Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
CAPTULO 1 O EQUILBRIO QUMICO E SUAS CONSTANTES............................................................................2 Conceito...........................................................................................................................................................................2 Introduo........................................................................................................................................................................2 O equilbrio qumico........................................................................................................................................................2 A constante de equilbrio.................................................................................................................................................5 Constante de equilbrio em termos de presses parciais..................................................................................................7 CAPTULO 2 DESLOCAMENTO DE EQUILBRIO.................................................................................................10 Introduo......................................................................................................................................................................10 Influncia da temperatura num sistema em equilbrio...................................................................................................10 Influncia da presso num sistema em equilbrio..........................................................................................................12 Influncia da concentrao num sistema em equilbrio.................................................................................................13 EXERCCIOS DE APRENDIZAGEM..............................................................................................................................14 EXERCCIOS DE FIXAO............................................................................................................................................17 EXERCCIOS COMPLEMENTARES..............................................................................................................................19
Introduo
Reao reversvel a reao que ocorre nos dois sentidos, representada por uma equao qumica com dupla seta. Observe as experincias: 1 experincia: Colocamos carbonato de clcio (slido) em um Representao: recipiente fechado. Aquecendo esse material, ele se decompe em xido de clcio (slido) e gs carbnico. Esses compostos, mantidos em contato, reagem entre si, regenerando o carbonato de clcio. 2 experincia: Colocamos xido de clcio (slido) e gs Representao: carbnico num recipiente fechado. Por aquecimento, esses compostos reagem entre si, originando carbonato de clcio (slido). Esse composto, em seguida, se decompe, originando novamente xido de clcio (slido) e gs carbnico.
O equilbrio qumico
Toda reao qumica reversvel tende para uma particular situao denominada equilbrio qumico. Para voc perceber o significado de equilbrio qumico, vamos estudar mais duas experincias: 1 experincia: Colocamos, em um recipiente de 1 l de capacidade, uma mistura de 1 mol de gs hidrognio (incolor) e 1 mol de vapor de iodo (prpura) temperatura de 445 C. Feita essa mistura, medida que o tempo passa, notamos que a intensidade da colorao prpura do iodo vai diminuindo. Isso uma prova de que est ocorrendo a reao: Representao grfica Entretanto, observamos que chega um momento em que a intensidade da colorao prpura no diminui mais com o passar do tempo, sendo sempre da mesma intensidade desde que no alteremos a temperatura. Isso uma prova de que o iodo no se consome totalmente, dando-nos a impresso de que a reao parou. Com base na intensidade da colorao prpura, podemos calcular a concentrao do HI formado e as concentraes de H2 e I2 que ainda existem:
Podemos notar que nos dois casos existem exatamente as mesmas quantidades, e assim chegamos ao mesmo estado partindo de direes opostas. A esse estado estvel damos o nome de equilbrio qumico.
Vamos tabelar a variao do nmero de moles at atingirmos o equilbrio, partindo da mistura de 1,00 mol de H2(g) e 1,00 mol de I2(g): Tempo (s) No de moles de H2(g) No de moles de I2(g) No de moles de HI 0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 ... 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,2 0,2 02 ... 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,2 0,2 02 ... 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,6 1,6 1,6 ... (1) (2) (3) (1) Aqui a reao entre H2(g) e I2(g) ainda no se iniciou, da no existir ainda HI(g). (2) Aqui a reao est se processando; portanto, o nmero de moles de H2(g) e de I2(g) vai diminuindo, enquanto o nmero de moles de HI(g) vai aumentando. (3) Aqui a reao entre H2(g) e I2(g) produzindo HI(g), ocorre com a mesma velocidade com que o HI(g) se decompe novamente em H2(g) e I2(g); portanto, o numero de moles no mais se altera. Dizemos, ento, que H2(g), I2(g) e HI(g) esto em equilbrio qumico.
Veja que a reao inicial tem velocidade mxima que vai diminuindo com o tempo. Entretanto, surge a reao contrria, com velocidade que vai aumentando at que, no equilbrio, essas velocidades se igualam. Observe as setas:
Utilizando materiais radiativos, os qumicos conseguem provar que, atingido o estado estvel, as quantidades das substncias no mudam, no porque a reao tenha parado, mas porque ocorrem reaes nos dois sentidos com a mesma velocidade. Desse modo, o equilbrio qumico um equilbrio dinmico e no esttico. Assim, podemos concluir que: Equilbrio qumico a particular situao para a qual tendem os sistemas em que ocorre uma reao reversvel que apresenta velocidades iguais para as reaes direta e inversa, e cujos participantes tm suas concentraes inalteradas.
