Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur137mign
 PATROLOGIJE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, CEGONOMICA,

OMNi(]MSS.PATRIJM,D0CTORllMSCRIPTORDM0DEECCLESimiCOR(lM,
3IVE LATINOnU.M, SIVE GHyKCORUM,

QUJ AB yEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATINIS
ETCONCILII FLOnENTINI (ANN. 1439) PRO GRASCIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIDM QTTiE EXSTITERE MO.NUMENTORUM CATIIOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECGLESI.E S-ECULA,
JOXTA EDITIONES ACCURATI3SIMAS INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTI3 C0LLATA3 PERQUAM ,

DILIGENTER CASTIGATA DISSERTATIONIBUS, COMMENTARnS. VABIISaUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;

;

OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E TRIBUS NOVISSIMIS S.-ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTa; INDICIBU5 PAliTICULARinUS ANALVTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS
MOMENTI SBBSEQUENTIBUS, DONATA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET
TITULI3 SINGULARUM PAGINARU.M MARGI.NEM SUPERIOBEM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATE-
RIAM SIGNIFICANTlnUS, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUEIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VEHO
AUCTORITATE IN OHDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIRUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICUS,

STATISTICIS, STNTIIETICIS, ANALYTICI3, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICU.M, MORALE,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINAHE, HISTOHICUM, KT CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PRJE-
;

SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER. VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR/E
;

SACR./E, EX QUO LECTOBl CO.MPEIURE SIT OBVIUM QUINAM PATRE3 ET IN QUIBUS OPEBUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULOHUM LIBHOHUJI S. SCHIPTUR.E VERSUS, A PRIMO
GENE3E0S USQUE AD NOVISSIMU.M APOCALYPSIS, CO.MMENTATI SINT.
EDITIO ACCURATISSIMA, C.-ETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITA9
ClIAnT.E QUALITAS, INTEORITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPEHUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM
NUUERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI.E DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PBETII EXIGUITAS, PR.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOL OGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORU.M OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
INNOSTBA BIBLIOTHECA,EX 0PERIBU3 ET MS3. AD OMNES .ETATE3, LOCOS, LINGUA3 FORMASQUE
PERTINENTIBU3, COADUNATORUM.

SERIES LATINA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOGTORES SCRIPTORESQUE EGCLESI^ LATINiE
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III :

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

S5il>Iiolliecie Clcri iiniversse,
SIVE CUUSUUM C03U'LET0iiU.U l.N SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTIG.£ RAMOS EDITORE.

PATROLOGI^ TOMIJS CXXXVn.

HROTSUITHA VIRG. ET MON. GANDERSHEIMENSIS, BENEDICTDS VII, JOANNES XIV, JOANNES XV, GREGORIUS V, SUMJl
;

PONT. ; S. DINSTAXUS CAXTUARIENSIS, ADALBERO PRAGE.>SIS, REMENSIS ARCHIEP. ; ETHELWOLDUS WIXTONIENSIS,

THEODORICDS METENSIS, ERKEMBALDUS ARGENTINEXSIS, GUIDO II PODIENSIS, S. ADALBERTUS, EPISC. ; JOAX.VES
ABBAS S. AXBLPHI METENSIS, FOLCUINIS ABBAS LAUBIEXSIS, BEBXERUS ABBAS HUMOLARIEXSIS, ADSO ABBAS DERVEXSIS,
GEZO ABBAS DEBTOXEXSIS, AYMARDUS, MAIOLUS, ABBATES CLUXIACEXSES ; WIXDIKIXDUS MOX. CORBEIEXSIS, LETALDBS
MOX. MICIACEXSIS, ODO DIAC. AUSCIEXSIS, WIGO DECAXDS PHVIHTW.VXGEXSIS.

TOMUS UMCUS

PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDIT0RE3 ET J.-P. MIGNE SUGCESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, l&O, OLIM CHAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1879
Clichy. — Ex typis Pauli Dupont, 12, via dicta Bac-d'Asniere3 1^241. 2. 79.)

THE INSTITUTE OF MEDIAEVAL STUOIES

10 ELP^SLEy PLACS
TORONTO 5, CAfJADA.

DEG ~5 1S31
a/37
 S.ECULUM \,

HROTSUITHv^
VIRGINISETMONIALISGANDERSHEIMENSISINGERIViANIA,ORDINISS.BENEDICTI.

OPEKA OMNIA,
JUXTA EDITIONES MELIORIS NOT.-E AD PRELUM REVOCATA.
ACCEDU^T

BillllTI VII, JOAIIS XIV, JOAIIS XV, fiREGORII V,

SCMMORIV P^NTIFICfM;

EPISTOL^ ET GOHSTITUTIONES.
l.MEIlMISCENrUR

SANGTI DUNSTANI CANTUARIENSIS, ADALBEKUNIS REMENSIS, ARCHIEPISCOPORUM

ETHELWOLDI WINTONIENSIS, THEODORICI METENSIS, ERKEMBALDI ARGENTINEN-
SIS, GUIDONIS 11 PODIENSIS, SANCTI ADALBERTI PP.AGENSIS, EPISCOPORUM ;

.lOANNIS ABBATIS SANCTI ARNULPHI METENSIS, FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS,

BERNERI ABBATIS HUMOLARIENSIS, ADSONIS ABBATIS DERVENSIS, GEZONIS ABBATIS
DERTONENSIS. AYMARDI, MAIOLI, ABBATUM CLUNI.A.CENSIUM WIDUKINDI MONA- ;

CHI CORBEIENSIS, LETALDI MONACHI MICIACENSIS, ODONIS DIACONI AUSCIENSIS,

WIGONIS DECANI PHYUHTWANGE.NSIS ;

SCRIPTA VEL SCRIPTORUM FRAGMENTA QU^ EXSTANT.

ACCURVNTE J -P. MIGNE,

BIBLIOTHEC.X CLERI U^VIVERS.C
SIVE

CURSUCM COMPLETORUM liN SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.B RAMOS EDITORE.

TOMUS UNICUS.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VU DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189; OLI.M CHAUSSEE-DU-MAINE, 127.

1879
 ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXXVII CONTINENTUR.

WIGO DECANUS PHYUHTWANGENSI.

Epistote, col. 9. — Liber de computo, 17.
BERNEKUS ABBAS HU.MOLARIENSIS.
Vita sanctae Hunegundis, 49. — De translatione corporis sancta; Hunegundis,
59.
De
ETHELWO^DUS WINTONIENSIS EPISCOPUS.
Vila S. Ethelwoldi, 77.
WIDUKINDUS MONACHUS CORBEIENSIS.
Kos ^esta; Saxonicae, Ho.
JOANNES ABBAS S. ARNULFI METENSIS.
Viia sanclee Glodesindis, 211. — Translatio ejusdem, 217. — De Vita Joannis abbatis Gorzien-
sis 219
'
ODO DIACONUS AUSCIENSIS.
Episiola ad Garciam archiepiscopum Ausciensem, 311.
BENEDICTUS PAPA VII.
Euistolae et Privilegia, 315.
JOANNES PAPA XIV.
\
Epislola ad Alonem Benevenlanum, 3o7.
THEODERICUS METENSIS EPISCOPUS.
Epitaphiuni Evrardi comitis, 36i. — Invonlio sanctorum, ibiJ.

GEZO ABBAS DERTONENSIS.

Lihcr de corporo et sangruine Domini, 371.
SANCTUS DUNST^yVUS AliCHIEPISCOPUS CANTUARIENSIS.
Kpistola ad Wulfsinum Schirehurnensem episcopum, 473. — Regula monachorum et sanclimonia-
hum, 475.
ADALBERO REMENSIS ARCHIEPISCOPUS.
Epistohe, 505.
FOLCUINUS ABBAS LAUBIENSIS.
Vita S. l'ok'uini Tarvcnnensis opiscopi, .o29. — Gesta abbatum Laubiensium, 546.
ERKEMBALDUS AKGliNTINENSIS EPISCOPUS.
Siisniriuni, -HSS. — Legos, ihid.
ADSO DLKVENSIS ABBAS.
De
Antichrislo, 597. — Vita S. Frodoborli, 59;). — Vila .Mansueti. 619. — Vita Basoli,
S. S. 643. —
Miracula S. BasoH, 659. — Vita S. Borchirii, 667. — .Miracula sancli Waldeberti, 687.
S. AYMARDUS CLUNIACENSIS ABBAS.
Chartularium, 703. — De electione S. Maioli, 709.
S. MAIOLUS CLUNIACEXSIS ARR \S.
Vita S. .Maioli. 743. — Dc eloctione S. OJilonis, 777. — Charlularium, 779.
LETALDUS MICIACENSIS MONACHUS.
Vita S. Juliani, 781. — De miraculis S. Maximini, 795. — Delatio corporis S. Juniani, 823.
JO.VNNES PAPA .\V.
Epistola- et Privilegia, 827.
GUIDO II PODIENSIS EPISCOPUS.
Charta; tres, 833.
S. ADALBERTuS PRAGENSIS EPISCOPUS ET MAUTYR.
Homilia de S. Alexio, 895. — Formnla professioais reguLie S. Benedicti. 899.
GREGORIUS PAPA V.
Epistol* et Privilegia, 899.
HROTSUITHA SANCTIMONIALIS GANDF.RSIiElMENSIS.
Opera. 971. {Horiim enumer.iiionem vidc in Ordinn rerum ad calcem vohiminis.
 A.N.NO DO.MINI bCCCCLXXX

WIGO
DECANUS PHYUHTWANGENSIS MONASTERII

WIGONIS EPISTOLtE
(Pez, cod. diplom. p. 110.)

sionem nobiscum recusanti, penes abbatcm nos-

trum qucrimoniam feceramus omniun illarum rc-
AD ADELHAIDE.M I.MPEII.\TR1CEM
rum, quas experientiam laborum vestrorum optime
Se suumqiu; gregeni obiiixius commeiuU. nosse non ignoramus.
Domin.TC prscelss regum regnorumque altrici Multimodarum gravitudinem, jugiter onerose in-
nobilissim.T, A Augusta;, sempcr invictissimac, fra- cumbentium, nullius fratris solatio habemus eleva-
tres Phyuhtwangensis Ecclesiae servitio noviter mentum, cum alius invaietudine, alius diverso
congregati, titulum summaD salutationis in Christo prajoccupatus ministerio, ut vol ad spatium parvi
Salvatore. temporis solo laboranti concedatur respirandum.
Cum omues fidelium congregationes vestra?. pie-
Omnes claves monasterii tinnienti cingulo undique
tatis memori« non ignoramus jugiler esse praisen- appensis ipsc porto. Insuper sollicitudini regularis
tes.humile nomenEcclesicemagni Dei Salvatoris vos ordinis cautissime debeo providere, nunc curam
etiam nossocupientes, noslrumque manachile pro- penoris gerere, nunc cocis pra^esse, interdum rcfc-

positum in eodem loco nuperrime degero incipien- ctorius (f.

refectorium),semper omnibus domesti-
tium, vobis a-quum duximus intimandum, ut um' cis interius commorantibus, et exterius hospilibus
bra dominationis vcstr» deinceps protecti,tumultus n supervenientibus cunctis scrviturus.

saelarium impulsionum sufferre valcamus sccuri. Frafrom Adalgozum nuperrime monasterio, patre
Ecclesiam igitur credimus nimium fore bcatam, viduato, restitutum petimus vestra licentia nobis

siejus matrem nostro temporc habere meremur concedi adjutorio. Et quia in omnibus devoti parui-
tam benignam, felices esse arbitrantes monacho- mus, quibus de illo vestra pra^cepta suscepimus, uec
rum plehes aub tali defensutricc monomachi.T; stu- aliquid invitum facere coegimus, communis petitio

dio deservientcs, cujus solum ingenium tanta est sa- fratrum nostrorum precatur, ut praeccpto vobis de-
bitas obedienticC sibi concedatur, ordinandus in oftl-
pientia auctum, ut sibi totum subjugaret imperium
Hujus magna? spei securitatc animati pro diuturni- cium monasterialc, non quasi elimiuatus cus'.odia
tate seu stabilimine vestri regni diu noctuque non
vestra,cum nullus nostrum se subtrabat jussu
cessamus Dco supplicare. Beatis insuper spiritibus vestro : sed quia oportet, si audemus dicere, ut

Imperatorum nostrorum amccnitatem ccclestis Elisii bonum rependatis charitativs ^icissitudinis. Fra-

jugi prccamine a Christo deposimus concedi. Val. trem Engilpertum petimus ut scriptis vestris seepius
commonefaciatis de bonis ad meliora. Valete.
II

III
AD THEODORICUM EREMITAM I.N 8YLVA OR
r ad dietricum
Seribit quanlis negotiis et curis obrutus sit in provi-
sione monasterii sui, ac fralrem Adalgoium sibi in Ut ad se librum cnnonitm mittat, usui sibi futurum
adjutorem deposcil. in caitsa cujusdam clerici, a laicis pessimc habiti.

T. Eremiticffi conversationis cultori studiosissi- Domno Wigo

Dietrico. confrater in Deo summo
mo, W. monasterii Domini Salvatoris provisor in- salutem.
dignus, colore deterso simulationis, devota; subjec- Sicut per pastoris neglectum sajpe veniunt detri-
tionem obeditionis. menta ovium : ita de hebetudine nostr« improxinciae
Habiludines cunctorum negotiorum nobis undi- nostrorum \icinorum servuli congregati
{ita cod.)
que 'aboriose adlabentium, vcstr» Paternitatis quemdam clcricum nostrum membratim dctrive-
commiserationem celare nequimus, quia solamen runt. Et ecce subsequuntur varlae conflictationes
consuetoe compatientiE petentibus, ut speramus, multorum, Has ad nullandas, et canonica ratione
nullo modo subtrahetis. Fratres monasterii nostri destruendas, si ullus liber penes vos faptorum ha-
nuperrime visitavimus, fratrem Helpericum adju- betur, nobisrogamus prfleslari, et per praesentem
torem inde conccssum reduximus, cui rei conces- nuntium transmitti. Bene valcatis.
Patrol. CXXXVII,
1
 12
11 WIGONIS DEGANI PIIYUIITWANG.
tantum ari-idcnt eos, volentcs eo se quotidio apud
IV. A
superos delicaro {ita cod. f. deificare). Quocirca pe-
AD LIUTOLDUM EPISCOPUM AUC.USTANUM.
timus de vestra; paternitatis clemantia nos adjuvari
Roaat ut rebus in suo Monaslerio affUclissimis opcm
^
ferat. solatio fratris nostri Weicheri, ul radix alicujus boni

L. Palliosummi sacerdotii calitus indusialo, W. fructusprofluxionemajorisirrigationispossitaugeri

congregandi grcgaminis inermis
supernse fclicitalis in Christo.
Cursum monaslerium no-
effectuos» legationis ad
strum fore prosperatum, summo Deo primum hym-
nizamus,qui directanco gressu,vialique ductamine
opilio, gaudium commisso, quatcnus cumulus supcrn.r
in loco nobis
merccdis a Domino Salvatorc rcmetiiitur vobis.
Sigihardum fralrem nostrum, qucm temporc viri-
desccntis anni dirigere docrevistis causa discendi,
si vult, et si dignamini, nunc otiam mitti preca-

semper dirigil secum cordis conaminc versantcs. mur. Valete.

Fraterna; autcm deductionis augmentum morito VI.
vestrse pietatis ascribimus, quia pclliferum nostra AD LIUTOLDUM EPISCOPUM AUGUSTANUM.
minime edoctum, et tepentia schedul»
inscientia llt eos fratres, quos monasterii sui commodo a Gox.-
verba, vivida aucta facecitate viee direxistis. Ulam perto ahbate Tegerns. impetravit, benignc accipiat,
incommoditatem importune sustinemus, cum Dei et ad sc rebus nccessariis provisos miltat.
"
ministerio Ecclesias congregamur.quod conglobata- iTffisuli L.cura pastorali custodeloo ovium Christi

rum avium garritus cantando superare uequimus, provida cautela invigilanti, W. oum adelto Dei Sal-
quod undique pennigero volatu invehuntur patulis vatoris indigno tirunculo, supern» salvationis juge
fenestris, et quando nivoso prosternimur pavimento precamen in Christo.
ex omni parte nive afflali, ccenosi volutamur. Sed Auctoritate sanctitatis vestrae, summe pastor,
tamen communiter degentes hsc opportune tolera- lepide persuasi,soIidaria;que conversationis noslrac
remus, si Dominicum altare a ninguinc dcfendere singularitalc compulsi solidissimum littusslagnina-
possemuc. Accensie candelcc flamine ventorum tur- rum impulsionum, anchoramquo verissima; spei per
bata;, multum lacrymantes exstinguuntur. Ad
clau- nuntium adnavimus, tutissimos vidclicet sinus ab-
suram fenestrarum, si aliquos lineos tribuitis pan- balis nostri,quo fluctuationes fraterira raritatc no-
nos, potestis istam querimoniam sarcire.
facile bis illisas, aliquo consolatorio stabilimine sedare
Qaantumlibet clialybis ferramenla sarcienda, qua; pia augmentatione fratrum dignctur. Quos si prce-
nobis sunt nccessaria, flexo potimus collo, nostro destinationis Dei via direxerit ad Angustam civita-
jubcatis transmitti Vulcano. tem,adjunctione sociorum itincris,fulcimine cquo-
V. rum, equorumque aurigis sublevatos precamur
C humane suscipi jubeatis, susceptos nobis mittere
AD GOZPERTUM ABBATEM TEGERNSEENSEM.
dignamini.
Exponit novi Monasterii sui construc-
ei difficultatem, Vuillihardus clericus a vobis regressus venit ad
tione causatam, rogatque ut Weicherum solatii,
nos quintaferia ante Theophaniam, qui intimavit,
Sigihardum studionwi gratea ad se mittat.
quod admiramini, quod neque per nuntium, aut
Abbati G. monastica firmitudine priscorum vice
per epistolam innotuimus, quid faceremus, quali-
Sanctorum patrissanti, Wino cum fratesculo, secum
maturo
torvc possemus.Valetudo sanctitatis vestra; tantum
in ministerium deputato, quidquid tenelli
queat in Domino! circa nos ob gratiam vestri om-
parcnti.
nia bene aguritur.Ut de omni inoertitudine conver-
Novae plantationis germina brumali tempore vos
sationis nostrse certificemus,omnia ordinatim inno-
velle propagare, mirandum nova conscriptione, cura
magis tamus scripta. Sexta feria, quee proxima dies erat
nivosa hyems non viridescere in fruges, sed
post natale infantium, direximus epistolam per
solcat in lapides rigescore albicantes. Tamen ornatui
nuntium, ut oculis vestris perspecta, si essetis in
Salomoniacffl domus nimium habiles si volumus ja-
Augusta, impressione sigilli vestri bullarotur. Hoc
cere similis structura; profunditates, gloriosum Sa-
autem excmplar epistolce.
lomonom omnis copia Davidicfe prsparationis non
tantum sublcvabat, quantum nostri cordis domici- D VII.
lium Iffitificat decora jedificatio, quK non lapidosa EPISTOL.E PR.«D1CT.€ EXEMPLUM.
materia.et quandoque casura, verum cultu mansuri Commendat Wiyo duos juvcnes monachos F. scholas-

fundaminis vcstrffi celsitudinisjuvaminenostro Pon- tico Augustimo, sibique 1'risciuni majoris copiam
norma fieri rogat.
tifici esl stabilicnda. Gaudeamus nos directos

Dominicoe ordinationis, qua duodenos discipulos Apostolicis agminibus ordine hooreditario coelico

misitad prxdicandos populos et illorum ministerii ;

nutu connumcrato F.superna; sponsionis perdignos
opus nonpossc imitari dolemus; cum illi tricies ct judicantium gradus.
scxies in binarium divisi, si non sanctitate, vel ut Institutione vitffi Benedictirue nutriti, monarchia;

ita poetizemus, efreclum sibiinjuncts prtcceptionis cogimur obcditioni mente subesse, prajcepta majo-
numeroBilato supplcre potuissent.Nullos adjutores rum celeri pedum suspcnsione perfecti in omni
nobiscum habemus prfctor duos grandccvos silicer- pra;cipimur csse. G. {Goi,pertus ab. Tegerns.)

nus, qugs QUiuimodls nihll alludit oporls, ^Klicolco summK pcrfeclionis amalor,MonacborumfidoIium
 13 EPISTCtL;*:. 14
piissimus pastor.quemiiam Cralrom vivida juvcntuU^ A. iiigcrend.T diirerrcvelilis ob causam nostroe humil-
florcntmn conimi.sit niihi ;ui doccncliim, aliciijusri- lini.T pclitionis, usquc dum nos facielcnus collo-

vuli guttiilam mc spcrans sapida mcnlc ilcj^usUissc. qucntes vidcamus. Non ideo hoc autem dcposci-
Omninm namquc doctorum fama se tcstalur com- mus, ut cum vestro servitio excusemus, dum nos
porisse, maxinii; aliuuilarc civitatcm vcslra^ sedis cum omnibus nostris dcvota acrviliairnpendamus :

cunctarum lilieralinin arlinmilocibililatc.Ciijiisspoi sed mulla etiam alia pencs vos, si dignamini, ha-
socuritatc roboralus, vcstraquc fultus =uabili pcti- bciiius tractanda. Valete.
tione etiani alium sua spontc admiscrat fratrcin. In X.
quibus suaj nequaquain possumus implcrc voliinta- All E. COMITEM.
lis jussioncm, nisi vcstra:' habcamus consolalionis
Unne siilinir rujiisiliiin niijwr sihi (lonaln-. totiii.tque
fulcimcn.Majorem librum Prisciani peliraus nobis, monastcrii S. Salvatoris Phijuhtwayiijcnsis dcfcnso-
ut jubcatis aliquantulam lcmporis pra^stari, quo rem cssc cupit.

vel duos libcUos lcgcndos, sicut jussi sumus,facul- E. Functionc comitali famosoquc virtutum cultu
tatcm habcamus, ne inobedientia; cutpam ineida- altcrutrius generositatis gloriosum stcmma nobili-
mu3,si injunctaquasi dcspicientes omittamus; aut tanti W. custos constitutus in loco, Phiuhtvvanc
ne inexhausta; abundantia; bibliotheca; Ecclesi.^B n nominato, cum agmine fraterno devotum saluta-
vestra; culpam inopi.-e pr.Tsumptuosc videamur men in Christo.
irrogare,3i cuipiam externorum pro tali necessitate Fructuosis dispensationibus multorum fidelium
inepte genu flectcre compellimur. Valete. possessiones ad sancta loca traditas,omnium bono-
VIII. rum gaudet conscientia, qui haereditatc terrena
COMMUNI SUORUM NOMI.NE AD HEINRICU.M BOIARI.E comparari posse non dubitant superna. Amorehujus
DUCEM. bcatt-e spei,ut audivimus a narrantibus, ducti paren-
Pisces sibi pro celebmrulo festivius Puscnte mitti tes vestri partem fontis, vivida scaturigine salem
roijat.
scaturientis,tradiderunt monasterio Salvatoris nos-
H. Chrislian.Te gentia ductori pr.-ccellentissimo, tri, quod optime vos nosse novimus, quid datum
fratres Phyuhtvvangensi congregati monasterio, sit, et qua lege serviendum sit ad hoc concessis
devotissima munia prccum in Ghristo. mancipiis. Quare ratum fore consiliati sumus con-
Monachi solius nominis adjectione vocitati, servi cordi concessione nostri advocati talia commendare
egregii potentatus vestri, et fraterculi monasterii vestra3 defensioni, qualiasunt attributa monasterio
sancti Quirini prscepto patris nostri Gozperti,
antecessorum vestrorum benelicio. .Micni namque
csetcris commanentibus commoramur in ccenobio
superducti sua lucra, non justam .Tmulationem
Phyuht\vangensi,consuctudini monachicfficonstitu- C sectari rcfcruntur. Quiain ounibus negotiis, ad nos
tionis, prout possumus, doservientes. Fcli.'c Ecclesia, pertinentibus, vestrum suffragium, si dignamini,
qu.T perdigne gratulatur tali principe fulta! Celcbre habere desideramus,hunc fratrem mittimus pietati
nomen vestrum, quod jugiter amorifero cordchinc vestrse, quem easdem res feceramus procurare, ut
inde sermocinando volitans, ubiquc summo rumore semper reclamationcm per cum habcamus, secun-
diffunditur, ^ilitati nostr.t; denuntiavit prssentiam dum quod scitis ejusdem familiae legcm statutam,
vestri fore in vicinitate nobis admodum opportuna. ne eos aliquis injusto premat servitio, vel ab eis
Idcirco quasi dc asperitatc eremitali,ubi tellus nes-
negligatur coUigi et reddi census,domui Dei inqui-
cit stagnorum gignere sinus, et ut ita dicatur, quid
rendus et reddendus.Quanquam enim quidam qui-
sit piscis, penitus ignorelur, mittimus ad nobilem
bus humana; caduc;eque res nimium adh.Terent, hu-
celsitudinem vestram, si debita copia vivaria lata, et
iusmodi data patrimonia, sibi penitus sublata poeni-
saepius merito a Deo dilatanda scaturiant abundanti teant, tamen non erit exstincta piis posteris clara
et consuctudinaria piscium fetura, nostrum Pascha
et inslgnis remuneratio ejusdem haereditatis, si eoB
piscigcna largitione jubeatis jucundari, solitam im-
eadem priorum comitatur devotio in excolendo Dei-
pertiendo misericordiam, quam vobis fecistis apud
que servitio Jevote maucipando, ut hoc, quod na-
Dcum piam patronam, semper commiserans indi-
T\ tura debuit homo, anima possideat in futuro pras-
genlibus. Valete.
mio h.Tcreditario. Valete.
LX.
XI.
AD O. ARCHIPRESBYTERi;.\J
AD LUITOLDUM EPISCOPUM AUGUSTANOM.
Ul infligendam Ortwino jireslnjtero pa'nam taiilisper
De injuriis sihi a Rihhardi filio irrogatis.
difjerat
G. Venerando archipresbyteroW. Phyuhtvvangen- L. PrMSul.atus oflicio coelica praesulante gratia in-
sis Ecclesi.-e provisor indignus salutcm in Christo. signito, frater W. prsordinatus Phyuhtvsangenai
Ortwinum presbyterum vcstro discipulatui suhje- monasterio, quidquid servus devotissimi oraminis
ctum audivimus in vosesse cuIpabilem.Et non mo- vel famulaminis Domino perpetualiter haeredi-

dicum doluimus, quia videlicet nec nos hfibet pla- tario.

catum, si vos habct offensum. Sed quia synodali Detersa totius murmurationis occasione cordete-
censura convictus est reus exslitisse,petimus pieta- nus frequenter revolvimus flebilia lamenta, quibus
tem vestram, ut modum poenitentiie, sibl merito Hebri?s? catqrvce nimium doluere, Moysen et Aarpa
15 HELPERICI MONACHI S. GALLl. 16

se fetere fecisse coram Pharaone ot ^gyptiis, dum A inopia frumenti nuper vobis incassum demanda-
qiinlidie et ipsi durioribus divcrsarum sarcinarum vcramus, quia priori anno lerrm infertilitas, aeris
premitur opprobriis. Crucntis vulneribus sauciati ini-equalitas, ut etiam horno videmus evenire, fruges

qucrimoniam feceramus de multimodis injuriis a diliurum locorum, quw in alimoniam habemus,

filio Rihliardi nobis srepe sa>pius arroganter irroga- hiemis aspcrilas, pruina3que mordacitas utrinque
tis.necullam emendationcm pcnitus scntiebamus; plus quam lx jugera decoxit. Quid illi familiotac fa-
sed propter hoc, quod vobisxausati sumus,odibiles ciendum sit, nescimus, qu.-c hinc inde vagula per
cxistimus omnibus incolis illius regionis. Nullus varia dissipatur loca, non habens debiti victus suf-
cnim amat, nullus veneratur; qnia nuUus timet ficientiam necessaria.
supratonsus, nec circumtun'jus, ucc Duum nec ho- Islis c;ctcrisque prstcrmissis de domestiois com-
mincm. Cuncli nos ininiicabihtcr inscquunlur, ct palicndo traclamus.qui nos quolidii^ conclamantes
maxime ille postquam a vobis do-
pra;dictus, qui, pcrtubant, victum vestitumque hypcrboticc expos-
mum sumus,
reversi majorc tcmcritate inflatus, centcs, sartores vidclicet Ecclesiaa caiterorumquc
quia civicum adjutorium non invcncrat, congrega- asdificiorum instauratores. Duo etiam
unus coci,

verat Suevigenas, quos poferat.et prata nostracum ligna, altcr cotligcns otcra; duo
bubulcus pistores,
eorum equis ex maxima partc dcpastus est; ittam _ atque subutcus,caprarius,custos equorum,sutore:
uquam^prKter quam nullam habemus aliam,quam lautores, brazatores (braxatores),qui nunc quotidie
ci Sicpe interdiximus, cxspiscari furtive et publice vacant.Nultum enim hospitem possumus suscipere
non cessat.De his omnibus nullum hubemus dcfen- aut potu reficere quia non dederunt nobis brazam,
:

sorcm quia vobis variarum rerum ncgotia jugiter

! quibusjusseratis.Pauperibusnamquevos ineleemo-
allabuntur, nosterque advocatus undique ab hos- synam suscepimus,ct his, qui hinc inde contluunt,
tium insidiis dcfentus dilaccratur; et ideo a ncutro non audemus dcncgare solatia. Fratribus omni
defcnsi hinc inde miscrabiliter a tali quassamus Sabbato pro charitate miscendum post Mandatum,
homullo (ita cod.) tamen a Gapite Regio defendi aliisque summis festis utendum, non modicum vini
absque dubitatione speramus. Valete. empturi sumus cum illa pecunia quam utrique
XII. nostri dominorum largiti sunt. Cffitera plurimaque

AD EUMDEM. id genus, qu» desuut, spcramus cmendari a patre

Extremam annona: penuriam ejus bcnefuientia monasterii, quem vos esse profltemur. Valete.
sublevanibmi spcrat. XIII.
Anlistiti L. {cod. /., sed, ut videtur, mendose,) IDEM, UT VIDETUR, AD G. ET E.
tutori Dci EcclesiK catholico pastori, W. humilis
amorem.
Pelit frequentiores litteras et sui
honiullus, dcvota munia sedulorum pra^caminum
in Christo. Dilectissimo patri G. digna;que matri E. scnior
Solita sedulitate loquacitatis incpta; nimia; insisti- W. fraterquc junior a!V0, salutem in Domino.
mus grandi petitioni, valdeque grandia petimus, Quod longo tempore privati sumus vestro ccUo-

quia vos grandia largiri usque modo sentiebamus.
Sericis tunicis, quas usquc nunc ob cleemosynam
vestri sufficienter habebamus, modo non habemus,
nisi singuli fratrcs singulas,ipsaquc vctustatc penc
consumptas. Nullo cnim femina vestro jure nobis
quio, sEppius tristamur moerore non modico. Ni-
mium tamen confisi vestra; pietati nihil aliud pcta-
mus nisi ptenitudinem charitatis et compatientia;,
quam sempcr in vobis habebamus. Nihil aliud ser-
habemus pra; manibus. Hoc scitotesine dubio,
vitii

concessa laniflcium operatur; quia utincola; regio- quod jugiter supplieamus coram summo Deo pro
nis decertant, nuUo modo tali lege infringuntur. De vestra bcatitudine hic et in coclo. Valete.

ANNO DOMINI DCCCCLXXX.

HELPERICUS MONACHUS S. GALLI.

NOTITIA HiSTORICA IN HELPERICUM.

(Apud. Fabric. Biblioth. med. et inf. Lat.)

Hclpricus, FJpricus, Uulpricus, llclpcricus, Hel- D nachus S. Galli, ordinis S. Benedicti, circa annum
fhcricus, Chilpcricus, Hilphericus, Hilpcricus, mo- 980 scripsit librum Dc vompulo eccksiastico, quem
 17 LIDER DE COMPUTO. 18
cdiflit Dcrnardiis Pcz tomo II Anecdolorujn partc n, A 'ijiiorum (in zodiaco) llclpricum lcyc. At enini F.l-

pag. 182-222. Iiicm libcr cst qui in aliis codicibua prici monachi epislola, cur mtalilia Sayicloruin in
De nrle ralntlaloria inscribitur. Pricfationcm ad laiitia, 1'arusccve vcro in tristitia cclehrcmus, qua)
Asprttm, ubbatiiin sivc dccunum nionustorii S. (ior- capiti 18 Alcuiui do Divinis Olticiis suhjuncta Icgi-
muni apud Antissiodorum, ediderat Mabillonius to- lur, vcl post Alcuini tempora acccssit, vel si ad Al-
mo I Aiialccl, pag. ll.'i (editionis nova; pag. 431) cx cuiuuin scripta ost, aliuni aliiue auliquircm llcl-

codice bibliothcca) S. Gcrmani dc Pratis, in quo pcricum habet auctorcm. Erithcmius libro dc Viris
llclpericus istc ahhatis vtinit titulo. A Sigcbcrto cap. illustribus Germania! cap. xlii Uclpcricuin mona-
145 do S. E. et in Chronico rcrerlur ad annum lOOo. chum S. Galli, quem philosophum, aslronomum
Vcrum cxcmpli vcrba, ijua? addiicit, in ms., quem et poetam cclcbcrrimum appollat, lcstatur etium
iuspcxit Mabillonius, dcsideranlur, videuturquc ad- liberum de Musica, ot quajdam Cannina scripsissc :

dita a scriptore codicis, quo usus cst Sigebcrlus. ffilatcm ejus ibi refert ad annum 1040 sed lib. de :

Nam ncc in Pczii cditionc illa invcnio. Guilclmus Scriptoribus Ecclosiasticis cap. 325 ad annura 1096.
dc Conchis libro tertio sccundaria; sive Uialogi de Ita et II, 70, illustr. Bencdictin.
Substantiis, p. 89. Si catuas nominum illorum queeris

HELPERIGI
MONACHI SANfiALLENSIS

LIBER DE COMPUTO
(Apud Pcz, Thes. Anec 1. noviss. II, n, 182)

PR^FATIO HELPERICI (')

(Apud Mabil. Analect. p. 431.)

Domino Patri sanctissimo, nomine Aspro, mori- B cum anno praeterito legatione fratrum nostrorum
bus autcm placidissimo, Helpericus humilis vcr- Grandi-Valle degcntium advos Autisiodori fungerer,
nula, a-terna! prospcritatis adminicula. ut transcriptum vestr;p paternitati examinandum di-
Dura patcrnitatisveslrK jussionibus libens parco, rigam ut, hoc facto, ac si sorex, meo miscrindicio
;

multorum dc ridiculis mc iaceranduin expono unde : parcam. Ego enini decreveram nugarum mearum
vestram submissus esoro paternitatem, ut meam ineptias dignis occulere latebris : ne, cum prodire
super hoc excusetis tcmeritatem. Exigitis enim ut coeperint, multorum in me fel commoveant, jure
opusculum, quod nuper rogatu fratrum nostrorum causantium vanissimis na;niis me occupare mem-
juniorum dc arte Compoti rusticano sermone edi- branas.
dcram, quodque eis solis legendum dcderam, uni Sed quis vestris non obtemperet jussis, licet cum
prajcipuceorum qui mc pertinaci importunitate ad detrimento sui? Ego prfficipue qui me vestris obse-
hoc praisumendum impulerat, ct cui illud jam Gran- quiis ita mancipaverim, ut quod vobis ratum cogno-
di-Vallepositodire.xeram; hoc.inquam.prcccepistis, C verim, quantumlibet arduum, aggrediendum mihi
1

(1) Helpericum, mox laudali libri conditorem, mo-
nachum luissc canobii sancti Galli, tradit Johannes
Trihemius in lib. n. de Viris illustribus Ordinis san-
cli Benedicti cap. 76. Hunc librum habemus in apo-
grapho nostro Bibliotheca; Germanensis, scd sub
nomine Herici, ct absque priori pra:l'atione hic edi-
ta, quam ex membraneo codice coBnobii Viconiensis
prope Valentianas dcscripsimus. Eo in codice Hel-
pericus abbatis nominc donatur in opcris titulo, qui
sic habet Hclpcrici Ahhatis dc Coinpoto. Asper, cui
; in apographo nostro, vidcnlur([uc addita a scriptore
praifatio inscriptaest, abbas cral, aut certe dccanus
sub abbate sa>culari, monasterii sancti Germani
apud Antissiodorum. Isthuc missus est Hilpericus
quorumdam negotiorum causa ex cccnobio Grandi-
vallensi, tum ordinis sancti Benedicti, in
Basileeusi, quod jam dudum ad saiculares cauoaicos
rautavit.Trithemiusin loco jam citato scribit Hel-
pcricum floruisse anno 1020. At Helpericus ipsc sub
iincm libri sui designans tcmpus quo libro suo scri-
bendo navabat operam, notat annum 880, ut legitur
in apographo nostro, quod principatu Henr"ci Fran-
corum regis eo nomine primi esaratum est. Hoc id-
circo observo, quod Sigebertus in Chronico probet
librum hunc ab auctore conditum esse anno <005.
Verum exempli vcrba qua? adducit non comparent
codicis quo usus csi Sigcbcrtus. Is tum in Chronico
ad annuni pra-eitatum, tum in libro de Scriptoribus
Chilpericum vocat auctorem,
ecclcsiasticis cap. 145,
dc quo hic agimus. Crediderim eum ipsum esse Hil-
diojcesi Ericum cujus epistola refertur in lib. de divinisOf-
ciis apud Akuinum cap. 18.

g9
19 HELPERICI MONACHI S. GALLI. 20

esse nou ambigam. Unum ergo a vestra patcrnitale A lito flagrans paternitas seeum retinere voluisset ad :

deposco, ut quod vestra jussione coactus aggredior, versa, ut patet, impellente fortuna, non acquievi,
vestro munimineindemnis ovadam quod ita
fretus ;
sed pristina usus levitate redii, quo me et multa

fieri poterit, siquibusque, et qui alios

fastidiosis passum recolebam, et deteriora passurum non igno-
tantum roprchendere valent, hujus lectio sublraha- rabam. Quo facto et illud didici multum apud Deum
tur et vobis vestrique similibus, qui sine livorc,
:
valcrc preces, quas illi ex animo funditus, cum una

oculo columbino, ut ita dciam, cuncla respiciti.?, cademque levitcr fusa oratione tantum ad versum me
esaminandum projbeatur. obtinueritis. Reminiscor enim vos, cum me retinere

Vcrum hffic hajreticus quisque quomodo volet ac- nequiretis, imprecatum mihi, ut invenirem aliquem,

cipiat: mihi vestrum judicium satis idoneum cons- qui me aeerrime verberarct in loco, ad quem tan-
tat, cui summa [VeritasJ hoc anno pcrspicuc dignata topcre festinabam quaui orationcm cffectus est e
;

est manifestare,quam sitinutile sanctissimis vestrfe vestigio consecutus. Quanta cnim contumeliarum
paternitatis imperiis repugnare. Evenire autem ju- verba, quot proborum ludibria, qua; et qualia de-

Btissime solet, ut qui patris salubria spreverit con- risionum tormenta deinceps patiar ab his praecipue
gilia, debita portinacin3 suao quandoque luat suppli- qui erant quondam pacifici mei, quosquc ego apud
oia, quod eo verius possum fa;eri, quo srepius et „ vos summis laudibus extuli, lingua non valet effari.
hoc anno crebrius atque acerbius, imo ct justius, Quod quia ob ulcisccndam im me levitatem jure ob^
non desino experiri. tigisse cognosco, divinam supcr his laudem a;qui-

Nec immerito cum enim me divina pietas loco

: tatem et ut ab his tandem eripi queam, vestrarum
:

illo restituisset, quo me ad sibi serviendum jam du- obnixe postulo suffragia prccum ut quem licet no- :

dum delegerat, et unde ego infelix instabilitatis so- lens tauto malignus fasce gravitatis, orando tanto
lummodo causa exieram, cum ibidem omnibus bo- releveti ob onere dexterioris manum orationis por-
nis abundarem, quodque ego super omnia duco, rigcndo. Verum ha;c plenius, si Dominus cupitum

aanctissima sanctorum Patrum dilectionc foverer; praibucrit colloquium, vivo sermone expedientur.
cum,iiiquam,me superna clementia post diulurnam Quod ut cilius ficri valeat, vestra cxorabilis oratio
evagationem illuc revocasset, vestraque erga me so- prccibus crebris obtineat,

PROLOGUS.

Cum fratribus adolescentioribus nostris quaedam C plura cxcusationis obtentum [sic coil. f. obtentu]
calculatorias rudimenta communi sermone
artis objicerem ; tum vero pertinacius institere, et non
expiicarc ccepissem, quo eis hujusce quoque non novi, inquiunt, aliquid te cudere petimus, qui nihil
contcmnendos, ut multi arbitrantur, scientiffi aliquid jam reperiri posse remur, quod ab aliis non invenia-
impertirer, quos in arte grammatica, proul divina tur dictum ; sed ex his, qu£c ab aliis asseris sparsim
auxiliata est munificentia, aliquatenus induxeram, copioseque tractata,poscimus utiliora quffique no-
nescio quo accensi desiderio instare vehementer coe- bisque necessuiia, studio fuo decerpta, in unum
perunt, quatenus ea, quo; vivavoce deprompseram, sertum quoddam ex diversis floribus
colligi, et veluti

muUorum utilitati profutura qualicumque scripto compingi.In quo opere non pompacitatis verborum
ederem, ut, si quando ha?c, ut solet mens humana faleras,aut urbanitatis e.xigimus vcneres, quas utras
divcrsis dedita curis multa oblivisci, memoriae exci- [supple in] antiquorum est invenire commentariis.
dercnt, litterarum suffragiis ea quoquo modo repa- Enimvero quas ab aliis obscurius sunt prolata, tuo,
rare valcrent. Quibus cum obnoxius (/". obni.xius) quassumus, manifestiora fiant rclatu. Hac evictus
ronitens, id quod erat obtenderem, superesse sci- importunitate, et de divina praBsumens largiflua bo-
licet libros de hac eadem re tum dilucide, tum ve- nitate, studiosa nihilominus provocatus fratrum
nustc majorum nostrorum tempore editos, praecipue jj charilale, qui-e humiliter eos postularc sensi, eo te-
venernliilis viri Domini Beda; presbyteri, qui cum nore tentare pnesumpsi, ul ha;c nulli unquam,
lum ctiam in hoc sancla> Ecclesi.e utilitati
in aliis, pra'tcr se, legcnda pr;ebere, vei aucturcm operis
plurimum csudavit; illorum lcctionem instarenl; publicare pollicerentur.
illos diutina medilatione pcrdiseerc studerenl, a me Scd ct si cujus pcritorum hajc aurcs offenderint,
intenlioncm averterent, nec me aggrcdi cogerent ne me lemcritatis notet clogio, sed noverit mc chari-
opus iMnnium sputis obnoxium, cunclcirum, dcridi- tatis paruissc inipcfio, ac fratern;c ulilitali deser-
culis dignum, pr;esertim cum sim ingenio rudis, visse, prout fuit studio possibilc. Quulidiana igitur
serinone impoditus, et nc rusticano quidcm clo- annuaque Compoti argumenta vulgatiora, et quw ne
quio balbutire sufliciam, nedum verilalis quippiam laicus quidem, ne dum clericus impune ignpravcrit
comminisci pra;suinam. Gum hasc, hujuscemodi uudecumque collecta,et planiore,quam sint ab aliis.
Sl LIDER DE COMPUTO. 29
sermonc cdita, conpcssi, do mcn nihil addcns, scid \ il.i iiJ) omni fiicrit scrio fcriatus, legcre ista dignc-
qua) abalii3cool)sciirius,quosunlprolatavcnustiu8, tur, (luo lucilius illii doctorum sublimiora rimc-
rusticano scnnone cnuclcatiuscdisscrcns ut ; si quis tur.

INCIPIUNT CAPITULA REGULARUM COMPOTI

I. Undo conticiiitiir annus solaris, ct dc rutionu B XXII. Qua hora accendatur, vcl qua in sua ac-
bisscxli. ccnsionc mutct .Ttatem.
II. Physica signorum ratio,et de soltitiis ctaiqui- X.XIII. Qualitcr invcniantur anni al) incarnatione
noctiis. Domini.
lIl.Quomodo sol inaliquosignoesso dicatur, cum X.XiV. Origo indictionum, et qualiter singulis
sicna in ca-lo, snl autem in rctherc fcratur. annis invcniantur.
IV. Gontra eos qui dicunt planotas vii contra XXV. Qualitcr cpact.-c inveniantur.
mundum ferri. XXVI. Quando cyclus solis invcniatur, et cur
V. Unde orianturregulares ad feriam Kalendarum per xxvni annos recurrat.
invcnicndam. X.XVII. Ad inveniendas concurrentes cujusque
VI. Unde concurrentes oriantur. anni.
VII. Qualiter invcniatur, quota feria; sint Kalen- XXVUI. Quofus annus sit a bissexto.
d.T, ct pcr dics monsis vol anni. XXIX. Quomodo inveniatur cyclus lunaris, et
VIII. Qualiter inveniatur quotidie fcria. quM sit dilferontia inter ipsum et xixalem, et qua-
IX. Cur pr«fati rcgulares a Marcio sumantexor- liter inveniatur per zodiacum.
dium. .XXX. Quid sit terminus Paschas, vel quando ob-
X. Unde alii rcgulares ad lunam in Kalendis in- servetur.
venicndam procedant. XXXI. De a^tjuinoctiis et solstitiis, qualiteretiam
XI. Unde cpactaj. corporali intuitu deprehendantur, et de ascensu
XII. AA quid valcant epactae.
p vel descensu solis.
XIII. Cur a Septcmhre incipiant. XXXII. Repetitio de termino Paschali, et cur ipsa
XIV. Gur in medio nulla pronunlietur. festivitas non nisi Dominica die celebretur.
XV. Quomodo quotidie luna pronuntiotur. XXXIII. Quomodo inveniatur ipse terminus per
XVI. Cur nunc xxx, vel vicesima nona pronun- singulos annos.
tietur, vel quantum in unoquoque signo vel intoto XX.XIV. Unde inveniantur regulares ipsius ter-
zodiaco morctur. mini.
XVII. Ut a vcteribus lunaris tanlum observatus XXXV. Qualiter per Paschalem terminum caeteri
sitannus, et quomodo communera dicamus, ct em- inveniantur.
bolismalcm. XXXVI. Dc tribus annis xixalis cycli, in quibus
XVIII. Unde conllcialur salus lunaj, vel ubi rcc- luna epactarum non servat ordinem, et qualiter
tius intermittatur. Paschalis luna observetur.
.XI.X. Quot horis luna luceat singulis noctibus. X.X.XVII. Dc cetcris embolismis brcvis commc-
XX. Qua horu cclipsis solis ac luns provenial. moratio.
XXI. In quo signo sit luna singulia diebus. XXXVIII. Epilogus libelli.

INCIPIT COMPOTUS HELPERIGI MONACHI

CAPUT PRIMUM. diaque perlustral. Quia ergo sunt xn signa, et in

Unde amficiiitur atmus solaris, el de rationc singulis eorumxxx diebus immoratur,ducduo-

sol
bissexti. decies xxx et habes ccclx dies. Tunc x horae, quas
Annus solaris, utmajorum constat solertia invcs- in singulis supersunt signis, duodecies ducta;, sum-
tigatum, cccLxv diebus, et quadrante conllcilur mam cxx rcddunt horarum. Has a^qua portione per
Si quadrans quid dilucide nosse desideras, scito
sit XXIV distribuens absque dubio dies quinquercperies,
quia quidquid quatuor iquas partes divideris,
in singulos .xxiv horarum. Istos junge superioribus,et
unaqua?que earum quadrans, tres autem reliqu» habes totius anni solaris ccclxv dies. Superest au-
nominantur dodrans. Gum ergo diem integrum, id tem adhuc in singulis signis unius hora» medietas,
cst cum sua nocte, xxiv horis constarc manifestum qua item duodccies ducta, id cst, dcsingulis in unum
sit, qui numcrus exscnario quatcrductoconlicitur, redacta, vi inlegras perficcre nulli constat ambi-
quia quatcr liabct scnas horas, ips;o sex hora' (jua- guum; ct hic est quadrans, id Lst quarla diii pars,
draus dici jurc n^jniinatur. Siergo undohi diescom- quoniam sin-
ut supra evidcntissime constitit.Qua^
putentur, manifeste cupis agnoscerc, scito primum gulis annis computari ncqueunt, cautum est ut tri-
annum solarem dici, quo sol totum signiferum, id _ bus sempcr annis absque ulla computatione pcKter-
est, xn zodiaci signa pcrlabitur, quorum unumquod-
, cantur, donec quarto anno in summam collectse
que, sicut majores nostri diligcnti inquisitione in- intcgrum diem xxiv reddere possint horarum. Hic
vestigaverunt, tricenis diebus ac denis horis dimi- cst dies, quem bissextum quarto anno nominamus.
 HELPERICI MONACHI S. GALLI. 24
ss
lustrat hemispherium ; sicut i lud animal toto hoc
quod vi Kal. Martias pronuntietur, totusque ille an- A-
appellatur, constans cccijcvi dieljus. tempore dextro lateri fertur incubarc; nam reliqua
nu6 bisscxtilis
dies si negligatur, eveniet post aliquot annos
anni medietate et sol sinistrum ambitum peragit,
Qui
contra Kstate hiberni menscs et aries super sinistrum latus incumbit.
ut hicme .xstivi, et
ocourranl.Nam pcr cccLxivannos tantum calculatio Taurum ob id reor illos secundo loco posuisse,

regradabit, ut in Kalendis aequinoctiorum solstitia,

quod sole illas partes adeunte boum labores,id cst,
id segetes ad maturitatem tendunt, et in quibusdam
et e contra in solstitiorum evcniant ffiquinoctia,
debeat ferventioribus terris etiam metuntur.
est, cum xii Kal. April, pronuntiaveris, et
esse ajquinoctium vernale, appareat solstitium bru- Super Geminorum allegorica significatione nihil
male, quod est xii Kal. Januarii. Cumque pronun- adhuc reperire potui, nisi parum, quod tamen ct
tiaveris xii Kal. Julii.quod est solstitium ajstivum,
ipsum haud multum a fabuloso recedit figmento.
occurrat a?quinoetium vernalc, quod csse debet xii Fertur in illo namque mittholoico (s/c)simulacro ex

Kal. April. Sicque in eaeteris eveniet anni diebu».

his Geminis,quos Castcrem vocant atquePollucem,
Ad hunc evitandum errorcm bissextilis dies quarto alterum immortalem,alterum fuisse natum morta-
semper anno intercalatur. Hoc veluti quodam fun- lem. Sed is qui mortalis exstiterat, su» mortis ob-

damento inveniendorum sequentium argumento- jectu fratri immortalitatera acquisisse, id quod in

" ipsis probare nituntur stellis, quod uno oriente
rum prajlocato, ad ipsa jam explicanda, qua; hinc
conficiuntur, acccdamus argumenta. alter occidit. Hoc quoque soli sic coaptant, quod

GAPUT II. unus idemque modo in una mundi descendat, mo-

Physica .ngnonm ratio, et de solstitiis el wijuinoctiis. do in summam resurgat altitudinem.
Sed quia rudibus, id est similibus nostri, hoc Cancri significatio in propatulo est,quod sicutid
opusculum cudere instituimus, non infructuosum gcnus animalis versis vestigiis retroincedit, ita sol,
videtur de ratione signorum quantum ingenioli nos-
,
cum ad hoc signum venerit, ultra scandere non va-
tri majorum dictis retinere potuit,
capacitas ex lens inferiora repetit, celebrato in quarta ejus parte
pauca pcrstringere. Ac primo sciendum illa signa solstitio, id est xii Kal. Julii, unde idem ortus.
nihil aliud esse quam ctcli certa spatia ex stellarum Nam tres sunt principales ortus occasusque solis,

positione et ordine, calculatorum sagacitate qui- scilicct brumalis, a;quinoctialis, et borealis. Iste de
busdam quosi limitibus determinata. Primos nam- quo loquimur, inquam, ortus Therinos, Tro-
is,

que .Egyptios, quos pra? caetcris nationibus hujus picos Grsece vocatur Sspo!, id est mstas, compo-
artis pcritia calluisse, divina; {cod. ut divina;, sito nomine a qualitate temporis et conversionc

sed tunc verbum desiderutur) ct humanm produnt solis.

litteree,itcr illud solis,per cujus discursum annum C Sequens signum Leonis dicitur ob illius mensis,
explel circulum, in duodccim partibus emensos Augusti scilicet, ferventissimum tempus, quia leo

testaturMacrobius.Quod,quaindustriafecerint,qui cajteris animalibus calore preestare creditur, quod-

plenius nosse desiderat.ejusdcm Macrobii common- que Leo priore parte validus,posteriore degenerat;
tum dc Somno Cipionis (sic) legere studeat. Ipsas sicut sol e medio ilio signo jam circa mensem

autem partes sulisecutaposteritasprimo generaliter Septcmbrcm aestus sui ardorem nobis duntaxat
signo appellavit. Unde eidem sphffira; GrcEce zodia- mitigare incipit.
cos, Latine autem signiferi nomen impositum est. Jam vero ipsi Scplembri Virginem dcputavcrunt;
Deinde singulis signis certa indidit vocabula, qua; quod eo mense effccta jam terra nihilfructum gig-
poetae quidem ridicule finxerunt; sed qui dicuntur nat.
philoBophi, quibusdam physieis adumbrationibus Libram,quam in trutince effigiem formant, a;qui-
colorare nisi sunt. Sed nos {ita cod.), poeticis, in noctialem dici noctisque parilitatem, quam in ejus
quibus nulla inest veri soliditas, posthabitis figmen- quarta parte sol exsequitur autumno, id est xii

tis, naturalium rerum pauca quK de veterum po- Kal. Octobr., insinuant, sicut in Arietis quarta
tuimus eruere commentariis.inserere non videatur parte verno, id est xii Kal. April. Et hi sunt ortus
onerosum. Igitur zodiaco ipsi eo loco tribuentes _ vel ocsasus, quorum uterque isemerinos, id est
initium, quo solem mox factum constat esse loca- «equinoctialis appellatur.
tum.id est, ab eo signo, quod xv Kal. April. intrare At vcro Scorpius aculeatus et Sagittarius ad ex-
dicitur, qucm primum fuisse diem Sccculiet quarto primendos grandinum ictus et tempestatcm illius
abhinc sc creatum a;quinoctiali die ratione sol temporis sunt locati.Prater hunc Sagittarius, pos-
iose testatur, idem principale signum quasi Arietis trema parte in ferina membra degenerans, signifi-
nominc vocavcrunt, ex natura ipsius animalis tra- cat solem lunc tomporis a superis in infima detru-
hente vocabulum simililudinis ad cflicicntiam so- sum.
lis, sive quod id animal piwcipue cornibus valct, Capricorni signilicautiam oculis ctiam deprehen-
sicut sol ab co tcmpore ad resolvendam terram, dere perfacile est.Capram enim in pascendoab imis
catenus brumali rigali concrctam, radiorum vim alta petere semper ncmo est qui nesciat. Sicut sig-
exerccre incipit, sivo quod ab eo njquinoctio pcr num hoc solem nobis ab infcris partibus ad supc-
tolnmjcstatcm usquc aduliudfuquinoctium duxtrum riora rcmittit, transacto in quarta parte sui, qui
3S LIBRR DR CMfPIITO. 2B

cst XII Kal. Janu.irii, solsitio brumali.sirut iu Kiin- \ meililiillio locata.cl cconlra .•ittrinsc rn" posita, vc-
cro .leslivali. Undo, rliam hoc signum, sicutctillud hiti quodam diametro zodiacum rcqualitcr dividunt,
tropicon, id cst converlibile, appellatur. Et indc utrolibctquc corum oricntc altcrum occiilit.et cum
ha'c signa philosophi portas solis appellavcrunt, unum altcrum infcrius obtinct centrum
siipcrius,

quod in utroquc eoruni, obviantc solstitio, ultra tanlumdemquc dc zodiaco ab utraquc partc habct.
e.jus prohibcalurasconsiis.Solslitium aulem dictuni QuanlnineiiimascensinnisestaCapricorno.omnium
non (|uo st)leni aliquandd starc sit crcdibile, scd signciriini inlinio, us([uc ad Arictom, icquindcliale
brevissima quibus sunimam vel iinain
illa spalia, signum, lantuindem ab ipso Arictc usque ad Caii-
aodiaci partem atlingit, hoo nomino ccnsetur {cod. crum,omnium summum signorum.Itcm quantum
quod atomo ficrinulli dubium cst.Scien-
ccnsctur), est dcscensionisabeodcmCancro usque ad Libraiii,
dumquoquchoc solstitiodicmbrevissimum,noctem aliud >-ci|uinoctialc signum, tantumdem ab ca usciue

vero longissimam lieri, sicut ocontra solstitio .Tstivo ad itcm Capricornum. Cum crgo Canccr omnibus
noclcm brcvissimamdiemquclongissimam,quodra- subliminr, ct Capricornus sithumilior,liquido cons-
tione circulorum terra^que globositatc fieri liquido tat illo in mcdio posita ejusdcm cssc altitudinis.

patet. Siquidera sph«6ra illa coelcstis, per quam zo- Hinc fit ut cum sol ad utrum horum signorum ac-
diactca linca ducitur, ad aquilonem super terram ccsserit.quia per mediam sph.-cram agitur, diem ac
|j
allissime porrecta, breviorcm sui partcm sub terra noctem Mquis spatiis omni mundo sive supra,sive
nobis occultat. Econtra ad unstrum supcr terram infra dimctiatur. Ouemdiem, ciim ratio ab utraquc
parum clata,in immensum sub terra porrigitur.Zo- parte ct'diurna vidclicet ct nocturna, nihilominus
diaous vero,quoniam non in directum circulimore ab ipsa (Equalitate vocari coegisset, nec, ut reor, in
ducitur, scd in zona; modum a scptentrionali plaga ncutra hac linguarum GcKca ac Latina ex tribus
in mcridionalem, id est, ab arcturo ad austrura gcneribus his omnibus a^quitatc.die^nocte, unum
:

obliquatur, altcrum e tropicis, id cst, Cancrum, vocabulum eufonicos comminisci potuissct, factum
boreali altcrum vcro,id est,Capricornum,australi
: est,ut in altera a meliore parte, id est dic, in altera
polo proximum gestat. Undefit ut sccundum spherae a deteriore, id cst, noctc appellarctur in utraque

coclestis positionem,in qua signa sunt fixa,superne lingua ffquitatis adjectione.Latine igitur nsquinoc-
Cancer cn?teris signisa terraremotior^Capricornus tium ab foquitate, et nocte, Gr.'ecc autem iscmeria
vicinior, ct ccontra inferius Cancer terrae vicinior, dicitur. Quod si absurditas sincret, .-cquidies dici
Gapricornus sit remotior. Sol vero, licet non sit in potuisset. Duo postrema zodiaci signa,.Aquarius et
codIo fixus, tamen quia signifero suffertur, necesse Pisccs, ob imbriferos mcnses sunt appellata. Sane
est ut secundum ejus convexitatem vel propiet vel de solstitiis vcl sBquinoctiis manifestus quid, si

recedat a terra.Unde in Cancro positus,quia super C Dominus annuerit,sumus exposituri (infracap. 31).
lerram maximum acris spatium ab ortu usque in CAPUT III.
occasum, utpote in altissima progrediens, conficit, Quomodo sol m aliijuo signo cssc dicalur, cum signa
sub tcrra vero brevissimum, quippe qui ambitu in caio, sol autem in wthere feratur?
terraB tantum lustrato, festinat ad ortum, tardiore Hic autcm addendnm reor quanam ratione,cum
cursu diem nobis producit, ociore ortu noctem zodiacus una cum signis in ccelo fixus dioatur, sol
coarctat. Quee omnia in Capricorno per contrarium autcm longe ab eo infra astheris spatium feratur,in
fierimanifesturaest,quiaquantum in isto superter- ejns signis meare asseratur? Sed ejus rei ratio non
ram exaltatur,tantum in illo sub terra dimergitur; laborioso eget argumento. Tunc eniin cum in ali-
et rursus quantum in hoc sub terra,tantumdem in quo signo esse dicimus, cum in sui circuli regione
illo super terram itineris conficit. Unde dies a;stivi discurrit,qu£e eidem signo subjecta est, ita ut signo
cum brumalibusnoctibus,et rursum noctes hiema- supra, et sole subtus currentc pariter feratur
lescum aestivis diebus longitudine sive brevitudine quod jpque de c.i5teris planetis scnticndum est.
concordant. Singula enim signa non obliquum ha- CAPUT IV.
bent cursum, ut ea qua? in soptentrione aJiquando Contra eos qui dicunt planetas vii contra mundum
vergantad austrum.ut quidam putant, asserentes n ferri.
solem, cum est in Cancro, in die borealcs, nocte vero Illudautem me non mediocritermovet quod niulti
australes, et econtra inCapricorno positum die aus- asseverant, et pene omnes
hujus tractatores,
artis
tralcs, nocte borcales mundi lustrare partes, sed solemaclunamcseterasqueplanetascontra mundum
singula in directum terram ambiunt, et quam par- niti. Non enim perspicere queo quisnam eas ad oc-
tem soli die super terram, eamdem nocte semper casum ducat, si earum naturalis motus semperten-
lustratsub terra. .Equinoctia sane non ita, ut solsti- dit ad ortum'?Nam quod dicunt eas impetu ca;les-
tianoetem diemque variant, sed in utroque dies et tis sphaira; impclli, quani sit frivolum liquido patct,
nox ncquismorarum dimensionihus disterminantur. cum earum ipsam sph;cram attingat, sed
nulla
Cujus rei rationem perfacile inspicit,qui prsfatam maximoinfra eam intervalloferanlur.Argumentum
solstitiorum congrue providere curaverit. .Equinoc- sane illud, quo se id probare contendunt,facile est
tialia enim signa nequaquam ut soIstitia,aIterum al- enervare. Aiunt cnim quod cum signa ita sint ordi-
tero sublimiu? est vel humilius,sedquasi in quodam nata ut post Arietem sequatur Taurus, itemque
 27 HELPERICI MONACHI S. GALLI. 28

post Taurum Gemini, ct sic caetera per ordinem, A iusimul vn solummodo fuerint, vel minus, quot
sol deAriete non in anterius signum,sed posterius fuerint, eam scito esse feriam Kalendarum.
seccdit, id est Taurum, et de Tauro in Geminos, GAPUT VHI.
et sic per CKtera ;
quasi non posset fieri, ut cceIo Qualiter inveniatur quotidie fcria ?

dc^uper celerius et sole infratardius currente, sig- Si deinceps per totummensem cujuseumque diei
nuni in ccclo flxum cum ipso ccclo prKtereat, sole feriaminvenire volueris,sume prajcedentesejusdem
ob tardiorem incessum praeterito, et subsequente mensis dies usque ad illum de quo inquiris, et his
alio signo sol a praeccdente relictus sub hoc rursus adde numcrum feriarum, quae [sic cod.) fuit in Ka-
inveniatur. Hoc autcm dico non praejudicans alio- lendis, et primum uno die Kalendarum, quia bis
rum scientia3, sed sinipliciter quod mihi videtur positus est, sublato, coeteris per vn divisis, quot
pandens. His de solari per zodiacum cursu ctsi remanserint, totam scito esse feriam quam quaeris.
ineptc, non admodum tamcn, ut reor, infructuose, Si nihil remanserit, scptena, id cst,Sabbatum erit.
horum ignaris brcviter delibatis, jam pro posse Si hoc ipsum per dies anni computare volueris,
susceptum exsequamur negotium. itidem collige omnes dies anni transactos, id est,a
CAPUT V. Kalendis Januarii usque ad hunc de quo qua^rere
Unde oriantur retiulares ad feriam Kalendaruin instituisti, et si bissextilis est annus, ipsum etiam
inveniendam ? bissexti dicm, postquam transactus fuerit, connu-
Primum regulares mensium unde oriantnr vi- mera. Tunc quota; Kalenda; Januarii fuerint, huic
deamus. Cum solaris annus, ut supra relatum est, numero adjice, et primo, sicut supra, unum Ka-
CCCL.XV diobus peragatur,et in hoc pcragendum sol Icndarum diem recide, ca;teros divide pcr vii, et

per singulaxiisigna tricenis immoretur diebus,per quot remanserint teneto.

unumhorumaUerunr.necesseestmotiarisnumerum. CAPUT IX.
Quorum utrolibet per alterum multiplicato, ccclx Cur pnefati recjularcs a Martio sumanl exordium ?
reperies sive ;enim duodecies xxx, sive triccsicsxii, Si hujus artis avidus et hoc forlc quaeris cur prae-
eamdem summam. Qainque qui super-
conficiunt fati regulares a Martio sumant exordinm, vel con-
sunt pro regularibus Martio datis,pronuntia: Mar- currentes ibidem mutentur, scito hunc mensem
tias V. At in ca>teris sic facies. Sume semper praj- primum fuisseanniaRomulo,Romanorum auctore,
cedcntis dies niensis, et addilis suis regularibus, qui primum Latinorum annum x mensi-
instituti,
numcro qui conflcitur per vii partito, quia hunc nu- bus ordinavit, et ob illam primffi institutionis me-
merum irregulares non excedunt reliquos sequenti;
moriam hactenus observari jussit. Hunc enim ille
da mensi. Verbi gratia Martius habet dies xxxi et
:
mensem a Marte,ut credebat,parte suo nominanl,
regulares v, sunt simul xxx\t. Septies quini xxsv ;
et, ut dictum est, prinoipium anni csse instituit.
unum qui remanet da Aprili,et sic deinccps.Quod Testantur hoc nonnulli ex his qui sequuntur menr
si, tota summa per vii cxpcnsa, nil superfuerit.illi
sibus, quibus nominaabordino, qnoMartio absuntet
mensi vii regulares dandos esse scito. acris temperie composita et indita sunt. Ut Septciu-
GAPUT VI. ber, quod ab eo sit septimus.etlargiores jam fluere
Unde eoncurrentes oriurUur ? soleant imbres. Sic et October, November ac De-
Concurrentium, quas epactas, id est.adjectiones cember, nec non Julius ct Augustus,quorum alter
solis vocant, qureque prKfatis regularibus concur- a Julio Geesare, alter ab Octaviano Augusto deincepg
runt,originem inventurus, quiaet ipsa> septenarium vocabula mutaverunt. Pridem Quintilis, vel Sextilis
non transiliunt numerum, praefatos solaris annidies simili de causa sunt appellati. Quod vero nunc an-
per eum disponens dicito quinquagies et bis vii. num successore Romuli
a Januario ordimur, a
cccLXix; unumqui remanetin capite concurrentium Nuina Pompilio in8titutum,qui denis Romuli mcn-
pone,et singulis annis unum adjecies,septenarium sibus duos addidit, primumqueeorum a Jano, quem
non exccdens scd quarto semper anno ob rationem
; gentili errore principium rerum arbitrantur, cons^-
bissexti unum transiliens, et sic xxviii lineas derans Januarium appellari,et primum anni insti-
curres. D tui.Alterum a Plutone,quem Februm, id est, pup-
CAPUT vn. gatorem et credebant et appellabant, nominavil
Qualiter inveniatur quota feria sint Kalendm, et per Februarium.
dies metisis vel annif Causam vocabulorum singulis mensibus inditorura
Si fortc recjuiris quid vel ha; concurrentcs vel dicere supcrscdi, eo quod sit et in Dialogo cujua-
pra;cedentesregularcsvalcant,scito ad invcnicndam dani Prajtoxatisufiicientissime tractata,ol a domino
quarumcumquc Kalendarum feriam institutos. Si BedacxindedenoratainlibrodeTemporibussecundo
ergo scirc cupis cujuslibct mensisKalenda;inquota nihilominus sit abundantissime digcsta. Fn iiuo
siut feria pruventa!, suiue rcgulares ipsius mensis, prolixa quidcm,sod non sterili disputationc plcnis-
et junctis concurrentibus qui co anno concurrunt, simc cst expositum qualiter annus primum a Ro-
quorum inventionem post doccbimus, si ultra vii mulo in x,a Numa in xii mcnsibus est distributu?,
cxcrcverint, cis subdatis, quotque remanserint, ca sed nec sic ad limam redactus.longo post tempore
feria Kalondas quas quajrebas esse novcris. Quod a Julio Cassare, sagacis ingcnii et procdicandjc me-
i9 LIBER m nOMPUTO. 30

mori.o viro, ad iingucm modern.T oxpositionis tuiTit A nlati' [ir.TcedcntPs rogularcs cum conrurrrnfilMis a
expolilus. Is (lialogus in libris Macroijii legitur Martio, ob rcvcrcntiam hujuscc magistcrii hanc
ita

Salurnalium nomine tiluliitus. lcctioncm a Seplembri vidcntur inchoarc Latini.

CAPUT X. CAPCT XIV.

Vnde alii regulares ad tunatn in Katendis invenicn- Cur in medio niitla pronuntielur }

dam proccdant ?
Piindindum videtur rur
cpactarum nulla in initio
Alios rcgulares mcnsiuni qui ail Kalendarum lu- prnnuntiiHur. Primii,(iuia scicndum ordincm istuiii
nam inveniendam ascribunlur, hic modo rcperics. cpactarum in similitudinom circuli in simiet rcverti.
Solaris anni ccclxv diebus sicut supra pcr duodcna- Cumquc singulis annis undcnarium singul.T capiant
riuni et Iricenarium numcrum divisis, supcrnuos v augmcntum, nono dccinio, qui cst cycli xixalis
da Seplembri pro reguhiribus. GaHeros hoc ordinc ultimus, xviii cpactis cxistcntibus, non ul in CitIc-
rcperies. Sumc scmper prajcedentis dies mensis, ris XI, sed xii addimiis, propter unum diem qui
additis insupcr suis regularibus, ct si mensis ille
tunc lunari anno diininuitur,quem saltum lun;p vu-
triccsimam fert lunam, recisis xsx quol supcrsunt,
cant. Qui praiccdenti .-ctati dctractus, totam scqucn-
Iribue scqucnti mensi. Sin mcnsis non ultra xxixam
tcm Iuna> ailatcm uno die majorcm semper compu-
lunamcomputet, ipsissublatis,reliquosproregula-pj3pggQgH Q^oj Hquidius apcricmus cum saltus
ribus scqucntis mensis habeto. Exemplum de duo
ipsius rationem ediderimus, xii erpo additis ad xviii,
bus damus, ut sic de ca)teris facias. Septembcr ha- fiunt XXX. Istc-p sunt epacta; primi anni cycli xixalis.
bet dics xxx ct regulares v, qui sunt xxxv. Dimittc Qufe si addercntur regularibus mcnsium, quia
xx^, reliquos V da Octobri. October habct dies xxxi luna hunc numerum non transccndit, nccesse crat
ct rcgularcs v, sunt siniul xxxv. Tolle xxix, quia singulis mensibus eadem recidere, et secundum nu-
tota esl lunatio vii qui remanent da Novembri.Cur regularium in singulis Kalendis lunam com-
;
merum
autem una lunas aetas xxx, altera xxix computetur putare. Exempli causa, ut hoc liquidius constct.
dicbus paulo post apericmus. (Infra cap. 26.) Septcmber habet rcgulares v. Jungc epactas xxx,
CAPUT XI. fiunt XXXV. Item October habet regularcs v, adde
Vnde epactas. epactas xxx, rcmanent v
fiunt xxxv. Tolle xxx,
Epactce, qua; his adjiciuntur regularibus,duorum similiter in Quid ergo necesse cst tolies
CKteris.
annorum, solaris scilicct ac lunaris inajqualitate addcre xxx ct retrahere cum lunaris aetas illo anno
creantur. De qua ina?qualitate, qufe Dominus dedc- per singulas Kalendas numero regularium constet?
rit, post eloquemur. Solaris enim annus, qui ccclxv Oh hoc co anno nullas pronuntiantur cpactK. Se-
diebus evolvitur, lunarcm cccliv dierum superat p quentium dierum post Kalendas, lunam hoc modo
xi
diebus. Quo s XI dies, quia in anno suo luna minus reperies. Sume prfficedentcs ejusdem mcnsis dies.
habet,singulis annis ad lunam Kalendarum invenien et his adde ajtatem luna; quee fuit in Kalendis. Et
dam pro epactis assumuntur. Omnibus cnim annis primo unum diem Kalendarum deme, reliqui si mi-
XI adduntur ad numerum epactarum, quia singulis nus XXX fuerint, ipsa est Ktas luna;. Si ultra xxx
annis eadem existit annorum insqualitas. Pone igi- processcrint, illis sublatis qui superfucrint, ipsam
tur in capite cpactarum xi, et singulis, ul dictum a;tatem luna; prodent. Hoc tantum considerans ut si

est, annis itidem adde xi etsi ultraxxx exereverint, mensis ille XXX fcrt lunam, xxx; sin autcm xxix,
quem numerum lunaris a?ta3 nunquam excedit, xxx «que XXIX dc summa subtrahas.
sublatis, casteros habeto pro epactis. Verbi gratia :
CAPUT XV.
ad XI addexi, fiunt xxii. Ista sequitur epacta. Item Quomodo quolidie tuna pronuntietur.
XXII junge XI, tiunt xxxiii. Recide xxx, et iii tene Si per anni dics id ipsum investigarc cupis, su-
pro epactis sequentibus. Sic de caeteris. anni dies, id est a Kalendis
me omnes pr«teritos
CAPUT XII. Januarii usque in diem in quo requiris, addita sta-
Ad quid valcant epactx ? te lunK qua; fuit in ipsi? Kalendis Januarii, ct in-
Epact» superioribus regularibus junctffi a;tatem r, primis unum subtrahe propter Kalendas. Cstcros
lunee per singulas Kalendas ostendunt hoc modo : si ad hoc excreverint, per lix partire, qui suntdua-
sume rcgulares cujusque mensis, et his adde epactas rum lunationum dies; qui restant cujusque diei,
qua; fuerunt in illo anno,quarum per singulos annos luna; a;tatem pandunt. Quod si tofo numero per
inventioncm post ostendemus, et quem numerum Lix expenso nil superfuerit, vcl qui remanserint,
tricenarium numerum cxcesserint, ad lix tamen
suffecerint, ipsa est a?las lunae in Kalendis. Quod si
tricenarium excesserint, eis sublatis, quot romanse- n(m pervenorint, suMalis xxx, quot remanserint,
rint, tanta erit. ipsa a;tas lunaj est. In hoc argumeoto bissexti diem
CAPUT XIII. non numerabis.
Cur a Septembre incipiant ? CAPUT .WI.
Epacta; istae cum suis regularibus. Idcirco a Se- Cur nunc \xxma nunc xxixna luna pronuntielur t
ptembri inifium sumunt, quod .Egj-ptus, CKterarum Tempus cst expedire, quod supra promisimus,
gcntium in hac artc magistra, ab hoc mensc annum cur nunc scilicet luna nunc xxxma, nunc xxixma
inchoavil, Unde, sicut Romanai antiquitatis aueto- computctur ? Ad quod apcrlius inspioiendum est,
 31 HELPERICI MONACHI S. GALLI. 33

non uniformcsluna; computarimenses, sedallcrum A ^'iibatur, semper exactis lunalionibus a xiiia

ut xii

esse "quo zodiacum pervolat, alterum quo solen» lunatione sequentem inchoarent annum. Sed cum
ScPpe eveniret propter xi dies, quos lunari anno
luna consequitur. Qua? cuncta ut manifestiora fiant,
diccndum in singulis signis primo, dchinc in totius deesse diximus, ut hiberni menses .-Estivo, et cTstivi

signiferi lustratione quantum temporis expendat. item hyberno occurrerent tempore (nam pcr octo-
Ut a solcrtioribus non sine magna diligoniia proba- nos annos tribus regriidabatur mensibus) statutum
lum est, luna unumquodque signum ex duodecim est ut octavo anno xc dies intcrcalarentur, qui per

duobus dicbus et sex horis, ac bisse unius boraj tot annos ex undenis diebus el duobus bissexti

transit. Duc ergo duodecies duos dics, et fiunt xxix. acccsserunt. Nos vero propter Paschalem obser\'an-
Item senas horas, qus in singulis signis supersunt, liam quam non nisi xiv luna post .equinoctium ce-
duodecies multiplica. et habes lxxii horas quas fa- lebrare fas est, communes et emboHsmales annos

ciunt tres dies, singulos xxiv horarum. Hos iii dies in luna habere crepimus hoc modo si quando xii
:

jungc superioribus xxiv, et fiunt xxvii. Superest exactis lunationibus eam lunationem qua? sequitur

adhuc in singuhs signis bissis unius horae. Si quaeris vel in ipso eequinoctio, vel eo transacto xivam eve-
quid sit bissis, scito bissem dici uniuscujusque rei nire contigerit, ab ipsius mox accensione sequentis
duas partes sublata terlia. Quidquid enim in tres -n anni primordia sumimus, prfficedenteanno, qui
communis
'
'"" —- !-•- j.-t--_
diebus cccliv
asquas diviseris partes |a/ia ?)WH«s,veI portionesj, xii lunationibus,
'
exstitit,

unaquKque earum triens vel trien appellatur. Ho- terminato. At si xii exactis lunationibus, xiva pro-

rum uno sublato, reliqui duo qui remanent trientes cesserit, tum illam praBcedenti.jungimus anno,datis
insimul bis vocantur. Bissis igitur du» partes ho- eisdemprcTcedentiannoxiiilunationibusetcccLx.xxiv
roB sunt. Duodecim ergo bisses octo faciunt horas, diebus. Et hic annus embolismalis, id est, super-
binis per tres bisses supputatis. Apparet ergo lu- crescens dicitur, praecedentes autem communes,
nam xxvii diebus et viii horis totum ambire zodia- quod semper ii aequales praecedant, excepto in
cum; et ha!c cst una species mensium lunarium. ogdoade et endecade quorum utrumque unus tan-
Sed quia naturalis lun» mensis ab accensione com- tum communis annus praecedit. Hcec de diversitate
putatur, ipsa autem luna in toto hoc spatio solem annorum solaris et lunaris, communium et embo-
non consequitur, ut ab eo reaccendatur, nisi addilis lismorum nunc paucis dicta sunt. Si qaa autem
duobus diebus et iv horis, his ad superiores junctis restantjCum ad ipsum Paschm terminum venerimus
mcnsem lunarem xxix dierum et xii horarum esse explicandum, prout possibile fuerit, exsequemur.
fatemur. Quia vero xii hora; pro integro die ne- Sane in serie temporum computanda nunc solaris
queunt computari, et unum diem difficile cst [suppl. anni, qui certior habetur, calculo utimur.
invcnire vel quid simile], praesertim cum alternis C
vicibus mcdia die ac nocte perhibeatur accendi, CAPUT XVIII
propler facililalcm computandi una vice xii hora;
sallus lunx, vcl ubi reclius in-
Unde conficianlur •

intermissa', altcra autem ex utraque lunatione si- termiltalur.

mul collectae pro integro die computantur, et tunc
luna xxvma pronuntiatur. Porro illi duo vero dics, Hoc loco congruum videtur de saltu lunac qua;
qui cum quaternis horis postemensumzodiacum ad possumns explicare sumendumque ab ipsa origine
consequcndum solem lunas supersunt, per xii luna- censeo. Diximus supra lunam ex quo die a sole
tioncs in unum collccti xxvi dies insimul conficiunt, recepit post xix dies et horas xii rursus eidem soli

qui! est una luna; zodiantea pcragratio, licet unus succedere, ethunc mensem esse qui annum luna-
desit dies. Et hoc est quod dominus Beda,
dicit rem, si communis sit xii, embolismum vero xiii
lunam tredecies in xii suis mensibus zodiacum computatus perficiat. Sed deprchensum est singulis
pereurrere. Hi omnes dies in summam redacti effi- mensibus, nec dum viia hora peracta, solem a lu-
ciunt lunarem annum cccliv dierum. Duodecies na consequi, vicissimque luna a sole accendi, et
enim xxix, ccc.xlviii. Duodecim autem hora; duode- restare ex Cciem hora xiima per singulos menses
cies ducta; sunt axLiv, et faciuntdies VI, qui juucti
jj IV momeuta, et unciam unius momcnti ct unum
superioribus, cccliv reddunt, qui sunt, ut diximus, atomum. Qua; iv momenta per singulos menses in
dies anni lunaris, quem constat retro semper obscr- tantumaugmentantur,utperxixannosintegrumper-
valum, duodenis, quos dixi, meusibus ita semper ficiant dicm qucm diem xixo sempcr anno ipsa tran-
:

alternantibus, et unus Iricenos, alter undetricenos silirecogit imminutio,neet lunaris calculatio ettota
haberct dies, quousque Julii Ca;saris solertia so- turbctur Paschalis observantia; ralio. Nam si ne-
laris repertus est unnus, pro eo quod lunaris an- gligaturille dies, eveniel ut post xv xixales cyclos,
nus in multis vacillaret, et solis cursui penitus id est post annos ccl.xxxv, cum debeas lunam com-
non convenirct. pulare primam, occurrat xva, id est plena luna. Et
CAPUT .Wll. econtra, cum xva cornputatur, appareat prima.
Sed ut aperle clareat qualitcr ille dies paulatim mi-
Vt a vctcribus tunaris tantum observatus sit annus;
et cur modo commuwm dicamus ct cmholis)iudem ? nuendo usquc ad integrum deficiat, quia xixalis
mensibus iv momcnta unciamque momenti et ato-
Ita enim ille a veteribus Graecis ac Latinis obscr- mum perdere dicitur, primum omnes xix annorum
33 LlUKIl DE COMPUTO. U
mensos qiuit sint videamus, ut sin^lorum pr.Tla- /^ Novembri, ut multi faciunt, diBtuleris, si occurrct
torum inompiilorum unciiiiumi]ucct iitomorum nu- luna scxuindum ('[)uctarum ralioncni a Kalendis Sc-
meriim colligonles, alqun cx his rursiis lioras con- ptenibris, pcr tres mc.nscs^id cst us(|uc in Knlcndas
ficicnlcs,[irol)omus si intogrum diom xxiv horurum Dcceiiibris; (|uo(l .si iii co hjco, id cst in Julio, ut
reddcre possint. Deccmnovalis cycli ccxxxv mcnscs Kal. Aug.,ut dixiinus.diemhunc transilias.in unius
hinc esso colligitur quod eum xii cnmmuncs duodc- lantuin Augusti Kalcndis abepactarum lectioncdis-
noruni scilicct nicnsium, vii vcro cmbolismos, i<l sonat luna.
esl, xiii nicnsiuin constat annos hahcrc. Duodccies C.\PUT XI.X.

autem xii, «lui sunt cxliv, ct trcdeci('s vii, qui la- Quot horis lutia luceat singulis noctibus.
oiunl xci, insimul positi i:cxx\v perliciunt, i|ui nu- Quot horis luna pcr singulas noctes luccat hoc
merus f[iialor ductus dc.ccoxi. reddit hoc modo : qua- modo colligc. Primo scito eam ex quo n sole rccc-
lcr namquc cc sunt ncccxi. cl iv trinici cxx, ilcni- dens prima dicilur, U8([ue ad xv quo longius ab eo
quc XX prffidictum numcrnm, id est,DCCcc complel reccderc non potest, singulis noctibus quaternos
hoc modo, qutf est summa qualcrnorum momen- punctos lucis sua' cremento addere, totidemquc
torum de singulis xix annorum mensibus collecto- deinccps reproximando sol cx altera parte circuli
rum. Qutt' momcnta, quia horas faccre possunt, usque ad .xxx imminucrc.Cuandiu crgo in augmento
hoe ordinc consideremus. (Juia cnim hora iv punclis est, id csl usque ad xv, ad luccndum multiplica
constat,singuli autem puncti denis momentis,horas ejus aitatem quater.et exhisquos invcnerispunctis,
singulas metiamur per xl momcnta, et inveniemus facitohoras singulas per quinos punctos. Ad non
in suprascripto uioiueiitorum numero xxiii SLUii.s lucendum vero numerum, qui est ab cjus setatc
horas hoc modo quadragics .xx et lerni dccccxx,
: usque ad xv, itidcm multiplica, et factis exinde
alia XX momenta faciunt dimidiam horam, et sunt, rursus horia, in summam coUige; et si in toto xn
ut dictum est, x.xin semis horaj. Sed ut integes horas reperis , recte computasse te noveris.
dies XXIVhorarum perliciatur, alterain hujus horcc Postquam vero dccresserc capit, id cst a xv dein-
medietalem ex unciis atomisque,qua2 singulis men- ceps, ad lucenduin multiplica numcrum, qui est ab
sibusquatcrnisadditacsunl.momentis complcamus. ejus ffitate usque xxx; ad non lucendum vero a .xv
Uncia duodecima pars est cujuslibet rei.Duodccim usquc ad ejus .Ttatem, sicque por omnia facias, ut
cnim uncia; momentum faciunt. Igitur uncia; ccxxxv dictum est supra. Porro xva, quia plena est, tota
facinnt momcnta novem et decem, et remanent vii. nocte lucet. Quater cnim quindeni lx sunt puncti,
Duodecies enim deni ct noveni ducenti xxviii sunt, et iaeiunt horas xii. Econtra ni! lueet xxxa, ut-
et remanent, ut dictum est, uncise vii de ducentis pote soli supposita, ejus majori lumine obscu-
.XXXV. Quibus VII unciis ad complendum momentum C rata. Hanc horam Grajci synodon vocant, La-
una3 V sunt addend.-e, quas atomis ccxxxv, qui adhuc tini autcm coitum, quod tum pariter utrique
supersunt, taliter suppleamus, singulis unciis xlvii cocant.
atomos attribuentes ita quadragies septies quini
:
CAPUT XX.
sunt ccxxxv. Has v uncias junge superioribus xii, et Qua hora eclipsis solis ac iunx proveniat.
fiunt XII, id est momentum intcgrum,quod momen- Quo tempore cclipsis, id est, defcctus solis acci-
tum junge ad superiora xix, ct habes xx momenta, dere solet? Primo, si lunam eadem linca qua solem
id est dimidiam horam; quam supraxxiii semis ho- vehi contigerit. Siquidem latitudo signiferi xii par-
ris annectens, invenies horas xxiv. id est diem in- tibus tenditur, quarum mediam tantum sol peram-
tegrum,quem nemo decimo semper anno transilire, buIat.Lunaautem pertotamejus latitudinem terra :

et ob id saltem luuae vocari hactenus exposita cogit autem, utpote totius mundanffi centrum sphffira, in
ratio, ita ut reliquis luna xxx et undetrigesima, id medio mundi locata, eidem potius medians subja-
est vicesima ix alternis vicibus computetur, tunc cet parli. Unde semper ambitur a sole. Cum ergo
tres XXIX sine uUa xsxa interpositione procedant. sol supra, luna feratur infra, terra autem utrique
Qui dies pra;cedenti jetati detractus sequentem lu- sit subjecta, illis, sole scilicet et luna in media linea

nationem tota die majorem computari facit hoc mo- ^. coeuntibus, neccsseestterrse eidem lineffi subjectK
do si enim hesterno die xxixam prenuntiaveris
: lunari objectu solarem subtrahi conspectum. Cum
hodie xxxam, crastino primam, et postridie iiam vero ex alia qualibet parte ex duodenis partibus si-
computari necesse est. At si hesterno similiter gniferi xxxma luna soli opponitur, quia illi lineee
xsisam pronuntians, hodie,xxxa transilita, primam terra subjecta non est, nec luna inter eam et solem
dicas, cras iiam, perendie iiiam computare debes. est, ejus lumen nobis duntaxat in terra positis ce-
Et hocestquoddicitdominus Beda inminorilibello: lare non potest. Et indeest quod in singulis mensi*
adimitenim saltus lunce noctem, additvero ajtatem. bus solis patimur eclipsin. Lunaris sane defectus,
Quem diem diverso loco intermittunt; sed mihi vi- qui circa plenilunium, id est, vel xrva vel xva vel
detur quia secundum .lEgj^ptios epactas a Septem- xvia kina cvntingere solet, quamvis ejusdem linese,
bri inchoamus,ut secundum illos in luna Julii men- medianaj scilicet, ratione contingat, dissimiliter ta-
debeamus,ne sequ'eatium Kalen-
sis illum pr.-eterire men conficitur. Constat enim lunam proprium non
darumlunarls turbetur computatio.Quiasi lumerue habere lumen, sed in modum speculi a sole irradia-
35 HELPERICI MONACHI S. GALLI. 36

A est signo moratus sit, exparaedicta partium sum-

tam resplcndere. Unde nunquam lucere potest nisi .^ol

radiis penetrata solaribus. Sol autem,

quia octies ma, m
quibus partibus lunam a sole remotam inve-
indagine neras, ipsum numerum sumens dabis eidem signo
sua magnitudine terram vincit, ut subtili
luinquam ab ea lotus legi aut occul- ad explendum iter solis; reliqoos vero qui super-
rcpcrtum cst,
quin rndios suos et cum sub ipsa est, fueriutde summapartium.sequentibus perordinem
tari potest,
signis per tricenos disperties. Et cui signo xxx de-
undique ad superiora remillat, umbra terr.T contra
signiferi lineam,cui potius subjacet,et per
fuerint, in eo lunam esse noveris in tota ipsius
mcdiam
qunm solis est iter, altius penelrante. Cum crgo parte, quot illi signo ex prsefata summa pruvene-
rint.Quod in sumnia partium tot solummodo in-
plena luna homisph;crio n sole distanspcrcamdem
si

veneris quot adhuc dies in eo quo est signo degere

mediam fertur iineam,quia, solc inferiora penetran-
superiora, et habct, aul aliquid minus, in eodcm signo lunam
te, ipsam lunam necesse est scandere

econtra sole, id cst super terram hyperygeo, ipsa cum sole csse scito ;
quod prima vel
solet accidcre

luna efficitur sub terra hypogea, necesse est eam secunda luna, posito sole in prioribus cujusque si-
infernam deficere sive supernam, utpote per gni partibus. Sin autem intantum numcrus ille
sive
umbram terra; incedentem, et nequaquam sole eam partium excreverit, ut illi signo in quo est sol ex-
more solito respiciente. At si per aliam quamlibet pleto, reliquis omnibus signis xxs, patres prove-
g
utrarumque positarum linearum feratur, quibus niant per singula signa usque ilem ad illud in quo

terra ob sui exiguitatem solare nunquam potest solem esse certum est, et aliquot partes superfu»-

adimere lumen, ipsa luna adumbraticac lineae exor- rint, itidem in eo signo pariter eos esse constat. Et

bitatione lucis sue damnum valet effugere, id est, si hoc accidere solet xxviii vel xxix luna,soIe in postr»-
vel sublimior ad boream, vel divexior sole fcratur
mis signi partibus degente.Sed illud superiusin re-
cessione a sole,hoc vero contingit in reproximatione
ad austrum. Et hffic est item ratio cur non omni
nonnulli asse- luna3 ad solem. Quantum cnim per singulos dies
plenilunio luna doficiat quanquuni
rant utrumquc, et solem scilicct et lunam, raro su-
elongatur ab eo, recedens ex una partes circuli

perne, frequenter autcm inferius deficere. Ob hu-

usque ad hcmisphcerium, quod esl xv taiitum tenet ;

jusmodi causam pri-efata media linea ecliptica voca- deinccps eidem soli proximans ex altera parte,donec
tur, quod utriusque defectus, solaris ac lunaris, sit ad signum, imo ad eamdem ipsius signi partein, vo-

eausa. Glarctergo solem in sua cclipsi nihll niinui, niat, ubi eum reliquerat toto peragrato zodiaco,

non ejus aspectu fraudari. Lunam vero eclipti- quod, ut dictum est superius, xxvii diebus et vil
se
cam penitus lumine privari, quod tangere videtur jam ibi solem non invenit,
horis poriicit. Sed quia

Virgilius, cum ait :

utpote xxvii partibus, in quibus ipsa zodiacum

Uefectus solis varios, lunaique labores.

C luslraverat, exinde eIongatum,post cireuitum signi-
ferum duobus diebus ot iv horis perficiens, quod sol
Labores cnim lunre ipsa qua; patitur luminis dis-
pra;dictisxxviidiebus etviii horis peregerat, rursum
pendia vocat.
eum luna consequitur, et eidem succedens penitui
CAPUT XXI.
obscuratur, et xxva cfficilur; qui etiam dies inter-
In quo signo sit luna singuiis diehus.
lunium solet appellari, quod inter defectam et re-
In quo signo luna moretur quotidie, vel quot par- nascentem sit lunam.
tibus a sole per singulos dies elongetur, hoc ordine CAPUT XXII
investigabis.Sume sempor ajtatem luna?, quotacun- Qua hora luna acccmlatur, vcL qua in sua accensione
que fuerit, at multiplica quater, ipsumque rursua vnttet xtalem.
numerum ter ducito; el quot in summa reperis, Si nosse cupis qua hora diei luna accendatur a
tot partibus eam a solc novcris disparari, id est, in sole, id est mutet celatem, vide quotus sit annus
co loco dcgcre ad quem venturus sit sol post toti- illius cycli qui proprie lunaris dicitur, cujus inveo-
dem dios. Partcs enim istas nihil ahud esse dici- tionem post docebimus, et numerum multiplica
inus quam quotidianos pcr zodiacum solis prog-es- quinquies,hisquc adde pivTteritos anni dies a Kalen
sus. Itera in eodem argumcnto probnre contendis, n dis Januarii usque ad eum diem de quo qua;ris.Qui-
in quo signo luna eodem dio consistat? Primum vi- bus in unum redactis in infra lx manserint, tot pun-
deto in quo sol ipso morctur die, et in quota ipsius ctos esse scias horarum ipsius diei ; et singulas
signi parte, id est, quot ibidcm dies exactos habeat? horas per quinos punctos computans,ea hora lunam
Et quia unumquodque signum perlabitur sol xxx attendi noveris,cui quinque deluerint puncti in toto
rursus videto quot ab co dics remaneanl us-
dielius, ipsius horffi puncto, quot quinis caHcraruin super-
quc ad XXX, id est ad completionem signi? Quod fuerint borarum. numerus sexago-
Si vero pr;efatus
ioventu facillimum cst, cum sol singula signa non narium eum, qui sunt unius cu-
exccsserit, partire
solumniodo certis mcnsibus, scd et cerlis ipsorum jusque dicijid est xii,horarum puncti,et qui reman-
mensium adeat diebus, praicipue xv Kal. cujusque serint, illius diei punctosessememento.Ee quibus,
mcnsis, quinta decima die Kal. April. primum zo- sicut monstratum est, horas faciens, quota hora et
diaci signum ingrcdiens, id cst Arietem. Cumque quoto ipsius hora"' puncto luna ipsius diei accenda-
jnventum fucrit quot adhuc dics in eo quo positus tur, invenies. Quod gi tantvijii tx fuerint, aut ultra
37 LlBHll 1)E COMPUTO. 38

propreiiicntibiis,(cquiililt'rquu jiiT i.x piirtilis nil su- A. ni;ni.siii,midoi;t i[\nai[ui;iiiiiiii]M7('(/.i'((/(7i(rliislruni).

pcrliun-it, (luodccinia ilici horu, el vo,i(^l osl.ultiiiio dicitur, cl lustraiv, [lurguri^ s.-c[)issim(! dicimus.
ojusdcni lunvc piincto iUaiii ucccndi uovcris, lioc Kicbat uutcin lioc mcnso Kcbruurio, (|ucm ab lioc a
ccrlum hubcns nuiujuuin in iioctc, scd scnijiorcum Fciiruo, id osl a 1'lutoiic vocaverunt, (luciii juiigu-

in dio acccndi. .\t si pcr dicm argumcntum ijua in tiircni crodcliant. rcbruarc cnim purgare dicitur,
sua accensioiio inutct .ijtuUMii, invcnin^ dcsidcras, iino liiliiin riKMisoin diis Maiiibus ilodicavonint.

pr.cratum (^ycluin s(^xics niultiplica, cl ijuot in su- CAPUT .XXV.

nunicro scxcnarios haluicris, lol liis monadcs
jicriori Qmdiler Cjiaiin: inveniantur.
nddo, junctis insupcr puiictis illis (|ui scxtariis K|iactas (•ujnslibct aniii rcpcrtiirus, nihil uddciis
«upcrlucrint. Qui si ullru xxx cxcrcvcrint, recisis uniiis Domini uut niinuciis, primum per xix divide,
(juotquotsuperfucrint xxx,qui rcmanscrint,a;tatcm ct quot rcmanserint, rursus multiplica per xi, et si
tibi pandent quum luna in horn sua; acccnsionis numcrus illc infra xxx roinansorit, epactas illius
cst lugrcssu. Ilactcnus hac quotidiana dicunlur anni esse scius. Quod si ultra oxcrovorit, sublatis,
argumenta, quot siiigulis mutcntur dicbus ; hiuc quotque triginta rcpcris rcsiduos [cod. remanscrint.
ad annua vcniamus. mutand. sublatis triginta, quot repcris...),
vid. sic

CAPUT XXIII. T> pro epactis habcbis. Si nihil remanserit,nulla est;

Qualiter iiiveniatur (i»)u ah mcanuitii>iie Domini. quiu [ler xix annos epactarum volvitur circulus.
Primum igilur aiinos ab incarnatione Domini, IdcircoannosDomini poripsumnumorum partimur,
qualiter invenicndi sint, vidcamus, ut pcr cos cn>- residnum per xi multiplicamus, quia tot singulis
tcra argumenta rcperiumus.Annos igitur ab incar- unnis accrcscunt epacta^. Eum quoijuo numcrum
natione Domini, quot sint, inventurus, sume ordi- rursus per xxx metimur, quem epactae non c.xce-
dines indictionnm qua3 fluerunt ab ipsa incarna- dunt ad annos Domini ncc addimus quidquam
;

tionc us(iuc nunc,id osl Lxxi,qiiia singuhc indictio- nec minuimus, quia quando natus est Dominus xi
nes quindccinorum currunt rovolutionc annoruni ;
crant cpact;e, ubi incipiit csse cyclus epactarum.
praidictumiiumcruni nuiltiplicapcrxv, ct liuntmillc CAPUT X.XVI.
Lxv: his adde xn, quia quando ipsa incarnutio facta Quomodo cycliis solis invcniatur, ct cur per xxviii
est.xii anni de illa indictionc pra;eesserantetxiircs- annos recurrafi
tabant. llos ergo qui remanscrantprasfato jungo nu- Conourrentes, id est epactas solis invcntiirus, in
mero.et fiuiitiiiilleLxxvii..\ddesemperillius,dc quo inilio ipsius solis cyclum per quem currunt dobes

qureris indictionem,sicut hoo annoxiii,et fiontmillc invenirc; qui idoirco per x.xviii annos revolvitur, ut

sc.Isti sunt anni ab incarnatione Domini. Similiter singul.-e concurrentes in bisse.xtum veniant, quod

singulis annis facito, et annos Domini sine errore C fieri non potest, nisi per tot annos, cum ipsa; con-
reperies. Hoc tantum memor esto, ut, cum xv currentes usque ab septenarium proficiant nume-

transacta fuerit indictio, et denuo prima redierit, rum,et non nisi quarto anno semper bissextus eve-
»d prasfatum numerum unum semper adjicias, id niat. Quater enim vii, xxvin sunt. Ergo cyclum so-

est, non jam lxxi sicut nunc,sed lxxii multiplices, larcm evenire cupiens, ad numerum annorum

et reliqua, ut dictum est, observes. Domini semper addito ix, quia tot anni praicesse-
runt de eodem numero ipsam incarnationem, tum-
CAPUT .XXIV.
Origo indictionum, et tjualiter sinyuUs annis inve-
que hanc summam dividc per xvii, et quot rcman-
mantur. serint, totus cst annus. Si autem nihil remanscrit,
Indictiones cujusquo anni invenire desiderans, xxviiivus est.
sume annos Domini, quotquot fuerint in prajsenti, CAPUT XXVII.
et hisadde regulares iii, illos scilicet annos qui Ad inveniendas concurrentes cujusque
anni.
praBcesserant de indictione quanatus estDominus, Ipsas vero concurrentes alicujus anni invcnire
el totam hanc summam partire per xv, et qui re- desiderans, sumo sffipe pra>fatos annos Domini, et
manserint,ipsa est indictio pra;sentis aniii.Si nihil quia seinper quarto anno unus ob bissextum trun-
remanserit, .\va erit. j) silitur, totius numeri quartam partom adjicies, et
Indictionum originem paucis verbis aperire libet. additis insuper regularibus iv, quia tot pra3cesse-
Dicitur nutem ab indicendo. Gum enim Romani runt concurrontes annum Dominica; nativitatis,
omnibus pene gcntibus imperarent, omnibus tributa totum hunc numerum per vii pivide, et quot su-
indixerunt, qu« eis quinto anno semper impende- persunt, ad ejusdem anni concurrentes tene. Si
bantur. Sod primo quinqucnnio »9, seoundo argen- nihil remanserit, vii csse scito.
tum.tertio solvebaturaurum.Quarto rursus a prin- CAPUT .XXVIII.
cipio repetebatur, id est ab are unde junetis ;
Quotus annus sit a bisse.rto?
quinqueniis xv annorum indictiones sunt singuUc Utium vero bissextus vel quotus ab eodem sit
institut»,et cautumestutnullus liberratus,nullum annus, perfacilc est invenire. Annis enim Domini
principis edictum ratum haberetur, quod indictio- quotquot fuerint, nullo vel addito vel detracto, per
nemnonprajferret.Singulisautemquinquciiuiispac- IV divtsis, quot remanserlnt, totus cst annus abis-
to cehso,li-ioserat,Urbcmlustrare quasi ob purgatio- sc.\to, si nihil remanserit, bissestus est.Potest hoc
 ;

33 HELPBRIGI MONACHI S. GALLI. 40

et per cyclum solarem invcniri. Quotuscumque A CAPUT XXX.

enim uno sublato, residuos pcr iv divide,
fuerit, Quid sit terminus Pascluv, vel quando obscrvelurl
et ut supra, per annos Domini, an bissextus vel
Terminum Pascha; nihil aliud dicimus quam xiv
quotus ab eo sit annns, invenies.
lunam, quE primum oceurrit post requinoctium
vernale quando inimmolatione agni Judaeis Pascha
CAPUT XXIX.
;

facere olim prfficcptum est quia etiam nocte Domi-

;

Quomodo inveiiiutur cyclus lunctris, et rjuir sil dijfe- nus nosterillo primum typicoPaseha pacto traditu.s
rcntia inler ipsuni cl xixlem, et qualtlcr inveuiatur cst, licet scqucnti dic, id est xv,pro nostrasinl om-
per xodiacum ?
nium salute immoIatus.Quod cequinoctium xii Kal.
April. occurrere supra ostensum est. Quacunque
Ad cyclum lun;o inveniendum c numcro annorum
igitiir septimanffi die luna xiv,sive in ipso «quinoc-
Domini, duobus sublalis qui, Dco humanato, de
tio,sive eo transacto occurrerit, terminum PaschfB
codcm eyclo rcstabant, ccteros per xix divide,quo-
dicimus. Ipsam vero solemnitatem in Dominicum
rum constat revolutionc ; rcsidui lunarem cyclum
Hunc sane diem,quoDominus resurrexit, differimus,et si con-
ostendunt. Si nihil remanserit,six erunt.
tigeritipsum terminum die Dominico evenire, nihi-
cyclum Romanorum proprium esse scias,sicut xix-
alem proprium csse constat Hebra;orum, ct a tem-
B lominus in alteram Dominicam nostrumPaschaes-
spectam.us, ut multi dicunt, ne Judaicum Pascha
pore Dominiea! resurrectionis etiam Christiauorum
observaturque iste cyclus in luna Januarii, qui est
observare videamur, si cum illis eadem solemnia
mensisRomanorum primus, sicut ille in Paschali, inchoantes, cum eis itidem finiamus. Nam et iili

sicut et nos cademfesta peroctonos celebrantdies,

quem primum xixalis mensem esse Hebraeorum Do-
et nihil nostra ab illorum distat celebritate, nisi, ut
minus ipse testatur, qui Paschale sacramentum prae-
dictum est, quod non pariter inchoant. Si autem
misit, dicens ; " Mensis principium men-
iste vobis
Sabbato xiv luna advenerit,et velaequinoctiumdics
sium : primus erit in mensibus anni. » Sicut enim
fuerit, vel jara transactus, statim sequenti die Do-
ille incipitabaccensione luna; Paschaliset usque ad
minico Pascha celebramus.Idcirco autem terminus
eamdem porrigitur, similiter et iste a prima luna
idera xixali cycIocontinctur,quod non nisi tot annis
Januariiincipiens,ad eamdem deducituribique fini-
pcractis ad eumdcm dicm Kalendarum luna xivrcd-
tur, habens et ipse communes annos, duodenorum
eat. His vero expletis ad ipsum quidem Kalenda-
scilicot mensium, dierum cccliv, necnon et embo-
lismos XIII mensium et ccclxxiv dicrum,ct,excepto
rum diem,vcrumtamen nunc per eosdcm redit Sep-
timanae dies propter concurrentes solis, qui per
quod Paschalis in hoc nunc agitur celebritas, per
omnia ei aequiparatur, ut a Venerabili Beda co- n XXVIII variantur. Quae rcs cogit tam terminura quara
piose tractatur, et uterque x et ix annorum revolu-
et ipsam festivitatem multo longius evagaro,maxr-
tione, et lunari constat ratione. Ob solam tamcn
mumque Paschae Qyclum per xxviii xixales cyclos,
id est Dxxxii annos extendi. Nam et si infra hune
dignoscentiam iste lunaris, ille vocatur xixalis,
composito ex tribus corruptis vocabulo, ex x soili- annorum numerum vel terrninus vel feslivitas ad
cet et anno et novem, sicul et apud Grsecos ex eis-
eumdem Kalendarum vel septimantE diem redeat,
dem vocabulis, sed integris appellatur
non tamcn pluribus annis pcr ordinom hoc facit.At
IwEa xai
Ubi notandum quod eo expleto cyclo maximo;oinnia ad eosdem dies et
AexaOSpTixa. in Latina composi-
tione anni vocabulum sonet, in Graeca autem no- per easdem redeunt lineas. Quem Paschalcm ter-
men anni non ponitur, sed a parte astatis intelli- minum ante verualcaiquinoctium celebraregenerali
gitur enim Ecclesiae prohibemur traditione. De ipso autem
; eipo{ icslas dicitur. Illud quoque no-
tandum tribus seraper annis xixalem procedere,
aequinoctio varia non tantum veterum, verura etiam
cujus quarto anno lunaris scmpcr incipiens ejus- modernorum exstat opinio,aliis xii Kal. April.,aliis

dem anno, quod tunc luna in Kalen-

tertio finitur
viiKal.asserentibus.Nonineptumvideturostendere,
dis Januarii sil finita, quia annus utriusque cycli qualiter hoc magistros nostros etiam corporali in-

est embolismus. Cujus notilia lunaris hoc tantum
nobis videtur ulilitatis confcrre, quod pcr eum, ut
supra retulimus, quotidie lunaris accensionis hora
reperimus. Quapropter hoc tandem prajtermisso,
ad xixalis inaginem, quia ob multiplices Paschee
tuituviderimusinvestigare.Etsi quis adeostudiosus
D exstiterit,uthococuIissuis potiusvoliterederequam
littoris.hicexemplar inveniat, quod (/". quo) id quod
qu;prit indagarc prsvaleat, ubi primo solslitiorum,
qui illud ab utraque parte quodammodo ambiunt,

rationss utiliorern, accedamus. Gujus quotus sit notandi sunt dies.ut postmodum id quod in medio
annus invenire cupiens, ad numerum annorum mquinoctium facilius reperiatur designatis utrin-
DoMiini unum seniper adjice quia secundo ejus que [f. utrorumque) limitibus.
;

anno Domiiius natus asscritur, et reliqua, sicut in

CAPUT XXXI.
luna cyclo diximus facito. Pcr hunc cyclum epac-
Dc cequinoctiis et solstitiis, qualiter etiam corporali
tarum scricm et torminum Paschalcm, aliaque ar- intuitu deprehendantur, ct de ascensii et descensu
gumenta perplura, sed et figuras qutc dicuntur solis,

Compoli, concurrore scias,

Primum itaque ccenaculum aliquud orientroppo-
41 LIUEll DE GOMPUTO. 43
situm diligctur [f. doligatur), ct in oo Ibramcn ta'.c A Cancrum sunt Gcmini, ot postCaniTutn l^oo; quH),

notelur por quod 8inj,'u!is suis oxortibu.s, qui sunt ut sicpissinio dictum cst, ila altrinsooiis sunl po-
CLXXXil, soi nidiossucis inlnijaccfe possit.'1'uni sin- sila, ul iii uno loco oriri ac occuiiibcro, vidcantur;
gulis cxortilius notontur loca ([«;!! railius ille lustrat sol quoi|iio in utro(|uolil)ot corum [lositus pcr oas-

in occidontali parictc priclati cauaculi. Certutni|uc dcni lincas fcratur. Scd in Geniinis ascendit, in
cstradium illum solstitio brumali ad corum, a;slivo Lcone dcsccndit. Itoni ante Gerninos Taurus, ct
autcm ad .Mricuni dirigi. Porro in ajquinoctio, ut- post Lconem est Virgo, dc quibus cadctn dicta

potc a modio oriontis solo surgcntc, recta linca sunt. Porro ante Taurum .Arios, ct posl Virgincm
medium ocoidontis [ictoro inanifcstuin cst; soinpcr Libra, (|u;c [)ari modo csso locata tcstaiitur a;qui-
enim in oppositam sibi partcm sol radios dirigit. noctia in utroque eorum annatim concurrentia.
Ergo brumalo solslitium dcprchensurus, quo sol in Sic dc ca;teris usqucCapriconum, qui cajtcris
;id

Capricorno agit, sic lacilo .\ xv Kal. Januarii, quo

: humilior rursus sunm ortum habct
et occasum, to-

dio sol pr;cfatum ingrcditur bignum, notato mane tumque discursum. Cum crgo sol, ut dictum est,
singula looa quo sol oi-ions priino dirigat radium, per cLxxxii ortus vol linea.- ascendons, et pcr eas-
lactis in pariete punctis uscjuc xii Kal., cl videbis demdcscendcnsannum perficiat,duplicapr;cdiotum
per singulos ortus radium scnipor in ante pro- j,
numcrnm, et habes ccclxiv dios anni solaris. Por-
gredi versus corum, utpote solc adhuo inferiora ro unus dics, qui cum quadranle superest, quo-
pclente. Itomque xii Kal. ortum'.solis diligentissimc modo dies ille ex minutis conficiatur horarum vi-
considerans, vigilantissime nota bis locum quo pri- dcamus. Sol enim moratur in utro(|ue signo xxx
mum einiscrit radiuni pra'dicti foraminis. Rursus dics ct X horas ac dimidiuni. .\ccipe prinuitti illa scx
sequcnti die.id cst,xi Kalend .ortu solis studiosissime signa pcrqu;c sol ad solstitium ascendit, et da uni-
considcrato aniniadvcrto, r;iaius illc utrum sollto in cuique signoxxx dies etx horas ac dimidiam,et habe-
ante pergat,an aliquantulum,quamvis parum, retro bis cLxxxii dies, insuper et xv horas, id est minuta
rcdoat.Quodsicuinquantulumcunqueredireperspe- CL. Ex his ergo ccc minutis cccmus Lxvtus dies et

xeris,quod sine dubio evcniot,certissime noveris so- quadrans eflicitur ex minutis horarum, quibus in
lcm,peractopridie,idcstxii Kul.,solstitio,superiora unoquoque signo supcr xxx dies iinmoratur, quem
rcpetcre. Dcindc si volueris por singulos ortus nota diem sol tani in jisccnsu quam in descensu perficit.
semper loea qua; tardius ille petierit scire, videbis Sed quia in ascensu nec dum pcractus, pro integro
cum quotidiano processu ad Africum tendere usque computari nequit, computatur et descensu. Et inde
xii Kal. Julii. Quo die diligenter signato, jam se- est quod ab sstivo solstitio usque ad hibcrnum
quenti die, id cst xii Kal., retro redire oonspicies, computatur unus dies, ide est clxxxiii, cum tamen
utpote solstitio peracto, sole ad inferiora redeunte. C sol, ut dictum est, per easdem semper lineas de-
Quod si denuo consideres, invenies quotidie ipsum scndat per quas ascenderat, donec quarto anno
radium per easdem lineas redire ad corum, per ex quadrantibus integer dies expletus ascensui solis
quas pridem venerat ad .\tricum, sole videlicet per interponatur, sicque et ascensus et descensus pari
eosdom ortus descendente ab aistivo usque ad hiber- dierum numero computetur, id est clxxxiii, qui
num solstitio, per quos descendcrat ab hiberno simul juncti faciunt bissextilis anni dies ccclxvi.
usque ad a;stivum solstitium. Et hoc est quod supra Verum his per excessum breviter dictis, ad osten-
diximus clxxxii tantummodo csse ortus solis, cum dendum solis annum cursum i edeamus, unde di-
in anno explendo ccclxv dies peragat. Peragit enim gressisumusadprobandosaequiuoctiorumdies,quo3
annum suum ascendens a brumali solstitio ad bo- palam est invenire, si ea qua; de solstitiis dicta sunt
reale, indeque rursus descendens ad brumale, et, rata constiluerint. Si enim sol bruniali solstitio
ut dictum est,eosdem oustodiens ortus deseendendo minimum diem et maximam agens noctem dein-
quos servaverat ascendendo, non quo eadem signa ceps quotidiano processu noctem Gontrahit, ac
repetat, alioquin non nisi dimidium lustraret zodia- diem extendit usque ad eestivum solstitium, quo
cum, scd ita est ipse signifer oblique pcr coelum nox brevissima et dies exstat longissimus, patcl
porrectus a polo usque ;id polum, ut bina semper j) profecto medio mcdiorum decurso dicrum spatio
signa contra se altrinsecus posita oosdom habcimt tautum niinora.tam noctem auctumiiue cssc diem,
ortus et occasus, duobus tropicis duntaxat exceptis, ut pari longitudino motiantur, scrvanto adhuc dio
qua; singularem habcnt ortum et occasum, Cancro solitum au5(idT,v [stipra : augmentum; vid. lecj.
vidcliccl ct Capricorno, quoruin altcrum excelsius, aO^T.aXos], el nocte £>j?iv [vid. lccj. aS^T.s-.vJ, donec ad
alterum divexius constat essc locatum. Ut autem eam provcniant prolixitatom, vcl angustium, quam
hoc quod diximus manifestissime patoat, Cancer, neuterexcedcre potest, quod lit rursus in solslilio
utpote cunctis excelsior, cunctis sublimior oritur et altero. Cum ergo solstitia alterum xii Kal. Januarii,
occidit, quod evidentissime pandit solstitialisexor- altcruiu XII Kal. Julii esse constet, diesque ab uno
tus mense Julio. Ca;tera vero, sicut per ordinem [ad] alterum clxxxii, scire volens, qui sit horum
sunt locata, unum ab antecedentibus, alterum a modius, pra;fatum numeruni per a;quas divide por-
acquentibus cosdcm, ut dictum est, custodiunt or- tiones, ct habes in utraiiuc parlc xci. Nogesimo
lus ct occasus, imo et cursus. Verbi gratia : Ante {sic cod.) ergo primo die post solstitium brumalc

Patrol. CXXXVII.
 ;

39 HELPERIGI MONACHI S. GALLI. 40

et solarem inveniri. Quotuscumque
per cyi;lum A CAPUT XXX.
enim fuerit, uno sublato, residuos per iv divide, Quid sit terminus Pascluv, vel qiiando ohscrvetur "?

el ut supra, per annos Domini, an bissextus vel

Terminum Pascha; nihil aliud dicimus quam xiv
quotus ab eo sit annus, invenica.
lunam, quaj primum occurrit post fequinoctium
vernale;quandoinimmolationeagni Juda^is Pascha
CAPUT XXIX.
facerc olim pra^ccptum est; quia eliam nocte Domi-
Quomodo invcniatur cijclus Imuirif, ct c/wrr xit diffc- nus nosterillo primum typicoPascha pacto traditus
rcntia intcr ipsum ct wxlem, et qualtter invcuialur
est, licct sequenti dio, id est xv, pro nostrasint om-
per wdiacum ?
nium salute immolatus.Quod ajquinoctium xn Kal.
Ad cyclum lun;c inveniendura c numero annorum April. occurrere supra ostensum est. Quacunque
Domini, duobus sublatis qui, Doo humanato, dc
igitur septimanffi die luna xiv,sive in ipso aiquinoc-

codem cyolo rcstabant, c.xtcros pcr xix divide, quo- terminum Paschse
tio,sive co transacto occurrerit,
dicimus. Ipsam vero soleranitatem in Dominicum
rum constat revolutionc rcsidui lunarem cyclum
;

ostendunt. Si nihil remanserit, xix erunt. Hunc sane

diem,quoDorainus resurrexit, differimus.et si con-
tigerit ipsum terminum die Dominico evenire, nihi-
cyclum Romanorum proprium esse scias.sicut xix-
alem proprium esse constat Hebra;orum, et a tem- B lominus in alteram Dominicam nostrumPaschaex-
spectaraus, ut multi dicunt, ne Judaicum Pascha
pore Dominicffi resurrectionis etiam Christiauorum
observaturque iste cyclus in luna Januarii, qui est observare videamur, si cum illis eadem solemnia

mensis Romanorum primus, sicut ille in Paschali, inchoantes, cum eis itidem finiamus. Nam et illi

sicut et nos eademfesta peroctonos celebrantdies,

quem prinium xixalis mensem esse Hebraeorum Do-
minus ipse testatur, qui Paschale sacramentum pra;- et nihil nostra ab illorura distat celebritate,nisi, ut

misit, dicens ; Mensis iste vobis principiuin men-

cc
dictum est, quod non pariter inchoant. Si autem
sium primus erit in monsibus anni. " Sicut enim
:
Sabbato xivluna advenerit,et velc-equinoctiumdica
ille incipitabaccensione luna? Paschaliset usque ad fuerit, vel jam transaotus, statira sequenti die Do-

eamdem porrigitur, similiter et iste a prima luna minico Pascha celebraraus. Idcirco autem terminua
Januariiincipiens,ad eamdem deducituribique fini- idem xixali cyclocontinotur.quod non nisi tot annis
tur, habens et ipse communes annos, duodenorum pcractis ad eumdem diem Kalendarum luna .xivred-

scilicct mcnsium, dierum necnon eat. His vero expletis ad ipsum quidem Kalenda-
cccliv, et embo-
lismosxiii rnensium et cccLXxivdierum,ct,excepto rura diem, verumtamen nunc pcr cosdem redit Sep-

quod Paschalis in hoc nunc agitur celebritas, per timanai dies propter concurrentes solis, qui per
omnia ei squiparatur, ut a Venerabili Beda co- p xxviii variantur. Qua; rcs cogit tam terminum quam

piose tractatur, et uterque x ot ix annorum revolu- et ipsam festivitatem multo longius evagaro,maxr-
tione, et lunari constat ratione. Ob solam tamen raumque Paschae gyclum per xxviii xixales cyclos,
dignoscentiam iste lunaris,
vocatur xixalis,
ille
id est Dxxxii annos extendi. Nam
et si infra hune

composito ex tribus corruptis vocabulo, ex x scili- annorum numerum vel terininus vel festivitas ad
cet et anno et nove.m, sicut et apud GrKcos ex eis- eumdem Kalendarum vel septimaniB diem redeat,
dem vocabulis, sed integris appellatur Iwea xai non tamen pluribus annis pcr ordinom hoc facit.At
A£xaOlpT,xot. Ubi notandum quod in Latina composi- eo expleto cyclo maximo;oinnia ad eosdem dies et
tione anni vocabulum sonet, in Greeca autem no- per easdem redeunt lineas. Quem Paschalem ter-
men anni non ponitur, sed a parte ffistalis intcUi-
rainum ante verualcsequinoctium celebraregenerali
gitur 6lpo{ enira wslas dicitur. Ecclesiffi prohibemur traditione. De ipso autem
; Illud quoque no-
tandum tribus semper annis xixalem procedere, ffquinoctio varia non tantum veterura, verum etiam
cujus quarto anno lunaris semper incipiens ejus- modernorumexstatopinio,aliis xii Kal. April.,aliis
dem anno, quod tunc luna in Kalen-
tertio finitur viiKal.asserentibus.Nonineptumvideturostendere,
dis Januarii sit finita, quia annus utriusque qualiter hoc magistros nostros etiara corporali in-
cycli
est embolismus. Cujus notitia lunaris tuituviderirausinvestigare.Etsi quis adeostudiosus
hoc tantum
nobis videlur utilitatis confcrrc, quod pcr eum exstiterit,uthococulissuis potiusvclitcrcderequam
ut
supra retulimus, quotidie lunaris accensionis exemplarinvcniat,quod (/". quo) id quod
litteris, hic
hora
repcrimus. Quapropter hoc tandem praBtermisso, qui-critindagaro pran-aleat, ubi primo solstitiorum,
ad xixalis inaginem, quia ob multiplices qui illud ab utraque parte quodammodo ambiunt,
Pascha;
ration«a utiliorem,accedamus. Gujus quolus sit notandi sunt dies.ut postmodum id quod in medio
annus invenire cupiens, ad numeruni annorum ffiquinoctium facilius reperiatur designatis utrin-
Ddmini unum scmper adjice quia secundo que [f. utrorumque) limitibus.
; ejus
ainio Dominus natus asseritur, et reliqua, sicut in
luna cyclo diximus facito. Per hunc
CAPUT XXXI.
cyclum epac- De lequinoctiis et solstitiis, qualiter etimn corporali
tarum scricm et terminum Paschalcm,
aliaque ar- intuitu deprehendantur, ct de uscensu et descensu
gumenta perplura, sed et figuras qu» dicuntur solis.
Compoti, concurrorc scias,
Primum itaque ccenaculum aliquud orientroppo-
41 LIBEU DE COMPUTO. 42
silum diligctur [/". dcligatur], ct in oo foramcn tale A Cancrum sunt Gcmini, ot postCancrum Lcu; quw,
notetur per quod sinirulis suis oxortibus, qui sunt ut sa-pissiinc dictum cst, ita allrinsijcus sunt po-
CLXXXii,sol rudiossuiis introjaccrc possil.Tuin sin- sila, ut in uno loco orii'i uc occuinben! videantur;
gulis exortibus noteiilur lora ([a;c radius illo lustrat sol (|U0(iue in iitroiiuelibi-t coruin pusilus pcr cas-
in occidcntali pancto pr;i?l'ati oa'uuculi. Gcrtumque dem lineas feratur. Sed in Geniinis asccndit, in
cst radium illum solstitio brumali ad corum, a;slivo Lcone descendit. Itcm antc Gominos Taurus, ct
autem ad .Africum dirigi. Porro in aoquinoctio, ut- post Lconcm est Virgo, dc quibus cadcin dicta
potc a medio (irientis aolc surgcnte, rccta linea sunt. Porro antc Taurum .Aries, ct post Virgincm
medium occidcnlis pctere manifostum ost; semper Libni, (|u;c pari modo esse locata teslantur ;cqui-
enim oppositam sibi partcm sul radios dirigit.
in noctia in utroque eorum annatim concurrenlia.

Ergo brumalc solstitiumdcprehcnsurus, quosol in Sic dc cajteris usque ad Capriconum, qui coitcris
Capricorno agit, sic facito .V xv Kal. Januarii, quo
: humilior rursus suum ortum habet etoccasum, to-
dio sol prscfatum ingreditur signum, notato mane tumque discursum. Cum crgo sol, ut dictum est,
singula loea quo sol oriens primo dirigat radium, pcr CI.XXX1I ortus vel linea. asccndeii.<i, ct pcr eas-
factis in paricte punctis us()ue xu Kul., et videbis dem descendens annum perriciat,duplica prajdictum
pcr singulos ortus radium scmjier in ante pro- „ numcrum, habes ccclxiv dies anni solaris. Por-
ct

gredi versus corum, ulpoto sole adhuc inferiora ro unus cum quadrantc superest, quo-
dies, qui
pctente. Itemque xii Kal. ortumlsolis diligentissime modo dies ille ex minutis conficiatur horarum vi-
considcrans, vigilanlissimc nota bis locum quo pri- dcamus. Sol enim moralur in utro(|ue signo xxx
mum emiscrit radium pr>Tdicti foraminis. Rursus dies ct X horas ac dimidiam. Accipe priniuiii illa scs
sequcntidicidest.xi Kalcnd.ortusulisstudiosissime signa pcrqua; sol ad solstitium ascendit, etda uni-
considcrato aniuiadverte, raaius ille utrum solito in cuique signox.xx dies et x horas ac dimidiam.et habe-
ante pcrgat,an aliquantulum.quamvis parum, retro bis cLxxxii dies, insuper et xv horas, id est minuta
rede;it.Quodsieumquantulumcunqueredireperspe- CL. Ex his ergo ccc minutis cccmus Lxvtus dies et
xeris.quod sine dubio evenict, certissime noveris so- quadrans eflicitur ex minutis horaruin, quibus in
lcm, peracto pridie, id est xii Kal. solstitio, superiora
, unoquoque signo super xxx dies iinmoratur, quem
repetcre. Deinde si volueris per singulos ortus nota diem sol tam in ascensu quam in descensu perficit.
semper loea qua; tardius ille petierit scire, videbis Sed quia in uscensu nec dum pcractus, pro integro
eum quotidiano processu ad .\fricum tendere usque computari nequit, computatur et dcscensu. Et inde
XII Kal. Julii. Quo die diligenter signato, jam se- est quod ab mstivo solstitio usque ad hibernum
quenti die, id est xii Kal., rctro redirc conspicies. computatur unus dies, ide est clxxxiii, cum tamen
utpote solstitio peracto, sole ad inferiora redeunte. C sol, ut dictum est, per easdem semper lineas de-
Quod si denuo consideres, invenies quotidie ipsum sci^-ndat per quas ascenderat, donec quarto anno

radium per easdem lineas redire ad corum, per ex quadrantibus integer dies expletus ascensui solis
quas pridem venerat ad .\tricum, sole videlicet per interponatur, sicque et ascensus et descensus pari
eosdem ortus descendente ab aistivo usque ad hiber- dierum numero computetur, id est clxxxiii, qui
num solstitio, per quos descenderat ab hiberno simul juncti faciunt bissestilis anni dies cccl.\vi.
usque ad ajstivum solstitium. Et hoc est quod supra Verum his per excessum breviter dictis, ad osten-
diximus clxxxii tantummodo esse ortus solis, cum dendum solis annum cursum i sdeamus, unde di-
in anno esplendo cccl.\v dies peragat. Peragit enim gressi sumus ad probandos aequiuoetiorum dies,quos
annum suum ascendens a brumali solstitio ad bo- palam est invenire, si ea quae de solstitiis dicta sunt
reale, indeque rursus descendens ad brumale, et, rata constituerint. Si enim sol brurnali solstitio
ut dictum est,eosdem custodiens ortus descendendo minimum dicm et maximam agens noctem dein-
quos servaverat ascendendo, non quo eadem signa ceps quotidiano processu noctem contrahit, ac
repetat, alioquin non nisi dimidium lustraret zodia- diem extendit usque ad aestivum solstitium, quo
cum, scd ita est ipse signifer oblique per coelum nox brevissima et dies exstat longissimus, patet
porrectus a polo usque ;id polum, ut bina semper jj profecto medio mediorum decurso dicrum spatio
signa contra se altrinsecus posita eosdcm habeant tautum minoratam noctem auctumque esse dicm,
ortus et occasus, duobus tropicis duntaxat exceptis, ut pari lougiludine metiantur, servante adhuc die
qua; singularem habent ortum et occasum, Gancro solitum au^tioTiV [supra : augmentum; 1'««. leg.
videiicct el Capricorno, quorum alterum excclsius, oO?T,(j>.o;), et nocte j^j^tv [vid. ley. aiJ^T.sivJ, donec ad

alterum divexius constal essc locatum. Ut autem eam provcniunt prolixitatem, vel angusliam, quam
hoc quod diximus manifestissime pateat, Canoer, neuterexcedere potest, quod fit rursus in solstitio
utpote cunctis excelsior, cunctis sublimior oritur et altero. Cum ergo solstitia alterum xii Kal. Januarii,
occidit,quod evidentissime pandit solstitialis exor- alteruiu XII Kal. Julii esse constet, diesque ab uno
tus mense Julio. Ca;lera vero, sicut per ordinem [ad] alterum clxxxii, scire volcns, qui sit horum
sunt locata, unum ab antccedentibus, alterum a medius, prajfatum numerum per ajquas divide por-
sequentibus cosdem, ut dictum est, custodiunt or- tioncs, ct habcs in ulraijue parte xci. Nogesimo
tus ct occasus, imo et cursus. Verbi giatia : Ante (sic cod.) ergo primo die post solstitium brumalc

Patrol. CXXXVII.
43 HELPERICl MONACHI S. GALLI. U
occurrit xii A xiv luna Dominioa dic cvcnerit, Paschalis festi
noveris .Equinoctium vcrnalc, qui dies
asecnsu solis. Quod si alte lc-Btiliam in aliam Dominicam transferimus, ut qui-
Kal. April. Et hoc fit in
vis c-equinoctium autunmale, fa- dam dicunt, ne unquam cum Judffiis Pascha cele-
rum deprehendcrc
descensu. Vide enim quod diebus bremus, neve oum eis umbra; legali deservirc vi-
cito idcm in
deamur. Ul vero Theophilus Alexandrinus episco-
doscendat sol ab festivo ad hiberiium solstitium,
horum medio, id est xcii, pus scribit, ne vel xiii luna Sabbato occurrentc
iil esL c[,xxxiii, et in

scito. Is est antem fmire cogamur jejunium contra legem facientes,

autumnale asquinoctium esse
dies qui dicitur xii Certissimum est
Kal. Octob. cum necdum luna plenum luminis sui orbem ex-
quantum in ascensu solis ab ausLro ad hibeat, vel ne in Dominico die xiv luna existente
cnim quia
septentrioncm nox minoratur et dies crescit, tan- auctoritate legis, quae hac die agnum ad vesporum
tumdem per singulos dies in ejus dcscensu ab aqui- immolare jubet, jejunare cogamur conLra Ecc'cHi"
facientes traditionem, secundum quam Dominica
lone ad auotrum e contra dtos minuitur et nox au-
deprehendcre die jejunare fas non est. Ob hujusmodi causam ipse
"•etur. Sin vero hoc etiam oculis
gestis, perfacile factum est. Designatis enim, utdi- a xii Kal. April. usque in xiii Ival. Mali occurrit.

ctum est supra, punctis in pariete cccnaculi per Quia videlicet, si in ipso cequinoctio, id est xii Kal.
singulos radiorum ictus, qui fiunt in oricnte sole ab „ April., terminus ipse, hoc estxiv luna occurrit, et

unoadalterum sol.stiLium,videbis in utroque a;qui- Sabbati dies fuerit, ea nocte sacras vigilas celebra-
iioctio medium ipsorum punctorum surgentis solis mus, et sequenti die, id est vi Kal., Resurrectionem
radio peti. Ha;c de solstitiorum aaquinoctiorumque Dominicam. Quod si xiv Kal, Maii, quo longior csse
iudagine inepta garrulitate verbosius dicta tardiori- nequit, terminus acoidorit, et dies Dominious fueril

bus, qua3so, ne fastidio sint pcritioribus. Jam de in sequentem, ul dictum est, Dominicum festum

termino Paschali, qualiter inveniatur, paucis expo- ditTorimus, quod est vii Kal. Maii. LunEe vero setas

diamus. in ipsa festivitate nec minor quam xv, nec major

CAPUT XXXII quam xxi evenire potest. Si enim Sabbato xiv fue-
ncpctitio dc tcnnino Pasckali, ct cur ipsa fcstivi- rit, qui est terminus, sequonti die Paschae erit xv.
tas non nisi Doniinica dic cclcbrclur? Ouod si in Dominica torminus, id est xiv evencrit,
Paschalem sane terminum, ut pnefali sumus, in alia Dominica, qua feslum peragitur occurrit
nihil aliud dicimus quam lunam uvam post ajqui- xxia.
nootium vornalo, quando pr;ece[)tum est Judreis per CAPUT XXXIII.
singulos annos agnum immolare ad vesperum m Quomodo inveniatur ipsc icrndnus per singulos
memoriam liberationis egressionis suce ex .^gyplo unnvs.

eadcm nocte patratae et ; illl, quacumque die in C gi ergo scire vis quo Kalendarnm die quilibot
hebdomada, pivefata luna eveniat, mox
suuni cele- terminus occurrat, leclionem istam memoriter to-
brant Pascha, ct sequonti die, iu est xvluna, festi- nere debes, qua; exinde vcrsifiea s])ecie composita
vitatem inohoant Azymorum, quam vii celobrant decantatur, ita incipiens ISonm Aprilis norunt qui-
:

dies. Nos vero et .xiv lunam exspectamus post nos. Ha3C enim lectio per singulos xix alis cycli
a!quinoctium,et ea adveniente nihilominus nostrum annos edocet, quo Kalendarum die terminus sit

Pascha in Dorainicum diem dilfcrimus ob memoriam occursurus, id est xiv luna post ;equinoctium. Fe-
simul et revercntiam Dominicoe resurrectionis,quae riam quoque, id est, quo septimana: eveniat die, in-

ea die peracta est. Pasohalis enim fe:;tivitas non ut venies junotis regularibus, qui singulis ascribuntur
alias festivitatos passim por omnes evagatur liobdo- terminis, siout huic v cl concurrontibus ipsius anni,
madaj dies, eo quod ha3C sit singularis, et sicut B. 00 modo quo Kalendas mensium invonire docuimus.
ait Gregorius, solemnitas solemnitatum, beatus Quod si prajfata lectio memoria» exciderit, docemus
quoque Augustinus In aliis, inquit, festivitatibus
: qualiter etiam sine litterarum suffragio recuperari
ad memoriam tantum reducimus quid aotum sit, in possit.
hac vero non tantum prKterita ad memoriara revo- Pacchalem Terminum cujusquc anni rcpcrturus
oamus, quantum ea quie in nobisfutura sunt, prs- ]j sume pr.-cccdenas anni in primo arlioulo pollicis
signautes enuntiamus. Resurroctionis ergo Domi- Iffiva; manus, et deinceps per ordineni singulos Ka-

niciE gaudia non nisi in Dominicadio celebrarefas lendarumdies persingulosarticulos summitatcsquc

esL, in serie tompDrum, et prima et octava. Prima omnium digitorum ejusdem manus computaiis.qui-
SBilicet dic, qiiiu in hac primam Dei creaturam cunquc Kalendarum dies rursus in oodem articulo
factam legimus, id est lucem. Ootava autem, quia expensis ca^teris evenerit, terminum esse noveris.
est post septimam, co quod oadem resurrecLio et Hoc tantum memor osto in omnibus terminis inqui-
primum in capite nostro ea die pr;ecessit, etnostra rendis,ut,cuniad K.alendas coniputando perveneris
omnium, (lui sumus membra ipsius, peradis vi deinceps per Kalendas Aprilis semper calculando
ffitatibus laborum, et septima requietionis anima- incedas, vcl post Kalendas Aprilis semper anni
rum,octava scilicet rotatc sit pcragonda, quando Nonas, et post Idus ab xviii Kalendas sumas ad
qjusdem capitis vocem omnes qui in niuiuimontis torminum. Et si terminus ipsc in lialendis vel in
sunL audicnl et procoilont. l'orr(i .si terminus, id est, aliiiua Nonaruin vrl Iduuin dic ucurrcrit^in Aprili
4o LIBEH DL CnMPLTU. 46
esse noveris.Si autcni Kalenrlarum dies incidcrit \ii A reperies. Est autem lerminus i_\xa; htna; x, qu.-c

Kal. autinantc, id est \i vel x aut deinceps evene- sit Februarii mensis, idestquic in illo liriiatur. Lu-
rit, tum hoc est in Martio, essc, scias, et
retro, nam enim cujusqne mensis eam dicimus (jua; in

Kalendas ipsas .\prilis pronuntiabis. Sin retro, hoc i^so mcnse nnir.tur.
est XIV aut xiii, vel w Kai ileinceps acciderit quia Quadragesimalem Term.nuTn a xii Kal. Martii
hi dies in Marlio antc .T>i|uinoctiura sunt, in Aprili require. Incipiens pcr omr.ia sxlacitn, sicutde iax
computabis terminuin, ipsas Kalendas Muii pronun- diximus. Est autem luna ii mensis Martii. Hoc au-
tiabis, quod tribus taatuni annis nccidit iii cyclo tem in his duobus terminis obscrvabis, ut bissextili
xixali, id est octavo anno tcrminoe.xistentc xiv Kal, anno uno dic tardius requirerc incipias, id cstLxxa
Maii, et undecimo ejusdem cycli anno, cum est IV Kal. Febr. xi vero ab xi ICal. Ma:!.ii, quod in

terminus xvii Kal. Maii, ct decimo nono anno, rjui aliis non facias terminis. Et de lxx ([uirlem in omni

est cycli ultimus, terminum habens xv Kal. .Maii. bissextilii anno hoc obsorvabis. De XLnia vcrotunc

Sed fortasse dicturus est nec prxteriti anni te tantum, cuiii ipse terminusante bissexlum venerit.
nosse terminum qui fuit. Scd et inde consulimus Caeterum, si post bissextum eventurus .«:t, eliam in

impcritiaB. Nempo ct si multum hebes es, primum bissexto sicut in aliis annis xxii Kal. .Martii requirc.
tamen xixalis cycli lcrminnm. pns'quam semel ^ In termino quoque lxx mali bissexiili anno solet
audieris, retinere potes, id est Nouie .\pril. Quod si evenire luna xi, quod ideo notavi ne cum venerit
reliquos oblitus es, computa primum quotus sit turbaret caleulatorem.
annus cycli xixslis per argumentum quod supra Terminus Rogationum omni tempore a ii Non.
ostendimus. Et hunc cum inveneris, computa toti- Maii requiritur, et omnia ut in superioribus compu-
dem terminos a Nonis .\prilis, quotus sit annus tanlur, et est Luna xx qure mensis Muii.
cycli, et quem terminum in eodem ordine repereris, Pentecostcs terminus a xiii Kal. Junii seinper
ipsum esse scia.^ quem quasris. Et ut manifestius requiritur per omnia, sicut suporiores, quicst luna
quoddicimusadvertas, verbi gratia, sifueritquintus IVejusdem mensis. Omnes %"ero termini una eadem-
s«pe prasfati cycli, computa singulos terminos eo que feria provenient, et ut Pascha, sic ca;ter« istae
quo diximus modo, a Nonis .\pril. sumpto initio, ct festivitates in Dominicumdiem protelabuntur; et ut
quicunque v occurrcrit terminus, ipsum v anno esse de Pascha, sic de oaeteris inteUige, ut si in Domi-
scias saepe dicli cycli. Sic c.-eteris annis faciens nico die evcnerit, in alterum festivitatem dilleras,
facillimc c^jusque anni terminum invenies.
C\PUT XXX VL
a\PUT xx-xrv'. De Iribus annis xixalihiis cycti,
iii (juitns liina qpa-
Vnde inveniuntiir rcgulares ipsius let-mini. ctaruin noii scrvut urdinein.cl qualiter Ihtsckalis
Regnlares autem cujus ^eujusquel terminl reper- ^ twia observelur.
turus, pone semper Kal. .\prilis in prima feria, et De !una embolismi hocsolummodoadnectendum
computa singulos Kalendarum dies per singulas censui, quod nunqaum cursui refragatur epactarum
ferias usque ad tcrminum, et in quota teria termi- exceptis tribus annis cycli xixalis, octavo scilicel
num quemque repereris, tot regulares illi tribuito. anno, qui ogdoas appellatur Graece, et undccimo,
Exempli causa : Pone Kal .\pril. in prima feria, et necnon decimo nono, qui est ultimus, et dieitur
occurrunt Nonae .\prilis in quinta feria. Dic ergo : endecasGraece, quod post ogdoadem sit undecimus.
Nonae norunt quinos. Sic de cseteris facies,
.\prilis In quibus annis coutra consuctudinem epactarum
et singulorum regulares absque errore reperies. Hic in quibusdam Kalendis occurrit. Ostendendum uhi
autem terminns ante Kaleadas
illud attende, ut si ordinem tribual. Octavo igitnr anno epactis existen-
est , retro computes et Kalendas et ferias. tibus xvii embolismalis luaa ii Non. Martii incipit,
Verbi gratia positis Kalendis in prima feria,
:
liniturque i Non. .\pril. xxxa, licet in .\prili fi-
mox pridie Kal. in septima feria retro ei iii , niatur.qui nunquamhabet xxx. Istaenimnec.\pri-
Kal. in sexta feria, et sic deinceps retro semper lisest, nec alicuJHs mensis, sed einbolismalis. quii
usque ad terminum. Si vero post Kalendas .\prilis nuUius unquain dicitur mensis, et sempcr xxxma
fuerit, in ante omnia computabis. Inventis reguia- J) computatur. Seijuitur luua .^prilis, qure est et Pa-
ribu3junge,utdictum est, concurrentes ipsias anni, schalis, u Non. .\prilib incipiens, liniturque v Non.
et in quota feriaterminus veniat.reperiens [sic cod.^, Maii, quae nequaquam x.xxma computatur, licet in
adveniens Domini Pascha celebramus. Restatnuuc Maio finiatur, cum semper Maiusxxx habcat lunam;
ostenderc qualiter per hunc cateri reperiantur ter- quia ista, ut dictuin est, nod Maii, sed Aprilis est.
mini. Est autem in Kalondis Muii xxviima, qnam\TS se-
C.\PUT XXXV. cundum rationem epactarum ac recularium esse
Qualiler per Paschalemterminum cateriinveniunlur debuerit... Incipit vero luna Maii iv Non. ipsius, ct
Septuagesimalem terminum invenire cupiens, %ide finilur IV Non. Junii xxxma exisiens, quia non Jaaii
primum quot diebus Paschaiis lerminus a Kalendis sed Maii. Junii autem luuaiii Ncn. ipsius incipiens
AprU. aLsit, sive retro, sive anic, et computa loti- Cuiturin ipsis Kalendis Julii, et .xxixnacomputalur,
dem dies a v Kal. Februarii. Similiter vel in anle sicut semper lunaJunii, cuin s<xiin(iuiii ••p;icta? ae
vel retro et terminum Lxxem absque scrupulo regularcs xxxma computclur. Porru Juiii luna v;
 HELPEEIICI MONACHI S. GALLI LIBER DE COMPUTO. 48
^7
inchoatur ct fmitur in ipso mense A CAPUT XXXVII.
Non cjus ,

et finita est illius controversia.

Dc ccetens emboUsmis brevis commcmoralio.
xxxma, 11 Kal. ^ug.
Epactarum autem lectio hoc anno m Kal.
Maii ac De c-cteris erabolismis, qui {itacod.) epaclas non
undecimo cycli xixalis anno; repugnant, hoc solummodo putavi diccndum, utsi
Julii dissonat. Porro
quiliabetepactasxx,lunaembolismalisincipltnNon. quando secundum lcotionem dua; simul xxxm<E oc-
currerintlunationes, una ex his embolismalis dica-
Dec. et flniturivNon. Januarii..\tverolunaJanuarii
incipit, ct finitur in Kal. Februarii tur, quoB nulli deputatur mensi, excepto si bissextus
III Non. ipsius
quod et lectio epactarum ostendit. Tunc enim tres simul eveniunt xxxmae qua-
fucrit.
xxxma existens,
Sequiturautemluna Februarii iv Non.incipiens, fi- rum nuUa est embolismalis; quia videlicet Jan. xxx
in habenle sicut semper, Februaris ita dein xxx ha-
niensquevi Non. Martii. Qu;e, quiaFebr.est,licet
fortc bis- betpropter bisse.xtum subsequentelunaMarLii a-qnc
Martio finiatur, xxi.xa computatur; nisi
lunam Fe- xxXjSicut semper est et si fuerit ogdoas autende-
sextus hoc cveniat anno, qui semper
;

bruariixxxam computari cogit. Luna quoque hoc cas,simulcumbissextosequituradhucquartaxxxma

qua; est embolismalis illius anni, de quo supradi-
anno in Kal. Martii secundum cpactarum seriom
xxixnaesscdebuit, sedproptercmbolismumx.wiiiva ctum est.
Caitera de emlolismis annisque
occurrit, excepto bissextili anno. Si cnim hoc anno communibus, de-

bissextus fuerit; tunc in Kalendis Martii xxixna se-

cundum lectionem, etsecundum illius
tioncm proveniet, et ut dictum est, vi Non. Martii
xxxa. Deinde luna ipsius Martii v Non. ejus incipit,
finiturque in Kal. Aprilis, et sccundum
juxtaprfficedentem calculationemxxxma occurrens.
Porro IV Non. April. luna ipsius inchoans, qu« est
et Paschalis, finitur in Kal. Maii xxixna sicut sem-
per habet; et finita est rursus et illius anni con-
troversia. At voro xixus annus cpactas habens xviii
embolismalem lunam iii Non. Martii inchoans, ni-
que ogdoade et^endecade, vel dcomnibus ad Paschaj
anni calcula- rationcm pertinentibus, qui nossepleniusdesiderat
librum venerabilis Beda; de his eleganter editum se-
dulo perlegat. Ibi copiosissime de his omnibus
epactas, ct quidquid qua?sierit procul dubio rcperturus.
CAPUT XXXVIII.
Epilogus libeUi.
Nos enim, scholasticorumnostrorum rogatu, qua;
introducendis ad hanc artem pueris necessaria judi-
cavimus, pro captu ingeniolilnostri undecunque col-
lecta congessimus. In quibus congrcgandis, si ali-

hilominus iii Non. Aprilis oam terminat, sequcntc quantulum verbosius evagati sumus, quicunque ea
luna Aprilis, qua; est et Paschalis, sicut scmper ii legerit, eo nos stuiiio iecisse cognoscat, ut quae di-
Non. ipsius, peractaque vi Non. Maii et ha3C quia ; cebantur manifestoria legentibus forent. Unde et oc-
non Maii sed Aprilis cst, xxixnaterminatur. Et licct cultiorum \f. cultinrum] pompas verborum evitavi-
secundum epactas in Kal. Maiioccurrat xxixna, ta- C mus, cum Ibrtasse h;cc nobis aliquatenus suppete-

men ob prcedictam rationem xxviiiva computatur. rent. Quia, sicut ait B. Augustinus, qui eleganter
Incipit autem luna Maii v Nonas ipsius, completur- aliquid loquitur,necauditorem instruit,sibitantum
que in Kal. Junii xxxma omnibus modis existens, et etuon illi quem ad erudiendura suscepit, loquitur.
deinceps sulitum cursum custodiet usquc in Kal. Rogamus autem, quicunquehfficlegerc dignabitur,
Septembris. A Kal. enim Septembris hoc anno, quo- ut si qua in his su;e utilitati conducibilia reperit,

usquetransilias saltus diem, quemmultiin Novem- omnium bonorum largitori gratias reforat. Quod si

brc faciunt, in nullis Kal. lunam sccundum regula- secus evenerit, non illico laborem nostrum inanem
res inveniens, sed in Kal. Sept. necnon et Octob. iv" esse causelur, quia saepeevcnit utibi alius erudia-
occurrit, cum secundum regulares in utrisque v» tur, ubi alius nil utilo suspicatur. Etsi enim pretio-
esse debcat. In Kal. enim Nov. vi" est, cum debeat sius est aurum poculum, non idco tamen omni uti-
esse viia ralionc regularium. Peracto enim saltuin litate caret Samniolum; imc nomujnquam vasa fi-
Novembri deinccps inviolatum custodiet cursum. ctilia tanto solent utiliora esse quanto viliora, quia
Sed omnem hanc controversiam evitare poteris si, gemmis in scrinio jacentibus, et solis regibus his
ut supra diximus, sccundum ^Egyptios mense Julio ulentibus, hochorum] plurimum servi carent
[/'.

sultus diem transilire volueris, prater duntaxat in usibus. Se uti aulem quisquis fastidicrit, non sibi
jj
Kal. Augusliin quibuslunamiiiamcomputabls,quffi esse edita, sed his tantum qui majora adhuc pene-
secundumopactas iiapronuntiatur. Saucubicunque trure nequcunt, ut his primum quasi c|uibusdam al-
s;iUum interponas, ubservabis, ut lu pariler lunutio- phabeti chaructcribus inducli, illa dcinceps facilius
ues xxixas computes sine uUu interpositioue xx.xa. assequantur.
49 BBRNERI ABD. HUMOL. DE VITA H. HUNEGUNDIS

ANNO DOMINI DCCCCLXXXll

BERNERUS
ABBAS HUMOLARIENSIS
NOTITIA HISTORICA

(Apud Fabricium, Bibliotheca med. et inf. Lat.)

Bernerus, cx monacho S. Romi;;ii Rlienionsi abbas Humolariensi.-i in Vcrmandui.s nalli;c, ordinis S. Bc-
nedicti, circa annuin 'JIU scripsit Vitam sancta' Hunegundis, defunct.-r anno 650, qu.-c obvia apud Surium
25 Augusti et sincerior apud Mubillonium Act. Bened. Sa^c. ii, pag. 1018, cum historia translalionis Sa?c.
V, p. 215.

BERNERI ABBATIS
DE viTA sanctj: hunegundis
VIRGINIS HUMOLARIENSIS

(Apud Mabill. Acta Sanctorum ordinis S. Benedicti, Saec. ii, pag. 1018.)

OBSERVATIO PR.iiVIA

A quo auctorc quove temporc scripta sit B. Hunegundis Vita, non omnino est exploratum. A scriptore
subsquali fuisse litteris commendatam suspicari quis posset ex his prologi verbis « Gujus (Hunegundis] :

aggredior vitw gestorumque pauca describere, prout comperi a lidelibus enarrari. » Verum eo loquendi
genere auctor se aliorum rclatione seu traditione potius quani scripto hanc historiam didicisse satis innuit.
Episcopum fuisse auctorem piitavit Surius, qui hanc Vitam stylo politiori primus edidit. .At licet in prologo
Sacerdotum se ultimum dieat biographus, quo nomine apud veteres episcopi plurimum designantur; tamen
eo loci presbyterum exprimi, et forte Berneruin abbatem Huniolariensem prtmum, verisimile putamus.
Nam Bernerus ipse exaravit B. Hunegundis historiam translationis, quw in cod ms. monasterii S. Theode-
rici Remensis huic Vita> subjicitur, non continua serie, uti apud Surium, sed distincta et prolixiori narra-
tione. Hanc in eodem cod. sequitur llistoria mutiUionis ab alio auctore condita, in qua hsc verba de Ber-
nero « Gujus inventionis necnon et translationis descriptionem simulquo miraculorum insignia inibi diyi-
:

nitus declarata volentibus agnoscere, claro stylo loculentoque sermone studuit elucubrare pise mernorias
domnus abbas Bernerus, qui Deo disponcntc, primils huic successit locello, pulsis ob obscena carnalis vo-
luptatis lenocinia qu,T ibi erant monialibus. » Quod anno 948 contigisse suo loco dicemus. Est autem
Huinolariense monasterium vulgo Humhlicrcs
, prope muros August» Veromanduorum ad Su-
,

minam, cujus monasterii primordia et auctoresignorantur. Istius Vita; exemplum duplex, unum integrum,
aliud mutiium cum accepissemus, diversi auctoris fetum esse primum existimavimus; at re maturius expen-
sa non duplex, sed una eademque lucubratio visa est. Hinc corrigendum id quod in prsefatione Saeculi i,
Bened. de duplici Vitw S. Hunegundis scriptore diximus.

