Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

Cu 1:
Phn tch l lun gi tr ca trng phi kinh t chnh tr c in. Cc Mc k tc hc thuyt ny nh th no?

27 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

Bc sang th k XVIII, s pht trin quan h sn xut t bn ch ngha bc vo thi k i hi chm dt vai tr thng tr ca t bn thng nghip m ng cho t bn cng nghip v t bn nng nghip pht trin. Vo thi k ny sau khi tch lu c mt s ln tin t, giai cp t sn tp trung vo pht trin lnh vc sn xut. V vy, cc cng trng th cng trong lnh vc sn xut cng nghip v nng nghip pht trin mnh m, din ra vic tc ot rung t ca nng dn, hnh thnh giai cp v sn v ch chim hu rung t. Song song vi iu ny l s tn ti ca ch ngha phong kin khng ch km hm s pht trin ca ch ngha t bn m cn lm su sc hn mu thun gia ch ngha t bn v ch ngha phong kin. Nu thi k ch ngha trng thng, ngi ta ch tp trung vo khu lu thng th thi k ny ngi ta chuyn i tng nghin cu sang lnh vc sn xut. ng thi giai cp t sn sm nhn thy li ch ca h trong s pht trin cng trng th cng cng nghip. Cc i biu ca giai cp t sn cho rng mun lm giu phi bc lt lao ng lm thu ca nhng ngi ngho. T hc thuyt kinh t chnh tr t sn c in ra i vi cc i biu kit xut nh William Petty, Adam Smith v David Ricardo. Th nht l quan nim v gi tr lao ng ca William Petty (1623-

1687). Sinh ra trong mt gia nh th th cng, ng l ngi hc rng bit nhiu v c ti trn nhiu lnh vc hot ng khoa hc v thc tin. Nh ti nng nn c thu nhp ln ng bc vo hng ng cc nh a ch qu tc v l mt nh cng nghip ln. ng l ngi p dng phng php mi trong nghin cu khoa hc, gi l khoa hc t nhin tc l tn trng v tha nhn cc quy lut khch quan, vch ra mi lin h ph thuc, nhn qu gia cc s vt hin tng. Cng lao ln nht ca William Petty l a ra nguyn l gi tr lao ng, iu ny lm cho ng xng ng l ngi sng lp ca Kinh t chnh tr hc t sn c in Anh. William Petty cho rng c hai loi gi c l gi c t nhin v gi c chnh tr. Th no l gi c t nhin? ng vit mt ngi no , trong thi gian lao 28 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

ng khai thc c 1ounce bc v cng thi gian sn sut c 1 barrel la m th 1 ounce bc c coi l gi c t nhin ca 1 barrel la m. Nu nh m qung phong ph ti nguyn hn th vi thi gian lao ng ni trn, by gi khai thc c 2 ounce bc th 2 ounce bc ny l gi c t nhin ca 1 barrel la m . ng xc nh gi c t nhin ca hng ha bng cch so snh lng lao ng hao ph sn xut ra hng ha vi lng lao ng hao ph to ra bc v vng. Nh vy, gi c t nhin (gi tr hng ho) l do lao ng hao ph ca ngi sn xut to ra v v vy gi c t nhin quyt nh gi tr sn phm. ng ch tha nhn lao ng khai thc vng hay bc l lao ng to ra gi tr, cn gi tr ca hng ha khc ch c xc nh khi trao i vi tin. V gi c chnh tr (gi c th trng) do nhiu yu t ngu nhin chi phi nn rt kh xc nh mt cch chnh xc. Ngoi yu t lao ng hao ph gi c chnh tr cn ph thuc vo quan im chnh tr v bi cnh x hi v vy n l c s quyt nh gi c th trng ca sn phm. V vy, chi ph lao ng trong gi c chnh tr cao hn chi ph lao ng trong gi c t nhin (gi tr) bnh thng. William Petty cng t vn nghin cu lao ng gin n v lao ng phc tp, so snh lao ng trong thi gian di, ly nng sut lao ng trung bnh ca nhiu nm loi tr tnh trng ngu nhin. Nh vy, ng l ngi u tin thy c c s ca gi c t nhin (gi tr) l lao ng hao ph, thy c mi quan h gia lng gi tr v nng sut lao ng. C th ni ng l ngi u tin t nn mng cho l lun gi tr lao ng, nh hng ca nng sut lao ng n gi tr ca hng ha. ng cho rng gi c t nhin (gi tr) ca hng ha t l nghch vi nng sut lao ng khai thc bc hay vng. Lun im l ng nu xem ca ci l nhng gi tr s dng, song s l sai nu hiu lao ng v t nhin l hai nhn t to ra gi tr. T lun im ny, ng gp sai lm khi xc nh lao ng l cha cn t ai l m ca ca ci. V phng din ca ci vt cht, y l sng kin v i ca ng. Nhng ng li xa ri t tng gi tr lao ng khi kt lun lao ng v 29 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

