Menkbe-i Sultn Murd (Giri-Dil ncelemesi-eviriyaz Metin) MAHMUD PAA MENKIBES Dr.

Mehmet Dursun ERDEM Muhammet KUZUBA

ABSTRACT In this article Menkbe-i Sultn Murd named manuscript is done transcription and language study. In introduction part of this article information about work and manuscript is gived. And after this part there are language study and transcription of manuscript. Key words: Old Trkiye Turkish, Turkish language, fonology, Menkbe-i Sultn Murd

TALE OF SULTAN MURAD

ZET Bu makalede Menkbe-i Sultn Murd isimli yazmann transkripsiyonu ve dil incelemesi yaplmtr. Makalenin giri ksmnda eser ve yazma hakknda bilgi verilmektedir. Bu ksmdan sonra dil incelemesi ve yazma eserin evriyazs bulunmaktadr. Anahtar Kelimeler: Eski Trkiye Trkesi, trk dili, ses bilgisi, Menkbe-i Sultn Murd

Eski Trkiye Trkesi ve devam olan Osmanl Trkesi, Trk dilinin yazl varl asndan en zengin dnemidir. Bu dnemde uzun eserlerin yannda ksa, hatra tr eserler de mevcuttur. Bu tr eserler dnemin dili, kltr, edebiyat, sosyal yaps ve devlet rgtlenmesine ynelik birok veriyi bulabiliriz. Bu makalede inceleyeceimiz yazma metin ise Menkbe-i Sultn Murd isimli bir yazmadr. Bu yazma eser vastasyla dnemin diliyle ilgili bilgiler elde ederken devlet ynetimine ait verilere de ulalmaktadr. Devletlerin baarl bir ekilde idare edilebilmesi ve bekasnn salanmas, sadece devletin en st kademesindeki kiinin (padiah, babakan, cumhurbakan vb.) baarsyla mmkn deildir. Devleti yneten kiinin evresinde liyakat ve kabiliyet sahibi devlet yneticileri de bulunmas gerekir. Tarihi gemie bir gz atldnda, nice kabiliyet sahibi padiahn yannda bulunan ve greve ehil olmayan devlet yneticilerinin, padiahn lkesini daha iyi ynetmesine mani olduu grlecektir. Ayn ekilde, padiahlarn mkemmel bir ynetici olmamalarna ramen, kaliteli devlet adamlar sayesine lkenin pek ok muvaffakiyetler kazandn sylemek mmkndr. Bir de hem padiah hem de devlet yneticileri ilerinin ehliyse o zaman alar alr, alar kapatlr. almamzn konusu tekil eden Mahmud Paa da bu nc grupta yer alr. Edebiyatmzda, eitli devlet byklerinin veya halkn sayg duyduu gnl erenlerinin hayatlar etrafnda teekkl ettirilen eserler vardr. Gazavatnameler,

Erzincan niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Blm retim yesi. mdursunerdem@hotmail.com Ondokuz Mays niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Blm.

Menkbe-i Sultn Murd

218

zafernameler, menakbnameler bu eserlerdendir. Fatih Sultan Mehmed dneminin nemli devlet adamlarndan birisi olan Mahmud Paann hayat etrafnda da eitli menkbeler kaleme alnmtr. Mili Ktphanede A 2373 numarada kaytl olan ve yazarnn Sinan olduu belirtilen bir yazma eser de Mahmud Paann hayatnn anlatld bir menkbedir. Menkbenin bal aslnda Menkbe-i Sultn Murd adn tar. Ancak, menkbenin geneline bakldnda, olaylarn Mahmud Paa etrafnda cereyan ettii grlmektedir. Menkbede Mahmud Paann II. Murd dneminde Edirne sarayna getirilii, stanbulun fethi, fetih sonras yapt eitli savalar ve lm anlatlr. Eserin yazl tarihi kesin olarak belirtilmemitir. Ancak Sinan Paa dneminde yaam Sinan adl bir kii tarafndan kaleme alndna dair not dlmtr. 1 Ayrca, eserin dili de Eski Anadolu Trkesi zellikleri gstermektedir. Bu da bu eserin 16. yzylda kaleme alnd dncesini dorulamaktadr. 1. Ses Bilgisi: Yazma eserin balca ses bilgisi zellikleri unlardr: 1.1.e/i Konusu: Menbe-i Suln Murd n, e/i konusunda ounlukla i tarafndadr: riyetler itdiler 1b/8, giceyi 6b/11, iidince 6a/9, gir 8b/6, yire 8b/14, yirl yirinde 9a/15, yidi ylda 10a/11, ilinde 1b/8, virdi 2a/3, didiler 2a/5, giydirp 4b/1 ok az rnekte e ile yazlan kelimeler de karmza kmaktadr: eyitdi 9b/13, 1.2./u Konusu: zellikle p/-ip zarf-fiil eki ift dudak nsznn etkisiyle hep yuvarlak nl ile karmza kmaktadr: varup 1b/10, bulup 2a/4, alup 2a/6, olup 2a/6, buluup 2a/12, yazlup 2b/7.. 1.3.i/ Konusu: Bir ksm kelime kk ve gvdelerinde ya Eski Trkenin devam olarak ya da ift dudak nsznn tesiriyle grlmektedir: gelp 3a/2, idp 3a/4, ykledp 3b/2, begenp 3b/6, in 4b/4, dzp 7a/4 1.4.o/u ve / Konusu: Yuvarlak nller, Arap harfli yazda ayn iaretlerle gsterilmektedir. Trklerin daha nce kullandklar Gktrk ve Uygur dnemi alfabelerinde de -Brahm yazs hari- durum hemen hemen ayndr 2 . Brahm yazs ile kaleme alnm Trke metinlerin byk bir ksm tercmedir. "Bu tecmeler, ana dilleri Trke olmayan Budist misyonerler tarafndan yapld iin de iml ok kark ve bozuktur" 3 . Yani ikilik, Brahm yazs ile kaleme alnm Trke metinlerde de mevcuttur (TEKN 1976:282). Bu yzden yuvarlak nllerin dar veya geni olduunu belirleyebilmek olduka zordur. Biz bu durum karsnda farkllk ortaya karmamak iin Eski Trkiye Trkesi metinleri zerine alanlarn ounun ortak tespitlerine uyduk: yrtmeyince 8b/1, bod 13a/12, boylu 2a/a, 6b/1, doyuml 7a/14 1.5.Kalnlk-incelik Uyumu: Yazma metinde geen Trke kelime kk ve tabanlarnda kalnlk-incelik uyumuna aykr yalnzca bir rnee rastlanmtr: inandu 1b/6. 4
16. yzylda tane Sinan Paa vardr. Birincisi Hadm Sinan Paa 1516-1517 arasnda sadrazamlk yapmtr. kincisi Koca Sinan Paadr ve 1580 ile 1596 arasnda belli dnemlerde sadrazam olmutur. ncs ise, 1596 ylnda sadrazamlk yapan Yusuf Sinan Paadr.( bk. ZTUNA 1996, c. II, s. 996-967) Eserin bu sadrazamlarn hangisinin dneminde yazld belirtilmemitir. 2 Uygur dnemi alfabeleri iin bk. GABAIN 1988, s. 9-32; CAFEROLU 1984, s. 168170. 3 GLENSOY, Brahm yazs, Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, C. 1, s. 467. 4 nan- kelimesinin uyumun dnda kalmas konusunda geni bilgi iin bk. DEMR 1998, s. 200-204.
1