PR.EFATIO AUCTORIS
l.Beatorumacvenerandorum Patrummemoranda A Nempe ex his genus victoriae exstititegregium, quo
descriptio, qui membra et versutias callidi hostis diabolus cum suis armis omne perdidit dominium,
evangelico perculerunt gladio, interiorem nostrum et perquod primi parentes vita>senseredispendium,
hominem divino pertlat alloquio : nec minus exte- per id rursusinaugmentumsui sup.^.rnumdilatatum
riorem et corruptibilem nostrum gravi atTectum elo- est imperium. Eadem ergo natura, quse viro gustum

gio materna ac virginalis inclyta vegetat coUatio. necis obtulit, etiam per sanctas virgines omnibus
31 BERNERl ABBATIS HUMOLARIENSIS 52

parcimoniam propinavit etquK primum facile

vitii : A .jus aggredior Vitae gcstorumque pauca describerc,
consentit ut caderet, et mater calamitatis existeret; prout comperi a ndclibus enarrarri. Obsecro itaque
postmodum per Cliristi gratiam fortilcr restitit ut me principem peccatorum et sacerdotum ultimum
zabulum prosterneret, sororque et mater Domini vestris precibus suffragari, quatenus uiihi sanctus

Salvatoris gratis electa feliciler fieret. Hujusigitur dignctur adesse Spiritus, qui et facinorum nostro-
divina? gratiffi sortem adepta gloriosa virgo Hune- rum maculas deleat, etlinguam ad enarranda qua;-

gundis, ab immaculato divini fonlis utero renata dam virginis gcsta disertam cfficiat.
prodiit, educata catholics sinu matris Ecclesia;, cu-

INCIPIT VITA
2. Summa ot incomprehensibilis providentia Di- B et anima post peractum vitn? cursum fructum car-

vinitatis,cum exsua omnipotcntiamundi principcm perctcentesimum sacratissimisvirginibuscousecra-

debcllaret, ejusque versutias pcnitus extirpare dis- tum. Unde quia erat gloriosa? indolis progenie, ab
poneret, eum non solum potcntcr superavit atque ipsisincunabulisferturesse desponsatacoa^qualibus
arma abstulit, verum etiam
armis misericor-
ipsis natalibus: sed dilectamagissponsoccelostiterrestris
d iter tam pricclaram contulit flagrantiam ,ut f ugarent confunditur, occultoque Dei judicio mortis confinio
ac delerent sordidissimi principis dominia, ficrent- clauditur.
que Christi luminaria quse fuerant pridcm arma tene- 4. Postquam vero cocpit sancta virgo esse adole-
brosa. Taliigiturordine mundisceptra crudelissima scens corpore candidoque vultu atque fiava facie,
immutanlur, omnisque portio tenebrarum suis cum desponsatur rursum a quodam noniine Eudaldo ge-
satellitibus tanto jubare restinguitur, oriturque per nerosae stirpis homine, a quo variis esl dotata spon-
pagella nova lux el gaudium, submittentes colla salibus cum mancipiis et villulisquae omnia licet
:

llegi regum, et paulatim a solis ortu usque ad oc- a parentibus coacta, vultu tamen placido et mente
casum Christi divulgatum est imperium. Inter quos casta perferens, roeditabaturjamdiuanimo, qualiter
gens Francigona, multis actuum insigniis splendida se et sua Christo sponso traderet dotalia, fleretquc
ac triumpbis multis famosissima, licel Ghristo fide sanctimonialis femina sub tutela sanctic matris Vir-
^
sanctatardiusoccurreret,tamenutpersensitDomini ginis, insignita capitis velamine, ut cum adolescen-
clementiam, coBpit passim puUuIando novam atque tulis veri regis valeret edicere : Niyra sum sed for-
sanctam Deo patri prolem gignere. Ex cuius jam mosa, fUim Jerusalem, ideo dilexit me Rex, et iu-
sacratissimo consortio sancta mater atque virgo troduxit me in eubiculum suum {Cant. i); etiterum :

oblitadomum pa-
Christi dilatataest Ecclcsia, qua: Nolite mc considcrarc quod fiisca sim, quia decoto-
tris atque populum, unitati trinw sinum cordis ob- ravit nie sol {Ibid.). Talis intentio et tam praeclarum
lulit, undc sibi immaculatus Dominus impollutam exercitiumversabatursedule in praBCordiis puellari-
consecrare familiam. bus, flosquc Genitricis virginalis in hac sancta redo-
3. Ergo tellus Franciae, pagus scilicet Vcrman- lebat virgine, radiantes plurimae virtutum gratiae ex
densis, pr.TpoIIentissimi martyris Quintini decorata virgineis successibus.
suCfragiis, anhclabat totis viribus ut nfferret Domino 5. Deinde cum sanctum sua? mentis propositum
munusgratuminodoremsuavissimum.Quo in pago, ad effectum uperationis vellet perducere, sapienti
atque villa quam Lembaidis nominant, sancta virgo usa consilio, sponsumqua potuitarte tentavit sua-
Hunegundis generosa nata est prosap-a, quai pro- demulcendo subtilitate ingenii ab
viter emollire, ac
cessit vclut virgula fumi ex aromatibus myrrh» et amplexibus omnino divellerc.Gui talia blandissimis
thuris el universi generis pigmenturum, duni nobi- D alloqucns vocibus dixit : dulcissime atque aman-
libus et Christum colentibus prodiit parentibus. tissime conjux, quoniam Christianissimis et ortho-
Hanc e sacro fonte fcrunt elevatam ab Eligio ponli- doxis parentibus geniti sumus, non decet nos coin-
ficeNoviomensis ac Vermandensis Ecclesife, ubi quinari ac libidinosis commistionibus pollui, velut
sumpsit veri sponsi arrham, simulque vestem pre- gentes quac ignorant Deum, et sicut equus et mulus
tiosam immorialitatis signo candidatam et triumpho quibus non est intcllectus. Placeat tibi, precor et
passionis perlustratam, atque cast;c charitatis or- contestor per Dominum, meum salubre consilium,
dine regiam et sacerdotalem coronnm mysticam. meisque te accommoda dictis, et qua>ramus mutuo
Ubi etiam in septem gradibus baptismatis septem qualiter nostra Deo placita efficiantur conjugia, ut
comprehendit dona Spiritus sancti, episcopali bcne- de nobis non terrena sed progenies coelestis emcr-
dictione confirmata et sancto chrismate delibula. gat. Decetenim nimiumque valet nos apostoloruni
Quibus undique fulta vivere studuit juvencula per principem expetere, atque loca sancta circuire, ut
septiraa dierum curricula, ut se.ptem septics au- saltem fusa super nos benedictione apostolica fiat
gmentatis ct monadc supposito, jubihi?i fructum in nobis vita longa, salus continua, opulentia in rebus,
prffisenti vita acquireret hocque duplicato corpore
:
fecunditas in propagine, tranquillitas in diuturna
53 DE VITA S. HUNEGUNDIS. 54
piico. hcdln. virgo, o supcnii Rtigis spoii.sa, iiimni A malris Ecclesin', ofTerens proleclam virginitalcm
Eccc dicis quasi oplanstibi mumium
(lcvota diceris! Christo Domino ad cxcmplum Gcnitricis virginis,et
cfHoresccro, (|uem in cordojam despcctuin funditus oxpostulans se sacrari sigillo caslimoni.T ct capitis
sprcvcras, ct velut slcrcus marridum qiiod p-nitus volamine sub tiitcla ct servitio inconiparaliilis Vir-
ciilcavcpas. Quid plura? iluquidcm es'- ileliisii s)!!!- ginis Mari:o. Cujus benignissimam intentionom ct
citudo nuptialis^atque protelata dies matriinonii; et dovolionem |)ius Pater audicns et a Domino cjus
cum debuerant pr>-cparari nuptialia, pivTparantur mcnlem illustratam intcIligcns,vocc lacrymabili ad-
sumptus et vehicula lanto itincri necessaria. Nam inirans tantam in puclla sapientiam, dixissc fertur:
quia erat virgo tonerrima, ct tam voluntate quam " Bencdictus Domine Deus omnium, qui in toro
cs,
.Ttate innuba.idemquc sponsus timoratus et Cliristi- virginali et corporis tuum locas domi-
mentis casta?
cola,acquievit placidc ct ul cognovit iion csse las
;
eilium, et in sexu fragilis materias numerosa opera-
resistere,etiam ipse cirpit esse auctor itincris, op- ris niirabilia. Laudem ergo tibi generalilcr loquatur

tans et exorans ita sibi cuncta evenire, ut audierat lingua omnium, quia dignum cst in talibus gcstis
affalibus puelluKT. attoUere te Dominum universorum. Equidenrfte,
6. His rite peractis ct paratis omnibus quse ad Domine, supcr his in cternum laudabo, et glorifi-
usum ad victum forent congrua cunctis iteranli- _ cabo nomen tuum in s.TcuIa. »
vel
lius[itinerantibus),gralias agentes Deo viani pergunt 8. Et conversus ad Dci castam virginem infit ita
publicam sponsus pompa sa^culari hilariset alacer
; inquiens « Cujas el puella, vel a quibus oris ad- :

cxtrinsecus,virgomultogaudentiorla!tabaturintrin- venisti replica, nomenque tuum et fidem tua3 gentis

sccus.Cunctaquippcei Christus tribuebat prospera, paritor dcsigna.xEstimo enim te nobilissima slirpe
cui jam cum fide vera, spe ct charitate intcgra, fa- progenitam, et al) ipsis infanti.T cunis ccclesiasticaj
mulari semper suam dcvovcbat animam, poscens disciplina^ liltcris eruditam. » Ad hajc illa mente et
Jesum Chrlslum tacitis prccibus custodiri cor ct cor- facie screnissima submisso vultu, tali orsa cst allo-
pus immaculatum, ne confunderetur illccebrosis quio : " Si de gente, Pater,quacris, et domine, ego
voluptatibus.Ore tacito mens orabat, et protegen- gcntis sum Hunegundis dicor no-
Francica' atque
tem seDominum cordis oculis conspiciebat.Suavis- mine, et in pago nata sum Vermandensi, a quo
simis alloquiis legiones sanctas angelorum cvocabat delata huc veni. Educata equidem sum paren-
suum cum lacrymis sibi adesse po-
in auxilium, et tibus, Christicolis, et contra velle meum, ct, ut
scebat omnem chorum agminum coclestium. Exau- credOjDoi placitum, sponso tradita sum juvenculo,
ditur Dei famula, et comitante illi diwna miserioor- quem postpono et devito devincta Christi charitate,
dia, supcrni respectus promeruit majora solatia. quo ducente et favcnte, toto corpore sum intcgra
Sacrosancta utique pra?sidia sibi mox adesse per- C atque mente impolluta.nii me devoveo qui crea^it
sensit, qua? defensam omnibus incommodis Rom;e univcrsa, atque fidem quam requiris ipsi servo in-
pnsentarunt apostolicis conspectibus, cum omni tegram. Quam si plane vis audire, paudam tibi,

integritate fidei ct corporis. Cumque percunctaren- Pater optime, quia, licet barbara sim natione, ta-
mundi domina>,et superbo fastu spon-
turloca urbis men hanc fatemur fidem veram atque sanctam,
suscum sodalibus undique circumseptus.varia san- quae nobis in fine temporis est delata ab hac sancta
ctorum circuiret pignora : illa vitans arrogantiffi sede apostolica et catholica malre Ecclesia. Ecce
comitatum,solaibat ad apostolorum limina.Sponsus etenim tua sanctitas dum a nobis fidem exigit, xi-
eam a;stimabat repausare pra» multa? viae lassitudine detur nobis quasi Chrislus a Samaritana aquam
illa velul mente renovataac robustior efTecta^omnia fontis postulet qui dum tali dignatus est perfrui
:

foris et intus urbisRomae circuibat oratoria. Ille alloquio, innuit latenter quod neminem a fide ulla
ergo ruitura oculo corporeo mirabatur sedificia urbis potest regio repellere. Unde nos quia fidem non
Hiericontin;c : haec in perpetuum mansura mentis erubescimus,deprovincianequaquamconfundimur,
intuitu invisebat claramceniaccElestisHierosolyma?, cum David praecipiat omnes gentes plaudcre mani-
sempcr ob amorem patriae ccelestis in orationibus bus et jubilare Deo in voce essultationis, etc.
«t vigiliis ac jejuniis ante apostolorum limina solo T, Verumtamen quoniam apostolicis institutionibus
recubans, el vix ad hospitium rediens. monemur ut omnibus poscenlibus rationem de spe
~.Indc spretis rebus transitoriis relictoquesponso et charitate qu,T in nobis est proferamus, non mo-
cum suis omnibus, pernox erat in orationibus, cor- remur diutius gloriam fidei nostra? tuae beatitudini
pus vigiliis et inedia maccrans, et omnia qua; habere paucis demonstr.are.Credimus quippeet confitemur
poteratpauperibuserogans:sicquemonachaefficitur absqueprincipio temporis et flne summum et incir-
qua? sponsa putabalur et terrestris copula cum
: cumscriptum Spiritum, unum omnipotentem esse
omni pompa dejicitur,cum a superis castitas virtu- Deum, juxta quod ait Moyses Audi, Isracl, Do- :

tumreginadiluinditur.Eratcertegaudensquasiquod minus Dcus tuus Deiis utuis cst {Deut. vi.) Unus cs/,
optavcrat diu possidens, unde nec ad momentura inquam, Deus Pater ingonitus, unus Filius ejus
poterat relinqucre qua? cum tanta claritate meruit unigenitus.unus Spiritus sanctusab utroque pro-
invenirc.Adveniente denuo die stationis apostolicffi, cedens, Patri et Filio cowternus, sed semper idem
provoluta est pedibus antistitis sancta? catholicae Pater Deus, Filius Deus, Spiritus sanctus Deus, a
55 BERNEBI ABBATIS HUMOLARIENSIS. 56

quo omnia,per quern omnia, ct in quo sunt omnia, A per nostram benedictionem tibi a Domino concessa
et sinequo factum est nihil. Hsec tripartita con- dotalia, per qua; sponsam Christi te in setcrnum

junctio et conjuncla divisio, et in personis excludit recognoscas, et transitoria contemnendo, sempi-

unioncm, ct in pcrsonarum dislinctione obtinet
unitatem. Non autcm sicut tres personas, ita et
tres deos credimus, sed in tribus personis unam
Deitatcm confitemur:Trinitatem sanetam credimus
in subsistentibus personis. unitatem vero in natura
et majestate ac substantia Deitatis.
quod est, dun dividimus. Absquc sola nempe
in
Trinitate omne quod in coclis terrisque a mari
potentatur vel agitur vel movetur, creaturam esse
credimus et fatemur, Deum vero solum creatorem.
Filium quoquc Dei credimus in novissimis tempo-
ribus conceptum esse de Spiritu sancto et natum
es Maria virgine, carnemque natura; humanre et
animam susccpissc. In qua carne crucifixum et se-
pultum ac resurrexisse a mortuis credimus et fa-
temur, et in eadem ipsacarne, licet alterius glorice,
post resurrectionem ascendisse in coclum, unde
ternagaudia comprehendas.Ille enim in tuamento
quid facies prospicit,et quam dpconter ejus virgines
comiteris attendit. Propterea ab adolescentulis ip-
sius ut diligcris vehemcnter decerta,et post odorem
ungucntorum illius currere festinanter anhela, sem-
Omne igitur per pro concessis Domino gralias referens, et pro
concedendis humiilter exorans.Hortorquetehabere
inmemoriaquacpossidereconcupiscisinvitaffitcrna,
ut cujus te sponsam fateris in tcrra,ejus amplesibus
perfrui merearis in perenni gloria. »
10. His dictis velum capitis ac reliqua indumenta
in humilitate castitatcm cordis et corporis se con-
temptum mundi significantia super sanctum altare
B composita sanctus papa (2) benedixit, aique more
sancto consecrans effusa benedictione eam Christo
servituram, ut poposcerat, jurc dedicavit. Et con-
versus ad Dominum et esorans dixit « Respice, :

judicem venturum exspectamus vivorum et mor- Domine, super hanc famulam tuam, ut sanctae vir-
tuorum. Carnis quoque nostra; resurrectionem fa- ginitatis propositum,quod te inspirante suscepit, te
teraur integram alque perfcctam, in qua nunc gubernante custodiat. Sit in ea, Dominc, per do-
vivimus et movemur in prajsenti vita, et in ipsa num Spiritus tui prudens modestia, gravis lenitas,
aut pro bonis actibus consequi bonorum prsmia, casta libertas : ferveat in charitate, et nihii extra
aut pro malis sustinere poenarum supplicia. Poeni- te diligat. Laudabiliter vivere studeat, et laudari
tentiam peccatorum plenissima fide profitemur, ac non appetat. Te timendo super omnia amet, et
velut secundam gratiam suscipimus, juxta quod amando in omnibus te timeat. Tu ei, Domine, sis
Apostolus dicit ad Corinthios Voluipcrvos venirc, : gaudium, tu in moerore solatium, tu in ambiguitatc
ut secundam yraliam haberelis (II Cor. i). Hic est consilium. In injuria sis defensio, in paupertatc
fidei nostra? thcsaurus qucm signatum
abundantia, in jejunio cibus, in infirmitate medi-
ecclesiastico
symbolo cuslodimus, quod in baptismate suscepi- C cina.Quod est professa custodiat, ut hostem anti-
mus. Sic coram Deo corde credimus, sic coram quum devincat, et vitiorum sordes espurget, qua-
omnibus hominibus ore confitemur, ut hominibus tenus centesimo fructucum decorc virginali ac vir-
fidem sua cognitio faciat, et imago sua Deo testi- tutum lampadibus exornetur, ct ad electarum vir-
monium reddat. » ginum consortium pervenire mereatur. » Cumquc
9. Ha;c et alia hujusmodi innumera fidei sacra- omncs respondissent, Amen, sauctus antistes de-
monta palam omnibus replicans Hunegundis virgo osculans caput sanctae virginis Hungundis dimisit
devotissima,auribusastantiamsalubrecommercium eam in pace.
pra;stitit,ct faucibus virgincis oplabile silentium. li. Hffic audiens Eudaldus, qui pridcm vocatus
Tunc venerabilis pontifex summ.-e sedis apostolicos fuerat sponsus, cum cognovisset se contemptum a
ruptans non sonare hominera, sed potius intelli- vlrgine indignatus est animo, ct cunctis sensibus
gens sanctum resonare Spirilum castis in visceri- anxiari coepit, volvens in animo cum nimia aestua-
bus, coram cunctis ita fatur : « Benedicta filiatu a tione ut eam gladio transverberarct. Sed timens
Domino Deo exercituum, qu.i; in tuamente pura incurrcre periculum homicidii, territusque audita
jucundum Deo pr,Tparasti habitaculum.Non oportet sententia sermonis apostolici quam retulimus,quia
ergo sanctum conlristari Spiritum, cujus mens non oportet sanctum contristari Spiritum, cujus
j)
pudica crcditur csse sacrarium. Apostolus cnim sanctavirgo erat domicilium, juxta Pauli vocem
dicit, quia castc viventes templa sunt ubi dicit,quod caste viventes templa sunt Spiritus
Spiritus
sancti (/ Cor. xii), et ideo quisquistemplum Dei sancti {I Cor. iii) : ideoque quisquis templum Dei
violaverit disperdct illum Deus. Multum est in te violare tentaverit, disperdet illum Deus,poBnitentia
venerandus ille artifex summus,qui operaturomnia ductus nonesteam ausus contingerediutius.Missis
in omnibus, dividens singulis prout vult.Eia virgo itaque nuntiis,sanctam virgincm sprevit a consortio
casta, eia mens pudica, suscipe quod amori a;terno et a comitatu sua; reversionis, derelinquens illam
proficiat oblata etenim tihi a viro corruptibilis
;
sub solam via publica, et subtrahens illi omnia ad tanti
specie pielatis munuscula projecisti : suscipe nunc itineris necessaria. Privata virgo humano solalio,

_
(2)MartinumI designat EcclesiaSan-Quintinensis gundem de sacro fonte levavcrit. Ante enim sedi
in lectione 4 Breviarii.Qund quidem stare
non po- Noviomensi praefuit Eligius quam Martinus Ro-
torit, nisi Eligius priusquain esset episcopus Hune- manae.
iw DE VITA S. HUNEGIJNDIS. 58

OOBpit virilitor afccre ct conforlari in Uoniino.dicons A. miiU) cum cnntodivit.nc pcccarct in sunctnm virBi-
illa PsalmogiMphi cantica DoiHiniis jmxcit me et
: ncm.ct lurentein in rcvfir«ionc non pcrmisit mcrito
niliil inilii (lc<rril,iii loco pascuw ilnme colloaivit, etc. occumbcrc. Dignos igitur fructus pccnitcnti.t! per-
(Psal. xxii). Uciiuxisti cnim me in porluni volun- agcns super his qua; gosscral in virgincm,non pote-
latis tua; : misericordia tua, Clirislc, obscero pra;- rat invenirc(|uibu3 laudibuscam cxtollcret.vcl qui-

cedal, i't suiiseiiuatur mc, ut nuTcur iicrvcnirc ad bus muncribusejus facicm complacaret.ut vcl ab ea
optatum scrvitium sancta; virj^inis Mariai.Et ul in- vidcri mcrcrctur, aut ipsa pro co prcces Christo
habitarc valcam in tabcrnaculo tuo in saicula, pro- fundcrcdignarctur.Tandcm salubrircpcrtoconsilio,
tepar rogo in vclamcnto aiarum tuarum. scmctipsum in humilitate cordis et corporis obtulit,
12. Igiturhac expleta oratione, cccpil sola pro. ac prostrato corpore coram sacro altari Dei genitri-
ad voluntatcm Uci Gallias remcarc, lu-
ficisci, cl cis Maria; veniam dc commissis cxpoposcit con- :

strans devia et pcrvia, alquc posccns sibi scmpcr vcrsoque vultu quo residcbat virgo cclebs, poscit
adlbrc sanctorum prwsidia, dcrclicta siquidcni hu- sibi niiscrcri,multumquc prxcatur ut qucm pridcm

mano solatio, scd suflulta et protccta Christi comi- voluerat habcrc sponsum, saltem tunc dignaretur
tante gratia. Erat namque pergens in itinere.quasi suscipere servum. « Quoniam me, inquit, ad inju-

jam degens sub monastico regimine, vcl ul dicam „ riam corruptibilis amatoris non postposuisti, ncc
altius.quasi sanctus crcmicola Christo lamulans in mihi qualcmcumque pcrsonam potcntcm aut infi-
remota crcmi solitudine. Dicbus quippe fcstis utens mam prreposuisti, scd regcm SKCulorum ct ereato-
pane solo et aquaparci;;;ima, reli^iuis pane cincri- rcm omnium mihi praitulisti, tibique sponsum ccc-
bus commisto et herbarum arborumque pastionibus lestem in toro virginali ascivisti.ecce memet atqne
defcssum refovebat corpusculum. Unde quod per mca gratanter offero illi : ct qua; tibi olim contuli
sanctam virgincm Uominus dignatus est opcrari dotalia, tradc in sororum
sponso vero Jcsu Christo
miracnlum, non cst nostro silcnlio transeundum. egonorumque alimoniam.Ego,inquam,dum advixe-
13.Gumpra;dictusEudaluB nimia indignatione sto- ro,dumquc eorpus hoc gcstavero.tuus procurator in
machatus se contemptuiu omni modis compcrisset, cxterioribus esse curabo, et post mortcm omnem
»t in sanctam virginem vellet sed non audcret gladio meam supellcctilem cum rebus et mancipiis per hoc
insurgere, accepto consilio a quodam quem secum auctoritatis testamentum perpetualiier trado in ho-

duxeral itincris socium, concite ad paternam rc- norem Doi omnipotentis atquc sanctoe Uei Genitricis
meare disposuith»reditatem,vendensetdistribuens virginis.» Et confirmans testamentum hujuscemodi
onerosa, ut citius tran? migraret ad propria. Hoc vocc palam omnibus dixit « H.tc a me nunc sus-
:

utique pertractans volvebat in animo.ut omnia pa cipe, virgo castissima, meumque cadaver in hoc
trimonia et jura hajreditaria virginis venderet, et C loco tumulandum tuis precibus impera, ut cum lc
qua; venderenonposset in nihilum redigeret, ctsic rex supcrnus ac cmlestis sponsus in thalamum
fundituseacumomni supcllectili et mancipiisextir- transduxerit virgineum.ego veste nuptiali circum-
paret.Itaquecumvelocissirnis equitibus[equis]expe- datus atque agni vellere niveo succinctus, inter con-
ditam cocpit carpere viian^etferens se totum perfi- vivas mensa; regisparticeps vitae ccclcstis apparere
cere in opere, quod olim doloso conceperat corde. merear vel ultimus. »
Quod sanctam virginem ncquaquam latcrc potuit, 15. Obtinuit ergo quod cxpetiit et cum sancta
qua: Uominum scientem omnia in cordis hospitiolo animi devotione incolurais remeavit ad propria.Cui
locare curavit. Itaque Uci anoilla, divino inslinctu Dominus benc vivendi conlulit cfficaciam, cjusquc
permota atquc afllatu ^nncli Spiritus vigorata, ut votum ad optabilem perduxiteffeclum.Nam devotus
erat pedes, cunclis equitibus et curribus velocior Deo, ultra quam fuissent necessaria sacratissima;
efficitur,imo per aliam viam grAdiens,omnes et an- studuit subministrare virgini, pariterque in statuto
tevolans, veloces prascesserat currus.Denique prior xenodochio victus el vestitus prajbuit alimoniam.
in lcrram su.-c nativitatis pcrvenit, et omnia sua pro Fultus deinde multimodaChrisli virtutc, ac dedu-
voto et libitu in loco quem vulgo dicunt Humolarias, cens tempus vil<e in hujuscemodi operatione,exulus
sancta; Dei genitrici Mariie seque simul ut optaverat r, est pn-csentis sa;culi contagio ac perfunctus lucc
servituram inibi Christo dum adviveret contradidit transitoria, audivit de supernis vocem sibi haec lo-
Non post multum vero temporis persecutus
14. qui : Euge, serve bom et fulelis, quia super pauca
idcm Eudaldus ad votum explendum devenit.sequc fuisti fideli.ifSuper multa te comtituam ; eris princcps
omnium rerum virginis possessorem ct dominum decem civitatum. Tunc beata virgo Hunegundis,
pr.Ttulit, ncsciens quod jam transissent omnia in mentem sanctam cum oblatione sacrificii per sacer-
cultum Dei sanct» Dei Genitricis tutamina. Qui
el dotummanusRegi regum Christoobtulit,deprecans
cum cognovisset eventum rei, et tam auditu quam et exorans subvenire illi sanctos angelos, ac locari
visu didicissct acta virginis veridiea, reversus in ejus spiritum inter choros agminum coelcstium.Cor-
semetipsum.secum taciius mirari cojpit etvenerari, pus vero poni jussil in feretro ac deferri ad se fecit
recolens quae et quanta per sanctam virgincm Domi- infra monasterium, et in condigno et optato tradidit
nus sit operatus miracula. Unde quales potuit mox gepultura; loco.
Deo laudes et gratias retulit, qui ab actu et tactu 16. Post cujus abscessum, arctiori se submisit
 :

S9 IJERNERI ABBATIS HUMOLIARENSIS 60

vitae et Christi servitio, puniens atque deflens cogi- A tiit, Dominumque suimet misercri totis virbus ex-
tata seu nociva jam peracta opera, crebrisqucjeju- oravit, Sic tandem Dominici corporis et sanguinis
Tiiis ac vigiliis tundebat eorpus ratigatum,memorans viaficum sumens, roseo vultu et decora faci(-., ve-
quia non qui cceperit. sed qui perscveraverit salvus lut prresentanda regi regum in thalamo
ccclesti
crit. In hac dcnique sancta animi meditatione ac imperat cunctis personare dulces et hymnidicos me-
devota fidei operatione moriens mundo et vivens los psalmodiffi, dicebatque inter caetera quasi pro-
Christo, totum tempus vitae suae duxisse fertur, minens ex cilicio et cinere : « Adsum ego, Christe,
adeo ut plerumque videretur causari et dicere illud tua famula, veni rogo, rex piissime, atque nie be-
propheticum Heu mihil quia incolalus meus pro-
: nigne suscipe. » Cumque in hujuscemodi voce ab
lougatus est, etc. Cujus longanimen
{Psal. cxix). hora noctis media usquc ad horam diei tertiam per-
sauctamque peregrinationem superna considerans cum immenso iumino odor suavissi-
sisleret, illico
clementia^ejuspetitionidesiderantissiroassatisfacere mus astantium ora perculit, ita ut vix possent sub-
disposuit, ut quod hactenus viderai per speculum sistere pr:e lumine, licet essent vigorati balsameo
et in a>nigmate jam tunc inciperet facie ad faciern aromatum spiramine. Namque vox cum magno lu-
cernure. mine etiam fertur descendisse, qua? dum omnibus
17. Quadam namque die dum solo recubans ma- -n terrorem intulit, minus ulli se cognoscibilem prae-
nus extensas tencret in oratione, percussa est cor- buit, sed quid aliud videtur edicere, quam quod fer-
poris gravedineacnimio mstuinfirmitatiscorporeae tur proloqui cuique sanctas animaj? Infit enirh :

sed consolarimeruit angelorum prffisidio et sancto- Surge, propera, amica mca, columba mea, formosa
rum omnium suffragio, quos invocare non cessabat mea et voni. Amica videlicet peramorcm, columba
eliam in ajgroto corporis ergastulo. Verum astanti- per simplicitatcm, formosa per morum pulchritu-
bus circumquaque utriusquesexusChristo famulan- dinem, etc.
tibus, qui ad decessum tantae matris atque virginis 3. His et aliis hujnscemodi sancta atque felix
convenere ex vicinis et longinquis regionibus, dolor anima dulcorata solaminibus viii Kalendas Septem-
ingens, moeror et singultus erat omnibus, quoniam bris (3) migrasse creditur ad Dominum, qui cst so-
vidfbantsefrustarinim=osoIatio,licetessent fidcntes lus sine principio regnans in unitate et trinitatc
quod ejussomperincoelisdevotissimo tuerenturpa- perfecta Deus nunc et semper et in omnia sa^culo-
trocinio.Interhfficconversaadeosquiassidebantsibi rum sajcula. Ipsi gloria, laus et jubilatio, honor et
presbyleros, unctionis oleumetcommunionemexpe- imperium per omnia sa;cula saeculorum. Amen.

!'""'-""di^/!e
,ti„„ ,t Gallieano v.i.Kalend. Scptemb., tametsi ob
saimlwe
sacro W?'' fVr'^'"'
fonte levata est a B. El,g,o qu, anno crcaCGO C lestum S. Ludovici ejus officiu.n a canonicis Au-
aa superos migi-av.t. Memoratur Hunegundis in ad-
gustm Veromanduorum in diem sequcnlem trans-
ditionibus ad Usuardum et in marlyrologiis Benedi- iertur.

DE TRANSLATIONE COiiPORIS S. HUNEGUNDIS VIRGINIS

APUD VIROMANDUOS
(Apud Mabill. Acta SS. ord. S. Bened., Srec. V, p. 213.)

OBSERVATIONES ?l\/E\m
l.SancteHunegundisvirginisetsanctimonialisHumolaricnsisVitamexhibuimusinSsciiIonBenedictino,
eamque Ucrnero abbati auctori tribuimus. Id vero constat ex subjecta translationis historia,'quam unius
ejusdenique scnptor.s feturn esse demonstrant h;oc vcrba num. 9 « His pncmissis : de vita et actibus s;epe
d.cta; glor,os.-B virgin,s, ratum duximus
pauca subsc.-ibendo describi miraculorum insignia. Alqui Bur- •>

nerus translat.onem htteris mandavit, idque conlostatur

.\nonymus in subsequenti libello De inutationc
corpons S. Hunegundis Cujus inventionis, inquit num. 2, liecnon et translationis dcscriptionem, si-
: .<

mulque miraculorum insignia, inibi divinitus doclarata, volentibus agnoscere, claro stvlo loculentoquc
sermone studuit elucubrare pia; memoriffi domnus alibas Bernerus, qui Deo disponente, primus
snccessit
loccllo, etc. Ltsane idem utrobique stylus ac «enius, nisi
,1
quod in translatione ac miraculis, qu^ptcstii»
aur.tus aut ocu atus scr.ps.t, certior
est ojus auci:o.-itas quam in Vita qua; t.-ecentis ab Hunegundi- annis ab
eo scr.pta esl. Antequam plurade
eodem Borne.-o scribamus, nonnulla de Berta Humolariensis antislita
pr.ma3 translat.on.s auctore praelibanda
sunt.
2. Fu.t ha>c post .iiariti obilum Romis » sub
beatissima; Dei Genitricis tutela, suscepto volaminc »
j""'**''^''^^]^- '" S. l^etri parthenone factum sci-ibit recentior Humolariensis raonachus, qui anno
iRs^i c" {'}.
iDOi b. HunegundisVitam Gallioo idiomate
concinnavit. Inde eductam ferunt ad Humolariensiuminona-
61 UK 'IUANSLATIUNE S. IIUNEGUNDIS. G2

eharuni ri'i;inun, (niaiiiiii |iicilaiisiis niores fcgre continuit. Hinc nata pervesligandi corporis sanctn; Hunc-
guniiis ocfasin. .Vugiiiilis nionaslfrii sui rcbtis HiM-tam graviler insudasscprobal Transmari Noviomensis
cpiscopi ilipliima, (iiuiil bic, utpiili- siiiriTum peract.r translalionis tcstirnonum, rcliTro juvut. " ligo in
l)ci nnmini' Transmariis, sanct.r licdosia' Vcrinanilcnsis ac Novijinensis inilignus cpiscnpus, nolum lacio
sanct.i' Kcclcsi^i' llilclilius, in nostrain vcnissc pr.rscnliam (loinnam licrlam, iliimolaricnsis monastrrii ab-
batissam, huiiiilitcr ilcprpcaiitcm iit allan' sancti Stcpliani cccicsi.c (ju;c est iii cailcni villa lluiiiol.iri.is, in
cujus ecclcsia scilct pi-.clala abbatia, loco shiicI;c M;iria'ct sanot;c Hunegundis (larcmus ail ususcongrcga-
tionis ibiilciu IJco militantis. (.iijiis pctitioncm insiinianilo domino l.,udovico rcgi, simuli|uc ilomno.Artoldo
archiepiscopo l']cclcsi;c llcmcnsis, suisque sullVagancis noslris cncpiscopis, pncfati rcgis iiiipcrio, domini-
quc mclropolitaui cictcmrumipic cpisroporum consilio, potilioni tam humillim;c decrcvimus libcntissimc
parorc. Ucilimus crgo ad pra'1'atuiii locuni sauctic Mari;c ct sanct.T lluncgundis pnclatum altare congrcga-
tioni ojusdcm monasterii in pcrpctuum hubcndum sinc ulia contradictione, ea videlicct ralionc ut omni
annoduos solidosdenarioruni pcrsolvat.secunilumquod jubcl auctoritas, propterhonorem cathedra; episco-
palis. Ktquia corpus saiict;c lluncgundis, tam vciicrabilis virginis, hoc anno, Uco volente, coruscanlibus
niiraculis dc tcrra levatum est, pncfalum altarc dcdimus libenlcr. Jubcmus itaque ut dcfuncta pcrsona
antc episcopum adducatur allcra, cui idcm cpiscopus alt;irc pnescriptum sine pccunia donct, et curam
animarum commcndct. Kt ut hoc dontim inviolabile permaneat et inconvulsum, hanc chartam scribcre
pra^cipimus, ct signo crnois insignivimus, auctoritatcque sancta; Trinitatis Patris, ct Filii.ct Spiritus sancti
cxcommunicavimus, ct a limipibus sanotic Ecclcsia' omncs ilios qui pra;fatum altarc a loco sanct;c Ilune-
gundis vi aut iiigenio absUiIerint. S. Ludovici regis. S. Gerbcrga^rcgina! et S. Lotharii lilii ejus. S. Ilugonis
ducis. S. Ilcribcrti comilis. S. Arniilfi marchisi. S. Adelelmi militis. S. Rainaldi miiilis. S. Thoobaldi
militis. S. Ilelbcrti niilitis. S. Eurardi niililis. S. Gcrbcrti militis. S. Artoldi Scmcnsis archiepiscopi. S. Ro-
dulfi Laudunensis cpi.--'opi. S. Transmari Noviomensis episcopi. S. Abonis suessionensisepiscopi. S. Ste-
phani .Morinorumopiscopi. S. Gcraldi .Vmbiancnsis cpiscopi. S. IngranniCameracencis episcopi. S. Gildrici
Alcldcnsis cpisoopi. S. Evagrii Triccteiisisepiscopi. S. Hinemari abbatis sancti Rcmigii. Actum Lauduno.
Clavato anno Uominica^ incarnationis 9'j7, quarto Idus .\prilis., indictione v, epacta xxvi, rcgnante Ludo-
vico rcgc anno xii.. Odo diaconus scripsitet relegit vicc ct jussu Erchemboldi cancellarii dominiTransmari
Noviomensis cpiscopi. »
Ncmincm moveat quod Transmarus episcopus asserat hoc fm«o dati diplomatis, id cst annoChristi 947,
Huncgundis virginis oorpus ih' tcrra lcvatum fnissc, cum ipsa translationis acta annum 94G pnoferant. His
enini verbis antistes raiionem habet non anni Christiani, sod anni rcvoluti a translationc. In diplomatis
hujus subscriptionibus duo notanda occurrunt, nempc ilhid in publico episcoporum ac procerum convenfu
Lauduni concessum fuissc dcinde cpiscoporum subsoripfionos hic procerum omnium subscriptionibus
:

postponi praHer solitum inorcm, forsan quod ipsi post regem continua serie unum tenerenf instrumcnti
latus; ccclcsiastici vero eodcm ordine aliud occuparunt. Ad Berfam revertor.
3. Haudquaquam latos diuturnosve successus habuere piissima Bcats abbatissa; studia, qua; vergentibus
in deforiora monachariim animis sub ideni tempus loco cessit, aut forsan exstinota est. Nam anno 968
evocati c Remigiano apud Remos archisterio monachi Humolarias subierunt, ductore Bernero meliorem
loco famam reddituri. Id docent Ludovici Transniarini littera', quibus subinde Joannes XII, pontificatus
anno lastipulafus est. Pr.Tfectus Humolariensi ca^nobio Bernorus,mirum est quantum et decorem acbona
contulcrif quippe nobilissimi sub eo viri monasticen amplocti gestierunf in nis Landeberfus Quintiniani
: :

oppidi pra^fectus, cum vicinis militibus ibidem sa^culo valcdixit. ,\uctam a Bernero rem familiarem probat
Humolariense chartarium, ex quo CLitalogus abbatum apud Sancta-marthanos perficiendus cst. Anno 964
superstes florebat Berm-ius, cum alumnossuos ad Insulanum Quintiniani oppidi monasterium dimisit, qui
ejectis malesanis cleriois, monasficas inihi leges instituerunt. Berneri incubatio Ue S. Hunegundis frans-
latione desinit in descripfione miraculorum qu;e antc annum 96.5 patrata sunt.
4. Alia ejus virginis translatio seu corporis mutatio quarfo Idus Junias anni lOol a Macario Humola-
riensi, Gerardo Insulano apud .Augustam Veromanduorum, Rainero S. PrKJecti et WalerannoS. Quintini
de Monte prope Peronam abbatibus celebrata est. Rem fusius narratanonymusejustemporisscriptor, qui
Berneri historiam per.-crufu? est. Post hrcc. id est anno 878, duodecimo Kalendas Septembris, Petrus eo
nomine secundusabba. Humolariensis,conflataexquisifissimi operistheca.S. Hunegundis rcliquiasineam
inferri ouravitpcr illustrissimum Guillelmum Marafinium, episcopum Noviomensum, cui Joannes abbas
S. Quintini Insulanus, JoannesPrt-ejectensis, Joannes Aroasianus, Joannes Vermandensis, aliique cum ex
clero, tum ex militibus \iri primarii astabant. Tum
abbas Humolariensis unam e sanctse virginis
costis Ludovico XI Francorum regi, aliam Guillelmo Noviomensi episcopo, tertiam denique decano et cano-
nicis collegiata' S. Quintini ecclesia; concessit. Confectum hac de re instrumentum anno U)79in ejusdeiB
S. Hunegundis theca rcpertum est, cum Humolariensibus suis redditas sanot.-e virginis reliquias, qua; ob
bellorumtempcstatesdiu apud Augustam Veroinanduorum detentae fuerant, illustrissimus FranciscusCIa-
romontius Noviomensis antistes ejusdem anni vi Kalendas Julias aperta theca detexit, et habita solemni
concione atque supplicatione, populo venerandas exhibuit. Jam Translationis historiam videamus.

PROLOGrS AUOTORIS.
i.Magnalia divinaepiel ifis,quibusomnipotensUeus A spem roborat, atque circa divini cultusexercitia ad
merila jusforum propalare dignatur, dum fideli de- bene agendum forti annisu exerit brachia; tantoque
votione mens humana scrutatur, a sui torporis fidentius prorumpit ad forfia, quanto gloriosius
ignaviaerigitur animu-;et quia ejusdemconditionis perspicit sexum fragiliorem clara signorum luce
qua et ipse subsistit, fuisse conspicit quos mirafur, splendentem. Aggrediamur ergo modis qualibus
quibus nulla meritorum prsrogativa, sed soladivini valemus quoedam perspicua narrare miracula, quae
muneris gratia, tanta virtutum insigni superna con- Uominus in beatissimae virginis suae Hunegundis
cessit clementia, ad ha;c promerenda fidem escitat, translationedignatus est demonstrare. Utilequidem
 :

63 BERNERl ABBATIS HUMOLARIENSIS. 64

duximus, quatenuslucidioromreddamushujus de- A rationis causa temeritatis maculam diluat finitu., ;

scriptionis textum,ut hujusofficii nomina persona- annorum numerus aliquid nobis in eodem numero
rum, causas rcrum, annarum numerum simuletiam mysticum innuat, tempornm quoque series miracu-
seriem temporum intimcmus, sicquo fit, ut pcrsona- lorum gloriam augeat.
rum gravitas levitatis notam abjiciat, certissimas

INCIPIT TRANSLATIO
2.Erat igitur qucTdam sanctimonialis fcminaBerta B retulit, qui ei concessit quod cum tanta animi an-
nominc, qu.T in juventute sua parentibus, ut ferunt xietatc jam diu postulaverat. Ibat itaque multum
cogentihus cum viro juncta fuerat.Quo ab hac lucc hilaris et nimis exsultans, et quasi quadam immen-
subtracto statuit in corde suo uon amplius mortali sitate laititia; absorpta, totius consilii gravitate pro-

servire marito. Nam multis nobilibus et ditissimis posita, superni regis «ternalibus ornamentis pe-

viris ad cjus conjugium anhelantibus, vix amicorum renniter inserendam subito levare moliebatur caele-
manibus elapsa, in urbem Remorumadbeatissimae stem margaritam. Sed adfuit divini dispositio con-
Dei genitricis et semper virginis Mariae tutelam silii, quae circa beati corporis pignora aliquid in-
confugiens, capitis velamen (4) devota suscepit. Cui considerate vel leviter nonesse agendum declaravil.
postmodum Deo disponente contigit huic praeesse Nam mox non casu, sed Dei providentia
advenit,
loco, ubinostris temporibus cunctis imitabilemdiu- venerandus presbj^ter Giso, sanctorum martyrum
tius peregit vitam. Fuit namque mirae abstinentiaB, Quintini et Victorici pignorum custos idoneus, qui
victricis amatrix paupertatis
patientia;, devotaj , jam dictae pra?cipitationi vix finem imposuit, et
humihlatis, misericordi;c opcribus dedita, jejuniis, oorum moliminavehementissimaincrepatione coer-
vigiliiset orationibus convcnienter intcnta: verum- Non, inquiens, rationaliilevidemur, utsineau-
cuit,
etiam quasdam sanctimoniales.quasinibiper misera et consensu hujus disceseos pontificis
ctoritate
carnalisdesiderii lenocinia turpissimevolutabantur, levari debeat corpus tam beatissimae virginis vi- :

crebris exhortationibus ad sui imitationem juxta delicet ne quffi multo jam tempore fama virtutum
monitaApostoli,arguendo,obsecrando,necnonetiam longe lateque plurimis clara extiterat, hujus subi-
increpando, continere invitabat. Sed sicut semper C tan» ac velut furtiva; translationis elogio vilescat.
contraria esse solet vitajustorum moribus reprobo- Tali vero ordine eorum nisibus terminum posuit,
rum, gravia eis facta est etiam ad vidondum. Unde atque per triginta et duos dies ita apertum scri-
per multa opprobria et maledicta atque insidiarum nium in quo beatissimum corpus jacebat, intactum
jaoula quaj ei intorserant, quia amore sanctissimM observantes, sacrisque vigiliis die noctuquc incu-
virginis Hunegundis hoc in eodem loco detineri vi- bantes, episcopi adventum pr.TstoIati sunt. Non
debatur, do ejus sacri corporis absentia qusdam utique sine causa hanc dilationem omnipotens Deus
aus.-c sunt commentari figmenta. Hujus namque rci fieri voluit, sed ut quam coram angelis cunctisque
gratia requirendumtanti corporissanctissimumthe- justorum spiritibus jam cum Christo in ccelis re-
saurum fidelis intentio provocatur, dicens sibi non gnantibus clarificaverat, eam etiam in terris homi-
cam ihi opportunum esse amplius mpnere, si locus nibus adhuc carne corruptibili et peccatorum molc
isdem fraudatus esset tam sancla et gloriosissima gr(iv;itis venerabilem designarct.
matre. 4. Eratprofccto per idcm tempus tanta pluvia-
3. igituranno Incarnationis Dominicffi nongente- rum inundatio, ut praj nimia aquarum effusione
simo quadragesimosexto,Ludovico regnante,quinto nequaquam valerent agrioultores terram excolere,
diepridie Nonarum Ootobris, post plurima jejunia, rv nequc sementem nisi cum desperatione jactare.
post crebras vigiIias,post multas Iacrymas,eamdem Eadem vero hora eodemquemomento, utoperculum
noctem cum his omnibus quos vcl quas ad hoc pro- levatumestde sarcophago, sese per fenesfnun.qu.i?
vocare potuit, insomnem ducens per uberes et im- sita erat secus locum sancti sepulcri, splendidissi-
mensos lacrymarum imbres, omnipotentis Domini musinfuditradiussoIis,qui mirabilitcrcffulsitsuper
clementiam humiliter imploravit, ut ei sancta? vir- corpus beatissimffi virginis: sicque fugata omni nu-
ginissuaesacratissimumcorpusrevelare dignaretur, bium densitate, cum tanta celeritate rediit sereni-
factoque mane post peracta missarum solemnia, tas aeris, ac si pro corpore almificae virginis, alius
Deo devota femina, protiosam sacri corpo-
fidelis ac quasi sol oriri videretur in terris : ac velut sol iste
risgcmnamstudiosequKsitura, sarculum arripuit visibilis suis vocibus proclamaret, ss non posse ei
factumquc est annucnte omnipotentia divinitatis, non ministrare instabilem lucem in terris, cui sta-
qua; se in veritate petentibus nihil negare consuevit, biliter in coelis splendet lumen aeternitatis. Tanta
ut quod fideliter quairebat, feliciter inveniret.
L;eta denique claritate perfusus est locus sanctissimi
siquidem et gaudens, omnipotenti Domino gratias corporis , ut i ncertum foret intuentibus utrum
(4) Vela.men islud Cc-elibis vitae peragendffi tessera genetricis Marice induta dicitur in placito anni 874,
fuit. Sic Gundi femina vesle el velamine sancloi Dei in lib. VI do Re diplomatica edito:
65 DE TllANSLATlONE S. HUNEGUNDIS. «6

radio solis islius niatcrialilcr fulgcrcl, an lu- A addu.^til, seque onini anno (juandiu advivorot cum-
iiiino (livina; clarilatis. Pactumquo est cunctis dcm locum cum luminaribus ct amicorum turba
(liobus, (iiiibus itii rosorato jacuit niausolco, |)i(; visilaturum promisit.
quiLMvntiljus conspiciibilis, ul iuin(|uani omniiio i\:- (i. lloc (iuo(iiic iiitcrvallii ([iiiilain nisticus iiumi-

codcrot vis tanti lulgoris. Nani a poctoro ot sur- 110 Lupus, ([ui adhuc supcrest, et moratur in cas-

suni, pro ininutiis ot sor^Jibus pulvcris.nitcntia ros- Iro (juod (licitur Parrona (5j accossit cum naturali
plendebant fragmina inargarilaruni ; et quibusdani filia qun; vocatur Afflindis, ambo pro ajgritudinis
clarissimis scintillis orumpcntibus aspicientium re- suse molestia istius sanctissima; virginis postula-
verliorabantur obulus. C.uin eodeni etiain luniino turi sullragia.Nam patcr obtusis auribus auditum
tanta aspersa est iniri odoris fragruntiu, ut omniuiu pordidorat;lilia voro pcr non inodicuiii tompua

astantiuin narcs inelTabili suavitato rcplcrentur. oculorum corporalium luinen amiserat. Supplices
*
Quas onini tempore quo quoticscumque
ita jacuit, igiturotcumnimiaamaritudineflentcs,omnipotcntis
variis inlirmitatibus opprcssis ad vidcndam revela- Domini misericordiam implorabant, quatenus per
batur (nam quicunquc banc videro poterant, qua- mcritum beatissima; virginis eis provenirct romc-
cun(]ue inlirmitatc detinorontur, illico sanabantur), dium sanitalis:(iuod ot factuni cst.Ab illo namquo
isdein pr;odictus suavissiinus ailor esse suavior, et -f^
die ct patorauditum, ot filia molius haherc iiioruit
scmper in melius reparatus prajsentium roplcbat visuin. Eadeiu (luoque hora suprascript;e invcntio-
olfactus. In hac ergo tanta; matris inventione fac- nis, quidam pauper spiritu nominc Adelbodus ja-

tum cst magnum guudium in omni vicina regioue. cebat omni mcmbrorum officio destitutus, et pro
Ljetabatur tollus se tani clarum diu sidus lexisse : exitus sui vicinio,die transacta,corporis ct sangui-
cxsultat aor tanta^ virginis gratia ea:li serena so nis Dominici sacramcntis munitus,cunctis quidcm
adcptum fore nubila gaudet ;
solis radius obsequiuin videbatur morti contiguus : mox ut audivit signis
pra;bens sacri corporis artubus ;
gratulatur super- concrepantibus tantisomatisorama(Oj perspicuum,
beatorum turma spirituum,quod videlicet
ccelestis nullum in motu membrorum osten-
surgit a lectulo,
decujus.jam anima; gaudent societate, ejus profocto dens inlirmitatis indicium, curritque ad templum
sacratissiinaiuembrainelTabilila>titiaindiorosurrec- sancta;virginisgestiensvidere se[)ulcrum, et arrep-
tionisomniumpromcritisglorilicanda,lidclitcrvene- tamsuisunain ex ovibus hanc sanct;e virgini obtulit
rari conspiciuntadhuc inangusta tuniuli spclunca. in niunus, et ab infirmitale protinus convalescens,

5. .\d laudcs itaque referendas valere credimus nullamdcincepstransactee molcstiaasensitinjuriam.

onmium conditori, sitradantur posterorum notitia^, 7. Eodem veroadhuc reboante tripudio, quaidam

quicDominus miracula operari voluit in inven- vidua nomine Wiburgis jacebat nimis segrota, quas
Hunegundis virginis sua;. Nam C paulo anle pro exitus sui exspectatione divinis per-
tione sanctissima;
quidcm da;moniacus por inanus amicorum, qui ceptis sacramentisperpcenitentiam etlacrymabilem
spem curandi eumdem quem ducebant in sancta confcssionem a sacerdotibus divina; pietati fuerat
virgino firma tide locaverant, adductus, roluctans reconciliata. Ha;c populi exsultantis plenas laititiae

ot proprium iter totis viribus impediens, tandem voces persentiens, interrogatquod illesibi strepitus
cum magno labore mullis prementibus in ipsius vellct, vcl cujus causa festivitatis tanta in populo
bcata; virginis ooclcsiam iiupulsus est. Qui dum hetitia personaret; qua» statim circumstantium re-
per manus ot braohia versus altare traheretur, latu didicit, quod sacri corporis inventione talis in
quando magis eideni appropinquabat,tanto ma;ori plcbe laititia sit. Illa vero nomine sanctse virginis
vesania accensus,impellentium nisibus resistebat. audito, dictu citius caput a lecto erigit, membra
Qui diu luctantes, ad ultimum vesanum superant, componitjVestem inducit, ecclesiam celeriter petit.
ct coram altari statuunt. nueiii indc promoventes Cumque ad se reversa superna virtute fugatam in-
ad aspiciendum sanctissimi corporis tumulum ocu- firmitatem, et sibi subito redditam sanitatem, se-
Quorum desiderio subvenire
los inflcctere cogunt. cum tacita volvens miraretur, omnipotentia; divinaa
cupiens siepe dicta sanctimonialis Berta scilicet, gratias et laudes retulil, atque illico unam suie pro-
rctecto sepulcro videndum velum, quod supcr prietatis ancillam, nomine Isigildim, beatissims
j)
sancta membra jacebat, eis copiam tribuit. Quo Hunegundi pro percepto beneficio sanitatis, multis
viso,qui torquebatur, continuo sensui ct omni pri- astantibus tradidit : sicque ab illa infirmitate con-
stina; saluli est redditus moxque jam nullo co-
; valuit, el postmodum diutius vixit. His denum per-
gente, in terram prostratusomnipotcntis Domini per actis, aliisque non paucis miraculorum signis, qui-
beataj virginis meritum clementiam cxoravit, de bus Dominus declarari voluit gloriam sus virgi-
recepta salute gratias referens, de futura custodia nis, qua; pro multiplicitate sui incongruum existi-
dcprecans: qui ad perfect;e sanitatis indicium,non mo huic pictaciolo ad ungueir.inseri.
postmultum tempus cum luminaribus reversus 8. Nam omnipotens Deus ut ostenderet cunctis,
sancta; virginihonorem detulit, atque in testimo- quantam sua> famuUe concessit gratiam curationis,
nium recepta; salutis, plurcs ex vicinis suis secum tantuseodem tempore in hac cadem villa nimiee

(5) Alias Perona, castrum sou regalis fiscus ad i6) Corporis detectionem hic auctor graecizans in-
Somcnam fluviura, velori palatio insignis, de quo telligit.
plura in lib. iv Dc re diplomatica.
67 BERNERl ABBATIS HUMOLARIENSIS. 68

morbus, ut nulla pene re- A corpus de sepulcro, septimo IdusJ^ovembris.Nobis

infirmitatis grassabatur
qua non jaceret infirmus qui auf em, fratres
'
" ' '
—
-u.„i._. ._.
charissimi.quibushc-ec beatKvirginis,

maneret domus, in :

gesta aliorumque sanctorum perplurima e.xempla

in pra?dictasolemnitatetanta sunt
celeritate
omncs
tumulo,nul- ostenduntur ad legcndum, proponuntur ad imitan-
sanati,ut beatissima virgine levata de
luseorum infirmusremorareturin lectulo.Arcessito dum, solerter intuendum, fortiter satagendum est,
denique Rodulfo Noviomensis Ecclesia; archidiaco- ne ipsorum Cipertes operum in illa perenni vita
devoto et aiieni eiTiciamur a communi laetiMa sanctorum. om-
no, postea ejusdem Ecclesi;e episcopo ;

congregatione beatissimi martyris Chrisli Quin- nium.Pulsemus ergo intimi iis suspiriis aures
ex
convocatis Patribus Gisone, Rotberto, aliisque piissimi couditoris, quatenus ipso nobis donante,
tini,

plurimis magna devotione repletis, diu dilatum quod jubet efficaciter complere valeamus. quod sa-
lubriter monet ut venturus in illo districte exa-
festinalur ut llat officium. Peracti j itaque missarum
:

solemniis,monte humili ac devotis animis acceditur •mine judicii, non in nobis inveniat quod damnet,
sed quod cum suis redemptis misericorditer coro-
ad tumulum, in ipso adhuc jam dicto divinitus in-
fuso lumine circa caput et pectus beataj virginis net Jesus Christus Dominus noster, qui cum Deo

tam clare radiante, ut pra; nimietate sui nequaquam Patre et Spiritu sancto vivit et gloriatur Deus pcr

plcnitcr possct intueri. Levatur aulem sanctissimum omnia sacula sxculorum. .\nien.

MIl\ACULA
9. His praimissisde vitact auiibussaepedictaeglo- B sanctimonialis ejusdcm monasterii pulchritudine
ratum duximus pauca subsequendo
riosa; virginis, illectus, nequaquam se abstinere potuil ab ejus il-

describi miraculorum insignia, quaj Dominus ob licitis amplcxibus. Dum igitur quadam die more
tantam sui famulam pie dignatus est operari pe-- solito monasterium peteret, ut sua; et ipsius car-

gratiam. ea qua; aggressi sumus describere,

Nam nis voluptati satisfaceret, ci sancta virgo Hume-
quibusdam nostr.-e aetatis referentibus vix valuimus gundisinatrioejusdemmonasteriivisibilisapparuit,
agnoscere-: fuerunt etiam innumcra virtutis facta, eumquevehementer increpansquo pergeretrequisi-
quffi siper incuriam oblivioni tradita non essent, \it. Qui ad vocem increpantis valde confusus eru-

satis digne litteris mandari potuissent. Unum nam- buit, et se ab opere nefario compescens,ab accessu

que signum quod constat mirabililer esse factum, simul et actu nefando ad tcmpus subtraxit. Pra;di-
consequenter brevi locutione est narrandum. Deni- cta autem sanctimonialis, velut labilis et lasciva, se
que quodam tompore homines perversi suafortiori a viro contemptam putans,dura acerrimo dolore fa-
potestate fldentes, audaci temeritate silvam ipsius tigala se abominatam ingemisceret, antiqui hostis
sanct.'c virginis, qu.-e sita est secus fluvium Sam- insidiisarmata.eumdemviriimcalliditatequapotuit
bram,in villa qu.T dicitur Dediniacus ingressi,eam ad se revocare tentavit. Alfabilis inquiens amice,
suis porcisedendam pervaserunt, et censum sive „ cur me spernendam putasti ? non te visio quam vi-
aliquod servitium pro eadem silva eidem sanctfe disti absterreat, quia non fuit preesentia sanct^Hu-

virginiessedeferendum,nulIarationeconsenserunt. negundis, sed aliqua de a;mulis meis, cupiens te

Quos per seipsam beata virgo increpare, atquc a avertere a mc.Ita dato indicio,aliorsum clanculum
tanta audacia coercere curavit. Nam dum libere praeparato ostiolo, is spurcissimus vir intermissum
tanta silvarum copia Iseti potirentur, subito eadem nelas iterare tentavit.Cui mox pervigil custos sancla
Dei virgo pastoribus in terribili specie apparuit, virgo Hunegundisobviamvenit, et baculoquem ma-
eosque cur sibi fructum subriperent silvae interro- nu tenebat in inguine percussit.Qui moxexsanguis
gans virga quam manu gestabat percussit, sicque
; effectus corruit,et in manibus elatus coxa ejusdem
omnis illa porcorum multitudo huc illucque diffu- intumescente eodcm dolore vitam finivit cujus ;

sa, versus monasterium Humolariense pra;cipiti coxa anno integro ante obitum suum in terra com-
cursu iter arripuit. Indc factum est ut ex quibus putruit. Pro cujus tamen curatione amicorumstudio
domina redditus silv;c habere non poterat,hos post- maxima donaria ad olferendum sancta; virgini pra;-
moduni familia ipsius jure quieto possidcret. Nam parantur, quae velut immundissima stercora reji-
cum magno impetu villam ingressi, circa monaste- ciuntur. Nam iisdem plurimum nummorum ofle-
rium per platoas et curtes a se invicem divisi, a rentibus turbo coelitus irruit,qui tanta exagitatione
nulli) unquam postea sunt requisiti. Hujus reiplu-D pr«dictam oblationem exsufllans dispersit, ut nulli
rimi testes existunt, ex quibus quaidam mulier deinccps mortalium quidquam de ea appareret. Ve-
nomine Dodisma nuper ab hac luce subtracta est, rum nuUi incredibilc videri debet, quod sanctam
quae sc tanta- rei interfuisse ac ex eis .suam por- Dei virginem suishostibusvisibiiiterapparuissere-
tionem percepisse veraci assertione fatebatur. tulimus, cum simile quid de beato Petro apostolo-
10. Eodem tempore erat quidam miles nobiliori rumprincipoinlibroDialogorum tertio,sub capitulo
gencre exortus, nomine Magenerus, qui cujusdam vicesimo quarto sanctus papa referat Gregorius.
69 DE TRANSLATIONK S. HUNKGUNDIS. 70
ait oiiim (juod isiicni voiicraliilis Piitrus, cuidum A. mcntibus gcricruri.scrupulumduljilationis.qiiudcst,
Thcodorosu.-pecclcsipe mansionariosolilo citius sur- jiroh nelas pessimum gcnus infidelilalis. Cavcant
!

gonti, atque in lipiicis p:radii)usad rcCovcnda liuni- ergo di^rogatorcs divinoruin operum, nc damnenliir
narin slunli, dcorsuiii iu p:iviiiicnto stans iii slola emn liis do qiiibns loquitur Si-riptura : Srjiiilcrum
cnndida appariiil.cumqui' curtain cilo surrexisscl, patans esl guttur cnruin, liiujuis suis dnlose tuicbanl,
incrcpuit. venenum aspidum sub labiis eorum {Psal. v. 10). Qui
His breviler tactis, postremo ad ea quje ad
II. cum viderent Dominum Jesum innumora mirabilia
horainintermisimus, qnodsupcrost narraturircdca- faciontem, et ea notitia populi occiiltare non pns-
nuis. Quidum Gunlardus, oculorum lu-
vir iiomiiic. sont, hffic pcssima mente calumniari tiintabanl di-
mino privalus, causa audiondi missam ad sancta; contes : Iii Uechehub priiicipe dinnonuin ejicit dw-
virginis divertit ceclcsiam : sed cum missarum so- inonia (Marc. i, 15). Nos vero falsiloquos et mcn-
lemniis iliidem olTiciosc pcractis mediante jam dic daciis suis infeliciter vacantes, quorum secundum
januas inveniret obseratas ecclesit-c, in porticu foris Apostolum cor insipiens obscuratum est, et evanuc-
prostravii se in terram, diutius orans adesse sibi runt in cogitationibus suis, reccpturos, nisi forte
Dei niiserioordiam. Surgcnsautcm post multaslacry- corrigantiir, crroris sui mercedem, postpiinentcs, ad
mas aboratioue, cu'pit oculos iiuuiii tergere, resti- ,-, propositum redcamus, ct piis ac fidelibus animis
tuto visus sibi oflicioobtenlu sancta; virginis piissi- quod oculis nostris vidimus, fideliter refcramus.
mo. Unde et mulieri gressus suos regenti dixit : 1 4. Anno igitur ab incarnatione Domini nongente-

«Mulier, dimitte me: nunc enim te trahente non in- simo sexageslmo quarto, die octavo Kalendarum
digeo, quoniain.Doogratias, receptolumineperfectc Septembris, festivitate scilioet heaUv. Hunegundis
video, quod mihi pie olitinuit intercessio moM dile- virginis, hoc dequo loquimur divina virtute factum
clissima; doniina' sancta; scilicet Hunegundis. » Ita- est miraculum. In tcrritorio namquecujusdam villae
queingenti Isetitiaperfusus.laudandoDcumreversus qus dicitur Sasnulfiourtis, messores in ipsa fosti-
est ad propria. vitat6 frumentum secabant; quos presbyter eorum
12. Est et aliud magnae virtutis miraculum, quod noraine. Lantfridus frequenter pro hac temeritate
abscondi silentio iioii essocongruumoxislimo..\lius redarguerat,diccnssesynodo interfuisso in qua ab
quoque vir noniino Rotberlus, podum ofticio desti- episcopo Noviomensis Ecelosia; Rodulfo h<EC festi-
tutus,scabellis, utmuris est talium, subnixus, ejus- vitas devotissime celebaari jussa fuit. Sed ipsi, suo-
dem Dei virginis solemnitati gloriosa;,prout potuit, rum vicinorum errorem secuti, dicebant se solos
Qui eadem in ecclesia diu ro-
festinavit interesse. hanc festivitatemnonpossecelebrare dum cunctos
motus, gratiam sospitatisinfundisibi pctiitmiseea- suos vicinosviderentsuas necessitates operando im-
bilibus raembris. Tandem Deo miserante merilis C plere. Uiide contigit ut qucedam puella nomine Rot-
beala^virginisetintcrcessione^pcrfecta; incolumitati gildis, praidicti presbyteri, sicut ipse nobis retulit,
palam cunctis meruit restitui : sicque factum est, ex sorore neptis, jam dictos messores sequere-
utquicontraciis nerviscurvus advenerat,eorumdem tur; et spicas qua; eorum manus effugere poterant
compagibus satis apte solidatus, postmodum in gau- colligebat. Cumquese inclinasset ut spicasstuiiose
dioremearet.Suffieial nos pauca narrasse: calamus coUigeret, unam a terra levavit quam recenti
etiam nostra; descriptionis plura dicore posset, si sanguinemadidam invenit. Quam mirans unde san-
licentia temporis permitterot, quamvis multa mira- guisilIevenirelprojecit,aliamnihilominuscoIligens,
culorum opera per incuris culpam sintnegligenter eodem cruore madentem similiter projecit sic ;

amissa. Agamus ergo gratias Deo nostro, qui san- tertiam, quartam et quintam, et deinceps usque ad
ctam sui virginem ita glorificavit in mundo, cujus fastidium omnes quas colligere poterat, sanguine
moritis et obsecratione perducat nos Dominus ad plenas videbat. Unde tremens ct nimis pavida ad
gaudia ooElestis patria;, in qua ipsa folioiterexuUat, patrem suum, qui tunc forte in campum eumdem
et cum choris virginum cantiouin novum Domino advenerat concurrit, etquid ei contigerat indicavit.
ciintat. Ipsi gloria, honor et potestas in aeterna seb- Quam pater suus velut puellaris levitatis verba nar-
cula. j)
rantem duriusincrepavit,etadopussuum rediread-
i3, In narrandis divinse operationis mirabililius, raonuit. Sed illa tremente atque ita ut dixerat se
illo tota mentis virtute est utique kiuuandus, cui rem habere aflirmante, eam pater suus per campum
cantat propheta gralulabundus : Dcnedictus Domi- secutusest, etejusdem cruorisplurimasspicasinun-
nm Deus facit mirabilia magna solus
Israel, qui datione madentes collegerunt, et quaesierunt si forte
Unde nos totis viribus laudemus
iPsnl. cxxxiv, 4). in eodem campo aliquis ex messoribus manum sibi
ct bonedicamus eum, qui sibi fideliter ssrvie.ntium aut digitum incidisset, unde sanguis ille proflueret.
gloriam perire non patitur meritorum sed sicut : Quod omnibus stupentibus atquecum magna atte-
aeternalitereosgaudiisfacit interesse ccclestibus, ita slatione negantibus, quasdam ex eisdcm spicis ad
e.liam teniporaliter per qu.Tdam miraeorum merita ecclesiam detulerunt et presbyterum ante altare
;

ad memoriam reducit honiinibus. Narruluri siqui- stantem invenientes, ci spicas sanguine plenas de-
dcm quoJ oculis nosfris vidimus magnum miracu- derunt, et quid ois in campo contigorit perordinem
iuni divinu' virtutis, non dubitamus in quoiumdam indicaverunt. Sed presbyter refugiens tantae fams
 71 BERNERI ABBATIS HUMOLARIENSIS.
auctor existcre, dixit ,
: Si super hoo quod (iicitis
<<
-
amplius aliquid non videro, populo mcredibile boc
prffidicarenon audeo. » Quod dicens grossiores quasi
granorum ca^perunt san-
lacrymc-c ex summitatibus
ejus in terram
guinis gutta; profluere, et ante pedes
presbytcr tanto tremorc percul-
cadere. Quo viso
susest, utdeficientespirituvixsesegcnibustremen-
quod prius time-
tibus super pedes suos teneret; et
postmodum plus timuit,ne sua negli-
bat indieare,
populiperveniret.Sicque
gentia tardius ad nolitiam
populum ad ecclesiam convocavit, et
tactis signis
hoc divinum eis
pro sua inobedentia eos increpans
pateleeit. Quos pro insolito miraculo
miraculum
nimius timor invasit, ct ad pccnitentiam agendam
reddidit. Egrcssi
pro sua temeritate promptissimos
denique ab ecclesia per campos, per rura, per
agros, per viarum exitus circurnquaque
discurren-
nuntiabant, ne arnplius
tes, cunctis vicinis suis
cocpto operi insistercnt; sed ad ecclesiam venirent,
divinum miraculum cernerent. Quibus omnibus
et
nimium exterritis, fama celeriter pervolante, ac si
paganos rugientes, cx opere proprio exturbabantur,
et nesuper se coelitusiraDominivcniret suppliciter
precabantur.
15. Quidam itaque ruslicus nomine Uotbertus in
eadem villa frumentum in area virga caedebat: qui
APPENDIX
.\D TIUNSLATIONEM CORPORIS S.\NCT.E HUNEGLNDIS VIRGINIS APUD
VIROM.\NDUOS.
Incipit descriptio mpcr mutatione corporis sanctcc Hiamjimilis
dwinitus patrato anno 10.51.
1. Sanctorum miracula describerc, corumque fa-
cta insignia ot) posterorum notitiam cliartulis im-
primere, fidelibus non pigrumjudicari ab omnibus
apprime debet, honoriticumsiniulque necessarium.
Nam fal)ularum na;nia;dumrecUando fatuorum au-
ribus in malum pronis ingeruntur, illectus animus
torpot, mens hebet, et propria luce rclicta dcorsum
fluit.corruptionisperniciosalenociniaconcupiscens,
probitatis tramitem derclinqucns; sicque fit ut cor
insipientium auditis fatuitatibus per proclivia gra-
diens, nectat catenam, qua valeat trahi, tartarum-
quedemuminunergi.Verum sanctorum mcritadum
divulgata in auditum populi proferuntur, virtutes-
que eorum profectusgratianuntiantur, fidelismens
de morlis somno exsurgens ad vitam, de tenebris
infidelitatis exerit brachia ad studia sanclitatis :
consurgcnsque ad prospera, inardescit ad fortia,
malignilatis priecipitiaproeeavct piffiintentionis iter
arripiens. Talitcrque perditionis nodis absoluta.
libero pedc fcstinat ad gaudia cu;Iestis vita;, qua-
tenus Deum deorum valeat vidcre in Sion,idestin
specula pacifice visionis. Quocirca vestra;, fratres,
dilcctionis charitatcm quoddam non pigeat andire
miraculum quod Dominus noster Jesus Christus in
mutationc corporis siue sanctissima; virginis Hune-
gundis sua dignationc voluil demonstrarc. De (lua
vidclicet mut;itione, quia occasionis articuUis e vi-
cino sese iiobis obtulit, non fiat tsdiosum aliquan-
(7) Multa pra-stitit lluniolariensi monasterio suo
tario alias Deo dantc publicabimus.
72
A hoc audiens proprium opus sc relicturuin promisit.
flagellumprojecit, scd slultus, quasi hocleviuscsset
seopam arripuit, etcirca areamverrens, frumentum
adunare Quam vesaniam statim uUio divina
cccpit.
sccuta est. Nam mox ejus brachium diriguit, etdi
vino verbcrc tactus in terram cecidit, clamans sc
reum, se miserum, sese sub omni celcritate esse
moriturum; quodfactum pra^dictumtimorem auxit,
presbyter vero circumquaquediscurrens.sanguino-
lentas spicas in manibus ferens, vicinarum eccle-
siarum presbyteris quod factum fuerat nuntiavit.
Qui omncs, tant;enovitatis signo turbati, convocatis
suarum parochiarum popuUs, cum crucibus et cc-
reis uno faeto agmine, nudispedibus cum suppUci-
bus votis cum illo cujus brachium diriguerat, etcum
puella spicas sanguinolentas in manibus ferente, ad
-g
monasterium sancts Mariie et sanctai Hunegundis
celeriter pervencrunt et suam culpam confitcntes,
;
interram prostrati, ut fralros pro sc orarent humi-
Uter petierunt: quod et faclum est. Eant ergn qui
non credunt huic signo, et calumniam faeiant illi,
quod simiUtcr in sanguine factum est in '.'Egypto
sub Pharaone. Nos vero benedicanms eum qui mi-
rabilis est in sanctis suis, Deus Israeldans virtutem
et fortitudinem plebi suce.Denedictus Deus in sa;-
cula. Amen.
oir/jirm almificic, mirundocjne inihi
C tisper obtentu reverentiae immorari, ut qualiter
fticta,vel consummataipsa mutatio, ad fidelium
sit
notitiam litteris licet imperitis queat pervenire. Ha-
bct enini merccdem suam pia; devotionis affcctuosa
intentio.
2. .\nno igitur Dominica; incarnationis millesimo
quinquagesimo primo, regni Francorum monar-
chiam gubornante optimoprincipeHenriro,PhiIippi
regis genilore, abbate quoque Macario (7) Humola-
riensis ccenobii curam administrantc,visumestfra-
tribus beatiBenedicti sub regula Domino militanli-
bus, quatenus corpus domin;n sua; Hunegundis, si
facultassuppcteret.mutari dcbuisset, ut cujusscili-
cet non ambigeliant animara inter virginum choros
honorari in ccelesli thalamo, ejus gloriosum soma
non negligerent in terris conderohonorabilimauso-
leo. Erat cnim id a-tatis sacra margarita ligneo tan-
tum invnhita scriniolo, forinsecus aspicientibus
vile pncdcnle doniicilium; sed intrinsecus scrvante
n admodunicharissimumthesaurum. Ipsum verooedi-
"^
ficiolum
- '
—
i^-^^:-:. < :, ..j,
laminis ferreis ~. ..:-„
adeo fuerat circumseptum
.
i —
atque prn?clusum, cui introrsus inha;rebant ossa
devotissima, ut vix aliquibus patcret apertionibus
pra;ter admodum paucis artis niechanic;c machina-
tionibus. Eiiieiiii]uoque aliud m;ijusculum superpo-
situm exstabat scrinium haudqiia^iuara minori sol-
Ierti;i constructum, lig;iminil>usidentidcm ferreis el
clavis (luanipUirimis munitiiniattentius,sagacicura
commoda M;icarius ahbas, qu;c cx ejudem loci char-
 7.1 UK VITA S. IH
iic iiKluslriu iilli'insi'i'us vulhiliuii ne \icleliccl la-
cili' paterolcajiliosis, rraiidulentisvr ngeuiulis.Prii'-
ilari quippi^ iiiiniiiio ciipil, qui sic lllcsauruni suuiu
occullis ali|uo lirmissiinis lcctis rcrniKlil. 'ruli sii|ui-
cleiu inuilii ciirpus Dcn iinialiilisvirt;inis lluncL;undis
{'uissc coiuliluni ali iiis iiui viflcrunt niilnsqui; rotu-
lurunl, acccpimus a tcmporo sciliccl invcnlionis
aliine Iranslationiscjusflcm virginis, qua' cclclirata
cst anmi iucarnationis Dominica' nongeiitiisimo qua-
liragcsimo scxto, Ludovico rcgnantc, licrla rcmina
Dco sacrata lunc tcmporis llumolaricnseiii regonle
ahbaliati!. Cujus invcntionis uccnon cl Irunslalionis
dcscriptioncm simulque iuiraculoruiii insignia inilii
divinitus declarata, vulentiljus agnosccrc, cluro
slylo loculcntoquc sta-monc stuiluil cluculirare pia'
memori,!' domnus alibas Bkrnkrus, qui Dco dispo-
nentc prinuis huic succcssit loccllo, pulsis ob ob-
cena carnalis voluptatis lcnocinia, qu;c ibi cranl,
nionialibus. At nos ista interini nniittenles, cccptuni
opusculnm pnnit valcmus intcndanius.
3. Cum
igitur ca;nobit;c, ut pr^cniisimus, simul
cum patrc spirituali ad inviceni pertractareut, si
quo modo ad ctlectuni perduccre possent, quod
quidem suinmo alfcctabant desiderio, noc tanien
inchoare pricsuincbant ; rortnua loci sunmiissius
arridentc, Dei providcntiaomnia prn'vidcnte, conti-
git quemdam virum dc burgo sancti Quintini glo-
riosi martyris, mercimoniis atquc mcrcationibus
NKGUNUIS. AI'l'i:.\UlX. 74
\ lcssimc vergentc, inslar tabulurum cAprussii, c;i'lalii
atque sculplo claborala opilicio. In ciijiis siiperlicis
opusculisiuii'torumaiiiistoli)ruiii<ilquc|iroplictaruni
iiiiagiiics ccrnunlur exprcssic, pcrpulchris alquc
poliiis labiilalis fulgcnlis auri cl spliindenlis argenti
tcr ternis utiobiquc in ordinem iligcstiis iconilius.
Scd et in una iVontium iiiiago sancta- Iluncgundis
sanctiquc Kligii Novicimcnsis anlistitis, cjiisdcm
virginis in baplisiiio iiatriini, cunsiiicitur dignins
clcvata; iu altcra vcroChristi Doniini nostri maje-
stiis ccrnitur satis cleganler cxpressa.cujus rcgnum
el imperium siiie lino pcrmanctQuidin sa^cnla.
dictum cst,
jilura? .\ccclcrato dcniijuc simulijue, ut
laule consuniinalo opere, dunmus abbus Macarius
qui ca lempcstatc, vcluti pricliliatum est, loci Hu-
niolariensis rcs adininislrabal, dciuinum cpiscopuni
Noviomenscm invitare curat, vicinosquc asciscit
abbates, domnum viclclicel Cirarduin Insulanum,
domnuiii Uaincriiiii sancli Pccjccli vicarium (S),
11 atqiio duninum Bouifaciuni Walcrannum de Monle
sancli Quintiui, nccnon cl alios quiimplurcs Viro-
niandcnsis tcrritorii satrapas ct mililos. Monachos
quoquc ac clericos huic actui interesse commonet,
iie scilicct lam charum pignusabsqne nntitia testi-
inonioquchonesliirumreligiosaruiiique peisonarum
tamquam furtivum vel ignotum Iractari mutarive
clanculum videretur. llt vontum cst crgo ad consti-
liili termini dicni, in quo agi habebant ha>c, fama

vitam suam dcducontcm,ni)inine Balduinum,causa
devotionis aniraaH['JC prolectu nostruui adiisse co:-
nobium,quatenus mutua' dilectionis obtcntu fratrcs
dignarcntursibi suam largirisocietalem.Quain peli-
volantc, cjun altcr non est velocior nuntius, fit con-
vcntus seniorum, occursus nobilium virorum rusti-
corum ac feininarum turba cum parvulis contluit
gralulaliunda. Nec immerito existimabant etenim
:

tioncm IVatres cum Patrclibenti animo amplecfcntcs
propter illudDomini iira-ceptum quodicitui':/)flfcci
dnbitiir vobis; el,e(uh'ni mciisiira ijiia iiieiisi
melielur vohis {Matlli vii, 2); et
. Omiic ijuodudme-
: consccuturos. Intcrea loci reseratur gloriosi gazo-
venit iwn cjiciam foras [Joan. vi, ;ni, societalcm ct
benelicia loci,ulmorisest monachis.ei gratanter im-
pcnderunt.Xam vir ille licet sa;cularis, rcligioni erat
mtentus,niisoricordi;eoperibusoporamdans,lideide-
votionemcordisintentioneservab;U,picutrei postmo-
dum palelccit exitus. Sumpto cnim habitu codcm iu
loco,postca devolusexstilit monachus. Hac denique
ramiliaritate illectus homo, monastcrii IVcqucntare
curabat claustra, utpotc quasi alter .\dain factus ex
iVatribus.Undc acciditut sa'pcvcnicus IVatrcs susur-
rarcsupcr moinoratoncgotiofrcqucntiusanimadver-
jiro revereiiliaet lionore debitn lant.T nuitri impen-
dcndo siniulquc intercessinnc se patrocinandos ct
liicrilis,re- pro forfactis sufTragia postulantes, veniam se fore
phylacii aditus, sulilev;intur adhibitis nialleis cum
cunctis ferreis ligamina sag;ici cura innexa,evellun-
p tur opercula, panduntur pretiosi somatis cunabula.
'-'
4. C.Tterum omnipotens Dominus, volens sua>
sponsaj honorarc inembra occulta dispositionis suee
prKrog;itiva, ditierri fecit niutatiunem ossium feli-
ciura diem nsque in tertium, hujus apologi», id est
occasionis eventu. Episcopus cjuippc, in cnjus dioe-
ceseos procinctu situs est locns nomine Humolarias,
regio impedilusobscquio atque negotioad pr;efatum
diem constituum minimc venit quam ob rcm com-
:

teret.Sed quia incipere pavebant. ceu diclum cst, nc
videliect Juxta Evangelium illudcrent cis dicentes
quia hi cujperunt ,Tdi'icare et non potuerunt con-
summare; divino, iit est humana opiniii. inslinctu
commotus pnefatus homo icupiebat cnim et ipsc
honorarc sancta^ virginisartns>eonvocavit seniorum
caHuni, hujus allocutionis primordia libans Quo-
niam. inquit, Patres venerandi, perpendo ex vobis
juosdain vicissim sercre eolloquia, vellc corpus
sanctissinicB virginis Huncgundis nostrai dominfp,
si tacultas suppetcret, laiitiori poncre loculo. corde
exbilaresco, opemque meam pm
posse proinitto,
opusculum duntasat concupitum initiarc ue inore-
mini.Sin aiitem nequaquam lalc inccplarc audetis
opilicium, ipse ego supcr me totum negotium acci-
pio,Deique omnipotentis aiixilio Iretiis ad linem
usqne perdueam, concessa mihi tanluni populi
oblatione. Quod cnm audisscnt monachi ultra mo-
dum exhilarati, gratcs Creatori univcrsoriim reddi-
derunt, promissione sua virum benedixerunt,
et in
divinitatis pra-rogativam venerantes cum hoc
tanto tam repentino taraque insperato gaudio. Quid
opus est verbis Sumpto siquidemvir ille negotio,
'?
componi fecit loculnm opere annglifario, in longum
mensura duorum semicubitorum, altitudine conti-
nua ab utroque fronte cubitali, utrinque ah lateri-
hus semicubitali, reliqua structura in altum decen-
i8) Id est coadjutorem, si bene interpretor
Insulanus est S. Quintini de Insula, ad muros
dam, nunc intra muros Augustae Veromanduorum,
Pairol. CXXXVII.
pulsi sunt cura pra-stolari per triduum. Collocatur
: crgo vcnerandum scrinium, sicut crat reseratum,
super geminas bases ligneas intra sancta sanctorum
inter altare videlicet Dei genitricis semperquc vir-
ginis Mari;c, et altaro sanc[;c Hunegundis iii honoro
dedicatum. Inier tot denique dcvota; rnultitudinis
: inillia ad tam claram celebritatcni concurrentia,
plurimi corporea mole debiles nitunturhuic sancta.-
actioni intorosse, utpolo rogaluri Domini misericor-
diam suo quisque pro incommodo. Lndc accidit
(iivina,queiiiadmoduin fati sumus, voluntate,quam-
D dam puellam noniinc Emelinam epilepticn morbo
invasam, cuni aiiiicorum auxilio, spe recuperanda;
sanitalis ad monastcrium dcductara esse, iu vico
natani qui Herleius dicitur, super Somena^ ripam
situs, medius ctaus inler sancti Quintini castrum
et Huraolariens;i3 monasterium. (Epileptiam autem
Gra?ci vocant appensionem mentis et corporis, qua^
passio, spasmos, id est contractiones mcmbrorum
generat, fit autem morbus iste ex melancholico
nuniore,id est exabundantiafellis fusi permembra.
contingit autem per phantasiam.i C;cterum dum
puellula pro sibi reddendo reracdio templo fuisset
injecta, sistitur coram altario sancta Mariw virginis
incomparabilis,quateuus ejus interventu sanctiBque
Hunegundis intercessu pristinum consequi mercre-
tur sospitatis gradum.Erat enim ipsa. de qua loqui-
abbas abbatia S- Prejecti prope urbem, abbatia de Monte
quon- $. Quintini prispe Prfronam-
^
 —
75 BERNEHI ABB. HOMELAll. UE VITA S. HUiST.GUNDIS. — APPENDIX.
cujiiHvis quie- A meum, ut coiiu;dus fructum pomonim meorum,
mur, Duella adeo epilepsi oppiessa,iit
1 J „„„„„ ,;.T, ,-.:.vutiniii<i corpore
rnrrinrp,
non admilterel moras, vim vexationis
, •.,
tis
pric nimia
monstians ge.-tu. Prolitebatur enim se
spintumque pro-
eravedino morti appropinquare,
p=modum eshalare. Qua de re conauenlia popu.i iii
admirationemconversa,pietatesimulquecornpassio-
tundehat, pu-
ne compuncta, lacrymarum imbres
cnisque pectus tundens.Omnipotentem cum
devota
mcnte implorabat pro miscrandw mulieris libera-
uiultata ncc ad
tione.At puellula iny-'slimabiii pa-nu
momentum cessabat, diris vocihus oratoriuni spar-
gens, seseque manibus fcriens,
capite vacillanle
mirandum cunctis per biduum nulla occurrente
crgo (idelium
requie spectaculum pr;cstans. Plebs
•^upero afflata siiirllu. abbates cum
(ratribus exoi-at,
nuatenus charitali.- obtcnlu miserand.c muliercul.e
darent copiam viscndi alm;c virginis Hunegundis
ossa, si forte favenle Christi clementia,aliquo
modo
mitiaaretur iucomnioditas tanta. Conces_serunt iKi-
tur eadem ct iusi ~ permoti humanitatc.
Quid ergo? -g tandem cum diligentia solertiaipie honorabili erga-
' '"
dicam an sileam?"quin imo pandam prffidicanda;
'
virtutis evidentiam. Nam s-tatim ut oculus ossa
conspexit, intromisso vertice, totius corporis com-
pao-c3 recepit optalain salutem,interiiL dolor,sopitus
est^^languor, avulsus est luctus, rediit pristinus cor-
poris status. Quod cum vidissent qui astabant po-
puli, benedicentes gratias persolverunt Domino
Den
universorum, qui suos mirificat sanctos sicut vult
et quando vult. Hujus autem divina;
operationis,
quarn JesusChristus Dominus el Deus noster digna-
tus cst ostenderc per merita gloriosa; virginis Hune-
gundis ad laudeni et gloriam suam. tot revera ex-
stiterunt testes, quot conligit tunc adcsse (ideles.
5. Igitur super hoc facto abbates cum monachis
congaudenles conferebant ad invicem, conveniens
non esse mutationem ulterius differri, aut epi-
scopalem praesentiam prffistolari, viso pi-fecipue
hoc tanto dignoquc relatu miraculo, ne scilicct po-
puhis longa jam mora protractus diutinaque ex- „ populo, perducunt. Sed rursus atrio, quod est pro
spectatione jam lassus pascerc spes videretur
^ fnribus ecelesi>-B, gente rusticana rcdundaiite. vix
inanes. Communi siquidem consilio atque dc-
creto feruntur beata jjignora in crypiam sancta^ et
individuaj Trinitatis iii honore dedicatam, relro
cjusdemipsius monasterii tribunalfabricatamatquc
contiguam. Hoc equidem Kcmina pro causa actitare
studuerunt, sciliccl iic vel in aliquo casn offende-
munera nimiotumultu scxusutrius-
renl sanctitatis
(juc immincnte ac ])remcnte, vci nc fragmina mar-
garitarum coram idiolis atque imperitis hominibus
pensare nescientibus humines propterhomines con-
trectarent, eo quod dicitur Solite sanctmn dare
: dem
canibus, et ne sparyalis manjaritas vestras anle por-
cos (Matth. vii, (5.'! Unde ait Isaias Secretum meum
: sed eircumquaque populi por agros vagabantur in-
mihi, secrclum meum mihi ilsn. xsiv, 10). Obseralis
ergo firmiter ostiis qu,T adextris et asinistris can-
celli camdem cryptam petciitibusaditum pandunt,
circumdant beata munera pavitantibus animis ob
exhibendam revereutiam.Hffisitabantenimquisnam
corum dignius coulingerc habcrct a Chrislo con- D
cessa tam pretiosa donaria sed denium consiieti
: reversi fuerant necessitatc cogeQte, perpaucis inibi
hanc traderc curaui administrationem dom.no Ge-
rardo abbati Insulano, qiioniam erat natu major.
.ttate provectior, moribus gravior, rcligione dcvo-
tior, piisquc actibus proclivior. Ut quid moras in-
nectimus? Suscipiens itaque abbas praidictus cuiu
humilitatis subjectionc confratrum imperia, exerit
lacertos, seseque prajparat solemnius advcrsus vo-
tiva oflicia. Mutautur suiiima cum rcvcrcnlia ossa
felicia, locanturquc decenliori in cuna.O felix virgo,
qua; quoniam iu coclo fulgida dcgis in gloria, sic
veneraris iii terrcna aula. vere felix virguncula!
cui spoiisus ille cttncslis arridens locutus est in Sa-
lomoais epithalamio : Veni, soror, mca in horlum
(8')ServitutisbpeciesvariasritedistinguitCangius
inGIossario, ubi nobilium piavola laudantur. Tra-
76
sponsa
columba mea, immaculalu viea veni dc Lihano,
tneti,
veni, coronaberis [Cant. iv, 17. felix, inquam,
j
virgo! qu;e sponso vocanti reciproca voce cum vir-
giuum choris applaudens, respondere meruisti :
Curremtis posl te in odore ungucntorum tuorum
(Cant. 1,4), id est in fragrantia tuarum virtutum.
6. Igitur duo militarea viri qui aderant.sulemnia
peragunt munu.^cula. Nam hi summopere efflagita-
mutationi adesse, san-
veraiit, ut eis coiicederetur
ctaque ossa propriis conspicerc oculis. Altcr igitur
curum nomine Godefridus senior, pallium decentis-
simum sanclaB virgini contulit in munus; alter vero
nomiiic Rotbertus, cognomento Anguillula, seipsum
ob devotioneni pcr c«rvinan corrigiam (8*) scnum
obtulit, atqueiii exhibitione servitutis hortum jure
jirajdii tradidit in villa qua Marceia fertur. Fralres
autem non terrena, sed divina persolvunt oflicia, et
venerationi, ut decebat, satis idonea. Clauso igitur
sterio.cum cereiset thuribuliset crucibus de orypta
erumpunt, hetis apprime inentibus byssinis poderi-
bus, id est albis, palliatis monachis; morc palrum
fcretrum bajulantibus.
7. Verum quia basilicaj capacitas nouad hocerat
surficiens.utconflucntisvulgimultitudinemrecipere
posset, in tantum quippe copiosa utiiusque sexus
exstabat ecclesia relcrta confluentia, utpcilc prsesto-
lante pro quo venerat sanctitalis doiia, quod uec ge-
slantes devotionis pignora volebant egredi per quce
fuerant ingressi nstiola. Qua dc re, consilio inler se
hribito, per ostium ejusdem crypt;e in laterc dispo-
situm, quod est pervium euntibus ad capellam san-
cti Nicolai episco|ii mirai sanctitatis confessoris, per
claustreUum efferunt venerationis loculum; sicque
perquamdam postcrulam cjusdem claustrclli in raa-
oeiia factain ejectuni per pomerium atque «mite-
riumfiatriim,ad ulium identideniaditum, ignorantc
cum ingenti liiclamine per portam secus capoUam
sancti archangeli Michaelis sitam exlrahunt. Tan-
demque imi;euso multo etgrandi laborc,.jamquede-
fessi in canipum cultum prope xenodochium mona-
chorum jacentcm deferunt quo in loco qiuidam
:
providentia mcnsa lignea extensa, sanctuiu ihesau-
rum iii eum dcponere atque locare festinanl, cum
reverentia tamen utdignum erat.quatenus ab oinui
exspectantium, sed et desiderantium mullitudinc
adiii ct veiieiari absque gi-avedine potuissct. Siqui-
tanta pullularat frequens populatio.ijuod iiec
totiu': vilia^capacitas ad capiendum sufliciens erat,
certi,quo pacto vcl ingenio quave ex parte lemplum
adiie quirent. Cum ergo dies jam incliuata essct ad
vesperum, sole a meridiano fervore tepente, lursu^
Patrcc cuni fratribus resumptis cero lerariis et
cruoibus, iuduti vestimentis albis sicut prius, glu-
riosum rcvisercsatagunc loculum.Nain iii principiu
i-elictis, qui fei-ctium observarenl, et culogias atquc
obiatinnes ^uscipercnt, utpote populoplurimumgra-
vedinis simulque molcstiie inferente. Sunipto igitur
cum diligentia pretioso gestatorio, etiam tum vulgo
in vota grassaute, cum nonorc digno et hymnidica
pompa, non modica lurba eos cnmitanle, sanctas
reliquas refeicntes in sanctam Dei Ecclesiam in-
ihronizaiil, ac in saero peribolo retro altarc saucta'
virginis Hunegundis intra pyramidem, quod nos
oraculum decimus.digno cum ob.«equiocomponunt,
ad honorem Domini nostri Jesu Christi, qui cuiii
ooa>terno Patrc et sancto Flamine vivit et regnat
Ueus per omnia ssacula saeculoruai.
ditionis instrumentacum apudcuradcm.tum in nos-
tro De re diplomatica tractatu s«pe notala reperies.
 A.NNO UHMIM DrCl-.lXXXIII

etiiii:lwoli>iis
WINTONIE.MSIS Kl-lSCOPLiS.

NOHTIA HlSTOniCA IN ETIiELWOLDUM.

(ApLid Oiidin., Script, cccles. toin. 111, |i. 46'J)

6. Elhflwiililiis Winlimicnsis cpiscopus, iialiouc
.\ngeliis, putriii Vciiliuiiis seii ^Niiitoniiiiisis, ([iiom
Chronico .ioannis lirointoii abbatis Jornulcnsis, vo-
c«t 1'atn'in nuiiuwluindii ,c'l sidim Anijlnruin, col. 877.
Vir istc Wintoiii;i' natus ost, (|iii siib S. Uuiistano
Glastoni;r oducatus ct ciiculutiis cst, tcnipnru uu-
tciu regis lOldredi circa unnuni ',150 tactus est uhlius
Aljbcndoniensis, tuin tcniporc rcgis Edgari, anno
1161. Wintoniensis episcopiis elcctus. Nani,ut imiuit
Historia Raincsi.i' cup.i3:"Eudem tenipestate iiiiaS.
Dunstunus ad sedeinCuntuaricnseuiprovectus cst,»
lioccsl unno 9(')1, « eadem quoquo tenipestatc vir
mir;e sunetitatis abbus Abljendoniie Eibehvolilus,S.
Dunstani uiuninus, Brithclmo Wintoni;c episcopo
humunis rebus cxempto, cjusdem sodis dignitutciii
volcnte Domino udeptus est. » Juxta Symeonem
vero Diinclmcnscm iii Chronico^lactus est unnoyCio
cpiscopii.s, ([ui, clericis ab huc sede auiotis ob nii-
ptius iul quas passiin convolabant, monuchos illic
Jussu rcgis Edguri substituit. Itu autem Vilam cjus
perstringit ablias Jornalensisloco citato:"Factus e.-!;|
cpiscopus Wintoniensis, ubi monastei-ium nionia-
^ bus lotiits .Jiiijliir.lO-Ue lcinporc reynuin Uritiinnico-
)«;». Gb h;ec o(iuscala Gcrardus Joanncs Vossius
hunc l'".thcKvoldum acccnsit Historicis Lulinis llb.
u, eap. 41, pag. inihi354. Verum non spcctunl illa
uiJ EtheKvoldum \^'iiitonicnscni ilkim episcopum,
qui nunquaindc Lindislarncnsibiis ubbatiljus scri-
bere potiiil,sed recte deabbatiluis Glastoniensibus
vcl .\bbeiidoniensibus,ubi abbas 1'uerat.Ileclc igitur
intcr inss.codicos ecclesiarum Angli;c cutheJraliiim
et aliurum celebrium ejusdcm regni bibliolhecarum
codicc 0115, in codicibus mss. Thom;c Galei codice
2S1 :EtkelwodJ Lindisfarnensis Dc \'itis abhatum
Lindisfariiensium inscribitur; ct ibidcm01>S3,codice
349 (ijusdcm Galei, Ethclwoldi Opcra, libcr sic di-
clus. At opus istud ub;-que dubio spcctat ad alium
.Elhelwulsuin ducentis annis et amplius isto anti-
([uioreiii, qui dictus est Berniciu.s ;ilquc annu 75t)
clarus.opus suuni De Lindisfarncnsibus alibatibus et
viris illustribus doinino suo Eghcrto Eborucensi ar-
,. cliitpiscopo inscripsit, iii [jr;clatione sua qua: e.xstal
" in vetcri codicc bibliothec;e Bodleiana', in mss.Bo-
dlei littcra B. 4, codice 10 .iinicorum prirstantis-
:

liiim conslituit.etcorpusS. Swithini transtulil. Mr simo utiiue dilcetissimo sacerdoti maijno Egberlo,
igitur isle cx moniicho Wintoniensis pra^sul 1'uctus, presbi/lcr ineritis .Edilivulf,intinw eharitatie saiutetn.
pro[)ter profusa convivia quff tunc in.Anglia a Da- llunc errorein admisit Gerardus Joanncs Vossius
uorum advenlu e\hibcbantur, pane et aqua uteba- libro n. De
historicis Latinis, cap. 41, qui tainen
tur.Vii- iste peromniu beatic Maria; ct sancto Cuth- ibidcm cap.20 illud opus idem tribuit et rcctc Ethel-
bertodevotusexstitit; cujussedem postobitum ejus, wo!|jho Bernicio, qucm anno 75i) claruisse scribit.
numiuam potuit aliquisiinpunedoriniiando preme- Nihil igilur historicum quod sciam Ethclwoldus
rc,quin tetrisimaginibusresiliret,iucrepantibuE cur Wintoniensis episcopus scripsit. Sed De consuetu-
sedcmepiscopiindignususurparet.lgiturdumsemel diiie monuehoriun Sa.conice /Elhclroldus cxstat ms-
simultas anxia inter ipsoruincpiscopum et Godwi- iiibibliothecaCottouiana sudeffigie Tiberii litteraA,
num eoiniteni esset exorta,nec die ad hoe statutopa- codice 3, pag. 171, codex antiquus et optim;e noto!
citicari possent, episcopus recedendo iratus dixit : per uiaaus diversoruni scriptus antc occupatani An-
Ver dominam incam Mariain iiialc tibi erit. Nec ab gliani, in quo icones S. Bonedicti, Eadgari regis et
iUa horai[uicvit Goiiwinus a viscerum tortura,doncc S.Scliolustic;e. Iteni inter codices niss. colligii Cor-
benedictionemabepiscopo recipcrei.Tundem virisle poris Christi Cantabrigia^ notato .S,6.sub iinem co-
adDuncluni[)rol'eclusest,ubi,quodmagn;ovidcbatur dicis.post piiginam 203, liegula S. Benedicti Lalinc
audaci:c,revulso scpulcri operculo,cum S.Culhbcrto el Scluvonice auctore .Ethelwollo. f^ujus ob translu-
i|iiasi cum amico lo([iiebatur, ubi rnunus amoris de- C lionem Saxonicam, ut Historia Eliensis rel'ert,Ead-
posuit et obiit, aiuio Domini 9S4,-cpiscopatus 24, gerus rex ct Alfreth sive /Elfred sancto Etelwoldo
regis Elhelredi 3,ct visionem Domini quum semper moneriuni dc Suthburn cum chyrographo in perpc-
opl;iverut, adcptus cst. Huic Ethclwoldo successit tuum contulerunl. De opera e.jus adversus presby-
S. Elphi^gus tunc Huthoniensis abbas. » In me, co- tcrorum conjugia, vide Vincentium Bellovacensein
flice .5104 bibliotheca' Bodleian^^-jinter mss. codiccs in Speculo Ilistori;ili lib. xxiv, cap. 83, .Antonium
Francisci Junii cod..52, num.2,exstut EtJwliroldus
: Florenti;earchiepiscopuminSunimaHistoriali,parte
episcojHix Hlntonicnsis.De diurna consuetudinc inona- 11, tit. 10, cap. 0, Ji 4. Agunt de Ethelwoldo Joan-
clinrum ord. dici licnedicti, Saxonice ex codice bi- nes lA^landus in Collectaneis, volumine IV,num.90,
bliothecic Gottonian;e sub ettigic Tiborii A, 3. Item pag. 127,quod exstat inter iniss. codices bibliothea^
intcr niss. codiees Universitatis Canlalirigicnsis liodleiana^ in .\nglia,cod. 5105; Gcrardus Joannes
iuim.2427 exstat in bibliotheoa publica Caiilabrigi;c VofsiusDe historicis Latinis lib. ii, cap. 41, pag.
in mss. codicibusquos Matth.TUS Parkenis C.anlua- mihi 354; Humphredus Wunlcius in Gatulogo miss.
riensis urchiepisoopus huic bibliotheca' dono le.g;i- codicum Anglo-Saxonicoruui.in bibliothecisAnglia;
vit, codice 247, num. 8 Etlwlwodus De alibnlihus
: occurrcntiuni. Oxoini in fol. an. 1706 cdito, pagg.
disfarnensibus. 0. Dc regibus el reijnis et episcopati- 122 et 199.
 79 S. ETHELAVULUI WINTUN. EPISC.
VITA SANGTI ETHELWOLDi
KPISCOPI Vvl.NTU.\lE.\SIS,
Auclijiv, ut videtur,
.\puil, .Mubill..
OBSERVATIONES
;ic iniiiuistir;i/ rei jV egeruiit, Hogerium Hovedenum, Henricum Huntin-
l. Quocl prisL-iiui ecclfsiar-ticio
disciplinain restituere s;oculo .x couatu est Anglicana
Ecclesia, id maxime debet pictati ac studio trlum
illustrium cpiscoporum,scilicct Ethel\voldi,OsxYaldi
et Dunstani.qui cooperante in primisEadgaro rege,
abusus in Ecclesiam invectos sustulerunt,et mona-
chos vit;o strictioris in pristinas sedcs postliminio
rcvocarunt. <-Ita his tribus vitis agentibus, quasi
triformilumincEcclesiamserenante.dcnswvitiorura
tenebr» » evaniiere,ait\\'illclmiis Malmesburiensis
in lib. H Dc regibus, cap. 8. Ethclvvodum qui et
Athclwokhis, plurcs auctores celebrarunt, quoruni
priinus videtur.A.lfricus .-Vbandaniensis^qui anno ab
Edelwoldi obitu vicesimo res ab eo gcstas litteris
breviter mandavit.Ejus liicubralionem inveniniusin
ms. codice Fiscammensi. Proxime post euiii idcm
pr;estitit scriptor ;dter anonymus,queni hic rlanuis
ciijus cTtas ex prulogo ctex cap. 39 intelligitur te-
statur quippc se ea referre qu;i' prtrscns vident, et
quw fidcli senioyuin relutione didicerit. Ha'C scriptio
ahsque auctoris nominc liabetur in codicc Lticonsi
seu s;incti Ebrulli, ea iTtate scripto sed ejus auctor
; credibile vide;xtur, ut talia fecerit episcopus urhis
non alius niihi videtur quam \\'olstanus monachus
Wintoniensis, de quu h;ec Willelmus Malmcsbn-
riensis in lib. ii De regibus Angloruin, cap. 8, ubi
de Ethehvoldo " Hujus Vitani Wilstunus quid;iin
: iiicnse,qua>
Cintor Wintoniensis',dicipulus cjus scilicel et alu-
innus,composuit stylo mcdiocri,»ut vero hanc esso
putem Wolstani lucubrationem, h;ee ferc ine rao-
vont, nempc quod apprime conveniat, ge-
;ctas
niusque auctoris qui nonnullos versus huic
poeta.-,
'Vit;c inseruit deinde relata qu;edam a Willelmu in
; lerut untea regali jussione Ethelwoldus episcopus
lib.ii De pontificibus .Angloruin,ubi de Ethelwuldu,
qua; non ab Alfrico (qui eapra-termisit, nec scio an
Willelmo notus fuit tamquam Vit;p S. Ethehvoldi
primus auctor sed ab auctorc nostro accepit, haud
dnbie Wolstano, quem unum laudat Vitu! sancti
Ethehvoldi scriptorcm. Porro .Mfrico Wolstanum
idcirco pr;etulimus,quod hic c;idcm omnino,et qui-
dem iisdem >;epe verbis referal,qn;edam vero udji-
ciat, qu;e apud Alfricum desiderunlur, referuntur-
qiie, ut dixi, a Willelmo, ut suo lucu notabiinus.
.4lfrici prologuin huc referre juvat v Alfricus :
abbas, Wintuniensis alunmus, honorabili cpiscopo
Kenulfo et fractibns Wintoniensibns salutcm in
Christo. Dignum ducens denique aliqua de gestis
Patris nostrict magnillci doctoris Atelwoldi memo-
ria? modo commendare, transactis videlicet viginti
annis post ejus migrationem, brevi quidem narra-
tione mea, sed ct rustica, qua; apud vos,vel alias a
lidelibns didici, huic stylo insero, iie forte peni-
tus propter inopiam scriptonim oblivioni tradaiitur.
Valete. » Alfricnm seu Llfricum laudat Pitseus ad
annum 1016, ubi ait euin ad episcopatum primo
Wiltunensem, dein ad metropolim Cantuariensem
promotum fuisse. Alios auetores,qui dc Ethehvoldo
80
Wolstano mutiacho ejus discipido,
.A.c(;i SS. Beneri. Siuc. V, p. 606.)
P]\JE\\JR.
doniensem, Mattha^um Wcstmonasteriensem,Joai)-
nem Bromtonum, Harpsfeldium, Thomam Maiheu-
vium indicasse sufficit quibus adde auctores qui
:
facta sanctorum Uswaldi et Dunstani scripserunt.
Fallitur in his Bromtonus,quiEthehvolfigesta con-
fuiidi cum factis Alfwolii episcupi Schireburnensis.
2.Quid inrem monasticampra;stiteritEtehYoldus,
probant nioiiasteria Abandoniense, prasscrtim duo
Wintonicnsia, vetus ac novum : in quorum altero
inonachi cjectis clericis suffecti, in altero instituti
sunt,ut pluribus dicitur non solum in sequenti Vita,
sed etiam in actis Oswaldi et Dunstani, apud Wil-
lelmuni Malmesburiensera,in Monasticu Anglicaiio,
ulibi. Audiondus hac de re Willelmus Malmcsbu-
riensis in lib. ii De regibus Anglorurn, cap. 8 :
;
« Quantum efticax fuerit sanctitas et probitas di-
: scipuloruni suorum»,nempe Dunstani, indieio estct
.\thehvoldus ex monacho Glastoniensi alibas Abe.n-
Tj doniensis, idemque post hfec episcopus Wintonien-
sis,qui tot et tanta monasteria fecit, quod vix modu
unius,qualia vix posset rex Angli« totius,Fallor, et
prscipitisententiapecco.si non paluinsitquid dico.
Quantula sunl ccenobia Eliense, Burchense, Tor-
ille a fundamentis suscitavif, et sua in-
dustria perfecit"? qtia? cum seinper cxactornm velli-
cct nequilia, sunt nihiluininus habitatoribus siii.s
siifficientia.»Tnm laudabo W'olstano ejus Vitu; scri-
ptore.ac deiiide Usw;ddo,qui Wigori,ii>T monachos,
pro clericis pusuit, ha?c subdit Willelnnis " Expu- :
clcricos de Wintonia, qui eum data a rege sibi
uptione ut aut regulariter vivereut, aut loco cede-
rent, magis vitani mollem elegissent. » Willclmu
sutfragatur Ordericus Vitalis in Historiu; su;e lib.iv,
pag. .517, ubi ha;c verba " Tunc ccEnobiuin iMc-
:
deshamstede, quod pridem tenipore Wolferi rcgi!>.
r, Merciornm Se.xvulfus pontifex construxit, Adelvol-
"'
dus pnesul sub Edgaro regcin vico qui Burg dici-
tur, restauravit,et basilicarn in honore sanctiPetri
apusfuloruniprincipis cditammagnisopibusdilavit.
Deinde Torneioiise,Eligense et alia niulla monaste-
riu pluribus in locis fabricata sunt et conventus in
:
illis monachoriim.aut (dcricorum,aut .sanctimonia-
liuin solerter locata sunt. Copia reddituum singulis
monateriis largiter imparticbatur.uiide suflicienB
victus et vestitus theoricis administraretur, ne pro
penuria rerum necessariaruniiiidivino cultu aliqua-
tenus vacillantes frangerentur.Sic in Anglia moiia-
sticus ordo renovatus est, etc. » Quid iii Wintunieu-
sibus munasteriis veteri ao novo actum sit per
Ethehvolduin,carmine persecutus est Wolstanus,
jain superius laudatus, in epistola ad Elfegum
'\Vinfoniensem episcopum, prajlixa duobus liljris
metricis ub eodem Wolslano scripiis De Vita et mi-
 81 VITA. 82
r.-i Milis s:iiirli8N\ilhimi :inlislilis iliiliMii \\ inlHiiirii- \ snnolis Incitlniiiii Jiih;ir iiivcxil. > 'rdrncia iiisula,
sis.Uanc e|iist(ii;iiii [lusL liiinc \'itiiiii itIci-ciihis. Iliic rhiiniiii.lnc iii c;i|i. :^i urhcni
;i|iiicllalor,silii |iro|)C
Wolslimi caniKni luin liuidiil in siipcrioiM lin-nWil- Klicnscm. CanUihrigicnsi. bc eo lege
in o(iinilalii
lclnnis.iiui pivctci' lilinmi tlc Vilii lOlliclwcilili iilinil .Moiisliouni .\ngli('aiiiini ;i pag. )i'i:i, iihi (.oolesi;c
opiis l)c li;iriiioni;i ct trilniil liis vcrliis lM'cil cl : •< pars ;u[uil(inaris S. liciicdiclo ^iicimI;! rnissi; dioi-
nlinil opiis l)c lonornni li;iriiioiii;ivalilcnliic,erii(lili liir pag. 2'i.'-t.
.\ni;lici iii(li('iimi,hoino vil;»> lioiup cl cloqncnt.i;c c;i- 'i.Elliclwoldi incni(ii'iain inrchus sacrisj;ini inde
slipil;c.'>E;iiii clo(picnti;iiii ncgiigcrc visns csl in ;ih cjns ohilu oclchravit Anglioana Eoolcsia.ut pr;n
^'ila S. rcvcrn scri-
l']thcl\vo!(li, (|u;c iiKuliitcri sliili) aliis tcst;ituni faoit niissa hio cdil;;, (|ii;ilis in rns».
pt;i (>st. Uc iiovn iiionastcrio lcgc qii;c (lixiniiis sn- oodioc Uticensi iicrvetusto hahcliir.EJns niorlis dicrn
pra in Klogio S. {iriinluildi. .•\IIVicus ;issign;il lerlio Kalcndas Angusti (ai iion
I{. Pnlchni sunl ([II.t dc Tliorncicnsi iiioniislcriii r;illil nosl rumi.Wolslanus aliique [jost
;i[iogra|iliiiin
iicr Ethclwolihun cxoulto scrihil Willchnns iii tiiu^ puiii Kalendis i[isis. Sic eniiii legitui iion soluni in
Tihri IV l>c pontilicihus .\iiij:lornin,ilii ii.Solilndo in- cap. il, sed etiani in i|)sii Vit;e cjiis liliiln.([iialciii
gcns lul quiclcni d;itfi iiion.nohis,nt co lcn;icius h.'c- inox refcrcmus.
reniitsnpcrisquo (•;istig;itinsinortalcsooiispic;intur. 5. Pilseus iu lihro IJc illustrihus Aiigli;c soripLori-
Keinin;i ihi si visitiir, inonstro hahctur; marihus hiis lijthclwoldnmnostriim oommcndal.ciqnetrihuil
sdvcnicntihusquasi uugelis iilnuditur: c;ctcruni ibi opusouhi noniiuUa, nenijie: f)c siKi iiijiivsbijlcriispn-
nullus nioineiit;inec coiivcrsatur.>iEllicl\voldus
iiisi tcshilc ail Joanncm papain .V/l', /;/). Cantiu prfi- i

« jain prinoipio cpisoopatus ercinilionm ihi cxcr-

;i n slnitcros fornicunm ct eontni concuhinas lih. i. De
ocrc vitaiii Ofcpit, liliabatquc ul potcrat l'utur;p ahbatibus Lindisfarncnsihus lih. i. Dc rcfiibus, reijn^s
([niclispriniitias(lieliusi(uadr;ic;int;i in rcuuilissima, ct cpiscopa'ihus tolius Aiuiliir lih. i. Dc lcmpore re-
i[uani ipsc constvnxci'at,ecclcsi;i solus Deo v;icans. (jum iiritannoruin. lih. i. Dc suis risilatlonihus lih. i.
Idoirooquc noutanturn tcrraruin illio,qnanliini alilii I)c planctis et inunili climalihus lih. r, ct alia non
oongcssil. scd quantum sihi el duodcoini inonaoliis /)0»(Y(.Se(l an ct ([n;c vcrc;>' ipsiiis sint^non l';ioile est
satis csset.Corpora sanoloruni, qni olini in illacrc- rlclinirc, cnm ea oper;i noii sint in proniptu. Non
nio diversali ruisscut, iiccnnn ct alinruni pcr .\ii- taiucndiihitemlihruni De ahhatihusLindisfarnensi-
.ijliani tol advexit, ut onincs pcne angiili eoolesi.c liiis haud aliuni esse ([uani carmcu Ethclwolti mona-
[ileni sint. » Ceteris propter noniinuni stridorcm ohi Lindisfarncnsis do islo argumenlo, nohis edi-
omissis,\A'illclniiis unum mcmor;it Hcncdiclnm ;ih- tum iu tonio supcriori..\ddil Pitscus lilirum de vi-
lialciiiWircniulhciisem,vencrahilisBcd;i'niitriliiiiii. .^ilatioiiibns n[ins osse. Elhewoldi monaohi Win-
(iijus Hcnedioti oor|iiis niagno cocmplum prclio
<. Innicnsis.C.elcra.forsan pr.'c|cr dnos [irimos alicna
.\(lel\voldus Thornciam adv(>xit, el ohsonriorihus ctiaiii videntur.

YITA SANCTl ETHELWOLDT.

I.\T.1P1T PU.EF.AIH)

Ue vilii gl(irio5i Paliis Atheiwdkli e|)iscoiii, cujns sacra incinorin cciidiraliir iii Kaiimilis Angusli,
i|iia (iie regna inigravil ciclcsli;!.

Post(|uainmnndiSaivator(^hrislnshuin;ino gcneri C, fc\ Ailclwoldiis.veinl luoifcr inlcr aslra coruscans,

[ler aulam virginalis uleri incarnatus ;ip|iariiil, et suis tcniporihus apparuit, innltoruinque coenobio-
cxplcta sua? pieiatisac nostr;c salutis iuell';ihili dis- ruia lundator et ecolesiaslicoruin dogmalnni insti-
|icnsatione, ad paterna' majestatis sedeni cuni iutor, inter oinnes Anglorum pontifices solus sin-
I riunipho glorije est regressus,mulla per univcrsiim gulariter effnlsit. Dc cujus nrtu, gestis et ohitu
orhem diffudil apostolicorum luminaria (locloruin, scire cu[iicntil)us,aliqua narrare dignum duximus,
((iii cvangelics fidei illustrationc perfnsi, oa^cas et ne lanti Patris inenioria penilus ohlivioni trade-
i,gnor;inli,a^lciiehrasahhiiinaniscordilniseirugarent, relur, ea qii;c pr.TPsentcs ipsi vidimus, et qua^ fideli
cl ut credenl ium mentes igncsuperni anioris intlain- senioruin reialioiic didioiinus,in his schcdulis sum-
niarcnt, ct elongala diuturnae mendioitalis csurie, matiin [lerstrinxinuis, illius sanclis oonfisi sulfra-
[lopuloruni lurbas reterna! vita^ epulis satiarcnt.Ex giis, hoo et nohis qui soripsiinns.cl eis qni lcoturi
(piorniu ooliegio healus Patcr el eleotus Dci ponti- vi'l audiliiri sunl prnfulnrum.

INCIPIUNT CAPITnL/l SRQHENTIS LIRKLLl

I. De orlu et lemporibus beati Adelwolili cpiscopi. dum, dic suliito in rcrlesia riiiii nntrice suii csl
II. Oo visionr sonmiorum malris rjiis. iitvciitiis.
III. De intvrprctaliotie spmniorum corumdcin. VI. Qnam studiost rl diligrnler inip.ut pueritia .la-
IV. Quomoilo matcr scnsic animuiii iinrri nasiitiiri cris liltcrariim studiis nnimum drdrrit.
venisse, et in eiim intrassr. \'n. Oiiomodi) adolrsrens Adrhtuno rciji nolus efje-
V. Qiwmodo piier natus et in Cltiisto icnatus, qua- ctiis, ad elrricalum ri sacrrdotium pervenrrit.
 S.
83
sancliis
Vin. De prophcriu (imm pr.cdixif
Wintonicnsis eplsroims dc Iribiis succrdolibus.
Glrstonium perveniL ct
IX. Qitomodo Adrlwotdiis
vionacUus factus, qualilir ibi vi.cfril.
et tle sitrcpssime fra-
X. Dc obitu regis /EdclsHtiii,
tritm ejiis in rrgniim gcntis Anyloriiin.
sanctus vir
XI. Qitomuilo rcgc Ead>cdo favcntc,
Abhanduncnsismonasterii curam suscepit,ejusque
abhas ordinutus fiicrit.
toci
XII. Qiiod rcx tiadrcdus ad monustcriitm
vcncril,
liqitor cTliau-
ct liospitibus tota dic convivantihus
riri ncquiverit.
XIII. Quod regnante Ea gajo lempliim pnrdicti ra-
constructum el dedicatum fueral.
7iobii
XIV. De ordiiiatione Ditnslani, ct giiod ahbas Adel-
woldus Osgarum monaclium trans mare dixe-
rit; ct dc qiiodam fratrc Mslani simpUci ct ma-
gn:r obedicntix viro.
XV. Ouomodo hostis antiqttus sanctum virum per
casum cujitsdam postis exstinguere comitus sit.
XVI. Quod rex Eadgarns ad episcopatum IVinto-
nicnsis Ecclcsiir sanctnm virum clegeril.
XX]]. De communione qnam cUrici cantavcrunl,
qiianlo monachi ilc ./bbundunia rcnicntcs ad
gressum ccrUsi:r stctcriiiil.
X\]]].Dee.rpulsioncclrricor!imde relcrimonaslerio.
XIX. Qiiomodo vir sanctiis vciunum bihcrit, el fidci
calore succcnsus, poluni inortis cxsliii.vcrit.
XX. Dc e.rpulsiune clcricoi itm dc novo monastcrio.
XXI. Quod in .Jbbandonia 0-garum consiitucrii
abbutcm.
XXII. Quod in cccnobia nonnarum sanctimoriialcs
ordinaveril.
XXl]].Quomudo in provincia nricntalium /nglorum
Etigense cccnohiiiiu rcgiilurilcr monaclds instilue-
rit".
XXIV. Quod in provincia quo^iic Girvionnn duo
monaste>-ia, Biirgh alquc Tliorniguppcllata,siiinli
modo monucliis dclcgavcrit.
^
XW.Dc familiaritute sancti viiieum regc Eadgaro. ^ cjiis scpiilcrum palratis.
X.Wl.Dc reveialionc sancti anlislitiuSirithiini.qucm
sanctus Pater Idciwoldus suh dic hliis Julii cum
omni gloria transtulit,ct iiidc in ccclcsUi coUoca-
vit.
XXVII. Quoil et alia multa per Dunstanitni ,et Idcl
mcmT
WINTOMENHIS EPISCOPI ET CONFKSSORIS.
Cap. 1. — EriUit igilui' parenLes sancti
Adelwoldi ex ingenua Cliristianorum
oriundi, Wfiiilan.T civitatis urbani, tcinpnrihus se-
nioris Eaduanli rogis Anglorum floreutes,
datis ct justilicationibus Doniini sine querela lldeli-
ter incedentes.Qui duin quotidiaiiis bonorum ope-
rum pollerent incremontis, eximio Dei munere de-
corati sunt,quo talcmmererenturgignerc sobolem,
cujus eruditione cxemplis non soluni populi pra>-
et
sentis 5evi,sed etiani futuri pcrvenirent ad notitiam
veri luminis iit exnti caliginc tenebrosi eiToris,
:
gloria fruerentura-terna^ charitatis.
C.\p. II.— Itaque felix ejus genitrix eum eum iii
utero conceplum gererctjvid t b u usmodi ntemposta
i
j i
nocte somnium, quod erat certiim futuri eiTectus
pr.vsagium. Visnm namque sibi est se pro foribus
su.edomussedere.et obtutibussuis adesse qnoddani
ETHELWOLDI WINT. EPISC. 84
Mlfcgus A molditm co7tslructa et constituta sint monachorum
monialiumque c;rnobia in gcntc .4nglorum.
.XXVIU. Quomodo sanctus -Idelwoldus lcnilutis hlun-
dimcnto scvcrilutem disciplinu' lemperuvi rlt.
X\]X.Qitomodo fumis leuiporc multitudincm pau-
perum ub ipsis faucihiis morlis cripucrit.
XX.X. Quod iutcr lia'c vir sanclus infirinitales sa'pe
visccrum liimorem crurium perpcssus fuerit.
et
,\XXI. Qiiod juvcnes doccre scmper dulce halmcril.
XXXH. Ue chrismatis ampulla poene vacua, el in
itinerc olco plena inventa.
XXXIII. Dc monacho qui furtiim perpclravit,cl solo
scrmone viri Dci quid pcrpessus fuerlt.
.XXXIV. Dcmoniicho qui de suuimo teinpli culinine
cecidit et nil mali passus, incolnmis surrexit,
X.XXV. Ue monaeho qui se viro Dci in legcndo assi-
milurc pr:rsiimpsit, qiiiil pcrpessus fucrit.
.XXXVl. De candela qu:.' episcopo obilormiente supcr
foliiiin libri ardens jacnit, cl tamen paginam mi-
niinc iicsit.
g .XX.WII. Quod non omnia virtulum sancli viri opc-
ra valcant explicctri.
XX.XVIll. De arbore qiiadam magna cucuUis innu-
mcris onusta, et dc cjus intcrpretationc, qu:e. in
somnis sancto Dunstano olim ftterat oslcnsa.
XXXIX. Dc vi.iione vii i Dci in qua appuruit cinavis
qitirdum maxiina, piscibus ct anguillis ab imo
usque ad summum plena, qui c.vcituti homincs
siint cfj'ccti, cl rationi prislinw restituti.
XL. De vclcris ecclesiic nova dedicationc. qit:r fuctu
est in dic xiii Kul. Novembris,
XLI. De obitu sancti fatris in Kal. .4ugusti, ct dc
scpulturacjusdie tertio Nonarum cjusilcm mcn-
sis.
XLll. Quomodo sanctits vir antequam levaretur e
lumitlo, iiuinilcstuvit se viro urbano ciiidam, no-
minc Elhclmo, plurima ccccitutc multato.
XLIII. Dc sancti viri lranslatione,qu:r facla est .uib
die IV Jduum Septembrium, el de miruculis ud
XLIV. Dc infirma puetla,qu:r ihi sanitatcm rccepil.
XLV. De c:rco puero, quirl ipse ibidem illuminatiis
est.
.XLVl. Dc ligato quodam fiire ct in cippo e.rlenso,
qui solo scrmone viri Dci absolutus esl.
VI TA SANC TT ADKLWOLDI
pontificis ]) sublimc vexiilum, cujus siimmitas ccclum tangere
propagine yidcbatur quod so inclinando honesto ad lerram,
:
fimbriaruin siiarum velamino circumdedil impr.np-
in man- gnatam, rursumque proccra altitudine orectum, et
in flexibilisiabililaterobustum, ipsum uudc indina-
batur repetiit coelum. Exspcrgefacta auteni mulicr
rursus soporc deprimitur, et ecce repente vidit ex
ore suo prosilirc et avolare quasi auream mir®
magnitudinis aquilain.quoevolandocunctaWentana'
civitalis redificia, auratis pennarumro migis obuni-
bravit, ct in alta ccelorum se elevando disparuit.
Cumque mulier evigilanssecum miraretur attonita,
et snmniorum visionem mente volveret tacita, nec
per semetipsam conjicere posset eonim interpreta-
tionem, perrexit ad quamdani Chrisli famulam,
nomine Edeldridam, moribu'! nt aetatc maluram,
qu.v in piwfata urbc nulrix erat Dou 'dcvotarum
m VITA. m
M >?inuiii, ciii narrnvit c\ nnlint) quotl sit)i oslcii- \ |(i.i' dovotioiiis sulvcre iiMjuircl, ••inuit humilitf.M'

aum Cueriil iu uocluriia visiouo. .M illii, siinil rral oiiiiiijiotiMiliMn Uomiuuiii rogalura doclinavit, ct
sagaci animo pruilciitissima.et inlonlum oliaui lii- eoiifeslim diviiin misoraliouo consoUiri promoruil.
luroruni, Uomino rcvelanle, pr;rscia, <li> nnscituvo Nam iiullaiii niolosliamproccllo.^^.-c Inmpostalisson-
iiifauttJ multa pr.vdi.vil, (|Ufp vera esse rcruni c.\i- tious,subito cum iiifaiitulo inventa cst scdens in
lus indicavit. rcclosia quam adiro disponobat, ubi eolcmnia mis-
C.\i". 111. —
No3 iiuonuo eorumdcm souinioruivi saruin presbytor colobrubal ot quod luilla ratioue
;

conjcctores esse possumus, in sultlitui voxillo iutcl- crodoro potiiissol ut fioret, factum volionionlor ox-
ligeutes sauctuni viruin.fiui lunc iu ulero portaba- pavil ot nmuos hujus roi
; eogiioHconto.s niiraculum
tur.quandoqucliilurummiliti.rDeisignilerum.sicul magno; admirationis stupor iuva.~it. Sicut cnim pro-
ct erat, quem mullimoda reluctalione contra anli- phota quondam ex Juda-a ropentc sublatus, ct iu
ipiumhostemproilefcnsioiiesanct.T matrisEcclesiiK Chalrt.-ea euni praudio depositus, sic beatus puor

pongredicntem vidimus, ipsoque hellante, imo per Adohvnldus sub momonto cum nutrice in tomplo
ipsnm Ueo vincfutc, pravorum machiiianienta ad ost pra!Sontatus, ut sicut illo rofooit oongruo tein-
nibilum redacla conspeximus. Et quia aquila ab poro Uaniclom prophotam iu lacu loonuiu, sic iste
ncumine oculonim vocatur, et testante sacro clo- n raillia populorum paacoret in Ecclesia sanctorum,
quio thesaurusdcsiderabilisreqniescit inoro.sapien- Cap. VI. — Igitur quotidiano profoctu crcvit
lis; roctc pcr aurcam aquilam, qu.T totam urbem puor bon.T, indolis, ot in ipsa mox puoritia sacris
nlarumvcl.amento olnimlirarevisa esf,idem priecla- iittorarum sliuliis Iraditus : ut qui aliis viam salu-

rns vir tolius sapientia (thesaurojdccoratiis expri- tis orat ostonsurus, ipso cura Maria sncus podns
mitur; qui perspicaci et irrcverlicrata cnrdis acie Uoniini hurailitor scderot, ot vorbum cx oro illius

divina mcditando, sempor ad coelestia per contem- salubritor audirct. Erat enim agilis natura atque
plationem volavit.et super Ecclesiam,magui Rogis aoutus ingenio, ila ut quidquid majorum traditio-

civitateni, quani contrari.tj potestatcs inipugnare nn didicoraf, iioii segnitor oblivioni fraderot, sod
nitebantur,uniliraculumpatern.-p prolectirmislongc touaci potiiis moraori.i^ comniondiirot. Studobat
lateque expandit, et consummato boni ccrtaminis otiam tonoros puoriti.i; annos moriim honest.-c ot
oursu, ad visionem Dci in sanctorum cnmitatu per- virliitum maturitato vincoro, divinis sompcr obse-
venit, sicut in Evangelio voce Uoniinica dicitur : qiiiis omnia mcmbra sua mancipare, ct ad Uei im-

Hbicumque fueril corpus, illuc congreyabwUw aquilw. plon.Iam voluntafeni tolam montis suas infentio-
Quia utii ipsc Rcdemplor noster est corpore, illuc nom dirigoro sicquo pr<ecoptis Christi muneribus
:

procul dubio non colliguntur electorum animaj, et roctn vivendo gratias oxhiboro, ut ad majora por-
in futur.Tcresurrectionis gloria illuc quoquceorum C> cipienda dignus morcrctur cxsistnro.
cnlligentur et corpora. H.-cc de somniorum inter- C,\p. VII. — Cumque florontis adoloscenti.<e con-
pretalione breviter diximus : nuno ad iiarrationis tingeret .etatnm, pr.-econinm sanct.T conversationis
ordinem rcdeamus. ejus ^Edelslano regi, lilio prredicti regis Eadwardi,
Gap. IV. — Quadam
• namquedie cum malerejus fama vulganlo nunlialum ost, juvcnomque festi-

slipala civibus staret iu ecclesia, sacrcc miss.-E celc- nantor accessiri pr;ocopit,qui cum odductus starot
brationi interesse desiderans, sensit animam pueri in pra!senlia regis, invenit gratiam in conspcctu
quem gerebat in utero, venisse, et in eum Uei nutu ejus, ct in oculis optimatum ejus ;
ibique indi^-i-

cuncta moderantis infrasse, sieut postea ipse riuo comitatii iniilluni tomporis agens in palatio,
sanctus qui nasciturus erat, jam opisoopus nobis plura a sapiontibus rngisutilia ao proficua sibi di-
gaudendo rofcrebat. Ex quo ostonditur cum a Ueo dicit.Et dnmum jubenfo roge ab .'Elfego Winto-
cle«lum exstitisse etiam antequain nascoretur, ct niensi episcopo secundum morem ecclesiasticum
animam prooroati hominis non, iit quidam jpsli- prius ad cloricatus officium ionsoratus, ac deinde
mant, a palrevol a mafro existendi initium sume- paucis labontibus annorum curriculis in gradum
rc, sed ut vero ot absquo omni dubiotate oreditur, sacerdofalem consocratus ost.

a solo Croatore vitalem spiritum vivilicari, ot sin-

j) C.\p. VIII. — Ip.so enim beatae rocordationis Pa-
gillatim unicuiqun dari. Nascitur ergo futurusUoi ter Elfogus, inter csetera sibi collata spiritualium
pontifox, et fonto baptismatis in Christo ronatus, charismatum dona, prophotia; spiritu pollobat et
Adehvold a parontibus est appnllatiis, sanctiquo ContigiteumordinassoinipsolemporesimuIUunsta-
chrismatis unctionn confirmatus. grafi.v Doi in num ot .\dehvodum, o( quomdam, Edelstanum vo-
omnibus commendatus. cabulo,qui postmodum inonachileni habitum doso-
C.^r. V. —
Accidit cnim quadam solemni die, rens apostata finetenusperduravit.CompIota autom
cuni moro solito nutrix illius ad ecclesiam porgero missariim celobrationesanctus antistes Elfegus sibi
et orationi incumbern docrevisset, tam validam in- adhfflrentes ita alloquitur « Hodie coram Deo tri-
:

undantis pluvi.-R tempostatcni orumperp, ut oxtra bus viris manus imposui,POsqun in sacerdotiiordi-
loci limon, ubi in gromio tnnons eumdem infau- nnm consncravi : quorura duo ad npiscopalem pe»-
tem sederat, podom movoro non possct. Quk tingent apicem, unus quidom primum in civilate
dum inoerens amarissime flercl, oo quod votum Wigornensi, doindc in Cautia, qua; est melropolis
 ETHELWOLDI WINTON. EPISC. 88
5.

A .-criplura' tostimonni per disciplinam siiljdilns ci

Pwle-^ifE senli- '\n-lornm : alter voro mihi qu.indu-
per humililatem custod.ebat .semetipsum.
uuo successurns ost m pontilicii dignit»tf.n,,tortius —
Contingitinterea victoriosissimnm re-
blandimenla mise- Gap. X.
autem pcr lubrica vvolupt.itnm
Tunc Edelstanus interrogavit gom .Kdelstanum, qu.arto anno postquam hostilem
rabili finetabppcet.»
propiuqnum suum dicens : paganomm exorcitum maxima strage peremit, ob-
j^inctum antistitem
duobus qui isse, el fratrem ejus Eadmundum pro oo regni gu-
,<Num mihi continget psso unum ox
bemacula suscepisse. Cui post annos sex ot dimi-
sublimandi sunt? Cui res-
episcnpali cathedra
>>

neque sors in diumcmdelitor intercmpto .successit in regnumfra-

pondit antistes « Non evit tibi pars
:

neque ea m torcjusEadredus,quipratvoleris eoinobii iu Winlo-

eo pr.T!latus surn ordino;
quem sed
conspoctu vidobaris nia specialis amator alquo dofensor, ut lestanturea
sanctitale, quam in hominum
» Gujus propheli.T; qurc ipsojubonto fabricata sunt ornamenta, magn.i
inchoasse^ permansurus os.
probavit scilicet aureacrux, altarc aureum,ot caBteraquaBlar-
verba quam veracilor esscnt prolata rei
Scriptura Juslus ga manu benignusilluc ad honorembeatorumapos-
cventus. Nam duo (sicut dicit :

ailbuc) ad toloi'um Petri et Pauli diroxil, ibique mtornaliler ad

justificrtur adhuc, et sanctvs snnctificclur
vero Dei laudem et gloriam conservari prwcopit qui
pnntificatus honorem pervenerunt, terlius :

etiam vitacomes lierot.orienl.Tlemportieumejus-

juxta terribilem prioris sententifc comminationcm
si
g
'qux dicit : Qui in sordihus est sordescat adhuc,
in dem Wintoniensis ecclesiio deauralis imbricibus
vilam rinivil.
adornare disposuit. Cujus regni tomporevir Domi-
lotore luxurir>>
ni Adehvoldus adhuc cupiens ampliori Scriptnr.i-

Cap. IX. —
AdeUvoldus autem Christi famulus, rum scientia doceri, et monastica religione por-
nomine,meute et opere bonevolus,arctamviam qn;c feclins informari,decrevit nltra marinas adire par-

ducit ad vitam rocto ilinere gradiens,
Ueo cooperante studuit melioratione succrescoro,
dansoper.im diligcntor doetrinis ct exemplis Elfrogi
susceptoris ot ordinatorissui.Nam apud eum pra?-
ripicnto rege, quo molius imbuerelur, aliquandiu
quotidiana tos.Sed venerabilis rogina Eadgiw,mater regisme-
morialijpreevonitcjus conamina,danseonsiliumregi
ne talem virum sinoret egredi do regno suo, insuper
assorons fanlam in en fuisse Dei sapieuliam, qua^ ot
sibi ct aliis sullicorc posset, quamvis ad alien;c

eommoratus ost, ac postmodum Glestoniam per-. [latria^ linos ob hanc causam minime lenderel.

veniens, magnifici viri Dunsteni abbatis ojnsdem Cap, XI. —

Quibus auditis delectatus rex, mag-
monasteriidiscipulalui se tradidit.Cujus magisterio nam circa Dei famulum cocpit habere dilectionem,
mullum proficiens, tandem monastici ordinis habi- placuitqup oi, suadonto matro sua,dare sanclo viro
tum ab quomdam locum vocabuloAbbandum.in quo modi
ipso suscopit,humilique dovotioiie ejusregi.
mini dcditus ost. Didicit namque C cum antiquitus monasteriolum.sed orat tunenogle
inibi lil)oraIem
grammatica; artis poritiam, atquo mollifluam mo- ctum ae dpstitulum, vilibus .Tdificiis con.sistons, el
trics rationis dulcedinem et more apis prudentis-
; quadraginta tantum mansos possidcns roliquam ;

iimae.quaj solet boni odoris arbores circumvolando voro priofati loci torram, qua? centum cassatorum
requirere, et jucundi saporis oleribus incumbere, lusUis hinc inde gyratur, rogali dominio subjoctam
divinorum carpobat voluminum tlores. Catholicos rex ipse possidobat. Factumquo est, consentionte
quoque et nominatos studioso legoliat anctores,in- Dunstano rtbbate,secundumregisvolunlatem,ut \ir
supcr vigiliis et orationibus persoveranterinsistens, Dei Adehvoldus prienotati ioci susciperet(9)curam,
et abstinentiasemetipsum odomans,et fratressem- quatenus in eo monachos ordinaret regulariter Deo
pcr ad arduaexhortans.Qui cum pro merito sancti- servientes. Venit ergo servus Dei ad loeum sibi
latis ab omnibus amaretur, ot monasterii decamus commissum:quemprutinussecutisuntquidamclori-
ababbatesuoconstitueretur;nullum elationisincur- ci de Glostonia, scilicot Osgarus, FoldbirhlusFriwe-
rit poriculum.sed tant.-esubjoctis pra?buit humilita- garus, ot Ordbirthtus de Wintonia,ot Eadricus do
tis pxemplum, ntquntidianomanuumopere hortum Lundonia,ojus discipulatuisosubdontes.Congrega-
excolendo laboraret.etfratribusad prandium poma vitquo sibi in bi'ovi spatio grogem monachorum.
ao diversi generis legumina pr.-ppararot ut posl : quibus ipso abbasjubento rege ordinatus est. Dedil
j)
spiritualem animarum refectionom,corpornm qno- ptiam rox possossionom regalem qnam in Abaniln-
qne necossaria ministr.arot, pr;c oculis semperroti- ni;i ])nssoderat, hoc ost contum cassatos cum opti-
nons ilhid hMmmcnm: Quirumqne volucrit inter vos mis ;cdificiis, abbati ot fratribus ad augmontum
major ficri, sit vester minisler; et qui voiuerit inter {[uotidiani victus,et de rogio thesaura suomultum
vos yrimus esse, erit vestcr servus; et illud Qumito: oos in pecuniis juvit;sed materejus largiussolali;i
magnus es, humiliu te in omnibus, et coram Dco in- munorum ois direxit.Tantamquo gratiam Dominus
venies yratiam. H;pc ot alia memori;o coramendans siljisorviontibuscnutulit, utail pra?f;ifumcconol)ium,

(9) Is abbas Abaudonensis Edredi privilegio pro plinx exquisite callenlcs, e.r Corbeiensi Galliit' cirno-
monastorio Ci-ulaudoiisi subscripsit anno 9.'j,S apud bi.ii accersisse dicitur Ethehvoldus apud Harsfel-
liigullum.Et ianion iii Monastici Anglicani lomo
I, dium s.fculi x, c;i|). 9: cnnsulo Mnnastici toniuni
pag. 10, col. l,.\bbandoni,T abbas dicllur
nrdinalus 1, pag. 97'.
Miuu 964;^an Ugcndum 9ii? Viros mona.^Hiai' di^ci-
Hll VITA.
i|U(i(l iinlfii rclius i.'iiil ii;iupcTi'iintini,'o[nMi^s simiil j\ ol jiiv.imino alloriiis iiiiiiislri poragoro. Accidil nani
diviti.i' piitnrentiir allluere, el slc (uincta prosperis i| |iiadaiii dio, diiiii abbas inorc soliln pcragrarol

Ipalam scntentini Dominicp

sui"i\'9sil)U!:iiLTunvri>,u miinivstoriuni, ut uspiceret illum friitrom juxlalcr-
proinissin impleri viilorotur, fiiin diritur 1'rimum : vcns caldariuiii, in (|Uo victualia prKparabal arlid-
iiwfrile rciirnnii Dci rl. jusrilidiii rjiis, et oiniiin wiji- oibiis, olintrans vidit oniiiia vasa mundissima, ac
ririilur rohis. pavimentiim sciqiatum, dixitquoiid oiim liihiri viil-
C.\p. \ll. Ni-nit quariam dic ad mo-
orjin rox tu :mi fralor Ellstane, hanc obedientiani mihi
nasterinm, ul jodificiorum structuram per seipsum furatus cs, quam mc ignorante cxerces. Sed si lalis
ordinarel; mensnsi]ui'omnial'undamentamon.tstorii miles r.hristi es,qualem te ostendis, mittc manum
propriiim.-inu, i|iiomadnioilum miiros origere docro- luam inbullientom aquam,ct unumfrustumdo imis
vorat, ropavitquo ouin ablias iii hospitin oum suis mihi iin|iiger atlraho; qiii slatim sino niora mitlcns
priiiuloro. Aiinuit io\ illico, ot cnntipit adesse sibi maiiuiu suam ad imiim lobelis, abstraxit frusliim
iionpaucos uptimatuia suoruni venientes ex gente fcrvidum, non sonticnscalorem lorventis aqu;o.Quo
Nordanhimbrovurii, qui omnes cum rege adierunt nemini hoc in-
viso, .abbas jussit friistum depoui, et
ronvivium. L.Ttatnsqu.T rex ot jussit abundo propi- dicarc vivculi. Illum vcro fratrcni postinodum ab-
naro hospilibus hydromellum modoneml.olausis P batcm vidimus ordinatum, qui etiam dcindc ponli-
:«/

(liligontor Ibribus, iio quis fugiondo pntationi-ni ro- ru-ali honoro subliinatus, Ecclosi;o Wiltnnionsi est

galis convivii doscrere vidorotur. Quid niulla? hau- pr.olatus, et boato finc (lOj in domino consunimatus.
serunt ministri liquorem tota die ad omnom sufli- G.\p. XV. — Erat namque sanctus .\dohvoldus
cienliam convivanlibus sed noquivit ipse liquor
; occlcsiarum ac diversoruni operum magnus.T2difica-
oxhauriri de vase,nisi admensuram palmi,incbrio- Inr, ot dum esset abbas, el dum esset episcopus.
lato siiatim Nordanhimbris, ot vospori cum l.otitia Undo tetcndil ci communis adversarius solitas su.t
rocedentibus, malignilatis insidias, ut cum, si uUo iiiodo possol,

Cap. .XIII. — Non

lamcn cmpit AdeKvoldus abbas exstingucret. Nam quadam die, dum vir Dei in stru-
dosignalum opus a^dificare in diebus .^ildredi
sibi oliira laborarot, ingens postis supereum cocidit, el
regis, quia ro.Y idcm celeriler ex hac vita migravit iii i|iiaindiini lovoam dejccit, confregitque pene
dio i\ Kal. Docombris. Sed regnante glorioso rege oninos costas ojus ox uno latere, ita ut nisi fovea

Kudgaio, insigni el clementissirao, pr.-epotente ac illum suscipcret, totus quassaretur.

invictissiino regis Eadmundi filio, honorabile tem- C.\p. XVI. —
Convaluit tainen vir s.anctus de hac
pUiin in honorc sancta> Doi genitricis scmperque molestia. Dei omnipotentis adjuvantc gralia, et ele-
virginis Mari.T iji eodem construxit loco, git eum Eadgarus felieissimus Anglorum basileus
et consum-
mavil, quod usquo in buncdiom visu molius quam C ad cpiscopatum Wintonionsis Ecclosi.T, antequam
sormone ostrnditur. ccelesia pr.vfali cffuobii dedicaretur. Et juhcnte
C.\p. XIV. — Circa hrec tempnra eligitur abbas rege, consecravit illam Dunstanus archiepiscopus
Dunstanus ad episcop.itum Wirgouensis Ecclcsi» Dorobernensis Ecclesi.T, anno Dominio;e incorna-
juxfa prophctiam sancti Ellegi episcopi, sicut supra tionis nongentesimo sexagesimo tertio, sub die ter-
l(!tigimus.Et post aliquot annorunicurricula factus tioKalondariimDocombrium,invig;lia'sanctiAndrose
archiepiscopus, mansit in Cantia triginta et soptem apostoli, qu.o tuno habobaliir in Dominica prima
annis, quasi oolumna immobilis, doctrina et actionc Advontus Doniini ct Salva.toris nostri Josu Christi.
pr.Tcipuus, angolico vulLu decorus, eleemosynis et Erant autem tunc in vcteri monasterio, ubi cathc-
prophctia pr.-epollens ad cujus tumbam coelestia
: dra pontiDcalishabetur, canonici nefandi scelerum
s.-cpc lieri miracula audivimus. Adehvoldus autem maribns implicati, elatione et insolentia atque
inisit Oscaruin monachum trans mare ad monasle- luxuria pr.Tventi, adeo ut nonnulli eorum dedigna-
riiim sancti Patris Benedicti Floriacense, ut regu- rentur missas suo ordine celebrare, repudiantes
laris obsorvanti.-e niores domi illic disceret, ac uxores quas illicite duxerant, ot alias accipieutes,
rratribus docendo ostenderet quatenusipsenormam gubc et ebrietatijugiterdediti.Quod minimeferens
monasticaM-eligionis secufus, ct una cum sibi subje- j) sanctus vir .•\deI\voldus, data licentia a rege Ead-
ctisdeviaqu.Tquedcclinans^gregemsibicommissum garo, cxpulil citissime detostandos blasphematores
ad promissam coelestis regni patriam perduceret. Doi dc monastcrio; et adduccns monachos de Ab-
In qua congregationc erat quidam frater Elfstanus b;indonia locavil illic, quibus ipso abljas et opisco-
noniine, simplex et magns obedicnti.v vir, quem pus exstitit.
abbas jussil pr.Tviderc cibaria artificummonasterii, C.\p. XVII.— AcciditautemSabbato in capitc Qua-
cui scrvitioipse devotissime sesubdens,coxitcarnes dragesima; 1 11;, dum mon.achi venientes de Abban-
(juotidie, ot operariis sedulus ministr.abat, focum doniaslaront ;id ingressumecclosi;p,cloricosmissam
accendens.et aquam apportans,etvasadenuo3ponte finire. Communionem canendo : Servite Domiiio in
emundans, exi.stimanteabbatehoc illumcumsolatio tiniore, et exxultate ei euni tremore; apprehendile

ilOi Eadcni totidem vorbis , nec pliira refert li) Vidoscaput Quadragesim;e etiam lunc inituni
(

Willelmus Malmosburiensis in lib. ii do Pontin- Quadragosims» Dominica prinia, in qu;i b.-pc anti-
;i

cibus Auglorum. cap. 4. phona ad miss.T conimunionem legitur.

 ETHELWOLDl WINTON. EPISC. 88
87 S.

nnhi qur.ndo- A .M-Hplur.T tostimoni. per discipliiiam subditos ft

Eccle«i<c genli. Anglorn>,i allrr v.ru :

ponliliciidignil:itpni,fortius por luimililalem custodiebat .semetipsum.

successums est in
t[ue p
voluptatum blandimenta mise- C.AP. X. —
Conlingitinterea victoriosissimum re-
aulem pcr lubri.'.a
interrogavit gom .Edelslauum, quarto anno poslquam hostilem
rabili finetabescel... Tunc Edelstanus
jiaganorum exorcitum maxima strage peremit, ob-
sanctum antistitem propiuquum sunm
rticens :

isse, cl fratrem ejus fiadmundum pro eo regni gu-

« N'um mihi continget esse
unum cx duobus qui
Cui res- bornacula suscepisse. Cui post annos sex el dimi-
episcopali cathedra sublimandi sunt? »
neque sorsin diumcrudeliter interempto successit in regnnmfV.-i-
pondit antistcs » Non erit tibi pars
:

lercjusEadredns,quieratvoteris ccenobii iu Winln-

00 quem prffiiatus sum ordine; sed neque in ea
nia specialis amator atquo defensor, ut testantui-oa
sanctitate, quam in hominum conspoctu videbaris
Cujus prophetia; quK ipsojubenle fajjricata sunt ornamenta, magna
inchoasse, permansurus es. »
probavit scilicet aureacrux, altaro aureum,et cseteraquffiiar-
verba quam voraciter essent prolata rei
Nam duo (sicut dicit Scriptura Jusltis ga manu bonignusilluc ad honorcmbeatorumapos-
eventus. :

adhuc) ad tolornm Petri et Pauli diroxit, ibique ajlornalitor ad

justificetur adhuc, et smictvs sanctificclur
honorem pervenerunt, tertius vero Dci laudem et gloriam conservari prtncepit qui :

pontificatus
etiam si vitacomes fieret,orionl,Tlemporticumejus-
juxta terribilem prioris sententia; comminationom g
qu.i^ dicil : 0«; in sordibus est sordeseat
adhuc, in dem Wintoniensis ccclesire deauratis imbricibus
adornare disposuit. Cujus regni tomporcvir Domi-
fetore luxurim vitam finivit.
ni Adehvoldus adhue eupiens ampliori Scriptnra-
Cap. IX. — Adelvvoldus autem Christi famulus, rum sciontia doceri, el monastica roligione por-
nomine,mentc ot opere beuovolus,arctamviam qua-. foctius informari.docrovit ultra marinas adire par-

ducit ad vitam recto ilinore gradiens, quotidiana tes. Sed venorabilis rogina Eadgiw, matcr regismo-

Deo cooperante studuit melioratione succrescercs moriali.prffivenitejus conamina,dansconsiliumrcgi

dansoperam diligcntor doctrinis ct exemplis Elfregi ne talom virum sincret egredi de regno .suo, insupor
susceploris ot ordinatoris sui.Nam apud eum prre- asserons tantam in oo fuissc Dei sapientiam, quff> ol
cipicnto rcge, quo molius imbucretur, aliquandiu sibi et aliis sutricorc posset, quamvis ad alien.r

conmioratus est, ac postmodum (ilestoniam per- patria? fines ob hanc ca.usam minimc tondorot.
veniens, magniflci viri Dunsteni abbatis cjusdcm Cap, XI. —
Quihus auditis delectatus rex, mag-
monasteriidiscipulatui se tradidit.Cujus magisterio nani circa Doi famulum cocpit habere dilectionem,
multum proficiens.tandom monastici ordinis habi- placuitque oi. suadento matrc sua,daro sancto viro
tuni ab ipso suscepit.humiliqne devotione ojusrogi- quomdam locum vocabuloAbbandum, in quo modi •

mini dcditus est. Didicit namque C eum antiquitus monastoriolum,sed orat tuncnegle
iiiiiii liberalera
grammatica? artis peritiam, atquo mollifluam mo- ctum ac destitutuin, vilibus ,'pdificiis consistons, ol
trieae rationis dulcedinem; et moro apis prudentis- quadraginta tantnm mansos possidons roliquam ;

sim8e,quae solet boni odoris arbores circumvolando voro pr,-cfati loci torram, qu.-e contum cassatorum
requirero, eljucundi saporis oleribus incumbore, lusliis hinc inde gyratur,regali dominio siibjoctam
divinorum carpebat voluminum llorcs. Catholicos rex ipso possidoliat. Factumquo ost, consentienlo
quoque et nominalos sludiosc legobat auctores.in- Dunstanoabbale,secundumregisvoluntatem,ut vir
supcr vigiliis et orationibus perscveranterinsistens, Dei .\dehvoldus prsenotali loei susciperet(9)curam.
et abstinentiasemetipsum edomans,et fratressem- quatonus in eo nionachos ordinaret regulariter Doo
pcr ad arduaexhorlans.Qui cum pro merito sancti- serviontes. Venit ergo servus Dei ad locum sibi
tatis ah omnibus amaretur,ot monasterii docamus commissum:quemprotinussecuti.sunt(iuidamcli'ri-
atiabbatesuoconstituerctur;nullum elationisincur- ci de Glestonia, scilicot Osgarus, Foldbirhtus Friwe-
rit periculum.sed tanl.-csulijectis praibuit humilila-
garus, et Ordbirthtus de Winlonia, ot Eadricus do
tis exomplum,utquotidianomanuumopere hortum Lundonia.ojus discipuIatuisesubdentos.Congrega-
excolendo laborarct, etfratribusad prandinm poma vitque sibi iii brovi spatio gregem monachorum.
ac diversi generis legumina pr,-epararot ut post : quibus ipse abbas jubente rego ordinatns ost.Dedil
j)
spiritualem animarum refectionom,corporum qiio- ofiam rox possossionom regalem quam in Abando-
que necessariaministraret, pr:c oculis semperroti- nia jiossederat, hoc cst centum cassatos cuin opli-
nons illud Duminicuin: ()M(C!(m7H(; colucrit inter vos mis i-criinciis, abbali et fratribus ad aiigmentum
mujor fieri, sit vester minisWr; ct qui voluerit inter quotidiani victus,et de regio thosaura suomullum
vos pi-imus esse, erit vestcr servus; el illud Quanto
: oos in pocuniis juvit;sed materojus largiussolalia
magnus es, humilia te in omnibus, et corain Dco in- muncrum ois diroxit.Tantamquo gratiam Dominns
venies tiraliaiu. ]I;oc ot niemori;c comnieudans
ali,-i
sibisorvientibusconlulit, utad pr;pfatumcccnobium,

(9) Is abbas Abandonensis Edredi privilegio pro plina'.exquisite callenics, e.v Corbeiensi Galliit' aeno-
monasterio Crulaudonsi subscripsit anno 948 apud
accersisse dicitur Ethehvoblus apud Harsfel-
lii.o
Iiigullura.Et laninn in Monastici Anglicani
tomo I diuni s.-pculi x, c;ip. 9 consulo Monaslici touuim
;
pag. 16, col. I.Alibandimi.T-abbas dicilur ordinalus
I, pag. 97'.
Miiuo %4;^un Ugcndum 9'iV.' Viros iiumasticn'
dif^ci-
«;) VITA.
iimid ;iiiti';i ri-lms ctiiI iK-iiipiM-rinmni, oiniifs simnl A ol JMvamine ftlloriiis iniiiislii poragoro. .Vcoidil iiani

iliviti.T putiirentiir alHiiere, el sic cuncta prosperis qiio quiidaiii dio, iluiii abbas morc solito peragr;irol

sucrossibusiiccurroro.n tpaliim sciitentini Dominic;n iniinivstoriiini, ut aspioeret illum iratroin juxlaler-

promissin impleri viilorptur, qiia diritur : l'rimu>ti vens caldariuiu, in quo victualia prajparabal arlili-
(/uirrilc rcfiiiuw Dci c/ ju-trilidiii cjii.t, et fliiinia adji- eibiis, ol intrans vidit oniuia vasa inundissirua, ac

licutur vnhi.t. pavinientum scopatuui, dixilqiio ad ouiii liihiri vul-

Cap. XII. Venit orgo rox quarlam die ail mo- tii : mi friitor Ellstane, hano oliodientiani mihi
nasterium, ul ioiiiliciorum structuram per seipsum fnratus es, qiiam mc ignorante oxorees. Sed si talis

nrflinarel-.mensusquoomniafunilamentamonasterii miles Christi es,qualem te ostendis, mitle manuni

propriiiiniuui, quoniaflnioiiuin muros erigere iloore- luam inbullieutem aquam,et unumfruslumdc imis
voivit, rogavitqno ouin abbas in hospitio onm suis inihi iuipigor iitlraho; qui st;itiiii sine mora niittcns
priindoro. Aiinuit lox illico, ol cnntipt adesse sibi nianuiu suam ad iniuui lobelis, abstnixit frusliini
iion paucos upliniatuin suorum venienles ex gente fervidum, non sentienscaloroni forventis aqu.o.Quo
Norilanhinibrorurii, qui omnes cum rege adiernnt viso,abbas jussit friistum deponi, et nemini hoc in-
rnnviviiim. Lrotatusqu.T rexotjussit abundopropi dicarc vivcnti. Illum vero fratrcm postmodum ab-
iiaro hospililiiis hydromellum ;«/ medonem].ol;uisis bateni vidimus ordinatum, qni ctiam doinde ponli-
diligcnlor foribus, no quis 1'ugiondo potationoni ro- ficali honore sublimatus, Ecolosi;o Wiltiinionsi est

galis convivii doserere vidcrctur. Quid iiuilta? hau- pr.-clatns, et boato fine (10) in domino consummatus.
serunt ministri liquorem tota die ad omnem suffi- Cap. XV. —
Erat namque sanctus Adehvoldus
cientiam convivanlibus ; sed noquivit ipse liquor occlcsiarum ac diversorum operum magnusicdifica-
oxhanriri de vase, nisi ad mensuram palmi, incbrio- tor, et dum esset abbas, et dum esset episcopus.
iato siiatim Nordiinhimbris, ot vospori cum l.otitia rndo tetendil ci communis adversarius solitas su.t

ii'Oodonlibus, inalignitatis insidias, ut euni, si ullo laodo possot,

Cap. XIII. — Non
tamen capit Adelwoldus abbas exstinguoret. Nam quadain die, duni vir Dei in stru-
dosignalum opus cediticare in diebus /Edredi
sibi otura laboraret, ingens postis super eum cecidit, et

regis, quia rex idem celeriter ex hac vita migravit in quamdam fovoam dejecit, confregitque pene
dio IX tval. Docembris. Sed regnante glorioso rege oniiies costas ejus cx iino latere. ita ut nisi Ibvea

Kadgaro, insigni et clementissimo, pra-potente ac illum susciperet, totus quassaretur.

invictissimo regis Eadmundi filio, honorabile tem- Cap. XVI. — Convaluit tamen vir sanclus de hac
plnm in honorc sanctio Doi genitricis semperque molestia. Dei omnipotentis adjuvantc gratia, et ele-
virginis Maria^in eodem construxit loco, etconsum- git eum Eadgarus felicissimus Anglorum basileus
mavil, quod usquo in huncdiem visu melius quam C ad opiscopatniu Wintonionsis EccIesi.T, antequ.tm
sormone ostinditur. ccclosia pr.Tfati cffinobii dodicaretur. Et jubcnte
Cap. XIV. — tempora eligitur abbas
Circa Ii.ibc rege, consecravit illam Dunstanus archiepiscopus
Dunstanus ad episcopatum Wirgonensis Ecclesiifi Dorobernensis Ecclesi.T, anno Dominic;e incarna-
juxta prophetiam sancti Elfegi episcopi, sicut supra f ionis nongentesimo sexagesimo tertio, sub dic ter-

totigimus.Et post ;iIiquot annorumcurricula factus tioKalendarumDocoinbrium,invigilia'sancti.\ndrea.>

arohiepiscopus, mansit in Cantia triginta et septem apostoli, qu.T tuno habebatur in Doiiiinica prima
annis, quasi oolumna immobilis, doctrina ot actionc Advontus Doraini el Salvatoris nostri Jesu Christi.
pr.Tcipuus, angolico vultu decorus, eleemosynis et Erant autem tunc in vcteri monasterio, ubi cathe-
prophctia prsppollens : ad cujus tumbam coelestia dra pontiGcalis habetur, canonici nefandi scelerum
s.vpc ficri miracula audivimus. Adelwoldus autem moribus implicati, elatione et insolentia atque
inisit Oscaruin monaehum trans mare ad monasle- luxuria pi\Tventi, adeo ut nonnulli eorum dedigna-
riiim sancti Patris Benedicti Floriacense, ut regu- rentur raissas suo ordine celebrare, repudiantes
laris obsorvanti.T niores illic disceret, ac domi uxores quas illicite duxerant, ot alias aceipientes,
fratribusdocendo ostenderet quatenusipsenormam gul.T et ebrietatijugiterdediti. Quod minimefereus
monasticaM'eIigionis secutus, ct una cum sibi subje- j)
sanctus vir .Adehvoldus, data liceniia a rege Ead-
clisdeviaqu.Tque declinans, gregem sibi commissum garo, expulil citissime detestandos blasphematores
ad promissam ca>lestis regni patriam perduceret. Dci dc monasterio; et adducens monachos de .\b-

In qua congregalionc erat quidarn frater Elfstanus b;indonia locavil illic, quibus ipse abbas el opisco-
noniine, simplex et magnie obedientia^ vir, quem pus exstitit.
abbas jussit pr.Tvidere cibaria artificummonasterii, Cap. XVU.— AcciditautemSabbato in capitc Qua-
cui servitio ipse devotissime sesubdens,coxitcarnes dragesimaj s dum monachi venientes de
1 1 Abban-
quotidie, ot operariis sedulus ministrabat, focum doniustaront ad ingressumecclosiio,clericosmissam
accendens, et aquain appoi'tans, et vasa denuo sponte finire. Conimunionem canendo : Servite Domiuo in

emundans, existimante abbate hoc illum eum solatio tiniorc, ct c.r.^iultiite ei cuni tmiiore ; apprehendile

ilOi Eadom (otidem vorbis , nec plnra refert (11) Vidos caput Quadragesima» etiam tunc inituni
Willelnnis Malmesburiensis in lib. ii do Pontili- Quadragosimse Dominica prinia, in qua hapc anti-
;i

cibus Angloruni. cap. 4. phona ad niissie comraunionem legitur.

