur lento calore, ad siccitatem salis: super quo destilla, ter vel quater, vini spiritum. Atque ita habebis tartari albi vitriolati fixi uncias duas, & drachmas duas. Usus. In omnibus viscerum obstructioni->bus:

411 LIB. II. CAP. XIX. -bus: calculo: nephritide: ictero: mensium retentionibus: melancholia: splenis duritie: febribus: hydrope: summo cum fructu exhibetur. Dosis {} scrup. semis ad integrum. ceu docuit autor supr cap. 6. duae potis sumendae. supr cap. 4. praeparati. istorum duorum, diversis inter se naturis purgantium, ebullitio cum calore, & tandem amica pax & coagulum vel evaporando, vel destillando. Magisterium tartari Crollio pag. 115. est tartarus vitriolatus, ex quo generale digestivum, ad omnes obstructiones solvendas, conficit. Eius uncia una in libris tribus vini ebulliendo dissolvitur: hoc postea miscetur cum decocto passulato, pro lubitu, eiusque singulis diebus man & vesperi exhibetur haustus. Vel recipe iuris pulli uncias quinque in paropside supra lentum ignem calefac, adde tartari vitriolati dosin, (quae a scrupulo semis ad scrupulos duos) & cum cochleari argento move diutius, donec solvatur, & in iusculum acescat. In obstructiones renum deoppilativum certius & evidentius nullum est, qum quod ex vitriolo & tartaro conficitur. Tartarus itaque vitriolatus & specificum quoddam purgans hic omnem paginam absolvunt, praesertim si sit ob->structio

412 TYROCINII CHYMICI -structio recens, nec ab impactis grandioribus profecta calculis: haec enim curam aliam requirit. Crystallus (1) hic tartari istis aequivalet: nam obstructiones & tartarum ipsum solvit, expellitque. Quum autem omnes obstructiones renum sint tartaro, sive illae recentes, sive confirmatae fuerint; maxim praestare specificum tale, cuius vi & potestate insit a tartarus, in omnibus humani corporis partibus genitus, mirabiliter expelleretur, adeoque omnes obstructiones maximoper expedirentur. Id quod de ludo humano (2) omnin sperandum esse censemus, cuius praeparationem Paracelsus quidem passim commendat; nuspiam tamen eius descriptionem genuinam, multis hactenus desideratam & anxi quaesitam, reliquit. Hinc affectum esse chronicum constat, nec ferre fortiora, aut multa remedia, quibus tamen aegri se diu saep frustra excruciant. Quapropter imprimis, ut ventriculus ben coquat, laborandum; ne flatus & cruditates gignantur, aliqu excrementa prava; unde illuvies haec in venis meseraicis colligitur, quae etiam ex sentina hac, ut expurgentur sensim, producendum, cor reficiendum, recreandumque. Quapropter tartarea & vitriolata medicamenta hoc loco primatum obtinent: per ea enim in venis meseraicis congesta melancholica (3) excrementa per

(1) Morborum tartareorum cura. (2) Ludi humani praeparatio. (3) Melancholiae cura generalis.

413 LIB. II. CAP. XIX. alvum expurgabuntur, calorque praeternaturalis hepatis, & lienis contemperabitur. Interdum etiam vomitiones admodm proficuae sunt; sed utrobique prudentia Medici desideratur: qua cm pendeat omne curationum momentum: s{a}ep perit omnis felicitas; nisi illa caut & religios, sed cordat, subsit. Alis in hoc casu vomitus minime formidandos, experientia deprehensum est. Quod si animus dein sit convertendus ad purgantia specifica, ibi saep usu venire solet, ut ab exhibitione horum. praesertim solutis obstructionibus internis viscerum, alvus ita proritetur, ut quasi dysenteria subsequi videatur: huic providendum fuerit corroborantibus nonnullis accommodatis. potis ad scrupulus duos. Tartari ver Crolliani vitriolati talis, exempli gratia, usus esse potest: Recipe scammoneae unciam unam: in mortario in pulverem (pistillo pris oleo amygdalarum dulcium illito; alis enim scammonea non potest teri) reduc; extrahe cum spiritu vini partes puriores: fecibus abiectis, auser menstruum per calorem ex balneo, & scammonea in forma pulveris in fundo manebit. Huius grana 5.6.7 vel 8. cum scrupulo uno tartari huius vitriolati exhibita, impuritates omnes feliciter exturbant. Proinde de hoc testatum facimus, qud eo ad febres,

414 TYROCINII CHYMICI praesertim chronicas, arcanum non detur praestantius. Vel sic procede, menstruum scammoneae tinctum funde super pulverem tartari vitriolati: & abstrahe iterum colore balnei; sic enim unitur essentia scammoneae cum tartaro vitriolato. MAGISTERIUM SUCCINI. Dissolve rasuram succini albissimi in spiritu vini, ut tingatur. Post filtra & ad dimidiam partem evapora. Usus. Idem, qui alis olei est siccini. Datur in aqua adpropriata, ad grana quindecim. MAGISTERIUM PERLARUM ET CORALLIORUM. Dissolve corallia, vel perlas trias, in aqua, vald acida facta cum spiritu vitrioli, vel in aqua acida pulveris emetici, sive mercurii vitae; digere per noctem: & super dissolutionem, pris filtratam: iniice guttatim oleum tartari: sic albescet instar lactis. Superfunde aquam communem, & digere; sic praecipitabitur pulvis candidus, ad fundum vasis. Aqua separatur, & alia superfunditur ter vel quater: donec omnis acrimonia separetur. Tandem pulvis exsiccatur, & ad usus servatur. Accipies drachmas quinque semis ex uncia una coralliorum. Potest etiam hoc magisterium parari: dissolvendo salem

415 LIB. II. CAP. XIX. perlarum, aut coralliorum, in aqua communi, & superfundendo olei tartari q. s. Magisterium hoc perlarum easdem habet vires, quas ipse perlae, quae temperie & viribus aurum vald aemulantur: ac propterea spiritus cordis vitales corroborant: palpitationem cordis, & animi deliquium, tollunt: & merit omnibus cordialibus medicamentis misceri debent: appetentiam Veneris excitant: melancholiae resistunt, dentes dealbant: vertigini medentur: memoriam confortant, & foetum in utero: omnes pravos humores, in corpore existentes, exsiccant: & variis morbis omnes corporis humani partes praeservant. De coralliorum viribus, in sale eorum dictum est. potis in aceto destillato; quamvis olim pro eo Thomas Monfetus, Medicus Anglus, Practicus quondam Francofurtensis insignis, ad magisterium perlarum extrahendum, vini spiritu optimo utatur. Minim (1) ver acetum quoddam radicale adhibendum censet, ob maximam scil. acrimoniam qua illud imbutum, ita ut huic eluendae vix trecenti aquae congii sufficerent, ut ipsemet scribit, ad Dn. Monavivum, in Epist. Medicin. Scholzio editis, espist. 277. Verm si Crolliano modo p. 162. processum fuerit, nullus sensibilis acrimoniae metus esse possit, cuius

(1) In solvendis perlis & corallis aceti acrimonia minim nociva.

416 TYROCINII CHYMICI etiam supr cap. 17. sub titul. de sale Coralliorum meminimus, ubi simul acetum quoddam compositum, magnarum virium, pro dissolvente admodum idoneo, adiunximus, quod huc referendum. Ast non tantm eo artifices contenti, cm (1) insuper varia variis excogitata sint solutionis menstrua. Nam nonnulli solutionem perlarum per spiritum Guaiaci absolvunt; quidam per succum limonum, & liquorem betulae eam sic expediunt: succi limonum expressi & depurati libras duas, cum libris octo liquoris betulae; mense Aprili collecti, in olla devitreata leniter coquunt, &, denu addendo succi limonum libram unam, destillant postea ex cucurbita, bis vel ter; hoc menstruum servant in vitro prob obturato; ad usus praedictos. Cunctis istis menstruis (2) palmam facil praeripit spiritus quidam secretus cum suo phlegmate, si perlae, in marmore saltem tritae, solvantur in hoc phlegmate: solutae postea, & fecibus liberatae, cum pauxillo spiritus praedicti infusi rursus praecipitentur in liquamen, instar spermatis, tantae volatilitatis, ut etiam visu dignoscantur in auras abire. Hae cum spiritu vini postea extractae, vel cum eodem plan per retortam actae, praebent cordiale, tantarum virtutum, quantas nulla alis praeparatio perlarum polliceri potest. Dosis gutt. i. vel ii. in aqua convenienti.

(1) Varia solutionis menstrua. (2) Menstruum reliqua facil superans.

417 LIB. II. CAP. XIX.


per deliquium scilicet factum. {/} Dosis gr. 5. ad 15. {/} De viribus perlarum videatur

Crollius, pag.

162. & 163. Ad magisteria Coralliorum paranda eadem quidem menstrua, quae antea ad perlarum solutionem nobis accommodata fuerunt, proficiunt, nec alia esse potest via magisterii coralliorum, qum quae antea in perlis fuit. Maioris tamen lucis gratia habetur & alia, & quidem arcana, magisterii coralliorum praeparatio, qua illud ita efficitur, ut instar butyri in ore liquescat: (1) magnum magisterium ad menstrua inordinat fluentia corrigenda, stomachoqu robur conciliandum, in morbis dissolutis, ut lienteria, dysenteria, diarrhaea, &c. Videantur quoque de his Crollius, Basil. Chymic. pag. 165. & 166. & Anshelm. Boetius de Boodt, cap. 154. lib. 2. de gemm. MAGISTERIUM, LAC, CREMOR seu butyrum Sulphuris. Recipe florum sulphuris drac. i. salis tartari drac. iii. Misce: & superfunde aquae communis libr. tres: Digere in arena, per diem naturalem: ita, ut sub finem aqua fer bulliat: postea filtra calid, per chartam emporeticam: & superfunde aceti destillati q. s. Sic cremorlacteus sulphuris paulatim petet fun->dum,

(1) Butyrum coralliorum.

418 TYROCINII CHYMICI -dum. Separa dissolvens, per inclinationem: & reiteratis ablutionibus materiam edulcora. Ultim digere cum aqua cordiali, & exsicca. Et sic habebis lac, sive cremorem sulphuris albissimum. Usus. Magisterium hoc sulphuris balsamum est humidi primigenii: confortat vires naturales: sanguinem purificat, morbos pulmonum, ut tussim, asthma, phsthisin curat: in exsiccandis catharris, ventositatibus stomachi tollendis, ischiade & podagra summopere utile: ab apoplexia, poste, lepra, & nervorum convulsionibus, praeservativum egregium: hecticis etiam sua confortatione prodest. Tantum pulveris cum aquis specificis commiscetur; quantum ad eas albicante colore tingendas satis est. Datur man & vesperi cochlear unum; & ante exhibitionem accurat cum vehiculo humido commiscetur. Exhibetur etiam cum saccharo crystallino pulverisato, & cum syrupis adpropriatis. Dicitur etiam supereminentia Sulphuris. Autor alis huius compositionis est Doctor Samuel Schlegel, Anhaldini Principis Medicus, quo Comitem de alta Flamma hoc sibi coemisse fertur quingentis coronatis. & sulphur pen omne solutum fuerit. Crollius affundit vinum austeriusculum.

419 LIB. II. CAP. XIX.


seu spiritus vini. Phthisis (1) hereditaria

difficulter curatur, im fer nunquam, propter altis impressas avitae constitutionis radices, quae curationes nullas recipiunt. Inducias quidem interdum patiuntur, ne nemp gravis affligant; sed consummatae radices nuspiam. Quia ver phthisis plerumque destillationes comites & causa sunt, e incumbendum, ut, purgante specifico praemisso, simul cerebrum, tanquam membrum mandans, suis appropriatis & confortativis diligenter in suo vigore conservetur. Deinde respiciendum quoque est ad illapsos humores in ipsos pulmones, ut expectorantibus, mundificativis, aut, si tenues sint incrassantibus, domentur. Sic butyrum hoc sulphuris est expectorans egregium. Ad consolidanda autem pulmonis ulcera balsamum habemus rubicundissimum nobilem, aliquoties expertum & comprobatum. Nam huius guttae 6. usque ad 20. in decoctis pectoralibus, quotidi man & vesperi, intro sumtae pulmones putridos & exulceratos, praemissis tamen mundificantibus & expectorantibus, mirabiliter restituunt, ulcera consolidant, & ad perfectam curationem disponunt. ut aq. cinamomi, melissae, lavendulae; aq. epileptica Langii, hirundinum: vel in spiritu vini.

(1) Phthysis.

420 TYROCINII CHYMICI Hic primus modus subsequentibus duobus long praestat; expeditiorem tamen ex Crollio pag. 199. lactis sulphuris (1) praeparationem sic damus: Recipe sulphuris flavi, triti vel cribrati, vel florum sulphuris (qui meliores sunt) partem unam, & salis tartari, ad viriditatem fer calcinati & fusi, partes tres: pone in vitro ore capaci, vel olla fictili, luto obducta, collocetur in arenam, affundatur aqua pluvialis destillata ad eminentiam 6. digitorum: vitra quarta pars sit vacua, quae extra arenam promineat; subiice ignem successiv, ut bulliat; lignea spatula diligenter agitetur, donec sulphur fer omne in illis ebullitionibus solutum sit, quoe spatio 5. vel 6. horarum fit: tunc enim liquor rubescit, mediocriter saltem in spissando instar lixivii. Si aqua inter bulliendum evanescit, affundatur alia fervida. Supr pone alembicum caecum; hac enim ratione aqua non evaporat. Ultim, ubi fer omne sulphur solutum est, & liquor rubens ad eminentiam trium digitorum transversorum restat, tunc ita calid filtratur, per chartam emporeticam. Si non omnia transeunt, ea iterum aqua communi solvantur, &, ut antea, coquantur, & defiltrata calida solutione parum in alio vitro ponatur, & confestim, dum adhuc calet, affundatur vinum calidum austeriusculum lent, [in ipsa autem affusione foeto,

(1) Crolliana lactis sulphuris praeparatio.

