1.1.

THUOÁC KHAÙNG KHUAÅN NHOÙM QUINOLON

ÑAÏI CÖÔNG
Lòch söû. nguoàn goác thuoác khaùng khuaån quinolon laø acid
nalidixic (negram), moät thuoác khaùng khuaån toång hôïp trò nhieãm
khuaån ñöôøng tieåu bôûi vi khuaån Gram (-) töø 1964. Ñaây laø
thuoác ñaàu tieân thuoäc nhoùm quinolon.

O O
COOH

N N CH3 N N
CH2CH3
R
quinolin quinolon acid nalidixic

Caùc quinolon trong thôøi kyø ñaàu (1965-1985) ñöôïc goiï laø caùc
quinolon theá heä I.
Caùc quinolon theá heä I
O O
COOH O COOH
X
CH2
R1 X
Y N O Y N
R2 R
Caùc quinolon theá heä 1 khoâng chöùa F (tröø flumequin), haáp thu
keùm vaø chuyeån hoùa nhieàu ôû gan thaønh saûn phaåm khoâng
coù taùc duïng. Phoå khaùng khuaån cuûa nhöng chaát naøy heïp
Töø sau 1985 söï theâm nguyeân töû fluor vaøo caáu truùc quinolon
ñaõ taïo ra moät theá heä môùi: fluoroquinolon hay quinolon theá heä
II
Caùc quinolon theá heä II
O
5 4 3 COOH
F 6

7 2
N N1
8
R3 R4
R1
R2
môû roäng phoå khaùng khuaån trong ñoù coù caùc vi khuaån Gram
(+).
Lieân quan caáu truùc vaø taùc ñoäng döôcï löïc:
Khung chính coù taùc duïng khaùng khuaån laø 1,4-dihydro-oxo-3-
pyridinecarboxylic:
-Heä thoáng pyridon phaûi ngöng tuï vôùi nhaân thôm.
- Vò trí 1 theá alkyl ngaén (methyl, ethyl, cyclopropyl) taêng taùc duïng
khaùng khuaån.
-Söï theá ôû vò trí 2 laøm giaûm hay huûy taùc duïng.
-Söï theá ñaúng caáu ñieän töû N cho C ôû vò trí 2 (cinnolin), 5 (1,5-
naphthyridin), 6 (1,6- naphthyridin), 8 (1,8-- naphthyridin) vaãn duy trì
taùc duïng khaùng khuaån.
- Vò trí 3 baét buoäc phaûi laø -COOH
- vò trí 4 Nhoùm C=O khoâng ñöôïc thay ñoåi
-Vò trí 5,6 khi theá laøm giaûm taùc duïng nhöng 5 vaø 6 coù theå
naèm trong moät voøng vaãn cho taùc duïng.
-Theá F ôû vò trí 6 laøm taêng taùc duïng khaùng khuaån. Neáu theá
baèng dò voøng coù theå taêng taùc duïng nhöng neáu theá baèng
nhöõng nhoùm coàng keành coù theå laøm maát taùc duïng.
- Vò trí 7 theá laøm giaûm taùc duïng tröø söï theá nhaân pyperazinyl
cho taùc duïng toát treân Psedomonas aeginosa laøm giaûm söï ñeà
khaùng. Theâm nhoùm N-CH3 taêng thôøi gian baùn huûy
Vò trí 8 coù theå theá baèng F cho taùc duïng toátï.
-Voøng ngöng tuï ôû 1-8, 5-6, 6-7, 7-8 cho taùc duïng toát.
Taùc ñoäng döôïc löïc
Taùc duïng khaùng khuaån: Caùc fluoroquinolon coù phoå khaùng
khuaån roäng ñaëc bieät coù hieäu quaû cao choáng vi khuaån Gram
(-) hieáu khí.
Chuùng coù hieäu quaû choáng Staphylococcus aureus, nhöng söï ñeà
khaùng quinolon ñaõ ñöôïc thoâng baùo chæ vaøi naêm sau khi
quaûng caùo.
Cô cheá taùc ñoäng: öùc cheá DNA gyrase moät enzym chòu traùch
nhieäm ñieàu khieån quaù trình sao cheùp DNA.
Töông taùc thuoác: Enoxacin caûn trôû söï chuyeån hoùa caùc thuoác
khaùc ôû gan nhieàu nhaát. fluoroquinolon lieân hôïp vôùi cation hoùa
trò 2 vaø 3 töông töï tetracyclin vaø maát taùc duïng.
Traùnh söû duïng caùc thuoác naøy tröôùc vaø sau khi duøng quinolon
2-4 giôø
Thöùc aên cuõng laøm giaûm söï haáp thu fluoroquinolon
Phaûn öùng phuï:
-Roái loaïn tieâu hoùa: buoàn noân, ñau buïng, khoù chòu.noåi meà
ñay, dò öùng, roái loaïn thò giaùc
Taêng söï maãn caûm da vôùi aùnh saùng maët trôøi
-Nhöõng bieán chöùng veà suïn gaân ngay caû khi duøng lieàu ngaén
do ñoù khoâng neân duøng cho treû em döôùi 16 tuoåi maëc duø
nhieàu treû em khoâng coù bieåu hieän khi duøng fluoroquinolon. Noùi
chung khoâng duøng cho treû sô sinh
Chæ ñònh.
Caùc quinolon ñöôïc söû duïng trong nhieàu tröôøng hôïp nhieãm
truøng: Nhieãm truøng ñöôøng tieåu, sinh duïc, æa chaûy, thöông
haøn, hoâ haáp, xöông, tieàn lieät, lao.
CAÙC THUOÁC KHAÙNG KHUAÅN QUINOLON
OFLOXACIN