91 S. ETHEWOLDI WINTON. EPISG. 92

disciplinam ne pereiitis de via justa. quasi dieorent: A. eebit? Nonne ipsi qui ha>c loquitur pr;esens estdi-

Nos noluiuuis iJeo servirf.nec disciplinani pjiissfr- vinitate,licet ab.sens sit corpore?Ipse procul diibio,

vare, vos saitini racite, ne sicut nos peroutis de via, ipse hoc veneni virus in te evacuere potest, qui
qunscustodiputiljus justitiam regna facit aperiricoB- semper oninia potest. His et hujuscemodi verbis
lestia.Quo audito fratres gravi sunt, intelligonles a acoensa fides in eo,omnem lethiferum haustum qucm
Domino suum iter esse prosperatum, et Dei nutu biberat exstinxit, furentisque voneni dolore fugalo
hunc psalmum propter illorum praesentiam fuisse surrexit, abiens ad aulam hilari vultu. nulla ponitus

decantatum. moxque Davidicum ad se traxerunt
impcrium. Osgaro exhortanto oos atque diconte
Cur foris moramur? faciamus sicut hortantur nos
canonici, ingrediamur, et per viam justitisp gra-
dientes, Domino Dco nostro cum timore et exsul-
tatione famulemur, ut cum exarserit in brevi ira
ejus, meroamur osso participos illorum do quibus
subjungitur Dcati omnes qui cnnfidunt in eo.
: Cap. XX.
Cap.XVHI. — Misitquoqueroxilluc cum episcopo
quomdam ministrorum suorum famosissimum.cui
nom erat Vulfstan iEtdelham (12),qui rogiaaucto-
ritate mandavit canonicis, ul unum do duobus eli-
geront, aul sino mora daro Inoum monachis, aut
signa palloris se intuentibus ostcndens, nec quid-
; quam mali suo venofico reddens, sed oi ([uod deli-
quit ignnscens. Sicque Dei virtu^c dissipatum est
malignum consilium clericorum, qui videntes suani
nihil praevalere nequitiam.tandin per diversas gen-
tisAnglorum provincias huc illucquedispersi sunt,
quousque vitarn fmierunt.
—
Exinde Christi aquila antistes Adel-
woldus expandit aureas alas sua?,ot aniiucnte rego
B
Eadgaro canonicos expulit de Novo monasterio, il-
lucqucmonachos introduxit regulariter couversan-
tes. Edelgarum autem discipulum suum ordinavit
illis abbatom, qui postmoduni provincifc auslra-

su.scipere habitum munachilis oidinis.At illi nimio lium Saxonum cpiscopus, ac deinde sancto Duns-
pavoro contcrriti,etvitam essecrantes monasticam, tano ad coelestia regna transIato,Cantuariorum r.r-

intrantibus monachis illico exierunt sexl tamen ; chiprffisul effectus est.

postmodum tros ex illis ad conversionemvenerunt, C.\p. XXI. — In Abbandonia vero Osgarum prn
scih'cot Eadsinus, Vulsinus, ot Wilstanus presby- se cnnstituit ahbatom, ditatusque est locus illc

ter. Qui co^nobium, quod expulsi rojiquorant, hu- sexoentis ut eo amplius cassatis, iiisupcv ot ,T.tern,T
mili cordo repotontes, Chrisli jugo colla sulidido- libertatis suffultus privilegiis,divina siniul etregia
runt.Nam hactenus ea tempestato non habobantur auctoritate conscriptis ; qua> laminis aureis .sigil-

monachi (13) in gente Anglorum, nisi tantum qui lata, inibiusque hodie conser\-antur.
in Glestonia mnrabantur et .^bbandonia. Cap. XXII. —
In tertio quoque Wintoniensi cre-
Cap. XIX. — Deinde cum pr.-cdicti fratros in Vo- nobio (14), quod anglice i\'min(imensCrr appollatur,
tori cecnobio regularis vit» normam sorvaro coipis- in honore sempcr virginis Maria> Deoconsecraluni,
sent,etillucmultiadDeifamulatum seneseonversi, mandras sanctimonialium ordinavil, quibus ma-
juvenos adducti, et parvuli oblati confluoront ex :
trem, de qua suporius paululum tetigimus, Ethol-
invidia clericorum datumvoncnura
est opiseopo dridam pri-ofecit, ubi regularis vit<p norma haclo-
l)ibereinaulasuacumhospitibusprandenti,omnpm- nus observatur.
quo eis humanitatem oxhibenti, quatonus illo ox- Cap.XXIII. —
Necsolumin (inibus occidontaliuni
stincto servos Dei expellerent, rursumquo in unum Saxonum, verum etiam in remotis partibus Bri-
congregati pristinis libere frai flagitiis potuissent.
lannioB, sanctus antistes Adelwoldus ad Dei om-
Erat namque ei moris statim post tres aut quatuor monachos aggregaro curavit.
nipotentis servitium
offulas modicum quid bibero bibitquo noscions
:
Est enim qu.Tdam rogio famosa in provinoia orion-
apportatum sibi vcnenumtotum quod eratincalico, taliumAnglnrum sita.palndibusot aquis in uinduni
p( statini in pallorom facies ojus immutata ost, ot insulsecircumdnta,unde ota cnpiaangiiillaruin([u.'o
viscora illius nimium vi grassantis venont crucia- in eisdem pnludibus capiuntur, Elige nomon acce-
bantur. Surrexit autem \ix a men.sa exiens ad iectu-
pit. In qua regiono Incus omni venoratione dignus
lum,serpsitque venenum per omnia membra ejus.
habetur, magnificatus nimirum reliquiis et mir,a-
jam mstantemminitanssibimortem.Atilletandom
B culis sanct.-c Etholdrid.-o (15) regime ot porpetu.i?
recogitans, coepit exprobaro semetipsum, dixitquo
virginis ac sororum ojus; sod in ipso tcrapore erat
adanimumsuum:Ubi est raodn fidos tua?Ubi sunt destitutus et rcgali fisco deditus.Hunc ergo locum
cogitatiuiios sonsus tui? Nonne verba Christi vera famulus Christi pro diloctione tantarum virginuni
suntotfidolia, quibusinEvangoliopolliceturdicens-
magnoperc vcnorari cocpit, datoque pretio non mo-
Et si mortiferum quid biberint credentcs.non
eis no: dica; pecunitie. emit eum rege Eadgaro.onnstiluons
quoquo rox quomdam mini-
(12) .^ilfrico: « Misit
monasterio S. Dionvsii ot Martiniano alibi obsor-
stroruni suorum faraosissinuim, \\'nl(stanum vo-
vavimus.
'^ Ppiscopo qui rogia auclnritate, » etc.
,","•, '^","''
(13) Spolmannus in lomo I Conciliorum pag.434, (14) S. Eadburgffl Eduardi regis corpus sa-
filia:'

ubi siinilia i-ororl,id inlerin-otatur crum ibi rcquioscere legitur in Monastici Anglica-
deiiionarehisro-
gul.irilius, noM de siccularibus
sou vilro solutioris, ni tomo I, pag. 32.
quos in alus locis oxslitisso,et pro
canonicissajcu- (15) S. Ethcldrita; aotA dodiuuis in sfpculo ii ;i(l
liinbus habitos fuisse constat,
ut do Gallicanis in annura G79, ubi do Elien.si moiuistorio aclum est.
U3 VITA. 94
III co niDimcliiiriiin pi-pgpm iioii miuinium. Qiiibus A. Chrisli Adi-Kvoidusfiingula mon.nstoria, nioro» iiisli-
(irdiiiiivit al>buli'in Hrilliiioiiiiiii pnrpnsilum suuiii, tiions, obodipnloH iil in bono prnlicorcnl vorbis nd-
cl cjusiloni loci situui nionii.«lpriiilibusa'dificiis fio- nionoiido, ol sliillos iil a mal.i dlsrodoronl voih.^ii-
CPnlissimo ronnvavit, eumqun tprrarum possossio- bns arritpr corrigendo.
nibus afnuontissiuio locuplptutuni pt .•clorna^ libor- Cap. XXVllI. — Ernl nainipn' lorribilis ul loo
talis pi'ivilof;iii confirniatuiii oninipolonti Domino di.-Tolis ol porvorsis;liuniilibus vorool obedienlibus
comnirnilavil. so (|udsi agnuiii niilissinnini oxhibcbat, ita sorpcn-
Cap. .\.\iV. — Alterum quuciuo locum in rogiouo lin.r iiriidoiiti.T lonijiorans sovoritatoni, ul colum-
(lirviorurn prolio obtinuit a regp pt nobilibus lPrr.o. bin.T simplicilatls iinn amitteret lonilatem.Ouom si
posituui in ripa lluniinis yen, cui lingua Angloruin qiiandn zclus roctitudinis cogorot, ut jura discipIin.T
quoniluni Medcsliaimtede {{&) nompii imposuit, niinc sul)ji(;tis imponoret; furor ipse noii do crudolitnto,
autpiii con.<uetP Hurth appollatur. Ciijus Inci hasili- sod de amnre processit; ol intiis paterna iiiotalc
cam coiigruisdonioruin structuris oruatam ol torris dilexit, quos foris qu.isi insoquens casligavit. Pator
adjacontibiis copiosp ditatam, in honore bpati Pntri erat et pastor nionachorum, porvigil procurator
priuc.ipis ajiostolorum consocravit, ibiquo simili sanctimonialium et protector virginum; viduarum
inodo eatcrvam monachorum eoadunavit. Ealdul- -r, consolutor, perogrinorum siiseeptor, Ecclcsiarum
lum (17) voro monachiim suum ois piwfocit abha- defonsnr, orrantium corroctnr, pauporuui rocrealnr,
lom; qui post excossum domini Osvvaldi pontifieis pu((illorum cl oiphaiinrum adjutor; qund plus itn-

Ecclpsi.-fi Eboracpnsis archicpiscopalum suscopit. jilevit opore, (juam nostra parvitas sermone possit
Tortium nihilominus acquisivit prctio locum, juxta evolvcrc (Itl).

cropidinom pr.xdicli fluminis situm, qui proptor Cap. XXIX. —

spinota circumquaqup succroscontia Thornig (18;
solilo nuucupatiiin anglicp vocabulo.quom pari con-
diliono monachis aptissiinum delegavit. Roctoroni
quoquo illis ot abbatom Godemmanum pr.-oposuit,
eonstructumque monasterium in honore Dei geni-
tricis ot virginis Mari.ii dedicavit. et bonorum om-
niuin possossiouo gralulantor ditavit.
Cap. .\XV. — Erat autem vir Dei
socielttEadgari incliti regis scrmone et opere nia-
Accidit onini ((undam lempnro, ut
iicorha fames universam Britaiini.n? reginuem veiio-
inentor premeret, ct inopia; magnitudo plerosque
dira cade cxstingueret.Vir autoni Domini misertus
super tiirham famo valida perountium, nmnem po-
cuniaj portionem quam habebat, in usus pauperuni
oxpendil. Ciinu|ue poeunia deficercl, tolli jussit or-
iiamenta qua;que et perplurima dc
argentea vasa
Adelwoldus ad thesauris ccclcsia!, eaquo pr.Tcepit niiuutatini cou-
Iringi, et in pecunias redigi. Intiino cordis suspirio

gnificp poUons, in plorisque locis ecclesias dedi- sic protestabatur, se .'oquanimiter ferre non posse

cans, el uhiquo Evangolium Christi pr.-edicans, C niiita melalla integra perdurare, Iiominem vero ad
juxta admonilionom isaiio prophot.o dicontis : Cla- inuiginem Doi creatum, et preliosoChrisli sanguine

iiia, ne cesses, (luasi tiiba c.mlta voccm tuam, ct an- redemptiim men'licitatc et inedia porire. Emptis
iiuntia populo ineo scelera eoruni, et domui Jncoh pec- crgo cibis sustcntavit innumerabilem multitudinem
cata eoruin. egenorum, qui periculum famis ev.;.iere cnpientes,
Cap. XXVI. —
Cujus prajdieationpm maximo juvit ad cum undique confugerant, et eos qui semineces
sanctus antistos Suvithunus, oodom tomporo cceIp- iii platcis et cnmpitis omni solatio destituti Jace-

stibus signis declaratus, etinfra tompli rogiam glo- bant, refocill.indo sublevavit, ab ipsis faucihus mnr-
riosissimo translatus, ac deceutissime calloeatus. tis eripiens miseros, priehens quoque cibaria qun-
Idooque gemina simul in domo Doi fulsere Jumina- lidiana singulis : donec misericordia Dei doco^Io in
ria, candelabris aurois suporposila quia quod Adol- : teiT.am prospicorct, et humano generi solita pietate
woldus saluhri vorborum exhortatione pivedicavit. subveniens malum inopia; temperaret. In cujus
lincSuvithunus gloriosamiraculnruniexhibitiono ad pieliitis opore sectaliis imitabilo pxemplum hoati

laudom nnmini? Christi mirifico docoravit. Laurontii levit.-c et martyris, luii, instanle persecu-

Cap. .XXVIl. — Sicque factum, consentiente roge, tionis tompore.thcsauroset facullates Ecclesise dis-
ut partim Dunstani consilio et actiono, partim Adol- J) p^rsit deditque pauperibus, et juslitiaejus manere^
wnldi sodula cooperatione, monnstcria uhiquo in in s.TCulum saeculi, et cornu ejus exaltarclur in
gonle.\nglorum qu;odam monachis, qu.icdam sanc- gloria.
linionialibus conslituerentur sub abhatibnsot abba- Cap. XX.\. —
Verum quia Domiuus, sicui Scrip-
tissis regulariter viventibus. Circumivilqup famulus tura dicit. queni diligit corripit, ol omnom filium

Kii Do hoc monastorio agri Huntondoiiiensis loge

I ita suhdit : « Infirmabaturs.Tpe in visceribus et cru-
Willolmum Malhosburiensom iu lib. iv, De pontiii- rihus, insomnes noctes ex dnlore ducens; ot in
cibus, ubi do opiscopis Dorcestrensibus, et sa;cuhim die. licot piillidns, tamon quasi sanus nmhulans.
II Benpdictinum, pag. 756. Minimotamonesucarniumquadrupedum autavium
(17) De eo vidc Observationes prsRvias ad acla usus est nisi. semel, » etc, ut iiilra in cauile 30,
S. Oswukli ppifcopi infra. At hujus capitis 29 summam refert Willelmus
liH) De Thnrnoiensi monasterio actum est supra Malmesburionsis. qui proinde hoc auctoro usus
in Observationihus pra?viis. est.
(19)Post hffc .Elfi'icus,omisso sequenti capitulo,
95 S. ETHELWOLUI WINTON. EPISC. 96

qucm recipU llagcllat; vii- Dei iiifii-niiibaUir li-oiincii- A ^i^tes in convenlii iralrum mortcslam correplionem
inorljumque lunioris snslinebat in
ter in visccrilius, maniinvit, ut si quis rnrli illius.t^ibi conscius esset,
crnribus. Nocles plernmque ducebal insomnesprae rem quam abstnlerat quantocius cum Dci bcnpcli-
dolorc; et die, licct pallidus, lainen quasi sanus ctione redderet, aut in tali loco eam projicerel, ubi
et nil molestiffi sentirel ambulabal. mcmor aposto- inveniri potuisset. llle vcro frater obstinato corde

licfp consolationis qua dicitur, quia virtns in infirmi- seipsum induravit, et mandatum viri Dei servarc
UUc perfwitur, et rursum : Quando enim infirmor, neglexit. Transactis itaque tribus diobus et tribus

lunc fortior sum el poten.s, el iierura ; Libenter glo- noctibus, cum res furata minime esset inventa, lo-
nw virlus
riahor in infmnilutihux mcis, ut inluihitcl in cutus estvir sanctus in capitulo coram omni multi-
Christi. Et quamvis acri pulsarelur molestia, minime tudine fratrum, terribili indignatione et comminn-
tamen esu carnium quadrupedum aut avium usus tione inquiens : » Noluit sacrilegus ille pecuniam
est, nisi serael, cogente maxima infirmitate per tres quam furatus est reddere cum benedictione sicut
nienses (quod
: el fecit jussu Duiistaiii ;irrhie]uscopi) jussimus; reddat eam modo cum Dei omnipotenlis
et ilerum in innrmitate qua oliiit. maledictionc,et sit ipsc ligatus non solum in anima,
Cap. .\.XX1. — Dulce namqueeralei adolesceutes sed etiam in corpore nostraauctoritate.Quid mulla?
el juvones seniper docere, ct Lalinos libros .\nglice t> dixerunt fratres : .^men. » Et ecce monachus ille

eis solvere, et regulas grammalicae artis ac metricae sedens invisibililer ligabatur, brachiis sibi invicem
rationis tradere, et jocundis aljoquiis ad raeliora adh.i5rentibus sub cuculla sua, mansitque stupidus,
hortari.Undc factura est, ut perplures exdiscipulis cogitans quid ngere deberet. Omnia tamen reliqua
ejus fiereut sacerdnles atque abbates,et honorabiles membra sua mobilia et ad usum apta habebat,
episcopi, quidani etiam archiepiscopi iii gente An- exceptis brachiis, qua? virsanctus auctoritalesibi t)

glorura. Deo collata ligavi t,et inutilia reddidit.Tandem finito

Cap. .XXXII. — Placuit inter h«c omnipotenli capitulo surrexit, miser illc |sic ligatus, et oxiens
Deo, ut coclesti etiam monsiraretur indicio, quod ei post sanctum episcopum confessus ost ei secreto se
beneplaciluni esset habifare in sancto suo. Nam fuissc roum, sequc latrocinii perpetrasse reatum ;

cum quoddam siicer antistes ageret, ut in agro

iler tamen ei de ligatione, qua tenebatur aslriclus.
nihil
Dominico semcn verbi Dei spargeret; contigit (29) indicans.Episoopusautemvidenseum nimio torroro
clerieum ejus, cui sanclum chrisma fuerat designa- correptum, sicut ei moris orat poenitentibus etflen-
lum. minus olei quam necessitas poscebal aece- tibus clemenler ignoscere, et miserieordiaa visceri-
pisse, et lioc parum quod aecepcrat in ipso itinere bus condolore, blando sermone respondit « Moilo :

]ierdidissc. Cnmque Christi famulus ad deslinatum saltim bene fecisli, licol soro eonlilondo poccatuni
porvenisset locum, post missae celebrationem, ^ tuum habeas nunc nostrani benedictionem. » Et
:

postque dulcia sancta; prsdicationis alloquia, jussit statim soluta sunt brachia illius episcopo neseionte.
exmore ad conrirmandospuerosoleumsibioxhibere. At ille exiens inde vohemenler gavisus est, narra-
Sed cloricus qui arapullam se secum ferre sestinia- vilquc per ordinom de sua ligatione et .solutione
lial,repenle quod eam perdidisset agnovil.Turbatus ouiilamfratri nomine Wlfgaro \nl. WfaniJ, qui ad-
ergo celerrime repeliit iler unde venerat, et diligen- monuit hoc magis silentio esse colandum, et coii-
ler huc illucque circunispiciens, invenit ampullam gruo postmodum tempore delegcndum. Qua ex re-
cbrismalis in via jacentem oleo pleiiam, cujus nie- datur intelligi, cujus meriti vir iste fuerit anle Do-
dielas quidem paulo ante quidquam liquoris habue- minum. cjui solo sermone tantam virtulem, licet
rat. Qua assumpta, cum timorc et gaudio magno nesciens, oslendit. Nam quia pastoralem sancti
reversus cst sanclo anlistiti satisfaciens, et co_destis regiminis curam lide el moribus rlignc custodivit,
miraculum veraci relatione pandens.Quod
slillicidii profeclo beati Petri princi]iis aiiostolorum vicem,
Dei nutu gestum esso probalui', ii( qui Spiritus ligando atque solvendo obtinuit.
sancti gratia perfundebatur.ejusqne imctione eorda Cap. XXXIV. —
Igitur cumvirDei raagno coiia-
et faeies multorum exhilarabat; ipse non solum mine veterem ronovare decrevissct ecclesiam, jussit
iiilorius, sed eliaiii o\|oriiis oleo siiperii.-o hvlili a^D fratres frequenter laboribus una cum arlilicibus el
remuneraretur. oiierariis insisfere, quibus cerlalim laborantihus,
Gap. XXXUi. — (Jnidam iiKmachus |21) sub ejus opus offdificii jiaulatini in sublimc excrevit, plurimi?
iiKigisterio rlegeljat, qui lUomonico instinctu furli hinc inde suffultum oratoriis, in quibus sanctDriini
reatum perpotravit.Unde etomnem congregationc.m vonoranlur sufTragia cunctis fldclitor aecedenlibus
inagUH Iristitia dolor invasil.dum quisque subjoctus profutura.Contigit aiitcm quadain die, dum fratres
ab altero fratrc geri putarel, quod sc neqiiaipiam slarent ad siimmum culmen fem])li cum comenta-
locisso prociil dubia scivil. Pro qua ro sanetns aii- unuseorum,Godus nomine.caderet a summis
riis,ut
i^Oi .-Elfrico Contigit ali([uando clericum ejus,
:..
zandi recipit officium sine chrismate iisquam de-
cuidesignalnm erat ampullam ejus ferre,minus'olei bet progredi. » Lege priEfationem Sieculi i, iiuin.
accipcre,otc.,qua^ nec medietatcm antea habueral...
101.
Mos eral qnondam episcopis, ut nunquam sino (21) .Elfricus :i' Quidam monachus siib eo degeiis,
chrismale proliciscereulur. Concilium .Vrausica- noniiiio, iiiarsu])iiim ouiusdam homiiii*
. Eadvvinus
uuni I, ran. 2, Xiillus iiiinislrornin,
..
i|iii ba]ili- furatus esl.
iiislinctii d.Tuii.iiico . etc.
'.)7 VITA. ;m

iiM|ur a-l ten-arn. Qui 11111.1 ut tcrram iiUijjil. A ad aiiioroni ot rovorpntiam tanli Patris hiiniili di'Vii-

incoliiiiiiM .^urgcii^ .stelil, nil iiiuli pui^sus dc tioiio incitaroiiiiis.C.oloruiii non facilonobis nociir-
lanta riiina : scque crucis signaculo benedixil, rit i'xplioar(',quanta vol i]ualia sanctus .Vilelwoldus
adniirans quid ibi ageret, vel qualiter illuc siislinucrit pro nionachoruni defensionc poriciila.
vcncril. Elcuactis qui aderant videntibus, ascendil aul quam benigna diligebat airectii stiidiosos et
ad loouni ubi antea stcterat ; et accipiens trullani, obodionlos fratros, aiit qiiaiitiini iii slruotiira iiioiia-
opcri quod inchoavcrat, diligcntius insistebat. Ciii storii olaborarct occlosiam rcpaiandci aliasque dn-
crgo hoc iiiiraciiliini ascribendum est.nisi illi,cujiis inos a'dilicando; aut qiiam poivigil orat in oratio-
jus.«u ad opus obedienti« c.\ivif? qui idcirco la-di iiibus,ot (piam devoto hortabatur fratresad confos-
uon potuit, quiahunc incasusuo viri Dei meritiini siouisremedium,aut quam multamillia animarum
.portavit, ot a periculo ruin;c incoluincn pro- diaboio subtraxoi'it,oasque Deo rodditas ooclo intu-
lc.xil. lorit.Sed ox his paiicis pluia cognosci possunt.qiia-
Cap. .\X.\V. — Temporc quodum hiemali cuni a nobis enarrari noquount 22'.
fratres secundum rcgula; cdictum temporius ad vi- Cap..\XXV1I1. —
Oportebat namquo iinpleri som-
gilias snrgerent [lieguloi S. Bened. cap. n), et no- nium,quod sarer Dunstanus illc gloriosusct angeli-
clurno intervallo psalniodia; et lectioui inservirent; « cusAngelorum gentisarchiepiscopusolimdeoosevi-
quidam monachus, noniine Teodricus,ad Dei homi- dissc perhibcbat.Nam cum esset abbas monasterii
nem perroxit, volens indiciis de quadam necessitate Glestoniensis,etsubojusregimine militarot oinnipo-
ci indicarc,eumquo luminis candolabriim manu to- tenlis Dei fainuIus.\dehvoldus.sicut siipra narravi-
nentein reperit ct legentem, et sedula agilitate pal- uius,viditinsomnisextradormitoriumpositus,quasi
pebrarum senilesobtulusacuentem ibique diutius : quamdam mirai celsitudinis arborem, qu;c ramos
stetit, attendons quam studioso oculos pagina; infi- suos oxpandero visa est ad orientem et occidentcni,

goret.Surrexit tandem vir sanctus a lectione, et illo soptentrionein et meridieni.superuniversamBritan-

rrator residons accepit candelam, coDpitque legere, ni.-e rogionemvastalongitudinoetlatitudineoxtensa.

probans utrum et ipse posset ocuios suos sanctos ad Cujusarboris rami innumeriserant majoribiisatque
legrndum tam diligenter acuere, sicut episcopum iiiinoribus cuculIis(23)onusti,ipsa veroarborin suiii-
suos caligautes fecisso viderat. Sed illa tomerita^ 1110 cacuminegestabatunampra>grandonicucullam.
non inipune ovenit illi. Nara soqiienti nocte, cum qu;Kinanicarunivolamentosupereinincnsprotegi'bat
niombra sopori dedisset, apparuit oi iiuidam vultu o.otoras.et ingonti proceritate supcrgrediens univer-
incognitus, terribili coinrainatione diceiis ad eum : sas, ipsum contingebat cffilum. Vir autcm Domini.
<Qua tcmeri tate praf sumpsisti exprobrare episcopum Dunstanus, supcr tali visione vchemcnter attonitus,
pra'terita nocte in legondo » Cumque tremefactus C ! interrogabath.ecsibi demonstrantemcanisangelicis
se hoc fecisso negaret, iile torvis in eum intuens docoratum presbytcrum dicens Qu;eso, vene- : «'

luminibus Non potes,inquit,mc failendo ludero,

: " rande senior, qua' ost ha;e robusta ct sublimisar-
sicut testimas sed hoc signum tu;p pr;esumptionis
: bor,oujus rami longe latequc cxpansi tain innume-
habeas. > Et hajc dicens incussit vioieuter ictuni rabiles cucullas sustinere cernunlur. .1 Cui ille re-
oculis ejus digito suo, statimque dolor oculorum spondit Arbor hsec quam vides,abba Dunstane,
: «

validus socutus est, qui cum multis diebus vehe- situm designathujus insul;B:magnaautem cuculla,
inenter aftligebat, douec satisfaotiono culpam de- qn;c iii hiijus arboris suminitato erigitur, ipsa esl
leret, quam in sanctuin virum inoaute commisit. inonachi tui Adehvoldi. qu« in hoc monasterio devote
XX.Wl.
Cai>. —
Item accidit cum famulus Chri- Cbristo famulatur reliqu;G vero cucuIIk, quibus
;

noclurno tempore lectioni operam daret.eum ob

sti
nimiam vigilantiam obdormisse,et candelam arden-
tem de candelabro supor librum iu quo legerat ceci-
disse. Qua? tamdiu ardens super folium jaoebat,
donec unus frater, nomiuo Leofredus, adveniret.
Qui festinus accepit candclam adhuc flammantem
de libro,et intuitus aspexit
per raultas liucas jacentes, et exsufflans eas inve-
hi rami videntur onusti, multitudinem designant
monachorum, qui ejus eruditione sunt instruendi,
et undique in hac regionc ad omnipotentis Dei ser-
vitium congrcgandi; ejusque ducatu perventurisunt
ad gliiriam regiii ca?lorum, et ad societatem cum
Ghristo regnantiuni spirituumbeatorum'>»Quo acee-
q
favillas ipsius candela' pto responso, vir sanctus evigilat.visionem tacitus
secum considerans,eamque poslmodum fideli rela-

nit paginam moritum sancti

ill;esain. Qua iu re tione lidolibus indicans. Qua; succedente tempore
viri patuit, quia ardentem candelam flumma con- fama vulgante multis innotuit,et tandeni ad nostrse
sumpsit, et tantuni vim virtutis sua; ne paginam quoque parvitatis notitiam pervenit.
l*deret ainisit. C.ip. XXXIX. —
Nec minus et aliud oportebat
C.4P. XXXVU. — Haec Christo largientes breviter impleri somniumj quod ipse vir Dei sanetus Adel-
retulimus, ut et prsesentos et futuros quoque fideles woldus de se nobis quadam vice referebat.inquiens

(22) Id commomorat Willelmus Malmesburiensis anno sui episcopatus, tertio Kalendas Augusti, re-
in lib. II do 1'outiticibus Anglorum. gnante .Elredo rege Anglorum, sepullusque in ec-
(23) .ElCricus inde Cc-eteris omissis sancti obitum clesia beatorum Pctri et Pauli, » etc.
ita prwstringit Obiit autem vigesimo secundo
: <
 ,

93 S. KTHELWOLDI WINTON. EPISC. I(R)

Putabam mestare juxta littus maris, ubi mihi A populares quique satagunt a malo deelinare,et bo-
vidobatur adesse qua-dani maxima navis, in qua num et humiliter Regi regnurn, Christo,
facere,

niullitudo topiosa piscium, et maxime anguillarum colla subdere quatenus et monachi simul et lai-
:

conclusa tenebaturab irao usque ad sunimum.Gum- ci sequentes sancti Patris Adehvoldi vestigia. ci!-

que mccum tatitus cogitareui, quid sibi veliet hoc lestis regni sempiterna mereantiu' adiijisci gau-

somnium quod videbam, repentr audivi vocem meo ilia.

nomine me vocantem, mihique dicenlem Adel- : Gap.XL. — Anno Dominicai incarnationis nongen-
vvolde,.\del\volde,hoc tibi mandatum coelitum a Deo tesimooctogesimo.renovataetconstructaestocclcsia
missum est. Excita bos pisocs quibus hicc uavis Veterisca!nobii,novem pontilicibus eani solemniter
quam cernis impleta est, et orationibus tuis eflicc cum magna gloria dedicantibus : quorura primi et

ut sint homines, sicut antea fuerunt.Gujus jussioni praecipuiarcemtenebant Dunstanusarchie.piscopus,

mox ego obtemperans, steti pro eis ad oralionern,
et lacrymarum imbre perfusus, ingemiscens dixi
Domine Jesu,cui nihil est impossibilo, respice pro-
pitius ad animas diabolica fraude deceptas, quse a
sensu hunianic rationis alienata; suut, et raore be-
sliali in kibi-ico bujus siEculi cceao miserabiliter in-
et ipsc sanctus Adehvoldus episcopus, sub die xiii
: Kalendarum Novembrium,in pra;sentia regis Adel-
redi, et in conventu omnium pc.ne ducum, abba-
tum, comitum primorumque optimatum universa'
gentis Anglorum, qui camdem biduo cum omni
gaudio celobraverunt dedicationcm de qua et nos:

volvuntur. Ne, quaeso,bone Jesu, pcrmittas, ut de in Domino congratulantes, hoc carmen cooinimus :

eis triumphans glorietur humani generis inimicus,

sed per tui sancti norainis omnipotentiam resusci- Pricsul Adolwoldus sacro aspiramine plcnus.
tentur ad vitam, ut somnium cetcrnie ranrtis eva- Fecit ovans opera multa Deo placita.
dentes, te verum et unicum mundi Salvatorem co- Istius autiqui reparavit et atria tempU
gnoscant,etdeinceps semperad tranquillum salutis Moenibus excelsi? culminibusque novis.
tuiE portum confugientes,ab omnibus mundi pertur- Partibus hoc Austri firmans et partibns Arcti,
bationibus imniunes existant, et sub tua guberna- Porticibus solidis arcubus et variis.
tione secur.-c permaneaut. Tuum est enim,Ghriste, Addidit ct plures sacris altaribus iudes,
mortuos vivi(icare,et imaginem tuam quam creasti, Quie retinent dubium liminis introilum.
in decorcm suum prislinum reformare, qui veuisti Quisquis ut ignotis hsec deambulat atria plantis,
in hunc mundum peccatores salvos facere^ et dira Nesciat unde mcat, quove pedem referat.
niorlis supplicia passus in cruce dignatus es fun- Omni parte fores quia conspiciuntur apertse,
dore sanguinem tuum pretiosum pro salute omuium Nec patet ulla sibi «eniita certa viie.
nostrum. Gum biec et his similia orationis verba C Huc illucque vagos stans circumducit ocolloa.
compuncto corde et spiritu humilitalis cifunderem, Attica dedalei tecta stupetque soli.
ecce quos antca pisces iu luto f.ecis cl in bicu uiise- Gertior adveniat donec sibi duclor, et ipsum
riiBvideram involutos,subito homines effectos et a Ducat ad extromi liraina vestibuli.
morte resuscitatos video surrexitque de navi et
:
Hic secum mirans, cruce se consignat, et unde
penexit festinanter ad terram copiosa homiuum Exeat attonito pectore scire nequit.
multitudo, quorum multos specialiter agnovnram : Sic constructa micat, sic ot variata coruscat
inter quos unus retrorsuin cadeus,iterum in anguil- Machina, qua; vet^rem sustinet ecclesiani.
lam versusost, ille viilolicet .\delstanus,qui mecum Quam Pater ille pius summa pietate refertus,
pro.sbyior quondamfueratordinatus.quemdeinceps Nominis ad laudcm celsitonantis heri
nullo modo excitare.nec ut homo fieret poteram efli- Fulcivit, texit, dotavit, eamque sacravit,
cere. Reliqui vero omnes unanimiter leviiverunt vo- Et meruit tcmpli solvere vota sui,
cemin ca!lum,uiauibus plaudentes,et gratias omnipo Regis Edelredi lacie prifisente modesti,
teuti Deo refereuto3,quia perejusinolfabilem clemon-
In regni solio qui superest hodie.
tiam et per meic parviiatis adventum mcruerunt a llhc pontilices aderant terni ter ovanter,
morte ad vitam revocari et humauie rationi quam n Complontes sanctum rite ministeriuin.
amiserant, restaurari. Ego aulem gaudens in
Do- Quorum primus erat, vullu maturus ct actu
mino, et congratulans illis evigilo, hancque visio- Canitie nivcns Dunstan ct ange.licus.
nem vobis, o filioli moi idcirco reftvo, u't
!
et vos Hunc comitatus ovans Anglorum lucifor adstat,
cum honorumoporumcultu perserveretis in saucto Domnus Adelwoldus corde benignivolus.
inoposito, (luo per gratiam Dei possitis in
eorum Post alii septem, quorum hic sunt nomiua scripta
numcro computiiri,qui mihi licet indigno commissi Carmino versifico cum pede dactyliGO.
sunt, utde sa;culi hujuscoinulenta voragine liben- Elfstan,Edelgarus,rursumque Elfsfamuset .(Eswig
teret iii ielenjabeatitudine i..iue iino salventur.HiCC iElfech, Edelsimus, hic et Athulfus erat.
qua; notavimus somnia tunc quidom visa sunl : sed Et tandem decimus Poca venit opiscopus illuc,
ex eo t€in|)orc usque hodio impleri non ccssant,
Nulla laboris agens, pocula mnlta bibens.
dum quippp divino fervenles amore festinant
muu- Post alii plures aderant proceresque duc«sque,
dum relinquere,coenobialem vitam ducere ; ct durn Geutis et Anglorum rniixim» pars coinitum.
101 VITA. 102

(Juos c Cdncilio pm-iter collegeret illo. A o»iiiM|Uf ruborc venustum, ila ut quodani ino-
Qiio<l fiK^rnl vicd i'egis in Andererau, do sepleiinis pucri vultuni pr.-ctcndore viderclur, in
lilrm pnstor ovans ac s.cpf! eanenrlus Adelwold, qiiii jaiii i|iia'dnni rcsurrcclionis gloria per osLenaio-
Sicut ci Doiilini grulia contulerat. neni mulat;e curnis apparuil. Jain vero dici iioii po-
FA cclcljrunt ctincli aolcmnia inaxiiim templi, tesl, quanla ad c.vsequias ejus hominum mullituiin
Plandcntps Doinino peetore iHudifluo. cunvoncrit. Undique certatini ex vicinis nppidis ct
I.,T.tantur(|uo bnnis super omnibus ille bonignus, custellis simul in unumdivitesetpauperes.ultiriium

Oufc slnUiil iMinclisi pr.TSul opiiiui dari, valc pastori suo dicluri eonnuxcrant. Omnes cum
rcrnila suiit nHinista opulis, cibus omnis abundat doloie et amaro uniino scquebautur fcrctrum, iii-

Nullus aucst Irislis, omnis adcst hllaris. coiupurabili tliesauro pretiosuni.sacrosanctis Evan-
Nulla lanics, ubi sunt cunctis obsonia plenis, geliis ct crucibus armntum, palliorum volamentis
El romanct vario inensa referta cibo. ornatum, accensis luminaribus ot hyrnnis ccele-sti-
Pinccrnjpquc vagi cellaria sa>pe frequentunt, bijsatque psnlmorum conccntibus hinc indcvnllu-
Convivasqnc rogaiit ut biberc incipiant. tuiu.Quibus scquenti dieWintoniaui ingredieulibus
Cratcras statuuiil, ct dulcia vina eoroiiant, obvium corpori tota siniul civitas unnnimifcr occur-
Misccnles potus potibus innumeris. n rit. Ilinc ejulantes turbas conspiceres monachorum
i>icque dies alterque dies proccssit in byninis, inde pallida agmina virginum; hinc audircs in es-
Et bencdixerunt omnia corda Deum. cclso voces psallcntium clericorum; inde gemitum
Omnibus cxplctis landcm solcmniter bymnis, flentium pauperum, et ululalum vociferantiuni cgc-
Quos in honore Dei vox sonuit populi. norum, qui pastoris sui praisentia se privari iion
l'nusquisiiuc suas alacer remeavit ad oras, sustinentes, dabant inlinitos lacrymarum (ilamorcs
In Domino gaudens pectore et ore canens. ad coalum. Perductus est ergo vir Dei cum coolesti-
Nunquam tanta fuit talisquc dicatio templi, bus exsequiis in ecclesiam beatorum apostolorum
In tota Anglorum gente patrata, reor, Petri et Pauli ad sedem suam episcopulem, el exple-

Qualis eral Wenta celebrala potenter in urbe iis vigiliarum missarumque solemniis, sepultus cst
In sancti Petri cujnobio Veteri. in crypta ad uustralem plagain sancti altaris, ubi
(Juod Deus omnipotens sic protegat immacuiatum cum requiescere debere, sicut ipse vobis relulil,
Hoc ut eo dignum juge sit hospitium. olim sibi ccelitus ostensum est.
Et quicunque humiles hoc ingrediuntur asylum Cap. XLII. — Anno duodecimo post obitum glo-
Exsultent plenic participes venise. riosi pontilicis Adelwoldi.placuit supern;e dispensa-
tioni iilum per ooelestiasigna revelari, ejusque ossa
Haec de renovatione et dedicatione Veteris eccle- ^ de sepulcri munimine Ievari,ut lucerna quaj ad tem-
sis 6dita,hic insercreopportunum duximus.Exinde pup sub modio candelabrum ponert
latebat, super
superna pietas sancto po.itirici tantarn contulit gra- tur, (|UHlenus luceret omnibus qui in domo sunt.Est
tiam, ut sublimcs illi s;ecularium potestutum prin- enim eivitns qu.ydum rnodicn, cnmmorciis abundc
eipes. duces, lyraiini, atque judices, et omnis qui referlu, qu.ne solito WeaUinguford appellatur, in qua
ei hactenus contrarii et in via Dei resistere videban- vir strenuus quidam morabatur, cui nomen erat
tur, subito velut oves ex lupis eflicerentur, et eum Elehelmus qui casu lumen amittens oculorum, c;Eci-
miro aftectu venerarentur ejusque genibus colla
: latelm multis perpessus est annis. Huic in somnis
submittentes. ad dexteram illius humiliter exoscu- lempore gallicinii sanctus .A.delwoIdus antistes asti-
lautes, orationiltus se viri Dei in omnibus tommen- tit, eumque ut maturius Vvintoniam pergeret, etitd

daront. (\jus tumbam gr;itia recipiendi visus accederct ad-

Cap. XLl. — Eodem vero tempore quo sanctus monuit, dicens : « Idcirco te in statu tuo recuban-
antistes Adelwoldus de hac mortali vita erat exitu- tem visito, et quae tibi ventura snnt prainuntio, ut
rus, et laboruni suorum pnemia a Deo pereepturus, per tu;e salutis signum manifestetur, quia me opor-
venil ad villam ipi« consueto nomine BeaddtngCuii ti't Icvuri de tumulo in quo jaceo. Qui hffic au-
•!

appellatur, sexaginta millibus ab urbe Wintonia di- J)

diens, et vocem secum loquentis agnoscens, sancto
stans. Ibi ergo cum aliquandiu moraretur, acri Patri gratiasegit, quod eum visitaredignaretur; et
coepit iufirmitate gravari ; et sacrati olei liquore per- quia ubi sepultus esset, penitus ignoravit, qualiter
unctus, Dominici corporis et sanguinis perceptione sepulcrum ejus scire et adire potuissetdiligenter in-
exitum suum munivit. Sicque valefuciens, et dans (juisivit : cui protinu? vir Dei nomen ulumui et nio-
pacem filiis suis, inter verba orationis spiritum naehi sui innotuit, cujus hacteiius liomo ille ne-
co^io reddidit in Kalendis Augusti, aano Dominica^ scius existit, eique dixit n Cum festiuus Winto-
:

incarnationis nongentesimo octogesimo quarto, epi- niam perveneris, et Veteris coenobii ecclesiam in-
scopatus autein sui vicesimo secundo, regni mo- trcivcris, acccrsiri fac ad fe monachum quemdam
derumina gubcrnante ^Edelredo rege Anglorum. Wlesfanum, oognomento Cantorem. Hic cum ex
Testati vero nobis sunt qui ibi pnesentes ad- ore luoverbame* legalionis audieril, tcmoxindu-
erant, exanime corpus sancti viri subita immuta- bitiuiter ad meum perducet tumulum, ubique reci-
tione fuisse renovatum, lacteo caadore perfusum, pies lumen ociilorum tuorum.» Quid multa? credu-
 » ;

10.3 S. ETHEWOLDl WINTON. EPISC. 104

lus vir ille verbis et proinissioiiibub sacri

pontificis, A. mi, sustineo pcenas, el juslo judicio episcopi sic

\Vintoniam citius addit, ecclesiam intravit, Iratrem torqueor, quia frequenter in lurtis deprehensus
praidictum accersivit, accersitumque postulavil, ut sum, etab eis non cessavi sed mala quee feci
:

missatica beati Patris impleret, narrans ei et cun- iterum atque iterum repetivi. » Tum .sanclus :« Ces-
clis astantibus ordineni visionis. Erat enim vespera, sa, inquit, vel modo miser a lurtis, cessa,'el sis so-

in qua nativitas sacratissimai Dei gonitricis et per- lutus a nexu compedis hujus.» Surrexil illico miser
petuiB virginis Marite, per totum mundum solemni- ille absolutus, et exicns inde venil, et procidil ante

ter et di^nissinie celebratur. Ille vero frater admi- pedes /Elleagi episcopi, narravitquc ei rem gestam
rans, inter spem ct timorem se medium posuit, et circasc perordinem, etille pro honore tanti Patris
vicino obedientite pedejussissaucti pontilicishumi- sivit eum abire indemnem. Constat crgo sanclum

liter obtemperans, ad antrum sarcophagi perduxit hunc feternsB vita; conjunctum virtute meritorurn
c<ecuni, qui pcrnox ibidem in oratione pcrmansit, et suorum.posse nos a peccatorum nuslrorum vinculis
mane facto jani amplius ductore non indigens, ad solvere, et ad ceelestia regua perducere, cui adhuc

propria cum gaudio reversus est videns, corde et in carne degenti ca^litus concessa est polestas li-

animo Dominum benedicens. gandi atque solvendi, prajstanle Domino nostro Je-
Cap. XLIII. — HaBC revelatio longe lateque divul- -. su Christo,qui cum Deo coaeterno Palre, et Spiritu
gata est, qua- tam evidenti miraculo fuerat compro- sancto vivit et regnat Deus, per inlinita sa;cula
bata. Exinde 1'amulus Christi pnedicto fratri \YiIsta- SiBCLilorum. Amen.
no, et plcrisquc aliis per nocturnam visionom ma-
nifestus apparuit, illisque per hsc et htec indicia hicipit liijmiius in honore S. Adehvoldi ijrxsulis
aperuit, quia supern;e complaceretvoluntali eum de Ldegiato et parxlerico carmine per alphaOctuin
tumulo transferri, et digne in ecolesia eoIlocari.Ve- co7npositus,

nerandus ergo pontifex Elfeagus successor ejus ani- .Vlma lucerna iiiicat, lumen jiopuloque ministral
mo sagaci talia secuni portractans, humillimas ala- Prssul Adehvoldus, alma lucerna micat.
cri corde omnipotenti Christo gratias reddidit, eo Belliger iste Dei victricia bella peregit,
quod suo temporc dignarefur cuilestibus signis san- Acer in arma ruit belliger iste Dei.
ctum suum mirificare. Ncc mora; fratruni cleri, Cujus ab ore sacro fluxerunt dogmata vita',
plebisque nmltitudine congregata, reliquias sancti Hausimus oinne bonum cujus ab ore sacro.
prc-Esulis A<lehvoldi sub die quai-ta Iduum Septem- Dulcia corde pio resoncmus cantica Patri,
brium honorifiec transtulit, easque in choro eccle-
Carmina cantemus dulcia corde iiio.
sia; coUooavit : ubi in magna veneratione habentur
Ecce coruscat apex tibi pontilicalis abunde
usque in prsesentem diem, ubi etiam nobis intuen- ^ Hinc illiacque tuus ecce coruscat apex.
tibus ccclestia sunt perpetrata miracula, e quihus Fons et origo boni te verba serente cucuvrit,
dua breviter ad lirmitatis iudicium perstrinximus. In te manavil fons et origo honi.
Cap. XLIV. —
Erat co tempore in Wentana Gloria perpes crit tibi nunc ideoque per ;pvuni
urbe puella qn;edani parvula, eujusdam Adehvardi Quam merito retines, gloria perpeserit.
domestici lilia, quffi nimis inlirmabatur, et usqiic Hujus amore gregis sprevisti spicula mortis,
ad inortem pene torijuebatur. IIa;c a matre deducta Pellens hinc fortes hujus aiuore, gregis.
ad viri Dei tumulum, obdormivit paululum. Proti- Inelytus atque poteus te rex adaniavit Eadgar,
nus evigilans sana surrexit, et gaudens cum geni- Te monitore vigens inclytus alque potens.
tricedomuni rediit. Kastra Dei reboant te coustituente celeuma,
Cap. XLV. —
Puerctiam quidam parvulus, .Elfflni Davidicumque melos castra Dei reboant.
cujusdam niansueti et modesti viri filius, in ipsa Laudibus innumeris tibi turba monastica plaudit,
infantia lumine est privatus, et maternis ulnis ad Conjubilatquc tibi laudibus innumeris.
venerandi Palris .\dehvoIdi sepuicrum perductus. Moeiiia celsa domus tiia cura levavcrat hujus,
Mirum dictu, nio\ cahgo ra;ritatis abscessit, ct ocii- Heecque dicavit ovans mamia celsa domus.
los pucri veniens spleiidor lucis aperuit,
omni po- J) Nocte dieque sacrum celebrasti pectoris hymnuin.
pulo congaudente, ct lota devotione Chrislo, qui Solvens officium nocte dicque sacrum.
cuncta potesl, lideliter gratias agente. Omnibus inque locis sparsisti seniina lucis,
Gap. XLVI. — Nec sileiitio pra?tereundum est, Expuleras tenebras omnibus inque loci^.
quod praidictus sancti viri successor Elfagus au- Pervigil esto tuis, petimus, defensor aluninis.
tistes,quemdam furcm pro multiplici reatu llagellis Protector famulis pervigil esto tuis.
caisum, mitti jussit in cippum acrioribus suppliciis Queeque nocent, reseca, qui-c sunt et commoda,
cruciandum. Cumque diu sic in pcenis jacuisset
[prujsta
damnatus, quadam nocte venit ad eum in visione QuK bona sunt, revoca, quasque nocent. rescca.
sanctus Dei pontifex Adelvs-oldus,et ait illi :« Miser,
Rector apostolica? felix et janitor aulaj
cur tanto tempore sic in trunco jaces extensus .'
Hujus et Ecclesi;c rector apostolic;o,
Alille recognoscens sanctum virum,quem s«pe vi
Solve tuos famulos Petri vicc, solve ligatoa.
derat in vita mortali, respondit « Dignas, domine
:
Nos a peccatis solvc tuos famulos.
 10,".
VITA. It6
To (iiico, slnllifcri scjiiuliinui.-: iit .itiiii cnii, \ ligiiinis documcnta cognovimiia, unus ct cxomplis
l'iirticipc.M rcRni, In ducc, stcllitcri. informemur, ot patrociniis adjuvcmur. Pcr.
Vcrsilm.s liyiiinidicis h.rc cnrniina iiaiipimiis, ot lc
Ad missam.
P.nlronuin colinui.i vcr^iluis hyinniilicis.
Dinis, qui liodicrnam dicm hcati confcssoris liii
(".hri;licolas jiniirinH qiiia nuilliplicnro soIcIj.ts,
Adohvoldi cpiscopi Iransilu nolii» honorahilcm dc-
A(I c.-clos rcvocans Christicohis anim.as.
dicasti conccde propilius, ut cujus crudilione vc-
:

Ydr.i nocens fugiat, no nos pcr devia Indftl :

rilalis turc luce perfundimur, cjus intciccssiono
Nos tna dcxlra tcgat, liydra noccn.s fugial.
ccclcstis vitK gaudia conscquamur. Per.
Klus iihcsso ncqiiit, (^.hristo siipi.M-anto nialignuin :

Sccreta.
Ghri.^tlufl adrst victor, zcliis ohcsso nci|uit.
Aspico, sancto 1'atcr, qtim nos advcrsa fatigant :
Ohlala servituiis noslr.i! iiiuneru libi, Dnininc,
Qii.T) niaia nos laccrunt, (ispice, sancte Palcr. qu;csumus unnua sancli Patris nostri Adclvvoldi
Mitis adcsto tuis libi qui famulantur alumnis. episcopi solemnitas commendct acccpta : ut ojus pia
Qui to collaudant, niiti.s adosto tuis. supplicatione muniti, cunctorum nostrorum remis-
Eripo, pa.stor, ovcs, aniino quas scmper amasti, sioncni pcccamiuum ot bcalitudinis scmpitcrna; mc-

Et quas nutricras cripc, pastor, oves. rcamur obtinere consortium. Per.

Nomina nostra notct quo Christusin arco polorum Pra-fatio.

Gum sanctisquc suis noniina noslra notct. Amcn. V. D. mterno Dcus, quoniam adcst nobis jucunda
ct votiva pr.-pscntis dici l,Ttitia, quam Apostolici
Ifij/iiiiits Vfsiier/iiialis Saphico metro cndcca- culminis honore sublimem roseoquc martyrii
,

syllubt) cditui, Adunium qiiarto coiitiiiens in cruorc solemncm, gloriosi poliflcis AndcKvuldi mo-
liico. dcrna celebritate consecrasti, et spem nobis tanta;
fiducia; contulisti, ut nos patcrnis ejus suffragiis, et
Inclytiis pastor popuiique rcctor, a pcccatorum nostrorum ne.xibus solvusel ad coe-
Giijus insipncm colinius triumphum. lcstiu regnu perJucas. Pcr Chrislum.
Nuno AdcKvoldus sino line l.ctus
Postcommunio.
Regnat in astris.
Qui Pater noster fuit ct magistcr, Rcfectos, Doraine, vitalis alimoni^c sucramcnlis,

E.xhihens sacrw documcnla vitff', saneli confessoris tui AdeKvoIdi intcrcessionc glo-

Et Deo scmper satagcns placcre riosa no3 protcgc, et ad aHernum ccclestis mcnsaj
Corde benigno. couvivium pcrvcnire concede. Per.
diem sanctuin, celebrcin, coruscum, Alia.
D
Qucm Dci nubis pictas sacravit, Oregcm tuum, Pastor aeterne, pii sulfrugaloris
Ut Patri tanto mcrcremur almum Adelwoldi Palris nostri defcnsione gubcrna, qua3-
Promcre cantum sumns, Domine, ut cujus bcnevolentia provocati
Nunc eum nisu rogitemus omni, Bupcrni amoris dulcedine pascimur, ejus intcrvc-
Abluat nostrum pius ut rcatum, nicnte patrocinio, ct a temporulis vila; pcrlurba-
Et sua sancta prccc nos ad altum tionibus cruamur, ct mansuris supernorum civiuni
Ducat olympum. gaudiis inscramur. Per.
SitDeo soli decus et potostas, IV IDUS SnPTEMBRIS, I.N TR.iNSLATIONE
Laus in excelsis, honor ac perennis, S.\NCT! .\DELWOLDI.
Qui suis tolum modcrans gubernat Deus, qui nobis sanctum ponlincem tuum Adel-
Legibus orbem. Amen. wolduin doclorcm tribuisii concede
salutis a;terna? :

Coili scnator inclytc, sancte Pulcr Ecclesia; propitius,ul cujusannuae translationis solemnia co-
Adelwoldo, supplices tuos exauui servulos. limus, ejus scmper mcritis adjuvemuret prccibus.
Jam sidus inter sidera, resplcndcs super ajthora, Pcr.
Nobis benignus impetra Paracleti charismata.
Super obtatam.
Pronis rogamus mcntibus hic coram tuis urtubus,
Sucrificium nostrum libi, Domine, quscsumus,
Noetris adesto precibus serenus ac propitius.
sancti Patris nostri Adelwoldi episcopi commendet
Ut tuis nccessariis protecti patrocinis,
oratio : ut nobis co sulfragantc fiat sancta; majes-
.\d coelorum perpetua perveniamus gaudia,
tatis tua; propi:iatio, et pcccatorum noslrorum
hoc atque Unigenitus,
Prajstct nobis Ingcnitus
cxoplata remissio. Pcr.
Sanctus amborum Spiritus, trinus et unus Dominus.
Prirfalio.
Amcn.
Votivam bcati pontificis Adelwoldi translauoncm
Orcmiis. piu vcncralionc cclcbrantes, teque cernua dcvotiono
Deus, qui prKclari sideris saucli punlillcis Adcl- exorantcs, ut ipsum nos apud clementiam tuam
Nvoldi illustrutione, novam populis Anglorum tri- sentiumus habere patronum, quem tua gratia lar-
lucom hodierna die claresccrc suppliciter im-
buisti : giente salutis ffterna; meruimus suscipere magis-
ploramus clemcntiam, ut cujus magistcrio totius rc- trum. Pcr Christum.
Patrol. CXXXVII. 4
107 S. ETHELWOLDI WLNTON. EPISC. 108

Poslcommunio. A Atichristi temporibus ingruit, nullo modo, quod

absit, titubando vacillet, scd his divinis rohorata
Ut haec communio nos, Domine, tibi dignos effi-
pra>coniisintegrajugiter el inviolala permancat. Est
cial, beatus Paternoster Adehvoidu.ssu!Tragio, quas-
intercessionis obtineat. Per.
enim primic psalraodioB cantilcna ad laudem beata
sumus, piffi
Dei genitrieis semperque virginis Maria; procurata;
De horis peculiaribus. secunda autemad honorem beatorum npostolorum
Prx'lcreabeatusPaterAdelwoldushorasrcgulares Petri et Pauli omniumque nostri Salvatoris humani-
et peouliarcs sibi ad singulare servitium instituit, tati prccsentialiter famulantium; tertia vero ad suf-

quas in tribus cursibus ordinavit humiUima dili- :
gontia quosque subjeclos admonens, ut hoc secreto
famulatu ignitis Satanae tcntamentig vigilanter
sterent, et ea per Dei gratiam resistendo superarent,
et ut fides quje per noslri Creatoris et piissimi Re-
demptoris incarnationem lucc clarius enituit, in-
stante futurae persecutionistempore qusjam vicinis
fragia omnium sanctorum puslulanda, ut eorum pia
intercessione protccti, mullirormem versipellis Anti-
resi- christi et membrorum ejus fallaciam expugnare, et
Christoremuneranteccelestium prajmiorumpalmam
mereamur accipere. Quse videlicet hors plerisque in
locishabenturascripla;, et ideo in hoc codicello sunt
praitermissa;.

Tropi.

Patris adest votiva dies, cantemus ovantes. Statuit ei.

Pontificcm templo sibi quem sacravit in isto. Et principem.

Inter apostolicos stola splendente hierarchoa. Ut sit illi.
AdcKvolde, pia prece nos dcfcnde misellos. In ceternum.
Pra!sul Adehvoldus quia fulsit in ordine magnus. Sttttuit ci.

Constitucns illum hodie supcr eethra polorum. F.t principem.

Gloria, splendor. honor, decus et veneratio perpes. In cclernum.

EPISIOLA WOLSTANI MONACHI V/ENTANI

AD ELFEGUM WENTANUM EPISGOPUM

Libi-o de Vita S. Sivithuni prxfixa, in qua multa de sancto Etdelwoldo.

Inclpitad dominum specialis epistola Patrem,

Elfegum, W^enta residet qui proesul in urbe,
De sancti Patris Swilhuni insignibus, et de
Basilica Petri, reserat qui limen Olympi,

Domino pontifici, Wentanam principe Ghristo B Qua non paupcrtas, sed erat pensata voluntas,
Qui regit Eoclesiam, prospera cuncta canam Quffi victum sprevit et sua cuncta dedit.
Conferat /Elfhego regni ccelestis honorem,
HsBC igitur comrnendomunuscula Patri,
tibi
Qui dedit huna omni Pontificem populo.
QufB voviDomino reddere corde pio :

Ipse tibi pacem tribuat sine iine perennem,

Ut tua dignetur hsc corroborare potestas,
Est qui sanctorum gloria pax et honor.
HiEC et ab infestis protegere insidiis :
IIoc cupit ore pio, cupit hoc animoque benigno.
Dignus sposiolica resides qui prcesul in aula,
Ultimus Anglorum servulus hymnicinum (i. e.
Inetruis et populum dogmate catholicum.
(sanctorum).
Ilocque monasterium variis ornatibus ornas,
Sit licct ffigra
mihi sinc dogmatis igne loquela,
Intus et exterius illud ubique levans.
Nec valeam tanto scribere digna viro :

Hoc tamen exiguum quod dcfero munus amoris, Quod quondam renovavit ovans antistes Adchvold,
Sollicitudo cui nocte dieque fuit
Commendare Libi, magne Pater, studui :

In quo pcrstrinxi qua; fccit Rector Olympi Christicolas augcre greges, atquo orc paterno

Swithuni meritis cffilica signa Patris :

Hos cum lacte soli lacto nutrire poli.
Per quem magna suis miracula praebuit Anglis, Qui struxit firmis ha!c cuncta habitacula muris,
Millia languentum corpora sacrificans Ille etiam tectis texit et ipsa novis.

HcBc etenim ceeini magnalia paupcre cantu, Et cunctis decoravit ovans id honoribus, hucque
Prasumendo boni de bonilate Dei, Dulcia piscosae flumina traxit aqua :

Grandia dc minimis est qui pcnsare suetus, Sccessusque laci penetrant secreta domorum,
Suscipicns viduoj bina minuta libons. Mundantes tolum murmure cccaobium'.
 10'J VITA UO
Intiua niUii[iii ri'i)aravit ct atrtu tciupli, A El biuiodixerunt omiii.-i corda Dcum.
MaMiltpiiB oxcolsin culmttiibuHqtii) iiovia : Ouinihiis oxplotis taiidem flolomnitcr hymnJ!)
Parlibu? hnr Atislri flrmans» ot partibuR Arnti. Qtins in honnre Dei vox sonuit pnpuli,
Pnrtiribtii' pnlidia, iirciihtis ct vnriif», t'niisqtiisqiip PuaB alurcr rcpcdavit nd oras,
Aiirliilit et. pluros sacris altaribus fprloB, In Diiminn gandons proloro ot oro cancns.
Qti.ii rotinont dubium liniinis inlroitum. Nutiquam tunta fuit talisquo dicatio terapli
Otiipr]uis ut ignntis dcambulat atria plantiB, In tota Anglorum gento patrata rcor :

NVsriat undn moat, qunvo pcdcm rcfcrat. Qualis erat Wontn rolebruta potentor in urbo,
Omni parlc fnrcs quia cnnspioiuntur apcrto!, In sancti Petri rijcnobio Votori.
Ni'C pntot ulin sibi pcniitn ccrta vi«. Quod Deus omnipofens sic protegat immaculatum
Htic illurquc vngns stnns rircumdurit nr('lln,=;, Ut jtigo dignoiur ipso hnbiturc in eo :

Attira D.rdiilci tccta stupotquo Foli : Et cuicunqtio bumiles hoc ingrcdiuntur nsylum,
Certinr advcniat donrc sibi ductnr, ot ipsum Exsultcnt plona participes veniae.
Duoat nd extrcmi limina vestibuli. His supor Anlistcs sacro spiramine plenus
Uic socum mirans crucc so consignat ; ct undc .Adhibuit Domino plurima vota suo.
Excal, attonito pcctore eeirc noquit. Num fundnmon ovans a canlino jecit eorum
Sic constructa micat, sic et variata coruscat
B Porticus ut starot ffdificata Doo.
Machina, qu» hano matrem pustinet ecclesiam, Eroxitquenovum (24) jacto fundamine templum :

Quam Patcr illo pius, summa piotato refortus, Ne tamen expleret raptus ab orbe fuit,
Noininis nd laudom celsitnnnntis Hori Pro nicritis stiperam digno translatus in aulam,
Fundavit, struxit, dotavit, et inde sacravit, Quorum multipliccs nec numerantur opcs :

Et mcruit tcmpli solvere vota sui, Altithronum primo quibus cxhilar.avit ab a;vo,
Uogis .Edolrcdi visi cerncnte modesti, Donec Gbristo animam redderct ipso suam.
Iii rcgni solio qui superest hodie. Vestra cui statim successit in arcc potestas,
IllLim Pontificos sequebanlur in ordine plures. Et cccptum vigili pectore struxit opus :

Complentes sanctum rite ministerium. Insupor occultas studuistis et addere cryptas,

Quoruin stimmus crat vultu maturug ct actu, Quas sic Dffdaloum struxorat ingenium :

Canitie nivcus Dunstan et angelicus. Quisquis ut ignotus voniens intraverit illas,

Hunc sequcbatur ovans Anglorum lucifer idcm . Nesciat unde meat, quove pedcm referat.
Prxsul Adelwoldus, corde benignivolus. Sunt quibus occulta; latitant qua; hinc indo latobrfe,
Post alli scptem, quos nunc addicere promptum eet. Quurum tecta palent, intus et antra latont,
Canuine vcrsifico cum pcde ductylico, [cwig, Introitus quarum stat apertus, et cxitus harum :

•EllsLun .Ethclgarus, rursumquo ^Elfstanus et /Es- Quas honio qui ignorat luce carere putat.
.4;ifhean, /Ethilsinus, hic ct Adulfus erant. Nocte sub obscura qua; stare videntur et umbra; :

Post alii pluros adcrant proceresque, ducesque, Sed lamen occulti lumina solis habent.
Gentis el Anglorum maxima pars comitum : Cujus in exortu cum spicula prima rosultant,
Quos e conoilio parilcr collegorat iilo, Lucifer ingrcdiens spargit ubiquo jubar :

Quod fucral vici rcgis in Andeferan,
Idem pastor ovans et saepe notandus Adelwold,
Sicut ct Domiui gratia contulerat.
Et celebrant cuncti solemnia maxima tompli,
Plaudentes Domino pectore laudifluo.
LiEtanturque bonis super omnibus ille
Quaj statuit cunctis Prssul upima dari.
Eercula sunt admistaepulis, cibus omnis abundat.
Nullus adest tristis, omnis adest hilaria.
Nulla fumcs, ubi sunt cunctis obsonia plcnis,
Et remanot vario mensa reierta cibo
PincernaHiue viigi cellaria sa?pe frequentunt,
Convivasque rogant, ut bibere iucipiant.
Et pcnotrat cunctas lucis splendoro cavernas,
Donec in Hcsperium sol ruat Gceanum.
Machina stat quarum, sacram supportat, et aram,
Sanctorumque pias ordine rcliquias,
Multplicique modo manet utile culmen earum,
bcnignus Extcriora gerena, interiora tegens.
Talia et auxistis hic organa, qualia nusquam
Cernuntur, gemino constabilita solo.
Bisseni supra sociantur in ordine folles,
Inferiusque jacent quatuor atque decem.
;
Flatilius alternis epiracula maxima rcddunt,
Quos agitant validi septuaginta viri.
Brachia versantes multo et sudore madentes.

Crateras magnos statuunt, et vina coronant, Certatimque suos quique monent socios :

Miscentcs potus potibus innumeris. Viribus ut tolis impellant flamina sursum,

Fecuudi calices, ubi rusticus impiger hausit Et rugiat pleno capsa referta sinu :

Spuniantcm pateram gurgito mellifluum : Sola quudriiigentas quge sustinet ordine musas,
El tandem pleno so totum produit auro, Quas manus orgauici temporat ingcnii.
Setigerum mentum concutiondo suum. Has apcrit clausus, iterumque has claudit apertas,
Sicque dies alterque dies processil in hymnia. Exigit ut varii certa camcEna soni.

(24) Ha!o tam

clare atque indubitantcr a Wolstano referuntur de conditione nori coenobii Wintoniensis,
ut ea iEIlredo regi tribui non possit.
m S. ETHELWOLDI WINTON. EI>ISG. VITA 112

Considuntquo (iuo concordi poctore fratros, A Victor honore potcns, victor in arce nilens :

Et regit alphabetum rcotor uterque suum. Anto retroquo micans, habitu venerandus et actu.
Sunlquc quater denis occulta foramina linguis, Cujus ab eloquio dulcia mclla fluunt.
Inque suo rctinet ordine qumque deccm. Quem Dcus e ca;Iis tueatur ubique supcrnis :

Huc alife currunt, illuc alifequc recurrunf; Anglorum populis scrvet et incolumem.
Ser\'antc'S modulis singula punota suin. Hunc .Elfstanus ovans, alter comitatur et Elfstan.
Et feriunt jubilum septern discrimina vooum, Pontifices ambo, plenus utcrque Deo.
Permisto lyrici carmino semitoni : /Elfheah adest,Ordbirhtus adest.Wilfsinus et/Elfric,
Inque modum tonitrus vox forrca vcrbcrat aures, Splendontes cunoti .juro sacerdotii.

Pfffitcr ut hunc solum nil capiat sonitum. Incipiuntquc omnes modulata voce canentcs :

Concrepat in tantum sonus hinc,illinoque resultans, Pax sit huic domui, pax sit et hic fidei :

Quisque manu patulas claudat ut auriculas, Pax fiat intranti, pax et fiat egredienti :

Haud quaquam suiTorre valcns propiando rugitum Scmper in hocquo loco, laus sit honorque Deo.
Quom roddnnt varii conorepitando soni : Sic in laude Oei rosonant nova mcenia templi,
Musarumquo melos auditur ubique per urbem, Omnis et in Domino lingua resultat ovans.
Et peragrat totam fama volans patriam. P Hinc adstant proceres, pueri hinc, juvcnesque, ae-
Hoo decus ecclesia: vovit tua cura Tonanti, El colebrant sancti gaudia cccnobii. fnesque,
Clavigcri inquo sacri struxit honore Petri. Sic optata diu data nunc memoranda per a?vum,
Insuper cxcclsum feoistis et adderc templum Votis plena piis fulsit in urbe dies;
Quo manel continuata dios.
sine nocte In qua promeruit sua gaudia cerncre Pastor,
Turris ab axe micat, quo sol oricndo coruscat, Officioque sacro reddere vota Deo.
Eti spargit lucis spicula prima 3ua3. Hinc to Pontifices circumdant, indo ministri.
Quinque tenet patulis segmonta oculata fonestris, Te tutum cinxit, hinc honor, indo favor.
Per quadrasquc plagas pandit ubique vias. Et simul hymnisona fralrum coounte corona :

Stant exoelsa tholis rostrata cacumin;'. turris, Quisque tuum votum, qua valct arte, canit.
Fornicibus variis et sinuata micant. Cimbalica3 voces calamis misccntur acutis.
Qu£B sic ingenium docuit curvare peritum : Disparibusque tropis dulce camccna sonat.
Quod solct in pulchris addere pulchra locis. Insuper et cleri jubilat plebs omnis et infans :

Stat supcr auratis virg.-c fabrioatio bullis. Et Deitatisopem machina trina tonat.
Aurcus et totum splendor adornat opus, Lwtitia! augmentum quoniam cumulalur in omni
Luna coronato quoties radiavcrit ortu, Istius anliqui parte monastcrii.
Alterum ab ffide sacra surgit ad astra jubar :
C La^tanturque cibis omues epulisque refecti,
Si nocte inspiciat hunc pnetcreundo viator, Polibus et variis omnibus atque bonis.
Et terram stellas crodit habore suas. Sic hujus sancti nituit cclebralio tempH,
Additur ad spccimon stat ei quod verticc gallus Nomine apostolico sanclificata Dco.
Aurcus ornatu grandis ct inluitu. Hffic ost aula pii fulgens in onomatc Pctri,
Despicit omnc solum, cunctis supereminct arvis Qui solot excelsos clave ligare polos :

Signiferi ct Borc.-c sidera pulchra videns. Qui pra;slante Dco solvitquc ligamina mundo,
Imperii Sceptrum pedibus tenot ille superbis, Et roscrat cunctis ccelioa regna piis.
Stat super et cunctum Wintonia? populum. Ha;o quoque, Paule, tibi committitur, aula tucnda,
Imperat et cunctis cvectus in aera gallis. Qui mundi cunctos ore domas populos.
Et regit occiduum nobilis imperium. E.xistantis ut hic speciales ambo patroni :

Impiger imbriferos qui suscipit undique vcntos, Est quibus unus apex, gloria parquc polo.
Seque rotando suam prsbet eis faciem. Exaudirc Deum rogitctis et omnipotentem,
Turbinis horrisonos sulfertque viriliter ictus. Dignetur populi vota prccesque sui.
Intrepidus perstans; flabra, nives tolerans, Quisquis ut hoc templum boneficia poscero qusrit,
Ocoano solem solus vidit ipse ruontom : Impotrot a Domino gaudia plcna pio.
J)
Aurora; primum cernit ot hio radium. Qua vir apostolicus jaoct almus et illc Birinus
A longe adveniens oculo vicinus adhairct, Has lavacro gentcs qui lavit occiduas.
Figit et aspoctum dissociante loco. Signipotens in ea pausat quoque dematc [/. cor-
Quo fessus rapitur visu mirante viator, Swithun
pore]
Et pede disjunetus lumino junotus adest. Qui procibus cunctum sublevat huno populum.
Plura quid his addam? tota virtute laboras In medio templi fulgent Byrnstanus ct .'Eifheah,
Ut decoros lotum undique Cffinobium. Jure sacerdolii cultor utcrque Dei.
Cujus nuptr erat encscnia rite peracta, Summus et antistes, patria; dccus, altor egentum,
Et celcbrata satis ordine mirifico :
Spes porcgninorum, splcndor honorquc Palrum;
Octo quod cgrogii Domino sanxoro Hierarchi,
Nostcr Adelwoldus pastor, pater atquo magistor,
Quos simul hic pietas feeit adcsse Dei. Cujus in a;tcrna lucc coruscat apox.
Primus crat quorum Sigericus onomate pulohro. Cujus in Anglorum micat omni liminc nomen.
 113 WIDIKINDI.-S COIinEIiCNSIS MONACIIUS. — NOTITIA HISTOIUCA. lU
Inquc nioiKistcriis, pluiibus inquo locis. A. Temporibusque suis clara atquc cxempla futuris
Quai vovciiH Dnmino coustiuxit, ci(|uo sucravit, Pradiuit, ultithronum scmper amando Deum,
Ccnlcnoa in cis accuinulanilo Krcgcs Multiplici juliilo gaudens fclicitcr unde ;

Qui infor Pontincca ininimu.s nuUatonus esstat, Exsullat Clirisli nobilis Ecclesia.

Giyus doctriiia; splcndel uliique jubar :

Est quoniam Dominus mirabilis ct mctucndus,
liiliT apostolicos scd luccl in a.\e lliorarchos ;
Qui facit in sunctis signa slupenda suis.
VtiT (|nem signa faeit jain nianifcsta Deus, Sunt alii plures etiara hinc atque inde locati,
IUustruns oculos tclra caliginc inersos, De quibus cst scriptum quod canit Ecclesia :

El n^vocans norvis laiiguida incmbra suis. Corpora Sanctorum sunt hic in pacc sepulta,
Ailcujus sacrum vcniunt quicunquc scpulcrum, Et vivunt eorum nomina in aHcrnuni.
Cum procibus plcnam pcrcipiunt veniam. Quorum sequcns ct dicta fideliter implcns,
facta

Quique fide pleni quferunt bencticia Ghristi, Sedulus, injunctum perficis officium.
Muncra qua; eupiunt ccelilus invcniunt. Lumen apostolicum populis tua lingua niinistrat.
Gompcrit hoc nuper (jui(iain vir nobilia .Elfolm, Et verbum Doniini te reserante patct.
Insomnis tuinbam jussus adire sacram; Pauperibus victum, nudis largiris amictum,
Gujus erant oculi nimio gluucomate clausi, Dividis et miseris muncra larga pius :

B Ut commissa tibi duplicata talenta reportans,

Nec valuit pha'bum cernere ncc radiuni.
Qui moxhuc vcnicn.^, Sanctus mandavit ut ideiu Introeas Doinini gaudia vcra tui.
Percepit darum luiniuis inluitum, Suscipe, qucBso, tibi quaj defero muncra patri,

Et nullo ducentc rcdit, mirutur et in so Atque ea qua-' meritis debita solvo tuis.

Qualis erat veniens, qualis et hine redicns. Ha!c tibi vita diu rogo prospera cuncta miaistret,
Sic etiam qua^dam nimis infirmata puella. Luxque futura tibi prosperiora ferat.
Ducitur ad lumulum malre gemente sacrum. Hie Domino multos solvas pia vota per annos,
Protinus obdormit vigilans sanit.sinia surgit, Ut fibi commissa; multiplicentur ovea.
Incolumisiiuc domum cum genetriee redit. Et subcas regnum grege tc coinitante supernum
Talia quid miruin rutilaut quod signa por illum, Gum sanctis semper I.ijtus in arce poli.

Et quod post inortem clarus in Kthre micat? Quod tibi concedat qui cuncta clementa gubernat
Cujus vita fuit virfutibus undique plena :
Unus ubique potens in Trinitale Deus. Amen.
Qui jugiler studuit corde placere Deo

A.N'N0 DOMI.MI DCCCCLXXXIII.

WIBUKINDUS
MONACHUS CORBEIENSIS

NOTITIA HISTORICA IN WIDLKINDU.M

(Fabric. Bibl. med. et inf. Lat.)

WiTiKiNDUs, alias Widukindus, patria Saxo, monachus Corbeiemis, discendi causa monasterium Hirsau-
giense adiif, post ad Corbeienscs rediit, ibique scholis praefuit. Magnoaldus Ziegelbaur in Conspeetu rei
htferuria' ord. S. Benedicfi part, i, p. 99. Scripsit circa an. 980 Be Vcbus S(U-onum gcstis libros iii, editos
primuminfer Scriptores Germanicos Hervagii, Basil. 1532, fol., postea Reincro Reincccio, Frf. 15S0 fol.
ab Henrico Meibomio seniore, Frf., 1621, fol. eum adnofationibus quas nepos Scriptorum Germanicorurn
CoUectionis tom. I repctiit. Tandem Lcibnifius Summain Capilum Witichindi ex codice antiquo Casincnsi
inseruit fomo I S. R. Drunsvicensium p. 208 sequuntur, ibidem p. 211 varii' lcctioncs ex codice archivi
Dresdeusis, et p. 221 codieis Casinensis. Poetica e.jus, feste Sigeberfo c. 129, sunt Passio Tfwclw virginis
et Vita Pauli Ercmittv, qu;c prosam habuit admisfam ufrumqne opus nondum tvpis est editum, Adde Lv-
:

scri Historiam poetarum medii .Tvi p. 283, 284; Paulimum De viris illustribus Corbeiaj Sasonic», p. 96.
 ;

118 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI 116

RES GESTiE SAXONlCiE

EDSNTB

D. GEORGIO WAITZ, PH. D.

(Apnd Pertz Monumenta Germaniie historica, Script. tom. III.)

LECTORI

Widukindum, libri quem jam edituri sumus au- A. unum,epigrammalon librum unum in catalogoillu-
clorem, Sasoncm et monachum fuisse Corbeiensem strium virorum (33; ei tribuit.quorum allibi nullam
satis eonstat, et ipse prujfatione prolitetur. Vixit fecit m.entionem, qua^que an revera a nostro siut
medio Sfeculo dccimo. Cnronico brcvi Corbeiensi (25) conscripta,nonsinecausadubitari possevidetur(34).
t«Ble, Folkmaro abbate, qui inde ab an. 917-942 Ccrte oinnia deperdila sunt aut hucusquenoslatont;
monasterio prasfuit, moniichus receptus est inler ;
longehis vero praistant quEE do Saxonum imperato
quadragintanovemipseultimoproximusnominatur, runiquc Saxomcorum historia scripsit Widukindus.
ita ut postremis Folkmari annis demum cosnobium Sigebertus Saxonum historiam usque ad mortem
intrasso videatur. Foikmari successorem Bovonem, Ottouis primi et pra;terea hujus Vitam eum scri-
gui annis 942-948 monasterium Corbeiense rexit, a psisse tradit. Sigeberto ut videtur «uctore, haec
eo ostensum non concessum mcmorat (26), cujus repetivit TrithcmiU3(35),in Chron.Hirsaugiensi (36)
temporoan. 046obsides BoeniorumjuRsuOltonis po- voro nonnisi de gestis Heinrici I.Ottonis I,et origine
pulo prjTpentatos vidit (27). Sigebertus Gombla- Saxonumhiptoriamtribuslibollisdigesfameitribuif.
ccnsis tam in Chronico an. 973 quam in libro de Deniquc vero in annalibus ejusdom crenotiii opera
SS. eccl. (28)ipsius librorumque ab ipso relictorum historica quatuor recenset (.'57).Supersunt libri fres
nientionem facit. Trithcmius i29) vero plus quam rerum gestarum Saxonicarura, quibus auctor tam
40 annis eum schol.T; Corbeiensi pnefuissc monet, populi originem quam res ab Heinrico atque Ottone
et ipsum Meginradi scholastici Hirsaugiensis fania gestas descripsit. Eum de populi sui regumque
allcctum hunc adiisse et per aliquot dies apud eum historia alia quaedam confccisse, omnino neganm.
commuratumfuissetradit.De Widukindi vita prater n Trithemius fndo errore modo totum opus, modo
hKC nihil constat; de se ipao nihil adnutavil; nequc singulos iibros in catalogum recepisse videtur^qus
quo anno oliierit compertum habemus (30). de Vita Mathildis adjecit,unde hauseritnescio (38)
Widukindi memoriam qu.-B scripsit opera nobis Vitam editam nostro nequaqua.m tribui posse,satis
sorvarunt. Tradit Sigebertus, eum prster historias conslat hujus scriptor vero allam Vitam nuUam
;

etiam Vitam S. Pauli eremit;E et passionem Tecla; cogiiovit.sedcum talisdesiderareturaregina;nepote,

virginis composuisse (31). Idem monet Trithemius, imperatore Heinrico !I,istam confecit. Sigebertus —
praBterea vero plura ejus scripta recenset. Ita librum vero fortassc ipsiiis Widukindi verbis in errorom
de studiis veterum monachorum eum confecisse ductus est.Librum primum enim his incipit: cPost
testatur, ex quo h.-ec affert verba (321 Monacho-
: <>operum nostrorum priinordia,quibus summi impo-
rum ille (Meginradus) doctissimus pccT.ceptor veluti ratoris militum triumphos declaravi, n etc. Hsc
HieronymusaUerdivinarum interpresScripturarum procul dubio ad mar'yrum,Dei militum,Vitas supra
profundissinius sua nos eruditione vertit slupo- m allatas spectant, Sigebertus vcro de imperatore
rem, ut verc coelcstis sapientia; dici queat arma- Oitone cogitasse videtur, ideoque ejus gesta jam
rium, quippe quem nihil lateat doctrinarum. » Ser- ant.!a separafim descripta et edita esse statuit.
mones ad fratres, epistolarum ad diversos librum Librosrerumgestarum SaxonicarumWidukindus
(2.5) Meibom. I, p. 756. Ann. Corbcienaes ap. Opera Francof. 1601, II, p. 129.
(.331
Leibn. II, p. 301. quos dubiip fidei esse facile est (34)Versus quos edidit ex cod. Corbeiensi Wi-
intellectu a. 971 : Claruit, inquiunt, Wittichindus
,.
dukindi nomine inscriptos Letznerus in Vita Ludo-
noster, prsclarus historicus, Mathilda; regina; spe- wici Pii c. 19, f. 63, ad ipsum pertineie omnino
ciahter charus. » negarim.
(261 III, 2, codd. 2, 3. virorum 301,apud
(35) Cat, ill. 1. I.; SS. eccl. c.
(27 II, 40. Fabr. p. 78.
(28| C. 129 ap. Fabricium bibl. eccl. p. 108. (36) Opera II, p. 32.
(29) Ann. Hirsang. p. 98. (37) Ann. Hirg. p. 98 « Hlc Inter reliqua ingo-
:

(30) Soli Annales Corbeienses recentiorea ap. nii sui opuscula scripsit de origine Saxonum libros
Leibn. SS. I, 302, tradunt, a. 1004 llosed mona- III, ad Mathildam quoque Ottonis prinii scri-
filiain
stpni ahbafem ipsi monunientum erexisse: pium et psit gcsfa Heinrici regis libruin unuui, ad
prinii
doctum schol,T3 mapistruni et hisloricum etiam regi eamdcm vitam et gesta Malliildis rcgina; uxoria
ct rcgiM.T charum ibidem
vocatum esse, adduiit" ejusdcm Heinrici rcgisprimi Ottonis quoque primi
;
quo, quunti sit habondum,
certo dctiniro nolo. gesta ad eamdcm conscripsit. »
{ii} In Actis Sanctorum
utriusinic Vit;e nulla (.3M) Nisi fortassc libri tertii conlinu;ilioi!cm hoc
mentio lit; ideo depcrdit.e cssc vidcnlur.
nominc indicaverit.
(.«) Ann. Hirsang. 1. 1.
117 HES GKST.-E SAXONMCE. — MnNITUM. iift

Mathikii, Ottonis rogis lili.-c, inscripsit; Heinrici ot A nejtloxit, prmtcren plura in illis relata Ipsc «misit.
Otlonia, uvi ol patiis, gcsta scribiTo sumnium cjus WiduUimli Histori.im non ex annalibus confcctnm,
fuit proiiosituui (ic Sa.\ununi originc pauca tantuiu
; 80(1 cx rcriiiii cognitionc aliundc hausla scriptam
pr.Dniisil. Stuiluit brcvi scd clcg.mti ot pcrspicua) essc, cuiiiuc libriim pcrvolvonti pcrspicuum fore
Darranili ct scribendi rationi; « strictiin, ini]uit, ct conlido.Ullimis Ilcinrici annis ct pr.cscrtim Ottonifl
pcr parlos scribinius, ut sormo sil lcpicntibus pla- tcmporibus rcs quas narrat bono compcrlas habuitj;
nus, non lastiiliosus.» Uolcl quidcm lilirum ingcnii his fuit conivus, regi.-n domui ct ip.sc conjunctus,
scrmonisque clarilatc cgcrc; scd quod doict, cum ideoque procul dubio rerum cognitionc satis in-
hwc alTcctasso oslcndit. Et rcvcra Widukindus apta structus. Errorcs ctiam bac partc commisit; scd
ot quasi rotunda vorborum ronslructionc.narrationo qu;c in ipsa Saxonia gestu sunt, recto pcrspc.xit, ct
porspicua ct gravi, tantuni non omnibus hujua sir- h.TC ipsi crcdero fas cst.
culi scriiiloribus longo prajstat. Qu;c dcscripsil nia- Libri ciliti usquo ad Otlonis primi mortcm histo-
gnam partcm ipso vidit, alios libros nus([nnm fcro riam dcducunt; maximam vcro p;irtcni jam antca
oxscripsil, idooquo intcr pr.iislantissinios historiai conscriptam osse fucilo ost demonstratu. Nam Ot-
mcdii .Tvi Ibntcs cst rcfcrcndus, De tcmporilfus an- tone imporatorc vivo se scripsissc, Widukindus
ti(iuissiniis solam pene lamam secutum sc scripsissii sicpissimc indicat (.52); ct codcx Dresdonsis non in-
ipsc tcstatur(3y);vi(lit historiaa Anglo-Saxonum,nisi tegrum tcrtium lihrum cxhibet, sed c. 69 his vcrbis
fallor, Hedaj (40), Langobardorum Pauli Diaconi(41), finitur " Is linis Wichmanno talisque omnibus fere
:

Gothorum Jonlanis (42), P'rancorum Gcsta(42j, scd qui conlra imperatorem arma sumpserunt, patrem
pauca tantum cx his libris suo inscruit. In bellis a jj
tuum. »
Francis cum Saxonibus gcstis (44'i et Ollonis haliitu Hucuaque vcro, ni fallo.r, a. 957 vcrgent(^ Widu-
nioribus(|uo dcscribcndis (45) Eginhardi Vilani Ga- kindus scripsit, Sunt quidem qus ipsuin jam antea
roli pra- oculis habuissc vidclur.lluodolfii vcro trans- libro fincm imposuisse, innuere vidcanliir. Wich-
lationi sancti Alox.mdri cum usum fuissc (40), vix manno subaeto, rcbusque.ut ipsius vcrbis utar, rite
putarim utorquc o.x eodem fonle, prisca traditione,
;
compositis, Ottonem itcrum in It;iliani profectum
hausiss'! niilii vidctur; idcoque valde inter se conve- cssc tradit, rcs vero ibidem gcslas quam brmissime
niunt, noque lamon omnino concordant. Ubi cum attingit. \]vc,c u nostrBC, « inquit, c tenuitnlis non est
Liudpranilo in rebus cnarrandis congruit (47). idem ediccre, ut initio historiai pr.Tdixi, in tan-
sed,
non vidit. Etiam
fero statuoriiii; corlc ipsius libros tum dcvolione elaborassc siifliciat. G.etcrum
fiiici

postca ex populi rumnre, ex carminibus vulgaribus erga tiiam claritalem serenitatemquc mngna —
plura in historiam suam recepit; qua? de Hattonis dcvotio opus humile magnificc'.. At finis civilis
perfidiaerga.\dalbortum traderentur.tanquam vulgi bclli terminus sit libelli. » Hoec vorha quam
rumore tirta, postoa rcspuit quidem (48), vix tamcn maxime fini convenire nemo non vidot. Rcs sive in
majorom fidcm ea merontur, qu.T? de do!o advorsum Italia sivc in Germania a. 964-067 gcetas, si bella
Heinricum cxcogila'n narrat. Hoc loco et s.^pius (49) Slavica cxcipias, null« ne indicantur quidcm a
vocabulo fertnr similibusque fontem illum indicare nostro. Usque ad medium a. 964c. 63 rcs pcrstrin-
vidciur; mimoruin carmina ct ipse alfert(50)| et git a. 965 incipiente Otto in Germaniam rediit,
:

haud onarc mihi videor, si magnam libri primi mcnsc Junio Gero, Octobri Bruno obicrunt. Anno
partom ad h.TC rcvocandam essc statuam. Primis p scquenti Mcithildis, Ottonis filia, abbatissa Quedlin-
Hcinrici ducis annis ipse nondum natus aut puer burgensis electa et constituta (.53), imperator vero
fuit prim.T a^fatis; qu.T postea de his scripsit, ex itcrum in Italiam profeetus est. De his omnibus
sola trailitiono haurire potuit. Nam libro scripto in nihil Widukindus. —
Attamen jam a. 964 librum
his relius narrandis so usum esse, nusquam indi- ejus conscriptum esso statuere non licet. Post ob-
cavit; cx chronico quodam Corbeiensi eum hau- itum Brunonis archiepiscopi (54), dum impcrator
sissc, quod plures statucrunt, ostendi nequi*.Chro- Otto cum iili(j Ottone in Italia morabatur (55, tri-
nicon sub hoc nominc aCl.Wedekind editum sarcuo cesimo anno poit victoriam de Ungariis a. 938 in
Bupcriori cx ipso Widukindo magnam partem est Saxonia reportatam (56), Widukimlus in historia
compilatum; annales vero Corbeienses supraeditos scrihcnda occupatus fuit. Wichmannus, de cujus
non vidissc, ccrte non ad librum scrihcndum adhi- interitu ultimis capitibus dicit, mense Scptembri
buisso videtur (51). Nam annorum computationem, a. 967 mortuus esse videtur (57; in nativitate
quam illi satis accuratam c.xhibent, noster prorsus Domini ejusdem anni Otto II imperialem acccpit

(39) c. 2. quam in Africam Asiamque patris tui jam potestas

40 c. 8. protendatur » (II, pr<Tf.); (Otto) Romana lin- — <i

41 c. 14. gua Slavanicaque loqui scit, scd rarum est, quo

(42 c. 18. earum uti dignetur..., tabularum ludos amat, ctc.
43 c. 15 (II. 36); —
nati sunt regi filii tcrtius patcrni —
44 c. 15. nominis majestate designatus, quem jam post pa-
(45 li ,
c . 36 trem dominum <ac imperatorem universus sperat
4C Mon. n, p. 673. orbis. » (III, 12.)
Gf. I, c. 19, de Ungariis; I, c. 22, do Adal- (53) h. a. Ideo jam Bouquet VIII,
Ann. Quedl.
berti morte. 217, n. jara antea librum Widukindi dedi-
a., ipsi
(48) I, c. 23. catum esse putavit.
49 1, 23, II, 23. (54) I, 31 '< qucm pontificis summi ac ducis
:

(50) I, 23. magni vidimus officium gerentem. » Cf. II, 36. De

(^51) Qua; annis 963 et 964 lcguntur cum Wi- Gerone, qui p.aucis post mensibus obiit, III, c. 54,
dultindo III, 63, quodammodo conveniunt; de Cala- dicit : « Erat Gero, » ctc.
bria ab Ottonc a. 964 subacta Corbciam rumorcm (55) III, 63 « quam (Mathildam) patris fratris-
:

pervenisse h.TC ostendunt, id quod nostcr libro suo quc colsitudo patri.T, ad omncm honorem nobisque
insoruit, monaohus quidam — fortassc ipse Wi- ad sohitium reliquit. »
dukindus — in .\nnales rctulit. (.56) II, 4.
Ex hoc rcs Francorum cceporunt minui,
(52) « (57)Sigebertus.quem Ann.Saxo etChron. S. Ba-
Saxonum vero cresccre, donec dikitata! ipsa siia vonis sccuti sunt, in anno 967 Wigmanni mortem
jam m.agnitudinc laborant. ut videnius in amore collocavit, qui quamvis in annis intlicandis nullibi
mundi et tolius orbis capitc patre tuo; habca- — certam fidem meretur, cx vcrbis c. 70, quibus con-
mus tc advocatum apud terrenum regem, tuum sci- tinuatio incipit, ha;c recte fere statuit. Meibomius
lieet patrem ct fratrem. " 'I. c. 34!; — ,. Quan- p. 701 et van Spaen Inleirlning tot dc Uislorie van
 !
119 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACfU.
coroaani. Cujus rei cum nonnisi in continuationc
post addita, mentio iiat (5S), ultimis anni 9«J7 aul
primis a. 988 men^^ibus (.59) lilirum esse absolutum,
rectc statucre mihi videor. Sad res ab Ottone his
snnis gestas pcr piirlcs scripsit; usque ad a. 95S
res Sa.vonicas satis fuse e.xposuit; postca cum im-
peraior in Italiam prolcctus csset ibique per pluri-
mos annog dogeret, qu.-e ibidem gcsta sunt menio-
ria; tradere noluit (60), turbarum vero quas Wich-
mannns in Saxonia et Slavia excitavit Tinem dcscri-
psit. Denique, 011(1^0 Maj^no irappratore mortuo,
pauea hisiori;e adjicienda esse .judicavit. Imperato-
ris epistola (908^ Ijclla cum Gra^cis posta '(909),
nupli.T Oltonis seciindi (972), obilu:', Mathildis regi-
nx, Wilhelmi et Bernardi pontificum _f90S), Her-
manni ducl';, ipsius denique imperatoris (973) his
referuntur. In plerisque codicibus cum prioribus
arctissime conjuncla leguntur, .jam Thictmarus iis
usus est, Sigeberlus, Ekkehardus, Annalista Saxo
eadcm adhihucrunt; ideoque quin etiam h,TC ab
ipso Widukiniio addita sint, minime dubito, quam-
vis dicendi rationem paulo diversam oiTendere mihi
videar, et Trithemius Widukindi historiam ab alio
quopiam complelam esse moneat(6i).Qua ad Vitam
Rlathildis prope acccdere videntur, ex ea revera
hausta csse nullo modo concesserim. Procul dubio
paulo po.«t Ottnnis morlem h.TC scripta sunt, ab ipso
Widiiliindo addita, ut imporatoris res absolveret,
quas in Germania pi^st.-is ipse vidit. Non continuam
horum annorum confecit historiam, sed pa^uca tan-
tum qufp huc facere viderentur, memoria" tradidit.
Utinam h.5;c quoque accuralius exposuisset, utinam
alter Widukindus Ottonis II el III historiam con-
scripsisset
Ipse vero, cum poslca continuatione illa librum
augeret, etiara III, c. 2, de Bovone Corbeien.^i qu.-e
in codice Dresdcnsi desiderantur addidisse videtur;
hisloriam vero Hattonis et Adalberfi qualem in
eodem codice legimus jejunam et nimistimidam 62)
nonWidukindo,sed nescio cui Moguntin». dioccseos
scrib.T, tribuendam esss puto. — Postea vero totum
librum retractasse videtur.In codice cnimCasinensi,
qUiT de Adalberti interitu et de Bovone scripta erant
omittuntur, qu.Tdam alitcr expressa, verba verbis
mutata loguntur. Libros in capita divisos hic sidus
habet, singulisquc libris corum indicem pra;mittit.
Quod, cum Widukiiidus ultimam operi manum im-
poneret, faotum esse videtur.
Novoe vero Widukindi editioni procurandcB hffic
fuerunt subsidia :
A. Codex olim archivi, jam vero bibliothecre, re-
gi.T Dresdcnsis, membr. 21 fol., olim monasterii
Vcteris CcIIcB, Pertzio qui ipsum vidit teste, s.-cculi
xn. Ebert ex codice ouodam Corbeiensi eum descri-
ptum esse pufavit (63). Finitur c. 09 verbis supra
allatis, continuatione destitufus; ideoque primum
locum ei tribuendum esse censui. Alioquin optimus
judicari nequit, scriptor non ubique satis accuratus
Gchlerland, p. 35, Wichmannum untc Gcronem de-
functum esse putarunt; cum hujus niors demum
in continuatione III, c. 75, tradatur.
(.58) Ipse imperator in epistola 18 Jan. 968 scripta
Saxonlbus hanc rem indicavit.
(59) Antequam epislola ista in Saxoniam pcrlata
crat.
(60) Libros cnim rerarum gestarum Saxonicarum
scribondos susceperat.
(01) Chnin. Hirs. iira:f. opp. II, .!'•
(02) Widnkindo, et in culdis Friihurioi archiepi-
sco|ii Mogunt., reccnsonilis niinis tiiuido, narrafio-
iiem rcccnsionis prim.i; de liattone, certo magis ](-
junam (|uam res postulabal, scd et loco Cassella
in.dicafo ditiorem, haud adjudicavrrim. Pkp.tz.
i''.3) Arcji.IH,p.005.Sed
omncsWidukindi codiccs
haiid dubic cx libris Corbeiensibus dcrivandi sunt.
(04) SS. I, p. 211.
120
A nominainterdum mutasse, neque verocunde
fuissc,
antiquam scribeiidi rationem scrvasso vidctur; Hat-
tonis historiam, nisi fallor, interpolatam sistit. lloc
codico Fabricius in libris sais usus est; Reineccius
ex eodcm cditionem suam adornavit; postea v.arias
lectiones a Tcnzclio socum communicatas Leibnitz
edidit (6i), dcnique b. m. Ebert a. 1.821 codicem
cum Meibo.mii ediiione accuratius contulit, coque
duce int. gram loctionis varictatcm annctavi. Duo
ejus dosunt folia (05).
H 'liqui codices ct editiones omncs usque ad an-
num, 973 histori.im rteducunt :
Monastorii Casinensis n. 289 mcmbr. 4, fol.
1.
39 120, S.TC. XI, vergente vel xii incipiente, manu
Benovontana, scriptus (66i, cujus lectiones a L.
Zacoagnio bibl. ValicanaG cuslode sibi transmissas
Leilimtz cdidit (67(. Codicem iterum cum edilione
Frechtii Pertz contulit eumquc accuratius dcscri-
psit (68). Est omnium qui supersunt anfiquissimus,
jj et Widukindi libros ab ipso singulis locis rclracta-
tos servasse vidctur. Ncque tainen mendis vitiisque
caret. L.Tpius quam c.Tfcri contra linguec Lafins
rcgulas peccat, quod an Widukindo tribuondum sit
valde dubito; vcrborum scribcndorum ratio s.Tpius
a vulgari recedit, et multa sunt quce scriptorem
Italicum eomprobent (09).
2. G. olini monasterii Steinvclt (70); medio ut
vidofur s;ec. xii scripfus, fol. 13.5-i;i8, quom ipse
quam accuratissime possim contuH. Bis (/1) qu.T in
codicc Casincnsis omitfuntur, postea ut vidotur
a Widukindo dcleta, hic exhibentur. Codex quam-
vis non iibique pari diligontia scriptus, mngni fa-
ciendus est et in singuiis verbis exhibendis vix
minoris auctoritatisquam Casinensis.Scriptor quod
habiiit cxemplar ]ilorumque accurate secufus csse
videtur, verborum tamen ordincm infcrdum turba-
vit, aliisque mendis nonnihil laborat.
3. Priniam Widukindi editionem curavit Frecht
n tvpis HcrvRgianis BasilccT a. 1532 fol., usus eodicc
monastorii Erbaci (Eberbach) prope Rhenumcujus
sefafem et condifionem non indicavit. Locis supra
allatis cum codice 2 convenit, affamen ex ipso
transcriptus esso nequit. Multa qu.T in 2 desunt
vocabula apud 3 rccto lcguntur, qua; codex Stein-
vclf, drpravala c.xhibet, Frecht sana exprcssit, alibi
Widukindi verba mutavit quiT in 2 integraexstant.
Utroque aecuratc collafo, majoriinfer se quam cum
ca^teris aftinitate eos conjungi, si duos illns locos
allafos cxcipias, vix dcprehendes. Ca;terum —
Frochlianum oxcniplar Widukindum satis dcpra-
vatum oxhibet. nihilominus vcro lcctiones omnes
adnotandas .judicavi.
Hanc edifionpm oodicis Dresdensis ope Rei-
neccium cmcndasse (Francf. ex officina Wecheli
1577 fol.)jam dixi; eleganti vero studens sermoni,
auctoris vcrba sippe mufavit (e gr. qnia sempor in
(juo(l), alia addidit, alia omisit, pr^tcrca typorum
erroribus valde librum maculavit; ideoqne nullam
D
(05 II, c 11 : « pacem fccit cum rege; » — c. 24 :
« consfantia ac iniperio. «
(00) \n jussu Wibaldi abbatis Gorbeiensis et Ca-
sinensis? P.
(67) SS. I, p. 221.
(6.8) Arch. V, p. 144.
(69) Ita scribifur Judicabit, judicabimus pro ju-
:
dicavtt, otc, cerveribus pro verbcrlbus, vcslicam loco
fcstucam; structio pro strutio; joseppo pro josepho :
impucro; disccndcndi, oppiwijuare, hammahurgnen-
scm; scissitarc; progccit, oychat pro aichal; atho,
omcrus, crimannus, odicrnum., revcunt ; afinilus,
afirmarc, caliditas, conexcrat, rarisumus, redidit;
erumpanno, diffxm^le, palulum jiro paululwoi ; odoni
pro odonis, gcncris pro gcncri ctc.
(70) Cf. Archiv. VII, p. 36 5.
(71 1,22: III, 2.
121 RES GEST.E SAXONICE.
Qjus raliononi liabui.nisi (]U0(1 lacuniim illani coili-
cis l)ivs(l(^'MtiiM cx iiisd su|)|ilcre cnnalus siui. Nmn
foliailuojainTcnzclii lcniporo dcpcnlita Roincccins
lcpt iilciHjuc liis cnpililius cjus lectiouo!) oinncs,
; chfonograjihum Sa;^onern,chronici Ilalbcrstadcnsis
([uanivis procul iluliio nun oninoscx ooilico haustas,
aunolavi ct litlera a siguilicavi.
1. Mcilioniius scninr Frnner. iOil fol. ilcruin
^Vidiikindiim ciliililadnotatiouibuiiiiuonon conloni-
nciidis iliu^^liavit.quam cditioncm ncpos iii volunii-
nc prinio SS. ronim Gitui. (llidmstadii lliSS Ibl.)
i'cni'livil. lilc opi' manuscripti codicis.ctsi non intc-
gn, scd alicubi nuililati, sc edilionom adornasso,
plcrnmiinc vc.ro {'rcchtianum cxcmplar scciitum
cssc, tcstatur. Godicis xe.vo nonnisi bis mcntioncm
facil (72). G;ctcrum modo Frochtium, modo Roi-
ncccium, nullo corto consilio dnclus, socntus ost,
in notis quoiiue nonnisi llcinoccii et Ursporgcnsis
lcctiones cum Frcchtii c.ditione coniparal. Qnamvis
i};itur codiccm, furtasse ipsum Dresdensem, eum
vidisse haud nci^arim, nusquam tamon eo usum
essc satis npparet. Kditorum mcndis nova accessc-
runt, sivc typorum erroro,9ivo cdiloris incuriR,sivc
corrigondi uudacia. Nonnisi paucis locis lectiones
aniuilavi.
LcibnilzSS. ror. Dr. I, pag. 70, et Honqnct. SS.
rer. Gall. VIII, pag.217,etiam AVidukindi fragmcnta
rcccpcrunt, nullius vcro codicis ope adjuti.
tlodiccin monastcrii Gorbciensispcnes se haliuisso
Talke tostatur (7.'Ji, atijuo in codice traditionum
Corbeionsium plures cx illo nffert lectiones (p. 1.59,
301, 401, 410, 450, 405,471,574,584). Godicem
parilcr aUjue ehronicon Corbeiense esse liclitium,
lectiones vero ex illis quas edidit Leibnilz desum-
ptas, sune putarcm (741, nisi Grupen, vir summa!
lidci, sc ipsuui hunc vidisse codicem professus cs-
set i75),quem a Falkio dolusum esse,oquidem haud
facile di.xerim. Codicis vestigia nulla reperi, sive sit
dcpcrdiluSjSive tenebris obrutus. Ut nihil desit edi-
tioni nostr.c, lccfiones varias a Falkio enotatas re-
ccpi eusque p signavi.
Sa'Culo XVI incipiente Midukindi codicem in mo-
naslerioNoviopcrisprope Halam fuisse,Ebert ostcn-
dit (701; nisi vcro idom sit qui Dres(lensis,deperdi-
tus habcri di'bet. — De aliis libris mss. pertriasa;-
cula fama iiibil vulgavit.
Per mcdium a:vum vero plura fuisse cxemplaria
vidcnUir;nam Widukindi librum multi chronogra-
phi sccuti sunt ipsumque pro parte ad verbum
exscripserunt. Primo loco Thietmarus nominandus
est,quem magnam primi et secundi libri partem
exnoslro hausissejam salisconstat.Attamcn nullibi
fcre ipeins vcrba retinuit, scd suo more easdem rcs
mutato scrmone ^prcssit.Ideo magis ad Widukin-
dum oxplicandum quam ad vcrba restituenda adhi-
beri potest.
5. Annales Metenses, sxc. x aut xi congcripti,ex
VVidukindo quam plurima sumpserunt ejusque nar-
rationem in epitomen redegorunt. Godex a Chcsnio
edilus verbis, I, c. 30, « acceptoque sacramento ->
finitur (77) et plerumque veris lectionibus concor-
dat.
0. Ekkehardus Uraugiensis magnam ^Vidukindi
partem ad verbum fere descripsit, codice usus qui
(72) Ad locum illum interpolatum de Hattonis
perildia monet (p. 075) pro a^quius legi iniquius,
quod alius iiullus sunpeditat codex I, c. 35, vero ;
qu,i'ilam cxcinpluria nabere RicCni, qua^dam Kiesrii
(licil (p. .'-:v;i Hcineccius cx cod. Dr. edidit Riclni
Kiflni ibidcm lcui jam conslat.
(73) Braunsclnv. Anz. 17.52, p. 1443.
(74) Loco p. 450 cxscripto cum ed. Meihomiana
et lectt.cod.Gasincnsis collato,hoc sane etiamnum
verisimile mihi est.
(75) Obss. I, p. 553.
(70) Arch. V, 520.
(77) Gf. Archiv VII, p. 385.
M0N1T[-M. 122
iid 2 propc aecodero vidctur (7H). Ex ijiso vero ad
chronographos mndii jcvi qiiain jilnrimos \V idukiiidi
narralio pervonit, monaclium llaiiicrslcbcnscin,
auctorcm, .Vlbc.rluin Stndonscin, chronicn; s;iiicti
Panlaleonis scriptorcm, Hciiiricum de Hcrvordia,
Andie;im llatisboncn3cm,Trithoiniuin,Stuiiidcliuni
ct alios (79). Hi oinnes, si Trilhoniiuin cxcipia;^,
NViihikindi lihpiim haud habuisse vidcnlur(!>0),sc(l
in robus Saxonicis cnarrandis Ekkchardum scculi
sunt.
Sigebertus Gemlilaccnsis vcro ipso VVidukindo ud
Chronica sua scribcnda usus est, sed brcvi nari-ii-
tioni studcns sormonem ubiquc tcre mulavit, ita ut
vixscmci aut biscodicis loclionem pcrspiccre liccat;
his locis voro cum 1 fero convonit.
7. Annalista SaxoctEkkchardum et Widukindurn
adhibuit, hujus codicom 2(3)ct0 sirnilcm sccutus,
qucm satis accurate exprcssit, ita ut SKpius ad vc-
B ram leclionem firmandum facero possit.
Chronoqraphi Sa-.:;onici postoriorls .•cvi plurcs
fortasse VVidukindum habucrunt (id quod dc Gobe-
lino Pcr5ona(81) constal), sed intcgra verba nullus
exscripsit anto Trithemium,qui quanivis plorunKjuo
Ekkch;ir(lo usus sit, ccrte tamen cloctioncm et co-
ron;itioncm Ottonis Widukindo ducc narravit (82),
quam plurima vero ex ingenio addidit.
Ilis subsidiis adjutus Widukindi librnsinlegritati
restitucre conatus sum, maximo codiccm G;isincn-
scin tanquam antiquissimum soculus, quom ope
Drcsdcnsis et Steinveldensi& enicndavi..-\lius cx alio
minimo descriptus est ideoquo errores et vilia
;
cninmiinia vix dejirchcndas unius vero nicnda nc;
Widukindo obtruderom cavi. Ita quod sa'po ne^jue
tamen semper 1 exhibct urbs qui, rccipcro nolui,
:
fluvius quod vero ex 1 et .\ seriboniium esse duxi.
In vcrbis exprimendis plerumquolct2sccutusfiuin ;
uhi(|uo scripsi nnmque,tamquiim.uniqu(im, aOJjudm-
ilin, damjino, k'tnj;to, sumptu.'', promptus, c[c.,adm.,
Q
adn., adp., adq., adt., inh., inm., et inp., e.vccjilis
vcrbis imperio et imperatore, obp., obt., sube., subp.,
quod in utroque eodicc plerumque, in 2. sompcr
fero lcgitur pr.-eterea heremitif ; ex i., r)0lhus,e\2
;
totiens elc. 1 ct 2 exhibent iitdutiw, contio, convi-
cia, dcliciu'., cajterum vero in ejusmodi vori>is inter
sevalde discordant neque sibi ipsi semper constant.
1 :otium, pretium, nuntius, negotiiun, initium, au
datia, tcrtius, vitium, palatium, ubi 2 ocium, otc;
:
hic otiam :amicitia, spacium, hospicium, scnteiicia,
ccontra vcro eondilio, militia, qua; apud i
: condi- :
cio, milieia. In hac varietate maximel socutussum-
et ti prajtuli. Ubique etiam cc et ai scripsi quamvis
2 sKpissime e pro ce, et e pro a; et w exhibcat « ;
vero in his verbis pa-ne, wlatus, aspiscopus, wquu.^,
:
variw, ctc.ex 1, wquus, Iwgatus ex 2. recipere nolui,
neque dc his omnibus codicum lcctionos singulis
locis adnolavi ubi vero singularia qua;dam in 1.
;
r» occurrunt ut redidit, afiittmre, m>glego, et., ha!c in
" nolas crilicas retuli.
Ca^terum in adnotationibus adjiciendisid maximo
consilii egi, ut auctoris errores corrigercm, locos
obscuriores explanarem, res geographioas et chro-
nologicas illustrarem. (jus recte jam Meibomius
(78; Ita p. 143 (ed. a. 1009) in dolo ab Hattone
contra .-Vdelbcrtum excogitato enarrando cum 2.
omnino convenit.
(79i Ita historia Quomodo Saxones primo vene-
:
runt ad tcrram Sa.vonia" a Ludcwig Rcl. niss. Vllf,
p. 15'i e(lita,et qu.-c scripsil anonymus do Sucvoriim
origine (Goldast SS. rer. Suev. p. I.) ex Ekkchardi
chronico hausta sunt.
(80) Ghron.Saxo qujE Ekkehardus omisit ex Ann.
Saxone recepisse videtur.
(81) Cf. VI, c. 38.
(82) Ann. Hirs. I, p, 73.
 123 WIDUKINDI COUBEIENSIS MONACHI. 124

vidit ipsi Iribucre fas duxi, plerasquo tamen ejus A me sammo Pertzii consilioetauxilio adjutum fuisse
nolas reieci. Qua; Leibnitz et Bnuquet adnotarunt, gratissimo animo protiteor.
vixsemei aut bis qua; repeterenlur dignavisa sunt. Hannoverx a. d. iii Idu$ Fehr. 1839.
Ubique vero in hac Widuliindi editione adornanda G Waitz.

AD DOMINAM MAHTHILDAM ' IMPEUATORIS FILIAM.

LIDRI PPJMI INCIPIT PR^PHATIO \

Flore ' \-irgina'i cum majestate imperiali ac sa- B sissimi res geslas memoria; traditas legeris, habes

pientia singulari fulgenti dominaQ Mahthildae ulti- unde ex optima et gloriosissima raelior gloriosior-
mus servulorum Clirisl.i martirum Stephani atque que efficiaris. Nec tamen omnia eorum gesta no»
Viti, Gorbeius ' Widuliindua ', tolius servitutis de- posse comprehendere fatcmur, sed striciim et per
votissimum famulatum vcramque in Salvatorc sa-
• partes scribimus, ut sermo sit legentibus planus,
lutein. Quamvis te paterna; potentia;'' gloria singu- non fastidiosus. Sed et de origine statuquo gentia,
lario magnificel ac clarissima decoret sapientia, in qua ipse rerum dominus Heinricus ' primus re-

nostra tamen humilitas prajsumit de proxima scep- gnavit, pauca scribore curavi, ut ea logendo ani-

tris semper clementia, quia nostra devotio a tua mum oblectes, curas relcves, pulchro otio vaces.
pietate suscipiatur.etiamsi non mereatur.Nam cum Legat igitur tua claritas istum libcllum ea pietafe
nostro laborc patris potentissimi avique tui glorio- nostri memor,quaest conscriptus devotiona Vale".

EXPLICIT '" PK^FATIO.

VARI.E LECTIONES.
mathildam 1. ' //a 1 de!.iinl ha-e 2 et \ ad mathildam reginam witichindi prefatin3, ' malithildi
' : :

2 hic et pleruinque mathilda;, semd lamen mahtilda mahtildi A, ' chorbeius 3. ' widikindun 2 V. 3.
; ; ;

X. ^ dovotissimus 1. '
sapiuutiae A. ^ hnnncm i. semper ; decst .K. '^deesli. '" Hcec ex i. addila

sunl.

INCIPIUNT CAPITULA
1. Quia alios libeilos scrlpscrit preter istum. C 1*5. De Luthuvico ct Brunone et Oddonc et Con-
De origine gentis Saxonice variam opinionem
2. rado rege.
multorum narrat. 17. De rege Heinrico.
3. Quod navibus advccti sint in locum qui dici- 18. De Ungariis qui et Avares diountur.
tur Hathalaon. 19. Ungarii a magno Garolo clausi,sed ab Arnulfo
4. Quod graviteradventumeorumThuringiferant dimissi.
et cum eis pugnent. 20. Qualiter Ungarii Saxoniam vastabant.
5. Quomodo adolescens terram auro comparavit. 21. Heinricus dux Saxonie.
fit

6. Thuringi accusant Saxones de rupto federe ;

22. De Hinrico " et episcopo Hathone ct comito
Saxones autem victores existunt. Adelberhto.
7. Unde Saxones dicantur. De Conrado et ejus fratre Evurhardo ".
23.
8. Nomen Saxonum celebre fit et a Brcttis in Conradus obsedit Heinricum,
24.
auxilium sumuntur. 25. Conradi regis sermo ante mortem.
9. Thiadricus " in regem eligitur et Saxones vo- 26. Evurhardus regem constituit Heinricum.
'''

cat in auxilium contra Hyrminfridum. 27. Heinricus autem rex factus confusum in
10. Iring'*Thiadricum"contra Saxonesinstigat. brevi colligit regnum.
^^
11. Hathagath Saxoncs ad bellandum provocat. 28. De Luthuvico et filiis ejus.
12. Saxonos capta urbo deponunt aquilam. 29. De Carolo et Odone et posteris eorum.
12. Thiadricus " Saxonibus terram tradit, et 30. Qualiter Heinricus rex^regnum Lothariorum
Hirminfridus occiditur. obtinuit.
14. Qualiter Saxones agros dividunt, et quia tri- 31. De filiis regis Heinrici et regina Mahthilda,
formi genere ac lege vivunt. et genealogia ejus.
1."). Qualitor eos magnus Carolus Christianos 32. De Ungariis et de captivo '» eorum, ct quia
fecit. pax per eum novcm annis firmata sit.
VARLE LECTIONES.
" Ihriadricus c. '= irring c. " thadricum c. " thadricus c. '" hinrico c. '"
euulhardj c.
'' cuuhardus c. " rognus cod. '•'
captiva c.
125 RES GEST.-K SAXOMC.li. — LIB. I. 4 20

33. Do manu Dyoniaii martyrie. A 38. Contio rcgi», ot quommlu Ungiiri"? publico

34. Do Buncto martire Vito. bollo vicit.

35. Quiilitiir rex Hcinriou» novcni nnnoa pacis 39. Quomodo victor rovcrsns est ot dc moribus
hahucril. ejus.
30. De Riidariin quomodo virti sunt. 40. Quotnodn Danos vicit.

37. De nupliis filii rogis. 41. Quomodo morbo gravatur et moritur, ('t ubi
sepelitur.

BXPUniUNT CAPITUIA

INCIPIT LIBER PRIMUS RKRUM GESTARUM SAXONICARUM ".

1. Post opcrum nostrorum primordia, quibus B et multis hinc inde cadentibus, placuit utrisquede
summi Imperatoris militum triumphos deolaravi, pace tractare, foedus inire aclumque '^ cst fo-dus co
;

ncmo mo miretur principum nostrurum res gostas pacto, quo babcrent Saxoncs vendendi emendique
liitcris vellc commcndare; quia in illo opcio pro- copiam.cajterum ab agria, a ra-do hominum atque
fessioni mca), ut potui, quod dcbui exolvi, modo rapinu abstinerent; stetitquoillud " fcrdus inviola-
gencris gentiaque mea» devotioni, ut queo, elabo- biliter multis diebus. Cumque Saxnnibusdefccisset

rare non f.fTugio.
2". Et priiaum quidem de origine slatuquo
gentis pauea cxpodiani.soam peno
in bac parto. nimia vetustate omnem fcrocertitudi-
ncm nhscurante. Nam supcr hac rc varia opinio cst,
aliis arbitrantibus de Danis Northmannisquo^ori-
pecunia, quid venderent aut cmerent non habcnti-
bus, inutilem sibipacem esse arbilrabantur ".
famam sequens 5.Ea igitur tempestntc conlirjit adolcsccntem **
qucndam egredi de navibus oneratum multo auro"
torque aurea, simulquo armillis aureis; cui cbviug
quidam Thuringorum Quid sibi t'u/<, inqnit ", tam
:

gincm duxisse Saxones, aliis autem eBstimantibus, ingcns aurum circa tuum fatnelicum collum Em- .'

ut ipse adolescontuhis audivi quendam prasdican- plorem, inquit, qiuero, ai nichil aliud istttd aurum
tem, de Gr;rcis, quia ipsi dicerent, Saxones reli- gero ^^ ; quia enim fame pcriclitor, quo auro dclcc-
quias fuisso Macedonici cxercilus, qui secutus ma- „ ter'^f At ille qualitatem quuntitatemquo prctii ru-
gnum .\lexandrum ini matura morte ipsius per to- gat. ^u/(um, inquit, michi est^^, Saxo, discrimcn
'*
tum orbem sit dispersua Ceeterum gentem
(83)- «n pretio ;
quidquid dabis gratum teneo. Ille vcro
anliquam et nobilcm fuisse non ambigitur; de qui- subridcns adolcscentem : Quid si, inquit, de iste

busft iu contione Agrippa! adJudffios in Josepho" fiulvcrc sinum tibi'' impleof erat eniiu in praesenti
oratio '* contcxitur (84), et Lucani pootaj sententia loco egesta humus piurima. Saxo nichil cunctatus
probatur (85). aperit sinum et accipif humum, illicoque Thuringo
3. Pro certo autcm novimus Saxones his regioni- tradiJitaurum la;tus uterque ad suas repedat.
;

bus navibus advectos (86), et loco primum appli- Thuringi Thuringum laudibus ad coBlum tollunt,qui
cuisse qui usquc hodie nunoupatur *' Hadolaun *' Saxonem, deceperit, fortunatumque
nobi[i fraude

(87). omnes mortalcs fuisse, qui vili protio tam

eura inter
4. Incolis vero advcntum oorum graviter ferea- ingens aurum po?sederit. Ca;terum certi '" dc vic-
tibus. quiThuringi traduntur fuisse, arma contra toria,de Saxonibusjam quasi triumphabant.Interca
eos movent Saxonibus vero acriter resistentibus,
; Saxo privatus auro, oneratus vero multa humo,
portum obtinent. Diu dcindeinter sedimicanlibus. appropiat navibus. Sooiis igitur ei occurrentibus,

VARL* LECTIONES.
"^ Hac desunt 2. Ilic cap. 2. numcrum posui, numcros scquentcs usque octavum emendavi
et
Nortmannisque " joseppo 1 . '* deest A "
vocatur vel nuncupalur 2. '* hadolam 1.

ictumque 3; initumque .\. 6. " dcest 1 " arbitrantur 3. '" adolescentulum 2. " auro multo 2.
'* iuquid 1. et ita s;ppius; sibi, inquit, vult A. " fero 2. '* delector 1. " saxo michi est 2. 6. " deest
1. '" tibi sinum 2. ^" acoepit 3. " ceteri. A.

NOT.E.
(83)Fabulosa Saxonum origo. qui a Macedonibus D codicum fide confirmata, Suessones.
usque arcessuntur,quantum constam primum ha- (86) Cf. Ruodolfum de transi. S.Alexandri Mon.II,
buit assertorem Widukindum nostrum. Meibom. p.674,qui addit, ab Anglis Britunnia; incolis egres-
(S-lj Locus Josephi extat lib. II, cap. 16, de bello soa esse Saxones id quod noster minime innucre ;

Judaico, ubi tamen non Saxonum fit mentio, sed in
genere dc Gcrnianis dicitur. Meiuh.m. Hegesippum
in hist. bolli Judaici Joscphuin de Saxonibus pcr-
orantem inducere, alii adnotarunt; nonne noster
de hoc luco cugitavit?
(8.'i) .\pud Lueunum i, v. 423, antca Icgcbatur
videtur. Cf. Lappenberg Hist. Angl. I, p, 87.—
Noster Saxoncs his reginniluis, i. e. Saxoni;c qua;
Nordalbingiam complecliliir, n;i\ibu? advectos tr.a-
dens, eos es rogione quadani remota ut Ruodolfus
ex Britannia adveclos opinatur; quod traditionis
rationi congruum supramonui. Pertz.:

El Bilurix, longisque leves Saioncs in armis. (87) In Haduloha (Hddeln) nunquam Thuringos
jam voro ex Micylli et Turnebi sententia, optimorum sedisse satis constat.
127 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI 128

et quid agerot admirantibus, alii eum irriderc ccg- A siano principc jam olim inter provincias rcdaclact
_--.,^
perunt amicorum*», alii argucrc, omnos pariter sub elienlela
-• Romanorum
" -
multo tempore utilitcr
amcntcm cum crediderunt. At ille poslulato silen- degens, a vicinis nationibus impugnatur, co quod
Sequimini, inquit, me, opr.imi Saxones.el meam auxilio Romanorum destituta videretur. Populus
tio :

vobisamentiam probabilis utiL-m. Atilli, licct dubii, nainque Romanus, Martiali imperatore a militibus
sequuntur " tamcn duccm. Ille autem sumpta intcrfccto (89), externis bollis graviter fatigatus,

humo, pcr vicinos agrcs quam potuit subtiliter non sufflcicbat solita auxilia administrare amicis.

sparsit, et castrorum luca occupavit. Evstructo tamen ingenti opere ad munimcn regionis

G. Ut autem vidcrunt" Thuringi castra Saxo- inter confmia a mari usque ad mare, ubi impctus

num, inlolcrabilis rcseis visa " est, et missis lc- hostium videbatur fore,rclinquebant regionem Ro-
galis conqucsli eunt de rupto fcedcre ac vioiato mani. Sod hosti acriori et ad bellandum pronipto,
pacto ex parte Saxonura. Saxoncs respondent se ubi gens mollis ct pigrabclli resistit, nulla difiicul-

hactenus fcedus inviolabiliter servacse; terram pro- tas in destruendo opere fuit.Igiturfamaprodcntc de

prio auro comparatam cum pace velle obtinere, aut rebus a Saxonibus prospcre gestis, suppliccm mit-
certe armis dcfendcre. His auditis, incoliE jam tunt legationem ad corum postulanda auxilia (90).
maledicebantaur umSaxonicum.otqucra pauloante j> Et procedentes legati : Opfimi, inquiunt, Saxones,

felicem cssc prossdieabant", auctoreni perdilionis miseri Bretti''' crebris hostium incuruonibus ligati
falii

suaj" susBque regionis faLentur. Ira deindeaccensi, el admodum contriti, auditis victoriis a vobis mayni-
caeco marle sinc ordine ct sine consilio irruunt in fire patratis, miscrunt nos ad vos, supplicantcs ut ub
castra; Saxones vero parati hostes excipiunt ster- eis vestra mj:ilia '* uon subtrahntis. Terram latamel
nuntquo, rebus prosperc gestis.proxima circum-
et spatiosam omnium rerum copiam refertam vestrte
et

circaloca juro belli oblinent. Diu ilaquc crcbroque mandant dilioni parere. Sub Romanorum haclcnus
cum ab altcrutris pugnatum forct, et Thuringi clientela ac tutela liberaliter viximus; post Homanos
Saxones sibi superiorcs fore pensaront, pcr iuter- vobis meliores ignoramus ; ideo sub vcstrw virtutis
nuntios postulant, utrosquc inermos convenire, et alas fuijere qucerimus. Yestra virtnte, vcstris armis
de pace itorum tractarc, condicto loco dicque. hostibus tantum superiorcs invcniamur, el quirquid
Saxones postulalis se obmdiro " * rospondent. Erat imponitis servilii, libenter sustinemus. Patrcs ad hoco
autcm*' illis diobus Saxonibus magnorum cultello- pauca respondcnt Ccrtos amicos Dretlis Sa.xoncs
:

rum usus,quibus ugquo hodie .\ngli utuntur, morem eorum necessilatibus atquc commodis tvque
sciutis, et

gentis antiqu.1! sectantes. Quibus armati Saxones sempcr affuturos. Legsiii L-eti redierunt in patriam*-,
sub sagis suis, procedunt castris occurruntque exoptato nuntio socios Iteliores reddentcs. Dcindc
Thuringis condicto loco. Cumque viderent hostes C promissus in Britanniam^* mittitur exercitus, et
incrnies, et omnes principcs Thuringorum adcsse, gratanter ab amicis susccptus, in brevi liberat re-
tempus rati totius regionis obtinend;c,cuItcllis abs- gionom alatronibus, rostituens patriam incolis. No-
tractis, supcr inermes et improvisos irruunt ct que enim in id agendo multum laboris fuit, quippc
omnes fundunt, ita ut ne unus quidcm cx cis su- quijara olim audita fama Saxonum perculsi tcrrc-
perlucrit.Saxonos clari existere, et nimium terro- bantur, dummodo prffisentia oorum procul pellun-
rem vicinis gentibus incuterc cccporunt. tur. Erant enim hm gcntes Brettis adversaj, Scotti
7. Fuerunt autcm et qui hocfacinore nomcn illis et Pchti ''', adversus quos militantos Saxones, acci-
inditum tradant". Cultclli onim nostra linguasalis piebant a Brettis orania ad usum necessaria. Man-
(88) dicuntur, idcoquo Saxones nuncupatos, quia sorunt itaque in illa rcgione aIiquantotcmporo,vica-
cultcllis tanlam multitudinem fudissont. riaBrottorum bone usi amicitia. Ut autcm vidcrunt
8. Duni cageruntur** apud Saxoniam" qua3 ita principes exercitus terram latam ac fcrtilem ct incola-
modo vocitatur regionera, Brittannia ""j a Vespa- rum manus ad bellandum pigras,se voro ad maximam
VARLE LECTIONES.
'° Cffipcrunt amicorum alii 3. " secuntur A. semper. "videre3. '' res visa est eis 2. *' prK-
dicabant esse 2, " dcest 3. "* Ita ex 1 rcccpi. *" dcest 3. " decst A. " add. qus 2. " saxonicam
2. ^" britaimia 3 scmper, " britti A.
postca vero bretti ; 3 semper bracti. " auxilia vcstra 2. 'Mn patriam
reJierunt A. " brittaniam 1. "= scothi et pechti i, postea vero scotti et pehti ecoti et pehiti 2, post ;

scotti; scotti et pchtli A; schoti pehiti 3.

NOT.«.
88) Cf. Ncnnium Hist. Briton. cap. 48. Schaten D peratore in Britanniaelecto, paulo post vcro intcr-
Hist. ^Vestphal. (ed. 11), pag. : H9
« Usus, inquit, fecto (cf. Zosirausvi.2) cogitassc verisimile cst. —
hujus voois hodicdum iii Saterlandia obtinet apud Cum hic de tradilionibus agutur, Marciani impcra-
incolas i>pisci sermonis retinentissimos, apud quos tsris nomen, codom skcuIo quintu clari, pcrporam
corani audivi lonuentcs sachs cnltrum sonat. » immisoeri, aut mirum. Pertz.
_(8U) An Martiali Incidem (juud bi^llicoso, Maximo (90) Lcgationem missam esse etiam Beda ii,
scilicet. Li:mN. Ccrle impcratoris Marliulis ulibi c. 15, tradit; hanc vero orationem noster solus ex
nulla meatio fit; nequc Widukindum de Marco im- bibet.
1^2!» UES OEST.K SAXdMG/Ii;. — Llll. I. 130
p!irtcmSiixiinumaiiu"ccrli9scdibus,mUtuntiulrevo- A. '^uporvcni.''sc ct locutum cum rogo su{)<^r ncgotio
cim(Ium('.)l) mnjorom exercitum",ct pacn fnctn cum regni, sunsit Iringo "', ut pnritcr pcrsundcrentviro,
Scottis et IVhlis °'('J2, in commuiui contrd liret- quia sibi rogiium ccssissel jure hcreditnrio, ntpotc
toa consurgunt, cosque rcgionc propcliunt, sii.t di- qu.'c filin rcgis eratet
(ilia rcgin.T Tliindrieum vcro ;

'" s(-rvum,tnniqunm cx concubinn nntiim.et

tioni n-ginncm fli.^^trihnunl. El quia illii in.suiu in siiuni

nnfjulo quodain m.iris sit.i cst (9,3i, Anglisnxonos idro inderons fnro, proprio scrvo un(]unm innnus
usque hodic vocitnntur. Dciiuibus omiiibus si quis daro "'. Kral autem Iring^^vir aiidax, fortismanu,
plcnius sciro voliiorit, hi.storinm gontis ojustlem ic- acer ingenio, acutus consilio, pcrtinnx in agcndis
pnt jOi), cl il)i" invcniol quomodn autsul) qiiibus rchus, fneilisadsnndendnm qii.-o vcllct.hisquorcbiis
(liiribns b.TC omnin nctn sint, vpl qu.-ilitrr nrl chri- nniiiinm sibi Irminfridi conncxerat '" Convocntis
slinnitatis nomen porvirum suis tonipdribus sinnc- prinripibus ct nccossariis nmicis.Irminfridii.s vcrba
tissimum, pnpnm vidoliect Givgorium, p''rvoneri nt. lep.iti in pr.-nsontiam ooriim conlulit ; nt illi unani-
Nos vcro cujptnin viam rccurrnmus ''.
historiffi miter suadobant qu.-c p.ncis atquc " concordi.tisunt
S). Post h(cc moritur llugn '" rex Francorum, oum scntire ", qiiia impotus Francorum fcrre non
nuUumquo alium heredcm rcgni rclinquons pr.iilcr possct, maximo qui acrioribus hostium armis ex
unieam tiliam nomino Amalborgam, qu.-u nupsoral _ alia parte prcmcrotur. Iringvoro volis Insciva; mu
IrmintVido "' rogiogi Thurin£?orum. PopuUis aiitcm
iiiuringorum. i'oj! lieris satislucions,
f sua.sit Irminfrido Frnnci.i ccdoro

Krancorum, a sonioro suo humane clemontorquo non debcrc, supcr nognlin rogni justiorcm causam
tractatus, pro gratiarum actione rependenda (ilinm sehibere, latum praiterea imporium, militumma-
quom ex concubina gcnuit, nomino Thiadricum'''', niiH 's ct arma castorasquc bclli copias sibi ac Thia-

ungunt" sibi in rogom (95). Thiadricus autcni dc- drico parnm proccderc (98). Secundiim h<cc vcrba
signatus rex, mittcrn curavit legationem ad Irniin- Irminfridus respondit lcgato, amicitiam quidcm sui
'"
fridum pro p.ico atquo concordia et ingrossus lega- et ; propinqiiitatem Thiadrico nnn negnro, mirari
tus ad Irminfridnm Mortnlium, inqiiit, optimus
: tainen "' non possc, qiiomodo usurparc vollct prius
mtximuss domivus tneus Thiadricus misit nw ad te, imperium quam libcrtatem servum natum,et quo- ;

cxojilans te bcnc valero ct lato mngnoque diu impjrio mado sui qua?rcrct dominium '' Proprio scr\-o non "?

viijerc, scqiw tihi non dominum sed amirum, nnn im- \-)o^sa manus dnrc. Lcgatus contra htcc satis eommo-

]icratorcm scd proinnquum. propinquilnti,<:que juni

,
liir: MnUcm, inquit, hoc caput nieum tibi tradcre, :

inviohibilitcr tibi ftnc tcnus vclle scrvare dcmnndiU ; qunm hujusc<'modi vcrba a to audire"", sc.iens ca multo
tantum lU a populi Francorum concordia non disccr- sanijuincFrancorumatquc Thuringorum dcluenda ".Et
dcs rogat; ipsum''^ namqite sibi regem sequuntur hccc dicens rcvcrsus est ** ad Thiadricum quaj au- ;

constitutum. Ad h;co Irminfridus, juxta quod rega- C divitnoncclat.Thiadricus antem nimiamiram vultu
tem decuit dignitatem, clcmentcr lcgato respondit, celans scrono*' : Oporlet n(9s,inquit,a(i servitium''''!^-
placila sibi placorc popuiiFrancorum "', ab co- *''
minfriii! fcstinai e,qUiitinus qui libcrtale privnmnr inani

rum concordia non discordare, pace omnimodis '''

sullcm vita fruamur. Et cum gravi excrciiu appro-
indigere, super negotio vero regni responsioncm pians tcrminis Thuringorum, invcnit cum valida
suam in amicorcm pncsentiam velle dilTerre.Virum- quoquc"' manu gcncrum(97)suum so cxpcctantcm
quc honorilice tractans, feeit "" eiim secum aliquan- in loco qui dioitur Runibergun '"
(98); ct commisso
diu mnncre. Audicns autem regina legatum fialris certaminc pugnatum est ancipiti bollo una dio et sc-

VARI.E LECTIONES
ad rev. m. ex. mittunt 2. " cum scottis ct pehttis facta
'• scotis et pehitis firmata 3. A;cum
" dcest 3. 1 ? ^' rccurranuis corr. docurramus A roc. manu. ^" hugo 2. A. •''
sempcr ermenfiido ; 1
i«/<'niiim yrminfridus. "^ 2 .scmyuv thiedericus 3 p/tTum^/iiC.thiadcricus ; h. semper thcodericus. ''^ un-
;

''
gont 3. ipsum usque constitutum dcsunt 1? '•'^
plaoila s. f. p. placere 2. ''''
ad 1.
'•''
pacem 1. '^'
fa-
""
citA. ''hiringo3. licfsi. 3. '"darctA. '^'^
irring. 1. (i/;7)j !'t;7'0 iring, hiringus3s^m;)6>r. "' conexerati.
conncxuorat 3. * ct 2. "consentiro 2. '^ manus mililuni 2. ''' ac 3. '^ add. satis 6. Rcin. cf. tamon
(;. 13. '^dominum (diim) i. *" audiro a to 1. *' diluenda 2. aw. ?)i,i«u. 3. ^- doest h. " sercno celans 2.
" servitutem 1. *' quoquo cum valida 2. "' runibergum 2. rumbcrgum 3.
NOT.E
('Jl) 54, totuni c.ccrcitum rcvocavit.
Cf. III, D (95) H«c omnia quam maxiinc n vero abhnrroro
(921 Rcda ii, 15, inito ad tcmpus fccdcre cum Pic- nominom fugiet; Thoudericus rox l^ancorum cum
tis : Cf. Lappcnborg p. 70. n. i. tnbus frntribus patri Chlodovccho successit ipsum ;

('J3) Cf. Jordanom De rebus Golicis c. 2 : Dritan- e concubina natum 1'uisse etiam Gregorius Turn-
nia in.sula quie in siim Occani intcr Ilispunins Gallias nensia ii, c. 28, tradit de pntris nominc ilu;^a ;

et Gcrmaniam sita i'.</. Mirum cst Widukindumveram cf. .•\nn. Quedl. Amalberga, Irminfridi uxor, ncptis
nominis origincm latitasso ; Procopium ot Grego- fuit Theodcrici Gothonim rogis Jordan. c. 5:f. Cf.
rium papam priinos novos Britannia? ineolas omnes Procop. I, 14.
Anglos vocasso, Lappenberg monuit p. SS, ll.S; quo (9ri| I. c. parum intcr so dilTorre. Cf. ii, c. 10.
teniporc vero nomou Anglo-Saxonum incrobucrit, (97)Gcncrum aWidukindo sa-pissimo pro sororio
nusquam indicalum legi. dici,jam Moibomius adnotavit. Cf. i, e. 22 ii, c. 18, ;

(94) Quin Reda; liistoriam indicaveril non dubito, otsaqjius. Interdum otiam latiori sensu eodem vorbo
ibi et Saxonum gesta et conversio (ii, 23) narran- utitur. Cf. I, c. 39; ii, c. 2.
tur. (9S) Hodie Ronneberg. Meibom. — Ronnenberg
 ; .

131 WinUKINDl CORBE!EN"S!S MO.NACHl 132

cunda;tertiaveroilioviclu5lrminfridusccssitThia- A ei essont in'<" auxilio : si quidem vincerent Irmia

drico, et fugiens tan.ien se recepit cum reliquo fridum urbemque caporent, terram eis in possesslo
«» dieitur Scithingi " (99), nem fflternam traderet. Saxonea nichil cunctati.no-
comitatu in urbe "' qua?
sita super fluvium quod»'' dicitur Unstrode*'. Thia- vem duces cum singulis milibus militum deatinare
drious autem, congregatis ducibus ac militum prin- non dubitant.Etingressi Juccsincastrasinguli cum
sententiam.utrumnam
cipibus, exorcitus sui rogat centenis militibus, reliqua multitudine extra castn»

censerent Irminfridum pcrsequendum, an patriam dimissa salutant Thiadricum vcrbis pacificig

,

rcmeandum. Intcr. quos Waldricus "» consultus : Quod^^cumThiadricus hilarior suscepisset.duxtris

Ceiiseo, inquit, causa arsos sepeliendi, vulneratos datis et acceptis, copiam viris fandi concessit. At

curandi, majorem exercituni congregandi, patriam illi : Populus, aiunt, Saxonu7n tibi dcvotus cttuispa-

remcandum; neque enim arbitror, multis milibus rsns imperiis, misit nos ad te; ct ecce assumm,parati

tuorum amissis, sufficere nos posse ad peragendum ad omne quodcumque "" tibi "" voluntas suggesserit,
prxsens bellum. Si cnim barbarm nationes inruimerse parati, ut aut hostes tvos vincamus, aut, ti fortuna

in nos consurgunt ", multis noslrorum debilitatis, aliud jusserit, pro te moriamur; aliam enim causam
per quos Erat autem Thiadrico servus sa-
vincis^'' ? nullam Saxonibus este scias, nisi ""> vinccre vclle,aut

tis ingeniosus, cujus consilium expertua est saepius „ ccrte vivere nolle;neque enim gratiam majorem am>
probum, eique propterea quadam familiaritate
" cis exibcre possumus, quam ut pro eis mortcm cort-

conjunctus. Hic rogatus sententiam dare Inrehut, : tempnanius ; et ul hoc expcrimento discas, omnino
inquit, honestis pulcherrimam semper esse arbilror desideramus. Illis hsc loquentibus, mirati sunt
persevcrantiam, quam ita coluerunt majores nostri, Franci prajstantes corpore et animo viros ; miratl
ut acceptis ''^
negotiis raro vel nun/juayn deficcrent^'' sunt et novum habitum, arma quoque et diffusos

Tiec tamen Inbores nostros eonim requandos puUivcrim, scapulas ctBsarie "", et '" supra omnia ingentem
qui parvis copiis ingentcs geutium copias supcrave- animi constantiam. Nam vestiti erant gagis, ot ar-
runb^. Nunc terra in nostra cst " potestate, et disees- mati longis lanceis,et subnixi stabant pan'is scutia,
sione nostra victis oct.as:onem vincendi prasstahimus? habentes ad renes oultellos magnos. Erant etiam
Amplecterer et ipse putriam redire, familiurem neces- qui dicerent tantis ac talibus amicis Francos noa
situdincm viderc, si hostem nostrum co spatio .scirem indigerc; indomitum ge.nus horainum fore, et si
otio vacare. Sed vulnsrati nostri forsitan hac re indi- pra;sentem terram inhabitarent, cos procul dubio
getit. Castrorum esto labor; inpigris animis, reor,pro esse, qui Francorum imperium quandoquc destrue-
maxima voluptate est,Ergo cxsa multitudine exercitus rent. Thiadricus vero, propriis utilitatibus consu-
est vehcmenter attenuatus. Hostesne omnes evase- lens, susccpit in fide viros, domandans ut ad obpu-
runf"^".' certe rarissitnus "" ; ipse namgue dux m< C gnandam urbcm praeparentur"*.lllia rege regressi,
quiedam bestiola suo munitur latibulo, urbis circum- castra metati sunt ad mcridianam plagam '" urbia
datur claustro, nec ipsum ccelum secure audet inspi- in pratis fluvio contiguis et postcra dic prima luce
;

cere, nostro cogente timore. Sed non desunt ei peeu- 8urgontes,8umptisarmisobpugnant"*oppidum(100)

nise, quibus conducantur nationes barbarsc ; non deest incenduntque. Capto oppido et incenso,aciem ordi-
militum manus, licet lassa. Qux tamen omnia '"-
no- nant ex adverso portas "J orientalis. Clausi murii
stra ahsentia redintegrantur . Indecorum cst victoribus, dum acies vident ordinatas, ac se in ultimis "'ne-
viclis vincendi locum dare. Num singuUs urhibus ad- cessitatibus conslitutos, audacter erumpunt portis
ministranda sufficimus "" pne-ndia? Et eas omnes caecoque furore irruunt in adversarios.ettelisemis-
perdimus, dum imus el redimtw. Hsc eo prosequente, sis, gladiis proindc res agitur. Cumque gravebellum
placuit Thiadrico omnibusquegloria""victoria3avi- orietur, plures hinc, plures indo sternuatur; istis"'
dis, manero in castris ct mittere ad Saxones, qui pro patria, pro uxoribus ac "* natis, postremo pro
jam olim erant Thuringis acerrimi hostea, quatinus ipsa vita pugnantibus, Saxonibus vero pro gloria et

VARI^ LECTIONES.
^ urbem 3. «* qui 1. " scidingi A; scithinge
3. schidingin 2. .«ehidinga 6. '» fjul 2. 3. "• unstre-

dae unstrod 2. unptruod 3. "^ waldericus 2. 3. "^ cons„pgant A. 2 3. nationes

1. nos consurgant m
innumera; 2. "' vinccs 3. "" quadam fam. propterea 2. '"'aceptis? '" defieeret 1. »" superuverint
1. superavere 3. «' est in nostra 2. 'o»
evasore 3. "" rarisumus 1. "» dewf. 1. »m gufficeremus 1.
">» gloriae '"s
3. deest 3. "'^ quos
A. '»" quod 2. '»« volunta.= tibi 3. '«» ni A. * m. s. dcsunt 3. et no-
vum habilum mirati sunt 2. "" Ita 1. pr. manu et 3. diffusas 1. sec. manu et 2, diffusos scapulis caesarie
A. diifusam scapulis caisariem 6. '" et ut s. 1. "« et orajparentur 2. A. '" de^^-.t 3. "* oppungnant
1. "' ex advcrsa partc A. "" ordinatos ac ss multitudinis i. "" illis 2. 6. '" et 2.

NOT.E.
villa, hora
dimidia ab Hannovera inter meridiem
et n derico rege victos usquead Unstrud* fluvium fugatoa
' '
et occidcntein distans, in pago Marstem,
mallo esse. otiarn Gregor. Turon. ili, c. 7, narrat.
anticjuo cclubris v. supra Ann. Quedlinburfr
;
p 32
'^ (le.O) Uppidum ffidificia eignificat extra raurum
Pep.tz.
sita,nulIo muniminetuta,idcoqueplerumqueprimo
(99) ilodie Burg-Scheidungen. Thuringos a Thea impetu eapta. Cf. iii, 45.
 133 IIES UESlil': SAXONICit;. Lllt. I. 13A
pro toiTu tidquircnda certftntibus. MloUilur cla- fi^ ojiorUial sinc ludis agcrc. Quapropler consuUtc vohis
uior "" virnrum inviceui exliurtautiuni, fraj^or ar- ipsis, et fnga salutem quxrite. Saxo stalim emitlons
nioruni ot gomitus moriontium, taliquo spoctaculo accipitrcm, eociis rctulit '"" qun3 audivit. Illi satis
lota dios iila trahitur. Cumquc ubi(iuo "" licrint commoti, in promplu '*° non invenicbant quid su-
cjedos, ubiquo uiulalu* et noutor '*" ugmon loco pcr hoo agore dobuissont.
ce»s-issot,.jamtanliorhora pra>lium diromit. Ko dic ll.Krat autcm lunc in castris quidam dc vctcra-
px Thuringis multi intorfocti, multi sauciati de Sa- ; nis militibus '*' j.im rcnior, sod viridi soncctute ad-
xonibu:? vcro numorati '-- sunt si:x milia c.Ti^a. huc vigons, (lui morito bonarum virtulum palcrpa-
trum dicebatur, nomincllathagat (lOl).Hic arripicns
10. Mittitur igitur Iring ub Irminfrido cuin sup- signum quod apud cos habcbatur sacrum, lconis
plici lcgalione ot omnibus 8uis thcsauris ad Thiadri- atquc draronis ct d«supor aquil.t! volunlis insig-
cum pro paco ac spuntanea doilitiono. Et acccdens nitum cfligic '", quo ostcnlarot Ibrlitudinis at-
Iring hirc ait Misil tibi quondam tuus propinquus,
:
quc prudcntia; ct carum rerum cfnculiam, ct '*•
inodo terrus, uC" si non sui miserearis, miserw sal-
motu corporis animi constantiam dcclarans, ait :

li-m tua' '** sororis miserearis,nepotum quoquv tuorum lluc usque inter optimos Saxones vixi, ct ad hanc
in ultima necessitate constitutorum. Dum ha'c lacri-
fere ultimam scncctutem xtas me perduxil, et nun-
mans"' dixisset^intcrpellatio principium aurocor- "
quam Saxones nu\)s '*' fugere vidi ; ct quomodo nuna
ruptorumadjecit, quiadecens forctclementi.-nrcgali, '*' cogor agere quod nunquam didiri ? Certare
scio,
quo talem supplicationcm non supernerot, commu- fugere ignoro. ncc valeo ; si fata non sinunt ultra vi-
nium quo^jue natura' rerum non obliviscitur, uti- vere, lieeat saltem, quod michi dulcissimum est, cum
liusque esset "', cum in tido suscipere, quom jam amicis occumbere. Exempli "* rnichi patcrnx virtutis
suporatum haberet tamque "" contritum, ul num- '*"
sunt amicorum corpora cirea nos prostrata, qui
quam se conlra eum possitlovare.quam illud genus malucrunt '*' mori quam vinci, impigras animas
hominum indomabilo et ad omnemlaborem perdu- amittere quam coram inimicis loco cedcrc.Scd '*" quid
rabilo, a quo nichil cxpeotaretFrancorum imp.^rium neees.^ic habeo cxhortationem protrahcre tantisper de
nisi solum pcriculum. In peracto "* quoque bcllo eontemptu mortis ? Ecce ad securos ibimus, ad cx-
considerare posset, quam duri "' et insuperabiles ""
dem lantum, non ad pugnatn ; nam de protnissa pace
existeront Saxoncs, ideoque melius esse,ut Buscep- ac nostro gravi vulncre nichil smpiranlur adversi
tisThuringisparitereos cjicerentde finibus 9uis"i. hodicrno quoquc pnelio fatigati, qucmadmodum sunt
Hia dictis.licet invitus.flectitur tamen Thiadricus, sine metu, sine ligiliis et solita custodia mancnt. Ir-
promisitque postera die generum suum se "^ suscc- ruamus "" igitur super improvisos el somno se-
pturum Sasonesque abjecturum. His auditis, Iring C ^u/^,, .
^,arum laboris est 1 Sequimini me duccm.
vestigiis prostcrnitur regis, laudavitque sententiam
ct hoc canum capul nieum vobis trculo, si non evcne-
clementia) imperialis, et misso ad dominum optato
ril quod dico. Illius igitur optimis verbis crccti,
nuntio, lastum cum omnomque urbem sccuriorem
quod supererat diei in relicicndis suis corporibus
reddidit, mansitquo ipse "' in castris, ne quid ad- expcndebant; deindcprimavigilia noctis dato signo,
vorsi nox ipsa molirctur. Interoa urbe ex pace pro- qua solet sopor gravior occupare mortales.sumptis
missa socuriore reddita,egressus esse quidam cum
armis, praecedonte duce,irruunt super muros,inve-
victum qua-ritans supra litus fluvii supra-
accipitre,
nicntesquesine vigiliisaccuslodiis, ingressi suntur-
dicti.Emisso "* vero volucre, quidam ex Saxonibus
bem cum clamore valido. Quo e.xcitati adversarii,
inulterioreripiaiIicooura'"suscepit.Quorogante'",
alii fuga salutem quaesierunt, alii per plateas et
at romittetur, Saxo daro negavil. lUe autcm : Da,
"''
muros urbis ut ebrii erraverunt, alii in Saxones,
inquit, et secretum tihi sociisque uiiie prodam.
cives suos putantes,inciderunt. Illi vero omnes per-
Saxo econtra : Dic, ut accipius quod quwris. Reges,
morti tradiderunt, impuberes prajdas
fectffi astatis
inquit, inter se pace facta deeretum tencnl, si cras
servaverunt "'.Eratque nox illa plona clamoribus,
inveniumini in castris, capiamini, aut certa occidami-
c.-ede atque rapina, nuUusque locus in omni urbe
ni. Ad ha;c illc : Serionc ""* hxc an ludo "" ais ? —
£) quietus, donec aurora rutilans surgit, et incruen-
Sccunda hora, ait, sequentis dici probabit, quia vos
tam declarat victoriam. Cumque penes rc.gcm, vi-

VARLE LECTIONES.
"» dcest 3. "» ibi 2. '•'
2. 3. 6. '" numerata 3. i ? 0.
ncutrum '" et A. '" Bororis tua3 2. 6.
"« '" tamquam A. 's» imperato I.imporacto A. '" quandm
'»5 lacrimis 1. eum
esse A. 2. 3.
cssct 1.
l.quamdiuS. "^ superabiles A. '" 1 hic caput 11. incipit, quod cum indice prsrnusso hcud con-
vcnit ; scri}>torem errasse inde apparel, qtiod postea c. 17. bis tiumeravit. '" deest 2. '" in castris ipse
3. "* emissa '" cam 3. ""^
in ulteriore —
Quo rog in \. sccunda manu aliis erasis scripta sunt.
'"
"'* scrio A. 6. "' an Indo hao 2. "» rcttulit 1. '*" non inu. in promptu 2. A. '*' de
add. tuis A.
'*« effigo 2. ^"^ deest 2. A. '** meos saxoncs 2. '^' dcest 2. A. '*« oxompla 2.
\qL mil. desunt i.
exemplo 3. 6. '*' virtutes 2. 3. 6. '*' maluere 3. "» set 1. ''" irruere 3. '" quffisiere erravere — —
incidorc — tradidere — sorvavere 3.

NOT.E.
(101) Eum tunc Saxonum ducem fuisse, Ruodolfus dicit 1. I.
 133 WIDUKINDI GORBEIILNSIS MONACHI 136

delicct Irminfridum (102), summa victoria ''^ es- A. dcrc non Missus deniquo IringadThia-
ncgligo '".
set, rcquisitus, cum uxorc ac '=' filiis ac raro co- dricum eo die quo capta est civitas, proxima nocte
mitatu evasisse repcrtus cst. susceptus ab eo permanait in castris.Audito autem
Mane autem facto ad oricntalom porlam po-
12. quia elapsus esset Irminfridus,egit, ut dolo rcvo;a-
nunt arpiilam, aramquc victorioc construentcs, se- rctur, et Iringeum intcrficeret, tamquam. claris
cundum crrorcm patcrnura.=acra sua propria vcuc- muncribus ab ipso donandus ac ma,.^napotostatcin
ratione vencrati sunt nomine Martem, effigie "*
; regno honoi-andus, ipse vero Thiadricus cffidisillius

columpnarum imitantcs '^' Hcrculem, luco Solcm quasi alienusexisterct. Quod cumli-ing a^gre.suscc-
'=", quem Grfcci appellant Apollinem (1('3). Ex hoc
'"*
pissci, falsis prornissionibus corruptus, tandom
apparet ffisiimationem '*' illorum utumquc probabi- ccssitsequo parcre voluntali illius confcssus est.
lem, qui Saxoncs originem duxissc putant dc Gra;- Revocatus itaque Irminfridus,prostcrnitur vosligiis
cis, quia"** Hirmin vcl Hcrmis '^^ Grffice Mars di- Thiadrici.Iringvero, tamquamarmigcr rcgalisstans
citur quo vocabulo ad laudem vel ad vituperatio-
;
secus cvaginato gladio, prostratum dominum tru-
nem usque hodie etiam ignorantes utimur (104). cidavit "'^. Statimque ad eum rcx Tali fannore "''''
:

Per triduum igitur dics victoriiE agontes et spolia mnnibus mortalibus odiosus facins, ilominum tuum
hostium -^.
^wo,..^... -^^ excquiasque
dividcnlcs .^^-^^ -^ ceesorum celcbran' _ interficiendo,
,. viam
-.- habelo
- apertam
., a nobis disce-
-, — ,

tcs, laudibus ducem in coclum attollunt, divinum " dendi '"; sortem vel partem tux ncquitix nolumu-s

et aninium incssc cmlcstemquc virtutem acclaman- liabere. Merito, inquit Iring, odiosus omnibus morta-

tcs, qui sua constantia tantam cos egerit pcrficere libus factus sum, quia luisparui dolis ; anlequam tor-
victoriam.Acta suntautcm h;ec omnia,ut majorum mcn exeam, purgabo hoe scelus mcum vindicundo "^*
memoria prodit, die "'" Kal. Octobris, qui dies cr- dominum meum. Et ut evagin?to gladio stetit, ip-
roris religiosorum sanctione virorum mutati siint sum quoque Thiadricum obtruncavit, sumensquc
in jejunia et orationes, oblationes quoque oninium corpus domini, posuit '"' super cadavcr Thiadrici,
nos pr<ccedenlium Ghristianorum (105). ut vinccret saltem mortuus, qui viucebatur vivus;
13. His itaquc omnibus patratis "', rever.ci sunt viamque ferro faeiens discessit. Si qua fides his
ad Thiadricum in castra,ct ab eo susccpti satisque dictis adhibcatur '"", pencs lectorem cst (106). Mi-
laudati,et '°^ tcrra pra^senti in asternam possessio- rari tamen non possumus '''', in tantum ''^ famam
nem donati sunt. Socii quoque Francorum et amici priEvaluisse '", ut Iringis nomine, quem ita vooi-
appellati,urbem, cui ab ignc ut propriis mainiis tant, iactcus cccli circulus usque in praisens sit
pcpercerc, primum incolucrunt. Qui autcm. finis notatus (107).
rcgcs sccutus sit, quia memorabilis fama est, pro- Q 1-4. Saxones igilur possessa terra summa pace

VARLE LECTIONES.
'" victoria; 2. 3. "'^ effigic 2. '^' innitentes 4. ""• solis 3. codices ita verba dUtinijuunt, ut rccepti.
'" cxistimationcm 2. illorum app. 3. '^' qua A. '^" chcrmis 3. "" deesl 3. "" pcractis A. 2. 3"
a:st.
"^^ (j(W. in 3. "'!!
neglego 1. "* oVe.sM. 3. '" truncavit 2. '»« mW. ait 3. 0. "•'' disccndcndi 1.