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

219

M. Dursun Erdem Muhammet Kuzuba

Eklerde ise Eski Trkiye Trkesinin dier eserlerinde olduu gibi ki, -ken, da, ve -yor uyumun dnda kalmtr. 5 1.6.Dzlk-Yuvarlaklk Uyumu: Dzlk yuvarlaklk asndan Menbe-i Suln Murd n, dier Eski Trkiye Trkesi eserlerine benzemektedir. Eski Trkeden itibaren gelimesini izleyebildiimiz birden ok heceye sahip baz kelimelerin sonlarndaki " -g " ve " - " lar, Bat Trkesinin balarndan itibaren dmtr. Bu nszlerden nceki dz nller umumiyetle yuvarlaklamtr. Metnimizde, "-g, -" seslerinin dmesinden dolay bnyesindeki nlnn yuvarlaklat kelimelerden bazlar unlardr: apusuna 5b/4, apudnl 9b/1, opolu 10a/8... 1.7./ Konusu: Menbe-i Suln Murd nda az sayda > deimesine rastlanmaktadr: yosa 5a/1, da 6b/15, am 8b/6, uyudan 10a/15 1.8.k/g Konusu: Kelime banda k- sesi, ok byk oranda g- ye deimitir: greyim 10b/15, gerekdr 2b/8 1.9./ Konusu: Kelime banda // nsz genellikle kendisini korumutur: odlar 3b/2, ocacu 5a/9, o 7b/13 2. ekil Bilgisi: Menbe-i Suln Murd nn ekil bilgisi asndan nemli zelliklerini yle sralayabiliriz: 2.1. -yor imdiki Zaman Eki "-yor imdiki zaman eki yor- 'yrmek' fiilinin yor-r geni zaman eklinden kmtr" (ERGN 1986:296). Ek, Eski Trkiye Trkesi metinlerinde genellikle birleik fiil ekimlerinde kullanlrken, Osmanl Trkesinde benzer hece dm ve "-yor" eklinde imdiki zaman eki olmutur. Metnimizde imdiki zaman iin daha ok "-yor" eki kullanlmtr. Bu eke Eski Trkiye Trkesinde nadiren rastlandn bilmekteyiz. Ek, XIV. yzyln baz metinlerinde grlmektedir (TMURTA 1977, s. 126; YAVUZ 1991, s. 35). Menbe-i Suln Murd nda grlen -yor, byk ihtimalle mellif tarafndan kullanlmtr. Metnin ksa oluu ve imdiki zaman kipinin ok kullanlmamas, daha ok slup gerei hikaye ve gemi zaman kipinin kullanlmas bu kip hakknda yeterince sz sylememizi engellemektedir: baayorlar 13b/8. 2.2. Gelecek Zaman Eki: (-sar/-iser; -ecek/-aca) Eski Trkiye Trkesi'nin gelecek zaman eki "-sar, -iser"e, metinde rastlanlmamtr. Bu ek yerine yazma metinde sadece bir rnekte "-ecek/-acak" zaman ekinin kullanldn grmekteyiz. Metnin hikaye slubu gereince ve ksa oluu sebebiyle imdiki zaman kipinde olduu gibi gelecek zaman kipinde de fazla kullanm mevcut deildir. bu yine gelecek mi 6a/14 2.3. Birleik (Tasvir) Fiiller: Metinde yeterlik ve tezlik bildiren birleik fillerle karlalmaktadr. 2.3.1.Yeterlik: Yeterlik fiilleri olabilirlik, hkimiyet, g, bir ii yapabilme yetki ve yeteneini ifade etmektedir. -/-i; -u/-; -a/-e bil- kalbyla yaplmaktadr. yzini Mamd Paadan yaa evirp didi ki Mamd -askerlig uhdesinden gelebilir mis? 9b/12-13, 2.3.2.Tezlik:
5

bk. AKKU 1995, ARGUNAH 1999, BATTAL 1997, CANPOLAT 1995, CEMLOLU 2000, 2001, DEMR 2004, DLN 1991, DUMAN 2000, ERGZEL 1999, GL 2000, GLSEVN-BOZ 2004, KARAHAN 1994, KORKMAZ 1973, ZKAN 1990, 1993, 2000, ZMEN 2001, AHN 2003, TMURTA 1994, TOPALOLU 1978.

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

Menkbe-i Sultn Murd

220

-a/-e; -/-i; -u/- gel- Bazen anszn gerekleen fiilleri, bazen de uzun sredir devam eden eylemleri anlatr. ki uzak mana yklenmi olmas bakmndan dikkat ekicidir: Mamd Paa ile buluup Mamd saa ulm itdm afv eyle diyp r diledkde ol da bu admden ola gelmidr 6b/5-6, -/-i; -u/- vir-: Tezlik, acelecilik ve aniden olan hareketleri ifade eden kurall birleik fiildir. Asl fiile, " -/-i, -u/- vir- " yapsyla balanr. Trkenin en eski birleik fiillerinden biridir. Gel virdgi gibi cmle ulem tamen aya zre aldlar. 4a/6-7, cellda aab idp adam iler varup ilet idi virdigi gibi cellda neylesn 5a/2-3, pdih da yet ykelenp saryna ier alup yriy virdi. 5a/6, Meger stnblu iine asker-i slm giri virdigi gibi bozun kfirler Ayofyaya aup iine apanmlar. 9a/8-9, 3.Cmle Yaps: Menbe-i Suln Murd n cmle yaplar bakmndan incelediimizde, hikye etme slubunun etkili olduu grlmektedir. Bu trn dier rnekleri Danimend-nme (DEMR 2004), Battal-nme (DEMR-ERDEM 2006a,2006b), Mseyyeb-nme (ERDEM 2007) ve Saltuk-nmeden (AKALIN 1988, 1990, 1995) ok farkl bir ey grlmez. Tahkiye slubunun en nemli zelliklerinden biri olan basit, sral ve i ie birleik cmle eserin nesir ksmnda ounluu oluturur: 3.1.Basit Cmleler: Anlatmda akclk ve kolayl salamak iin olaya dayal cmleler kuran yazar, bu cmle trnden olduka ok yararlanmtr: Bu adam da rst geldi. 2a/1, Cmlesi bu sze tbi olup ol yigidi pdih arafndan fermn ile varan kimesneye teslm eylediler. 3a/15-3b/1, Tatar begleri bu szi mabl grdiler. 7a/7-8. 3.2.Sral Cmleler: znesi ve konusu ayn olan basit cmleler arka arkaya getirilerek sral cmleler oluturulmutur. Bu cmleler genellikle cmlenin en son ksmn aklamak iin kurulmutur. Ses ahenginin ayn tr eklerle saland bu trdeki cmleler, mstakil olarak incelendiinde anlatmda kopukluk olaca grlecektir: rl bun gricek itdgi ie pemn olur, amm fide nedr, o pemnl fide virmez imi. 8a/9-10 3.3. e Birleik Cmleler: Karlkl konuma ve olay nakillerinin ok olduu Menbe-i Suln Murd nda ok kullanlan cmle eitlerinden biridir: Mamd Paa eyitdi: Emir pdihmudur hem -asker efendi stdmdur varup gelince den matlarn ed ideyim didi. 9b/13-15, vce gelsn diy, geldkde pdih eyitdi: vce Efendi, bu ulmu ilm-i nclde mahreti kmil ilm-i Furnda da mahret taline himmet idesz. vce da Emr pdihu diyp bu ulma bir ne tayn itdiler. 3b/8-11 3.4.Kili Birleik Cmleler: Osmanl nesrinde ok sk kullanlan ki'li birleik cmle, Menbe-i Suln Murd nn slbunda nemli bir yere sahiptir: Mamd Paay i olan libsyla getrrken a-asker efendi dir ki ol adam dnder bana bir ar aru zr ulem meclsidr i olan libsyla gelmek mnsib degildr didkde dnderp ar arup getrdiler. Gel virdgi gibi cmle ulem tamen aya zre aldlar. 4a/3-7, Bade buyurd ki cmiden artup alan altun getr getrdiler ine dkdiler. 10a/15-10b/1-2. Ol olana bir gn mafe aber gnderdi ki neylerse eyle greyim seni bolayki Mamd Paanu mhrin mhrin bir bey kda baup baa gndereyd didi. 10b/14-11a/1.