421 LIB. II. CAP. XIX. admodm ingratus sentitur) celeri tamen & alto vicissitudinarioque lapsu, (hinc ebullitio) tamdiu, donec colorem spissi lactis acquirat. Hoc postea in peculiari vitro servatur, & proceditur eodem modo, cum restante solutione calida & vino. Ultim omnem lacteum liquorem misce, & pone in loco tepido; donec albedo sulphuris vino, quod erit caerulei & rubei coloris, in fundum descendendo se separaverit. Abstrahe tunc vinum illud tinctum per inclinationem, & affunde aquam pluvialem destillatam miscendo: stet per diem & noctem, ac iterum effundatur, affundendo novam hocque toties reiteretur, donec nulla nigredo seu impuritas in aqua amplis appareat, nec sensibilis foetor adsit. Postea post debitam residentiam & effusionem aquae, siccetur lent per se, in hypocausto, & servetur instar pollinis, vel, antequam plan siccetur, misceatur aqua cinnamomi, vel alia appropriata, ut fiat pultis instar vel lactis, &, priusquam ad usum medicum adhibeatur, diligenter moveatur. ALIUD. Fit etiam: miscendo sulphur tritum cum arenae, vel vitri tusi, ana aequalibus partibus: & destillando per retortam, igne moderato: apponendoqu vas recipiens, quod acetum

422 TYROCINII CHYMICI destillatum contineat. Et sic substantia sulphuris destillata praecipitabitur in pulverem album, quem exsiccabis. ALIUD. Lac sulphuris etiam parari potest, cum sulphure & arena, miscendo cum aqua vitae, & destillando in cineribus, per retortam. Valet ad cancros venereos, ulcera maligna, serpigines, lichenes, &c. Haec praeparatio nec genuina est, nec etiam magni usus aut momenti. Fit enim aqua quidem albicans; sed intra corpus non utilis: externis potis accommodanda. PRIMUM ENS ANTIMONII. Recipe minerae antimonii, subtiliter pulverisatae, libram unam, affunde spiritus aceti, in quo sal fusum circulatum est, libr. quatuor. Digere simul, per mensem, in fimo: filtra solutionem: feces abiice: abstrahe, per cineres spiritum aceti: & edulcora per aquam simplicem, dum in fundo restet materia duriuscula, instar lapidis. Affunde vinum cenificatum: hoc est, quod paratur, ter vel quater abstrahendo, per balneum, spiritum vini rectificatum, sale tartari, deinde istud sal tartari ex retorta destillando in spiritum) Fac, solvatur: liquorem factum iterum

423 LIB. II. CAP. XX. abstrahe, filtra, & remanebit, in fundo, quasi salis coagulum, quod super marmore deliquescat in cella: istumqu liquorem, dissolutum per se, putrefac, in balneo, per mensem. Sic paratum est primum Ens antimonii, quo man in aurora tamdiu in omnibus morbis utendum esse aiunt: donec capilli & ungues decidant; novi autem in eorum locum renascantur. CAPUT XX. De tincturis solidiusculis & panaceis. TINCTURA ANTIMONII. Fac lixivium ex cinere clavellato, calce viva, & cineribus communibus: in quo dissolve hepar antimonii; digerendo in arena, per noctem; ut fer bulliat. Tincturam separa: & filtra: & si placet, per acetum, in pulverem croceum praecipita, ac multis ablutionibus edulcora. cum aqua communi, vel vino. supr cap. 12. factum. non fer, sed revera in cacabo ferreo bulliat, &c. calidum quodammodo adhuc.

424 TYROCINII CHYMICI nam & per se tinctura subsidet, licet non tam confestim. Pro tinctura antimonii reponatur vera compositio lilii (1) Paracelsi, ex lib. de vit. long. quae tandem ad tincturam inde extrahendam multm operae conferre potest, & est diaphoreticum vel hydrotecum insigne, & magnarum virium; exhibetur enim ad quoslibet morbos, gr. duobus ad quinqu vel sex, in vino vel aqua cordiali, De quo etiam vide Alexand. Suchten. libr. de Antimon. myst. gem. pag. 196. & 284. Quod si tinctura haec antimonii deinceps, per multa cohobia, menstruo aliquo, donec, in nobilissimam essentiam exaltetur (2), contracturam imprimis expodraga, in articulis externis causatam feliciter curat, si observatis observandis, ad legitimam nemp diaetam pertinentibus, & corpus mundificantibus, quotidi aut alternis diebus, gutta i. de tinctura exaltata, cum vehiculo appropriato, in aurora exhibeatur, & sudor vel in lecto, vel in laconico, procurentur (id quod in declinatione contracturae fieri debet) & sic contractura nulla arthritica resistit, Im haec antimonii tinctura, ita in summam spiritualitatem deducta, auro potabili vix quicquam concedit. Deniqu huicce tincturae antimonii dulcissi->ma

(1) Vera lilii paracelsi compositio. (2) Tinctura antimonii exaltata.

425 LIB. II. CAP. XX. -ma sulphuris vitrioli essentia (1), philosophic praeparata, maxim aequipollet viribus suis & mirabiles effectus facit. Dosis est gr. i. usque ad iiii. In aq. melissae noxios humores totius corporis expellit, venerem stimulat, uterum rectificat, eiusque motus inordinatos sistit, & in utroque sexu prolificam vim seminis ad liberorum generationem operatur. In aqua petroselini idem pen praestat; sed insuper hydropem perfect curat. Usus autem istius essentiae aliquandiu continuandus. PANACEA ANTIMONII CATHARTICA. Recipe antimonii bis in igne fusi lib. unam: vitrioli rubificati lib. duas. tere, & misce: ac pone in retortam, cum aceti vini destillati unciis tribus aut quatuor; atque exige omnes spiritus, igne reverberii, per horas duodecim. Hinc phlegma, ab omni destillato, quod in recipiente est, per balneum, abstrahe. Sic oleum, instar auri flavum, in fundo vasis, remanebit. Recipe huius olei unciam unam: aloes hepaticae uncias duas. Misce: & digere in balneo, per octiduum. Tandem fac, humiditas superflua, ad calorem moderatum, exhalet, ad talem consistentiam, quae pilulis formandis inservire possit.

(1) Sulphuris vitrioli essentia dulcissima.

426 TYROCINII CHYMICI Dosis est tribus, ad quinque grana. PANACEA SULPHURIS. ANTIMONII. Sulphur cinnabaris antimonii, quae in collo retortae, cum liquor gummosus ex duobus draconibus destillatur, subsistit, haec ratione elicitur. Fac lixivium fortissimum, ex aequalibus partibus cinerum clavellatorum, & calcis vivae: atque in hoc cinnabaris antimonii pulverisata, inqu vas terreum, aut ferreum, posita, bulliat horas tres, aut quatuor. Lixivium evadet totum rubicundum, quod, calidum adhuc, per chartam emporeticam filtra, & Mercurium fluidum, qui in fundo vasis invenitur separa. Pst quiescat lixivium per noctem: & pulvis rubeus, qui est sulphur antimonii, fundum petet. Hoc separa, & aqua communi bene elotum sicca. Recipe huius sulphuris unc. unam: spiritum sulphuris per campanam facti, aut vitrioli, uncias tres. Misce: & in retortam posita, digere in cineribus, triduum aut quatriduum. Pst destilla ex arena, &, quod destillatum fuerit, ter cohoba: dando ignem magnum, circa finem, & tantum, ut retorta candescat, per horas tres aut quatuor. Sic habebis sulphur fixum, cuius sume unciam

427 LIB. II. CAP. XX. unam: eamqu misce exact cum drachmis duabus magisterii coralliorum. Dosis est decem ad quindecim grana, in morbis chronicis: quae saepius reiteranda. PANACEA VITRIOLI. Dissolve vitriolum caeruleum, in aqua pluviali destillata calida: quam terti filtratam, lento balnei calore, evaporare facies, donec cuticulam in superficie contrahat. Tum liquorem restantem calidum proiice in vas plumbeum. in quo prius bacillos, hinc inde transversos, per circuitum, posueris. Ita per triduum in loco frigido relinque, ut crystallos virides producat: quibus separatis, liquorem restantem decoque: & in eodem vase plumbeo repone: toties id repetendo: donec omnis liquor in crystallos abierit. Vitriolum smaragdini coloris, his reiteratis dissolutionibus & coagulationibus summ depuratum, reduc in pulverem subtilem, quem spatio 5. vel 6. dierum, tali calore exsiccabis, ut aestivalem Solis non excedat: donec foris & intus candidum appareat. Tum dissolve in aqua destillata: filtra: quod indissolubile, abiice: coagula in vase plumbeo: exsicca in hyocausto, ad albedinem, ut supr: reiterando hanc operatio->nem,

428 TYROCINII CHYMICI -nem, usque terti; vel donec in dissolutione, nihil maneat indissolutum. Vitriolum hoc candidum pone in matracium firmum, sigillo Hermetis munitum: quod in cineres ita calidos colloca: ut Solis aestivi calorem ne excedant. Decimo die flavescet: & vigesimo reductum erit in alcohol, instar sanguinis rubicundum. Vase fracto, impone in cucurbitam altam, & superfunde acetum, ter destillatum: ut superemineat quatuor ad minimum digitis. Superpone alembicum caecum, & per quatriduum in balneo tepido digere, spatula lignea quotidi movendo. Vase refrigerato: quod tinctum est, effunde: aliudqu acetum reaffunde: digere: move: separa toties; donec acetum tincturam ulteris non attrahat. Quod in fundo remanserit, abiiciendum. Acetum tinctum, lento balnei calore, ad siccitatem destilla. Manebit in fundo pulvis rubicundus, quem etiam terti in eodem aceto dissolves: digeres: separabis: destillabis: exsiccabis. Pulverem rubicundissimum pone in retortam, adhibito receptaculo grandi, dando ignem, per gradus. Prim egredietur spiritus flavus; postea rubicundissimus. Continuetur ignis in eodem gradu: donec appareant spirtius albi. Tum cessandum. Vase refrigerato, repe>ries

429 LIB. II. CAP. XX. -ries in fundo retortae, terram diaphanam, puram, candidissimam, quam spiritibus supr dictis paulatim imbuens, digerendo, imbibendo: donec spiritus & anima proprio corpori sint restituta. Tandem terram hanc benedictam in athanorum pone, in vase hermetic clauso, & per quadraginta dies decoque, donec figatur. Dosis eius granis tribus ad quinque vel sex, in morbis deploratis maxim. Num Panacea vera detur, anxi hucusque inter Medicos disputatum & conflictatum. Plerique autem Medicorum aestimant, impossibile esse eam dari, propter innumeram & inexplicabilem morbum varietatem, reticendo luxationes, & alios morbos Cheirurgia egentes, ut firmissimis rationibus demonstrare conatur Rulandus, in Progymnas. q.51. Verm quaestionem hanc, pro huius temporis tractu, huius vel illius individui possibilitate & impossibilitate, metiendam non esse censemus; siquidem si [Greek=aplos=plain, simple] eam consideremus, de eius scilicet compositione & viribus propre divinis, plan de eius veritate, consentientibus tot viris eminentissimis, constabit, ita ut nefas esse putemus, experimentis tos praeclarissimis reclamare velle. Quocirca Panacea res impossibilis non est. Num autem eam inter modernos tm Medicos Hippo>craticos

430 TYROCINII CHYMICI -craticos, tm Pseudospagyricos, reperiri liceat vald & merit ambigimus. Interim qui Panaceam. e. g. Anuvaldinam defendunt, firmiter asserunt: ipsum Anuvaldum Panaceam (1) quidem veram habuisse, eamque ex Italia, ab alio quodam confectam & acceptam, secum attuisse, & multis etiam eadem in gravissimis morbis consuluisse; postea ver, ac tandem ut omnem illam veram Panaceam deperderet, composuisse illud pharmacum, quod apud Crollium, ex cin{n}arbari, croco, & conchis, pag. 123. descriptum extat, eidemque verae Panaceae portiunculam adiecisse, ut hac ratione dictum: Pharmacum de verae Panaceae viribus participaret. Sed hanc litem non faciemus nostram; quin potis cuilibet suam relinquentes opinionem. Plumbum enim magnam habet conglutinandi vim. ligneos abiegenos, non quernos; alis enim armenti instar nigresceret. potis caeruleos. ad cuticulam usque. retr fornacem, vel in umbris. Vix tam cit hoc succedit. hoc nihil est. Panacea Vitrioli ab autore proposita, pen eadem est cum Isaaci Hollandi essentia Vitrioli benedicta, quam habet in opere mi->nerali:

(1) Anuvaldum Panaceam veram habuisse, ex nonnullis constat.

431 LIB. II. CAP. XX. -nerali: sed, ut verum fatear, utraqu praeparatio est admodm laboriosa & longissimi temporis. Neque autor noster eandem unquam confecit; tantm abest, ut de certitudine eius nos confirmare possit. Itaque ne in ignoto Pelago vela ventis committamus, hac praeparatione potis supersedere, qum eandem larorios venari velle, expedit. Nihilominus non vituperamus propositam in ea vitrioli purgationem, tum etiam, quomodo ex hac vitrioli purgatione spiritus & tinctura elici possint: reliqua ver nullius sunt momenti. TINCTURA AUT SULPHUR NARCOTICUM VITRIOLI. Recipe limaturae chalybs purissimae part. unam: vitrioli Chessiaci aut Veneris part. duas. Misce: & pone in matracium colli brevis, superque affunde acetum destillatum bonum: ut ad digitum unum supernatet. Hoc postea lent exhalet, ad siccitatem, dando ignem fortem, circa finem, ut omnia candescant. Hinc vases frigefacto, pulverisa istam materiam, & super eam affunde acetum novum, ut ad tres digitos supernatet. Quo facto, digere, per biduum, aut triduum; donec nempe acetum bene coleretur: quod postea decanta & aliud rur->sus

332 TYROCINII CHYMICI -sus affunde, donec omnis tinctura extracta sit. Tunc guttatim funde olei tartari q. s. super acetum coloratum, donec omne sulphur narcoticum, ad fundum, fit praecipitatum: quo omnis acrimonia repetitis ablutionibus, segreganda: post ipsum siccandum, & ad usum asservandum. Insigne est anodynon, & reliquis omnibus merit anteferendum: quodque Paracelsus summoper commendat, & magni aestimat. PANACEA ALIA FAMOSISSIMA. Recipe cinnabaris mineralis verae q. s. Redige in alcohol, super marmore. Post inde in catinum triquetrum, mediocris capacitatis, superimposito operculo concavo, circa commissuras bene lutato, quod operculum in medio foramen habeat exiguum. Superimpone adhuc alium catinum triquetrum, & hermetic iuncturas claude. Postea institue sublimationem, prunis subiectis. Quod in summo sublimatum inveneris, abiice, tanquam venenum cinnabaris arsenicale: quodque in fundo restat, similiter abiice, utpote terram mineralem utilem. Quod ver operculo illi adhaeserit, sive in convexa, sive altera parte, diligenter collige,

433 LIB. II. CAP. XX. pulverisa, & affuso spiritu vitrioli, digere in loco calido, per quinque vel sex dies. Postmodum effunde spiritum vitrioli optim edulcora. Calcina etiam parum, ut sal spiritus vitrioli tant melis decedat: iterumque aqua elue. Dosis gr. sex, septem. PANACEA SOLARIS DIAPHORETICA. STOMACHUS STRUTHIONIS PARACELSI. Recipe aquae Philosophicae lib. i. Mercurii sublimati uncias duas. Misce: & in hac aqua solve mercurii vulgi tantum, quantum aqua solvere potest. Dissolutio tard procedit: ac propterea opus est digestione. Solutioni adde liquoris gummosi uncias duas. Misce, & destilla, idque bis vel ter repete, donec aqua nullas feces post se relinquat. In omnibus destillationibus ascendet mercurius sublimatus, qui singulis vicibus in aquam reponendus. Hac aqua extrahitur quinta essentia metallorum, mineralium, & marchasitarum. QUINTA ESSENTIA TARTARISATA, SIVE SPIRITUS vini Tartarisatus. Destilla feces vini exsiccatas, in modum

434 TYROCINII CHYMICI aqua foris. Aquam & oleum separa, & serva. Interim feces ad albedinem calcina, quas oleo supr dicto imbibe: &, ut supr destilla, & calcina; toties id opus repetendo; donec oleum fuerit clarum, ut aqua, & dulce, nec adustionem sapiat. Ita habebis quintam essentiam tartarisatam, quae corrosiva omnia ex metallis tollit. Solis sublimatio. Recipe Solis per antimonium purgati, & in bracteolas secti, vel, eius loco, Solis foliati, uncias duas: stomachi struthionis uncias quatuor. Solve: & destilla per alembicum, igne forti, sub finem, ad sublimationem usque, ut vitrum candeat. Vase frigefacto, cohoba & destilla; idqu ter repete, singulis vicibus, quod sublimatum fuerit, separando. Quart destilla lent phlegma, & iterum novum affunde, ad uncias quatuor: & fac, ut pris, donec tota aqua consumta, & omne corpus exaltatum & sublimatum fuerit, in albedinem exaltatae aquilae, id est, mercurii sublimati. Denu totum sublimatum repone, cum phlegmate, destillando phlegma, sine ascensione spiritus. Mercurius vitae. Fit, ut est in Archidoxis Paracelsi, libro