"^' vindicabo 1. 3. ''' dcesfd.

i'»
adhibeatur dielis 2. niW. satis 6. cf. swpa c. 9. "
«" tantara 1. ''».
prjBvaluissc famam 2.
NOT/E.
(102) I. e. in regc Irminfrido capiendo vel occi- Taciti Anu.i, 61 truncis arborum antcfixa ora ;

dendo lucis propinquis barbara; ara; apud quas tribunos

(103) Dcum Hirmin victoria reportata
venqrati sunt; Hirrnin eumdemquem Hcrmem Wi-
dukindus putavit, qucm vero Hcrmem.
rium,appellat a Gra3cis Martemdici,erronesstatuit.
Cffitcrum vcrba V, claribsimi I. Grimm. litterisme-
cum communicata affcro: uWidukind sastaIso:der
sachsiche Hirrnin bedcutet dcm namen nach den
Mars (d. i. den Mcrcur), dem bilde nach den Her-
cules (weil erhcldenmassig gerustet erscheint,\vie
Wuotam in der rcgcl nichlidemoriedcraufrichtung
nac die Somne; das kann, wic Sic selbst schon an-
merken,bloss aufdic orientalis porta bezogcn wer-
den. » Uc deo Hirmin cf. cjusdem Myth., p. 209-
etc, ubi vcro priorem leclioncm secutus cst.
cum, RuodoUisententia dc irminsula (supraSS.Il,
Lo,
676) allata, ita explicavcrim in censlruenda ara
Victoria; dcos suos vcncralione cuilibet eorum pro-
pna voncrati sunt, scilicct
Irmin aroc imposilo,HcrcuIem fornia ejus efiigieco-
lumnarum {bild-saulc) imitata,
altum crccta (iu;c Horculis sie;num quodammodo
cxpruuend, soK^ni loco ar.c ad portam oricntalcm
selccto. ha Widiikiiuli scntcnliu; narrat
itaque
Saxones in signum vicloritc ad portam Schidingas
orientalem aram Irminsul crexisse. Hinc et
loco
Saxones ac primorum ordinum ccnluriones mactaverant, »
lux aCfunditur. Pertz.
i. c.Mercu- (104) » Heissem die letzten worte: virverwendom
das verstarkendc prasfix irmin —
ohnc seinemsinn
zu verstehen bei wortern guter und ubler bedeu-
tung? n Ita I Grimm Myth., p. 21U, dubio procul
D recte ha3C verba interpretatus cst. Cf. ib. p. 82 sqq
— Mihi relativum ad Mars referendum essc vidc-
tur, quo vocabulo ignorantes, —
nam Hirmin mi-
ninie ignorabant, —
Saxones lingua sua ad laudcm
in voce mari, mar, clarus, ad vituperationcm in
voce incubuii! significante muia et compositis ea-
rum utebanlur. Pertz.
— (10.5) Indc a Dominica proxima post festum Mi-
chaelis incipit hebdomas illa die (jemeine Wochcn,
: eu.jus vestigia usque ad s.xvi et ultra invcniuntur,
quamque etiam chron.vetus ducuni Brunsw. Leih.
Martcm nomine ejus i.e. II, p. 16. cum hac Saxonuni vietoria conjunxit.
Plura do eo testimonia collogit Halthaus cal. nic-
cokimna liguea in dii aivi p. 131. lisdem dicbus ctiam fcstum cisa;
dc;o Sucvica; cclebratum csse, Grimn adnolavit
Myth. pag. 188.
(100) Hanc narrationem ex priscis carminibus
haustam esso ncmo non inlelligit.
(107) Cf. Grimm Mylh., p. 214 sqq.
i;n ItlCS (iEST.K SAU0NUL1':. — LIII. I. 138

iliiii>vpniiit,sm-ii'tiiti' Fi-aiiiMirum iitqiic» iimiciliu usi. \ errorn rotincri iicm irpurlc.-c ;

miwli.-c omiiiiius siit-
1'iirln (luoiiun iigrorum cum umicis au.vjliuriis vol agnliut, (|uutcnusad vium "^ vnruin ducnrotur, ot
miinuiiiisiiisdislributu, rnliquiaspulsai gniilis tribu- nunc blanda suusione, nunc bnllorum impotu ad id
lisi'oiiilnmpnavnruiit''';iiiiiliMisqui'hnclingnnsSaxo- cognbat, landcmc|uc tricosimo im[inrii sui anno ob-
iiica "" trirnrmi i^nnnrnac lc\i;n pr.ntnr coiicliliciiiniii tiniiil ; iiiipnrator (|iiipp(! cx rngn crcalus nsl, (luod
snrvilnm cliviclitur ''" (lOS). A Iriliiis nliam [iriiici- iiiullis tniiiporiliiis nlaboraiido iioii dnfncit. Ob id
|iiluir! tdtius gniitis (lucutiis ucliiiinislraliatur.cnrlis c|iii iiliiii socii rl amici crant Francorum, jum IVa-
Inriuinis e.xnrcitus conj;rgan(li polnstatncontniiti '"', tics nt cpiusi uuu gcns cx christiunu lidn, vcluti

(juos suis locis ac vocubulis noviinus signatos, in niiido vidomus, racta est.
Oriontalos scilicol iiopulos, Aiipurios aliiiin Wnstfa- 16. Ullimus voro Karolorum apudoricntulesFran-

los '"'. ai autnni iinivnrsuln licllum inj.;riicrcl '''', cos imperuntiuin lIlutho\vicus"*ex Arnullb '*" fra-
sorln nlij;itiir, ciii omiins ulinilirn oportiiit, '"",ail inl- trnnln Karoli, hujus Lotharii regis prouvi (1 '<),na- 1

ministrandum inminnns liclhim.Quo pnracto impio tiis erat. Oui (115) cum uxorom numine
accepissnt
juro ac logc,propria contentus potostatc unus(]uis- Liudgardum ''", sororem Brunonis ac magni ducis
quo vivcbat (109). Do legum vcro varietatn nostruni Oddonis "",non multis post hajc vi.xorat annis.Ho-
non ost in hoc libnllo rlissernrn,cuinupu(lpliircsin- ruin patererut Liudulfus '"-, qui Homun profectus
vcniutur lex Suximicu rtiligcntor doscripta. Suuvi "" trunstiilit reliqiiias beati Innocentii pa[)OB (llG).Ex
voro Trunsbuduni '•-
(ilOJ illuin quum iiicolunt re- quibns 13run '''^
cum ducutum udminislrassol "" to-
gionem 00 temporc invasorunt,quo Saxones '"^cum tius Saxoniaj, duxit exercitum contra Uanos, ct
Longobardis Italiam adierunt '"*, ut eorum narrut inundationc repentina circumfusus, non habens lo-
hisluria (111), ct ideo aliis legibus quum Sa.xoncs cuin pugnandi, periit cum omni oxercilu(117),frutri
Saxones variain lidem Frunco-
uliiiitur (112). Igitur natu quideni '"• ininori.sed omni virtuto iiiulto po-
rum expnrli, dc quibus nobis non est dicendum, tiori.rnliiuiuens ducatum (UGGCLX.XX). llngi uulem
cum in coruni gestis(U3) inveniatur scriptum,pu- llluthowico non eral lilius,omnisque populusFrun-
tnrno crrorc obligati usque ad temporu Kuroli '"^ corum utquo Saxonum (118) quccrebat Oddoni dia-
Magni pordurarunt '*''. dnina imponoro regni. Ipso vcro quasi jam gravior
15. Mugnus vcro Karolus cuin cssnt rogiim Ibr- (119) rccusabat iinpcrii onus ejus taiiien consultu ;

tissiinus, non ininorl sapinntia vigilubat.Enim vcro Conradus qiiondum dux "'' Fruncorum ungui-
''"^

considcrubut, quiu suis temporibus oinni mortuli tur '^" in rcgcm pcncs Oddoncm tainen suminum
;

prudontior erat, finitiam gentem nobilcmque vano C sempcr et ubiquo flcbat impenum.
VARLE LECTIONES.
'' condemnave 3. '"^
saxonia 3. '""
praeler —
'" contendendi 2. '"*
westva-
dividitur dcsunt 2.
'"" suabi 2. suevi 3.
'*" '*- Iranspa- '"' suavi
los 3. ingruerit 2. scc. m. et A. oporteat 2. 1.
dini 2. '"^ saxonis
transalbini 3. 1. '"' "^ 1. 3. (A) semper carolus. '"'^
udicre 3. perdura-
bant A. 2. 3. '"^ ucrum uium A. 2. 3. '"" ita uhitjue scrijisi, duce Aiw. corb. et 1. ubi intcrdum
hluthouicus ct hlulhuuicus sa'jiius vcro luthuuicus aut luthouicus ludewicus jiostca liiilewicus A. lu-
dowicus 2.; 3 scinjicr fere Lothowicus. '"" 3. plcrumquc Arnulpho. '^" 2. modo \\\\A^., modo :

liudg. ; A. seinpcr ludgurdu. "" 2. modo otto, modo oddo, A. et 3. semper otto. '"-. 2. luidolfus
ct liudolfus, A. sempcr ludolfus, 3. plcrumque luidolphus. "^ Druno 3. '" administrarct 3.
"= quoque A. "" conradus 2. ehunradus A. Cunradus 3. '"' dcest 2. "* ungitur A. 2. 3. '•'''
vige-
bat 2. 3. 7.
NOT.E.
(108) Saxones bcllo attonuatos terra3 partem ina- D nales, cx quibus quac sequuntur haustu possunt
xime oricntulcm colonis tradidisse, Ruodolfus nur- vidcri.
rat p. 075 postca quutuor genlis ordines uffcrt,
; (114) Lothurius indc ab a. 054 rnx Francorum
quarto loco sorvos ponens. Ipso auctore nostrum occidentulium Widukindus voro ejus abavum (non
;

na;c scripsisso, vix tamen puturim. proavuin) Gurulum Gulvuin nt Curuluin Crassum
(109) Gf. Dedum V, c, 11 « Non enim habent :
Arnulli putruum inter se confundit, Cf. c. 28.
regnin iidein unliqui Saxonos, sed satrupas pluri- (11.5) Non Ludovicum Arnulll tilium.sed Ludovi-
mos sum genti pr;epositos, qui ingruente belli arti- cum ([uem dicunt juniorem, Ludovici Germunici
culo mittunt wqualiler sortes.et quemcumque sors filiuin, Pii nepotom Liudgurdum duxisse,jam Mei-
ostenderit, hune teinpore belli ducem omnes sn- bominus snlis probavit.
quunturet huic obtemperant; peracto autein bello (116) Dn bac iranslationc cf. Agium Vita Hafhu-

rursum ;cquulis potenticc omnes sunt satrapa?. » mud;o cup. Hrotsuith de ccrnon. Gandersh. v.
1,

Ha-c verbu Widukindo hauii repugnare vidontur IIS ,s(/(/. Wedekind (Noien I, p. 159 sqq.) eam a.
,•

Frecht etiain ex illis nostrum sua huusisse stutuit. M'i fuctum csse ostendit.
(117) Gf. .\nn. Fuldenses a. 88o, dc loco pra?lii
(110) I. 0. Suevi truns Dudain (Bode) in pago
vero Grupen Orr. Germ. II. p. 214 sqq.; N\'edekind
Suevego habitantos. Cf. Grupen Origines ii, p. 31)7
Nolen I, p. 295 sq(j. Idein monuit, eum Thietmaro
sqq.
tluminis, neque cum Ann. Saxone
(p. 32) (a. 879)
(111) Paulus Diaconus 11, c. G.
copiarum inundatione esso intelligendam.
(112) Hujus rci vostigia per totum medium «vum [im Cf. I, c. 26; II, c. 1.
mansisse, cx speculo S;ixonum, quod dicunt.appu- (119) Jain u. 806 anto quudruginta sex annos pa-
ret. Cf. Homeyer Index s. v. Sehwube, p. 372. ter ejus Liudulfus mortuus est. Vide Ann. Xan-
(113) Fortasso Eginhardi Iiberi,Garoli Vita clAn- tenses h. a.

Patrol. CXXXVII.
 ;

139 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI. 140

17.Natusestautcm ci filius toto -"" mundoiicccs- A stupenles,admirati-''%primum quidemaco^ioatque

sarius, rcgnum masimus optimus, Hoinricus, qui rapina abstinuerunt, scd ncmine rosistonte,humana
primus libera potestate regnavit in Sa.Konia '120). tacti cupidine -"'.multa ca;dc hominum facta,nulli

Qui cumprima;vaa;tate omnigenerevirtutum vitam rei proinde parccbant ; ct capta prasda magna, ad
suamornarot, de die in diem proficicbat praeccllenti sedes suas reversi sunt. Videntes autem, quia rcs
prudontia ct omnium bonorum actuum -"' gloria ;
eis secus ccdcront, cum uxoribus ac filiis et omni
nam maximum ci ab adolescontia studium erat in agresti -" suppellcctili iterum vcnientes, et finiti-

glorificando gentem suam el pacem confirmandoin mas gcntes circumquaque vastanlcs. Paimoniam
omni potestate sua.Pater autcm \adcnsprudontiam postremo inhabitare crcperunt.
adolescentis et consilii maguiludincm^rclifiuit-^-ei 19. Victi autcm a magna Karolo ^'* et -'" trans
--"
esercitumetmilitiam adversusDalmantiam-"^(i21), Danubium pulsi ac ingcnti vallo circumclusi
contra quos diu ipsc militavit. Dalamanci -"* voro (123), prohibiti sunt a consueta gontium dcpopula-
inpetum '^"^
illius ferre Imperantc autcm Arnulfo, dcstructura est
non valentes, conduxerunt tione.
adversus eum Avares, quos modo Ungarios -'"^ vo-
nocendi patefacta, co quod iratas
opus, et via cis

camus, gentem belli -••' esset imperator Centupulcho "' rcgi "- Marorum
asperrimam (DCCCCVI)
8.Avarcsautom,utquidamputant,rcIiquio3erant „ *^^ (124). Deinde quantam stragem quantamque in
Hunorum *°". Huni egressi sunt de Gothis, Gothi juriam imperio Francorum fecerint, urbes ac ro-
autcm deinsula,ut Jordanis-"'narrat (122),nomine giones adhuc desolatae tcstantur. Ha;o ideo de hac
Sulza egressi sunt. A proprio autem duce, nomine gente diccrc arbitrati sumus, ut possit tua claritas
Gotha -'", Gothi appcUali sunt. Coram quo cum agnoscere, cum qualibus avo tuo patrique certan-
quKdam mulieres in exorcitu suo rerum venefica- dum fuerit, vel a "* quibus hostibus per corum
rum arguerentur, requisitse sunt et inventa; culpa- providentia; virtutem el armorum insignia totajam
biles, Quarum cum esset multitudo, a mcritaquidem fere ^-^ Europa liberata sit.
pccna abstinuit, ab exorcitu tamen omnes ejecit. 20. PrEedictus igitur exercitus Ungariorum a Sla-
EjectfE autem silvam proximam -" peticrunt; qua; vis conduotus, multa strage in Saxonia facta, ct
--'''

cum mari cingeretur -'- et Mooticis paludibus,inde iufinita capta pncda, Dalamantiam -" reversi, ob-
exeundi aditus non patebat, Prcegnantes autem -'^ vium invenerunt alium exercitum Ungariorum,qui
jam quajdam -'* cx illis ibidem partum ediderunt. comminati sunt bellum inferre amicis eorum, eo
A quibus cum alii atque alii nasccrentur, facta cst quod auxilia eorum sprovisscnt, dum illos ad tan-
gens valida ferarumque more viventes, inculti et
; tam prffidam duxissent. Undc factum cst, ut se-
indomiti,facti sunt venatores acerrimi. Post multa cundo vastarotur Saxonia --* ab Ungariis, ot priori
vcro S£ccula,cum aliam mundi partem illic commo- C exercitu in Dalmantia socundum cxpcctante, ipsa
rantes penitus ignorarent, contingit cervam venatu quoquc in tantam penuria; miseriam ducta sit, ut
inveniri eamquo persequi, donec ipsa praecedcnte, aliis nationibus eo anno, relicto proprio solo, pro
omnibus retro mortalibus intransmcabilcm hactenus annona scrvirent.
viam per Mcoticas paludes Iransmcarent; ibique 21. (DCCCCXII). Igitur patrc patria; et magno
urbcs ct oppida et invisum antca genus hominum ducc Oddone dcfuncto, illiistri ct magnifico lilio
videntes, eadem via reversi sunt, sociis talia rcfe- Hcinrico totius Saxonia; --' reliquit ^^" ducatum.
rentes. Hli autemcuriositatiscausacum multitudine Cum autem ei essent et alii filii, Thancmarus *" et
perroxerunt audita probare. Finitima; autem urbes Liudulfus,ante patrem suum obierunt. Rex autem
et oppida, cum ignotam multitudinom et corpora Conradus cum sa;pe expcrtus esset virtutcm novi
cultu habituquo horrcnda vidissent, dacmonia esse ducis, veritus est ei tr.idcre omnem potestatcm pa-
crcdenteSjfugiebant.IIIi vero ad novas rerumfacies D tris (125). Quo factum est, ut indiguationcm incur-

VARLE LECTIONES.
"» toti 3. deest 2. -»' bonarum artium A. «"- reliquid ^os 2. sm^itY dalmatiam.
1.
-•" da-

lanci 1. dalamanti A. dalmati 2. Dalmata; 3. ^o.;

impeUis 2. scmpcr Uncraros. ^o- deest2. ^»" hu-
-"' 3.

nonum «os i.
jQi.(jauus 3. «'" Gotho 3. -" decst 2. -'« cingerentur 2. 3. "213
decst i. «'* qusdam
.jam 2. 215
admirari 2. ^ir. ggjj cupidine desunt _ 2. -" aggresti 1. *"* karolo magno 2. «" dcest A.
"" circumfusi 3. «^' Centupulchro 3. "-^ decst 3. *-' maur"orum 2. MoravorumS. «" decst2. *'- dccsl
i. *^°
pleruinque slavi, nonnunquam c. littcra siiperscripta, 2. modo slavi, modo sclavi. A. etZ. sclavi.
1.
*" in Dalmatiam
''""'-""''
3. sffl
«- vastarent sasoniam 1. "9 add. ; ipse 3. 1? "" reliquid 1. «^i thangmarus A.2.

NOT.E.
(120) Ha;c verba cx alio \^ idukindi loco fi, c. 34) (122) Jord. c. 3, qui insulam Scandza appcllat
interprotanda esso jam Mcibomius inteIIexit;Hein- qua; scquuntur ex eodem c. 24 desumpta suiit.
ncus primus ita Sa.xoniam rcxit, ut omni alia po- (123) Carolum Magnum Avarcs vallo mugno cir-
testate scmota ipse rcx et dux totum terra; impe- cumclusisse, saiculo s vulgaris fuit opiiiio. Cf.
rium tenerct. Liudprand. i, c. 13.
(121) Ha;o Sluvorum provincia, ab ipsis Thiet- (124) Swatopluk sivo Zwentibaldus dux Moravo-
maro teste (p. 4) Glomaci vocata, prope Albiam in rum.
temtorio Misncnsi sita fuit. (125) Thietmar 6.): « hajrcditatem jure ct
(p.
 lil IIKS (iKST.K S.WOMC.K. — l.li!. I. 142

:l toliiis L'.\oi'i;itus Saxonici '". I'ic!c laincii pi-o A lii'icaii, ut invitiiviL ad c(mviviiim,fiiio magiiiH alj co
laiide et gloria oplimi diicis pliira locii(iis,proniisit muncribus honorarctur. Intcrea pontirc.x opiis eon-
sc niajora silii datunini.ct lionoiv magnoglorilica- sidcrandi gralia ingrcditui' ad aurilicem, ct visa
(uruin"'.Siixoncsvcro liiijuscciiiodi siniulaliouiiius tori|iio, iiigciiiiiisso lorliir. (ii.'initus rausam aurifo.x
noii adlcndcliiint, scd suadidianl "' diici siin, ut si iulorrogat. C.iii rcspondil, quia oplinii viri-^' ol sibi
lionoro patcrno cuni nidlet sponlc lioiiorare.rogc,"", oaiissiiiii, sciliool llcinrici, saugiiiiio illa tor(|UCH
iiivilo,(jua) vcllct obtinoro possot. Ilcx au(omvidon.s doborot iutingiii. Aiiiirox audila silontio te.xil**", eb
vullum Saxoiuim erga se sidilo ausloriorom ncc o[)ore pcrfoclo Iraditoijuc, missionom polil"' cl ac-
possc piiblico bcllo oorum durcm contcroro,subpe- oipit ct obvians duci cunti ad ea nogolia, indicavil
;

dilantc "' illi rorliiiiu militniii ( l','l>l iiianu, exorci- ci ([ua' audivit. Ipsc autem voliomcutor iratus,vocat

liis (|noqiii! iununpra luulliliidiuc, ci^il, u( i|iio(|iio lcgatiiiu iioiililiins i|ui jampridom adorat invitandi
modo in(or(iccrotur dolo. ouni gratia Vwlc, imiuit,
: (//, llallmni"-, qum du-
22.(127)"'' Eral autoui ca tcrapcstalo Magon- rius -" collum non (jcrit Ucinricus quam Adel-
liaca; sedis anlistcs nomine llatho "", acuius con- bcrlUus^^^ et fiuia melius rati sumus, domi scdcre,
silio, acer ingcnio, cl ([ui variotate sibi consuota cl dc cjui scrvitio tractarc, quam comilatus nostri
multos mortales prjoccderct. llio volcns placorc rcgi multiludinc tnodo eum gravarc. Is, ut forunt, Adel-
Conrado Francorumfiuo simul popnlo, artc solita " bcrhtus,al)ipsoi|uondam ponlilicc in fidcsusceptus,
virum nobis propric a sumnia clemcntia concessum cjus cslconsilio deceptus; quodtiuianonprobamus,
aggressus est, fecilque ei torquem auream (128) fa- luuujuam aflirmamus, sed fulgi rumorc magis
VARL.E LECTIONES.
"- saxouioi oxorcitus 2. -" ot —
glorilicaturum desunl 1. -* scd suudobaut dcsunl 1. --'^ rogi A. 1?
*'" -'"
siippetcnlo. 3. De lioc loco ynrfaiionrm; tc.tlum codd. 2. 3, cliiim 6, 7, lcijenini.
cf.
^"''
nalto 1.
^^" decsl l. '•'>
lcgil 2, prima manu. -*' jietiit 1. =^>-
athoni 1; 3 scmpcr Hattoni. -*^ duriorom 1.
'* adelberthtus'
i, postca icro adolborlitus; 2, 3, sempcr adolbertus.

NOTE.
maxiinam benericii parleni graluilo rcgis suscepit cmissa tamcn scntciitia. ii.\s ut fcrunt .\dclbcrhtus..
ex munoro. " Conradus Thuriiigi;o pagos a patre crodimus. » usquc dissolulus post tcrlium diom
Ottone arlininit.tratos novo duoi donegasse vidctur. (doost 2) dcfecissct.
(l20i Militos \\ idukindo vastfalli majores sunt. Codc.r .1. Ueniquo ab amicia rcgiis ei insidia;
Cf. e. 22, II, i. (insidiarc c} maehinantur. Qupc tamcn ab aurilicc,
(i"27) Codd. 2, 3. Ad hocque negocium habcns, torqiiemauream ad usnsdoli fabricanto,detes:cuntur.
ut forlur, maximc idontuni Mogonciaca^ sedis opis- (^uidam enim insidias tendentinm ingressus ad au-
copiini, nomine Ilalhoncm ^llattonem 3;. Hic rillcem opus cousiderandi gralia, eoque inspecto,
obscnro genore nalus ingonioqui; acutus, ut (et 3) altins ingemuisse fertur.Tanti gemituscausamdum
qiii ditticile discerneretur, melior consilio forot an faber interrogat, hoo responsi acreiiit, quia optimi
pcjor. Ouod ex uno ejus actu colligi potest. Nam viri Hoinrici post modicum deborot iUa torqucs san-
cum bollum esset Cuonrado (Chuonrado fi), rcgis guinc infundi.Auditafabcr tamquam paivipendens
Cuonradi palri (patro 2), el (ot cum ?') Adelberlo silentio tcxit. Operc perfeclo traditnquc, m;ssionem
(.\dalberto (lloinrioi ex sororc ncpoli (nepoto p.
'f,]
pelit et accepit,occurrcnsque duci ju.xfa locum qui
h. e, s. n. dcsunt 2). primus (primum 3 li) inter- dicitur Cassala,seeroto interrogat.quoiturus esset.
fcctiis est frater Aiiolborti; postoa (est, f. A. p. ;"i( lUe se ad convivium munusquohonorifieum invita-
in ultionem fratris Cuonradus quoque occisus est ab tum, ct ad hoc ire vclle respondit. Aurifcx ilico au-
Adalbcrto, nec (no 2) ullus regum tam ingons bel- dita prodit et duccm ab itiuerc prohibuit. Vocat au-
lum inter eminentcs viros potuit sedare (s. p. S), tcm legatum (jui ea hora invitandi eum gratia
Summus postremo pontifex mittitur ad sedandam aderat, imperalque suis dominis gratias agere pro
lam ingentcm discordiam et ingrossus civitalem
; fideli imitatione, non posse vero in pra;senti eos
Adolbcrti.subjurcjurando spospondit.aut eipacem visitare propterrepcntinasbarbarorumineursiones;
cum rege facturum,aut incolumem loco suo restitu- ceterum in sui servitio incunctanter permansurum.
turum (const. 3.'l His pactis eonscntiens .Adelbertus,
•
•

lei gratia et amicitia; quod dignaretur aliquid

fid,
- -
gustare, rogavit. Quo negante, ilico egressus est
urbem. Cumquc pertransisset oppidum cum omni
comitatu, fertur clamasse (proclamasse 3) Proli,
inquit, sicpius petit, cjui ohkila spcrnit; t.rdet mc lon-
gioris vix, tardiorisque hone; nam jejuni tota die
non possumus amhularc. L;ctus Adelbertus inclinatur
(inclinavit se 3) ad gonua pontilicis.ot ut gustandi
gratia in urbom reverleretur doposcit. Pontifex in
urbein roversus cum Adelberto, liboratur a loge
Juramenti, ut sibi videbatur, eo quod incohimem
eum loco suo conslituisset. Post luec regi a poulifice
pra^sentatus Ludwicoot dampnatus.capitalomacce-
ipitsontentiam. Hac igiturporlidia iiiiid nequius (»w.
nicjuius^"?) Attamen uno capito ca}so, multorum
capita populorum salvantur. Et quiil mclius eo con-
silio, quo discordia dissolveretur,ot pax redderetur.
Ea itaque varictate virum nobis etc. vt codex 1.
Ad orientcm autem versus cum suo comitatu, eoU
lccta manu, omnia qua^ erant pontilicis qui eo tem-
rv pore Magunti;o prffierat, Hatonis, in omni Saxonia
vcl Thurinhorum terra occupavit. liuchardum quo-
: que et Bardonem,quorum alter gener regiserat,in
tantum aftlixit ct bollis trequentibus contrivit, ut
terra cederent,eorumque omnem possessionemsuis
militibus divideret. Hatho ^Hatlho cj autem videns
suis artibus finem impositum, S;txonumque res (lo-
rescerc, nimia trislitia ac morbo pariter confectus,
non post multos dies deliciens, diom e.xtremum
obiit, vir magna; prudentia\ et qui tompore Lude-
xvici adolescentis supcr imperio Francorum acri
cura vigilabat, multas discordi;is in regno reconci-
liabat, templum Maguntia; nobili slructura illus-
trabat.
(1"28! De hoc morlisgcnere cf. Waltharium 1059,
ed. Grimm, p. 39. Cf. p. 72.
 143 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI 144

fictum credimui?. Et statim omnia qua3 juris A vellct exercitum ^^^^

castra metari jum ^''. At ille

ipsius -'^ (12t)j erant in omni Sasonia ^^'^

vel Thu- suasus cedcre Francis, accepil fiduciam,audiens de
ringorum terra ocoupavit Burghardum -" quoque exercitu, credens ita esse. Thiadmarus voro ficte
et Bardonem (130, quorum alter gener regis erat, loquebatur; cum quinqueenim-" tantummodoviris
in tantum arfli.Kit, ct bellis frequentibus contrivit,ut venerat -'''
De numero autem legionum scisci-
terra cedcrent (131), eorumquc omnem posscssio- tantc^'^ duce, ad triginta fere legiones se produ-
nein militibus-*' suis divideret. Hatho autem vidcns cere ;'"', respondit -" et ita delusi legati regressi
;

suis calliditatibus finem impositum, nimia tristi- sunt ad regem. Vicit vero eos calliditate sua Thiad-
tia ^*' ac morbo pariter non post multos dies con- marus, quos ipse dux ferro vincere -~'- non potuit
fectus interiit. Fuerunt '»" etiam, qui dicerent, quia Heinricus. Nam antehicanum relictis castris -"
fulmine eoeli tactus eoque ictu dissolulus, diem Franci, unusquisquc rediit-^* in sua.
postremum dcfecisset (DGGGCXIII, Mai 15) (132.) 25. Rex autem proieetus in Bojoariam dimi- ''''',

23. DCGGGXVj autem misit fratrem cum

Re.x cavit cum Arnulfo (137), ct ibi, ut quidam tra-

exercitu in Saxoniam eam devastandam.Qui appro- dunt, vulneratus, revertitur in patriam suam
pians urbi qua3 ^^' dicitur Hcresburg -''^, superbe (DCGCGXVIII). Cnmque se morbo sensissct lubo-
locutum tradunt, quia nichil ei majoris^^^ cura; rare paritcr cum defectione priniK fortunaj, vocat
esset, quam quod Saxones pro muris se ostendere " fratrem, qni eum visitandi gratia aderat ^^», quem-
non auderent quod cum eis dimicarc potuissct. Adhuc quc *" ita alloquitur : Scnlio,mqmt,fratcr,(liutius
sermo in ore ojus -'• erat, et eccc Saxoncs ei oc- me istam vitam toierc non posse, Dco, qui ordinavit
currerunt mihario uno ab urbe.et inito ccrtamine, ila -~\ imperanle gravi(juc morbo id cogcnte. Qtia-
tanta -°^ casde Francos mulclati-'^" sunt, ut a mi- proptcr cunsidcralionem luiliabcto, et quod ad tc
mis (133) declamaretur, ubi tantus ille infernus es- maxime respicit, Francorum toto -"^ regno consu-
set,qui tantam multitudinem ca3sorum capere pos- lito -*">, mei -"' adtendendo fratris tui consilio. Sunt

set. Frater autem regis Evurhardus liberatus a '-'''',

7iobis, fratcr, copix exercitus congregandi atquc

timore absentia; -'"'

Saxonum — nam eos prajsentcs duccndi,sunt urbcs et arma cum regalibus insigniis,
vidit — et ab ipsis turpiter fugatus, discessit. omne
dcposcit, prater
et quod dccus rcgium
Audiens autem rex male-^'-' pugnatum a fra-
24. fortunain utqiie morcs. Fottuna, frater, cum nobi-
tre, congregata omni virtute Francorum, per-
-'^'' lissimis 7noribus Ilcinrico cedit, rerum publicarmn
rexit ad requirendum Heinricum.Quem compertum sccus Saxoncs summa est. Sumptis igitur his insi-
in prajsidio urbis quffi dicitur Grona -''' (13-4), tom- gniis, tuncea sacra -"-', armiUis aurcis cum clamidc,
ptavit illud obpugnaro prffisidium. Et missa lega- et velerum gUidio rcgum ac diudcmate, ilo -"' ad

tione pro spontanea deditione, spondet, sc perhoc C Heinricum,facilo pacemcum eo,iU cum firderalum
sibi amicum affuturum, non -^- hostem expcrtu- possis Itabere i)i pcrpctuum. Quidenim nccesse est ,ut
rum (135). Huic legationi intervenit Thiadmarus -'^^ cadat popidus Francorum tecumcorameo? ipseenim
ab Oriente (130), vir disciplina; militaris peritissi- vcre rex crit et imperator muttorum populorum. His
mus, varius consilioque magnus, et qui calliditate dicLis frater lacrimans se consentire respondit. Post
ingenita multos mortales superaret. llic super-
-'^''
haec autem rex ipse moritur, vir forlis et potcns,
veniens legatis rcgis praisentibus, interrogat, ubi domi miiitiaque -** optimus, largitate serenus, et
VARI.E LEGTIONES.
2'^ sui juris 2. saxonia omhi 2.
""^ -" Burchardum 2. ^"
suis militibus 2, 3. *" .justitia 4.
"» fuere 3. "' qui '»- hcresburch
1. 2, A. -^'
majori 3. *" decst 2. ^" tantos 2. -"' multati
2, A.
-^'
2, 3, 5C7npc/- cverhardus. A. ie?npe7' eberhardus. -^* absentium A. -^'turpiter A. "" congregato 1.
Gruona G,7. *"- ne 1. -" thiatmarus 2. pr. inanu rt 3. semper; thietmarus 2, sec manu et postea
scmpcr ; \ semper diethmarus. -'^' ingenti 2, ingenii 3 exercitus 1. castra metiri -''''

pr. manu. -'''

decst A. veniebat 2; cum quinque
^'''^
vonerat dcsunt i. -''' scissitanto 1. *"" p.

posse 3, A. "' de numero —

respondit desunt 2. vinccrc fcrro A. -'^
deest 1. -''* redit 1.
^'^ bawariam A, -'' quem 3.
2; interdum vcro 2, boioariam; Baioariaoi 3 « adierat 2, 3, 5, 7.
*"' '
ita ordinavit 2. *'Moti 3. 280 consuito 1. -»' (to< 3, meo 6, 7. " sacra lancea 2.
^»^ '
«3 et ito 1.
2'* militifeque 3
NOT/E.
(129) I. e. Hathonis, ut et Thietmarus loeum in- n Hermcnrici Augiensis nominati sunt
telligit. prope Cottingam intelligen-
(134) Grona villam proi:
(130) Burchardum et Bardonem filios fuisse Bur- dam esse, verisimillimum videtur; do. Crohnde et
chardi ducis, a. 908 occisi, rocte Menck (Hist. Gronau alii cogitarunt.
Hass. II, p. 5'i5, n. c.) statuisse vidctur; utergener (135) Cf. 53 Amicion pcr Iwc ailepturum,
III, :

i. e. sororius regis fuerit, non constat. non liostcm cxperturum.

(131) pomites illos in australi ThuringiM parte
posscssiones suas habuisse, iisquc potitum, totam
Thuringiam Heinricum inde ad hoc tempore te-
nuisse, verisimile cst.
)132) Ekkehardo tcstc Italica febre
est.
(122) Joculatores, histriones, .sciirra; sa^eulo ix ct
X sa;pius memorautur; iidem mimi ctiam in cpistola
(136) Comes pagi Nordthuringowe^Hcinrico regc
inter primores Sasoni.-c cf. c. 36. Qu;c vero de
ipso hoc loco traduntur, vix historia; conve-
niunt.
consumptus (137) Arnulfum a. 917 rebellassc, tradunt Ann.
Alam. tunc secundo contra cum profectus est Gon-
radus cumque Liudprando teste (ii, 19) ad Unga-
rios expulit.
lia RRS GEST.E SAXONICyE. — LIB. I. 146
omnium virluUim in?igniis -'• clarus; sopcliturquc Adiem •«" proficicns cl crcsccns, rol)«slior majorfiuc
in civitalc suaWilinaburg "" (138) cum mccrorc ac ac clnrior pollcbat. Cumquc rcgnum sub antcccsso-
lacryinis oniniiim Fruncorum (130). ribus suis cx omni partc ronfusum civilibun atque
2(1. IJl erp;o llox inipcrurat, Cvurharrtus *" adiit extcrnis bcllis colligi^rct "", pacificarct ct adunarcl,
Hcinricum, s<;(|uccum oninitius thcsauris illi trafii- signa movit contra Oalliam cl Lolharii rcgnum.
dit, i>accml'ccit,amicitianipronieruil,i|uam (idclitcr 28. Lotliarius cnim crat filius lllnlhowici ">" im-
familiarilcrque usquo in fincm oblinuit.Deindccon- peratoris, a m.agno Karolo nati; huic crant fratres
grcgatis principibus ct natu mjyoribus cxcrcitus Karolus ct Mlulhowicus. Karolo .f;(|uitani;c "" et
(DC('.l".i;Xl.\) Friincorum in loco qui dicitur Eridi- Wascanorum '"- ccsscre regioncs, tcrminum ha-
sleri *** (I 'iO\,dcsignavit cuni regeni corani onmi po- bens""ab occidcntc Uarcillonani ^"S Ilispani.-o '"•
pulo l'ranciirum at(pio Saxi>nuin.Cum(iuc ci olferrc- urbcn),ab aquilonc Urittanicum marc et ad '"* me-
tur nnclio cum diadematc a summo ponlificc.qui co ridicm juga Alpium, ad oricntem vcro Masam '"^
tcmpore Ilirigcrus "" crat (1-41), non sprcvit, nec fluvium. Inter Masam "" voro fluvium et Rcnum ""
tamcn susccpil Salis, inquicns, mifhi est, tU prx
: Lothario regnum cossit. Hluthowico "" autcm a
majoribus meis "" rex dicar et designer, divina aii- Reno usque ad fincs Illirici '" ct Pannoni.T,
.Vdoram
nueiile (jrutin uc vestra pictate ; pcnes incliores vero „ (1-42) quo([ue "- ;tluviuni ct tcrminos '" Danorum

nobis unctio et diadema sit; lunto honore nos indi- impcr

impcriuin crat. Sub his fratribus bcllum famosum
tjnos arbitramur '^' . Placuit itaquc sermo iste coram actum est in Phontinith '", antequam h.-uc divisio
universa niultitudine, et dextris in coclum Icvatis, regni fieret. Postea vero facla inviolabiliter mansit,
nomcn uovi regis cum claniorc valido salutantes quousque jurc hereditario h;ec rcgna omnia ccde-
frequcntabant. rent Karolo (143), hujus Lotharii "> proavo, de quo
27. l']o ordinc rex factus Iloinricus, pcrrexit cum supra (144) mcntioncm focimns.
omni coniitatu suo ad pugnandum contra (DCCCCX.X) 20. Ilunc quidam exoricntalibus Francis adiens,
Burghardum'",duccm Alamannia!'".Hiccum essct nominc Oda, vir prudens, egitque "* consi-
fortis et
bcUator inlolcrabilis, senticbat tamcn qu ia valdc pru- lio suo, ul cum Danis benc pugnarctur, qui jam
dens erat,congrcssioncm rcgis snslincrc non possc, multis annis Karoli rcgnum '" vcxabant, unaquc
tradidit scnict ipsum ci cum universis urbibus et dic cx eis ad ccntum milia cajderentur (145). Es
populo suo -'".Et rcbus prospcre gestis, transiit indc hoc ille Oda clarus ct insignis habitus ct a rege se-
in Bojoariam, cui praisidcbat .\rnulfus dux. Quo cuudus significatus,cum ad eumvenerit uno lantum
compcrto in pra;sidio urbis qua) "^ dicitur Ragi- servulo comite contentus ^". Moricns autem Karo-
nesburg '", obscdit cum. Vidcns autem Arnulfus, lus, jussit Odoncm memorcm bencficii sui "' fore.
quia.resistcrc regi non sufflcerct, apcrtis portis, C et misericordiam sibi prwstitam filio, si nasceretur.
egressus cst ad rcgcni, tradito semct ipso "'' cum non ncgaret. Nam filius ei tunc non eral "", sed
omni rcgno suo. Qui honorificc ab eo susccptus, regina prsegnans fuit (146); cumque post mortem
amicus rcgis appcllatus est. Rcx autcm de dic in patrisfilius nasceretur.Oda cum et regno pariter et

VARLE LECTIONES.
"» insignis A. wilinabuch 2; Quidelingaburg 3. *" cuuthardus 1. (?< ita .ia'pius. -^' fridislere 2.
»«=
"» hirisgcrus 2. Horigerus 3. "" mei A. '-" arbitramus 2. 5'- 2. A. scinper burchardum Burckhar- ;

dum 3. "' alcmanni,TB A. '" decst. 2. -^' qui 1. *'« ra;ginesburch 1. rcginesburg A. 3. ragcnesburg 5.
"' semed ipso 1. *»* die 1. ^^ add. ct 3. '*> luthonici 1. 5"' equitanc.Tj 2. pr. manu. aquitaneoe 2.
sec. imnu, aquitania; A. 3. '"* uuasconorum A. ^»' habentes 2. barcilonam A. Barcinonam 3. ^''''

'»5 spanic A. ^o^deeslA.. '"",""' masan 1. Mosam 3. ^"^ A. 3. scmper vhcnum. ""
ludowicus 2. ^" illy-
rici .\ 3. '" ad oram quoque 3. odoramque2. '" terminum 3. '" Fontinith 3. ^" Ludovici 3. "^ egit 2.
^" regnum karoli 2. ^" conlentus comite 2. ^" benef. sui mcm. 2. '"> fuit 2.

NOT.E.
(138) Weilburg; rcgem
Fuldensi monasterio in D profilio ejus Karolum Simplicem, Hludov.-ici Dalbi
sepclitum esse, Contin. Reginonis (I. p. 615) dicit, posthumum. Pertz.
cx quo Annales Metenses 5) ha;c recepisse viden-
(144) C, 16.
tur sepcliturque in monaslerio Futdcnsi.
;

{lS9}Cum lacrimis ctplanclu plurimaruin gcntium (145) De urbis

Parisiacpo adversus Nordmanno-
1, 61 cum gnnitii ct lacrymis omniurn .Sa.vonum, 11,
;
rum impctum defensione nostcr fortasse cogitavit,
57 cum \hlu et planclu oinnium Fraiicorum, III, /i7:
;
cctcrum qua; de Odone et Karolo Simplico tradit
cum luctu ct ptanclu midtorum populorum 111, 57. omnino falsa sunt; ille fllius fuit comitis Rotberti,
post Karoli Crassi dcpositioncm a Francis occiden-
(140^ Fritzlar.
talibus rcx constitutus, quani dignitatem Karolus
(141) Archicpiscopus Moguntinus, successor Ha-
thonis. Simplex Ludowici Balbi fllins ei cripere conatus
est. Similes errorcs etiam Richerus commisit, ita
(142) Oder.
Ibec nou do Karolo Calvo, Lotharii abavo, ut Ekkeliardus utrumque sccutus verum invcnirc
il43) non poluerit.
Karolo Crasso dici possunt, i|ucni Karoli Sini-
plicis patrem a nostro fingi, jani Bouquet annotavit. (146) Ludowici Balbi uxor .\delheidis marito mor-
— Nostcr asquc ac Liudprandus Antap. I, 5, 14. Ka- tuo dcmum fllium Karolum pepcrit, ideo Karolus
rolos duos Calvum et Crassum pro uno habuit, et Crassus regnum sibi vendicavit.
 mi WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI. 148

nomine patcrno dcclaravit '-'. Scd Aruulfus impc- A affinitate''" parilcrcuni amicilia junxit cum '^'sibi,

rator, qui scniorem (147) Karolum Gcrniania cxpu- sublegato omni ci

'''"
Lotbarii regno.
lit ^", port morlcm cjus ^'^ omne regnum ipsias ^" 31. Genuit quoque ei et alios filios clara et nobi-
sibi vendicavit. Hiiic Odo ct ^" diadema et sceplrum lissima ac singularis prudentia3 nomine rcgina,
et caatcra rcgalia ornamcnta obtulit (14S), iuipe- mundi amorcm ^", no-
MablhildaS'", primogenitum
riuniquo domini sui gralia ^-''
impcratoris Arnulli mine Oddoncm, sccundum patris nomine insigni-
oblinuit. Unde u?quc bodic ccrtamcn cst de regiio tum,virum fortem ct induslrium Heinricum,tertiuMi
Karolorum stirpi cl posteris Odonis ^-'', concertatio quoquc nomine Brunonem, quem pontificis summi
quoque rcgibus Karolorum et orientalium Franco- ac ducis magni vidimus officium gerentem (150).
rum super rcgno Lolbarii. Ac ne quis eum culpabilem super hoc dixerit, cum
30. Ob quod Heinricus rex movil castra contra Samuhelem '" sanctum '" et alios plures sacerdotes
Karolum, cjusque sa?pius fudil excrcilum (149), ju- pariter legamus et judices. AHam quoque genuit^'''"
vitquo virum fortem fortuna. Nam Huga -^*' cujus (157) filiam,qua? nupserat Hugoni duci. Erat nam-
pater Rodberhtus ^^» (DGCCCXXIII) Itlius Odonis, ab que ipsa domina '"" regina '*" lilia Thiadrici '", cu-
exercitu Karoli occisus est(i50), misit, etdolo eum jus fratres erant 'Widukind, Immed et Reginbern.
cepit (151), posuilquo in custodia publica, donec vi- Reginbern ^" autem ipse erat, qui pugnavit contra
tam flniret. Hcinricus aulem rex audieus casum ^™ Danos, multo tempore Saxoniam vastantes, vicitque
Karoli, dolebat, humana^que mulabibtatis commu- cos.liberanspatriamabinorum incursionibususque
nem '''"
admiralus est forlunam, quia non minor- in hodiernum ^'''
dicm ''^'';
ct hi erant stirpis magni
claruit rcligiositatc quam armorum virtute. Judica- ducis Widukindi, qui bellum potens '^' gessit contra
vitque ^'- abstinere quidem ab armis, verum potius magnum Karolum per triginta ferme annos.
arte superaturos speravit Lotharios (152), quia gens 32. (DCCCCXXIV) Cumque jam civiiia bella cessa-
varia crat ct arfibus assueta, bellis prompta mobi- rcnt, ilerum Ungarii totam Saxoniam percurrentes,
lisquc ad rerum novilates. Eo temporc erat (juidam urbos ct oppida inccndio tradiderunt, ct tantam
de Lothariis nomine Cristianus ^^, qui vidcns regi cn3dem ubique egerunt, '" ut ultimam depopulatio-
cuncta prospere procedere, quKsivit, quomodo ma- ncm comminarent ^"'. Rex autem erat in prcesidio
jori gratia apud regem honoraretur; et '^* simulata urbis qu<E dicitur Werlaon (158). Nam rudi adhuc
infirmilate, vocavit ad sc Isilberhtum ^^'^
{153), cui militi et bello publico insueto et contra tam s.Tvam
principalus rcgioni.'; gentem noncredebat.Quantam autem stragem fece-
paternasuccessioneccssit(154),
ccpitquc eum
sub custodia regi Heinrico
arlc, et rint^''' iUis diebus, aut quanla monasteria succen-
transmisit. Erat autem Isilberhtus nobi'i genere ac derint,melius judicavimus ^''° silere, quam calami-
familiaantiquanatus.QucmrexsatisItetus suscepit, C tates nostras '=° verbis quoque iterare. Contingit
quia pcr ipsum solum totum Lotharii regnum se autem, quendam ex principibus Ungariorum capi-
habiturum arljitratus cst. Deinde videns adolescen- vinctumque ad regcm duci. Ungarii vero ipsum in
tem valdo indnstrium, gencre ac potestate, divitiis tantum dilexerunt ^^^ ut pro rcdemptione illius ^^*
quoque clarum, libcraliter eum cffipit habere, ac ''' innumera auri ct argenti pondora ofTerrent. Rex
postrcmo dcsponsata sibi filia nomiae Gerberga(155), autem spernens aurum,expostuIat pacem, tandcm-
VARLE LECTIONES.
^" dcprivavit2. ^^^ expulsltl. ''" p. m. ejus desunt 1. 32*ejus2. ^^'^ <lt'e.it3. '=2« inpcrioque d. s.
gratiam 2.
^" odoni 1. A., sed paulo posl odonis. "* hugo.V. ''-» robberhtus 1. rodbertus 2. 2. robcrtus A. ^'> casu
2.
331
communemque ,
A. "'- judicabitque
„ ,
1. '^" chrislianus A. 3.
3:!4
deest. A ^'^ 2. A. semper isilbertum, is-
bcrthu.-n vel hisberhtum 1.; 3 plerumque Giselbertum isliberhtum fl. 3'"'
;ct 3. ^^' afinitatc 1. ^ss
fig^,^^ ^
'^ legato 1. '•" mahlilda A. mathilda 1. "' amatorem 2. =>- samuolem A. 2. 3. ^" deest 2. 3'* filiarn
ge-
nuit .A. 2. 3. "' donina p. 3''«
deest 1.
^'''
thiadcrici 1. "* uuidukin. inmed et raeginborth (corr. raeinbcrn).
raoinbern autcm l.uuidikint i.et reinberu r. autcm 2.widikind i. et reinbern. Rcimbcrn autem A.Widckind
Immct Reginbe
.eginbern. Reginbcrn autem 3. W. Immed et Rainbern ex Ragiubern. Rainbcrn autem 3. (cxpro ct
m
3S3
coll. (yd. Dr. apud Leibnilium falso kyitur). '" odiernum 1. ''"" deest 3. ^^' deest 2. ^'°^ egere 3.
commn: inarenturS. ^'' fecerint stragem A'. 3''' judicabimus 1. '''^ nostras calamitates 2. ^"dilexereS.
•''•5'
deest 2.

NOTiE.
(147) I, e. KarDlum Crassum sed de eodem Wi- D supra editi ostendunt.
dukindus ,jam antca dixit. morluo Lotha-
(154) Gisilbertus patre Reginario
n4.s) Gf.' Ann. 'Ved.islini a. 888. riorum princcps dux; quo anno vero hanc
fiiit ct
(14'.Jj Wid. has rcs nimis brcviter pcrstringit
idoo- dignitatem acccperit, non constat. Gf. infra Riche-
quo quin crrorcs eommiscrit fieri non poluit. rus. ll.^^mc ejus captivitatcm solus Wid. tradit.
(150) In pugna Sucssionica; Rolbertus vero fratcr (155i (;i>ci)liortus Gorberg.^mi iion antc a. 928
nequc lilius Ddonis fuit. duxisso vidotur.
(151) Non llugonem sed Hcribertus Karolum c.i- (I.50j V. supra col. il8.
ptiim teiuiissc, constat. Glaber Rodulfus
(157) hist. 1. I, c. 4. lladviden
(152) Eodein fcre modo c. 39 lcgilur nt etium : vocat. Mkib.
Imlenli non rredcrent se dissolvcndum.
(158)Palatium rcgale prope Goslariam cf.Grupcn ;

(I5.'i) Saxonos hoc nomcn

odicos Widukindi
sinc G aut K scripsissc, Obss. I p. I. sqij. —
hodie Burgdorf propc Gosla-
omncs et Annalcs Gorbeienses riam. /'.
 149 RES GESTyE SAXUNIG/E. — Llll. 1. ioO
quo oblinuil, ul rcilrjito cnptivo cum uliis? muncri- A Post haec a Dioclcliano cffisaro vocatus Romom pro-
bus, ad novom annns pax firmarclur ''". impcratori» pcr oralionom "* Viti
flciscitur, cllilio
.Ti. Quando »"' vero rcx Ucnum trunsicrat ail di- a d.-cmonio purgalo, thura "'' diis olTerro cogitur.
htlandum supcr Lotharios impcrium suum.occurrit Illi '"i vcro durius'" imporatori rcspondcntc.bcstiis
i'i lc^atus Cnroli.ct s.dul!Uooo""vcrl)is humiilimis: projicilur, ncc lacditur. Dcindc in medium clibani
Dominus meiis, imiiiif, Kariilus, rcijiu iiiicinlam pn- ardeiilis Jaclalur, ct '""
ang.do (lammas .scdanle,
/(slali' prailitus. miulo privuliis, misil mc iiil te do- ill.-usus cgrcditur. Vinrulorum ingonti fcrro
onc-
mundiins, quiu nirliil ci ab inimicis cirainwcnlo jo- ratus carccri traditur, scd ibi a Domino ct mulli-
cundius, nichil itiilcius esse possit, quam de tui tudine angelorum visitatur. Postrcmo torraento
maijnifici prnfcctus ijloria aliquiil audirc, fama virlu- quod catasta dicitur eum Modesto ct quadam nobili
luw liiariim. consolari. Et hoc tibi siijnum fidei et femina Grcsccntia ligitur, ct fractis oinnibus mcm-
vcritatis /niH,SHi(.v(V,-protulitc[ue de sinu nKinum pre- brorum molibus,a Christo consolatur.Nam fuiminc
tiosi marliris Dyonysii '", auro gcmmisi|U0 inclu- cadi tortores tacli cl tonitru
»•' ingcnti pcrtcrriti ab

sam. //(>(•, inquil, habclo pignus fauleris porpetui et eo fugantur; subitoque repcrtus esl '^" in loco^",
anioris vicarii. Ilanc partcm unici solatii Francorum ubi prius oralioni vacabat, angelo Domini ibi aum
Gulliam inliabit(iiU!um,po.Uquam nos doseruit insiynis n rcstitucntc, et ultiina oraliono celebrata, aniinas
martir Vitus ad nostram ]icniicicm, voslrainquo ccelo tradidcrunt. Corpora vero Florcntia qu^Tdam
pcrpetiiani pacoin Sa.ioniain visitavit, coinmunicare illuslris fcmina turr.-c tradidit in codom loco, qui
lecum maluit. Neque enim postquam Iranslatum est dicitur Mariauus.Ejus ultimam orationcm tuoc glo-
corjius cjus '" a nobis, civilia vcl extema cessavere riK signilicare curavi, ut inde sumas
quo ejua ^'^
bcllu ; eoiiem quippe anno Dani et Nortiimanni '"^* amore ardcas, et ardoro ipsius amoris pcrpetuum
nmtram invaserunt (i59). Rex aulem mu-
rcfjinnem ejus patrocinium merearis. Dominc, inquit, Jcsu
nus divinum cum omni gratiarum actione susci- Christt; '''*',
lili Dei vivi, pcrfice dosidcrium cordis
piens, proslcrnilur rcliquiis sanctis, et deosculans eoriim^''', et libera eos ab omnibus impedimcntis
eas, sumina vcncratione vencratus est. hujiis swculi, ct perduc eos ad ghriam tiuim, qui pro
•34. Inclitusvero martir.de quo legatus Caroli dis- me (jlorificant te, et volunt gloriari dc mei marlirii
"^^ passione '"^ Ilanc
scruit, crat in Licia provincia nobili natus fami- voccm subsocuta est sponsio divi-
lia, sed pagana(l()(>).Quom pater pr;csidi provinci.-c n» promissionis ^«^ rata el firma esse omnia quaj
Valeriano pivosontavit, eumque ipsc "''•
pra;ses ad rogasset. Post multa vero (161) tempora Romam
inmolandum simuhicris coegit ; scd '^"
vcniens quidam, Fulradus '">' nomine, et ibi gcsta
intcrea ma-
num perdidiljCt oratione ipsiusitcrum sanam rece- legens pretiosi martiris, notavit locum sepulcri
pit. Brachia tortoribus arucrunt,sed meritis marti- C veniensque levavit reliquias sacras, et collocavit '*'

ris restitula ''^* sunteis. Videns autem pater, quia easinpago Parisiaco.Inde regnanlo Hluthowico im-
tormonta irrisit,donuim reduxitjCubiculo omnibus peratore, translatm sunt in Saxoniam, et ut legatus
deliciis afllucnti reelusit.Ibi cum archana qu»dam Karoli confessus cst, ex hoc res Franoorum ooepe-
Ilylas'*^^ — sic enim
vocabatur pater ejus con- — runt minui, Saxonum vero crescere, donec '"dila-
spiceret,ca3cus efllcitur. Et coactus idolis abronun- tat» ipsa sua jam ^^" magnitudinc laborant, ut vi-
ciavit, Christum confessus est. Illuminatus autem demus in amore mundi ct totius orbis capito,patre
pcr merita lilii sui Viti, Christum nogavit,et filium tuo, cujus potenti;e majeslatem non solum Germa-
intorficcre qua^sivit. Monitu angclico atque ductu nia, Italiaatque Gallia, sed tota fere Europa non
Modcstus, jam gravior p;cdagogus, puerum sumit, sustinet. Colito itaque tantum ^^' patronum, quo
marc navigat ''", ad Siler fluvium pcrvenit. Ibi sub adveniente, Saxonia cx serva facta est libera ct
arbore quadam requiesccntes, vacant orationibus, es tributaria multarum genlium domina. Ncquo
'"'
aquilis victurn cotidianum ministrantibus''^Po- enim talis ac tantus summiDoi ''-araicus tui gratia
pulis eum '"'
visitantibus puer pri-cdicat Christum, indiget, nos vero famuli ipsius indigemus.Unde ut
plures convcrtit, plures baptismum suscipere fecit. eum possis habere inlercessorem apud cflclestem

VARLE LECTIONES.
'•" confirmarctur mo quoniam A. ™' dcesl 1. '" dionisii alibi dyonisii 1. dionysii A. 3. ^"
3. deestS.
5" nortmanni A. Normandi 3. '" litia 2. lycia A. 3. ^^ praises ipseS. ^''^ set 1. restituti 1. ^ea yiag ''«'*

l.HilasS. ^™ navigavit 1. '"' coltidianum 2. 3"- administrantibus 2. ^"^ cnim 1. ^' ' add. hea.Vi i.'see.
manu. ^""tural. ^tg iHo 3 3t^:
j^,ti„3 2. ^'<^ deesti. '"» tonitruo 2. ^»" (&<;«<. 2. ^'^ m\oco
dcsunt \.
^^ ut inde sumas d4:sunt 4. ^'^ Josu Christe, inquit 3. ^** add. qui in tuo nominc volunt gloriari de mei
martyrii passione 2. ^'^
cl volunt passione dcsunt2. —
^'« div. sp. prom. 2. '*'
folradus A. ^as
collo-
cavitque 3. ^»' docst. 2. »
ipsa jam sua A. ^''^ deest A, ^" dci summi 2.

NGT.'E.

(159) Translatio S. Vili a. 83() facta esl inde

; ct sec. VI aut vii scripta hausit, (|uam vidc in Actis
ab annis 834 ct 836 Nordmannorum incursiones re- SS. BoII.Juni Vol. II. (die 15) p. 1021. sqq.
vera increbuerunt. (161) cf. Translatio S. Viti Mon. II. p. 576 sqq.
(160) Hauc sancti vitam Wid. cs passione ipsius
J51 WIDUKINDI C0RBEI15NSIS MONACHI 152

imperatorcm, habcamus^'^ tc advocatum apud ^»*

A esscnt tributaricc, Apodriti '•'"
(DCCCGXXIX), Wil-
regcm, tuum scilicct patrem atque fra- ti»", Hcvelli*'-, Dalamanci^'-', Bocmi, Rcdarii (166),
terrenum
(^pgjjj_
etpax cssct,Redarii defecerunt a fide,ct congregala
35. Igitur Heinricusrex accepta pace ab Ungariis multitudine,inpetum fcceruntin urbem qua; dicitur
adnovemannos,quantaprudenliavigilaveritinmu- Wallislevu *'*(167), ceperuntque eam, captis et in-
nienda patria ot in oxpugnando barbaras nationcs, terfectis omnibus habitatoribus ejus, innumerabili
supra nostram est virtutem edicere, licet
"^' omni- videlicct multiludine. Quo facto omnes barbarae na-
modis non oporteat taceri. Et pi'imum quidcm ex tiones erecta;, iteruin rebellare ausaj sunt. Ad qua-

agrariis militibus nonum qucmqueeligens,in urbi- rum ferocilatem reprimendam Iraditur cxercitus
bus habitare fecit ''", ut ca:teris confamiliaribus cum Bornhardo.cui ipsa Redario-
prajsidio militari

suis octo habitacula extrueret, frugum omnium rum provincia erat sublegata
*'•', additurque
legato
tertiam partom cxciperet servaretque cffiteri vero ; collega '''" Thiatmarus, et jubcntur urbem obsidcre

octo seminarent et metercnt frugcsque colligerent quc-c dicitur Lunkini "~ (168). Quinto obsidionis die

nono, et suis eas locis reconderent. Concilia et venere custodes.exercitum barbaroruni"'non longe
omnes conventus atque convivia in urbibus voluit esse adnuntiantes "", ct quia noctc contigua inpe-
celebrari quibus cxtrucndis die noctuque ope-
; in „ tum in castra facere docrevissent. Cumquc plures
ram dabant, quatinus in pace discerent, quid eadem confirmarcnt, populus fidem paribus dabat
contra hostcs in nccessilate facere debuissent
'»''.
dictis ; et cum conventus *-° esset populi '-'
circa
Vilia aut nulla 3" cxtra urbes fuere mmnia. Tali tentoria legati "-, Ccadom hora, collcga dictcinte,

lege ac disciplina cum cives assuefaccrct, rcpcntc prc-cccpit, ut per totam noctcm pcarati essent,ne qua
irruit supcr Slavos qui dicuntur Hevoldi ^''•'
(162), forte irruptio *-''
barbarorum in castra fieret. Cum
et mullis eos pra;liis fatigans *"", demum hieme as- aulem dimissa esset multitudo,in castris variavere

perrima castris super glaciem positis, cepit urbem mmstitia pariter *" atque la;tiiia, aliis bellum Ibr-

qucB "" dicitur Brcnnaburg '"^ famc, fcrro, frigore. midantibus, autem desidorantibus et pro
aliis ;

Cumquc illa urbc potilus omnem regionem '"^, qualitato'morum interspemmetumque versabantur
signa vertit contra Dalamiintiam, advcrsus quam bellatores '-•^. Interea dies transil, ot nox solito te-
jam olim roliquit ei pater militiam et obsidens ; nobrosior cum ingonti pluvia adest nutu divino,
urbem qua3 dicitur Gana '"*
(163), vicesima tan- quatinus consilium pcssimum inpediretur *-" bar-
dem die cepit eam. barorum.Utergo jussum est, tota nocte illa armati
Prc-eda urbis militibus tradita,

pubores omnes '"^ intcrfecti, pueri ac puell» capti- erant Saxones, et primo diluculo dato signo '", sa-
vitati servatce "^ Post h:ec Pragam cidiit cum cramcnloquc accepto "', primum ducibus, doinde
'•»''

omni exercitUjBocmiorum^^^^^urbem^regcmquc cjus C unusquisquealteriopcram suamsub juramento pro-

in doditionem accopit dc quo qusdam mirabilia
; mittebat ad prajsens bellum (169). Orto autem sole,
prajdicantur, qua; quia non probamus,silentio tegi nam post pluviam clara redit "" serenitas — —
judicamus (164). Frater tamcn erat Bolizlavi ""*, erectis signis procedebant castris *">; in prima qui-
qui (165) quamdiu vixit, impcratori fldelis et utilis dem fronte legatus in barbaros inpetum faciens.Sed
mansit. Igilur rex Boemias tributarias *" faciens, cumpaucinonpriTvalcrent adversus innumcrabiles,
reversus ost in Saxoniam. revcrsus est ad exorcitum, referens, quia barbari
36. Cumquo vicina; gontes a rcge Hoinrico factre non plures haberent equites"',peditum vero innu-

VARIyE LECTIONES.
"ss ^^» liceat 1. 3'« fecit habitare 2. ^o?
^»''
habeat 1. aliis erasis. cadvocatam 3. 1 ? deborent 2.
^™ Hcineccius nescio imdc rcccpit autom Leihnilx, in cod. Dr. (A) ola lcgi annolavit, quod falsum esse
;

'"' hcvclli 2. 3. A. '"" fatigare 2.

Ebert diserte monct. Locus vcvatissimus iyitur sanus et integcr.
"" qui 1. *"-
berneburch 2. brinnaborg 5. '"^ ct omni regione 3. "" Grona 3. Grana 6. 7, kietni A.
'""^
deest 2. ""^ reservata; 1. sunt serviiti 2. ">'' adito 3. *"'* 3 scmper Bohemorum. '™ bori-
tlavi 1. borizlavi 2. bolizlai A. Bolizlavi 3. bolizlawi 6. *'" boemos tributarios 2. boemios tribu-
tarios A. 7. "» Abotriti 3. "' dcest 1. uiulti 2. Vulzi 3.7. "- hevelle 2. "^ dalmaci 2. dalmatai 3.
*'* uuallislevi 2. 3. wallisleu A. wallislohoim 5. "' subjugata 5. 7. "^ legato corr. collega 1. *" lun-
kani 2. "" barbarum A. "' dicentes vel annunticantes 2. *-" ventus 1. *-' decst 2. *-- tentoria, Icga-
tus 3. *^5 yrruptio 1. *-* pariter mestitia 2. *^^ versabant. .. corr. versantibus 1. '-"^ impeditur 1.
^^deesti. ''-^ Hucusque 5. *-» rediit 3. 7. *3» dmf3. *3' equitates 1.

NOT^.
(162) Hoveldi Slavi sedes habucrunt ad Havelam D perrime V. Cl. Lisch in Annalibus Socictatis histo-
Meib. urlis eonim Brandenburg. ricc-e Megalopolitana; T. 111. I. sqq. accuratissimc
(163) Jahna inter Meissen ct Lammatsch esse investigavit.
vidotur. Uroaa aut Kietni contra oplimorum codi- (167) Walsloben propc Albiam, inter Werben et
cum consensum lcgcre jain minime liccl. Arneburg.
(ll')''i) Sanctum 'Wenceslaum satis aperte Wid. (16S) Ghron. Quedlenburgense hanc urbem collo-
indic.it ; nomcn rcgis vero cum fuisse vidctur. cat ad .\lbim;erit igitur Lcontium, Lentzcn. Meib.
(1()5) 1. c. Wcnccslaus. (169) Idcm in pradio advcrsus Ungarios a. 955
(1()6) Rcdarioruni in terra Strelitziensi scdcs nu- commisso factum osse, noster tradit III. 41.
153 RES GESTJE SAXONIOE. — LIB. I. 154
morahilcm multittKlincm, cl nocturna pluvia in A. Liiiiliilfum, virum mngnum, mcritnquc omnibus
tantuiii imprditiuii, ul vix "' ah oi|iiilil)US coucti po|inlis carum, (iliaiii (|uoqn(! iKmiinc Liudgar-
ati pugnam pi-occili-rcnl. Igitur solc cailcntc in hu- dain"", (\ux niipscrat Conrado Francorum duci.
niiiia vcslimcnla harharoruni, fumum asccndcrc ;?iS. Rcx aulcm cuiii jam inililcni hahcrel ei[ucs-

fccit usi(uc in cailum, spcm ri(luciamquc praislans tri proliatum, contra antiquos hostcs, vi-
prfl>lio

Dci populo '", cujus facici claritas atquc screnilas dclicctUngarios, pra>sumpsit iniri! rcrtamcn. Et
circumfulsit illos. Igitur «lato signn, ct cxhortanlc (DCCCCX.XXII) convocato''" omni iuqiulo, lali ora-
legioncs lcguto, cuni clainorc valido irnuint in tiiuic''' cfls cst '=- affafus :Olim ('.c oiiiiii piirU: ron-
hostcs. Cumi|uc niinia dcnsitatc itcr pcrtransiunili fiisHin (i quniilis periciilis impcrium ''^ ivsintiii. iiwJo
hoslcs non patcrcl, dcxlra hTvaque fcrro crumpcn- sit lilicruiii, vos ip.iimelius noslis, qui civilihus iliseor-
tcs, quoscumquc a sociis seccrncliant *", ncci da- (liis cl c.vlcniis bcllis lotiens altrili Uiborabntis. Al
hant. Cumquc "" jam bcUum gravarclur "'^, ct 1IUIIC, propitia nobis sumnm (Uvinilatc *"'',
uoslro la-
multi hinc atquc indc cadcrcnt, ct adiinc harhari borc, vcstra '"'^
virtute, pacutuin collcctumquc cer-
ordincs tcncrcnt, lcgatus collcgam, ut lcgionihus nitis, barlmros supcrutos et serviluli suhjcctos. Quod
auxilio csset, cxpostulat. lllc vcro pra'fcctnni cuin supi'rest , neccsse hahcmus , ut contra communes
luiuuginta armatis latcri "' hostili iminisit, ct
(lUI „ hostes Avarcs paritcr ''^''
consurgamus. Vos hucus(iue.
ordines conturbavit; ex hoc ca;di "' fugacque tota filios pliasquc vestras expoliavi, ct ararium corum
die hostcs patebant. Cum ergo pcr omncs agros rcplcvi; nunc teinpla tcmplorumque minislros ul
caHlcrcntur, ad urhcin vicinam fugcro tcnipta- crpolicm coijor, ahsqiic nwlis corporihus nulla nohis
bant. ColU^ga autcm hoc (us prajcavcntc, proximum alia rciimncnti' pccunia. Consulile iijitur vohis ipsis,
marc (170) ingrcssi factum cst, ut
sunt, et ita ct qiiid supcr hac re nobis sit facicndum, cligite.
oinnisillanimia multitudo autgladio consumoretur Thcsaurum divinis officiis santificatum tollamne '^',

ant in mari mcrgcretur. Ncc pcditum ullus supcr- et ddho pro nostra redcmptione Dei inimicis? an
fuil, cqiiitum rarissimus,dcponiturquc hcllum cum certc addam cidtui diviiio pccuniiv. '^" honorcin, iit

casu omniuni advcrsariorum. Ingcns intcrea oritur (ih

'''
(;).',() potius rcdiiiiamnr, qui vcre noslcr c.rtat
Iffititia cx reccnli "' victoria, dum omncs laudant cirator pariter ct '•^"
redemptor? Ad h.TC populus
duccs.unusquisque vero militum prmdicat alium*"', levavit voces in coelum, inquiens, se a Deo vivo
ignavum quoquc, ut in tali fortuna solct ficri. Po- et vero redimi omnimodis desidcrare, quia fidelis et
stcra '*' autem luce movcnt signa urbi praefatw, justus si in omnihus
viis suis et sanctus in omni-
urbani vcro arma deponunt, salutcin tantummodo bus operihus Opcrani suam deindc promittens
suis.
deposcunt ac merentur. Inermes igitur urhe egre regi '^'
contra gcntem acerriinam "'-, dc.xtris in
di '« jussi servilis autcm conditio ct omnis pe-
; C coclum elevatis, pactum firmavit. Tali itaque pacto
cunia cura u.xoribus et filiis et omni suppcllectili cum populo pcracto, dimisit rcx multitudincm.
barbarorum regis '" captivitatem subibant. Ce- Post hffic legati Ungariorum adierunt rcgcm pro
cidcrunt etiam ex nostris in illo pra;Iio duo '" Liu- solitis munerihus scd ab co spreti, in tcrram
;

tharii "' (171) et alii nohiles viri nonnulli. Igitur suain vacui sunt *^^ rcversi. Ha;c audientcs "' Ava-
legatus cum collcga et aliis principibus Saxoniam rcs, nichil morati '''''
cum gravi hoslilique manu
victorcs reversi, honorifice a rcgc sunt susccpti festinant intrare Sasoniam. Et iter agentes per '"*
satisquc laudali, qui parvis copiis, divina favente Dalamantiam, ah antiquis opem pctunt amicis. Illi
clemcntia, magnificam pcrpctraverint victoriam. vero scientos, eos festinare ad Saxoniam, Saxones-
Nam fuere qui dicercnt, harharorum ducentamilia quc ">" ad pugnandum cum eis "^" paratos, pinguis-
cacsa. Captivi "* omnes postera dic '", ut promis- simum pro munere eis ">' projiciunt cancin.Etcum
sum habebant, obtrunoati. non csset injuriam vindicandi locus ad aliam pu-
37. Itaque recentis victoria!
lajtitiam augebant gnam festinantihus, cum ridiculosa satis vocifera-
temporc magnificajlargitate
nupti.-B regales, qua; eo tionelongiusprosecunturamicos.Igiturquampotuc-
celebrahantur "'.Nam res dcdit filio suo Oddoni runt rcpcntino (DCCCCXX.XIIIj impctu intrant fincs
conjugem filiam Ethmundi (172) rcgis Anglorum, q Thuringorumillamtotamterramhostilitcrporvagan-
sororem Adalstani, qua3 genuit ci filium nomine tes'''\ ihique divisis sociis, alii ad occidentcmpergc-

VARI.E LECTIONES.
'^- decst 3. '•'"
2. "' se sternehant 3. '^s (.^^^ 2. '^ dextra lavaque
populo doi gravarctur dcsunt —
1? '^" *3Sca;deA.
Ia;tari 2. '^" crescenti I "" «(///. evangelium 3. "'posteal. "Megredi 1. "'''post
.

regis i. elA. punctum collocantum. "' decst 1. "s luitharii2. luthariiA. "Scaptivi corr.capiti 1. '"die
postera 2. "* cclcbrautur A. 3. "Mintgardam 1. 2. '^^o ^„(.^.^10 j ratione A. 2. 3. »^- est eos A. «
*^^ dccsl '" divina 2. '" vcstraque 3. "''^ «(W. simul 3. '^"
1. tollam 2. '^" peeuniani 1. pccunia A.3.
*'^ dcesfZ. "''»
ac 1. ^' deest 1. "^- asperrimain 2. "^s
revcrsi sunt 1. "^* (/ccsZ 2. »"' a(W. sunt A.
»«« deest 2. '" sa.\.ones A "*" add. csse 2. "^a
eis pro muncre A. "" totam illam tcrrain pcrvagantcs
hostiliter 2.
NOT.E.
(170) Prope Lenzcn duo quamvis minores lacus (171) Dc his cf. Thictmarus i. (p. 8.)
sunt. (172) Edgitham filiam Ethwardi regis.
 151 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI 152

imperatorcm, habcamus''" tc advocatum apud ^ss

A esscnt tributaricc, Apodriti "" (DCCCCXXIX), Wil-
rcgcm, tuum scilicct patrcm atque fra- ti'", Hcvolli*'-, Dalamanci"-', Boemi, Rcdarii (lOG),
terrenum
(,j.gjjj_
et pax csset,Rcdarii defecerunt a fide,ct congrcgala
35. Igilur Hcinricusrcx acccpta pace ab Ungariis
muUitudine,inpetum feceruntin urbem quffi dicitur
adnovemannos,quantaprudcntiavigilaveritinmu- Wallislcvu *"(i67), ceperunlquc eam, captis et in-
nicnda patria ct in cxpugnando barbaras nalioncs, terfeetis omnibus habitatoribus ejus, innumerabili

supra nostram est virtutem ediccrc, licet

''' omni- videlicct multitudine. Quo facto omncs barbarfc na-

modis non oportcat taceri. Et primum (luidcm cx tiones erecta;, iterum rebellare ausa; sunt. Ad qiia-

agrariis militibus nonum qucu)queeligfins,in urbi- rum ferocitatem reprimendam tradilur cxercitus

bus habitare fecit'"^, ut ca;toris confamiliaribus cum prajsidio militari Bernhardo,cui ipsa Redario-

suis octo habitacula cxtrucret, frugum omnium rum provincia erat sublegata "'% additurque legato
tertiam partem cxcipcret scr^-aretque caeteri vero ; collcga '"^ jubcntur urbem obsidere
Thiatmarus, et

octo seminarent et meterent frugesque colligcrent qua; dicitur Lunliini '" Quinto obsidionis die
(lfi8).

nono, et suis cas locis reconderent. Goncilia et vencre custodes.exercitum barbarorum*"non longe
omncs conventus atque convivia in urbibus voluit esse adnuntiantcs ''", ct quia noctc contigua inpe-
celebrari quibus extruendis die noctuque ope-
; in ^ tum in castra facerc dccrevissent. Cumque plures
ram dabant, quatinus in pace discerent, quid eadem confirmarent, populus fidcm paribus dabat
contra hostcs in necossitatc facere debuissent
^"'.
dictis ; et cum conventus '•-°
essct populi '-' circa
Vilia aut nulla =»* cxtra urbcs fuere mocnia. Tali tontoria legati "-, cadem hora, collega dictantc,

lege ac disciidina cum cives assucfaceret, rcpcntc pra;ccpit,ut pcr totam noctom parati essent,ne qua
irruit super Slavos qui dicuntur Heveldi ^»»
(162), forte irruptio '-''
barbarorum in castra fieret. Cum
et multis eos prc-eliis fatigans""', demum hieme as- autem dimissa esset muItitudo,in castris variavere

perrima supcr glacicm positis, cepit urbem

castris mocstitia pariter *-' atque
bellum for-
la;tiiia, aliis

qua; "" dicitur Brcnnaburg *"-, famc, ferro, frigore. midantibus, aliis autem desidcrantibus et pro ;

Cumquc illa urbo politus omnem rogionem *"^,
signa vertit contra Dalamantiam, advcrsus quam
jam olim rcliquit ei patcr militiam et obsidens
urbem qum dicitur Gana "" (163), vicesima tan-
dem die cepit eam. Pracda urbis militibus
quaIitato'morum intcrspommetumquc vcrsabantur
bcllatores "^ Intcrea dies transit, ot noxsolito te-
; nobrosior cum ingonti pluvia adcst nutu divino,
quatinus consilium pessimum inpediretur ""^ bar-
barorum.Utcrgo jussum est, tota nocte illa armati
tradita,

pubcres omnes interfccti, pueri ac puellas captl-

'•"''
erant Saxones, et primo diluculo dato signo *", sa-
vitati servata; *"". Post h.cc Pragam adiit cum cramcntoquc
''"''
aeccpto "", primum ducibus, dcinde
omni oxercitu^Bocmiorum^^^^urbem^regemquc ejus C unusquisquealtcrioperam suamsub juramcnto pro-
in doditionem accepit de quo qua;dam mirabilia
; mittebat ad pra;sens bellum (169). Orto autcm sole,
pra;dicantur, qua; quia non probamus,silentio tegi —
nam post pluviam clara redit '-" serenitas —
judicamus (164). Frater tamcn erat Bolizlavi *<", erectis signis procedebant castris*'"; in prima qui-
qui (165) quamdiu vixit, impcratori fldelis et utilis dem fronte legatus in barbaros inpetum faciens.Sed
mansit. Igitur rex Boemias tributarias "" faciens, cumpaucinonpra;vaIerent adversus innumerabiles,
reversus cst in Saxoniam. reversus est ad excrcitum, referens, quia barbari
36. Gumquc vicina; gcntes a rege Heinrico factn; non plures habercnt equites'^',peditum vero innu-

VARI^E LECTIONES.
3»^
halicat 1. aliis erasis. ^m advocatam
3. 1? ^oi Hceat 1. '»6 fecit habitarc 2. ^™' deberent
2.
'^' Heineccius nescio umle rcaipit autcm LeilmHs, in cod. Dr. (A) ola lctji annolavil, quod falsutn esse
;

^^" hevclli 2. 3. A. '"" fatigare 2.

Ebert diserte monet. Locus ve.tatissimus igitur sanus ct inlcger.
*"' qui 1. "^ berneburch 2. brinnaborg 5. '•"^
et omni rcgione 3. '"' Grona 3. Grana 6.
7, kietni A.
"'^ deest 2. *"''
roservat;e 1. sunt servati 2. '"''
adito 3. '"'* 3 scmper Bohemorum. "" bori-
tlavi 1. borizlavi 2. bolizlai A. Bolizlavi 3. bolizlavvi 6. *"' bocmos tributarios 2. boemios tribu-
tarios A. 7. »'» Abotriti 3. '•"
deest 1. uiulti 2. Vulzi 3.7. *'- hcvelle 2. "^ dalmaci 2. dalmata; 3.
*" uuallislevi 2. 3. wallisleu A. wallislehcim 5. *'* subjugata 5. 7. *" legato corr. collega 1. *" lun-
kani 2. *" barbarum .\. *"' dicentes vel annuntiantes 2.' *-" ventus 1. *-' deest 2. *-- tentoria, lcga-
tus 3. *" yrruptio 1. '-* pariter mcstitia 2. **2 versabant. .. corr. versantibus 1. *-'^ impeditur 1.
*"fteU. ''-« Hucusque 5. *2» rediit 3. 7. '•^" d^iest3. *3' equitates 1.
NOTvE.
(162) Hcveldi Slavi scdes habuerunt ad Havclam D pcrrimc V. CI. Lisch in Annalibus Societatis histo-
Meib. urlis corum Brandonburg. rica; Megalopolitann; T. lU. I. sqq. accuratissime
(163) Jalina intcr Meisscn ol Lammatsch esse investigavit.
vidotiir. Grona aut Kictni contra optimorum codi- (167) Walslcbcn propc Albiam, inter Werben et
cum consensum jam minimo licot.
logcre Arncburg.
(IIJ4) Sanctum Wencoslaum satis apcrte Wid. (168) Cnron. Quodlcnburgense hanc urbem coUo-
indirat; nomen regis vero eum fuisse vidotur. cal ad .\Ibim;crit igitur Leontium, Lentzcn. Meib.
(165) I.c. Wcnccslaus. (169j Idom in pradio adversus Ungarios a. 955
(166) Redariorum in terra Strclitziensi scdcs nu- commisso factum csso, nostcr tradit III. 41.
153 RES GESTiE SAXONIC/E. — LIB. I. 154
mc^r.ihilnm miiUitiirlmcm, cl nocturna pluvia in A. Liiiiliilfiim, viium mnRnum, mcritnquc omnil)us
lantuin imprditam, ut vix "' ai> ciiuitilnis coacti populis carum, liliain (|uiiiiU(! iKimiiic Liudgar-
ad pugnam proccdorcnt. Itjitur solc cadcntc in hu- dam"''', qu.T nupscrat Cdurado l'"rancorum duci.
mida vcslimcnla barl)arorum, rumum asccndcrc !W. Rcx autcm cuin jam mililem habcnd C(|ucs-
fi'iit usi|uc in ccclum, spcni fiducianiquc prjcstans Iri pi-fclio probatum, contra aiili(|uos hostcs, vi-
Dci populo '", cujus facici claritas atquc scrcnilas dclicct Ung.irios, pra>sumpsit iiiirc ccrtamcn. Kt
circumfuisil illos. Igitur dato signo, ct cxhortantc (DCCCCX.XXII) convocato'-'" omni po|)uIo, tali ora-
legioncs lcguto, cuni clamorc valido irruunt in lionc'''' eos est ''- affatus Olim c.v (iniiii parU! ron-:

hoslcs. Cumquc nimia dcnsitatc itcr pcrtranscundi fiixuin n <iiciuitis pcricutis iinperium '' vcsirum. mudo
hostcs non palcrct, dcxlra lan-aquc lcrro crumpen- sit Uhcrum, vos ipsimelius nostis, qui civilihus<li.sr.or-
tcs, (]uoscuinquc a sociis seccrnclianl "*, ncci da- iliis rl c.rtcrnis hcllis lotiens attriti lahornhatis. .it

hant. Cumquc *'" jam bcUum gravarctur "°, ct nunc, propitia nohis summa divinilato '"'', uostro la-
multi hinc atquc inde cadcrcnt, ct adhuc barbari bore, vcslra '™ virtutc, paeatum rollectumque rer-
onlincs tcncrcnt, lcgatus collegam, ut lcgionibus nitis, barharos superutos ct servituti subjertos. Quod
auxilio cssct, cxpostulat. lllc vcro pra^rcctum cum sup<'rest , nercsse habcmus , ut contra communes
(|uiiuiuaginta armatis latcri '" hostili immisit, ct _ hostcs Avares parilcr ''^^
consurgamus. Vos hucusque.
ordincs conlurbavit; ex hoc caidi '" fugajquo tota filios filiasquc vestras expoliavi, ct cerarium eorum
(lie hostcs patebant. Cum ergo pcr omncs agros rcplevi; nunc templa templorumque ministros ut
c.Tdcrentur, ad urbcin vicinam fugcrc tcnipta- c.vpidicm c<i<jor, absque nudis rorporihus nulla nobis
bant. CoII(^ga autcm hoc ins pr.-ucavcntc, proximum alia rcmancnte pccunia. Consulite iijilur vobis ipsis,
marc (170) factum est, ut
ingrcssi sunt, ct ita cl quid supcr hac re nobis sit fariendum, cligitc.
omnisillanimia multitudo autgladio consumcretur Thesaurutn divinis officiis sanlificatum tollamne ''',

aut in mari mcrgerctur. Ncc pcditum ullus super- et <laho pro noslra redcmptione Dei iiiimicis? an
fuit, cquitum rarissimus,deponiturquc bcllum cum rerte ad<lam pecuniie '^* honorcm, ut
rultui diviiio
casu omnium advcrsariorum. Ingcns intcrea oritur ah '•••''
rcdimamnr, qui vcre noster c.rtat
ip.w potius
l.Ttitia cx rcccnti "' victoria, dum omncs laudant crcator paritcr eZ *'" rcilemptor? Ad h.TC populus
duccs,unus(iuisque vcro militum pr.Tdicat alium"", levavit voces in ccelum, inquiens, se a Deo vivo
ignavum quoquc, ut in tali fortuna solct fieri. Po- et vero redimi omnimodis desidcrare, quia fidelis et
stcra '" autem luce movcnt signa urbi pracfata?, justus si omnibus viis suis ct sanctus in omni-
in
urhani vcro arma deponunt, salutcm tantummodo bus operibus suis. Operam suam deinde promittens
dcposcunt ac merentur. Inermes igitur urbe egre- regi "i contra gontem acerrimam "'-, dc.xtris in
di '« jussi autem conditio ct omnis pe- C cocluni
; servilis elevatis, pactum firmavit. Tali itaque pacto
cunia cura uxoribus et filiis ct omni suppcllectili cum populo pcracto, dimisit rcx multitudincm.
barbarorum regis *" captivitatem subibant. Ce- Post hwc legati Ungariorum adierunt regem pro
ciderunt etiam ex nostris in illo prailio duo "' Liu- solitis muneribus sed ab co sprcti, in tcrram ;

thurii "' (171) et alii nobilcs viri nonnulli. Igitur suain vacui sunt '^^ rcversi. Ha;c audicntcs "'* Ava-
legatus cum collega ct aliis principibus Saxoniam rcs, nichil morati ''^^
eum gravi hostilique manu
victorcs reversi, honorificc a rcgc sunt suscepti festinant intraro Saxoniam. Et iter agentes per '^^
salisquc laudati, qui parvis copiis, divina favente Dalamantiam, ab antiquis opem petunt amicis. Illi
clementia, magnificam pcrpctraverint victoriam. vero scicntcs, eos festinare ad Saxoniam, Saxones-
Nain fuere qui dicerent, barbarorum duceutamilia quc "'' ad pugnandum cum cis "'" paratos, pinguis-
ca;sa. Captivi "^ omnes postera die '", ut promis- simum pro munere eis "''' projiciunt cancm.Et cum
sum habebant, obtruncati. non esset injuriam vindicandi locus ad aliam pu-
37. Itaque recentis victoria!
L-etitiam augebant gnam fcstinantibus, cum ridiculosa satis vocifera-
temporc magnificajlargitate
nupti.-B regales, qua; eo tionelongiusprosecunturamicos.Igiturquampotue-
celebrahantur '".Nam rex dedit filio suo Oddoni runt repcntino (DCCCCXXXIIIj impctu intrant fincs
conjugem filiam Ethmundi (172) regis Anglorum, q Thuringorumillamtotamtcrramhostilitcrpcrvagan-
sororem Adalstani, qua; genuit ci filium nomine tes''", ibiquc divisis sociis, alii ad occidentemperge-

VARI.E LECTIONES.
"- deest 3. populo dei 2. "' se sternebant 3. "» cum 2. '^ dextra Isvaque
'•^^
gravarctur drsunt —
1? '^*'
laHari 2. "*ca!deA. '»crescenti 1. "» a*L evangolium 3. '"posteal. "^dcgredil. '"post
regxs i. et A. punctum rollocantum. '" rfmM. "Muitharii 2. lutharii A. "Scaptivi corr.capiti 1. "''die
postera 2. "' celobrantur A. 3. "Mintgardam 1. 2. *su ^(„.^10 j «i ratione A. 2. 3. *^- cst cos A.
*" f/('«( 1. '"''divina^. *" vestraque 3. '=" «iW.
simul 3. '^'toIlain2. *ii« peeuniam 1. pecunia A.3.
*"</<'«« 2. "'» ac 1. ^' deest 1. "- asporrimam 2. "^ reversi sunt 1. *" rfccst 2. ">' a<W. sunt A.
*.66 deest 2. "^' saxones A "*» add. esse »«a
2. eis pro muncrc A. *'>
totam illam tcrram pcrvagantes
hostiliter 2.
NOT.E.
(170) Prope Lcnzcn duo quamvis minores lacus (171) Dc his cf. Thictmarus i. (p. 8.)
sunt. (172) Edgitham filiam Ethwardi regis.
153 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI 136

A solvcbat pro victoria dc hostibus sibi divinitus con-

bant ab occidente ot meridio Saxoniam quJDrentcs
"' Saxoncs paritor cum Thuringis con- cossa tributumquc *'', quod hostibus dare consuc-
intrare. Sed
;

ducibus, vitjdivino cultui mancipavit et largitionibus paupe-

gregati, inito cum cis ccrtamine, Cffisis
ca;tcrosilliusexercitusoccidentaIis"-pertotamilIam rum dosorvire constituit. Doinde pater patriae, re-
regionem errare fecorunt. Quorum alii fame con- rum dominus imperatorque ab cxcrcitu appella-
sumpti, alii"' frigore dissoluti, alii autnm cajsi vel tus (176, famam potenti.-e virtutisque cunclis genti-

capti, ut digni crant, miserabiliter porierunt. Qui
aulcm in oriente rcmansit cxcrcilus, audivit ilc so-
rorc regis qucc nupscrat Widoni (175) Thuringo
— crat namquc illa "^ ex concubina nata, quia
bus et regibus *" longe latequc diffudit. Undc et
aliorum regnorum proceres oumadiorunt, gratiain-
"'•
que in conspoctu ojus invcnire qurcrentos, lidoni ta-
— lis ac tanti viri probatam habentcs dilexorunt. Inter

vicinam urbcm "» inhabitarct "' ct multa pecunia quos Hiriberthus '"'" gencr Hugonis (177), cum ei
ei cssct auri et argcnti. Unde tanta vi urbem obpu- adversaretur Rodulfus "", contra.jus fasque omne
enare "' cpporunt, ut nisi nox visum pugnantibus rex eonstitutuSjUt ei'°' apud dominum suumpro ''-

impediret, urbem caporcnt. Ea vcro nocte audientes
de casu sociorum regisque supcr eos adventu cum
valido exercitu —
nam castra metatus cst rex juxta
" est in Saxoniam. Cumque esset in exaltando gentom
locum qui dicitur Riade"» (174,) timore perculsi'*»,
relictiscastrismorcsuo|ignefumoqueingentiagmina
ditfusa collogerunt. Rex vero postera dio produccns
prffisidio opsot, supplicavit. Ipse enira rex talis erat,
'•'"
qui nichil negaret amicis. Perroxit igitur Galliam
regcm alloquitur, et perfecto negotio, rcversus
rex,
suam, rarus fuit aut nuUu? nominatorum virorum
in omni '"' Saxonia, quom proiclaro munere aut

cxorcitum, exhortatus est, ut spcm suam divina; officio vcl aliqua qu.Tslurn-non promoveret.Et cuni

clementia; committoront, divinum sibi auxilium ingonti polloret prudentia sQpiontiaque, accessit ol
quemadmodum in aliis prailiis adesse non dubita- moles corporisjregiffi dignitat: omnom addens deco-
rent communes; omnium hostos esse Ungarios ad rcm. In exercitiis quoque ludi '"'' tanta eminentia
;

vindictam patriffi parcntumque solummodo cogita- superabat omnes, ut terrorcm cajteris ostentaret. In
rcnt hostes cito *" torga vortcre vidissent, si vi-
;
venationc '"^ lam acerrimus"' crat, ut una vice *"'
rilitor ccrtando porsisteront. His optimis verbis erc- quadraginta aut eo amplius feras capcret ; et licet

cti *'* milites, imporatorcmquc in primis modiis et in conviviis satis jucundus esset, tamcn nichil rega-
ultimis versantem videntes, coramquc co angelum — lis disciplinae minuebat tantum onim favorcm '"^
;

hoc enim vocabulo effigieque signummaximumcrat paritereltimorem)militibus infundebat """j ut etiam

insignitum (175,) acceperunt fiduciam magnamque non crederent ad aliquam lasciviam se dis-
ludenti
constantiam. Rex vero veritus est, quemadmodum solvendum ^°'
cvenit, ut hostes, viso milile armato, fugm statim Q 40. (DCCGCXXXIVj Cum autom omnes in circuitu

indulsisscnt;misitlegionemThuringorumcum raro nationes subjecissct, Danos, qui navali latrocinio

milite armato, ut inermes prosequerentur, ctnsquo Fresones incursabant, cum exercitu adiit vicitque,
ad exercitum protrahcrentur ''^. Actumque est ita; ettributariosfaciens,regcm eorum^^^nomine Chnu-
sednichilominusvidentesaxcrcitumarmatum,fuge- bam ^'°'
(178) baptismum porcipore fecit. Perdomi-
runt '**, ut por octo milliaria "" vix pauci cajderen- tisitaque cunctis circumquaquegcntibus, postremo
tur vcl ****
caperentur. Castra vero invasa, ct omnis Romam proflcisci statuit, sed infirmitate correptus
captivitas liberata est. iter intermisit.
39. Rex vero victor rcvorsus, modis omnibus 41. Gumque se jam gravari '•'''•
morbo sonsisset,
gratiarum actiones divino honori, ut dignum erat. convocato omni populo, designavit fllium suum Od-
VARI.E LECTIONES.
"' dccsl 2. "- occidentalcs 2.
"^ deest A. "* thuringorum 2. "% *'"^ Aeest 1. "' inhabitarent
2. A. "* expugnare 3. "'' riode A. 7. riajde 3. *'" perculsfe corr. peroulsi 2. *" vero A. *" certi
A. **^ et —
protraherentur desunt 1 ? '" fugierunt 2. "^ ut peracto miliario 3. '"^ aut 2. ^*'' Iri-
butum A. 7. **' et regibus dcsunt 1. "'' hiribcrtus 2. Hiriberthus 3. horibortus A. adverses *'•"'

rothulfus 1. rudolfus X. Ruodolfus 3. '''' deest 2. "'- decst A. 3. 6. 7. ^"^ add. in 3. *« rfecsf 2.
*'•'''
decst 1. *"'' veneratione 1. acer 2. 0. *"* deesl 2. *"' fervorem 3. tantum infundcbat '^'"' —
dcsunt 2. 5"' dissolvendos 3. G. '^^- deesl 2. '"'' chonpa.m l. cujtis lectioni Siijeberliis Gembl. accedere vi-
d^tur, aj)ul quem retjis nomen Chuipia aut Chinpa scribitur; cnubam 2. Nubam 3. 7. Chnutam ?, '"'* gra-

vi 1. morbo gravari 2.

NOT^.
(173) Dc Widone, ejus uxorc atquc urbe certi D Quet. Fortasse vero Horibertus sororum Hugonis
nihil constat cf. Gott. gcl. Anz. Iv38.
; Nrc. 204. matrimonio sibi junxit nam filius ejus postca (III.
;

p. 2030. c. 3.) nepos Hugonis vocatur.

(174) Dc linJLis loci silu crpiiduni nihil slaluoro (178) Uc Ciiutnne (ila Thielmarus I. p. 12.) regis
au.lco. Gormi (ilio, in australi parto Dani.-c regnanto, Wid.
(175) cl. III. 44. cogitasso videtur; nomen tamon procul dubio cum
(170; Iileui de OUoiie dicilur 1. 1. b aut p seripsit. Kunt pro Knut ctiam codcx Vien-
(l^T?) llugo lilius orat Beatricis
lilioB Hcriborti 1., nonsis Adami Brcmensis exhibcf. Ilhim vcro ba-
palris hiijns Ileribcrti, ac proiude sororis Iloriberli. ptismuui acccpisse, nostri crror osse vidctur.
llinc por goncrum hic intcUigitur avuuculus. Bou-
 137 UES riE&T/K SAXONICyE. — LIB. II. 1.18

dimcni roponi, (-.TtiM-is qiiocuc qliis |iinMlia ciini X riiim, non a '"'
p.ntriljus sihi rclicluni, sod pcr sc-
tlics.uiris clislriliucMis ; ipsuMi vcro Ocliloncni, qui niclipsum acli|uisituni Dco coriccssum.
ct a snio
nia.\.imus ct oplimus ruil, Iralrilnis ct omui Fran- (UCCC;C\.\.\VI) Erant autcm dics quibns rcgiiavit
corum impcrio pra-rceit (1JCCCC.\.\.\VI Jul. 2.) 10 anni (1711,) vila> autem 1'crc (>0. Translatnm csl
Tostanicnto ilaque lcgitimc laclo, ct rehus omni- autcm ''" corpus cjus a liliis suis in civitalcm
bus ritc composilis, dcrunctuscst ipscrcrum dnmi- quji; '"" dicitur Quidilingaburg ""», ct stpultiim in
nus cl rcguiii ina.xinuis ICurop.-u.omnivirtutc aiiiiiii basilica saiicli 1'ctri aiitc allrcro cum plaiictu ct
corporisquc milli sccuiiilus.rclinipiciis lllium""''silii hiciiiiiis pluriiiiarum ^'cntiuin.
ipsi nuijurcm'"-', liliuqiic inagnum latumquc impc-

EXl'LiCIT "' LinKll PIUMUS.

11NC11»1T SECUJNDUS CESTAUUM lU-iaiM SAXONICAUUIV].

AD DOMliNAM MATIllLDAM 1MPI< n.MORIS FILIA.M
I.Ilmi SKCUNDI INCIPIT Pn.FPII.^TIO *"

Ingcns opus ca>pturus,vcl ccrtc itcraturus — nam B tui jain''•'

potcstas prolcndatur. Spcro cnim, quio-
magna c.\
•'- parlc [icractam est — tua gratia l'ul- quid in co invcnitur minus idoncum, gloriosa lua;
cialur, qua; domina csse dinosceris ••'^ jurc totius lcnitatc sublcvctur, pcrmaneatquc ca
cleincnli.-o

Europa; ;
''* Asiamquo
quaniciuani in .VlVicam patris dcvotionc dcdicalum, qua est conscripum »".
'"
EXPLICIT PRyEPIIATIO
INCIPIUNT C.VPITULA.
1. De convcntu pnpuli ad Aquasgrani palatii ct clc- ut multis diebus bcllum prolraxcrunt.
ctiuno novi rcgis ojus([uc victoria ''*. 21. Dc Slavo qui a rcge Ilciiirico rclictus crat.

2. De ministerio regali el do principibus cjus. 22. Qnaliter cxercitus rcgis conlra Ilciuricuui du-
3. Dc bcllo contra Dolizlavum facto. citur.

4. Dc c.\pcditionc rcgis In barbaras nationes. 23. Dc Immone et Hisbertho.

5. De Ungariis. C 24. Dc Evurhardo et Hisbertho.
6. Dc intestinis bellis. 25. Dc pontificibus Frithurico ct Rotlianlo.
7. De reliquiis Innocentii martyris. 26. De nece ducum Evurhardi et Hisbcrthi.
8. De Arnulfo Boioariorum duce. 27. Item de Immone.
9. Do Sifrido etThancmaro rcgis filio. 28. De nepotibus Isberthi et Ansfrido ct Arnaldo.
10. Dc disscnsione et lcgum varictatc. 29. Qualitcr Hoinricus veniam promeretur.
11. De Thancmaro et Evurhardo^'" et Hcinrico, et 30. Dc Gcrone pra3side.
bollis civilibus '^, 31. liem de Hcinrico »-^, qualiter multi cum to ad-
12. De Ilcinrico fratre rogis. vcrsus regem conjurabant.
13. Dc Evurhardo, qualiter veniam promcretur. 32. Dc portentis.
^si.
14. Itetn de Ungariis, qualiter non sinc sua gravi 33. Dc Oddonc Lotbariorum prajside
vulnorc rocedunt. 34. De Bcrthtaldo .\rnulli fratre.
15. Qualitcr Iloinricus ardct cupiditate rcgnandi. 35. Qualitcr Hugoncm armis altorum odomuit.
IG. Dc Hisbertho Lothariorum duce.
''-'
36. Dc concordia fratrum, et moribus eorum et

17. De bello Biertanico. habitu.

18. Qualilor Dadi militcs Hcinrici callide ad regem n 37. De persecutione monachorum.
convertit '•--.
38. De Hathumaro '-= abbatc.
19. Hcinricus revertitur in Sa.\oniam et victus a 39. Dc Lulhuwico rcge ct filiis ejus.
rege disccdit. 40. De obsidibus '-' Bolizla^i.
20. Qualiter barbari Geronom interficere quorunt, 41. De obitu Edidis reginffi.
E.XPLICIUNT ^" aXPlTULA.
VARI.E LECTIONES.
=»^ '°^ »»s soo quidolingoburg A.
''"' decst 3. majori 3. non a in \. erasa sunt. ''^'' deest A. q^; j.
3. 510 iia 2. Explicit libor
; primus .A. ^u //(, isecundum A. Pra-fatio ad llegi-
Prologus in librum
;

nam 3. ''- ex iiiagna 2. »'' dini^scetnr 2. '' airricam 2. Aphricam 3. '''• deest A. potcstas .jam 2.
5"^ incentum A. 2. 3. =" (to MiHs 1. Explicit prologus, incipil liber secundus .\. ='" victorio? rod.
"^" ^-- convortunt c. ^'^ hinrico mi. '-'
cvuthardo rod. '-"
cibilibus «W. '-'//« 1. pro Isilborlho,
presidai c. ''-'
authuniaro cod. »-" opsidionibus cod. '-" e.xplicit c.
NOT.E.
(179)Hcinricum indc a mensc Aprili anni 919 ct trcs fcrc menscs regnum tenuisse facilo appa-
usque 930 diem 2 mensis Julii septcmdecim annos ret.
 139 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI 160

"'
INCIPIT LIBER SECUNDUS
i. Dc?functo itaijue patrc patriao et rcgum maximo A tigium promeruissot, Hic crat vir mirac sanctitatis,
optimof^-^IIcinrico (DCCGCXXXVI,) omnis populus etprfEter naturalem animi sapientiam,littcrarum^"

Francorum atque Saxonum jam olim designatum stiidiis satisclarus. Quiinter ca?tcra gratiarum dona
regem a patrc, ^ilium ejus Oddoncm, elegit sibi in spiritum prophetiaa accepisse praedicatur. Et cum
principem universalisqueelectionis notanteslocum
;
qu;eslio esset pontificum in oonsecrando rcgc,Tre-

jusserunt esse''"" ad Aquasgrani palatii"'^'. Est au- vcrensis (183) videlicet et coionia? Agrippina? —
lem locus ille proximus Julo (IrfO), a conditorc illius, quia antiquior sedos csset, ct tamquam a
Julio Cajsare cognominalo. Cumque illo ventum beuto Pctro apostolo ='* fundata; istius vero, quia
essct,ducc8 ac prajfeotorum ^'^ principes cum cx- ad ejus diocesim pertineret locus ct ob id sibi
^''''
;

tera principum °^^ militum >*" manu congregati in convonire arbitrali sunt hujus consccrationis hono
sixto ^^^
(181), basilica! magni Karoli cohffirenti, rem — tamen uterque eorum Hildiberlhi
cossit
collocarunt novumducominsolioibidomconslrueto, cunctis not,T3 autom acccdens ad al-
almitati. Ipso
manus ei "^" dantos, ac fidcm pollicentes, operam- tarc, et sumpto indo gladio cum balteo, conversus

que suam contra omnes inimioos spondentcs,

'"''
ad rcgem ait Accipc, inquit, hunc
: gladium, quo '•'''

more suo fecorunt eum regcm. Dum ea goruntur a ejicias oimies Chrisli adversurins, barbaros el malos

ducibus ao Ci-clcro magistralu, pontifex maxim.us t. chrislianos, auctoritate divina tibi ImdiUi, omni po-
cum universo sacerdofali ordine et omni plebe infra testate totius imperii Francorum, ad firmissimum pa-
in basilica''"prffistolabaturprocossionomnovi rcgis. cem omnium c)iristianoru',n.\ic,'mA<i sumplis ''''
ar-

Quo procedentc, pontifex obvius l.-cva sua dextram millis ac clamido, induit eum : His coc»(frtts,inquit,
tangit regis, suaque dextra "" lituum gestans, linca humilenus ''''
demissis "^" monearis, quo zelo fidci

indutus, stola planetaque =>'" infulatus, progrcssus- ferveas, et in pace tuenda perdurare
usqueinfinem '^^'

que in modium usque fani subsistit'" etreversus ; dcberc. Exindc sumpto sccptro baculoquo His si- :

ad populum, qui circumstabat

"'•-
nam "^ crant — gnis, inquit, monitus, paterua castigatinne suhjeclos
deambidaloria infra supraquc in illa liasilica in ro- corripias, primumquc Dei ministris, viduis acpnjiillis

tundiuTi facta (182) —

quo ab omni populo cerni manum misericordia'. porrigas ; numquamque dccapite
posset °" En, inquit, adduco vobis a Deo electum,
: tuo oleum miseralionis deflciat, ut in pnrsenti et in

et a domino rerum Heinrico olim desitjnatum, nunc fuluro sempiterno pra'mio coroncris. Perfususquo
vero a cunctis principibus regem factum Oddonem; illico ^" oleo sancto et coronatus diadomate aureo

si vobis ista electio placeat, dcxtris in cailum lcvatis abipsispontificibus Hildiborhto et Wicfrido^^-ClS^),
signifi^ate. Ad ha?c omnis populus dcxtras in cxccl- ac omni legitima consecrationo complcta, ab eis-

sum levans,cum clamore valido imprecati sunt

'•*^
dem pontificibus ducitur ad solium, ad quod pcr
propera novo^'^duci. Proinde processit pontifex C cocleas adscondebatur, et erat intcr duas marmo-
'''''

cum rege, tunicastrictamoreFrancoruminduto ^•', reas mira; pulchritudinis columpnas constructum,

pone '''"
altare, super quod insignia regalia posita undc ipse omnes videre et ab omnibus ipsc videri
erant, gladius cum balteo, clamis cum armillis, ba- possot.
culus cum scoptro ac diadcma ''". Eo quippo tem- 2. Divina deinde laudo dicta, sacrificioque soilom-
pore eratsummus pontifex nomine Hildiberthus''^', pniter celebrato, dcscendebat rex ad palalim, ct
Franco genere, monachus professione, nntritus vcl accedens ad mensam marmoream regio apparatu
doctus in 'Vuldo monasterio, et ad id honoris merito ornatam, resedit cum pontificibus ct omni populo;
'

progredicns, ut patcr ejusdem loci constitueretur, duces voro ministrabant, Lothariorum dux Isi 'orh- '

dcindosummi pontificatus Mogontiacae '»^ sedisfas- tus, ad cujus potestatemIocusillepertinebat,o;' nia

VARLE LECTIONES.
^-" Hxc unus 1. "' optimo maximo. ^•*"
deest 3. locum dnxerunt ctiam 2.
3. '>"
palatium 2. ^'- ct
torum 1. scribendi errore. ^^'^ dcesl 2. milifummie A. ac militum 7. »'' sexto 2. sistorio 3. ='" cl 1.
''^''

'*"
deest 1. ^^" infra basilicam 2. 7. "» dcest 2. »*'' plantaquo 3. E.t codd. hanc verborum distinctum m.
recepi. '^" substitit A. »'* circumstabant 1. ^" deest i. "' possit I. »" in coclum A. 7. »"' novoi;uc
1. =" procodit A. 2. 3. induta 2. "^ penes 1. ^so (jjacjemato 3. '''' hilberhtus 1. hildoborht A. lii!-
=*'•"

dibertus 2. 3. et ita infra. "- mogantiaca; 1. moguntiacaB 2. magunciaca; A. Mogonciaca; 3. deer '1. ''''^

^" apostolo pctro A. "" cjus ad A. 2 3. "" hoc 1. =" desumptis {deest dcinde) 1. '^»" humotenus 3.
^''dimissis 3. '''^"
porduccre 3. ""' perfusus itaiiuo 3. "^- wichfrido 2. 3.

NOT.E
(LSD) Iulii'h vulgo crodiUir a Julio C;csare con-
; vata. P.
diluin cl ;qipoll:itum. Meid. (183) Rothertus. —
Euebarium aS.Potro inissum
(IKI) lt;iWiiluliindum scripsisso, xystum voro,i.c. cum sociis Treverim vcnissc ibique fidom christia-
porticuin, intellcxisse, putarim ilo basilica a Ka- ; nam docuisse, vulgo credebatur cf. Gesta Trcv.
rolo M;igno aidilicata cf. Einhardi vita c. 26. c. 21. sqq.
(182) Adsunt adhuc, basilica in cadcm forma sor- (184) Archiepiscopo Colonionsi.
 1(11 HES r.EST/E SAXONir,/E. — LIU. 11. 1G2
'"',
prociiriiliiit, Kviii';uli(liis iiicus.T pr.Tcrat, Hcriiiiiiii- \ i|iii^ paitcin cx eis armis fudit Cictcros fugcrr»

mig iiii3
i.'|.jniro piiifcrnis •''', Arnulfus oiiucslri or- coniuilit, victonpie ad castra revcrsus cst. El cuni
ilini vl cligondis locandisiiue caslris pr.Tcnit. Sigi- igiiorassct dc cxcrcilu qui inscculus fucrut Tliurin-
1'ridus "'''vcro, Saxonuin optimus ct a rcgo sccun- gos, minus caute usus est victoriu ])crpetrata. Bo-
''""
dus, ijiMicr quondiini rogis, tunc vcro utliiiilatc lizlavautom vidcns oxcrcitum nostruni dis|iorsum,
(imjiiiirtiis (IS.^), pn tcinporc prociiraliat Saxo- ot alios iii oxli'iili(;iidis s])oliiK c;i'Soriiiii,;ilios iii suis
iiiiuii nc (lua liostiuin intcrini ii-rnptio iirci-
(IHIi), ciii|)nribus ioliciondi3,;ilios in ]);ilois o(]ii()iuiii coii-
'-"
dissct, nutrionsi|iic junioreni llciniicuin sccuni lc- grogandis occupatos, fugatuni revorsuiii(]uc
nuit.Rc.\autcm post h.a^c unumqucnKjuc principum cojulunans cscrcitum, supcr improvisos ac rccenti
juxtamunificcntiainrcpalcmconpruentisibimuncrc victoria sccuros ^*^ subito irruit, ct ducem "" cum
lioiinrans,cumoninihiUirilalC(limisitniiillitii(liiicm. omni nostro '''' c.xcrcitu dclevit.Pcrgensqiie indead
.'!. Inlerea barhari^l.'^?)^!! novas rcs molieiidasdc- urhcin siibrogiili (191), priniocam inqictii c>'i)it, ot
s.i-viunt.pcrcussitque Uoiizlav-'''' 1'ratreni suum(l!^.S), ns(]iie iii hodicrimm dioni snlitudincni focit.lVrdu-
virum christianum ct, ut ferunt, Dei cultura reli- ravitquc illud hcUum usque ad quartum dccimum
piosissimum,timensque sibi vicinum subregulum, regis imperii annum (192); cx oo regi fidclis
'•''

'^"
co quod paruisset impcriis Saxonum, indixil ei servus et utilis permansit.
bclliim.Oiii niisit iii Saxoniam ad cxpostnhmda sihi
B 4. Rex aiitoin, audito hujusceniodi nuntio, mi-
Miltitnr auteni '"» ei '''^''
sed divina virtute roborutus'''*,cum
iiuxilia. Asic cuni legione niiiio tiirbatur,

iVlcsaburiorum '''"
et vulida manu Ilassiganorum unini exorcilu iiitrat terminos barharoruin (l'J3) a
"' (lyy), addilurque ci cxercitus Thuringoruni. rofienandam illurum saivitiam. Uatum quippc erat
Krat namquc illa legio coUecta ex latronihus. Rex illis et antea a patre suo hellum,eo quod violassent

i|iiippe llcinricus euni csset satis severus extraneis, logatos Thancniari filii sui, de quo in se([uontihus
iiioniiiibuscausis erat clenicns civibus ; unde quem- plonius '"''
dioturos arbitramur. Placuit igitur novo
cunH]ue videhat furum aut latronum '-(190)manu regi novuni principemmilitia.i constituero;ologitque
fortem ct bcllis aplum, a dobita pa-na ci parcebat, ad hoc oflicium virum nohilcm et industrium sa-
collocans suhurbano
Mcsaburicrum, datis
in ™ tisqueprudentem,nomineHerimannum.Quohonore
agris atque armis, jussit civihus quidem parcere, non solum cicterorum principuni,sod et fratris sui
in barbaros autem, in ^^* quantum auderent, lulro- Wichinanni "'"'
(1'J-i) olfondit invidiam. Quapropter
cinia cxercorcnt. Hujuscemodi crgo hominum col- cl simulata inlirmilate, aniovit sc ab cxorcitu.Erat
locta inultitudo ploiiam in oxpeditionem produxit nuiiique Wichmannus "'" vir potens et forlis, ma-
lcgionem.Bolizlav autem audiens de exercitu Saxo- gnanimus, belli gnarus et tantaj scientioBjUt a
sub-
nico, ct quia Saxoncs seorsum,et '^"'^
seorsum Thu- C jectis hominem
supra plura nossc prffidicaretur.
ringi irent contra se, divisis et ipsc sociis,sicuti erat Herimannus autem cum esset in prima acie, in in-
acorrimus utroque '"'' cxercitui °'' oc-
"'''
consilio, troilu regionis in hostium pugnam incidit, eosque
currore disposuit. At Thuringi ut hostes inprovise forliter vicit, et oh hoc majori invidia inimicos ac-
sibi "^" occursitare viderunt.luga pcriculum devita- ccndit^"-, intor quos Ekkardus ''^', lllius Liudulfi,
vorunt. Asic ^'^" autem cum Saxonibus et caiteris quiintantum a?gre passus est fortunam Herimanni.
auxiliariis nichil cunctatusinhostes ruit,maximam- ut sese promitteret majora facturum, aut vivere
VARI/E LECTIONES.
"^^ A. scmpff hermannus. "''*
pinccrna 2. '"=
sifridusA. 3. ""^^
alinitatc 1. '^'''
bolizlaf 2. 3. scmpcr.
"•^*
ci autcm 2.
'^'^
aesic A. 3. "'" Mersaburiorum
hassigixvorum ? furcm 3.
"'''
Hasigunorum 3. '"'•-

iiut latronem 3. suhurdio 1. '^''^

dcest 2. et a
'•'''' "'''•
sicuti erunt, uccrrimus 3. i? sociis'•''''

''''"'
utrique 2. 3. 7. ^''^
excrcilu 1. "'" ^so acsic A. 3. '*' fudit urmis A. ""-
dcest 1. roversusquo 2.
'^'^ 58» („;^_ pmj^ 2. '"" dcest '"^'
dcesl 1. 1, 7. ""'^
decst 1. fidolis etulis 2. vocabulum sorvus in l cnisum
cst. "*" corrohorutus 3. ^*' tinte plonius i)i i vocuhutum nos sujwrscriptvm est ; plonius nos 2. »'J",-'i'Ji Hoc
loco otnncs (.4 semper fere) : vvichniannus, et ita ubiquc scripsi ptcrumquc 1. uuicmunnus, 2 uuigmannus. \

''- maiorom invidium accendit 2. ''" Eckardus

A, ekkehardus 2, 3.
NOT^.
(185) cf. c. 9. D (189) Incola; pagi Hasgowe, in qua ct ipsa urhs
Mersburg sita fuit.
(180) 1. 0. rogis ahsentis loco impcrium in Saxo-
(190) t;T. Cont. Rog. a. 920: Mutlictiim ittis lciit-
nia tencbat.DohisWidukindi vcrbis alio loco(Iahr-
poriljus cliatti nobites latrociniis insndabiiiit.
hucher I. 1. p. 159) accuratius dixi (of. 11.26. 34.
(191) De rogulo ejusque urbo quid cogiturint an-
111. 23. urbom procurare II. 15).
nalisUo Boeuiici, vide Dobnorum ;id Ilugeciuni 111,
(1S7) Barharos Slavos esse gontilos (cf. II. c. 19.
]). 0.58.
20. III. 48), noque Boemos christianos hoc nomine (l'J2) Cf. III, c. 8. Anno 950 bellum corapositum
indicari, Kopke satis probavit (lahrbuch. 1.2. p.85). est.
— Sed haucl omnes Bohenii tune christiani fuc- (193) Non contra Boemos, quod vulgo statuitur,
runt. P. sed aliani Slavorum gentem Otto hanc cxpoditionem
(188) Wenseslaum die 28 Sept. 936 occisum esse, sumpsit ipse vero hoc anno contra Riadros i. e.
;

plurimi sibi persuaserunt.Cf. Dohnor ad Hagocium Redurios se profectum csso profitctur. Cf. dipl. ap.
III. p. 052-057 rectius vero a. 935 statuondus esse
;
Schannat hist. Fuld. Cod. prohh. p. 143.
videtur. (194) Cf, Wedekind Not. 11. p. 03.
 163 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACIIl 164

noUe. Cnde collecli!^ ox omni cxerciLu IbrLissimis A. 8. Ea tempestatc defunctus est Arnulfus Bojoario-

interdictum regis rupit, et paludcm.quae orat

viris, runi dux,etfllii ejus in superbiam elati,regisjussu
inter urbem hostium et castra regis, cum sociis contempserunt '^"^
ire in comitatum.

transiit, statimque hostes offendit, et ab his circum- 9. Illo ciuoque tempore defunctus est Sigifri-

fusus, cum omnibus autcm qui

suis pcriit. Erant dus""* comcs, cujus legutioncm '^'"
(198) cum sibi

cum eo ceciilcranl ''' clcclorum ex omni cxcrriLu vendicassot ^*'"

Thancmarus '"', eo quod propin-
viiorum dcccm cl octo. Rcx auLem ca;sa hostium quus ei essct ''- — nam mator ejus lilia erat ma-
mullitudinc, et cadcris tributariis factis, rcversus lcrtera; Sigifridi "'^, de qua genuit rex Hoinricus
estin Saxoniam.Acta sunt auLem ha;c 7 "^» Kalend. Thancmarum (199), '''*'et regali dono cessisset —
Octobr. lloroni coniiti, afflictus est Thancmarus trislitia

5. Post h.'1-c anfiqui ho:;Lcs Ungarii vcnerunl

^''"
magna. Rex autcm transivit in Bojoariam.et rebus

virtutem probare novi rogis (DCCCC.XXXVIIj. In- ibi rite compositis '''"',
revcrsus est in Saxoniam
trantcs aulcm Franciam, statuerunt, si possent, (DGCCC.XXXVIII).
"''
ab occidentali plaga invadere Saxoniam.Rex autem 10. Dissensio autem, qua; ^'* facta est inter
audions,nichil moratus,cumexercitu valido occurrit Evurhardum et Bruningum,ad hoc per\'enit,ut ose-

illis, fugavitque et a tcrminis suis abogit. des publica; fierent, depopulationesque agrorum
Cessantibus autom bolHs externis, civilia oriri
B agcrentur, ct ab incendiis nusquam abstinorcnt.De
6.
cocpcrunt. Nam Saxones impcrio regis gloriosi
''^''
legum quoque varietate facta est et contentio, fue-
facti, dedignabantur aliis sorvire nationibus, quae- runtque '^"' qui dicerent, quia fllii filiorum non de-
sturasque quas babuerunt ''•"*
ullius alii "'"', nisi so- berent computari inter filios hereditatemque legi-
lius rcgis gratia, habcrc oontempscrunt. Unde ira- time cum filiis ''" sortiri, si forte patres eonim
tus Evurhardus contra Bruningum, """, collecta obisscnt avis superstitibns. Unde exiit edictum a
manujsucccndio'''" tradidil civitatcui illius vocalju- rege, ut universalis populi convontio ficret apud
lo Elmeri ''"- (195), intorfeclis omnibus ejusdcm ci- villam qucB dicitur Stela (200) faotumquc cst, ut
vitatis babitatoribus.Qua prKsumptione rcxaudila, causa inter arbitros judicaretur dcbcre examinari.
condcmpnavit Evurhardumccntum talentisaistima- Rex autem meliori consilio usus,noluit viros nobi-
tionc cquorum (196), omnesquc principes militum, les ac senos populi inhonestate tractari, scd magis
qui eum ad hoc facinus adjuvubant, dodocorc ca- rem intcj gladiatores discerni jussit. Vicit igitur
num,quos portabant usquo ail urbem rcgiam, quam pars,qui tilios filiorum computahant ''-"
inter filios,

vocitamus Magathuburg '^"'. et firmatumest, ut a;qualiter cum patruis ''-' herc-

7. Eodem tempore transtulit rex reliquias '^'"
In- ditatem dividerent pacto sempiterno. Ibi quoque
nocentii martyris in eandem urbem (197). Ipsc au- C pacis ^" turbatorcs facti sunt ^-^ manifesti,qui ha-
tem rcx, ut crat clemcntissimus, dum turbatorcs ctenus ''-'
se negabant contra regiam polestatem
pacis merita castigatione afnixit,illico cum pietate aliquid focisse,sod injuriam tantummodo in socios
suscepit, et unumquomque oorum rcgio nmnere vindicassent ''-". Rex autem sc contcmptum ab eis
honorans, dimisit in pace '^"*".
At illi nichilominus animadvertens — neque enim ad placitum juxta
duci suo ha;rebant ''"'
ad omne nefas, quia ille qui- jussum venire dignati sunt, armadistulit, 'venia; —
dcm jocundus animo, alTabilis mcdiocribus^"^,
erdt locum dcdit,proximasibi semper solitus clementia.
largus in dando,et his rebus multos Saxonum sibi Sed hfec dilatio ad majorcm pernicicm multos pro-
associavit. traxit "-''. Fiebanl pra;terea multa nefaria a soditio-
VARI^ LECTIONES.
'-'^
1 ? •^»^ VIII, 2. 5'"5 vcncre 3.
occidcrant 3, ='>'
facti gloriosi A 2, 3. ''^'
habucre 3. sMalius 2, 3. '^»»
brunignum A. ^"' inccndio 2. '•"- elmcri vocabulo 2, v. Elveri 3, v. Helmeri ?. "'^ magathaburch 2. ma-
oodcburg A. Magadaburg 3. '"" ci(hL sancti 1, vocabulo snpcrscriplo. ''"''* in paao dimisit 2. ''"" adhcrcbant
2, 7. """ mcdiocris in rcbus 3.
""''
aontomsorant 1. '''"' 3 scmpcr Sisfridus, A. sifridus. ''"' ditioncm 3 ""'
vindicasset 3. "' tliungmarus A. •"- osset ei 1. ejus esset 2,A. 7. "'^ sifiidis A. matcrtorre crat Sifridi 3.
"" conccssit 1. "'' robus positis i. '^"^ ileest A. ^'^' erat 2. "'* fucrcque 3. '^" cum filiis legitim' 2. *-"
computabat 1. "-' patrius corr. patribus 1. ''-- decst 2. ''^ facti sunt dcsunl 1. "-* quia actcnus A. ^ vin-
dicasse 2. A 7. '^-° pcrtraxit 3, 7.
NOT^.
(195) Holmershauscn ad inferiorem, ut Dimelam D N
jam iMoiboniius voluit, aut Elmershauscn aut Hel-
marshuusen in eadrni regionc esse vidotur. Erwin N N
(l'J(i) Cf. Grimm. Ant.juris, p.715,qui antiquius

hujus pffna; testimonium non vidit. T

llcinricus Ilalheburg Sigifridus
(l'J7)HasipsiRudolfus rcx Burgundiu' transmisit.
Cf.Uttonis diplomata occlosi.e Magdaburgensi 21 et
27 die Septcmbris 937 data apud Meibomium I,
Thancmarus.
p. 741.
(198) tff/(i«(o comilis limilum signincat dignita- (200) E regione Werdena; ad Ruram fluvium,
tem ; 30.
cf. l',
hodio Steil.Meidom. Regem ibidem die 18 Mai 938
(199) Ita hi inter se conjuncti fuerunt: fuisse, diploma ostendit apud Moser hist. Osnabr.
I. App, p. 4.
ir,r> ItES GKST/E SAXONIC/K. — LIJI. II. 166

sis, liomicidia, porjuria, rli-[ini)ulaliono«, inccnilia; A Thancmarusuuloin lugil in aecclcsiani a l-icii\c' paiia
opquuni pruvnmcjuc, sanctum pcrjuriumquu illis bealo Pelro apostolo dcdicalam (206). E.Kcrcitus
ilicbus parum proccdcbnnt. aiitcm pcrsecutus est cum usquc in tcmplum, et
11. Junctus cst autcm cl Thuncmarus Evurhanlo, maximc salidlilcs llcinriei, dolcntes ac vindicarc
collcrla(|uc valiila nianu, oppn,t;nat '" pra-siiliuin conlcndenlcs itijiiriain domini sui ; ncc vcriti j;inu:is

quoH ilicilur liaililiki '-' (201), in quo crat licinricus ferro inciderc, cum urinis ingressi sunt sarram
junior, dulai|uu pra^da urliis suis commilitonibus, a;dcm Thancniarus autcm stabal juxta ullarc,
''•".

aliiit,sccum addiiccns'"' llcinricumquasivilcquod- depositis dcsuper armis cum torque aurcu.Cumiiuc

dam mancipium "". Inleircctus esl uulcm ibi Ge- ex advcrso telis urgcrctur, Thiadboldus '^"' quidam,
vchardus '^", lldonls lllius '•"-, IValris Ilrriiiianni iiolluis Cubbsnis, cuni conviriis vuliiu.~ i'i inllixit,

ducis, oh ciijus neccm, Dco oninia onlinantc, lUices ilicoquc ab co reccpit, quo vila cum tcaribili insunio

rrancoruni intcr sc sunt "''^ divisi (20ii).Tantis igi- iu brevi curuisset. Quidum uulcm milituin, Muin-
tur spoliis Thancmari militcs "* ditati, jam ad cia '•" vocabulo, per fenestram altari contiguam
omnia parabantur. Post ha;c cepit urbcm qua; di- lancca a tergo perfossum ibi sccus aram cxtinxil
oitur Heresburg '"^, et collccta valida multitudine, Thuncraarum.Ipse uutem frutcrna' fuutor ''''''
discor-
sedit ^"'5 in ca, multa indc e.verccns hitrocinia. . dia?, in Biortanico postea bello vitam cuni auro ab
'

Evurhardus autem secuni tenuit llcinricum. Eo altari nequiter ru[ito miserabilitcr perdidit (207).
quoquc tcmpore occisus est Dedi'^'" antc portas ur- Eurum rerum rcx ignarus et abscns cum audisset,
bis qua; dicitur Larun "• (203), in qua erani militcs 3.iper temerifate militum indignatus "^^' est, sed fer-
Evurhardi.WichmannuB autem,qui se primum alie- vente ''- adhuc non potuit cos contri-
bcllo civili,
navit a regc, audicns tantum facinus scuitiosorum, sturi"^". Miseratus uulem frulris fortunam, suiquc

conversus ''' pacem fecit cum rcge, quia pruden- in^'enii oslendcns clcmentiam, pro luudc ejus ac

tissimus erat, ct ulilis ac lidclis usque "" in lincm iiiilustriapaucaIocutus,Thiadricum'"'ettrcsamila;

pcrniansit 020-'i). Thancmarus autem, filius Heinrici illius filios, qui Thancmaro manus junxcranl*"^,
regis, nalus cratex matro nobili (205) manu prom- lege Francorum dampnalos slrungulo ^^ fecit defi-
ptus, accr inpenio, bellandi pcrilus, scd inter arma ccrc. Inde vertit militcm uvidiim pugn.n; et pra;da
'"'".
honcsla minus pudicitia usus. Erat autcm mater urbis ditatum in Laras Illi autcmjUrliispra^fcclo
cjus multam hulicns posscssionem *", qui licot a aiictore acriter resistcntes, lupides lupidibus, tcla
patrc alia plura '^'-
sit ditatus, materna tamen sc tolis obicerc non cessabant. .Aggravatiquc bello,
*'^ '"'
hereditatc privatum acgre valde tulit, ct ob hanc sujjcr consulto ducis (208) indutias deposcunt.
causam armasumil''" ad pcrnicicm sui suorumque Quibus concessis ^°', ducis eis pra;sidium ^" nega-
contra dominum suum regem. Uex aulem, licetin- C tur '". Unde urbe egressi, poteslati se regia; tradi-
vitus, videns rem ad tam ingens periculum proce- derunt ^'^-. Ea pugna Tamma pincerna, multis '"'"^ '^'"'

derc, ad cdomundum Thancmuri insolentinm cum aliis rebus bene gestis alim fumosus, factus est
mullo comitulu pcrrexit ad '^'^ Heresburg.Cives au- clurus. Evurhardus autem audiens de necc Than-
tcm urbis illius cognoscentcs de rege, quia°** super mari ct ^^'^ dcfcctione suorum militum, fractus ani-
sc cum validu manu appropinquasset, apertis por- mo, prosternitur cuptivo suo, vcniam petit, ac nc-
tis, iutrodu.xerunt excreitum, qui obsederat urbem. quiter promcrelur.

VARI.E LECTIONES.
'-^ oppugnant Badilici 2.
2. t'-' s-» '" gcuuthar-
abducens 3. ^^ mancipium quoddam A.
dus 1, everhardusgebehardus A. Gevehardus 3. ^- filius udonis 2. Udunis f. 3. '^^' ilccst 1.
2.
^ deest 2. <^^'
heresburch 2 semper. "« sedet 3. ^t fjendi 1, 3. *» lueruin 2. "' Qiuv
sequunlur u.squc ad verba uo imperio usus est (cup. 24.) in A., nijus folia diw dcsunt, desidcrantur.
'** deest 2. 3. «" possessionem hubens 2. '^*- aliis pluribus 2. 3. 7. '^" hercditate se 2. "*" sumsil

3.7. ^^ decst 3.. '^** quod i. ^^'' add. tunc. 1. «*» thialbodlus 2. 3. Theubaldus i. •'" muncia 1.
^™ fautor corr. auctor 2. '^^' dedignatus 2. 7. "^i ferventi 2. '^^ conlristare i. thiedcricum 2. ''"''

thiudericum 3. thcodericum a. *" vinxerant 3. ''^* strangula 3. a. ^*^" Lares 3. Lurum 7. '^* consulta2.
"' concessit 2. «'5"
add. non 3. i. '''
negavit 1.
'^"^-'
trudidere 3. "^ et 1. *'•'
tammo 2. i. 7.
Dumno 3. '''^"'
et de ^.

NOT.E.
(20t}Belike e meridie civitalis Lippstadt. D (204) Gbiit 23 dic Aprilis 944.
(202) Francorum duces hi fuerunt :
(205) Cf. Thielmar I. (p. 5.)
N (v. ,\nn. Lau-
(20G) Ecclcsiu a?dificata est u. 78.5
Coiirndus Gebelijirdiis Eberliardus reshamcnses h. a.); Leonem pupani eam consc-
crassc, nemo quod sciam pr;ctor Wid. Irudil di- :

Conr.1- El)eili.ir- Uerraan- Udo^ ploma vero ab eodem ecclesia; a. 789, in ipsu urbe
ta
(lus dns dux nus dux 1
Cooradus Hcrcsburg datum extat, v. Meibom. SS. 111. p. 21.
t9l8 t939 Suavo- Gebe- Curcipoldus
ruin hardus t918 (207) Cf. c. 17.
t 917 t 938 (20S) L e. contra ducis sivc pra'fecti voluntatem.
(203) Larum in pago Westfalon, eastrum ditionis — Ducem scil. Everhardum consulturi. P.
Arensberg, esse videtur.
 :

167 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACIII. 168

12. Heinricus autem crat

^^™ eo tempore nimis A lutom quicsicrunt '", ncc ultra pcr triginta annos
adolescens (209), fervcns '" animo ; et nimia re- (213) in Sa.\oniaapparucrunt ^'*.
gnandi cupiditate illectus, eo pacto crimine solvit 15.(DCGCGXXX1X) Postha;c Heinricus ardens cu-
eum, quo conjuralione secum facta contra rcgem piditatoregnandi,celebre paratcnnviviuminlocoqui
dominum suum ct fratrom, silsi rogni diadcma, si dicitur Salavoklum "*'
(214). Gumque esset magnus
possibile Ibret, imponcrct. Fa^lus ilafiuo inviceni ac potcns, majestatc ct pnlcstate regali plnrimis
percussum. Inde libcralitcr Hcinricusad regem re- plurima donat, ct factionis hujuscemodi [ilurimos
versus, puriori fidc ac caritatc ab eo est susccptus ob id sibi associat. P'ucrc tamcn multi,qui '^"f'
rcm cc-
quam ingressus. lare potius arbitrati sunt, ad hoc lantum, ne rei ""
frateruK discordia; invenircntur. Dabant tamcn con-
13. Suasione quoque optimi imprimis viri et omni
silium,quo faoilius bellum solverctur, ut videlicet^"
religione probatissimi Frithurici ^"', succcssoris
ip.se relinqucret Saxoniam sub praisidio militari,
Hildiberhti (210) archiepiscopi, Evurhardus adiit
cf"' scsc infcrrct'^™ Lothariis "°',gencri hominum
regcm, supplcx vcniam ''•^
deposcit, sc suaquo om-
inbcUi; et ila factum est, ut primo inpetu eos rex
nia ipsius arbitrio tradens. Nc igitur ingons scelus
devincerct, et uno cortamine fatigaret. Commilito-
inemcndatum manerct, quasi in exilium in Hildi
,...,„,
nenscm '^™ urbom a rcgc dirigitur. Sed non post
, r>
Jl
ni™
,
itaquc consulto
,.„,, „ .
•'- Saxonia, ut diximus,relicta
, . ,,,,
, .,
,. ... , ,
et urbibus ''•'' baxonia^ uel in hunncorum
gorur terra 1
multum tempons in gratiam clementer rccipitur,
priEsidio militari traditis cum amicis Lotha-
''''*,
ipse
ct honori pristino redditur.
rios adit. Cujus rei fama undique omnes perculsi,
lA. Dum ea interca loci gcruntur, antiqui hostcs quia tam subitanea; recessionis a rege ac repcntini
''"
nostri Ungarii subito irruunt in Saxoniam et bellicausam penitus ignorabant '^'^. Rex autem au-
castris super litus Uada; ''"'-
fluminis conlocatis, inde ditahujuscemodi fama, primuin non credidit, po-
in oninem regionem diffunduntur. Dux autem mis- stromo certum de belli negotio probans.nichil niora-
sus a castris cum parte excroitus,eo die ad vespcram tus cum exeroitu prosccutus "^'^
est fratrem. Et ut "^"

signa movit circa urbem quaj dicitur Stcdicra- appropriat urbi prcesidiis fratris munita;, (jua; di-
^*''*
burg Urbani autem videntes hostes et ex
"^^ (211). citur Thortmanni (215), milites qui erant in ca,
itincrc et ex pluvia, quai ingcns erat, scgniores ^^, non immcmorcs fortuna; Thancmari, neqna(|uam
audacter erumpunt portis '''', et clamorc primuni sunt ausi inibi regem expectarc,sed egrcssi urbe '''*,
lorritanloSjdemum rcpcntoin adversariosirruentes, tradidnrunl so ipsos regi. Erat autem Agina"'", qui
plurimis ex eis ca^sis ct copiosa cquorum mullitu- illam urbcm ad manum Heinrici procurarc debcret.
dine cum aliquibus signis capta,cateros fugerc com- Hic a rege vehementi juramcnto constrictus, qua-
pulcrunt "'"'.
Urbes quas obvias habucre *", illorum '

tinus, si posset, dominum suum a bello ad pacem ct

fugam animadvcrtentes, armis cos omnibus locis concordiam rcvocaret, vel certc ipse ad regcm rc-
urgcbant, et rnaxima ex ois parte prostrata, duccm vcrterctur; iia dimissus, addit dominum suum.
ipsuni in qucndam luti
"'"*
puteum cogentcs obpres- Duclus autem cxercitus a rogc, pcrvcnit usquc ad
scrunt. Altera autcm pars ^" exercilus ad aquilonem litora Reni fluminis.
versup, et artc cujusdam Slavi in locum^^^oqui di- 16. Eo temporc (216) quo crat bcllum Evurhardi
citur Thrimining'*»' (212) dcductus, diflicultato lo- cum rege, missus Hadaldus '""', qui erat super cubi-
corum ac manu circumfusus armatorum periit, culum regis, ad Isilbcrhtum '"", pro concordia et
timorcmquc nimiuin Cffitcris incussit. Dux autcm pacc, cum nccdum ad noutram partem palam dccli-
illius excrcituscum paucis elapsuSjComprehcnditur, naretur '"'-, indigne suscipitur, ct responsio '"^ dc ™*
et ad rogcm deductus, pretio magno rcdimitur. His dic in diem diflcrtur. Ipse autem simultates ducis
i.uditi3, castra hostium omnia '^^-
turbata, fuga sa- sentiens, nec ultra talibus versutiis contcntus
'"'^

VARLE LECTIONES.
'>'"'
deest 1. <^<^'
(lecst 3. «';« friederici semncr. ''''' deest 3.
2. ol sempcr Aildenensem 3. Hildeshei-
mcnsem a.
1.
"'"
Saxones 3.
'^'^
Bodc a. «" sted
derburg eorr. sledieraburg 2. Stcdiereburg. 3. Steidierc-
burg ''''*
scnioros 3. "'''*
portas 3. '''"^
comp ulcrc 3, 1 ? '^'' habuerunt a. '^" loci a. ^''''
alterae
i autem
""
partes autcm Ung. exercitus a. »'" loco
3. alter 'oco a. 68'
"^»' thriminig 1. trimini^ 7. '^^^
dcesti. 083,0«» qua;-
siere— apparuere 3. Salaveldum .3. Solaveldun '^'''
a.
lis»
qucT 1. «I"
"'" regi 3.
regl «88 scilicet a. <"">
ut 3.
1 ?
'''>"
inferior 2. "'"
Lolharius 3. consultu 3. 7 C9:i
'^'>-
urbibus desunt 3. '''* ut diximus
•
— tradito
3. "
""^ ignnrabat 1. persecutus 2. a. '^'" deest 1. * thormanni 1. throtuianni 2.3.
oo»
urbem 2.
';»''

''''"
dt seinper llagina. " Haaldus nobilissimus et regi consanguinitate conjunctus flpro(;u/ dubio Falkii
figmentuin (p. 51S4.) isborthtum 1. '"'- declinaret 3, X. 7. responseo 1. a a. contemptus.
NOT^.
(209) Heinricus intcr annos 919 et 922 natus tunc Belxa dicunt. P.
dcciinuin sextum vel octavum annum agebat. (213) Anno 967 vcrgcntc Widukindum hfKC scri-
(210) llildibertus obiit a. ',»37 die 31 Maii mcnsis. psisse supra monui.
(211) Strdcrljurg propc Wolfcnbuttel. (21-4) Saalfeld.
(212) IntoIIigit saltum (lui hodio nominatur : (21.5) Dortmund.
der Droinliiuj. Meiu. Pidustris rcgio Dromiing tempore 938.
in (216) Prioris belli a.
quu Alera; et Ora; fontes; supra Ann. Corbci? pu-
 ir,!i RES nEST.K SAXONin K. I.llt. il. 170

liiijh-riii, iM(|uit, tihi m/iili iliiiiinlii), Ir.i/r jiopnUi '"",

A. ininiitds fiii.^isi' [KM-liilirtiir, iiilvorsnrioruni vrro nin-
trihiiiiiiii iviji.i iviiiliiiii ilir jiirisi^ii/uri, iiul ivrli' ho.i- gniin siilis oxiTciliis. Soil oiim (i frontp p.iritdr pt
lcm lc .iviii.i juilirnri. Siinili uiodo ol iKintilicom n tcrgo urgiTniitiir, qna p.irtn potissiiniiin ravcro
Hcriihiirilum '"' (217), n rogc missuni inhnnoratiiin ilrliiiisscnt, in promptu nim ornt. Kv nostris etiam
cl rcspnnsi inccrlum n sc diniisit. Forlnr cliam ct riioro.ipii riallirn lingiin ox pnrtc loqui scioliiinl
"'
rogalinin liUcrnrnm s.opius sigilla corruiiissc. Posl qiii clamorc in iilliiiii (lallicc lovalo "'", exhortnli
'"''
li cc voro ""''
vorba logalum niclinsculc cirpil siint ailvcrsaiios ail fugain.llli snrios hujusccmofii
liaborc, ct cum honorc
Iraiisduci focit. clamasse arbitrali, fugam, ut clamatuin cst, inic-
17. "" Igiliir copias bolli parantos "" Ilcinricus riint. p]o (lin cx nostris multi "'"'
vulnorati, aliqui
cl l.-^ilbcrhliis, (lccrcvcriinl nd Rciiiiin ncpiirrcro (li.iin o.csi, inlcr qiios "'''' Ailbortus '", qui cognn-
rop;i.Agnia (|iiiiipic mcinnr jiiiisjiiianili. |ir.i'ccdons iiiiiialiis cst Ganiliflus, tolo ducis Hcinrici vulnora-
cxorciluni,transito Ilciin, rogi sesc pr.TScnlavit ; ct tus, non niiiltis intorjacontibus dicbus dcfunctus
.saliitare oo verbis huniilliinis, ait : Fratrr tuu.<; ilo- ost. Hostos aulom omnos aut crsi vol capti vel
minus mcii.'!, .wlrum te ct incoluincm maijna latoijue coilo fugati; sarcina^ omnosot oninis hnstium sup-
iniiH'rio diu regnnre e.vo]Hut, tuumque~" ad .scrvilium pollcx''' intcr victorcs divisa.Kxpartc Lothariorum
dcmandat $e ''"
quanlocius fe.Uinare. Rcge autom in- n bono pngnassc cortamine Godo-
pra>dicabatur illo

lcrrngantP dc en, paccm bcllumnc cogitasspt,'pros^ fridus ''*",

Niger cognnminalus. Scd ct Maincia.cu-
pieiens vidit mullitudincm niiniam crcctis signis jus supra mcntioncm focimus, oo die cecidit.
'''
Iractim proccdcrc, ot nd sui partcm oxorcitus, qui [?•. Dadi autcm Thuring '''^
mandavit ad pra3-
(ipuo ?)jain Ronum transicr,-it, tondcntcm. Et convcr- fcctos urbium, qui ''**
crant in oricnte partis du-
sus ail .-Vginam: Quiilnam i'i(//,inquit, illa mullitwlo, cis Hoinrici, de vietoria rcgis, et quia ipso du.x in
iiiil ijuii' c.it ? At illc satis oliose '•" : Doniinus nicu.s, bcllo cccidissct ; cgitque callide, ut omncs sc tra-
iiiquit '''^,est,fratcr tuus.Si mem suasioni diijnarctur dcront rcgi.-B Hoinricusautcm hoc factum
potoslali.
animum inclinarc, aliter veni.t.tct '"^. Modo ul ipse ncquaqiiain rcliquit inultum. Ipsi autom duaj
'''•'

juruvi vcni Rcx autcin his andilis, dnlnrcm aniini

'''. tantummodo ox omnibus remanscrant '"" urbes,
niolu corporis non cclcbat.cn quod non adossent ''' Mcrsburg ''"' ct Scithingi ''". Rcgi "^ autem post
navcs, per quas Renum transcondero posset ot ; victoiiam visum "" ost perscqui fratrcm suum ge-
ingcns Humenaliuditernonpra^bcbat''"', ncclempus ncruniquc.
subitanoi certaminis in ultoriore '-''npa constitiitos lf)..\udicns vcrodo dcfcctiono urbium suarum''^'',
'"'
aliud sinohatcogitarc, nisiautcoramhostibuscadcre fraclusquo rccenti rogis victoria, cum novem
deborc ''-', aut corle arniis vilani dcfondcro ''--
fantum armatis iter arripuit, Saxonianiquo jam
llndc ad Dcum ''-^
suppliccsoxpandcns maniis rex, ^ tardiiis '-'^
adiens, urbcm Mersburg ''"'
ingrcssus
ait ''-^
: Deus '-', omnium rcrum auctor ct
inquit, cst. Quo rcx compcrto, et ipse reversus est Saso-
rector, respiee populum iuum, cui me prwessc voluis- niam, uibcmquc, in qua frater erat, cum cxcrcitii
ti, ut creiitus ah inimicis, sciant oinncs ijcnli's, ullum obscdit. Scd cum non posset fortiori ac majori ro-
'•''
mortulinm tu;e dtipositioni contrairc non possc, sistere, post duns fcrmc nicnses, Iradita urbe,
qui omnia potes cl vivis ct rcgnas in irtcrnum. Qui au- egrcssus ''"'*
est Hoinricus ad rcgem.Data; sunt au-
tem cranl in ulleriore triginta dierum, quatinus cum mi-
''-''
ripa, sarcinas et impcdi- tem ei indutia;

monfa quaiquo fransmittunt in locum qui dicilur litibus sibi cohsrontibus secederot a Sasonia si ;

Xantum^^-^C^lS^^ipsi veroparalihostcsexpcctanl''-^ cui vcro illorum regem adire placuissct, locimi ve-
Cumque esset piscina inter nnstratos et hostes, nia; haborct. Quievitque Saxonia post hsc ab in-
una "^"
Saxones divisis sociis, pars ex adverso ruit testinis bellis paucis diebus.
in hostcs, altera pars a torgo insequitur, in mediis 20. Barbari autem labore nostro elati, nusquam
hostes "" opprimens, pauci plurcs vehomcntor ur- ab incendio,ca;deac depopulatione vacabant,Gero-
gebant.Nequeenim^-nostratium^^^supra cenium D nemquc, qucm sibi res priefeccrat (210), cumdolo
VARI.K LEGTIONES.
irnperium tibi, inipiit, rcg.alc 2. 3. ». Hic locus cst quem
facio [\. i, r. t. f. j) pr.Tsente pnpulo
ipse W. mutasse vidcri polcst.
'"'''
berlhardum
niclius 3. '"" lioc loco cap. 17., in
1. ™* dec-it 1

codice omissum,posui. '" parentes a. '"Moiumque i. '"' deest l.

''"
sciose 3. "= doininiis.inquit,
meus 2. '"^ vcniret forr. venisset
2. '"' venit 2. '"»
essent 2. '"'
pra;berct 1. '-"
ultiori 3. a. 7.
''-'
debcret 3. deest 2. ''-- defenderet 3. ''-•' dominum a. ''-^ dcal ^. '-'^ domine a. dominus 3. '^^ dis-
posilione 1. ''*'
uUeriori 2. 3. 7. '-' xanclum 2. Sanctum 3. ''-" cxpcctarent '» uno i. '^^ altera
~^-
—
hostes desunt 1. '""
deest 3. noslralum a. ''»*
qui gallicarn linguam ex parte seicbant
'">«
1. ''"' elevato x. multi ex nostris 2. '^''quas i. ''" Eliberlus i. .-Vlbcrlus 3. '"" supplex

I ."" frid 2. Godefridus a. Dcdi a. Thuringus i. " ''' qu.c 3. ''" nequaquam hoc factum ot.
''^'
reiuanscrunt a. "" 1. sempcr mesburg. '" scitingi 2. Schidingi a. "* regiam 3. '"' jussum 3.
""^
add. Henricus a. novis 3. tardus 2. tardc 7. mesbug 2. mgressus a. congres-
sus 7.
NOT.E.
(217) Halborstadensi. c. 23. narrant, ideoque Wid. quoquc hoc bellum
(21S) Pugnam prope
Bicrfanam (Birlhen), com- Biertanicum nppcllat c. 11. et 111. 16.
missam esse Gont. Reg. a. 030 et Liudprandus IV. (219; Gero pr;cterpagum Suevon jama.037 etiam

Patrol. CXXXVII. (i
 171 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONAClll 17^

perimerccogitant.Ipse "' (inlum riolo praoccupans, A illius mclius arbitratuseslpugnarequamarmis.Ule

convivio claro delibulos ac vino sepultos ad triginta vero,uleratastiitissimus, meliori ac majori sc sub-

ferc principum barbarorum una nocto extinxit. Scd dens, arma sumit contra duccm ;
quod ipse dux
cum non sufflceret contra omnes nationos barbaro- omnium laborum gravi.ssime tulit, quia eum sibi

rum —
eo quippo tcmpore et Apodriti rebel- ™ ™ adversumsustinere debuisset,cujuseonsilio acfidei
laverant, rt ckso exorcitu nnstro, diiccin ipsurn hactenus semaxime credebat. Augcbat quoqucindi-
nominc Ilaicam "* exlinxerunt, ab ipso rege — gnationem ducis''" grex porcoruin ab Immone eal-
SKpiusductus excrcitus eos l^esit et in muilis afflixit lido captus.Nam subulci duciscum contra portas''''
et in ultimam peno calamitatem perduvit, llli vero Immo porccllum pro porta agitari
urbis transirent,
nichilominusbe!lumquam pacemelegerunt,omuem fecit, et omnem gregem poicorum aperlis portis

miseriam caraj libertati postponontes. Est namque intra urbem recepit. Quam iujuriam dux fcrre non
hujuscemodi gcnus hominum "' durum ct laboris valcnsjCoacto exercilu, obsedit Immonem. Ule au-
patiens, victu levissimo assuetum,ct quod noslris tem plurima apum examina habuisse fertur (221),

gravi oneri ''^"esEC solct, Slavi pro quadam voluplale quK frangens projecit '™ contra equites. Apes au-
ducunt. Transeunt sanc dies plurimi, his pro gloria tem aculeis equos stimulanles, in insaniam verte-

et pro magno latoque impcrio, illis pro libertate ac „ bant. ita ut equites periclitari coopissent. Q'
• x_-i:i 11I..11 :ii;„ O rImmo prospiciens de,„
muro,eruptionem cum
•
„.,„ .•
ultimaservitute varie certantibus.Multos quippe illis
. :
sociis
"*'.
dicbusSaxonespatiebanturhostes.SlavosaboricntP, minilavit Ilujusccmodi igitur artibus sajpius
Francos a meridie, Lotharios ab occidento "''', ab dux ab Immone dclusus, sulvit obsidioncm. Disce-
aquilone Danos itcmque Slavos proptcrcaque bar- ;
dens vero fcrtur dixisse Iinmone mecuni senlicnte,
:

bari longum trahebant certamen. omnes Lotharios facile captos tenui, modo ipsum so-
21. Fuit autem quidam "'=- Slavus a rege Kcinrico lutn cum omnibus Lothariis capcre neijueo.
relictus, qui jure gentis paternasuocessionc dominus 24. Tractum tamdiu bellum Evurhardus conside-
esset eorum qui dicuntur Hevoldi '<^\ dictus Tugu- rans, ullra non quiescit. Quin conlempto rege, et
mir. Hic pocunia multa captus et mijori promis- Jure sprcto juramcntorum, ut initio "-, conserta
sione persuasus.professus est se
"^^ prodcre regio-
manu cum I.silbertho "^ ad incentiva bellorum pa-
nem. Unde quasi ''^' occulto elapsus, venit in urbem ritcr conspirant
'"'•.
Nec contcnti "-'^ regno occiden-
qus diciturBrennaburg^^ja populoque"" agnitus tali solummodo, in Rcni orientalem agrum dcpo-
et ut dominus susceptus,in brcvi qua3 promisit im- pulandum cum exercitu demergunlur. Haio cum
'
plevit.Nam ncpolem suum,qui ex omnibus princi- auJiunlur in castrisregis nam ea tempestate — ™
pibus gentis supererat ''''\ ad se invitans, dolo
'•'^'
rex crat pugnans conlra Briseg '"" (222) et ;dias
captum interfecit "'", urbcmquecum omni ''' regio- C urbcs, qua; crant Evuhardi ditionis, muUi se a —
ne ditioni regias tradidit. Quo facto, omnes barba- '* caslris eruebant, ncc ullra spes erat regnandi
rai nationes usque in Odcram
'"*
fluvium simili Saxones. Rcx vero ea "" turbatione tanta constan-
modo tributis rogalibus se subjugarunt. tia ac imperio usus est, licet raro militc consti- '''^"

22. Heiaricus igitur disccdcns a Saxonia, Lotha- paretur, ae si nichil ei difficultalis obviasset. Nam
rios iterum adiit,et cum genero suo, ducn scilicet sunmii pontirices, relictis tentoriis et alia qwalibct

Isilbertho ""^,
cum suis militibus aliquamdiu mo- suppetlcctili, ipsi etiam dclccerunt a fidc.

ratus est. Iterum ducitur cxcrcitus a rege contra causam ediccre et regalia mistcria
25.Dcfectionis
Isilberthum '", et omnis regio Lothariorum illius pandere, super non est; verum higtoricE satisfacien-
imperio subjacens igni tradilur. Obsessusque in dum arbitramur; quicquid in hac partc pccccmus
urbe '"'' quffi dicilur Kievermont (220;,elapsus iudc voniabilc ""'
sit. Summus pontifex missus ad Evur-
proficiscitur. Et cum obsidio diflicultate locorum hardum pro eoncordia cum esset earum
et pace,
parum procederct, vastata undique regione, rex in rerum desidcrantissimus "''-, pacto muluo suum in-
Saxoniara revertitur. D terposuit juramenlum,et ideo ab eo non posse de-
23. Sciens autem comitem Isilberthi "' vcrsuturn sinere ""' fertur narrasse. Rcx autemper pontificem
et callidum nimis, nomine Immonem artibus '•'•'',
oflicio suo congruentia dirigens responsa,nil ad sc

VARLE LECTIONES.
'"»
adiL vero =t.
''''''
deest 3.
''''
Abotriti a. scniper. ''^*
haincam
1.
''^"
hominum genus a. '""' g. one-
ris 2. gravioris 1. '""
Francos — occidente desunt 1. 7. quidain aulem 3. '"^' llevelii a. sempcr.
''"-

"''
''^^
dcesl l. quia a. ''''^
Brandenbnrg 3. '"''
populo a. "'' gentibus 1. superaret 2. ''"' in-
'"'''

terticit 1.
'''''
decst 3. 7. "-
Odoram 3. '''^ isbertho 1. Isilb(Ttlio 3. "* hisberthum 1. ''"
arcc -4.
"" Giseibertum, 3. "'''
ol ymmoiiem scmper.
''''
duci 3. ipsius a. '''
porcos 3, '^"
progeeit 1.
"" minilatus cst 3. "- iii initio 2. ''^'^ hisbertho 1. iselberlho 3. sa^jnus. "* conspiraret a. "" con-
tempti 1. '*" polcslate 2. '"''
Brisag a. '"^
decst 3. "' in ea 3. •'"'
coram 3. '" veniale 2. ""^
desi-
deratissimus 3. 1, A? '''•" ita corriijendum ridetur ; desipcre 1. 2. dcficcre 3.