A constante de equilbrio
Consideremos um sistema em equilbrio, representado pela equao qumica: Reao 1 Reao 2 Suponhamos que a reao 1 ocorra Suponhamos que a reao 2 ocorra com velocidade V2. Ento, pela com velocidade V1. Ento, pela lei de lei de Guldberg-Waage, temos: Guldberg-Waage, temos:
Como o sistema se encontra em equilbrio, V1 = V2: A razo entre duas constantes uma constante: A constante Kc recebe o nome de constante de equilbrio em termos de concentraes. Ento: Constante de equilbrio (Kc) a razo entre o produto das concentraes molares dos produtos e o produto das concentraes malares dos reagentes, estando todas essas concentraes elevadas a potncias iguais aos respectivos coeficientes da equao qumica balanceada. Consideremos o sistema em equilbrio estabelecido entre H2(g), I2(g) e HI(g), admitindo que o volume do recipiente em que a reao se processa seja de 1 l. Vamos calcular o valor da constante Kc:
Note que, neste caso a constante Kc no possui unidade. Um sistema no qual se estabelece um equilbrio qumico pode ser homogneo ou heterogneo. O sistema homogneo quando os participantes do O sistema heterogneo quando os participantes do equilbrio constituem uma nica fase (monofsico): equilbrio constituem mais de uma fase (polifsico):
Observao: mistura de gases sempre homognea; entretanto, o mesmo no ocorre com uma mistura de slidos ou de lquidos.
ER2. Efetuando, num recipiente fechado, a certa temperatura, a reao entre SO 2(g) e O2(g), verificou-se que, aps estabelecido o equilbrio, existiam 2 moles de SO2(g), 1,5 moles de O2(g) e 4 moles de SO3(g), Sabendo que a capacidade do recipiente de 500 ml, determinar o valor da constante de equilbrio. Resoluo:
ER3. So misturados 2 moles de H2(g) com 3 moles de Cl2(g) num recipiente fechado de V litros de capacidade, a certa temperatura. Calcular o valor da constante Kc para a formao de HCl(g) sabendo que 80% do H2(g), reagiu.
ER5. Num recipiente de 2 l de capacidade so colocados 3,6 g de H 2O(g). Com aquecimento, estabelece-se o equilbrio: 2H2O(g) 2H2(g) + O2(g). Sabendo que o grau de dissociao da gua de 5%, calcular a constante de equilbrio Kc. Resoluo: 3,6g no de moles inicial de H2O(g) = = 0,2 18g Como o grau de dissociao de 5%, ento 5% da quantidade inicial sofre dissociao: 5 . 0,2 5% de 0,2 = = 0,01 100 Logo:
Exerccios: EA1; EA2; EA3; EA4; EA5; EA6; EA7; EA8; EA9; EA10
Constante de equilbrio em termos de presses parciais a razo entre o produto das presses parciais dos produtos gasosos e o produto das presses parciais dos reagentes gasoso estando todas as presses elevadas a potncias iguais aos respectivos coeficientes na equao qumica balanceada. Podemos estabelecer uma relao entre as constantes Kc e Kp pois, com o auxlio da equao de Clapeyron, podemos expressar a presso parcial de um gs componente de uma mistura em funo da sua concentrao molar:
Kc
Kp
. (RT) (a+b)(c+d)
ou
Kp
Kc
. (RT) (c+d)(a+b)
Representando (c + d) (a + b) por n, vem: Logo: Kp=Kc . (RT) n Exerccios resolvidos ER6. Escrever as equaes das constantes Kc e Kp e estabelecer a relao entre elas para os seguintes equilbrios:
ER7. Considere o seguinte sistema em equilbrio: H2(g) + Resoluo: H2(g) + Cl2(g) 2HCll(g): Cl2(g) 2HCll(g), Verifica-se que, para esse equilbrio, a certa temperatura, as presses parciais dos componentes so p = 0,5 atm, p = 0,4 atm e p = 0,6 atm. H2 Cl2 HCl Resposta: Kp = 1,8. Determinar o valor da constante Kp. ER8. Num recipiente de 2l de capacidade encontram-se 1,8 g de H2O(g), 2,0 g de H2(g), e 1,6 g de O2(g) em equilbrio, a 427C. Calcule o valor da constante Kp para o equilbrio: 2H2O(g) 2H2(g) + O2(g).
