Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
yerua
caa de azcar
castilan izk'ih
castilan ahih
arcabuz (arma de fuego del siglo xvii) castilan pub arma sopladora (coto, 1983:43)
pavo castilan q'uq' quetzal castellano (coto, 1983:401)
mula o asno
caballo
umul queh
mama queh
cabra
chicop tentzun
Castellano
azeituna yerua caa de azcar arcabuz pavo mula o asno caballo cabra
Kaqchikel
kaxlan q'enum Kaxlan sik'ij ajij kaxlan pub qol uml kej kej tzuntzun
Traduccin literal
'ciruela' 'hierba buena' 'caa' arma sopladora quetzal conejo venado venado mayor animal-mexicano
comalli ocotl
comal ocote
petlatl, petatl petate olotl zacatl coyotl tzictli atolli nextamalli olote zacate coyote chicle atole nixtamal
tzanatl
chapulin tzilacayutli tomatl xocolatl huexolotl elotl Chipiln
sanate
langosta chilacayote tomate chocolate guajolote elote
chok
sak qoq ixkoya kakaw qol j much sik
achiotl/achiyotl achiote
ahuacatl camotli chilli iczotl milli aguacate oj camote chile izote milpa
kuxu
is ik parky awn
chekem/cheken sotoy
PRESTAMOS EN EL KAQCHIKEL
jejen tzite
TOPNIMOS EN LA REGION KAQCHIKEL Kaqchikel B'oko' Iximche' Pan Q'n Chi Xot Pa Tz'iya' Kaqchikel B'alamya' Xenakoj Castellano Chimaltenango Tecpn Guatemala Antigua Guatemala San Juan Comalapa Santiago Patzica Castellano Santa Cruz Balanya Santo Domingo Xenacoj
y 17 66 sonidos 49 consonnticos (oclusivos voclicos: altas [i], [1], [u], [p], [t], [kK], [k], [q], [], [0], [b], [d], [p], [t], [kK], [k], [q], [$], [&], [B], [Q], [pH], [I], [], [U]; medianas [e], [], [o], [E], [A], [tH], [kH], [qH], [6], [C], [qV], [6], [C]; [O], [2]; bajas [a], [a:], africados [f], [s], [S], [], [x], [X], [h], [F], [ie], [uo],) [v]; resonantes o sonantes [m], [n], [], [N], [l], [L], [r], [R], [, [w], [y], [W], [Y]; ]
a, , b, ch, ch, e, , i, , j, k, k, l, m, n, o, , p, q, q, r, s, t, t, tz, tz, u, , w, x, y, (glotal).
La consonante f cambia a p antes de la consonante r o las vocales a, e, i, o Castellano prestamo Caf kape Fortuna portuna Fresco presko Fruta pruta
La silaba gu cambia a w: Antiguo antiwo Castellano prestamo amigo amiw Trago trawo Regular rewlar
En algunos casos gu cambia a k antes de la vocal e. Miguel Mikel H cambia a j o se suprime al principio de palabra Haba jaws/aws
[ie] [noXieL] nojel todo [0ilief] ilew tierra [kaslien] kaslen vida [Cie0] che alo [ruSie0] ruxe raz [CuSie0] chuxe debajo de... [tien] ten horcn [tuNkatief] tunkatew paludismo [Su&atieX] xuqatej lo abraz [0amie6] ametz pestaa [0a$iSanieL] abixanel tu cantante [SaXonieL] xajonel bailador [0aXCiXonieL] ajchijonel guardin [naviyieX] nawiyej lo esperas [CieXa] cheja pjaro carpintero [0ato0akiero] atoakero pauelo [0aSkaliera] axkalera escalera [0asieso] aseso tu cerebro [uo] [maripuosa] mariposa abeja [&uor] qor atole [k'uox] koj mscara [puobra] pobra pobre
[uo] [puopH] pop [puoY] poy [&uoR] qor [Skuos pA] xkos p [0uoX] oj [ti0uoX] tioj [6uo0] tzo [CuopH] chop [CuoY nIm] [va6uo6] watzotz [kuoX] koj [kuoY] koy [Smesuon] xmeson [Suo&] xoq [suo6] sotz [SuotH] xot [luo0] lo [kasuon] kason [Simuon] ximon [Xoluon] jolom
petate espantapjaros haragn se cans aguacate gordo nixtamal(maz cocido) pia choy nm rata tostada mscara mico barrer llor murcilago comal huevo pantaln amarrado cabeza
ACTUALIZACIN LXICA
(a)respetar las normas de la gramtica autctona, (b)utilizar los modelos conceptuales de la cultura Maya, (c)evitar construcciones kilomtricos, es decir, no plantear como palabras frases enteras u oraciones completas.
ACTUALIZACIN LXICA
Arte del Idioma K'ulb'anayom Mayoj Xoltzij Rutza'm Tzaqtzij Etamanel K'oxomb'l qulaj, K'amqulaj Rub'eyal Nojel Nojina'oj Retamab'alil Cholatzij Retamab'alil Cholatzij Jajil Rusamaj Rumujal Ch'ob'otzijnel Ximt'as Oxik' Ruk'u'x Tinamt B'anayom Ch'ab'l Activa Admiracin Anagrama pice Apcope Aprendiente Cuerdas Vocales Didctica Global Hiptesis Lexicografa Lexicologa Palatal Rol Silueta Sintagmtico Sustantivo Relacional Trimestral Urbana Voz Antipasiva
K'uluyom Ch'ab'l
Voz Pasiva
ACTUALIZACIN LXICA
Informtica Tz'aqatisank Ajilatz'ib K'amal Ya'ltzijonem (conversacin Pitz' Kematz'ib' Ewa'etal Taqotz'ib Uchusaqil Sachoj Juch' Nusamaj documentos B'oninil Oyonib'l Yakoq'aq' K'amaya'l Adjuntar Alfanumrico Cable Chat en linea) Clic Computadora Contrasea E-mail Electrnica Error Firma Mis Paint Telfono UPS Web Arowe B'it Eksel Yiwa Yijab'it Puwilixer Adobe Bits Excel Giga Gigabyte Publisher
ACTUALIZACIN LXICA
Salud Tzaqoj Aborto Ch'a'k Acn Kaqib'ch Arteria Chupy q'aq Bombero Yakb'l aq'om Botiqun Choxoj, kamk Derrame Ak'walil Feto Xab'on Jabn Ajeyaj Odontlogo Aq'omawch Oftalmlogo, oculista Tz'apin uxla Asfixia Tz'apipospo'y Asma Ch'amitzikab Aspirina (cido acetilsaliclico) Rukamik k'uxaj Ataque de corazn, infarto de corazn Sera Cera Sewo Sebo
ACTUALIZACIN LXICA
Matemticas Ajilab'l Rukaj ik' Tununel Rub'eyal samaj Nab'tz'ib' Me'ajilatikoj Rujuk'al Ok'ala' Ok'ame't baco Abril Aditivo Algoritmo Antiderivada Antilogaritmo Vigsimo Centigramo Centilitro Akre Aljewra' Wayes Acre lgebra Bayes