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

221

M. Dursun Erdem Muhammet Kuzuba

Dnemin dier eserleri gibi n, nki, nkim, kaan kim, nagah, pes ... edatlaryla balayan cmleler Menbe-i Suln Murd nda sk sk grlmektedir. Bu tr edatlar genellikle paragraf gerektiren yerlerde, ilk cmlelerin banda kullanlmtr: lla nki aradan gemi yrtd apudnlu saa virdm didi. 9a/159b/1, 4.fade Biimleri: 4.1.Benzetmeler: Menbe-i Suln Murd nn slbunda dikkat eken dier bir e de benzetmelerdir. Tahkiye slubunun gerei olarak anlatlmak istenen durumu veya olay aklamak, anlatlanlar dinleyicilerin zihninde kolay canlandrmak, dinleyenlerin veya okuyanlarn dikkatlerini canl tutmak iin eserde benzetmelere sk sk mracaat edilmitir. Bunlar ierisinde halk nesrinin en nemli zelliklerinden olan hayvan benzetmeleri arlktadr. Baz benzetmeler de destanda ad geen gazilerin ok gl olduklarn anlatmak iin kullanlmtr: ol deriyi bir keskin bca ile sicim gibi incecik dildi ve ala gibi idp ne adar yir evirrse taziyye bir ir yapdurd. 8a/7-8, 4.2.Deyimler: Menbe-i Suln Murd nda doal olarak deyimler ynnden de olduka zengindir. Kalplam iki veya daha fazla kelime ile ksa, zengin, zl ve ekici anlatm salamak iin deyimler olduka ok kullanlmtr. Bazlar unlardr: amm sz gemeyp ciz aldlar. 4b/12, Mamd Paa durdu yirden ib olup ol maalde olanlaru birisi de anu izi ozna iremeyp mteayyir aldlar 5a/4-5, Edirne ehrinde bir ii dmi 5a/9, Hemn varup ayana dp 6b/2,

[1b] (1) Menbe-i Suln Murd n (2) Bismillahiramnirrim (3) slambolu fet iden Suln Memed babas Suln Murd n (4) nn zre Edirne ehrinde otururken deti bu idi ki a[ra] (5) ehirlerde ve kylerde ulm var m, adlet olur m, bileyim di[y] (6) her ala kendi cnibinden inandu adamlar gnderp (7) velyetli bey getrdp avllerin orard. ttif pdihu (8) gnderdigi adamlardan biri yet allu kimesne Rm ilinde (9) aababe-aaba ehir-be-ehir gezerken Mansr didkleri ehre (10) varup meger yaz gni idi. Bahr eyym ayr imen gezerek (11) an grdi ki arda drt yz kei bir yire cem {olmlar} [2a] (1) olmlar birbiriyle mubaa iderler. Bu adam da rst geldi. Ppsu birine (2) didi ki nedr al bunlaru, byle bir yire geldiklerin. Ol da cevb (3) virdi ki, bizim detimz budur ki her sene {ne} banda ilm-i ncl uvvetiyle (4) bir mkil mesele bulup mbeynimzde mmreset iderz. anmuz ol mkili (5) all iderse an byk ruhbn iderz didiler. Bu lde iken an grdi ki (6) ilerinden bir uzun boylu tze, aya zre alup bunlaru bu adar yldan ber mkilleri olup all itmekde ciz oldular meseleyi (7) iler varup fet idp cevb virdigi gibi, hemn cmle bua tam (8) idp szine il olup vfir riyetler itdiler. Ol pdih arafndan (9) varan adam bunlaru byle itdklerin seyr itdkden ora yine bir ayr (10) ehre da cst c itmek matna revne olup gider. Badez-zamnn (11) ol tayn olundu cst c matnda nie avle l kesb