Exerccios: EA11; EA12; EA13; EA14; EA15; EA16; EA17; EA18; EA19; EA20 Fixao: EF1; EF1; EF3.
Deslocamento para a esquerda. Deslocamento para a direita. Entretanto, devemos notar que, aps certo tempo, o sistema volta novamente a uma situao de equilbrio, onde as velocidades das reaes so novamente iguais e as concentraes novamente constantes, porm com valores diferentes daqueles do equilbrio inicial. Mas, como se pode alterar uma das velocidades? Existem trs fatores principais que determinam o deslocamento do equilbrio: a temperatura do sistema, a presso exercida sobre o sistema e a concentrao dos participantes do sistema.
{
Exemplo:
O aumento da temperatura favorece a reao endotrmica. A diminuio da temperatura favorece a reao exotrmica
Esse equilbrio, a uma temperatura t1C, apresenta os trs participantes com determinadas concentraes. Se aumentarmos a temperatura para t 2C, estaremos adicionando calor e, com isso, favoreceremos a reao 2, que endotrmica, ou seja, o equilbrio se deslocar para a esquerda e, assim, uma certa parcela do H2O(g) se decompor em H2(g) e O2(g) at que o sistema entre novamente em equilbrio. Se, ao contrrio, diminuirmos a temperatura para tC, estaremos retirando calor do sistema e, com isso, favoreceremos a reao 1, que exotrmica, ou seja, o equilbrio se deslocar para a direita e, assim, certa parcela do H2(s) e do O2(g) se transformar em H2O(g) at que o sistema entre novamente em equilbrio.
Aumento da temperatura
Diminuio da temperatura
equilbrio final (t2C) equilbrio final (t2C) Comparando as concentraes final e inicial dos Comparando as concentraes final e inicial dos participantes, temos: participantes, temos:
Sempre que houver um deslocamento do equilbrio, ocorrer um aumento das concentraes dos participantes que se formam no sentido do deslocamento e uma conseqente diminuio das concentraes dos outros participantes. Assim:
Exerccios resolvidos ER9. A figura representa as concentraes dos participantes do equilbrio: C2H4(g) + H2(g) C2H6(g) H = 32,7 kcal
Completar a figura, a partir do instante A, sabendo que houve uma diminuio da temperatura do sistema. Resoluo: A diminuio da temperatura favorece a reao exotrmica; logo, haver um deslocamento do equilbrio para a direita. Com isso, forma-se mais C2H6(g), com um consumo, evidentemente, de C2H4(g) e H2(g). Portanto, a concentrao de C2H6(g) aumentar e as concentraes de C2H4(g) e de H2(g) diminuiro at que o equilbrio se restabelea a partir de um instante B. Ento, a figura fica assim:
ER10. Considere o equilbrio: PCl5(g) PCl3(g) + Cl2(g) H = +39,5 kcal/mol. O que ocorrer com a
concentrao de PCl5(g) se a temperatura do sistema for aumentada? Resoluo: O aumento da temperatura favorece a reao endotrmica; logo, o equilbrio se desloca para a direita e, com isso, a concentrao de PCl5(g) diminui.
Exerccios: EA21; EA22; EA23; EA24
Aumentando a presso sobre esse sistema, favorecemos a reao 1, que ocorre com contrao de volume, havendo, portanto, um deslocamento para a direita. Se, ao contrrio, diminumos a presso, fica favorecida a reao 2, que ocorre com expanso de volume, havendo, ento, um deslocamento para a esquerda. Veja:
Exerccios resolvidos ER11. Considere o equilbrio: PCl5(g) PCl3(g) + Cl2(g) H = + 39,5 kcal/mol. O que ocorrer com a concentrao de PCl5(g) se aumentarmos a presso sobre o sistema? Resoluo: O aumento da presso sobre o sistema favorece a reao que ocorre com diminuio de volume; logo, provoca um deslocamento para a esquerda, ou seja, no sentido da formao de PCl5(g). Ento, a concentrao de PCl5(g), vai aumentar. ER12. 0 que ocorrer com as concentraes dos participantes do equilbrio abaixo se diminuirmos a presso sobre o sistema? Resoluo: Veja que as reaes ocorrem sem variao de volume. Logo, a variao da presso no altera a condio de equilbrio, ou seja, no provoca deslocamento. Portanto, as concentraes dos participantes permanecem inalteradas.