435 LIB. II. CAP. XX. de arcanis, cum parte una antimonii, & parte una, vel, secundum alios, duobus mercurii sublimati. Rectificatur postea, & solvitur super marmore, vel vitro, deinde congelatur, destillando phlegma, & modicum aciditatis; donec guttae, in phlegma decidentes, incipiant praecipitari. Tum amoto accipiente, & alio substituto, destillatio igne moderato urgetur. Hoc quater repeti debet: quart massa erit clara & alba. Coniunctio Solis sublimati & Mercurius vitae. Recipe Solis sublimati, sive olei eiusdem supradicti, sine phlegmate, partem unam; Mercurii vitae clarificati partes duas: Misce simul & lento igne destilla spiritus. Quod coagulatum remanserit, solve super marmore; terti solutionem & coagulationem repetendo. Tum supra hanc materiam affunde duas partes quintae essentiae tartarisatae, destillando, per alembicum, ad siccitatem usque: reaffundendo aliam desuper toties, donec essentia dulcis destilletur, ut imposita fuit. Quo facto, super huius medicinae partem unam, affunde partes quatuor spiritus vini, sine phlegmate: digerendo, donec consumatur. Sic habebis Solis & Mercurii

436 TYROCINII CHYMICI vitae coniunctionem: cuius dosis guttarum quatuor, in vino albo. Prodest in omnibus morbis desperatis, & quorum causa est occulta. [Fama est: Rosbergium huius Panaceae authorem esse: quam ego quidem nunquam parare tentavi. Interim volui eam hic inferere, ut Chymicorum iudicia de ea colligerem.] Generaliter dicuntur omnes aquae fortes stygiae, qud hae perinde, ut ille ferro edomando sufficit, omnia metalla corrodendo solvant, & in se absorbeant. Hoc non procedit. Butyrum potis erit clarum & album: de quo sufficienter supr cap. 12. sub titul. mercurius vitae, sive pulvis emeticus. Panacea solaris diaphoretica secundum praescriptum autoris nostri nullo modo confici potest, ac multa sunt in hac ipsa descriptione, quae invicem pugnant, proptereaqu nequ vera, nequ verimilia possunt esse. Misso itaqu hoc ipso, eidem aequivalens, vel potis maius, addemus, bezoarticum (1) scilicet solare clarissimi Hartmanni, cuius confectio est talis: Solve aurum s{/f}inum (a) in aq. Philosophica, abstrahe menstruum in B. saepius, usque ad olei formam in fundo cucurbitae subsistentem; pst superfunde acetum

(1) Bezoarticum solare Hartmanni. (a) See page 405, note (a).

437 LIB. II. CAP. XX. destillatum radicatum, ad supereminentiam 3. digitorum, & destilla, idque fac, donec acetum plan in ea acrimonia prodeat, qua affusum est, & Sole omnes corrosivi spiritus hoc modo fuerint ablati: tandem affunde spiritum vini proprio sale alkalizatum, & digere per quindenam; postea spiritum vini, eundem ex B. destillando, auser, & manet oleum Solis in fundo instar sanguinis rubicundum. Huius olei recipe unciam semis, adde solutioni butyri antimonii, cum spiritu nitri facti (ceu supr ostensum est in antimonii diaphoretici) vel potis bezoartici mineralis (descriptione secunda c. 12.) uncias quatuor: & progredere eodem modo, qui ibi propositus, destillando & cohobando saepius, donec extremo loco ipse pulvis, in igne docimastico calcinatus, redeat in pulverem purpureum elegantissimum, earundem plan virtutum, quas de Panacea sua Solari autor hic depraedicat. Dosis gr. 3. 4. 5. 6. in convenientibus vehiculis, in morbis venenatis & (=perspiration) exigentibus.

438

TYROCINII
CHYMICI LIBER TERTIUS. De quinta essentia. CAPUT I. De quinta essentia sanguinis humani. Quintae (1) essentiae vocabulum homonymum est. Interdum significat quamvis speciem Chymicam, crassitie materiae elementaris, corpulentisqu fecibus exutam: ac opponitur magisterio, in quo tota substantiae moles fer remanet, sed exaltata & depurata. Interdum, ut nos eam hic accipimus denotat substantiam aetheream, caelestem, ac subtilissimam; tribus principiis cuiusvis corporis misti soluti, qualitate elemnetari, sensibili, corruptibili, & mortali, per varias operationes Chymicas, orbatis, & in unum, seu corpus spirituale, seu spiritum corporeum, coagulatis, conflatam. Dicitur quibusdam Medicina, = essence : ab aliis Elixir, ob insignes virtutes, quas, in prae->servatione

(1) Quintae essentiae vox homonyma est.

439 LIB. III. CAP. I. -servatione corporis humani variis morbis, exerit: ab aliis Caelum, duplicem ob rationem. Prim, qud sicut caelum non ex quatuor elementis, sed materia quadam aetherea, & quinto quasi elemento, factum, nec corruptioni ulli obnoxium est: ita & quinta essentia vera, ab omnibus fecibus elementorum sit secreta: ac quamvis non plan incorruptibilis: attamen ad eam subtilitatem, tenuitatem & simplicitatem spiritualem redacta, ut nihil heterogenei, quo corrumpi possit, in se continere videatur. Deinde, qud, sicut caelum in haec sublunaria potenter agit, rebus omnibus vitam largiendo & conservando: ita etiam haec quinta essentia corporis humani valetudinem conservet, iuventam extendat, senectam remoretur, & omne morbi genus abigat. Paratur autem quinta (1) essentia sanguinis humani hunc in modum: Recipe quantitatem satis magnam sanguinis virorum sanorum, in flore aetatis constitutorum: pone in vase circulatorio, iustae capacitatis, in B. M. continu bulliens, donec draco propriam caudam devoraverit, (hoc est, toties reaffunde super caput mortuum, donec pulvis maneat siccus, & nihil destillet.) Vasis refrigeratis, materiam exime,

(1) Essentia quinta sanguinis humani praeparatio.

440 TYROCINII CHYMICI quae instar hepatis erit, eamqu in particulas scinde: & per cucurbitas altas, eodem balnei calore, elementum aqueum, sive phlegma, destillatione separa. Destillatum super propriam terram reaffunde, & pone in B. bulliens, in iisdem vasis circulatoriis, per decem dies, ut supr, postea phlegma destillando, & propriae terrae reaffundendo, ut supr: quinquies eundem processum repetendo, & ultim totum phlegma destillatum reservando. Vasis refrigeratis, materiam exime, & retortae amplae inde, adhibito recipiente capaci: destilla ex cineribus elementum aeris, igne per gradus subministrato. Nubeculis in recipiente disparentibus, ignis intendatur: ut elementum ignis, in forma olei rubri, sive purpurei, egrediatur. Sub finem sublimabit se aliquid de sale armoniaco. Vasis refrigeratis, separa aerem, sive spirtitum, ab igne, sive oleo; vel blanda destillatione balnei, vel per tritorium, Spiritum, cum sale armoniaco, reaffunde fecibus, digere per triduum: & per retortam novam destilla, sub finem dando ignem, ad sublimationem idoneum, ut totum sal spirituale, vel saltem maior eius pars, sublimetur, & cum spiritu in recipiente misceatur. Novum spiritum fecibus reaffunde: digere:

441 LIB. III. CAP. I. & destilla toties, ut supr, donec terra privetur anima: quod cognosces, quando, super laminam candentem posita, sumum non ediderit. Notandum, antequam spiritus animetur; debere eum septies rectificari, singulis vicibus phlegma & feces separando: & partem eiusdem seorsim reservari, prodissolvente parando, ut poste dicitur. Nigrum nigrius nigro, hoc est, caput mortuum, . calcina in reverberio, spatio quinqu dierum, igne moderato, in vase undique clauso: donec nigredo vertatur in albedinem subflavam, & tandem in rubeum colorem. Tum terra apta erit ad susceptionem spiritus animati. Imbibe terram calcinatam proprio phlegmate, & per viginti quatuor horas, in cineribus, digere, & destilla; hoc ter repetendo. Terrae exsiccatae da decimam partem sui ponderis spiritus animati: digere in balneo, quantum satis; postea humiditatem insipidam destillatione blanda separa. Reaffunde nonam partem spiritus animati: digere: destilla ut supr. Deinde da octavam partem spiritus animati: postea septimam: sextam: quintam: quartam partem: tamdiu cum quarta parte imbibendo; donec terra in duplum sui ponderis accreverit. Et hoc est, quod Avicenna dicit: Scias, quod

442 TYROCINII CHYMICI terram oportet nutriri prim modic aqua sua, & postea maiori, sicut videre est in infantis educatione. Idcirc (a) multoties contere terram, & paulatim imbibe eam , singulis octo diebus: decoque, & postea mediocriter calcina in igne: nec taedeat te, opus multoties reiterare: quia terra fructum non gerit absqu frequenti irrigatione. Caveas tamen, ne imbibas terram, nisi paulatim, & cum longa contritione, post siccationem terrae. Unde in hoc est pondus ubique notandum, ne scilicet nimia siccitas, vel superflua humiditas, opus corrumpant. Et intantum decoque assando, quantum dissolutio exposcit imbibendo. Haec Avicenna. Unde etiam Geber ait: ex multiplici erg reiteratione imbibitionis, & assationis, maior pars eius atquietatis deletur; residuum ver per sublimationem. Pone itaque terram praedictam in cucurbitam altam, cui alembicum, cum receptaculo, simul adapta rimulis luto diligenter constipatis, ne quid expirare possit. Et da ignem cinerum, spatio duorum dierum, quousque fumus ille mundus & albus ascendat, & instar Talci, ad latera cucurbitae haereat. Et hoc est, quod dicit Clangor buccinae (b): Idcirc quanto magis poteris, ipsum corpus subtilia: & eum mercurio mundo coque; cumqu cor->pus

(a) Originally: idcric. Ive changed to idcirc (b) Clangor buccinae (trumpets Sound): an anonymous alchemical text.

443 LIB. III. CAP. I. -pus aliquam partem mercurii in se hauserit & concluserit: ipsum subtilia igne fortiori: donec ascendat albissimus pulvis, instar nivis; adhaerens spondilibus Aludel. Cinis ver, in fundo manens, est fex, & scoria vituperata abiicienda, in qua nil vitae habetur. Praedicti mercurii meteorisati accipe unciam unam; misce cum septem unciis spiritus rectificati, non animati. Digere per biduum, in balneo: postea destilla per cineres; deinde per balneum, cum reiteratis cohobiis; donec nullas relinquat feces. Tandem per quadraginta dies circula. Usus eius ad tincturas metallorum, & lapidum eliciendas. Ex eodem mercurio & eius oleo fit Elixir, ad desperatissimos quosque morbos pellendos, in hunc modum: Recipe huius mercurii unciam unam: cui adde octavam partem sui ponderis olei rectificati: decoque in Athanore, per octiduum: postea imbibe, cum septima parte: &, ut supr, decoque: deinde cum sexta parte: tandem cum quinta, toties reiterando, donec materia fiat instat{/r} syrupi spissi, nec ulteris decoctione induretur. Tum per quadraginta dies decoque: & fiat lapis rubicundus, cuius dosis gran. unum, vel duo, in liquore appropriato.

444 TYROCINII CHYMICI


quae relicta fuit in destillatione. hoc est, spiritus. seu terram residuam post extractam animam. Oleum hoc debebat esse (incorruptible)

seu incorruptibile; sed hic positum tale non est: siquidem flammam concipit: erg autor hic finem non assequitur. Omniaquidem in hoc processu possunt procedere; verm cum ad coniunctionem devenitur, tunc aqua haeret. Adiungeremus hisce, commentarii loco, praeclara & admiranda nonnulla sanguinis humani insignia. Imprimis diceremus de Biolychnio illo, seu lampade vitae (1), quam vocant, mirabili prorsus & ad omnem posteritatem commendabili opificio, totius Spagyricae operationis artificio singulari: quod stupendo admodum magisterio gravissimorum in corpore humano, sed proprio, affectuum, ac mortis denique ipsius, indicem in sese continet, diceremus praeterea de cura morborum deploratissimum magnetica, ex mumia sanguinis hominis aegrotantis desumta: sed quoniam talia Iohanne Ernesto Burygravio iam publici iuris facta sunt, in libello Biolychnii, curis secundis auctis edito, anno 1611. Franckerae, apud Dominicum Balck, Lectorem e remittimus, mod tantm ex eodem eadem repetituri, &, quae mins clara sunt, stylo magis

(1) Biolychnium seu lampas vitae.

445 LIB. III. CAP. I. aperto interpretaturi annitemur. Ros Iovis (a) amphibii vegetabilis, in descriptione Biolychnii, est spiritus vini summ exaltatus, de quo mox, subsequenti capite, ad vini quintae essentiae praeparationem. Is cum sanguine humano proprio, vel eius, cui conficiendum est hoc biolychnium, adhuc calente, & ex vena cordis, seu basilica, saliente, coniungitur proportione analoga, qualis est sanguinis ad alcohol vini tripla; quadrupla, vel quintupla. Mista per filtrum traiciuntur, & in Pelicano ansato, Hermetic clauso, tertiam saltem partem eius complexa, in B. digeruntur, donec, naturali quadam fermentatione, tota capacitate vasis mixtura illa occupata, & separatio puri ab impuro facta fuerit. Purum quod est, aurei coloris, servatur seorsim, & exaltatur, per retortam vitream, cum suo recipiente firmiter & continu ferruminatam, solo siphunculo, per quem liquor intromittendus est, ad collum suum permeabilem, decies vel duodecies ex B. cohobando, donec nimirum pretiosus liquor perfect praeparattus fuerit. Iste tandem adaptato ellychnio ex asphesto, hoc est, immuni ab igne: artificios parato, in lampade aurea, vel argentea, vel vitrea, radiis solaribus, per speculum concavum in ellychnium coactis, accensus, sanitatis vel morbi certissimus index, reponitur. De cura morborum magnetica (1) ex sanguine

(1) Cura morborum magnetica. (a) Iovis-is: Sempervivum plant (sp. yerba Siempreviva)

446 TYROCINII CHYMICI hominis aegrotantis instituenda rect praecipit Surggranius, qui videatur. Nunc pergimus de quodam philtro (1), ex sanguine humano praeparando, praeceptionem instituere. Saepius autem usu venisse animadversum est, qud inter diversos duos odia & simultates vigentes, quin etiam inter uxorem & maritum iurgia & rixae, odium intolerabile procrearint, ac alter alterum tanta mentis aversatione ac acerbitate infectatus fuerit, ut neque praesentis vultum, neque absentis recordationem, tranquilo animo ferre potuerit. Cuius odii exemplum memorabile (2) est patris filium ex coniuge legitim natum, haud alio modo aversantis, quam quo nonnulli feles reformidare, nec ullo aspectu vel alio sensu ferre solent; idque is tm statim partu fecisse dicitur, tm etiam subsequente aetate. Cum enim pater iuberetur recens natum amplecti, abhorruit, nec postea eius praesentiam in eodem contubernio absque lipothymia tolerare potuit. Factum itaque est ab amicis, ut, cum puer decennis cum aliis pueris, uno eodemque habitu vestitis, in scio patre, in convivio ministrasset, neque dum patre agnitus fuisset, pristinam tamen affectionem pater, praeter omnem spem, passus fuerit, lipothymia cum algore sudoreque invadente: iussus erg filius discedere, perpetuo postea divor->tio

(1) Philtrum ex sanguine humano. (2) . (antipathy) exemplum mirabile & memorabile.

