Sei sulla pagina 1di 2

International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0974-2832, RNI-RAJBIL 2009/29954; VoL.

IV * ISSUE-39

April, 2012

Hkkjrkus Lokra; izkIrh uarj vkfFkZd fu;kstukph lq:okr dsyh


vxnh lq:okrhP;k dkGkr fu;kstudkjkauh ksrh m|ksx ;klkj[;k
?kVdkdMs fodklkps vk/kkjHkwr ?kVd Eg.kwu ikfgys vkf.k
jkVh; ikrGho:u /;s; /kksj.ks jkco.;kl lq:okr dsyh- ijarw
gs /;s; /kksj.ks tkLr ifj.kkedkjd jkfgys ukgh dkj.k gs dke
kklukps vkgs Eg.kwu rs djk;ps vkk izdkjs
vf/kdkjh oxkZus ;k dkedktkdMs tk.kho iqoZd
nqyZ{k dsys- dkj.k fodklklkBh ;kauh LFkqy ?kVdkapk okij
dsyk- ijarw kklu dR;kZP;k vls y{kkr vkys dh] LFkqy
?kVdkdMs y{k dsafnzr d:u vfFkZd fodkl gks.kkj ukgh rj
vfFkZd dsanzhdj.k gks.kkj vkgs- R;klkBh vfFkZd fodsanzhdj.k
dj.ks egRokps vkgs- ;klkBh kklukus osxosxG;k vkH;klxVkekQZr
vH;kl d:u fu.kZ; ?ks.;klkBh vH;kl xVkaph usse.kwd dsyh
o ;krwu 73 o 74 oh ?kVuk nw:Lrh >kyh;kr vfFkZd fodsanzhdj.kkpk fu.kZ; >kyk vkf.k
vkfFkZd fodklkph xaxk xzkeh.k Hkkxkr tkoh ts.ks d:u xzkeh.k
Hkkxkpk fodkl gksby
Z vkf.k gk fodkl kgjhdj.kkl dkj.khHkwr
Bjsy ;klkBh f=Lrjh; iapk;r jkT;kph fufeZrh >kyh ;ke/kwu
FksV xzkelHksoj kklukus y{k dsanzhr dsys- dkj.k xzkelHkk gh
yksdkkghrhy lokZsPp O;oLFkk vlwu rh lkoZHkkSe vkgs- rlsp
1 es 2012 jksth iapk;r jkt O;oLFksr 50 oksZ iw.kZ gksrkr Eg.kwu
laca/khr fok; ekaMykvH;klkph mfnV;s &
1- xzkelHksph mi;qDrrk riklwu ikg.ks2- xzkefodkl xzkelHkk lgHkkx [kjksj[kjp vkgs dk; \;kpk
vH;kl dj.ks
3-xzkelHkk gs lRrsP;k fodsanzhdj.kkps lk/ku vkgs dk; gs
rikl.ks4- xzkelHksyk iqohZps egRo izkIr gksbZy dk; gs vH;kl.ks1-xzk elHksp h rjrwn &
eqacbZ vf/kfu;e 1958 e/khy dye ua-06 e/khy
xzkelHksph rjrwn dj.;kr vkyh vkgs o 73 Okh ?kVuk nw:Lrh
dk;n;krhy dye 243 e/;s xzkelHksyk laoS/kkfud vf/kdkj
ns.;kr vkys vkgsr- xkokrhy izkS< ukxfjdkaph feGwu xzkelHkk
r;kj gksrs- fryk fuoM.kqd ulrs Eg.kwu rh yksdlHksph tuuh
vkgs2- xzkelHksp k bfrgkl &
Hkkjrh; vFkZO;oLFkk xzkeh.k vFkZO;oLFkk vlY;kus