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

Menkbe-i Sultn Murd

222

idp dnp pdiha avli abr itmege geldi. Gnlerde bir gn (12) Edirneye geldkde pdiha buluup erf eknfda mhede eyleyp (13) muali oldu avl-i avdii pdih aretlerine bir bir vu zre [2b] (1) tarr ikye ve beyn iderken, en-y msabetde ol Manasr didkleri (2) ehr arsnda mhede eyledigi ruhbnlaru bir yire cemiyyet (3) idp ilm-i nclde bir meele mkilleri olup nie yllar kimesneler (4) alline dir olmayup ol tze yigit fet eyleyp meelelerin cevbn (5) virdigin ve ruhbnlar cevbn abl eyleyp aa tamler eylediklerin (4) ikye ve beyn ve al u ferset kef tarr eyledkde pdih (5) aretlerin abat- erfleri ol civnu zeksna ve abnu (6) nevetine tasn idp bi-arr mil old ve ur- erflerine (7) getrtmek murd- erfleri old. Fil-l fermnlar yazlup adamlar tayn (8) olnup aaba-i mezbrede babasna ki nmem vulnde gerekdr ki (9) olu varan adamum ile sitne-i sadetme irsl idesin, der-i devlet-i (10) medrumda istidma ly imi diy irsl olnup getren adamlar (11) varduda babas yle cevb eyledi ki imdi benm kmm aa gemez, imdi (12) ruhbnlar arasndadur. Lakin varup ruhbnlara diyeyim bir yire cem o[lup] (13) mvere eylesnler ve oluma dai avli syleyeyim, cmlen b [3a] (1) ittifyla nie mal grrler ise ylece ola didkde (2) varup ay ruhbnlara ilm itdkde, ruhbnlar da bir yire gelp (3) kimi virelm ve kimi virmeyelm diy am niz olunduda, ir kendsin (4) ol cem oldular maale davet idp aa da avli sylediler. (5) Meger ol da ayl zamn imi ki vasnda Suln- Enbiy (6) Aleyhi-alavti ves-selm grm bu ki buyurmular ki elbette (7) sen mna gelrsin ve Suln Murda nedm olursn. Meger ol da (8) bu avl ne zamn olur diy yola baar imi. Bu avle muali oldu (9) gibi Cenb- aa dern krler idp ppslara cevb virdi ki siz (10) bilrsz, biz ulularmza muz didi. Mcdele beyner-ruhbn oald. (11) Netce szleri unda arr itdi ki virilsn diyenler bir yaa dursun, (12) virilmesn diyenler bir yaa dursun, grelm ans o ise sz (13) anlaru olsun. Mbeynimizde itill almasun, didiler ve ayrlduda virilsn (14) diyenler o bulund. Hem ura aldlar, virilsn diyenlere ddi. (15) Cmlesi bu sze tbi olup ol yigidi pdih arafndan fermn [3b] (1) ile varan kimesneye teslm eylediler. Ol arada adn Mamd (2) odlar ve ol ehr al bir arabaya bir mermer direk ykledp ol yigidi (3) ehirden bir ml adar yir gnderi gitdiler ve ayrlduda yire ol (4) diregi dikdiler ve ol diregin adn ayrl diregi odlar. Muaal- (5) kelm Mamd Paay Edirneye, Suln Murda gtrdiler. Suln (6) Murd ol ulm tamm mertebe arekt ve sekentn ve dbn begenp ve ann (7) itdginden ziyde bulup meger ol vatda Monl Grn pdihu (8) vcesiydi. Suln Murd emr eyledi, vce gelsn diy. Geldkde (9) pdih eyitdi: vce Efendi, bu ulmu ilm-i nclde mahreti (10) kmil, ilm-i Furnda da mahret taline himmet idesz. vce (11) da Emr pdihu, diyp bu ulma bir ne tayn itdiler. (12) Bu ki iki yl talm-i ilm itdi. Bir gn pdih ulemya aber gnderdi (13) buyurd ki bu gn sary- mireme gelsnler bir imtin olunaca kimse (14) var, dilerim ki siz da anula imtin olasz. Ulem-y am (15) pdih saryna cem oldlar. Am iyfetler olnup bade ol vat [4a] (1) vat- -asker olan Al Efendi kapuclar ketudsna cevb idp (2) dir ki an ol imtin olnaca kimseyi getr, gelsn. Ol da ier (3) girp pdihu ara areminden Mamd Paay i olan libsyla (4) getrrken a-asker efendi dir ki ol adam dnder bana (5) bir ar aru, zr ulem meclsidr, i olan libsyla gelmek mnsib (6) degildr, didkde dnderp ar arup getrdiler. Gel virdgi gibi (7) cmle ulem tamen aya zre aldlar. Mamd Paa da ol meclisde (8) r olan

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

223

M. Dursun Erdem Muhammet Kuzuba

ulemnu ellerin pp cmleden aaa oturd. Bade ulem (9) efendiler bu ki her arafdan meseleler ordlar, cmlesine cevblarn virdi. (10) Bade a-asker efendi da bua bir mesele ord aa cevb virmeyp (11) sulnum alemdr didi ve alup elin pp yine yirine oturd. Al (12) Efendi didi ki fern ber-udr ol. Ol bu meseleyi da bilrsin lakin (13) edeb itd cevb virmed, didi. Andan ora aasker efendi cmle (14) ulemya dir ki bu adam cmlemzden fldur diyp bir ar- maar yazup (15) pdih aretlerine gnderdiler. Pdih aretleri maar grp [4b] (1) ulem efendilere ilatler giydirp yollad. Andan ora ab (2) pdih aretleri oca brhm Paaya tekere gnderdi ki Ll senden (3) ric bu ki bir ehl-i ilm ulum vardur, ilmine riyet eyle, vezr itmek murd- (4) hmynum olmdur, rmuz in siz da mal grp siz vezr-i (5) n olasz. Andan ora Mamd Paay vezr-i am itdiler. Adletle (6) yl tamm vezr old, bet ol bir vezrler ased idp Mamd Paaya (7) aln n-mal aralar idp pdiha gnderdiler. Pdih aretleri (8) da yet darlup Mamd Paay sary meydnna getrn, mde (9) boynun uru diy fermn idp tat kurdrup oturd. Mamd Paay (10) beriden eli balu getrdkleri gibi pdihu itiyr ve i grmi (11) adamlar feryd u finlar idp pdihdan bunu kann ric itdiler. (12) Amm sz gemeyp ciz aldlar. ir cellda didiler ki yazu yle (13) bir kimse n-a yire ara ile telef olmasun, pdih inde sen da (14) ziydece afv arafu gster, diy tenbh itdiler. Ol da yn ve erkn (15) zere ol adar il ve ibrm eyledi ki bundan artu olmaz, syledikce [5a] (1) syledikce pdih da ziyde aaba gelp, yosa benm emrm emir degl midr, (2) diyp cellda aab idp adam iler varup ilet idi virdigi (3) gibi cellda neylesn ciz alup lcn nndan arup Mamd Paay (4) ldrmek adedinde iken an grdiler ki Mamd Paa durdu yirden ib (5) olup ol maalde olanlaru birisi de anu izi ozna iremeyp mteayyir aldlar. (6) Pdih da yet ykelenp saryna ier alup yriy virdi. Bu kez bu aberi (7) ehir al birbirine yi idp sylerler ki ne dirsiz fern Mamd (8) Paaya kendyi siir ile padihu aabndan urtarup al old (9) lmden, diy ittif. Bir kyli ocacu Edirne ehrinde bir ii dmi, (10) bir eege binp Muaf Paa Kprsinden ber gelken grdigi iki (11) kimse bir yirde otururlar. Amm biri pr ve biri gen, amm mkil adamdur. (12) Pr bu ocay ard. Bu da eekden inp bunlaru yanna gelp (13) selm virdi. Aleyk aldudan ora ol pr didi ki bild mi itiyr (14) biz kimz. Ol kyl oca didi ki yo. mdi bu kimse ehr pdihnu (15) vezri idi, buna ara idp n-a yire ldrelm, didiler. Allah emr eyledi, [5b] (1) bun ben al itdm, bundan saa fide o olacadur. Var ol (2) pdiha benm azumdan di ki Mamd ol cnibe yine gnderrem (3) olmaya ki bir lna a getrmesn, zr andan o fideler grse (4) gerekdr. Hemn ol oca Edirneye gelp sary kapusuna or varup (5) eegini balayup pdih sarynu iersine girp giderken apuclar ine gelp dimler yanna geldiler. Didiler ki baba tz tz gid. (7) ekden sende bir aber var gibi. Ol kocacu da benm pdiha gizl (8) aberm vardur, buluma isterm didkde anlar da pdiha ar itdiler. (9) Ol da getrn greyim, didi. Ol ocacu da ierye girdigi (10) gibi pdihu gvdesi ditremege balad ve yanndaki vezr (11) zerine ylup al gitdi. Mibler ve i aalar ol kocacua (12) ne mellet adamsu diy her arafdan sylemege ve symege baladlar. (13) Hele pdihu yzine gl-b serpp bir midr al bana geldi (14) ve gzin aup didi ki ol ocay benm yanma getrn, getrdiler. Gelp (15) pdihu urunda tamden ora edeb zere urd. Pdih [6a] (1) pdih da bua ne al kimsesin diy sul eyledkde pdihum (2) ben faln kyde rey