Exerccios: EA25; EA26; EA27: EA28.
Observao: Suponha o equilbrio qumico estabelecido entre as espcies A, B e C: A + B C. O que ocorrer se a esse sistema for adicionado um catalisador? Conforme voc j sabe, o catalisador aumenta a velocidade da reao atravs da diminuio da energia de ativao. Quando temos um equilbrio e a ele adicionado um catalisador, este diminui a energia de ativao e, consequentemente, aumenta a velocidade das duas reaes, conforme mostram os grficos: A+B C H<0 C A+B H>0
Note que o catalisador diminui igualmente a energia de ativao das duas reaes (direta e inversa) do equilbrio. Desse modo, conclumos que o catalisador no provoca um deslocamento no equilbrio.
EXERCCIOS DE APRENDIZAGEM
EA1. Classifique em homogneos ou heterogneos os sistemas onde ocorrem os seguintes equilbrios e escreva a frmula da constante de equilbrio (Kc) para cada um deles:
EA2. Num recipiente de 2l de capacidade encontra-se o seguinte sistema: N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) em equilbrio. Calcule o valor da constante K, sabendo que no equilbrio existem 2 moles de N 2(g), 4 moles de H2(g) e 1 mol de NH3(g). EA3. Trs moles de H2(g), 2 moles de Cl2(g) e 4 moles de HCl(g) encontram-se em equilbrio num recipiente de V litros de capacidade. Calcule a constante Kc do equilbrio: H2(g) + Cl2(g) 2HCl(g). EA4. Um mol de H2(g) mol de O2(g) e 2 moles de H2O(g) encontram-se em equilbrio num recipiente de 0,5 l de capacidade, a certa temperatura. No equilbrio: 2H2O(g) 2H2(g) + O2(g) determine o valor da constante Kc. EA5. Dois moles de H2(g) so misturados com 1 mol de O 2(g) num recipiente de 500 ml de capacidade. Determine o valor da constante Kc para a formao de H2O(g), sabendo que 80% do H2(g) reagiram. EA6. Num recipiente de 1l de capacidade misturam-se 2 moles de CO(g) e 2 moles de O 2(g). A certa temperatura estabelece-se o seguinte equilbrio: 2CO(g) + O2(g) 2CO2(g). Calcule o valor da constante Kc para esse equilbrio, sabendo que 90% de CO(g) reagiram. EA7. Um mol de H2O(g) colocado num recipiente de 2l de capacidade. A determinada temperatura 60% do H2O(g) sofre decomposio. Determine o valor da constante Kc para o equilbrio estabelecido. EA8. Num recipiente fechado encontram-se, a determinada temperatura, 1,8 moles de HCl em equilbrio com H2(g) e Cl2(g). Determine o grau de dissociao do HCl(g) nessa temperatura, sabendo que inicialmente foram colocados 2,0 moles de HCl no recipiente. EA9. Foram colocados x moles de HCl num recipiente e, a seguir, aquecidos a uma temperatura t. Atingida a temperatura t, estabelece-se o equilbrio: 2HCl(g) H2(g) + Cl2(g). Sabendo que no equilbrio existem 1,2 moles de HCl e que o seu grau de dissociao de 30%, calcule o valor de x. EA10. So colocados 22 g de CO2(g) num recipiente de 1,5l de capacidade. A certa temperatur, estabelece-se o equilbrio: 2CO2(g) 2CO(g) + O2(g). Determine a constante Kc desse equilbrio, sabendo que o grau de dissociao do CO2(g) de 10% nessa temperatura. Exerccio-desafio So colocados 2,0 moles de gua num recipiente fechado de 2l de capacidade. Aquecendo essa gua acima de 1.500C, estabelece-se, aps algum tempo, o equilbrio: 2H2O(g) 2H2(g) + O2(g). Calcule o valor da constante de equilbrio Kc, sabendo que a variao do nmero de moles dos participantes est registrada no grfico ao lado.