116

;k vFkZO;oLFksP;k LFkkfud izkklukps ,d vax Eg.kwu xzkeiapk;r


vksG[kyh tkbZ- izkphu dkGkr xkao vkf.k xzkeiapk;rh LFkkfud
kklukP;k Vhus Loyach o Lo;ai.q kZ gksR;k- egkHkkjrkrhy kkarh
iokZr xzkeh.k kklu O;oLFksps o.kZu xzkeh.k]oSf/kdkGkr xzkeh.kh
rj ekS;Z dkGkr xzkehdk Eg.kwu lacks/kysys vk<GrsHkkjrkr 23 twu 1757 P;k IyklhP;k y<kbZ uarj fczVhk bZLV
daiuhpk lkezkT; foLrkj ok<r xsyk- nG.koG.kkph lk/kus]lans k
ogukpk foLrkj dsyk-loZ izukaph lksMo.kwd fczVhk vf/kdkjh
d: ykxys R;keqGs xzkeiapk;rhps egRo deh >kys o R;k,soth
ftYgk lfeR;k LFkkiu >kY;k-1960 e/;s ;k lfeR;kdMs
LFkkfud fu/kh xksGk dj.;kps dke fnys-1880 e/;s ykWMZ fjiu
Hkkjrkpk xOguZj >kykR;kus Hkkjrh; LFkkfud LojkT; laLFkkapk vH;kl
dsyk o R;krhy m.khok nwj dj.;kP;k mskkus 12 es 1982
jksth LFkkfud LojkT; ,d karhdkjd Bjko ikl dsyk vkf.k
tursyk jktdh; fk{k.k ns.ks gk R;k ekxpk m|sk gksrk- gkWc
gkml ;kP;k v/;{krs[kkyh 1907 e/;s jkW;y fodsanzhdj.k
vk;ksxkus xzkeh.k kklukyk fnkk ns.;kP;k Vhus 1909 e/;s
vkiyk vgoky ljdkjyk lknj dsyk- LFkkfud kklukpk
vk/kkjHkwr ?kVd ekuqu izR;sd [ksM;klkBh xzkeiapk;r LFkkiu
dj.;kph fkQkjl dsyh15 vkWxLV 1947 lkyh Hkkjrkyk Lokra; feGkys
vkf.k ijfd; fu;a=.k uV >kys 1947 e/;s xzkeiapk;r
dk;|kr lq/kkj.kk dj.;kr vkyh vkf.k iapk;rjkt laLFksps
iqu:Tthou dj.;kpk iz;Ru dsyk- 1948 e/;s dsanzh; vkjksX;
ea=h vke`r dksSj ;kauh nskkrhy loZ jkT;kP;k LFkkfud LojkT;
laLFkk g;k [k&;k vFkkZus ykssdkkghpk vk/kkj vkgsr vkf.k
vklk;yk ikfgtsnskkrhy yksdkkghpk fodkl ;koj voyacwu vkgs16 tkusokjh 1957&58 e/;s cyoarjko esgrk gh lferh iapk;r
jkt e/khy lq/kkj.kk dj.;klkBh LFkkiu dsyh- 2 vkWDVksacj
1959 jksth Hkkjrkr iapk;rjktph lq:okr >kyh- jkVh;
Lrjkoj xzkeh.k Lrjki;Zr yksdkkghps fodsanzhdj.k dj.ks gk
iapk;rjktpk eq[; msk vkgs- 20 ,izhy jksth ;kps :ikarj
dk;n;kr >kys ;kyk 73 oh ?kVuk nw:Lrh dye 243 ch uqlkj
Hkkjrkr f=Lrjh; iapk;rjkt O;oLFksph rjrwn dsyh vkgs;ke/;s ftYgk ikrGhoj ftYgk ifjkn] fdaok xV ikrGhoj
iapk;r lferh o xzkkeLrjkoj xzkeipak;rh-

International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0974-2832, RNI-RAJBIL 2009/29954; VoL. IV * ISSUE-39