teân khaùc: ofloset, Exocin; Flobacin; Floxil; Floxin; Oflocet Oflocin; Ox

aldin; Tarivid
C 18H20FO4N3 p.t.l 331,35
Teân khoa hoïc: acid (+)-9-Fluoro-2,3-dihydro-3-methyl-10-(4-methyl-1-
piperazinyl)-7-oxo-7 H- pyrido[1,2,3- d ]-1,4-benzoxazin-6-carboxylic
Ñieàu cheá
F F F
KOH ClCH2COOCH3

NO2 NO 2 F NO 2
F F O
F O
OH CH2 C
CH3
H2 /Ni Raney
O EtO O
F COOEt F C COOEt F

F PPE F N EM ME F NH
O O O
CH3 CH3 CH3

HCl/AcOH O
HN N CH 3 F COOH

N
O
H3 C CH3

OFLOXACIN ( OFLOSET)

EM ME = (EtOOC)2 C=CH-O-Et
PPE = este ethylic cuû
a acid pyrophosphoric
Tính chaát. Tinh theå khoâng maøu, Nhieät ñoä noùng chaûy 250-
257oC (phaân huûy).
Taùc ñoäng döôïc löïc.
Treân laâm saøng, ofloxacin ñöôïc duøng trò nhieãm truøng ñöôøng
tieåu nheï hay trung bình, tieàn lieät, hoâ haáp vaø da. Ofloxacin
cuõng coù hieäu quaû choáng laäu caàu vaø nhieãm truøng nieäu ñaïo
gaây ra bôûi Chlamydia. Ofloxacin ñöôïc chaáp thuaän bôûi FDA 1990.
Daïng duøng. Vieân neùn 200, 300, 400mg
Dòch truyeàn: 200mg trong 50ml dung dòch glucose 5%
thuoác nhoû maét: dung dòch 0,3% chai 10 ml
Lieàu duøng.Uoáng: 200mg x2 laàn/ngaøyx3 ngaøy
Tieâm tónh maïch: 200mg trong 60 phuùtx2 laàn/ngaøy
CIPROFLOXACIN

teân khaùc: cipro, ciflox

C 17H18FO3N3 p.t.l 331,35
Teân khoa hoïc: acid 1-Cyclopropyl-6-fluoro-1,4-dihydro-4-oxo-7-(1-
piperazinyl)-3-quinolin carboxylic
Ñieàu cheá:
O
O
F C OEt COOEt
F C C
CH2(COOEt)2 COOEt
Cl Cl
Mg(OEt)2 Cl Cl