NOT.€.
Nordthuringowe rcxit, et his annia mirehio limi- f221) Sunt qui, px vocabulo Gcrnianici.i Imme,
tisSaxonici constitutas esse videtur. (impi), api.s, lianc famani natain essc, putent.
(220) Chevremont propc Leodium. (222) Cf. SS. I. 018. III. 32i.
 n.t IIES GEST^ SAXONI(]/K. III. II. 174

|).',rliiicro Vdluil.iiuirqiiid fpiscopus ORissul sinc suo \ ICt nunc qux nccessitas cogit, ut scrviainus Sa.ii)ni-
iiiiporio. Quiiro (piia ooiilra nuolorilulnni rogi qinisi liuy, nisi noslra cliscortliii? Quanilo vos armis cir-
piM-oollonli nnliiil suliioi, sod rooossil ab oo "", in runiili cUrunt , num vicloria l;vtati sunt} Vicloribui
lliininiiilnir^'piisoiii "*^ urlioin i|U!isi iii oxiliuni dosli- certr tiirpcf.'.tscriire. Optimuni oinniitin mortnliuin,
niivit, Rolhiirduin ''•"'
voro opisoopimi "" fiiU) no- quiinca piicroiititrivit ct iiitcr iimiios scmprr hiihuit
vatn (".orbiMani diro.xit. In brovi voro ulrisipio olo- et maijna potrstittc clarifirarit .nostrum communcm
nionlor ignosoil, in sui graliain suscipil ''", ol lio- clominuin clcscrui, et Su.roni mc "''
prriculo ca/iilis
iiori pristino rcddidit. mci sociavi; moclo, ut scitis. promrrito honorecon-
2i). Ad oooroondnin "'"'
igilur duciini """ pr.Tsuin- tumclia ,ib co affcctus, armis circumclatus, prnc cx
plionomniissns llcriinuiiinis (<i2-'i) oum oxoroiin, iii- liliero scrvus fuctiis siiiii *••'. Ul erqo novcritis, me ex

vonil cos sii[ior litus Ri'ni, ni.ijjiiaiiiipio |i,irti'ni fiiie coiiimuni ulililuti vclte cciiisitlc''c, tilii .\nsfrict

p.wroilus ""' abosso, oo quod jam Uonuiii cuni pr.rila uuiciim mciim clcsponsubo ,quo nullo apitil vot
liliain

Iransissent ""-. Oircumrnsus itaquo du.x ipse Kvur- infidclitatis scrupulo notariqueam.Dateigitur locum
liardus milituni arniis, multis vulnoribus acco[)tis inntui "-' colloqnii, et ex mc ipso fiiletn probabitis,
uc virilitor roddilis, perfossus landoni tolis corruit. qitam prr nuntittm necdiim potcstis. Ipai ad hsc,
Isilborhtus nutom fugions, navcm ""' cum pluri- (jnamvia forrei pooloris essent, ct illum jain olim
B
bus ^*" ascondit, quio onoro pra-gravata subcumbons suspoetum haborcnt, tant,-o tamon calliditati »" ce-

mnrgitur, ipsequo du.\ cum caitoris mersus, nuin- dentes.suasibilibus cmolliti verbis '".mutuo dabant
quam cst invontus (225).Rex aulom audita, vicloria Incum conspoctui. At illo amiatos habens locis
*"*
suorum '"' militum ac mortc ducnm, gratias ogit oportunis absconditos, dolo ambos ccpit, et sub
omniiiotonti Doo, rujus s,-p|iius auxiiium ex[)ertus onstodia rcgi dcstinuvit, niandato "-', in h.TC verba
osl 0[iortunum; iir,x'licionsque regioni Lothariorum pariter dirccto : EliUior (2-.J7), inquit, est moUior,
Oddononi,Ricvviins '""
niium """, ct ut iiutriret no- vinctis •'-'
ciut vcrhcribus ''-'''
non indigct, minis ""
polom suum lilium IsiIberhti,optim;c spei [luoruluui, pandit uniccrsa qux scil. Ansfrid vero durior ferro
nomino Hcinricum,roversus est in Saxoniam.Mater, cst *-", hunc si tonnenla accerrima rimenlur, ma-
aulom pueri copulata est conjugio Hlulho^wico ""'^ gnum est. Qiios cum rox suscejiissot.nliquando tom
rogi, ot Iloinricus frator regis discedons a Lothariis, pnio custodia; maneipatione castigavit ;
postea suee
secossit in regnum *'" Karoli. (DCCCXL.) Necoui pace dimisit.Cum
gratias lenitate sibi associans, in
ducum .-isporrima hiomps, hiomomquc soeuta est ergo causa; causis ""rebus ita copulatae
et res
liiinos validissima "" (22C). sint "'",utsententiarum ordine discerni adoo non
27. Post h,x'C Immo"'*, rovera '" nescio an falso, debeant.nemo me tomporum "' vicissitudine accu-
arma snmit contra rcgom, et media hiemc cir- C set,dum postorioraantorioribus pri-oposucrim gesta.
cumdatus exorcitu, sc pariter cuin urbo "" tradidit, 29. Rex igitur vicina sibi "^* sempor elcmontia
ac dcinceps fidolis ct ulilis permansit. gravos "3' fratris miseratus labores, aliquantis ur-
28. Nepotos quoque Isilberhti sorvituti rogia' se bibus suis usibus concessis "" permissus est intra
subjiciebanf^jUrbibusquas tonobant nichilominus «3. regionom Lothariorum habitare.
retenlis. Kievermont etiam ab .\nsfrido *"' et Ar- 30. Eo "^'^ tompore barbarorum "''' bellum ferve-
naldo"'" adhuo tenobatur.adquos Immo mandatum bat. Et cuni militcs ad manum Geronis prasidis
hujuscemodi "* dirigens ait Dc me iion senlio nisi : conscriiiti crebra exjieditiono altenuarontur, et do-
guod vos sentitis, ile vohis iiuton nolitm cst. quiu liu- nativis vel tribntariis prajmiis minus adjuvari pos-
jus gcntis princii>es cslis. ['iulti crgo tlttbiuni, quin sent, eo quod passim nogarontur, soditioso
tribiita
duabiis manibus quisqUe mugis valcat quam una. j. odio in Geronem exacuuntur. Rex vero ad commu-
Cerlum esl iiaquc,trcs unuin fortituclinepruceclcre. nes utilitates rci publicae Geroni semper juxtaerat.

VARLE LECTIONES.
"*abco(fe.;uR<2. ''^''
hammaburgnenseml.hammenburgenscm2.Hommaburgensem 3. "'••" ruthardum
A. Ruodhardum 3. episcopum vero3.
'"''
'''•"
suscepit 2. 3. ducis^. '"' deest2.
'''''
coorcendum 2. *""
<">'-
transisset 2. ""' navim 2. ""' multis
2. «"' dcest 2. agit i. ricwini 2. Ricuinis 3.
'"" add. ut ot rcgnuni prociirarot 6. quod in codil. omissum cssc, ""' liithuuico 1. ludwico A.
fcrc j'>itiirim.
"'? regionem 3. "" fames ral. socuta ost 2. *'- Ymmo .-V. scmper. »''' vora 3. *" orbo A. "'^ subja-
oebant 1. *'* Anfrcdo 3. "'" arnoldo 2. 3. A. "'" hujiiscemodi inandatuin 3. "'• saxonibus me 1,
SaxonioD 3. 7. ^-'' deest k.
"-' (/ct'.;/ 1. niuino ro'loquio "-- caliditati "-' verbis emoUiti 1.
A. i.
"*' deest 2. "" vinculis A. 3. "-'' vorvcribus 1. "" minuc 1. "*" forro durior cst 2 d. est forro .^. ""
1. ac rebus res 3. "•" sunt 2. "" temperum 2. "'- seuijior sibi A. 3. *^' gravis 1. "•" concossis usibua
"''^
2. in terra 3. "^* cod. 1. cnp. 30 vcrhis : Et cum militos incipit. "'''
b. barbarum 2. bellum barbaro-
rum A. 3.
NOT.E.

(223) Strazburgensem. (226)Cf.Ann.Culouiensesa. 939. (Mou. L p. 98)

(224) De Herimanno .•\Iamaiinorum duce cogilare et Ann. majores San Gall. a 940 (ib. p. 78.)
videtur. (227)Arnaldus.
(225) De dic mortis nihil constat.
 .

175 WIDUKINDI COnBEIENSIS MONACHI. 176

Unde fiictum cst, ut nimis exacerbati, odia sua in A Novembris '"^ usque in ipsas Kalendas visa; sunt.
ipstim quoque regem vertisscnt. Quibus visis "•* mulli mortalcs "•'^
tcrriti, aul iii-

31. OuaD causa Heinricum minime latuit *^'\ et — miam pestilentiam vel certeregni mutationem me-
solet.amaris animis dum '^^ dulce aliquidoffer- tuebant; quoniam ^-'^ quidem ante regis Heinrici
tur, — facile pcrsuadebaf^^hiijuscomodi homines excessum multa prodigia monstrata sunt, ita ul
sibi concordare, spem habens ilerum lopnandi, solis splondorforinsecus acrc'»" absque nubilopcne

dum nosset **' cxorcilum regi offcnsuRi. Donique nuUus apparerct ''',inirinsccus aulcm pci' fenestras
multis intercurrontibus logatis, et munusculis invi- domorum rubeus tauKjuam sanguis infuuderetur.
cem missis,omnespene orienlaliumpartium militos Mons quoque,ubi ipse rerum Dominus sepultusest.
sibi coiligavit. (DGCCCXLI). Qua? res ad tantum famaprodidil,quiamultisinlocisnammasevomeret.
nefas processit, ut conjuratione valida facta, in Hominis (2-29) eliam cujusdam manus sinistra ferro
paschali festivitatc, quaj erat proxima, cum ipsc amputata, post annum fore integrum rcstiluta est ei
Heinricus ad "'- palatium adisset "".regem occidere dormicnti, qui pro signo miraculi singuinea linea
cogitassent,ipsi vcro regni diadema imponerent *". loco conjunctionis notabatur. (DCCCCXLII). Sed
Earum rerum dum non esset publicus proditor, cometas inundatio nimia, inundationemque boum
semper se protegente summa divinitate, nota; factas pestilentia subsecuta est.
B
sunt rcgi insidiae modicum ante pascha. Qui fide- 33. (DCCCCXLIll). Defuncto autem Gddone "'^
lium militum "*•' vallatus manu die ac nocte,nichil- Lotharioram pra^side(230),ac regis nepote Hcinrico,
que decoris vel majestatis regia;. coram [.'opulo ea ducatus regionis conceditur Conrado, cui et uni-
soUempnitate minuens. nimium hostibus intulit ti- cam flliam suam rex desponsavit (231), qui **" crat

morem.Post diem vero sollempncm.consilio maxime adolescens acer et fortis, domi militiaque "' opti-

Francorum qui eo tempore *'^ sibi adstabant, Heri- mus, commilitonibus suis carus.
manni '*' scilicot. Udonis atque Conradi *** qui 34. lllis diebus Bertholdus *'^-, fratcr '"' Arnulfi,
dictus est Rufus (228), secrcte proditos jubet com- procurabat Bajoariam, pugnansque contra Unga-
prehendi vel certe occidi.Inter quos erat primus in rios, victorquc existens,triumpho celebri factus est
caeteris omnium bonarum virtutum rebus absque clarus (232).
hac noxa fortissirnus optimusqueErich. *".Hic cum 55. Rex autem de dio in dicm proficiens.paterno
armatos ad se properasse intellexisset, conscius regno nequaquam est contentus, sed abiit Burgun-
causarum, equum ascendit, arma sumit, circumfu- diam, regem cuin regno in suam accepit potesta-
susquc hostium turniis, memor pristinas virlutis ac tem (233). Hugonem
alterum armis edomuit
(234)
nobilitatis, elegit mori quam inimicorum domina- «•i»
sibi subjeclum(DCCGCXLIV.) Cujus fibu-
feeit.

tioni subici. Narn lancca perfossus occubuit, vir i' lam aurcam rcgi dono concessam, gemmarum
^''•^

omni virtute ac industria civibus carus atque cla- varietate mirabilem, videmus in altari protomarti-
rus. Cffiteri autcm insidiarum conscii in alteram ris Stcphani rutilantem *^*.

hebdomadam ^^" diffcruntur, et sccundum leges '•>'

36.(DCCGCXLV.) Igitur cum omnia regna coram
sceleribus meritas po^nas solvcntes, capite
suis 00 silerent, et potestati ipsius omnes hostes cede-
cffiduntur. Heinricus autcm fugiens regno cessit. rcnt, monitu et intercessione sanctffi matris ejus re-
32. Eo anno et portenta quajdam apparuere '^*, eordatus est multis laboribus fatigati fratris "",
scilicet cometc-G. Nam a quinta decima Kalcndas pra?fecitque eum regno Bojoariorum, Bertholdo *^'

VARL-E LECTIONES.
838 causae —• ut solet armis, dum amaris animis A.
latuerc 2 "'" 8*" persuadebat facile 5. '*' nos-
^te
sent 2. *'- deest, 2. 7. 8*^ adiisset 3. isset A. 8« jmponere 2. 7. 8*^ militum fidelium 2. „,;(/_

maxime 3. *" herimannus 1. 84s Chuonradi 3. et ita s.rpius. *" Erik 3 8=" ebdomadam 2. ^si legjs
1. '•'-
apparens 1. ^m Novembres d. 86* yjsug i_ sbs niortalcs multi 1. 8o6 quQ j_ \ quomodo 3. 7.
aerem 2. «"'* appareat 1. 859 udQ^e 3. ^co quj a_ o. 3. ^ei jjjditj.Tiqug 3. »62 i)crloldus 2. A. Ber-
tholdus3. >><'^ decst l. 86* edomavit 2. ^'^'
regni 3. "co ;„ altari rutilantem dcsunt 2. —
'" add. ite-
' Bertholdo 1. 3. bertholdo 2. A.
rum recordatus est 1
NOT^.
(228) Conradus autCurcipoldus ille, ducis Eber- D (231) cf. 1. c. 37. Nuptias a. 947 celebratas esse,
hardi iratruelis, cum
Udone contra Ebeibardum et Cont. Reg. tradit.
Gisclbertum a. 939 missus, a. 948 morluus, aut i232) Bertholdiisjam a. 937. Bavaria; dux cons-
Conradus Werinhcri filius, post gener rcgis et dux titutus, propc Wels Ungarios magna cffide nro-
Lotharingi<B, habendus est. stravit, qua' victoria cum Ann. mai. San (iall. in
(229) Hoc miraculum non Heinrici mortis tem- a 943 collocanda esse videtur, quamvis Cont.
pore, sed his annis factum essc, ex Flodoardo a. Reginonis et Ann. Salisburgenscs a. 944. exhi-
944 apparet. beant. Diem 11. Aug. Adventinus IV, 23, 17 an-
(230) Oddoncma. 944 mortuum esse, Flodoardus notavit.
h. a. tradit; Cont. Regimonis mortcm in a. 943 col- jam diu ante factum esse,ex Flodoardo
(233)Hoc
locat. Apud Galmct hist. Lolh. Probb. p. 340 legi- a.940 apparet.
tur,Ottoncm diploma Adalberonis ep. confirmasse ; (234) llugonem magnum, quocum hisannis Ot-
nota; chronologica; tamen non satis inter se con- toncm modo amice modo hostiliter cgisse, Flod.
cordant. De Heinrici mortenihif constat. tradit.
177 RES GliST.E SAXONMC.I-:. — Lllf. II. 178
jam defiinctoC^^o^.paccmalquc^^^concordiam cum A. modumfulguris^^^citareporcuaeiono^^bplcndorcra
eo faciens, qua usque in tincm lidclitcr pcrdura quendam emittcutcs; facics rubicunda.ct proli.xior
vit *"'. Erat auteni i|)3odominus lltMnricus copula" barba, et "'"' h.TC contra iiiorcm antiquum; pcctus
tu3 matrimonio lili.r diicis .\rnulli {2:i0\ fcniin.c leonis "'"' quibusdam s|)arsuni Jubis : venter com-
egrogia- form.r iiiiral)ilis([uc iiruiliiill.c. Friilrimi moilus ; inccssus (juondam citus, modo gravior
V('ropostiiaxatqu(!coiicordia,Dco acccptabilishoini- habitus patrius, et *'"
qui nunquam sit pcrcgrino'""
nibusquc anuibilis.loto orbelil*"' jani cclcbris.rluni iisus.Quoticnsoumqnc aulem sit opus corona por-
ananiinos rcs publicas augont, liostes debcllant.ci- tanda, ji^junium scmpcr pr;eccdcre *'' pro vcrotra-
vibus palcrna potcstalc iir.rsunt '"'. Dncatu igitur ditur. Ileinricus vero morum gravitalc pollcl)at, ct
Bojoariorumacccpto,nequa(|uam(lcsi(liatorpuil,scd ob ignotisminusclcmensjocundusquc praidi-
id al)

abiens .\(|uilcgiam ''^

cepit, Ungarios duabus vici-
bus armis suiicravif^^^S/jjTicinum transnatavit,
et prcTda magna intra regioncm hostium capta,
cxcrcitum incolumen patriain ''"^ rcduxit (238). Ta-
liumigiturct tantorummoreshabituni formamque,
quos sumnia clciiicnii.i mundo ad diilicias omncin-
P cgregiaformaad se inclinarct. Junior vero fr.atrum
que dccorcm dcstinavit,nostra;''''' non est omnimo-
dis virtutis '" exponere. Verum devotionem.quam
erga eos habcmus, pcnitus cclare nei[uimus. Ipse
deniqtiedominus rerum,rratruin natu maximus op-
timus,imprimis pictale erat clarus, opcre omnidm
mortalium constanlissiinus, prater rcgi.-c discipli-
nx terrorcm sempcr jocundus, dandi largus, dor-
miendi parcus, et intcr dormiendum semper ali-
quid loqucns, quo cum scmpcr vigilare a^stimcs,
amicis nichilnegans,etsuprahomiiicm fuielis.Nam
cabatur, conslanti admodum animo; fidelis ct ipsc
amiciSjita ut mcdiocris*^' substantiaj militcmcon-
jugis sua; sororis matrimonio honoraret, socium
sibi '" amicumque facerct (241). Erat corporepra;-
stanti, et qui iu adolescentia omnem homincm
domus Brun *'"^ magnus erat ingenio, magnus
scicntia et omni virtute ac industria. Quem cum
rex prcBfecissct genti indomita; Lothariorum (242),
regionem a latronibus *'' purgavit, et iii tantum
disoiplina legali instruxit, ut summa ratio sum-
maque pax illis in partibus locum tcnerent.
37.1giturcumbeliaintestinaexternaquecessarcnt,
legesdivin.T atque human» auctorali vigore pollcnt.
Gravisque pcrsecutio monachisoritur in diebus il-
lis, afllrmantibns *'' quiliusdam pontificibus, me-

quosdainauilivimusaccusatoset peccati manifestos, lius arbitrati '"', p.iucos vita claros quam plures
ipsum eorum advocatum et intercessorem et crimi- ncgligentcs inesse ""• monasteriis oportere; obliti,
nis nuUo modo crcdulum, et ab co post habi- ™
nisi fallor, scntentia; patrisfamilias "" prohibcntis
tos "», tamquam nichil nmquamineumpeccassent. scrvos '"* zizania colligere, sed utraque crescere
Ingcnium (3.'ft>) ei adraodum mirandnm, nam post ojiortere et "*'' zizania ct triticum usque ad mes-
mortem Edidis**" regina;, oum antea nescierit, lit- C sem (Matth. xiii, 29). Quo factum est, ut plurespro-
teras in tantum didicit, ut plcaiter libros legcre ot pri.T infirmitatis conscii,deposito habitu et relictis
inteIligerc'*'noverit.Prsterea Romana lingua(240) monasteriis, grave onus sacerdotum devitarent.
Slavanicaque '** loqui scit '". Sed rarum est, quo Fuerunt autcm quid.am qui summum ponfificem
"* earuin uti dignctur "^. In venationibus creber, Frithericum "" hoc non pure, sed ficte fecisse ar-
tabularum Indos aniat, equitatus gratiam rcgia bitrali sunt '"'', quatinus venerabilem virum regi-
gravitatc interdum cxcrcens. .\:cessit ad h.-cc ct que fidelissimum abbatem Hadumarum ^'^ quoquo
inolescorporis,omnemregiamostendcnsdignitatem modo '""
possct '"" dchonestaret.
capite **' cano sparsus capillo oculi rutilautes et in ; 38. Ipse enim erat vir ">' magna; prudentia; ac
V.\RI.E LECTIONES.
8G9 et «"o
3_ permansit 3. 6. »'' decstA, *'-
pr.Tsumit 3. *•" aquLlcgara 2. A. «'^ superavit armis2.
«" in p. 3.
«"«
nostrum 3. *'''
virtutihus 1. dee^l 3. «^s deestS. «'» posthabitos 3. *«" odidis 1. '" in-
tellegcre i. ««- slavioaquc 2. Selavonicaquc 3. «"••"sciebat 3. «s» qua 2. quod 3. »«• dignaretur 3.
88-
»*«decst l. fulgoris corr. fulguris 2. «*•* f.citharas percussionc 2. ««'J (irf</. ad A. "" leonis 2. leoni-
num 3. ita 3. »»' ut 3. '" percgnno
percsrino si
sit 2. »** ca;dero 2. »'" mclioris 1. »''"
deest l. «»« dominus Bruno
3. «" add. ita 3. ^»* affirmantibus 1. arbitrari 2. 3. 7. videri 6. 50 2. '^'"
patrisfamilia; 1. .\.
3.9«* servo 1. ^^ deest 3. ^»' fridorioum 2.A.friodcrichum 3. '"'' arbitrati 3unt focisse A.
^' ^m
haduma ^
rem 2 quomodo 2. possit A. *•» deest A.
NOT/E.
Qbiit a. 945 teste Gont. Reginonis die 23.
(22.5) ; Karoli pra; oculis habuisse, legentl facile patc-
J)
Nov., si Aventino crodare licet (IV. 23, 21). bit. P.
(236) Judithse. (240) Non de lingua Latina, quam Ottoncm ne
(237:. Ungarios a. 950 a. Bawariis occisos esse, intellexisse quidem facile est demonstr;itu (Flod.
Annales Hersfeldenses tradunt. ? ^iudpr hist. Ott c. 1 Ekkchard. (^c casi-
- .

bus'^fMon. II. 139), sed de vulgan GalluT lingua,

(238) De hac Heinriciexpeditionc nihil certi com-
supra quidem Gallica, alibi vero quam s«pissimc
pertum haliemus. Hansiz de Tiza (Theiss), Ungari.T Romana appellata (Nithard. 111. c. 5. cf. Hist. lit-
fluvio, cogitavit, cui an assentiar dubito, cum for-
teraire de France, vol. VII, Avcrtiss. p. XI, seqq.)
tasse in Italia Ungarios, cum patriurcha Aquileg.
Widukindus dicerc videtur.
confoederatos Heinricus debcllarit. Cf. Staindclii
(241) Judith.T soror (.\dclhcid ?) comiti Burcliar-
Chron. BawariT a. 948.
do muusit.
(129) In scquentibus Widukindum Eiuhardi vitam (242) .\n, 953.
179 VVlDUKl.NDl COiSBEIENSIS MONACMI 180

industriffi.Scd ejus tcmporibus tcmplum famosum A. >'utcm rcx, super fortuna amici °-- satis doluit.im-

Vuldonsc igne consumptum cst (243), et aljcorcs- pcravitquc cxpedilioncm in Galliam contra Ilugo-
tauratum et multo majore '""decore pcrfcclum'". nem annum scoundum.
in

Hic pontificem sub custodia tenuit,sccuuda conju- 40. Eo tcmporo (DCCCC.XLVl) cum morarctur
rationc culpabilem (24'i, primum bonorificc, sod rcx ''-' in campis silvostribus venalioncm agcns,
cum littcras ab eo scriplas rcprchendissct. satis obsidcs Bolizlavi "" ibi '-' vidimus, quos populo
severe. Pontifcx vcro dimissus dum ullioncm quav rex '-" prorscntari jufsit, satis supcr cis la;talus.
rit, contra "'- tantum virum Icgcs non pr;cvalcnt, 41. IUe annus notabiiis casu calamitoso totius
humillima monastcria aucloritate tcmptavit,ut ad populi.de morie scilicel beata^ mcinoria; Edidis rc-
'*"
excellentissima ajqualiter procedcret. Scd bujusec- gina;, cujus dics cxtrema seplimo Kal.Fcbruar.
modi simulationcs incassumprofusos.Nam abbas iu cclcbrata est cum gcmitu omniura Sa-
ct lacrimis
gratia et amicitia regis permansit, et causis intcr- xonum. Ha'c nata cx geutc Anglorum, non minus
currentibus, pontifex quod cogitavit non implcvit. sancta rcligione quam rcgali potontia pollcnlium
Soror igitur rcgis "-^ (24.5) lllulhowico rcgi
39. stirpc clarnit. Dfcem annorum rogni consortia tc-
genuit treB filios,Karolum,Lotharium et Karloma- nuit, undecimo obiit. Saxoniam vcro docem et no-
num °".Ipse enim^^Hluthowicus'"^ rexaducibus „ vcm annis inhabitavit.Rcliquit fdium nomine Liu-
suis circumventus, et a Northmannis "'' captu», dulfum, omni virtute animi corporis ca astatc
consilioHugonisLugdunum""(246)missuscustodia3 nulli '-'^'
mortali '^" secundum ; filiam quoque no-
publicic traditur. Filium autem cjus natu majorem mino ''"' Liudgardam,qu,T. nupscrat Conrado duci.
Karlomannum "'^ (247) Northmanni secum duxe- Scpulta cst autcm in civilato Magathaburg "^' in

runt Rothun '-"(248) ibi-'-' et mortuuscst.Audiens basilica nova, latcro aquilonali "'- ad oricntcm.

^^^.
EXPLTCIT LIBER SF.CUNDUS

AD DOMINAM MAIITHILDAM IMPERATORIS MLIAM.

LIBUI TEHTII INCIIPIT Pn.-EFATIO "''.

Quemadmodum cati terruquc facics, hominum ^'•'

C '"^" ^*' normaque rccliludinis. LJnde laboris nosiri

voces, vullu ac mores millc modis concordi discor- opus, quud a diocrsis morilms diucrse accipiliir, co
''''
dia variantur, scd *'" unius Ittniinis sensusqur du- qnod inqenii .sprmonisque clarilalc rgeat, sinu
Catu, Dri cuncla rrgcntis provi 'cntia, cogiintur,ita gloriossc clemrnlia' tu:c suscipiutur ,nec in ro ™ no-
publicis ac pricalis rclnts intrntis inqx rialc decus, stra insipicntia, scd mujor considcrclur dcvotio,
quod te ut sercnissiniui/i splcndorem geminamque liumililcr deposco.
lucidissimam mundo effudil, unuin justiti^v modera-

EXPLICIT "', PR.T:PIIATI0. INCIPIUNT CAPITULA.

1. Quomodo creavit rex filium suum Liudulfum 5. Quomodo Huga occurrilregi juxtafiuvium Car.
post se rcgem. 6. De Liudulfofilio rogis.quouiodo Italiam adnt.
2. De Gallia profectionc, ot altercatione regis et 7. Do Bornhario rogo Longobaniorum.
Hungonis ducis, et rege Luthowico. 8. Quomodo rox duxit oxorcitum contra Bolizla-
3. Quomodo rex Lucdunum adiit. vuin.
4. Quomodo Rothun adiit ct indc Saxoniam rc- 9. Quoinodo rox reginam "*" sibi sociavit, et Liu-
vcrsus est. D dulfus ideo tristis inde disccdit.

VARI^E LECTIONES.
"'"
majori 2. "" add. est 3. et tantum .K.
"'- "^ rogis igitur 2.autcm regis 3. '" carlomannum 1.
3. karolomannum 2. °'^ autom A. 2. 3. '"^ luthuuicus 1. jnm senipcr. "" normannis 1. nortniannis .\.
3. "'" lucdununi I. '"' carlumannum 1. c/ .S/.v/vrto ; Kan.lum A 2.3. '-" Rothurn 3. »-' ubi A. »--

amicis 1. •^^^deest3. »« bolizlai A. ^^'^

dcest .\. 2, 3. "' dcest .\.
''"
VI. Kal. A. ''^s
„^,1)0 3_ o»»

niiirtalium A. ™" Liutgardam norniiio 3. ''^'

magdoburg .\. "'- aijuiloni A. 3. °'' ita A. ; 1. 2, 3, hicc
oniittunt. '•"'
ita l. Prologus in librum tortium. A. Epistula Witichmdi ad regiam Mathildim Ottonis
iiuporaloris filiam Ilticc onuiiii desunt 2. '^^ hominos 2. ''" scd ad u. L s. ducatum A. 2. 3. "''
3. add.
in A. °'' Explicipit ''" rogiuas cod.
ca 1, 2, 3.
''^'-'
l.

NOT/E.
(243) A. 937 ; ecclesia nova dcdicata est a. 958 ; (947) Dc Karlomanno rcgis Karoli filio nihil com-
V. Flud.h. a. pcrtum habomus Flndoardus dicit, Orrborgam li-
(•E44) Cf. supra c. 25. iium minorem, id osl Karolum, a. 945 naluin mi-
(245) Gerbcrga. sisse hic voro ib'drm niinimc
; moiicm ubivit.
(246) I. e. Laudunum, Laon ; v. Flod. a. 945, (218) Rotliouiagus, Rouon.
, ^ g, .
946.
 181 RES GEST/E SAXONIC.E. — LIB. III. 182
lll. Cclolirutis rrx nupliis rovortitnr in &ixrmiiun, A, 43. Qiialilci' lloiiip.sliurt tnidil, ct rogloncni
socnlusi]UP ouMi Hcrnhariiis »" paccm cum ro fralri rcslituit.

scciilnrus "". 44. Dc famoso triumpho qucm rcx de Ungariis ob-

11. De convrnlu popnli apud urbom .Vnpjustanam tinuit.
'" ct niiraculo quod ibi accidit. 45. Dc pugna Thiadriei advcrsus Sclavos.
12. Do llliis rci;is. 46. Do portontis qu.-c intcrin» accidorunt.
l:). Dc insidiis ipias paravcrnnl rogi. 47. Do casu Conradi ducis.
li. l)o apparutu paschali. 4S. Do Iribus ducibus .\varnrnin.
1.5. Dc lilio gcncroquc rcgis ct ponlilicc 1'ritliu- 49. De triumpho rcgis.
rico. 50. Do roge ot vcr.'utiis Wicmanni.
li'. Dc cniivcnlu populi apud Fridislcri ct Dadano 51. Dc cxorcitu qui Wicmannum pcnc ccpil in ur-
'"'
cl Wilholnio '" coinitilius. be Suiticiscare.
17. De pugna Lnthariorum cnm Conrado ducc. 52. Quomodo capta cst urbs Cocarcscemiorum.
18. Dc ohsidionc Moj;antiaca ct allcrcationc Ilein- 53. Quomodo ultus cst rox illam dopopuiationcm.
rici ct Liudulfi. 54. Dc Gcrono presidc.
19. Dc Ecbortho ">« rogis consobrino. |, 55. De Stoineffo barbarorum rego ct militc qni
20. Do Bojoariis quomodo juncti sunt Liudullo. cum occidit.
21. Dc .\rnulfo ot iratrihus cjus ot qnia e.v.ircitus 56. Dc rcgo quia crcbris victoriis gloriosus factus
missionom petiil ct accipit "". ost.

22. De roge, et quia mulli defccorunt a fide. 57. Do Liudulfo quia patria cossitpropfor nmicos.
23. De cxercitu Saxonico qui Mogontiam adiit. 53. Dc littcris obitum ojus significantibus.
24. De Thiadrico ct Wicmanno. 59. De Wicmanno qui Saxoniam occultc intravit.
25. De Ecbertho ct \Vicmanno ct ducc Hcriman- 00. Qunmodo fidc Geronis susceptup est Wicman-
"•'. nus.
no
26. De rcgis adventu in Boioariam. 01. Do prod'giis qum apparucrunt in vcstimentis.
27. De pontinco Frithuricocl CKteris pontiticibus. 02. Dc infirmitatc impcratoris.
28. Quomodo rcx. infccto nogotio revcrtitur in Sa- 03. Dc profectione secunda rcgis in Italiam.
xoniam. 64. De Wicmanno, qunmodo itorum robollavit.
20. Do cansis Herimanni ct nopotum ojus. 05. De Danis, quomodn Christiani porfcctc facti
"", rox •-
30. .-Vvares funguntur Bojoariis vcro o snnt.
currit ois cum valida manu. 00. Gero proptcrjuramcntimidimisitWicmannum.
31. Bojoarii bollo fatigati de pacc tractant. C 67. Quomodo Gero "»' Lusiki vicit.
32. De placito rcgis apud Cinnam. 68. De duobus regulis ct Wicmanno.
33. De poulillcc Frithurico et Conrado ducc. 69. Dc nonc W icmanni.
31. Dc liudullo qui a patrc iratus disccssit, ct rcx 70. Acccptis a.!m'sWicmanni impcrator jam factus
cum pcrscquitur. scrip*t ep'5tolam in Saxoniam mittendam.
35. Pugna apud Horsadal. 71. Dc lcgatis Grccorum et eorum fraude.
'^° dicitur Rcncsburg.
36. Obsipio urbis qua? 72. De Gundthario ct Sifrido,
37. Liudulfos pa.K dalur, ct rcx Saxoniam rcver- 73. De populo Gonstantinopotitano ct oorum im-
titur. pcratoriljus.
38. Liudulfo pacem postulat sep non impctrat, ct 74. Dc Mathilda matrc impcratoris ct obitu cpis-
dc mortc Arnulfi. coporum Bornhardi ot Wilhclmi,
30. Hcinricus Novam urbom adiit. 75. De revorsionc imporatoris ab Italia ct dc obitu
40. Qualilcr rcx filium clomenter suscipit. cjus.
41. De (inc pontificis Frithurici. D 70. Quomodo populus pro partc clcgit lilium cjus
42. Qnalitor Ucri a Geronc capiuntur. in principem.

EXPLICIU.NT '"- CAPITUL.^.

VARI.« LEGTIONES.
•" bcrtharius cnd. '"-
lacturus ? '"" augustanam rod. '•' dano corr. dadano coti. "° uulhelmo
cod. ^^ ctbcrhto cod. sxpiu-^. "" acipit cod. '*' hirimanno cod. .s,rpms. '" boioarios c, "° qui c.
ergo <;. '^- cxplicit c.

I
183 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACin m
953
mCiriT LIBEK III

l.Post cxcossiim '"' Edidis rrginsE (DCCCCXLVI) A. dc advrnlii rcgis Ilugo, limoro quoque pnrtorri-
oniiiem amoreni maternum transfudit rex in uni- tus, dimisit Hluthowicum '"'. Dimissus igitur

eum rdium '^» suum Liudulfum, factoquc testa- Hluthowicus regi occurrit,jungiturquc cum soeiis
mento creavit eum rcgem post se. Ipse autem lc- excrcitni illius.

ner adliuc erat adolcscens, aitatis non habcns am- 3. Ilcx aulcm cum cxcrcitu Lugdunum "'''
adiit;
"'"'
plius quam sedecim annos. camque armis teaiptavit, inde Parisius pcrrc-

2. Rcx vcro in Galliam

'=" proficiscens expeditio- xit, Hugonemque ibi obscdit, mcmoriam quoquc
nem, coacto apud Camaracam *" urbem exercitu, ^^' Dyonisii martiris digne honorans veneralus esl.
festinatintrarercgnum Karoli,vindicandn3 cansa'''* Ductus indc exercitus contra urbem Remensem,
injuri.fgeneris^^^^sui Hluthowici.Quo auditollugo, ubi erat ncpos Hugonis (252) contra jus fasque
missa legatione.jurat perpatris sui (2i9janimam, omne subrogatus episcopus, legitimo pontificc
qui jam olim periit Deo regique ^'"' proprio repu- (253) adhuc superstitc. Armis autem urbem ca-
gnando'5',quia tanta sibi essct copia armorum "^*, piens, injuste constitutum expulit sacerdotem, le-
quantam °" haetonus rex numquam vidisset ad- ; gitimum ecclesiae sedique propria; restituens.

dit^jue "^* contPmptum vanc t umidcque super Saxo-

, 4. Exinde, collccta ex omni cxercitu clectorum
nes loquendo, quia inlicllcs esscnt, ct quia facile „ militum manu, Rothum Dunorum
""-
urbcm adiit
posset una potione telorum Saxonicorum septem (25'i), sed difllcultatc locorum,aspcriorique hicme
obsorberc °'^».Ad quod rex famosum satisroddit "^^ ingrucnte, plaga eos quidem magna percussit ;in-

rcsponsum sibi vcro forc ^^'^ (250) tantam multitu-

:
columi e.xercitu, infecto negotio, post tres menscs
dincm pillcorum cx culmiscontextorum (251)qiios Saxoniam rcgressus est, urbibus Remense atque
ei pri-escntari oporteret, quantam nec ipsc ncc pater Lugduno cum ctetcris armis captis Hluthowico
suus unquam viderit.Et revcra cum essct magnus rcgi concessis.

valde exercitus, triginta scilicet duarumlcgionum, 5. (DCGCC.XLVII.) Huga »" autem cxpertus po-
non estinvcntus.qui hujusmodi non utcreturtegu- tentiam rogis virtulemquc Saxonum, non passus
mento,nisi rarissimus quisque.Certusautem factus est ultra terminos suos hostilitcr intrare, sed pcr-

\XmjE LECTIONES.
^'^^
Ita l. Explicit prologus. Incipit liber tertius .\. etiamhacc dcsunt 2.
'•'*
; discossum A. decst 3.
»='"'
gallicam 2,3,6,7. "-'^ camcracam .\. '•'* causa; "'^''1. gcnci'i» 1.
'-"^"
resri 2. rcpugnando 1.
armatorum 3. '"'^ quanta 1. A. '•"'* addiditijuc A. 2, 3. '"^'' absorberc 3. rcddidit 2, 3, 6. essc
3. '"^* luthuvicum i. jam seinper. "'''>
lucdunum l. sempcr. »"" parisium A. 2, 3. *" add. sancti i.sec.
iTianu. ^'-
rothundanorum 2. A. "" hugo A. 2, 3.
NOT/E.
(249) Rotbcrti rcgis, cf. I. c. 30. , (251) Subjicimus hic potissimum Ratherii Vero-
(250) Cod. A., tantam multitudinom pilloorum ncnsis cpiscopi locum, unde pileos straminc con-
focninorum,quos ei prssentari opoi'torot, qutinlam fectos Saxouibus proprios fuisse constat; exscripsi
nec ipse,ncc patcr suus umquam vidcrit.Et rovcra cum ex codice jcgio Monaccnsi sa3c. x. fol. 7 :

cum csset magnus valde cxercitus, triginta scilicet Sanctus istc nuda scminudus et inequalissinia
<i

duarum legionum.fcrc non est inventus,(pii fienino
non utcrctur pilloo —
Cw/rf.2,3, tantam multitudi-
ncm pilleorum fujnnorum, quos ci pr;csontari opor-
terct, quantani noc ipse, ncc pater suus uniquam
(deest 2) viderit (vidcrit 3, G). Et rcvorsu cuin cssct
magnus valdo exorcitus, triginta scilicet dnarum
legionum, non est inventus, qui fijcnino non ute-
rctur pilleo,nisi Corboius abbas,noniiiic Bovo(no-
minc Uovo cl Hic erat om. 6), cum tribus suis so-
quacibus. Hic crat vir sapiens ac clarus, a Dco
nobis ostensusnonconcessus(rt).Hujus patris avus
(hujus pater ?) Bovo (b) Gr;ccas litteras coram
Cuonrado rege logendo factus ost clarus ct huic
ejusdem nominis avus crat, ut natu major, oinni
volntabatui- dicbus ao noctibus j^er septcnnium
huino nos criminosi vcniam rogaturi.pilleum villo-
sum capillis.quos cxtrahcrc lugendo dobueramus,
ne infrcgidemur, supcriiiducimns, ejus cuphia nix
grando ct aura crat imbrifoi-a. Ilicmalis satis rigor
incoinmodus, qui lavarot utiqnc quod cominiscrat
scclus. Pro pillco, qucm moris cst incesta ctiam
gcncralitati advcrsa vel ejusdem estimationis in-
nuniora plungontes, pelliculis oxoticis intus farci-
rc,brumali caput ipsius opericbatur lanugino. Sti-
pularis illa ritus Saxonici camera quam vertici pro
vitando solis imponunt ardore, Pha^bus illi crat
; fiamivomus ipsc. Pertz.
(252 Hugo Heribcrti Viromandensis filius, qui
)

(sic omni B) virtuto ac sapientia potior. Sod etipse n Rcmenseiu episco])atum invascrat, consobrinus
ncpos erat \Varini, qui cx milite factus ost inona erat Hugonis comitis. Bouquet. Cf. tamen supra
chus et primus omnium apud Novam Corbciam col. 1.53, nota 177.
rcgulariter elcctus est (deest fi) in patrcm.Oui cum (253; Artoldo.
essct admiranda; sanctitatis, ad augmcntum vir- (254) Dc huc Rothomagi urbis Nordmanni,-E ob-
tutum suaruin beata,'que mcmoria; Suxoniiu pre- si(liono, a Flodoardo pra;tcrmissa,cf. DudoS.Quin-
ciosum attulit thcsaurum, rcliquias vidclicct pre- tiiil docanus lib. III. ap. du Chcsnc SS. R. Norm.
tiusi martis Viti. p. 130 S(i<].

(n) Nam nonuisi auuos s(ix monaslerio inajfuit, un. 900-!i; fult ; Conradns vcro rex unno 913 Corbciam vl-
942-48. situvit;seuior bovo deni^iue anuo 879-90 abbatiaiure.^it.
(A) Ijovo, ut ex Auuatibus Curbiensibus, patet abbas
185 lU^S r.EST/K SAXONir./E. LIB. III. 18G

gcnti"'"in eiiiulem oxpo(litionoin iinnn s(>,(iiR'iili, ^ LiiKliilrus, ti-inti» a rcgc disrfissit, profoctusqiii^ in

orciirrit (^.55) jiixlii lluviuni (|iii Hicilur Cliar "' Sa\(iiiiam,ali(iuani(liu moratuscst in loco consihis
(iiijCi), iiKiiius (lcdit, juxtnquc iiii|ii'rimn regis piic- funcstn (liOl) Salavcldun.
tuni iniit, iililisiiuc prnindi' pcrniaiisit. iO. Rcx vcroin It.ilia cclcbratisjiixlamagnifircn-
G. Vidciis aiitcni rcx (iliiiin suniii Ijinliiiriini vi- liam rcgalcm niipliis (2(12), prnllciscilur iiidc ciim

riini Oictiiin,ilc(lil ci ((inju,L;cni diviliis ac iKiliililalc nnvi miilrimonii claritiitc, acturus ''""
prnximum
chiriinijdiici.^i llcrinianiii llliain.niiniincidain. (Jnaiii pascliii iii Saxonia, lictitiam palri;c miipniini((iic,

cuni acccpissct, iii lircvi post hiuc socer mdiiluc griiljiiinconlcrens. Persuasus quoquo rex Bcrnha-
(DCCCCXLIX), cuin diiciilii oinni ci possessionc re- rius Cnnrado duce,cui Papia cum praisidin mili-
ii

licla. Acccpta iiutcin potcst;itc, iinimum traniinil- tari rclieta'"" crat custodionda, regem subsecu-
lum, (picni 111 piicro"'"' i^cssit, cxiiit, arni.itniiKiuc tiis csl in Gcrmaniiim, paccm cum eo facturus, ct

niililcm in Italiiim duccns, alii|Uiintis ibi urhibus omnihus (lu.r iniperiivissot olitcmpcraturus. (jui

caplis et sub custodia tradilis, i[)sc rovcrtitur in rcgiii! iirhi (263) iippropinquanti, occurrilur milia-
Frmu-iam (DCCCCL). rio ab urbe a ducihus et pra;fectis palatinorumquo
7. Eo temporc usurpalo impcrio, rcp;niivit in primoribus, ct regaliler susceplus, ductus in ur-
Lonpobardia
"' f' liomo fcrus '" et
"
avarus, '
"
et qui
1
oin- bcm, jussus est in hospitio sibi parixto ""> mancrc.
R Nciiuocnim faciem regis intra Ircs dics vidcrc pro-
ncinjustiliiiinpc.cuniiivcnderet.Bcrnharius '""(2.57).

Vcritus autcm singuliiris prudcntiiC rcgina; virtii- moruit. Quiid cT.gre fcrcns Cnnradus, qui oum ad-
icm '•'"',
a lllulhowico rege (2.58) rcliclie, in niultis duxcral,unumque rum en senticns (ilius rcgis Liu-

cam afnixit,quo tanti derus splendoris "" oxtingue- dulfus, su.spectum super'"' hac eausa Heinricum,
ret, vcl ccrle obscuraret. fratrcm regis, hixhentes, quasi antiqua stimulatum
tempore rex proliciscitur in militiam con-
8. lllo invidia, devitaverunt eum. Heinricus autcm sciens
tra Mnlizliiviiin "" regem (250) Boeniiornm, et cum adnlcsccnlem maternis dcstitutum "''- sutfragiis,
capienda csset urhs qu.T nuncupahaturNova(260), conlomptui ca;pit ""'' cum habcrc, in tantiim ut a
in (|iiii clausus obsidohatur Bolizlavi '*- filius, pru- conviciis ei quoque non parceret. Interea rex regem
donti rcx consilio dircmit prffiliuin, ne milos in r;i- alloquitur, in gratiamquc regis ac rcgina? susceplus,
picndis hnstium spoliis aliquod periculum incidc- dcditionis sponsionem dat, fuederisque ''* spnnta-
rel '"'. Considcriita itaqne virtute regis ac innumora nci '*'•''
diem locumquo'"'^ apud urhem Augusta-
multitudine exercilus, Bolizhiv '"' urhe egressus, nam °" designans.
maluit tantai majestati subjici, quam ultimam ii. Ubi cum ^™ conventus rierct,Bcrnharius ma-
perniciem pati; suh signisque stans,et regem au- nus lilii sui "'" Adalherhti """• suis """ manibus im-
diens"'*^ responsaque reddens,veniam tandem pro- C plicans, licet olim Hugonem fugiens regi subdere-
nieruit. Inde plena victoria gloriosus factus rex. tur (264), tunc tamen renovata fide coram omni
Siixoniam regrcditur ""^. oxorcituj^famulalui regis se cum (ilio suhjugavit.Et
0. (DGGCCLI.) Cumqueeum virtus priefatas rcgi- itadimissus, in ""'^ Italiam rcmcavit cum gratia ct
na^ non laterot, siinulato itinere Romam profisci pace. Ibi miraa magnitudinis lapis grandinis toni-
statuit. Cumque in Longobardiam ventum essetj tru """ ac tempestale turbulenla de cqeIo jactus, in-
aureis muncribus amorem gcns miraculum multis visentibus pr.Tbuit.
rcgina; super se prnbarc
temptiivit.Qun fidcliter experto, in conjugium sihi 12. Nati sunt autem regi (ilii ex serenissima
cam sociavit, cumque ea urhcm Papiam,quM est rcgina priraogenitus Heinricus (26.5), sccundus
""''

sedes regia, ohtinuit. Quod cum vidissct filius ejus Brun '""* (^ec^jtertius""'^ paterni nominis miijestate
VARLE LEGTIONES.
''"
9-» ^'''
Pe|.g. ci 2. car A. 2. 3. Kar. 6. ^"= quam impiiero 1 '''''
fortis 3. brcnharius 2. pnst ccro
bernharius 8 .sctnpcr Berngarius. ''''' virtutum A. ""ducis splendorcm A. ">",'''- bolizlaum
; bolizlai .\. —
"^mililes —
inciderent 2. '"' holizlaf 2. Bolizlaf 3.
""''^
adicns 1. "^^ regrossus est
3, 6. cam 1. ''•''''

'<»»
iicturusquc 3. ^«'''rclicto 2. »» pra-parato 3. '^' dccst 2. «'-destinatum 2. "«^euin coopit 1, 3.
»3M'aHleris 3, '"''^dccst 11 '^^<^dccst A. 3. «'".\ugustam 3, (5. ^'^»dcest2. "Sfilii sui manus 2. "'»»

adalborthi i. adalberti A. adelbcrti 2,3. '""'.""'^ (fcM< 2. "«^ tonitruo 2.tonitrui 3. """ Bruno 3. '««s
add. Otto 3.
NOT^.
(i25) Intrante mense j^ueusto
" cf. l^lod. a. 947. D Niemhurg vel Fimburg,
~ ad confluentom .\lhia; et
(256) Chiers. Marlini ;iD oriento Praga;. Boemer.
(257) I. e. Berengarius. (261) Cf. n, c. 5.
Lotharii vidua fuit.
("258) (262) Dc nuptiarum die non constat, certe ante
(259) Insolons est, quod Boleslaum rcgcm appol- natalc Domini colebrata; sunt.
lat Bohomorum; idem t;imon facit Frodoardus ad (263) Magadaburcc.
a. 9.50. MrriB. Cf. Dobncr ad Hau;ocium 111 pag. 010, ((i04) Cf. Liudprand. V. 12.
642. (205) Quo anno natus ct mortuus sitj nou cons-
(260) Nova urhs (Nicunluiry in dipl. Ollniiis Mon. tat; a. 9.53 tamen lilii mentio fit (Flod. h. a.). Diem
Boica XXVIIl, p. 183) urbis Pragio pars esso vide- niortis 7 Aprilis Necrologium Merseburgense indi-
tur. —
Est Nivumhurg, in cujus suburbio, Beheim. cavit.
Otto 17. Kal. Aug. dnnationem pro S. Emmeramnn (•266) Brun ohiit d. 8 Sept. a. 9.57. Necrul. Fuld.
edidit, urbsvela. 1343 Neumberbe appcllaia,hudie
 187 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACHI !88

dcsitrnatus (267) quem jam post patrcm domi- A. multasacgravoscausassummo pontifici objicioljat;

imperatorem univcrsussperatorbis; fi- jroptcreaqucrogistotiusquepenecxcrcitusoffensam

num""'"'^ ac
liam quoque scncta! matris ejus vocabulo insigni- incurrit, dum eum pcnitus culpabilcm exillius'"*'
'"^^ '"*'
tam (268), de qua non praesumimus aliquid dicerc, dictis censerent. Pra^terea rex severiorem

cum ejusclaritrs prmcellat omne quod dicero aut animum gcrcns ex recenti injuria, eminentissimos
'"-"
scriberc valemus ""''. viros ac sibi quondam caros et in Biertanico
'"-" dampnavit,
12. (DCCCCLIII.) Enim vcro re.\ euni regiones bellos fidclos, fratri traditos exilio

Francorum urbesque circuirct, audivit, quia oi in- dum accusati rationom i'cddoront,noc '"'"'
se'"-^' pur-
'"^^ '"" Thuringi
sidia; pararentura filio generoquc; quaproptcrsum- garo sufficcrent. Hi orant gencre,
muspontifexrevocatus,ubiausterioremvitammore potestatis pra;foctori.-B, Dadanus (270) et Willehel-

soliio cum hemcrilis ct solitariis ante Pascha age- mus '"'* nomine. Hoc facto multi scclerum conscii
bat, susccpit regcm Mngontiaj, ibi ei aliquamdiu contione, multitudinc
'"'•'
satis pcrtcrriti, soluta
ministrans Ncfanda consilia prodita, a filio
"""•. dimissa, sese rox in orientales partos contulit.
generoque animadversa; purgandi locum criminii autom cum rogom duci Conradoscn-
17. Lotharii

cum consilio pontificis petunt

'""» otfonsum,cum jam olim ei infesti ossont,eo
et impc'.rant.Qui sissont

licct sccleris manifeste arguerentur, paruit tamcn „ quod ducatum super eos administrarct ipsis invitis,

rex eorum sententiis in omnibus """jlocorum tem- arma eontra eum sumunt"'^^. Ille vero imperterri-
porumque angnstia. tus.loonmumoxerens '"'' animum,sipno signiscon-
'"" Aquas traria invoxit,et incrcdibilem multitudinem cx eis
14. Et cum apparatus paschalis apud
fieri oporteret, comperit, quia nichil silji dignum
ibi propria manu fudit, dum sanguine amici.quem in
paratum essct ""* (269); maternum gaudiisct offi- prffilio amisit.Conradi scilicet Evurhardi fllii (271),

decenter curatur, regemquo quem in Francia""' fera '"'* saevissima acueretur. Itaque fnrtis-
ciis iit illi

simo subpeditaute """ fortium militum manu, ad-

penc perdidit, in patria magnifice recepit.
15""'*. Nam confortatus amicorum gentisque pro- verso excrcitui dum novus sempor additur,a niori-
pria3 pra!senti;c, irritum ""' fecit '""^ pactum, quod dio usquc in vesperum protrahitur bollura; nocte

coactus inire eonfessus est; edictumque est fllio pr.olium dissolvitur, nullus victoria 1,-etatur.

generoque, auctores sceleris puniendos traderc.aut 18. Rexautem circa Kalendas Julii'"'°moto oxer-

certe se ""' hostes '"" publicos nosse. Pactis pristinis citu,armis filium generumque qua^rore tomptavit;
pontifex intercessit, tamquam paci et concordiic „ obvias urbos partis adversa; aut armis eopit aut in

consulturus; ob id regi fit suspectus, amicis regali_ dcditionem accepit, quousque Mogontiam pcrvoni-
bus consiliariisque omnimodis spernendus. De eo ret, quam filius cum exorcitu intravit, patremquo,

nostrum'""" arbitramur nequaquam aliquid '"-" to" dictu '"" miserabilius,armatus e.xpectavit. Ibi plus
mcre judicare; sed quoddeco probamus, quia ma- quam civileetomni calamitateacerbiusbellum cnc-

gnus erai in'"-' oratione die noctuque, magnus ptum; multaj machina; muris admotaB.sed ab urba-
'"*- vel incensa!; crebra; ante portas
elemosinarum largitate, prcocipuus verbo pr«dica- nis dcstructa?
tionis, non silere dignum duximus; c;cterum de pugno?,raroforinsecus stationes'"" fus.-c.Cunctando
accusatis '"^* causis qui judicat Dominus est. onim res'"" universK variaverc. dum dominatorem
16. Earum rcrum dum non fieret, univer-
ibi finis regni '""* foris, intus successorem mctucbant. Obsi-
salis populi conventua essejubcturapud viilam quae dio itaque dum sexaginta ferme dies '"** excedcret,
dicitur Fridesleri '"-^, super his causis discuticn- sermo fit dc pace; undc datus est ol)ses in urlicm
duni'"-*. Ubi cum frater regis Heinricus adcsset, D consobrinusregis (272Ecberhtus)'"",quo libera via

VARL>E LECTIONES.
dominum post patrom 2. '""" valeamus 3. '""' ministrabat 2 poticrunt 3. '

bus dcsunt 1. '"" aput. '"'2 esse A. infantia 2. a verbis ost filio hoc hiripit cdpuL
'* 1.
'"'Mnitium 1. '"'" facit 2. '"" deest 2,7. "" piiblicos hostes 3. ncccssarium 3. '"*" aliquod 1.

'"-- actis 2. '"^^ fridislar A." '"-* discutiondis '"«' illis 3. '"^" propterea 3.
'"^' deest A.
2, 3. 3, 7.
'"'- add. non
3, 7-
'"^" Britannico 3. '»-'' '"^" et 3. ac. 7 '"••"
'"•''
sajviorem A. 3. deest 3. deest 2.
'""3
hic erat 1. '"" uulelmus 1. wilhelmus A. 3. ">^'^
deest 3.
'"^i^
sumit 1. '"'' exorcens 2, 3,exhi-
bons 7. '"^» sora 1. '"^" suppetente 3. '"'"
A julias 3. '"" d\cio i. deest 3. '"'- muris dostructa; —
dj'sunt A. '"-^ stationis
A. '"•^
rex 1. '"" regcns 2. dosierme 1, 3.
'"'•'''
'"" elberhtus 1. ekbcrtus,

2, 6. semper. ecberlus A. 3. sempcr.

(267) Otto filius natus cst a. 95-5, si Gont. Regi- (271) Conradum Ebcrhardi ducis Francorum fi-

nonis fidem ])rrt!bemus. lium essc habendum, alii nogarunt (Wonck. II,

(21');-i) I. e, Miihtildis, quara .-^nn. Qucdl. ct ipsam p. 6.55 n. a.),alii dofondorunt (Leutsch p. 40 n. 75).
nalam fuissc Irarliint.
a. !i.55 Uo preelio hoc contra Raginerum comitom com-
(209) Hoc luco quamvis non addendum.cum Rei- misso cf. Flodoardus a. 953.
ncccio tanicn supplendum esscvidetur Quiire cum : (272) Do cngnationc ojus cf. Anii. Ouodl. a. 955;
in SM-oniani p':rrexissct. Cf. Cuiit. Rcg. a. 9.53. i|)suiii ot Wichinaiinuin juMioroiii fratrcs fuisse,
(27(1) Dail;uius prociil dubio Idcin, quera supra Sclicidl Orr. Guelf. IV, p.'568 sqq. n. probavit.
(II. 18) Dudi nuniinavil, Cf. NVcdckind Nutcn 1.
IH'.t IIKR GP.ST/E RAXONlr.yE. .in. III. 190
(•iiililii'1 p.iliM-rL iii ('.isl III rrinioii [iiiri.;;iiMli,ili'. |iiii'(' A i|iii '"''''
siTPnissiniinii ri'|j;i'[ii |iliiriiiii.4 |iii|iiiliH iio
'"'"
iitiiui- ((iiu'(ii'ili,'i Iriirliinili. FiliLis riim gi'iiiM'ii gcnlibiis pi'ii'llcorc voliiil, disccrct pariiin in so, in
ciistrii iiigrcssi, rcgalilius vpstigiis prostcniuiiliir, Dco vcro oiniiia possc.
|ii'0 scelcriMiiimia susliiieri' iKirulos rorpjSaltciu ut 21. K!'at autcni junior Arnulfns ciini frulribns,
uinici iiuxiliiitoros in llili; suscopli.niciiil advL^rsi iia- ipii lalccousilium machinatnscstconti^ii llcin ['1011111,

toronlur. Ui'X aiiiiMu non iuv('ni(Mis,(|uoii!otlo inari- cii i|iio.l piitci-no i'('gno subr(igai'iitur, ipsc aulein
las jiivnas (ilio inriM-rct, r.inlorcs insiiliaruin cvqios- hiiiiorc pidrioprivaliisossol. l'ori'ooxorcitus(linliiio

tuliil. llli aulcni jnraincntis vicariis oliligalijCl ijuo" hiborc ('atigatiis,iiiissionem petit ol accepit.rcge ""•"

(lainnioi^iiulc aiili(|iii hostis constrirti,hocniniiino ciim piiucis iidniodum liliiini iii linjiiiiriiim subsc-
iicgalianl. Inp'iis iutorca oritur hclilia in caslris,cl (juciitc.

aciistris circuinquaiiuc lauiafliraisa.nuinquani urho 22. (DCCCCLIII.) Ipso namqiio crat palicus labo-
Cfjrcssos """, nisi oiiinilius ossont a lcp;G imperatis rum, supra quam '""''
(Todi possit dc homino jib
'"'". Effi'"»'
olitcnipcratui i spes incassuin concoptai • adolesceiitia delicalo nutrilo. Multiludino dcni(juo
nam cuni nou ""''^
ol)<P(lirciit cdiclis rcgi.s, inotus (bdicicntea ride, i'ari admodum orant, qui p;ii'les
llcinricus advcrsus adolcsccntoin ; yic/iil tc, impiit, regisadjuvarent; intor quos orat quidam Adiillierh-
jactihis contiudojninnm mitimrcgcmfccissc^ctcccc , ,
tus '"''" ot alii cuin 00 admodum pauci.
omnis cj:crcitus usurpatorcni tc rcgni invusorcnujnc 23. Militanto adversum '"'"'''
Mogontiam '"™ rogc,
Tiocit. Ipsc crgo si nccusor rcits criminis,si culpubilis llcrimannus dux Saxoniam procurabat (27.5) Cum
c.visto, quarc nun conira me lcijioncs diicis? Siyna noviisexcrcitus aSaxouiaad suiiplementnm vctcris
(ulvcrsnm mc movc\ ct rcstucain'"-'' dc t(M'rasunions: mitli diibnissot (276), Thiadricus (277) jiiniorqno
llnjiis, iiiipiit, ;)/•('/!'/ a mc mcaqne polcstulc rapcrc Wichmannus oi pr.-ofuero. .\ttingeiitcs torminos

non putci 15. Quid tihi visum cst soUicitarc hujuscc- Francoruin, a Liudulfo dueoquo Conrado siibito
niodi rebuspatrcm tuum ? Contra sumrnam dioinita. eircunifusi,in desortum quoddam coguntur castol-
tcm agis,dum domino '"'' patrique tuo rcpugnas..'>i luiu. Ouod cum obpugnarc nituntur, jactu rot.-e
aliquid scis vcl valcsjn inc fitrorem tuitm cvomc '"'', signil'cr anle porlam bi-achium po['didit; quo facto
ipsc cniin tuam non tiincoiram. Ad h.a'c adolcsccns bolluin est sodatiim, indutiicqnc concess.^c trium
iiichil rosponilil, scd iiudito rogo, cum suis urbom dierum in Saxoniam rovortendi.
'"'"
ingrcssus ost. 24. Thiadricus a Liudulfo magnis proinissio-
19 '""*. Coiisobrinus autcm regis Ecborhtus cum nibus osttemptatus, Wichmannus .iutem admodum
obses datus osset in urbcm, suasibilibus '"'''
corru- corruptus '"''-.
patruum (27.S) exin '"''^
arguere, p;i-
tus verbis, regi fit avorsiis, cum ot antoa oi iratns toriiic hercditiitis raptorom dicerc ot siioi-um tho-
cssot, co (juod iirgiierctur incauti '"•'"
corlaminis, C sauroriim jiriodonom vocaro Cffipit. Ipso autom con-
ubi ociilum perdidissct (273). silii noquaqnam ignarus, quanta sapiontia quanba-

20. Cuni ha;c agercntur, proxima noeto Bojoa- que prudcntia contra propinquos ot hostos mani-
rii """ comites '""^"
fratris '""' rogis, relicto eo ""'^, fostos vigilaveritdifflcilo '"''* estomnimodis edicere.
.jucti sunt Liudulfo : (pii porgens eum eis,cepit ui-- 25. Jungitur quippo Ecberhtus Wichraanno, oa-
bcu! rcgiam qu;e dicitur Uainosburg ""''
cum c;cte- demquo sontentia consurgiint iu duccm,m!llum(juc
risinearogionomunitissimis; omnemijuopecuniam ei dant '"'"' quietis o:ium. IUo autom nobili paticn-

dncis '"''''
suis iiiilitibus divisit,conjugom cum liliis tia juvenum furorom frangens, cavet tumultum
|iatrui ct amicis non solum urbo sed et rogioac cx- aliqnom rego absonto illis in partibus accroscoi'e.
cedcrc cogit. IIkc omnia a Deo credimus acta, ut 20. Bojoarii ropontino rogis adventu noc ad pacom

VARLE LECTIONES.
'"'•'
gei-one 1.cgressuros 2, .3
'""' loiio
a [.(^gg esset imp. optcmpcratura 2 '"'' H.c 2. ha' A. '"'-
dccst
3,7 '"^Vostucam 1. '"»' dorano 2. '"'' evove 1. '"^^ Cum caput 19 in codice non lcgatur, indiem
'"''' '"'*
sccutus liic cju.-i siqnuni posui. sonsualibus 2. incepli 2. boiarii 1. Boidarii 3. ba-warii. \ '"'''•'

'"'" '""- ei '""^'

ut scinper. coniili 2. '""^'
fi-atros 1. 1. i-aMiiesburg. 1. Romosbui'g 3. rcgnerburg .\.
'"''
ducis pecuniam2. '""' quem l!7i/ scribere dehuisset. '""'^
rcgoml. '""^
udd. (jnod A.^3. ""'* adal-
bcrtus .\. 2, 3. ""^'' adversus A.
'"''"
maguntiam A. '"''
indicem secutus lioc toco caput '2i posui, et ,

itn dcinceps numeravi; in. codice ordo sxpius turbalur. '"''- correptus corr. corruptus 2. '"''^
exindo 2.
'"'* difflcile 1. '"''•
dodo 2.

NOT,«.
(273) Indo nioiiocnlus Sc-cpius a rocentiorilius no- D irepotucrunt. Exorcitum non in Davvariam sed
miiiatnr. Franciam ductiim essc. \\'id. ipso indicat, ot for
('27 4) Coniitcs Sncviic |iotcns cf. Ann. mai. Siiii. tassc e cap. 2.5 conjicore licet, jam anto Ecberti
C.all. a. '.Wt, Vila S. Udalrici X, 38, 39. dcfcctioncni bicc acta ossc. lloc loco referuntur, ut
C- 'i">) llcriiiiinno idcni quiid snpra (II, 2.) Sigifridn Saxoniic motns causic ajjpareant.
triliuitiir; ncipic tamcn tnnc teinpoi-is dnx fuit (277) Thiiidricns idcm essc videtur, (|ui Geroni
constitutns (\Vcd.'Uind Notcn. II.V in niarchia scjdcntrionali rcgciida succcssit. V.
(270) 0"'''' " ^^ idnkindo do Thiadrici ct Wichniiin- Leiilsch Ocro j). 92, n. -149; VVichm;iniins lilius fuit
ni cxpcditioiie iiiirriiiitur.jam antcagcstii sint ojioi-- Wiclimiinni, cujiis II, c. 4, et II moutio lit, cf.
tcl;iiani Liiidulfiis tunc Uadasponam, C.onradus Woilokind Nolcn II.
Motim se rocepcrat, ncque juncti obviam his copiis (278) Hormannum.
 :

191 WIDUKINDI gOHBEIKNSIS MONACHI. 192

vorlunlui- '""', prasumunt,

ncc bollum puhlii-um A locus cssot apud Cinnam ""* (281) rationis dandaj
scd clausi muris grandcm oxercitui laborem suaj- ct responsionis reddenda;.

quo regionis solitudinem parant. Unde minuspro- 32. Ad condictum locum dum universalis populi
'"'''
ccdentc negotio, absquo animabus exercitus a conveutus fieret, talem rex orationcm oxorsus ost
nulla re abstineljat, sed omnia vastabat. P(ilcrc}-'0'>'^ inquit,*! imlignatio filii mcicdlcronim-
'""*
27; Summus pontilcx intcrea, ut ipse aicliat qiic insidiiis lcttdoitiiim inc soliim lorijncicl^ct non
timorc regis.ofTicio pontilicali amisso,hcrcniiti-
'»"" loluin christianinonnnis popnliini pcrtirbuict;paruni

cam cum solitariis ducebat vitam. Non minima quo- essct, urbcs mcas viorc lalronum invasissc. rcgio-
quo CKteris pontificibus cunetatio erat in Bojoaria ncsquc'"^^ a jnea"'" poteslate rapuisse, nisi '"'"
pro-
dum favent partibus nunc regi assistondo, nunc pinqiiorum mcorum ac carissimorum comitum san-
""' nec sino pe-
alienas""" partes adjuvando,quia gtiinc satiarcnlur. Eccc sinc filiis sccleo orbatus, dum
""'^
riculo alienabantur a rcgc, ncc sine sui detri- grauissimum liostcm palior. Quem (282) pluri-
filiiini

mento ei adhosrebant. mum amaviel a mediocri loco ad suinmum grudum

'"" monsos, aMogontia summumcjtie Itonoremprovexi, unicum filium mcum
28. Agons trcs intcgros
108* recodens, rex in illis regionibus.demum citra habct'"^ adversum wc. "w ToUrabile '"" hoc ut-
Kalcnd. Januar. (279), infccto >cgotio, am\ss\s ciimque""- foret, si non ""^ Dci hominumque ini-
-j^

duobus principalibus viris ac potestate claris, Im- mici liis causis '"" introduccrcntur. Modo regnum
medo et Mainworco """^ quorum utcrquo ictu sagit- meiim habcnl dcsolatum,populum captum vclintcr-
tarum periit, alter Mogontiffi,alter in itinero Bojoa- feclum, urbcs dcstructas,lcmpla succensa,sucerdotes
riam pergentibus, revertitur in Saxoniam. exlinclos; adhuc madeiil sanguine plaleir ; auro meo
29. (DCCCLIV.) Causas dicentibus coram rogo et argcnto, quibus filium gcnerumque ditavi, liosles
Herimanno suisquo nepotibus, omnis justi tenaces Christi scdes suas rcmcunt""^ rcferti""''- Quid igi-
scntcntiam ducis '"«Maudavcro, adoloscentos cas-
"""^
tur supcrsit sccleris, quid perfidix, cxcogitare
tigandosjudicantes '"«'. Rex autcm amans parco- ncqucam. Ilis dietis, tacuit rcx. Heinricus laudans
bat'"*" illis, sub custodia militari tantum inlra scntentiam regis, subjunxit, quia hostcs seoundo
palatium tradons Wichmannum. vicli '"" publico certamino. maligne ac pessimo

30. Interoa audit, quia Avares intrantes

Bojoa- conduccrentur,quo via eis iterum laidondi aporiro-
riam jungercntur adversariis, disponentquo pu- tur; omncm calamitatem omnemque laborem con-

blico boUo eum tcmptare. At illo satis inperterritus sultius ""^ vel pati,quam communem hostem um-
numquam se gratia Dei dominum quam in fidem "'" susciperet "" His dictis, Liu-
tali necessitale,

ac regom ol)litus est, sod collocta valida

manu, dulfus procedens ait : Conductos adversum me pecu-
obviam proccdit acorrimis hostibus. IUi autem di- '
7iia, fateor, obtinui.ne me michique subjectos licdc-
vertunt""' ab 00, acccptiquo ducibus a Liudulfo, rent; si in hac parte culpabilis prxdicor, sciat me
omnom Franciam pcrvagati sunt, ot tantam stragom omnis populus liocnon"'- voluntaric,scd ulliina ne-
'"»»
dederunt, primum amicis, ut cuidam Ernusto ccssitate coactnm fecisse. Postrcmum pontifex sum-

vocabulo.quierat partis advcrsa!,sui juris familias mus rationom rcdditurus intravit, promittens, sc
supra millesimum numcrum captivasscnt, doindc quocumquc"" rex "'Hmpcravisset judicio signifi-
ca3tcrisomnibus.ut dictu fldcm excedat.Dominica caturum.numquam contraregem sensisse vel velle
ante pascha Wormali;c
'»»' eis est puliHce ministra- vel fecisse timore coactum a regc discessisse,
;

tum,et muneribus auri ot argenti plurimum dona- offensum sibi eum quia""" intoUexissct, innoccntcm
tum. Indei^^isGalliamprofccti.paraliam viam (280) gravissimis accusationibus obrutum; de cffitcro ju-
in patriam revertuntur. rameatorum omnibus argumontis '"' fidem servatu-
31. Bojoarii civili cxorcitu cxternoquc fatigati rum. Ad ha;c rox A vobis non exigo juramentuin,
:

— nam Ungariis egrcssis, exercitu regali premun- nisi pncis ct concordix consilium "" in quuntuin
lur — coacti sunt de pace tractarc; factumque cst, possitis, adjuvelis. Et hoc dato, in lide ac pace eum
ut pax daretur usque in 16 '"^ Kalend. Julii, ot D dimisit '"».

VARI/E LEGTIONES
1016 ">'''
a manibus 3. "'''« deest 1. •"" agebat 1. ">»» alicnos 1. alias 3. ""' qui 1.
rcvertuntur 1.
m^ ilccstS ""*' menses intcgrns 3. '"«' mogontio 1. moguncia 2. s«(;;)m« iitTO moguntia; k. plerumquc
maguntia' '"«s moinuuerco 2. A. 'c"!
ducis sontontiani A. "'"judicandos 2. '"««parcens 2. '"»" di-

'"»» ernesto A. 2, 3 '"»' uurmaciM 1." '"''UiiM. in A. 2,3. """^ XVII, 3.

vcrterunt A. 3, 7.
'"" ricinam 2, '""'^ pator A 1096 regiones 3. '"^" antea A. '""» ni 3. '"'"' haboo 2, 3. """aversuma
""* totum 3. ""^ dccst A. ""* add. non A. ""= rcmeant A. 3. corr.
mo 2. A. ""' toUerabile 2
remcunt 2. rcdonnt 7. ""'' rcforri 2. ""' orffo 3,7. ""» victo 2. """ consultus 2. "'" fidc A. "" su-
scipero 2. "i^ dci-st A. (lucmcumquc z. ' "" deest A. 1113
qua 2. 1116
juramentis 3, '"'' con-
'"" iliiiiisil euiii 1.
NOT/E
(279) I. c. die 14-31 mensis Dccembris; natalem (281) Langoii-Zcnn propc Nurnlicrg. cf, Wcdokiud
Domini rcx jain in Saxonia cclcbravit. Cout. Rcg. Nolen. I.

a. 954. (282) Scil. Conradus dux.

(280) Cont. Rcg. a. 954 pcr Ualiam rcdiurunt. :
m HES riRST.F, SAXf)NIC/E. .111. III. I'.i'i

33. Ponlifox cum (luocConniiliicum ndoli^scrnt^in ^l oiiinourliisliicoliPrliniJo fifliitum.qni rnil iiilrrllain

non possonl inclinaro, quiitinus palri sulnlnrotur "'*ol Donov^^lluvins "",sod ufratro rogis Floinrioii
cjusiiuo siMitonliiim soculus suatinorot.disccssorunt o.ipliim, ol iiilorsocios divisum ost. Urbani crobris
ab 00, Doo ropiriiio soso "" juuf^ontos. prioliis triti, famo quoipio poriolilari o,T|ioriint.

nooto Liiiiluirus ruiii siiis i-ogo 37. Unde egrossus ""' iirbe Liiidulfiis oum
'M. Proxiui.-i .-i piiii-

discodons, uiliom lUiinosliurg "-" cimi oxoroitii in- oipiilibus viiis, ]iacom poslulat, sod non impotrat,
tr.ivit. Hox .11110111 soipions tilium, urliom "*' otron- ipiiiipalri iibodiontiam negat. Ingressusverourbem,

dons, qii.o ilioitur llnrs.iiliil "« (283) olisodil oiiiii. portam oriontalom obsidentem armis lomplatGoro-
35. Efictii iiutom piif;n,i, iliiiiiis ooihmion oirou nom, lo( viotiiriis qnnt pi-ioliis obiriim. A tortia lnira
miirum nomo umipi.im viilor,il "-' niortuliiim. usquo iii nouam aoritor piignaliim "'"; iintoporlam
Multi ilii ox ulriupio piiito o;osi, pluros suiioiiili ; iirliis, oipio "" oadento. asconsor Arnulfus armis
noctis loneliru) prioiium dirimoro "-'. Siuioius anoi- oxutus ilicoquo telis "*" perfossus occubuit. I'ost

piti bollo postora luco ducilur indo

"-'' oxoioilus, biduum a mulioro famem urbis fugiento mors illius
diulius ibi non inoriu'i "-' visiim ad priiviora lon- notilicatur, dum antoa inccrtum osset. Cujus mortc
dontibus. urbani satis confusi, jam do paoo tractabant.
3(). Trium diorum itinor "-' proindo lul lliunos- 3S. Inlerventu proindo prinoipum itorum Liudul-
burg "'*. Ciistrorum looa oooupata munitionibusquo '
fus oum sociis urbo ogressns, dum mouso intcgio
circumsopta.obsidio "-" urhisdiligonterostinoopta. "*' et dimidio obsidcrotur, pacem obtinult usquo
Sed cum mullitudo machinasmurisadplicarinonsi- ad condictum diem, dum do his causi.s dijudiearc-
uorctjSatisdure inlordnm ab utrisquepugnatum"™ tur; locusque concilii "^" apud Fridcslcri "'•'
nota-
pro nuiris. Diu triiota olisidio cngit olausos "'" liolli batur. Rox indo patriam rovorsuH "'*.

nogiitiis aliqiiid aotitaro. Arbitrali suiil enim lamo 39. Iloinricus voro Nnvam nrbom (2.S'i) obtinuit ;

pojus torquori,si ad id cogorentur,quamin;icio lor- Riiinesburg pono omnis proxima nooto ooncro-
titorumri.Jussum itaque,occidontaliportacrumporo niata"''».
ctiuitos, quasi impotumincastrafacturosaliosnirves 40. Exeroitandi gratia vonationom iigons rox in
ascondero, ol por tlumon '"^ urbi contiguum "^•'', loro qui diritur Suvcldun "'^* (2k5), filius "'" pa-
dnm equostri pr.vlio pugnarotur, castra arniiitis Iri """ nudatis plantis prostornitur,
intima tactus
dosorta invadoront (DCCCCLIV.) Urliani signo iiiil;n pa^nitcnlia; orationo flebili patris "'^'
primum,
congrogati, condiota pcragore ;
quod in castris ut^u deindc omnium praiscntium laariniiis e.xtorquet.
non ignolum. Quaproptor ct ipsi non sogniter pra;- Amore itaquo paterno susceptus in gratiam, spou-
parantur. Moram facientibus in crumpendo^^^orpii- Q det "'" se obtemperatuium consensuriiiuquo "^'^

tibus, classis ""^ ali urbe longius olabitur^^^.oxsi- omni paternic vohmtati.
"*''
lioiitosquo do navibus irruunt in castra, olfon- ii. Inlcroa summuspontifox.xgrotasso nuntiatur
dontesque'"" armatos, dum Irepidi fuga; consuliiat, ac desporari. Quaproplcr regis placitum modicc ost
circumfusi undiquc caeduntur. Alii navos ingrodi dilatum "'"'. Finem summi ponlificis qui intcrfuere
nisi"", timoro perculsi deviantes, fluminc absor- satis laudiibilcm praedicant. Dofuncto p(intilico,uni-
bonlur; alii iiavesplusiEquo ingrcssi,dimorguntur, vorsalis conventus ""' populi cclebratus (280 ;)Mo-
fiictuniquoestjUt vix pauci de pluribus supercssont. gontia '"•- post annum et dimidum rogi tradita
Equites vcro ab equitibus fatigati dovictique,plnres cum omni Francia ;
filius ac genor in gratiam sus.
saucii, in urbem """ coguntur. Miles regius victor qua et in finem usi sunt fidelitcr. ccpti,
in castra rcversus, unum solumnodo letali vulncro 42. Eo anno Slavi """ qui dicuntur Uchri '"^^a.
porcussum pro portis secum revehunt '"'. Pecus D Gerone cum magna gloria devicti, cum ei prajsidio
VARLE LEGTIONES.
'"* se 3. "*" reinesburg 1. reincsburg 2.Roinespurg.3.regcnshurg A. "-' urbemquo A. 7. "" hor-
sc dal A.2. 3. "-" vidit A. "-* dirimer,-e 1. diremero A.3. "" exercitus inde 3. "-" majori 1. ""
i. e. iler. —
itcnerc 2. iter A. 7. itur 3. "-* ra^inesburg 1. Reinospurg 3. regensburg A. ct ila iIciiircDs
"2'Jobsidia 2. ""» «iW. est 2.(3.7. ""' clausis 2.3. '"Mluvium A. 3. "^" urbem coutigiiiim •>"
""^erumpando cUmsisS. ""'^elabuntur3. ""Mrrunt i. ""'' olfendentos 2. "'"'non3. '""urbc
1. "'''
1. "*' revcunt raim l.rein 3.erat in lerra 2. "" danubium 1. 3. Donan 7. ""fluvius 2.
1. '"-
"*^rt(W. csl (. '"" niW. est A.3. "" ex l.2.liiwc vcrborum dislinctiotiem rcccjii. "*' telo corr. tefis
2. "" intogra 1. "^" consllii 3. decst A. "'' fridislar A. "^- rex redit inde in pa patriam 3. "" este:
arsa A.arsa 3. exusta cst G. incensa est 7. ""'•
seveldun forr. suvoldun 2. si tilius A. "^ patris
"•" p;\tri 3.1? '"" spondit 1. "5'-i
A. consenseruntquc I. """dilatalum 3. ""rtiW.est A. '"5-moguu-
cia A. '"^" A.hic cl deinceps tlavi. '"* uheri .\.

NOT.E.
(283) Rossthal in pivTfectura Cadolzburg, Wcde- (285) Fortasse Saufold in distriotu liorka ad llmam
kind. I. in tori-ii Wimarionsi cf. .\cla sooiet. hist. Tlmriut'.
"
(284) Fortiisso reconlioium urbis Rogensbnrg Sax. iV, 2, p. 17->.
partom, ad siuistram Dauubii ripani, noster ita (2Si;) D. 17. Dec. iu loco Arnstodt cf. Ann. Au-
appcUayit, gienses h, a.
 195 WIDUKINDI GORBEIE.NSIS MONACIII 196

essct dux Conraclus u rogo missup. 1'r.Tfla iiulr' iu- \ bpllo intorim abcrat, oo quorl valitudino coi^poris
qua morluus cst Quartam '""
gcns rtucta ; Saxonia? Irctitia niagna cxorta. laborassct, ot (•iS7).

•43. (DCCGCLV.) Proximum agens rex pascha'"^^ ordinavere Franci, quorum rcctor ac '"' procura-
cum fi-atrc, ducit post ha>c cxorcitum coutra Rai- tor erat "** dux Conradus. In quinta, qua; erat
ncsburg.itorumarmisniachinisquourbom toriiuons. maxima, qui-c ct diccbatnr rogia, ipsc princeps val-
Dum pricsiilio Saxonum rlostituitur ac famc voxa- latus loctis ""' ox omnibus ""'militum milibus'"^
tur,poitis urbani cgrcssi, cum urbc tradidoruntso- alacriquc juventute, coramquo eo angclus, pencs
met ipsos rogi.Qui principes cxilio dampnans.reli- quem victoria, denso agmino circumscptus.Scxtam
qua;nm!titudiniparcit,victoriaqucgloriosus romea- ot soptimam cnnstruorunt Suavi "'", quibus pra;-
vitinpatriam.omnircgioncDojoaricafratriro.stituta. fnit Burghardus ""', cui nupsorat filia fratris rc-

44. Ingrossusquc Saxoniam circa Kal. Julii,ohvios gis (28S). In oclavaorant Boomi olecti milites mille,
habol logatos Ungariorum, tamquam ob antiquam armis potius instructi quam forluna; iu qua ot sar-
fidem ac gratiara oum visitantes, rc autom vera,ut ciniE omnos ac"" inpcdimcnta quffiquo, quasi ipsa

quibusdam vidcbatur, eventum belli civilis '"^^ con- osset tutissima, quse essct novissima. Scdaliterros
sidcrantes. (DCCCCLA'.)Quos aum secum aliquan- acta cst ac '"" arbitrabatur ; nam Ungari nichil
tis'"''' diebus retinuissototaliquibusmunusculisdo- cunctanles, Lech fluvium transierunt, circnmeun-
natos rcmisisset in pace,audivit a nuntiis fratris, tesquo "'" exercitum, oxtremam legionom sagittis
ducis scilicct Bnjoariorum:^»/!:'"'"^^ Ungarii dif- lascossere "'•"
cccpcrunt, et impotu cum ingcntivo-
""''
fusi invudunl lcrminos tuos, sUUuunlquc terum inire ciforatione facto ""^, aliis ca'sis vol captis. sar-
certamcn. His auditis rex, quasi nichil laboris '"^ cinis omnibns potiti, crotcros legionis illiusarmatos
praeterito bello toleravissot, caepit irecontrahostcs, fugere compulorunt. Similiter scptimam ac sextam
sumptis "'"' socum paucis admodum exSaxonibus, aggressi, plurimis ex eis fusis, in fugam vortorunt.
60 quod jam bollum Slavanicum "'' urgoret.Castris Rex autem cum bollum cx advorso
intellexisset,
positis inconliniis Augustame urbis, occurrit oi csse "" et post tergum novissimaagmina"'"' pcii-
oxorcitusFrancorum Bojoariorumquo cum valido ; clitnri, misso ducc cura quarta leginno, captivos
quoqucequitatu vcnit in castra Conradus dux,cujus eripuit, pra;dam excussit, latrocinantiaque '""^ ho-
adventu ercoti militcs "''^, jam optabant non dif- stium agmina proturbavit "'''. Fusislatrocinantibus
ferre certamen. Nam crat nalura audacis aninii,et undique adversariorum agminibus, signis victrici-
quod rarum est audacibuSj bonus consilii ""', et bus dux Conradus ad rogem rcvertitur mirumque ;

dum cques el dum pcdes irot in hostom, bcllator in modum "'**

conctantibus vcteranis militibus,
intolerabilis, domi militiaquo"''* sociis carus.Igitur gloria victoria; assuotis, cum novo milito et fore

ab utriusque cxercitus latrocinantibus agminibus C bellandi ignaro "'" triumphum peregit.

notificabatur, non longe exercitus ab altero fore. 45. Dum ea goruutur in Bnjoaria, varie pugnatum
Jcjunio in castis pra;dicato "'''', jnssum est omnos cst a prKside Thiadrico (289) adversus barbaros.
in craslino "'" paratos esso ad bellum. Primo dilu- Cumcapcronisus^-^^csset quandam urbem illorum,
culo sui^gentes, pace data et accepta, operaque sua usque""' introitum porta; pcrsecutus cst advorsa-
prinmm duci, deinde unusquisquc altcri cum sacra- rios, cogens illos intra murum, oppido potito et in-
racnto promissa "'''',
prueedunt cas-
crcctis signis censo, etomnibusqu.-c '-"- forosmurumcrant captis
tris "^", numero quasi octo legionum. Ducitur cxer- vel interfectis. Cum jam incendio extincto revertc-
'-"' adjacens,me-
citus per asperaet difiicilia loca,nedaroturhostibus retur, et paludem, qu.c erat urbi
copia turbandisagittisagmina, quibusutuntur acer- dietas militum transisset, Slavi videntes noslros in
rime, arbustis ea protcgentibus. Pi-imamet sccun- '-"'•
arto sitos ob diflicuitatem loci, ncc copiam ha-

dam tertiamquelegionem direxerunt Bojoarii, qui- bere pugnandi nec locum adeo fugiendi, inse-
'-"^

buspra3fueruntpr<EfecliducisHeinrici;nam ipse"'"' D quebautur a tergo revcrtcntes clamorc magno.Per-

VARLE LECTIONES.
""''rox in paseha l.pascha rcx 3. '"•= civilis ""
aliquot 3. "«' rttZrf.et 1.
belli 2. "" quasi laboris
oblitus,quem p.3. "'"' sumtisque A. "" sclavonicum
militcs erccti 2.C.3.
"''-
""^ boni eonsilu
bono eunsilio 3. bonus consilio ti.7. "'• milititequc 3. " indicto 3. "^" crastiuum 3.7. nro-
misso 2. "'« e castris 3. 0. "'^'^ ipso 3.1? "«» (w/(i. vero 3 p. etr.3. "»- i/cMf 2. "«^ elcciis 2.
7. "»* muUis 3 "»» militibus 2. 7. "'•" sucvi A. 3.6.7. burgardus 1. burchardus 2. A. Bun-ar-
dus 3. "»« ct A. '"'' qiiam A.7. "'"' circueuntcsque 2.7. "" laccssere A.3. "'* facta 1. "»^alliis
3.0. "'Wte( A. 7. "'' "^» latrocinantiura 2. "'''
pciturbavit A. 2. 3. "'"' immodum
dccsl A. 1.
iguara 1. '^"» uisu.^ 3. '*" add. ad 2.A.7. '^"^ pra; 1. ™Ukcst 2. '-"•
diffucultatcm 1. '^"'' ha-

bcrct A.

NOT.E.
(2.S7) Obiil die
Novembris. 1 marchio dici videtur, cf. II. 30. IIL .54. 67. de Ge-
(2«.S) Burchardus, lilius, ut vidotur, ducis Bur- rone, lll- 51. dc Ileinrico II. .. 33. Oddo Lothario-
;

chardi a. 920 occisi, fiiiam Hoinrici Hadwigcm rum dux hoc nominc appcllatur, in diplouiate a.
duxit, ot Liudulfo dcposito, a. 955ducatum Sucvia; 932 (Schaimiit tradd. Kuld. |). 234.,) quod tamen
rccepit. vix gcnuinum luiberi potcst, Mcgiuwardus eoiucs.
(2B9) Cf. c. 23; pra;ses a 'VN-idukindo idem qui
 iin HES GRSIVE SAX(»N'I(;/R. I.ll III 198
tMiiiTuiil '-'"•
i>\ i'is ail '-"i i|iji[iiiMaiiiiila viiiis linla \ Snl iHin ailcu ''-'•, iiiiTuriila virlmia liiit i\r laiii
'-""
riif,'a iinslrorum larla. sa'va goiito.
•'(0. '-"". liiLCons intiToa jiaviir iiiii.iciii SaMiniain 'i7. Oimrailiis ((uippi' iliix '"', liirlilor |iii;;iiaiis,
li'('liiil.'iiii pio rc{;o oL o\ori'.itu '*'" ojus prn liar ro rciMiro snlisipio ardore, qui eo dio
auiiiii niinins
U(lvors,-i iiiviisit. Torroliaiil ims |ir,i loro.i |iiir-
oral, .ircoonsiis .Tstiiat, vinolisi]uo '"" solutis,diiin
tonta iiuisilat,!, 'ronijila ilriiii|iii' |ilori;-i|iio in locis auruiii c.Tptat, vuliioro sagilt.o advorso gutliiria do-
loiiilioslalovaliil;iciinriissuvisoiitil)iisot auilioiililiiis fixio railit. Ciijiis cnrpiisjuxla ropis iiiiporiiiiu lionu-
liiirroroin iiiiniuiii innissoro ; iilriiisinic soxiis saoor- rilico ciilloctuiu Iranspnrlaliir Wiiriiiatiaiii '"'', ilii-

iliitos iclu fiiliiiinis iiitorioriiiit, ol alia iiiiilla illo i]Ui' sopoliliir vir \irlulr
iiiiiui aiiiuii ot cnrporis
louiporo ountij^oruiit dictii liorroiiilii ol proploron iiiagnusatquol'aiiiosiis,( iini llotiiol iilaiiclu (nTiniiim
nohispriPtorounda. Totuni pondus iuvclii oxadvorso l'"raiicoriim.
jani adosso '*'^ conspiciens rox, pxhortandi '-'^gra-
'*'*
4H. Tros diices gontis Ungari.T c.ipti. duciqiie
tia ullocutus cst socios hoc niodo : Opus c.ise'-''^

""^ in
llcinrico prjosontati, mala niorte, ut dlgiii crant,
niibis honontm aniinorum lutr lanta ncirssi-
'-'"
multati sunt ; su.^pendio namque crcpuc-
talt-, militcs mci, vos ipse vidctis, qtii hostcm non
runU
loiiga sctl foram posituin tolcratis. llactcnus enim in- -.
49. Triiiiiipho colobri rox laelus glnriosus '-",al)
piijrisinitnihus vcstris lu: tiimis sempcr invictisgloriose
usus, extra solum et impcrium nieum uhiquc vici '-''', c.xcrcitiipalor patrijc imperatorque appcllalus esU

ct nunc mea
ct rctjito mco tcrtja vc-liim?
in terra
Decrotis proinde honoribus et dignis luudibus siim-
m.-c divinilali por singulas ecclosias, ot hoc idom
Superainur scio multituilinc, scii non virlutc, scil non
armis ; imt.rima enim e.r parte nutlos illos armis om- saiicl.-p matri ojus por nunlios domaiidaiis '-'-, cuin

trii>iiilioaosiimma kotitir Saxoniam victorrovorsus,

nihtts pcnitus iviinorimus, et quoil maxiini est itohis
a pnpulo suo '-^^, libentissime suscipitur; neqiic
solatii, auA^ilio Dci. Illis est sola, pro niuro auda-
tia, '-'* nohis spcs et protcctio divina. I'udcal jam eiiini tanta victoria quisquam
regum intra duccntos
nunc dominos pcnil totiu-s Europae inimicis iiuintts
annos (200) ante eum fojtatus csl. [Num ipsi bollo
darc, Mcliiis bcllo, si /in/i adjiicet, militrs mei, glo-
Ungariro aberant, Sluvunico '-''• cortainiui rcsor-
vali '«=.]
rio.ic moriantur, quain subjccti hostibus vitam scrvi-
titer ducamus, aut certe more malarum bestiarum 50. Igitur, ut supra rotulinius, cum doncerot in
strangulo dcficiamus. Plura loquerer, milites tnci, si ralionc reddonda contra suuin palruiini Wichman-
nti.s.wm vcrbis virtulein vcl audalittm animis vc:,tris iius, intra palatium custoditur. Cum voro'-^''rex in
auijcri. Modo mcliu.-i gladiis quam linguis colloiiuium Bojoariam prorici.sci vcllot (291, i siniulata infirmi-
incipiitmus! Et his dirlis, arropto clipco '-'''
ac C tato, ipso itornego.vit ; undomonitusabimporatore,
sacru lancea, ipsc primus equum in hostes vertit, quia destitutus apalre et matre loco filiorum eum
fortissimi militis ac optimi imperatorisoiriciumgc- assumpserit liberaliterqueeducaverit, honoro palcr-
roiis. Ilostium audaciores '--" primum rcsistere '--', no proiuoverit,rogatque'-^^nceimulestianiinforrot,
doiiidc ut socios videruut terga vcrteie, obstupe- cum ulia phna gravaretur. Ad Iutc nichil iitile au-
facti nostrisque intennixti, oxliiiguuntur. CaHoro- diens impcrator discessit, commendato eu Iboni'--*^
rum alii, equis fatigatis, villas proximas in-
vero comiti. Aliquantis diebus cum eo degens, pctitpost
trant, circumfusique armatis, cuni moeniis '---, h.cc vcnandi gralia '-" silvam irc '-*" liceret.
pariter '-*', concromuntur alii fiumen contiguum ; Ibi '-"absconditos socios secum sumcus, perrexit
transnutuiitos, dum ripu ultcrior '-^* ascendontcs in patriam, et occupatis '-" aliquibus '-'•'' urbibus,
iinn sustinot, flumino obvulvuntur et pereunt.Eo die junclo sibi Ecberhlo, arma suniit contra imperalo-
castrainvasa,cuptiviquc omncs eropti sccundo die ; rem. Industria aulem ducis Hcrimanni facile eoB
ac tortio a vicinis urbibus rcliqua multitudo in tan- oppressit, trans Albianique '-" coegit. cum se Illi

tum consurapta est, utnullusautrarusevaderet '*-», D sensissent duci resistero non posse, sociaverunt siLi

VARLB LECTIONES.
'-™et peremerunt2. ''"'tlccst ^. '-"»
deest 2. '-"^ iiidc 'ib hoc capiU-
codicisnumericum indireconvcniunt.
'*'" exercitui A. '-" adverso 1. adversam 3. invasit advcrsu A. '-'^
'-'- esse 2. hortundi 1. '-"' tlecsl
I. add. Buos 3. '-'-'088012. '-'° bonis operibus 3. ""' vici ubiiiue 2. '-"•
auduciu pro iiiuri) A. '-''<
gladio et clypeo 3. '--" auditores A. '--' restitere .\. 3. restitoriint 0. '--- monibus 2. 6. '--'
quoque
1. '"' alterior allior A. '--•
discederet A. '-- dux quippe 1.
'--" tlccst '--«
1 1. vinculisque lorio^e
('). '--'
uurmaliam 1. vorinaciam 3. '-'"
mala —
mullati dcsunt i. '-" gloriosus factus 1. '-'-
add.
ut 1. '-•'' ilecst 3. '-" scluvonico 3. '-'' nani ipsi -- resorvati dcsunt i., qux quamvis qlossatori cui-
tiam trihui posscnt,quum tain2. (3) quain .-i. c.rbibcant, omittcrc nolni. '-^» igitur
A. 3. '-" rogutiisqiie
2. '-•"*_ bono 2. '-'»
post ha;c petit ut cum venandi gratia 2. '-»" inire 2.
intrare 3. '-" ibique 3. '"-
adil. ibi 3. "-'^ aliquibibns 1. lamque A. trans AlbinKiue 3.
'-*' transabiamque

NOT/E.

(290) Widukindus de
Karoli MartcUi victoria )2yi) Loquilur de expcditionc anno954, Ungariis
732 dc Sarracenis reportata cogitasse videtur. fugutis, suscepta (c. 31.)
ii)y WIDUKI.NDl C0RBEIENSI3 MONACHI. 200

duus suhrpculos barbarorum (292,) Saxoniliusjum A rumhostiliter intravit. GunsultumdcSaxonibus.qui

olini infestns. Naconem et Iratrem ejus. cum Slavis conspiravnrant '-'''',
judicatum '*^' est,

51. Ductus exeroitus a duce, reperti sunt in urbe Wichmannum et Ecborhlum pro hostibus publicis

quae '*" dicitur Suithleiscranne

'-*'*
(293); el penc habcre '-'•-
oportere, c.-Btoris vero parcere,pi quidem
eral, ut cum urbc '-" capcrentur, nisi '-" clamore renieare vnluisscnt ad suos. Aderat et legalio bnr-

cujusdam citarentur '-", cl ad arma prosiiircnt ;

barorum, tributa socios ex niorc velle persolverc
cajsis iamen ante portam urbis ad
'-"•"
quadragiuta nuntians; cieterum dominationcm regionis vclle
'^»' spoliis politus dux Hcri- tenere; hoc pacto pacem velle, alioquiu pro liber-
armatis, cajsorumquc
mannus discedit '*"-. Erant'auteni qui eum adjuva- tate arrnis certare. hnperatorad ha;c respondit,pa-

reut Heinricus pr;eses cum fratre Sifrido '-'-, viri com quideni eis nequaquani '-"' negare, sed omni-
'-=^
eminentes et fortes, domi militiaquo oplimi. modis dare non posse, nisi injuriam perpetratam
'-»= quadragesimalis digno honore ac emendatione purgarent omniaquc
Facta sunt autem hacc initio ;

jejunii '*^. vastando et incendendo per ill.is regiones duxit

52. Barbari vero post proximum pascha irruunt excrcitum, donec tandem, castris positis super
in regioncm, ducem habentes Wichmannum, ad Raxam (295) fluvium ad transmcandum pahidibus
facinus tantum, non ad imperium nullam moram ; _ diflicillimum, ab hostibus circumfunditur. A tergo
agens '^" sed et ipse dux Herimannus, cum pra?si-
a?si- namque
iquc via '-'' arborum robore obstruitur,eadem-
dio militari adest, vidensque exercitum hostium gra- que armatorum manu vallatur ex adverso fluvius ;

vem, sibique parvasadmodumbellicopiasalfore'*'*, fluvioque contigua palus, ct cuni ingenti exercitu

civih bello urgente, arbitratus est consultius '"' Slavus '-''',
bellatores et ab opere el ab itinerepro-

dilTerre certamen in dubiis rebus constitutis,niulti- hibcns. Vex;itur autem etaliis incommodis oxerci-

tudiniquc imperare '-'>'', qux maxima in unam urbem tus, morbo pariter ac '-"^
fame. Dum talia agcrcn-
contluxerat, dum ca^teris diftiderent'^',quoquc'-''- tur per plures dies, mitiitur ad principembarba-
pacto possent, pacem expostularent.Quod lamcn rorum, diccbatur Stoinef, Gero ""' comes,
qui

consilium milites .Tgre valde tulerunt, et maxime quatinus imperatori se dedat, amicum pcr id ade-
Sifridus, qui erat l>ellator acerrimus. Faciunt tariien pturum, non hostom oxporturum.
cives Cocaresccmiorum
'*"*'
(294), ut dux impera- 54. Erant quippe '-"* in Gcrone multa; artes ho-

rat, pacemque eo pacto obtinent "*S quo liberi na; '^^'', bellandi perilia, in rcbus civilibus bona

cum uxoribus et natis supra murum inermes asccn- consilia, satis oloquentia;, multum scientiae '-"", et
dcrent, conditione scrvili et omni suppellectili in qui prudontiam suam opere "*'ostendorcl'*'-quam
medio urbis hostilius rclicta. Cum intra urbem ore ; in adquirendo strenuitas, in dando largitas,et

irruerent barbari,quidam illorum suum mancipium quod optimum ad cultuiii diviiium bonumstu-
erat,

agnoscit in cujusdam liberti nxore; quam cuni ra- dium. Igitur praeses super puludem et llumon, cui
pere de manu viri nitcretur, ictum '-'''
pugni '^'^^
palus adjacons erat, barbarum salutabat. Cui Skivus
accipit, irritumque pactum cx parte Saxonum pro- ffiqualia respondit.Adquem pnBSOsiSiUistihi esscl,
clamitat; unde llt, ul omnesadcffidem verterentur, si hctlum gcreresconlra unum noslrum dc scrvisdo-
nuUumque rclinqucrent, sed omnes pcrfectffi ;ctatis miin mci, cl noncliam contra doiiiimtm mcum rcgctu.
neci darent, maties '='' cuia nalis captivos duce- Quis tilji edcrcitus, (jiiue arma,ut laliapncsumas?
rent '-'^\ i>i aliquii vobis virtus adsit,si artes,siaudutia,dutc

Quod scelus imperator

53. ulcisi gestiens, victo- iwbis locum ad vos lranscundi,sivc nos vobis Imc ve-
riajamdo Ungariis patrata '*'^'', regionos barbaro- D niendi;et scquatolocofortitudoapparcatpugnatoris.

VARI.E LECTIONES.
qui 1.
" '-*'^ suithelei scranns .\. Suuithleiscranne 3. '-'' cum urbe desunt 2. cap. cum urbe 3.
^ -
""" dct'st 2. '-1 '*'^ 2. 3. semper sigi-
'*'8 3. A. '"' excitarentur ~
3. '"" 7.
' •
cssorum
discessit 2. 7. A. '-'-

frido. '-^' militi.-Equc 3. '*" in initio 3. 7.

'->" quadragesima; vel jejunii 1. '-"''^
agentes 2. '"' adesse
3. '-'^consulcius 1. '-'^» imperarat 2. '-«' ditferrent 1. '-''- quo 1. '-'^^ hoc vocabulum erasum cU
1. convocare. sceniorum optinerent 1. ictu 1. jectum A. pugne 1. pugnm 2. pugno
7. matresquc 3. '-'^' matres —
duccrent desunt 1. '-'^^ parta 3. '-"" conspiiaverunt 2. conspirant
'^"' judicatunique 2. 3. '-'- haberi 2. 7. '-'^ non 3. 7. leest 1. 2. 3. 7. '-^^ slavus rorr.
A.
slavos 1. sclavos 2- 3. slavi —
prohibentes 7, '-'^ et 2. A. 7. '-'''' stoinefgero 3 '-~'^
deest 2.
'-'''
booK
artes A. '-*'' multum scicntia3 (toiiHti. '-*' a(W. magis 3. 7. '*'- ostenderat 1

NGT/E.
Ann. mai. Sangall. a. 955.
(292) Gf. loci extant, qui idiquam vocis similitudinem pra;-
(293) Dc urbe Sch^vcdt Hahn. H. G. II. p. 02. ferunt. P.
n. i. et Wedekind Noten I, cogitarunt aliani pro- ; (295) Minime cum Ann. S.ixone T;»xa legi llu-
posuit sententiam Leutsch Gero p. 97 n. 153. viumque Dossc intelligi posbC, omniuni codicum
(294) Do urbis situ adhuc sub judice lis est; cf. conscnsus osteudit videlur igitur esse lleckcnitz
;

libri n. f. allati. —
Vox Slavica locum aut prope ducatus Mcgalopolitani fluvius, populus quibuscum
Albiani aut in altcra Albi;e ripa haut procul a bcllum erat portransiens.
Magdebuig situm fuissc iudicat, ubi complures
201 ItKS GESTyE SA.XONir./R. — LIB. III. 202
Slavus barLarico morc frfniicns, el niulla cunviclu \ atqiietamosus.miillornm rcguni ac gcntium timo-
cvomens, irrisit Gcroncm imperatorrniqiiii cl om- rem paritcr et favorcin promcruit
uiide plurimoa ;

ncm cxorciluin.sciens cum niultis "*^ niolostiis ag- icgatos suscipit, Romanoruin sciiicctct Gra^corum
gravatum. (icro ad ii.rc commoti;?, ul crat aiiimi Sarraccnorumque "^'^, per cosqiie divcrsi generis
ardcntissiini : Crnxlitiii.<!, inquit, ilics iltrlarahil, tu muncra '*"'', vasa aurea ct aigcnlea, lerea. quoque,
et pfliittlus luiis fortfs '-'" viribiis sitis, aii non ; cras et mira varielato operis dislincti '"'*, vitrea vasa,
cnim nos vobi.yriim congredientes procul iliibio riile- cburnca eliam, et orani geneio raodilicata, stra-
&///«. Gero (lenicnic oliin licet multis gcslis'*" insi- mcnla '^"', balsainuin et totiiis generis iiigmcnta,
pniis '"" clarus halieretur, jam lanicn inagnus ac aiiiinaliaSaxonibus antea invisa.Ieoncs et ramelos,
cdihris uliiciue praMJii-alialiir, co qiioil Slavos qui siiuiasct sliulioiics '"'*; omniiinique rirr umquaque
iiicuiitur""rchri cuni niagiia gloria ccpissct (:iO('i;. Christianorum in illo rcs alque spes sila>.
Oero,reversus in castra.retulil quoe audierat. Iinpe- 57. (DCCGCLVI-LVII.) Liudulfus aulem, impera-
rator vero, dc nocte consurgcns, jubet sagittis et toris '"" filius, cum fidem vult scrvarc amicis, pa-
aliis"" machinis ad pugnam provocarc '**',et quasi tria cessit, Italiamque eum cis adiit ;
quo agonte
villumen paludemquc transcendcre velle.SIavi au- annum (otum, diem extremum "" obiit,
fere "">
tem hesterna comminatiune nichil aliud arbilrati, toto "'- ?'rancorum imperio relinquens suo vulnere
ad pugnam pariter conspiravere, iter tolis viribus vulnus durum.Funus autcm eju9 a mililibus debito
defendentcs. Gcro cum amicis Ruanis '-*' (297)
.\t honorij caratum, et ab Italia Mogontias "" corpus
miliario fermo uno a castris descendens '-°', hoste lranslatum,in basilica "".\Ibaiii martiris scpultuin
ignorantc '-", frcs pontes celeriter construxit, ct cst, cum luctu et planctu multorum populorum.
misso nuntio ad imperatorem, totuin exercitum rc- Ueliquit post se tilium patris vocabulo insigni-
vocavit. Quo viso barbari,et ipsi obviare legionibus tum (298).
contcndunt. Pedites barbarorum dum longiorem 5S. Littera; autciu obitus ejus allalre sunt impera-
viain currunt, et certamen ineunt, fatigatiune '-'^ tori, cum esset in militia '"% qua mililavit contra
dissoluti, mililibus citius eedunt nec mora, dum ; Redarios;quapropter'^'*satispIuriniumlacrimarum
l'ug;B pra;sidium quairunt, obtruncantur. pro filii interitu fudit de c.ctero, qui adhuc ordina-
;

55. Stoincf '-''*

autem colle eminenti cum equiti- vit imperium suum, rectori oninium Deo fideliter
bus eventum rei expectabat; socios inire fugam cer- commisit.
nens,fugit et ipse, lucoque "'' quodaim cum duobus 59.Eodem tcmpore Wichmannus sciens '^" Saxo-
satellitibus repertus, a viro '-'* militari,cujus voca- niam bellaloribus vacuani,a Gallia profectus,Saxo-
bulum erat Hosed, certamine fatigatus armisque niam occulte intravit, domum conjugemque revisit,
nudatus, capite ca;su3 est. Satellitum alius vivus C inde se iterum alienigenis inmersit. Ecberhtus ""
captus, imperatorique cum capile et spoliis reguli vero interventu magiii pontificis Brunonis in gra-
ab eodem milite praesentatus est. Ex hoc Hosed tiam rccipitur.
clarus et insignis habitus ; merces tam famosi 60. (DCCCCLVIII.) Duclus exercitus contraWich-
gesti'"'donativum imperiale cum reditu '-'' viginti mannum tertia vice \2'M), vix obtinuit ut in fide
mansuum. Eo die castra hostium invasa, ct multi Geronis suiBuscipcretur^ipsique apud inipo
flliique
mortales interfecti vel capti, ca;desque '-™ in mul- ratorem obtinerent, quo palria conjugisque patri-
tam noctem protrahebatur. Postera luce '^" caput monio cum gratia imperiali frueretur. Jussus '^"
subreguli in campo positum.circaque illud septin- sacramentum terribile dedit,se conlra imperatorem
ginti ""' captivorum capite CoBsi, ejusque consilia- imperatorisque regnum numquam aliquid inique
rius,oculiserutie,Iingua est ""^ privatus,in medio- eonsilio aut actu facturum data,in pace
'^-''Itafide
que cadaverum inutilis rcliclus. Wichmannus vero est dimissus '^-', et bonis promissionibus ab impe-
et Ecberthus '^"^ scelerum conscii in Galliam pro- ratore erectus.
fecti, ad Hugonem ducem fuga elapsi sunt. 61. Peracta ca;de barbarorum,eo anno prodigiosae
56. Crebis victoriis imperator gloriosus factus res apparuerunt '"^, nota; scilicet crucis in vesti-
D
V.\RLE LECTIONES.
'^^deesti. i^ss
fo,,t|g 2. A.
gestiis 1. '^«s insignibus 2. 3.
'*«' '^' eo dicuntw desunt \. '-^8 —
alios 2. '-"» a<i./. hostem 3. '"° ruianis 2. rivanis 7.suis 3. '-'" disccdcns 3. '^- ignorante hoste 2. '-^
fugatione 2. '-«* stoinefgero 3. '-" locoque .\. '-"^ r. auio 2. '-' facti A. '-'« reditu corr. redditu 2. '-"
caides 3.die 3. '^*" septuaginta 3. '»•- ojus 2. '•»3 echberthus 1. '-"* saracenorumque 1. 3. "^' deest
'3"»

1. '^•'
distincta A. 7. e.c 2 et A. verborum disti.iclioncm rccepi. '^''' mudificata stramenta A.2. 3. '=»« struc-
tiones i. struciones A. 7. struthiones 3. '3"» lilius imperatoris A. 2.3. '3"' fere annum 2. '"' die extremo
2. '"- toti 3. '"' mogonciam3. 7. '^'' iii 1. sancti alia '"'- italia 1. '^'s qui 3. '^'' sciens -wigm.2. '3'*
egmanu superscriptum
>"' dimissus est.2.
est.
'=--
berhtus 1.
apparuere .\.
'*'»
Injussus .\. Z. 3. quod m prxferendum sitnescio. "^acturumS.
2. 3.

NOT.K.
(296) Cf. c. 42. Ottonom, natum a. 954.
(298)
(297) Rani, Ruani et Rugiani iidcm sunt, variata Primo a Hermanno a. 955
(299) (c. 51), secundo
tantum pronuntiatione. MEIB. a rege eodem anno (c. 53).

Patroi. C.X XXVII

203 WIDUKINDI CORBEIENSIS MONACUl 204

nientis p lunmorum. Quibus visis, plurimi salubi-i A. dumpnali, slrangulo

vitam pcrdiderunt ipsc au- Jl
timoro perculsi,
T -

adversa
P ;,1„1
,
formidabanl :j«...^^r,,/^ 1323
idem'iue tem
l .
;
cum fratre (302)
' vix PVncit
fftrv» /*nr« f..al*.n f^(\0\ \'\-V evasit.
;

1
•vitia multa ex parte emendaverunt. Fuerunt et qui
65.Daniantiquituserant Christiani.sod nichilomi-
lepras vestium "" interpretarentur '^^», eo quod nusidolisritugontiliservicntes.Contigitautcmaller-
eubsequens lepra mullos mortales corrumperet "-^. cationpm supcr rultura deoruni fieriinfjundamcon-
Sapientiores autem eignum crucis salutem victo- vivio regcprxsen te^^^.Danis affirman ti bus Chrislum
riamquepr8efigurassc""pra;dicabant,quibu? el nos quidem esse dcum, sed alios oo fore majorcs dcos,
fldelem assensum prwbcmus. quippe qui potiora mortalihus signa ei prodigia ppr
se ostpndprent. Contra hffic clericus quiJam, nunc
62. Eo temporc imperatorct ipse a?grotarc co^pit,
vero rpligiosam vitam duccns, ppisPO|)us (SOS^jno-
sed mcritis sanctorum, quibus fidcle jugitcr ubso-
minc Poppa '^^".unum vprum Doum Patrpm cum Fi-
quium prfebet, maximeque palrocinio incliti marti-
lio unigenito domino nostro Jesu Christo Pt Spiriiu
Pigi328 viti, cui apcruit os suum, de infirmitale con-
sancto, simulacra vero dffimonia cssc et non deos,
valescit,et mundo ut sol lucidissimus post tcnebras
testatus cst '^''. Haraldus '^°^ autem rcx, utpoto
ad omnem decorem et delicias condonatur.
'^^'
qui velox traditur fore ad audiendum,tardus ad
63.Rebus igitur rite compositis pcr omnem Fran- loqucndum, intprrogat, si hane fidcm per scniot-
yj
ciam Saxoniamquc ct vicinas "-' circumquaque ipsum doclarare vplit. IIIp incunctantpr vclle rc-
gentes,riomamstatuensproficisci,Longobardiam'''™ spondit. Rpx voro custodire cloricum usquo in cra-
perpexit (DCCCCLXl). Ergo qualiter regem Longo- stinum jubct.Mane facto.ingentis
'''''
pondoris for-
'^^' duobus annis obscssum,
bardorum Bernharium rum igne succendi jubot, clericumquo ob fidcm
cum conjuge et filiis captum, inexilium dcslinave- catholicam candens forrum '"' portarc jussit.Con-
rit, Romanos duobus prreliis vicerit (DCCCCI.,.XIV),
fessor Christi indubitanter ferrum rapit.tamdiuquo
Romamque '"'^-
expugnavcril, duces Benevcntorum manum
doportat, quo ipse "'" rex decernit ; inco-
'^" supc-
subjeccrit, Griecos in Calabria Apuliaque j cunctis ostondit,fldem catholicam omnibus
umom
raverit,terra Saxonia'^* venas argenti aperuerit "'', probabilcm roddit '^". Ad ha;c rex convorsus.Cbri-
imperiumque cum filio quam magnifice dilataverit, stumDoumsolumcolendumdecrevit.idola rospuen-
nostrac tcnuitatis '^'* non est edicere, sed ut '^' ini-
da subjectis gentibus imporat, Doi sacordotibus et
tio bistoriffi pra^dixi (300), in tantum fideli devotione
ministris honorem debitum deindo prffistitit.Srd et
elaborasse '"' sufficiat.Ca;terum erga tuamclarita- hfficvirtutibus merito patris tui adscribuntur.cujus
tem serenitatemque, quam ''''" patris fratrisquo ccl- industriainillis rogionibusocclesiae sacerdotumquo
situdo patriffi ad omnem honorem nobisque ad sola- ordincs in tantum fulserc.
tium rcliquit, magna devotio opus humile magnifi- (^^
66. Gero igitur comcs non inmemor juramcnti,
'^*". At finis civilis belli terminus sit libelli.
cct cum Wichmannum accusari vidisspt roumquo co-
64. (DCCCCLXIIL) Enimvero donatus patri» gnovisspt, barbaris,a quibus oum assumpsit.rosti-
Wichmannus ffiquanimiter se conlinuit, donec im- tuit. Ab eis libentcr susccptus, longius dcgentes

poratoris advcntum speravit. Cum autem '^" ejus barbaros crebis praliis contrivit. Misacam "°' rc-
reversio dilTerretur, ad aquilonales '^'- partes se gom (304), cujus potestatis erant Slavi qui dicun-,
contulit,quasi cum rege Danorum Haraldo '^" (301) tur Licicaviki, duabusvicibus suporavit,fratromquo
bellum ab integro machinaturus. At illc mandavit ipsius interfecit, prsdam magnam ab oo cxtorsit.
ei "",si ducem necasset vel alium qucmlibct prin- 67. Eo quoqup tpmpore (DCCCCLXIII) Gcro prs-
cipum, nosset sine dolo eum '3*»sibi sociare veile '^"',
sos Slaves qui dicuntur "»" Lusiki (305) potentis-
aliter rem fraudulcnter agitasse '^" non dubitaret. sime vicit ot ad '^^" ultimam servitutem cocgit.non
Interea ab emptore prffitereuntclatrociniacjus pro- sino sui tamen gravi vulnorc ncpotisque'^^' optimi
''•'
duntur, sociorumque aliqui comprehensi, et viri casu (306), caHcrum
'^'^- quoquc quam pluri-

tamquam contra publicam rcm agcntes, a duce D morum"" nobilium virorum.

VARI^ LECTIONES. '

iidcmque 3. '^^» deest. A. "-'" interprctaretur I. '^-«corrumpercnt 1. "^' prffifigurans se 2. '''" in 1.

'323
"''-
sancti supenrriptum est. '^-' vicinos l.A. 3. '^'i' in long. A. 3. '"' bcrnhardum 2. bcrengariiim 3. ro-
'''
mam 3. ''''^^
appuliaque 3. ''*'
torrffi
''''•
saxonia corr. saxnniffi 1. torra saxonica 6. in torra saxonia 3.
"'' deest 3. "''
'•'8
aperuit2. '331; tcnuitati 1. arfrf. in 3. laborasse 3. ""'^ dcest 2. '3'» magnilice 2.
aquilonarcs 3. "" halardo A. '«* ei corr. eis i. '3« quum 3. '^" vcllet 3. '^" egisso 2. "'" alii 3.
'"' re-

gio {dccst prffiscnto) 2. ''°'' poppo 2. A. ''^' est testatus 2. '3"'-.haroldus 2. alardus A. aroldus 7. araldus
Sigeb. Geinbl. "'-'^ deest. 2. 7. fuisse 3. '*-• ingens 1. ''«s ignc fcrrum dcsunt 3.4.
""•''•
dccst 2.—'''"
rcddi-
dit A. 7. '3-' misicam l.miscam 3. et ita deinccps. "'^ ducuntur. 1.
'^''»
in 2. '3'!' a(W.sui2. '^^ caitcrum
1. '363 plurimum A. plurium 3.
NOTyE.
(300) Cf. prffifatio libri primi. (304) Misaca rex sivo dux fuit Polonorum ;
Lici-
(301) Loquitur auctor de Heraldo cognomento caviki iidem ([ui Lcchi.
Blaatand Gormonis filio. MEIB. (.305) Lausitzor.
(302) Do Ecbcrto dicere videtur. (306) Dc lilio, cujus montionem facit Thietmar.
(303) Cf. Adamus Brem. II, 26; episcopatum I. ii.(p..30)hffic intclligcndaessc, tantum iion om-
Sleswiconsem Poppo recepit. ncs minus rocte statucrunt.
 •2Qr, IIKS GKKT.K SA\(»NIC/K. 1,111. III. 20G
'"•'
(iS. Kraiit iliii) sulii-ogiili llin-iiiiaiimi iliiri, .\ I)'J. .\iiiliriis uiiti'111 WiilimuiiTius '"'•'
urbem ca-
a patiiluis virariii' rolirti.nilor voraliatiir
iTiiniiciliif ptam sorios(|uo opprosson '^"', nd oriontom vcr-
'"'
Solilnir, altor Mistav. Soliluir pivTorat Waaris su9 '^*''
itorum so pagnnis inmorsit, ogitquo cum
(3071, Mistav Diim invicotn ([uani
Abdritis """'. Sinvis qiii diounlur Vuloini "*" (309),quomodo Mi-

sanpo arcnsaiitur "", victns tandom rationo Soli- sacam, aTiiicuTii imporalnris, bollo jacossoront '*";
bur '^''•", coniionipnatus os t quindocim lulontis ar- quod oum ininimo latuit. Qui niisit ad lioiislnvum
goiiti aduco. Eam dampnationom gravitor Corons, MHn i.f.gpjii Boomiorum gonor onim '''"' ipsiusi
'''"'•'
—
aniia sumorc conlra ducom cngitnvit. Sod cum oi crat (310) —
accopitquo ab co oqtiitum duas acios.
bolli copiic non sullicoiviil, missa logaliono,piistu- (DcCCC.LXVI! •?)r.um([ue contra oum Wichmannus
lat priosidium al) ''-"^^
Wichmanno conlra diiconi. iluxisscl oxorcitum, pcdilos primum oi inmisit ''"",

Illo nicliil Joctindius ducons, quam aliqiiam niolo- cnmqiiooxjussu duois [jaulatim coram Wichmanno
sliam inlorro possol "'" patruo, cito cum sociis rugoronl, a ca-sti^is longius [iroti^ahitnr, oquitibus
ailost Slavo. Ut autom snscipitur in urbom Wich- '"* a torgo inmissis, signo fiigiontosnd '^"^ rovoi»-
manniiSjSlatim urbs obsidiono vailalural) iniinico. sionom liostium monot '^'". Cum ox ndvorso et post
Duclus quoquo oxcrcitusa duce urbcm '''' obsodit; lcrgum promoretur ""^ Wichmannus, fugam inirc
inlerim, casu nescio an prudenti consilio, Wich- -^ tomptavit ""'. A sociis igitur arguilur scoleris,
niannus cum paucis urbom ost ogressns, quasi ad quiaipso oos ad pngnam '•"''
in9tigavorit,nrlonsquo
oxtrahoniia sibi do Danis nuxiiia. Panci dios iiitor- oquo,cnm nocosso fuorit, fiigam facilo iniorit. Co-
erant, duni victus '^"- bollatoribus et pabuluni Ju- actus itaqiio oqun cossit, podostris '"' cuin sociis
monlis dofocorat ''"'. Fuorunl etiam qui dicorcnt, ccrtamcn iniit,viriliter pugnans armid
eoque die
Slavum speeiom quidcm belli gessisse, non verum dofonditur. Jejunio autem ot longiori via, qua '^^
bollum incrodibile omnimodis fore, hominem a
; |)or totani noctem armatus incessit,manc cum pau-

[luoro bollis assuotum bellicas res tam male {)r<Tpa- cis admodum aroam cujusdam jani"""fcssus intra-
ratas hal)uisso;scd id consilii niachinalum ducom vit. Optimalos autom '*"' hostium cum eum rcppe-
'"•', ut quoquo pacto possct nopotcni vinccrot, nt rissent,ox armis agnoscunt quiavir eminens csset,
sallom "'•' in patria salutom ''''' rocuporarct, quam iutorrogatusquo ab cis quisnam essot "<•*, Wich-
inter paganos penitus perdidissot. Famc
'^''^
itaquo mannura so fore""^ professus est. At illi arma de-
urbani ac fa^tore pecorum aggravali, urbo ogredi poncro oxhortati sunt ; fidem deindo spondent,sal-
sur.t coacti. Dux Slavum nustorius '^"* alloqucns, vnm cum domino ""*
suo prc-esentari.hocquo apud
de porfidia et noquam ejus aotibus arguit hocque ; ipsum obtinore, quatinus incolumon imperatori re-
''^' ab 00 responsi accepit: Quid me, inquH, dc pcr- stituat '*"^. Illc licct in ullima necosgitate sit con-
fidia arguis ? Ecce, qiios ncc tu, nec dominus luus C stitutus, non inmemor pristinac nobilitatis ac vir-
imyerator vinccrc potuislis, mea ""> perfidia inermcs tutis '*"^,dodignatu9 est talibus dare; petit manum
assislunt '^*'. Ad hxc dux conticuit, eum sua? di- tamen, ut Misaco """ de eo adnuntiont, illi
volle
tionis rogione privans, lilin ip*ius,qnem antoa ob- arnia doponcrc, illi manus ""* dare. ad Misa- Dum
sidem accopit, omni ipsius '^"- potostato tradita. cam ipsi pergunt,vulgus innumerabilo eum circum-
^ Milites Wichmanni variis pocnis afllixit,urbis pra;- dat, eumquo ""' acriter inpugnat "'". Ipso autem
dam siiis militibus donavit,simulacro Saturni(308) quamvis lcssus.multis ex eis fusi8,tandem gladium
ex aire fuso, quod ibi intcr alia urbis spolia reppe- sumit, et potiori hostium cum his vorbis"" tradi-
rit,magnum spectaculum populu pr;cbuit,victorque dit : Accipe, iiiquil, hunc yludiurn, cl defer domino
in patriam rcmoavit. tuo "''', (;»c) p)v signo victorix illum tcneat, impera-

VARI^ LECTIONES.
•3" add. autcm 2. '^s^ waris A. "«" addritis 3. "^'' acc. quam SKpe 3. "** adi.1. ulter mistau 2. '^^'^ a A.
3. i^'"
d:cst 3. ''' urbj A. ""- victis A 'S''' dofocerant 3. '^" ducem mach. 2. "~'^ dcest A. "''>. salutem in
p. .\.
''" famo 2. "* hastcrius 2. '^"'•' hoc quoque 1. 3. '^'" in ea 3.'-'"' existunt
i. '^"^
quem ipsius —
desunl \. '**^ wichmanuus ^ ex quo hunc locum se descripsisse Falke p. 456 asserit. '^''* afflictos 2. 3.
circumvontos .A. '•'"^
rcvorsus 1 p,
'^*" xvlovii A uulouuini |3.
.
'^"'^
egitquc lacossorcnt desunt2. '^^" —
boliz Alaum. l^. boluzlavuin 3. '^»" boemorum 2 p. ''^'" deest 1. "'" iii oum misit 2. '"* equitibusque p.
'3j3 jtY.vf "'•"
movet 3. '^"'^
premeret 1. premerentur A. "^"
.3.
'^'•"'
lentavit p (4). ad pugnam eos
P(4). '"» pedeslre2.
'•''^
(/(?<;.<M. quam A.
''-""
deest :\ ""' ""- interrogatusque (/mM
csset desunt —
A. '*"3 csse A. 3. ?. 7. domno 3. 'Wi restituit 2. ""« non immemor virtutis desunt 1
misaco corr. misiconi 1. niisaca; 3. ""' manum ?. 4. ""' oum 3. "'" impugnant 3. '*" deest 2. '*'*

suo 3.

NOT/E.
(307) Wagrii,ducatus Ilolsatic-e orientalis incuL-E, liucascai ct urbcm Felirbellin eorum sedes colloca-
Abodritorum viciui csse videntur. runt.
(3'J8) Saturnum glossa; Bocmica; abHanka edita; (310) Hic (M.) a Bocmia regione iwbilem sibi uxo-
Sytivrat appollant. rem scnioris Dolixlavi du.rerat sororem; Bobrawa —
(309)Slavos Wilinos afforunt Adamus Brcm. II — Sclawonice dicebalur, Thictmar. IV. (p. 97.)
clO. et Helmoklus 1.2; rcccntiores ad lacum Bel-
 207 WIDUKINDI CORBEIENSIS NONAGHI 208
torique amico IransmiUat '"^ quo sciat aut lioslem A et incommodis rcplctam pictati Creatoris omnium
occisum irriderc vcl ccrte propinquum dcflerc. Et liis cffudit (311).Is finisWichmanno.talisque omnibus
dictis, convcrsus ad orieutcm,ut potuit,palria vocc f'crc,qui contra impcratorcm arma sumpscrunt [pa-
Dominum "'* exoravit,animamque multis miseriis trem tuum] '*".

CONTINUATIO
70. (DGCCCLXVIII.) Impcrator itaquc, acccptis B vcro ad artcspaternas '"- conversi, — namcrantab
armis Wichmanni, denece cjus jam certus '*"= fa- exordio feremundi plurimarum gcntium domini,et
ctus,scripsit cpistolam ad duccs ct prn3fcctos Saxo- quos virtutc ncquibant, artibus '"^ supcrabant, —
nia; inhunc modum Oddo divino niitu impcrator
: subito supcr'"* improvisosct nichil advcrsi suspi-
augustus, Herimanno et Thiadrico '"" ducibus '"' cantcs iruunt, castra diripiunt, plurcs occidunt,
cxterisque ""i publicx rei "-" nostrx prafcclis om- plurescapiunt,quos ct Constantinopolim imperatori
nia amabitia. Deo volentc ,salus omniaqut prospera suo '"= prajscntant. Qui vero effugere poterant, rc-
plane suceedunl.Cseterum nuntii Constantinopotitani vcrsi ad impcratorem, qus acta sunt nuntiant "^i^.
regis, dignitate satis iiisigncs, nos adcimt,pacem,ul super his commotus, ad hoc dcdecus
72. At illc
intclleximus, admodum
qusn-cnlcs. Quoquo modo dilucndum cum gravi manu viros cminentes, do-
tamen rcs agatur, Dco votente ,ntdto modo nos
betlo, mcsticis ct cxternis rebus jam sspc elaros factos,
tcmptarc audebunt. Jpuliam ^"^ ct Catabriam pro- Guntharium et Sifridum '^^' mittit in Calabriam.
vincias, quas hactcnus tcnuere,nisi conveniamus, Graeei autcm prastcrita victoriaclati etminus cauti,
dabunt. Si vcro voluntati nostrx paruerint, ut prx- accidcrunt in manus eorum
ex quibus innumera
;

senti xstate conjugcm cum xquivoconostro inPran- multitudine ca?sa, quos supcrcrant '*'^ capicntcs,
ciam dirigentcs,per Fraxanctum '•-- ad dcstrucndos r, obtruncatis naribus,novam Romam rcmcarc permi-
Sarracenos, Dco cotnite, iter arripicmus, ct sic ad scrunt. Tributum in Calabria ct Apulia a Grascis
vos,disponimus '*". Prxtcrea volumus,ul si Rcdarcs, cxtorserunt.talique victoria illustres facti,et spoliis
sicutaudivimus,tanta7nstragempassisunt(3l2)—sci- hostium dilati.ad impcratorem reversi sunt (313).
tiscnim quam sxpe fidcm fregcrint ,quas'^-'' injurias 73.PopuIusautemConstanlinopoIitanusaudiensa
attutcrint, —
nultam vobiscum "-' pacem h.abeant. suis '*''' malc pugnatum, consurrexerunt adversus
Undc hxc cum Ihrimanno ^"'^ ducc vcnlitarites, lotis impcratorcm suum, ct machinatione conjugispro-
viribus instalc, ul in destructione eoium finim operi pria; cujusdam militis insidiis occiderunt, locoque
inponatis. Ipsi, si '*" neccsse fuerit, ad eos ihimus. domini militem impcrio i**» designantes (3l-i).Con-
Fitius nostcr in nativiiate Domini coronam a t)eato stitus '"'
autcm rcx continuo captivos absolvit,
apostotico in impcrii dignitatcm suscepit. Scripta pucllam cum magnocxcrcitu ct clarismuncribusad
15 Kal. Febr. in Campania juxta Capuam. imperatorcm destinavit. (DCCCCLXXII.)Quam ipsc
His littcris lcctis in conventu popuIi,in loco qui statim fiIiotradidit,ccIcbratisquc magnilicenuptiis,
dicitur WcrIa,coram principibus et frequcntia plo- omnem Italiam supor hoc et Gcrmaniam Ia;tiores
bis, visum est,pacem jam datam Rcdariis oportere reddidit. Eo temporc, quo ha!c intra Italiam gere-
staro, eo quod tunc bellum adversus '*-' Danos ur- bantur, summus pontifex Wilhclmus (315), vir sa-
gerct,et quia copise minus sufficercnt ad duo bella D piens et prudens, pius ct cunctis affabilis, a patre
paritcr conficicnda. sibi commendatum regcbat Francorum imperium.
71.(CMLXIX.) Greecorum itaque legatisimperator 74. Cujus mater licet pcregrina,nobiIi tamen erat
satis crcdens, partem '*-" cxercitus cum plerisque gcncrc '*" procrcata (310). Hic cum audissct sgro-
principalibus viris direxit ad condictum Iocum,quo tarecoEpissematremimpcratoris(DCCCCLXVI[I)mi-
cis sccus '"" sponsioncm legatorum '"' pucllatra- ri-csanctitatisfeminamjnomincMahthildam^^dum-
dcrctur, ct cum honorc filio adduccrctur. Graici que cjus cxpectat funus,proprio funcre ipsius funus
VARI/E LECTIOiVES.
'*'^ illum tradat vel transmittat 2. illum transmittat 7. "'* dcum A. '*'^ patrcm tuum unus cod. A.,
qui his vcrbis finitur. '"" certior 3. "*''
thiedcrico 2. 3. '*'»
dccst 1.
"''''
ca3tcris 1. '*-" rei
2. 7. publicic
"-' semper Appuliam. '*" fraxinetum '*-' 3. '*-* quasi I. '*-» nobiscum2.7. '*^'^ criman-
3. 7. disponemus
no 1. "-'• dccst 2. '*" adversum 2. 7. '**» par. 2. ^*^» deest 1. "'' legatis 2. '*" primas 1. '*3-' arto 3. '*"
deest 1. '*^^ deest 1. i*^'^ nunciabant 2. 3. '*^' sigifridum 2. 3. "^» superant 2. '*"> a suis audiens 3. In 2.
folio exciso qux scquuntur usque ad vcrba c. 75. a externis cuncta retro etc. dcsiderantur. '*'" in imp. 3.
"" constitutus 1. '**- gencre erat 3. '**' mathildam 1. 3.

NOT.E.
(311^ Diem mortis Necrol. Luneburgense (We- 416) mcntioncm faciunt.
dekind Not. III. p. 70.) nobis indicare videtur : (314) Impcrator Nicephorus Phocas uxoris Theo-
x Kal. Oct. (22. Sept.) : W
ichmannus comes et mutti phanu insidiis a Joannc Tzimisko d. 11. Dcc. 909
atii occisi ct Hoiro occisiis. occisus cst Joannes imp. constitutus Theophanu,
;

(312) Dc hoc bello nihil comportum habemus. uxoris suae neptcm, Romani II filiam, transmisit.
(313)Hujus victorim pra;tcr Widukindum soli (315) Successcrat Fridcrico a. 954.
Annalcs Cavenses (ap. Pratillum hist. Long. IV, p. (316) Natus a. 928 (Cont. Reg.)
 209 RES GEST.E SAXONIG.E. LIB. III. 210
procedit "". Do ciijus liuiclo '"^ si nlii]ui(l (iiccro V fiinctiis ost "^"(310), — juflicavil nl) cxpcilitionc
cupinuis, dodcinius, (]ui(i omnc argunKMiliiiu iiigc- l''raxanoti "^" abstincro,ct dispositis in Italia rcbus,
nioli nostri supcrat virtus l.uit.T fomiu.T.IJuis ouiin palriMm roinoaro.Pulsavit (luoquo famaoiini, qiiasi
dignc possit (\\piic(U'o ojiis '"'"•
vigiiantiaui crga cul- idoriqiio Saxnnum rcbollaro voliiisscnt; quod quia
tum ilivinum? Omnis nox (317) omnibus modis ot iniitilo ornt, noc rolatione '"" dignum nrhitramur.
omui goncro collulam suam divinorum carminum (nGCOGLXXlI.)Egrcssusest itaquo '">' do Ilalia cum
molodia implobat. Ernlcnimoi "" collula occlosia! magna gloria,capto roge Longobardorum,superati3
proxima.in iju.i niodico roiiuioscohat do qua omiii- ; Gr.i^cis viclisqiio Sarraconis; ciim victricihiis aliis
bus noclibus consiirgons intrat occlosiam, nichilo- Galliam ingrossiis ost.indcGormaniam tr.insiturus,
'"'•
minus canlorihiis ot cantricihus intra collulam cl prdxinuim Pascha loco colchri Qiiidiling.ihiirg'"'-
ot pro foribus ct in via triformitor constitutis, ipii colobraturus.ubidivorsarunigontiummultiludocon-
divinam clcmontiam laudaront atquo bonodicoront. vonions,rostitutum patri.Tcumfilio cum magnogau-
Ipsa intra occlosiam in vigiliis ot ovationibus pcrso- dio colobrabaiit "". (DGGCGLXXIII) Manons autom
vcrans, missaruni solloinpnia expoctahat. Doindo ibi (loconi ct scptom non amplius '"' diobus.doscon-
infirmns, ubicumqno audivil.in vicino visitavit,no- dit inde,ascensinnem Domini apud Morsburg"°'cc-
cessaria pri-cbuit, doindc pauperibus manum por- jj
lcbraturus. Tristis autcm illa '""'loca pcrambulat
rexil, deindc hospites, qui sempor adorant, cum obitu optimi viri ducis Horimanni,qui prudentia; ac
omni largitatosuscopit; nomincmsino affatu blando justitiK mirmque vigilantia» in rcbus civilibus ct
diraisil, nullum fore "*' sinc munusculis vel ne- cxtornis.cunctis retro mortalibus "^' iTtornam roli-
cossariis adjumontis vaeunm roIiquit.Sspo viatori- quit memoriam. Post susccptos ah Africa '"' loga-
bus, quos longius do coUa prospoxit necessaria tos, cum'"^' regio honoro et munero visitantos, se-

transmisit.Talia oporalicet valdo humilitcr diebus cum fecit manere.Tertia autom feria anto Pentecos-
ac noclibus cxercerot, tamen nichil de honore regio ton'"", locum""devenit qui dicitur Miminlovu '"-.
minuobat, et sicut scriptum est, quamvis sederet Proxima nocte juxta morcm diluculo do lecto con-
tamqnam rogina^^^circunistanto populo,semper ot surgons, nocturnis ot mntutinis Inudihus intorcrat.
ubiquc tanion erat mccrentium consolatrix {Job Post hiTC paululum ""' requievit. Missarum deinde
XXIX, 25). Domesticos omnes famulos et ancillas va- officiis cclcbratis, pauporibus juxta morem manus
riis artibus, liltcris quoque instituit; nam et ipsa porrexit, paululum gustavit.itorumque in lecto re-
litteras novit, quas post mortom rcgis lucide satis quicvit. Cum autem hora essot, processit lEtus et
didicit 3lK). Ergo si omnes virtutes ejus velim nar- hilaris, ad monsam resedit. Pcraeto ministorio,
rare, hora doricoret facundia Homeri "^' vol Ma-
; vesportinis laudibus interfuit.Peracto cantico evan-
ronis "^- si non C golii "'', sestuari jam
iiiichi adossot, sufficerot. Igitur atque fatigari cojpit. Quod
plena dierum, plena omni honoro, plona oporibu; cuni intellc.xissent principes circumstantes, scdili
bonis et elemosini9,cuncti3 divitiis rcgalibus distri- eum imposuorunt. Inclinantem '*"' autem caput,
butis sorvis Dei et ancillis ac pauporibus, secundo quasi jam dofocissot, refocillavorunt '*'^, expetito-
Idus Martias animam Christo reddidit "°'.IlIo quo- que "" sacramonto divini corporis ac '"' sanguinis
que tompore Bernhardus,ut ah omni populo pr.-cdi- et accopto, siuc gemitu cum magna tranquillitate
cabatur suis temporibus saccrdotio dignissimus, ultimum spiritum cum divinis '*" ofllciis pietati
diem funxit "^* extremiim. Piam famam super his Croatoris omnium tradidit. Transportatur indc in
nemo nos vituperct prodidisse, dum veri "^» pe- cubiculum et cum esset jam 3ero,nuntiatur populo
;

riculo non subcumbimus. Audivimus enim a quo- mors Populus '^" autem pro ejus laude et
ojus.
dam solitario, in spiritu nescio an manifesta vi- gratiarum "actione multa locutus, memoravit, eum
sione, animam rogina; et episcopi inflnita multitu- patcrna subjectos rexisse pietate,ab hostibus eos li-
dinc '"8 angelorum cum gloria inefTabili coelos de- berasse, superbos hostes Avares, Sarracenos '*"
ferrc "^' vidisse.Igitur imporator audita morte ma- Danos,Slavos armis vicisse,Italiam subjugasse,de-
tris et filii ca;terorumquo principalium virorum, luhra deorum in vicinis gentihus dostruxisse,tompla
nam et Gero, vir magnus ct potens, jam antea de- J)
ministrorumqueordinesconstituisse; multaquealia

VARL« LECTIONES.
"" prwcodit 3. '"» rf«^.s< 1. "'<= (iewM. ^'" deest i. "'« cantatricibus 3. "" sine munusculis
fero 3. "^» regio 3. '«i omeri 1. "" nicbil 1. "»3 rodidit i. "" flnivit 3. US3 yero 3. "'« in-
flnitam multitudinem 3. "»^ deferri 7. "»^ erat 3. "^» Fraxincti 3. "«" ratione 3. "•" itaque est 3.
'«^ Quidilingeburg 3. "^^ celebrant 3. "" diehus non amplius 3. '"=' mesburg. 1. morseburg. 3.
'**^ porambuIabatS. ^^"^
hic pergit 2. '"^s
africa 2. aphrica 3. "'^'' cum 2. eum cura 7. "'" pente-
costes 1. '"' loco 3. "- Mimileuu 3. "" palulum 1. "" euuangelii 2. "'» inclinante 1. "" re-
focilaverunt 1 '*"' add. jam. 2.
. '"« et 2. 3. '"' divino 2. '"° populo 1. '*«' saracenos 1.

NOT.E.
(317) Gf. Vita Mathildis 12 et i^ 6, uhi similia (319) D. 19. (Necrol.Fuld.)aut 20 Maii(Thietmar.
narrantur. II,p. 30) 965.
(318) Cf. Vita Math. § 13, ad fin.
211 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS 212

bona invicom confcrontcs, reg.ili funcri insistebant. A intcgro ab omni populo oloctus in principem.lrans-
70. Mane autcm jam facto, licct jani olim unctus tulit corpus patris in civitatom, quam ipse mfigni-
esset in regcm et a beato apo»toIico ilesignatus in fice construxit, vocabido Magathabur ''•*''. Itaqu de-
iniperatorom,spei unicaa totius ecc!esi;e,impsratoris functus ost Nonis Maii, quarta fcria antc Pcnte-
filio, ut in
'*'' initio certatim manus dabant.fldem coston, imperator Romanorum, rox gentium, di-
polliccntcs ct operam suam contra omnes adversa- vinarum humanarumquc rerum multa ac gloriosa
U84 gj^cuiis relinquens monimenta '''*''.
rios sacramentis militaribus confirmantes. Igitur ab
isc
EXPLICIT LIIiEP^ RERUM GESTAP.UM SAXONIC.\UUM
III
1

VARI.E LECTIONES.
<"*2 iii'est 3. '"' magadaburg 2 Magdaburg. 3. "** rcligiosa 3. "'* in i. et 4. procul duhio ex fMi.vc in
rodd. hauil ohvia addunlur : anno primo, qui est a Domiiiica incarnatione DCCCCXXXVII Ungari
IIii.jus

Franciam et Atcmanniam ot Galliam usqui; Oceanuni liurgundiamquo devastantcs, per ItaUam rcdierunt.
Monastcria sancti Galli et sancti Bonifacii cremantur. Ru.lolphus rox Burgundi;e, et Ainoldus dux No-
ricorum obierunt. ''"^ ita i.el2.

ANNO DOMINI DCCCCLXXXIII.

J m^
ABBAS SANCri AllNULFI METENSIS.

NOTITIA mSTOniCA.
(.\pud Fabricium, Bihliotheca med. et inf. Lat.

JoAN.NES abbas S. .\rnulfi Metis ord. Doned. scriptor Vitx' Joannis ahhalis Corziensis a. 9G2. in A-tis
Sanctor. tom. III, Febr. 27 pag. 60i>-715 cum nolis Bollandi et in Mahillonii sa;c. V Benodift. p. TiO.
:

Idem scriptor post ay.5I Vit;i' et translationis duplieis S. Glodrsindis virginis, qu.-e temporibns Childerici
circa a. 008 traditurclaruisse. flxstat a[nid LKbJjenin T. I. Bibl. nov» mss. pag. 720-740. Et in Actis
sanctor. tom. VI, Julii 2.5, pag. 210, et in ilabillonii .\ctis Benedictinis sasc. II, pag. 1087, el sffic. IV,
pag. 435. Vitam, scd interpolalam edidorat Snrius 2.5 Jul. testatus codicos quosdam auctorem haljere
quemdam BernaVdum abbatcm, alios Albertum monachnm. * .\dmonuissp. jjvat scriptorom hunc non
quidem o.x integro scripsissft Vitam S. Glodi-sindis, sod al) alio quopiam, fnrte a Bernardn abbatc, vel AI-
bertn monacho datam roformasse, atqup additis de suo quiltusdain au.Kisso, uti monent auctores Histo-
riffi litterarije Gallica; tom. VI, pag. 423, qui addunt
Joannein hunc scriptorem in vivis adhuc ogisse an-
no 977, sicut et anno 984, non amplius inter mortales exstitissc.

^'"'
VITA S.\NGT.E GLODSSLXDIS
ABBATISS.E METENSIS

Auctore Joanne abbate sancti .Amulfi Metensis.

(Apud Mabill., Acta SS. ord. S.Bonod., Skc. V, pag. 1087.)

PROLOGUS
l.Multa jam diu prece sanctitalis vestri-e,sorores B pfrurgentc.ne quid vestro denogaram amori id de-
in Christo charissimo!, paulo immoderatius me mum effecit quia quod petebatis, non modo ho-
:

(320) S. Glodesindis mcmoria, cclebris
apud Metonses, in antiquis Martyrologiis si Meten-
663 Fastos excipias) desideratur. Sigebcrtus moua-
chus in Chron.ad ann.615 ejus montionom facit his
verbis :« Glodesindis Metensisclarot,qu;c
semper fuf^iens, vclamine capilis misso sibi a Deo per an-
gclum,se ct sua Deo dolegavit.» E.jus nionasterium
S. Gldsin.T, truneato (ut flt) nomine, appr-llatum,
sanclimnnialibns Benodictinis hactenus addictura
sponsum inlra MoUirum urhis ma-nia subsistit.
213 DE VITA S. GLOUESINOS. — LIB. 2t4

ni'H;|uiii,vcriini oinniuo couslabat rcligiosuin,i(lqiic \ lincmusqucfclicilcrconiiuiiunatunie.xslitcrinlquan-

nir 1'ccusuro cuin iiuligmiiii, tuiii cliain sonlicbuin tuinc.xscriptisqu;cadnoslrain<ctaloin (lualibuscun-
pciiculosuin.Elaivirosalii]n:intuluiiiiviuilalunniir,T- iluclittcriHadnotatapcrdiiranliiiicainadvertcrcstylo
pondcrare ncgoliuni, rur.sus aniniiiiu snliiiial.iino.l i|tiiK|iio possibilcsit aiidcam pcrtcntarc. Quo tanto
rliaritas,iiuai non sua.scil (luni pro.xiiiioruin suntco- toinpurc taiitaiiuc instantiaflaf;itatuin,quiaindcccns
gil curare,(iuo diflicilioribus t^jus causa instatur,co vidctur obniti.opo cjusdem praistantissims! virginis
tum raciliorum succcssuumnovit aditus niinisti-arc. Deo spiritu mundo inha^rentis virlutibus, tuni ve-
Ncque in causa Doi vcrcnduin, cuin cui rcs agitur, orationum snbsidiis ; clsi non
stris parilcr frctus

pro sc opcranti ilccssc : tantuni liilc non inliriiiari siiic qiiodani ruborc,uti qui parcitatciii proprii pcr-
C'ii;liiigal.linprllitisila(iuc,ut sacratissiinii' virj^Mnis pcnilain ingci)ii,non diu perli)iiga iiioratus c.Kordia
t^hrisli Glodcsindis, cui dcvotis continuc adli.Trclis ocius narrationi accedam.
excubiis,qua;conversalionis initia,(iuinicdii actusin

INCIPIT VITA.
J. Tcniporilius Childerici (321) apud historicos B sum Christum cordis medullis imbiitcrat.totis nisi-
cclcbratissimi rcgis Francorum, in Oallia Belgica bus rcsultare,nec in eam labem virtuti semcl lixum
(;n,-i:' cx gcntc postea rranci.c nonicn mutavit.virgo animum inductionc qualibet inclinare. Die interca
DiiniiniCilodesindis cximia.satisnobili gencrisstcm- nuptiarum ex condicto parentum instantc, beata
niatc procrcata, patre illuslrissimo codenique ducc virgo praj cjus specie qucm oculis mcntis incor-
clarisaimo, cui vocabuhiin 'Wintro (32",?), matre ruptibilcm, iminarcessibilcm,immorlalcni concepe-
Godila lucc gcnorositalis on dispari, ab incuntis rat, liur.c post paululum putrcdinem et filium ho-
Ktatis ingrcssu multa virlulum dotc insignis, mul- iiiinis vermem attendens, patrc pie contem.pto, Dci
tisquo cxemplo in via castitatis futura, vita et mo- ac sanctic matris Ecclcsiaj confugium pctiit. Erat
ribns clara cnituit. Ilajccum in domo parentum patri soror memorandt-e sanctitatis Rotlindis no-
qiiiiai! annos cxccdcrct, intcgre et sub
pucllarcs minc.fama rcligionis Trcvcrisopinatissima..\d hanc
onmi cssct cducata diligcntia ubi jam tempus quo
: cani sccuni abducerc tonlabat,utsaltcm ejus suasu
se dignis natalibus dcspondi dcbercL acccssit.juveni aniinus pucUa; cniollitus palcrnis non rccusarct
cuidamnomincObolenoaparentibusex morc sponsa obtempcrarc consiliis. Sed quid contra lumen ster-
dccernilur: Christo vero se uhique protegentc.non nitatis ca;ca molitur instantia ? Sancta virgo patris
minus corpore quam mcnte scrvatur intacta. Et p jussis animo virili obluctans,urbcm populis.poten-
(quam senipcr mira in electis suis Dei miserentis tia,ipsaque sui antiquitate terra marique mcmora-
cupf.odia!)cum tomporc dcsponsationis exactojuvc- bilem Mottim scu Mediomatricum maluit oxpeton-
nis virgincm, ut fit, a parcntibus suscepisgct, do- dam. Est in eadem urbe basilica beatissimi proto-
miimcumgrandi frcquentianupliasparalurusdedu- martyris Stephani,quammuItis3<Tpeopcratio divina
cit.Scd quiasancta virgo coBlesti sponso jam corpus miraculis illustravit. Hanc ancilla Christi cumjam
et animam suam consecraverat, eodem forte pras- sibi rcs prope ad vim spectarct, ingressa,ibi intra

dicto sponso.consilio utiquc Divinitatis,jussu regio altare et confessionem, ubi cum ejusdcm martyris
evocato.palatium juvcnis sinc mora contcndit. Quo sanguine (323) plurimorum continentur sanctorum
cum p3rvcnisset,multiset nefariis ci ingestis scele- rdiquia;, so profugam collocavit. SKclis omnibus
ribus graviter in eum regalis est incensa severitas. castitatis studium mcrito efferendum Quo enim !