t ai l c s t nhin ca gi c mi vt phm tc l lao ng v t ai l ngun gc ca gi tr (gi c t nhin). ng ln ln lao ng vi t cch l ngun gc ca gi tr s dng vi lao ng c t cch l ngun gc ca gi tr (tc l ng ng nht lao ng c th vi lao ng tru tng). ng v phng din gi tr th y l quan im sai lm. iu ny l mm mng ca cc l thuyt nhn t sn xut to ra gi tr sau ny. William Petty vn cha phn bit c cc phm tr gi tr, gi tr trao i, gi c v vn cn chu nh hng ca ch ngha trng thng nn ng ch gii hn lao ng to ra gi tr trong lao ng khai thc vng v bc. Chnh v vy m ng khng nh rng mun xc nh gi tr ca cc vt phm th phi em so snh lao ng hao ph lm ra n v hao ph lm ra bc v vng (ng l ngi ly bc v vng lm cht liu cho tin t). ng ch tha nhn lao ng khai thc bc l ngun gc ca gi tr, cn gi tr hng ho khc c xc nh nh qu trnh trao i vi bc. Th hai, phi ni ti l thuyt gi tr lao ng ca Adam Smith (17231790). ng c sinh ra ti mt thnh ph nh ca Scotland. Nm 1765 ng sang Php v c tip xc v trao i vi nhng ngi theo ch ngha trng nng, iu ny c ngha ln trong qu trnh hnh thnh cc quan im kinh t ca ng. Tc phm Nghin cu v bn cht v nguyn nhn giu c ca cc nc lm ng ni ting th gii. So vi William Petty v trng phi trng nng th l thuyt gi tr lao ng ca Adam Smith c mt bc tin ng k. ng cho rng, gi tr ca mt vt c hai ngha, i lc ch cng dng ca mt vt no , nhng i lc ch kh nng c c mt vt khc,do vic chim hu vt ni trn em li. ng khng inh, gi tr s dng quyt nh gi tr trao i. Phn tch thc o ca gi tr trao i v gi c thc t ca hng ha, Adam Smith tin hnh qua cc bc c th. Khi xt v mt trao i hng ha vi lao ng, ng rt ra kt lun lao ng l gi c u tin, l tng s tin mua u tin tr cho cc vt phm. Khng phi vng v bc, m ch c lao ng mi l ci u tin c dng i 30 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

ly ca ci trn th gii. ng cho rng thc o thc t ca gi tr hng ha lao ng nn gi tr ca hng ha l do lao ng sng mua c quy nh. Nh vy ng ng nht gi tr-lao ng kt tinh trong hng ha vi lao ng m hng ha i c. V mt trao i hng ha vi hng ha, theo ng Gi tr trao i ca chng bng mt s lng hng ha no Nh vy, gi tr trao i ca hng ha l quan h t l v s lng gia cc hng ha. Cn khi xt trao i hng ha thng qua tin t th ng cho rng khi chm dt nn thng nghip i ly vt th gi tr hng ha c o bng tin v gi c hng ha l biu hin bng tin ca gi tr. Adam Smith ch ra rng tt c cc loi lao ng sn xut u to ra gi tr, lao ng l thc o cui cng ca gi tr. ng phn bit r rng s khc nhau gia gi tr trao i v gi tr s dng ng thi khng nh: gi tr s dng khng quyt nh gi tr trao i. ng bc b quan im cho rng tnh ch li quyt nh gi tr trao i m A.R.J. Turgot ng h. Khi phn tch gi tr hng ho, ng cho rng gi tr c biu hin trong gi tr trao i hng ho, trong quan h s lng vi hng ho khc, cn trong nn sn sut hng ho pht trin, n c biu hin tin. ng ch ra lng gi tr hng ho do hao ph lao ng trung bnh cn thit quyt nh.Lao ng l thc o bn trong, l thc o duy nht chnh xc ca gi tr, cn tin t ch c th l thc o chnh xc ca gi tr trong mt thi gian nht nh v mt ni nht nh m thi. Xc nh b phn cu thnh gi c hng ha, Adam Smith cho rng, trc khi c tch ly t bn v trc khi t ai bin thnh s hu t nhn, ton b sn phm thuc v ngi lao ng v hng ha c trao i theo chi ph lao ng lm ra chng. Lao ng hao ph l iu kin duy nht quyt nh vic trao i. Nh vy, gi tr hng ha l do hao ph lao ng to ra. Lao ng gin n v lao ng phc tp nh hng khc nhau n lng gi tr hng ho, trong cng mt thi gian, lao ng chuyn mn phc tp s to ra mt lng gi tr nhiu hn so vi lao ng gin n hay khng phc tp. Khi t bn c tch ly thu cng nhn, mua nguyn liu vi mc ch li nhun, th khi bn sn phm sn xut ra ly tin, ngoi vic chi tr cho gi 31 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