3 xzkelHksph rjrwn &


xzkelHkk gh fo/kkulHkk o yksdlHkk ;kaph tuuh vkgs
rlsp iapk;rhjkt O;oLFkspk rks d.kk vkgs- 73 oh ?kVuk nw:Lrh
vf/kfu;ekrhy dye -243 , uqlkj izR;sd xkoklkBh xzkelHkk
vfuok;Z d:u fryk tkLrhps vf/kdkj ns.;klaca/khps funZsk
?kVdjkT; fo/kkueaMGkuk dsanzkus fnysys vkgs- eqacbZ xzkeiapk;r
vkf.k egkjkV ftYgk ifjkn o iapk;r lferh nq:Lrh fo/ks;d
1994 ;k ukokP;k dk;;kr 22 ,izhy 1994 jksth laer >kyk
;k dk;n;kuqlkj twU;k iapk;rjkt O;oLFksr vewykxz cny
gksoqu 23 ,izhy 1994 iklwu egkjkVkr uohu iapk;r jktph
lq:okr >kyh4- xzk elHksph cSBd &
xzkelHksph cSBd cksyfo.;kpk vf/kdkj ljiapkyk
vlrks- 1 ,izhy rs 31 ekpZ ;k okkZr xzkelHksP;k fdeku lgk
cSBdk cksykokO;kr- iqohZ gh e;kZnk pkj ,o<h gksrh- 1958 yk
vuql:u dye 7 P;k mica/kukl vf/ku jkgwu 15 vkWxLV 26
tkusokjh xzkelHksP;k nksu cSBdk gksrkr- xzkelHksP;k lnL;kauk
xzkelHksP;k lk/kkj.k cSBdhph uksVhl fdeku lkr fnol vkxksnj
n;koh ykxrs- rh lkoZtfud fBdk.kh fpVdkoh ykxrs fdaok
noaMh nsoqu izfl/n dsyh tkrs5 xzk elHksps x.kla[;k &
xzkelHksph cSBd gks.;klkBh th la[;k ykxrs fryk
x.kla[;k Eg.krkr- xzkelHksP;k cSBdklkBh xzkeiapk;r {ks=krhy
,dw.k ernkjkiSdh 15 VDds fdaok 100 ;kiSdh th la[;k deh
vlsy rh la[;k xzkelHksph x.kla[;k vlrs6-xzk elHksp s dk;Z &
xzkefodklkP;k ekxhy dk;kZ;k vk<kok ?ks.ks]tek
[kpkZps ?kVdkoj okpu dj.ks]yss[kk ifj{k.k vgokykps
okpu]xzkeiapk;rhus eatwj dsysys vankt i=dkaps okpu o
R;kuqlkj pkyq okkZr gkrh ?ksrY;k tk.kk&;k dk;kZph ekfgrh]iapk;r
lferh ftYgk ifjkn]jkT; kklukus lqpfoysys fok; ;kaph
ppkZ cSBdhrhy fok;koj ppkZ djrkauk xjt HkklY;koj
Bjkokoj ernku ?ks.ks- xzkelHksrhy cSBdhps dkedktkrhy
fu;e.k o fu;a=.k dj.ks]kklukP;k fodkl ;kstuse/hy O;Drhauk
ykHk/kkjdkaph fuoM dj.ks]xzkeiapk;rhP;k fodkl dk;Zekauk
ekU;rk ns.ks]xzkeiapk;rhl ekxZnkZd lqpuk dj.ks] xzkeiapk;r
dk;kZy;krhy deZpk&;kaP;k xSjizdkjklaca/khpk vgoky
xVfodkl vf/kdk&;kauk ns.ks iq<hy xzkelHksP;k rkj[kk osG
fBdk.k vkxksnjP;k lHksr fufpr dj.ks]xzkeiapk;rhkh fopkj
fofue; d:u xzkeefodkl lfeR;k xkBhr dj.ks7- xzk elHksP;k dk;kZrhy mf.kok &
1-xzkelHkk 15 vkWxLV o 26 tkusokjh jksth ?ksrY;k tkrkr-