Ita arcta retrusus custodia, annoque integro ihi di- fluxa mortalitas natura ipsa quamvis pa)nalitcr vi-
gms qualorc confcctus, eo cxacto eductus judiciali tinta ti^ahonte descondit capliva, hoc puolla spiritus
damnatus scnlentia capite dctruncatur. Sic virgi- vigoro sc fortitcr rotincnte, quasi immanis praici-
nitas sancta, dum toto nisu carnali obleetationi pitii voragincm exhorrcsccns, quia alias cvadendi
rcpugnat,cunctam gloria; temporalis pompam nihili aditus sibi obducitur,fug5e solius capit prassidium.
reputat;Domino Christo quem omnibus labentium D Ncc sanc in sinu egens {mendiim) aut quicunquo de
rerum pra^ferebat deliciis pro se decertante, ei uni turba erant qui cogerent. Dux certe prspotcns
quem scmper optaverat, corde inh,srens ct corpore, patcr crat, qui ct ipsis terrori locupletibug esset,
la'ta et victri.x de totius jara damno corruptionis eumquc circumstipantium cohors minax instabat
triumphat. atque tcrribilis. Sed illa mori parafior quam florem
3. Nec sequoquc adversa; potestatis dcfccere doli. virginitatis ct splendorem gloriosff amittere integri-
Pater nece sponsi prioris audita puellam venerabi- nec minis concussa, nec blanditiis mota,tan-
tatis,
lem rursus cogit ad thalamum.Illa qus jam spon- quam tutissimo portu mancbat interrita. Discant
(321) Legendum Chilperici, quanquam auctor iu qui rursus cap. IS instigante Brunechilde dicitur iV
Hist. Translationis S. Glodesindis, regis Chillcrici terfectus anno tertio regni Tlunuhberti, Childeberti
nomen lanlum suh opiniflnc (iiijKisilum. fuisse fatetur, lilii, id ost anno er.i? Christiau,i> ,59.S.
delicientihus aliis nutis chroiiologicis. (32J) Donulus in Vita S. Trud.Dnis
supra ad ann.
(322) Is est Quintrio seu Vuintrio dux Campania\ 09s in ccclcsia S. Stcphani pretiosissimum ejus san-
in Fredegarii Scholaslici Chron.cap. 14 memoratus, guinem custodiri affirmat cap. 8.
 213 JUANMS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS %i6
virgincs prffisenti cxcmplo non pulchrum sibi essc A cxstiterant poslliabitis.in integram cum parcntibus '

maritalibus subjici vinculis, non in posscssionum ct Cc-ctcris rcdiit gratiam..-\ttcndant hic virgines, el

nmplitudine,non in scrvorum ancillariimque gregi-
bus.nonin ornamenlorum diversi gcneris apparalu,
non in quorumcunque obsequentium cuneis dele-
ctari, cum ha?c omnia variis sibi casibus non sinc
multo utique dolore noverint amittcnda, nec quid-
quam eorum se morte omnia prorumpente vel co-
castitatis thcsauro nihil Dco gratius vel angelis di-
scant familiarius. Virginitali Christus inler omnia
adcst discrimina, spirifus ccclestcs uli sponsa; im-
peratorissui famuli dcvotissimi obscquuntur. Hoec
snlaimmacuIataAgnum scquitur ubiquc immacula-
tum quantoque ci adhffiret vicinius, tanto ad quK-
:

mitari posse,vel sequi : quin potius qua; majusom- libct postulata audilur velocius. Ecce quam praisto
nibus est species beati pudoris, Dco angelicisque Iiuic ancilLTc sua?gratiaiIlaina^stimabilisadfuit.Vere
unice chara agminibus, super omnia hsac infima ct propc Dominus omnibus qui obtriverunt cor, et
mundi caduca oblectamenta sui solius voluptatc, prope timentcseum salutarc ipsius.Quo vero putas
sanctoquc et immaculato allici desiderio. ore cam tunc in laudem sui crupisse Crealoris, aut
Sed ut cflpptasequamur, parcntcs puellam fu-
4. cujus gcncrc vocis hymnum inaestimabili fudisse
gientem e vestigio insecuti,facto stupentcs, iraque cum jubilo, cum oculos lucis illius invisibilis tam
incensi,maxime cum sponsalium administri secon- « placidc in se dejectos, ct aures illas secretissimas
questi delusos acriori instimularentur dolorc an-
; voci tam propcre cognovit admotas,tamquc fa-
sui-p

cillam Christi cx sacro confugii loco, si qua arte cili angelum sanctum
via prcces dalas effectui, ut
valcrent, conabantur abstrahcre. Fit jugis ante sub ipsis mortalium oculis ad se LTStificandum et
ostium ffidis sancta; pernoctatio, intentaque dic no- consolandum priTpotentimajestateadvenissegaude-
ctuque observalio, ut qualibct forte sibi facultale ret? Prophetica nimirum exsultatione, jam sponsa
oblata vi abduccre properarent. Puella vencrabilis coclestis eCfccta, uti poterat ac dicere : Induit me
spirifu robustiori, animoque sc obsliuato inimobi- Domiiuix vcslimcnlo salulis clindumcnlo juslitix cir-
lem tenens, ut sacrosancto adha-rebat allari, nulla cumdcdit me (Isa. lxi, 10). Itcmque voce universalis
indc ratione vel punclo fcmporis aliquatcnus quivit Ecclcsia? exutroque sexu collects uni capiti suo
avelli, ct (mirum dictu !) sex continuis dicbus ma- gratulabunda proclamare Sicut sponso imposuilmihi
:

ncns in cccIcsia,non modo non cgrcssa, sed et omni milrnm,et sicut sponsam oniavit me ornamento {ibid.,
prorsuscibo abstinet ct polu.Vcrum qui dat cscam ju.vla I.XX).

omni carni, ct replet omne animal Ijcnedictionc, 0. Beafa itaque virgo cum (ut pracmissum est)

famulam suam humanis frustratam,divinis rccreat visocribus affluens pietatis cunclos sibi pridem in-
alimentis.eamque prccibus assiduis ooelo intentam fensos venia; clementcr admisisset, et parentibus
angclica duntaxat probatur pavissc refcctio. Fide C deincepsinnullo impatiens placidamsesubdidisset;
intcrea tam constanti perseveranticE sua; remune- ad prajdictam amilam suam Rofhildam magncc pro-
rafioncm cxigcnte consolationis divina!,quffi tandiu bitatis fama celcbrem quam in secundo actu de nu-
contractam nubem mcororis abstergcret, lux pliis,pudori metuens,non contumaci mente refuge-
repente grata resplenduit. Instante namque jam rat, jam in gratia perccpta non minimum gerens

soptima die qua; Dominica erat, eccc vir qui- fiduciff', Treviros spontc contcndit. Ibi pro modo
dam vultu angeIico,sequentibus pueris duobus pul- conversationis lcmpore non multo exacto, cunctis
cherrimis sub omnium conspeclu advcnit, fjartem- jam bonornm studiis morum actuumque statu ad
que qua virgo sacratissima pudorem tuendo
altaris normamcoclestis disciplina;quidquiddivinituscthu-
celabatur, recta ingressus, velamine in sancta; spe- manitus a;quo compctit et honesto plenissime infor-
cimcnreligionisccrnontibuscuncfisB.virginiscaput mata,urbem sibi patrociniis divinia amicam Meltim
obnubit.Nec mora, oculis intuentium,cum his qui- repetiit.Vita; illico arctioris ingressum,cui jam du-
bus apparuit sublatus,magnitudine facti,stupore et dum sanclusejus spiritus toto desiderio aspirabat,
miraculo pcrculit universos,cumterrnripse eosac si ancillarum Chrisf se cum grege collecto summa vi
i

stolidos ct mentis vacua! sic rcddidisset, ut nequc alque opc nitcns arripuit. Est locus infra moenia ur-
proIoqui,ncque undc, aut qui cssent qui vencrant, n Ijis ipsius,jurehereditario tunc parenlum possessio.
possent ediscere. religiosiori institutio admodum opportunus. Hunc
5. Cum vero post discessum tanta; visionis ad se sancta virgo divinis usibus dono dari sibi expostu-
reversi sanctam virginom eo habitu astantcm per- lans, nec mora paratissima eorum liberalitate ade-
spicerent, facile animadvertentes angclicam appa- ptum monasterium puellarum Dci hodie usque insi-
ruissc prrcscntiam, lotumque id divinitus factum gncpulchromaterialitcrdocoroconstruxitpulchriori
esse quod viderant,nihil quo ultro rcsistorent erat. nihilominus virtutum robore nobilitor gubcrnavit:
Tantum solo strati,vestigiisque beataj virginis sub- inquousquead centenumnumcrum collegium Chri-
mis8i,.jamomniferitatis tumorosuppliccmingcstum sto famulantium adunavit, eique omni vigilanter se
converso,vcniam solam pro illatis exoranl injuriis. dulitate institit gloriosa. Qua; bujus deinceps sancti
A'on erat npud cor cui spiritus piotatisot rex pra!si- ccrtaminis conversatio fuerit, qui in omni genere
dcbatmansuotudinis,hic labordifficilisinduIgiMKii : spiritalisincrementi ei profectus quotidiano usuac-
ac rcpenle tanquam nullis lc-csa,omnibus quicquc ea ccsscrif, sub quo disciplina; rigore et seipsa com-
2n DE THANSLATIONE S. GLOUESINSIS. 218
prcssprit, ol c.rtiTis supcnii diix factu itiuoiis, in A. contactu .issidno corrunipautiir, attosl.into hoc ca-
so quod soquorontur pr,Tst.itorit, atipio ci pdlius dom Supioiitia : Itaptiu, inquit, nc malilin mtilarct
quiim sihi vixorit ; lldo .•itquo. nrbitr.ilii siii\;i' iu- sensum ejus, aul fictin dccipcret animam illius (Ihiit).
ti'llif;outi.T,(piuiii scriplis.rstiuin cniiiniouil.iuiliiin. Fiiuus iiitorca cx consoquonti liohito honorc cura-
Cousidorunti ouini uttoutius, liqnidu cjirol ipiod It. tiir.ot do inoro a so in oodoni inonaslorio jam indo

V'rpo visilatiououi illam iu so laiii ;i suporuis jii- nh initin instilutn corpus ad hasilicam sanctornm
cuudo o(Tus!un jir.T ociilis cnrdis conlinin' viTsnns, apiislnliiiiiinh.iiidlongo amccnihns urbis ad porlam
oxtcrioris oporis cxsocntionoui iiitiTiini non dispu- inrridicin vorsus cfTortur, ntquo itii in crypta longo
rom sorvabal fcrvori. inforiusdcmersa ad latiis sinistrum deponitiir.Num
7. Posti]uiiui idoni nionastoriuni ad minioruni sr\ hoc idem ipsa vivons iit fiorot jussorat oo quod :

illoruui dioruni, qnihns priop.ir.ilionis sancl.i' iiilo- cceniotorium sancturum puollarum ojiisdom loci iii
gritalis iniranili illo in occlosia diiravcrat jojunio ; pr.Tdicta apostoloriini ecclosia timc tcmporis habo-
sox itoni annos folicitcr ro.xorat, Doo honiinihusquo rotur:nccdum (32.5) corpus gloriosissimi confcsso-
prata.vita quoquoct siguis niagnifica in sanctita- ris Christi Arnulfi,quompostinuIlacxindo tcmpora
;

tis proposiln cnrsu fidolitor cnnsummato,coronani mngnis vit.T ot virtulum ibi constal onituisso insi-
jnstiliic porcopturaaDniiiinn. Spnnsnquodiu cupitn p gnibus, oadom occlcsia .auguslo (ut nunc cornilur)
cicU^sti jam socianda iu tlialamn, iinmaculata migra- lunuilo suscopissot. Undo huic loco pnstoa tam pro-
vit a s.Tculo (324). Totum pr.Ttoroa hnjus spalium plcr crchra miracula ojus, quam proptcr nohilita-
mortalitatis triginta annorum ciirsu oam omonsam tcm gencris ejus nomcn inditum, nec prjctcrquam
esso confirmaut. Noc sanodo.Ttatisquid plonitudino boati ipsius aulislitis nomino, ullius altorius sanc-
perquironduni.cum quidquid fructum nnnos.T sc- ti apud \ulgum ihi notatur niomoria. Mansit vcnc-

noctuti ossot accossurum, hoc hrovi consummata rabilo pignus pcr annos circitor vigiiiti ot quinquo
nihil juvonlus dctraxcrit. Sm»/ onim juxta Sapicn- in codcm loco in paco sopultum, spiritu intor pr.-c-
tiam, caiii sensus haminis, ct actas scneclutis via im- mia tTtornitatis omni jam tcmporis mutabilitate
maculata {Sap. \y),Q\\m potius magno Doi dono ju- suhacta ipsi qui voro solus habct immortalitatom,
sti a>ternaquiotorocopti mundo providc subtrahun- ct lucom habitat inacccssibilem, adh.Tronto, vita-
tur, no vidontos mnla qu.T fiunt suh solo, aut intor- quo 00 vcro immorlalitor, qiio immulahiliter, cum
nis paululum romorontur doliciis; aul vitiis ipsius ipso porfruentc, cui imniortalitali, invisihili soli
mortalitatis,quorumipscquoqucobnoxiusostvisus, Dco houor ot gloria in s.TcuIa SKCuIorum. Amon.

(.324) Nompo viii Kalond. .\ug. ,nuo dio in .\ddit. ginti circitcr annos nata orat vivo adhuc patro,
ad Usnarduin ol in AdonisMartyrologio intornolato q quom anno 098 oxstinctum fuisso diximus. Porro
ejus niemoria colohratur. .\tiquo anno S. Ldode- S. Glodesindis antc S. .-Vrnulfum anno circa 040
'

sindis obiisse diconda ost'?Certe annum 010 haud mortuum decessit. uti auctor paulo infra tradit.
cxccssisso videtur. Quippc tricenaria obiit, post- (325) Hic locus alitcr apud Labheum legilur ; at
uam pater ea semel et iterum nuptiis dovoverat. Suriana loctio preeforcnda visa cst.
2 um secundis sponsalibus nuntium remisit, vi-

HISTORIA
TRANSLATIONIS SANCTiE GLC)Dt:SINDIS
ABD.\TISS/E METENSIS,

Auctore Joanne abbate sancti Arnulfi Metensis.

(Apud Mabill., Acta SS. Sasc. V. pag. 435.)

MONITUM
Tres leguntur in suhjecto libello sanctse Glodesindis corporis translationes prima skcuIo viii facta, :

anno incerto;altera anno 830 pcr Drogonem episcopum,in cu.jus epitaphio istius rei memoriam consigna-
tam lego his versibus :

Iste Gloclesindis solemniter ossa levavit,

Coudiguenue loco condidit eximio.
Ad hanc qus solemnior fuit alias duas revocare visum est, nempe eam quam s.tcu1o viii factam dixi
; et
tertiam, quse anno 951 abAdalberono cpiscopo curata est. Omnes sequens libellus commemorat.
219 JOANiNIS AB13AT13 S. ARNULFI METENSIS 220

PROLOGUS AUGTORIS.
i. rartibns primis gf>.=tnrum saor;o virginis, ut A. riiate, Christo Domino nostro pra;vio, meritisque

dicendi sircifas paliebatur, px votprum iltarum lit- ipsius sponsa; divin» faventibus, narrandi ordir.e
trrarum silu in nova qiiadam facie Dco rniscraate eadcm vcstigia perscquemur.
rer!nr't's,priusquam reliquis expecliendis succe- S.Gratum pra?tcrea admodumhaberaus.quod hasc
dam, lectorem.si quis forte h<-cc in manus post illa posterioracertiorijam aliquantulum ducuntitincre,
sumere non fastidict, bona venia paucis oratum temporis maxime notitia, qua; superiores partes
volo, ne nic quasi temerarium et omnibus forsitan nonnihil infuscat, lucidius insignita. Nam cxceplo
seriis vacuum nientis quadam iiobilitate adhai-c de- prima fronte nomine Childerici (.S26) regis, et hoc
notem prorupisse,causasque a^quo animo non as- subopinioneappositoperlotamexindenarrationem;
perneturaddiscere.In primis quam cxordio profes- quid, sub quo rege vel principe geslum sit, ita sile-
sus sum, qu.-equc ceteris prceponderat fiagitatio tur, ut etiam ipse Childericus, qui in nece sponsi
sanctarum nimium importuna, eademque diutina beatae virginis sententiam ferens reperitur, non sa--

subegit sororum, in quibus quidpiam denegarc of- tis certos temporis reddat. Hunc siquidem Childe-
fens» pp,ne vidr^liatnr in Doum.Ueinde materia tam ricurn, si tamen ipse est, fama tantum fert Caroli
perspicabiHs,quam merito sui pra>stantissimis qui- Senioris non multum superius tenipora contigisse,
busquc (liberc pronuntiaverim) coa:quanda, in sui Tj eique adhuc superstite genitorem ipsius CaroliPip-
commendationcmperseipsa sufficiens,animum in pinum prius ducem et majorem domus, ut tunc di-

setota eupiditatc convcrtit. Nec scripturaillaquam- cebatur, in regio culmine superductum, nimia illo

vis silcnti feratur auctore, viribus rerum aliquid dc- socordia et inerti demcrso ignavia, rcbus regendis
trahit,cum seniine utrique ac si raro aspcrsanon stc- non solum minus idomeo, sed per omnia prorsus
rilem usilius noslris in immensum extcndcndam inutili rcddito.Hoc utrum sic se habcat,necne non

messcmproduxerit.Nequccnim refert quovis indicio equidem in magno ponam discrimine. C;eterum

exquacunquccavcrnulagcmma pulchcrrima extra- annales seu historici, quos inspicere potui, pra;lcr
hatur, dunmiodo avariliam mortaliumusucxpleatet solam Caroli Vitam, Raganfredum quemdam con-
decore.Etquoniamtanti pretii margaritam pluribus tinent, de cujus mauu Carolus principalum sustu-
pretiosisnieritoprajferendamintervita^hujusffirum- lit; Childericum unus tantum ille annalis quam

nas multiplices infirmitati nostrae solatium tam effi-
cax divina prajstilit pietas, indignum omnirnodis
judioabam,si ad tantam gratiam lingus improba
et ingrata torperent silcntia,ut si non quanto dig-
brevissime adnotat, et famam supradictam sequi-
tur eo deposito de regno et tonforato, Pippinum ei
superductum. Si tamen is de quo fama jactat, ca
aetate fuisse credendus est quomodo id, quod in
;

num esset eloquii nitore, oratio posset vestiri, nu- pr.-csenti libello quod locus cccmeterii
reperitur,
dus saltem sermo pra?staret, ne sahis, qua? crat in C sanctimonialium ad sanctos apostolos necdum tem-
communc, videretur raortalibus intercludi. poriscorpore beati Arnulfi habereturinsignis,possit
2. Non autem certius nos aliquid allaturos hac non satis elucet cum constet beatum Ar-
probari, :

scripti novitatc faleniur,nequp enim inaotam ordi- nulfum longius multo antequam is Childericus
mur rcm, cum alienis tantum vestigiis innitamur. fuisse dicatur, e mundo receptum, et ut sacra gcs-
Sed quoniam historia illa beatas virginis simplici, torum pjus scrinta doclarant, vixdum anno dornii-
ut forte antiquitaa de ropcnte mandavit memoriaj, tionis suffi exacte a loco sepultura; Mettis relatum.
stylo compacta vulgo solum crat accommoda; con- Ea utcunque sint quibusque pro arbitratu in me-
siderantesjamChristopropitioplures disciplinarum dium multum utique scntentia-
relinquentes, non
studiis cmincnles, lcctionem insulsioris scriptur;e rum pondus hac adimente ambagc quae restant ;

non sine quadam nausca fastidire eorum deliciis

; omnino, Domino conatum juvante, jam porsequi
nostram operam non incogruum ajstimavimus de- contendamu8,et translalionibus geminis beata; vir-
serviro. Fidem ergo gcstorum et in priori parte, ut virtutum miracula, qu.Tque
ginis, quffi successerint
scriptapra;fatamonstrabant,interpretatione fida.ut ad sacnitissimam tumuli cjus revcrentiam diver-
puto,usque adobilumbeatsvirginistransposuimus sorum langorum sint ostensa remedia, oflicio non
et nunc sequentibus deinceps pari nihilominuspu- n minus devoto quam debito explicemus.

NARIUTIO TRANSLATIONiS PRIM^ S. GLODESINDIS,

4 Ut superior narrationis sories comprehondit, iii basilica sanctorumaposlolorumextramurosurbi
postquarasacralissim;evirginiscorpusintcmeratum por annos 254 quieverat, qua-dam forte religiosa-

(32C) Legendum Hilperici, ut in sacculo ii iiduionui, et) uomine prinii ChiMoritum Clilodovoi II fllium
ignorasse videtur auctor.
221 DE TRANSLATIDNF. S. r.LoDlSINDlS. 222

rum siipfii mciiioruli ^aiiclimonalium ccciKiljii rovo- A basilicji! derorunt linliitiiculnm. Ibi .sanctimoniales
liilionu divina sctcslalncst fuissc coinmonilam,uti ina^stimabili in (inm duvotiono fcrvonlcs, corpiis
in:iji)ri ccclcsia', (ju.c crat loco subtcriori, alia ad- bcatissimum, tamiiuam tiinc jirimii viln cxccssisset,

jiiccns cxlrinsccus in lionoro sancta! Dci gcniliMcis de ninro ccclcsiastico lav.iul ;il(|ne cxnrnant. Iiiter

Mari^cconslrucpcturba.^iilicn.mniiumiincjpsinsrcvc- liivandiim (|ti.ndiiinsiiiiclimi)iii;(liiim diiilinolaiigiio-

lalionis hoc ordinc relcrcbat. Vidcliatnr, iii(|uicns, rcobcssii, vitamqiic ip;am in nncipili tralicMs, spc
mihi (luicsconli beata virgo Domini Glodcsiudis snliitis iion fruslra pr.i^suinpla, ;id locnni Invacri
i-upcr murum civitatisstans.lapidcm cminusvclnti liducialitcr vcnit,cl faciem sanctic digito lcvi tactu
loco dc^ignando mann dejiccrc,mci]uc vcrbis iiisn- comprcssit. Illico digiliim rcdciintum sangiiis cx
pcr comiit-llaro : Ilii, inquil, ccclcsia fabricolur, ct lacie virginca prodigio minibili csl siibsi^ciitiis.

iinvin in locum lapis casu dcvciiil,iii cd bcalissima^ Dmnibiis ibi paritcr consistcntibiis.et incxempliiin
scmpcr virpinis Mari.c erigatur altarc. Monstrato Dominici latcris miraculostupcntibus, eruorisdein
dcniijuc aliam quamdam in partom lalcrcscorsnm: pidam apparuit. Cumque cadem vix, ut dixi, reli-
llic, ait, oslium (iat, quod cx ecclcsia majoii, hoc giosa feinina suprcmum halilum rctincrct.rcpcnlc
c.«t, nionastcrio, in camdcm jam morbo cxhauslas paulatim sibi rcdirc
pcrviiis novani sorori- vircs
bus aiicriatur ingrcssus. IIoc somno discusso, cum n pcrscnsit, ct mcnsibus scx tantan rei testis post-
cjctcris rotulissct, ancipiti diu hicserc consilio, eo modum supcrvixit. Ex{)lcto omni pii amoris circa
quod lunc tcinporis rcgi;e tutehc Iocussubessct,nec sanctiun virgincm ministcrio, dcposucrunt eam
nisi ad cum rogatione perlata lale quid aggrcdicndi item in sarcophago novo, ad dextcram partcm al-
cis suggcrcbatur fiducia. Itaque ro cclcrrimc prin- taris sanctic Dei Genitricis, hnmoi|uc dcsnpcr ag-

cipi insinuata, coque auctore in ncgotio oxsequcndo, gcs'.a, diligcnlcr componunt.

ut visio docucrat, sumnia facilitate adduclo, opus 0. .Miiiuanlnm postea fluxerat lcmpus, et ccce

strcnuc curatur atque perficitur. Ediclum insuper nocte quadam cuidam vitiE conlincntioris femina:
rcgiajliberalitatiscisdemsanctimonialibusestadjcc- in visu a quodam dicebatur, quod corpus ipsius

tuin, ut cadem nova, qu;c condenda cssct, basilica bciitic virginis iniis infra sepulcrum corrumpcret,

caMiictorium sororum dcnuo solcmnitcr hi(beret, ac alqiic id ipso soporc moniimenUini sibi videbatur
tiiox in eamdeni basiliciun corpus sacriu virginis ex apcriri, ol murcm, qui jam pollicis pcdis dcxlri
loco prioris tumuli venorabililer refcrreturhuman- partem corroserat, ip-a qu;e hiec vidobat, expclle-
dum. Sicct longitudini itineris, quod funeribusan- ret. Expcrgefacta diluculo, rcm matri congregatio-

cillarum Dei urbe (327) exportandis laboriosum nis.c.Ttcrisque sororibus narrat.Ad idcxplorandum
ci.Tucbatnr tcmperatum, et patrocinium multitudi- ministros sacrorum acciri continuo placuil. Qnide
ni lideliuin est copiosissimo divinitus provisum. C niore Gliristiaii;e religionis litaniis ct oratianibus
Ncc ex eo tcmporc jam, ut prius inoris crat, vcl ad pro rc prospcranda peractis tumuluin rcvcrenter
memoratam apostolorum, nunc beati Arnulfi no- aperiunt, et ad corta indicia visionis pollicc pedis
miue cclebrom, vel caiteras circa urbem basilicas dextro crucntato repcrto, soricem depellentes, et
cujuslibetcarum est funus clatum; sed veluti ma- via in rcliqunm penctrandi obstructa, scpulcrum,
tri fili.TS ut viventes devotis obscquiis, ita sfficulo ut prius, obclndnnt ct muniunt.
funclas sub tenipus glorificalionissuK debita cor- 7, Qniovit in podem loco corpiis sacratissimum
poris vidcas adhKrere quiete. usquc .ad tcmpora imperatorispiissimi Ludovici Ga-
5. Fabricaigiturnovaecclesifeadsummammanum rolo famosissimo ac maximo impcratore progcniti,
pcrducta, ad locum sepulcri plcbe tota certatim ubi pluribus so frequenter virgo beata publicavit
undiquc accurrente,mira alacritatc contenditur,cf- virlutibus, multaque innrmantium curalio saricti-
fossaquc humo oircumjecta, ac lapide monumento tatis pjus ct meritiapud Dominum pra^stantissimi
snbducto, rcperiunt sanctam tolo adhuc corpore lcstinionio fuit. Ea quamvis incuria antiquitatis
integram, nulla illius tam diutini sepulcralissitus scripto minus sint tradita, memoria tamen cx nar-
signa in carne monstrantem, sed ac si die eodcm rationc prscedentium subindeinsuccedentestrans-
cssct deposita, gratiam totius corporis referebat. fusa, qua3 rcs omnes vetustate et senio fugientes du-
j)
Qu.-B ibi h-ctitia, qua; intimi caloro gaudii lacryma; rabili rcparat novitate, semper eam ostensione sig-
prorumpcntcs beatam illam de tantavisionc tenue- norum floruisso non autem posteriori
tacct. Qu.-e

rint frequentiam, melius verbis succumbere, quam ajtate, otio jain sogniori submoto, littera; signave-

parum digne dicere, quod ulique dicendo minus red-
didorim. Nam et si quid fortc sormo possit oxpli-
caro, id multo uberius ea fidelis populi tunc evice-
runl obsequia. Tandem incomparabilcmthesaurum
pia aviditatc exceptum cum soleiiini cielestispompa
triumphi laudcsDeo sacrisordinibusconcentu reli-
gioso inccclum tollentibus ad prKparatum sibi novm
runt, facile insinuant quanta fides pneteritis possit
haberi,nec minus claris in illo tanti lemporis spatio
miraculis eam celebrem exstitissc. Frustra autcm
haeo in commcndationemcjus requiri videntur,cum
certe id unum tanta pnesentia dcitatis concessnm
corpus scilicct pcr totannos sinecorruptioneserva-
tnni cuncta cxsuperet admiranda, quocunque casu

(327) CiEmetcria olim extra urbcs locata erant, etium sanctimonalium extra ccenobia, ut multis
cxemplis probari polcst.
223 JOANiNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS 224

cxlra poturranl provonirc.Ubi simul dalurintelligi A. talem assumpserat, ullam cst corruptioncm cxper-
jn quanla gloria ljoat<B immortalitatis ojusspiritua tus. Est maxima utrique servorum ac Domini di-

illic ubi vcro cst,fntius mutabilitatis cxpcrs trium- stantia. Ille, ut qui animam.quando vcllet.ponendi,

phat, cumhic ct illud.qunri corruptibilo fuorat da- et cum vcllet, iterum sumcndi, solus habuit pote-
tura, ingcnlis mcriti viribus ipsa cnnditioni mor- stalcm, morte sibi sponte admissa, infra breve

talium juraimpositatani potcntigratia Fuporavcrit. tompus clauslris sepulcri contontus virtutc mox
8. Quod utique Dominus ad commendcndam glo- propria? majestatis mortislogibus fractis viclorper
riam purissim.-ceaslitatiscjusoculishumanisosten- sc ipsc surrcxil ; sancti vero corpore hoc mortali
dcrc voluil,ut palam olaresccrcl,quo pra^mio apud natura ipsi toti mortalcs egrcssi, spiritu ad eum
cum solent cnmponKari carnc pr.-c ojus amoro cnn- qui illum misorat, rovolante, caro logo primi
tcmpta solis ipsius b.rroro comploximus, quodquo hominis ad torram redueitur. Sed quia mira-
virginitas, qute supra quam jussum cst facit,plus- bili commercio natura ulraque carnis ac spi-
quam promissum estmorctur.Posse saue cx divino ritus concreta, dum in pr.Tsenti ad divina sc
duntaxat munere ante illam generalem corporum exercef , mutua expendunt operandi officia,
inter se
resurreclioncm carnemhominis cujusdam intogram ul spiritus pcr carnem, caro por spiritus bona quaj-
per tompora durarealiquanta,licet plurioribusido- ^. libet opercntur, et hme simul dum vivunt, Christi
multa lectio testis defondat,unum
neis scriptoribus templum,et quasi qu.Tdam arca testamcnti divinam
lamen inhancpartomsanclum(32.8) Bedam prcsby- servans scicntiam habentur; mox vt spiritus ab au-
tcrum adduxisse sufficiat qui in historia gentis
;
ctore reposeituFjCorpus in quo tot sacrata diu serva-
suae,qua;jam ccclcsiasticis auctoritatibusmcritore- bantur, vicc templi Doi, et arcoo illis sacramentis
ctffi fidei et san.T doclrin.T adminiscelur, de beato plonissimffi digne a fidclibusreverendum cxcipitur
pontifice Gutperto refert, quod poslquam 12 osset ot scrvatur, donccin finc lcmpnralium .cternautra-

annis scpultus, integro corpore sit ropertus.ldquc que substantia reddita in unam,ut prius,compagi-
plcnius in libro de Vita ipsius cxsequitur. Similo nem,gloriatamen pr<Estantiori, amieis postea nul-
etJam do quadam mira; sanotif atis rcgin.-n Edeltrudo loque inter so dissidentibus nexibus reparentur.Si
commcmorat.Sanctum quoque Patrem Hilarioncm orgo bonitas potenli,'» Dei, quas suam sanctam ex
Hioronymus non sohim carno, scd otiam vostibus virgine carnem nulli corruptioni subdi permisit,
intaminatis post aliquantnm femporis sopullur,-B,a sanctorumquorumdam pcraliquottemporagratuito
discipulo ejus scribitinventum et sublatum. C.-Bte- munere servari voluit corpora incorrupta;h.T3C laus
rum non hacin obfuscatione.milliussupereminendi inferiorum nihil illam summe singularera Dei Chri-
GtDomini glori.-n singularis de pr.-econio sanctorum sti omnium superioris comminuit:quin potius hfee,

attolimus. Christus siquidom nafur.-e nostr.T parti- C qurc pcr se obscurarentur, luce illius immcnsitatis

ceps factus. non culp.-e, sicut pr<-e filiis hnminum ornantur. Jam de secunda transpositione seu tran»-
gratia amplioriplenius,vcrc ctnaturalitcrDoiFilius lationesacratissim.T virginisordincmprosequamur,
exstitit Deus; ita caro cjus juxtaprophctam paulu- etquantis signorum splendoribus ad consolationcm
lum in sepulcro requievit in spem resurrectionis mortaliumsponsam suam rex illustravitangelorum,
quantocius sccuturfe; ct anima, qu.-e inferno nulla- mcritis ipsius juvandi coepti oporis termino inten-
lenuspotuit detineri, citius corpus repetonle,Sanc- damus.
tus ipse sanctorum, ncc in ipsa carne, quam mor-

NA1]RATI0 SECUNDiE TRANSLATIONIS.

9.Ludovicusimpcrator, do quopraemisimus,filius D annum agebat.Hanc autem
tertium apostolatus sui
CaroliMagni,cognomonto Pius, post patris glorio- sanctam sedem Mettensem Drogo cjusdem impera-
sissimeexactum impcrium,in nulloiufcriorifastigio toris jam per annum tuebatur octa-
Ludovici frator
rerum poticbatur,anno ab obitu patris dccimo se- vum ctiam vices apostolicas in cuncfia
(329), qui
ptimOjCumincarnationisDaminicaeoctingenfcsimus Galliarum partibus privilegio ab ipsa sede Romana
tricesimus ageretur annus, et sedem apostolicam cum pallii auctoritate et nomine summi(330)archi-
Romffi Grogorius quidamoccuparet.qui duobusEu- episcopatus accepto, ut amplissimaB dignitatis vir
gcnio et Valcntino fostina tunc recens sosc morte sustinobat.Cum igitur ad usque temporis.corpus
id

consoquentibus, quorum prior tantum triennum, boatiT virginis in dexteriore, quam pr»diximu9,
scquens vi.\ monsemsuperfuit,succosserat,tuncque parte altaris basilicffi nova sanctre Dei Genitricis

(328) Sic logo, non srfundum, ut apud Lablicum Luxovicnsis abbatis refort mortis genus Drogonis,
St Cuthberti Vitam a V. Bcda scriptam habens in quom Ligone fluvio inter piscandum absorptum
saeculo ii. fuisse tradit. Obitum ejus v. Id. Decemb. notat Nc-
(329) Rccto ; nam Drogoncm Mettensi Ecclesi.Te crologium S. Galli.
anno 823 impositum fuissotcstantur Eginhardi An- (330) Eodem privilegio affccfi sunt Chrodegangus,
nales. Adso abbas in libro Dc gestis S. Wnldeborti Angilramnus, et Walo, ejusdem sedis episcopi.
225 HK TRANSI.ATIONE S. C.I.ODESINDlS. 22C

liuinoinnnsissetrcccinilitiim ;(lisiiiisiliiiillM.siiiiiT[iM, A. liino oiliclis, iiiiinoM ipsius bcali Siilpii-ii cnntineiit,

fui cuui iminiuiu ciuivcDndiilil.UnR" niaxiniosuoi iiin it tota ratio juiis iMroditarii ipsius loci icriim(|UO
curii oxstal iira^cipua, iii ipso quoiiue. cnrjiori) inl siipputatio, (]iiain nlibatiam (licunl.cjus nnniino ap-
oculoslioiniinnn mcritaipsius sacru3 virginis.iiuanti pollatur. Diciturtamen et nnmine sanctao Dei Gcni-
apud sc soinpcr cxislcrcnt, palenlor voluil (lonuui- addito oliain boati Potri aiiostnli.aram ipsam
tricis,

Blrnrc. Ccppit cnim tunc loniporis sopulcium ipsuni m.ijorem simul_cnni ipso cnnfosson» esscdicatam.
dc tcrra so spoiilo subrigoro.ot inirum in nioiluni, In hac crgo basilica, s.ircnphago novn post sacnim
ita ul noc in terra oailoin viciiiiora tuiiiuli looa iip- altaro voiierabilitoi- pr.cparato, sanctiim et protiosis-

parercnt.noc murali coustructione (losuporcniii-

in siinuui pigiiiis linnoro ot cullii,(|iiii ainpliori valiuv
posita. Hiijus roi novitas, duin ad notitiani supra luiit, diligontissinio cullocarunt.
niomorati iiontilieis porvonissct, morarum impa- 11. Mirabilia mnx por virtutcm C.hristi laiii ju-

ticns mo.\in crastinum liilos ail hoc inspicionduni cundactsaIutariaillicc(oporuntclarosccre,ut(juanti

sacrorum ministroscum archidiacono majoro,qnom virgininmeriti gloria upud Doum constarecrodero-
chorepiscopum dicunt, dircxit. Qui vcnientes et tur,ad h»c ipsa nostra,id cst humana judicia, cer-
cuncta viris.ut relatio pcrtulcrat,approbantcs, ad tioribus ipsc Dominus comprobarc dignarctur priB-
rein continuDcertam rcnuntiant.Episcopus ad hanc t. coniis. In quibus corporaliter quoquc non desinft
rclationem dc cadem sacratissima virgino,qua." fuc- adimplore (juod per virum Doi iii libro Rogom lo-
rit.qufcvc ci convorsatio vol vila vivonti fuorit, quiD quentom ad Hcli protestatur Qu(c!;m(/«c, imjuiens,
:

utiquc nondum satis vulgata claruorunt.soUicitius honorijicavcrit mc, honorahocum; qui autcm contcm-
disquirit. nunt mc, erunt ignobilcs (/ Hcg. u, 3U) Quia enitn
Ubi cuncta cx ordine ab ipsis qui vivam ipsani
10. ha;e sancta el sa;pe diccnda sancta puella, Domi-
in corporn vidore potuerunt.quorum pars multa ad- num in suo corporc juxta Apostolum glorificavit,
hucsuporerat,diilicit,gaudio misto adinirationi non ot reverentor amorc virginitatis portavit; idoo gra-
niinimum porcitus, ac divino nescio quo nutu im- tia jam de illa immensi ponderis cce-
copiosor, ut
pulsus, ad hoc hortatu addito plurimorum, do oa lesti tacoamus morcede, etiam in hac mortalitate
sublovanda ocius capit consilium.Nc cui autemin- eam et manentemin corporeest comitata, et exstin-
crodibile videatur ejus temporis aliquos tunc essc cla nunc ipsa illius membra ingcnti honorc prose-
potuisso superstites, chronica a te.mpore ChildiTici quitur. Conlcmptoribus autcm Doi et conculcantibus
rogisexPippinnperCarolum in Ludovicumdoducta, ea quac sancta sunt, et qui juxta Sapientiam viden-
facili id probat iiidicio, ijuffi utiquo non multuin su- tcs justos, et
ponentes in non intclligentes, ncc
pcr octogcsimum reperitur idque tempus annum
prascordiis talia, illa quae in eodcm libro contexun-
:

a;tale unius hominis non difficile durare convinci- ^ tur jure conveniunt. Condcmnat aulcm
justus mor-
tur. Antistes igitur revorentissimus cum sacra cle- tuus vivos impios (Sup. iv, 16). Et paulo post Post :

ricorum ac populorum froquontia, ad locum porsc- hax erunt decitlenlcs sine honorc ct in contumclia in-
metipsum accodons, roligiosis votorum supplicatio- ter mortuos in pcrpetuum.
uibus solomni prffimissis, patefacto sepulcro,
ritu 12. Verum de ipsis signorum virtutibusjam ple-
ipse propriisulnismiro,etsupra quam credi possit, nius disseramus. Feretro, ut supcriora retulerunt,
roligioso in eam
forvens oflicio, sancta virginalia es scpulcro priore imposita, priusquam altero re-
uicmbra, utique tota adhuc compage integre
(luae condcrotur sepulcro,quidani exmultojam lempore
tonobantur, e tuinulo sublovat, ot foretro imposi- ca2CU3,nec ultra in reliquum videndi sperans subsi-
tain, laudcs Deo, gloriam Christo, totis ccrtatim dia, ad feretrum subito spe meliori animatus acces-
turbarum populorum agminibus pcrsonantibus,
et sit. Nec mora, ope sacralissima; virginis despera-
ad majorem ingonti triumpho basilicam perferunt. tum diu lumen perfccte recepit. Item mulierqua;-
Est ipsa basilica major, quc-e adhuc cernitur,paulo dam multorum similiter annorum cKcitate tnbes-
a muro civitatis disjuncta : iu cujus fronteorientali cens,sub ipsu fere hora ibidem per gratium Chribti
forismurum urbis, illa nova,do qua supra cxposui- illuminata est.
mus, sanctre Dei Genitris exstiterat ad eoameterium 13. Postquam vero tumulo sacra sunt mcmbra
{)
puellarum exstructa.Ipsaauteni major basilicaanti- recondita,qua;dam simili modo longa luminisamis-
quo ab initio(33e) nomine et honore sancti Sulpieii sione multata, ut signa, qu;o Dominus per mcrita
Biturici cpiscopi et confessoriis sacrata habebatur. beataD virginis operubatur,qucTquefama velocijam
Ipsaest, quam
bcata virgo,dum viveret,a parenti- tctam commoverant urbeni, audivit, quanla potuit
bus suis adususdivinos pcKdio concesso jactisfun- celeritate ad sanclum sepulcrum contendit ubi di- :

damentis monasterium instituerat. Edicta quoque vinum per famulam ipsius humo porrecta implorans
publica de possessionibus ejusdem monasterii in ausilium, dum aliquot ibidem excubat noctes, qua>
cunctis scriptis, vel polypticis, vetusto stylo et ca- situm landem integre lumen adepta est.

(331) An S. Sulpicii nomine primitus insignita sit Glodosindis aHate a me

prajstitutam.Certe potius S.
ea basilica. non immerito dubitari potost, cum S, Petri nomen ub videtur ista ecclesia,
initio tulisse
Sulpicius Bituricensisopiscopus.oo nomine primus, cui postea patronus accessit S. Sulpicius Bituri-
Glodesindis a>qualis fuerit, socundum opocham de censis episcopus, primus an secundus.
 ;

227 JOANNIS ABBATiS S. AH.NULFI .ViETENSIS 228

1-4. Sub ificm tcmpus feminae Ircs febribus nimiis \ Qua iJiviuiius foric subducla nusquam accurrente,
ex diulissimc tracfo languore omnibus pene mem- ab ipsa ignota, quara sub dubiaadhuc kiccvix cer-
bris exhaustfe, qu.T! in vana medicorum cura multo- nere poterat, usque ad sepuicrura virginis, parte
ties sibi frustra adhibita, censu pauperum perdito, quffi caput respicit, est perducta. Ibi orationi pros-

etonus geminavcrant paupertalis, et remedii nihJi trata,ubi surgcns tremcbunda et stupidac rcgionc
onmino atiulcrant audlla relatione ingcntium mi-
; tumull constitit, pro sepulcro ipso nubem qu.imdam
rabilmm,ad virginis sancla? sepulcrum se rnie non feibi apparcrc putabat ; et mirabatur quod nubes,
cassa propere contulerunl. Hae mox ut liniina jedis qua; altius iu acrc ferri consucverunt, tara vicina;
sanctaj contingcrunt,virgine in sui auxilium prcci- tunc tcrram langi^-e videbantur. Scn:-ira dcinde ci
bus credulis invocata, iiitegerrimam membris om- lux clarius magis ac magis cocpit infundi,doncc ca-
nibus recuperaverunt salulem. Et in quo avaritia ligine totaoculis submotacerto et vero intuitii, quia
scmper, curationum carnalium comes,illasuaB,qua sepulcrum csset, quod pric oculis silum habebat,
in miscrorum corpora vel opes desKvit, arlis plane cognoscerct. Tunc ubi essct,vel qualilcrilluc
expensa poteniia, tota dcfecerat: fides sola, qua; advenisset, attonila, nihilque circa se quod rcco-
gratis cuncta ferre consuevit, quod suum est,solila gnosceret vidcns, anxia ha;rebat et stupens ; et
velocitate restituit. „ quod adhuc pavorem augeret, jam nec ipsam igno-
15. Alia item fcmina niorbo adeo gravissimo tam personam, quam se paulo ante prEccedcro, et
longissimaj a^gritudinis lcclo decubans tencbaturi illue adduxisse mirabatur, ultra vidcre prsevaluit.
ut solo epirilu lantum superesset, cui quidqnid Dum ergo in hoc inccrorc diu contabescerct, tandcm
humaua adhijucrat manu?, frustra tolum id fue- ad sc reversa, bcatam Glodesindem sibi apparuiss'',

rat quia eiiain ipsa spc salulem sibi ultra posse

: et se illuc perduxisss, ac suis meritis lumen sibi
restiiuijam pcnilus deserebatur. IIkc, quo nesci- rccuperassc, cerlissimc cognovit,atquc ingratiarum
tur infetinctu, nisi fortc ut post salis claruil, Deo actionem prorumpensjamque clare omnia ccrnens,
cui suorum omnium cura est, inspirante, qui eam Dominum et sanctam virginem publicis vocibus col-
exh.ujusmodi fovea desperalionis gratuita bonitate laudabat, nec jam ulterius duce indigens, viam
sua eximerc voluit, ct Ibmenlura boni operis, quam- libere quaquaversura exultans ingrcditur.
vis tenuiter in ea accensum, non prorsus patieba- 17. Non raultis hinc exactis diebus, rursus a!ia
tur exstingui,ad limina sacri monaslerii intcr ma- multi item temporis cseca ad lambam sanctam dc-
nus se ferri fecit quee ubi jam septum seu atrium,
: ducitur,illucque cum cmteris languentium turbis il-
quo monasterium ambiebatur, ingressa est, gratia lic cxcubanlium per tolam noctcm divinum cum

omuipolenti Deo voce, qua valuit, agere cocpit precibus praestolans subsidium, matutinali officio
quia quod nunquam sperare poluerat, sed nec ali- C de more ab ancillis Dci peraclo, vidit sibi beatam
quando ficri posse credebat, illuc se divina miseri- virginem propius accessisse, ct digitis propriis
cordia vcnire concesserit. Cum vero portas sanctoe oculorum palpebras, quasi violenter ab inviccm
basilicce primis attingerc cffipisset vcstigiis, paula- separare. Nec mora, puro luminc reddita, meritis
tim languore mitigato se convalcscere quantoque ;
virginis sacra; plurimis postca annis testis superfuit.
proprior sacrosancto corpori accedebat, tanto lon- 16. Ouiflam praiierea mirabili nariura horrore
gius segritudinem a se rcmoveri, et mclius subindc graviter spirans,ita ut ne eminus quidem ei a quo-
sibi vires et sospitatcni seutiebat succrescere. quara facilis esset accessio, in quo cura a diversis
Deinde cum ipsa sui ipsius quodam miraculo stu- mederi cupientibus ei s.^cpe adhibita, vaneperomnia
pens, huc illucque quasi spatiabunda basilicam cesserat, ut rumorem longe lateque currentium gau.
obambulare cocpissct, et gralias vocibus apertis non diorum, qua; in Mettensi civitate ad memoratum
modicas rcsonarct; posl modicum ad sacri lumuli monasteriura pcr gloriosi .Tieriti virginem Glodesin-
pavimenta supplicatura prosternitur. Ibi enixius dem fiebant, audivit, illuc feslinus accurrere stu-
oratione profusa, ct aliquandiu inter allarc et duit. Quo postquam pcrvenit, et ecclesiam ingredi
sepulcrum pernoctans, paucis post diebus integre visus est,omnes nimio ex naribus prodeunte ofTcnsi
sanitali cst restituta, ut illius diutini et desperati n fetore, fugcre ab co in diversa ca;pere. Ille quem
languoris nulla in se indicia scnserit rcsedisse anxii doloris causa pr.Tscns monebat, et poenam
16. Die quadam sanctiraonialibus reradivinam in suara sccum circumfercns sc fugerc ipsc non pote-
ecclesia agentibus, mulier ignota, oculis capta, alia rat, pudorem hominum neces!;itatc devincens, et de
quadam sibi manuductum pra;bcnte, in conspcctu eo, qui leprosorura et cruore fluentium contactum
carumdcm puellarum Dei psallentiura, ad gradus non sprcvit, et morbos atqucinfirmitates miserorum
usque, quibus ad altarc conscenditur, pervcnit. curare descendit,nullatenus dirfisus,ad sepulcrum
Quos ubi propius altare sola tunc ipsa
pri-etergressa, omnibus salutare cum ca;leris infirmis processit,
conccssit, palpebris, qua; longo ct tenaci situ diu ibiquc lucernam, votum sanclorum manu proten-
aliis quantulum lumen perci-
ha;rebant occIusjb, in dens, et pro salutis sua; recuperatione enixius sup-
piendum repetente divisis,ignotam quadam se du- plicans, misericordiae coelestis exspectabat adven-
cerc mirata conspexit; subitoque clamore emisso, tum. Nec prius a fidei sua; insianlia destitit, quam
suam quje solito sibi dabat mauum,ca;pit inquirere. ope ingentis raeriti virginis, illa omni obsceni odo-
•22\> DE THANSLATION!-: S. GLODESINDIS. 2:<o

ria ru.'iiititcrarcret,ct coinmiini (lciiiccps huiniiiiim

\ ci.iilij^uum, qui Sallia (/ii 6V///f)diritur, caiisa aliqua
frcquonlia, et solilis salutationuin cl conlabulalio- porurgcntc tnijicerc gcstiobat, qui ubi ripa; .•iccur-
num ocrur^sibus sinc ctijusiiuam molcslia fru';- roiis navigium nusquain vidit adessc, diu si qiiis
retur. forlo quaoiinquc cx parlc (luminis ndveniret, ope-
18. Ilcm mulicr jain ctoccnnio caica, ncc spcm in riobaUir. Hac oxspoclali.mc, iil fit, landom defali-
roliquum visus rclincns policnrii, divinitus, ut rcali- gatus, humoquc paultiliini roolinatus, soinnn rorri-
rnalur, commonifa monastcrium petiit.Qurp ccclc- pitur; cxporrccius.necquid otiani lum ail Irajicien-
siani ingrcssa, ul iiimulliim infirmanlium, qui phi- dum spcctans consilii,dum jam scmclipsuni niora-
rimi sctlotU.^s scpiilorum circuiiisopsciant, aiidivit, rum^quas sibitandiu IViistra insunipsissot, aocu-
vocibus aUius cmissis iii aiixilium sui Cilodcsindcm, saiis, delilioraiol recedcro, roppnlo ori subrops^it
ilcmquc nomiiic ingcininans invocabal. Dcumquc sanctam virgincm nominc inclamare. Posliiiiani vo-
sibi peccii.trici propitium fieri prccabatur. Mox vir- coin aliquot intra sc momenta suslinuit,pt ncce re-
tulis supcrna; largitalc luce recepta, lajla dis- spicicns navim sibi in loco littoris, qtio stabat, cx
cessit. iniproviso videt assistcre, qua;
quo ordinc absque
19. Et ne singulisquibusquepcrsonis diutiusim- humano ministerio adductu sit, cum oninino non
inorati ta;diosi,ct ob hoc merito refugicndi scriplo- possct conjicerc, divinum tantummodo opus, cui
ris culpam incurrissc videaniur, si quid memora- " omnia- famulantur, ct mcrila Eacra; virginis,quam
bilius duntaxal cxsliterit, quam succinctc notato, invocasset, sibi id certum tcnuit pra;stitisse. Stu-
turbam curatorum in numorum quemdam redegissc pensque hoc tanto miraculo, ct gratias.ui per erat,
suffcccrit. Ordinem sane, ut sibi subinde opcratio immcnsas omnipotenti Deo sancla;que virpini rod-
virtutum succossit, quoquara cavemus invcrlere ;
dons, fluvium, ut desidcravcrat, transit. Hucusquc
scd sicul scriptura ipsa veterior retulit, quae utiquc tam ingentis facti ipse post fideilis rclator sancte
unamquamcunquc narralioncm justaordinem tcm- juratus asseruit nibil sc confinxisse, sed, ut sibi
poris ita antecedcnti subtexuit, ut quod prius fac- vore contigcrat, fideliter enarrare.
tuni sil, prius scriberet, et quod deinde mox est 24. Pauperquidam longe ab urbecommanens,qui
subsccutum, e vestigio redderot; sicque usque ad vitam arte tantum piscatoria tuebatur, riii^ quadam
ccrtum tempus serietotius catalogi texcretur, licot ut monasterium pra;dicta' virginis adiret, mente
fidi interpretis vitio denotandi, per omnia sequi- conccpit. Qni simplicitate rustica, non tamen im-
mur. probanda, vacuus illue procedere nolens,quia aliud
20. Quinque fcminx, diulina olim cajcitate
ibi forte sibi non suberat, flumen pelere, piscemque, si
muItata;,ChristoDomino illuminante ad gloriam et quis lorsitan occurrcret, ferre disponit. Mox navi-
commcndationem sacratissima; virginis diu dcsidc- C cula conscensa.jacto recte piscem pra^tcrspem in-
rati luminisgratiam receperunt.Exindc mulicrqua;- volvit non modicum: dumque littus tenere depro-
dam per tres calenus annos pcdcm utrumque et perat, ocius piscis ex recle violenter eluctalus in
manum unam gercnsdislortam,auditistot mirabili- Dumen elabitur. Hic ruslicus vchementer animo
bus,illo ocius se lcrre rogavil.allataque pavimento consternatus, voce lacrjmabili Sancta, inquit, :

sepulcri prostrata, fletuquc multo el precibus se ob Glodesindis, rcdde quod tibi ferre disposui. Hoc
peccala propria ha!C pertulisse tcstata, landem in dicto, rursus rcle fiumini merso, idein qui prius
commendationem pi.-c et recte acta; virginitatis, in piscis pra;da fugitiva concluditur, votumijuc, ut
conspcctu multorum circunislantium directa in in- mente decreverat, monasterio delatum el reddi-
legrum pcrfectae sauitatis officium, discessit inco- tum.
lumis. 25. In curatione vexatorum non minori gratia
Soptcm post hanc, marcs tros, feminaj, qua-
21. sanctam hanc meritis potentibus pravalere phirima
tuor,tenebris oculorum jamdudum damnati,ad lau- prodidere frequentius documenta,quibushcec fidem
dem clarissima! virginis,et semper lumine aBferni- facere vel sola sufficiant.
tatis splendentis, luci -videndK sunt restituti. 2G. Rustieo, de quo pra-diximus, pisccm votum
22. Parum est circa pr;csenliam cjus sacratissimi yv ferente et abeunte, sub ipso fere articulo tem-
corporis crcbras factas essc virtutcs, absonfes quo- poris in loco codom taber quidam imperatorius
que nomine ejus invocato per graliam Christi, qui de viilo Judicio (332) advenit. Hic jam per an-
in omni parle mundi cum sanctis suis et manet et nos undecim gravitcr da>mone agitalus, multa
operatur, plurima sibi adfuisse senscre subsidia, sanctorum martyrum loca eliam in longinquiora
quod vel ex his, qua; licet exigua subjicimus,colli- Francia; ad sanctum Sebastianum Suessionis,
quebil. cujus non mullo ante idcm temporis reliquia' ab
i3. Clcricus monasterii ipsius vicera officii eccle- urbe Roma illuc dicebantur delata: et apud sanc-
siastici in ordine proprio administrans, cui nomen tum Medardum reconditw; seu ad sanctum Quinti-
Fulgubertus erat, Duvium civitati a parte orientali num Viromandis, atque sanctum Dionysium Pari-

['^32) Locum huno notavtt Jacobus Sirmundus in vulgo Jtidiz vocari scribit, situm haud procul a
notis ad capitulare II Carcli Calvi, ubi Judicium, Thcodonis villa.
231 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS 232

sius (333), multorumque praterea sanctorum me- A menlalia penes ipsas ancillas Dei usque hodie ma-
'
-"- .i
morias recupcrand.T salulis circuieraf sed ejus
spe. : nent, quse suasu conjugis suae Teutbergae reginee,

curatio divino quodam arcano, non per impotentiam interveniente codem Adventio episcopo, eis et de

sanctorum differebatur, sed huic sanctse virgiui, noviter datis, et de antiquioribus restitulis, sive
cum qua manus Domini tam cfficaciter operabatur, etiam de immunitatibus ejusdcm monasterii regla
certissime est rcservata. Huic quoque carnalis mo- auctoritate constant liberalissime attributa.Nam et

dicina; industria, si qua posset arte succurrere, ipea Teutberga regina loci ipsius regimen lunc lene-
multa vane remedia adhibere conata est, nihilque bat, quaeetiam ibiquiescit; sed et quis iste Lotha
opis Tandem Dominus volens
prorsus attulerat. rius fuerit,et ex occasione ejus aliqua supra repe-

apertius demonstrare frustra eum tol in longinqua tere non ingratum esse lectori arbiframur, ut ex

toties expetisse subsidia, cum de proximo velocior notitia temporum validiores narrationi vires aecre-

eisalus possel occurrere, ut de miraculorum tanta, scant. Hic est Lotharius junior filiusillius Lolharii
qua;adsepulcrum revercntissima; virginisGlodesin- senioris ex Ludovico Pio geniti, qui post mortem
dis fiebant,audivil frcquonlia, Mettis qnam celerri- ipsius pise memoriK patris sui diutina dissensione

me potuit, pervenit, atquc basilicam beata; virginis cum fratribus suis Lndovico Germanorum rege et
ingressus, penes tumbam ipsius se coUocavit. Ubi
p
Carolo,qui post imperator factus est, cupidilate im-
cum aliquandiu jacuissct, impurus ille ac teterri- perii habita, tandem gravibus et intestinis odiis fu-

mus spiritus prKsentiam non fe-

tantae sanctitatis ncsto ritu inter se longe prius protractis, in pago
rens, nihil dcindo viris in homine possidens, vio- Autissiodorensiloco,quidicitur Fontanetum,pra?tio
lenter pulsus abscessit. atrocissimo,et absque exemplo cruentissimo, cacde
27. Post hunc multus quidam ab infantia illuc miserabili conflixerunt, adjuncto eis Pippino .^qui-
accedens repente anlc corpus sacratissimum abso- tanoram rege. Pace tamen post inter eos facta, di-
lulissimam oris libertatem est consecutus. Eodem visoque regno, haec pars Franciae, quae Rheno et

modo etmulier itidem, ex quo nata est, muta, vir- Mosella limitatur, additis pro consensu et firmitate
loquolam ibidcm recepit. Item femina
tute virginis pacis quibusdam civitatibus et regalibus abbafiis
quaidam da;mone diu atrociter captivata illuc deve- ultracitraque,eidem Lothario cessit,ejusqueexinde
niens adversario depulso, sui compos atque integra in idusquc temporis nomine regnum Lotharii ap-
mente regressa est. Claudus quidam ex villa Lau- non multo post cuncti saECuIi rebus
pellatur. Ipse
riaco in loco eodem potenti virtute virginis pedes, monachum in Prumia monasterio
sponte abjectis,
quos valida tabes distor&erat, in usum libere gra- professus,ibidem quievit,ubi et sepulcrum ejuscc-
diendi dircctos recepit. Mulier ab annis plurimis lebrc usquc habetur.Successit eidem filius eta;qui-
caica, de villa .\rcuntiaco, aliquo temporc ad sanc- C vocus hic junior Lotharius, de quo fama satis do-
tum sepulcrum cum infirmis caeteris excubans non lenda vulgatur, odio Teutbergae hujus quam dixi-
post multum temporis luce donata est. Similiter et mus, reginac, et illicita superductione Waldradae.
alia; dua; CKcitate damnata; gratiam diu amissi lu- Quac miserabilisspecies facti cum faciera rerum lu-
minis per boatam virginem receperunt. ctuoso fccdasset exemplo,totum pene orbem in sui
28. Multa praiter hscc et pene innumcrabilia apud commovit invidiam. Nam et quod multo amplius ex-
ejus perpetua virginitalc beatissimum corpus ex pavescendum,primarum sedium antistitesTictgau-
tempore memorati Drogonis archiepiscopi per annos dus Treverensis et Gonterus Coloniensis hujus ex-
circiter scxaginta sub praesulatu .\dventii eidem suc- secrandi connubii assentatores, cum viderentur sa-
cedentis opiseopi,imperantibus Lothario seniore.et pientes esse ingenio, et litteris divine humaneque
post eum Lothario .juniore, sunt ostensa miracula, eruditi, insipientia; deterrimi sunt facti fautores.
usque ad tempora ^Valonis, qui pra;fato Adventio Unde apapa Nicolao Romam evocati et ante sacra-
successit, quae ex incuria scripto non sunt com- tissimum corpus beati Petri synodo, tam Italiae
mendata.Quae vero sub ipso Walone,veI successore pene totius, quam et pluribus Galliarum episcopis
ipsius Rotberto, sunt gesta, ordo subsequens dccla- congregata auditi, et culpam prtetextu conjugii or-
rabit. rj nare diu conati.tandem fraude captiosa, qua capcre
20. Antequam ad reliqua progrediamur, quando se alios arbitrabantur,ipsi capti, papa Nicolao cun-
res ita monet, et se occasio praebuit de memoratis ctis assentientibus damnati, et gradibus sunt eccle-
primis duobus se subinde consequentibus episcopis, sia^ticis multati; rex quoque cum Waldrada et cun-
sed et de statu temporum aliqua breviter adnotanda ctis ejus scandalis participantibus pariter anathe-
putavimus, ea praecipue causa, quod altcrius eorum, matizati. Et, ut multo ad alia tendens praeteream,
id est, Adventii, temporibus, monasterio hujus sanc- qualiter ipse Gonterus factum suum tuens, in pa-
tae,virginis plurimaregalimunificentia sunt collata pamipsumpublicemultisinvectus.injustosejudicio
beneficia, regisque Lotharii Junioris edicta testa- alligatum testatus sit, et ut parvipendens apostoli-

(333) Id est, in agro Parisiensi. Sic veteres non- 6. Idemlegitur in Vita Adalberonis Mettensis epis-
nunquam loquebantur, ut notavit eruditus vir Ha- copi, qui donaria multa S. Dionysio Parisius, id
drianus Valerius in Disceptalione de basilicis, capp. est, monasterio S. Dionysii, quod quinto ab urbc
S et y, et in Defensionis parte posteriori capp. 5 et Parisiorum lapide distat, transmisisse perhibetur.
 iaa 1)1'; 'IHA.NSI.ATIO.NK S. ULODK.Sl.NDl.S. 234
ciim ci;nsiir;im, ilumiiiu iirc viMiiu piUilii, iitic iiiipi;- X rot.cl ((luod iniigi!! sluperts) viiso exc-;(itiirii iluilius
trata rovcrHiirt, miss.iH, cl in dio sacrosanctn; cnonjc poslcn cst .scrvatuin, multiquc pro divcrvis incom-
nl)3oIutionem ctchi-ismatis aetioncm victus pcrego- modis 00 vcra rclulerunl rcmcdin.
tacti et uncli
rit. Iloctanluiii ia [rrorcm corum, si qui forlc ta- Opinio vulgi crat, quibusdani rcvdalionibus sibi
i-t

lium unquain criint parlicipos,dixissesufficiut,qurtil pliircs ostcnsum osso diccbant, Incrymas cas sanctsc
socius cjuH Tirlj^uiiiliis Tivvcrensis porcgrrt Romfn virginis cssc, quibus immincntc urbis intcritn,iram
excommuiui-aUis inlrriil. I.nlliariiis rcx, liccl cor- I)iiinini avcrtcro laborabat. Non nsiiiicquaquc crror
rrctionciii rcginam Tcutlicrgam in
proniiscril, cl damnandiis, qui licot ct cx simplici mcntc ilcscon-
honoro suo, ul viilcbaiur, rcccperit; post tamcn dens, nonnihil tamcn intclligcntia! perspicitur conti-
Ilomam venicns a papa supcr fidc conjugis requisi- nore : siqiiidcm olcum figuram miscricordi.T.,lacry-
tus, ot mctu cuipam inficialufl,ca c.onditiono,si vcra mfc molum cxprimunl cnim in illa
indulgcnli.T.Etsi
fatcrctur, missasadomno papa in sancto .\nnstasio sumni.T' l.i;lili.T! omnino
civilatc dolornullus, null.T^
audivit, et corpus Dominirnm do manii cjus infclix sint lacrym.T, ubi abstorgot Dcus omncm lacrymam
prajsumpsit. Indc patriam rcpctcns, repcntomiscr- ab oculis sanctorum non incongrue tamen Domi-
;

rimn clado suorumpencin ipsisRomicporliBcxorti',
ncc mora, ncc rcquics morionlium crat,doncclan-
dom ilum ocius fcstinat,jam fcrc omnibus suis as-
sumptis, IMacentiam usquc cum paucis porvenit
ubi circnhoram nonam cum incolumis rosiderct
rcpcntc pcrcussus obmutuit, et manc morte mi.scra,
bili dcfunctus ibi inquadamvilissimioperisbasilica-
cst obrutus. Ejus mortc Adventius cpiscopus co-
gnita, uuntium oci us Carolo rcgi Franci.c occiilcnta-
lis diripit, cumque Metim dcductum,
HiacmaroRcmorumarchicpiscopo; coronasecunda,
eam, quam habuorat, in occlesia beati Sto-
prajter
phani, qua) dicitur domus cpiscopii, capiti
imposita, rcgom supcr duo rcgna constituit.llnH".,ut
cpiscopi cujus mcntio 1'acta fucrut tonipus magis
clarescerot, paiicis insorta sunt.
Huic Adventio successit, ut diximus. Walo epi-
nu9 ooulis humanis hujusmodi spccicm ostcndero
voluit, pcr quam prudens quisquo colligorot, qua
suavitaln, quovo lumino in conspcctu claritatis Dci
: anima iUasanctagaudorct,cujushic cxstiiu;tusciiiis
tamjucundo cordibusetpulcherrimo oculismystcrio
rcsplcndcret, Exitus tamen rcrum cdocuit, quid
bcata virgo in occulto pro civitate oblinuorit, cum
oam ita periculo proximam n barbarorum inrosta-
tione, ct si non lacrymis, ccrlo prccibus virginis
associato sibi incuarrabilibus Christus incnurnibilitcr llcxus im-
muncm roddiderit.
30. Subeootiam, qui huic pnslannum subrogatus
itorato cst.cpiscopoRuolpertogontisAlemannorumvirocIa-
rissimo.olci similitor omanatio ex ipso sacro scpul-
cro froiiuentius visa ost profluxissc, ut a laterc mo-
numcuti longius in rivum pcr pnvimcntum decur-
reret. Hoc ab ancillis Dei spongia collectum.clvase

scopus, quo temporc Bcrthulfus Trevoris pra-crat C vitrco dum impleretur destrictum, super sanctum
archicpiscopus, ipso adhuc Carolo supcrstite, et sopulcrum est reverentcr appensum do quo, ut
;

Joanno quodam universale nomon pap.-c tononto, a pricdictum est, plures sibi rcmedia pr.Tsumpse-
quo et ipso Walo pallium promeruil.QuiVValo.dum runt.
vix septem annis ecclcsiam rexissot, excursiono 31. Et ut non vani quid simile hoc mstimari da-
Nortmannorum, postquam plures Galliarum partes rctur, illud palam cunclis et tunc tcmporis factum
pervagata fuerat, usquoTreviros accedente,dumei8 est, et pcr multorum ora, qui viderant, oxinde ad

inoautc manuquc impari congredi parat, usque ad no3 usque cucurrit, quod ibi ex ipso oleo contigit.
locum, qui dicitur Remicha, in litlore Musellffi,ob- Erat sancto} a;dis illius custos, nomino Doda, quam
viam vcnit Nortmannis impetum minaciter facienti- una sororum, cujus curaeerat oratorium quoddam
bus:dumhis nulla; ad reaistendumsuppetunt vircs, sancta; crucis infra septa ipsius monastorii.impor-
non praalium jam illud, sed strages miserorum fuit, tune rogavit, ut vas vitreum, quod oloum illud divi-
ibi episcopus cumca;teris obtruncatur. Corpus post num continebat, sibi ad idem cura; sua; oratorium,
cladem Motim rolatum, et in basilica sancti Salva- quasi mnjori rcvcrcntia a se ibi servandum tribue-
toris, quam ipscin sepulcrum sibi pridem a fuuda- ret.Qufc dum lcvitate admodum temeraria manum
mentis exstruxorat, scpultum. Hujus igitur tcmpo- r, supcr sepulcrum, quo vas appcnsum meminerat,
ribusjamjamqueobituipsiusimminonte,luctiferum porrexisset, ut posconti daret, nusquam invenit.
quid luonstro ipso prssagante, a parte sepulcri sa- Mirataettrcmens, dum item itemque palpando sol-
cra; virginis, qus pcdes respicit, oleum non phan- licilius explorarct, ncc sentiro ullo modo posset,
tasticum, sed verum, dictu mirabile ! visum estema- cum tamcn ibidein vas idcm ut positum fucrat de-
nasse. Hoc nou modo ipsis sanctiuionialibus vel pendcivt, i-idiculo satis diludebatur crrorc. Cum cae-
ffidituis, qui noctu atque interdiu sacri sepulcri ad- teras advocasset, ipswque similiter cuni ea diutius
ha;rebant excubiis, verum toti urbi perelaruit. Vi- crrabunda; pra; oculis semper haborent, nec vide-
derit quisque in quam partem hoc interpretari velit. lint lucerna adhibita circasepulcrum huc illucque
;

IUud certe multorum et visus probavit ct tactus ;

vana indagine perquirobant tandem postquam sa- :

diuquc ita emanans iUe liquor effluxit, ut specie tis jam ludibrio hujuscemodi sunt fatigata-, vix ali-

et usu oloum palpabile repricsontaret, et a parte pe- quando contingore potuerunt depositum. Partem ip-
dum ad capitis usque conlinia scpulcrum madeface- sius liquoris eadem custos sibi pr.-osumcns, fratri suo

Patrol. CXXXYII. 8
 235 JOANMIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 230
viro religioso presbytcro Angelerio ad ecclcsiam san- A sistentem et cum quodam imperio jubcre ut surge-
cti Salvatoris in eadem urbe pro reliquiis munerc ret, et his quitunc
pavimento instabant, opo-
forte
misit, vas ipsum cum reliqua parte peleuti socia; rator ipse conjuugeretur, opusque ipsum pernci ad-
supra dicto ab ipsa est deporta-
tribuit, et oratorio juvaret. Sialirn experrectus, et nihil pristina; de-
tum. Mox ipsa custos temeraria pro tam iinprobo bilitalis in sc recognoscens, IkIus exsiliit, et ut
ausu amentia se satis digna pocna corripilur; nec jussus fuerat, miranlibus universis ad opus accessil,
prius mcdelam consequi potuit, quam ex uti-i::<|ut', nulloque segnior in operando apparuit, sciens pro-
quibus largitio illa inepla fuenil facta, quod illicito fecto beatissimam virginem dcsidcralam sibi pr;e-
datum erat, reciperctur, et loco suo super sepul- slitisse salutem.
crum, ut prius, integre rcponcretur nam mox ut : 30. Adelburga mulicr diccbalur, ore ct naribus
id factum est, vix spatio duarum horarum interce- plurimo sanguinc diutus fluens, jam in ipso vitaa
dcnte sanaj mentis et plenissimi scnsus elTccta est. agens discrimine, cum nihil undecanque ei remedii
Ex eodem postea, ul dictum est, oleo plurcs caput, posset occurrere. Forte dies natalitius sanctissima;
oculos vel ca;tera loca corporis dolcntes dum con- virginis in craslinum imminebat spem ; illico salutis
tingerent, merilis sancta; virginis Scepissime sc re- ex divino pra;sumens solatio, candelam, qua; noctc
creatos et perfccte senserunt curatos. „ vigiliarum ipsius solcmnilatis ante aram sanctam
Multa pr^terea temporibus cjusdem Rotberti
32. lumcn pr.x'beret, voto propria> sanifatisdircxit.Mox
episcopi, nec minora, superioribus ad idem sacru- ea perlata oplatam Christo per sanctam virginem
sanctum sepulcrum Dominus Jesus Christus est ope- operantcsalulempromeruit. Similimodovirquidam
dignatus miracula, ex quibus subsequcns stylus
rari ex villa Fadiliaco, nomine Hilleicus, habens filium
expedire aiiqua tentabit eo securius, quo multos, debilem et membris omnibus inutilem, votum san-
qui his intcrfuerunl, nostra ffitate superfui^se ccrto cta> candelas altari ipsius intulit, ac pro eo ibi
comperimus, quos idoneum tcstimonium advoca-
in precem profundens doraum reversusinvcnit lilium
tos nemo est qui possit refellere. Ex ipsa quoque sanum Quid femina illa, qua; diu contracta, dum
curatorum turba noanulli hxc ipsa nostra tempora vota illo candelam misisset, prusquam ecclesia;
attigerunt. candela ipsaintromitteretur, perfectam emeruit so-
33. Mulier, cui Hildigardi nomen crat,annisocto spitatem.lla;ccxvilla Columbariafuit, otper totum
oculorum luco privata, spc non cassa, salutiferum ceslivumtempusitalanguidamcmbrisomnibuspene
sepulcrum expetiit. Ibi nocte in excubiis permancns, emarcuerat, ut nec gressum figore, noc nisi alienis
antequam diluccscorct, miscratione divina virgine nianibus valerct cfferri. Alia non dispari modo diu
intcrccdentc, nihil noctis obstantibus tcnebrrs,lu- debilis et clauda decumbens, ad oeclosiam pcrducta,
mine puro donata csU Itcm adolcscens cscus, dum C integrc ibi est sanata.
aliquandiu infra basilicam visitationem supcrnam 37. Audiant aliud divina; animadversionis docu-
exspeetaret, meritis virginis visum pcrfccte rcccpit. mentum lii, qui ea qua; semel Domino vovorant.
Femina, nomine Osa, quinquennio clauda, illuc se illicita praesumptione non timent effringere et vel ;

rogans doferri.mecsibussexibidcm languidajacens, pocnis manifestioribus discant, quanti sit periculi

divinum indelicientibus animis pra3stoIabatur auxi- promissa non reddere, quae Scripturae testimoniis
lium nec prius a fidei suas instantia destitit.quam
: noluerunt agnoscere. Vir Metis inter suos non ob-
mercedem fidolis perseverantia;, soliditatem om- scurus, cui Adelmanno nomcn erat, filiam in ipsis
nium membrorum percipcret, pedibusque propriis primis annis Deiet hujus sancta' Glodesindis famu-
gaudens rediret, qua; manibus alienis illuc allata latui in habitu sanctitatis voto delegavit. Haec ubi
fuit. adulta estj patre, utdicunt, ignaro et invito, quem-
34. Quidam similiter claudus vespertino aliquando dam extra urbem clandestino secuta est matrimo-
tempore grabato deportatus, et pro foribus basilic;o nio. Cumque in tali conjugio tcmpus aliquod efflu-
positus,dum copiam sibi ea nocte intra a;dem san- xisset, forte aliquando fuit, ut parentes et propin-
ctam quiesccndi deprecaretur, nec obtinere valuis- quos in urbe vellet revisere ubi dum dies aliquot :

set, ibi ante januam fide lucem n moraretur, ita repentina membrorum omnium
non vacua usque
pernoctat. Ecce autem mancsubitoviribusvalidio-
ribus accedentibus, miro celerique quodam saltu le-
cto excussus relicto in loco eodem grabato, gradu
directo ad tumulum sanctum processit clare et pa-
lam virginem sanctam Glodesindem divino auxilio
auctorem sua3 sospitatis proelamans.et gratias quan-
to pra;valebat referens ampliores, vocibus magnis
Dei sancta;que virginis glorificabat clementiam.
35. Alius item infirmus et omni virtute corporis
destitutus, cum aliquandiu in ipso sancto loco opem
sui pra;stolaretur,
quadam die sopore correptus ob-
dormisset, vidctsibiiu somnis bcatam virsinem as-
in
dissolutione contracta est, ut nec lecto exsurgere,
nec nisi alieno ministerio loco posset movcri. Tum
pater voti reminiscens ad monasterium eam fccit
delerri. Quas ibi dimissa, postquam multum tempo-
ris in languore tabida jacuerat, ab ancillis Dci ei
suasum est, ut sacrum velamen sibi iniponens se
Deo servituram promitteret. Factum est, etdie tertio
sana et incolumis reddita est, utpristini doloris nc
vestigium quidom aliquod in se persentirct, ct do
reliquo in eodem monasterio sub habitu rcligionis
pormansit.
38. Itom femina quasdam, duodccim jam annorum
 i>:t7 l)K THANSLATKINE S. CI.ODICSINDIS. 238
111'ili's Ijui^Miiilns !riilioii.s, iiiiiniiic Alilii. inl ni(ina;;lo-
j^ i-ion;ii) qiiihiis jiim Diuniiio mis.Triintc tcmpnia flo-
riiini iiildiictii porpox anno.'; ibidcin di^hilis niansit. ront, hoc expotcrc voluptas vidcbatur. Quanquam
r.iiinqiir, civliris ciirain nllarc siipplicalionilnis ilivi. no ad liaiic qiiidcm piirlcm inilii aliquam scicntiaj
niiin sibi adcssc s.-cpius prccarettir !iuxiliiiiii, (lic praM-ogjivcriiii faciilUitem, (|iii, iit vcro fatcor, frc-
qiiadam inopinalo ita pcrfecte sannta cst, ul libcro quonlius tanion indictis(piam seriptis niniio rubore
prcssu ubiquc gandens inrcdcrct. surfiindor cl nisi aliquorum.ipii fortc in iiie aniorc
:

39. Dn-nioni:iciis qiiidani c\ villa Miirlci, Wiiilcriis lahuntur iinprovido, stimnli incitarenl.pcnitiis con-
dictus, ilii iitrocissinio cl vcsnno snirilu rucriil pcr- ticcrom, ob hoc vcl maximc,quia ctsi scicntia, qua-
viisus, iit oiiiniuiii sc iiiililiain linbcrp linguaniin cl lilcr piiosi nlos, cl qiii
cx ipsa intcr nos consuctu-
sitiis cunclariiin jiicliiret nossc l.crranini. llic iid (liiic ipiiilquld 010 cxcidcril probaiil, accipiant;
sacruin pcrdiiclus nionastcrium, nc per dics oclo scciiluios ccrle iiiil oinnino ingrahjs, anl noii iniil-
ilii dctcntus, gr;itia Christi ac mcritis virginis lioslc tum hiPc curaturos salis pcrspicio. (Juibus tiimen
Oij^ato, nicntis lihcrliili iutcgre rcstitulus ahsccssil. quod iicorriino donte in a^mulos Hieronymns prooB-
Ilcm adolcsccns qiiidam cx villa Lanriaco, et lc- niio Ilcbraiciirum quffistionum fixit, objicicndum :

mina:^ quatuor focdis spiritibus obscssic, ibi siini- « mcrccs tantum volentibus navi defortur.
IVrogrinii
liler ope sacratissini.T virgini.s curari incruc- n Balsaimiin, pipor, ot poma palmiirnni riislici non
runt. einant. » Ita ct illi si pospcxerint, nc quidein lc-
40. Ilis illa non incongnic inscrcnda ccnsentur, gant, moneo ct oro, dum tandcm voti mei apud
in (luibus lidei.cui oinnia Siilvalor pcrhibct possi- Dciim ct sanctam cjus virginem, cujus me amor
hilia, iiigcns ostcnditur docnmcutum, ut quod iia- traxit immodicus, spem fidoliter pra;sumptam mihi
liira ncgarc convincitur, sancta ct innoccns virgi- non pcnitus invideant, vel inlcrcludant.
nilas merito suis efficcrt! posse probetur. 4.5. Jam quia ad nostram ffiliitcm res perducta est

41. Ex liis qu.T habitu intcr hiicas rcligioso obla- liborioribus spatiis decurrcntos, breviter, quic Do-
tioncs ultario defcrro consueverunt, qu.Tdam fuit, miuus nobis vidcrc conccssit adnotamus. Post ,

nomine Raginahiis, qu.T ad basilicam virginis vc-
nicns, vasculum, quo vinum ad sacra (3.34) sccum
hujusmodi circumfcrri solet, plcnum delulerat cx
quo dum ipsa obtulisset, et Cicteris, qn.i! plurcs
obhitumB convcncrant, dum quod superfuit totum
divisisset, reponfc vasculuni ipsum quod jam om-
nino cxhaustum putabat, attenlans, vino ut prius,
rcplclum maximo cum stuporc invenit.
42. Custos quicdam ojusdcm sacra: a;dis,
Hotpcrtum qui 40 pr.efuit annis.Wigirico 10 annis
pontificio exacto vita dccedentc, dum Benno qui-
: dam, in eremitica conversatione dudum faniosus,
bona intcntione Hoinrici tunc regis, palris gloriosi
postca Cicsaris domni Ottonis, cidem esset subro-
gatus, vixque biennium in sacro ordine exegissct
infanda et nimis lacrymabili scrvulorum quorum-
'- dam factione cxcaicatus, et inutilis redditus, quo
dum die fungi non poterat officio sese ipse abdicavit inde a :

quadam missis cclcbrandis vinum qu^-esitum nequii-
quam in promptu possct invcniri, ad arcam illam
qua noscio de causa acccssit. ubi jam retro a men-
sibus fcrc tribus vasculum, quod in modum flasco-
nis parvuli(butticulam appellant)vacuum et siccum
dependebat. Arca aporta vasculum ipsum vino ad
summum usque implctum vidit : cx quo ot sacrificiis
tunc ministrum ost; ct qu.Tdain ipsius loci fcmina
dudum gravitcr languida.dum ex eodem vino parum
quid sibi absorbendum poposcisset, mos gustato
salutom integram recuperavit.
43. Paschali quadam solcmnitaie puella CTca,
eujusdam Joannis civis Metensis filia, ad sanctum
sepulcrum porducta, dum por tres dies ibidom
sisset, ipsa qnarta sacrse hebdomadis feria per gra-
tiam coelestem visum pleniter est consecuta.
44. Htc, ut valuimus, ex prioribus, quas inven'-
mus, transfudimus litteris, non quod eamdem scri-
pluram nullam .Tstimarcmus, quio utique plena
fidei et ad rerum gestarum ordinem vires maximas
subministrat; scd quia, uti prasfatus sum, littera-
(334) Locusnotatu dignus. cx quo discimus, vini
oblationem a laieis factam in missa etiam Sieeulo x.
(335) Hsec fusius descripla sunt in Actis S. Jo-
annis abbatis Gorziensis.
(336) Ergo jam eo tempore a monastica ad laxio-
rem canonicarum vitam defecerant saiictiraoniales
principcclectionc petita et impctrata, virum mdgni
post futurum prTconii, dominuni Adolberonem, ha;G
sancta sedes adepta cst. Hic monasteria quKcunque
per amplitudinem sua; erant providentiaj, retro a
multis jam annis interius etexterius spiritalibus et
corporalibus opihus nimium lapsa studio prieter
ca:tera egregio animum
recupcrare induxit. Et pri-
mum quidcm ejus operum spiritualium Gorzia mo-
naslerium fuit, ubi magnarum virtutum viro domno
Eginoldo (335) promoto, et brevi copiosa religioso-
rum turba eo confluente, et in beatitudinem paupe-
rum spiritu sub regula boati Benedicti conspirante,
ad ejus cxcmplar roliqua extra vel infra virorum ac
man. ]) fcminarum, si qua etiam sub nomine canonicorum
erant, composuit monasteria. Unde et hoc idem
beata; virginis collegium praefecta ibi domna Him-
miltrude, sanguino, et (quod niajus est) spiritu sibi
propinqua, ad monaslicam institutionem(336) coe-
git. De cujus sancli pontificis dignis Dco operibus
proprium est morito quod desideretur opus (337), nec
hujus articuli brevitatc tantam concludi fas fuerit
ista^quibusAdalberoHasteriam villam pagi Leodi-
censis assignavit.ubiqusdam monacha; sub regimi-
nedecanae aliquandiu vixcre.ut legitur in Chronico
Valciodorensi tomo Vll Spicilegii, pag. 529 et 531.
(337) Exstat in tomo I hibliotheca} LabbeancB li-
bellus de vita istius Adalberonis.
 ;

239 JOANNIS ABIiATIS S. ARNULFI METE.NSIS. 240

majestatem.Quod ad prajsens attinere videtur, brevi A. in proximam quamdam domum interim conservan-
subjicimus. dos transponunt. Eadem die a parentibus quidam
4G. Anno pontificatus sui ?3,cum nongentesimus illuc daemoniacus adductus, cuni penes loculum in
quinquagesimus primus Dorainica? Incarnationis domo eadcm populo abscedenle esset relictus, post
ageretur, matrem prrcdiclam loci ipsius rrpariindi, modicum intervalluni, Domino et nieritis virginis
quia vetustas et brevitas monere videbatur, cupido sulfragantibus, a vesuno spiritu est liberatus.
cocpit immodica. Id per se, quoniam non nisi sacro 47. Sub ipsa fere hora sanctimonialibus a loco, in
corpore interim submoto fieri poterat, non pra?su- quo sacrum corpus extulerant, ad corpora curanda
mens,quid animo conceperat, episcopo intiniat. IUe residentibus, puerulum naturali mernbrorum com-
de fabrica ut fleret gratum omnino habens,suamque page damnatum penitusquo ab ipsa nativitate con-
benigne pollicitus operam, de sublevatione sacri tractum bajulus, ut brachio ferebat.ecclesice intulit.
corporis diu cunctabundus, tandem Domini super Inde aquadam ex sanctimonialibus intra domuncu-
hoc voluntatem ut exquirerent, imperavit commu- : lam, qua corpus sanctissimae virginis servabatur,
nicato deinde negotio patribus tunc venerandis sub ipso loculo solus relictus, parva mora interce-
Einoldo, de quo prtBmisimus, et Ansteo (338) aique dente,nimio repente clamore puer emiaso, ad vocem
viro religioso e proximo sancti Arnulli collegio, T, Cfeteris accurrentibus, membris officio naturce dire-
ipsisque animos eidem sancto pontiiici vel abbatissee ctis sanus diviuo auxilio est inventus. Hunc multo
magis addenlibus, in communi decretum cst, ut postmodumtemporeeademincolumitategaudentem
fieret. Instabat tunc dies Ascensionis Dominicae, in prospero ubique gradu conspeximus ingredi. .\lter
quem populus uuiversus missarum solemniis condi- itidem puerulus oculis captus, sed et quorumdam
clo jussus adesse. Prajsul reverendissimus post raembrorum inajqualitato confectua,alioferente illo
verbum sacras diei populo redditum, de hac ipsa re deportatus, et ante loculum projectus, visu et CKte-
palam aperiens,Domini misericordiam cunctos mo- rorum membrorum integritate virtute Christi et
nuit exorare, ut prosperum conatibua fldelium suo- obtentu sacratissima? virginis repente cunctis stu-
rum largiri dignaretur effectum. Quod cum in cra- pentibus et gratias Deo clamantibus, est mune-
stinum sextae feris multa cum dcvotione sacriB ratus.
a;dibuB cireunquaque lustratis alacriter peregissent, Plura deinde et usque in prcesens tempus pene
in sequenti mox Dominioa omnes ad sacrum con- quotidie cum fide petentium ibidem Dominico Chri-
fluunt locum. Ibi ab ipso sancto pontifice missia sto operante e.xhibentur 8olatia,tum corporum,tum
itemque plurima exhortatione plebe in Deura
dictis, (quod prifistantissimum est) animarum ubi con- :

animata, cunclis acolamantibus, et ministris sacro- scientia uniuscujusque supplicantis satis persentit,
rum solitis supplicationibus preces in ccelum tollen- C quantaDi inde efticaciam precum suarum reportet
tibus,ad arcam virginis aperiendam pontifex vene- et nisi diffidentia sola retundat, vere Christi certus,
randus, cumque eo patres monasteriorum simul et fatebor, nullius illic suspiria, nuUius gemitus, vel

CKteri es clero religiosi digneDeo sancteequevirgini lacrymas pleno corde profusas, quKCumque illa
submissi reverenteraccedunt moxque sacrosanotos
; fuerit necessitas vel angustia, inde aliquando vacuo
artus loculo tunc pro tempore prasparato exceptos fructu reversas.

(328) De Einoldo Gorziensi et Ansteo S. Arnulfl abbatibus egregia mentio est in Actis S. Joannis
abbatis Gorziensis ga;culo sequenti referendis.

VITA JOA
ABBATIS GORZIENSIS

AUCTORE JOANNE ABBATE S. ARNULFI.

[Apud Periz, Monumenta Germaniae historica, Script. tom. IV, p. 333.;

ADMONITIO PR/EVIA.

Intcr monumenta historica statum rei publicK, Ecclesiae, litterarum, morum per sceculum x illustrantia
vita Joannis Gorziensis abbatis pra;cipuum locum obtinet. Scripta est diffusiori quidem stylo, sed a viro
doctrina litterarumque (339) cultu insigni et rerum quas narravit apprime gnaro, Joanne abbate S. Ar-

(339'Patre3, ncc minus classicos Romanorum auctorcs legit.

 211 DE VITA JOANNIS ABDATIS GOIIZIENSIS. 2i2
iniinMclensis (340), qui plurima qua; narravit ipsc testid vidit, rciiqua autem a Joanne, aut a sociis ejus
M- acci'pisso tcstatus i:)'(l', libros ctiam ab illn c.Dmpositos, Mirarula S. CiloilcsindiB (.^'j^) ct 8. Gorgonii,
onsuluil, et voritiitis ,i'(]uc rapax atquc rvipidus cx scriptis suis comrirnbatur. Ipse intor abbatcs, qui
(

.loauuis nioribuiidi lcctuin mo^renlcs cirruuistabant, jussu Dcodcrici opisc(i[)i Mctcnsis (lcsiRnatus, Vitam
.Tiiiici ci^rcgii scrilioudam susrcjiil.Pi imam cjiis partcm i.3'i3-4.4), ros a Joannc dum in Sfcculari habilu con-

vcrsabUur pcrpctratas ct introitum in monastcrium complcxam, anno 97m (3-4.5) absolverat, qiio circa
uativibitcm Oomini a Deodorico domi convcntus atquo ab mso ct a Popponc Trajcctcnsi episcopo itcrum
c\cil'-tuR, opcri pcrncinndo manum rursiis admovit (34fi). Sed partis seriind.T, qua Vitam Joannis pcr
qnadra;.;inla aniios raou.-irhi ct abbatis scribciidiiin susccporat, nonnisi ea oxstant qiia) narrationcin iis(nic
ad a. 'SoCi producunt; roliqua omnia, scilicct rcdiliis a lcgationc Cordubcnsi, qna^(]uo abbas aiinis 9(.>0-
'.'73 cptit, cl tertia opcris pnrs, qua di; obiln cjiis so scripturum polliciliis fiicrat, omnia aut ^ierioriint, aut,

()iiod rinpis credam, nuctorc morto pr?nrcpla (347) nunqnnm scripta sunt. Qua; quanto histori.TD damno
iiilcrcidei-iut, ('niquc pafct (34^*). Obiit noster ante annum 984.
Libcr (\c. vita Joannis iTorzieiisis, addita in codem volumine Vita et translationo S. Glodcsindis, Motis
;i|iiid S. Arnulfum asservalus, ibii|ue ab aucforc gcstorum abbalum monastorii ojusdcm (349) cxscripfus
cst, q;ii lamcn. niilla ut videtur auctoritiife fnUus, Joanncni liorzicnsom (3.50) ctiam Anslco in monastcrio
s;iiieli .\rniitli, ciiiuc dcmum Joannem alterum successorom facit, aliaquc dc Jnannc juniorc addit, qu.ic ut
diibidi tidci infra rcfcrcnda curavi (351).Codcx postca monastcrio S. Germani Parisicnsi illatiis, a Labbeo
in Nova HibL mss. 1, 74i sqq. ct a Bollando in .Actis SS. l-Vbr. III, 686 sqq., lucidatus est. Mabillonius
tcxtiini, adhihito codice unico in Actis SS. 0. S. B. Snsc V.p. 303 sqq. editum, adnotationibus illustravit.
lUiiv (>iliticmcs cuni ultimis mcmbranfc paginis vctustatc cxcsis, tcxtum lacunis dcformatum cxhibcrcnt,
I niiandum statui an n()va lcctione textus intcgrior rcstitui possct. Quod pro parte aliqua ex votis siiccessit.
Kvoluto cnim codice unico, qui hodic in biblinthcca rogia Parisicnsi intcr Sangcrmanenscs n. 1410 insi-
gnitur, mcmliranacco in-4io SKCuli x, in mcmbrana, cxcsa qiiidcm, reliquas tamen aliqnas littcrarnm
vorabulorumvc lcgi, quarum ope voccs ct sentcntias intcrdum intcgras rcstitucre contigit. Intctfriorcm
igitur quam hucusque legebalur textum proponimus. CsBtcrum qufe
1) scriptor ipse aliquot in locis erraverat.
ut 2) manu secunda scd ejus temporis correcta sunt, in textumjrcccpi. Liber in medi.i pagina de-
init.
Divisionem capitum a Mabillonio institutam servavi.

(340) Abbatcm fuisse cx prsfatione palet, S. Ar- A Ermcntnidcm filiam edifuram cssc, pricdixit; quod
nuli cx cap. IVV ad Joanncm juniorcm spcctare vidctur.
(34i) Pra}f. c. 48 77. [•^^^) " Joanncs a fratrihus sancti ArnuKi postu-
(3'i'') Vitlesupra'
lalusutcorum pastorficret,benigniseime consensit.
Statim corum loci famam iam ubique celebrem stu-
n'^ ' f\ L.app.
(,n.i-«»; r-inii 7 '5
, .
dio-litteranim adeo nobilitavit, ut non solum ex
(34.5) Cum 977 Baldrico successont, et
Popp(-i a. proximis civitatibus, verum ex Saxoniao atquo Ba-
Deodcncus a. 9,S() Ottonem II in Italiam comitatus joarim partibus undccumque ad ejus magistcrium
sit, nativitatcm Domini anni 978, qua episcopos a 'quamplurimi confluerent, ex quibus nonnuUos et
Gallicacxpcditiono rcduces Mctis commoratosfuisse yita? mcrifo et sapienti» excellentia post ad enisco-
suspicor, annis 977 et 979 pra-habui. patus apicem vcl ad regenda monasteria electos
nat
(346) C. 46-48. uii

(347) Si annis quinque 973-978 prima 45 capita elegantia et ingcnio capas laudabilis eminebat. Hic
scripsit, haud mirum, quod biennium, tricnniove, deniquepia; memonas Joannes inter perplura, qua;
qun supervixit, peracto in capite 136 substitit. 'n'i^ gymnasium sophi» perc^it, ciercitia respon-
/•3;oN T „v,„ t„ n„,.j„_; „„ •--„ .j-i,- u soria bcataB virginis ot martyng Lucia? authentica
L f nch^fnfo,?nr.tnr
^" ^' modulationc composuit, uccnon 6t beats Glodesin-
jam
i H
dcfunctus mcmoratur.
dis Vitam cum oificio nocturnali. Vitam vero antc-
Marleno LoU. III, 1199 sqq. et Calmct I,
(349) cessoris sui domni abbatis Joannis scribore ag-
Prcuves p. 5^6 sqq. gressus, imperfectam immatura morte praereptus
g
(350; Theutberto comiti palatino, uxorem ejus rcliquit.D

PREFATIO SEQUENTIS HYSTORLE DE VITA DGMINI JOANNIS '*" CORZIE

COENOBII ABBATIS.

Nostrum, omnibus qua? pis,probs vel honesbr

in Interea nobis diversa curantibus, et pro ocio in-
vita) patrem Johan-
sunt, rari nostra «tate exempli, peditius forsitan negotium exspectantibus, spes in
ncm jam pridem, co adhuc superstite, animus erat longinqua male porrectas casus rernm, ut adsolet,
ad multorum profectum scriptis proponere, et ne rcpente pr»cidit mortalium. Nam dum cunctamur,
tantns vir ex nimia desidia, quod ncfas utique ct idem vir sactissimus inicio sanct» quadragesi-
nonsinereatureputaretur,obscuri nominisfamatcc- mae (352) [DCCCCLXXIV, Febr. 23] prima
tus laterct, literis qualibuscumquc committcre '*". ipsa die post horam vespertinc refectionis, sane

VARLE LEGTIONES.
"" ila c. hoc loro. '*" committeret c.

NOT.E.
(352) Cum anno
933 habitum monachi induisset, nominatur in charta anno 973 (non 974) Aug. 22
anno 973 aut974 ineunte obiisse existimandus est; edita. in Tabouillot Histoirc de Mctx,.
 —

243 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI MSTENSIS. 244

ut scmper moris pareiasimre, id cst p.iiiis A tam acerrimc circa exitimi sineret fatigari Neque
sibi

tantum ct aqu», acutissima febre corripitur, enim vehementiori cujusquam alias (liscrimine in-
quam post quintam exinde diem exitus est sub- Iremuimus. Pia vero polius unicuique cogilalio
seculus. Tum vero acsi pcr sera suspiria altius ffisiuabat, si forte pro attestanda vitaejus probatis-
nobis lcmpora eatenus tam pra;scntia cx manibus cima aliquo eum Dominus ad gloriam suam eviden-
prrerepla ingenuimus, qui utique, qu.Tque diccnda tiori doclarare dignarctur indicio. Inter hos nuctus
essent de ipso, ab ipso melius dum advixissct ad — animorum, cum (erc nulla spgris mcntibus clarior
quem scilicet, si quo opus fuisset, facilis cssct rc- aura rationis se apcriret, sibi tanlum quieque diffi-
cursus — disceremus si tamcn quisquam ille inti-
; sus, ex dolore nimio reputabat, quid sibi fiorct, cum
nec supera "»" parceret
mus ei existeret, qui aliqua ex eo cxtorquere sc illi tant;n perfeetionis viro

posse confidcrct adco humans semper fugitans

: dispensatio. Scd hanc tcmerariam mentis affectio-
gloriffl, quicquid egerat, Deo soli operum ac cor- ncm ipsa citius ratio "•'- revera '"^ compcscuit,
qui
dis '""° sui tcsti committcbat. Sed niiro modo ut certis utique fcripfurarum documentis revinceha-
gloriam quique appetentcs ab ea amplius dcscrun- mus,et vitam hominum non in ostcntatione ""*cor-

tur, ita ccontra se fugientes ipsa magis insequitur. porum, sed in virtute tcstiniandum '"^ merilorum et
Unde sancti viri quanto latere dcsiderant, tanto morum. Nec adlendendum, quo exilu quisque hinc
i: -.1
. I :i: I LT.^.. :^,:i
! ......,,
conspectius, licet inviti, produntur. Hoc igiturcasu
i — r>
..,..^«*
exeat,scd ^....i:
......i
qualis ....*
exeat. r»
Quacumqucenim occasione,
. : :

mcnte pcne consopita, cum a tante rei, quam diidum moricndum omnibus inevitabiliter est. Et mors
conccperamus, cxorsu nos graviter dcjecisscl, quid undccumquo pio bonum cst. Nec refert, innocentem
rursum jacentes et deFperatos paulatim in vires mori naufragio an fcbre, dummodo innoccns sit. Et
reduxcrit, ad dcindc jam volentcs magis ao magis sivc hinc '"°, sivc inde moriatur, qucrendum, qua-

impulerit, fcrmo id fuit. Cum vir sanctus cx tam lis sit qui mnriatur, quo post mortem iturus esl,
valido, ut dictum est, morbo lccto statim dccubuis- non undo de vita exiturus cst. His et hujuscemodi
sel, festino mox nuntio, qui circumquaquc curam firmamentisli^iuido satiscollegimus,illamexamina-
monasteriorum habcnlcs sumus inventi, ad se in viri justi, quam quidem ipse, ut inler cuncla
tionem
crastinum omnes contraxit. E quibus nutu divino sempcr inflexibilis, sapientcr ct a>quo animo tolera-
neminem tunc contigit defuisse, additis ex primo- bat, non modo laudi illius nihil dctrahcrc, sed ad
ribus domus sanct.ic sedis bcali Stcphani (353) amplioris quoquc mcriti fructum acccdcrc nam ;

viris '"" rcligiosis.ad hoc minorum quorumcumque elcclis qui ad perpctuam vitam tcndunt, quid obest,
si aliquando
""" durc moriuntur? Ncc itcm signorum
turba non modica, illc singulos accedenfium ex
lecto ipso in osculo sancto, vultu adniodum gau- vel miraculorum novitatcm plerumque difforcntiam
dente, exccptos, ac pro tempore et re causis aliqui- C facere sanctitatis,vel in.ie patcntcr ostenditur, quod
busdcterminatis,tum pr.i!tereacunctisin communc per malos hffic aliquando fiant, multosque Kcclesia
solita sibi semper exortatione, quantum morbus summo honore, mcmoriis studiose cxstructis colit,
pacicbat, de infelicitiite hujus, de felicitate alterius de quibus, an uno saltem signo claruerint, reticctur.
vitaj pauca locutus, multitudine vale faclo dimissa, Jamque ut ceteros taceamus, Johanncs ipse, quo
patrcs reverentissimi Kadhroe (354), Bcrhardus, nemo in natis mulierum major, teste Evangelio,
Hudo, Adelmodus, cumque his ego infimus, cum signum fccit nullum, et dum in carcere gladio feri-
nonnulla parte nostrorum sanctorum e.xitu illius rctur, ulrum vel extrema qualibet nota a quolibet
observando subslilimus. Ibi pcr quatuor quibus homicidarum seu latronum distitcrit '"", pcrpetuo
superfuit dics, admixtis pariter loci cjusdcm sancfi omnium scripturarum silentio consopitur. Proindc
collcgii fratribus, qui unico ei famulatu assidue ''''
frustra diquid cjusmodi splcndoris corporei in
inhajrcbant, dum ei tristi admodum officio asside- commcndationem ''""
tanti viri desidorari, de quo

mus, atque ex ejus sacro ore,quo et inter ipsa vitsc firma sati et absque cunctationc '^"' fides constaret,
mortisque certamina doctrina; salutaris gratia pro- eaque in operibus suis ct sancta conversationc
fluebal, pendcmus variaj inter nos cedi sermones
: atque indefcssa usque in fineni in bonis perseve.-
ceperunt, quomodo summus cunctorum ille opifex,
J)
rantia visa sint'-'"^
signis rimnibus mirabilibusque
dispositor et ordinatissimus moderator, hunc tanto prffistare, et saluti animarum non sme plurimo
tempore sibi fidelitcrfamulantem quadragesimus — fruclu conducerc. Cum hajc ct mulla his similiain
siquidem in sanclo proposito annus ci tunc erat — eodom sancto convcntu mutuis confabulationibus
VARl.t; LEGTIONES.
"'" acordis yipQg g
c.
iMi superas 1.
ii'jo '*''-
raro 1. ratio 2. '"' reversa 1. vel rcvera 2. '"* hos-
tentationc dclclo h. c. '" ajstimanda mcritorum c; in marqine manu2.... ndcndum ahscisn initio. 14% (^
inde 1. vcl hinc 2. "'" a. dicit 1. deletum 2. "™ destitcrit I. Iirop(tcrca) 2. in ituirij. com-
mondationc 1. "'"' con 2. '^"- sunt 1. vcl siul 2.

NOTTE.
(3.53) Catlicdralis ccclcsi.-c Metensis. Martini et Arnulfi esse vidcntur. Certe Kadhroc et
_
(354) .Vbiiates cccnobiorum extra muros Mctensos Joanncs SS. Clemcnti ct Aruulfo pra^crant.
sitorum, S. Clcmcntis, Vincentii, Symphoriani,
245 nii; VITA JOANNIS ARBATIS GOIIZIENSIS. 216

sercrcntur, universis in eandcm '^"^ sentenliam A venustiintc rlomino cl pp.Tcellcntissimo prtnsule,

vcnicntibus, ulile nimis ct pcrneccssarium jaoliibu- ploria tam divina qnam humanaclarissimo.Deode-
tur, ut i'jus<lcm heati viri ronvcrs.Ttio, in qunntum rico, noslro spcciali patrono, ct non modo hortalu,
vel viili'i'i potucrit vol ni;ijorum relatio (locuisiti't, vepum,i|iiod inevitabilius csl, Jussu rne impellentc,
aii niu!'orum profei-lum se (lit,'iia memoria soriberc- tanlorum mihi sulfragia non dcfutura conlido, ut
lur. lOiiii jam iiiile ali iiiilii) tanli nci^olii avi(lus,hac qiiod cx ine csl imi)ossiliile,per eos qiiorum volun-
consultatione faclus accensior,elsi tenuitntis ingciiii tati parcre dcsidcro,ca,de cujus plcnitudinc omnes

iion iminemor cr.im, ad hoc ct mcns laboris pr.-c- quod habcmus boni acccpimus,gratia supcrna sup-
saga ali aliis ad mc rcvolvcndum persentirol, voce plerc dignetur. Qubg igitur a primis gesscritannis,
tumcn ca'teris addila, ul licrot itcm ilcmque ingc- quoruin rarain adinoduniad nosconstat pervcnisse
minabam.tJum duliie cogitationi vi^rus ''•^^ continuo noliiiam, in mcdi.uni rclinqucntcs, ca tantum,
succc^sissct.tuiriquc mo(iue omnes ad hoc potissi- qiiibus in virum pcrfcctum assurgens, plurinio
mum delogisscnt, iiilcr ruborem et aviditatem tem- vidcntibus ct iinilari volcntibus emolumendo fuit,

poris arliculo dcprchcnsus, dum quid deliberarem ut miscricordia Christi slilum regere dignabitur,
non facile occurreret, landcin iinpaticntia vicit,me- expedirc temptabimiis. Primo videlicf^t quanto in

que ad quod solvendum noii sufriciebam, nimium t» SiTcula-iadhuc habitu dcgens, bon.T actionis gcp-
pr.rceps et impudcns obligavi. l'jt plane fatcop, ut mine virucrif,vel qiialiter,ipsa optima frugc in terra
improbura scriptorem mc sumpsisse materium non sui cordis uberius fructificante, ad monaslerialem
viribus wquam; sed spes tandem ea solatur.quod inde vitam transierit. Deinde quo studio in eodem
miserationc divina.quicquid illud erit oncris,meri- sancto proposito,quo labore, qua jugiter \ngi!antia
tis ejusdcm viri, qui certa lide mca in pra;scntia in omni virtutum excrcitio, et prius in contuber-
claritatis Christi assistit, lcvandum non dubito ; et nio ceterorum sub majoris imperio, ct postmo-
qui lieul ininieritum, iluin nobiscuni esset, sancta dum in regimine subslitutus, locuni qiiem semel
familiaritatcsui^-^^^nonjudicavit indignum.nuncpie in acic spirituali ceperat tcnucrit, ncc quocumquc
operi sui amoris instantem,opeamica! olim pietatis hostis impulsu gradu excesserit, donec, Domino
pro gratia sua, ut libere pivTsumo, non descret. secum certante seque servan'c, victor evaserit.
Prctereaeum plurimos sanctorum virorum deinceps Postrcmo qiiis ei finis felicitcr consummati ccrta-
cepcrim hoptatorcs, accedcntc pra^cipue tamquam minis fuerit, cui nos misericordia divina etiam
pulchcrrimo culmine totam fabricam miro lumine prc-esentcs fuisse concessit.

TEXTUS ipsius ystohij:.

7.Pra;ceptas!BCularis doctrinae quae rhethorica '°°*
C hanc de pulvere suscitalur egenus. et de stereore
dicitur, in personis demonstrandis inter
singulis pauper erigilur, ut ''"'
cum principibus ccclestis
caetcra esse traduntur, ut majores illius qui praedi- populi sedeat gloriosus.Ncc desunt probationi docu-
candus est altius repetantur,et ita per gradus quasi menta, cum David ex pascuis gregum in regnum,
filo quodam ad ipsum linea dcducatur tanquam cs Petrus cum consciis paupertatis ex retibus piscium
illis,ex quibus origincm ducit.illustrior esse possit in orbis totius attollilur principatum; quceque ab-
et clarior, comparatione data ab arbore, qua^ an- jecta sunt mundi et ignobilia eliguntur, ut potentia
nosa jam in ramis aruerit,ut sterilitatem.inquiunt, et nobilia confundantur. Dicente autem ipso hujus
ramorum radix fecunda compenset, et quod in ppincipe instituti Si vos manseritis in sermonc meo,
:

fructu non teneas, mireris in truneo. Fuerit hoc vere tiheri erilis, et verilas liberabit vos (Joan. viii.

institutum illorum,qui tantum quae carnis sunt sa- 3J, 32); quod non est aliud nisi libcpos vos faciet;
piebant, et non tam de propriis unumquenique itemque ipsius ppincipis praecone : Vbi spiritus Do-
clare vel obscure gestis quam de alienis famosos mini, ibi libertas (// Cor, iii, 17), cuicumque de
reddi vel infames pntabant ; cum stet contra ratio, tanto muncpe libertatis glopiapi licebit, fpustra ci
plerosque ex obscuris sepissime claritatem, ex cla- illius antiquitatis enumepatio '''" et nomina cine-
'^°''
rissimis item alios ppobrosffi calamitatem _ resque majorum in laudis titulo conquiruntur; ni
vitae

mutuasse '^'"'. Longe antem divcrso itincre ab his piritui carncm prastulcrimus, cu.jus cadu-
si forte spiritu

nostra incedit religio, in qua mentium ac morum ca nobilitas illi permanentis dcdecus ignobilitatis
potius ingenuitas,et vcraspiritus dominio vitiorum supcrducere consucvit.
exuta libertas, quam caruis vana ac tumens ct in 8. Sed quorsum ha^c tam longis anfractibus cir-

morem fumi vanescens celebratur nobilitas. Apud cumducta?Quoniamscriptoribusquibusquein quo-

VARLE LECTIONES
"""'eademl. consensus '''^"' scntentia flagitare videtur. Labbeus metus corrcxit, quod Uabillonius sup-
''" probosae 1. '''"* mutasse 1. vel mutuasse 2.
plendum censet. '•"' sua 1. vel sui 2. '•''''"
rhetorica 1.
1509
gt i 1310 enumeratio i.
 JOANMS ABBATIS S. AimULFl xMETENSlS 248
247

libet quem dicendum susceperint talia fereexmorc A cram sutis frugem scienli;e cum eontingit retulisse

sumuntur inicia, utquaregione terrarum,8ub quo " " '- '"^"

jam
11. Patre '
^
" '" cunl ipse
inde brevi dcficiente, '

cceliclimate.cujus linguoe vel gentis,qua conditione, adolescentiam jam viderctur ingrcpsus.post aliqua,

cujusve fortunffi parenlihus prodierit, quasi pro matre utpote juniore thalamum innovante, solus
viribus futur.n ralionis, primo slalim jaciant fun- fratrum totiustjue familice domesticffl curator re-
damento.Quod ego boc nostro,quem tam copio-
in linquitur. In ea parte actualis scientis vel rerum
sa spirilus generositas commendal
•", supcrfluum
'
omnium domesticarum amministrationeqnam stre-
judico '»'- laborari, cum cum tanta consumata? vir- mus, canlus, et ingenio csteris propemodum ho-
tutis gloria.tol perfectorum retro virorum prosapia; minibus praistanliori emicuent,ut agro.pecore '='*,

familia, ct his instituendis atque alendis substan-

sic aut a?quet aut proximet, ut quicquid
fclicium
tia non mediocri locupletatus, deinde in artium di-
operum dignis dc abis laudibus celebratur, in isto
vclud mundissimo speculo totum rcsplenduisse mun- versarum,quK ad variam supellectilem usui sunt,
Blratum sit. Ne cui tamen curiosiori minus fecisse, exercitio et disposilione quantum valuerit, ut iere

ot tanquam ex inopia materis hanc dicendi partcm in mundanisnegotiisnihilesset quodeumprsterirct

sermo subterfugisse culpetur, quam succincte si — de his omnibus silere melius puto.quam parum
qua forte talium inserere oportebit comprehensis, t> digne conscribere'; presertim cum multorum adhuc
-- - testimonia
'-" --'''- -'
melioribus etfructu salutari plenissimi3'^'nr,mpo- horum
' reminiscentium '"- sufficienter su- =

piira transferantur. persint, cx quibus, si quos hsc cura pulsat, facilo

O.Oriundus itaquo hic Johannesex territorio fuit possint doceri.

partim Metensi parlim Tullensi.villa olim regiavo- Usque ad exactam itaque virilem «tatem in
IJ.

cabulo Vinderia (355), parentibus utique non

'^'*
nimium obscuris,substanli!B sane locupletioris.Pa-
ter provectae omnino etatis, ut fere nonagenarius
crederetur,intersuosut facultatesufficiens omnibus
fflquus et bonus ac sine querela habitus, usque ad
infimumqueraquecunctissepraehensaccommodum.
Dumque ruri intentus ac regendae familis,quam se-
cundum mediocritatcm vitffi non minimam procura-
domo propria versatus, diversorum tam socula-
rium quam et ecclesiasticorum, honeste dumtaxat
vita; hominum,familiaritatti in variis officiis et ne-
gotiis peromne id tempus, prout oportunum fuit,
adhaesit, ex quorum contubernio optimam sibi
formam vivendi """ exemplumque conduxit.In domo
comitis Riquini, prsestantissimi ea tempcstate et
in omni genere agcndarum rerum prudentia et sa-

bat,plura ei ex justo labore succrescerent,essetque gacissimi viri, per annos aliquod obversatus,pluri-
possessionibus,sumptibus,pecunia,ei bcnedictioni- mum cxinde sibi ccepit profectum.Nam etfficclesiam
busDomini admodum auctus.hospitalitati.elemosi vllla> ipsius ex qua ortusestdono ejusdem comitis
nis ccolesia; quoque prout poterat honorificenli», t. possidebat. Dadonis oliam, summi ingenii et fa-

ca;terisque bonarum fructibus actionum studioslus mosissime sanctitatis episcopi Virdunensis (358),
insistebat. Conjuge denique liberioris goneris in non parvo tempore frequentia usus est, qui sibi
ipso ('Bvo senili junioris etatis sumpta,hunc Johan- quoque eum ob bone meritam indolem vivaxque ''-"
nem duosque posl ipsum procreat. in perspectum ingenium,perpetuum facere cupie-

lO.Ipsc in domo paterna ea teneriori cura cdu- bat, 3cd quas ob causas non oblinuerit, parum
catus "^'*,quo animus senis ut ad id «etatis cditum comperimus.
omnem impatiens arcebat injuriam.Litterarum ta- 13. Cuidam deinde nobili viro Warnerio in con-

men primis vix elementis traditus addiscendis '"", Tullensi causa .•ecclesiae sancti Laurentii in villa
finio

aliquandiu non longe a conspeoSfi patris postmo- Fontaneto(359)eidem civitatis adjacentis se nomine
dum, licet (Pgre eodcm patre ferente.Melis eis qua? Domini socians, ejus officiis quam familiaritcr
tunc esse poterant scolis instituebatur. Nonnulla insistebat. Ea occasione Tullo ei tunc temporis frc-

etiam tempore in monastorio sancti MichKlis supcr quens recursus, quia cum hac ex proximo, altcra
Mosam fluvium(35G)ad studia moratus est,ubi tunc quoque quam simul genitalis soli retinebatecclesia,
temporisHildeboldus quidam grammaticam profes- D ejusdcm erat diooescos.Unde Bernerum diaconum
sus ex discipulis domni Rcmigii(o67),doctissimi ea ipsius sanctae sedis in gubjectione ecclesiastica sor-
Ktate magistri.scolas habebat. Cujus "^'' doctrina, titus magistrum, virum sane et opinione sancti-
ut ipse multolies postoa fatebatur,inoertum incuria tatis et litterarum scientia eoloci satis celebratum,
an quodam, ut apparebat, supercilio,cum tamen a studio lcctionis apud oum
cura operam
intentiori
patre scpissimc non mediooriter muneraretur,ma- tunc cccpit impendere.Altius autem sibieatenus sic

VARLE LECTIONES.
'»" oomitatur l.vel commendat 2. '°'^ judicio l.d^icto 1. '^'^ plenissimi 1. '^" Notavalde 2. mor^. w
'^'''
eductus 1. vel educatus 2. '""' id est pars 2. —
"*''
pro « de cujus »; nam aljlativus... (ncce)ssario
dixit 2. '^'* pecoore 1. ''" videndi corr. vivendi c. "^" juvaxque 1. alius vivax (deleta) vel vi... 2.

NOT^.
'355) Vendiere, paulo infra Pont-k-Mousson ad (357) V. Ademar. III, 5, et Flod. H. R. iv, 9.
Mosellam. (358) Sedit a. 880-945.
(356) Saint-Mihicl. (359) Fontenay ad Mosellam.
J49 1)1': VITA JOANMS ABliATIS flOllZIENSlS. 2:.o

tempora prfetcrlssc dolcbat, ul dc intcgro riirsus A. dinis, qualcs in palrla que Uolsa (300) ilicitur plu-

scolas innovaro cogtiri-lur.Pucrulus si(]uidcin indi- rimi conspiciuntur — nam indn oriundus erat —
vorsa, ut diclum ost, pr.rctTJtoribus ad sludia dcjcctum, in nulluquo pcnitu.^ losum ; indo itcm
commissus, qu.-inlulun.i-umquo nurom indc vapo- cxtractum in alio profuniliori pr.ncipitatum ; cum
ratam rotulisso visus cial.totum id conscqucntium )icc sic oppriini polnisscl.cduclumquc gladio ferire
curarum molo penc sopitum amiserat.Sod IHcilila- deccrnorct '
'-', tandeni uno ex ipsis diconte, nec-
tem ingcnii gralia juvaiitc divina.ca cfiam dampna dum cum pcrvonissc in gcnus tcrra quo mori dc-
lucri scqucnlis lelici n^paravit euccc^su. Primaila- hcrct, divinilusut crodilur ^limissum; cum pnst
queolcmenta j»ranimatica primasque tantum parles aliquod orarum spatia Nnrtmannia pra;tcrgrossis,
Donati cxipso Horncro' '-'audivitiCaqne introducto- pnteo sc rcplando ul.cnmquo ''-"' cxcmissot, ct iter
ria asper.sionc contcntus.divinis sc omnino transtti- ingrcssus famo penc doficerct — nam triduo jam
lit scriptis. In qiiibus intra breve tompus tantum 1'crc sinc cibo mansorat —
mcdia via
, rcpciite in
intolligentia» prajtulit lumcn, ut omuium novo mi- tres jaccnlos rcperit panes, cx quibus usquc ad
raculo ad quascumquo sapientum non difflculter pr.-Bdictam aecclesiam sancti Laurentii pcrvenit. la
occurreret qu.tstiones. sine ulla cunctationc firmahat, psalmorum virtutn,
H.
Ecclcsiam porro sancli Laurentii, quam dixi- n quos scmper in oro vorsab.it, otiamquos ia ipsis
mus, unico amore cxcoluit, ot in ministorio «ccle puteisconsistontcmsc assiduc decantasscfatebatur,
siastico necossariis quantum rcligiosius potuil exor- do tot periculia liboratum.Ab co idcm Johannesse
navit. Quoticns denique vacuum crat, strato ibi ex multis, quaj forte levitcr gessorat, crebro moni-
locato pcr plures dios inde non reccdebat.noctcsquo tum, et aliquando acrius rodargutum, multiplici-
crcbcrrimas orationilms continuabat.Et quamquam terquc correctum, sepius gratulari soledat.
scculo adhuc voluptatem laxare vidcretur,secrctiu3 16. Sed et aliis quam pluribus, si quos probata}
In oculisDominipro lociset temporibus spiritalibus vits ac doctrinfo compcrerat, solitario comitatu
inhiabat.lbi feminam quandam '°--ex gcnicco '"-''do- quamquam sccroto intcrim adhKrebat,paulatimquc
inini sui divinis ofliciis sub velaminedeputavit.QufB ct quasi per partcs a quibuscumquemundi oblecta-
ut integra corpore loco saneto ost tradita,itausquc mentissubducen3,castigatioribusseactibusapplica-
sub dcbito fine natur.^c sancta manens carnoctspi- re satagebat.Paulo antedicto Bernerodiacono maxi-
ritu, sub stirpc ipsius aicclesiffi, nulla umquam at- mc delcctabatur.cumque honore et officio amplissi-
tactu inramia,felix consenuit. Ibidem quoquepero- mo venerationi habebat, pro co quod non modo do-
grimim quondamjam provecta) aetatis presbiterum ctrin;i et vita ejus,quo itom ^nccm gerebat doctri-
Pxceptum, dum beato line excederct, aluit etomni nc, apud ipsum proficiebat; set et quod, si qua in
cura sorvavit.De quo plura bonae actionis nobis pa- C se reprehondcnda forte vidisset,nequaquam his vel
ter Johannes narrare consueverat quod scilicet : ad momcntum parcere noverat, quin statim seve-
opcri divino nocte ac die intentus, nullo fere tem- rius, et si ita res exposceret, etiam publice objur-
poro prjctcr corporea! neccssitatis curam limen cec- garct. Eratidem Bernerus intcr caetera, quc bono
clesiiB cxccsserat.Psalmos verbiset scnsu distincte, odore de co fama resperserat "'-'", religionis "•-" ct
ut pene sillabas eum rccensore putares,assiduo oro prKcipue vitK pudicissimee a pucro insignis "-", in
volvebat.Oraliono pura noctis plurimum occupabat. vitiamordax,ut n?c superioribus aliquando eedcrct
Cum ipsis cogitationibus voce ipsa confligcns,
eaque personis.Eloquii nihilominus mulita ei venustas,et
quasi manu
dcvcrbcrans « Abite, inquit, vani ct : plurima in exortando et persuadere fccilitas. Cen-
ignavi, non mihi psalraiculum ore subtrahite! »Ad su3 ci non nullo "'-' sumptuosus, scd nec oninino
martirem quoque plerumque querula voce clami- abjectus.Simplici enim victu vel tcgumento conten-
tans » Laurenti, quid hic agis.cur non meabhis
: tus, quid tamen eorum fuerat, lautioris cultus
si

v.-csanis defendis? >> Demones variis proludiis sibi et ut pone notaretur erat. Ita vir puri animi, sor-
obversari corporeis oculis testabantur,ut s<cpc sibi dium exteriorum attactum prorsus quadam sibi in-
infcstissimi usque in quosdam corporis cruciatus sita natura horruerat.Tantumquc pudiciti.Tc '''™vir-
dejicerent, lectoque pcr aliquod dics non consur- D tus mentem '"' ejustotam pervaserat, utquo forte
geret. ioco mulierem sedisse conspexerjt, nullo pacto illa

15. Hic idera de se referre solitus erat, tempore recedente eodem ipso vcl fatigabundus succederct.
quo Nortmanni irruptionibus savis circa Sequanam 17. Interea Joannes et Metis monasterio sancti
et Ligcrim
populabundi excurrobant se ab ois Petri, ubi et domum vicinam habobat, sub ocea-
comprehensum, et in puteo quodam nimiae altitu- aione fficclesiae quam tenebat,qua; cum villa pro-

VARI.E LEGTIONES.
'^-' B. c. '-- quendam 1. ''-^ geneceo 1. '"'" tto c. o« decernerent 2. '°-' atcumque c. «'"™ hinc 7
alia mami cjtis
temporis scriptx relionis c. '»-' insigma c. multu c. '^™ pudititiae c. "^i
hincprior rurstis ntanus.

NOTiE.
(360) Beauce ad Ligerim.
 251 JOANNIS ABItATl^. S. ARNULFI METENSIS 9.H9

pria eidem monasterio subji!cet,ebdomadarius sacri A tcntum,ordincm actionum ecclosiasticarum,ad hoc

altaris ascitus, post aliquod quarn ibidem offitium et secularium edicta legum, ad unum usquc ut
ceperat lempus, tali ordinc sulutis ei occasio divi- ita dicam vcrbum corde recondita mire coulinuit.

nitus providetur. In collegio puellarum cjusdcm Omcliarum, scrmonum, ac divcrsorum tractatuum

loci, quod nunc feliciter Doraino miscrante proce- in lectionibus epistolarum vel evangoliorum, sed
dit, erat quedam moribus et conversatione remo- ct gcsta si qua sunt memorabilium,
sanctorum
tior a cetcris, annis admodum pucl!aribus,nomine tanlam conccpit notitiam, ut quocicns postmoduni
Geisa, quam amila eidem religiosa sccreliori apud ci oportunitas forte acccssisset lotjucudi, acsi pr.u

se custodia educebat; hec Frcdcburg diccbatur.Ea oculis liber adcsset, a prima usquc in extreniam
itaque Gcisa cum ad artiora sc cotidie sancLc con- sententiam ex ordine tamquam visa perscquens
versationis extenderet.inter cojlera saucti propositi vestigia verbis communibus univcrsa revolveret.
ornampnta,cliam sub omni vestecilicii usum addi- Cantibus ceclcsiasticis sub idem teraporisinsudare,
derat.Johanncs ejus inslituti
'"''-
adhuc ''^' vixJSOl) nec cruljuit nec desperavit. Et licct noiinuUi ut
aut omnino ignarus, dum quadam dic, quonam alieniori astatc dcludi tacile ridcrcut ingenium,per-
inccrtum loco, cum ea familiaribus, ut cura cc- tinacia boni dcsiderii quamvisduro eluctabo labore
teris adsolebat, sermonibus quedam insererot, a „ prorsus evicit.

pectore pucllK intra intcrulam, qure fuerat subti 19. Ha?c ei iutcrim sanclorum nogociorum ocia
lior, umbram ad carnem latentis sub dubio
cilicii cum praedicti.i ancillis Dei fuere. Ex cujus etiam
visu prospexit.Mauu prolinus ad explorandum quid collegii multiludinc plerasque '^^^ ab infimis delc-

esset injecta, ubi rem asperior tactus cdocuit, stu- ctationibus ad CQ?le.->tium desideriorum flammas
pore vehcmenti et toto corporc tremore exhorruit. ignc divini cloquii permutavit. Que nunc usque
Quid deindc hic habitus prfetcnderet, percuntatus, testcs ordinis vitm virtutumque cjus existunt. Jam
verccundior illa etrubore vultu aspcrsa, postquam vero in cseteris excrcitiis spiritalibus, continentia,
aliquandiu obticucrat :» Ncscis,inquid,nos non isti jcjunio, vigiliis, oraiionum frequenlia, vel rcliquo
Sicculo vivere aut dcservire dcbere ? Hee ad qu.-n'''* laborc corporco, carnisquc castigatione, quanta se
plcrosque deditos video,vana prorsus ct animarum virtute accinxerit, et de die in dicra mdioribus se
perditionemessc pcrpcndo.Longealiusmihi animus pra?parans, gralia Chrisli comitante in ulteriora
ab his, proprii tantum pcriculi soUicitam •'" cogit sempcr tetendent,sequentium attestationc operum
existere.»Plurain hunc modum sancti desiderii ver- forsitan mclius dcmonstrabitur.
ba eum rcplicasset.Johannes ab imo pcctoris in alta 20. .\d mundi contemptum et facultatum rcnun-
excitatus suspiria : " Ve, inquid, misero mihi ct tiationem ex integro, omni dcsiderio estuabat. Sed
ignavisBimo,qui tamdiu moras non modo steriliter, C quo locorum se conforrct, non facile pcrvidcbatj
sed etiam perdite vivcndo protraxi! Scilicet me vi- adco cxemplorum copia se ex tota hac rcgione
rum, hunc fragiliorem sexum virtuto praeire opor- subduxerat, nec ullum omnino monasterium in
tuit. Nam summo probro et contumelia,non solum cunctis Cisalpinis partibus sed el vix in ipsa Italia
non conscquor jam ambulantem, sed nec dcses et audiebatur, in quo regularis vitaj diligentia serva-
totushcrcnstcrreullomotuprogrcdioraut comitor.» retur. Quia igitur quo se verterct ignorabat, qnod
18 His igitur acrius stimulatus ct supra quam solum poterat virorum quorundam, quos fama
alias antehac cujusquam cxcmplo virtutis accensus, vulgatior '"^'' a sfficularium conversatione sejungcre
dc perfectioris vitsc institutione (Ixa mento dclibe- videbalur frequens limina obterebat, eorumque
rat. Studium itaque Icctionis divinse cum eisdem actionibus intentus, nec conlaborando '^^" in-
in
ancillis Dei summa vi statim arripuit, et primum ferior, mcnscm plerumque aut eo amplius, nunc in
sacrs bibliothcc.T historiam Vetcris ac Novi Testa- istius nunc in illius contubcrnio et quoquo potcrat
mcnti pcrcurrcns ex intcgro, dcinde quecumque in obsequio exigebat. Metis per id temporis duo con-
divinis officiis certis temporibus in scclesia fre- tinentis vitae prfficonio satis celebres habebantur ;

qucntatur, lcctionis qui Comitis dicitur (362),

libri alter Rotlandus scole cantorum in domo sancti
orationes et si qua sunt sacramentarii in usus di- jj Stcphani prcBsidens,et in rcmotioribus oratorii san-
vcrsos, regulas supputationum temporalium, quaj cti Michaelis,quod crat in superiora ejusdem basi-

corain antedicto liernero diacono prius ex niulta lics sancti Stephani, orationibus, psalmis, missa-
parte relegerat, mcmoria: vicaciter (363 ut ncmo rumque cclebralionibus.noctes diesque continuans;
superius commendavit. Pracepta canonicae institu- alter Warimbertusapudbasilicam sancti Salvatoris
tionis, hoc ost decrcta conciliorum, judicia peni- non longe a claustris clericorum, pari nihilominus
VARL« LECTIONES.
'''^*
/to L'il>^^ uistitutu rnrr. uestituti c. '"^•'
adhuc pa qund Lahb. parum explicitt. ''" ila
:. l.; at-
que c.
'^'J
sBlicitiam curr. solicitara c. ''•'*
plurasquc c.
'
'" fulgatior c. '™ co : laborando c.

NOT/E.
f361) Sril. gnarus. (363) Id cst pervicaciler.
(302) Hicronymo tribuli.
253 DF, VITA JOANNIS ABBATIS r.OHZIRNSIS, 254
stiiilii) in rfliiis iliviiiis ClirisUi (lescfviiMis. yiKiniiii A ncs iiihil iiioliis, iiiiillotienscliani Ifinlus iii inbccillo
vitc oiniiiljus ticccptissim.T tcslcs ailluic niulli su- corporc vircs ciiiii (iiiodum stuporc scrum compen-
pcrsunt, cx (luiiius, si (]uis vclit, plcnius polesl sans — crat cniin inacic ct squaloro niinio con-
athlisccrc. fcctus — cum co aliipiandiu est conimoratus, cdlu-
21. His ittuiuc non purvo tcmporc coha^rcns, cl lani quo(|uc sibi ad babilandum compegit. 1'lurcs
niuUo divini operis laborc sc ipsum excrccns, cliam lunc c.\ vicinio civitalis illuc viscndi gratia vcnicn-
apud cindcm sancti Snlvaloris basilicam rctnisionis lcs, ct que([uc nccesf;aiiis usibus confcrenlc.^, non
cellulam, in iina pcrpcluo claudcrclur, adorsnscst. miniimim in sancto dcsidcrioaccendcbatilur. Inter
Scd credo loci incommodilatc olTensus.ulpotc nicdio quos ct Ilnmbcrlus plcrnmquc acccdcns
pra<ratus
urbis, ct potius sccrcta quelibet silvaruin aninio subindequc rcccdcns, noncunipiam ct aliqiiod dies
nieditatus, inlerim slaluit difTcrcndum. Audita in- subsistens; et quidam vir natione Britlo, Andrcas
tcrca fama viri vcncrabilis Ilumbcrli, qui Virdiini nominc, liberalibus adprimc studiis eruditus, sed ct
rcclusus, et scicnlia litterarum sanctarum, et lau- animi viiiutc pra-pollcns, ctquod his majus csl, in
dabiiis vita; tcslimonio clarus, ct mcnto sanctns ah divina admodum studiusus. Ilic dc patria insula in-
omnibus co loci babcbatur, ccloritcr ad cum con- fcstationc Nortmannorum, ciinctis (^jusdcm insula;
tendit, et brevi mutuis confabulationibus animo -n incolis aul occisis aut fugalis, cum pluribus aliis
intcr se coadolcsccntcs, aliquod dics cum eo cxegil. doctis reque ac sapicnlibus viris pulsus, a rcvcrcndo
Omninm ibidcm e.\ccssuum suoruni puram confcs- sanctitatis cpiscopo Dadone, cnjus supra mentio
sionem dcponcns, cx codcm vcncrabili viro formam facla cst (30.")), in Montc-Falconis (300) cum no-
pcnilcnti;c ccpit. Carnibus ul putatur ab ipso lcm- nullisqiii cum co advcncrant liritlonibus cxccplus,
porc omnino abijtinuit, ct ji,'junia sibi scmpcr aniica cl proeuratus.
salis libcraliter cst
infatigato rigore arripuit. Cuin his communicalo consilio, ulrum loco
2-4.

22. Cum vero comperisset, ct allcrum qncndam codem sibi salubre ac frugiferum esset manerc, illi
solilarium in vicinia ejusdem civitatis, intra remo- ut cauti ct illius portcntuosrc sloliditatis heromita;
tiora saltus qui .\rgonna (30 'i) dicitur, commorari, morum non icjnari, ab ejus cohabitationc omnimo-
etiam hunc cadcm fcrvoris instantia adiit, si fortc disanimum di-Hcxcrunt ; maximo codem Hnmborto
ibidcm dcsidcriodiu conceptode heremi habitatione bcaturum aposto-
siiadente, ut Romam mcmoriam
satisfacere possct. Ilicautem solitarius, Lantbcrtus lorum supplicatum prius adirc tcmptaret, quod iter
nomine, ct moribus ct scicntia omnino rusticanus ipsc ,jam dudum Deo propitio cxegcrat, et sicdc-
erat, ct nisi quod multus labor, quo satissupcrque nium vita comitc rcdiens, quod in communc ratio
durissimo et vclut inrationabili'sc ipsum attercbat. demonstraret pariler cxseqncrentur ''"'. Mox moras
eum aliquavcnus in rcbus divinis commendabat, " omnes animi fervore disrumpens, sumptu sane non
alias stolidus et agrestis totus parebat, ut qui forto magna ope maturat. Sociatus cst
ignobili facto, itcr
infirmiorum eum conspexerat, risum tenere vix eiBernacer quidam clericus, multo antc tempore
posset. Tegcndi corporis etiam et vcrccundiorum ei cum Warimberto illo, de quo supra dictum est,
cura postrcma ; similiterquc cibi vcl potus longc ce- Mctis apud ecclcsiam sancti Salvatoris vcrsatus,
teris niortalibus usus Modium integrum
dissiniilis. manu libraria cctcris ejus temporis non inferior,
farino? in unum plcrumque panem redegcrat, qui canendi disciplina admodum pr,-cstans, sed ct artis

mensem aut certe duos ci nimia

sufficcrot,donec prffi calculatoria; studiosissimus, ca;teroque ingenio in
duritia nisi securi non posset cffringcre, indeque rcbus non minimum pollens, tcnui quidem re, sed
sibi parliculam ad pondus eotidie prKriperct Item dcvotione in divina optime cumulaia.
lehetem permaximum, holerc ac lcgumine simul 2.5. Postquam vero Romam venicns vota sancti
plenum, in unura cxcoxit, quod repositum colidie, desidcrii circa loca qucquo sancta explevil, cupido
dum quid residui fuit, ad mcnsuram aquacruda re- cum in ultcriora tendendi amplius eccpit. Ibiquc ali-

solutum percepit. Subito quolibet mentis impulsu ex
hercmo se poripiens, villas •°'"
et
travit, itcmque rcpente cclluh-e condidit. Noctis plc-
rumquc medio missas exorius, ctiam si sic animus
tulit vesperi, aut ante, aut sub lucis crcpusculo, post
bidui triduive jcjunium, ut defectio corporis fuit,
quibus ex comitatu rclictus, ipse cum pra;dicto Ber^
civitates subin- nacro paucisquc quibusdara cxpeditior, usque mon-
D tem sancti Angcli cognomine, qui Garganus dicitur.
ocius percucurrit. Ipso tamen itinere montem Cas-
sinum beato Dencdicto insigncm ct congregalionc
monachorum frcquentem consccndit, cumque ipsis

non dici non noclis ullum tcmpus in rcficiendo servis Dci aliquod dies remoratus '"', sancti prajpo-
scrvatum cst. siti vestigia, quc ibi nonnulla supcrerant, curiosius
23. De cujus convcrsationis vario preludio Johan- exploravit. Intcrioria etiam illa marini sinus, qua;

VARI.E LECTIONES.
ir.33
uulas curr. uuilas c. '^"'
et scquercntur I. vel exsequerentur 2. rcmotus 1.

NOT^.
(364) Hodicque Argonne. (366) Montfaucon; ^nde Flod. II. R. iv, 30.
(365) C. 12.
255 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 256

civitati Neapoli adjaccnt, servorum Dei habitacula A hinc propiilsis,virtulibushincintromissis,edificinra

sub nomino sancli Salvatoris, montem Bebium (,367) morum oplime compositorum stuctura perpulchra
haud procul perpetuo vapore fumantem miratus, erexerit,magnorum ingeniorum "''•''vires vix posse
penetravit, eorumque orationibus se commendans, cxpedire existimo cum certe hec ad ea, que divino
;

nonnihil bcnedictionisexhisque secum tuliteisdem munere post in conversatione nionasteriali percgit,

servis Dei largitus est. inicia quedam velut et abjecta valeant reputari.
26. Tandem Christo ducc, felici cursu et cunctis Hec autem omnia intra abdifa domus, Dco sulo
prospere sibi cedentibus domum regressus, nec teste.vix aliquibus ex familia a consciis.operabatur,
mora, monitore suo Humberto convento, consilio cavens omnino scire sinistrum qiiid faceret dextera,
ipsius, quia locus dcsideriis coruin aptus nusquam et ut tener» plantationis virgultum, priusquam suf-
occurrebat, secum interira donii subsistere, et si qua ficienti irrigatione radicem dcflgeret, manus atque
pitc actionis poterat ibidem cxercere, quamquam ventorum contactum non bene credulum devitabat.
admodum rpgre satiu? '^'- duxit. Eratque utpote qui His ergo, quoniam ad dicta rebus ex.Tquanda ari-
figuram hujus mundi praeterire quantotius adten- ditas ingcnii minim.e sufficit, praitermissis, ordi-
debat, habons tamquam non habens, emens tam- nem rerum potius exsequamur.
quamnonpossidens,uten9hocmundotamquam non •«. 29. Sanctus Pater et unicam in his regionibus
utens. Et jam totus coBlestibus flagrans, specie sola postmodum lumen monachorum.domnus Einaldus,
res transitorias disponere vidobatur. Ceterum vita ipso tempore TuIIo in summo omnium bonorum
ejus in quo a monachi instituto difFerret, haud fa- exemplo vitam ducebat. Is ''" n scientia literarum
cile quisquam disccrneret. Ita pernox in vigiliis, tam secularium quam divinarum ea "" tcmpestate
orationibus nootes diesque conjungens, lectionibus cum esset sedisejusdem
inter suos nulli secundus,
sacris studio vix aliquando interciso inhfsrens, om- primo quidem primiscrinius, postea autem eliam
nique castigatione corporis sese coercens, crucis primus archidiaconus,cunctarumque opum affluen-
auctorem, satis in sublime cruce levata, nisu inde- tia dilatatus, amore coelestis desiderii tactus, cunctis
fesso cotidie sequebatur. quK habuorat usque ad siliquara ut dicitur distri-
27. De tenore jejuniorum ipsius an quid scrmo butis.tantum simplici veste retenta et libris ac veste
digne valeat explicare, prorsus non sentio. Qu» sacerdotali, in cellula claustro clericorum adhcrente
tanta pertinatia ab ipsis initiis sibi indixit, ut si qui sese cohibuit,et triennium fere in summa et ardua
adhwrentibus qui hec cognoscere
forte erant ex sibi continentia vitam agens, raro usquam prfeterquam
poterant, miraculo stuperent ingenti, quomodo vcl ad ecclesiam missas celebraturus aut nocturnae ora-
extremo spiritu respirure '"•' in tanta austeritatctionis obtentu prooessit. Servulo tantum uno con-
sufficcret, qui pocius in augmentum admiration'3 C tentus fuit, qui ad quoque forinsecus neccssaria
postquam diem aut etiam biduum plerumque sine mittebatur. Nam nisi qua; episcopus loci vir vcnera-
ullo cibo ac potu, ut nec modicum quid gustaret, bilis Gauzlinus, in misericordi» opcribus sane me-
transegerat, incredibili vlrium integritate et facie morabilis, aut religiosorum quicumque raisissenl,
opus quodcumque ince-
I*tiori agilis et constans ad nullis aliis sustentabatur. Clientulus quoque cx clo-
derct. Id vero ipsum ex ore ipsius nobiscum confa- ricis unus, qui missas celebranti assisteret, dere-
bulantis sopo audivimus.quod in diem alterum fre- lictus. De qualitate indumenti, cibi, vel potus, qua
quenteromni cibovel potu carensjejuniaextraxerit. cilicii assiduitate, jejuniorum frequentatione, peni-
Fatebatur cnim, dum quidam fratrum dura aliqua tentiae austeritate sese damnavit, superfluus esse
refugientium aquam in potu male sibi conducere vereor in dicendo, cum etiam copiara quaracuraque
quererentur, nemini a-quc ae sibi prius prte conti- verborura operationis ipsius superet magnitudo.
nuo usu vini, aquac perceptionem exosam fuisse : 30. Hic dum die quadara solus resideret in ccllula,
« adeo, inquiens, utqua diorum mihi vino fuerat
si vocem de repente, unde aut a quo editam nescius,
abstinendum, aquam stomacho nausiante, panem claro omnimodis sono hoc audivit dicentem Sus- :

etiam ipsura per totam diem cum omni cibo fundi- tollam te super altitudines terne, et cihabo te here-
tus respuerim. » n ditate Jacob patris tui; os enitn Domini loculum est
28. Prwterea quam celer ct tamquam ne quis se Paululum inde attonitus et se-
hrec (Isa. Lviit, 14).
prior irruoret festinus, armaturam coDlestero indue- cum ut fit multa anirao reputans, postquam misso
rit, quoque robore contra virlutes contrarias bellum circumquaquc ministro, si forte pucrorum aliqui e
Christo fretus susceperit, carneque ac spiritu rela- scolis vicinis, dum recitant, hoc protulissent, ac ne-
ctantibus,cum pars '^" melior^de palma semper con- minem toto id temporis spatio in quolibetloco con-
tcnderit, tamen semper periculi metuens redivivi, tiguo fuisse renuntiante, vir prudcntis ingenii, gra-
brachia numquam remiserit, utque interhec, viciis tia3 divinoe sibi oraculum in spora fiducialius dein-

VARLE LECTIONES.
"" spatiis c. respirare c. pras 1. '»*' uirex corr. uircs c.
15S6
}jis fo,.,. jg c.
'^*'
ex
corr. ea c.

NOT.E.
(367) Vesuvium, 55.
237 DE VITA JdA.NMS AltBATlS (iOHZIKWSIS. 258

cops (le iluius Uouuiu priesuuioiuli djrectuiri, tiilc- .\ iiuu passiiii cuicuiuqu(^ sc nisi n(jtiB»iiiiu uperit, et

liter intolloxit. Quod iipud so (luidcm ipsc Ibrti id non facilo quidcm.Apud sc cnini omnimodisla-
(^ustodia aninii scr\ai'e sluduit rocundituin, rebus tcns, vilam, qua in sccrotioribus sub oculis supcrni
autcni postoa in ip^o onuuuin corum li<losost sub- arhilri dislrictc admoduni osse coartal, oculis hu-
sccuta. VA hrc (luidoin do inioii.s tanli \iri Itrovitcr miiuim, ubi in publiouni oxieril, offorri; summavi
pro loci ucj^ocio iiisoruiinus ; cctoruiH. lanlu loli- iil(]uo arlo dissinuilat. Adlamoii a vobis (.vucatiis
cium geslorum ejus exlal matcrics, ut ct proprium cilius aderit, ct mutua vestri colloculio me uihil

opus doctioril)us(iuo, mcrito arripicuduni dcside- oxlra (iiiam resest de co afferrc facile coinprolialjit.»
rcnt, etamplissimo audiontibus ct imilari volcnti- Nuutio inoxse eum vcllc /idcroctalloi|ui insinuans,

bus IVurtni possin! o.vistorc. ita oondixit, ut ipsius starot arbitrio, utruin ipsc
31. Cuin ita^iuehic Johanncsct ipsc domnusEgi- cum doini, an illc se TuUo convoniret, quiihiuc
noldus tain propinquislocorumintervallisabcsscnt, horum mallet resignarot. Johannes ad totius proba-
alteralterum uisi lacie sola ct locutione communi somper executionem non scgnia « Disci-
hilis officii :

nonnoverat; adeo utcrquepopularisrugitans gloriju puluin, inquid, potius obviam decel ire magistro.
sese tantum testibus frucbatur a Deo '-^*. Cum iu- Ergu.ut dignum cst.TuUo ouni convenio.» Ut crgo
torea casu quodam supra memoralus Humbertus e advonit, Ilumberlo adhuc ibidem euin opporiente,
qua so jam dudum Virduni recluserat, ea
D quam fanliliaritorsibi allcrulrum at((uc ofliciosis-
cellulo,
quo nescitur obtcnlu eHracta ''"'.cumdem venerabi- sime adgaudentcs, omnibus e conspcctu rcmotis, de
lem patrem Einoldum ex improviao TuUoconvfinit. causa, proptcr quam accersitum illum miserant,
Is enim inler raros alios vitic ipsius jam pridem conferroccDporunt.Tandomqueuhi, postnon modi-
consciusruerat. Viro sanctoad tam insperatam ojus oam rorum oolestium confabulatiouom.dosidorii sui
prKSoutiam stupclacto, pra>scrlim quod fama ad se altor alteri jam lida secreta rofuderat, cunsilium
certo dctuler«t,lege rcclusionis eum intrusumfuis- exiude sibi vita! ducenda;, uti quibus soculo ponitus
se,causisquo egrcssionis acceptis, inter quas pra;- eratanimusrenunciandi,curasollicitioredisquirunt.
cipua erat.ob hoc se advcnisse, ut heremum potius 3:). Sub hoc Johannes causani sibi ratus oportu-
simul e.xpoteret '"'", ibique multo melius quain in nam cccidisso, totius suie convcntionis cum viris
urbium froqnentia omni houiiuum molestia libori soricm pnndons,et maximc apud quos
roligiosis oi

Domino deservironl consilio olam inter se conllato,

; Mctissihi froquens tunc solum orat recursus nam —
ipsi per se.cunctis arbitris procul, flumine Mosella a coteris aliorum locorum jam dudum abstincbat —
oppidum ipsum prictorfluente Irajecto, et specu quanta viri ipsi in eamdem seutonliam concordia

quodam in saltu vicinorepcrto, ibidem se tamquam conspirassont, apcruit. Illo quam facile animis ad
porpctui heremitio futuri recipiunt. Moxjquihusdam C hoc iiiolinatis, secum ipsc eosdom viros conve-
ut
religiosis ox oppido virum sanctum requirontibus, nirot, hortiitus ost. Ita Humborto tunc propria repo-

ct quamvislocum aditu difficilem amoresuperitnli- tente, ipse post dios aliquod Motis accodons, et
bus,ubi eos conveuerunt, ceptum hujusmodi, quod super sancto virorum illorum instituto non modico
nulli utique hono umquam csset probabile,saniori deloctatus, aliquandiu etiam apudeos cst commora-
consilio dissiparunt. Tanta siquidem loci iniquitas tus. Interduni vero ad propria sub tempore recur-
fuerat,ut ncc ipsi cuiquam labori ibi in8istere,nec rens, memoria '°'''
semel accepto dulccdinis quasi
a quoquam facile eis quicquam necessariorum pos- moras ferentem,suam '"* eis
diutiuic absentiiu egrai
'""'^
set conferri. Sed et ipsc ut crat vir consilii non prajsentiam Erant autem reli-
citius revocabat.
difficulter meliori sententia flexus, amicam conti- gioso ille.dc quibussupra dictum est (cn;). 17),apud
nuo repetit cellulam, Humberto Virdunum ad sua Sanctum Petrum feminae, Gcisa et amita ejus aliifi-
66 interim recipiente. quo nonnulls, et Salecho clericus sancti Martini
32. Qui dum rursus eum crebrius revi3eret,qua- ultra fluvium Mosella;, et Randincus prcsbitor tituli
dam die intor cetera que familiaritas illa parero sancti Simphoriani extra portamurbismcridianam,
adsolet colloquia, dum, si qui forte alicubi ad id apud queni et crebrius pro loco secretioris usu con-
temporis qui ad sancta desideria aspirarent existe- r\ veniehant, et Bernacer diaconus, comes Johannis
rent, vicaria interrogatione percunctantur,hunc de jam pridom Romani itineris nam dum illi do quihus ;

quo agimus Johannem sibi, ut pra;missum est, opti- menioravimus (ca/). 20) vite pracstantioris, Rotlan-
me notum adduxit in medium. Do cujus laudabili dus Warimbertus.jam vita decesserant.Cum his,
et
conversatione cum plurima Hominem
replicarst : « velutiinquibusdamc(Elestium disciplinarum scolis
inquid domus Einoldus, olim cognosco, et ad me sanctorum ingeniorum viribus se ipsos cotidie in
crebrovenienlcmusucomrauniexpertussum;utrum studiisomniumprobatarumvirtutume.xercentesduo
autem harum rcrum, quibus nunc pritdicatur, ei aut lectionibus aut orationibus seu
ipsi viri priecipui

mens inesset aut studium, necdum vel tenuiter cortemutuisadcelestia cohortatiouibus insistobant,
advertere potui.» .\l illc : >< Ita, inquid, homo est, ipsosque cum quibus versabantur ad majora sui
VARI^ LECTIONES.
'^**
ado ('. ct Deo L. ac Deo M. '^" efracta c. '"''O an expectorent? '^" in marg. manu 2. Hic ui
sensu I
(i. c. Hic vidctur sensus csse). '5'= addit 2. '^^' addit 2.
2S9 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 260

imitatione amplius atque amplius provocabant.
34.SeiJ ctidem venerabilis Einoldus jam et ipsa,
adqu;c intcrdum recurrere vidcbatur,propria
tatisTullcnsis funditus sibi praocidons, duni
ipsistamquam mansionem porpetuam statuit,
dcm pariteromnes adrenuntiationemquoquererum
omnium impcllebat. Undccumdohisinstantiuscon.
sultarent, loca,in quibus communemvitam professi
A rium, non multum ab urbe longius, cis optime
posse concedi rcspondit.Ibi repentcviro prudentis-
civi- simo.quid a]iquando,antequam apicem pontificalis
cum honoris attingorot, super loco eodem sibi in voto
eoi?- fucrit,sccum animo roputante,nechumano consilio
scd divina cura rcm agi considcrans,nihil omnino
cunctatus flrmat sentcntiam.Interim rem taccri ju-
hot, dum tonipus cos dctur acciri.Erat locusidcm

paritor habitaro posscnt, sollicito portractant ad ; o\ i|ua (ilinifucrat specioprKstantissimalongn jam

hoc nullo eis in his dunitaxat rogionibui^-.qui sibi ad situ [ifiw piiolVrons sfditudinem, ot pr.cter paucos
caquc mcntc conccperant oportunus videretur, oc" in veste monachi inibi habitantcs, quibus divin.e

currente —
adco scculi macula quadam cuncta fe' stipis vix modicum quid inferebatur, cetera ornatu

re cocnobia offuscavcrat —
longinqua qucquo ct omni submoto '°»-'*
focda locum facies obsidebat.

pcrcgrina dolcgerc statucrunt. Hoc eum omnibus Posscssionum quicquid cxterius fuerat,Adelbcrtus
uno animo oadomqucsentcntiaplacuissot,Johannes comcs, vir gcncrc quidem clarus, ingenio autcm
superiore prolcctione sua ItalicacircaBenevcntanas n fcrox ac violontus,nec bono cuiquam fcrc umquam

regioncs loca se qucdam in desertis valde oportuna morum probitatc probabilis, ex bcncficio cpiscopi

asserit conspcxisse, in quibus labore manuum ad cui militabat,gratia sanc ingrata, tencbat.Gognatus

excmplar antiquorum sanctorum facili victu vitam ipsG jam dicti Lantberli — nam ejus sororcm ha-
ducerc possent, qurc utiquc et vinctis et sitn et vasti- bebat — idcmque quibusdam animositati-
intcr sc

tate obductis copiosa, et cetero usu morlalibus pcr bus dissidebant. Erho idem Lantbertus postquam
omniacssent accommoda. Adhoc et montis Cassiui, animos episcopi ad hoc inclinatos personsit, Bor-
quem subierat et propriisvisibus exploraverat,men- nacro celcrius rcfert, ut viris quantum potost por-
tionem adducens,simul et illius abditi intra sinus suadcat, quo mox coram venicntcs, quom sibi lo-
marinos sancti Salvatoriscoonobii quodmonti Bcbio cum deligere malint, fuerint pcrcunctati, omnibus
imminct, postrcmo in id omncs assensi sunt, ut pra;termissis Gorziam postulent.
quantotius prolcctionom illuc matura? deccrnorent. 37. Dum hcc clandestinis intcr hos agitantur
35.Cunieccc,divinitusutcertumesthocprocurato, consiliis, omnium horum adhuc illis ignaris et dc

ad noliliamepiscopi magni postmodum rerum divi-

, pcrcgrinationc maturanda tractantibus, alius itcm
nra'umrccupcratoris,domni.\dclberonis,hec omnia ipsorum.cui nomcn Handinco,absqno liccntin epis-
porforuntur.Bcrnaccrcnimunuscxipsis.dumcccle quo stipe canonica alebatur ot titulo su-
copi, sub

sancti Salvatoris post domnum Warimbortum C pra momerato deservicbat^sc vel quibus doputatus
slipe dominiojusdemocclosi,-Emagnict momorabilis cssct dosorcrc, vol quoquam porpetuo posso secc-
viriLantbcrlidcscrviret,oodomdominosuosocrotius poro, non satis integrum sibi vidori, suggcscit.

cvocatorem omnemordinc aperit, meritisquesanc- DomnoEinoldocum nullo modo improbante,immo

domni Einoldi atque hujus Johannis cctero-
titatis canonicam sic se habcre regulam asserente.ad hoc
rumque qui cum eiserant et fervore sanctorum de- ct cctcris ut ocius fieret in commune ferentibus,

sidoriorum oidom plonius intimatis, et qualitor,
quoniaminhis rogionibusnon eis aptus occurreret
loous ad scrviendum Domino, exteras destinaront
petere regioncs, id ab eo interim accepit responsi,
ut quoque pactn eos retincre tcmptaret, dum ipsc
oportunitatctomporiscapta episcopoea insinuaret.
Quod Domino facicntc cicius cx voto cadcnto, que-
qucsibi suporviris cisdcmcrant comperta,plcniter
cxplicat,addcns ad hoc summo utique probrohanc
maculam eisomnibus post seculisinurendam,sihi
famuli Christi tanta spacia ejus episcopii.Deo pro-
picio sic in immensum dilatati,ita sibi causarcntur
prfficlusa.ut quia nusquam cxcipercntur,in longin-
qua quedam sub ctclo incognito propcrarent, frus-
traquo tot dicionis ipsius essc monasteria, si modo
ab his tam brevis numeri homines pellerentur.
Bcrnacro mediante per virum clarissimum om-
niumquc apud episcopum consiliorum intimum
Lantbcrtumconspectibusepiscopi prssentatur.Ubi
cum, gratia habitus postulandi quid rcliquis q>io-
quc esset in voto,ex cjus narratione palam percla-
ruisset, omncs qui forte constiterant ammiratione
gaudio intermixto, ne tales ac tanti desiderii us-
quam dimitterentur,dignaque eis providcretur po-
cius habitatio, vooibus orabant et prccibus.
n 38. Mox omnibus coram accitis scquo dignc ac
reverentcr exceptis, post auditaao reddita vicissim
colloquia ubi episcopus,quam promti in eosanimi
essot, oxposuit, locum sibi ad votum quocumquoin
suo opiseopio copiam eis dat eligendi. Illi spatio
brovi inter so conferendi potito et accepto, Berna-
cer, ut clam doctus erat,Gorziam nominat.Ceteris

36. Episcopus cum nihil sibi umquam magis de- incerto nutantibus, eo quod peregrinatio eis multo
siderio fuissc rospondisset, quam ut pencs sc reti- dulcius complaceret, Johanues, quo majore nomo
nercntur,ac vicissim abipso Lantberto de loco ha- ardore exilii cstuabat, astu quodam, tamquam id

bitationis eorum exquireretjille Gorziam monaste- omnino esset impossibile:« Optime, inquid,ncqu9

VARI.£ LECTIONES.
1553« gubmotu c.
 ::>()1 IJK ViTA JOAN.SiS AHDATIS CoHZIHiNSlS. :2«2

allcr iiuisi]ii!iin mclius poslululiiltir! .> esli;ii;ir.s vi- .\ l.ii.t micli.-; i)i-iiccss(>ral, 'ipso quofiiip ui| iiiai tiris ibi

dclicpt, co sibi denof^nto — pro eo qiiod Adelliorlo quicsoontis hcati Oorffonii sopulchnim usquc ve-
nullalonus torra vidorolur posso c.\lor(|uori, uli (|ui iiissct,horrcutomqtic loci silum vidissct, utjuxta
ita
magnitudino, polontia ac rorocitatccum siii tum fni- allaria ipsa vcstigla f(j;da animaliiim doprchondc-
tris normiini Virdiinonsis cpiscopi, aooirima' pari- rcl,uhi sc ad orandum proslravil, allius pr.-c lanta
tcrmeiitis viri.plurimum acponcin immonsum nito- pr.Tlatorum injiiria circa ioca sanctorum ingcmia-
rclur-*sua nihilo desideria rcmoranda. Qiiod longe ccns, in hcc, ut ipse poslca rcforre consucverat,
disponouto provcnit..\ consulliiliono
alitcr l)(iinino vcrha inlcr orandiim proiiipit k Si indignum mo, :

namipic mox in(rot;rossis,ciiin (|iii(l ciinvouissol ro- in^iuid, o piolas C.iirisli imiiionsa, ct luuiii, qtii hic
tulis.-onl, opisooiiiis iiiliil oiiuiiiiKido dilTorons, sino ados loslis Diimiiii, [liutn aiixiliiiiii, hiijiis saiicle
ulla cunclaliono, ut jam diiduin animi lor\'ore oun- Bcdis tu.T minislriim iimi|ii;im promovcrc dignahe-
coporat, loetim pr.itinus jiiri coriim conlr.ididil. ris,hanc loci liuJusmiscr;ihiIom,quam ccrnooculis,
(3CS). Ncc multo post (DCCCCXXXIII) tcrram
oliain lacicm in aliam ab hac habitudincm, tc mihi adju-
cidcm Adelbcrto sublntam, que rcs '^" (3C0) utiquc torc 1'acto propicio, commutabo. »
ad viin non minimam spcctarc vidcliatur.licct oi pr.-c '.0. (DCCCC.X.XVII .V(i/7. 1.) Audivit Omnipolcns,

magnitudinc dovolionis postrcma habcrotur, mona- p ctWigirico non post mullum tempiisal)sum|iUi(371)
..u:. ,.. :_• -.,.i.i: i:.
chis cx intcgro reddidit P,,,.,^ i,j |)g|,|,f, ,|i,iii;in, generc Sucvus, in heremitica
39. Quanto autcm studio vel ipsos vci Iiicuin apnd Turcgum vastum solitudincm (372) aliiiuando
unice pra;tcr cctera dilcxorit atque voluerit, ociilo- vita ramosus, zelo utique pio optimi lunc principis
rum magis quam sormonum fide petendum csl, ut Iloiurici, Oclonis ccsaris postmodum gloriosissimi
brcvi ex illo dudtim sqtialorc detcrrimo '"' cunola goniloris,successisset,ooque,quo proliindo judicio-
loci illius haliitaotihi in novam quandam luccm ot riim Domini abissoincoitum.a prislincsanclilatisct
gratani aspccliljus resplcnduorint vcntistatom : ubi hcreino (iiircsiKT laudis dignitalc deferventc,ad ulli-
etiam, ut mox inde ab initio pr.-copt.avcr.it, scpul- mum lacrimabili rerum scric a ncrandissimis scrvu-
chro sibi quam longissime ante obitum coUocato, lis inabditisoxcocato(DCCCCXXVIII),diim sesc pos-
Domino misoranle venorabiliter est tumulatus. Pr.T- teainconcilioepiscoporum idcm publicooflicioabdi-
slililiiuo ci gralia Christi opcrc adimplcrc, quod cassol (DCCCG.XXI.X\ ipsc .Vdelbcrto, pr.Tlcr spem
quondam anlc nonnuUa ordinationis siu-e tcmpora (unniuiii,cumosselregiquidcm palernasimulac ma-
tacito sibi in mcntem voto obvenerat. Nam (.370) ternastir[)o longe retro usqucab hominummcmoria
tcmpore Wigirici pr.-cdcccssoris sui cum quadam sanguinisCS^S-^^JjSed ob rei familiaris inopiam,qua
dicrum populo admistus '"^^, qui ex urbe ad idcm sccundis malris nuptiis laborabat, ccnsu aliquanlo
monastcrium, angustia siccitatis compcllcnto, pcdi- C tcniiior, conscnsu omnitim [uiblicisque .Tcclcsire
VARI.E LECTIO.XES.
"" iUi Lahhcus rorrcxic, qucrcus c. sublalam qucrens, ulique Mub. "^° (. c. lcterrimo. "^"admiltus c.