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

Menkbe-i Sultn Murd

224

duclarudanam. Lakin bu ehirde bir iim ddi. (3) Gelrken yolda bir yksek yirde iki adam grdm, otururlar. Biri pr ve biri (4) bir mkil gen adam. Ol pr beni arup didi ki var ehr iine gir, (5) pdiha var, ben rm, bu adam pdihu vezri idi, bun ara (6) idp n-a yire ldrdelm, didiler. Allah emr eyledi, ben bun al eyledm. (7) imdi yine ol cnibe yollasam gerek. Olmaya ki Mamdu bir lna a (8) gele, didi diyp b fermn pdihudur, diyp skt eyledi. Pdih (9) kocacudan bu aberi iidince vfir bai virp an eyledi. Bade (10) vzerya emr eyledi ki varn Mahmd Paay anda bulursauz tam birle ne (11) d de getrn. Vezrler neylesnler fermn pdihundur diy atlarna (12) binp ourdanara gitdiler ve dirler ki ne am ayda atadu ki (13) dnki olanu girdbna ddk diyp varup erf bir iki dolaup (14) gelp bulmadu didiler ve am asaya ddiler ki bu yine gelecek mi (15) diy. rtesi gn cmle ehl-i dvn dvnda cem olm dururken grseler ki [6b] (1) Mamd Paa dnki gn boynun uralm didikleri yirde ab namzn lup (2) oturm du iderken grdiler. Hemn varup ayana dp (3) tamlerle ne dp saryu dvn-nesine getrdiler (4) ve pdiha aber itdiler ve dvn bozdlar. Pdih orta ua ile (5) gelp Mamd Paa ile buluup Mamd saa ulm itdm, afv eyle, diyp (6) r diledkde ol da bu admden ola gelmidr, diy ayan pdi. (7) Pdih ol maalde yine vezrligi muarrer eyledi ve pdih aretleri (8) ay da yaayup bade dr- fendan dr- beya rlet eyledi rametullahi aleyh. (9) Bade olu Fti Suln Memed tata cls idp bir a gn pederin (10) veftna mteellim olup dururken meger rm cnibinden otuz r (11) bi midr Tatar pdihu veft aberin alup giceyi gndzi atup (12) bire bire hy idp srp Edirneye geldiler ki imdengir tat bizmdr (13) diy Edirnen erfna ondlar. Fti etekleri utuup vezr Mamd (14) Paay ardup lla avl nice olma gerekdr, bua bir tedrik lzmdur, (15) didi. Mamd Paa da cevb virdi ki pdihmu l himmetiyle anlaru [7a] (1) anlaru tedriki grldi. Pdih aretleri da imdi greyim seni Allah (2) Tel mun ola, didi. Mamd Pdi dir, hemn Tatar askerlerin bell (3) balularna birer aftn rlayup yaalarn zehirleyp da bir midr (4) pekeler dzp asker iine varup lerine oyup dir ki imden (5) ora hir tat sizndr, anca luf eyle, bize bir a gn mhlet virin ki (6) bizm de yasmuz var ve hem amuz ve armuz ayr yirdedr, aber gnderelm gelp (7) esbblarmuz ykledp getrmege ricya geldm. Tatar begleri bu szi mabl (8) grdiler. Mamd Paa da getrdigi aftnlar bir bir bunlara giydrdi ve gelp (9) pdiha mjdeler eyledi ki pdihum ol Tatar askerin fesd balarnu (10) ileri bitdi. Zr ol zehirl krkleri kendi elm ile giydrdm didi. (11) Pdih da bu aberden mesrr old. Bade Edirne iinde olan serrc (12) ve at olanlarndan bir a bi asker peyd idp ellerine lc virp hemn (13) Tatar begleri rldu gibi oman urdlarum arusn syndr, bal siz(14)dr, didi. Anlar da doyuml r in Tatar askerine yle lc urdlar ki (15) anca drt be bi Tatar acup urtuld. aat ol doyumldan bir abbe [7b] (1) almadlar. de bu anatla Tatar elinden salanat- Omniyeyi urtard (2) ve andan ora ehirlerde donanmalar itdiler. Bade Ftie il idp (3) dir ki pdihum ayr nevbet-i osaniniyyeye geldi. Mevcd olan (4) asker ile azmet idp Gelibolya gelp andan Burusaya gediler. (5) Eb ve ecddunu trbelerin ziyretden ora znie revn oldlar. Anda (6) ay midr otura idp Mamd Paa znide Erefzde dirler (7) bir eyden bat idp ve pdih da c Bayrm nmnda bir kimesneden (8) el alup aydan ora zniden kalup osaniniyye ehrine (9) orlup ocaili arafndan aradeniz arafndan Eski iar didikleri (10)