c vt liu v tin cng ca cng nhn, cn phi tr mt s tin no cho li nhun ca ngi kinh doanh. Lun im ny chng t Adam Smith hiu r gi tr hng ha bng s lng lao ng chi ph bao gm lao ng qu kh v lao ng sng. ng a ra hai nh ngha v gi c: gi c t nhin (gi tr hng ho) v gi c th trng. V bn cht, gi c t nhin l biu hin tin t ca gi tr. ng cho rng, nu gi c ca mt loi hng ho no ph hp vi nhng g cn thit cho thanh ton v a t, tin lng cng nhn, li nhun cho t bn c chi ph cho khai thc, ch bin, a ra th trng th c th ni hng ho c bn vi gi c t nhin, cn gi c thc t m qua hng ho c bn gi l gi c. N c th cao hay thp hn hoc trng vi gi c t nhin. Theo ng gi c t nhin mang tnh cht khch quan cn gi c th trng ph thuc vo nhiu yu t khc. Ngoi gi c t nhin, gi c th trng cn ph thuc vo quan h cung cu v cc loi c quyn khc. Tuy nhin l thuyt v gi tr lao ng ca Adam Smith cn nhiu hn ch. ng nu ln hai nh ngha: Th nht, gi tr do lao ng hao ph sn xut ra hng ho quyt nh, lao ng l thc o thc t ca gi tr. Vi nh ngha ny ng l ngi ng vng trn c s l thuyt gi tr lao ng. Th hai, Adam Smith cho rng gi tr do lao ng m ngi ta c th mua c bng hng ho ny quyt nh. y l iu lun qun v sai lm ca ng. T ng cho rng, gi tr do lao ng to ra ch ng trong nn kinh t hng ho gin n. Cn trong nn kinh t t bn ch ngha, gi tr do cc ngun thu nhp to thnh, n bng tin lng cng vi li nhun v a t. Theo ng, tin lng, li nhun v a t l ba ngun gc u tin ca mi thu nhp cng nh l ca bt k gi tr trao i no. T tng ny xa ri l thuyt gi tr lao ng. V kt cu gi tr hng ho ng xem thng t bn bt bin C, coi gi tr ch c V+m.