447 LIB. III. CAP. I. -tio patre est seiunctus. Huius formidabilis antipatheias causas conatus est reddere Andreas Libavius, singular part. 4. sed, nisi nos mens nostra fallit, eiusmodi naturae obsoleta, seu rara non nisi ex intimis naturae absconditis censeri, & determinari volunt, cum mins obnoxia sint ulli qualitatm elementarium miscibili potestati, ad causarum tantarum concursum prorsus inutili. Nos cert, quia animalia etiam inter se infensissima in gratiam rediguntur, huic abominabili affectui rectissimam medelam adhiberi potuisse non dubitamus. Modus est talis: Recipe sanguinem ex basilica sinistri brachii, &, quantum opus est in tantundem alcohol vini opt. per infundibulum, vena salientem, eius personae, quae ab altera odium patitur: digere, ben clauso vitro, per plusculos dies, posteae destilla ex B. vaporoso per alembicum, ad siccitatem. Eius aquae destillatae exhibe alteri personae quae odium alit, in vini haustu, iciuno ventriculo, drachmam i. vel duas, aliquoties repetendo; & mirabili admodum metamorphosi animi dissidentium conciliabuntur, omniumque rixarum fomites, seu irritamenta, cessabunt, mod praeter hanc medicinam etiam priorum consolationes, & iucunda suasiones accedant; malevolorum ver obstreperorum gannitus abarceantur. Hac ratione

(1) Modus animos etiam inter coniuges dissentientes uniendi.

448 TYROCINII CHYMICI coniuges saep furiis in perpetuas lites agitatos, redintegrato pristino favore, in individuum amorem rediisse, explorata & toties conformata experientia fidem fecit. Sequitur iam (1) oleum sanguinis humani, ad caducum etiam inveteratum sanandum perquam celebre: Recipe sang. homin. sanorum, & iuvenum, venas primo vere incidentium, satis magnam quantitatem; adde alcoholis vini praestantissimi partes tres (ad partem tertiam) & in cucurbitis prob munitis in ventre fimi equini digere, putrefaciendo per quadraginta dies, deinde destilla in cineribus per alembicum; & prodit, un cum aqua, oleum elegans: separa phlegma ab oleo, destillando per B. lene, oleum postea per retortam cineribus rectifica per se, novies repetendo eandem destillationem. Sicque admodum nobile fiet oleum, cuius scrupulus semis in aq. poeniae, singulis diebus, per mensem integrum, Luna nova incipiendo, epileptico exhibitus, praetereaque singulis noviluniis semel per integrum annum scrupulus integer repetitus, si diaetae ratio simul habeatur exquisita, certissim morbum tollit, cerebrum confortando, malignitatemque totius corporis expellendo. Sic non minoris excellentiae & virtutis est Balsamus sanguinis humani (2), simili fer modo conficiendus, qui talis est: Recipe sanguinis

(1) Oleum sanguinis humani ad caducum. (2) Balsamus sanguinis humani insignis.

449 LIB. II. CAP. I. hominis sani libram unam: alcoholis vini optimi uncias duas; post digestionem debitam, destilla ex B. his; deinceps repete totius digestionem in fimo equino, per sesquimensem, aut septimanas plures, donec videlicet aqua appareat gemina: inferior rubra; superior alba, quas ambas separatim serva. Utraque in caduco, capitis doloribus inveteratis, aliisqu cerebri affectibus, insignem praestat usum, memoriam confortat, spiritus animales recreat, loquelam, vel impeditam, vel amissam, restituit, venena expellit, angustiam pectoris ampliat, pulmones impuritatibus infractos expedit, sanguinem purificat, ac imprimis nervis mirific opitulatur, aliosque usus in tota Medicina, observatis ubique caeteris ad bene medendum necessariis, exhibet. Dantur in vehiculis appropriatis, vel etiam in vino, utriusque ana guttae 6. ad 12. usque. Huius generis est aqua sanitatis (1), quam vocarunt Veteres. Recipe sanguinis hominis iuvenis & carnosi libram una. Adde succi florum cholidoniae maioris, & mellis virginei, seu primi, pris tamen despumati tandundem: salis terrefacti manipulum unum. Misce: addendo pulveris zingiberis, galangae, cinamomi, macis, caryophyllorum, cubebarum, cardamomi, granor. iuniperi, mastichis, ana unciam

(1) Aqua sanitatis.

450 TYROCINII CHYMICI unam semis; xylo aloes drachmas quinque: musci optimi, ambrae gryseae, in aq. rosarum dissolutorum, ana scrupulum unum. Recondantur omnia in phiala Hermetic clausa, eandem subtus terra in defodiendo per mensem: postea destilla, & quoslibet liquores, auctis ignis gradibus, successiv egredientes serva. Iisdem usibus inserviunt, quibus praecedens balsamus: commod itaque ad eosdem affectus applicantur. Porr ex sanguine humano balsamus (1) quoque elicitur antipodagricus, infinitis elogiis dignissimus, & toties ab eruditis Spagyris singulari cum successu in debellanda podagra adhibitus. Eius modus talis est: Recipe sanguinis humani, adhuc calentis, satis magnam quantiatem, id est, duas vel tres metretas: putrefac in B. clauso vitro per integrum novendium, vel etiam dies plures: deinde destilla per retortam, ex arenis, observatis tamen ignis gradibus. Omne, quod prodibit, collectum, serva, & lento B. calore per alembicum phlegma evoca; reliquum ex arena pelle per cornuta; emanebit oleum rubicundum & foetens, elevato, ad spondalia colli, sale proprio volatili; quem diligenter custodi. Oleum ver rectifica per colcothar, ex retorta, igne arenae, aliquoties recenti colcothare destillando: in quo prob correcto tandem solvi praedictum salem & serva. Est bal->samus

(1) Balsamus ex sanguine humano antipodagricus.

451 LIB. III. CAP. I. -samus mirandarum virtutum in paroxysmis podagricis. Eo si inungatur membrum affectum sex diebus continuis, quotidi bis vel ter: sistitur revera dolor, tumore simul & rubedine, si qua fuerit, evanescente, &, per secessus crebriores, reliquum, quod noxium est, expediente. Similis prorsus virtutis seu (energias) sunt olea ex sanguine cervino & hircino (1), cum suis propriis salibus, in omni communiter sanguine existentibus eadem (dokimasia = examination, scrutiny) praeparata: nisi qud ex praedictis animalibus, interiora viscera pulmonum, cordis, & hepatis, pris particulatim dissecta, un cum sanguine putrefacienda sint, ut exinde nobilior quoque earum partium essentia simul eliciatur. Horum omnium etiam insignis usus est in contracturis, quibuslibet causis provenientibus magnam enim potestatem resolvendi habent, quam imprimis sal volatile conciliare videtur. His omnibus, tanquam appendices loco, annectimus duplex arcanum; unum sanguinis; alterum ver tartari. Arcanum sanguinis humani, Paracelso (2) lib. 3. de nat. rerum, qui est de conversatione rerum naturalium, mirific commendatur. Parandi modus est talis: Recipe sanguinis humani puri & synceri libram unam vel duas; relinque in vase ligneo, non metallico, donec omnis aquositas

(1) Olea ex sanguine cervino & hircino. (2) Arcana sanguinis humani praeparatio.

452 TYROCINII CHYMICI sponte sua, sine ulla alia motione, separata fuerit, quam decanta: super sanguinem coagulatum, & ad magma quoddam redactum, funde salis communis spiritum, seu aquam, ut vocat Paracelsus; & continu haec eadem, cum sanguine mista, eundem rubori pristino restitutum; postea nunquam putrescere sinit; sed perpetu conservat in vigore. Hoc arcanum, fecibus post aliquot dies remotis, vocat Paracelsus balsamum super omnia balsama, proptereaque in Medicina vehementer commendat. Eius autem usus in renovando sanguine per universum corpus praecipuus videtur esse: ideoque in hydrope, qui sanguinis stagnantis, & quasi corrupti, catarracta est, omnium maxim commendabile fore, dubium non est ullum. Etsi enim hydrops sale microcosmico resoluto, ac limites suos egrediente, sanguinisque massam statu integritatis in peiorem, aquam videlicet, reponente. Quia igitur ad arcanum hoc imprimis salis spiritus assumitur, isqu alis in hydropis, morbi nempe contumacissimi, eradicatione felicissim usurpatur: consequens est, mundificationem sanguinis ab utroqu, nimirum spiritu salis, & sanguine per spiritum salis rectificato, multum adiutum iri. Caeterm praeparatio spiritus salis (1), ad hanc extractionem Paracelso adhibiti, in ipsius

(1) Spiritus salis praeparatio.

453 LIB. III. CAP. I. Chierurg. mag. l. 2. tract. 3. c. 2. docetur, quae talis est: Recipe salis communis albissimi, aliquoties fusi, quantum placet, (ide autem fundi debet, ut per istas fusiones salis, etiamsi purissimum, spiritus arsenicales pereant) illius pulverem cum succo raphani expresso misce, & agitando solve; post resolutionem cum silicum vel laterum pulvere, ad salem triplo vel quadruplo, ex retorta, igne nudo, & postrem vehementiori, destilla; destillatum cum optimo spiritu vini rectificato analogis partibus coniunge, & quinquies per cornutam rectifica. Hic est spiritus, vel aqua salis, quam Paracelsus ad comminuendum Solem, ut postea tinctura extrahi possit, & ad arcanum sanguinis commendat. Superest extremo loco nullo modo praeter eundum Philosophicum arcanum Tartari (1), quod vocant: compositum quidem: fit enim ex triplici tartaro, minerali, vegetabili & animali: sed magnarum virtutum. Eius descriptio genuina hoc est: Recipe tartari albissimi libram unam; adde salis petrae finissimi libram semis. Pulverisentur tenuiter, & affuso alcohole vini correctissimo, ut quatuor digitis supernatet, obstructisqu diligenter orificiis; macerentur in B. vel fimo triduum integrum; postea per alembicum destilletur, leni igne; spiritus vini, qui simul & seorsim cum residentia reservetur. Deinde

(1) Philosophicum arcanum Tartari.

454 TYROCINII CHYMICI mense Maio accipe sanguinis hominis sani & integr iuvenescentis, quantum satis est: exsicca in arena, donec in pulverem redigi queat: ex quo cum spiritu vini, antea ex tartaro & nitro destillato, extrahe tincturam, crebris affusionibus & destillationibus, donec nempe libram semis extracti sanguinis habueris: residuos autem sanguine feces, tanquam inutile magma, abiice. Ab hac tinctura leniter per alembicum spiritum vini evoca, & tandem balsamum seu mumiam sanguinis, in fundo restitantem, in cineribus exsicca, ut pen pulverisari possit. Denique spiritum vini, hac destillatione evocatum, affunde reservato tartaro & nitro simul iunctis, & relinque aliquamdiu, ut puriores partes in spiritum vini transeant; impuriores ver relinquantur: quibus invicem prob beneque deiunctis, reiectis nempe fecibus, impraegnatum tartaro & nitro spiritum vini iunge cum pulvere balsami sanguinis, paul ante facto, & statue, iuncturis ben munitis, in capaciori cucurbita vitrea in B. per duodecim dies: postea paululum, bulliente B. per alembicum abstrahe menstruum, remanente in fundo pretioso arcano tartari. Eius guttulae aliquot, usque ad scrupulum semis, vel etiam plusculum, in convenienti liquore exhibitae subinde repetita eadem dosi, obstructiones omnes totius corporis expediunt, imprimis

455 LIB. II. CAP. II. ver hepatis & mesenterii hydropem auferunt, febres, nominatim quartanam, tollunt, pleuritidi unic auxiliantur, sitim levant. Extern, praeter usum internum, herpeti, ac quibusvis aesthiomenis (a), pustulis faciei morphaeae non absimilibus, mentagrae, illitum mirabiliter hoc arcanum medetur. Atque hae sunt praecipuae ex ipsa Anatomia Medica petitae sanguinis humani praeparationes, non nisi sensu, ratione & experientia comprobatae; secus autem sentientes non moramur, quippe unic confidentes, nos non malam gratiam inituros apud eos, qui, naturae mysteria perscrutantes, nec in minimis, nec in mediocribus acquiescunt, sed etiam ad abditissima usque penetrare allaborant. CAPUT II. De quinta vini essentia. Pone vinum generosum, per mensem, in ventrem equinum, vel eius vicarium, in vasis circulatoriis, iustae amplitudinis. Postea destilla in B. M. spiritum in cucurbitis altis, quem quater rectificatum, singulis vicibus separando phlegma, septies adhuc destilla: ita, ut ex libris quadraginta vini, unam separes spirtualiorem, (nam quod inter spiritum & phle->gma

(a) aesthiomenus: (Rulandus) esthiomenius is the complete Corruption of a Member, which is entirely eaten away, as takes place in lupus, consuming ulcer, St. Anthony's fire, etc.

456 TYROCINII CHYMICI -gma destillatur, aqua ardens est) Spiritum, in vase vitreo semipleno, prob obturato, ne respiret, serva loco frigido. Interim phlegma destilla residuum, usque ad mellis liquidi consistentiam. Quod prolectum est, redde fecibus: & iterum lento balnei calore tres partes evoca: deinde cucurbitam exim: & pone in locum frigidum, ut crystallos producat: quos, ab omnibus sordibus elutos, toties dissolves, & coagulabis: donec aquae limpidissimae glaciem aemulentur. Interim si oleum pingue, & combustibile, vino quaeris: phlegma crystallis se(re)paratum in B. M. usque ad mellis liquidi spissitudinem destilla: postea in retorta per arenam pelle. Aqua oleo flavo mista pris egredietur: deinde oleum rubrum: ultim resina. Crystallis minutissim tritis superfunde spiritum superis servatum: digere in B. M. per triduum: postea in arena destilla: toties eundem processum repetendo; donec spiritus perfect propria anima impraegnetur; & corpus plan aridum, super laminam candentem positum, fumum non edat. Tum corpori pris, ut artis est, calcinato superfunde octavam partem sui ponderis spiritus animati: digere & destilla, ut pris: deinde da sextam partem spiritus: postea quintam:

457 LIB. III. CAP. II. deinde quartam, toties cum quarta parte continuando, donec maior pars corporis, super laminam candentem posita, in auras abeat. Tunc impletur, quod Morienus dicit: Hoc quoque te scire decet: quod anima cit corpus suum ingrediatur, quae cum corpore alieno nullatenus coniungi potest. Habito hoc signo, vasi superpone antinotorium: & da ignem cinerum, spatio duorum dierum, donec sulphur vegetabile spondilibus vasis instar Talci adhaereat. Huius sulphuris accipe unciam unam, spiritus puri uncias 4. Misce & digere per diem naturalem: deinde destilla in cineribus, cum cohobus, donec totum corpus ascenderit. Tunc bis per balneum bulliens destilla & per sexaginta dies circula: separataqu hypostasi, quae circa fundum Pelicani haerebit, serva quintam vini essentiam, ad infinitos morbos curandos, tam interis, qum exterius, usurpandam. Potest etiam haec quinta vini essentia breviori tempore perfici. Im cum haec ederem, praesentibus & spectantibus quibusdam meis discipulis, & amicis, spatio quinque septimanarum eam absolvi, & auri tincturam rubicundissimam eadem elicui. Multae enim sunt viae, teste Gebero, ad unum effectum & unum intentum. Non possum autem