EA12. Calcule o valor da constante Kp do sistema em equilbrio: N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g), sabendo que, nesse equilbrio, a determinada temperatura, as presses parciais dos componentes so pN2 = 0,5 atm, pH2 = 1,5 atm e pNH3 = 2 atm. EA13. A certa temperatura as presses parciais dos componentes, no equilbrio: 2H2(g) + O2(g) 2H2O(g), so pH2 = 0,6 atm, pO2 = 0,2 atm e pH2O = 0,8 atm. Determine o valor da constante Kp. EA14. O equilbrio H2(g) + Cl2(g) 2HCl(g) se estabelece, a 27C, com 4,0 g de H2(g), 35,5 g de Cl2(g) e 73,0 g de HCl(g), num recipiente de 1l de capacidade. Calcule o valor da constante Kp. EA15. Calcule o valor da constante Kp do equilbrio 2CO(g) + O2(g) 2CO2(g), que se estabelece, a 27C, num recipiente de 500 ml de capacidade com 4 moles de CO(g), 2 moles de O2(g) e 6 moles de CO2(g). EA16. A 27C, a constante Kc do equilbrio H2(g) + Cl2(g) 2HCl(g) vale 20. Calcule o valor da constante Kp. EA17. Calcule o valor da constante Kp a 127C, para o equilbrio: 2SO2(g) + O2(g) 2SO3(g), sabe-se que Kc = 40 l/mol. EA18. A 427C, a constante Kc do equilbrio PCl5(g) PCl3(g) + Cl2(g) vale 60 mol/l. Calcule o valor da constante Kp. EA19. A constante Kp do equilbrio 2NO(g) + O2(g) 2NO2(g) igual a 0,04 atm-1, a 147C. Descubra o valor da constante Kc. EA20. Calcule o valor da constante Kc, a 47C, do equilbrio 2ClO2(g) Cl2(g) + 2O2(g), sabendo que nessa temperatura a constante Kp igual a 0,8 atm. EA21. Dado o sistema em equilbrio, responda: N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) H = -22 kcal. a) Aumentando a temperatura, em que sentido o equilbrio se deslocar? Qual a relao das concentraes dos participantes nos equilbrios final e inicial? b) Diminuindo a temperatura, em que sentido o equilbrio se deslocar? Qual a relao das concentraes dos participantes nos equilbrios final e inicial? EA22. Dado o sistema em equilbrio, responda: N2(g) + O2(g) 2NO(g) H = + 20,8 kcal a) Aumentando a temperatura, em que sentido se deslocar o equilbrio? Relacione as concentraes dos participantes nos equilbrios inicial e final. b) Diminuindo a temperatura, em que sentido o equilbrio se deslocar? Entre os equilbrios final e inicial, qual a relao das concentraes de cada participante? EA23. Dado o sistema em equilbrio, responda: H2(g) + O2(g) H2O(g) H = 57,8 kcal. a) Aumentando a temperatura, em que sentido se deslocar o equilbrio? Relacione as concentraes dos participantes nos equilbrios inicial e final. b) Diminuindo a temperatura, em que sentido o equilbrio se deslocar? Relacione as concentraes dos participantes nos equilbrios inicial e final. EA24. Dado o sistema em equilbrio, responda: CO(g) + O2(g) CO2(g) H <0. a) Aumentando a temperatura, o que ocorrer com a concentrao de CO2(g)? b) Diminuindo a temperatura, o que ocorrer com a concentrao de O2(g)?