32 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

Th ba, l David Ricardo (1772-1823), ng sinh ra trong mt gia nh giu c ti nc Anh. B l ngi H Lan di c sang Anh v l mt nh kinh doanh chng khon chu u. Nhng tc phm ni ting th gii ca ng l Nhng nguyn l khoa kinh t chnh tr hay Nhng nguyn l c bn ca chnh sch kinh t v thu kha. Trong l thuyt gi tr lao ng cng nh cc l thuyt khc, D.Ricardo da vo l thuyt ca A.Smith, k tha v pht trin. Theo ng, gi tr hng ha hay s lng ca mt hng ha no khc m hng ha trao i, l s lng lao ng tng i cn thit sn xut ra hng ha quyt nh. ng phn bit r hai thuc tnh ca hng ho l gi tr s dng v gi tr trao i v ch r gi tr s dng l iu kin cn thit cho gi tr trao i, nhng khng phi l thc o ca n. Tr mt s hng ho khan him th gi tr s dng quyt nh gi tr trao i cn i a s hng ho khc th gi tr do lao ng quyt nh. V gi tr trao i l gi tr tng i v c biu hin mt s lng nht nh hng ho khc nn D.Ricardo t ra vn l bn cnh gi tr tng i, cn tn ti gi tr tuyt i. l thc th ca gi tr, l s lng lao ng kt tinh trong hng ho, gi tr trao i l hnh thc cn thit v c kh nng duy nht biu hin gi tr tuyt i. ng l ngi u tin nhn thc c gi tr trao i c quyt nh bi lng lao ng ng nht ca con ngi ch khng phi l lao ng hao ph c bit, nh vy ng phn bit c lao ng c bit v lao ng x hi, ng cho rng lao ng x hi cn thit quyt nh gi tr hng ho, song li cho rng lao ng x hi cn thit do iu kin sn xut xu nht quyt nh. D.Ricardo xem xt li l lun gi tr ca A.Smith, gt b nhng ch tha v mu thun trong l thuyt kinh t ca A.Smith. Trong hai nh ngha ca A.Smith, D.Ricardo cho rng gi tr do lao ng hao ph quyt nh l ng cn gi tr lao ng m ngi ta c th mua c hng ho ny quyt nh l khng ng. Theo ng, khng ch trong ngnh sn xut hng ho gin n m ngay c trong nn sn xut ln t bn ch ngha, gi tr vn do 33 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

lao ng quyt nh. ng ch ra rng, c cu gi tr hng ho phi l C+V+M ch khng th loi C ra khi hng ho nh A.Smith c. Tuy nhin ng vn cha phn tch c s dch chuyn C vo sn phm din ra nh th no. ng c nh quy lao ng gin n v lao ng phc tp ri quy lao ng gin n thnh lao ng phc tp. Phng php nghin cu gi tr ca ng cn mang tnh siu hnh. ng coi gi tr l phm tr vnh vin. l thuc tnh ca mi vt, ng khng nhn thy mu thun gia gi tr s dng v gi tr v cha c l thuyt tnh hai mt ca lao ng, ng cn chu nh hng ca thuyt tnh khan him to ra gi tr, cha phn bit c gi tr hng ho vi gi c sn xut, mc d ng pht hin ra xu hng bnh qun ho t xut li nhun. Nhng cng hin v thuyt gi tr lao ng ca trng phi kinh t chnh tr t sn c in Anh l: Phn bit c gi tr s dng v gi tr trao i, khng nh gi tr s dng khng quyt nh gi tr trao i . Xc nh lng gi tr o bng thi gian lao ng.Bn cnh , ch ti s khc nhau gia lao ng gin n v lao ng phc tp trong vic xc nh lng ga tr hng ho nhng cn s lc.Ngoi ra cn thy c mi quan h gia gi c t nhin v gi c th trng (tc l mi quan h gia gi tr vi gi c th trng ca hng ho). Nhng hn ch v thuyt gi tr lao ng ca trng phi kinh t chnh tr t sn c in Anh c th k ra l: Cha bit n tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ho v cn nng v mt lng, cha ch ti mt cht ca gi tr. Cha xy dng y v chnh xc lng gi tr hng ho v cha phn bit c gi tr vi cc hnh thc ca gi tr. n ch ngha Mc, Mc k tha v pht trin cc hc thuyt ca trng phi kinh t c in Anh, loi b nhng nhn t sai lm, siu hnh, gi li nhng nhn t ng v a ra phng php nghin cu khoa hc nht l vic vn dng php bin chng. Trn c s nghin cu c ph phn nhng di 34 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