458 TYROCINII CHYMICI satis mirari hoc loco: spiritum vini Gallici aut Germanici circulatum, mirabilem illum odorem non referre, quem Baptista Porta vino Neapolitano tribuit, his verbis: Tunc resera osculum, & si foras mirabilis fragrantia manabit, cui nulla res comparari poterit: scito, te optimum finem assecutum. Quod si odor vel color non responderit: reclude vas, & iterum ad circulandum repone, donec signum assequaris. Atqui nec Italicus vini spiritus, teste Rubeo, tali praeditus est odore. Ille enim, cap. secundo, sectionis secundae, libri sui de Destillatione, in hunc modum scribit: Utinam viveret nunc vir clarissimus, Medicusque praestantissimus, Eustachius Sancto Severinus. Is enim, ut de me taceam experientia ipsa, quam fecerat diligentissim, testari posset, aquam ardentem, si non mense solm integro, sed duobus, atqu etiam tribus mensibus, im vel anni toto circulo, ut Raimundus praescribit, ageretur, ad id odoris suavitatisque nunquam perventuram, ac potis calidiorem indies, acrioremque fieri, ut quisquis velit, fcil potest experiri, & ratio ipsa, ab igne ac motu desumta, persuadet. Quanquam illud no absolut de aqua ardente simplici ac pura, ut posteriores putarunt, Raimundus intellexit, sed de ea, in qua dissolutum fuerit metallicum corpus. Canone

459 LIB. III. CAP. II. enim secundo primi libri sic scribit: Haec ver quinta essentia, sic circulo acta & rectificata, non illo praedita odore fuerit, nisi corpus sit destillatum in ea. Unde constat: Portam talem quintam essentiam vini, non fornaculis, sed ex scriptis Lullii & Rupescissae, male intellectis, deprom{p}sisse. quale est Hispanicum. ut quarta pars maneat. in phlegmate vini rectificati. ipsi, seu sali, per ignem rotae ad albedinem usque. & levi calore balnei destilla, pris digerendo, prodit solum phlegma insipidum; postea adde septimam partem spiritus animati. hoc est, terra foliata alba. Est & alia quintae vini essentiae praeparatio (1), cuius etiam in praecedenti capite mentionem fecimus; sed composita magis, ex vino scilicet generoso, & urina pueris: 2. annorum, aut circiter natis, vinum bibentibus, collecta, quae ad aurum potabile conficiendum egregi valere creditur. Eius apparatus genuinus talis est. Prim fiat ex generoso vino spiritus seu alcohol, sine omni phlegmate, hoc modo: generosum vinum, quale est Hispanicum, prim in clauso, sed capaci vitro, aliquandiu, vel in fimo, vel in eius vicario B. M. digeritur: postea ex

(1) Quinta vini essentia composita.

460 TYROCINII CHYMICI eodem per phialam spiritus destillatur, isque aliquoties per eandem phialam rectificatur, donec nempe ad summam tenuitatem pervenerit. Huius librae duae miscentur cum libris sex recentis vini eiusdem generis, & per phialam denu eadem quantitas, librarum nempe duarum, non plus nec minus, destillando prolicitur; atque ita deinceps posterior quantitas duarum librarum, cum recenti vino septies vel octies semper addita, ac toties destillata, libras duas alcoholis vini spirituosissimi & fortissimi tandem deponit, reliquo vino, ad residuos spiritus vinosos exinde alis destillandos, reservato. Iste ver spiritus diligentissim in vase vitreo, Hermetic clauso, ad servandus est. Deinde colligatur urina pueris 12. annorum, aut circiter natis, vinum bibentibus: eius sufficiens quantitas in cucurbitis prob munitis in fimo equino putrefiant, per 40. dies. Finito putrefactionis tempore, destilletur urina ex arena per alembicum, in re( )ceptacul(t)um maius, donec omnis humiditas ablata fuerit. Destillatum porr terti capite mortuo rectificetur per cohobia, ut exinde spiritus postea iust elevari possit. Ex phiala igitur prolixioris colli, cum suo alembico, & recipiente, iuncturis undiqu prob dextrequ munitis, ac per spongiam, oleo olivarum parc imbibitam, & leviter expressam, in colli orificio statuminatam,

461 LIB. III. CAP. II. per B. fervens destillatio instituatur: elevabitur spiritus urinae, instar crystalli, ac alembici spondilibus adhaerebit, nulla concomitante humiditate aquea; sed solo spiritu volatili prodeunte. Haec ver destillatio ad completam elevationem totius spiritus continuanda est. Feces post spiritum in phiala residuae abiiciantur. Quod autem supern sublimatione prodiit, cum aqua pluvia destillata solvitur & colligitur, similique modo ex phiala, ut pris, per spongiam oleosam destillatur, idque sexies repetitur, semper recentem aquam destillatam subministrando. Hic denique ad summam puritatem deductus spiritus, inque phialam, Hermetic clausam conditus, per quidenam lento calore balnei roridi digeritur, donec totus in liquorem lympidum solutus sit: huic postea additur aequale pondus spiritus vini supr facti & correcti, ac ambo in frigidissimum locum positi, elapsa hora una vel altera, in albissimum salem coagulabuntur. Qui sal denu, per lentum calorem balnei vaporosi, in phiala Hermetic sigillata, spacio 20. vel 30. dierum in liquorem vertitur: ac in extremo loco, per alembicum, prob firmiterque adaptatum, ex B. semel atque iterum rectificatus, tandem fit excellens menstruum, quod est sine omni corrosivo & foetore, ad auri solutionem, ac liquorem inde conficiendum, maximo->per

462 TYROCINII CHYMICI -per desideratum. Calcinetur pris aurum per argentum vivum & flores sulphuris, ceu docet autor supr cap. 16. lib. 2. sub titul. calcinationis Solis, ut transeat in calcem tenuem, quae deinceps tenuissima fiat per mercurium sublimatum purum, saepius nimirum eundem ab illo sublimando, donec aurum, & spongiosissimum redditum, in massam maiorem & raram excreverit. Cum praedicto itaqu menstruo haec Solis calx subtilissima lento igne solvitur, in solutionem instar sanguinis rubentem: quae deinceps, per mensem, clauso vase, digeritur, abstractoque ex lentissimo B. spiritu solvente, (in eosdem usus in posterum adhuc dum & perpetu quasi sufficiente) aurum manet in forma olei rubicundissimi (1), sauvem odorem de se spargentis, & in quolibet liquore solubilis. Idem ver oleum exaltatur seu purius activiusque redditur, quando nimirum, spiritu corpore separato, sola tinctura, in qua potentissima vis duntaxat residet, per alembicum elevatur. Solutionem itaque Solis non per B. destillamus, sed per arenas, ex vase humili, igne aliquantulum fortiori. Sic enim post primam partem menstrui, cum reliqua eius parte, ipsa auri tinctura per alembicum transit, instar sanguinis relinquendo post se, in fundo vasis, terram nigram, aridam, spongiosam & levem; Ipsum autem menstruum, quod cum tinctura

(1) Solis oleum rubicundissimum.

463 LIB. III. CAP. II. Solis prodiit, per B. saltem tepidum, ex phiala cum alembico, separamus. Relictam tincturam in fundo vasis cum spir. vini tenerrimo solvimus, eundemque ternis vicibus, vel amplis, denu separamus. Hoc igitur est aurum potabile, non illud quidem philosophicum & verum, seu unicum: ab illo enim hoc separatur multis modis, ac long aliud est, neque hoc idem iustissimam veri auri potabilis (dokimasia = examination, scrutiny) sustinere potest: reducitur nimirum, & cum corpore suo denu in gratiam redit, quod plan alienum est vero auro potabili. Potest autem in usu medico idem pen praestare, quod alis de auro potabili sperandum esse censent Chymiatri, quantumvis hoc nostrum agat remissis, nec exaltatis seu astralibus morbis aequ medeatur omnibus. Nota BARTHII. Quintam vini essentiam Beguinus, qua se rubicundissimam ex auro tincturam extraxisse, hic profitetur, compendios ita parabat. Accipiebat pintas vini Parisiensis quatuor: quas, duabus cucurbitis praealtis infusas, per octiduum putrefaciebat: frigefactasque postmodum in unam cucurbitam effundebat: &, ex balneo roris, spiritus vini generosioris ultra quatuor communia prolectabat: quorum singulis reaffundebat pintas vini recentis quatuor, (Sic n. non opus est

464 TYROCINII CHYMICI putrefactione vini; quia spiritus, propter similitudinem, allicit & educit spiritum) & ex diversis cucurbitis destillabat: atque ita pergebat, semper spiritualissimam vini partem novo vino affundendo, & spiritualiorem inde rursus eliciendo; donec ex triginta sex pintis retineret spiritus selectissimi quatuor, cum dimidia quas rectificabatur, tribus rursus politicis, quartam cum dimidia relinqueret. Quanquam ver iste vini spiritus iam ade subtilis erat; ut, cum in cucurbitam infusus esset, in momento quasi, indicia eius adscendentis adparerent: nihilominus tamen illum novies adhuc rectificabat, spiritualiorem eius partem semper destillando: ut ita tandem, ex triginta sex pintis, duas circiter libras spiritus dulcescentis separaret, & in fundo libra una semis aquae ardentis, phlegmate omni destituae, remaneret. Interim phlegma, quod ex destillatione ultimarum octo pintarum exceptum asservarat, ad mellis liquidissimi consistentiam destillabat: eique phlegma destillatum reaffundebat, & rursus, donec oleum supernataret, destillabat. Quod ubi abstractum erat, si liquorem per inclinationem effudisset, & postea destillasset: oleum inde extraxisset rubrum & flavum. Ipse autem tm superfundebat aquam, & illam oleaginositatem cum aqua separabat; remanentibus, in fundo, crystallis, vel sales, sed paucos. Quia ver nobis satis

465 LIB. III. CAP. II. erat, vidisse istos crystallos; & alis etiam multo labore opus fuisset, ad istas in sufficiente copia parandas: substituebat illis crystallorum tartari albissimorum, novies nempe rectificatorum, uncias sex: eas retortae vitreae imponebat, illique matracium satis amplum, in quod spiritus vini spiritualissimi libram unam semis infuderat, Hemetic adiungebat. Atqu ita spiritus salis, anima nempe, extorta, in spiritum vini, qui in recipiente erat, igne cinerum transibat, audiebaturque in vitro nubilo aliqua crystallorum tartari decrepitatio. Exibant autem spiritus, ex retorta, valde celeriter, &, quod mirum, vas recipiens non replebant. Fort propterea, qud spiritus animam attraheret; (unde ei in recipiente quasi innatare videbatur) eque sufficienter animatus, postmodum eam dimitteret. Ubi is enim satur erat, recipiens spiritibus, ex retorta egredientibus, facil replebatur. Spiritus autem per superiora retortae conspiciebatur, egrediebaturque etiam liquor acidus, & oleum summitati retortae adhaerebat, transiturum etiam, si maior ignis fuisset adhibitus. Sed satius erat, ne adscenderet. Ut ver duo illa principia melis unirentur: praesertim cm caput mortuum non satis esset nigrum; eximebat id retorta, & imponebat in cucurbitam: (Sic enim spiritus, velociter exeuntes, maius habent spatium; qum cum ex retorta in ma->tracium

466 TYROCINII CHYMICI -tracium destillantur) eique omnem spiritum tartarisatum superfusum, igne cinerum, destillabat. (Nota: destillare quidem, sed lent, etiam si bulliat. Quod si autem ponatur in B. M. bulliens, cit, quod mirum, transit; sed sal una non adscendit.) Tandem sal, ex fecibus relictis, per calcinationem, fuisset eliciendus, reliquisque duobus principiis, spiritui & animae, tanquam corpus, adiungendus. Sed ut labore isto sublevaretur, (Quamvis solvens mult evasisset potentius: si nigrum nigrius nigro, in fundo retortae remanens, potuisset in vitrum, & hoc in ollam, aut aliud vas terreum, bene clausum, idque horas triginta, igne vehementissimo, ad aliquam albedinem reverberasset, & postea cum eo spiritum vini animatum ex arena destillasset) loco illius, sumebat tartari albi, calcinati, sicci, albi, (alii sal tartari commune fixum substituunt) uncias sex, iisque superfundebat spiritum vini preaedictum, in cucurbitam parvam, & ter, ex cineribus, (fort tamen melius fuisset, si quidem ipsum capitis mortui salem non sumserat, si hoc decies repetiisset, & quidem ex retortis) destillabat, semper spiritum super feces reaffundendo. Tandem spiritum per se destillabat adhuc bis, in balneo, ut, si quae feces adessent, in fundum deponeretur.

467 LIB. III. CAP. III. Hinc recipiebat auri, bis per amalgamationem calcinati, drachmam unam: cumque super ea parum aquae ardentis, quae inter spiritum & phlegma exstillarat, bis combussisset: quintae tandem essentiae unciam unam semis superfundebat: quae, posteaquam ita, per viginti quatuor horas, in arena mediocriter calida stetisset, rubicundissima evasit. Num ver ea, genuinae auri tinctura esse potuerit: lector benevolus iudicet, Ego quidem iam tum, cum Clarissimo Viro, Dn. D. Casparo Geschkio Silesio, qui in hanc quintae essentiae praeparationem, sumtus mecum erogabat, vald dubitabam. Interim tamen gratum nobis erat, tm vidisse elegantissimam vini in sua tria principia resolutionem, eorundemque rursus, in unam subtilissimam & coelestem plan essentiam, compositionem. CAPUT III. De quinta coralliorum essentia. Prim destillanda est magna aceti acerrimi quantitas, cum separatione phlegmatis, ad hoc opus inutilis; novum, singulis vicibus, super priore, feces destillando, donec centum circiter libras aceti per B. optim rectificati habeas. Requiruntur etiam tri->ginta

468 TYROCINII CHYMICI -ginta ad minimum librae coralliorum rubeorum, in pulverem subtilem redactorum: matracia item plurima, ampla, colli prolixioris, quibus singulis libra una coralliorum imponatur, acetum paulatim, & per vices, propter nimiam ebullitionem, affundendo; donec ad quatuor aut quinque digitos superemineat; perqu diem naturalem in B. digerendo; usque dum acetum dulcescat, & colore flavo imbuatur. Tunc menstruum decantandum, novum reaffundendum: donec dissolubile dissolutum fuerit. Menstruum per B. ex cucurbitis altis repetatur: & ad singulas salis libras, unciae duae aceti affundantur, & destillentur: deinde unciae quatuor addantur: postea sex; ita paulatim, & per vices, alendo, tandemqu infusiones de uncia in unciam minuendo; donec acetum tam acre, atque impositum fuit, destilletur. Phlegma omne insipidum destillatum asservandum. Salia, sale aceti armoniaco impraegnata, in vapore calentis balnei fermentanda ibidem; donec odor gravis, & color ater appareat, relinquendo, quae verae putrefactionis sunt indicia. Cumque haec apparuerint: salia resoluta calid in retortas imponenda: e qud statim in frigido concrescant: & per balneum vaporosum, vel cineres, phlegma separan->dum;