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

225

M. Dursun Erdem Muhammet Kuzuba

yirde arr itdiler bade osaniniyye biine bir adam gnderdiler ki (11) eger pdihu bu arafa geldiginden sul olunursa bu diyru (12) b u hevs b ve laf ve mutedil olmala bir ka gn tebdl-i hev (13) in size o olmaa geldi, diy ol gnderdigi adama byle (14) gretdiler ve yolladlar. Bir a ay ol maalde durdlar. ir Mamud Paa p[diha] (15) dir ki pdihum, bize aru cnibden bir skin olacak yir olmadca [8a] (1) olmadca bu ehr feti bil degildr, didi. Pdih da sen bilrs (2) ll, didi. Hemn Mamd Paa bir r derisini bir petemle oyup bir adam (3) ile osaniniyye biine gnderdi ki pdihmuz sizden khce (4) varup teneffs itmek in aru arafdan bir r gni adar yir ister didkde (5) osaniniyye rl didi ki olsun, ba stne, virelm, diyp iczet (6) virdi. Mamd Paaya iin aberi geldgi gibi hemn aruya gep anu (7) dermiyn idp ol deriyi bir keskin bca ile sicim gibi incecik (8) dildi ve ala gibi idp ne adar yir evirrse taziyye bir ir yapdurd. (9) rl bun gricek itdgi ie pemn olur, amm fide nedr, o pemnl (10) fide virmez imi. Meger stnbla ol zamn zare oradan gelr, (11) aradeizden zare geldkde ob ile virp gemilerin baurup (12) zare tlndan ol adar zebn oldlar ki h olmaz. Andan ora (13) on bi adar asker ile varup otuz gnde stnbl fet (14) itdiler. Mamd Paa bir gn pdiha dir ki biz bunda nie bir otururuz. (15) Pdih da didi ki y ll nice olmak gerek. Mamd Paa didi ki ruhbnlar [8b] (1) arasnda byle mehrdur ki aradan gemi yrtmeyince stnbl alamaz (2) dirler. budur ki senn l himmetle biz de yridp alavuz, didi. Andan (3) ora Gedik Paay yanna alup varup Omeydnnda bir adra peyd (4) idp tekerlekler ile yrdp deryya bir mbrek satde indrdiler (5) ve iine adamlar ve oplar oyup ve yelken aup smpaa arafndan stnbl (6) Fener apus cnibini opla dgp ydlar. Am olduda gemiyi gir ekp alaay mufaa in bir midr adam tayn itdiler ve ol gice (8) on bi adam ile oplar ekp aba dek opapusyla Silivri (9) apusnu arasnda stnbl dgmege baladlar. erden kffr aradan (10) slm askeri netce iki gn iki gice am ceng olund. nc (11) gn aret-i Allah frat slma virp yarulardan ve ylardan kffr (12) cenge at getrmeyp alanmaa yz utdular gibi hemn (13) asker-i slm her arafdan ierye oyulup kffr askerin rup (14) stnbl fet itdiler. Bade pdih ile vezr bir yksek yire (15) dlar. Yahd apus yannda durup grrler ki Byk Ayofya [9a] (1) {ofya} bir am ubbeli kilsdur, birer o atarlar. yle avl itdiler ki (2) her anmuzu o stine derse ol kils anu olsun, (3) ir bu avle r olmayup didiler ki ehr bir arafndan sen git, bir arafndan (4) ben gideyin, her anmuz oraya evvel varrsa anu olsun diyp bu sze (5) ikisi de r olup giderler iken meger imdi Mamd Paa Cmii olan yirde (6) bir muaam kils var imi. An Mamd Paa grp Ayofya diy ol (7) arada arr itdi. Pdih aretleri Ayofyaya varup dura vard. (8) Meger stnblu iine asker-i slm giri virdigi gibi bozun kfirler (9) Ayofyaya aup iine apanmlar. Beride Mamd Paanu vardu (10) kilsda da meger vfir kfir ppslar var imi. Anlar rup ve adamlar tayn (11) idp bade Mamd Paa Fti Suln Memedi arayu Ayofyaya geldi. (12) Ne baarsu ol da kfir ile dolu, anlar da rup fet itdiler. (13) Bunlardan bozulan kfirler varup Yediulleye apandlar. On gnden onra (14) an da fet idp cmle erkn- devlet ve salanat sde-l olup (15) her biri yirl yirinde arr itdiler. Bade pdih aretleri didi ki lla nki [9b] (1) aradan gemi yrtd, apudnlu saa virdm, didi. Mamd Paa da apudnl (2) abl idp yirine Gedik Paay vekl nab idp gemiler ile bir yl (3) deryda gezp meger stnblu yannda aala dirler bir mukem ir (4) var

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

Menkbe-i Sultn Murd

226

imi. inde be alt yz adar kfir ba zamn gelp stnblu ba (5) yirlerin urup yama idp ve nice kimseleri esr iderler imi. Bu aber Mamd (6) Paanu ulana degdi. Hemn varup fil-l an da fet idp (7) geldi. Pdih aretleri didi ki ll Rmiline sefer itd, vird[m] (8) saa Rmili beglerbegligini. Bu manba da el pp Rmili beglerbegligini (9) da abl itdi. Bade yldan ora -asker olan Al Efendi (10) acca gitmek murd idp pdihdan iin aleb itdkde pdih aretleri (11) cevb itdi ki kendzden fl kimse r eyle de bade varu (12) al ile diyp yzini Mamd Paadan yaa evirp didi ki Mamd (13) -askerlig uhdesinden gelebilir mis. Mamd Paa eyitdi: (14) Emir pdihmudur, hem -asker efendi stdmdur, varup gelince (15) den matlarn ed ideyim, didi. Bade Al Efendi iczet alup Kabeye [10a] (1) Kabeye gitdi. Pr adam idi, anda veft itdi rametullahi aleyh. Sulan (2) Memed -askerligi de Mamd Paaya marlad. Hem vezr hem -asker (3) hem apudn hem Rmili beglerbegisi drt manbu uhdesinden gelrdi. (4) Bu adar dada[a]s var iken pdihdan iin alup her yl alvete girp (5) erban ekerdi ve imdi cmii olan yerde bir am kils var idi. Pdihdan (6) iin alup yirine adam oyup istedigi kilsy yaup yirine bir cmi yapdura. (7) Pdih da iin verdi, bunu temelin azarken iki dne srevn kp (8) opolu altun Mamd Paa bun pdiha ar eyledi. Pdih da (9) ll sen olsun, didi. Mamd Paa da sikkeledp cmle cmi-i erfe (10) arc idi. yle ki h kimseye elik diy bu g yo idi, kendi infna (11) herkei bb bb ileyp alt yidi ylda cmi tamm old. Bir gn Mamd (12) Paa erbb- dvndan bir ka kimesneler ile cmii ziyrete geldiler, mirb (13) inde bir midr seccde zerinde nevm-i alebe idp dnde suln- (14) enbiy allallahu aleyhi vesellemi grdi. Mbeynlerinde ne v oldysa (15) kendiler bilr. Hele uyudan uyanup bir mertebe alad ki h olmaz. Bade [10b] (1) buyurd ki cmiden artup alan altun getr, getrdiler ine (2) dkdiler. Dnp yannda olan ehl-i dvna didi ki siz hid (3) olu, avcumda ne adar altun arsa a Celle neh aretlerin (4) r-y kermi in Medne-i mnevvere fuarsna vafm olsun, diyp tevekkeli (5) el unup ald. aydlar bi bir altun d, imdi her yl ra (6) ile bi bir altun Medne fuarsna virilr. Beyt: Her ki med be-cihn m-reved ez dr- fen i taallu i temellu i asvet i bel Muaal- kelm bundan evvel vezr olan brhm Paanu atun veft (9) idp Suln Memed odallarndan bir mabl ve asenen criye virilmi (10) idi. Bu brhm Paa vezrlikden irc olunup Mamd Paa ilmine riyete (11) vezr olunup mekr brhm Paa ikinci vezr oldu bu adar zamndan (12) ora meger albinde alecn var imi. Da dimnda meger henz vezr-i aam(13)l hevs zil olmam idi. Aceb ne re itsem dirken meger brhm Paa (14) Mamd Paaya bir olan virmidi. Ol olana bir gn mafe aber (15) gnderdi ki neylerse eyle greyim seni bolayki Mamd Paanu mhrin [11a] (1) mhrin bir bey kda baup baa gndereyd, didi. Olandur, bilmezlik (2) ile frat drp mhrin bir bey kda urup brhm Paaya (3) gnderdi. brhm Paa da Mamd Paanu azndan kendi atunna ib (4) bir nme yazar ki sen bir nzenn olasu brhm Paa ise bir amel-mnde (5) prdr. Senileyin per bu male ntvna ikr olma rev mdur? mdi (6) neylerse eyle, brhm Paay zehrle, ora ben seni nik idp (7) alaym diy ve bua mtealli nice ikr-i ab eyler yazup tamm itdkden (8) ora nful-leylde or sary- mireye gelp pdiha
(8)