TsOH
O O
COOEt
F C C F C CH2COOEt
HC(OEt)3
CH Ac2O
Cl Cl Cl Cl
OEt
NH2

O O
COOEt F COOH
F C C
NaH
CH Cl N
Cl Cl NH
HN NH

O
F COOH

N N
HN

CIPROFLOXACIN (CIFLOX)
Tính chaát.
Boät keát tinh traéng hay hôi vaøng, hôi tan trong HCl loaõng, vaø
acid acetic baêng.
Kieåm nghieäm.
Ñònh tính: IR, UV, Saéc kyù lôùp moûng
-Phaûn öùng cuûa ion F vaø cuûa nhoùm C=O (vôùi Natri nitroprusiat
cho maøu tím)
3.4. Ñònh löôïng: Coù theå aùp duïng caùc phöông phaùp: HPLC, acid
kieàm, moâi tröôøng khan
Döôïc löïc.
Ciprofloxacin laø chaát khaùng khuaån phoå roäng Noù coù taùc duïng
treân haàu heát vi khuaån hieáu khí Gram(-) goàm caû thöông haøn.
Noù coù taùc duïng treân vi khuaån Gram (+) nhöng söï ñeà khaùng
ñaõ ñöôïc löu yù treân S. aureus vaø pneumococcus. Vôùi lyù do naøy
ciprofloxacin caàn söû duïng caån thaän vôùi nhieãm truøng da. Noù
khoâng coù taùc duïng treân vi khuaån yeám khí. Ciprofloxacin ñöôïc
FDA cho duøng thaùng 10 1987.
Taùc duïng phuï: (xem phaàn ñaïi cöông)
Töông taùc thuoác: (xem phaàn ñaïi cöông)
Coâng duïng. Beänh nhieãm truøng hoâ haáp, tai, muõi, hoïng, thaän,
phuï khoa, gan maät, tieàn lieät, xöông, khôùp, beänh ruoät, thöông
haøn, lò.
Daïng duøng.vieân 250mg, 500mg, 750mg
dung dòch tieâm truyeàn: 200mg trong 100ml
Lieàu duøng. nguôøi lôùn:Uoáng 500- 750 mg x2 laàn saùng vaø
chieàu
Nhieãm truøng nieäu 250mgx2 laàn saùng vaø chieàu
tieâm truyeàn tónh maïch trong 30phuùt 200mgx2/24giôø cho nhöõng
beänh nhieãm truøng naëng.
Treû em: 15-20mg/kg/ngaøy chia 2 laàn giôø tuøy thuoäc vaøo söï
nhieãm truøng (duøng caån thaän).

SPARFLOXACIN
NH2 O
F COOH

H3C
N N
HN F
Teân khaùc: Spara, Zagam
C 19 H 22 F 2 N 4 O 3 CH 3
p.t.l. 329,41
acid (cis) -5-Amino-1-cyclopropyl-7-(3,5-di methyl-1-piperazinyl)-6,8-
difluoro-1,4 dihydro-4-oxo-3-quinolin carboxylic
Tính chaát. Keát tinh töø chloroform vaø ethanol
Nhieät ñoä noùng chaûy. 266-269oC (phaân huûy)
Sparfloxacin laø quinolon theá heä thöù hai. Ñöôïc FDA cho pheùp
1996
Chæ ñònh: vieâm phoåi vaø nhieãm khuaån naëng trong vieâm pheá
quaûn maõn tính, vieâm xoang gaây ra bôûi Chlamydia pneumoniae,
H. parainfluenzae H. influenzae. S pneumoniae, Mycoplasma
pneumoniae vaø noù ñöôïc chæ ñònh cho treû em treân 18 tuoåi
Coù taùc duïng treân nhöõng vi khuaån Gram (+) nhaäy caûm
ciprofloxacin nhö streptococci, pneumococci, enterococci, vaø
staphylococci nhaäy caûm methicillin; sparfloxacin coù taùc duïng
choáng moät vaøi vi khuaån yeám khí vaø nhieàu chuûng
mycobacteria sparfloxacin keùm taùc duïng hôn ciprofloxacin treân
Pseudomonas
Taùc duïng phuï.
Ñau buïng, æa chaûy, choùng maët, ñau ñaàu, maát nguû, buoàn
noân, co giaät, roái loaïn taâm thaàn, nhaäy caûm aùnh saùng vaø ít
hôn laø keùo daøi thôøi gian soùng QT vaø caùc taùc duïng phuï khaùc
cuûa quinolon
Lieàu duøng.
400 mg ngaøy thöù nhaát sau ñoù taêng 200 mg / ngaøy khoâng caàn
quan taâm ñeán böõa aên. Lieàu ñieàu trò vieâm phoåi laø 300 mg vaø
100 mg cho nhieãm truøng da, nieâm maïc nheï.
Moät soá quinolon khaùc:
Norfloxacin: cd:Trò nhieãm truøng ñöôøng tieåu
ld: uoáng 400mg x 2laàn/ ngaøy x 3 ngaøy