EXERCCIOS DE FIXAO
EF1. Escreva as frmulas das constantes Kc e Kp para os equilbrios abaixo. A seguir, estabelea a relao entre essas constantes:
EF3. Resolva os problemas: a) Um recipiente fechado contm, a 450C, 13 g de hidrognio, 508 g de iodo e 1.920 g de iodidreto em equilbrio, segundo a equao H2 + I2 2HI. Calcule o valor de Kc e o de Kp. b) Num recipiente fechado so introduzidos 20 moles de HI. Aquecendo esse recipiente a 450C, verifica-se que o equilbrio se estabelece com a decomposio de 25% do HI. Calcule o valor de K c e o de Kp para o equilbrio 2HI H2 + I2. c) So aquecidos, a 527C, 5,1 g de gs amonaco (NH3) num recipiente de 800 ml de capacidade. Calcule o valor de Kc e o de Kp para o equilbrio 2NH3(g) N2(g) + 3H2(g), sabendo que 5% do NH3 se dissociam. EF4. Em que sentido se deslocar o equilbrio H2(g) + Cl2(g) 2HCl(g) se voc adicionar ao sistema certa quantidade de Cl2(g)? EF5. Dado o equilbrio: 4HCl(g) + O2(g) 2H2O(g) + 2Cl2(g) H = 44 kcal determine em que sentido ele se deslocar quando: a) adicionarmos O2(g), ao sistema; c) aquecermos o sistema; b) retirarmos Cl2(g) do sistema; d) diminuirmos a presso sobre o sistema. EF6. Dado o equilbrio: 2Fe(s) + 3H2O(g) Fe2O3(s) + 3H2(g), determine em que sentido haver deslocamento se: a) adicionarmos H2(g) ao sistema b) retirarmos H2O(g) do sistema c) aumentarmos a presso sobre o sistema EF7. Dado o equilbrio: N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) H = 22 kcal, determine o que ocorrer com as concentraes dos participantes quando: a) aumentarmos a temperatura do sistema; b) aumentarmos a presso sobre o sistema. EF8. Verifique se uma variao de presso sobre o sistema influencia igualmente ou no os seguintes equilbrios: EF9. Dado o equilbrio: 2SO2(g) + O2(g) 2SO3(g) do SO3(g) quando: a) aumentarmos a presso sobre o sistema; b) retirarmos O2(g) do sistema; H<0, determine o que ocorrer com a concentrao c) adicionarmos SO2(g) ao sistema; d) aumentarmos a temperatura do sistema.
EF10. Temos o seguinte equilbrio: CO(g) + H2O(g) CO2(g) + H2(g). Queremos aumentar a concentrao de CO2(g) nesse equilbrio. Para isso ocorrer, devemos: a) aumentar a presso sobre o sistema. d) retirar H2O(g) do sistema. b) diminuir a presso sobre o sistema. e) adicionar CO(g) ao sistema. c) adicionar H2(g) ao sistema.
EXERCCIOS COMPLEMENTARES
1) Escreva a expresso da constante de equilbrio para a reao representada pela equao: CO(g) + H2O(g) CO2(g) + H2(g). 2) Escreva a expresso da constante de equilbrio, em termos de presso, para a reao representada pela equao: 2NaHCO3(s) NaCO3(s) + H2O(g) + CO2(g). 3) Em um recipiente de 500 ml encontram-se, em condies de equilbrio, 0,48 g de NO2 e 2 g de N2O4. Calcule a constante de equilbrio do sistema, em termos de concentrao. 4) Calcule a composio (porcentagem em moles) da mistura gasosa existente em um recipiente onde ocorre a reao representada pela equao SO2(g) + O2(g) --> SO3(g). Sabe-se que, inicialmente, so introduzidos no recipiente 3 moles de SO2 e 1 mol de O2 e que, quando se estabelece o equilbrio, no sistema existe 1 mol de SO3. 5) Num recipiente vazio, cuja capacidade de 4,00 l, so introduzidos 20,85 g de PCl5. Aquecido a 127C, verifica-se que, estabelecido o equilbrio PCl5 PCl3 + Cl2, a presso atingida pelo sistema resulta igual a 1,23 atm. Admitindo que o comportamento do sistema seja ode um gs perfeito, calcule o grau de dissociao trmica do PCl5 no equilbrio referido. 6) Para a reao A + B C + 2D foram obtidas, no equilbrio, as seguintes concentraes molares: [A] = 4,0, [B] = 3,0, [C] = 1,5 e [D] = 2,0. Com base nesses dados, calcule a concentrao molar de A quando [B] = 8,0, [C] = 4,0 e [D] = 2,0. 