XXXXAXKKAXK XX AKAN KX KH HIK HX HK KH AKAK HAH KAKK, x x x ORDE DER VERDRARGZAR EM x OPENBARE AVOND x x conpurens x 7 RRNA HRHRHRERRRRERRERNERRRRONK Dinedag, 26 november 1985 COMPUTERS Goede Avond Mag ik u er om te beginnen op uijzen dat wij niet aluetend of onfeii- baar zijn, denkt u ale 't u blieft zelf na.De computer een gevaar of ean zegen? Dat ligt eraan ean welke kant Je zit.Laten ue beginnen de computer te bezien voor wat zij ie.fen eimpele computer is eenvoudig een geheugen dat in zeer snelle tijd gegevens kan vergelijken.£en ingewikkelde computer is er én die bij het vergelijken van de gegevens bovendien pleats kan vin- den ten eanzien van een vaststaand plan, hetzij een scenario of een teken- ing of wat anders en op grond daerven zichzelf corrigeert.£en derde versie van een computer, zover ik weet momenteel alleen nog in ontuikkeling, is een computer met leervermogen.Dat wil zeggen een computer die aan de hand van ervaring en gegevens een bijzondere opelag maakt van alle feiten die in een bepaalde vorm van logica samenhangen en daarvan later weer conclu- sies kan trekken.Deze laatste computers zijn op het ogenblik nog heel erg groot en zover ik weet zijn enkele proefmodellen wel door militairen op 't Ogenblik beproefd.Ik weet echter niet in hoeverre ze thane al gebruikt wor- den. Wet 18 de zegen van de computer?De computer kan een helebosl menselijke ar- beid overnemen.Je kan in zeer korte tijd door het vergelijken van gegevens een boekhouding bijhouden met z01ke posten dat het voor gewone mensen Rauwelijke in maanden uit te rekenen zou zijn.Om een vergelijk te maken: wanneer sen gegeven in de computer wordt ingegeven van de gato dan is de verwerking daarvan inclusief eventueel de uitdruk klaar binnen twintig mi~ puten.De feitelijke berekening vraagt dan wearschijnlijk het duizendste deel van een seconde.De rest is dan verwerkingstijd omdat het moet worden uitgetikt, enzovoort.Wanneer je rekening houdt met het feit dat voor een dergelijke handeling vroeger tien mensen nodig waren en dat die tien mensen en zeer geepannen en toch wel onaangenaam vak hadden dan kun Je zeggen ja eigenlijk is het wel een zegen al zou men in deze tijd er onmiddelijk aan toe voegen dat het wel werkgelegenheid kost. Er zijn andere geestdodende taken, die een computer over kan nemen.Lopende banduerk bis, voorbseld zou door een computer beter gedean kunnen worden. Alueer zou je kunnen zeggen dat die mensen dan geen werk hebben.Die mensen kunnen dan hun creatieve vermogens gaan gebruiken.fen computer is opgebouud uit logica.Zelfe de hele computertaal ie opgebouud uit - ja, nee - beslis- ngen.Ja, nee, of neutraal, dat is alles wat je hebt.Wanneer we kijken near de nieuwete computertaal dan ie men zover dat je kunt intikken ~ boodachap- pen bij voorbeeld, en dat door woordvergelijking de mogelijkheid ontsteat dat door de computer een vraag in mensentaal wordt omgezet in computertaal en verder verloopt alles dan hetzelfde.fen nog nieuwer systeem is A vorm2s van huiscomputer.Deze kan inderdaad ook op ingetikte boodschappen reageren alleen vanneer het daarvoor noodzak@lijke geheugen, dus een programma, is aangebracht.wat dost de computer goed? Rekenen, conclusies trekken.lla zou- den kunnen zeggen dat de computer een super-ambtenaar is.Hij kent alle re- gels en hij weet precies op welke manier hij zijn gegevens moat verwerken om tot een conclusie te komen.Aan de andere kant ontbreekt aan de computer een maat van creativiteit.Ik weet dat er computers zijn die je een opdracht kunt geven en dan maakt ze muziek.