R;krhy feuhVl~ ?ksrysys fu.kZ; yksdkauk okpwu u nk[kork


R;koj lg;k ?ksrY;k tkrkr2- ykHkkFkhZph fuoM djr vlrkauk l/ku ?kjP;k dqaVwach;kaph
fuoM dsyh tkrs ts ykHkkiklwu oafpr daqVwac vkgsr rs ;k
;kstusiklwu nwj jkgrkr ykHkkfFkZph ukos ikBorkuk xzkelHkk
cksyoyh tkr ukgh3-T;kaP;kdMs vfFkZd lRrk vkgs- R;kaP;kp gksrh jktdh; lRrk
vkgs R;keqGs R;kauh Lor % pkp fodkl dsyk vkgs- rlsp ,[kk|k
fu.kZ;klkBh fojks/k dj.;kps Bjfoys rj R;k O;DrhP;k ikBhekxs
dks.khgh mHks jkgr ukgh= vkkk osGh ;k O;Drhoj ipkrkikph
osG ;srs rlsp xzkeiapk;rhrhy dkxni=klkBh R;kyk okjaokj
lrkoys tkrs4-xzkelsod gk laLFkspk egRokpk ?kVd vkgs- iajrw xzkelsod
xkokr u jkfgY;keqGs o R;kdMs nksu rhu lTts fnY;keqGs
xkokrhy yksdkauk R;kaph HksV ?ks.ks nqjkiLFk gksrs- ykHkkF;kZph
fuoM djrkauk rks vkFkhZd nsok.k&?ksok.k djrks- R;keqGs loZlkekU;
tursph fiGo.kwd gksrs5- xzkelHksr gks.kkjs fu.kZ; gs Jhear O;Drh ?ksrkr R;kaps
xzkeiapk;rhoj R;kaps fu;a=.k vlrs R;keqGs xzkelHksr loZlkekU;
yksdkapk lgHkkx ulrks ;kps i;kZolu uSjk;kr gksrs8-mik; &
1-xzkelHkk ;kLoh gks.;klkBh yksdkae/;s tutkxzrh djkoh
;klkBhfofo/k xkokrhy xzkelHksrhy lokZueq rs ?ksrysY;k fu.kZ;keqGs
R;k xkokpk dk;kikyV dlk >kyk gs nk[kowu |kos2-jktdh; lk{kjrk ok<koh yksdkauh jktdkj.kkr lh; lgHkkx
?;kok ;klkBh rlsp xkoP;k fodklklkBh /;s; /kksj.kklkBh
izlaxh ,[kk|k okbZV fu.kZ;kl nkZokok3-yksd tutkxzrh fofo/k Lo:ikP;k vkjksX;kP;k lqfo/kk miyC/k
>kY;k ikfgtsr R;keqGs vkiys vkjksX; O;ofLFkr jkghy QDr
ykHkkFkhZuk ;kstuspk ykHk dlk gskbZy ;klkBh Vh-Ogh- ojhy
jsMhvksojhy tkghjkr kklukps ;kstuslaca/hps iksLVZl b-ekQZr
tutkx`rh djkoh\ 4- xzkeh.k Hkkxkkh lacaf/kr vki.kkP;k
ik.kh]xzkeh.k jLrs]ksrhokMh]xkoph kkGk vkjksX;dsanz ;k izukoj
ppkZ Ogkoh-5- 73 oh ?kVuk nq:Lrhrhy 11 O;k vuqlqfpuqlkj
d`fk foLrkj tehu lq/kkj.kk d`fk foLrkj ik.kyksV fodkl]
lokZtfud fooj.k] vikajikfjd mtkZ]xjhch gVkvks ;klkj[ks
29 izdkjkps fok; jkT; kklukus iapk;rjkt laLFksdMs gLrkarja hr
djko;kps vkgsr- i.k 15 fok; R;kapsdMs fnys vkgsr- rs iq.kZ
feGkosr ;klkBh iz;Ru dj.ks-6- xzkeiapk;rhP;k gkrkr FkksMs
iSls ;s.ks visf{kr vkgs rsgh gksr ukghr rs >kys ikfgts-7dk;n;kus xzkeiapk;rhdMs xkokP;k fodklklkBh ,dw.k 78
fok;kaph tckcnkjh lksifoyh vkgs- R;kph ;ksX; veayctko.kh
dj.ks-

1-Hkkjres iapk;rjkt &vkkksd esgrk-

5- ftYgk izkklu o LFkkfud LojkT; laLFkk-lfrk Bksacjs


6- LFkkfud LojkT; laLFkk&kke fljlV
7- eqacbZ xzkeiapk;r vf/kfu;e 1958 8- ;kstuk

2- District administration in India &Khera S.S.


3- Panchayat Raj Administration in Maharashtra &Narayan Ikbal

4- Hkkjres iapk;rjkt & JhokLro v:.k


SHODH, SAMIKSHA

AUR

MULYANKAN

117

Potrebbero piacerti anche