7) Suponha a reao genrica A + B AB, que iniciada com 2 moles de A e 2 moles de B. Calcule a constante de equilbrio, sabendo que, aps atingido o equilbrio, a quantidade de A existente no sistema de 0,5 mol. 8) Considere a reao: 2X + Y X2Y. Iniciando com 2 moles/l de X e 1 mol/l de Y, o equilbrio obtido aps a reao de 75% de Y. As concentraes de X, Y e X2Y no equilbrio so respectivamente: a) 0,25; 0,75; 0,50. c) 0,50; 0,25; 0,75. e) 0,75; 0,25; 0,50. b) 0,50; 0,75; 0,25. d) 0,75; 0,50; 0,25. 9) Certa quantidade de PCl5 introduzida num recipiente de 12 l de capacidade. Aquecendo a 250C, estabelecem-se o equilbrio com 0,21 mols de PCl5, 0,32 mols de PCl3 e 0,32 mols de Cl2. Calcule a constante, em termos de concentrao, para a dissociao trmica do PCl5. 10) A reao reversvel CO(g) + H2O(g) CO2(g) + H2(g), em fase gasosa, admite os seguintes valores da constante de equilbrio: tC 225 425 525 825 995 Kc 0,007 0,109 0,455 1,08 1,76 Partindo de uma mistura equimolar de CO e H2O, responda: a) Quais os compostos que predominam, no equilbrio, a 225C? b) Em qual das temperaturas acima relacionadas as concentraes dos reagentes e produtos, no equilbrio, so aproximadamente iguais? Justifique. 11) Considere o processo em equilbrio: 2X(g) X2(g). Se a concentrao inicial de X 0,2 M e passa a 0,04 M aps o estabelecimento do equilbrio, porque a constante de equilbrio vale: a) 50 b) 100 c) 200 d) 400 e) 800 12) Num recipiente vazio so colocados 2,5 moles de H2O(g) e 2 moles de CO(g), a uma temperatura de 1.273 K. Estabelecido o equilbrio, nota-se a presena de 1 mol de CO 2(g) no sistema. O valor numrico de Kp, nessa temperatura, para a reao CO(g) + H2O(g) CO2(g) + H2(g), : a) 5 b) 1,5 c) 1/5 d) 2/3 e) 3
14) O equilbrio, em soluo aquosa diluda, desloca-se para a direita quando se: a) adiciona cido clordrico. d) aumenta a presso sobre a soluo. b) adiciona hidrxido de sdio. e) irradia a soluo com luz ultravioleta. c) adiciona um catalisador adequado. 15) Considere as reaes de equilbrio: Os equilbrios que no so Influenciados por uma variao de presso so: a) I e II d) II e III b) I e III e) II e IV c) I e IV a) aumento da presso do sistema. b) diminuio da quantidade de A. c) aumento do volume do recipiente que contm o sistema. d) aumento da temperatura do sistema. e) aumento da quantidade de B.
16) Considere a reao: 2A(g) 2B(g) + C(g) (H < 0), onde A, B e C so substncias genricas. Nessa reao, o equilbrio ser deslocado no sentido da formao da substncia C quando houver:
17) A equao qumica abaixo representa um sistema gasoso em equilbrio: X 2(g) + Y2(g) 2XY(g). As constantes de equilbrio (Kc), em termos de concentrao, do sistema so: Kc = 4.10-4, a 1.000 oC Kc = 36.10-4, a 2.000 oC Assinale a opo onde so mencionadas as condies de presso e temperatura mais favorveis obteno do maior nmero de moles de XY no equilbrio acima: a) b) c) d) e) Presso total (atm) 0,90 0,75 0,60 0,90 0,50 Temperatura (C) 1.125 1.200 1.600 1.000 1.800
18) No equilbrio qumico: 2SO2(g) + O2(g) 2SO3(g) (H = 23,4 kcal) Podemos afirmar que o rendimento em SO3(g) s ir diminuir quando:
a) aumentarmos a presso total sobre o sistema. b) aumentarmos a temperatura do sistema. c) aumentarmos a concentrao de oxignio. d) adicionarmos um catalisador adequado ao sistema. e) irradiarmos o sistema com uma fonte intensa de luz.
19) Colocam-se 2,00 moles de gua num recipiente fechado de 2 l de capacidade. Por aqueci mento acima de 1.500C, a gua se decompe e se estabelece o equilbrio: 2H2O(g) 2H2(g) + O2(g) Calcule a constante de equilbrio K, sabendo que a variao dos nmeros de moles das espcies participantes consta do grfico ao lado.