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

227

M. Dursun Erdem Muhammet Kuzuba

bulup (9) alamaa balad. Zr madem-i vezr olduundan kend in apu baca yo-idi (10) ve Mamd Paa anda itir eyledi ki kd arup pdiha und. (11) Pdih aretleri kd oudu gibi fil-l aaba gelp tz on (12) on be ule ofisi tayn idp yidi uleyle abs olsun diy fermn buyurdlar. (13) apuclar gelp Mamd Paay sarynda ibdet ider buldlar. Hele fermn (14) pdihu diyp drt i olan ile kendyi getrp yidi ulleye (15) teslm itdiler. Merm yidi ulleye girdigi gibi sb bat itdgi eyine [11b] (1) bir mektb yazd ki benim efendm aceb bizim limz niye mncer olur diy ol kd (2) bir adam ile gnderdi. Ol adam varup eye bulud ve bu kd (3) virdigi gibi det-i meyi zere eydr ban ceyb-i murabeye ekp (4) bir midrdan ora ban aldrup kd getren adama didi ki (5) durma, tz faln yirde faln maallede bir erfe atun vardr, aa (6) var, bizden selm eyle. Mamd Paa anda ayr du iste. Bolayki (7) pdihu aab skin ola, didi. Ol adamdr varup ol atunu evin (8) bulup apusn ald, atun gelp kimdr, didkde Mamd Paanu adam bir ey (9) efendi Erefzdeden gelrem size selm itdi. Mamd Paaya pdih (10) aretleri m eyledi, def olmas anda duuz ric ider, didkde dnp (11) atun adaat y Resllallah diyp dir ki dmde bu gice Peyamber aretleri (12) aleyhisselm grdm, du abl old, diy buyurd. Meger bu atunu bir (13) ol var imi. Mamd Paa ser-asker iken Arboza bir midr cebeci yazdlar. (14) Ol cebeciler bir ere mulif i ilemiler Mamd Paa fermn idp bunlar (15) atl itdiler. Meger ol atunu olu ilerinde bile bulunm, an da mean atl [12a] (1) atl itdiler. Bu atundur aber alduda olu firna dayanamayup ilh benim (2) olum ldren pdih mna urasn, dimi idim. Mamd Paaya (3) bed-du itmege sebeb bu old. Geri Mamd Paa bu ii bilrem ki ulmen (4) itmedi, belki l- lem in itdi. Amm neyleyeyim oul acs cnma (5) kr idp bed-du itdm idi. On drt yldur ol dum imdi abl, u (6) mubir-i d aber virdi, bu u anu iretine arar itmez, lzm olan ise (7) oldur ve atlan o gir dnmez. Bundan bir vechle al mmkn degildr. Hemn (8) var ey efendiye selm eyle, aber gndersin ki imden ora iret tedrikine (9) mel olsun, diy cevb virdkde ol adam da gelp ay Erefzde (10) Efendiye iitdgi gibi nal idi virdi. ey da mektb yazd ki benm cnm, (11) imden ora iret tedrikini grp baret zere oluuz, elem ekme, zr (12) saa sebeb-i ehdetdr ve ala mecl yodur, diy mektb varan adamu eline (13) virp gnderdi. Ol da gelp ey efendin mektbn teslm itdkde (14) ouyup yidi ulede Allah[a] amd itdi, benm de murdum bu idi Allahl-amd vel-minne ayr (15) murdum yodur diyp andan ora bir divt getr, didi. Getrdiler, pdiha [12b] (1) vaiyyetnme yazd ve didi ki pdihum, inn lillah ve inn ileyhi rcin (2) bu isnd ki bu ullarna olmdur. Allah Tel aretlerine malmdur ki (3) irtikb itmek degil rma bile gelmemidr elamdlillah-i tel. Sadetler (4) pdihmu devletinde ol al mnkirta meyl itiycm yod. (5) Bu uda al ve a uum yodur, nihyet mertebe bu ullarna (6) sebeb-i ehdet in cnib-i adan uhr eyledi. Pdihum a olsun, (7) amm devletl pdihdan ricm budur ki evfm - hmyna il (8) itdrmeyp li zere onula. Bu na degin gelen pdihlarn virdgi (9) bozulmamdur, emndr ki devletl pdihum da ahde vef idp meb (10) ola. Bade herkes uyuda iken, aln ibre u o, diyp bdeste (11) r eyledi ve ibr olanna didi ki ey, fiye arafndan mealeler (12) belrdi, bil ki birisi atl itmege gelrler, hele bdesti alup bir a rekat namz (13) ld ve larken yidi ulen apus da olund. Meger apuclar ile celld (14) gelmi, ier girdi. Celld- b-mn hemn t-i n-fenna mberet idp (15)