sn ca trng phi c in, Mc sng lp ra hc thuyt khoa hc ng n v gi tr lao ng. Hc thuyt ny l im xut pht pht hin ra quy lut gi tr thng d v m ra mt bc ngot cch mng trong khoa hc kinh t ni chung. Cc nh kinh t hc trc Mc ch phn bit r hai thuc tnh c tnh mu thun ca hng ha: Gi tr s dng v gi tr trao i. Nhng Mc khng nh rng, hng ha l s thng nht bin chng ca hai mt: gi tr s dng v gi tr. ng l ngi u tin pht hin ra tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ha lao ng c th v lao ng tru tng. Mc vit: Ti l ngi u tin pht hin tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ha v khoa kinh t chnh tr hc xoay quanh im ny. T , Mc vch ra trong qu trnh sn xut, lao ng c th bo tn v di chuyn gi tr c (C) vo trong sn phm mi,lao ng tru tng to ra gi tr mi (V+M). V ton b gi tr hng ha gm: C+V+M. iu D.Ricardo khng vt qua c. y l cha kha gii quyt mt lot cc vn khc trong kinh t chnh tr nh: Cht, lng gi tr hng ha; ngun gc ca gi tr v gi tr s dng; t bn bt bin; t bn kh binTnh cht hai mt ca lao ng th hin trong hng ho do C.Mc vch ra c ngha phng php lun rt quan trng phn tch mt cch khoa hc phng thc sn xut t bn ch ngha. Nh c quan nim v bn cht hai mt ca lao ng th hin trong hng ho, Mc loi b c s lm ln gia gi tr ca hng ho v gi tr s dng ca hng ho trong kinh t chnh tr c in t sn, ng thi xc nh rng, chng l mt thc th thng nht gia nhng mt i lp trong hnh thi hng ho ca sn phm lao ng. Mc ch ra rng, gi tr l biu hin ca cc quan h gia con ngi vi con ngi hnh thnh trong qu trnh cng nhau lao ng, v cc quan h ny c biu hin s trao i sn phm lao ng (do chng tr thnh hng ho) trn th trng, gi tr l hin thn ca lao ng x hi ca nhng ngi sn xut hng ho v ch ca lao ng m thi. Bn thn cc t liu sn xut l sn phm ca lao ngv c th chuyn dn gi tr sang hng ho bng cch s dng cc t liu sn xut sn xut ra mt gi tr khng ln hn gi tr cha ng trong 35 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

bn thn chng. Cho nn chng khng th l ngun gc ca gi tr mi, c t ai cng khng to ra gi tr. Cc ngun ti nguyn khc cng ch l a bn ca lao ng, l mt t liu lao ng tham gia vo qu trnh to ra gi tr s dng ca hng ho. Thc th gi tr ca hng ho khng ch n gin l hao ph nng lng thn kinh, bp tht hiu theo ngha sinh l m l lao ng tru tng ca ngi sn xut hng ho, tc l mt hnh thi lch s nht nh ca lao ng x hi gn lin vi nn sn xut hng ho. i lng ca gi tr c xc nh khng phi bng thi gian lao ng c bit m bng thi gian lao ng x hi cn thit. Tt c nhng iu ny chng minh rng: gi tr khng phi l thuc tnh t nhin m l thuc tnh x hi ca hng ho, n biu hin cc quan h sn xut gia nhng ngi sn xut hng ho thng qua cc vt phm lao ng ca h. Chnh V.I.Lenin ch r: phm ch no cc nh kinh t hc t sn nhn thy quan h gia vt vi vt (hng ho ny i ly hng ho khc) th ch , Mc tm thy quan h gia ngi vi ngi. S trao i hng ho th hin mi lin h gia nhng ngi sn xut ring l vi nhau, do th trng lm trung gian. Tm li, cc hc thuyt ga tr lao ng ca cc nh kinh t hc trng phi kinh t chnh tr t sn c in c nhng ng gp khng nh trong phn tch cc khi nim v cc quy lut kinh t ca nn sn xut hng ho. Trn c s k tha c ph phn hc thuyt ny, C.Mc ln u tin pht hin ra tnh hai mt ca sn xut hng ho, to thnh mt cuc cch mng trong kinh t chnh tr hc. Bn cnh , vi l lun xut pht l l lun gi tr vn dng vo trong iu kin ch ngha t bn Mc xy dng nn hc thuyt gi tr thng d, hc thuyt v tch lu t bn, hc thuyt v ti sn xut... t lm sng t nhiu vn kinh t c lin quan n vic xc nh bn cht ca ch ngha t bn cng nh xc nh xu hng vn ng ca n. Cng trn c s cc quan im m Mc pht trin v a ra hng lot cc quan nim chun xc v cc quy lut trong nn kinh t sn xut hng ho, hnh thnh nn hc thuyt Mc m gi tr ca n v cng to ln trong kho tng tri thc ca nhn loi. 36 | P a g e

Lch s cc hc thuyt kinh t 2012

37 | P a g e