NOT.E.
(308) Chartam cxhibet Calmel flist. de Lorraine (372) In eremo Einsiedcln.
T. I, Prcuves p. 338 (375-7-4) Filius Wigerici comilis, consanguincus
(300) Scilicct terra' ouhlalio. Ev.T comiliss.T (matris Oilalrici Remensis arehi-
(370) Cf. Joannis Gorziensis Miracula S. Gorgonii cpiscopi), cujus et maritus Hugo comes a. S. Ar-
c. 8. nullb descentJil. Coanatio .-Vdalberonis hac est.
(371) Cf. Translat. S. Glodcsindis, c. 46.
Illudovicus Pius('?)

N.

N.
Wigerious comcs Tridericus

Hichizo N", obiit in nioiiaslerio ILiisleiia. nioi„iclms Gorz. abbas S. lIubL-rli.

Guzilinus nces gercns

Fi idericiis Bi unoiiis Adalbeio 1. e|iisco|ius .\letleusis
el alii. a.9[i9.duxa.960. t'JS4? 9-9 t 9f)-l
uxor a. 951. Bi-.nlrix Hngonis (rf. Flodoard .>. dii, 917, 948,
.M. Qlia 950,951,953,934,959.)

Tbeoduricus dux Addlbeio II.

a. 981. (Uicher. 3, 103 )
Episcopus Meltensis
t lOtl. 984 t 1005.

Frcdeiicusll. dux Adalberto 111. episcopus Melleusis

t 1032. lOlCt 1072.

Beatrii Sophia (a)

nupla Boni-
facio TuscisB
marcbiooi.

(a) Albericus ia Chronico ad a. 1033 Bealrieem et Sophiam fllias Sifridi, fratris Fridcrici II, fuisse scribit.
 263 JOANNIS AJJBATIS S. AHNULFl METF.NSIS. 464

ilimiKque suffragiis in sacrcB Metensis cathedrE A. tena occidentalium parlium Ludovvioo, filio Karoli,
oatiflcium Dominojiromovcute sustollitur. qui bello apud Suesionum civitatom nota famance
il. Cujus deinceps actus de die in diem felicius victus nec victor, in custodiam ad mortem usque
procedcntes ut Cliristo duco succreverint, et ut in detrusus est.Ut autem eos pariter superior dcscripsit
monasterium prscipue reparalione (375) studium conventus, ita omnes sacr;e milici» suceesserunt,
pr.e cuuctis transfudcrit, nequaquam l^rcvi sermonc id cst ipsi primi ct novi ducos exercitus prscstantis-
sti'ingi quisquanniuesicrit.ncque niihi id,si sapiam^ simaque ejus seculi lumiiv", Einoldus atque Johan-
arrogare pr»sumpserim.El certe res ipsa ita se cun. ncs, dcinde Salecho e.\ clericis sancti Martini citra

ctorum ingerit oculis, ut quicquid dictum fucrit, Mosellam, Randincus presbiter tituli sancti Simpho-
minus videatur, et multitudo factorum nequaquam riani, Bernacer diaconus de quo supra memoratum

cxKquari valcat facultate verborum. Ecclcsiam si- cst, cumquc his adulescentuli duo. Tcuthincus mi-
quidcm, quam supci-iornm temporum perturbalio. nister domni Einoldi, et Teufherus, qui adhuc bone
ne ab omni pffinc studiorum bonorum fervore tam conversationis supercst, cum Randinco prcsbitcro,
quam et humanis detritam snscepcrat, ita
in divinis cujus crat nepos, admissus. In vestibus clericorum
secum Domino operanteex nulIo,ut ita dixcrim,in aliquandiu incesserunt, donec episcopo illuc ve-
summum repcnte statum provcxit, ut queoumquo n niento, et more monastico electionc de sibi praDfi-
dioccsi suw gidjcrant monasteria, longo jam ct ve- cicndo patrc pctita et acccpta, curn inslitutione vita;
teri morbo ab opere rectitudinis languida et pene regularis,habitum quoque monachi eommutarunl.
desperata, regularibus disciplinis reddiderit, viros Uno cnim voto ct pari sententia domno Ei-
44.
vita et doctrina probatos siugulis quibusque locis noldo ab omnibus exclamato, ipse primus omnium
prffificiens, qui mundo perfecte abdicato, ceteris episcopo regularem conversationemex instituto bea-
documento el disciplina pronccrent.Clericorum ip- ti Beuedicti scripto professus,et cruci dominica; de-
sorum conciliubula, eo quod divisam curn sa!cuIo dicandus,cuculIo induitur.Sequenles abbati cx or-
convcrsationem nou satisprobabut, iu monachorum dine prolltentes, in milici<T celestiB et obedientiae sa-
inetitutamutavit.SanctiraonialiumhubitacuIa.quod cramenta sub ipso omnes similitor pari '"*' modo
oa, etsinon re, fama tamen obscurari quam a?gre conjurant. Ad res cxtra curandas domnus Johannes
fcrebat,omni sinistraj suspitionis morsu eripuit, et doctus et gnarus earum cligitur. Pauci qui ex vetusta
ad idem quo monachos institutum, et in nullo dis- conversationc ibi supererant monachi,adexemplum
pares obscrvationes, pro sexus virtute coercuit. Nec novorum coacti iu communionem vite etium ipsi
jam antiquioribus ot eminenlioribus eontentus lo- assensi sunt.Census eis vel substanlia primo admo-
cis, ipsas quoque collulas longius ritu vago disper dum tenuis fuit, quam tamen interioris auinii te-
sas, in ciuibus vix octo aut certe minoris numeri cle- ^ saurus facile tolerabilem faciebat, lidesquo in Dco
rici rurales nuda verborum reddebaut '^" officia, mo- plona, qus nescit defeclum, religiosos quosquq ex
nachorum hubitu ct observationibus insignivit. locis diversis in eam tunc primum nasccutis gratife
Utque tcmpora resquc tulerunt, terras sumptibua venustatem excitos, quibuscuuiquo necessariis ''"
eorum necessarias et qua> locorum erant restituit, impendendis ardore certatim ultero altcri inrucnti-
et propriis usibus subtractas egrcgia libcralituto bus impellebat.
additis testamontis contradidit. 45. Ad hoc ipso Johannes quaecumque in faculta-
42. Sed quamquam omnium miro studio cum cura tibus pridcm supcrerant, tamquam fldele Christo
tenuerit, Goizia tamen, ut dixi, unioo sibi semper mancipium, immo probans in modico, quam fidolis
fuit amori, pro eo quod principium operum ejus
et in majori csset futurus, illuc cuncta contraxit, ita

extiterat, et sanctitas prasdictorum virorum Einoldi ul nc propinquis aliquibus, vel ipsis etiam curne
atque Johannis eum prcEoipue oblectabat, quibus gcrmanis, quicquam cx quibuscumque possessioni-
etiam, praa excellentia virtutis, fldei et sapientia;, in bus relinqueret,quin potius ad cumulum gloriarum
omnibus seu humunis est usus
fere deiuceps divinis celestium ipsos, qui tantum duo fuerant sibi ger-
Nec ferme aliquando, quicquid eorum
consiliis. mani, ad divinum post modicum temporis socum
promulgavit sententia, frustra temptatum est, ut D subegit scrvitium. Rosquc onines tam in domibus
contra, quo cxtra egressum, sero penituit.
si quam inagriscumvinearum pulcherrimaadmodura
43. Ingressi sunt autem idem monastcrium anno copia, quaecumquo partibua ciunt venture, in unura
incarnationis dominics 933,obtinente partem Fran- redactas,usibus communibus mouasterii delegavit;
cia; regni quondam Lotharii Heinrico Germanorum condicione taraon ea proposita, ut dum ipse advi-
rege, quo gloriosissimus Gtto Cesar, omnium retro veret in jus monaslerii rctcnt.i, eo decedente non
prceconia superans et universo orbi non minus glo- aliter ab heredibus, si qui forte proximiores tunc
rise -quam fructui natus, oxortus est Franciam au- ; essent, repeterentur, nisi priu3 in libris argenti 30

VARI.E LEGTIONES.
i"'' '«a necessarius
reddebat c. '^=« patri corr. pari c. c.

NOT^.
(375) Cf. chartas a calmeto in Preuves dc iHistoire da Lorrainc collectas, p. 338 sqq.
265 \)E VITA .lOANNIS AHHATIS GUUZIKNSIS. m;
moiiaslorio ddlid rpdimpiTnt. Miilroin (juiKiiic si'- A •inimus ullollprel, ul pone jum sibi possibilo csse ud
cuikIo viro viihiani, pusl noiiiuilli.iin iriiiiuis riii qiiiiil tantii pNiiisu iiistigabutui- proinitlcrct, in sc-
aliquibiis ox runiilia ad so rccurrPiilcin, (|iioil J;iin iiiot pauUiluin post tamcn rplapsu8,ot virium itidem
provectioris pssot ;cliitis, iii stipp iiu.naslcrii '•''"
ut crant coiisidcratione roiiiciisns, non ininu.-; quam
pxtra suscepit. Ubi ptiain pliircs annos ipsa sancta a principio propri.e iuercic votcrnum, solo haererc
anus postoa in bona convorsalionc, fratribus eon- compulerut.Sed ut cito moras cunctationitj dirrum-
grcgationis ipsius scrviens deguit, et qu.Tqtio in ve- pam, cuni hic utcuinquc aniinationis '^** excitas-
slibus oiant ncccssaria, ipsa ciiin suis aliquibiis, scnt, tuiii qui iiiininutionpin ;imor viri nuciii suscc-
qu.T sccuin iii caHcni slipo inoiiastcrii ni.incbant, piiuiis ncscit admittcrc, pnc oiiinibiis quici|uid
strcnuo satis ac liilclilcr cxcrccbat. Ibiiiiic in ipso viriuni miiii possct supcrcssp, su|icrquc iii.s;is

dovolionis obsoquio dioiii clausit oxtronuiin. vircs contcnderc sibi coegit expendcre. Itaquc re-
4G. Cum ad hunc '*'''
iisquc iocum nisi admodum liqua ab ipso religionis habitu acccpto, que ei

dobilioro evectus, in docnmcntum prorsus hclicta- conversatio fuerit, quantuin scilicet aulex testibus
linnom ingonii,vcliiti viribnsciinctis clTusiH.acn^pto cunctis piis ejus actibus adhcrcntibus, viris utiquo
landcm sognis mullo opcrc dclassatus,
et taniqii.im religiosis, aut ox ipso narranle, ul casus lulit —
brachia pcnitus dcjccisscm, nec ullcrius viam qua t» quod tamcn, durn gloriam respuit, rarum fuit —
procedcrom aut _..ii
1 ...1 ,i:ii-...ii
nulhiin aut dillicultor invcniondam
1 " ;iudivimus,
i:..: : ..„1 : :.,_:
i _.,:i _..ii_ ...i: »!.i--
vel qusc ipsi, quibus nulla potior lidcs,
.

mihi superosse, sperarom,inopinato studiorum oni- persensimus, hinc ut Domini orit miscricordiaQ
nium Inx hac nostra niiniin;uidus .Tlatc, ct cum prosequcmur.
usni tiim ornatui rcruni onminin totns natus,maxi- 49. Cotcrum no cui seu intcrrupta aut cxtraordi-
mus ct inclitus pncsul iloinnns snpcivcnit Doodcri- naiia seriesvideatur,si qua dc personis,quarum '^'-
cus. Quo viddicet hortatore atquo impulsorc, ut in quippiam coruui que dicenlur intoresse videbitur,
principiis reddidi, unice pra;ter cefera usus, ad hoc nscren tur, quarum et nonnullas superior propositio
i

opus nimiiim audax prorupi. Is ubi me casu domi intulit, ct docurrens alias pro causarum oportuni-
convcnit,si quid jussi opcris scu quantum confcco- tate et temporum scrmo plurcs inducet, de quibus
riin requisivit.Gui cum vcrcbnndns, uti cpcni cons- utiquo prioribus consequentia non reddcro, ratio
cius ingcnii, ncc ncgaro, ncc lilicre, quod quoquo ipsa, etiam si conarcmur, resistoret. Simul vir isdem
modo incptum ct plenum nugarum edideram, of- longc incomparabilis cum ita vitam egerit, ut soli-
fcrre pr.TSumercm, atque inter utrumlibet h.Tsitans tarius intor multitudines vixcrit nam frustra ni- —
trcpidarcm, illc, scodulis sibi defcrrc jussii?, ordine sus recedcret, si quis ejus robore virtutum so posse
cniicl;i cucurrit, Tum voro velut eos, qui sub luce aspiraro confiderct non sibi tainen soli quo fece- —
m;ilign;i divorsum ab oo quod so habct res intuon- rat arrogabat,vorumca;teros secum opcrari quicquid
tur, modo quam erant dissimili oum cuncta cffcrrp, illud vel secreli solius esset judicabat. Nihilquc pr»
et quibusquc obviis palam jactaro, salis quod mi- se superius quam communisvita; actionem umquam
rarcr nossc non polui. alicubi fccerat.Quociica qui ci pariter versabantur,
A7. (DCCCCLXXVIII. Dcr. 25.) Forte ibi tunc Tra- eorum non inmerito gestis ipsius acta intorerunt,
jectonsis scu Dabentronsis occlesioB pontifoxclaris- qui non modo nullam tamquam superiores ei invi-
simus atque in grcgo doctorum admodum celobra- diam fticient, sed illis potius ex tanti viri contuber-
tus domnus Popo(37G) adfuerat, festis natalis domi- nio fulgor '''^'
quodammodo amplior cuniulabitur
nici in communicationem gaudiorum ab oodem et claritas crescet ot gloria.
nostro antistite, cum suo, id cst ipsius Poponis, gc- 50. Antcquam ergo ultrapromoveam, primo quia
nitore, viro in rerum publicarum cura strenuissi- non alias forsitan magis oportune sc locus ollerre vi-
mo atque comite palatino, ciii nomon Berno, assci- detur,de viris quoquc illis venerabilibus.quos textus
tus. Ei cum eadem pariter vorbis non semel sufli- superior mcmoravit (cap. 23), Andrca atque Hum-
cientibus ingeminans o.xtulisset, ad me cum ipso berto, dignum arbitror dicere quoium uterque his
ora conversus, ut coppta nullo cunctabundus explo- item utrisque Einoldo atque Johanni non imparis
rem, hortatu magis ac magis ampliore animos D sanctitalis, incitamenta et quidam quasi stimuli ac
addcrc et favorc quam plurimo mihi tamen eru- virtntes fuere. Hii enim ut fama vulgante loco praj-
bescendo non desistebat accendere. dicto se viros eosdem rocepisse el plures undique ad
48. Quibus cum in aliquam forte facilitatem sese eos divina; servitutis amore compererant festinare,

VARI.E LECTIONES.
1360 monastorii c. ''"'
adhuc c. '"''-
anim;ilioncs Mah. quorum c. '^" furgor c.

NOT.E.
(37fi) Poppo
Folcmarus sedit annis 977-990.
sive appellatur Wolcmarus. Aliud exomplum nominis
Utrumque nomen idcm osse in vita Brunonis vidi- hujusmodi modo
usitati in Miraculis Adal-
diipliri
mus. Jbm igitur cum Tliictmaro iv, 1, 2, et Anna- heidis occurrit, et Liudolfum et Liudgardam Dudo-
lista Saxone Pappo Trajectcnsis intclligendus et nem et Dudicham vocari vidimus. Eodem modo
dicendus orit ot rocte abbas Fuldensis et Lauresha-
; apud Anglos hodioque Robertus et Wilheljnus no-
mensis, qui ab aliis Bobbo, a Thietmaro VIII. 5, mina Bopp quoque et Dick efferunlur.
Patrol. CXXXVII. 9
 ;

263 JOANNIS ABHATIS S. ARNULFI METEiXSlS. 2GA

itimisque suliragiis m
sacra; Metensis cathedrae A. tem occidentalium partium Ludoviico, filio Karoli,

ontiflcium Domino."promovente sustollitur. qui bello apud Suesionum civitatem nota famanCB
41. Cujus deinceps actus de die in diem felicius victus nec victor, in custodiam ad mortem usque
procedentos ut Clirislo ducc succreverint, et ut in dctrusus est.Ut autem eos psriter superior doscripsit
monasterium prcecipue reparalione (37.5) studium conventus, ita omnes sacr<9 miliciff successerunt,

pric cunctistransfuderit,neqnaquani Ijrcvi sermone
stringi quisquam quesierit,ncquo mihi id,si sapiam^
arrogare praesumpserim.Et certe res ipsa ita se cun.
ctorum ingerit oculis, ut quicquid dictum fuerit,
minus videatur, et multitudo factorum nequaquam
id cst ipsi primi el novi ducos exereitus prastantis-
simaque ejus seeuli lumiru;, Einoldus atquc Johan-
nes, deinde Salecho ex clericis sancti Martini citra
Mosellam.RandincuspresbitertitulisanctiSimpho-
riani, Bernacer diaconus de quo supra mcmoratum

exsequnri valeat facultate verborum. Ecclesiam si- cst, cumque his adulescentuli duo, Teuthincus mi-

quidem, quam superiornm temporum perturbatio-
ne ab omni paene studiorum bonorum fervore tam
in divinis quam et humanis detritam snsceperat, ita
secum Domino operanteex nuIIo,nt ita dixerim,in
summum rcpeutc statum provexit, ut quecumque n nionte, et more monastico clectione dc sibi prsefi
diocesi sum suherant monastoria, longo jani et ve-
teri morbo ab opere rectitudinis languida et penc
despcrata, regularibus disciplinis reddiderit, viros
vita et doctrina probatos singulis quibusque locis
prsficiens, qui mundo perfecte abdicato, coteris
documcnto et disciplina proficerent.Clericorum ip-
nister domni Einoldi, et Teutherus, qui adhuc bone
conversationis superest, cum Randinco presbitero,
cujus crat nepos, admissus. In vestibus clericorum
aliquandiu inccsserunt, donec episcopo illuc ve-
ciendo patro pctita et accepta, cum institutione vita;
regularis, habitum quoquc monachi commutarunl.
44. Uno enim voto et pari sententia domno Ei-
noldo ab omnibus exclamato, ipse primus omnium
episcopo regularem conversationcmex instituto beti-
ti Benedicti scripto professus,et cruci dominica; dc-

sorum conciliabula, eo quod divisam cum sicculo dicandus, cucullo induitur.Sequeutes abbati ex or-
conversationem non satisprobabat, iu monachorum dine protltentcs, in milici;c celestis et obedientia; sa-
in8titutamutavit.SanctimoniaIiumhabitacuIa,quod cramenta sub ipso omnes similiter pari '"^** modo
ea, etsi non re, fama tamen obscurari quam n>gre conjurant. Ad res cxtra curandas domnus Johannes
ferebat, omni sinistra; suspitionis morsu oripuit, et doctus et gnarus earum cligitur. Pauci qui ex vetusta
ad idem quo monachos institutum, et in uullo dis- conversationc ibi supererant monachi,adexcmplum
pares observationes, pro sexus virtute coercuit. Noc novorum eoacti in communionem vite etiam ipsi
jam antiquioribus et eminentioribus contentus lo- assensi sunt.Census eia vel substantia primo admo-
cis, ipsas quoque collulas longius ritu vago disper- dum tenuis fuit, quam tamen interioris animi te-
sas, in quibus vix octo aut certe minoris numeri cle- ^ saurus facile tolerabilem faciebat, fidesque in Deo
rici rurales nuda verborum reddobant '"'"oflicia, mo- plcna, quse ncscit dcfeetum, religiosos quosque ci
nachorum habitu et observationibus insignivit. locis diversis in cam tunc primum nasccntis gratiffi
Utque tempora resquc tulerunt, terras sumptibus venuslatem excitos, quibuscumquo necessariis '"'
eorum necessarius et qu« locorum erant restituit, impendendis ardore certatim altero alteri inruenti-
et propriis usibus subtractas egregia liboralitate bus impellebat.
addilis testamentis contradidit. 45. ipso Johannes qumcumque in faculta-
Ad hoc
42. Sed quamquam omnium miro studio cum eura tibuspridcm superorant, tamquam fldele Christo
tenuerit, Qorzia tamen, ut dixi, unico sibi semper mancipium, immo probans in modico, quam fidelis
fuit amori, pro eo quod et principium operum ojus in majori essel futurus, illuc cuncta contraxit, ifa
extiterat, et sanctitas prsedictorum virorum Einoldi ut nc propinquis aliquibus, vel ipsis etiam carne
atque Johannis eum prcecipue oblectabat, quibus germanis, quicquam ex quibuscumque possessioni-
etiam, pra; excellentia virtutis, fidei et sapientia, in bus relinqueret, quin potius ad cumulum gloriarum
omnibus seu humanis est usus
fere deiuceps divinis celestium ipsos, qui tantum duo fuerant sibi ger-
consiliis. Nec ferme aliquando, quicquid eorum mani, ad divinum post modicum temporis socum
promulgavit sententia, frustra temptatum est, ut D subegit servitium. Resque omnes tam in domibus
contra, si quo extra egressum, sero penituit. quam in agris cum vinearum pulcherrima admodura
43. Ingressi sunt autem idem monasterium anno copia, quscumque partibus eiant venture, in unum
incarnationis dominicse 933,obtinente partem Eran- redactas, usibus oommunibus monasterii delegavit
oia! regni quondam Lotharii Heinrico Germanorum eondicione tamen ea proposita, ut dum ipse advi-
rege,quo gloriosissimus Otto Cesar, omnium retro veret in jus monasterii retcnti, eo decedente non
praeconia superans et universo orbinon minus glo- aliter ab heredibus, si qui forte proximiores tunc
riiequam fructui natus, exortus est; Franciam au- esscnt, repeterentur, nisi priu^ iu libris argenti 30

VARI.E LEGTIONES.
'"" reddebat '^=*
c. patri corr. pari c. '"!*
necessarius c.

(375) Cf. chartas a calmoto in Prcuvcs de illistoire de lorraine collcctas, p. 338 sqq.
'266 \)V. VITA .lOANNlS AHHATIS UUUZIK.NSIS. MG
immasl(M'i() (Intis nvlimorrnt. Miitioin ([iioqur ^(>- A ""imus ultuilorct, ut pcne jum sibi possibile csse ud
cuiulo viro viduain, pust ndiiiiulluiii tciiipus (iii i ipind liiiilii pliiusu iiisligabuiu;' prciiiittcirt, iii sc-
aliquibiis cx fainiliii lul s(> rocuiTOiilcm, (piiid .jiiiii iiiot paiiluliini post tanicn roIapsu8,otvirium itidcm
provecti(iri.s essct it^tiilis, iii slipo incniistorii ''"» ul crant cniisidorationc rcnionsus, non ininus quaui
e.\li'a suscepit. Ubi oliam pluros annos ipsa sancta a principio propriio inorcie votcrnum, solo hasrere
anus postoa in bona convorsatione, fratribus con- compuIerut.Scd ut moras cunctationis dirrum-
cito
grcgationis ipsius scrvions deguit, ol quirquo in vo- pain, cum hic utcumquc animationis '•''* oxcilas-
stibus oriiiit iiocossariii, ipsii ciiin suis iiliipiibiis, sont, tuiii (pii iniiiiiiulionoin iimor viri (piciii susco
qua' socuiii in cadoin slipo mniiaslorii mancliaiit, pimiis noscit lulmittoro, pr.c (iiniiibiis (piioiiuid
stronuo satis ac lidclitor cxorccbat. Ibiquo in i|iso virium niihi possct supcrcsse, su|i('i'quc ipsas
(ievotionis obsequio dioni clausil oxlromuin. vircs contcnderc sibi coogit expenderc. llaquc rc-
''16. Cum ad hunc '"'"
iisquo Inciim nisi admodum liqua ab ipso religionis habitu acccplo, que ci

dobilioro ovoctus, in dociiiuontum prorsus hcbota- cnnvcrsatio fuorit, qiiantum scilicot autex tostibus
tioMom ingonii,vcliiti virilinscunclisolTusis.ara^ptn cunctis piis ojus actibus adhorcntibus, viris utiquo
tandom sognis ot taniquam mulln oiioro dolassatus. rcligiosis, aut cx ipso narranto, ut casus lulit —
brachia penitus di^jccissem, nec ultorius viam qua t» quod tamen, dum gloriam rcspuit, rarum fuit —
proccdcrom aul nullam aut dilTicultor inveniondam audivimiis, vol quac ipsi, quibus nulla polior lidcs,
mihi superossc, sporarcm, inopinato stiidiorum oni- porsonsimus, hinc ut Domini crit niiscricordia;
nium lux hac nostra ndminiindus iclato, ot cum prosoqucmur.
usiii tum ornatui roruni oinniiini tntus natus, maxi- 49. Gotorum no cui sou inlorrupta aut cxlraoidi-
mus domniis suporvcnit Dondori-
ct inclitus pra-sul naria sorics videatur, si qua de per.sonis, quarum '^'^'

cus. Quo vidolicot horlatorc atquo impulsorc, ul in quippiam eoruin quo dicentur interesse videbitur,
principiis roddidi, unicc proctcr cijtcra usus, ad hoc iiiserentur, ijuarum c.t nonnullas suporior propositio
opus nimiiim audax proruiii. Is ubi me casu donii intulit.ot docurrens alias pro causarum oportuni-
convcnit,si quid jussi oporis sou (piantum confoco- tate et tcmporum scrmo plurcs inducel, de quibus
rim roquisivit.Gui cum vorcbundus, uti ogoni cons- utiquo prioribus conscquontia non rcddcrc, ratio
cius ingenii, nec ncgaro, noc libere, quod quoquo ipsa, eliam si conarcmur, rcsistorct. Simul vir isdem
modo incptum et plenum nugarum edideram, of- longc incomparabilis cura ita vitam egerit, ut soli-
ferre pra^sumercm, atquo inlor utrumlibot haisitans larius intor multiludines vixcrit — nam frustra ni-
tre[iidarom, illo, scodulis sibi derorrc jussii;, nrdine sus rccedcrct, quis ojus robnro virtutum sc posse
si

cuMcta cucurrit, Tuni voro volut ons, qui sub luco aspirarc conlldorct — non sibi tamcn soli quo feco-
•

maligna divcrsum ab 00 quod so habot res intucn- ^ r;itarrogabat,vorum caetcros socum npcrari quicquid
tur, modo quam erant dissimili cum cuncta cfferre, illud vel secrcti solius esset judicabat. Nihilquc pras
ct quibusquc obviis palam jactaro, satis quod mi- se supcrius quam communisvita: actioncm umquam
rarer nossc non potui. alicubi rccorat.Quocirca qui ci paritcr voi'sabantur,
47. (DCCCCLX.Wm. /),r. iJf).) Forto ibi tunc Tra- oorum non inmorito gestis ipsius acta intcrerunt,
jectonsis seu Dabontronsis occlcsim pontifox claris- qui non modo nullam tamquam superiores ei invi-
siraus atquc in grego dootorum admodum colcbra- diam faciont, sed illis potius ex tunti viri contuber-
tus domnus Popo(376) adfuerat.fcstis natalis domi- nio fulgor '"'"*
quodammodo amplior cumulabitur
nici in communicationcm gaudiorum ab oodom et claritas crescet ct gloria.
nostro antistito, cum suo, id cst ipsius Poponis, go- 50. Antequam orgo ultrapromovcam, primo quia
nitorc, viro in rcrum publicarum cura stroiuiissi- non magis oportune so locus oITerre vi-
alias forsitan
mo atquo cnmitc palatino, cui nomon Berno, assci- detur,devirisquoque illisvenerabilibus,quos textus
tus. Ei cum cadcm paritcr verbis non scmel sufli- superior memoravit {cap. 23), Andrca atque Hum-
cicntibus ingeminans cxtulisset, ad me cum ipso bcrto, dignum arbitror dicere quorum uterque his
ora convcrsus, utcoopta nullo cunctabundus explo- itom utrisquo Einoldo atquo Johanni non imparis
rcm, hortatu magis ac magis aniplioro animos J) sanctitatis, incilamenta ct quidam quasi stimuli ac
addorc ot favoro quam plurimo mihi tamen oru- virtutes fucro. Hii onim ut fama vulgante loco pra3-
bescondo non desistobat accondere. dicto se viros eosdem recepisse et plurcs undique ad
48. Quibus cum in aliquam forte facilitatem sese eos divinfe servitutis amore compererant festinaro,

VARI.E LECTIONES.
'^"' monasterii ''" adhuc
c. c. '=«- animationos Mah quorum c. '^'* furgor c.

NOT.E.
(37(i) Pnppo Folcmarus
sedit annis 977-990.
sive appollatur Wolcmarus. Aliud excmplum nominis
Utrumque nomon idcm osse in vita Brunonis vidi- hujusmodi dupliri modo usitati in Miraculis Adal-
mus. Jbm igitur cum Thictmaro iv, 1, 2, ot .^nna- heidis occurrit, et Liudolfum et Liudgardam Dudo-
lista Saxone Pappo Trajectonsis intelligondus et nem et Dudicham vocari vidimus. Eodem modo
dicendus erit; ot roctoabbas FuldensisotLauresha- apud .^nglos hodioquo Robortus ot Wilheljnus no-
mcnsis, qui ab aliis Bobbo, a Thietmaro VHL 5, mina Bopp quoquc ct Dick efferuntur.
Patrol. CXXXVII. 9
 ;

267 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 268

ipsi quoque nullo remorati, etsi non tempore ani- A. Buxcrias dicitur(378).Ubi mnnasterium ali cpisco-

mo tamen atque intentiono pari, illuc convolarunt, pobonajmemorirt-GozIino^S^Ojexnovoconstructum,

etmonasticam inslitutioncm professi, quibus fuc- postquamhc dua; primum sunt intromiss;c, mulli-
rant prius praiviiotmagistri, eorum magisterio ct |)lex dcinde exdiversismundi latcriijussancti fcrvo-

ducatui subjiei nec abnuerunt nec erubiifruiit. Et ris se ibidem oxamen iniudit, ut usque hodie uova

cum Andrea f|iiidom gerniauus ipsius Mciginfri-dus, quadani gratia intcr cotcra resplcmlere videatur. In
postoa quidam genlis ejusdem sunl .subsecuti.
alii ea itaque cellula reclusiora mullos agons '''"^ annos,
Cum Humberto autem pucrulus quidam ci niinis- postquam,ut supra memoravimus,gratiadomnum
trans, Milo nomine, susceptus est, bone ipse in- Einoldum visendi Tullo venicns domnum Johannem
dolis ct non minimo postmodum usui profuturus. ei innotuit.indeque propria repotiit, mox corta; sc-
51.Pr;olerea quod dc eodem viro venerabili Hum- disipsorum famam pcrcepit.cum eisotipse habita-
berto primo cum narrationi incideretesl pra?lermis- turus accurrit. In qua sooietatcde roliquopio admo-
sum {cap. 21),hic breviter rcddendura videtur, qua- dum iabore est conversatus,doncc causa roligionis
liter ipse quoquc divino impulsu in habitum reli- exindemonastcrio beati Apri Tullo translatus rst
~
gionis transierit. E.x parentibus hic otsi ruralibus ubi ct in cura gregis dominici beato fine quievit.
non adeo tamcn rc familiari subtritis, dum adules- t. .53. Androas quoque et ipsc postquam in cadem

cens cum eisdem vcrsarotur, quadam forte die, uti sacra milicia plurimam ;etatcm confecerat,jam sc-
se vita illa invicpm retinet privatorum, noti aliqui ncx Pt mentem candorecapitis referens,Romamad
vel affincs iu domo eorum venorant convivae. Illis, postulatioupmpapeAgapiti mittitur.qui littcriscum
ut forte hora tulit, ibi nocte retentis cubitumque nuncio quodani idonco viro multum a domno Ei-
petentibus,lanceolas quas de more bajulantes attu- noldo cfllagitaverat, aliquos sibi religiosos,quos in
lerant,feni accrvo,quod proptcr fuerat, verso sur- monasterio beati Pauli, quod tunc ad monasticum
sum fcrro apponunt. Casu idem adulescons paulo ordincm transferre molicbatur, cum auxilio rogis
antc accrvo conscenso '"''' ibidcm obdormicrat. Ad Albriei coUocaret, transmitti (DCCCGL . Quo cum
multam fcrcnoctemsomnooscitu3,cum extra nescio altero quodam fratre, qui ex monasterio Luxovio
quo ante condixerat egredi vellet, pcr acervum &e Gorziam antc aliquod annos advcncrat.pcrductus,
'
sensim dimittens, inter erectos cuspides vicino ni- regulari institutiono loco informato, non multo
mium est iUisus poriculo, ita ut veste corpori ad- post receptus ad Dominum,ibidem est tumulatus.
ha3rcnte comprehensa forroquc tcrebrata, pcr has- 54. Et quia mcntione duorum augmentum con-
tilc usquc ad tcrram dccurrerct. Hastili subacto et gregationis ejusdom tangerc cccpimus, do aliisquo-
rc palpalu solicitius oxplorata, stans et tam proB- quc qua; "" memoratu digna; succcsscrunt pcrso-
sentom circa sc Doi custodiara etiam prava mo- C na3,quam succincte res pacientur, mox infcrrenon
lientem considerans, gradum ab incepto jam me- inconsequens arbitramur.Ita enim,plano quodam-
liora deliberans retinet, atquc in rcliquum Dco modo spatio,dcviro quo proposuimus dccurretnar-
servire mento tota pertraetat. ratio libora atquc omnibus cxpcdita sibi primum
52. Nec multo post, licet patre plurimum obsis- absolutis, soli tantum proposito continuusot nullo
tente,rebuscunctis posthabitis, Romam proficisci- intercisus labor incumbat ncgotio. Ut ergo suave
tur,et in id perlustrationis tempore non parvo oxac to, fragans ""° odor, in qua Christus recubuerat, do-
reversus cellulam reclusoriam Virduni sibi consti- mus ibiquo juxta vol procul respersus est, fideles
tuit.Ubi diulurna absentia cotcrisquc bonorum quiquc co adtracti.mira celeritate undique cc.perc
opcrumBtudiis,pluribusvisusestprofuisse.Lcctioni concurrcre.Ncc soluin qui sancto desidcriojamdu-
quoquc assidue opcram dans, brevi non modicum dum acccnsi, vcl spirilu occultius inspirati, vel
scicntia; tosaurum sibi comparaverat. In quo illud lectione divina excitati, qui eis viam rccta; conver-
miraculo fucrit "^''', quod anto horum fcre c.xpers, sationis ostendorot oxspcctabant, mox tota avidi-
spiritu tantum magistro sapientibus rcpente non tatc quod oblatum ccrnebant amplexi sunt.verum
dispar, certe supcrior in multis apparuit. Ibi pcr aliiquoquc, qui catcnus frigidi torpuisse videban-
idem tempus du;c oppidi ipsius religios» fcmin» n tur, horum cxemplis concitati, tamquam carboni-
cellula scorsim remotK ab 00 institucbantur, et ex bus vivis sibi admotis calofacti, ad eorum consor-
fenestra tanlum collulaj vcrbum doctrinc sou cetera; tium ardentissimc festinabant.
institutionissumcbant.Aliajitcmdua; apud camdcn 55. Nequo hi fere quicumque de trivio,sedurba-
urbcm cjus sunt c.xhortatiouo acccnsK, quarum al- narum deliciarumgloriaique etsumptuum fncre non
tera matcr plurimarum ancillarum Chrisli postea ignobiliura, quorum ctiam opibus non raodicasupel-
facla est (377) in tcrritorio Tunlcnsi '^'", loco qui lcctile locus cst auctus. In his patruusjam dicti ve-

VARIvE LECTIONES.
'^" consenso c.
'""* fuerat corr. fuerit c.
'^'•^
ita c. "'' ei gens c. '^"» deest in c, fraglans c.

NOT^.
(377) Anno 962. ceiensis.
(378) Bouxieres-aux-Dames, hodio dioec. Num- (379) Obiit a. 963.
;2Gil Dli: VITA JOANNIS AllltATIS (Hm/JKNSIS. 270
neriiliilis (loiiiiu Ailcllirruni.-iruit Fiodoricus.iiiii iii- A •"'' •\'' i'l''ui riTiiie lcmpus-, spcciineu ul ita tli-
laululusqiiidcm iiiniiiislcrios.iiicli lluin!i(>i'li"''i;i8(l) cuni nt llos c.jus quod tunr cn;lc!ilis compingcbatur
1'uural ui;incipatus,scfl siiniiic.aHcris '"• locopopuiii sertijiicundiRssimnsatque.spPclaliidigniHsimusAn-
inoil»! |iall<iili', i|isr(|uriii;iiliiiiiiliiiii iiiiijuruin (lucr-- gilriiiiiMus, primo 'rullcnsis, dcindc siuicl.c i|iinqiin
butur, oxfiiiplis, iiiiliirorcntcr sceulo convivoliat. Motcnsis opibus
.Tcclosi.r priiniccrius, nobilitatoet
Eratijuo iid id lcuipoiis, quia jaiii adiiioduni ictatc oa aUate, quodque consequcntcr satis csset glori.T
processerat, ct lUii^norinn quantiim ad sccularia pr.T-stans, molos si^cum auri utquo argcnti caBteraj-
sensiiiiiii virqiic induatrius vidobatur, cpiscopn ,id- (]\\o cumulos supcllpclilis tralicns, instar primitivi
huc tiinc junioris.ctatisadhercns, cujuset consullu illius apostolici [lopuli in ususpauporumrpdigenda,
pler.i(|uo tunc in cpiscopio agcbiinlur. .\niinis prx- sanclani illiun soci;c(atcm cxpetiil. Prcdii quoquc
lerca,ut vcre patruiis,sevorioribiis,a pliuiljusiiuam uon igiiobiloin i|uanlit;itcm monastcrio sub tcsla-
sepo non nccessariis juveniliainoliinina revocabat. mcnto iiorpctuo obtincndam contradidit. Gujus qua;
llic landcin aliquando sccuin rctraclaiis, cuin tau- postmoduin fuorintconvorsationis insignia,quanta-
tam corundem virorum Dci viderct instanliain,cor- quc Ibrtitudinp robur structuro cjus in roliquumse
dc compunctus, cunctis qu.T sc inalc illoxorant tonucrit, gratius forsiliui audiotur, si prius, quo
posthabitis coniniodis,ocius ois ;icccssit.Noc inulto p paululum iiiitia cjus impulsa visasuiitvacillassc"''",
kici ipsius pr.rpositus
post luci pr.riiosilus posl
pi abbatcni "'^ sta- brovitor pcrslriiigctur; ciim iir.-oscrtim concussus.
tuitur, ac domnus Johannos oi solatio subponitur non staliono pcnitus sitcxturbatus, coquc flrmius
Postoa autcm rogatuopiscopi (381) Lcoilicensis
'5'^*.
postoa pcdcm fi.xerit, quo ad tcmpus scso negle-
Richarii inonastcrio proprio siincti Ilumborti rcsti- gonlius locum (luera coporat obsorvassc dolucrat.
lutiis ct regulari ordinc abbas pr;c!octus, iisquc in .58. Is itaquc iibi cuni co quo diximus sumptu

finem laiulabili ronvcrsationis rigorc rcm divinam suscpptus pst,coquod amjila prat pprsona ot cx dc-
optimo monastico tenore continuit. Situsost Tiovc- liciis, cunetisquc ipsorum anle notissiinus,mollius

ris in monastcrio sancti iWaxiinini, quo dum so\- cctoris tractabatur atque honorabatur. Nara et ex
lempnitas dcdicationis (382) eum invitat, iiiorbo cjus clientibusaliqui adidcm se propositumcontu-
repenlo pcrvasns dicin cxtrcmum ingrossiis ost loraiit. Ipsc intcrca, uti ([ui iiccdum quam semel

noviiquc novo fabrica ccclosiio uovo ospili iinviim loalc admiscrat gloriam |icrfi;cte cordo dispulcrat,
primn sinuni apcruit. nc(piiii|uam .Tqua aliis pati, ot pro his qua; luco
56. Simili (3S3) iiindo Vird uncnsis a;cclosi;u priuuis contuloratpauloinconlincntiusclevari.jamqucquod
abepiscopocuramhorcnsOdilo, vir natalibusclarus, consoqucns, incropationibus obstrepcro '•''"', correp-
facullatc auflicicns, in rcbus ;igondis admodum stre- tionibusnonadquicsccro,otutiqui sc minorcscunc-
nuus, ot si clorioum fortc noii impodirct, nnllo '^''^ C tos atlondorot, quasi dc superiori loco sontentiam
quc niundi fort ambitus loci sui cuiquam iiiipar, forro, sod ot si qui fortc infirmioris animi sibi pro
""''
cunctis illis mordacibus curis rcjectis, huic moribus acccssissent, eos contra mr.jorum prolata
sanclc paupcrtati paupcr spiritufactus secontulit, pro libitu contucri. Ad hoc pater Einoldus ca;teri-
exiguumque ac vile stipendium cunctis scculis opi- quc jam perfectce in Christo .-ptatis, multa pro re-
bus gloriosius ct sufliciontius ostimavit. Is i]uoque bus et temporibus reclamarc, hortari, obsecrare,
post bcnc adultum sanct.-i; convorsationis robur, ot prout iTtas pateretur paulo sevorius objurgare.
petitus roformationi mon.isterii, qiioJ dioitur Sta- Quibus tamcn nonnunquam foro accrbiora in facie
bulaculum, ibidemqup promotus (3S4), ad rcctitu- refercns, vix contumolis tomporabat.
dinis lineas, qu* prava forte invenprat,Christoau- 5'J. Quid plura ? Cum tempore ha;c tracta plus
xiliante correxit ubi ctiam cursum natur;o pcrsolvit.
; opcro longiore, ingrata nimium tefka peperissent,

VARLE LECTIGNES.
'^'fomV/e Hucbcrti. '"'^^ cclcris f. '^"^ habatem c. '^" subpunitur. '""^ i. e. nullo eorum qua;. '^

mordatibus r. '''' facillasse c. "'" oblreporc c.

(380) Saint Hnmbert.
(iSl) Annis 922-945.
(.382) Anno 942.
(383) Kadrolos qiioquc sub .\gonoIdo (iorxiam
degit, ut cx Vita' ejus cap. 24 discimus « Uunior
jgilur ubique nomen ejus detulerat.et de virtutibus
viriomncs gcntos narnibant. .\dalbcro pr;csul no-
bilisnobilom Motonsiumnobilitor gubernalintc;itho-
dram. Cumquo e diversis partibus multa ad eum
perforrot fama, hujus quoque viri nomen doliilit
et ut erat amator religiosorum, vcncrabilos viros
Agenaldum et Anstoum ad seadvocatos,do viro in-
terrogavit, et quomodo ad eum porvoniat, inquirit.
Venerabiles jam igitur dicti viri, dcsiderio tiomni
pontiticis rescito, ssepe viruni Dei super eo allo-
NOT/E.
D quuntur. Solemnis erat dies, qua boati martyris
(jorgonii agobalnr fostiva mcmoria (v Idus Sept.),
et undiquo cnnnucntibus popuIis,ipsequoquehomo
Dei K.iddroo advenorat. Nacli itaque locum, ei praj-
: siilis voluntatom exponunt.ct suas procesanteeum
proslcrneutos, ut secum dignaretur manore, expo-
sounl.Scd quis porum non diligerot in terrissocie-
tatom, qui in ccclestibus castris jam meruerant
.-pterniim digiiitatem. Precibus ergo supplicantium
eviotus consontit, et locum non longe ab urbe Met-
tonsi pnsitum, otmultorum sanctorum corporibus
sod tunc jam ad nihilum re-
ot roliquiis inclitiim,
dactum, suscopit commendatum.
(384) Anno 947 synodo Virdunensi interfuit.
 271 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 272

quadam fortc dierum,dumpro simili nescioquain- A bdiitur cotidianis momcntis paulatim quiddam sub-
solentiaacrius arguerctur, majorem in modumani- traheret, donec ad minimam '^" quandam quanti-
mo coneitato.e conspectu abbatis et ceterorumpa- tatem rediret. Interdum etiam quibusdam penitus,
riterassidentiumsese proripuit, et male jam scculo, tamquam obessent, abstinebal. Nunc quidcmpiscem
nisi Christus obvius repulisset, revolvendus, clau- onincm minorem generis, dum grandiores, rarius
strum egressus est. Fratres tristes ac pavidi insc- posse conquiri estimat, respuens, nunc eos ipsos
cuti, cum eum in porticu exteriori, in qv.n exiens quos magis appetere vidcbatur, duni undccunKiue
resederat,invenissent, ejus genibus advoluti,modis quesili otTerentur, post non multuni temporisquo-
omnibus quibus poterant aggrediuntur, el nunc di- dammodo fastidiebat,tantaquo ut ita dictam obsti-
vininominis oblestatione, ne faceret, obsecrare, ne natione,victor sui, quod semel animo statueratcu-
quod bene cceperat bonum male amitterot nunc ; stodivit, ut pulticulis tandem farina; contentus es-
perpetuam, qua: se apud sa;culum consequeretur, set, quanquam '^*^ inter ha;c creberrima, quK
ignominiam objectare reminisceretur magis ante
: etiam, dum in seculo viverct, diebus jcjuniorum
exacti laboris, qucm tam turpiter in medios cona- fortitcr perferebat, panis tantum et aquK jejunia
tus desereret; rcminisceretur ad ultimum'districti exercerct, Ut enim mullorum fide percepimus.
is, cui forsitan scnex jam jamque se cerne- ^. adhuc in seculo ei biduum totum sine ullo cibo et
rct propinquare; astutias ''"' insupcr diaboli pvx potu omnino transirc quasi nihil videbatur.
caveret, ([ui fructum totius laboris ei gestiret prs- 02. Illud autem stupori videntibus erat,quod vi-
riperc. Multa in hunc modum replicantes, cum ille gor corporis ei tum vividus perseverabat, ut nihil
adhuc inflexibilis, sua tantum sibi redderentur — de opere fratribus consueto prcetermitterct, coqui-
se deinceps, quid se fieret, satis curare — reposce- nam, vestium ablutionem, horti communem ope-
ret, illi majoribus instare,et pro viribus quae men- ram, caltiamentorum lavationcm, missa» ebdoma-
suram nesciunt caritatis,animos viri in diversa versa- dam '''^^, ordinem omnem claustri el oratorii, vivido
re,sermonessermonibus,procesprccibusinstaurare. robore adimpleret, vultusque ei hilaris et gaudens
60.Nec prorsus, Domino cooperante, loco dices- continue superesset.Tantum post aliquot temporis
sum est,donecocculus ille miserationisantiqus.ut intervallum,a pristina corpulentia venter ei subse-
tunc Petrum, ita et hunc modo respiceret, atque in derat. Orationum etvigiliarum ejus instantia? teste
quendam alterum ut itadicam hominemcommuta- illud fuit tugurium, quod pcncs tumbam domni
ret.Nam et istc in amaras profluensIacrimas,illico Chrodegangi, tamquam cellam solitariam, usque
rediit, et corpore nudato fascibus virgarum manu vocationis sua; tempus incoluit. In quo mox sinaxi
prajlatis, poenam clamoribus postulans, pedibus fratrum expleta solus ostio so obcluso recipiens.
abbatis prosternitur, non modo gemitibus, verura C gemitibus ct planctibus ct infinitis genuum in-
totius gestu corporis doloris magnitudincm protes- flexionibus noctes diesquc continuabat. Et cum
tatus. Quis, putas, ibi lacrimas tenuit ? Quis eam plerumque fratrum vigilias pra;veniens plurimum
caniciemse vestigiisomnium intuensprovidentem, noctis in precibus occuparet, finitis cisdem vigi-
non corde solutus est? Qui, cum lacrimosis ille liis, quantumcumque noctis hieme vel a;state su-

vocibus inclamarct ; « Credite reum ! codite rebel- peresset, somnum deinceps nullatenus '^'* noverat,
lem ne parcite quasso superbo et vcecordi et con-
! nisiob sanguinis forte, quod vix tamen fuerat,mi-
temptori » non gaudio mixto flctibus in ejus ve-
! nutioncm; sed toto deinceps usque horam secun-
niam proclamavit ? dam vel terciam spacio in ea sancta contrictione
Tandem pater plenus pietatis assurgens,alii-
61. jauus pulsatione perseverabat.
et coclestis
que '»*" cum eo, manibus caritatis suppositis solo 63. Dc eontinuatione silentii quod pra;dicem ne-
erigunt, et cunctis clementcr, ut tanta dejectio me- scio, cum ipsa quoque licita colloquendi invicem
rcbatur, indultis, in numcrum tota alacritate reci- tempora fugiens, in psalmofum potius melodiam
piuut. Is vero dies in tantum ei extitit salutaris, ut coiimiutarct. El si forte compcUarctur, brcve quid-
quisquis illum deincepsattenderet,vixaliquid in eo dam reddens, ad solita ct amica silentia protinus
viri qui prius fuerat recognosccret. Summa etenim n recurrebat. Curis quibuslibct corporis, balneis,
VI,quantura in se fuit, abjectionem sui ct qua;que quod '^'^ ceteris recreationibuscommuni usu regu-
extrema semper appetiit. Delicias ct mollia omni l.-e indultis, cilicium, vilitatem vcstium, cl cctero-
genere respucns, diflicilia et am-
ausleriora magis rum cultum horridum priefercbat. Extremum qui-
plexus est. Honorem impensum miro pudore non dem fuerit quod dico, animi tamen ejus virluti
ferens, gravabatur potius quam oblectaretur.Parci- comprobandae permaximum. Dum fratres sabba-
tatem potus ea arte quasi callidus quidam
cibi vel to, ante mandatum vel feria quarta, ex more anti-
observator assumpsit, ut de singulis qua; appone- quo quidem sed tunc noviter nobis tradito (385)

VARLE LEGTIONES.
"'astituas c. '^"' ahisquc c. '=*' ita correxit Labb. nimiam codex. quandam c. "'^ ebdomedam
c. '»'*
lullatenus c. "«^ balneisque et Mab.
NOT.E.
(385) Mos igitur per complura monasteria itorum invaluit ; cf. Joannis Vitam Gdonis Clun. ii, 23.
273 DE VITA ABBATIS JOANNIS GORZIENSIS. 274

calciamonln ?ibi «liiiioront, illp cuilibpt px iniin-o- A. V" singnli lorpdigni memoralu pro moritn pgrpgiaB
viso post vonions, (luni fratpr unum alilupnihim convcrsationispsspt, longitudine obstantc non suffi-
manu lonoret, ullorum «luoflammodo inviti) vio- ciinus,patrpm iiobis in monaslcrio aancti Arnulfi
lenter subripions alilupbat. Ilpm dum vpI facipm pnstea datnm domnum. Anslpiim (IW) fas non est
mnnp vpI inanus pransuri lavarpnt, nuMP quiilpni ad prsterire.
vas illuil.px (|U0 aipui quibusilam fnrulis IValribus Hic itcin in seculari habitudomno Einoldo socius,
ministrahatur,pra'currons,ot obicom illum quo fo- rui Pt sanguine jungpbatur, post aliquot annns, rpli-
ruluni iilud obstruitur, dum frator lavarof, tonpns, ctis omnibus facultatibus, ex "*' archidiacono in
nunc lintpum quod ad tprgcndum dopendpt olfprpns, paupercm Christi vere mutatus est, ct in eandem
voluutatcin cordis ardentis ministrabat. socictatem commigrans, vita non inferior cctcris
quantum ad exteriorem
claruit. Fuit autcin liiigua
64. Plura in hunc modum obsequiorum pjus stu-
scrmonem facundissimus,scdct in ecripturis sacris
dia in omnps scrvicbant. Et cum hcc et his siniilia
studiosissimus,quamquamctartiumnonnullaei no-
humilitali cordis cjus fuerint (locumpnlo,ail hoc et
titia fupril; corporis quoque gratia quajdam virtu-
locuin nrdinis sui in choro,quPin superiorPin tenp-
tempjusanimi insiccnibat.Vultu ac staturadccentis-
bat,tamnuam infirmitale impediretur non ferens.in . . .
, ., .,
^ T» simus, vox ipsa virium plena, crato ut nihil supra
euim post..tan-
,,. . .. •

ultiinuin usque cominutavit.Rcvcra

r>
B ' i
' t- i
•

modulamine in saoris cnncentibus aures implebat.

tam austcritatcin viribus defetiscons,non jam vel ad
Ouod tainen quantum in se erat coclcstium desiderio
standuni inchorovpladceterum laboremsufficiebat.
famulabatur, et aedificationi audientium serviebat.
Quanta autem ct vitaj puritas fuerit.ex fine pprcla-
Verbo gratia multo redundans,exhortationi et ani-
ruit. Nam noii longe autc obitum nocte quadam ne-
mis undecumque movendis ad omnem farultatcm in
scio quid divini audicns, nulli quicquain dicens,
(liiolibet dicendi genere,ut rhetorem diceres, suffi-
manc in fcnestra proedicti tugurii e.xaravit sic :

cicbat. Ad hoc ct architectnr.i! non ignobilis ei

« Vld. Septembris somniavi me moriturum.» Fides
periciasuberat, ut quicquid semel disposuisset, in
his ciciiis facta est. Nam poet paucos dies febrc
omnibus locorum ct edificiorum sinmetriis vcl
correptus, mensc plus lccto dccubans, ad pr;eli.Kum
commensurationibus non facile cii.jusquam argui
usquediemlanguorcvalidoperductus cst.Totumque
posset judicio.
id spaciilmabsquc ullo omnino permanens cybo,sola
tantum aqua sustentatus est,et ita usque in nativi-
67 . Ali quand iu ergo n i eodem monasterio decanus
et abbatis in omnibusonerastrenuesustentans,vita,
tatem saiicta; Dci genitricis perdurans, quam in — verbo omnique sancte conversationis exemplo forma
crastiiium bcali Gorgoiiii martiris, cujus corpore
gregi dominico factus,utpene per ipsum post abba-
idem nionasterium percclebre cst,dies consequitur, p
tem omnia disponi viderentur, tandem viro egregio
quo tunc ma.xima diversis ex partibus religiosorum
virorum turba confluxerat, plerisque eorum eum
Hcriberto apud Sanctum .\rnulfum
— qui primus —
eidem locoadomno.\delberone ponlifice'^**, clericis
inviscnlibus, pcr totam fere diem nunc hoc nunc illo
inde submotis (388), regulari monachorum ordinc
ad sc iutroeuntc,vcrbis salutaribus communicans,
integra mente et sermone ante inediamTere noctem
prsfectus est vita decedente(389), pastor in Do- —
mino profuturus statuitur. Ibi brevi ejus industria
deccssit. Funus multitudo quac convencrat decenlor
claruit. Habitacula cnim monastico ordini pulcher-
digncquc tanto viro curavit.
rimo scemate construens,locum,quem omnino in-
6b. Eadem denique nocte.et ut conici potuit ipsa
cultum et nullis ad religioneminstitutionibus sus-
oraquaobiit,cuidamcongregationisipsius,Adclgero omnes usus Domino serviendi aptissimum
ccpit,ad
nomine, monaslerio quod dicitur Senonias (386)
in
reddidit, et cum int«rioribu? cxtruendis sine inter-
in partibus Vosagi cum fratribus quiescenti,quidam
missione operam ilederit,non minus exterioribus,
in somrais apparens Surge, inquid, et quis dom-
<•
qu.-e item raisere ubique loeorum delapsa fuerant,
;

nus .\ngilraninus defunctus cst, campanas pro eo prudens incubuit.Ruris quic-

reficiendis strcnuus et
facito concrepare.» Experrectus ille et quibusbam
quidmonasteriosubjacebat,itainvineis,pratis,agris,
e.xcitatis,dum signo tantum innueretnec certo intel-
cum rem omnino pauperrimam
j) silvisque excoluit,ut
legereturquid vellct, luce data eadem referens nec
et vix paucissimo numero parcam nimis stipem pro-
adhuccreditus.tercia die epistola obitusejus allata,
mittentem invenerit,post annumexactum — nam is
noctem et oram nullo diversam fuisse comportus gravis et quasi pcstilentia'58'' attactus '''^
fuit — in
est.
omnem copiam rerum necessariarum Domino bene-
66. His super hoc, quaa omittenda '='"
non erant, dicente supereffiuxerit; cunctisquc intrinsccus fra-
commemoratis,quoniam de omnibus illius collcgii, trum habilationibus intra quadriennium expletis,

VARI.E LECTIONES.
'''^"
'^'* quomittenda c. vox erasa. '»**
pontificis c.
'^*' ita Lahb. correxit; stipilcntia c. ''*>
actatus c.

NOTiE.
(386) Senones. (388) Anno941.
(387) Hinc auctorem Vitaj sub .\nstco in monas- (.389) Anno 944.
terio S. Arnulfi vixisse patet.
 271 JOANXIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 272

quadam fbrtr diprum, dum pro simili nescioquain- A. bantur colidianis momentis paulatim quiddam sub-
solentiaacrius arguerctur, majorem in modum ani- trahorct, donec ad minimam '^" quandam quanti-
mo concitato.e conspectu abbatis et ceterorumpa- tatem rcdirct. Interdum ctiam quibusdam ponitus,
riterassidentiumsese proripuit, et male jam soculo, tamquamobcssent, abstinebat.Nuncquidompisccm
nisi Christus obvius repulisset, revolvendus, clau- onincm minorem generis, dum grandiores, rarius
strum egressus est. Fratres tristcs ac pavidi insc- potso conquiri cstimat, rcspuens, nunc eos ipsos
cuti, cuni eum in porticu cxleriori, in qua cxicMis i]uos magis appetcrc videbatur, duni undecumquo
resederat, invenissent, ejus genibus advoluli,modis quesili oITorentur, post non multum tcmporisquo-
omnibus quibus potcrant aggrediuntur, et nunc di- dammodo fastidiebat, tantaquc ut ita dictam obsti-
vininominis obtcslationc, ne faceret, obsecrarc, ne natione,victor sui, quod semel animo statueratcu-
quod bcne cocperat bonum male amittoret; nunc stodivit, ut pulticulis tandem farina; contentus es-
perpetuam, quas se apud socculum consequeretur, Pct, quanquam '^*^ intcr hajc creberrima, qu.-c

ignominiam objcctarc reminisceretur magis ante

: ctiam, dum in seculo viveret, diebus jejuniorum
exacti laboris, quem tam turpitcr in medios cona- fortiter perferebat, panis tantum et aqua; jejunia
tus desererct; rcminisccretur ad ultimum'districti exercerot. Ut cnim mullorum fide percepimus,
examinis, cui forsitan senex jam jamquc sc ccrno- adhuc in seculo ei biduum totum sinc uUo cibo ot
ret propinquarc; astutias '''^ insuper diaboli pr,-e- potu omnino transire quasi nihil vidcbatur.
caveret, qui fructum totius laboris ei gestiret pra;- 02. Illud autem slupori videntibus erat,quod vi-
ripcro. Multa in hunc modum replicantes,cum ille gor corporis ei tum vividus perseverabat, ut nihil
adhuc inflexibilis, sua tantum sibi redderentur — de opere fratribus consueto prfEtermittcrct, coqui-
se deinceps,quid se ficret, satis curare — reposce- nam, vestium ablutionem, horti communcm ope-
majoribus instarp,et pro viribus qua? mon-
ret,illi ram, caltiamentorum lavationcm, missa; ebdoma-
suramnesciuntcaritatis,animosviriindiversaversa- dam '^^^,ordinem omnem claustri et oratorii, vivido
re,sermonessermonibus,precesprccibusinstaurare. robore adimpleret, vultusque ei hilaris et gaudens
CO.Nec prorsus, Domino cooperanto, loco dices- continue superesset.Tantum postaliquot temporis
sum est,donccocculus ille miscrationis antiqu8B,ut intervallum,a pristina corpulentia vcnter ei subse-
tunc Pctrum, ita et hunc modo respicerct, atquc in derat. Orationum etvigiliarum ejus instantiae teste
quendam altorum ut itadicam homincmcommuta- illud fuit tugurium, quod pcncs lumbam domni
ret.Nam amaras profluenslacrimas,illico
et isto in Chrodegangi, tamquam cellam solitariam, usque
rediit, et corpore nudato fascibus virgarum manu vocationis sua; tempus incoluit. In quo mox sinaxi
pra;latis, pcenam clamoribus postulans, pedibus fratrum expleta solus ostio se obcluso recipiens.
abbatis prostornitur, non modo gemitibus, vcrum C gemitibus ct planctibus ct infinitis genuum in-
magnitudiiiem protes-
totius gestu corporis doloris flexionibus noctes diesquc continuabat. Et cum
Quis eam
tatus. Quis, putas, ibi lacrimas tenuit '? plerumquc fratrum vigilias pra;venicns plurimum
caniciemse vestigiisomnium intuensprovidcntem, noctis in procibus occuparet, finitis eisdcm vigi-
non corde solutus est? Qui, cum lacrimosis ille liis, quantumcumque noctis hiemc vcl ajstatc su-
vocibus inciamaret ; « Credite reum ! ccdite rebel- pcrcsset, somnum deinceps nullatenus '"'* noverat,
lem ! nc parcite quaeso superbo et vsecordi et con- nisiob sanguinis forte, quod vix tamen fuerat,mi-
temptori !» non gaudio mixto flotibus in ejus ve- nutioncm; sed toto deinceps usquc horam secun-
niam proclamavit ? dam vcl terciam spacio in ca sancta contrictione
Tandem pater plenus pictatis assurgens,alii-
61. et cujlestis jaiiuae pulsatione perseverabat.
que '^"' cum eo, manibus caritatis suppositis solo Dc conlinuatione silentii quod pra;dicem ne-
C3.
erigunt, ct cunctis clementer, ut tanta dejcctio me- scio, cum
ipsa quoque licita colloqucndi invicem
rebatur, indultis, in numerum lota alacritate rcci- tempora fugiens, in psalmo;'um potius melodiam
piunt. Is vorc dies in tantum
e.xtilit salularis,ut
ei commutaret. Et si forte compellarctur, brcvequid-
quisquis illum deincepsattenderet,vix aliquid in eo dam reddens, ad solita et amiea silentia protinus
viri qui prius fuerat recognosccret. Summa etenim n recurrcbat. Curis quibuslibel corporis, balneis,
VI, quantum in se fuit, abjoclionem sui ct qua;que quod '^*''
ccteris recreationibuscommuni usu regu-
extrcma semper omni
appetiit. Delicias et mollia l.-c indultis, cilicium, vilitatcm vestium, cl celero-
genere rcspuens, diflicilia et am-
austcriora magis rum cultum horridum prajfercbat. Extremum qui-
plexus est. Honorem impensum miro pudore non dem fuerit quod dico, aninii tamen ejus virtuti
fercns, gravabatur potius quam oblectaretur.Parci- comprobanda; permaximum. Dum fratres sabba-
tatem cibi vel potus ea arte quasi callidus quidam to, ante mandatum vel feria quarta, ex more anti-
observator assumpsit, ut de singulis qua; appone- quo quidem sod tunc noviter nobis tradito (385)

VARLE LECTIONES.
"''astituas c. '^*" aliisquc c. '=" ita correxit Labb. nimiam codex. »'- quandam c.
'"' ebdomedam
c. '^" lullatenus c. "«» balneisquc et Mab.

NOT.E.
(385) Mos igitur per complura monastcria iterum invaluit ; cf. Joannis Vitam Odonis Clun. ii, 23.
273 DE VITA AUBATIS JUANNIS GOIIZIENSIS. 274

calcianifiitn pibi nMuoront, illo euilibol ex impro- A V" 9'"g<ili loi-odigni mcmoratii pro mcrito ogrogiao
viso posl vcnions, diini fratcr unuin al)luondiim conversationiscssct, longitudine obstantc non suffi-
manu lcnoret, ulloruin (luoiiHiTimodo iiivito vio- eiinus,patrcm nobis in mnnusterio sancti Arnulfi
lenter subripions aldiiobat. Iloin duin vol faoiom postca datum domnurn Ansteum (.SH"?) fas non cst
manc vcl maiiiis pransuri lavaront.niiiio quidom ad priPtcrirc.
vas illiid.ox (|U0 a(|ua quil)usibun forulis fralribus Ilicilcin insccul.iri habilu domnoEinoIdo socius,
ministrahatur,pra'currcns,ct obiccm illum quo fo- cui et sanguino jungcbatur, post aliquot annos, roli-
ruluni illud obstruitur, dum frator lavarct, tcncns, ctis omnibus facultatibus, cx ''*' archidiacono in
nunc lintcum quod ad tcrgcndum dcpcndct olfcrcns, paupcrcm Christi vere mutatus est, ct in eandcm
voluntatcni cordis ardcntis ministrabat. sociclatcm commigrans, vita non inforior cMtcris
quantum ad cxteriorcm
claruit. Fuit autcin lingua
C4. Plura in hunc niodum obscquiorum cjus stu-
scrmoncm facundissimus,scdct in ocripturis sacris
dia in omncs serviebant. Et cuni hcc ct his similia
studiosissimus,quamquamctartiumnonnullaei no-
humililali cordis cjus fuorint documoiUo,ad hoc ct
titia fuerit; corporis quoquc gratia quffidam virtu-
locum ordinis sui choro,qucm supcriorom lcnc-
iii
tomcjusanimi insignihat.Vultu ac stafuradoccntis-
bat.tamquam infirmitatc impcdirctur non fercns.in . . .
, ., .,
,,• •, n , .. Ti simus, vox ipsa vinum plona, crato ut nihil supra
ultiinuin usque coininutavit.Rcvora euiin post tan- Jb
i'
•.
i

mndulaminc in saoris cnncontibus aurcs implcbat.

tam aiistcritatcm viribusdofetiscens,non jam vel ad
Ouod tainen quantum in se crat coclcstium dcsiderio
standuni inchorovoladcotcrum laborcm sufficicbat.
famulubatur, audientium serviebat.
et sdificationi
Quauta autcin cl vitoe puritas fuerit.ox fiuo porcla-
Verbo gratia multo redundans,exhortationi et ani-
niit. Nam noii longc antc obituin nocte quadani ne-
mis undocumque movendis ad omncm facultatem in
scio quid divini audiens, nuUi quicquam diccns,
qiioliljct dicondi genere,ut rhetorcm diccres, suffi-
mane in fenestra praidicti tugurii cxaravit sic :

cicbat. Ad hoc et architectur.-c non ignohilis ei

« Vld. Scptcmbris somniavi mo moriturum.'i Fidcs
pericia suberat, ut quicquid semel disposuisset, in
his cicius facta cst. Nam poct paucos dics fcbrc
omnibus locorum ct cdificiorum sinmetriis vcl
corrcptus, mcnsc plus lccto dccubans, ad prcefixum
commensurationibus non facile cujusquam argui
usqucdicinlanguorovalidopcrductus cst.Totumque
posset judicio.
id spaciiim absquc ullo omnino permanens cybo,sola
tantum aqua sustcntatus cst.ctita usquc in nativi-
67. .\liquandiu ergoin eodcm monasterio decanus
abbatisin omnibusonerastrenuesustcntans.vita,
tatom saiicta; Doi genitricis perdurans, quain in — et
verbo omnique sancte conversationis exemplo forma
crastiiium bcati Gorgonii martiris, cujus corpore
gregi dominico factus.utpenc per ipsum post abba-
idem mouastcriuin percelebre cst,dies consequilur, p
tem omnia disponi vidercntur, tandem viro egregio
quo tunc maxima diversis ex partibus religiosorum
virorum turba confluxorat, —
plerisque eorum eum
Hcribcrto apuJ Sanctum Arnulfum qui primus —
eidem Iocoadomno.\delberone pontifice'^'*, clericis
inviscntibus.per lotam fcredicmnunc hocnunc illo
indc submotis (388), regulari monachorum ordinc
ad sc iutrocuntCjVcrbis salutaribus communicans,
intcgra mente et scrmone antc mcdiamTcre noctcm
praefectus est vita decedente(389), pastor in Do- —
decessit. Funus mullitudo qua2 convcncrat decenler
mino profuturus statuitur. Ibi brevi cjus industria
claruit. Hahitacula cnim monastico ordini pulcher-
digneque tanto viro curavit.
rimo sccmate construens,Iocum,quem omnino in-
63. Eadem denique nocte,et utconici poluit ipsa
cultum et nullis ad rcligioncminstitulionibus sus-
oraquaobiil,cuidamcongregationisipsius,Adclgcro
ccpit,ad omnes usus Domino serviendi aptissimum
nomine, monastcrio quod dicitur Senonias (386)
in
reddidit, et cum int«rioribus cxtruendis sincintcr-
in partibus cum fratribus quiescenti,quidam
Vosagi
missione operam dcderit,non minus cxterioribus,
in sommis apparens " Surge, inquid, et quis dom-
qu.-c item misere ubique locorum delapsa fuerant,
:

nus .\ngilramnus dcfunctus est, campanas pro co reficiendis strcnuus et prudens incuhuit.Ruris quic-
facito concrepare." Experrectus ille et quibusbam
quidmonasteriosubjacebat,itainvineis,pratis,agris,
excitatis,dum signo tantum innueretnec ccrto intel-
]) silvisque excoluit.ut cum rem omnino pauperrimam
legereturquid vellet, luce data oadem referens nec
et vix paucissimo numero parcam nimis stipem pro-
adhuccreditus.tercia die epistola obitusejus allata,
mittentem invenerit,post annum exactum — nam is
noctem et oram nullo diversam fuisse compertus
gravis ct quasi pcstilentia''" attactus "'^" fuit — in
est.
omnom copiam rerum necessariarum Domino bene-
60. His super hoc, quaa omittenda ''"^
noncrant, dieente supereffiuxcrit; cunctisquc intriusccus fra-
commemoratis,quoniam dc oumibus illius collcgii. trum hahilationibus intra quadriennium expletis,

VARI.« LECTIONES.
'"'"
'5'6 quomittcnda c. vox erasa. '^'*
pontificis c.
'=*'
ita Lahb. correxit; stipilentia c. '^*' actatus c.

NOT.E.
(386) Senones. (388) Anno941.
(387) Hinc auctorem Vitae sub .\nsteo in monas- (389) Anno 944.
terio S. Arnulfl vixisse patet.
 275 JOANNIS ABBATIS S. AnNULFI METENSIS. 276
muro iu moiluni castri forinsecuscuncta circumdare A altcroquodam cuiGundelachvocabulum fuitsibi so-
animum intendlt; quod, opcm undique pnebcnte cia[o,in remolioribus Vosagi expetiit; ibiquo in illa
eodem venerabili ponlifice, quatuor monsibus labo- divino3 contemplationis suavitale, acorba admodum
ratum pene ad summam esset perductum, nisi in- corporis castigatione, et mund^o vcre, ut veralium
fausfa regni dissensio,quaeinterdomnuni et glorio- qui eum noverunt ferl scnlcntia, mortuus, deccra
sissimum, tunc adhucregempostmodum Cesarom, aut eo amplius nnnos exigons, folix decossit, atque
Ottonem ct fiHum ejus Liutuirum et generum in cjusilom cellula? suk oratorio ab eodcm sotio
Cuonradum exorta (DCCCCLIII), usquc ad gentis suo, viro a3que sanctissimo, sepultus, eundcm ibi
inimica; Deo Ungrorum in nos eruptionom deseviit rerum paupcrcularum heredem.
rcliquit vitK vel
(DCGCCLIV), impedisset. Proxima tamen isdom sotius ojus ox monastcrio Fulda
rostate 70. Porro
Domino cooperantc ocius pcractum. olim retro ante complures annos norejuvonili con-
68. Cumquo horum exLra porpctua sollicitarolur spicuus, Trovcris apud Sanclum Maximinum'"'- ob
cura, niliil tamou de his qua; vel ad vite vel couversa- insignom religionis conversationcm commigraverat.
tionis puritatem vel ad pastoralis solortia; vigilan- Deinde domni Eginoldi fama accensus Gorziam
tiam pertinebant,est aliquando pra;termissum, quin veniens. ci individuus fore comcs per aliquot tom-
cotidie solitum pensum orationum,psalmorum vo „ pus adhesit, doncc eodem jubente, cum prKdicto
lectionum sanctarum explerct. Omnibus dominicis vonerabili Blidulfo, in monasterio sancti viri Ogonis
ct festivitatibus sanctorum celcbrioribus missas magui cL pr;nclari prius in Sancto Maxiniino abbatis
publice dixit. Ad hoc una quaque quarta feria priva- (390), et posL Leodiconsis ajcclesia; egregii pontificis
tim. In quibus quanlisgemitibus ellacrimarum vic- (3'JI), delegatus, posL obitum ipsius domni Ogonis

timisse ipsum conficerct,ncreferri quidem potcst; uLriquo inde Gorziam rcgrcssi, mox brevi ad ca quae
et ut fiducialiter efferam, in viscoribus pia;tatis et pra^dixi herenii remoLiora pari consensu ''>*^ scce-
simplicitalo cordis el mansuoLudinc animi, coude- duuL, et ut dicLum ost, ipsi domno Glidulfo succc-
sccnsionc inflrmorum, recrcaliono niisororuni, el dcns, loccllum ipsum usque in fincm vita; incoluit,
omnibus omnino miserioordiff! aetibus,nonalLcr eu doctrinaquo ct vilfc puritato clarus ibidcm quievit.
fuit prajstantior. In his IG annorum exactis labori- 74. Virdunensis eliam aeccIesJK vir religiosus
bus, in sanctcD perseverautiK fine cursum consu- Isaac in vita canonica satis dccentcr connersatus,
mans,pridic nativitatisboata; Dei gonitricis decedens jam canicie ipsa rcvcrondus, cum alio bona; spci,
(DCCCCLX Sept. 7), in monumento a sc jam olim tuncjuniorenunc Domino auspicabilitorprovehente
longc retro a primis annis siii rcgiminis pncjiaralo. eju->dcm sancti collegii patre, domno Odolberto
plurima dcvotorum virorum froquentia, domno ct (382), fere poslduos quam superior Blidulfus vcne-
vencrabili antislite Adclberonemunus exequiarum C rat annos susceptus est. Quique ut erat magna;
pxplentc, deposilus cst ex partc basilio» aquilonari, simplicitatis et totus interioribus anima; bonis dedi-
anno Domini 960. tus,sine quercla cl innoccntissima actionc convcr-
69. Sancl.-B Metonsis ccclcsii' archidiaconus Bli- satus, cliam lincm sui divino meruit prrescire rcs-
dulfus jam in proooBsu loci eisdem sorvi Dei noii ponso. Quiesccntibus namque quadam nocte fratri-
sine magno multorum miraculo sociatus est. Vir bus domnus Einoldus vigilans, repentc vocem pro-
enim cum et nobilitate generis et rcrum copia'iion duoto sono ler inclamantem audivit sic : « Isaac,
mcdiocri fultus, et multa in quamcuraijuc partcm Isaac,Isaac! " Qui '•'''*
cum manc eodem accito finis
arte animi callens, prudcntiano oa dicenda siL an sui cum commoncret, et quid audissot ediceret :

astuLia, ad hoc et litLorarum cotcrosejus loci pra;- (I Et cgo,inquid casdcm vocos audivi et vooa-
ille,

iret scientia, quippc qui ox scolis adhuo supcrerat tionom meam adessc cognosco. » Ilico autcm morbo
Reniigii, tum secularibus itadeditus videbatur, uL lacLus, brevi dccessit. Dc his igitur, qui quodam-
vix cujusquam in eo religionis vestigia viserentur. modo cmincntiores in ca congrcgatione viguorunt,
Is ut dicitur morbo repente pra;reptus, vcnerabilcm hic commomorasse sufficiat, non quod omnia qu»
Einoldum citius advocans, monachum profitctur. digna memoratu csscnt do ois dicla sint, cum uti-
StatimquohabiLum 8umcns,egermonastcriodevehi- n que dc singulo quoque eorum proprium condipos-
lur, ac post paucos dies integcr Deo propitio reddi- sit volumon. Scd ot plurimi (393) in eodcm sanclo
tus''"', mcntis mcliorc
integriLaLe folix ct multia collegio magnarum virtutum viri extiterunt, qui
dcincepsexemplo futurus convaluit.Atque in sancta merilo in cxomjilum scrlptis et laudibus offerendi
conversatione fcre inferior nulli apparuit. Js post cssont.
pluresannosmajori calorevirtutis tactus.horemum, 72. Scd a proposito, quo aliijiiandiu divulsi su-

VARI/E LECTIONES.
'"'" sccunda iterum mnnus incinit. raaximum c. bis. ''
hinc prima manus iterum incipit.
'"»'
Quid e.

NOT^.
(390) Vide Sigehardi Miracula S. Maximi, c. 12. anno 987 Immonem abbatom legimus.
945-947. (30:i) Exompli gratia Rambcrtus abbas Senonien-
of" ;^ Aj",°._
(<iJ2) Odolbertus Gorzia; inde ab a. 974 sedit : sia. Mauillon.
277 DE VITA JOANNIS ABBATIS GORZIENSIS. 278
mu9,.jani quodatn clnmoro rcvocnmur.Unde his hu.p \ tcrdiccrnl, nihilominus tamcn ipsc cuncta usquc ad
pr;rti'rili indignuni ccnsuiiiius cxpcditi, nd viii vc- siliqiiam, ut dicilur, annotata scrvabut.
ncrubilis Joiiniiis actn,cui iiic proprio slilus sudul, 74. l'aciontinm, humilitutom,scu al)jcctioncm,et
Domino miscricorditcr pra;cunlc rccodamus. Pri- qu.-c omnia supcrat caritatis in Deum et in onmcs
mum qu.T ci inslitutio convcr.sntionis ct animi virtus fcrvorcm, incrcdibilc dictu cst, quanla fortitudine
fixa ali ipsis princii^iis in lincm iisqucductu conti- scrvavcrit. l)e quilnis singulis ([uibus frcqiicnter do-
nuo fiiit, ut iii nculiMin partcin mirabili vigorc dc- cumcnto fucrit.si rocenscrc vciini.nimium scripta
quadain vduti brcvi tabcUa dcscriberc
flcxoril, iu ferrcntur''"'' in longum. Undc saitcm simpliciaan-
cupio. Quod sicul a mc cxplcri possc non mihi nolnmus. Prcposituram monasterii \ir venerabilig
prorsus arrogavcrim, ita vix umqunin a quoqunm, Fridericns, dc quo supra meminimus (rrt/). 55), ct
quamvis disscrlissimo, cstimem comprchendi. Nec sub co hic domnus Johannes gcrcbat. lllc ut supc-
vcro pcnitus rcticcnduin, iic ipsa parva qu.-c diccn- rior, hunc pravibus vcrborum conlumcliis pcrscpc

lur, si pigro audario dofodiantur, puos posscnt ctiam publico ct pr.i!sontibu3 ''^'^ secularibus irrita-
lucris dominicis subtrnlmnt. bnt. Illo diutius perstrcpcntc,hic tantum itcmitcm-
que ad satisfaciondum tcrra; se slerneris, pcrpetuum
Sutijcctionem pntri obodicntiam tantn pcrlina-
ct

tcnuit,ut quicquid scincl orc illc impcrans cmi-

tcnebat silentium. Cum ille crebro eadem claniorc
tia B ingcniinnuH, ira fossus jam et in vcrba deficerct,
sisset, hic, tamqunm fnmulus vcrbcrum mctucns,
Jonnncs acsi simulncrum sine voce diu immotus
sinc dilatione nrripcret. Et in ipsis statim principiis,
pcrsistcrct, ad ultimum columpnam vel pariotem
dum patcr Einoldus credito sibi rcgimine loci vehe-
mcntcr angeretur, si sibi cxteriora curanda cssciit,
tangens.el ut eis potius vcrba quam sibi faccrctdi-

quilongcaliadivinc speculatiouis mi'ditabatur,idcm

cens, e conspectu se proripiebat. Ille co tamquam
contcmptus inccnsior, quolibct forto rcsidebat. Inde
domus Johannes ci acccdcns « Non horum, do- :

post paululum motu subsidentc,ul)i placidiorad sc

minc,inquid,cura soUicitcmini, crgo hoc vos fnsco
mcntom redicrat, socrocius endem Johannc abducto,
lcvabo. Intcrioribus tantum, ul cupitis, animum in-
pcdil)us cjus advolutus « Occidisti mc!» aiebat. :

tendilc; quicquid cxtcriorum est,cgo Christi gratia

Cum Johanncs « Ego in quo? Patientia tua me,
et mcritis vcstris ndjutus mihi suscepcrim. » Cum
:

itaquo ita omnin ci commiscrit.et ipsc in solo Dco

dicebat, occidit » — : « Non itn, inquid isto, sed
animositas vostra vos occidit. » Nec pluribus, lites
vacationem assumpscrit,non tnmcn quid umquam
ilico rumpebantur. Nam isdem vir revcrendus hoc
parvum vel majus idem domnus Johannes nisi eo
uno licet osse notabiIis,cetera egrcgius,ct ut magno
conscio aut consilio ejus et voluntnte egit.Et horum
,
r- j •. * 1- natu conspicuusct insignisomnibus habcbatur. Et
1
ipsedomnusEinoldus,si quando ita intercrat,tcstis
1 1 t
/-, , ^ . ." , .

», .__ ^,_--i._j,-..^e-L
, _ '-' hos ipsosmotus animi.quos vctus adhuc conversa-
crnt « Numquam,inquicns, mihi inobffidiens fuit,
:

tio intcgrabat,prudens citius compcscebat, dolori-

nec fuit aliquando, qui me ot illum in pacem redu-
busquc ac planctibus uberrimis postmodum sesc
ceret. »
conficions condempnabat.
73. Ncc destitit prudens ct sagax in uiramvis 75. Nec dissimile huic est, quod inferimus.Cella-
partem domnus Einoldus cum diversis excrccre rium ipse Johannes, Bernacer autem jam antc di-
mutationibus. Nam plcrumquc ab exterioribus de ctus vcstiarium sive cameram fratrum servabat. Is
industria cum rcvocans nd intcriora,etiam ad infi- quadam dio cellnrium ingressus,vas quoddam,quod
mum quodque rcduxit oflicium, in quo ne nutu qui- imapum (39'!) dicunt^guttuL-e e.KcipiendK vasi vina-
dem aliquando visus cst rcnuissc. Jussus prn?posi- rio suppositum invenit. Eo arrcpto, questibus
lus, paret continuo. Prajpositura deposita, esto de- Johannem agressus, et vas quod sui ministerii
canus! jugum quietus admittit.Eo abiens,cellarium essetcurita perditumdedisset.multacongcminans,
cura! manum ilico profert.AIio ibi suecedcnlo, vcs- illequc nihil L-csum assererct « Pro carraria, in- :

tcs fratrum serva! nihilo plus rcluctatur. Sic hos- quid, vini non sic attaminatum vellcm. » Cai Johan-
pitibus, sic si ita contigit infirmis, sic quibusquc nes « DocciTi,ait, vascula hujusmodi, carraria una
:

aliis impcratis, summa cum alacritate, mor» ncs- n vini possunt adquiri. » Is domnus Einoldus superve-
cius ministravit. Qu.Tcumque nummis vel quibus- niens, et altero jam abeunte, dum extrema, quae
libct aliis rebus expcndit, summam corum in breve vixdum finiens Johannes illi eminus loquebatur, au-
notatnm abbati post ebdomadam aut mensem red- dissct : « Quid hoc, inquid. est'? An contenditis. »
didit,nec minus qua^que extrinsecus do ratiociniis lllo protinus terrK prostrato
« Non,inquid, prKter :

quibusquc illata recepisset.Cumquc domnus Einol- panem,aquam salem quicquam pcrcipias, dum
ct
dus hcc audire fastidicns, quia nihil superiluo eum liccntiam dedero. » Jussa suscipiens, ncc ipsi quid
expendcre satis sciret,uon ultra sibi haio referri in- referens, nec cuiquam verbum inde uUo modo fa-

VARLE LECTIONES
i5»s ferentur '^^^
c. prssentis c.

mHJE.
(374) Fortasse idem quod hanapum, vas, Gcrmanice napf.
 273 JOANNIS ABBATIS S. AUNULFI METENSIS. 276
muro iu moiluni castri forinsecuscuncta circumdare A altcroquodam cui Gundelachvocabulum fuitsibi so-
animum inlondil; quod, opcm undiquc pr;ebcntc ciato,in rcmolioribus Vosagi cxpctiit; ibique in illa
eodem mensibus labo-
vencrabili ponlifice,quatuor divina^ contcmplationis suavitate, accrba admodum
ratum pene ad summam esset perduclum, nisi in- corporis castigatione, et munrfo vcre, ut veraliura
fausta regni dissensio.qucE interdomnuni et glorio- qui cum novcrunt fert scntcnlia, mortuus, decom
sissimunijtunc adhucregnmpostmodum Cesarem, aut eo amplius annos exigcns, fclix deccssit, alque
Ottoneni el filium e.jns Liutulliim et gnnerum in cjusdom celluls sua? oratorio ah eodcm sotio
Cuonradum exorta (DCCCCLIII), usque ad gcntis suo, viro fflque sanctissimo, scpultus, eundem ibi
inimicaj Deo Ungrorum in nos cruptionem dcscviit rcrum paupercularum hercdom.
rcliquii vitaj vcl
(DCGGCLIV), impedisset. Proxima tamcn .Tstatc 70. Porro isdcm sotius cjus cx monastcrio Fulda
Domino coopcrantc ocius pcractum. olim rctro ante complures annos norcjuvenili con-
68. Cumquc horuin extra pcrpctua sollicitarclur spicun:?,Trevoris apud Sanctum Maximinum'''^^ ob
cura,nihil tamcn dc his quae vel ad vitc vcl convci^sa- insigncm rcligionis convcrsationom commigraverat.
tionis puritatcm vel ad pastoralis solcrtin; vigilan- Deindc domni Eginoldi fama accensus Gorziam
tiam pertincbant.cst aliquando pra?lerinissum, quin
veniens, ci individuus fere comcs per aliquot tem-
cotidie solitumpensum orationum,psalmorum vc „ pus adhesit, doncc eodem jubentc, cum praid raidiclo
leclionum sanctarum explerct. Omnibus dominicis vcncrabili Diidulfo,in monastcrio sancti viri Ogi
gonis
ct festivitatibus sanctorum cclcbrioribus missas magni ol pr^clari prius in Sancto Maxiniino abbatis
publice dixit. Ad hoc una quaque qiiarta feria priva- (390), ot post Loodicensis fficclcsia; cgregii pontificis
tim. In quibus quantisgcmitibus etlacrimarum vic- (301), dclegatus, post obitum ipsius domni Ogonis
timis se ipsum conficerct, nc refcrri quidcin potest; ulrique indc Gorziam regrcssi, mox brevi ad ea quae
et ut fiducialitcr etfcram, in visccribus pi;clatis ct pivcdixi hercnii rcmotiora pari conscnsu ""'^ sece-
simplicitati! coi-dis el niansiiotudinc anin;i, conde- duiit, ct ut dictiim est, ipsi domno Ulidulfo succc-
scensiono intirninrum, rccrcaiiono niiseroriini, ot dons,locclluni ipsum usquo iu fincm vit.c incoluit,

omnibus omnino misoricordiai actibus,nonaUcr oo doctrinaquc et vila; puritate clarus ibidcm quievit.
fuit prajstantior. In his IG annorum exaclis labori- 74. Virduncnsls eliam ajcclesias vir rcligiosus
bus, in sanctic persevcraiiti;c finc cursum consu- Isauc in vita canouiea satis dcccntcr conxcrsatus,
mans.pridicnativitatisbcata^Doi gonitricisdecedens jain canicic ipsa rcvcrcndus, cum alio boni-n spci,
(DCCGCLX Sej)t. 7), iu monunionto a so jam oliin tuncjuniorenunc Domino auspicabiliterprovcbcnte
longc retro a primis aniiis siii rcgiminis prioparald. eju-idom sancti collogii palrc, domno Odolberto
plurima dcvotorum virorum frcqiientia, domno ol (382), fere postduos quam superior Blidulfus vcne-
venerabili antistite Adolbcrono munus exequiarum C rat annos susceplus est. Quique ut erat magna;
rxplente.deposilus est ex partc basilicffi aquilonari, simplicilatis el totus intcrioribus animec bonis dedi-
anno Domini 900. tus,sinc quercla ct innoccnti^sima actionc conver-
Motensis ccclcsijc archidiaconus Bli-
69. Sanct;B satus, eliam lincm sui divino mcruit prKscirc rcs-
dulfus jam in proccssu loci eisdem servi Dci non ponso. Quiescentibus namque quadam nocte fratri-
sino magno multorum miraculo sociatus esl. Vir bus domnus Einoldus vigilans, repente vocem pro-
enim cum et nobilitategeneris et rcrum copia'iion ducto sono tcr inclamantcm audivit sic « Isaac, :

mcdiocri fultus, multa in quamcunique parlcm

ct Isaac,Isaac! Qui'^'*cum manc eodein accito finis
i>

arte animi callons, prudcntianc ca diccnda sit an sui oum commoncret, et quid audisset cdicerct :

aslutia, ad hoc ct littor;u-um cotoros ojus ioci i)ru;- " Et cgo,inquid ille, easdcm vocos audivi ct voca-

iret scientia, quippc qui cx scolis adhuc supercral tioncin mcam adcsse cognosco. » Ilieo auloin niorbo
Renijgii, tum
secularibus itadeditus vidcbatur, ut tactus, brevi dccessit. De his igitur, qui quodam-
vix cujusquam in eo religionis vestigia viscrcntur. modo cininenliorcs in ca congregatione vigucrunt,
Is ut dicitur morbo repcntc pra2reptus,vcncrabilcm sufliciat, non quod omnia quae
hic commomorasse
Einoldum citius advocans, monachum profitctur. digna iiiemoralu esseut dc cis dicla sint, cuni uti-
Statimquehabilumsiimcns,egcrmonastcriodovehi- n quc dc singuloquoque corum proprium condi pos-
tur, ac post paucos dios iutegor Deo propitio roddi- sit voIuni(!n. Sed et plurimi (393) in eodcm sancto
tus "'", mentis mcliore integritate folix cl multis collogio magnarum virlutum viri extiterunt, qui
dcinccpsexemplo futurus convaluit. Atquc in saucta mcrito in oxomplum scriptis ct laudibus offerendi
conversationc fere inferior nulli apparuit. Is post csscnl.
pluresannosmajori calorevirtutis t;ictus,horcmum. 72. Scd a proposito, quo aliquandiu divulsi su-

VARI/E LECTIONES.
'"^"
sccunda iterum numiwi inciiiil. io92
maximum c. his. hinc priina rnanus ilerum incipit.
'•" Quid c.

NOT^
(390) Vidc Sigohardi Mirarula S. Maximi c 12. anno 987 Immoncm abbatcm legimus.
f39i) Anno 945-947. (30:!) Excmpli gratia llambcrlus abbas Senonien-
(392) Odolbertus Gorzia; inde ab a. 974 sedit sis. Mauih.on.
277 DE VITA JOANNIS ABBATIS GORZIENSIS. 278
muSijamquofinmclamon^ rcvocnmiir.Uiiilc !iisi|u;n A. terdiccrol, nihilominus tnmcn ipsc ciinctn usquc ad
prcTlcrili incli(^nuni consuimus cxpcdili, ail viri ve- siliquam, ut dicilur, annolata sorvabat.
ncrubilis Joannis actn.cui liic proprio stilus suilal, 7-'i. 1'aciontiam, humilitatom, scu abjcctioncm,ct
Domino miscricorditor prajounte roccdamus. Pri- qu.T omnia supcrat carilatis in Dcum ct in omncs
mum quami instituUo convcrsalionisct animi virlus fer^orem, incrcdibile dictu est, quanta fortitudinc
fixa ali ipsis principiis in lincm usquc ductu conti- servaverit. l)o quijius singulis quijjus froquenter do-
nuo fuit, ut in niniliam partcm mirabili vigorc do- cumcnlo luerit.si recenscre vclini,nimium scripta
flexoril, iu (|uadam vcluti brovi tabclla dcscriberc fcrrentur''" in longum. Undc saltcm simpliciaan-
cupio. Quod sicut a mc cxptcri possc non mihi nolamus. Prcposituram monasterii \ir venerabilis
prorsus arrogavcrim, ita vix umquam a quoquam, FridcricuSjdc quo supra mcminimus (cap. 55), ct
quamvis dissortissimo, cstimcm comprchendi. N'cc sub eo hic domnus Johanncs gerobat. lllc ut supe-
vcro pcnitus rcliciMiiiuin, no ipsa parva qua? diccn- rior, hunc gravibus vcrborum conlumcliis pcrsepe

lur, si pigro sudarii) dofodiantur, puos possent etiam publice et pr.-oscntibus '^''^
secularibus irrita-
lucris duminicis sulitraiiant. bat. IIIo diutius perstrepente,hic tantum itemitcm-
que ad satisfaciondum lerrai se slernoiis, pcrpetuum
Subjectionem patri ct olti^dienliam tanta pcrtina-
tia tonuit,ut quicquid semel orc illo imperans cmi-
tenebat silentium. Cum ille crebro eadem clamorc
B
iiigoniinanH, ira fessus jam et in verba deficerct,
sissct, hic, tamquam famulus verberum metuens,
Joanncs acsi simulacrum sine voce diu immotus
sine dilatione arriperet. Et in ipsis statim principiis,
persistcret, ad ultiraum columpnam vcl pariotem
dum pater Einoldus credito sibi regimino loci vehe-
menler angcrctur, si sibi extcriora curanda cssent,
tangens,et ut eis potius verba quam sibi facercldi-
ccns, e conspectu se proripiobat. Ille eo tamquam
quilongealiadivinc spoculalionis moditabatur.idcm
contemptus inconsior, quolibet forto rosidebat. Indc
domus Johannes ci accodcns Non horum, do- : i<

post paululum motu subsidcnte,ul)i placidiorad se

mine,inquid,cura sollicitcmini, ergo hoc vos fasce
mcntom rcdicrat, secrecius codcni Johannc abducto,
lovabo. Intcrioribus tantum, ut cupilis, animum in-
podibus ejus advolutus : " Occidlsti me!.. niebat.
tenditc; quicquid exteriorum cst.ego Christi gratia
Cum Johannes << Ego in quo? Patienlia tua me,
et mcritis vcstris adjutus mihi susceperim. » Cum
:

itaquo ita omnia oi commiserit.et ipso in solo Doo

dicebat, occidit » — : « Non ita, inquid iste, sed
animositas vestra vos occidit. » Nec pluribus, lites
vacationem assumpserit, non tamen quid umquam
parvum vel majua idem domnus Johannes nisi eo
ilico rumpebnntur. Nam isdem vir revcrendus hoc
uno licet esse notabilis, cetera egrcgius,et ut magno
conscio aut consilio ejus et voluntato egit.Et horum
•. natu conspicuus
.• insignisomnibus
" habebatur. Et
et
, T--
ipscdomnustuioIdus,siquando ita 1 1 • 1 •
1 1
intererat.testis p 1
^ ^ , . . .

,«, __ ^_.,_.._ j^ . . 1 ,. :. ti lios ipsos motus animi,quos vetus adhuc conversa-

erat < Nuniquani,inquiens, niihi inobffidions
: fuit,
tio intograbat, prudens citius compesccbat, dolori-
nec fuit aliquando, qui me et illum in pacem redu-
busque ac planetibus uberrimis postmodum sesc
ccret. »
conficions condempnabat.
73. Ncc destitit prudens ct sagax in uiramvis 75. Nec dissimilo huic est, quod inferimus.Gella-
partem domnus Einoldus eum diversis exercere rium ipse Johannes, Bernaccr auteni jam ante di-
mutalionibus. Nam plorumque ab extcrioribus de ctus vestiarium sive cameram fratrum servabat. Is
industria cum revocans ad intoriora,etiam ad infi- quadam die cellarium ingressus, vas quoddani,quod
mum quodquc reduxit ofiiciuin, in quo ne nutu qui- imapuni (39'i) dicunt.guttulcc excipienda; vasi vina-
dem aliquando visus cst ronuisse. Jussus pra?posi- rio suppositum invenit. Eo arropto, questibus
tus, paret continuo. Praipositura rieposita, esto de- Johanncm agressus, et vas quod sui ministerii
canus! jugum quietus admittit.Eoabiens,cellarium essct cur ita perditum dedisset, multa congeminans,
cura! manum ilico profert.AIio ibi succedente, vcs- illeque nihil la^sum assererct : « Pro carraria, in-
tes fratrum serva! nihilo plus roluctatur. Sic hos- quid, vini non sic attaminatum vellcm. » Cai Johan-
pitibus, sic si ita contigit infirmis, sic quibusquc nes : » Doceiii,ait, vascula hujusmodi, carraria una
aliis imperatis, summa cum alacritato, mor» ncs- n vini possunt adquiri. » Is domnus Einoldus superve-
cius ministravit. Quscumquo nummis vel quibus- niens, et altero jam abeunte, dum extrema, quae
libet aliis rebus espendit, sunimam eorum in brcve vixdum finiens Johannes illi eminus loquebatur, au-
notatam abbati post ebdomadam aut mensem red- dissot : « Quid hoc, inquid, est? An contenditis. »
didit,nec minus qufEque extrinsecus de ratiociniis IIIo protinus prostrato « Non,inquid, pra?ler
terrt-e :

quibusquc illata recepisset.Cumquc doninus Einol- panem,aquam salem quicquam pcrcipias, dum
et
dus hoc audire fastidiens,quia nihil superiluo eum licentiam dedero. » Jussa suscipicns, nec ipsi quid
expendore satis sciret,non ultra sibi hasc referri in- referens, nec cuiquam verbum inde uUo modo fa-

VARLE LECTIONES.
1593 ferentur ^'^ prssentis
c. c.

(374) Fort^asse idem quod hanapum, vas, Germanice napf.

 ;

279 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 280

cicns triduo conlinun abstinuit. Et forte ttmc fer- A cedere praeter inevitabilem nccessitatcm perpcndo-
ventissimi et ipsaestate dicsfuorant lnngissimi,nec ret, hec vciut crimini duccns, pcnitus respuebat
ob id solili quicquam operis pra;termisit, quiaala- cum tamen nulli alii usu corum, quibus forte opus

crior ct celer ad universa discurreret.Nam valitudo fueratjinterdiceret.Ethocc magna in co orat discre-

corporis ei ncutram partcm nimia, fa-

justa, et in cio, ut cum ipse sibi austcrus ot pone indiscretus
cili motu pcr gratiam celestem ad qurrquc agenda vidcretur, aliis nemo miscricordior csset. Ipse.jeju-
sufficiebet. nans, alios ad cibum cohortabatur; ipse vigilans,
76. Ab infimis quoque probramultolicns infinita alios somnumindulgebat; ipse laborans.aliosquicte
sustinuit. Alii eum hypocritam,alii avarum.atii te- remittcbat; ipse dum balneis penitus abstinens, ab
nacem, alii fraudatorcm publice appellabant. Nnn- ipso]conversationis sujb tempore numquam cis usus
nulli non eura sccnhmi reliquisse calumpniantes,in gravcm
fuissc diccretur, nisi forte aliquaiido post
oculis familiam donius sua;^, qu^ cum matre mona mgritudinem lecto resurgons, si quibus tamon aliis
sterio scrviobat, ingrebant dicentos Tua huc : c< competeret, numquam dampnavit vcl interdixit. A
subdolus contraxisti, ut lilierius ea liic possideres, percepiione cibi vel potus antc horam vcl postea, in

et melius quam domi sufficcres hic procurarcs. Ecce porpetuum sibi obstrusa, nullum, si causainfirmi-
ct goncccum
">" claustrum monachorum fecisti. » n tatisexpctiit, suspendit; quin et wgrotantibus usum
Hoc et plura dum jacularontur, ipse ut
in facicm carniuin ultro ipse obtulit et non rogatus ingessit.
rupes immola mancbat,nec umquam fuit,quod qui- Sic in vestibus.caltiamentis, stramcnto lcctuli,cum
dem a quoquam rescire ipse potucrim, qui ex ore ipse sibi viliora, abjectoria, parciora ct duriora sem-
ejus contumeliosum verbum retulerit. Et hoc sane per elcgcrit, ceteris ad omncm copiam et q\iantum
silcntium intcr clamores tcnebat iratum. Nihil ibi professioni non nimis "" obstarct, elcgantiora et
prKterquam terra3 stratus veniam tacitus postula- molliora exhibuit.
bat;quodet ipsis,qui longo ultimi ordinc crant, 79. Fallatiam viciorum in his vigilantissime ob-
cum frequenter fecisse percepimus. Quippc qui ad servabat, in quibus non facilc cuiquam,etiam si cs-

boc animum dederat, ut nil tam essct abjectissi- set supcrior, cessit; scd mox vitio aut fraudo quem-
mum, quo non se ultroncus inclinarct. Unde et libet aliquid petere sensit, omnimodis denegavit.
ipsas latrinas fralrum eum frequonter purgasso, Cum cnim, ut dictum est, sub motibus irarum ita

non dubia3 fidei virorum rolatione cognovimus. mutus quodammodo cxisteret, ubi corrigondi locus

77. 5i quando ex more communi obdomadam vi- advencrat, ibi linguam excandescere et in verba
cis suK susceperatin cnquinam, et ex consequenti acriterpungentia vehemcnti quodam tcrrore videres
munditiarum faciendarum,non ferc aliquando.nisi Nec omnino adulatio, quo communi pro do-
effundi.
gravis eum occupassot utilitas, vicarium roquisivit. C lor! morbo plorique laboramus, in eo quod fovcri
Ipse aquara a puteo hausit ''°' humero, coquinw posset habebat.In quo """> simul el mendatii macu-
illalam igni suspondit, lcgumina vcl holera lecta lam ul capitalc quiddam horrcbat, ut si in gratiam
vel manibus propriis concisa infudit.lavit, coxit et potentium aliqua eum aliquando dicerc nccessitas
apposuit,vasa refectorum solus elavit,nec in pcdibus loci aut temporis compulisset, ita inter utramque

fratrum abluendis.quoderat finitimum,alteri man- viam cautus vorbo incedcrct, ut et eos quantum sa-
davit officium. Et hoc quidcm commune cum caete- tis esset attolleret, et veritatis limitcm non excede-

ris. Illud autcm cx ore ejus ipsi perccpimus, quod rot. Pr.Ttorque communem hodie hominum obser-

farinam ad usus totius congregationis,duorum vel vantiam illo apostolico cum insigncm vcl solum,
trium modiorum, snlus ipsc, uno tantum puorulo quantum humana patorcntur, cssc pcrsensimus :

aquam infundentc, commiscuit, fcrmentavit, in Si quis in verbo non offcndil, hic pcrfectus est vir
massam subegit, sudore nimio in formulas panum (lac. III, 2).

exprcssit,dum pistoribus opcraroliqua succcdoret. 80. Vigilias ab jejunia in eo pr^dicarcsi cepero,

Et hoc multi, quamvis in conclavi clam omnibus id omnium qui eum noverunt ora me oppriment, cum
egerit, nota quadam nimiai parcilatis inurobant, vix quempiam hujus aHatis qui ei in his ajquari po-
cum ille fidelo Cbridto mancipium, ne quid rerum n tuerit oxtitisse, concordi omncs miraculo clament.
monasterii deperiret, pervigil observaret, el quod Cumque perpetua penc lex ei esset, post vigilias
majus ac verius est, causa sudoris sui praimiis quantacumque profunditatc noctium actas somnum
ccelestibus muncrandi. in luccm usque nescirc, audires illum in illo,quod
78. Sui ipsius curam quam minimi duxerit, ex mos habet monaslicus intor nocturnum ct maluli-
pcrpondi. Cibos lautiores, vestcs
his satis potcst nale officium, inlervallo, vario huc illucciue pcrre-
splcndidiorcs,calciamontorum nitorem,strati mol- ptare curriculo, et in niorem apis psalmos tacilo
liciem, balnearum fomenta, medicamentorum in murmure conlinue revolvendo, nunc circa altaria
morbisquibusqueingruentibusadibitionem,otquic- gcnua fleclere, nunc paululum rcsidendo mox exur-
quid iinmlno ad oorpdris alii]uam dclectationcm ac- gere, et aliquandiu starc, itemque egrcssus ce.lo

V.ARl.E LECTIONES.
egeneceum r. hausis c. ''" ila Labb. correxit; minus c. '
qo r.
281 DE VITA JDANMS A1J1;AT1S GUllZIENSIS. 282

tompiis niiclis iiisiiiciTC, ilc^indc luccrnis aut cniun- A Uilinis hujusmodi in eo ccrncrc crat spcclaculum,
gcndisjuil rclicicnilisnssistcrc, tuni cliani scoliiscji- quibiis aul raro illuin aiit numi|uam lcctulum nqic-
nenliunircvisorc,intcri]uniquci'ctibustcxnudis(iuo(l tis.sc,nisi miiiuliii sanguinis iiiteresset.cngnovimus.
nocli supcrcssct cxpcndcrc.Scpissinie ipsiis C(ininiu- Nam noclu vcl intcrvallis, hiemc vel cstale, si ita

nes pr.TVcnicus vigiiiiis, el luccrnns di)ruiitorii,l!iMi- fortc inlcmpcstivc vigiliic longeanlclticcin cxplcron-
quuiTi li.vc silii spcciiilitcr cura cssct indicta, pic- tur.ut niiiiia latigalio coiiipnlIercl,paululum sc lecto
ruuiquc ctiaui ul vidcbalur cx supcrnuo.runi darc rcclinans, tain Ibstinus ilico rcsuigcbat, ul ncc ob-
lumcn cfrundcrcnl.corrigcns; niox or.itorium quani dormissc quidem crcderetur.lllud autcm scpccxore
latentcr possct ingrcssus,el coram altareprostratus, ejus ipsi audivimus, quod ab ipsis convcrsationis
diutinis planclilius ct suspiriis, ut custodcs audi- iniliis hnc adversus somnum niatutiiiis horis conti-

rent, cuin multo kicriinariim fluminc scsc conli- nuum traxcrit belluni, qiiod nuinquam supcrare va-
cicbaf. lucrit, quin hisdcm horis sempcr sibi redirct iiifo-

81. Inilcaliqu.iinlo ipsc signumad vigilias coucrc- stior : i. Ex vcteri, inquions, s.tcuH consuctudine
pans.nihilo scgnius cum cetcris psalniorum, oralio- hunc blandum hostcm nutrivi » — quiano-
niihi !

num vcl lcctionum communium opus cxcqucbatur. ctibus vigilans manc somno usquc in multani dicm
Quc tunc tcmporis uliquc ut fcrvcntibus convcrsa- jj
indulgcbat —
" Undc huc usque ctsi non vidcam,

tionis iniciis, ct numcro ot loiigitiidinc ct moradi- crcpusculuni tamen adesscipsecotidic somnus pro-
ccndi multipliciuR extcniicliantur.qu.T postmodum nuiitiat. )
pusillanimitas imbccillium in nonnullis compulit 83. Ad supcriorcm scientiam antc conversioncm,
coarlari. Nam ct orationcs noctu tcrna! mox signo usum lcctionis in quibuscumque divinarum littera-
dato ad vigilias niulto proiixiorcs fiebanl.Jct post rum libris tanto studio adjecit, uteminentissimorum
ipsas, omnilnis paritcr iii choro rcsidcutibus, 30 doctorum fcre nullus cum pra'lcrierit,doncc Spiritu
psalmi a 119"'" usque in fincm psaltcrii, in tcrnas sancto pr.Tvio ad omncm, quantum inortaliijus fas
noticiam '"'' scripturarum pcrvcnerit. In his
oralioncs dciiis distributispsalniis.singillatimsilen- est,

tio diccbantur.Erantquc primi dcccm dcfunctorum, primum moralia beati Gregorii ordinequam scpis-
medii lamiliarium,cxtremi genoralium.lirevioribus sinic percurrens, pcnc cunctas ex eo continentias
estivis noctibus ot fcstis diobus 15 tantum cantira scnlentiarum ita mcmori.-e eummond;ivit,ut in coiii-

graduum, tcrna similitcr oratione distincti. Lcctio- nuinibuscxortationumsivcloculionumconfabulalio-

ncshicmalibus vigiliis ila producebantur,ut proplic- nibus omnis cjus oratio cx ojusdom libris decurrcrc
tis, (pii Kalendis Novembribus ponuntur, duabusvidcretur. Ncc minor ci .'\ugustini, Ambrosii, Jcro-
ferc ebdomadibus expensis,aut denuo a quocumque iiimi, vcl si quis antiquorum ad manus vcnissent,

eorum rcpctcretur '*"',aut alia(|uedam adderentur. C lcctio crat ct quia ad id tcmporis, utpotc studiis ;

Unde ct cundcm virum sub una quondam lcctione frigciitilius, ponc ncc ipsi codices invcniebantur,

Danielem totum,dum tcrtiuslecturus assurrcxisset, Augustini in Johannem etpsalmosctdccivitalc Dei

explcvissc pcrcopimus.Item post dies natalicios apo- inti-gre pcrlegit, postremum in libris do Trinitatc

stolus, et a septuagesima eptaticus (395) usque ad multa intentioue sudavit. In quibus cum de dialccti-
dics passionum, ct in ipsis Jcremias intcgre, ad vi- cis rationibus quKdam olTcndisset^maximc ubi pro-
gilias legcbantur, quorum nunc plurimum ad men- pter dcmonslrandam rclationom Patris ad Filiumct
sas supplctur. Spiritus ad utrosquo,eam qiia? dicitur nad aliqiiidi)
82. Et super hoc post rcliquum cursus "'"-
no- cathegoriam introducit, ejusque occasione doomni-
psalmorum consuetudinalium, usque ad
cturni vel bus quoque decem pr.Tdicamcntis strictim quajdam
signum cropusculiapluribus plcrumque psalterium commemorat, scolasticam mox super his sibi ape-
singillatim ex intcgro dicebatur. In quibus cuin cc- riendis cxpctcns.ab ipsis introductionibus Isagoga-
tcrialiquando quid remissionis expoterent, hic ita rum laborem arripuit lectionis. In quo ciim diu in-
infracto robore somno repugnans ad nullam ferc cc- genita sibi vivacitate ingenii, et ut in rcbus ceteris
debal lassiludincm, ut et toto quantum id protendo- quas umquam arripucrat, indcfatigato ""' labore
retur pervigil staret intervallo, et matutino offi- T\ luctaretur, repente domnus pater Einoldus medios
cio "''" vel primai hora;, quae continue subsequitur, prrecidit conatus. Is cnim rerum earundemjam olim
cum psalmis scptem penitentia? et lctania expleto, studiosiosimus,ct quanto labore ea constarcnt cx-
mox lcctioni accederet. eum
aliquando ipsa
Ubi oi pertus,tcmpora cum in hisfrustra nolenscxpondere,
vinccntc natura somnus obrepcret, a codice se sta- brevi in-ohibitionc avertit,ct ut animum pocius sacra
tim cxcuticns, huc illucque psalmi quid semper de- lectionc occuparct,ubi satis supcrquc ol scientia; ct,
murmurans spaciabatur. Maximumque aestivis ma- quod majus est, edificationis ei doctrina suppeteret.

VARLE LECTIONBS.
1601 repeterentur "^"- ita Mah. rursus. nocturni '^'" "">'>*
nocitiam '*"''
? c. efficio c. c. indefetigato c.

NOT.^.
f395) Idem quod Eptateuchus, id cst Pentateuchus, additis liliris Josue et Judicum.
 283 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS. 284
Ille qiii obocdientiiP limitcm transgredi non '""^ se- A rimum gravabatur, non lamen ut quisquam eorum
mel juravcr;it,mox inccpto rcnuntiat,ct in divina ut a hoc vel leviter perscntirct; nam ad omneni copiam
pnncipio so totum Irausponit. Prc-ctcrca Gregoriiin cisquantum vcllcnt non deerat,ctipsecum ois multa
Jczcchielcm multo usu dctrivit, ut pcne mcmoria; jucunditate et coudescensione scse gaudentem ct
commendasse vidcretur Ad summam cjusdem eomem in omnibus exhibebat.Seddum postmodum
qufficumque essent bcati Grcgorii, unice prater ce- spiritualibus quibusque colloqueretur,dolendo inge-
tera amplexus est. minabat, se numquamita seculariumconversationi
84. Quamquam non inter hc-cc vit;c convcrsatio- vcl ad breve posse interesse, quin aliquid de con-
ncs vcl dicta quorumcumque sanctorum, pcculiari sucto sibi modo convcrsationis deperderet, insuper
slilode eis conscripta,non cum pra;tcrierint,quippe et rcrum fratrum plura invitus cxpcnderet.Nam ita

qui cxipsisin usum proprie conversationis normam familiaritcr diceliat, dum sermoeinatio aliquando
sibi assumpserit Anlonium, Paulum, Hilarioncm, incideret de fratribus res foris curanlibus,quod non
Maeharium, Paehomium, et reliquos heremi secta- tam crebro eos per se ea agere expediret, et verbo
tores, tum Martinum maximum ct sauctissimum potius ministris laicis mandarent, ipsique claustro
episcopum, Germaiium ad hoc et quoscumque au- se cohil)crent: " Nemo, inquiens, aliquando me ma-
slcrioris vit.T? perlcgerat,si tempora palcrentur.for- t» gis cauinus extitit, et qui plus tenatiffi argucrelur,
.... i;_.t j-.i.- -.. ^..i ;_.. i»--.*
et revera qui parcior '™' foris esset, dummodo mo-
.1 i
sitan attcmptare moliretur; quod utique ex eaquam
: ir.i.o .1 .1

arripuerat castigatione dabatur conjicere. Quem ta- nasterio totum, ut opiis esse cernebam, convehere-
men etsi in laboribus corporeis disparem, invirtu- tur. Scd numquam, inquid, potui tantam adhibere

tibusanim.-G nonferealiummagisipsorum c-emulum, diligentiam, ut quocicns cum eis comcdi, non fero
noslram vidisse actatem.certo proferrc non trcpida- tanta expcndercm.quanla fratribus diario consueto
verim. Johannis cujusdam Alexandrini patriarcha3, sufficercnt.Cum enim quilibet, inquid, viantos pri-
quem Eleimonem cognominant, actus penememo- vatorum seu majorum, si qui in illa vel illa posses-
ria! retinens,in omnibus fere sermonibus eum grata sione, quas esset monasterii, ex monachis adessct,
et amica dulcedinc rcduccbat, audicntesque ex eo pcrquirerent, ut forte me ibi compererant, spccic
multa attcntionis suavitate rctinebat. salutandi divertcntcs, non congrue inrogati mensa
8.5. Et quia de singulis perse(]ui opcrosum nimis poteranl ablegari.Et sic utique non potcrani obscr-
vidctur,quorum non minor eum sciontia vel imita- vare, ut queque fratrum foris erant, vel qu;eque
tio assuefcccrat, illud miraculo omnibus erat, quod quoquo ingenio adquirebantur, integrc, ut animus
cum in his tantum exercitii haberet, nichilo lamen crat, monasterio inferrcntur'^'".
qu.TCCumquc in rebus exterioribus agendaessentre 87. In ipsis judiciis, etsi ab aliquibus notaretur.
miltcbat, quin circa diversa discurrcns ct singulis C rectitudinis veljuslitia; limitem nullatenus excede-
ordinandis prti^ccpla consiituens,omnem totius mo- bat.Ubi superbia vel contumacia quosdam supinos
naslcrii in tam multiplicibus artibus vcl ofliciisrem vel efFra3nes reddiderat, dum equata forto ccteris
strcnue procuraret.Cumque possessionum monattc- colla refringeret, etiam si potenliorum patrocinia
rii universa in eum
cura recumberet, rarus lamcn sibi parare contenderent.nullo poterat inclinari. Ad
illi ad cas processus, potiusque de ipso monasterio id demum tota sibi spectabat intcntio.quicquid ju-
quequo agenda csscut dictabat, brevique sub
foris stitia ad([uircrct,totum fideliter monastorioinferre;
tcmporeministris cvocatis,mcnsisautamplius quod et illud optime cavit,ne sacculus monasterii quali-
ipsi explctum referrent edicebat. Cum eminentior bet umquam doli vel miserorum fraude vcl calami-
qu.-clibel causa eum e.xtraxisset,et ad causas agen- tate eontaminai'etur. ^stimaverit quisque quod vo-
das residere eum necessitas impulisset, id quanto lit, ego certa fide libere pronuntiaverim, illum et
citius ncgocia rerum pacicbatur accclcratum,festi- scmper odisse iniquitatem et cavisse, et Dumino
nus, interdum quoque "'" nec pransus, monaste- gressus cjus sccundum ploquium dirigentc.non cam
rium rcpetebcat. Si quando foris manore ros aut illiquantumhumanapacicbanturdominatamfuissc.
tempus exigeret, in quantum poterat cybi vel potus Qui usuiis eum inservisse,et sub speoic monastcrii
mensurammonasterio solitam continebat.Nam stra- n necessitatum lucra undccumque i-cstimant congrs-
tus numquamregul.am commutavit, ut plumam sibi sisse, ex suomet illum ingcnio mctiuntur.
ullatcnus pr;etcr capiti lantum substerni permitte- 88.Non quod in oo talc quit aut viderint aut ccrlo
ret. Quod ox ipso magistro suo domno Einoldu.qui didicerint. Commodabat equidcm plurima et rcci-
cx ipsis iniciis hoc in tinom usque domi furisque picbat, cautus no quo dolo debitorum falleretur, et
servavit,ut vere discipulus doctori regencrans pedi- secundum illut Persii (396) :

bus csl subsccutus.

Doctus ot ad calicem vif^ilanti stcrtcre naso,
86. Scd ct in ipsis prandiis secularium causa plu-

VARI^ LEGTIONES.
1C06 1607 1608 IC09
ijj (._
qqg_ partior c. inferontur c.

(396) Imo Juvcnalis Scat. i, 57,

283 Dl-: VITA JOANNIS ABBATIS GOIIZIKNSIS. 280

quoil istc nirliiiri iiiuliivrivit ui'li\i]l iiniiliMisilispou- A ilin-iiliili iiii|ii'j;i(. Tiici o rnroiint* tiirn liiiiii-

siilor ilomiiiicir sulistunliii-.siimniii iiiihistfiii oliscr- nosi) fulgorc a hi(|ucarilius dcpcndcnlcs, luiiipiidcs

vabat, no (luiil riTum moiiaslerii dopprircl ; iiluil locis ct ordiiiibus tam "'" ilivcrsas, canddabra ta'i-

sepc de Grcporiiatliiucmlam fliaconuni

ilictls hoiili lorum pondcrum ac spccicrum, siniul cuni liis vasa
res ccclcsiaslicas curantcin commiMiiuriins < Rcs, : pcnc siuc nominc, oninia arRcnto solido pcrf(!ctn ;

inquit, hii^ ncc mcn- sunt ncc lUiP ; itii ai;c,utilc his ad ulliiiium campaiiarum cain quic visittir cl niiinc-
oi cujiis suut ralioncm rcilililurus. " 8i rruincntum, rositatem el cnormitalcm, cctcriiquc operuin (^jiis
viuum, ad cibuin pi;rtiuciUia,
sal, vcl quaH-uiiiquc iusiguia, quilius pcritissimum cjus, ut ci-it iu oiii-

similitcraii vestituni comiiiodabantur.cjusdcm mcu- nibus fcrc artibus, cniluit ingcnium.

sura^ vcl qiiantitatis rcposccbanlur, ut nihil supra 01. Quc utiijue ctmimoriam praHcrlabuntur, ct
exigcrctur. Argciitum poiulorc justo commodaba- si ([00 succcdere possunl, pcrscqui tcmptavcro.uec
tur '''"'; ncc ipsuni qiiod nioncta jurc cxtorquct, prorsus ad cxplcndumsufficictpauperrimiscrnioiiis
ullatcnus pclcbalur, scd quantum (juis accipicliat angustia; ot iii tantiuii ca cxubcraut copiiun,utctsi
aut dabat, asqua lancc refundcbatur. ab ali([uo forsilan posseut explicari, non cdificalo-
89. Nam ex laboribus agrorum vcl vincaruni, in riam oblcctationcm, scd ut nostri moresscio etatis,
quibus summa arte priCcollcbat summoqnc studio lcdiosam omnino faccronl lcctioncm. Unde ad alia
_. 1 •! _ •...._. 11... !..; ...
erat assiduus, in tiintain suppcllcx monastcrii co
r.
" „ c.i .,„ r..„i.,
cciisoo transcuiidum. Scd nc forlequis supra quam
., 1 1 :., ..... —
piam ci divina coopcraulo gratia c.xubcravcrat, ul rcs so habeaiit in hujus viri favorem forri iios tacilo
nulla cum imqiiiu causa ad aliquid eorum impollo. dcnotet,eihccquchuic asseribiinus magislri pocius
rcl, quin potius cx ipsis laborilius cum fratiilms cunctafuissc,i(lnc(|uaquamabnuimus,immoitaesse
abundanter supcrcssent, plurima vcnundata qui- planc cffcrimus. Ejusdcm cnim patris et magistri
buscumquc rcbus vel in procsentibus vel in fulurum domni Einoldi jussionibus et ordinationccunctajicr-
provciituris sufliciiOjant. Indo ct rcs omnis faniilia- lieiel)antur,nceali(]uidhicali([Uiindo tcmcre arripic-
ris alcbiitur, et orniitui multii suppeditabant. Ncc bat, nisi quod orc illius primn cxissct.Vcruiii citius
alia craiit ci rcrum temporalium lucra, quam opus his occurritur,quoiiiam facta discipulorum in laiidcs
ruria strcnue exercere, salinas, qum una tantum rcdundant magistrorum.et nec ipse domnus Johan-
parto regionis ipsius (juc Vicus (307) dicitur habcn- nos ad sc umquam quici|uid ogcrat replieabat,scd :

tur, cxtruore, ut iu loco cndcm plurcs quas dicuiil ,S';V ipse, in([uions, jiissil, ita Sod non
cl c.vsciiuor.
patolliis.partim cxintogrocuni ipsissodiluiseinptas, ob id iste cx[icrs oporum oorun(l(>in morito dicctur,
parlim qucjuris monastcrii crant rcparatas,iiiulto cui labor totus sudavit, illo dictata tantumniodo
usui impostcrum profuturas paraverit; cum moleii dante. Quid vcro inler quosquam hinc frustra causa
dinisnuminibuscausapisciumobcludendis,piscinis C contrahitur, eum intcr ipsos ncuter neutri quid ali-
privatis parandis, grogibus armentorum, pecudum, quando disconvcniret invcncrit. Patcr suum csse
avium doincsticarum scu agrestium, tum quoquc fe- quod filius, filius ([uicquid ipse congrue cgerat patri
rarum iilcndis instare, ut quibuscumque usibus fra- rcputabat. Nee conjunctiora a gcculis Chrijto tostc
trum aut inrirmorum,extrinsecu3 quoque, vel prs- paria sibi convenisse fatebor. Si creditur,fidci mcr-
sentium vcl supervcnientium, ad omnora scmpcr ces ccrta; sin minus,nobis,quod ccrto cognovimus,
copiam superessct. certo et proferre nemo obstiterit.
OO.Magistrisartium divorsarumuudocumquccon- 02. Cum mens nnilta suggcrat,ot ad spocialia ac
ductis,priinum clausfrum muro in moduiii castri singulariaquedam ipsius tangonda jani impacicns
undiquc circumsopsit, quod hodioque non modum non retineat,dcIcgejcjuniorumquainsibi indixcrat,
munitioni, sed et si opus sit oppugnationi adesse quia supra pcnc praitericram, quam breviter potero
perspicitur.Deindc oflicinis intrinsecus neccssariis, prius porstringere cupio. In ipso mox conversionis
quoniaiii antiquaruni ruino patebant, dum cx novo initio, totum dcinceps tempus,exccptisfcstis diebus
resurgcrent, institit indofcssus.Tumdemum dccori vel occasione alicujus inevitabilis curo corporis vel
domus Dei in divcr.-iis ornamcntnrum gcneribus stu- inlirinitate seu hospilum condcsccnsiono, j(^junio
dium udjecit.Pallia, diveisorumgonerumvelamina, n disposuerat dedicare. Quod et ali(juandiu,ot robore
in usus sacros varia indumenta, ut sacerdotalibus adhuc .juvenlutis et pristine olim in seculo fiducia
ministoriis nulla deessent, tum et vasa usibus sacro- castigalionis, vivacitcr tenuit, et taniquam nihil
rum ex argento, oninia opcre solido atquo ologanti omnino gravaretur, ut leve quiddam nec fore son-
paravit. Inde et tumbam martiris agressus, tam tiens, agili corpore, corde vultuijuc la>tiorc perogit
ipsam quam quaxumque in diversis oratoriis erant hisqiie diebusnihilpraeterpanem sumebatetaquam,
altaria,lamminis argcnteisauro doccnterinsignitis, et in ipsis quoque omni parcitate adhibita, ut non
ad hoc et ambonem evangclio recitando operuit, et fere plus medietatc panis qui integer libra appendi-

VARLE LECTIONES.
'*"'
commodabatur I. vel commutabatur in marg. eam c.f

NOTyE.
(397) Vic.
 :

287 JOANNTS ABBATIS S. ARNULPI METENSIS. 288

tur caprrct, aqu.T quoquc similitor ultra merlium A. scculares arbitroscssc cavebat.Quamquam igituret

mensura3qu« fratribusapponiturviui.vix quicquam aliorum temporum ccrta jejunia, aut quatuor anni
adicerct. Salis, herbarum vircntium, aut alicujus tcmporumetsolcmpnilatum sparsim per annum or-
talium, qua; abstinentibus non interdicuntur,quic- dine*suo*"^" occurentia, strenue, tantum secum si

quani pcnitus nec adtingebat. Hoc et ipse domnus res ei esset.peregerit — nam etsi semper * '^" glorife

Einoldus, dum ipse se ipsum experiretur, interim fugitans, itinere vel hospite sepe resoIvit,haec tamon

permisit.Post aliquod deinde tempus cum eum valde duarum in auno quadragesimarum vota fere num-
perspiccrpt dcfecissc, nec tamen a cospto cessare quam praotcriit —
reliquo anni tompore, quanto
,

sed ultra vires contendere, moderate compcscuit, scilicet fratrum bina refectio tenditur, communiter
et ut magis quod ferre posset eligeret monuit. In sine aliqua adjectione vel diversitate convixit.
tantum namquejam sese confecerat.ut die quadam 94. Cyl)orum quicquid parabatur, nullam faciens
cum fratribus ad ortum egressusdum operi cnixius differentiam, nec viliora sibi affectans.nec lautiora
incubuit, corde repente deficiens citiusque claustro qua CKleris minis-
detrectans. Qualitati coctionis,
se festinans rociperc, in media via prolapsus sit tratum cst, usibus suis umquam aliquid adici vel
atque inter manus deductus. mutari '^"permisit. Panis cpqualis et similis,vinum
93. Itaquc rcgulam tolerabiliorem assumpsit, ut „ ejusdem mensure ct saporis, nullo universalitati
duas tantum quadragesimas in anno peragerct, diversum aliquando fuit. Festis diebus, quibusquam
unam ante nalivilatera dominicam, alteram ante lautius et exquisitius fraternajucunditas in honorem
pascha. Priorem quidem ab Idibus Septembribus, Domini vel sanctorcm potest apparare consuevit,
cum nona bora fratres prandium repetunt, inci- quiTCunque apponebantur libere sumebat. Hor noii
piens, sequente mox ab octavis epiphania;"" domi- utor, illiid affer vel para, numquam ex eo auditum.

nica tertia et quinta communcm ceteris lenens refe- Ita in nullo aliquando cibo et potu notabilis appare-

ctioneni, reliquos
*"^" quatuor abstinebat dies,pane bat. Quin et ipse, ut talium adprime peritus,parari

tantum et aqua lege ipsa contentus quam diximus. hec quam lautissime his diebus faciebat, et nullo

Sin vero fcstus quilibct dies incidisset aut hospites apparcnte typo sumebat. Corpus ci pcne naturali
supervenissent.eosdem quoque refectione mutabat. semper insolubilitate duruerat, ut difficile cibus in

In sanguinis quoque minutione, quam plus menso eo dccoqueretur. Inde pociones hcrbarum aut ple-

differre vix poterat, curam corporis non respuebat. rumquc quae ad id facerent vel conducerent pigmen-
Ideo autcm tanto prius tcmpora prceveniebat, nec torum, libenter sumebat ; his tantum admissis,re-
propint[uiora ipsis "^" solompnitatibus exspectabat, liqua medicorum tam diversa arte confecta recusa-

ut si fortc quemcumque dierum dispositorum ali bat. Illud "^^" ccrte summo nisu servatum est,ut vix
cuius lalium casus pra;ciperet,superesset C aut numquam inebrietatem aut crapulam exquam-
ei in re-

liquum, quo eosdem dies reeompensare "^'^ suffice- libet proeter solitum sumpto cybo vel potu deducere-

ret. Unde multotiens cum ita contigisset, ut ex tur, vel unde quicquam consueti operis rei divina;

pra;dictis occasionibus aut aliis quibusque acciden- noctu vcl interdiu intermittere cogeretur. Ita ct
tibus tota sibi ebdomada aut forte dua; vcl amplius foris communiter ceteris convivari vidcbatur, et in

voto explendo impedircntur, mox obtata redditus ipso convictu sibi statutam percipiendorum alimcn-
libertatc, numerum pra;termissorum dierum.conti- torum mensuram non excedebat. In illud apostoli

nuata binis aut amplioribus ebdomadibus continen- Scio et esurire et satiari {Phil. iv, 12), eum pra; ce-

tia, dominica dumlaxat vacante, cunctis qui vido- teris hujus temporis summa quadam veluti
arte et

bantstupentibusvoldolentibus instaurabat ilaque, ; disciplina institutum ct consummatum palam eni-

ne ex votivis quadraginta diebus illo vel illo tem- tuit. Nec enim osurie demissior, nec refectisno'"'-'

porequisquam pra;terirct, callidus nimiumobserva- umquam apparuit rlatior. Ad summam, pocnitentijc

for invigilabat. Plcrumque cernere erat illum ipsa rigorcm eundem usque ad fincm vita; mira per-
'^-^

quoque pra;scire futura, cum talem continuationem severantia tenuit, quodque tantum superexccllit,ut
jejunii tamquam ex improviso arripere videbatur. a nobis quolibet ser.mone expleri non possit. Undc
Nam ita sepenumero an'madversum est, quod cum q his modo imposito, ad ea qua; do extcrioribus pjus
sic omnis remissionis i-jnarus ferveret, subsenter gcstis scire potuimus stilum vcrtamus. In quibus
aut nuntio aut aliqua incvitabili neccssitate mona- partim prudentia sagacis ingenii et robur animi
sterio progredi cogebatur nam quamdiu foris erat,
; virilis gratia; superna; adjuti, parlim sola divina;

humani diei (398)Iatrocinia '^"> sollcrtcr attendens, virtutis operatio, ubi humana adesse non poterant
secreti sui, cujus Deo tanlum mercedcm servabat, auxilia, sunt demonstrata.

VARI;E LECTIONES.
"^'* ita L. ep... c. '^'^ ila Mab. reli jnm deest; vel quos L. male. '"'* ipsi c. '*'° recompensaret c.
"^'* rode.t;
itxi lenocinia?
an """^ voces astcrico notatus c.v conjectura scripsi, larunas rodiris e.rplere agyres-
ita L. vo.r jam dccsl. non decst. "^-'' Illud —
excedebat ilesunt apud Lahbeum. "5-' ita L.
vox jam deest.

NOT.E.
(398) Id est humani operis ; cf. Pauli Ep. I, ad Gorinth. IV, 3.
^89 \m VITA JOANNMS AHBATIS (iOIlZIRNSiS. ^IK)

',).">. Cum y.iW] primn, ut siipprior lcxtiig liociiit, \ oos slimiilnrol.ct jiim fcrmo Iricnnioopiscupus loco
iliidoui saucli \ii'l proui[it;i (louiui .\ilcllici'f>iiis c|ii- alistinuisscl,r(irti; pro viroqiiodaiii juiis niiiii.'ist(;rii,

scopi voluntaloud lncuui (iorziain jiiui diclumcou- iiui rcbus (|iiiliusdaui cpiscopalibus pncorat, Joban-
veuissciil, a!i(|u:iudiu (luiilcin opi' cjus in priinis ni;s Mottis adviicatiir. Hl.iudi; priiiiuui ab cpiscopo
sustcnlali suut,(iuiii ncciluui fucultns ci lucrat, ul convcnitur, nc sibi quod pclcrcl dcucgarct. "Vcstra,
de possossionibiis monasterii, iiua! jam alihinc loiigc imiuit, pelicio jussio cst. — Virum illuin, inquit,

rclro Ijcncflcio sociilariiim ccsscraiit, cis aliquid iiiilii ccdas dcpnsco. paulo commotior, ut ciii
" lllc

restitucrct. Iudi> duuiaiiijui diviuitus iiis|iii'ali lauia nicns longc alias intcndcbat « Kxcmplo' '"'i', iu- :

bon:c (ipinioiiis illiic cnullucrc ccpisscut, cl sanctc qiiid, raliiilo Daviil uiiuc ultiiiii, iilii divos iiiiuiinc-

congrc;;.'i[ionis augcsccrct muililiido, rcx vixdiini ris quas liabcb.'it ovilais parcous, hnspili ^juprrvc-
tcnuis oxi^uum pivc ea quai lunc non tanta.ncdum nionti unicam paupciis ovcm vi alistracliim jussit

ad cam qua-' post fulura spcrabatur in dics magis apponi. Sic cum iniinita rcliiiuoruin cnpia abundclis,
magisquc augcndam numcrositatcm, polliccbatur unum hunc nobis paupcribus prnjripilis.» Adducto
stipcndiuni. Ad hoc ct idcin vir sanclus Adclbcro. supcrcilio cum se illo, vix aliqua animi commoli
rcgnotnnc divcrsis pcrlurbationibus coucitalociica vcrbo signans indicia,avortissct, Johanncs sc c con-
plurimas ciiras dislontus, niinus cis solito prospi- spectu proripuit. Kridcricus mouachus sancti Huc-
cerc poterat.Indc compulsi,jam alicna solatia pcne " borti, cujus supra mcntio facta cst {cap. 55), sub
quierore de.stinavcrant. Et quia sub idcni fcrme tem- ipsa fcrmc ora ingrcdicns, ct ex vultii dejccto ani-
pus (DGCCXXXIV) (Jgo pi'.i'posilus tunc sanoti Maxi- mum perpcnilens : « Quid, imiuit, supcrcilia vobis
mini, fclicis postmodum oxoinpli, a s.oculari con- sic " Nam huuc,iibi cnmmotior
vidcodopcndcntia'.'
vcrsatiouc se rostrinxcrat, ct opc ducis Gislolicrli ossct, habitum vclud naluralem sibi iniliiciat. "Ab
idcm monastcrium ad rcgularcm convcrsatioucm hoc,iuquit, insano Johannc,ut numquaiTi autchac a
rcduxerat (400), ejusdem pio molimine praposili quoquam ita contcmptus sum, ut nec pro homine
illo sc transfcrie aliquantispcr asscnsum fiagila- unn apud eum intercedere volucrim. » llle conscius
verant * '«--. qu:e extra condabantur consiliorum < Nisi,inquit, :

Wi. Cum domnus Einoldus rem lluc-

intcr h.rc providcbitur, proximo cunclis eis carcbilis. Nam
tuantcm saniori comprimcns ratione "•", quadam ' cum ducc ct pra;posito, quia a voliis parum sibi

die intcr cctera cxortationis vcrba omncs sic a'lo- adest auxilii, cos jam dudum couscivisse cognovi
quitur : « Scriptura, inquid, asscrit (Proc. xvi. 7), ulquo in sanclo Maximino traducanlur,ocius matu-
quia cum placuerint Domino vi.i- Johaunes revocatus, ct cur injussus
hominis,iuiinicos ralur. » Concilc
quoque ejus convcrtot ad paccm. Nogligontiam ergo abissot rogatus, cum silcntium Ircmcbunilus tcno-
nostram hinc advortere possumus, quia si eo quo C "ct « Non tc, inquid cpiscopus, lam auiuiosum :

oportuerat studio mens nobis in divina intenderct, crcdobam, ncc in re tam fere nulla ita diflicilem
facile Domino fuerat virum hunc flectere, et nobis estimabam. Peto igilur,hominem vel usque adali-
comem "-' et bencficium reddcre, et cor ejus ad quas inducias mihi cedas. » Ille quit in c.iusaesset
quod nobis expcdiret convcrtere.» Pluribus deinde, intollegens — nam pactio pecunia; intoierat. —
qua; ad ca conducerent,cos exortatus.ct ut novitatis « Quantumcumquc, inquit, jubetis? » — « Ad qua-
su.T convcrsionis memores, qui cis tunc fcrvor draginta, inquit,dies. » Et ille : « Etiam ad annum,
fuerit, retractarent, et ne quid nunc laugui- si placet. »
dius frigidius ac neglegcntius apud se ageretur 98. Non diu post ha3cepiscopo quiescenti persona
caute perspicerent, ac si quid horum scntircnt qusdam terribili ac minaci vultu appiircns, hec
omni vigilantia instaurare conteudorent, tantos sibi cum quadam austeritate dicerc vidobatur «Bo- :

repente animos rcdiiidil, ut nunc singuli,

eis num bcnc ecpisti,sed a cojptis niniis cito ilcfccisti.

nunc omncs.in novam quandam convcrsationis pu- *

ne ' ha;c * "^" dcfectio majorum libi causa
Cave
giiam acriter conspirarent (DCCCC.XXXV). Ad con- ruinarum. Repara '"* qu» cospisti, nc in dete-
sit

~ucta quisque ct rcgularia majora "i" et productiora riora procumbas. » Experrectus ct secum multa
adjiccrc; ipsa licita sponto sibi subtraherc; cybo, „ pcrtractans de opero a se cojpto religionis,et tanto
potui,somno, Iingua;,seu cuilibet corporis requiei, teinpore ncglec am "*-" hanc esse, conimonitionem
minimum quiddam indulgere; ut tunc pri- non sine acri dolore perpendit. Oubiculario moxcui
mum quasi conversationis iuitia vidcrcntur arri- Malzilinocognomen accito. «Summa,inquit,maturi-
pere. lateGorziam proficiscere et abbatem'™ Einoldum
97. Cum interim praedicti Ogonis,pr8epositi sancti huc continuo adcsse jubelo.' » Ipsam forte noctem
Maximini,ducisque Gisleberti suasio de migrando abbas Mcttim cgerat, ac diluculo reditum parabat.

VARI.E LECTIONES.
"** vox deest. — praebuerunt.Vcrum intcr Mab.suppl. '«"mens ratio e coni. '«-* comen c. "" majore c.
'^'^ ita '"''
Rcpera
L. vox jam dcest. ne h. supplcvi, ita loco excso mederi conalus. '*-* r. '^*' neglecta c,
•"" abbatum. c.

NOT.E.
(399) Gf. Miracula S. Gorgonii, c. 10. (400) Gf. Mir. S. Maximini, c. 12,
 291 JOANNIS ABIIATIS S. AIINULFI METENSIS. ^92

Moxque matiitinis dictis abccilcnp,ciim porte civi- A dofucr.int, nisi Fimul lolum accipere reeusavit. Sed
tatis accessisset.clavcsquo ibidem oppcrirelur,ecce ot annona anni prffiteriti adhuc recondita jacct,
nuntius ad se accersicndum missus adpropprat, ipscquo ministor partem non modicam suis usibus
eoque "'^' viso ac salutato : « Laborp,inquit, me rc- soqucstravit. »
levastis; nam ad vos huc evocandum mittebar, 101. Johannos celeriter equo forro imposito re-
dominufque vos continuo sibi jussit adossc. » dions,et in aurem quae didicerat aldjali locutus,mi-
99. lllo mox advcnionte requc tam rcpontina opi- iiistrum cpiscopi hora circiter quinta conveniunt,
scopo stupefacto, ut ingrederotur jubetur. Saluta- cpii tunc forte apud prajdium nomine Laium ('105)
tione inviccm dafa et reddita : « Diu,inquid rpisco- cum comilissa Eva tunc vidua (406),cujus ipsc tunc
pus, est, qund reljus aliis obstantibusGorziam non advocatus erat, morabatur; Albulfus "'^ vocabatur.
veni; sod Dco volonte animus mihi esset illuc ve- Is mandato cpiscopi accopto « Hodie, inquit, hic :

niendi. — Cum maximo,inquid,vos videbimus gau- qucso manote, cunctaque pra;bebo nocessaria, do-
dio. — Precedite, inquit, vos, et quo die ut eam vi- nec pra;mittam, ct condigno vos ibi honoro exci-
debitur, rcsignate. » Erant tunc dicsjejunii quatnor piam. Quibusdam assentientibus, Johannes pro-
))

temporum monsis secundi (401) in crastinum, ct foctionem sine dilationc instimulat. Senioribus qui-
dixit. « Non opus ost, inquit
eis exactis ut fieret p busdam dicontibus, puorilia hmc esse consilia, et
abbas,ob hanc causam dilforri; sod ipso hodic pr.-c quicsccndum,frustraquc esse abs-
l)ucius oa dio ibi
cedam,ot crasvoshora quavidebitis exspectabimus. quc ullo opcrolaboraro,abbas « Satius, inquit,eEt, :

— Hora,inquit, tcrtia veniam.)) Craslina profcctus, propcremus. Johannos celerius praicurrens

)> —
cum jam monastcriopropinquare copisset, loco qui nam non plus leugas tres abcrant — refectioni habi-
dicebatur Ad crucom,oquo dejoctus ac discaltiatus, lom domum in villa ipsa prffioccupat,caHcraqup ad
sic usque ad monastcrium pedes incodit. Exceptus, id diligcntissime pr.Tcparat. Moxquo horreum in-
oratione facta, convontu advocato, vestigiis cnrum grcssus, callidus omnium cxplorator, ut sibi crant
supplox prostcrnitur, noglcctum sui circa cos ad id prffidicta,ordine cunctainvenit. Ccnsus cullectorom
usque tcmporis accusat, spe dc sc meliori cos dein- continuo advocans,ne quit ex tota quam pcnes se
cops rccroans*, veniam '"'-
adhuc rctincbat summa prorsus sil diminulum
summissus cxorat. Ea
facile impetrata, villam quondam usque in prnjscntiam abbatis ct minislri opisooiii,
juris monastorii,
quam otiam tiinc gormanus ipe-.insGoziliniis iu beno- vehomonter cx auctoritatc inlerminalur cpisco|)i.
fitio retinebat, qu;e Waringis villa (402) dicilur, cis Interca abbatom cum suis advoniontom lautissime
continuo contulit; daiis mandata ministro, ut nisi excipit, ministro in crastinum exspcctato; ab eo
omnos rcditus intogre abbati assignaret, si quid sub noctem clam nuntius missus censorcmquc con-
fraudis ibi machinarotur et doli,maledicto Dathan C veniens, ut sibi pecuniam "^' quam pridem attu-
atque Abiron sub Christi prossontia multarclur. lcrat domino suo defcrendam darot ille intordic- ;

100. Post horam jojunii rofectiono exhibita,omni tum sibi ex vorbo episcopi diccns,vacuimi remisit,
cum alacritate opiscopo abscedente,mox in crasti- Condicto in crastinum minister cuncta, ut jussa
num abbas cum senioribus quihusdam ad villam pro- erant,cxcquitur,eljuri eorum integrcposscssionem,
possidcndam. Gum obiter ad castrum quod
ficiscitur qanc tota centum mansuum quantitate prolonditur,
Scarponna (40.'?) dicitur porvcnissent horafore tortia, incolis sacramento addictis, assiguat.
equus Johannis claudicaro cojpit. « Quid, incpiit 102. Albulfus tacite nuntium abbati dirigit, ut
abbas, cquus illc sio claudicat? Fcrro,ait, por- — qu.-rdam "i''^,quffi ex suocontractu ibi habuerat.sibi
dito dolct. — Non ultra procedas,inquit,dunecim- rcddi juberet. Cumque scitum"'^^ essot, nihil pror-
ponatur;nos hic intcrim opperibimur. » Cum ad sus ejus ibi esset, sed cuncta usibus domini cedere,
forum concitus declinasset, quidam fortuitu, quo consilium fortc fuit, ut solidi docem autquindecim
tenderet, requisivit. lllo paululum cunctabundus. pro bona ojus exccutione darentur. Nuntius nisi
« Proderit, inquit, simo uon celabitis.— Unde, ait, libras duas acciperet recusans, dominoquo renun-
tu es? —
Ex villa Purtus (404), » inquit. Erat autem tians : « SLulte,inquid,cgisti,quod olfcrebatur reji-
haec etiam prajdict.TB possessionis. « Illuc inquit, q cicns ; namjam nec ad assem pervenitur. »
forte
imus, ex jussu eplscopi cam possidcre. — Paucis Ipso postmodum jam apoita fronte, sua sibi * di-
me, ait, auditc. Gcnsus totus pecuni.-c adhuc ibi ro- xit * "^'' nisi rcddantur, episcopum ob injurias con-
tinetur; nam cum proxime eum ministro opiscopi vonlurum. Johannes « Et 7'.us, inquit, niui dilfugi-
:

is qui collogorat attulissot,quia quinque forto solidi mus fursitan ; ros ejus non damnis augebitur. h Ille

VARl^ LECTIONES.
1631 "''^ "^^ Albul "•''
eosque c. eans veniam jam desuiit. deest r. peccunia r. "^^'
quodam r.
'^^"

situm c. "^^''
s. b. desunt; e coni. supplevi.
NOT/E.
(401) Februarii ; scilicel dies Martis post Domini- (404) Hodie Saint-Nicolas.
cam Innoravit. (405) Lay.
(4i»2) Wareng(!villo. f40G) Adalberonis episcopi consanguinea; vide
(403) Charpoignc ad Musollam, infra confluentes Calmet I, Prcuves p. 35G, sqq.
Mosella; et Meurtha;.
 293 1)E VITA JdANNIS AltllATlS f.OHZIENSIS. 2!K
conscius relrij roinmissnriim : nDrimini moi.inqiiil, A rcvcrcnliam sancioriim cjtis re.sliiiiHii lulcrro-
clcmosino iii niilln iilniili vel oli:4:irc cui)iu ; tuiilu galns qu.i" esscnt, ct audicns, nmniuiodi.T iilnicgat
Cgo aliiis gr.ilia ip.-iius milii collnlii rcliiK^o.iiL fiicilo ''^'-, et ul si! cito siimmovcat, impcrat. At illc :

his, cliiiiiisi pliira esscnt, iiinoris i|isiiis };riitiii ca- <' Ego, inqnil, siimmoveri possum ulii ilom niiillo ;

rere.qnin ct iiiei jiirls ln-ri-diljirii.si (|nil (iiin|ietal, nostrornm siinl pliircs cl polcntiorcs, qui vicibus
ultra \i'iim U(IJici't(>. •. ihi yr cunrhi m',I,iI.i, |i;irtcm siiocedcrc uini cc-s.iliiiii! . ucc a l.ilratibus eoriim
alii|iiam ''•", 1'ini'luiiin cesscriint, ct pro re(|nicui (iiim vivciis
ei liiftia liiilicljitis. - Oii.t niilii, iii([nii,
cjus pdstmodiim in se pacc ac fjniliii, et iit sienlii ciira liilratus coruiii ? — Clamabiini, imiiiil, assi-
opus existcrcl in sni (lefensione eo deineeps iilercn- diic— ,\(l (piem rogo?.N'nm ad regem nescio quem
lur, cx argento simililer aliqua largiti sunt. tuum ? Num ad ducem luum illum Gislcbcrtum?
103. Simili(407)niodonon multopost.dum fratres qucm ego acsi scrvum mcum rcputo novissimum?
qun((uadani proxime sibi posscssinnc frequcnlibus Pari modo et dc cpiscopo suo cst Adalbcronc.qucm
pulsurent prceibns, difficiiisque omnino patcret ef- ipsum utique quuntum milii virtus fuerat invarc
fectus, remijuejam dcsperaliun divino solo refer- dccroveram, qui dc vitrico quoqnc cjns Richizone
rcnt auxilio, repi>ntc episcopus abbateaccilo : Quod ejus causa vindictam sumpsi ; sed quia nunc contra
tartta, inquit, imporlunitate ductatum tandcm liabete nic ad Gislebcrtum defecit, vidcrit quid ei cx hoc
.
tjuod poscitis. Ncc mihi gratiam ullam, scd bcato Pc- " commodi ccsserit. » Tunc Johanncs : « Clamabi-
tro, qui mc nocle vchemcnicr pcrtcrruit ct ut faccrcm mus, inqiiit,ad Deum, qui rcque personam nostram
cocijit, rcpcnditc. accipiet ct vcstram. "

104. Tempora('iOS)dissensionibus nimis.rcgmim iOO. commotior

Ille » Non hinc, iiit, c.iballum
:

hac quoque sibi trahentc (luctuabant. Octo,

illac referes vel jumentum. Potestati vestric, ait, hoc crit
niiixiinus post rerum nugustus, post pcnitorem, ct quando aliiid non erit consilii, pedcs redibo, non

slreuuum per omnia regem Hcinricum^prima rcgni ceteros tamen ob hoc dclcrribitis ">". » lllcjam
tunc aiispicia cepcnU,sub qno Gislcberlus ducatum nuigis acccnsior « Memlu-isjam ipsis qiioiiiic, in-
:

regni Lotharii, Evcrardus Franci.-c Auslrasis et quif,muliaberis'""»..i At ille : « Vol.is, ait, id facile
quorundam Irans Renum tcncbal locorum. Trans- efliccre ;
mihi autcm non pcena cst*, quod ininiis
rhcnana interim quiota manebant. Nostra Viirie •"^''utiquc non satis dolebo. Si oculis privabitis,
infcstabanlur, ncc jugum facilc admittebant. Indc magnis me curis et laboribus levabilis, quia sedens
Bosoquidam.filius dudum principis Burgundionnm f|oictus psalmisctorationibusintentinrcssevalebo.»
Richardi, partem aliquam regni sibi evindicaus tUim de virilibus illc minarctur « Maxima me, ait :

castrisque sc continens munitissimis, domintdum sollicitudinem sccurum rcddelis. » Jain fcrc arripi
cujusquam prorsus rcspuerat. Victoriacum Campa- C jusserat cum,cum conjux prudens sane mulicr in-
nia;castrum obtinens, inter rcliqua circumposito- tervcnit,ct nc tali sc infamia dehoncstarct, supplex
rumposscssiones'^''quasdammonasterii Gorziensis monet, nejamncc monschisvel servis Dci parcere
acsi jure hcreditario "^"' usurparat. Ad has repo- diccretur ;et quia postuUita negabat,saltem illesum
sccndas, si forte apud talem virum vel pro divino abire permitteret. Ita dimissus, et a comiiissa "'^,
timore locus prccibus ullus csset, Johannes ab ab- qufc satis compte eum "^" excepcrat, quiddum "='»
batc '**'
ct fratribus est dcstinatus. viaticipcrcipicns,datosibi ab eadem ducequodam,
10.5. IUc, cui oboedientia cuncta difRcilia vel im- qui usque ad loca latronibus libcra ""''
cum tuto
possibilia facilia et pcssibilia reddiderat, per infosta perduccret, iter festinus arripuit.
latrociniis loca ct qua" multitudini quoquc essent 107. Circa horam fere tortiam villam (juandam
formidanda, uno tantum coniite ex familia sibi ingrcdiuntur.ubi mercatum ea fortc dic habcbatur;
assumpto, iter aggressus est. Dum ex improviso et cccc multitudo pcr totum forum diripientium,
advenisset, comiti nuncialur, ct quidnam fcrret in- vendcntibus atque ementibus asquc spolialis, mor-
certuin coram intromissus, ubi legationcm abbatis tem insuper, si quid oblatrarent, minitantium. Jo-
et scrvorum Dci pro rc qua niittcbatur absolvit,iIlo hannes comitem quem ex monastcrio i-nmpserat
in iram concitato: " Quis tc, inquit, malcficus buc r. clipeum fcrcntcm intuilus « Hic, inquit, clipeus :

adduxit ? mcorum, ut eas sic per-

Ubi custodia; 1110. damnosc nobis advectus est,quia ncc tu co ut expc-
expe- :

transicris, afuerunt? — Quomodocumquc, inquit, dibil utcris,et ipse in nos fursitam impeium conci-
adductus sim, huc perveni, ct mandata ct proccs tabit. — Quia lu, illo inquid, ceteros mortalium
servorum Dei ad vos afferro, ut qua; dc rebus ipso- solus ita coiifidentissimus incedis,et merito digna-
rum iuvasistis, propter amorcm Dci et limorem vel que mortc peribimus. » Cum repente dum hesitant

VARI^ LECTIONES.
1C38
aiiquem c. '^^^ jam dccst. """^ hereditatorio c. '*" abate c. "'- ila M. abnegato c. "" (^i c. "^" inquit
mul dcsunt. "^" c. q. e coni. "^'^ ab ca 1. a comitissa 2. "^*^ ita 2. com ::::!. "^" quidara 1. '"' liberel.
a latr. obsessa libere 2. .