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

Menkbe-i Sultn Murd

228

adn grmege muayyed old. Mamd Paa da cellda bir midr abr eyle [13a] (1) eyle bdest bozalm didkde celldu evvelinden yreginde kini var imi, (2) h iltift itmeyp emir pdihudur, diyp hcm itdi. Mamd Paa (3) da celld- b-mna el arasyla bir mut yle urdu ki depesi (4) aur yld. apuclar ne urursu, diy vfir malata itdiler. Hele (5) tekrr bir bdest da iki rekat namz ld. Dergh- izzete vfir taarru(6) ve niyzdan ora el yze srp dnp cellda didi ki saa (7) itdgm aabmdan degildr, lakin urduuma bi budur ki aan (8) bir kimse ldrmek isteseler, mmkn oldu mertebe kendyi oruma (9) vcibdr, t ki mnna alel gelmeye. Ben da anun byle itdm ki er-i (10) erfe yirin bulsun diyp bade elin cebine oup bir avu altun (11) apuclara virdi. imden ora emr-i Yezdn yirine getr, bildzden (12) alma, didi. Andan ora celld kemend atup bod rametullahi aleyh. (13) tamm oldudan ora yine ulle apus da olund. Meger pdihdan (14) aber gelmi ki Mamd Paay bomasunlar, ter itsnler, diy. Amm ne fide, (15) kesilen ba bitmez. Bade meyyitin bir arabaya oyup nesin ine buradlar. [13b] (1) Ol gice ullar cem olup ab olnca beklediler. ab olduda al Mamd (2) Paay bu lde grdkde yir yir feryd u fina baladlar ki bu male (3) t- erfi ar ile telef idp ve meyyitini byle ell oma ly mdur diy (4) nleler eylediler. Bade pdih miblerine didi ki geln Mamd Paa (5) llmu meyyitini ziyret itmege gidelm diyp env- nedmet ve teeessfler ile Mamd (6) Paanu meyyiti oldu yire geldiler. Meger al oalarda cem olmlar, zad lam, (7) bir tepe ki geilmez pdih bu keret al nedr, didkde pdihum Mamd Paanu (8) meyyitini yol stne bramlar, al zerine mi baayorlar, sebebzad-i m oldur (9) didkde pdih yke ile dnp didi ki ben size dimedm mi ki cmi (10) ine oyu meyyiti nin bu araya oduuz diyp dest-mlu yzine (11) utup ol adar alad ki vafa gelmez ve hem dirdi ki Mamd saa (12) kem itmedm, seni hiret pdih eyledm kki sen mertebee ben da (13) vl olaydum diy emr idi ki l medfn olan yirde cmi (14) dvr gelmi idi, an ydrup ol maale defn itdiler rametullahi aleyh (15) rameten vsiaten el-ftia. Bu menkb Merm Mamd Paanu [14a] (1) Paanu zamn- vzertnda brk olun Sinn-nm kimesneden (2) menldr ki ora evfna mtevell olmdur osan be (3) yanda veft eyledi ve olu da Mahmd Paa vafna (4) mtevveli olmdur ol da babas azndan (5) bu menb bylece nal itdi (6) vesselm. KAYNAKA AKALIN, Haluk kr S.T.A.D. Dede Korkut Kitbnda Geen Bir Cmle Tr zerine, Sanal Trkoloji Aratrmalar Dergisi, (turkoloji.cu.edu.tr). _________________ 1988. Eb'l-Hayr- Rum - Saltuk-Nme, C. I, Ankara 1988. _________________ 1990. Eb'l Hayr- Rm-Saltuk-Nme, C. III, Ankara. _________________ 1995. "Ebu'l-Hayr- Rm'nin Saltuk-Nme'si", TDAY-B 1992, Ankara. AKKU, Muzaffer 1995. Kitb- Gunya, TDK, Ankara. ARGUNAH, Mustafa 1999. Muhammed B. Mahmd-i irvn, Tuhfe-i Murd, (nceleme-Metin-Dizin), TDK Yaynlar, Ankara. BATTAL, Aptullah 1997. bni-Mhenn Lgati, TDK Yaynlar, Ankara. CAFEROLU, Ahmet 1984. Trk Dili Tarihi, stanbul.

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007

229

M. Dursun Erdem Muhammet Kuzuba

CANPOLAT, Mustafa 1995. mer Bin Mezd, Mecmatn-Nezir, TDK Yaynlar, Ankara. CEMLOLU, smet 1994. Eski Anadolu Trkesi Sz Diziminde nl Cmleler, Trk Dili, Haziran, S. 510, TDK Yaynlar, Ankara, s. 409-412. ______________ 2000. 14. Yzyla Ait Bir Ksas- Enbiy Nshas zerinde Sentaks ncelemesi, TDK Yaynlar, Ankara. ______________ 2001. Dede Korkut Hikyeleri zerinde Sz Dizimi Bakmndan Bir nceleme, TDK Yaynlar, Ankara. DEMR, Necati 1998. "nan- Fiili zerine", Trk Dili, S. 555, Mart. _____________ 2004. Dnimend-Nme, Aka Yaynlar, Ankara. DEMR, Necati - ERDEM, Mehmet Dursun 2006a. Battal Gazi Destan, Hece Yaynlar, Ankara. DEMR, Necati - ERDEM, Mehmet Dursun 2006b. Battal-Nme, Hece Yaynlar, Ankara. DLN, Cem 1991. Mesd Bin Ahmed, Sheyl Nev-Bahar, nceleme-MetinSzlk, Atatrk Kltr Merkezi Yaynlar, Ankara. DUMAN, Musa 2000. Vasiyyet-Name, Risale Yaynlar, stanbul. ERGN, Muharrem 1986. Trk Dil Bilgisi, stanbul. ERGZEL, Mehdi 1999. irvanl Mahmud, Tarih-i bn-i Kesr Tercmesi (Iv. Cilt, 2. Ksm), Dil zellikleri-Metin-Szlk, Dizin, TDK Yaynlar, Ankara. GABAIN, A. von 1988. Eski Trkenin Grameri, (eviren: Mehmet Akaln), Ankara GL, Mnteha 2000. Kitb- Fezil-i Mekke vel-Medne vel-Kuds-erf, Ondokuz Mays niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Yksek Lisans Tezi, Samsun. GLENSOY, Tuncer, Brahm yazs, Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, C. 1. GLSEVN, Grer - Boz, Erdoan 2004. Eski Anadolu Trkesi, Gazi Kitabevi Yaynlar, Ankara. KARAHAN, Leyl 1994. Erzurumlu Darir-Kssa-i Yusuf, TDK Yaynlar, Ankara. KORKMAZ, Zeynep 1973. Marzubannme Tercmesi, TDK Yaynlar, Ankara. ZKAN, Mustafa 1990. Cinannin Cill-Kulb, stanbul, 1990. ____________ 1993, Mahmd Bin Kd-i Manys, Glistan Tercmesi, TDK Yaynlar, Ankara. ______________ 2000. Trk Dilinin Gelime Alanlar ve Eski Anadolu Trkesi, Filiz Kitabevi, stanbul. ZMEN, Mehmet 2001. Ahmed-i D Divan, TDK Yay., Ankara. ZTUNA, Ylmaz 1996. Byk Trkiye Tarihi, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara, c. II. AHN, Hatice 2003. Eski Anadolu Trkesi, Aka Yaynlar, Ankara. TEKN, inasi 1976. Uygurca Metinler II, Maytrsimit, Ankara. TMURTA, Faruk K. 1977. Eski Trkiye Trkesi, stanbul. __________________ 1994. Eski Trkiye Trkesi, Enderun Kitabevi, stanbul. TOPALOLU, Ahmet 1978. Muhammed Bin Hamza-Kur'an Tercmesi, C. II, Kltr Bakanl Yay., stanbul. YAVUZ, Keml 1991. eyholu-Kenz'l-Kber ve Mehekk'l-Ulem, Ankara.

Turkish Studies / Trkoloji Aratrmalar Volume 2/2 Spring 2007