469 LIB. III. CAP. III. -dum; donec vapores, sive fumi albi, conspiciantur. Tunc cessandum: & destillatio per arenam, in reverberio clauso, continuanda, usque dum omnes spiritus egressi fuerint, & oleum rubrum, sanguinis instar, guttatim effluxerit. Feces servandae ad usus, ut postea dicetur. Liquores omnes destillatos odoratissimos, & instar aquae ardentis flammam concipientes, pone in cucurbitas altas, & lento balnei calore phlegmate separa: & loco frigido, in vitris prob obturatis, serva: postea igne aucto, phlegma urge, & ab oleo separatum ad usus repone. Interim feces superis reservatas calcina in Athanore, spatio quinque dierum, in vase undique clausa, uti Geber, libro primo Summae, capite quinquagesimo, sequentibus verbis docet: Modus itaque calcinationis spirituum est: ut, eis ad fixionem, approximantibus, administretur ignis, successiv, & paulatim illum augendo, ne fugiant: quousque maximum eos tolerare ignem, contingat, & vas eorum sit rotundum, vitreum ben spissum, ne fundatur, undique clausum: & ut inquit Lullius, ne inflammationem praestet. Aut, secundum Alphidium, spiritus dispergantur per aera: quod quaeritur enim, non fieret. Postea vase aperto detur ignis per gradus: ut feces nigrae, cineritii coloris, fiant:

470 TYROCINII CHYMICI quibus sal eliciatur, cum phlegmate priori reservato, quod filtretur & coaguletur. Postea eundem salem dissolve in phlegmate posteriori servato: donec purum evadat, quod calore moderato exsiccari debet. Huius salis recipe uncias duas: digere in B. per triduum: postea levi B. calore destilla aquam insipidam, quam seorsim serva. Reitera eandem operationem; donec sal, in duplum sui ponderis, proprio sale armoniaco impraeganetur, & augeatur, vel etiam paulo plus, vel donec spirtitus tam acer & fortis destilletur suo sale, atque cum impositus fuit. Tum sal in vase idoneo pone ad sublimandum, in cineribus, spatio duorum dierum, dando ignem, per gradus. Ita sublimabitur ad latera vasis materia candidissima, instar nivis, quae dicitur verum Philosophorum sal armoniacum. Huius salis armoniaci recipe unciam unam, spiritus rectificati unc. quatuor: Misce simul, & per biduum digere: deinde destilla, cum cohobiis; donec totum sal cum spiritu ascenderit. Haec materia triuna circulari debet, donec exaltatio voto respondeat. Sic habebis quintam coralliorum essentiam: coelestem substantiam, ab omni fece terrena immunem, mercurium vegetabilem & minera->lem,

471 LIB. III. CAP. III. -lem, clavem Philosophicam, solidissima quaevis corpora aperientem, ad medicamenta virtutum admirandarum paranda, modo omnibus veris Philosophis noto. Ut in salis corallorum praeparatione, eorundemque magisterii confectione, supr cap. 17. & 19. aceti etiam acerrimi loco menstrui adhibitionem minim formidandam esse ostendimus: sic nec hic erosionem aceti veremur, utpote ex Galeno ipso edocti, multa eiuscemodi intra corpus tut propinari, quae foris corpori admota & rubefaciunt, & erodunt, & crustas inducunt. An ver acetum crudum acerrimum, quo coqui passim utuntur, minoris acrimoniae erit stillatio? maioris im efficaciae, propter crassitiem suam, qua magis adhaeret, & diutius infestare potest. Mod ita procedatur, ceu supr cap. 17. sub tit. sal. coralliorum innuimus. id est, decantationes omnes. ac relinquitur in fundo sal, qui est corpus coralliorum per acetum solutum. recentis acerrimi. coralliorum nempe. Si cum isto spiritu ardenti corallia alia pulverisata coniunxeris, & in calido aliquandiu reliqueris, extrahitur tinctura coralliorum (1) vera, quae postea menstruo hoc separata, inque liquorem reducta, egregium est mundi->ficativum

(1) Tinctura coralliorum.

472 TYROCINII CHYMICI -ficativum sanguinis, dosis gutt. 3. vel 5. ad 10. usque Melius ver procedit extractio, si corallia pris cum sale petrae calcinentur, & discontinuentur, ac dein sale petrae per ablutionem liberentur. & spiritus ardentis drachmam semis. ardentis scilicet. saltem est biuna. id est, clarissima evadat. scilicet gemmas, crystallos, corallia, &c. non metalla. Sal quidem & magisterium coralliorum in Medicina maxim utilia sunt: long tamen praestat eorum quinta essentia, quae nempe est interior & purior succus seu liquor, per multas solutiones & digestiones tandem inde extractus. Cuiusmodi apud varios sunt varii. Sic Panotus de praep. medic. Chymic. quintam essentiam ex margaritis (1) (a) (quae eiusdem confectionis est cum corallis) sic extrahit: pulverisa margaritas (corallia ver crasso modo tunde) & in vino albo calido lava: deinde in optimo aceto destillato in Sole solve, vitro optim obturato, ita tamen, ut singulis tribus diebus renovetur acetum, & effusum diligenter servetur, solutis omnibus margaritis (corallis) coniunge & destilla acetum & iterum novum acetum affunde, solve, ut pris, destilla ut ante, & semper aliquid de margaritis (corallis) ascendet: quod retine & diligenter custodi, idque

(1) Quinta essentia perlarum & coralliorum. (a) margarita-ae. = pearl.

473 LIB. III. CAP. III. reitera, donec nihil de margaritis tibi restet amplis. Recipe postea omne destillatum, adde ad mensuram unam margaritarum (coralliorum) camphorae optimae unciam semis (reducit enim nobilem margaritarum essentiam, ut nihil remaneat, sed tota margaritarum substantia per alembicum transcendat: habet enim miram vim volatilizandi, ut ita dicam, corpus margaritarum) destillationem adhuc semel repete. Recipe hoc ultimum destillatum pone ad calorem, non nimis fortem, sed lentum; permitte exhalare acetum, in vitro orificii satis ampli, ut remaneat vigesima pars margaritarum: pone in vitro mundo cum alembico, per se destilla lente igne, priorem aquam exeuntem solm recipiens: &, ubi guttae flavescunt, appone aliud recipiens, fortifica ignem, videbis transcendere materiam flavam crassiculam, instar mellis. Hactenus Penotus. Nos ver coralliorum quantitatem electam solvimus in spiritu aceti vini: (1) hoc menstruo aceti per destillationem remoto, sal coralliorum denu in novo aceto destillato solvendum est, & feces removendae, abstracto vicissim per destillationem eodem; deinceps haec operatio solutionis, per spiritum aceti, & coagulationis, semper reiectis fecibus, est peragenda, donec nullae amplis feces ab ultimis solutionibus restiterint, atqu ade ipsa corallia ab omni immunditie li->berata

(1) Alia coralliorum essentia.

474 TYROCINII CHYMICI -berata fuerint. Hinc cum aqua pluvia, vel rore maiali destillato, sal coralliorum purificatum est solvendum, & saepius remoto hoc menstruo aqueo, omnes spiritus aceti, cum corallis residui, per destillationem ex cineribus auferendi; id quod ostendet ipsius aquae postrem destillatae dulcedo aliqua, spirituum aceti separationem factam esse coarguens. Huic Sali coralliorum defaecatissimo in phiala affunde alcohol vini rectificatissimum, ad duorum digitorum eminentiam, ut orificio vasis bene occluso illud ad digerendum pone in B. per octiduum vel decendium. Corallia eo tempore essentiam suam, instar olei spissi, ad superficiem ipsius vini spiritus remittent, quam caut separa: alioque alcohole vini super affuso, & aequalis temporis spatio digestione instituta, eam toties collige, quoties visum fuerit. Convertitur autem pen totus sal, relictis paucissimis feculis, in essentiam. Hanc de novo cum spiritu vini aliquandiu circula, postea leni destillatione balnei spiritum vini separa & serva. Habebis veram coralliorum essentiam, magnarum virtutum in Medicina. CAPUT IV. De quinta perlarum essentia. Dissolve margaritas in aceto ter destil->lato:

475 LIB. III. CAP. III. -lato: pst filtra: & evapora acetum, ad siccitatem, saltemqu exact depura, reiteratis in aceti spiritu dissolutionibus, filtrationibus, & coagulationibus. Quo facto: separa salem aceti a sale unionum (a), dissolvendo eum in aqua pluviali, aliquoties destillata: hinc aquam per destillationem repetendo. Pst super hunc salem, ita purificatum & siccatum, funde bonum vini spiritum, ut ad duos digitos supernatet, & digere in balneo, per octo ad decem dies: intra quod tempus spiritui vini innatare videbis essentiam perlarum, instar olei spissioris, quod separa: & super salem, qui restat, recentem spiritum vini affunde, donec quasi totus sit in essentiam redactus; abiectis fecibus haud multis, quae in fundo vasis manserunt. Tandem circula hanc essentiam, cum spiritu vini, dies quindecim, & destilla, per reverberium clausum, repetitis cohobationibus, donec omnis essentia per retortam exeat, quae vini spiritu separata, custodiri debet, instar thesauri pretiosi: quandoquidem vires deperditas senibus & reconvalescentibus egregi restaurat. Dosis est, ab octo ad duodecim guttas. Tandem ut huic Tyrocinio Beguiniano colophonem imponamus, coronidis loco, praecipitatum

(a) unio-ionis = pearl.

476 TYROCINII CHYMICI diaphoreticum excellentissimum (1) subsequentem, medicinae alicuius universalis signaturam secum facil praeseferentem, apponimus. Eius autem confectio, quamvis prolixa, tamen utilis, est eiusmodi; Prim omnium fiat spiritus nitri, ceu autro decet c. 4. lib. 2. sub titul. Spiritus nitri. Huius recipe libram unam salis gemmae, tenuissim pulverisati tandundem; misce, & ex retorta convenienti vestigio, cum suo recipienti antea coniuncta, destilletur ex reverberio clauso aqua rubicundissima, quam serva. Deinde recipe cinabarim nativam Ungaricam rubidundissimam, quae minera est mercurii seu argenti vivi, prob scoriis montanis separatam, quantam vis, eamqu paullatim in aqua praecedenti solve, ac imprimis vide, ut caut procedas: vehementer enim invicem incalescunt; particulatim itaque minera iniicienda est, ac insuper ad eius totalem solutionem, quae egregi virescit, satis magna quantitas menstrui requiritur. Solutionem claram, & sulphure combustibili, quod vel supernatat solutioni, vel in fundo residet, per inclinationem decanta, & ex cucurbita in igne arenae destilla. Prodit prim menstruum, ac quae principia sunt ipsius minerae, in fundo manent, iam quidem propter hanc solutionem & menstrui ablationem discontinuata; sed deinceps separanda. Itaqu posteaquam menstruum omne

(1) Praecipitatus diaphoreticus excellens. (2) Vide Paracels. To. VI.

477 LIB. III. CAP. III. separatum fuerit, urge ignem aliquanto fortis, & ad latera seu spondilia cucurbitae elevabitur mercurius sublimatus albissimus; in fundo ver retortae sulphuri & sal dati subiecti simul residebunt. Detrunca itaque cucurbitam videl. & mercurium seorsim, nec cum caeteris principiis confusum; ut haec eadem ab illo separata habere possis. Sublimatum communem, diligenter collige, & cum aceto destillato, in cucurbita, igne arenae ebulliendo solve: feces remove: acetum clarum, mercurium tamen in se continens, abstrahe ad siccitatem: quod restiterit, cum aqua pluvia, vel rore maiali, iterum ebulliendo, abiectis fecibus, solve, & aquam destilla usqu ad magma quodammodo nigricans: idem cum recenti aqua pluviali destillata, vicissim ebulliendo, solve, ac, reiectis fecibus, destilla, idque etiam tertia & quarta vice, donec nimirum mercurius post quartam destillationem plan albissimus restet. Huic tandem affunde alcohol vini praestans, & cum alembico caeco in B. digere, per aliquot septimanas, vel etiam per integrum mensem. Interea reliqua quoqu principia, quae in fundo cucurbitae; post ablatum mercurium, restitere, separa, & clarifica; quod hac ratione obtinebis. Super eadem infunde aquam pluviam destillatam calidam: statim sal solvendo sese in eandem aquam abit; sulphur ver flavescens solm ma->net.

478 TYROCINII CHYMICI -net. Quod si aliquid salis adhuc dum eidem adhaerebit, illud per aliquot repetitas eluitiones aquae pluviae destillata auferendum est, & priori salis extractioni miscendum. Utrumque autem deinceps est prurificandum, quod unic quoque per spiritum vini absolvendum est. A sale igitur aufer aquam destillatam, cum qua nimirum salem extraxisti & eundem cum spiritu vini optimo solve, fecibus remotis solutio futura est ex viridi flavescens: aufer spiritum vini ad cuticulam supereminentem, & sal ipsum, instar vitrioli transparentis, in fundo coagulabitur, quod diligenter collige & serva. Sulphur ver aliquoties cum aqua calida destillata prius locum, & exsiccatum; simili mod cum spiritu vini aliquandiu digere, ac eundem postea auffer. In promptu itaque hoc modo sunt duo principia salis & sulphuris purificata: ad enadem puritatem redigendus quoque mercurius. Posteaquam ille fuerit per destinatum tempus cum spiritu vini digestus & solutus: rubescit enim totum illud compositum eleganter: ex retorta, in excipulum capacissimum, igne arenae lent primm destilla spiritum vini, postea urge ignem; & spiritus mercurii prodibit, saep hinc inde per retortam recipeintem extendendo, & sublimando instar crystalli: relinque omnia post exactam destillationem, &

479 LIB. III. CAP. III. post horas viginti quatuor spiritus mercurii crystallisatus in spiritum vini prim destillatum solvetur, qui denu spiritu vini separandus est: id quod fac per B. lene: Spiritus enim vini ascendit, & spiritum mercurii in fundo relinquit cineritii caloris, quem etiam serva. Habitis his principiis omnibus, tandem ad illorum coniunctionem anaticam est descendendum, quam hoc modo solve: Prim omnium fiat aqua coniunctiva ex eadem minera hac via: Solve minerae argenti vivi Ungarici uncias sex, in aqua solvente, ex nitro & sale gemmae primo loco facta, ac, sequestratis fecibus solutionem ex B. leni destilla, ad crassitiem usque oleosam: affunde recentem aquam solventem, ac vicissim ad oleositatem destilla, idque fac quinquies vel etiam sexies. Postea repone in B. M. clauso vase, ad putrefaciendum per quatuordecim dies, tandem destilla lento igne arenae, donec, quicquid aqua superfluum fuerit, separetur: ubi spiritus albicantes prodierint, muta recipiens, aliudque apponendo, & diligenter lutando, eos cape, cum aqua postea simul transeunte; urge destillationem, usque ad ignitionem vasis: aquam hanc serva. In huius unciis sex, solve salis supr facti uncias duas: ac circula aliquandiu in B. postea super unciam semis sulphuris funde

480 TYROCINII CHYMICI istius aquae, in aqua nempe sal est solutum & digestum, unciam unam semis ac vicissim per B. lene tandem separa ad crassitiem denu affunde eiusdem aquae priorem quantitatem, nempe unciam unam semis, & destillando per B. evoca atque ita perge, donec cum sulphuris uncia semis, salis, uncia una integra fuerit copulata; id quod ex pondere cognosces, an ex ambobus factus sit unus viscosus quidam liquor. Harum unciarum una semis adde uncias duas spiritus mercurii supr praeparati, inque phiala, sigillo Hermetic clausa, coque in Athanore, prudenter adhibitis ignis gradibus, donec omnia in pulverem rubicundum versa fuerint; id quod spatio mensium trium vel quatuor fiet. Pulverem hoc modo praeparatum, & tandem cum alcohole vini correctum, serva. Est Medicina universalis, cuius gran. I. vel ad summum 2. in vehiculis convenientibus, in quolibet morbo exhibita, balsamum internum, ad expellendum intr hospitantem hostem, vel per vomitum, vel per alvum, vel per sudores, mirific adiuvant. SIT NOMEN DOMINI BENEDICTUM.