£r wordt zelfs op het ogenblik per com= puter gecomponeerd.Het is geen muziek, die de mensen emationesl aanspreekt. Er wordt gewoom gekeken wat het meest populair ie.Ale dat liedjes geveest zijn die beginnen met Oh, baby dan begint de computer ook daarmee.In dit op- zicht ie de computer de mindere van de mens, die emotioneel denkt. De computer kan een vloek worden, als men haar beschouut in haar beslissing- en, haar uituerken van gegevens als de meerdere van de mens, de beslisser voor de mens.Want dan wordt de mens ontdaan van zijn eigen emotionele re- acties en in een logica-programma ingeperst wearin hij zijn menseli jkheid en mensweardigheid niet kan behouden. . Stel nu eens een keer dat men nu juist het omgekeerde dost.Dat man juist zegt laten wij mensen met onze gevoelens, onze amoties, onze mogeli jkheid om zaken te evalueren die niet binnen een logiech verband te brengen zijn e Laten wij eens een keer van al onze gegevens gebruik maken voor die compute: het doet.Dan kunnen we een heel eind verder komen. Voorbeeld.Da medische computer-£r is op hat agenblik een computer in gebruik ik meen in Boston, maar weet het niet zeker.De computer leest een patient die daar aangesloten is, af.Hij least af de functie van de organen voor zover dit extern te constateren is en brengt men naalden in dan gaat de conclusie zelfs nog verder.De computer is in staat een Rntgen foto te maken van die delen uaar onregelmatighaden zijn zonder dat daar verder demand aan te pas komt en deze fote,inclusis? commentaar in te leveren aan de arts.£an volledig onderzoek en diagnose bedraagt per patient qua voorbereidingstijd ongeveer anderhalve minuut.Maar wat gebeurt er nu7er staat wel een hele hoop vast, maar één ding niet.Welke feitelijke oorzaak is er te kennen als symptoon? De computer geeft wel aan vat de waarechi jn- lijkete oorzaak is, maar dat is toch lang niet altijd de beste.We weten allemaal dat Jo vaak te maken hebt mat symptonen van één kuaal, die de fei- telijke kuaal zodanig domineren dat Je de symptonen daarvan niet meer zict. Deze computer kan, voor zover mij bekend, dit niet onderkennen.Er is dus gen medicue voor nodig.fear deze medicus heeft nu de tijd gekregen om ine @ Plaats van te onderzoeken met zijn patient een menselijk contact op te bouwen.fan de hand van de emoties en reacties van die mens is hij in staat een diagnose op te stellen, die op deze mine en niet alleen op zijn gegevens van toepassing zijn.Dat wil zeggen dat toch de dokter de psychologieche factor blijft behandelen.dok brengt hij de peychische benadering tot stand. Terwijl de computer veel beter dan een arte dit zelf in een karte tijd kan doen, de grondgegevens aandraagt. Het ie allemaal eon beetje vreemd als Je zegt dat de computer goed kan doen. Neem nu eens een kunstenaar.£en kunstenaer voert zijn-uerk in-Hij dost dit tuee-dimensionaal en geeft daarna de computer opdracht om het drie-dimen- sionaal user te geven.Het beeld ontstaat drie-dimensionaal.Hij kan er een uitdruk van vragen en heeft meteen het plan, dat hij in vergelijking met zijn grondtekening het best zou kunnen uitvoeren.Dan kan hij z8lfs nog aan de computer, mits dearaan verwerkings apparatuur is aangeslotenom de grond- vorm bij voorbeeld in klei of ander daervoor geschikt materiaal te vormen. Natuurlijk 81 de opdracht geven.Maar de finéses, datgone wat het tot een kunstwerk maakt, zal de kunstenaar zelf moeten doen.fen computer kan pro- duceren veel voordeliger, beter dan mensen dit kunnen.