COROLLARIUM. Uti olim Sapientissimi quique & Philosophi eminentissimi Naturae vires admirandas, & proprietate divina plan insignitas, non stylo quodam vulgari & aperto, sed variis numeris & figuris miris, occultarunt, ne vel naturae, vel artis arcana temerario quodam ausu omnibus indifferenter prostituerentur: sic Philosophis Hermeticis (ut videre est ex Hermetis tabula Smaragdina, & Ioannis Dee Londinensis Monade Hieroglyphica) ea facultas concessa, ut, quia rerum Domini facti sunt, etiam Nomina ad arbitrium dispensarint, & suos partus pro libitu vestierint, ne quibuslibet abstrusiores suos sensus proderent, & nobilissimas huius artis Hermeticae margaritas porcis & suibus proiicerent. Quorcirca Planetas terrestres certis suis notis Hieroglyphicis insignierunt, im totam Mineralium familiam eiusmodi arcanis & abstrusis signis summo adornarunt studio, idque sola de causa, ut rerum latentes & non cuivis obvias, virtutes filiis artis exponerent, ab illisque solm perciperentur. Ut autem & Medicinae Hermeticae Tyrones aliquam certam earundem consignationem habeant, eas, quantum medicinalibus inser->viunt,

-viunt, & quibus ipsimet utimur, tyrocinio huic Chymiatrico, coronidis loco, annectere placuit. NOTAE METALLORUM.

Saturnus Iupiter Mars Sol Venus Mercurius Luna

Plumbum Stannum Ferrum Aurum Aes, Cuprum Argentum vivum Argentum

Notae mineralium & aliarum rerum Chymicarum.

Antimonium Arsenicum Alumen Acetum Acetum destillatum Amalgama Aqua fortis Aqua Regis Aqua vitae Alembicus Aes ustum Mariae balneum Caementare Calx viva Caput mortuum Calcinare Calx Cineres Cineres clavellati Cinnabaris Crocus Martis Crystalli Coagulare Cucurbita Digerere Filtrare Fixare Lutum sapientiae Lutare Marcasita

Mercurius sublim? Oleum Putrificare Pulvis Sal commune Sal petrae Sal armoniacum Sal gemmae Sovere Spiritus Spiritus vini Sulphur Sublimare Stratum super stratum Tartarus Tigillum Vitriolum Viride aeris Vitrum Urina Cera Borax Ignis Aer Aqua Terra Annus Dies Nox Hora Mensis Ignis rotae.

INDEX CHYMICARUM operationum & medicamentorum praeparationum. A Acetum alcalisatum seu raticatum p. 156. 161 an ad magisterii perlarum praeparationem adhibendum 415 destillatum 155 therbinthinatum 160 Aceti sal duplex 159 Aes ustum 346 Alcohol quid 44 vini ibid. Aloe rosata 221 Aloe flores ibid. Aloeticum balsamum, vel extractum 220. 221 Amalgamatio 49 Animos, etiam inter coniuges dissentientes uniendi ratio 487 Anisi oleum 169 Anodyna & narcotica differunt 235 Antepilepticum ex cinnabari 214 Antimonium 42. Ungaricum rar affertur genuinum in alias regiones 138

Antimonium diaphoreticum 298 Antimonii butyrum 275 calcinatio 72. 292 flores 273. 391. 305. albi 392. flavi & rubei 395. correcti 393. 395. purgantes 395 hepar 291 oleum 186. 188 296 panacea 425. 426. 432 praeparat 293. 294 primum ens 422 regulus 294 sal 295 tinctura 176. 423 vitrum correctum 294 Aqua acida buxi 113 guaiaci ibid. iuniperi ibid. quercus ibid. antepileptica Quercetani 115 cichori simplex 113 ophtalmica 114. 115 faeniculi 112 fortis communis 120 perpetua 123 ophtalmica 111. 116 Aqua ovorum 164 philosophica ser regiae 121. 123

rosarum 107. 109 sanitatis 449 sudorifica externa 117. 118 theriacalis 116 zedoariae 117 Aquila caelestis 405 imperialis 406 Arcanum & tinctura reipsa non differunt 193 Arcanum sanguinis humani 451 tartari 453 Auri augmentatio 321 calcinatio 148 caementatio 356 depuratio optima 352 solutio 121. 124 sublimatio 434 sublimati & mercurii. vitae coniunctio 435 oleum 412 vitrificatio 322 fulminatio & percussio unde 397 flores pretiosi 409 Aurum Medicorum 295 potabile 191. 350. 463 fulminans & diaphoreticum 355

B Balsama parandi modus 196. 197. 207 Balsamum aleticum 220. 222. caryophyllorum 199 cinamomi ibid. diakibr. Quercetani ad hernias 201 faeniculi 197 malacticum 202 pectorale 132 sanguinis humani 448. 450 Saturni 206 sulphuris 199. 249 terebinthinae 168 vulnerarium 171. 206 Benzoini flores 385 Bezoarticum Ioviale 304 Lunare 303 Martiale 303 metallicum 354 minerale 299 Solare 193. 302. 436 Biolychnium seu lampas vitae 444 Butyrum antimonii 275 coralliorum 373. 417. sulphuris 417 C Calcinatio Calcinatio antimonii 44 272. 292

coralliorum 258 crystalli 266. 268. 270 Iovis 332. & seq. Lunae 347 marcasitae argenti 271 Martis 337. & seqq. Mercurii 304 nitri seu salis petrae 261 perlarum & omnium lapidum 148 etiam durissimorum 158 pumicis 265 salis communis 261 Saturni 332. & seq. Solis 384 lap. spongiae 265 Veneris 346 vitri 148 vitrioli 265 Calx Chymicorum 44 Calcis analogia cum sulphure. 39 Canones ad destillationis doctrinam necessarii 100. & seq. Caput mortuum & phlegma non sunt principia 43 Caryophylli 41 Caryophyllorum balsamum 199 oleum 169 Cautiones Vin exhibitione vomitoriorum antimonialium & aliorum observandae 283. & seqq.

Cautiones in exhibitione Mercurialium notandae 325 Cementatio. 54 Cementatio auri 350 Cementum optimum 351 regale 350 vulgare ibid. Ceraunochryson diaphoreticum 355 Cerae oleum 164. 166 Cinamomi balsamum 199 oleum 170 Cinefactio 57 Cinabaris utilitas 290 praecipitata diaphoretica 323 Cinabarin faciendi modus 123 Circulatio 87 Chinae essentia 241 Chymia est ars 3 pharmacopoeia differt 6 Chymiae definitio 1 etymologia & synonymia 2 obiectum 4 finis 6 partes 26 Chymica medicamenta sunt suaviora vulgaribus 6 sunt salubriora & tutiora vulgaribus 24 sunt salubria & tuta, licet acria 12

non sunt periculosa propter acredinem ab igne contractam 13 non sunt venenata & humanae naturae adversa, etiamsi metallica 8 non redduntur inutilia ob praeparationem 16 non redolent empyreuma 15 non sunt emortua cadavera 18 non imprimunt membris principalibus pravam dispositionem 21 Chymicorum medicamentorum acredo non ab efficiente, sed materia prificiscitur 14. 15. Chymicorum medicamentorum empyreuma, si quod adsit, duobus modis corrigi potest 17. Chymica principia tria sunt 34 quid sint 35 inter corporis & spiritus naturam ambiunt 36 insunt omni misto 37 non evertunt principia physica & medica 29 quomodo fuerint inventa 31 natura universalis monstrata Chymicis 31

Coagulatio 93 Caementatio 54 Cohobatio 71 Colocynthidis extractum 209. 215. 229 Commixtio 55 Coniunctio Solis sublimati & mercurii vitae 354 Confortativum regium ex spiritu rosarum, ambra, & moscho 111 Coralliorum historia 252 butyrum 373. 417 calcinatio 258 magisterium 414 quinta essentia 472. 473. 476 sal 369 solutio 152. 215 syrupus 254. 257 tinctura 252. 254. 256. & seqq. 471 Coriandri oleum 169 Cornu cervini extractum 220 Correctio medicamentorum malignorum vera 9 Corrosio 49 Corrosiva omnia metallis auferens 434 Corpus mistum omne in sua tria principia recludi potest 40 Cremor sulphuris 417 tartari 362. 366 Crocus Martis 337. & seq. 345 metallorum 291. 292

Veneris Crystalli Iovis tartari Crystalli calcinatio liquor Crystalli minerale D Deliquium Desiccatio Destillatio alia recta, alia obliqua quae requirat per balneum per cineres & arenam per vesicam per retortam per descensum Diagridium correctum Diaphoreticum paracelsi in peracutis Digestio Draco mitigatus E Electrum maius Emplastrum diasulphur Rul. Epar antimoni Essentia coralliorum chinae perlarum sanguinis humani

347 334 362 266. 268. 270 269 261

75 59 65 67 101 103 ibid. ibid. 104 72 315 130 79 398

403 201 244 467. 472. 472 241 472. 474 438

425 455. 459 430 433 Extractio 60 generaliter considerata 61 specialiter sic dicta 92 quintae essentiae metallis, mineralibus, & marcasitis 433 tincturarum metallis & lapidibus, 443 Extractum agarici 209 aloes 220. 221 colocynthidis 209. 215. 229 cornu cervini 220 hellebori simpl. 209.229 comp. 224 hepatis bubuli 212 narcoticum, laudanum dictum 233. 239 panchymagogon 225. & seqq. ad quartanam 229 rhabarbari 209. 216 scammonii 209. 215 senae ibid. F Fermentatio Filtratio Flores aloes antimonii 90 74 221 273. 391. 395

sulphuris vitrioli dulcis vini vitrioli benedicti tartarisati

albi flavi & rubei correcti purgantes auri pretiosi benzoini sulphuris simpl. comp. Foeniculi balsamum G Grilla Paracelsi H

392 395 393. 395 395 409 385 386. 388 389 197

376

Hellebori extractum simp. 209. 229 comp. 224 Hepar antimonii 291 Hepatis bubuli extractum 212 Heraclinum oleum 173 Hermetica ars unde Chymia dicatur 2 Historia coralliorum 252 stanni & plumbi 335 Hydromel vinosum 91 Hyoscyami praeparatio & tinctura 241 tinctura plan inutilis est ad laudani opiati confectionem 237 I Ignitio Iupiter diaphoreticus Ioviale bezoarticum Iovis calcinatio crystalli 57 334 304 332. & seq. 334

L Lac Lac sulphuris 41 250. 417. & seq. 420. 421. 412 Lapis prunellae 261 Laterinum oleum 179 Laudanum optatum 273. 239 Ligaturae in hernia adhibendae descriptio 205 Lignum viride 41 Lilium Paracelsi 424 Liquor crystalli 269 Lixivium fecibus reguli 296 Ludi humani praeparatio 412 Lumbricorum oleum 164 Lutatio 96 Lunare bezoarticum 303 Lunae calcinatio 347 tinctura 348 Lutum sapientia 65. 66 pro fornacibus construendis 97 pro retortis loricandis ibid. pro vitris hydriis fractis consolidandis 98 pro vitris simul lutandis ibid. pro rostro alembici cum recipiente lutando ibid. pro retortis cum recipientibus collutandis &c. 99

M Maceratio 83 Macis oleum 169 Magisterium quid? 410 coralliorum 414 perlarum ibid. succini 414 sulphuris 417 tartari 410 Manna Mercurii 405 Martiale bezoarticum 303 Martis calcinatio & crocus 337. & seqq. 345 regulus stellatus 297 Medicina universalis 480 Medicamentorum correctio vera 9 Mellis tinctura 244 Mercurii historia 273 calcinatio 304 boni notae 308 manna 408 in cristalli formam inductio 397 substantia 304 Praeparatio & purgatio ibid. 308 & 310 ex metallis eliciendi modus 402 Mercurius primum Chymicorum principium 38 naturalis 304 artificialis 306

essensificatus 406 Lunae 307 sublimatus communis 396. 397 dulcis 398 praecipitatus albus 310 flavus 313 rubens 312. 317. 407 optimus 313 alius 318. 319. 320 cinnabaris diaphoreticus & catharticus 323 diaphoreticus 322 specificus contra gonorrheam 324 Veneris diaphoreticus 325 vitae 275. 354. 434 ad ulcera 326 Mercurii vis emetica quomodo tollatur 321 Mercurii vitae & auri sublimati coniunctio 435 Metallorum generatio 329 crocus 291. 292 Mensis philosophicus 82 Menstruum quid? promagisteriis, reliqua facil exsuperans 416 pro extractis concinnandis convenientiss. 212

Minium faciendi modus Mixtura Simplex N Nepenthes seu laudanum Nitrum Nitrum praeparatum Nitri calcinatio spiritus Q

332 131

233 42 261 ibid. 151

Qleum antimonii 186. 187. 188. 296 croci metallorum 167 caryophyllorum 169 sem. anisi, coriandri, 169 cerae 164. 166 cinamomi 170 croci metallorum 187 ad hemicraniam comp. 178 heraclinum 173 laterinum 179 lumbricorum 164 macis 169 ovorum 163 piperis ibid. salviae 164 salis communis 182 sanguinis humani 448 cervini & hircini 451

172 ibid. Saturni 155 solis rubicundiss. 462 succini 175 sulphuris 180 per campanam 136 tartari 174. 218 terebinthinae 167 vini 194 vitrioli commune 183. 184. 186 antepilepticum 185 dulce 186. 191 ad uteri suffocationem comp. 179 Olea in sua essentia purissima an sint combustilia 162 in essentia reducendi ratio 198 Opium separato sulphure foetido & immaturo anodynum fit 234 Thebaicum praestantissimum 238 quomodo praeparetur 239. 240 Ovum 41 Ovorum oleum 163 aqua 164 P Panacea vera an detur antimoni alia Quercetani 429 425. 426. 432 399

sacchari

simpl. comp.

solaris diaphoretica 433 vitrioli 427 Panchymagogum 225 Perlarum calcinatio 148 essentia 472. 474 magisterium 414 tinctura 259 Philtrum ex sanguine humano 446 Phlegma & caput mortuum non sunt principia 43 Pilulae de terebinthinae 168 Piperis oleum 163 Praecipitatio 51 Praecipitatus albus 310 alius 318. 319. 320 cinnabaris diaphoreticus & catharticus 323 diaphoreticus 322 flavus 313 rubeus 312. 317. 407 specificus ad gonorrhaeam 324 ad ulcera 326 Praeparatio non reddit medicamenta inutilia 16 Primum ens antimonii 422 sulphuris 181 Principium nullum plan simplex est 43 Principia Chymica. vide Chymica principia,

Pulvis emeticus cinnabaris antepilepticus Q

275 290

Quinta essentia 438 Quinta essentia coralliorum 467. 472. 473 metallorum, mineralium, & marcasitarum 433 perlarum 472. 474 sanguinis humani 438 tartarisata 433 vini 455. 459 R Regulus antimonii Martis stellatus Rectificatio Reverberatio Rhabarbari extractum tinctura Rubinus arsenici diaphoreticus auripigmenti diaphoreticus Rosarum aqua spiritus tinctura S Sacchari oleum simplex compos. tinctura 172 ibid. 247 294 297 70 58 209.216 246 390 389 107 109. 111 195

Sal tertium Chymicorum principium generationis causa marinum Sal essentiale ex herbis eliciendi modus Sal aceti duplex ammoniacus sublimatus antimonii calculi humani cardui benedicti coralliorum colcotharis imperatoria Iovis Lunae Martis Salviae Saturni Solis tartari essentiale. fixum succini Salis spiritus communis chalybeatus compositus dulcis oleum calcinatio

39 19 42 359 360 159 395 295 373 359 369 374 366 334. 331 376 379 367 207. 383 378 362 368 376 145. 149.252 151 150 148 182 261

Salium vegetabilium crystallinorum praeparatio 368 Salviae oleum 164 Sanguinis humani balsamum 448. 450 essentia 438 oleum 448 philtrum 446 cervini & hircini oleum 451 Sapor ingratus senae & rhabarbari quomodo corrigendus 217 Saturni balsamum 206 calcinatio 332. & seq. oleum 155 sal 207. 383 Scammonium benignissimum 228 correctum seu praeparatum 315 Scammonii extractum 209. 25 Senae sapor ingratus quomodo corrigatur 217 Senae extractum 209. 215 Smaragdi tinctura 431 Solare bezoarticum 193. 302. 436 Solis oleum 462 calcinatio 348 panacea diaphoretica 433 sublimatio 353 augmentatio 321 vitrificatio 322 Solutio 26

Solutio auri 121. 124 perlarum & coralliorum 114 Spagyria unde dicatur Chymia 2 Spiritus nitri 151 rosarum simpl. 109 comp. 11 salis communis 145. 149. 452 chalybeatus 151 compositus 150 dulcis 148 sulphuris 134. 136 talci 134 tartari 129 terebinthinae 131. 133 vini 125. 126. 128 tartarisatus 191. 433 vitrioli communis 136. 141 corallisatus 141 antepilepticus 173. 174 philosophicus 142. 290 Spiritus vini an ad extracta purgantia usurpari debeat 209 ad extracta purgantia menstruum est non idoneum 213 quomodo purgantium vim infringat 211 ad extractum colocynthidis & scammonii usurpandus 215 Spiritus vitrioli an refrigeret? 143

Stanni historia 335 Stibium. vide Antimonium Stomachus struthionis Paracelsi 433 Stratificatio 53 Sublimatio 61 Sublimatio auri 434 salis ammoniaci 395 Succinalbi praeparatio artificialis 177 magisterium 414 oleum 175 sal 176 Sulphur alterum Chymicorum principium 39 Sulphuris proprium ibid. analogia cum calce ibid. Sulphur auratum diaphoreticum 295. 296 narcoticum vitrioli 431 Sulphuris balsamum 199. 149 butyrum 239. 417 flores simpl. 386. 388 comp. 389 oleum 180 lac 250. 417. 420. magisterium ibid. primum ens 181 spiritus 134. 136 tinctura & praeparatio 249 sulphuris vitrioli essentia 425 Syrupus coralliorum 254. 257

extract. chinae comp. flor. calendulae centaurii min. hyoerici papaveris erratici sambuci tunicae T Talci spiritus Tartarum vitriolatum Tartari arcanum cremor crystalli essentia magisterium oleum spiritus sal essentiale fixum tinctura Terebinthinae balsamum oleum pilulae spiritus Terra vitrioli dulcis sancta Theriaca Germanorum

243 ibid. ibid. ibid. ibid. ibid. ibid.

134 410 453 362. 366 ibid. 433 410 174. 218 129 362 368 248 168 167 168 131. 133 375 292 231

Tincturae extractio ex corallis & perlis 259 ex metallis & lapidibus 443 ex metallis & mineralibus 265 Tinctura hyoscyami inutilis ad laudani opiati confectionem 237 Tinctura antimonii 187. 251. 274. 423 coralliorum 252. 256. 258 259. 260. 461 croci 245. 246 Lunae 348 mellis 244 perlarum 259 rhabarbari 246 rosarum & violarum 195 sacchari 247 smaragdi 251 sulphuris 200. 249 tartari 248 vitrioli 431 Turpethum minerale 314. 316. 327 V Veneris calcinatio crocus Vellus aureum Vini spiritus 346 347 408 125. & seqq. vid. Spiritus vini essentia

essentia 455. 459 oleum 194 Vitriolum optimum quodnam 137. 139 Romanum nullum ortu 139 Vitrioli natura & species 136 Vitriolum Iovis 381 Lunae 377 Martis 379 Solis 378 Veneris 380 Veneris & Martis hermaphroditicum 381 vomitivum 375. 376 Vitrioli essentia benedicta 430 panacea 427 spiritus. vid. Spiritus vitrioli sulphur narcoticum 431 terni dulcis 375 tinctura 431 Z Zedariae aqua 117

INDEX CURATIONUM MORBORUM. A Aeris contagiosi remedia Albugines Alvi fluxus vid. Ventris fluxus Alvus bland quomodo solvatur 232 111

168. 223 249. 315 Ambusta sanandi ratio 163. 166. 283. 319 Angina 129. 151 Ani fistulae 135 Animi deliquium 170. 175. 192. 245 248. 415 Apoplexia 165. 170. 175. 92. 193 223. 245. 348. 418 Apostemata 147. 160. 168. 223. 299. 387 Appetitus languens 141 Arthritis, articulorum dolor 118. 163. 164 236. 243. 282 409 Asthma vid. Respirandi difficultas.

C Cachexia Calculus 339 132. 147. 166. 175. 232 236. 264. 266. 267. 268. 269 275. 370. 374. 410. Caligo oculorum 112 Callus 203 Calor praeternaturalis 223 Canori cura 207. 382. 383. 422 Capitis defluxiones 175. 223. 232 morbi & dolores inveterati 449 Carcinomata maligna 382. 391 Cardialgia 236 Carnem luxuriantem consumens 327 Cerebri membranae mal affectae 363 affectus 165. 170. 269. 303. 306. 347. 376. 448. 449 inflammatio 348 Caecitas 112. 116 Coeliaca 270 Colica 151. 223. 232. 236. 269. 383. 387 Colli immundities 262 Concoctionem promoventia 170. 172. 195 Confortativum viscerum 111 Contracturae 147. 167. 251. 424. 451.

Contusiones, earumque liturae 132. 207 Convulsiones 165. 175. 348. 370 418 Cor refrigerantia, roborantia, eiusque languores & aegritudines avertentia 115. 170. 233. 263. 370. 408. 409. 415. Cordis palpitatio 175. 192. 415 Cutis vitia 271. 272. 274 D Decoctum purgans in quartana 230 Delirium 236. 348 Dentes dealbantia 135. 415 Dentium dolores sopiens 173 Diarrhaea 170. 279. 338. 417 Diureticum 134. 176 Dysenteria 224. 252. 255. 268 338. 417 Dyspnaea. vid. Respirandi difficultas, Dysuria. 175. vid. Urinae supressio. E Elephantiasis Epilepsia 314 285 268. 387 449.

147. 173. 175. 176. 192. 193. 236. 208. 290. 376. 448.

Erysipelas capitis Exanthemata Expectorans medicamentum F

300 193 173

Faciei pustulae & tubercula 384. 385. 455 rubor 384. 385 rugae 174 Faucium ardor 262 scabrities 263 Febres 147. 151. 188. 192. 195. 223. 236. 264. 276. 278. 291. 303. 314. 319. 368. 375. 387. 396. 411. 413. 455. Febres ardentes, malignae, pestilentes 141. 155. 193. 255. 262. 264. 291. 299. 308 Fissurae labiorum, manuum, pedum 163 papillarum in mammis 166 Fistulae 135. 167. 382 Flatus 117 Fluxus haemorrhoidum 370 hepaticus 208. 254 hystericus 175. 269. 370 ventris. vid. Ventris fluxus. Foetum in utero confortans 415

Fractura Fucus G Gallicus morbus. vid. Lues Venerea. Gangraena Generandi vim promovens Gingivarum ulcera Gonorrhaea 134. 314. Gutturis inflammatio H

267 134

179 111 135 324 263

Haemorrhagia 240. 255. 341. 375 Haemorrhoidum fluxus 370 Hectica 245. 418 Hermicrania 178 Hepar alterantia, confortantia, aperientia. 170. 195. 255. 263 339. 343. 413 Hernia intestinalis 164. 201 Herpes 297. 455 Humidum primigenium conservans medicamentum 335 Humores acres quomodo temperandi 318 pituitosi & alii quomodo expurgandi ibid. 274 melancholici quomodo expurgandi 323. 412 putridi quomodo tollendi 141

274. 374 415 crassi, viscosi, tartarei, quomodo tractandi 141. 170. 339. 362 Hydrops 129. 147. 192. 208. 223. 232. 234. 274. 276. 281. 303. 314. 341. 370. 383 411. 425. 452. 455. Hypochondriaca affectio 249. 339. 366. 369 I Icterus 129. 147. 175. 223 274. 319. 339. 410 Impetigo 168. 272. 283 Indicus morbus. vid. Lues Venerea. Inflammationes 207. 383 Insania 348 Ischiadicus dolor 118. 418. Inventa quomodo extendenda L Labia fissa Lactis penuria Lepra 163 268. 270 129. 274. 276. 318 383. 391. 418 Lichenes 272. 422 Lienteria 417 Lipothymia. vid. Animi deliquium.

pravi quomodo corrigendi

Loquela laesa Lues venerea.

Luis venereae ulcera dolores Lumbago Lumbrici Lupus Luxatio

449 119. 226. 243. 248. 276. 278. 209. 303. 114. 323. 326. 382. 387. 390. 399. 407 135. 174 164. 240 236 147. 173. 175. 375 167. 179. 382 383 147 M

Mania 347. 376 Manuum scabirities 272 Manuum & pedum scissurae 163 Matricis fluxus 175. 269. 370 suffocatio 117. 132. 175. 179. 232. 296. 324. 333. 370. dolor 382 immundities 132. 275. 435 Melancholia morbus 175. 192. 221. 223. 348. 365. 411. 412. 415. Melancholici spiritus quomodo dissipandi, & crassi quomodo clarificandi 170 Membranae cerebri mal affectae 163 Memoriam confortantia 170. 415. 449

129. 165. 175. 208. 223. 232. 275. 297. 339. 348. 410. Mentagra 455 Morbi Muliebres 303 Morborum cura magnetica 445 Morbi calidi & frigidi 135 interni & externi 153. 263 deplorati, quorumque caussa est occulta 260. 375. 378. 429. 436. 443 varii 153. 168. 201 infiniti quomodo praecavendi & curandi, 147. 323. 372 415. 437 chronici quomodo praecavendi & curandi 151. 427 nervorum 165. 449 tartarei 328 ventriculi 165. 170. 370. 375. 417. 418. Morbus Gallicus vel indicus. vid. Lues Venerea Morphea 274 N Nervorum morbi 165. 449 Nervorum & nervosarum partium dolores 118. 163.

Mensium suppressio

Nervosarum partium convulsiones

165. 248. 418 Nervosas partes roborantia, & mal affectus curantia 130. 132. 150. 449 Nephritis 168. 410. vid. Calculus. O Obstructiones 129. 249. 319. 365 370. 410. 454 Obstructiones hepatis & pulmonis 263 hepatis & lienis 223. 274. 339. 348 meatuum. 362 Oculorum nubeculae, & alii affectus 111. 112. 116 Odontologia 173 Oris putredo 383 Orthopnaea, vid. Respirandi difficultas. P Paltpitatio cordis. vid. Cordis palpitatio. Papillarum fissurae & dolores 166 Paralysis 129. 147. 223. 243. 370 Parotides 167 Partus difficultas 114. 175 Pectoris affectus 172. 182. 368 379. 449 Penis dolor & excoriatio 200 Pestis & pestilentes affectus 114. 132. 155. 175 193. 200. 224. 232. 276. 300. 303. 326. 329. 339. 375. 383. 386. 391. 418.

Phlegma consumens medicamentum 141 Phrenitis 376 Phthisis. 132. 182. 245 386 418. 419. Pleurisis 129. 151. 192. 236 387. 455. Pilos generans medicamentum 163 Pituitam purgans 318 Podagra 207. 303. 314. 409 418. 452. Podagrici dolores quomodo mitigandi 147 Praeservativum ab omnibus morbis 147 Prunella morbus 263 Pulmonum obstrustiones 223. 449 exulcerationes 132 Purulenta educens 134 Pustulae & tubercula faciei 384. 385. 455 Putredo humorum quomodo corrigenda 141. 315 Putredo oris quomodo tollenda 383 Putredinem resistens 264 Q Quartana 187. 223. 229. 230. 455. R Raucedo 172

Renovans totum hominem medicamentum Renum obstructio Respirationis difficultas 147. 274 411 169. 172. 175. 208. 243. 263. 379. 385. 387. 418. 449. 384. 385 158 S Sanguinem coagulatum dissolventiam 132. 378. mundificantia 296. 418. 499. 452. 472 fluentem sistentia 140. 255. 341. 342 Scabies 174. 390 Scorbutus 274 Senecta quomodo remoranda 439 Serpigines 174. 422 Sitis febrilis 141. 455 Spasmus vid. Convulsio. Spiritus melancholici, vid. Melancholici spiritus 245 vitales restaurantia 115. 245. 415 animales confortantia 348. 449 Splenis obstructio 213 durities 411 calor 413

Rubor faciei Rugae faciei

Strangulatio uteri. vid. Matricis suffocatio. Stranguria 132 Strumae 266 Sudorem provocantia 114. 117. 118. 244. 256. 274. 296. 300. 304. 319. 321. 323. 324. 326. 354. 356. 360. 387. 390. 396. 480. Suffusiones 112 Suppurationes 329 Syncope. vid. Animi deliquium. T Tabes Tinea Tubercula Tumores Tussis 223 174 385 166. 329. 384 132. 172. 173. 200. 233 263. 379. 387. 418. V Valetudinem conservans medicamentum 439 Vberibus sterilibus quomodo medendum 227 Venerem excitantia 133. 415. 423 exstinguentia 155. 383

Venerea lues, vid. Lues, venerea. Venereae luis ulcera. vid. Luis Venereae ulcera. dolores 164. 240 Venerei cancri 422 Venena 117. 132. 319. 409 437. 449 Ventriculum immundum purgantia 132. 307 368 Ventriculi flatus 418 compressiones 117 dolor 318 cruditates 375 morbi frigidi 155. 165. 170 Ventriculorum roborans medicamentum. 165 223. 252. 370. 417 Ventrem solvens 249. 318 Ventris fluxus 240. 252. 269 338. 370. Vermes. vid. Lumbrici. Verrucae 135. 174 Vertigo 159. 175. 376. 415 Vesicae impuritates expurgans 200. 264 Vesicae ulcera 132 Vigiliae 236 Vires naturales confortans 418 Virginum pallidus color 339. 344 Viscerum obstructiones. vid. Obstructiones. confortativum 111

Vlcera omnis generis, etiam maligna & Venerea, curandi ratio 163. 167. 174. 177 179. 187. 200. 201 207. 251. 276. 297 312. 313. 326. 329 339. 341. 382. 383 396. 407. 422 Vlcera vesicae. vid. Vesicae ulcera. Vnguis oculorum Vomitus in quartana an profit? 230 Vomitus remedium 236 Vlcerum dolores 163 Vox laesa 263 sonora quomodo reddenda ibid. Vomitoria quibus, quando, & quomodo exhibenda. Vrina suppressio 132. 141. 166. 169. 172. 248. 260. 264. Vteri immundities 132. 415. suffocatio. vid. Matricis strangulatio. fluxus 175. 269. 370 dolor 275 Vulneraria medicamenta 166. 167. 370 171. 201. 339 341.

FINIS.

Potrebbero piacerti anche