€r zijn op 't ogen-blik een groot aantal fabrieken in Japan die er volledig op computers draaien.De beuerkingen worden uitgevoerd door robots met eeneigen klein geheugen.Ze worden geprogrammeerd en vandaar blijven ze tot het einde van het product het programma steeds toepassen.Maar omdat er een cobrdinatie nodig is, is er ook nog sen centrale computer.Deze controleert de " flow” dat wil zeggen de wijze waarop deelproducten worden aangevoerd en uiteinde- 1ijk worden gemonteerd, het productie tempo an gelijktijdig wordt hierbij nog sens nagegaan hos de materiaalcontrole is.Het materiaal kan beter ge- controleerd worden dan door mensen.Omdat de computer over veal meer moge- Lijkheden en en gegevens beschikt.Het eindresultaat is natuurlijk niet leuk want het betekent dat iemand met een mooie Japanse naam fabrieken beter an goedkoper iaat produceren dan fabrieken, laten we zeggen in Nederland, Engeland, Duitechland en Amerika ook, die nog niet zover zijn gegaan.Het grote probleem hierbij is en blijft de werkgelegenheid.Men gaat uit van het stendpunt dat je moet werken om Je brood te verdienen.Men zegt niet uij mosten produceren om te kunnen verbruiken maar men gaat uit van het standpunt: dat werk van die mensen is noodzakelijk.Is dat wel zo?Wanneer ue nagaan wat de in deze tijd bestaande gecomputeriseerde fabrieken’ kun- nen dan komen we tot de conclusie det er heel veel werk is, waar mensen nit voor nodig zijn.Maar wij kunnen als wij dat willen, de prijs van al die fabrikaten z8 laag stellen dat iedereen ze kan verwerven.Dan krijg je dus minder werk voor de mensen en als gevolg ook minder inkoman en meer mo- Lijkheid om producten te kopen.€en ander voorbeeld is een experiment dat pas is gestart in Manheim bij de Bas? fabrieken.£en onderdeel van één of ander chemisch concern.£r is daar nogal wat giftig afval.Nu blijkt het mo- gelijk om bepaaide bestanddelen dank zij de werking van een gecomputeris- seerde installatie, terug te uinnen.Gelijktijdig minder verontreiniging van het milieu. Tegelijkertijd het behoud van een aantal grondstoffen, die door de wijze waarop ze gescheiden worden nu weer verwerkbaar zijn.ferst werden ze als een scort giftig papje over het land werden uitgespreid. Er kan dus veel goede van komen.£en computer maakt geen menselijke fouten als zijn programma goed is.Dat houdt in dat een programma voor een atoon- centrale zéér correct moet worden uitgevoerd, maar dan kan er ook geen sc schakeling meer verkeerd gaan.Went &ls er een schakeling verkeerd gaat dan zegt de computer niet we kunnen nog wel even doordraaien en misechien re~ pareren.De computer zegt in zo'n geval gewoon: dit is oweilig, alarmsig - naal. alles afsluiten. Je zou bij voorbeeld atoomenergie op die manier beter kunnen gebruiken. Ik dacht toch wel dat ook dit een zegen zou kunnen zijn. + Dat ben ik niet met u eene.In Amerika is op Long Island de atoomcentrale gered, dank zij de eigenuijsheid van de mensen en de domheid van de com- puter.fen computer ie niet slimmer dan de programmeur.0e mensen die achter het meetpaneel zaten waren door jarenlange ervaring slimmer dan de progran- meur en hebben een ontploffing van de centrale weten te voorkomen.Hadden deze mensen niet ingegrepen dan zou de computer een ontploffing hebben ver- oorzaakt. = Dit is niet volledig juist.De progremmering van de computer was alleen op de bediening gericht op maatregelen.Dat is punt één.Er was dus geen progran- me voor.Punt twee.De programmering was zakelijk gehouden.Dat wil zeggen dat men een veel grotere tolerantie in de computer had ingebouud dan feiteli jk toeleatbaer was.£n als u zich goed herinnert wat ik zoaven heb gezegd dan gaat het erom dat het programma wat wordt ingevoerd, eerste klas is.Ik zeg niet dat je dan geen mensen nodig hebt.Dat heb ik in geen van deze gevallen gezegd.Maar ik heb wel gezegd dat deze mensen dan datgene moeten leveren wat de computer niet kan leveren.Het menselijk voorstellingsvermogen. het menseliJjk aanpassings vermogen. die rationaliteiten die de menselijke voor- uitgang mogelijk maken.Ik dacht dat ik uw vraag hiermes voldoende had beant- woord.Er wordt opgemerkt door de vraagsteller dat minstens tien procent van