NOT.E.
(407) Ex Miraculis S. Gorgonii c. U. (408) Ex Miraculis S, Gorgonii, c. 12.
 ;

29.J JOANNIS ABBATIS S. AHNULFI METENSIS. 296

quendam sibi notum flu\ qucm comilissa riodcral A tioram lcrc, nonnm obflormiens.expfrrectus Johan-
conspicatur ; eo accilo causaque dicta : « Maximo, nem advocat, eumque salutis suae rccupcratorem
inquit, huo poriculo advcnistis, et an vos huic quo- tostatus, honorc multo deductum, et pro quibus-
quc pacto cxpedire possim ignoro. « Johannes ad cumque voluit prfEbendis paratum so ofTcrt.

hccc « Vel trans silvam usque,qua3 proxima,con-

:
110. Possessio (409) erat monasterii longo jam
spicitur,nos pcrducerepossis, c«lera Dominus pro- z-elro tempore nomine '""^ ad comitem
boneficii

curabit. » Ila turbam pra^tergressi, gradu pacitieo qu(indampalatii Hamedeumdevoluta,quisimulbona

ac temperato ad silvam usque procodunt. Fronte monasterii sub precaria vel prestaria quam dicunt
'^'"captato, sli nuli acrius subigunfur, ac pra>peti obtinebat. Eo mox *"""'" obeunte iii cadem posses-
cursu saltu lransmisso,iiborojam graminc quodam sione,quia proxima erat monastcrio, nocdum funcre
cibum sumpturi descondunt. clato, quod Mettis fuerat dcfercndum, ut in basilica

108. Johannos panis '"^' casei ac piscis quiddam xonodochium,

beatai virginis Maria3,quc dicitur ad
cx subsellaria pcllc producens equi '"'''^ humaretur,Johanni Gorzie ostnuntiatum.Casu tunc
post tergo sui soluto, duccm ad sumcndum cibum ibi episcopus advenerat.Johannes cito abbatemcau-

hortatur. Intcr edendum dux adjeclo *'^^^ suspirio sam commonct, ordine cdocons, opiscopum inter-
:

« Tros aut certe quattuor,inquit,menses sunt, qui- _ pollet. Abbas mox introgossus et gravitate illa sua

bus nullo juste adquisito cilio vtl potu usus sum, paululum cunctabundus, post aliqua « An, inquit, :

prajlcr quo nunc utor. » Nosque omnes, ve nobis audieritis Hamcdeum vcstrum dieunt dcfunctum? ;

miseri non nisi pra^da et calamitatibus vcscimur

!
-- Et cgo, inquit, audieram. Abbas subjunxit Is :

miscrorum Ad ha;c Johanncs salutarcm ingressus quiddam juris monasterii sub precaria detinebat
doctrinum, juvcnem"'" multis adversus hccc horta- id nobis rccipere liccat,petimus. Omni.ail, iilud —
batur, multoque melius inopiam, famcm sitimque libcrtatc rfcipitc. » Ablias re Johanni relata :

lerondam, qure Deus utique ut avibus et vcrmibus Quid, inquit, postulaslis? Prccariam, inquit.
II — —
sublevaret, quam his quibus Deus otTenderetur in- Ego, inquid, ex hoc nihil commonui nam istud ;

sistere. Tandcm ad hoc sermo processit, ut ab ea gratis nobis rcdiretjsed bencfieium ul repctoretis,
die, se ab his temperaturum promitteret. Refecti, suasi. Protinus abbas episeopum repelens dicit In- :

juvene dimisso, Johannes dum vespcrtina; synaxi quit fralcr Johannes, mc nihil ulile apud vos effe-
signum daretur, Gorziam pcrvonit. cisse. Quid igitur """ intcndilur? —
Res, ait, —
• 109. Non muUi intcrfuerant dies, eccc nuntius quasdam mons<B fratrum proprias detinebat, quas
comitis Bosonis Gorziam veniens, anxio dolore do- ut reposcerem stimulavit. » Episcopus vultu toto
minum gravi a^gritudinc lccto nuntiat decidissc ac demutalus « Vos, ait, numquam quicquam eorum :

pene despcratum jacore, summaque prece mona- C tenuistis,ct omni tempore benefitio sunt deputata.»
chum, qui pridcm a so rcccssorat, sibi mitti postu- Gausa vero crat quod in his difficilis videbatur,quod
laret. Protinus Johannos abbate jubentc celor pro- fratres ei plures ex malre crant, ct eis usque ad id
groditur "'^'' Comiti nunliatur adosse. Dum '"^'^ co- temporis parum consulcro potuorat, pluribus res
ram venisset « Quando, inquit, proximc
: hinc episcopii rctincntibus,quos privare nec jus nec con-
digressus cs,non tam prope mihi estimaveram finem silium erat tanto robore ex superioribus episco- —
vit;c posse subripere. Habcto ecco prffidia quio porum rebus fractis nitcbantur ct ideo hac vcl —
poslulaverns,tantumquo patronum mo rerum earun- qualibet occasione ipsis germanis quo quid largirc-
dem cfficiio, et quicquid cxinde vobis doperieril, tur expectabat.
ego auro probato repensabo. » His dictis vel actis lll.Huic tamen intcntioni alias probatictinrebus
dum e conspectu abisset "^" et hospitio, quo satis divinis.speetati sanctivirimiroordincdivinitusestres
humanffi ""'"^
curari Jussi fuerant, se recepissent, fragatum.Namabbatercsponsoejuspcneabomni ul-
eomes somno, quo jam per plures dies vel noctes teriorc conatu *, deterrito *, episcopus *
vcspcrtino
""^-* conventu,
pcnitus carens nimia tabc defeeerat, ita repenle quo pridcm valdo obloctari solitus*
opprimitur,ut ab hora nona usquc in subsequcntis erat*, et* anle * '""^ satis jucunde cis 1'uerat con-
dici horam fere terliam non evigilaverit. At tandcm n vivatus, ivit quidem, sed nonnisi panea ore libans,
experrectus,conjugcm nomine scpius iterato incla- protinus rediit.Moxque diclo completorio stralu se
mitat,sibi aliquid quod sumat adportet.Cujusitidem locat. Multa secum versans, medium fere noctis
jam pluribus actis dicbus nulla ei copia fuorat assu- insomnio fatigatur; ubi nuUo somnum datur adscis-
mendi.Quo satis delectabiliter sumpto.iterum usque cere pacLo, ut moris sibi crat surgit, ct orationi '"**

VARI^ LECTIONES.
Montc ?
ig;,o
—
Freno Miih. '^^' panes corr. panis c. "^^ ita supjdenila lacunx pars videtur '^^' ita suppleo;
Lnhheus producto, sed a patcl. '°''' ita M. invenirc L. ^^^'^ procredilur c. '*^'' du c. '^'''' abisse c. "^" humanac
c. "'^'' ita Lahhcus lacunam explet. '"^" ox e coni. '^^' ad eum dekta post igitur. '"*' no cod. '^*^ te cod, "^"
orationc corr. orationi c.

NOT.E.
(409) Cf. Miracula S. Gorgonii c. 15.
 297 UK VITA .lOANNlS ADIIATIS (iOltZIENSlS. 298
'^^^ iiiciiiulioic ti'in|il;il, scil na a<lsclili.-; iiiliMilinMi.; \ iiili iliii. cxliortationo facta, fratres rom jam jiartim
"''''
Virillll;* it:i ci ri'::iilllti(l|- fllit, llt :-ll'illlllll .•ii-ci- iNlooti posliilali.iiicin rcrniii faciiinl pr.rdictaruin.
diosus ivpetorot ; ihi iliu somni cu()i(lu:J, diverso lii- (Juibus in nullo abnuons, baciilunii|uo pra.-lcadcns :

toris niotu (lcriiti;.;:itus '""""i noc ullo oircclii ojus <> Ilaboat (|uod suuni cst martir bcatus, vosquc mei
politus, surj^it, iircani niarlyris iiolit, culijaiii cinaiii nioinoros liabeloti!. ><

stratus faiolur, voto rcs quibus do ugobatiir siinn- 11 'i.IIis poraclis, mox iiiii convcncraol irrumpen-
dot redili^ndas, haciiluiii insupor alturi su|ioriiiiiiil : tibiis, vchomens sibi a grrrmaiio lit supcr rebus cis-

« Hoi;, iiii]uiciis, iiiartir saiicto, tiiuiii tibi ivsliluo. » dcm vcxatio. Jam monachis ea roddita ro.nponsio,
Genibus (loxis, oratioiioin iiilciiriorcin iHiiniiiiani nuillis illo insiiper iiistarc et monachis
oiniiia undi-
pntlcrca sc noiiuo valoiiliiis fudissc profcssiis i>st. (liic abiindc siil'liocro,suis inagisciim dehcre consu-
Orntioiic assurgens, slratiiin piUiil, in snniiunn lcro. Ubi nihil prolicit, ot cpiscopus cibo cum fra-
concitc solvitur, ct pcrvij^ilia priiis in^iuiola ordino tribus sumpto progredilur, itcrafo ab ipso limine
''"'
post nalurali compcnsans "'''", in nonnullani nuror.o monastcrii por tolam viam iisquc vailum flumi-
partom somnus pcrtrahilur. nis supcr his scrino repctitur. Jamque vadum in-
112. Jam solo rubcntc oxporrcclus cl ymnoruin grossurus cum niulto jam tcdio aflkcrctur « Fru- :

sibi solifo solvendorum inoinoria porturbatus.satis- „ stra, inquid, nitimini. Vcre si mcdiam partcm cpi-
que PnllQnm
flllP causam .JPCIini
sccum rclrncl.niW tandoni "'"'' t.-llwll^C
rclractans, f.-inilt^m lauilos a/^nriollic
scopafus il^cic ll^li^
conccssisscm, r^nn
monachis or,r,.^/^c^iac.^r>^
ipsis rr»,^r».,/.liio ^r^f^^.t^
nccpassum
surgcns cxplevit. Mox Johannom jubct acciri. Quo pedis cis proiiler quompiam vcslrum auferrcm. »
pra3sentc « Mala ino, iiit, iioelc confocisti
: i,ct ha- Plura sunt alia, qii;e, quoticns oportunifas tiilit,
;

culunj allari iii|iosituin Ciqic, ct posscssionos qniis Johiinno intorvonionte monastorio mullisjam tem-
postulavcriis possidc. " lllc podibus provulntus ; poribns abiilicnuta rccopta sunt. Scd* qaia* lecto-
M Non, inquit, dominc, ita convcnit. Vos paululum rum* aniiiii* ad* lincin* "!"»
festiniint, lempori plu-
ut defaligatus rcquiescite, ct inferiin horiL' prim^T rimum *
reliquum
parcenlcs '
ail * '
vita; ejus* '^"
signo dato ct cclebrafo, convcntum fralrum adifc, stilo porcurrcndnm accodamus.
et non uni, sed omnibus, quod onininm ost dono 11.5. Lcgafio rogis Abderahamenis *
Hispania; *

gratuilo rosliluifc. — Ita fiat, » inquit. (DCCCCL?),fiiniii* gloria;* '""''

insigniumquo facto-
113. Ecce solifo iii;ilurius turba suoruiii divorsis rum in genles divcrsas tunc jam magni regis*,
ex locis convenit. Nam ipse ibi, ut sibi moroin fc- postmodum * vero * Ca>saris * augusti * ""'', domni
Cerat, duobus vcl tribns clericis fotidemquc oubicu- Ottonis pcrciti, fortc cum muneribus pro rogiamu-
(ariis contcnfus, mo.x monasterii '<^'"
januam pcnc- nificenlia missis * advenerat * "•"". Legati, quihus
Itravcrat, cunctis se comitaiitibus abh^gatis, secula- opiscopns quidam prKoraf, dignitate solemni pro
t"ium extrancus morahatur. In his qui convcnore C lanta miigostafc cxcopti, diuque rctcnfi ; inter mo-
germanus cjus ""'
erat *
Gozlinus *
ras episcopus, qui legatis prajcrat, mortem obit.
'
Qui* ab* «cclesia; cuslode quodam incauto porfa Dum a nostris qui itom eo remiltantur disquirifur,
monasterii * apcrta * intromissi *, recli cubiculum post nonnulla aliqnandiu tracta ronsilia,id demum
"*"*
(ipiscopi quiesccntis potcbant. Johannes* ul* ad- convonit, ut quia idom rex sacrilegus ot profanus,
ventum* eorum* colcrius comperit,fostinus in oc- utpotc Sarraccnus, eta vera fide prorsus essct alie-
*
jursum venit, ct quia infra monastcriuni * loqui nus, quique qiiamvis ainicitiam "^"' expcteref prin-
•eligio fucrat, signo ut sc scqucrentur dafo,januam cipis Christiani, in littcris tamen quas miscrat blas-
;os longe usquc* reverti* fecit*, custodi in aurem phema '^"'* nonnulla in Chrislum cvomuerat, cum
iusurrans, ut statim a fergo januam obcludat. Ibi scriptis impcrialibus '^*" qua; ferrent, vocem quo-
!0S diversis allocutionibus illis parum jucundis ali- que suam ipsi aporirc, et si quo paclo divinifus da-
iuantum detontos.ct opiscopum,quia noctis incom- retur, immutare possenf perlidiam.
nodo dormiro ncquiverit, tunc tandom quicscerc 116. (DCCCCLIII.) Forle sub ipsos "^"dies Adal-
licens, ut quippiam cybi inferim nam ajstatis — bero nosfer, sacra; memoriae, palatium adierat.
irat lempus —
capianl moncl. Illis rocusantibus, Bruno, magno ac felici postmodum fulurus usui et
lec nisi colloquium opiscopi se quippiam vellc di- rv dccori, gcrmaiuis regis, sapientia el prudentia
;entibus : « Salius, in(]uiil, id esf, dum ipse, jam cnm '"''
rcruin piililicarum tum "'•* omnium libe-
lolitis sibi rebus exiilolis, copiam sc conveniendi ralium erudiliono disciplinarum ita adprime erudi-
ahibcat. ' Ita cos dcmoratus, et concite parata tus, ut suitemporis omnes superaret et antiquos
;ustatione implicilos, ipse infro regressus signum pene iequiperaret, cui insuper et Grecae lectionis
lulsat : prima dicta psalmisque solcmnibus, in ca- multa accesscrat iustructio, oninium tunc temporis
litulum episcopus iiivitafnr. Nonnulla pro tempore publice ac privatim agendorum communicator ac

VAni.E LECTIONES.
"'''
"'^' oratione corr. orationi c. jiiribiis c. "'''"
dofotigatus f. compensan c. "''' tande c. "•'''^
'^'^ e. G. e. coni jwxt. circiler 20 liticne exritlerunl "="* ic-::!
nanasterii c. I. cod. liojitc 1. uel limine .

',.
'^''
S. q. 1. a. a. f. c coni
'""''
p. a. r. v. ejus c coni
"^"'^
mum
H. A. f. g. e coni. 1677 '""' r.
p. v. c. a
coni. "'^' m. a. c. coni. amifitiam c. "^" blabsema c. '''i imperialibus c. '^*- ipso c. '**' cu
\ 168* tunc c.

Patrol. C.XXXVII. 10
 : ;

299 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS 300

prudentissimus erat consultor, eique impcrialium A ipsolittcrarum tanlum Ijnjulusfit.RcrtirnsGorziam,

data provintia litterarum. Is varis ca?teris consul- itcr ncius accclerat, poslhabitisquc socii procrasti-

tanlihus, noslrumAdalljcroncm sacrs mcmori.Tno- nationibus, ipsc littcras secum haljcns, omnium
minat cpiscopum, nuUique aptius id negolii sic ad- sanclorum precibus commcndatus et votis, profi-
dit "'^ posse injungi, quia ipse plurimos perfecto- ciscitur. Sumptus omnis cx monastorio oi factus.

rum virorum haberet, quos humanis nequaquam Ministri monachus tantum unus, Garamannus vo-

cessuros terroriljus satis constaret, utpote pcculo cabulo, ordinc diaconus, bone per omnia indolis

jam defunctos et Hbero pro fide curam quibuslibet
protestatilius orc loquuturos. Convenitur conlinuo
episcopus, et ut duos suorum idoneos legationi lli-
spaniarum paret imperatur. Mandatis acceptis, ab-
additur*. Caballi* ad * cquitandum * et * sarcinas*
portandas* '"'" quinquc sunt delcgati. Socius mo-
rabatur* in* '*" vico quodam non multum a Tullo
""'
distanlo, qui videlicet* Johanncm* Scarponnse*

batem Eginoldum advocat,regiamandatainsinuat inscquitur; hinc Longohas (412), Bolnam (-413),

suorum duos disquirat, qui imperata perficiunt. Divioncm, Lugdunum. Hispaniam "'^' versus intcn-
Lecti primum duo Angilramnus ct AA'ido, rcgia^que dunt.
majestatis * jussu * ex * monastero
* ""^ sumptus 118. (DCCCCLIIII.) Ubi (415) sarcinis navi impo-

et copia parantur itineris ad hoc ct quo Virdunen- „ sitis Rhodanoquc usquo ad cerlum locum vehondis,
;

sis* quidam*, gnarus

* '"'' partium Hispanarum, dispendium perpessi non modicum nam navibus —
qui eos jussus erat deducere, mora omni* postpo- invasis, plura suorum amiserant, post quaidam —
'*'*
sita* veniat* jubetur* '«««, cum ecce prffifatus rcccpta Ilispaniam tcndit.Barcinonam venientcs,

Wido, alter delectorum, die quadam pro qua nescio quindecira diebus morantur, doncc nunlius Tortose
neglegentia* in* convcntu* fratrum*
'«'» incrcpi- missus est. Ea primaregis Sarracenorum erat.Dux
tus, in tanta; asperitatem protervia; tam in abbatcm continuo eos properare rcsignat exceptosque mense
quam universum erupit collegium, ut ad ulti-
in omnom copiam procurat,
integro detinet, adquo ad
mum, cum tumor nimise animositatis ct insania» in donec velocius rcgi Corduba; nunliati, de excep-
eo nequaquam reprimi valuerit, nec regularem pati tionc eorum per singulas civitalPs vel loca digne

displinam ahquatenus adquicverit, demptus cu- mandatum est honorilcentia. Tandcm Cor-
regia
cullo monasterio pcUeretur.Id imperatori (410; con- dubam regiam urbem deducti, a palatio domus
tinuo nuntiatur. Jussum, illum abradi, aliumque quasdam duobus fere milibus distans eis est dele-

pro eo asscribi. gata ; ubi rogifico luxu omnibus etiam prKter

'^'^°*

117. Cumdiu his quererelur, omnesque prorsus usum exhibitis. per nonnullos dics coacti sunt re-

refugerent. nec in tanta congregatione quisquam morari.

invcniri posset, qui se id aggredi ullo modo posse C 119. (DCCCCLIY.) Cum jani moiarum tcderet,

faterctur,Johannes repente nibil cunctabundus se curque praesentia regis tamdiu retinerentur, ab

ultroneus offcrt.Abbate aliquantulum a;gro ferentc, his quiso procurabant disquirerent,dictumest,quia
quod, in eum tota re monastorii incumbente,grata nuntii prius missi a rcge nostro triennio erant de-
ipsc quiete policbatur, eo numquam si csset possi- tcnti, se ter tantum,id est novem annos, condictum

bile abstinerc pateretur; vicit tamen perfectio ca- csse a conspoctu regio abstinei-i. Intcroa quidam ex
ritatis, qua; non quffirit quae sua sunt, sed potius palatio illuc viros visum venientes causamquc ad-
quoe alienorum. Simul quia videbat virum cupidum ventus corum percunctantes, dum callide cuncta"

esse martirii, si fors ita tulisset, Christo potius oxplorant, nihilque ab eis certi acciperent, qui sibi
tranamittere quam suis optavit necessitatibus rcti- nisi prffisenti regi mandala cuiquam edioere fas

nere. Ita assensus impcralori ex lcgatione cpiscopi, nullo modo esse dieebant, illijam cuncla se praece-

Johannes dirigitur. Imperator multo hoc amplius pissc jactabant, et quia contra legcs ipsnrum litte-

delectatus, quem ffitatc et prudentia ad id ncgotii rasregi aflerrent ultimumque eis sine duhio instare
omnimodis idoneam advcrtebat, mandala cum lit- periculum, quia et ipse jam littere in noticiam prn-
teris seu muneribus imperatoris ei committit, pra;- cipum dcvenissent. Et revera, quamquam dolo con-
diclumquo Virdunonsem (411,) cui nomen erat p tigerit, ita erat. Nam a civitatc Tullu nostra; pro-
Ermcnhardo: socium ob locorum regionumquc no- vincia?, comitem episcopi legati defuncti, de quo

titiam facit; cui muneratradi Johannes expostulat, dictum est, quendam secum prcsbilerum assum-

VARLE LECTIONES.
>"*"
adit c. m."*'^e. i. e coni.
"'""
V. q. g. e. coni. '6»» o. p.
m. t. e V nog.... fratrum
medin, lahbeus explevit.
'*"" ditur C. a. e. e. s.
p. e coni
"^' m. in e. coni. licet Johannem Scar-
'"' jam ('. Viennam ilabill. ic'j5
ponna e coni
"'''*
Bartinonam recificio i

NOT.E.

(410) Regi Ottoni I. (413) Beaune, posl Divioncm dcmum in via Lug-
(411) DeVirdunensium mercatorum curn Ilispa- duncnsi posita.
nia commercio cf. Liudprandi .\ntap. vi, 0. ^414) Lugdun.
(412) Langres.
 301 l)K VITA JOANNIS ABHATlS GOIlZIENSlS 302
l)aoraiit, (|iii tnlo (irincops iliuoii iii oiiiiii- X '" corum ibi piissurum, scd cuni honorc patri.-c
bus coinnuiiiicaiis, cuin Toi-tnsain. (|uc [iriina cral rcniiltoiidds odicil. Miijta do riln ginitiB,ol iiiialilcr
regni Sarriiccnoruin, vc.nissonl, inoluciis vilc, si, se coruin eis observuro doborenl, commonuil. Ipsi
cum omnes logati iloruncti fuisscl ", absquo *
littc- juninrcs a (|uibnscnm(iuc vanis lascivis motibuslo-
ris *
rcverterolnr ', liltcras ' coriini '
nl ' '*'•"'
lido cutionibusvo cniiiposcorcnl; niliil lain parvuni Ibro,
sibi posccns mnnslrari, ciliiis cxcipil '.
.\t(ine '
in- quoil nnn mnx rogi.r nnlili.o pcrfcrrolur. Si ropia
"'''"
terim '
eis Aii,i,'nsl;o cl rcli^inis civilalilnis, iibi sibi (-grcdionili p.iti-iol, iio (lu.i scmrililalo fominis
Terlosa '
rclicld *
ioranl ' '"", ronioranlibus ""'•'»,
saltcm nutii sc applicaront, iiullani sibi pcstcm Iru-
ipsp Cordubam praecedit cum litleris. Qu.t; '
rjuo- culentiorem fuluram;lcgcm sibi proposilam nulla-
modo '
vulgo '
innotuerint * """, parum copnilu teniis cxccdPrent,quo nulloobscrvatius notarenlur,
'
fuit colcrum rumnr oplimatcs
;
"
popnlniiKino dcprchensiiiuc nihili pcndorcntur. Johannc ad ca
'""'
commovit. prout compotobat rcspnndonte, alquc .icceptissime
nioiiiturcm lorontissunsquc ox cnntrari.o partis ho-
120. Itaquc priniatos, iiitoi- so cnnsiliu habitn, ct
miiic suffundcnle, posl plura inviccra conserla,pe-
utrum in nnticiam rogisca jam vcnerint <iisi|iiiron-
dotcmptini Judons causain ingrodilur. Quid missi
tes, nbi parum id coniporliini halioiit.por sorcgem
1 . , . • j ? "
•
Ti lorant, sollicito disnuiril. Dum paululum cunclari
super hoc statuiint pcrqiiirondum. ,Lcx onim tam B .,
improvocabilis ods conslringit, ut quod semelanli-
vidol
, ,
Johannoiii, — nam lunc sccrcto intcr cos
agcbatur, — sui dat fidcm silcntii,immosiopussit
quitus omni ei genli pnrlixum cst, nullo umquam
tutiopem cnnsilii.Jnhannes cuncla ordinc digerit.
liccat modo dissolvi ; pariquo ''"*modo rcx pnpulus-
Duna regi niissa, cpistolam prasterca auribus regis
quo tenontur iiinoxi, omnisquo transgrcssin gladio
infcrcndam absque ca nequc dona exhibenda, ne-
quid ab infcrioribus '"', rcx,
;
feritur. Si si qnit rex
que pr.Tsenliam, sibi regis fas essc conveniendam.
ipse commiserit, eunctis in populus aniinad- eum
Sentontiam simul cpistolro verbis aperit. « Pericu-
verlit.Eis in legibus primum dirumque ost,nequis
losum.inquil Jud.Tus,cum hac regcm videre.Cauti
in religionem eorum quid umquam audcat loqui.
certe silis, quit nunliis vobis missis regi rcspon-
Civis sit, extranous sit, nulhi intorccdonte rodemp-
doatis. Legis cnim severitatem jam vobis inno-
tionc capitc ploetitur. Si rox ipso audiorit ot in cra-
tuissc '"'-non * dubito *,eiqiie dcclinandoc prudcn-
stinum gladium rclinucrit, ipse morli addicitur,
ter oportcl consulere. »
nec ulla intcrvenirc poLest clcmentia. Primoribns
I22.III0 tuncdiscedcnte,post;»Iiqiiol monscscpis-
ergo illis palatium petentibus, cum regi super hoc
copusquidam Juhannesad eos missus est, qui post
per nuntios suggessissent nam accessus '""' ad —
''" ., multamutua; confabulalionis rocata et addita, ul fit
eum ipsum clarissimus , et nisi maximum quid /1 . , „ , , ,, . , . , .
'

., • ,. L inter lideles,colloquia,mandatum rcgis subinfcrt.ut

ingrucrit nullus, tantum tteris pcr
littens pi sclavos cubi-
,

., ', ' , ,.„ " '. .

— cum munenbus solummodo ''^ in conspcctu regis

cularios omnia pcrforuntur ille nihil eorum ad
adveniant. «Quid crgo, Johanncsait.delittcrisimpe-
se perlalum rcscribit. Amici legatos sibi missos,
ratoriis'?Nonncearum maximc causadircctussum?
eosquc filium suum in domo propria percepisse,
quia ipse blasphcmas praemisit, his cliam ' vana *
necdumque sc quid afferrcnt rescisse.Ita tumultus
' ' commenta *'^"
erroris sui destruentibusconfu-
illorum sedatus cst. Num pro ccrto jam ad eum
tetur. » Ille ad hsc tcmperatior' « Considonitc *''""',
rumor vencral, et missis clam nuntiis vera essc
ait, sub qua conditione agamus. Pcccatis ad haec
compererat, sed limore suorum talitor rem nmnem
devoluti '
sumus',ut ' paganorum' subjaccamus'
suppresserat. '"" dilioni. Rcsistoro potestati
verbo prohibemur
Rex undiquc mcliculosus '''^ ancepsque, pe-
121. apostoli.Tanlum hoc*unum * relictum est*'"''so-
riculum sibi posse imminere considerans, artibus latii, quod in tanb-e calamitatis malo Icgibus nos

omnis generis que evadat pertemplat.Et primo qui- propriis uti nonprohibent; qui * quos^^^^^diligentes
dem Judcum quondam, cui nomcn Hasdcu, quo Chrislianitatis vidcrint observatores, colunt ct am-
neminem '
umquam
prudentiorem ' '""" sevidisse *
plectunlur, simul ipsorum convictu deloctantur,
aul audissenostritcstati ' sunt ', ad*eos' misit *'""', n cum Judwos pcnitus cxhorrcant. Pro tompore igitur
qui de omnibus ab eis ipsis penilus exploraret. Is hoc videmur tcnere consiIii,ut quiareligionisnulla
quoniani * fama * perferente * '""' dispersum fue- infertur jactura, cetira eis obsequamur, jussisque
*
rat,regii eum bajulum esse mandati,ut* animum eorum in quantum lidem non impediunt obtcmpe-
'"'"
Jobannis sibi conciliartt '
* ' primn.quo sollici- rcmus. Unde tibi multo satius nunc de his relice-
tabanturmetu eum crigit, nihilqucmaliquemquam* re, et epistolam illam omnino supprimere, quam
VARI.E LECTIONES.
'69« f. que I. r. I. e. ut e coni. e. A. sa, r. i. e coui. '^^'
remcrantibus c. """ Q.
q. V. 1, e com. optima ..po...umque c. bis lcgitur. inferioribus c. '^"' acconsus
c.
noo rarissimus Labbcus coire.iit. beiie.
'""'^
metuculosus c. n. u. p. c coni. ti s. a. e. m. e coni.
1-09 '"'"
q. f. p. econi. ut a. 1. s. c. c coni. vocem Labheus siipplcril ; jiiin lacuna. innotu isse c.
'"'* '"'° '"'»
n. d" e coni. ''''' solumodo c. e. v. e. s. c. e coni. cratior. Considerate e coni. luti s. u,
'''' '"'*
p. s. e coni. hoc u. r. est econi. ui quos;nm cj:cidcrunt.
303 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSIS 304

scandalum libi tuisque, nulla instante neccssitatc, A tur, atque ex ip;o quid apnd pc praMinierit querc-
pernitiosissimum concitare. » rent,nihilque immutatum a primis initiis renuntia-
123. Johanncs paululum commotior : « Alium, rent, rex miraculo tant.e constantia; in diversa
inquid, quam le, qui videris cpiscopus, Ii.tc pro- agebalur; et primo qnidcm terrcre cum plus metu
ferre sis enim fidei assertor, ejusque
dcciierat.Cum Christianorum, quircgno ejus libere divinissuisque
te gradus celsiur posuerit etiam defcnsorem.lirnuro rebus utcbantur, posse credens, die quadam qua
humano a veritale pr.edicanda nedum alins onn- dominiea erat ei epistolam plenam minarum misit.
pescere, sed nec te ipsum oportebat subducere; et Hisenim lantum diebus Dominicis, aut si qui festa;
melius omnino fuerat, homincm Christianum fa- nnstra; rehgionis erant maximi, Natalis Domini,

mis grave ferre dispendium,quam cibis ad deslru- Epiphaniorum, Pasch.-e, Ascensionis, Penlecostes,
ctionem aliorum consociari gentilium. Ad hoc ct sancli Johannis, apostolorum, aut nominatorum
quod omni catholicE ecclesie detcstabile est ct ne- erant sanctorum, ad 3?cclesiam proximam, qu^e
farium,ad ritum eorum vos audio circumcisos, cum erat in honorc sancti Martini, permiltebanturacce-
fortis senlentia Apostoli reclamet Si circumdami- : dere,cuSLodibus hinc indeduodecim,quossagiones
ni, Christus vobis nihil proderit {Galat. v, 2}. Item- vocant, se deducentibus ''*'. Cum ergo ea domini-
que de cibis, quos gralia communionis eorum ab- „ ca ad aecclesiam processisset, in ipso itinere epis
hominamini Omnia mundainundis [Til. i, 15); et
: tola ei porrecta est. Et quia carta; magnitudo

Erunt doctorcs vaniloqui et seductorcs doccntes illa nam quadra pellis vcrvecis erat terrebat ''^=*, —
et illa, ct inter ccetera abstinere a cibis, (/uos Dcus nc * a * communione * ''-° sacrorum quo lendebat
creavit pcrcipere cum rjratiurum actione fulelibus {Tit. avocaretur, interim distulit aperire *, doncc sa-
I, 10; / Tim. iv, 3), et Sanctificaiur enim per :cris * peractis ' ''-^ ad diversorium rcmearent. Ut
'
verbum Dci et orationcm [l Tim. iv, 5). » At illc : rcvolvit, lerrentia quaedam qua; ' sibi contingere

« Neccssitas, inquit. nos constringit; nam alitereis '-' possent invtnit, nec umquam alias ita se uUis
'.
cohabitandi nolus copia non csset;quin et a majo- terroribus percitum confessus *
cst

ribus longeque antiquitus traditus observatumquc 125. Nam ' '"-*

post multa, quK ei nisi jussis

ita tenomus. —
Numquam, Joannes, inquit.id ap- regis assentiretur comminabantur, quibus tamen
modo'se*motum ''" fuisse lestat^sest,ad
probaverim, ul metu, amore, .'cl favore mortali, nullo '

divina transgrcdiautur statuta. Illos * enim * inde hfec ultimum insertum est, qnod si ipsum intcri-
*
* ''" deflcxos vobis nunc pro auctoritate * abuti meret,nullum in tota Ispania Chrislianum vilrere-
videtis * ''-" vobis res fuerit consensus, cum linquerel, sed omnes glailio trucidarct. Addens
dolore non ncque qua amorem faccre vi-
am hoc Cogita, inquit, quot animarum propter te : <<

*
demini regni cajlorum quoniam eis vos neccssitate C interfeclarum apud Deum reus eris, qui nisi con-
;

ccnstrictos * asscntiro * '"-' fatemini, mihi procul tenlione tua.a quo pacemelsalutem magisspcraie
his necessitalibus Christi gratia libcro, fixus * Do- debuerant, nullo alio reatu peribunt, quippe pr<j

mino • '" miscrantc stat animus, quod nullo tcr- eis qufficumque vellcs optinere a nobis posses ''"',
rorc, alleclione vel gratia, ab his qua; imperatoris sit taata obstinatione nobis advcrsus persisteres. •>

susccpi mandatis deflcctar. Nam ncc sinc epistola His in ipsa qua ab aecclcsia hospitium repetebant
imperiali ''-', nullis inde demptis vel commutatis via tacite perlectis, dum magnis animi aestibusaii-
usquc ad unum apiccm litteris,eum conveniam,et quandiu agitatur, ut vel quod contra ca consilii

si quid contra ca quisquam oblatraverit,quae sana; caperet, vel qualiter ad ha?c regi rcscriberet, quia

et catholica: fidei ferimus, et diversus ad ha;c as- non ''•"

salis litteris rcspondendi usum habebat,
serta obvcnerit, palam resistam, nec ipsius amore rcpente sententia' illius coelitus,ut sepe nobis fate-
vita; ab attestaticne veritatis diifugiam. » batur, memoria menti terrorem omnem motumque
(DCCCCLIV).Hffic regi clam nuntiantur. Nam
12.4. proterruit : Jacta, inquit, in Domino curam tuam
necdura illa pubiicc a regc,quibus itcm publicere- (Psal. Li, 23), et alterius : Quis fecit os hominis?
sponderet, niandata dirccta fuerant, scd cpiscopus Nonnc ego ? (Exod. iv, 11.

ille dis juirendi tantum gratia advenerat.nex calli- jj

126. Mox hospitium ingressus : « Fratcr Gara-
manne, inquit '"-, otius pcllem, in qua quicquid
dis.quibus omnibusmortalibus pra^stare dicebatur,
consultationibus mentem hominis modo hac,modo eloquar adsoribas, para. » Illo statim cxibcnt'^
illac.atfcmptare excogitat, et tamquam muro pr.-e- quadram exsectam, ut sumercl imperavit, calani<i-
valido diversa artc inpulsis machinis, ita firmitatem quo parato sedenti cxorsus, scriptoris velocilatem
pectoriscjus,si quopactodaretur, ccrtat concutere, tanta verborum copia vicit,utscpenumero scriptor,
(DCCCCLV).Cumque post mcnscm aut sex vel sep- dum plurima jungerentur, se non posse c.xcipiTo
tem ebdomadarumspatiumeiregii nuntii mittcren- qucrerctur.Erat enim idem Garamannus ejusartis

VAULf: LECTIONES
"" l. c.m e coni.
'"-»
tate a. v. e com. '"*' n. c. assentir e ror?t. '" xus Doniino c coni. impe-j ''^s

ria c. '" deducentebus corr. deducentibus c.

'"-^
terrcbat, ne a communio e coni.
'"-*=
erire d. s.
perac c coni. quae s. c. e coni.
"-'
confessus e. e coni. Nam
'"-'sermo LabbeiK rcstttuit. '''"possel
'"''
c. n (\ inquot c.
 303 DE VITA JOANNIS ADIiATIS GOHZIENSIS. 306
clpgantissimus atque nssuelissiinus. Primo oi-dinc A. dipcndu defcccrunt, quam scriplor impli'tu mcm-
ad sin;;iiia rospondit So iogatum missum, pr.Tco-
: brana nihil supcresso confossus esl.
ptis iiiiperuloriis lidcm inviolatnm servai-c ; n(in 127. ILtc rogi pr.olata, non in iram, ul prius,
sibi r:is essc, ut cui lanta inajcstas littcras snas cl nicntom incondit, sod consilio rcgio * perlata '
eas non signatas crodiderit, sine liis rariem cjus ciii sunt * '"'". Jam pridcm oniin u suii>, qiiibus resno-
dircctus sit vidoat, uut absque ipso in regis, cui str.ejam fuorant porvulgata) abslrudondas * ca'8 *
miss,i> sunl '"', rocitentur conspoctu. Si sic p.ilia- commonitus * orat *, no * '"" impcratori* "" nos-
lur (U.^)), se in nullo rogio honori delecturuni tro obluctari tomptaret. Euin bcllicosissiinummul-
"", quia rissot. Alitcr univcrsa potius so tarum gcntium victorom * '"'•', injurias oinncs,
gcnora * tormcntorum * snstontalurum *, qnani pivccipuo logatoi-um, qno nnniquani alias scviorc
i-.u
•
,||,jcqn.,r„ oxtra oa qua) sibi indicta essent animo ropclitnrum,ac plurimorum copiisregnorum
vel iiiiantum causa * sibi * comniissa * postuiaret coactis, Ispaniam totam postquam variis calamita-
• 1736
excessurum ; el sicul suporioribus jam sc tibus vastavissct, forte tandein jnrc vicloris sibi
itidom torrentibus rospondorc * haud *
distulisscl sub.jocturum. Pluribus ita j.ictatis, quidam forto
*, ita * '"' si ctiani particulatim cuncta sui corpo- snggessit, ut qnia vir ille tanta! vidobatur constan-
ris mombra a minimis articulis usquo ad ^ tioc, ac non minoris arbltrati posset prudonti.x',
suniina vilalia cotidianis resectionibusdecarporcn- quem otiam tcmporis mora in lcgc sua tam
tanti
tur — nam non majorem umquam cruciatum in- fi.xum monstrasset. ac proinde '"^ fidem mortali-
forri jiosse, quam si Iiodio hoc arliculo digiti, cras bns non denegarot, is ipsc super hoc, quid facto
altero, inde por dies singulos singulis, inrlo bra- sibiopus esset, consulerotur. Ita niintiis so convo-
chiii, armo, posl fomorc, cruro '"", pcdo, prsci- niontibus postquam ultima ha;c mandata porcepit:
sis, postrcnio trnncus reliquus fodiatur —
non eo <i Tandcm,inquit,s.ipientiorc consilio rcni tractas-
lampii so territum aliqua ratione ccssurum. So tis. Si mox initio id esset qua-situm, non tanlas
qnocpic satis compcrtum habere ex relatione ante- vobis vol nobis tedii et anxietatis molcstias tot
rionim sibi missorum, ipsum regem jam advortisso, spatia temporum protraxissent. Nuac citum id fa-
quod nioti non nimis ipsc timeret. Idcoquc supcr- cile extat consilium. Mittatur doniino nostro im-
flnnm csse eo se volle lerrorc, quod ipse lovissi- legatio a rege vestro, ut mihi quid de pcratori
nuun ropntarot, jam quod scripserat, ipso interfo- commissis agere dcbcam, describat. Ejus litteris
cti) nullum in tota Ispania reliquuni facere Chris- iterum vtsis, ad universa obocdiam. »
fianum, sibique reatum tantoc stragis a Doo inpu- 128. His rogi nuntiatis, acceptoque consilio ul a
tari, id longo alitor se habere, nec se causani esso prudcnte suggesto, qu»ri jubelurquis iter tantum
c;pilis ipsorum, sad malitiam crudolitalemqno \vx C vcllet assumerc, cum rarus aut fere nullus palaia

ipsuis, ipsoquo pa-nas intorfectorum luonte, sibi se ostendondo '"' proferret, propositumquc cssct,
cum ipsis intcromptis Christo propitio vitam molio- ul quisquis illuc irot, honore quovis petito et cu-
rcni succcdere. Cum tamen id quoque Deo facile juscumquo generis muneribus rediens potiretur.
essot comiiiutare.sicnt Mardocheus quondamman- Taudom oxtilit inter palatina offitia Reccmundus
davcrat Hostcr : Si iwlucris nunc intercedere, forsi- qdidam, adprime catholicus, ct litlcris optimc tam
Uxn jier uliguam oirasioncm lihcrabuntur Judei, et lu nostrorum(|uam ipsiusintcrquosversabalurlingua;
et domus tua pcriliilis {Eslli. iv, 14), ila el nunc Arabica; institnlus. Qui tantum in regia habcbatof-
Dcumfaccro nihilominus posse,ut postquamomnia ficii,ut divorsorum pro neeossitatibus ad palalium
ab ipso rcge esscnl promuIgata,jamque ipsis cervi- concurrontium '"^" * causis extra auditis, quia lit-
cibus gladiis novoot inopinatoordino suisDominus tcris omnes ibi qu«rimoniae vel causa?. signantur et
subvonirot. Quocirea non hnjusmodi so minis vcl resignantur,hic notata inforret, itidomque responsa
terroribus nossct ullatcnus permovcri, quia qui scripla reforrct. Pluresquo otiam alii erant oflitio
Mardochcum a supcrbia Aman eonstantiai tonacom dclcgati. Is trcpidationem caeterorum advertcns,
miro ordinc eripuerit,ipso 3ibi,quia non protervia; sibique tempus forte oblatum nonnulli adipiscondi
sed obaedientia; causa interosset, quoquo pacto n ha;sitantibus ' '"" ccteris '"^*, dixit « Quse erit :

sibi placitum vidorctur, non dcesset. Hujusmodi merces viro qui vendiderit * vobis ' animam *
sontenti.o verbis iilurimis aucto atqne testimonio- suam * '""?i> Nam ita solemne eis verbum,ut quo-
rum compctentium robore hinc inde prsfulta;, pa- ticns suinmo quolibet poriculo * '"^"
nuntium '"<"'
in
ginai totius campum imploverunt nec prius ori quis dcstinatur, ita ei dicatur : « Vende milii ani-
VARLE LECTIOXES.
'"* sint c^rr. sunt c. 1731 dellcturum r. '"^^
usa s. c. postularet e coni.
nora t. s. quam e coni.
''•"'

1-3« ^^,pg '^^* '""

'"" lio, io, erlata sunt e.v conjcrlura
1, (J j(3 g g^,jj culis Liibbcus sujtplcvil. eruce c.
"" dendasc. c. c. ne c com '"'-
in Libh. supi<l. '''"
victo Labb. suppl. "" p. nihil puiii tis appositis
delctum. "*^ ostendo c. '^" concnrcntium t\ '"" h.-esilanlibus e coni. '''*
vox duhia. ''" dorit v. a.
sua c cotii. '"-'' poriculo c coni. '"^' vox dtihia.
NOT/E.
(415) Scilicct rcx Abderahaman.
307 JOANNIS ABBATIS S. ARNULFI METENSES 308

mam tuam. » Si .sospcs cxiorit, quam nmijlissimo A pcrfcrondis atquc manrlatiB, Viriloncnsis quidam,
numeratur. Hoc Rcccmundo qucrcnti respondctur, cui Duilu vocabulum, destinatvn-. Ita Hispanus Gor-

quidquid postulatum ab ejusmodi csscl confcren- ziam rcdiens ''''<', ibiquc sacra Quadragesimffi ma-
dum. IUe tantum venie sibi dari petens, ut cum jore parte exacta [Mart. 30), circa palmarum diem
nuntiis conclusis sibi copia esset loquendi, post cum legato impcratorio proficiscens, Junii mcnsis
utrum temptare deberet gdiceret. principiis Cordubam venit. Cumque mox cum novo
•129. Hoc ci concesso, Johannem convenicns, nuntio regiam vellent irrumpere, rex < Nequa- :

mores ct instituta patria; nostroj sollicile di^quirit; quam, inquit sed qui litcm tanto tempore protra-
;

impcrator cujus csset clementis, quanta; modera- xerunt,cumprioribusprimum proccdantmuneribus

tionis in suis, utrumne prfficeps in iram, et an in vel mandatis. Inde secundi ordine inferantur. Nec

semel prolatam inrevocabilis sententiam, multa- hi omnino faciem meam videbunt, nisi prius mo- |

que ejus generis, tandem si sibi essct fiducia nachum illum tanti temporis pertinacem adeant,
regiam ei lcgationem proferre, ne forte vicem tanti ct patriffi, carorum, regis sui mandatorumque
temporis. quo ipse Johannes ibi detcntus fuerat, ipsius oblcctationo la^tificcnt. »

ipse qui mittebatur cxsolveret ? Johanncs omnia 131. Ita cunctis expletis, Joannes trium •'"^'jam
bcne processura cito respondens, omni liberum j. fere annorum claustris solutus, regiis mandalur ap
ll"i
reddit
•.l_l.r-__ _1 P^ — — CJC^fi. /"?r..i.-lii(-»
trcpidatione atquc formidine. Gaudiis ct
( . . /-it nnnnnn ronspectibus.
parere rt.-i»-ii~.»-irt<»iil-ii^r- m
Cum
f^ti n lcgatis
a ^nrrnt 1C ni
ei fi n r\ fCi t 11
diccretur.ut
t 1
T> 1 ^

gralulationibus obviis magis ubique excipiendum crine detonso, corpore loto, veste lauliore se appa-
confirmat. Se epistolam abbati suo missurum, qui raret, uti rcgiis conspcctibus pra!scntandum,illoquc

illum magnifice excipcret, et temiiore quanto cupe- ronueret,rati illi,non ei vestium mutatoriasubessc,
rct, lenoret atque curaret, donec episcopo exhibi- regi nuntiant.IUe mox deccm libras ei mittitnum-
'""'
tum, aut cum ipso. aut cum legatione ejus, ipse morum, unde illa, quibus decenter oculis regis

abbas imperatoriis eum conspectibus cum pace et induerolur, conquireret. Non enim fas esse gentis,

gratia priesentaret. His ille allectus, palatium rc- ut vili habitu regiis aspoctibus pra>sentaretur.
petcns.si sibi qua; postulct dcntur, itincri devovct. Johanncs primo cunctatus utrum susciperet, tan-

Ecolesia aliqua forte vacua recens erat episcopo. deni cogitans, usui paupcrum id melius esse ex-
Hanc munus ejus petit laboris. Facile optcntum, pcndi, gratias munificentiae regia; reddit, quod sui
atquc cx laico cpiscopus repente proccssit. tam sollicitue esse dignatus sit. Deinde responso
130. Indc (.'ilO) sumptu regio ac littcris instruc- monachi dignum subjunxit " Rogia, inquicns, :

tus, Gallias ocius pctit {Jiin.), atque in dcccm dona non spornor, vestes vero alias pr;cterquam
fcrmc cbdomadibus Gorziam venit {Aiuj ) Ibi ura- quibus monacho * uti * licet * ''^', nec pallia pror-
tukmtibus cunctis oxceptus, ac non post multos C sus ncc eas ""* qui alicujus coloris sunt
'

dies in urbe a sancto pontifice Adclbcronc invita- nigro * lantum tinctas aliquatenus induam * » Hml-
'"''*
tus, et aliquot cum ipso mancns diebus, jucunde regi rclato < Hoc *, inquit *, responso * ejus '
:

ammodum habitus est.'Inde loca qua-que sua cum conslantcm aniumm recognosco. Sacco quoque in-
eo inviscns, quia monsc Augusto jam [)ra?cipiti vc- dutus si vcniat, libenlissime * cum * '"^" videbo, et
ncrat,autumnum ot hiomom sccum lranscgit,doncc amplius mihi placebit. »
Dominici natalis fosto transacto, qualiterimperatori 132. Post haec die praefixa qua prajsentandus orat
dirigerctur cst ordinatum. Res tamcn cjusotplures '"''",
apparatus omni gencrc cx^iuisitus ad pompam
suorum Gorzise *'"'' iuterim procurundamansorunt. regiam dcmonstrandam conseritur. Viam totam ab
Inde circa fcstum sanctic Maria; * matris ' Dci * "-'^ * hospitio * "** ipsorum usque ad civitatem, et

(DCCCCLVI). (Fchr. 2) impcratori ab eodem vonera- inde usquc ad palatium rcgium varii hinc indo or-
hili i)ontifice, comitante simul domno ' Eginoldo* dines constipabant hic poditcs hastishumo stanlcs ;

abbate * '"^' doduotus.honorifice in palalio Franco- dcfixis, longc inde haslilia qu;cdam ct missilia vi-
nofurde suscipitur {Marl.). Cujus * legationc * au- brantosmanuquecrispantes.ictusque mutuossimu-
dita*'''", fidelegati atqucconstantia summolaudata lantes; post hos mulis quidam cum levi quadam ar-
praoconio, littoraj mitiorcs porferend;e " dccornun- n matura insidentes;doindc equitcs calcaribusoquos
tur '"''''. Joanni de prioribus supprimondis '"•" rcs- in fremitu ct subsultationo variaconcitantes.Mauri

cribitur, tantum cum donis procedat, amicitiam pra3torca forma insolita nostros cxtorrcntes, ita va-
11.18
pacemque de infestatione latrunculorum Sar- riis proludiis, quc-e nostris miraculo arbitrabantnr,

raccnorum quoquo pacto conflciat, rodifumquc itinere nimium pulverulento,quam per seipsaquo-
1130 nialuret, odicitur. Novis denuo muneribus que temporis siccitas nam solstitium erat ;esti- —
VARLE LEGTIONES.
i-.aGorzia; e conL ''^'
ri» ^m. D. e coni. "^** mo B. a. e coni. "" ujus I. a. e coni. '"^ enda; dccer
^ """ '

sui)prinicns r. "•'* itiam avulsa. ''''''

re avut.sa. ''""
ns ahscisum. "-' trium roiii.'v. infra
'"" II. I. r.
cap. 131. corum cr:isum. m. u. I. ct pii.^itiUi sunt nisi e c.on.i... g. o. c. niii* niic *•
'''^ ''''''
e. c cmi. I. e. e c.oni. ahscisum. ab ho supplcvit Lahb.
NOT.E.
(416/ De tcmporc lcga^tionis Rcccmumli cf. Admonitiouem ad Liutprimdi Antapadosin.
309 DE VITA JOANNIS AlfBATlS GOllZIENSIS. 310
vum (117) iDCCCCAl. Jtin. 21) — sola com-itarct, A modorationis me(Ii;c pcrviclissot tcmpcramcntura
ad paliitiuni porduountur. Obvii procercs quiquo satis cgrcgium. llcgc his in multam graliam (lcliuito

prooodunt.in i|)so liiiiino oxleriori pavimcntum oni- pUirii^usqur cuni coMipcllandi paranlr.muncra im-
nc t;ipctibus protiosissimis aul palliis slratuiu oral. |n;r;itoria primum cxcipi [lostulavit. Quo Cucto, ru-
m.'!. Ubi ad ouliioiilum, ([uu rox solitarius, i[uasi ditus iiidulj;iMiliani c vcstigio obsocravit. Hox am-
luinicn ([uodikuii iiullis aut raris acccssibilc.residc- iniraiis (Juomodo, ini|nit, h;oo tam ropontina lieri
: (.

bal,pcrvcnluiii ost, uiidiiiuo insolitis cuncta vola- possil divulsio? Tunto tomporis sjiatio alterutrum
iiiinibus, obtoota, an[ua [larictibus pavimcnta reddc- cxpnolati, inodo vix visi, ita ahrumpomur ignoti ?
bant. Rcx ipso thoro luxu (|uam poiorat magni- Nunc intorim mutuo scmcl conspectu potiti,parum
"
lioo accuuibcbat. No([uo onim nioro gcntium
'''^'' qiiiddam coguilio mcntiuni so utrum([uc aporuit.itc-
'''""
colorarum soliis aut sellis utuntur, sed *
loctis runi visi j;ini amplius, tcrtio tola jaiu plcnitudono-
'""'
sivo thoris collo(|uontos vol cdcntcs, cruribus uno tionis vol amicitin? lirmabitur. Indc domino tuo
alteri impositis,incumbunt* '""'.Ut igiturJohannos rcniittpndus,digno eo tequc dcduccris honorc. » His
coram advenit, manum interne osculandani proten- Johanne assentiente,secundi legati jubcnlur intro-
'""-
dii. Osculoonim" nulli vol suorum vel cxtranon- niilti,ooquepr;i'sento munoraqui-ndeforobantoblata.
ruin adiiiisso.minoribus quibusquo ac mediocribus y. 1.35. Tuiic dcm.um utrisiiue ad hospitia romissis,
'""'
nuniquam* sumniis
quos prastantiori
foris, ct past aliquantum tcmpus Johannes a rogc rovocatus,
cxcipit.pompa palmam nicdiam apcrit osculandam. familiaria niulta cum eo eonseruit. Do nostri im-
134. lude sella parata, manu ut sedeat, innuit. peraloris potcntia atque prudentia, dc rohorc et
Longa deindo utrimque Tunc rex priorsilcntia. : copia militum vel excrcitus,degloria el divitiis, de
« Tuum, plurimum diu cognosco
inquit, cor mihi bollorum ' ''*" industriaet successibus, inultaque id
fuissc infonsum, ([uamdiu tc dciuum aspcctu moo generis. Sua ocontra jactare, quanto exercitus*
suspcndi.Sod tu ipse peuitus nosti, quod aliter fieri roborc '
omnes '""' seculi rogos oxcellerot. Ad h.ic
'

'""*
non potuit. Tuam *
virtutem sapientiam expertus Johannes pauca respondit '
'"•''-,
ut possint qualiter-
sum; alicna*, nc' viderem* te* eum* epistola'""'', cumque regis* animum '
mitigare*, tandemqne" ad-
'"'^
distulerunt, scd quod non odio
factum sit, tui id dit* : « Illud verefatoor.regemme hoc seculo*''"'
volo cognoscas; ct non solum nunc* libontcr '
te *
'
nominem nosse, qui noslro imperatori terra armis
excipio* '""", vorum dc quibuscum([ue postulavcris aut cquis possit OBquari. «

impetrabis. » Johannes ad h8»c,qui, sioutnobis pos- Rex autem,ira* sedata* '''" aut
136. sopita : « Im-
tea"
'"""
tam diutino angore
referebat,aliquid fellis merito, inquit, regem tuum celebras. — Vorano, an
contracti in regom evomerc cogitabat '"""*, tam C falsa sint, ille inquit, licet experiri. » Rex autem*
placidus roponto cffcctus ost, ut nihil animo ipsius « CKtora utrumque approbaverim; unum est, in
unu[uam ajquabilius esse potuisset. Indo ad singula quo iUuin non satiin providum esso constiterit. —
respondit Se quidom negare non posse, primo tot
: Quid,inquid,illud est? — Quodpotestatem virtutis
acerbitate nuntiorum fuisse perniotum inter ipsa , suce non sibi soli retinct.scd passus ubere quemque
tamen tacilum crebrium cogitasse, simulatis potius suorum propria uti potcstatc,ita ut partes regni sui
quam veris minarum intontionibus h»c orga se agi- inlor oos divida't, quasi cos sibi inde (ideliores ha-
tari postrciuo quoquo cuncta dilationum obstacula
; beal ot subjectiores. Quod longe est; exinde enim
cx suporioribus lotius tricnnii actisvel dictis rescis- suporbia ot rebellio coutra cuni nutritur atque pa-
se,noc esse quicquam reliqui, quod merito odio sui ratur, ut nunc in gcncro '"'*" ipsius aetum est, qui
factum suspicari debcret unde si qua eu essent, : filiosejus per perfidiamsubducto,publicam tiranni-
se penitus animo dopulisse, gratia; tantum, quani dem contra oum cxcrcuit, ad hoc ut gentem exter-
tam clementi magnilieentia obtulissot, gratulari, et nam Ungrorum por media qu.-cque rcgnorum suo-
quod rcgii pectoris in hoc et robur constantias ot D rum dopopulandam transduxerit ^418)
VARI.E LECTIUNES.
'"""
i"63
magni L. supplevit. L. supplevU. ''"'
incu L. suppl. '"' cnim e coni
'""'
quam econi.
Tuaiu c coni. '"''
a. ne v. t. c. epis
episto e coiii. '"'^ olam te n. 1. ex e coni. . . codc.c. '"' ' tabate
amititia; c. m ahsc tsuin. e. r. e coni. '""-spondit e coni. '"*'
r. a. m. t. a. cconi.
'"** '"*^
abscisum. ira se e coni. gero
NOT.E.
(417) Incidebat in Sabbatum. tiitoducente Gorziam pervenerat, et nesciente ho-
(418) Anno 9G4. Hio afferrejuvabit quM do Joanno mino, i[uod eum ecclesia! filiis reddcre posset, car-
nostro in Vita B. KaddrcT, abbatis Walciodorensis nium scilicot odulium parari jusserat, ot veniente
tum sub Dooderico opiscopo Sancti Felicis sive Clo- horu rofectionis posila cst coram ois raensula. Gum-
mentis Motonsis, Icguntur c. 30 : « Ut autcm ex hac qne illatos eibos Johannes horroret attingere,sciens
aliquid suboxcmplo dicamus Johannos abbas Gor- : Kaddroe, quia charitas non qiia>rit qu« sua sunt.qui
ziensis ca^^nobii columna in tomplo Dei.ciijus inor- jain olim parcitatis amoro saltem ovum non con-
tem, sicut noscio quis ait (^^iiuul., ecUhj, v. ZS) :
tingore statuerat, carnos suscipiens, eomodebat.
1'teuos geuiiiisse leouos, Quod cum virDoi Johannos vidissot, jam nonvalens
Moutesque, ferce silvaeque loquuntur. ejus jussui contrairo, infirma membra,quoad con-
gravi in;oqu;ilitatc coiqwris correptus loctulodocub;i- valosceret, refocillavit. Qiiid orgo? Nonnc charitati
bat; ot quiaorat vir inenarraliilis ubstineuti;o, aridis Chrisli iu hoc quoqiu; Kaddroe descrvivit? Inde ad
cibis, ut solob;it sanus, imbocillos artus cogente spi- moiiasterium rcvorsus, rigore abstinentia2 contra
ritu escruciabat. Pater Kaddroe,hoc audito, chari- spirituales nequitiam scutum recepit. »
311 ODONIS DIACONI AUSCIENSIS EPISTOLA. 312

ANNU DOMINI DCCCCLXXXIII.

DIACOMIS AUSCIENSIS
EPISTOLA ODONIS
AD GAHCIAM ARCHIEPISCOPUM AUSCIENSEM
De sanclx Venantix ecclesia, quam Guillelmus covies Astaracensis dcdit Auxdanx eclesiw.

(Gall. Christ. tom. I, Append. p. 159.)

Odo Levita Garcl.e archipraesuli. A eam. Et tihi daho clavcs reyni cmlorum. El quodcun-
Cogis me, o sanctissime pontitcx, recens opus quc hgavrris suprr terram, crit Uijatum ct in ccelis, et

exerere; sed quia contra examcn auctorum dehui- fjuodcunquc solreris supcr teriam, cril solutum et in

lare non valco, praerogativam eorum fando teme- cwlis {Matth. xvi, 18, 19). Bt idcirco non dubito
rare erubcsco horrendum quippe est in manus
: quod gratia Dei vice coUata tibi sit absuper mc-
incidere scilicet viventis Dei, qui eliam non solum muratffi Ecclesiffi mirabilis potestas, cui snnuentc
de nequara operatione, vernm etiam de otioso verljo, divina clementia septimus existis jure pontifici feli-

ncc non et dc prava cngitatione reddifuros nos ter- citatis vitm claudendi ct rescrandi. Supcrstitiosa
ribiliter rationem judicaturus est judcx juslus in res valde ac exsecrahilis videtur esse diaconi, im-
dic judicii. Gumque ab omnipotenti Deo, sanctlsquc perata a proprio episcopo, no forte contumax repo-
canonibus tale connubium prohibitum invenitur,ut riar, et a prsdicto gradu privari merear; ct dilec-
non solum facicntes, verum consentientes, puniri tioni tuo!, qui prae ccteris es, jugulari. Nam Deo
judiccntur, et idcirco in epictatiuiu Jussionis tu;c juvante omnibus fidelihus, sanctae Dei EcclcsiaB
metuo ponere nianum, pavens illud qiiod evangelica maxime, nostris prnpinquis vel successoribus p-itc-

horribiliter lectio vocc dechirat libcra : QuirurKjue, faciam quod oculi nici viderunt, aures meae au-
et
inquiens, soLverit de istis mandatis minimis, et sie T> dierunt. Lingua mea tcstimonium perhibcre non
dociierit hominihus, in rcyno raslorum vorabitur mi- silebit, quod ct si Dominus implcverit illud, os
nimus {Mallh.. v, 19). DupUciter denl(iuc me premit nicum aperiam.
hoc opus.occasio et cautio scelcrum. etrcprehensio Nuperdeni(|ue accidilut Guillelmus filius Arnaldi,
vituperationis ignarum. Quis igitur doctus huc opus- comes Astariacensis,uxoi'cm ducere (duecret) con-
culum,cum in manu sna assumpseril et tali com- sanguineani suam. Gumque hoc archiepiscopus
mistionc consanguinitatis inc notarium rcpererit, Garcia eum minis urgerel ut hoc scclus minime
non statim in voce eruinpat, me deluhrera clami- perpetrarc libuisset, ct omnino licentiam hoc con-
tans esse sacrilegum, qui audcam ali(|uid cuiitra Dci sensu ei conjuigendi dcnegaret, et a sanctis Patri-

licentiani usurpaie cunsilium? Scd advcrsus quem hus talcm consanguinitatem tangendi prohibitaessc
invidia (invidum) duplex causa nie cousulalur, quod aflirnuiret, et vidcret quia nil proticerct, et pra:-
et tu,qui suinmus poiitifex es, fieri Judex et necos- dictuscumes ei aurum ad audiendum non praeberct,
sitaa EcclesiK totius Aiiuitania; poposcit, cui Deo rediensque ad semctipsum, et talc accepil a suis
juvantc pri-ees matris. consilium. Sciens igitur melius essc naufraganti
PraecipuB denique pcrfecte scio quia post pruplie- animo aliquod gubernaculum pr.-Bbcre, quam in gur-
ticas et cvangelicas atque apostulicas Scripturas, giteni despcralionis sine remis p(jcnitenlia; relin-
quibus Ecclesia Dei per gratiam ejus fundita est, C (|uer», accersivitque eum, et pra;huit ci tempora
eliam illud intimandum putem,absquedubio,quam- jejuniorum et munera elcemosynarura, sicut scri-
vis univcrsis in urbe (pro orbc) cathulictc difTusa! ptum est in subsequcndo lihellum; insupcr accepit
unus thalamus Ghrisli sit; sancta
Ecclesia; quasi ab co nobile oppidum (|uud olim abbalmii fuerat a
RomanaEcclesianullis synodicis constitutis cajteris pervorsis hominibus de ecclesia beata? Maria; epis-
Ecclesiis pr.(data cst, scd evang(jlica vnee Doniini copitii .\uxieiisis, redditoque supramemorato prs-
Salvaloris nostri pnniatum obtinuit : Tu rs Pctrus, dio cui pra^cst ccolcsia sancta Venanli*, totara et
inquiens, rt supcr hanr pctram. udifiraho Errlesiam iutcgram cum omnibus appcndentiis suis tam cum .

me.im; ct port:i nifrri tmi pixvalebunt adversus parochiis quam ct capellis adjacentibus sibi sine
313 IJENEniCTlJS l'AI'A VII. NOTITIA III.STUIIICA. 314

alicujiis piiiti('i|)utioii<" vol rpclniiiiilioiu', iit i',i |ili'-

A gonii inaloilirlionc rcplori im ri'iilur,alipic oinnibuH
nilef [lossidciil, possidiMiilo (iu.LMiiinipii' vi)liii'ril cx vivcnlibus i'.\oinpliiiii ni.ililiii.' uilioiiis ku;u roliii-

ea ci pliicot, posl inoiltMii suaiii succossoribus suis quat. Ainoii.

Ciiin i'1'liiiiiuiit; oiiiirtiilii istc liriim poi'iii;iiu'ul,(|iiiii Ilioc siiiit iioiniiiii principiiiii iir iluiiini i|ui liiinc

vcracilcrcst liriniiln suprii liriiiii, (|ui cst C.iiristus, doiiationorn viiloriinl ol lirinavoriiiil. liornarilus

pctra. Si i|iiis roiiliii liaiic chiirtiiliiin iiii|nictarc IViitor ojus. Iloiiiiiniliis Irator o.jus. (iarcia liator

voluerit ol ailvcrsarius cjus cxslitcril, iin|iriiiiis iii ojus. Af;ganricus,ot cognalus ojus. Altas Tolosaii.i;
ira Dei incidiit, atquc uniiii loniporc iiiiiloiliclioni cpiscopiis. Ludovicus Savaiionsc. Kiianlus Monlal-
subjaceal, lopra Nuainaii succunibal,ulcoribus Job teiiso.AriialdusOuranensc.Arnaldus Loinaniaccnsc.
doiuiiiotur, iiiorto Aniiiiia ot Siipliirii iiioriiiliii',ouiii Fortiis Uidlioavonse. Guillelinus Galbisaneiiso. llc-

Diilau ot Abiroii in iiiui lartiirii iloiiicrgiitur, ouiii niundus ilo Kurosacco, ct fratros cjus, cui licot

Sodoinilis el Uoinorrhitis iii is;ncin porpoliuiiu cro- scrutctur opto iit inoiiiiiioris lovitiiiii tuiiin, sanc-
niclur, ct cuin Juda Schariotis, ciiiii iliabolo otaii- tissiiiic pontilVw.
goliscjus sinc (ine crucictur.Et iiiiiil pluru'? Omiii- 1)

/W.VO DO.MINI DCCCCL-WXIII.

Bi^r^EDICTilS P/il^i YSi

KoriTiA msTor.iCA
(.\pud Eggs, Pontificium doctuni, pag. 281.)

Honcdictiis VII, Uoinanus comitibus Tusculanis, Ucodati comitis lilius, S. R. K.ciirdinalis,pt opisoo-
c.x
pus sou lioiiilacio VII, saiiotic sodis invasoro, proi)iiu[uoruin opcra, logitiiiiis
Siitriiius, piilso l'"i'aiicoiic
coniiliis, rciiunrniliis cst sninnuis ponlilox Kulondis Juiiii, anno nostr.o sahitis, '.175. Ilic flaliin atquc
cloetus cst pontilcx aninuim ad coinponondum Ecclosi.o statum, morosquo occlcsiasticorum, tomporum
iniquitalo inirc corriiptos, convcrtit; colobruta in hiino liiiPin synodo, lloinana,in qiiii otiam .\riuilphiim
cpiscopnin Rcmensom, sedilione quorumdam sua sedo pulsum, in intogrum restituil.
Tum ail repararula lcinphi ac monasteria conversus, iilurima horum vel a solo relecit, vcl rccens cx-
citata runilavit dotiivitquo. Inter qua? monaslcrium sanctic Crucis in llicrusalem cum basilica votustatc
collapsa fadductis co nionachis) ex intogro rcstituit.
Sorgiiini Damasconum episcopum a Sarraconis ojoctum Roma' bonigno clemc.nti.Te sinu oxccpit, oiquc
ecclesiam Sancti Alexii incolondam tradidil in qua ipso monachos oxsiilos collogil, et obsorvanlia mo-
:

nastica rcstituta, nbi annos quatuor illic degisset, sanclo line quievit ad cujus scpulcrum in eadiim cc- :

clesia nobilis inscrijilio vcrsibus incisa otiamnnm visitnr, qua' incipit :

Serpiui hic recubat uiolropolita sepultus,

Qui ijuouilam fuor.il Uauiasci tempore loiigo,
Numine perdiictus ad sacra limina fetri.
Temporiljus pii lieneilicti praesulis Gluii, clc.

Rpcopil Bonodictus Lambertnm cpiscopum Cracovionsom Romam logatum a Miocislao Poloniii?

Ptiiini
principp, ut Ronuiniim pontilicem certiorom rcddprot i\c felioi propagatione Christiana' lidei in sno prin-
cipatu, utquc regium diadenia sibi mitteret ac rcgoni Polnnorum se, ot posteros suos csse.jiiberet. Lam-
bortus, re lufccta, Roma discessit, vcl quod de morlo Miocislai nuntialum essct, vol quod diirorrc ad fe-
liciora tcmpora eain rom Romanus pontifex divino nuinerotur oniculo.
Initio pontificatus Ronodicti VII, Hcialdus rex Danorum, qui [opulo sibi sulidito primus Christianam
idem indixcrat, et pcclpsiis totum fere Soptentrionom ro[)lcvorat, ohiit vulnorafus a fllio, et a suis, qui
Christum antea abdicaverant. Quo tempore etiam S. Eduardus, Anglia; rex, insidiis scp.Ieratae novercee
occisus niemoralur.
.\nnii Chrisfi 08,5, Otho II imperalor dccimo imperii siii anno oclavo Idus Novonibris,lristi animi .Tgro-
tationo Rom.-c dccessit c vita.sopiiUus in vostibulo B. Pctri,quod Paradisnm vocant.liibioqne porphyretico-
tectus. Dictus Sttiiijuhmrius, quod clarissinuis Romanoriim ad conviviiim vocatos,in i[)sa ppnlornin I.Ttitia
paulo aiito iiiortem oooidi jusserit. Quo exstincto.cum de croando novo imperatore consultatio baborPtiir,
et alii tUhonoui III sooundi liliuin ; alii vcro Honricum Baviiria? duconi.Othoiiis Miigiii o\ IViilre iioiiiilcni
cxpiiscoroiil, instiirciitquo Ilali ul Crcscontio Noincnlano viro clarissiiiio ros con)niitiorotiir. iM-ornin-
pentes in mediuiii (iorinani, afqiio armu attoUentcs, Olhoiicm Ili accliiinarunt. liisliibiit liini lionodictus
pontifpxvir optimns, ot traoqiiillitatis amans, nnumqiioniqno rogando.ut in legendo imiierator reipubli-
Cie Christianio, qiiii; tiini maximo [lerito ol solcrti giiborraloro indigohal, [lositis seditionuni sludiis Con-
sulerent. Tandom, no tiimuitus aliquis orirelur, tiermanorum scntentiam uti a^quam, et legibus confor-
mem approbat, atqin' Othonom III .Vugii.-ffum Cesarem dictum confirmat.
Regnante eodcm Bonedicto, cvivis pariter quinquonnio anfe Othonem II sublatus est imperator Grs-
31i BENEDICTI PAP.E VII 316

corum Tzimisccs, vir militari gloria, mullisquc victoriis clarus, qui primus omnium numcros imagine
Christi signari hac inscriplionc jussit Jcmx Ckristus licx : m/um
placuit cxcmpUim postcris, Christique
regnum i'n rcges assertum, rnjus nulu ponuntur impcria ct cvcrtuntur. Pcriit autcm Tzimisccs vencno
tabilico,quod Kasilius cunuchus prffibuerat, vcritus nc administrationc quorumdam urbium dejiccretur.
Successcrunt in imperio Busilius II, Coiislanlinus IX; imperarunt una annos 49, mcnscs 4.
Anno vero 984, quarto Idus Juiii moritur ct ipsc Bencdictus.postquam Ecclosiai clavum annis novem,
meiisilnis duolius guljcrnasset, piis opcribus [ilenus. Ejus corpus ad sanctam Cruccm in Hierusaleni
translalum, ibidcm honorifice tumnlalum est, cum cpitaiihio, quod recitat Victorellus in additionibus ad
Ciaconium.

f
HSBISTI PAP^ VII
epistolj: et privilegia.
tctatepontificatus beati Symmachi liujusalmaisedis
apostoloci prcBsulis.prwfata sancta Lauriaccnsis ha-
BFNEDICTT PAP.E Vn EPISTOL.-\ AD GALI.OS ET
OERMANOS. betur Ecclesiametropolis et in quantum tam exinde
:

(Anno 974). quam etiam de passionibus beatorum martyrum,

qui illic plures in tempore persecutionis pro fide
Laurcnrcnscm hoc cst Pntavicnsem, ecclcsinm nictro-
,

piililanum esse dcccrnil : hujus cl Salisburgensis Christi varJis sunt tormentis muitali.coUigere pos-
limitcs constituit : 1'iUjrimo Lauriaccnsi archicpis- sumus,ex omnibus ecclesiarum diwcesibus Panno-
copo vircs npostolicas dLlcyut. ni.c, ha;c antiquitate, et archiepiscopii dignitate
(Mansi Gonc. tom XIX, col. 52.) cssc primitiva crcdilur : qua? jam niultis retroactis

Dilcctissimis nobis in Christo filiis. Hrodeberto, tcmporibusexvicinorum frequenti populatione bar-

sanctae Moguntinie Eeclesife, et Diotrico, sancta: barorum deserta et in solitudinem rcducta,nuUuin
Treverensis Ecclesia'; atqueADALBERTO.sanctajMag. Christianaeprofessionishabitatoremmcminit.usque-
dehurgensis Ecclesiffi parique modo Gereoni san-
;
dum invictissimus Augustus, et pater grati», geni-
ctM Coloniensis Ecclesiaj; atque Friderico sanctae tor quippe pii imperatoris nostri, queni adhuc su-
Juvanensis Ecclcsiuj; sed et Adaldago sancta; Bre- peressc ct diu domiuari mundus c.xoptat, bellico
mensis Ecclcsia;,archiepiscopis.Pariterque domino t. tropajo eorum vires retundit. Nunc autcm, quam-

Ottoni gloriosissimo imperatori Augusto,atque ne- obrem votis exsultantibus in laudem omnipotentis
poti suo Henrico praBCollentissimo duci Bawario- Dei erumpimus,non solum saepe dicta sancta Lau-
rum,ca3terisque comitibus Galli.-E atque Germania;, riacensis Ecclosia, hostium cessanto terrorc, cum
Benedictus divina gratia pr;editus (pra3dictus.;Ycm- accolis suis pace et tranquilitate potitur ; verum
pe in superiore epistoln) apostolicaB sedis pontiiex. etiamipsi dudum inimiei,illum qucmpersecutisunt
servus autem servorum Dei, in Domino salulem. moregentili.janijamChristumbaplizati profitentur,
Oportet.justis supplioationum pctitionibus nos et sacerdotes modo habere desiderant,acproutsci-

semper humilcs exhibcrc

1'aciles et et prajcipue : re rudespoterunt.vencrantur ; ctecclesias quasdam
cum fratcrnis religiosorum consaoerdotum precibus in sua terra,quas patres incendio dedcrunt,posteri
sollicitamur,((ui passim ab omni mnndi tcrinino te- restaurare videntur. Hac ergo suadente ratione :

norcm et rcgulam, atque proprii officii vigorem ab quod praenoniinati sancta; Lauriacensis Ecclesi;e
hac universali sancta Romana Ecolesia,ejusque sor- archiepiscopi postulatio,antiqua aposlolica auctori-
tiunturministro,vicario scilicet beati Petri princi- tatc commendatur; et praBtorea quod cum justum
pis apostolorum : cujus quamvis indigni, ejusdem ^ esset, pariter etiam utile visum
est, ut ad fructili-

tamen gratiaotdono.potestati successimusetordini, candas Deo gentes ex novitiiscultoribusfidei Ungro-

cui vocc Dominioa rlicitur: Tues Petrus,etsuperhanc rum atque Maravorum,siveetiam aliismultisprovin-
petram ,7'di firaho F.crlcsiam meam..Q\\a.i-ivoY>t{:r (Wc^num ciisSclavorumsuKparochia',finitimis,illic ordinatis
aestimavimusassensumpraBborecongruispostulatio- cpiscopis secundum quod antiquitusdeposili^/yrfc.',

nibus revercndissimi archiepiseopi,quas pcr proba- dispositi.HAnD.)erant, eis hunc,constitucremus ar-

bilespersonasnobis intimavit,responsaliumsuorum chiepiscopum.QuoniamautemSalisburgensisEccle-
dnorum presbyteroruin,quatenussibipalliumetmc- sia metropolisabusaestsubjectione sanct;e Lauria-

tro[iolitanumhonoremcathpiira3 sua;,sancta!Lauria- censis Ecclesia-.pontifici oblitleraUi ct attenuata sua

censi Ecclesi.e restituercmus, confinio Ungrorum dignitate ex devastatione barbarorum,quamproptc-
ad.jacenti qnml omninonoseidem Ecclesia; debore
: reaperceptisapostolicis privilegiis ncquaquampati-
testanlur aiiliquissiuKi secum apporlata privilegio- niur privari : cum ct priora sint Salzburgeiisibus.et
runi testinionia.In quibus enim conlinebatur quod idco auctorilativa vel auctorabiliora. Qua; conditio
 EPISTUL/E ET PIUVILEGIA. 31H
317

tesUnionii ctiam iipud s.TCularia vipet ct pricvulct. \

Nos vci'0 iii luijusiiioili conslilulionibus.omucm cn- PllO TP.EVinENSIS AncHi-
UENEDICTI PAP.I': VII I)L;LL.\
lumniam atquc cnutcutionis occasioncm, Domino EPISCOPATUS JUIIIUUS.
adjuvantc, 1'acilc proiuilsauuis, anibabus paiochiis
iiiviccm ccrtis liuiitilms s^cqucstratis, et lumcn (Anno 075.)
al)
Tlwuilorlii) airhiepiscopo Trcvirensi ejiisquc sucressir-
apostolicis sanctionihus uliiiiuc stabilitis, ijuas no-
rihtt!: r-jllam Quitltior Coroiialorum conilonal.
strum cst somper dclcndcrc el sccuiidum cvanfTC-
|Mausi, tihi siipra, col. .57.]
licam scntcntiam nihil cx cis solverc.scd udimple-
re. Undc ergo auclorilatc ct potcstalc B. Pctri prin- liKNEMicTOs cpiscopus, scrvus scrvorum Dei,c!ia-
ciiiis aposlolorum, at(]uc cxcmplo beatoruni
ponti- rissimis nobis iu C.hristo 1'ratribus univcrsiscpisco-
ficum scilicel pncdcccssorum nostrorum, eanidcm pis, ac tolius dignitalis cl ordinis catholicis viris,
sanctam Laurcaccnscm Ecclesiam,cjusi|uc rcctorcs pra^scutibus scilicel et futuris, pcipeluam salutem.
jam archiepiscopos, umodo pcrpiHim ab omni Sulz- Quia liccl indigni,etc.Uude omnium tam pra;seu-
burgcnsis Ecclesia;ejusc(uc pra;sulumsubjcctioncac lium quain fulurorum sanctitalcm et industriam
ditione absolviinus, ct honorc mctropolitano subli- nossc volunuis de sanclu fratris nostri Thcodorici
mamus. El sicut modcrnis lcmporibus sancta^ mc- y» sanct:c Trcvcrensis Ecclesiae archiepiscopi prima-
nioria} Agapctus papa terminoseorumdem parochia- tisque, nostra pra:deccssorumi|ue nostrorum ab
rum ab inviccm distinxit, sic et ipsi delinimus: ita e.xordio Christianitatis pcr beutum Petrutn consli-
quoque ut sancla Salzburgensis Ecclesia superioris tutionc,totius Gallia; ct Germauia; in apo- cumdcm
Pannoniaj cpiscopos habeat suffragancos, quibus stolorum principcm dcvotionc, qui in sua sede Ec-
usiiue huc sui pontificcs prsessc videbantur, cum clcsiam Christi gloriosius gubernando multa mo-
lauta talique dia'cesi, quali hactcuus in inferiori naslcria, qua; usquc ad sua tempora manscrunt
usi suiit Pannonia sancla autem Laurcacensis ec-
; dcscrta restaurando, beatorumque apostolorum li-

clesia iii PannoniK atque Mojsiu? regioncs,

inferioris minu ca;teris sa;pius, nullo longioris vilx' pcriculo
quarum provincia; suut Bawaria atque Maravia,in scu laborc territus,liberalissimc visitando.nobisad
quibus septem episcoporum parochiaB antiquis tem hoc usque complacuit,quod eidem suu;que Ecclesia;
poribus eoutinebantur, suique antistites archicpi- possidendain pcrpctuum aliqua conferrc justum du-
scopalcm deinceps habeant potestatem, cuin tanta cerenuis. Quapropter notum sit oiunibus nos cum
taliquc diteccsi,quali hactenus in superiori usi auctoritate B. Petri apostolorum principis, gratui-
sunt Pannonia.Quibus utique in supcrni [/'.insuper] toquc sacerdotum clericorumquetotiusquellomana;
pajceptis injungimus, ut justa bcati Gregorii dc plebis asscnsu,eidcm S. Treverensi Ecclesia; cellam
cretum, Anglorum archiepiscopis directum, alter C Quatuor Coronatorum condonasse in perpetuum
illorum qui prior sit in ordinatione tempore, et possidendam, cum omnibus appcnditiis suis, aquis
quoad vival, prioratum teneat et in ordine. Pcnitus scilicet aquarumque decursibus, pratis, pascuis,
enim detcrminatis utriusquc Ecclesia; diacesibus, viueis, silvis, cultis et incultis, curtibus et mansio-
omniquc exclusa altercandi occasione.canonica sub nibus. Qu!E omnia eidem fratri noslro Thcoderico
districlione interdicimusutneuter earumdemEccIe- S. Trevcrensis Ecclesia; archiepiscopo vicarioque
siarum archiepiscopus invadere alterius parochiam nosti-o charissimo in partibus totius Gallio' et Ger-
pra'sui))at, vel quibuscumque jurgiis aut discepta- i))ania',ac per eum cunctis succcssoribus, in perpe-
lionibus supcr detinitis a nobis modo rebus ulter tuum possidenda, teuenda ac ordinanda per hujus
allerum sollicitare audeat. His igitur sedatis, vene- nostra; apostolica; pra;ceptionis seriem ti-ibuimus,
rabilem confratrem nostrum Pilgrimum archiepi- qua^cunque eadem cella ex divcrsis donationibus
scopum, canonicis litteris munilum, sedi sancta; fideliumautheutice secundum legemRomanampos-
Laureacensis Ecclesi;u inthrouizavimus.palliumque sidel vel jure possidere debet, data videlicel et us-
ei sccundum aiitiquum ejusdem Ecclesia; usum di- que in linem Sieculi quoquo pacto danda, scu pcr
rcximus : atquc in provinciis Ba\vari.x>, regionuui violentiam inimicorum eidem cella; ablata, seu per
quoquc inferioris Pannonia; sive Moisia;, et in con- p, incuriam commanentium in eaden) eella perdita ex
tiguis sibiSclavorum nationibus circumquaque ma- mtegro et ad integrum eidem fratri nostro Theodo-
nentium,nostram apostolicam auctoritalemetvicem rico S. Treverensis Ecclesia; achiepiscopo diguissi-
exerccre committimus atque delegamus: quatenus moque nostro vicario in partibus totius GaIIi;e et
illic. morc aufccessorum suorum sancta; Laurea- Gern)ania;, univcrsisque successoribussuis per eum
censi Ecclesia; archiepiscoporum,habeat potestatcm a pra;senti indiclione iii, beati Petri apostoloi-um
prcsbyteros et episcopos ordinare atque constituere, priuctpis nostraque permiltimus auctoritale.Contra
ctex pnedictis gentibus sua sancta pra;dicatione quam si quis agere pra-sumpserit, et quod juste ct
parure Doinino plebeu) perfectam. canonice a nobis deeretum est, in aliquo infringere
tcnlaveril,sciali sc ex Onuiipotentis et p)a;dicti bea-
tissimi apostolorum principis, nmniumijue sancto-
rum, ac deinde nostra auctoritatc damnandum,etc.
Scriptum pcr manum Stephani notarii regiouarii
 319 BliNEDIGTI PAP/E VII. 320

sanclffi sedis apostolic.T in mensc Januarin, inilict. A archiepiscoporum seu pcr alicujus terrptii potesta-
iii. Bene valetc. tem dominii possit destrui, per hujus apostolici
Data XV Kai. reljruarii i)pr manum Widonis epi- nostri privilegii atque sancta; Romana3 synodi vali-
scopi et bibliotliccarii sanctre sedis aposloHcffi, an- di^simamconstitutionem placuit statueredccrctum,
no, Deo propitio, pontificatus domni Benedicti fjiiatenus idom aljbas eunclique cjus succcssores in
seplimi pap.T primo, imperantc domno piissimo monachica convcrsatione inibi Dco niilitaturi privi-
principe auguslo Otlone a Deo coronato magno im- legium infularum ad vicem episcopi, quod e.\ tiadi-
peratorc, anno viii, indict. ni. tionc S. Magneiici.ut in ipsius Vita lcgitur, abba-
in. tibus constat institutum, perpetuo obtineant ct ;

BENKDICTI PAP.E VII BULLA PRO MONASTEP.IO eumdcm locum cum omnibus illic pertinentibus,
S. BENEOICTI TRKVIP.ENSI.
videlicct ecclcsiis,vi!lis cunctisquc appcndiliis.abs-
(Anno 975.) quc ullius contradictione seu inquictudine cum
Monachi S. Ucnclicli reinlroducunlur in moniistcrium omni pace possideant.Eo vero exhac decedcnte vita,
S. Martini Trcvcris. quatenus monasterio ex cadem congregalione abbas
[Honlheim, Hist. Trevir. I, 310.] juxta regularia S. Benedicti monita constituatur,
In nomine sancta; et individua> Trinilatis, Bene- placuit nostra; apostolicT; sanctionis ponero decrc-
B
'

DICTUS episcopus, servus servorum Dei, charissimis tum. Quod cadem congregalione, quod absit,
si ex
nobis in Christo fratribus^universis episcopis ac to- persona conveniens monachicis institutis minime

tius dignitatis et ordinis catholicis viris, praiscnti- rcperitur, cum consensu archiepiscopi ex eadem

bus scilicct et futuris, perpetuam salutem. dicecesi abbas monastcrio profioiatur. Contra hanc

Quialicet indigni,divin;B tamen dignalionis gratia ergo apostolorum constitutionem,quam abbati mo-
disponontc, B. Petri apostolorum principissacratis- nasterioque statuimus, si quis hominum quolibct

simam sedcm pastoraleque in
gregis ministerium suscepimus, necessarium nobis
salubrcque pcrspicimus omnium ecclesiarum dili-
gentissimain sollicitudiiiem instanter habere, qua-
curam Dominici inodo agcrc pra;sumpserit,ct quod justc et canonice
a nobis in plena synodo decrelum est, in aliquo
modo infringere tenlavcrii,sciatsc Deiomnipotcntis
B. Petri apostolorum principis omnium-
ct pra;dicti

tenus nostra procurante diligcntia in sancta; religio- que sanctorum, ac deinde nostra auctorilate dani-
nis augmento paccm, quietem atque defensionem natum et anathematizatum,atquc divin» iive jaculo
adversus omnium machinationes nostra auctorilate perpetualiter confossum, cum omnibus impiis;ptcr-
finctcnuspossidcant. Undeomnium,tampra;scntium nosupplicio dcputatum.Qui verohocipsum nostrum
quam futurorum,
.,.,„... , nosse volumus sanctitatem et in-
...

"^
privilegium
1 w -

sluduorit, benedictionis gratiam et misericordia;

.1
obscrvare, cuslodire,adimp]ere fideliter
dustiiamquodTheodoricodilcclissimofratrcnostro
sanct.-e Trcvircnsis Ecclcsias archiepiscopo vcniente plenitudinem in ccclestilius castris inler clcctoruni

Romam causa oratiouis ad bcatorum apostolorum numerum efficaciter a Domino conscqui mereatur.
limina, eodem narrante compcrimus quoddam mo- Scriptum per manus Stcphani nolarii ct rcgionarii,

nasterium, ubi S. Magnerius corpore requiescit, et scriniarii sancta; sedis apostolica; in mense Ja-

suE sedis,sicut religionc ita quibusdam possessic- nuario, indict. iii. Bene valete.

nibus, usriue in sua tompora ab inimicis Dei fuisse Data XV Kalend. Februarii per manuni Widonis
dcstitutum; quod possessionibus prioribus nccessa- cpiscopi el bibliothecarii sancta; sedis apostolic.i;.

riisque omnibus rcnovans, ac renovatum su.-c suo- Anno, Doo propitio, pontificalus noTiini Bcnedicli
rumquoconprovincialium episcoporumcxcommuni- sanctissimi papa;,imperante domino piissimosem-
catione conflrrnans, quo sancta; rcligionis status per Augusto Ottonea Deo coronato magno impera-
major firmiorque ficret, in eodcm monachos, ut tore anno vii, indictione iii ( ).
prius Dco famulantes collocavit, priTeficiens eidcm IV.
BENEniCTI PAP.i; VII PniVILEGIUM PnO ECCLESIA
loco abbatem EMgcIbertum.cuJus diligentia non so-
TREVIRENSI.
lum locus possit in mclius rcparari,vcrum religio in
(Anno 975.)
dicsfcliciusperfcctius(]ue augmentaretur.Undequia D
Conftrniat archicpiscopo cl ccclcsiw Trevirensi jus le~
in eodcm loco laudabilis probatur monachica con-
gutionis ponti/iciw, privilegia equitandi cum nacco
versalio, ne id quod vencrabilis frater noster coepi- ct crucc, etc.
scopus Theodoricus causa sancla; religionis sua^que [Hontheim uhi supra, pag. 312.]
salutia restauravit, pcr aliquam sibi succodentium Bencdictus cpiscopus, servus servorum Dci,eha-

,1) l'(ranlic|ua est et ulut obscura hujus mona- scse nonnunqu.am recipcrent, pie exeoluit.beatique
slm-ii S. Martini ad Littus origo.Cum autern lapsis Martini miraculorumjampost mortem
gloria ubiquc
snbindc temporibus bai-barornm s^pius in Galliam inclarescentis nomen ibideni exstare voluit,ubi jam
irr:iin|ie,nlinm vi injuriisquc vaslalus Iricus,et sa'"ra vivus Telradii proconsularis viri servum a ca 'od.T-
vicil.ilii iii-gli'r-t.-iqup .|aoi'i-enl, Magnericus archicp. monis obsidione libcrasset, uti Sulpitius refert in
']'rcv.o.iculo VI scmiruluin at((ue informem supe- Vita S. Marlini lib. i.Collapsa iiutem deinde iterum
rioris ;pvi rl;ulilms locum non .Tdificiis modo ;ic li-mporuiii injuriis, ct pra;sertini Norinaimoriim vi,
teotis, ;.cd IcgibuR ac prajceptis religiosa; vita; ho- disciplina ecclesiastica,Theodoricus hanc una cum
roi:iurn, ad quos ipse et succcssores archiepiscopi S. Bcncdicti regula hue introduxit.
321 F,PIRT(lL'K KT PIUVILEfilA. ;{22

rissiinis noliis iii r.lirislo fritrihus, imiviTsis i"|ii.-;cii-

jV licnii.iiiiaiiivc deslinalus fuerit(2), Trcvirctisis pr.T-
pis ac loliiis tlifjiiiliilis ol ordiiiis tMlhnlicis viris, sul poat eumd.Mii apostoliciiin legalMm.primuni in-
pr.TS(MililMis scilifiil ol rtiliins,pnrpc(iKini s!ilii!i"ui. ler alios ponliliccs lociim olitincat, ct si missiis llo-
Qlliu lici'1 iiiili;;i\i, iliviii.c IjiiiiiMi (ligii.iliMiiis ;^l-;l- iiiaiKc Ecclcsi.cilcriicrit, siiiiililcr [lost inipi;ratorcm

tia dispoiiciilc, licnti I'cli'i ;i|)ostiilnruni piiiicipis sa- sivc regcm scdofidi,senlentiamediccndi,elsyiiodaIc
cralissiiii.iin scdcin, iiiiiversalcipio in tntoorlic lcr- ju(liciiimcanoniccprom:i!gandi(:!}priinatuinhabcat,
raruin nia_j;istci'iiiin siiscopimiis, nccessc csl, oio- ulpolc in illis |iarlibus vicariiis iiostr.i- sedisaposlo-
niiimrcclcsiariiiii iit diii.i^cntissiiiiain sollicilinlinciii lic.c iiicrilo coiislilnliis. Ni'i|iic eliaiii digniiincsl ut
ila inslantcr halic.iiniis.iic Jiira corniii aiicloi il.ilc illiii;; Ei'clcsi,c jir.csnl ;ilii|iio tcniporn ca-terls non
cjiisilcin apn:;loloriiiii priiici|iis, ra'leroniniipic silii hiibeattw pr;claltis, ctijns lionor iii illis p;irtil>us snb
subseiiuciitiuin vcncraljilium Patrum,inviolaliililer ipso apostolorum principe exatitil priniilivus. El
statutaetconfirmala.iiostroimminuanturctporcaiil quia ejusdem Ecclcsi.n archipr.Tsulcm, beatum Eu-
temporcscd potius rccorroborata dcccntcr aiigean- clnarium vidclicct, a B. Polro aposlolorum principc
tiir alquc pronciaiit.ldcoi]ucomiiium vcslriim iiosso novinuis ordinatum, siciit ct boaluin .Apollinarein
volumussanctilalcmct iii(Uislriatn,(;iiodThondoi'ico Uavcnna- civitatis, placuit nobts cidem 1'ratri noslro
fratrc nostro dilectissimo, S. Trevircnsis Ecclcsi;c Theodorico S. Trcvirensis Ecclesi;c archiepiscopo,
archicpiscopo, vcnicntc Uomain, oratuni ad sanclo- '> cunctisque por euin nuceessoribus suis permitlerc,
rum apostolorum liiiiina audivimus,siculctiam pri- qualenus, sicul in nnitis bcali Petri scilicct apostnli
domaiidiendo imocllegeiido compertumhahuimiis, orilinalioiic, bcncdictione, diroctione, gcntibus ad
eamdem ipsaiii praiCicterisGalliartim Ecclesiis Chri- pr.cdicandum Christi Evangclium, anibarum eivil;i-

slianc religionis oxordium,calholicoquo lidci prima liini prfcdicatorcs ^cquales cxstilcrant, ul iiiiss;iruin
rudimenta porcepisse pcr sanctissimnrum virornm solemniis cclcbrandis, et (4) cquilando cum nacco
Eucharii,Valcrii,Matcrnict CKlerorum.ovangelicam pcr stationes, omni honorc «(lualcsexistant
ct in

doctrinam, quos lomporc suo pra:dictus Pctrusapo- criix ante eunidem, sicul et antc Ravcnnatem archi-
stolus ordinavit ct instruxit, noc non ilhic ad pra;- pr.TsuIcm, ubi ubi geratur Cardinalcs quoquc
;.">).

dicandiim direxil. Undc totiiis ordinis nostra; ;-C;lis prcsliylcri, fratre noilro Thcorlorico archicpisco(io
apostolicT consultu.gratiiitoquc assensu,jura privi- missara celebrante, dalmaticis, et diaconi una cum
lcgioruni.qn.Tasancta Roraana matreEcelcsia prr'- prosliyterls (0) schandaliis utantur; hcbdomadariis
fatis sanctis corumqiie roliquis succeESoribus,id csl (111 iquc presbyleris ad sanctum Pelrum raissam co-
Agritio,Maximiiio,Paiilino,Sevoro, almificis el apo- leiir;iiilibus su.tb dilcclionis intuitu dalmalicis uti
stolicis viris a primoriliOjOt usque nunc anlheniieo pcriiiillimns. Pari namquc modo s;incimus, ornncs
concessasuiit,qua^qiiccliam ipsius civitalis cxciilio, n in p:irochiis cjus dcgcntcs,sivc ordinalionem et iiro-
incondio,(juovceasuconsumptaapprobantur,cidem motionem euju.^libct ccclcsiaslici gradus a pontifice
sancta; Trevircnsi Ecclesisc, praedictoque fratri no- ipsius pcrcipicntes, eidem ipsi malrici Ecclcsia> epi-
stro Thoodorico, et per cum cunctis succcssoribus scopoque illius debere caiionice placcre, obscqui et
suis reconfirmarc, recorroboraro, ot omni modo re- jurcobedire; siquidom iecrctobcati Clcmentirpap.-E
stituorcdignuni duxinuis; porhujusnostriapostolici supcr hocita caufum vidcatur: n Si vobis episcnpis
privilogii validissimani constitulioncm dcccrnentcs, non obedierint omncs prosbytcri, diaconi, subdia-
ut quandocunque a nostra principali et apostolica coni ac clerici cuncti, omnesquc principes,tam ma-
sede episcopus, presliylcr, diaconus, vcl subdiaco- joris quam inferioris ordinis, atque roliqui populi,
nus, sivc quilibot ordinarius legatus, pro ccclesiasti- tribus et linguae non obtemperarint, a liiuinibus
c<"cutilitatiscausa,seii pro ag^i^nda synodoinGalliam, sanct» Dei Eoclesi^e alieni erunt, diccnte Domino :

(2) Trerireiisis pr.vsul post cumdcyn apostolinim tc-
gatuin primum intcr alios ponti/ircs Jocum olilincat.
Attamen non paticbantur (icrmani lcgatos
conciliis tioriiiaiiia? pr.Tsidciites. Experti
anno 1074, lcgati Gregorii PP. VII, de quihiis Flcury
Hist. F.cclcs. lib. lxii, n. II. « Les legats domande-
ront de la part dn Pape la liberte de tcnir un con-
ciloen Allemagnc, niais tous Iss eveques s"y oppose-
rent forteincnt, prijteudant que c'(3toit une chose
sans excmple ct coatrairc i lcurs droits; et ils de-
riim. Vidc intorim bnllam JoannisXIII, de ar.iio 909,
nec non Lconis l.K, de anno lit.'39.
pontilicis (4) Equitando cuin nacco. Nacium. nattiim, na-
id sunt, tuin,ye[nactus,esi. insignc festivicqui. Insteruobatur
p. enitu stiMgulo totus equusin feslivitate vel poinp;i;
" atquc inter eximia reforebatur privilcgia,si cui cpi-
scopo in procossione Pahnarum, et feria secunda
post Pascha, equo tdbo, qui uilonc seu nacco coo-
perlus cra!, insidere et proccdcre facullas data
iucrat qued nulli plano licebat absque speciali cim-
;

clarorent qii'ils n'aceorileroient jamais la prijroga- ccssione. Du Frcsnc in Glossar. voce Eijuus et .Vrt-
tive de se laissor prcsideren eoncile, qu'au Pape en ctum. .A.dd. infr. bull. Calixli II, do anno 1120.
porsonne. » Sed nihil hoc ad archiepiscopum Trevi- (,5i Cardinalcs quoque preshijtcri. Sic metropoli-
rensem, cujus jus pncsidendi conciliis nationalibus tan;e Ecclesia; Trevirensiscanonicos vocat pontifcx :

nontam privilcgio pontificia; legixtionisquamprima- stylo co .Tvo solis usitato, uti late probat Buddeus
tui toties confirinato,ct a natione Germanicasaspiiis Schediasmate histor. de origine cardinalitii-B dignit.
solcmnitcr agnito iniiitebatur. t) 1.5, p. 40, sqq.
((5; Schancialiis utanlur. Scandalia seu scamlilia
(3) Primatum hnbeal. Dc primatu Trevirensis Ec- sunt gradus, quibus elatius ac honoratius statur
clesiK jam actum soepius et plura dicentur imposte- sedeturve.
323 BENEDICTI PAP^ VII 324

Qui i'(K nudit, mc nuilil: ct qui vos sjiernil. me sjicr- A Uuolies illa tnhiii n uoliis optanhir, qu.X' rntioni

nit. » Inter li.-cc quoquc omnia quM ad sirpeiJictam incunctanter cunveniunt, animo nos debct libeuti
Trevirpnscm Kcclesiam intra et extra civitatem pcr- conccdere, ct petenlium dpsideriis eongruum im-
tinere vidcnlur, idest ecciesias cum univcrsisrebus pcrtiri sulfragium. Atque ideo quia [lostulasti a no-
sibi atlinentibus, seu monastcria, tammonachorum l)is quatenus privilcgium sndis aposlolic.-c monaste-
quam virginum, qua; cx praeccptis sive scriptis re- rio Vizeliaco, cui pra;esse dignosccris, quod con-
gum seu imperatorum, sive eorumdem fimdalorum stal olim a Gerardo nobilissimo et Christianissimo
auctoritate ad se portinent et pcrlinerc debent, et viro, necnon et Berla uxore ejus, iii honoro Domini
quidquid omnino illaip?accclesia ubi ubiel quoquo et Salvatoris nostri Jesu Christi ct veneratione bea-

merito possidet ct possidere debet, goncraliter et tissimK semper virginis Maria? gcnitricis rjusdcm
specialitcr conccdimus ot roconfirmamus praofato Domini nostri Jesu Ghristi constructum in regno ;

Theodorico fralri ct coepiscopo nostro suisquc suc- scilicct Burgundiac, in pago Avalensi, quodque a

cessoribus, ad perpetuam sancta; Trevirensis Eccle- pra^fatis fundatoribus beato Petro apostolorum prin-
sia; dominationem atquc ditioncm,per hnjus nostrc-e cipi pia devotione et testamenti pagina collatum est,
faccre debcremus
apostolico' pr.cceptionis seriom, a pr-esenti tertia in- inclinati precibus tuis libenler :

dictione et usque in finem skcuH valituram.Contra _ ficri docrevimus. Undo et constituimus et apostolica
quam si quis hominurr. quolibct modo agcre prs auctoritate ccnsemus, atquo per hoc nostrum apo-
sumpscrit, et quod juste et canonice a nobis decrc- stolicum privilegium confirmamus; ut nullus rcx aut
tum cst, in aliquo infringerc tentaveril, sciat se ex pontifex, vcl abbas aut comcs vel qualiscunque
omnipotentisUei ctpr;cdicti beatissirni apostolorum magna vcl parva pcrsona, avariti;c cupiditate cor-
omniumque sanctorum, acdeinde nostia
principis, reptus aut diabolie;< suggestione deccplus, audeat
auctoritate damnandum ct anathematizandum, et velpraisumat contra tuum honorem, o vencrabilis
cum omnibusimpiisajterno supplicio deputandum. Wido abba, qualicunque modo insurgere in tua vita
Qui vero hoc ipsum nostrum privilcgium obscrvare, aut de tuo honore tibi molestias infcrre, vel dc om-
custodire, adi.nplcre fideliter studucril, benedictio- nibus rebus monasterii qu.-c tibi tuisquc pra^dcccs-
nis gratiam ct misericordi.T plenitudinem in cocles- soribus a nobis nostrisque anleccssoribus pcr pagi-
tibus castris inter eloctorum numerum eflicaciter nain privilegii concessa atque firmata sunt,aliquas
a Domino Dco consequi mereatur, invasiones vel rapinas sive violenlias inferro,si non
Scriptum per manum Stcphani notarii ct regiona- vult, auctoritate Dei et sancli Pelri et noslra apo-
rii et scriniarii sancta; sedis apostolica;, in mense stolica excommunicationc, a corpore et sanguine
Januario, indict, suprascripta iii. Benc valete. Domini Jesu Christi et ab ingressu occlesi.-c disjnn-
Datum XV. Kal. Februarii per manum Widoniscpi- C ctum essc. Hoc quoque capitulo pra^senti subjungi-
scopi et bibliothecarii sancta? scdisapostolic.T.Anno, mus, ut locum avaritioe sccludamus, nullum de re-
Deo propitio, pontilicatus Domini nostri Benedicti gibus, nullum dc episcopis vel sacerdotibus, vcl do
sanclissimi Vllpapa primo,imperantedomino piis- quibuscunque fidolibus, pcr sc, suppositamve perso-
simo patrc patria; augusto Ottonc a Dco coronato nain, de ordinationc ejusdcm abbalis, vel clerico-
magno Imp. anno vii, indictione iii. rum, aut prcsbytororum, vcl de largitione chrisma-
V. tis, aut consccratione basilica;,vel do quibuscunque

DENEDICTI PAP.E VII EPISTOLA AD THEOUORICUM AR- causis ad idom monastcrium pertinentibus,audere
CIIIEPISCOPUM TREVmENSEM. in qualibet specic exenii loco quidquam acciperc,
(Anno 975.)
ncqueeumdcmabbatempro ordinationesuaaliquid,

Theodorico
dare pra?sumere, ne hac occasiono.ea quaj a fidelibus
Monasteriurn .S. Mnrtini Trcvircvse, a
pio loco olTeruntur, consumantur. Ncquc episcopus
archiepiscopo rcfeetum, « pcr hujus apostoUci no-
civitalis ipsius parochia> nisi ab abbate ipsius mo-
stri privilcyii atque sanctw Itomanw synodi validis-
nasterii invitatus, ibidem publicas missas agat.ne-
simam nmslitutioncm » confirmat privileijiisqiie
que stationcs in eodem ccenobio indicat, ne servorum
auqct.
n Dei quies quoquomodo populari convcntu perturbari
I
Gudcni, Cod. diplnm. I, 9.]
valcat, ncque paratas, aut mansionaticos e.xinde
Si pastores ovium, ctc. I\cliiiua vid. apud aucto-
pra>sumat exigere. Suscoptioncm autem fideliumet
rcm luudcitum.
religiosorum virorum atque bcncliccntiam, quam
VI.
jubet Aposlolus cunctis exhibendam pro possibilitate
BENEDICTI PAP.E VII PRIVILEOIUM mO MOXASTERIO
loci ot facultatum, non modo ibidem fieri (non) de-
VIZELIACE.NSI.
negamus, verum ctiam suademus sed et modus in :

(Anno 975.) numero congregationis adeo conservetur, ut nec

I,\pud Acherium, Spicil. II. 504.] pluralitas penuriam, nec paucilas inhabitantium
Bknedictus cpiscopus, servus scrvorum Dci, El- destitutioncm loci inducere valeat. Dcca;tero notum
DRADO religioso abbati S. Vizeliacensis ccenobii, fieri volumus quia devenerunt ad nos deprecatoria;
omnique congregationi cjusdcm monasteriiin pcr- lilteivT Gcrardi cpiscopi Augustodunensis Ecclesia;,
petuum. pro decimis quatuor ecclosiarum, sancU videlicet
325 EPISTOL/i: ET IMlIVILEdlA, 326
Petri, ot Paiicli tlliristopliori, ^anctiqiio (lOriiiiini, \ coiiiligiui sinccrum nsscnsum pr.pbcnlcs,.ipii;ilolica
neenoii sanrli Leodcgarii.quas i}isc pr.Tilii^lLi-i ;ili- hoc (irivilogium auctoritati^ fulciluin oi licridocrcvi-
bas ub cniloin o|iisciipn impotravcrat, sicuti anto- mus, ct ipiatcnus sccuiidum politioiiom ojusdom
cessoros cjiis uli opiscopis ipsius scdis por sucrc- Toudaldi comilis siiiipio palris inslilulioiiom ot do-
dcntia lonipora orilin.itis Ibcissc noscunliir, ut siili natiiinom jam dicla ccclosi.i a iniliis corrdboiata
confirmiiliono noslri privilogiicorrolioraromus.iiuoil niodis omnibus porsislal
el fcciniiis,cxcommnnicantcs,ut nullus Augustodu- Itiliqua desidcritntur.

ncnsisEcclosi.Tcpiscopusuliquamcalumniamabbati Scriplum por manum Stophani not.irii sacri scri-

ejusdem loci sivo monachis dc ipsis infcratccclosiis, Roman.f Ecclosia!
noi s.anct.T Indictiono ipiarta.
sivo di' (iociniis, lani ipso quam aliqua omissa pcr- Datuiu IV Kalondas Jannarii por mainis (iuidoMis
sona valoat minuoro aut in iiliam IransforiP paro- opiscopi ot bibliothocarii sanel.o soilis apostolico,
chiam. Si ([uis vcro rcgum, cpiseoporum, saeordo- aiino pontilicatus domni liciiedicti sanelissimi \'II

tum, abbatum, judieuni, comitum, aut sff-eularium p;ip.i" socundii, imporii voro doniiii nilniiis Ti'rtio.
pcrsonarum,contra hanc nostra; institutionis pagi- Vlll.

nam vcnirc tontaverit, percussus aposlolico analhc- iinNi:i)ii:i) oap.e vii i'iiivu.i;r,iuM it.m .MuNAsTEnio
matc, potestatis lionorisve qui dignitatc eareat, S. PANTALEO.NIS.
reumque secoram divino judieio cognoseat, ot nisi (Annn 97(5.)
ea qu.TC a se male aeta sunt deleverit, a sacratissi- Monnstcrii S. 1'nnlalconis Colonicnsis jmscssioncs ct
mo corpore Domini nostri Jesu Christi alienus liat, pririlcijin ronfinnnt : " Oli iimorem i)njicraliiris ct

atquc ffiterno examini districta; ultionis subjaccat. jictitionem inipcrutrici.f, ncc non et projilrr jocundi-
liitcm Guurini nrrhiepi.iropi, » prrmiltil ut Clirisliu-
Cunctis aulcm oidom loco juxta servantibus sit pax
nus ubbus dutmatiea cl sundaliis utalur.
Domini nostri Josu (Uiristi,quatcnus ct hic friietum
bon.T; actionis rocipiant,el apud districtum Judiccm (W iirt\vein,iiuft,v/(/(n diplomiliea, Hci(I(dberga3 1781,

pr.Tcmia «tcrna! pacis invcniant. 8° IV, 29.)

Scriptum pcr manuni Bonifaeii notarii rcgionarii Convonit apostolico modoramini.olc. Itcliijua vide

atque scriniarii sanet.i? Roman.T Ecclesia?. Datum ii apud luudatum auctoreni.

Idus, monso Decenibrio, pcr manum Joannis opis- I.X.
copi,Deo propitio, imperante domno piissimo .Au- DENEDICTI PAP.E VII PP.IVILEGIUM Pno .MONASTERIO
gusto Ottone a Deo coronalo magno imperatorc
CASINENSI.
anno viii, in nicnsc Decembrio et indictionc iv.
(.\nno 977.)
VII.
(Gattula, Hist. Casin., p. 840.)
BENEDICTI VII P.\P.E DI;LL.\ PnO ECCLESI.V S3. APOLLI.VII Q
Henedictus episcopus, servus servorum Doi, cha-
ET URSICIXI CANOSS.\X.\.
rissimo inDomino Josu Christo filio ATioEnxo vene-
(.\nno 975.)
rabili ot roligioso abbati sacratissimi nionastorii
FundiUionem efclesia' sancti Apollonii et inslitutionem beati Boiipdicli confessoris Chrisli, ribi in monte
duoilccim canonieorum, ihi factam ab Adclbcrto Casino, ct per tc in eodem venerabili monastcrio,
comite in castello Canusino confirmatad petilionem vcl cunct.-B ejus congregationi in perpetuum.
Teudaldi comitis, cjus filii. Quoniam sompor sunt concodonda quae rationa-
(Murator., .1»/«/. Ital. V, 207.) libus congruunt desideriis, oportel ut dovotio in
Hknedictus episcopus, scrvus servorum Dei. nio petitoris humilitoracquisita in privilogiis conce-
Omnibus sanct.-c Dei Ecclesia? fidelibus patcat qua- dendis ininiine denegctur a nostraclcmcntia. Legi-
itcr Teudaldus comcs, lilius Adelberti jam comitis, tur quia potistis a nobis quatonus monasterium
limina apostolorum digna devotione visitans, ex beati Benedicti confessoris Jesu Chrisli situm in
parto sui patris hujusmodi a nostra apostolica auc- jani dictn Monte monaslerium beata;
Casiiio, atiiue
toritate petiit, ut ceelosiam in honorcm sanctorum Scholastic,\>, scu monasterium Domini Salvatoris
et

confcssorum Dei,ApolIonii videlicet,Ursicini, atque sub pr.x-fato monte consecrati, necnon et quatuor
Rusticiaui, martxrum quoque Mauricii,Alexandriet monasteria puellarum, unum sanctx Mariai in loco
Victoris consecratam.quam ipso Adelbertus in suis qui Plumbariola vocatur, aliud ejusdem sanctas
propriis rebus, videlice in rupe qu.f Canuxia voca- MariiT in loco qui Cingla dicitur, ot monasterium
tur, ab imis fundamentis construxerat, et ad divi- constructum infra civitatom Bcne-
sanct.v So[ihi.T?,
num eultum varia specic dedicaverat,eidemqueDeo vontanam, item et nionasterium sancta' Mari.T in

et sanctis ohtulit proprietario jure omnis territorii civitatc Cosentia consecralum, ct siniul etiam mo-
sive praedii sui decimam ad usum fruendi duodecim- nasterium sancti Benedicti infra civitatem Capua-
canonicorum, qui ibidem pro futuris temporibus ab nam, pratcrea et monastorium puellarum, quod
ipso, seu a liliis suis, nopotibus ac pronepolibus suis vocatur sancti Joannis incivitate jam dictaCapuana
ordinati fuerint, apostolica nostri privilegii aueto- eonseeratum, et simul etiam ccclcsia! per singula
ritate conllrmare ac roborare dignaremur. Cujus loca constructa3,pra?dictis monastcriis pertincntes.
igitur devot» petitioni annuentes, et bono voto et privilegiis apostolicM sedis infulis decorentur, ut
 ;

327 BENEDIGTI PAP^ VII 328

?ub jiirisdictione sanctm, cui Deo auctoro ilosorvi- A por hujua dccrcti nostri paginam, interdicimus
musccclesi.-c constitut.-c,nullius ccclcsiK cujuslibot omnibus omiiino cujuslibct occlosia! pra:sulibus,vcl

episcoporum ditionibus commoveatur, vol submit- cujuscunque dignitatis praeditis potestate,sub ana-
tatur. Pro qua rc piis dcsidcriis favcntcs, ac noslra thomalis interdietiono,et ffiterni judicii obligatione,

auctoritate, id quod exposcitur pctitioni manciiur qui pr.osumpserit pncsonti constitutioni a nobis

mus; et ideo omnem cujuslibot ccclesias cpiscopum prffifato monastcrio iiidull;o,quolibet modo existere
in praifata venerabilia loca, quamcunque ditionem temorator...

liabere omnino prohibemus,pro5ter sedem nostram Scii|itum per manum Stephani notarii regionarii,
apostolicam habonles rospoctum,amodo ot dcinccps et scriniarii RomaUtB Ecclesia;, in mense
sanctae

omisso vidohcot omni uovitate et violentia in ca- Maio, indiclione v. Rene valcte.
dem monastoria prohibomus; ita ut, nisi quis ab Datuni III Kal. Junii pcr manuni Stephani nomon-
abbato monastorii fuorit invilalus, nequc ad conse- cratoris (iic) sancta; scdis apostolic;e,anno pontifl-

crandam ecclcsiam, vol sacerdotcm do priiefatis mo- catus domni nostri Bcnodicti summi pontificis VII,

nasteriis, sive in omnibus ccUis ibidem pertinenti- papa; imperanLe domno nostro OLLonc a Dco,
iii,

busprassumat ingrcdi,nec missarum ibidcm solcm- coronaLo magno et pacifico imperatore, anno x, in
nitatem quispiam cpiscopus pra^sumat omnimodo „ mcnsc ct indictiono v.

inibi celobraVe. X.
BENEDICTI PAP.E VII PRIVILEOIUM PRO MON.VSTERIO
Ad consocrandas autom ccelcsias in suprascriptis PETRI PERUSINO.
S.
monasteriis, vcl ccllis, quemcunquc cpiscoporum
(Aiino 977.)
invitarc voluerit ipse abbas, sine cujuslibet impcdi-
liona ct jura mona^lcrii xnncli Pctri de 1'crusia ron-
mento conccdimus potestatem,ul profccto juxta id, firmat. C^mtrn dinjiicntes vcl pcrturbantcs eadctn,
quod subjoctis apostolicis privilogiis consistiint i:i- Wtcrnam malcdictioncm contcatatur.
concussa donanda pormaneant. Sed, et constituon- (Margarini, Ilullur. Ca.iin. II, 52.)

tos una dum saccrdotali nostro collogio por hoc Benedictus cpiscopus servus servorum Dci Petro
nostrum apostolicum privilegium omnia loca, qnre vcnerabili abbati monasterii beati Pctri apostolo-
aliquando possidcrc ipsa vonerabilia monastcria, rum principis, qui ponitur in loco Quumplorano,
vel quaenunc eis, aut postea a fidelibus hominibus successoribusque tuis in perpctuum.
fuerint concessa pcr divcrsa territoria, nulli castal- ConvcniL aposlolieo moderamini pia roligione pol-
deo, aul episcopis, non magno vel parvo homini lontibus bonevola compassione succurrcre, et pos-
per quodlibct ingenium, aut argumentum liceat, centium animis alacri devotione impertiri assen-
quomodocunque, easdcm invadere posscssioncs,vol sum. Ex hoc enim lucri potissimum praunium !>

censum tolloro,auL affligcre monachos, vel sorvos, C conditore omnium Deo voniam promeremur, si vo-
sed niagis ad laudcm Christi,ct iEternani memoriam nerabiliasanctorum loca ordinata,ad moliorom fue-
largitorum pcrpotuo tcmporc mancant intacla ab rint sino dubio slalurn porducta. Et idoo quia tua
omnibus, ct doscrvianl solummodo sanclai matri religiositas, nostro apostolatui humiliter postulavit

Roman» Ecclesis, et nullus praisul audeal amodo quatenus eoncederemus et coufirmaremus tibi pra:-
monachis subjecLis sanctae nostraj Ecclesiae
in ipsis dictum monasterium sancti Petri principis aposto-
quamcuuque ingerore cxcommunicalionem, sed lorum,cum omnibus domibus, et cellis atque a;di-
licoat ita pcragorc dcilicos cursus sicuti a bcato ficiis,ct ortuis,una cum fundo, et casalibus suis
Benedicto per regulam habont in mandatis;
illius vincis quoque,et tcrris, campis, pratis, pascuis, ct
atque constituimus ut quispiam prajsul non pra;- silvis ; nccnon et ecclesiam sancta; Lucia;, ecclesiam
sumat segregareab ecclcsiis, et dictis monasteriis sancta; Mart», cum omnibus earum pertincntiis,

pertinentibus populum ibidcm percurrc;item ad au- mobilibus vel immohilibus, omnibusque ad praidi-
dicndum vcrbum Doi, ct conritentcm delicta sua, ctuin monasterium pcrtinentibus,tam ea,qua; nunc
tam in urbibus, quam extra urbes, sod canonico justc ol ralionabiliior sibi porLinere vidonLnr,vel ea,
ingrcdiatur ibidcni, ct ogrcdiatur dovolus populus, (jua; ab haclcnus erunl in pcrpeluum juris sanct;B

etccclcsi.-B vcstris ditionibus subditiB omnibus pa- Q Romana;,cui Deo auctore dcscrvimus Ecclcsiffi; iu-
teant. Sed quoniam pastoralis propterea nobis a clinati precibus tuis.pcr hujus nosLri apostolici pri-

Deo cura commissa est, ut vigiles in omnibus vilcgii,concedimus et confirnjamus tibi.et succes-
e.xistcre mcreamur, ne, quod absit, Dominicaa oves soribus tuis jam dictum monasterium, cum suis om-
luporum morsibus laniontur. Qua do re omnibus nibus pcrtinentiis, sicut supra legitur. Statuentes
venerabilibus episcopis, presbyteris, abbatibus, aposLolicacensura.siibdivinijudiciiublosLaLionibus-
diaconibus, ducibus, ti-ibunis, castaldis, actoribus, etanaLhemaLis interdictionibus, ut nulli unquam no-
vel cunctis Doum timcutibus noslra; apostolicie strorum successorum ponlificum, vel alias magnae,
sub obtestationc beati Petri principis
auctoritatis parvffque persoua; cujuscunque sit dignitatis, vel
apostolorum pri-Ecipimus,atquejubomus,quiligandi ordinis,contrahocnostrumaposLLdicumprivilegium
solvondiqne poocata bominum in ccclo, ac lerra, vonire vcl insurgcro liceat. Si quis autem,quod mi-
et (a) Dnmino Doo nostro potestatem porcepit,cujus niine optamus, inobodiens cL couLemptor hujus
nos gratia divina vicos gerimus, statutum est, et nostri privilegii in tuto vei iu parte repertus fuerit,
 321» EPlSTOh/l' F/r PlllVIIF.filA. 330
vol ocnisionP riijuslihot pcrsoii.T t(<nioi'iiii'' priesimi- \ DciiHlc ciinscf inlit rtiipcr ipsum adulotuni dc coinite
pscrit, nisi rosi|iiicril, malodictionom a Patro, ot yuniiirio. Doinilo roolo triiinilo viidit por sunimita-
Fliiool Spiritu saiicto consoiiuatur, et cum diabolo tom do ipsa sorra, ot |)orvonil supor ipsum Cus-
ojusqiio sooiis, nlrooissiinis iiijnnisct a-trriio incru- Iriiiii iiiiri.ot o.\indo ,til ipsiiin rivuiii ilo vini'(i iniila,
diodpputotur, ncc in resurrectionc eleclorum 1'utura ct pcrvenitad ipsum vudum potrosum, Iransitoque
dignus invoiiialur.ol u comniuniono,et panota' ma. i'ivo (lorvonit nd torras Kndalosii, ipii fuit (|uondum.
tris Ecclosia) siiui.ol a oonsortio snncloruni sil alie- Doindo rovcrlitur ad ipsuin nidialom ot oonscendit
nus.Oid aiiloin invoiiliis ruoril Siopedioli iiionaslc- a siiininilalo do ininilo (la;<lrilii), ct porvonit siipor
rii ndjutor .ilqiio doroiisDr, justitijo Iraiiiilom so- ipsiini torniiniim do palaliolo, iis(pio in sorram ul-
quens, a doxtoris invoniatur [^arlicops, alqiio ciim tra ipsam Wanliam, ct sic vadit por summitalom
sanctis omnibus soeiatis pornianeat. ipsiusscrrai ct pcrvonitsu[)cripsum Monaatcriolum,
Scriptum per manuin Liutulplii nolarii regiona- ctconsccnditadArtiga de Lcvigildo dcindedescon- :

rii.ct scriniarii sanct.-c lljmaiKe Ecclesio! in mcnse dil su[)or i[)sam villam do Vullol'ormosu,nuii! erat dc
Deccmbrio, et indictiono sii[)iuscri|)ta scxta. Alozino. Doinde vudato lorrentcconsccndit[icr ipsara
Arlicam quam Samucl ibidom de ercnio tra.\it.
XL
Dcindc ascendil ad ipsum coUum in ii)sa via, el
DENEDICTl P.\P.F. VII UUI.I..\ PIIO ECfM.I-.SlA AUSONENSI B dijscendit pcr Gallicanta, ct pcrvcnit ad viam de
(.\iino 'J7S.) Cornolo ad iiisam s[)chnicam [)oroariuin. Dcindc ad
ili;-am L'liariliolain,siipor ip.saiii Chortcm de .\urio-
(.\pud riorez. Esimiia saijrailia, tom. .\.\V111, p. 2")'i.)
lo, dciiido vudit por ipaam scrram rocto tramito,

BF..NEDICTU3 cpiscopus, soiTus sorvoruni Doi, [icrvcnit supcr iMutum dc Frcdcrico.cl desoendit ad
Fnui.t: viro venerabili, cpiscopo vero episcopii ipsum vadum do Corneto, et sio vadit ad ipsam
S. Petrinposloli, ot percum in oodoni opiscopo ojus vincara Wuldemari. Dcindo ad rivum Cordosdina-
succossoribus in porpoluuin. riuin, sicut et Comos BorroUus torminuvit. Deindo
Cum sunim.T apostolicio digiiitulis apo.K in hoc conscondit pcr rivum Rubricalum, ot porvonit ad
divini prospocUis nitorc dignoscitur pr.ofulgoro, ficturuia parilcr liscuin cum Arlos, siculi designa-
cum in exorcondis Doi imponsius
luudibus sui tura ct teruiinatum serie agnoscitur in rcgali prl-
sludebit luboris oxhiberi ccrlamen, ob hoc dcbila vilogio, vel sicuti injudicatura dofinivit in publico
nosejusdom apostolica^pastoraliscompulit sollicitu- Georgius prffidcccssor cpiscopus, ot cuni oranibus
dinis curn, qu.Tiiuc ad stabilitutom portincro pio- ad prwdominatum episcopiuni S. Petri apostoli gc-
rum pignoscitur locoriim, ubortim proimilgari ot neraliter ot in intogrum porlinonlibus, vol in aliis
apostolica; institutionis ccnsura confirmari. Igitur C quacunquc parlibus ad ipsum episcopulum ubique
quia postulustis a nabis privilogium do supra diolo pcrtinero dignoscilur. Fines autem totius ipsius
episcopio S. Petri apostoli sit in loco qui vicus tor- cpiscopii hi sunt : De parto occidontis in fines de
ritorio .\usononse ot Monrascnsc nominatur, cum Quovecinfcnigio, vol de Cardona, ct de Bergetano
univorsis occlesiia cl coUis, sive castris, uiuim sci- dc purie Circii in Eramala, ot usquo in montom
licct vocatur Monloboi, alium namquc Tovos, cum Surocham pcrvonit nd ipsuin pralum do Campo-
omnibus linibus terrainisque oorum,cx uno videli- Rotundo, ct por ipsa scrra aicut uquus vcrgunt us-
Get termino duccnte per Aqualata, ct cxinde trans- que ad Gurni, ot deindc ad pctrum luvandi, deinde
euntc ad vadum do ipsa .Tdora, ot por ounidcm ad ipsam Rocham do lationo et descendit in fiuraen
tonninum remeunto, ot rocto pcrgonte in lincs qui Tccori, cl pcrvonit ad ipsum plantadizium qui est
dicilur Jorba, ct indo in fincs qui Clariana, ct ex intcr Gerunden ct tcrniinos do Ausona,et consccndit
alia parte transmeat a Aqualata pcrgenle por fincs pcr ipsam scrrara usque in Gcrundiliam, ct vadit
Clarmonte, et pcr fincs de Auri pino ducente por pcr ipsara viam qua; vonit ad BcllampoUam et per-
fincs de Miralia ducento usque ad tcrminos dc Ro- vcnit ad tcrminura qui cst inter Joannotum ot ipsa
chcta sive Villis : et casalibus suis,vincis ct terris. Elzeta, ct pcrvcnit in fincs do Arbucias,ct
usque in
silvis domibusquo, ngrorum puteis, fontibus, rivis, r> cncumina inter duos signos, ot usquo ud ipsam
agris uquimolis,inontibus ot plauis,inorculis,toolo Culm.c qua; dicilur ud Arca-Mala, et pervenit ad
neis, raficus, moncstas, pasquuriu, herbaticum, pnc- ipsum collcm de Montenigro,deinde in rivum Con-
ccrtim ecclesin sunctK Maria; sita in civitatc Man- gustum, et venit ad castellum Bortini,
et usque su-
rcsa, cum omnibus sibi pertincnliis vol adjacenliis, per Rocham ad montom S. Sa-
S. Gcncsii, et venit
seu ecelesias qua; inlVa eas construct;u sunt vol turnini, ct vcnit nd monlem Culvum, Dcinde ad
ccrstruenda; csse possunt, simul cuni mouastorio mop.tom Scrralum, cl pcrvenit ad montem qui est
S. Benodicti, quorum termini ab orienlc incipiunt infra castrum OJulinum, et castrum Apiaria, et
usque ab ipeo ficturo qui concluditur terminibus vadit per summitutom ipsius scrra; usque ad flumen,
Artes ojusdcm ecclesia;. Doinde vadit per serram quem dicuntAnoliaiii,et vadit abipsoflumine usque
qii:e doducit por ipsas Alsinollias et attingit ad fincs in Hispunium,et ex ulia parte sicuti cjus finessunt
Sjlientis. Deindo super ipsum poium rubouin et aut ab origine l'uerunt,oainia juris S. Romanffl.cui
pjivenit super villara Sduvani et fratrum ejus, Doo uuctore deservimus, Ecclesicc vobis ad tenea-

Patrol. CXXXVII. 11
 BENEDIGTI PAP^E VII 332
331

cmissa pra?ceptionc, inclin.-.ti precil)us vestris sericiii acquisivit sui episcopatui, ct omnibus riui
dum A.
sibi sulijecti csse noscuntur. Ita privilegium nobisj
per hujus privilegiisericm praedicli cpiscopi B. Pe-
postulavit.quod et nos hbcnti animo ci confirmavi-
tri aposLoli concedimus,in suo pcrmaneat statu, ct

vos sine dubio procurantes ad proescnti sexlaindic- mus, sicut in ipso privilegio repcritur. OuapropterJ
tionc atquc in perpctuum a vobis veslrisquc sncces- rogamus, ct nostra apostolica aucloritatc prjccipi-
soribus cum sibiomnibus integrum sulijacontilius mus, ut nullus homo, excepto Borelli comite suo 1

cum Dci timore rcgatur,ut vcstro 9olo corporo, et uxori su.t Ledganlis, et legitimoj
disponatur atque
conjunctumsubsistatcpisoopio.Vosautcm incodcm filio ejus Raimundo.si prcesumpserit aliquam inva-

venerabili episcopio Domino Deo nostro laudcs sionem, contrapriTdictum episcopum calcaneum
vel !

exsolvcrc debcatis, nullam rationcm exinde vcl ei erexerit,cujuscunqueordinis vel sexus.sive cleriousJ
pcrtincntibus, nisi soli Dco ac nostra auctoritale give laicus, sive excommunicatus.

solvcndo statuimus fabricam etiam seu luminario-

;

XIll.
rumconcinnationcsindiffcrenter vos sinc dubio pro-
curantes afliciamini. Nulla proinde in exolvendis BE.NEDICTI P.\P.E VII PUIVILEGIU.M PHO MOX.VSTEr.IO
Dei laudibus et in luminariis concinnandis mora CLU.NI.\CENSI.

provenial.scd devota sinceritatcpcragcre festinatc, _

(Anno978.)
ncc per incauta? dcsidisc culpam judicii vos fuluri
metus conculiat, potius laborarc studetc, ut divina Maiotu Cliiuidcensi uhlmli donnt inMiltun Lcriuoisem

placita vestro conatu clementia possit pcrmancrc,

cum monaslcrio Arlucn,

hoc quod a nobis justa deliberatione decretum est, (D. Douquet, Rccuci! IX, 2'i.5.;

futuris inconvulse perpetuisque temporibus.Si quis

Bbnedictus episcopus, scrvus scrvorum Dei dile^
autcm,quod nou optamus nefario ausu pr.TSuinpse-
ctissimo in Christo lilio IMaiolo charissiino abbati
rit hrcc qu,r a nobis ad laudem Dei pro stabililate
Cluniacensis monasterii, ejusquc succcssorilius in
jam dicti episcopii statuta sunt refragari, aut in
perpcluum.
quoquelransgrcdi,sciat bc anathematis vinculo in-
Quia monastcrium Cluniaccnse, quod tu Dco pro-
nodatum; et a diabolo ct pjus atrocissimis pompis
pitio regulariter rcgis, sancta; Romanas Ecclcsise
atque Juda traditore Domini nostri Jesu Christi
aHerni incendii supplicio concremandum deputa-
novimus esse commissum ad defendendum ct dil.i-
tandum, idcirco benevoli et bencfici erga eumdem
mus.At vero qui pio iustituto obscrvator otomnilius
locum debcmus existere. Quapropter notumsil om-
exstiterit custodiens hujus nostri upostolici consli-
nibus.piiapetisii a nobis utjam dicto tuomonastcrio
tuti ad cultum Uei respicientibus, bcnedictionis
insuliir" Lerinenscm cum Arluco(G) monastcrio, et
gratiam a misericordiosissimo Domino Dci nostro C
multiplicitcr conscquatur, ct vit.T a;terna' particcps
omnibus pertinentibus ad eadem loca.nostra; auc-
toritatis privilegio conccdoremus; siquidem, ut ex
effici meroatur.
Scriptum pcr manus Jounnis nolarii regionarii
decrctis beati Gregorii papa; didicimus, cadom in-
suIr in jureac subjcctione sancta? scdis apostolicse
atque scriniarii S. Rom. Ecclesia;, in mense Martio
consislit. Petitionibus tuis igitur favcntes et assen-
indictione vi.Bene valete. Data v Kal.Martias pcr
manus Gregorii cpiscopi ct bibliothccarii sanct.-c
sum sub omni integritate donamus tibi
prffibentes,

aposlolicE sedis, anno, Dco propitio, pontificatus

atquc suceessoribus tuis eamdem insulam et idem
monasterium Arlucum cum omnibussibi pertinen-
domni Bcnedicti summi pontilicis et universalis
tibus, De quibus si quis to vcl succcssores tuos in-
septimi papa; in sacratissima sede B. Petri apostoli,
justc pulsaverit, gladio excommunicationis noverit
quarto, in mense et indictione suprascripta vi.
se fericndum. Volumus autem ut annuatim ad sc-
XII.
pulcrum beati Petri quinque solidos argenteos
BENEDICTI P\P/E VII PRIVILEGIU.M Pno ECCLESIA
exinde persolvas. Ut hsc nostra auctoritas vigorom
AUSONENSI.
ot soliditatem in perpetuum obtineat, sigillo nostro
(Anno 978.)
signavinius, et manu nostra llrinavimus.
(Florez. ubi supra, p. 102.) D Scriplum per manum Stephuni notarii regionarii
Notum csscvoluinusomnibus mujoribus et luiuo- atquc seriniarii S. Romau;e EcclcsiK in mensc Maio,
ribus totius provincia; Ausonim et Barkinoniaj.atquc iiidict. VI. Bene valete.
Gerundense, sivc Urgelilense, vcl quicunque huic Dalum X Kal. Junii pcr manuni Joannis episcopi
provinciK constuti cssc ccrnunLur de hunc episco- Salcrnitanaj EccIcsiK, anno iv pontilicatus domni
pum Froya nominc, quia venit ad liniina apostolo- nostri Beucdiettc pap;e VII, imperantc domno nostro
rum ct sedis nostr.T accessit antc nostram pr;esen- Ottonc a Deo coronato maguo ct pacilico impcratore
tiam, ostendit nobis omnibua suis scripLuris, (pias aiino XI, in mcnse Muio, indict. vi.

(6) Situm er;it hoc monasterium,quod puellarum ara in luco Vcueri sacra, a quo Ara luci nomen
fuit, in colle peramceno fere ad litlus niaris, ct ad acccpit.
ripam fluvii Siagna;, in quo olim erat, ut tradunt,
333 KPisTOL.r, r:T piiivilkgia 3:t4

\IV. A d.iiiis, o! s.ino.tos I)ci Pctriini ct Piinliim principos

UENKincTi PAP.E VII pnivii.roiiiM Ptin .mon.vstk.iuo aposloloriiin sibi in pr.Tscnti ct liitiira vita scnliut
SANCTl PCTIU HOUE.NSI. contrarios ; atqiic in inforno iiiloriori coiiorcmatus
(Aiino 1)71).)
ouni diabiilo ol oinnilnis dolioiat inipiis. Iliiius voro
(D. Iioiicnu'1, ihiiL, p. 2'iC).) aposlolioalis doi'roli nostri pagiiinni propriis inani-
BKNKDicrrs oiiisoii|iiis, scrviis sorvonini Iloi, llii. bus roboriuitos, iii nianus Hildosindi oijisoopi ;ilquc
DESlNno Pi)is('o|Mi cl (iiiniiliNf nionailiis lii inuiKis- ;il)l)atls ipsliis locict fratriim cuin illn i iit;intiiiiii

lorio siinrll 1'i'li-i llinlonsis ik'p;cntil)iis, s.-ihiloni cl tnidinins, annuontc Clirisln Josu Diiiiiiin) iifistro,

piiroin rt nposlolic.ini l)piioilirlioni'm. poroiinitcr atquo lidolitcr possidonibiiii. (Jui orgo

Quoni.inigiMlissinimn s;Uisi|nooonilii;niiinJiiilion. nostivc conecssionis vcl doii;itionis adjiitor alquc
mus ranuiliintilnis ramulitiiim iniponiloro.atiiuo do. dcfcnsor c.xstitcril, apostolioam bcncdictionoin ct
nanlilius pwmia largiri.idcirco i|uia nionaslorium peccatorum absolutionoiiiab ipso clavigoro summo
sancti Petri Rodonsis, quod juro h;oroditario possi- fC obtincrc sciat.
dcnduni accopistis.nunc autem snbjuro otdomina- Scriptum per ni;inus Stopli;iiii nutarii atquc
tionc ;ilmi prinoipis apostolorum Polri et nostra! scriniarii in scdo bcati Potri apostoli Rom.'c, anno
vcnerabilis llonwn.f sedis porpotuo liubitnrum, ct Incarn;itionis Domini '.)79, iiidictioiio vii,in mciise
B
vobis conspicimusessp traditnm.quocircavorsa vico Apvili.
auctoritate apostolica concedimus ct confirmamus XV.
tibi luisquesucccssoribus in porpetuum cocnobium PRIVII-KOILM UENEOICTI PAP^E VII PHO MONASTERIO
sanctil\'triaposlolil"lodonBis,cum omnibussuis^id- BISULDUNENSI.
jaccnliisol portinontiisot lorminis suis, in tali ratio- (Anno 'J79.)

ne.ut subtuitionoboali Potri ^iposloli ct nostracon- Mimiistcrium suli sun jirotirtiane stisripit , ejus
pcrpctuum.Goncodimus insupcrctabsque jinsscssioncs confirmat, uliaquc ci cimrcdit privile-
sistat in
'.!'"
ulla rcscrv;itionc donamus cidom monasterio omnia
(Mansi,6'oHC. .XIX, 71.)
pr.-cdia vcl alodia quaj danda sunt vel data ab ho-
Benedictus cpiscopuSjScrvus servorum Dci,dile-
dierno dic ct deincc-ps a lidclibns viris vostra: rogio-
ctis filiis Gausderto abbati monastcrii Bisulduno,
nis boato Polro apostolo nostra: urliis Roman;c sc-
quod cst situm infraCiistrum Bisulduni,ad llumcn
dis, ut in jurc et dominatione persistant coonobii
Fluviani, cjusque fratribus tam pr.-escntilius quam
Rodensis perpetuum habenda, ab urbe Narbona
in
futuris regnlarcm vitam professis, salus, pax et
usque in linibus Hispania;. Notum ergo nunc sit
bencdiclio, quod ad mundum permaneat. Amen.
omnibus hominibus rcgionis vcstr.-c, quod sub tui-
nostragu- C Cum constct Dominum Deum nostrum honorcm
lione ot rcgimino bcati Pctri apostoliet
sanct;<:univcrsalis Ecclcsia; incossanterapropagan-
bcrnationc vol doronsiono illc locus consistat. Id-
augmcnlarc, ncccssc cst accipien-
tihiis l)cat;c li.ici
oirco omncs fidelc? veslriB regionis sub testimonio
tibus ab illo totius cur;c regiminis ct idcircoego :

Ghristi admoncmus ut omniajqu.-e ad pr.^fatum lo-

pcrtincnt, ad utilitatcm monasterii ct habitan-

Bcncdictus papa cum ccctu cpiscopnrum prcsbytc-
sum
tium in co restituant.et in vico beati Petri apostoli
rorumquc, cum omni catcrva clericorum in Romana
Rom.T? suminacum diligontia iUnm locum venercn- scdc dcgcntium, sub norma bealissimi Pctri Deo
si qnis causaoivitionis ad nostram
militantium, in nostra protcctiono suscipimus((foM<
tur et diligant. Et
nliiiuid), ct pp.ssentis scripli privilegio robor.amus
sedcm apostolicam pcrvcnire non poterit, summo
illud donum, quod dilcctus filius nostor (7) Miro
studio illum locum vencrari conccdimus ei.Si quis
autcm vel cx pnodiisvcl alodisloci illius,vol omnia cpiscopus Gerundonsis per paginam donationis
Roman;oEcclcsia;tradidit pro remcdio anim.-e su.tj,
qua; ad jam dictum locum pcrtincnt occult;ivcrit vcl ,

tenucrilsinc consonsu l'ratrum,aul scicrit qnod ali- suorumquc parcntum, videlicct ccclcsiam S. Petri
Bisuldiino cum omnibus ecclesiis, et pr.-cdiis, et
quis absconsc tcncat.sub tcftimonio Christicx apo-
itolica auctoritatecommonemus utab hodicrnodie viHis,ct dominicaturi.- ab codatis,scu ab aliqnibus

injuste, ncc abscondant, scd rcddere et fidclibus in futurum conccssis, adipisci potuerit,
non tcneant ry

maniicstare pr;osoripto monasterio festineut. Et noslro in hoc pr.-cscnti privilcgio in pcrpctuum con-
una cum firmanuisctinomnilibertatcdisponimus: statuentes
peddila vel in;inil'esta jnro perpctuo illis

sanclioneni ct otiaiu ul ordo nioiuxslcrii, qui sccundum Dcum et

qua; per hano nostrain apostolicam
dccreta statuimus alquc de- rcgulaiu B. B.-iicdicti ab codcm cpiscopo instuilus
per alia divalia {sic)

crevimus, usque in linem mundi illibata ct iucon- cssc dignoscltur,somp,3r inviol.abilitcrsub rcgimine

oussa pcrmancnda dccernimus. proprio abbatis obscrvotur. Pr.-ctcrca qu.Tcunquo

bona idcm mouasterium in fulurum donatione et
Si quis autom,qnod noncredinins,hujiis conces-
donationis temcrator aut contcmplor poiitificum conccssionc, rcgum vcl principium obla-
sionis vel
tionc mnltorumqnc fidoliiim, dantc Deo, poterit
8xstiterit,;cterniscondemnationibus sub.jaceal inno-

comitibus habcs in Marcoc Hispanicce appendice

(7) Fundationischartam monasterii Bisuldunensis
1 Mirone episcopo Gerundcnsi, et comitc Bisuldu- pag. 919. Map.tene.
tteasi,atque a Iratribus ipsius Olibano ct Seniolrido
331 BENEDICTI PAPiE VII 332

dum emissa prajceptione, inclinati precibus vestris ,Y

serieni acquisivit sui episcopatui, et omnibus
sibi subjpcti esse noscuntur. Ita privilegium nol.iis
per hujus privilcgiiseriem prtPdicti episcopi B. Pe-
tri apostoli concedimus,in suo pormaneat statu, et
poslulavit.quod et nos libenti animo ei confirmavi-

vos sine dubio procurantes ad prc-escnti sextaindic- mus, sicut in ipso privilegio reperitur. Quapropter
tiono alquc in porpetuum a vobis vestrisque succes- rogamus, ct nostra apostolica auctoritate pr.ccipi-
soribus cura sibi omnibus integrum sulijacentilius mus, ut nullus homo, excepto Borelli comitc suo
disponalur atque cum Dei timore regatur.nt vestro solo corporo, Pt uxori su;e Lerlganlis, et legitimn

conjunctum subsistat cpiscopio. Vos autem in eodcm filio ejus Raimundo,si prssumpserit aliquani inva-

venerabili episcopio Domino Deo nostro laudes sionem, vel contra prsedictum episcopum calcaneum
cxsolvcro debeatis, nullam rationcm exinde vel ei erexerit,cujuseunqueordinis vel sexu5,sive clericus
pertincntibus, nisi soli Dco ac noslra auctoritate sive laicus, sive excommunicatus.
solvendo staluimus fabricam etiarn seu luminario-
;

XIll.
rum concinnationes indifferenter vos sine dubio pro-
curantes afficiamini. Nulla proindo in exolvendis BENEDinTI P.\P.1E VII PniVILEGIUM PnO .M0.\.\STFr.!M

Dei laudibus et in luminariis concinnandis mora CLU.NI.\CENSI.

proveniat,sed devota sinceritate pcragcre festinate, _

(Anno978.)
nec per incauttv desidiac culpam judicii vos futuri
metus conculiat, potius laborarc studete, ut divina Maiolu Cluniucmsi abbati donnt iniulam Lcrincnscm

placita vestro conatu clementia po.^^sit permanere, cmn monasicrio Arluco,

hoc quod a nobis justa deliberatione decretum est, (D. Bouquet, Rccucil IX, 24.5.)
futuris inconvulse perpetuisque temporibus.Si quis
Be.nedictos episcopus, servus sorvorum Dei dile-
autem,quod non optamus nefario .lusu pr.Tsumpse-
qufc a nobis ad laudem Dei pro stabilitatc
clissimo in Christo lilio Maiolo charissimo abbati
rit h.-cc
Cluniacensis monasterii, ejusque succossorilius in
jam dicti episcopii statuta suiit refragari, aul in
perpetuum.
anathematis vinculo
quoque transgrcdi,sciat se in-
Quia monasteiium Cluniacense, quod tu Doo pro-
nodatum,- et a diabolo ct pjus atrocissimis pompis
pitio rogulariter regis, sanctae Romana3 Ecelesiae
atque Juda traditore Domini nostri Jesu Christi
a>terni incendii supplicio concremandum depula-
novimus esse commissum ad defendendum otdila-
tandum, idcirco beuevoli et benefici erga eumdem
mus. At vero qui pio insliluto observator et omniljus
hujus
locum debemus existero. Quapropter notumsit om-
exstiterit custodicns nostri apostolici consti-
nibus quiapetisti anobis ut jam dicto tuoinon;xsterio
tuti ad cultum Dei respicientibus, bcnedictionis
r insulam Lerinensem cum Arluco (6) monasterio, ot
gratiam a misericordiosissimo Domino Dei nostro
multipliciter conseijuatur, ot vit;c .cterna; particcps
omnibus pertinontibus ad eadem loca.nostrae auc-
toritatis privilegio concodoremus; siquidem, ut ex
efficimeroatur.
Scriptum per manus Joannis notarii regionarii
decrotis beati Gregorii papo; didicimus, eadom in-
sula injureac subjoctiono sancta; sedis apostolicae
atque scriniarii S. Rom. Ecclesia;, in mense Martio
consistit. Petitionibus tuis igitur favcntes et asscn-
indictione vi. Bene valete. Data v Kal.Martias per
manus Gregorii cpiscopi ct bibliothecarii sancta;
sum pra;bentes, sub omni integritate donamus tibi

apostolicffi sedis, anno, Dco propitio, pontifieatus

eamdem insulain ot idem
atque suceessoribus tuis
monasterium Arlucum cum omnibus sibi pertinen-
domni Benedicti summi pontilicis et universalis
septimi pap» in sacratissima sede B. Petri apostoli,
tibus. De quibus si quis to vel successores tuos in-
juste pulsaverit, gladio excommunicationis noverit
quarto, in mense et indictione suprascripta vi.
se feiiendum. Volumus autem
ut annuatim ad se-
XII.
pulcrum boati quinque solidos argenteos
Petri
BENEDICTI P.\P.E VII PRIVILEGIUM PnO ECCLESI.V
exinde persolvas. Ut haec nostra auctoritas vigorom
AUSOXEXSI.
et soliditatem in perpetuum obtineat, sigillo nostro
(Anno 978.)
signavimus, et m;mu nostra lirmavimus.
(Florez. ubi supra, p. 102.) Scriptum por manum Stephani notarii rogionarii
Notum esso voluinus iimnibus m;ijoribus el iniiio- atque scriniariiS. Romaiue Ecclesi;c in inense Maio,
ribus totius provinci;B Ausoni;^ et 15arl\inonia3,atque indict. VI. Bene valele.
Gerundense, sivc Urgclitense, vel quicunque huic Datum X Kal. Junii por mauum Juannis episcopi #
provincia; constuti essc cernuntur de hunc episco- Salernitana; Ecclesia;, anno iv pontilicalus domni
pum Froya nomine, quia venit ad limina apostulo- nostri Bencdicta; pap;e VII, iinperante domno aostro
rum ct sedis nostr.T" accessit antc nostram pra^son- Ottonc a Deo coron;ito magno et pacilico imperatore
tiam, oslendit nobis omnibus suis scripturis, quas aiino XI, in mense Maio, indict. vi.

(6) Silum er;it hoc monasterium,quod puellarum ara in luco Vonori sacra, a quo Ara luci nomen
fuit, in coUe peramoeuo fore ad litlus maris, ct ad aecepit.
ripam fluvii Siagnee, in quo olim erat, ut tradunt,
;i:i:! KPISTOL.F. I:T PltlVILKfilA. 3'M
.XIV. A. 'i.iiiis, r! siinctos Dci 1'clrum ct Paulum principes
i;i:nk|)I(:ti r\iM: \ii pnivii.RC.iUM pnn .monastdiiio .ipostolorum slhi in pr.Tscnti ct luliira vila sontiut
SA.NOTl 1'CTIll IIOUB.NSI. coutrarios atipio in iiifcrno iufcriori concrcmalus
;

(Aniio •.)7'J.)
cum di;iholo ct oiiinihus dcliciul iinpiis. lliijiis vcro
(D. lioiii|iii'l, ihid., |). 2'i().) ;ipiistolic;ilis dcc.rcli iiostri paginaiii propriis inani-
Bi;nkI)iCTI's i'|)isrn|iiis, sitviis snrvoriiiii l)i'i, llii. hiis rohor;iiilcs, iii iiKiiiiis Ilildcsindi cpiscopi at(|ue

DESINno P|)i.sco|io cl oiniiiliiis iiioii.icliis iii iiiiiii,-is- alih;ilis ip^iiis |iicii'l rralniiii ciiiii illi) comituutium
lcrio saiicli 1'clri Uinlciisis ilcgcnlilnis, s.ilulrni rl lr;uliioiis, ;iiiiiiicnli' (lliristo Jcsii Doiiiiiio iinstro,

purern tU apostoliciiiii bciiciliclioncni. pi'rcniiiU'r atquc lidclitcr (lossidciiilaiii. Oui crgo

OiioniamgralissimiinisalisqiicconiliLcniiiiijiiilica- nostr;c conccssionis vcl doii;itinnis adjiitor ;itquo

mus lamulantihiis ramulitiuni impciulcrc.aliiuc dn. defcnsor exslitcril, apostolicam bcncdictinucin ot

nanlibus praMnia largiri.idcirco (|uia monastcrium poccatorum absolutioncm ah ipsn cUivigcru suiiimo
quod jurc h;creditario possi-
sancti Pclri llodnnsis, sc ohtincre sciat.
dcndum acecpistis.nunc autcm sub.jurc cldomiua- Scriplum pcr manus Stcph;ini noturii atque
tionc alini principi;; aposloloriim Pclri et uoslric scriniarii in sodc heati Petri a|)oshili Rom;c, anno
venorabilis lloman.T scdis pcrpctuo habiturum, ct Incarnatioiiis Domiiii 979, indictiom; vii,iii monsc
B
vobis conspicimuaesse lradilum,quocircaversa vicc Aprili.

auctoritate aposlolica concedimus ct confirmamus XV.

tibiluisquesuccessoribus in perpetuutn cocnohium PRIVII.F.niir.M UK.NKUICTI PAP.E VII PRO .MONASTERIO
sanctiPctri aposloli Rodeusia, cum omnibussuisad- BISULBUNENSI.
jaccntiisct pcrtincntiiscl lermiiiis suis,in taliratio- (Anrio 979.)

ne, ut siib tuilione hcati Pctri aposloli cl nostra con- Mimasterium siih sua imilcrliimc susrijnt , ejus
perpeluum.Goncedimus insuperclahsque jiosscssioncs ronfirnmt, aliaquc ci conrcdil jiriuile-
sistat in
uUa reservatione donamus cidcm monasterio omnia
(Mansi,t'on(;. .XIX, 71.)
praidia vel alndia qu.-c danda sunt vel data ab ho-
Be.nedictus cpiscopus,servus servorum Dci,dile-
dierno die ot dcinceps a fidclihus viris vestra; regio-
Gausderto abbati monasterii Bisulduno,
ctis filiis
nis beato Potro apostolo nostra' urhis Roman;e se-
quod situm infracastrum Bisulduni,ad flumcn
est
dis, ut in juro et dominatione persistant cojnohii
Fluviani, cjusque fratribus tam pr.tiscntihus quam
RodRnsis perpetuum habenda, ah urbe Narbipna
in
Notum crgo nunc sit futuris regularcm vitam professis, salus, pax et
usque in finihus Hispania;.
hcncdictio, quod ad mundum permaneat. Amon.
omnibus hominibus rcgionis vestr.-c, quod suh tui-
Cum coustet Dominum Deum nostrum honorcm
tione el regimine bcati Petri apostolict nostragu- (;

sanctMuniversalis Ecclcsi.-c ineessanter apropagan-

hcrnatione vcl delensione illc locus consislat. Id-
tihii? bcal;c (Idoi augmcnt;iro, noccssc cst accipien-
circo omnes fideles voslrai regionis sub tcstimonio
tibus ah illo totius cur;c regiminis ot idcircoego :

Christi admonemus utomnia.quEe ad pi-ffifatum lo-

pertiuent, ad ulilitatem monasterii et habitan-

Bencdictus papa cum coctu opiscoporum prcsbyto-
cum
rorumquc, cum omni catcrva clericorum in Romana
tium in eo rcstiluant,et in vice beali Petri apostoli
scdc dogentiuin, sub norma beatissimi Petri Deo
Roma? summacum diligcntiaillum locum vencrcu-
militantium, iii nostra protoctiono suscipimus((te<
tur et diligant. Et si quis causaorationis ad nostram
aliiiuiil), cl privilegio roboramus
pr.Bscnlis scripli
sedem apostolicam pcrvenire non poterit, summo
illud donum, quod dilectus filius nostcr (7) Miro
studio illum locum vencrari conccdimus ei.Si quis
autcm vcl ex prwdiisvcl alodisloci illius,vel omnia cpiscopus Gerundonsis per pagin.am donationis
RomanajEcclcsiffitradidit pro rcmedio animm sua;,
qusc ad jam dictum locum pcrliucnt occultavorit vel ^

tenucrilsine conscnsu t'ratrum,aut scicrit quod ali- suorumque parcntum, videlicet ecclcsiam S. Petri
quis absconsclencat,suh testimonio Christicx apo-
Bisulduno cum omnibus ecclesiis, et pra^diis, et
villis,ct dominicaturi.- ab oodatis,seu ab aliquibus
stolica auctoritatecommonemus utah hodiernodie
injuste, nec ahscondant,sed reddere fidclibus in futurum cnncessis, adipisci potuerit,
non tcneant et
manifcstare pra^scripto mouasterio feslinont. Et nostro in hoc pr»senti privilegio in porpetuum con-
una cum firmamusctinomiiilibertatedisponimus:statuentns
reddita vcl manircsta juro perpetuo illis

qua; per hanc uostraiii aposlolicam sanctionem ct ctiam ul nrdo monastcrii, qui socundum Dcum et
per alia divaliu {sic) dccreta slatuimus atque de- rcgulam B. B.-ncdicti ab codcm cpiscopo iiisluilus
crevimus, usque in finern mundi illihata ct iucou- essc dignoscitur^snmpjr inviol.abiliter sub regimine

oussa pcrmanenda dcccrnimus. proprio abbatis obsorvetur. Praitcrea qu,\-cunque

autom,c]uod uoncrcdimus,luijus conces- bona idem mouasterium in futurum don;itionc et
Si quis
sionis vcl donationis temcralor aut contcmptor
poutificum conccssioue, rogum vcl principium obla-
exstiterit,a>teruiscondemnationihus suhjaeeatinno- tionc multurumqnc fidclium, dantc Doo, poterit

eomitibus habes in Marca; HispanicK appendice

(7) Fundationischartam monasterii Bisuldunensis
pag. 919. M.^RTENE.
a Mirone episcopo Gerundcnsi, ct comitc Bisuldu-
nensi,atque alratrihus ipsius Olibanoct Seniofrido
333 BENEUICTI PAP.-E VI[ 336

adipisci, a modo lirma nobis sub tulela beati 1'etri A. bcati Petri apostoli Domini sede anno 5. Regnante
otnostra illibata in sompiternum permanfanl.Con. sicquc imperante divo Othone a Deo coronato pa-
cedimus si quis deillis regionibus alodia vel aliqua cifico magno imperatore, in Italia vero anno 13,
RomancB EccIesi.xTelinqui-
oblatio mercedis sanct.ie die 22 Augusti indict. viii. civitate Ravenna' :

tur, prKfatum raonasterium pernostrum Lenpficium Casum geoerishumani considerantes,a;ternarum

possideat in sempiternum, et abbas qui pneeet vel supplicia flammarummetuentesjdecrevim.us ajter-
qui prKfuerit in eodem monastcrio, pcr singulos nas Domino deferre oblationes, et perpetualiter me-
annns quinque solidos Roma; persolvat in
S. Petro tuimus niultari suppliciis Ideo ego Benedictus catho-
censum et si minime annuatim vcnire non possunt,
; Iica3 Ecolesiae episcopus, imo cum consensu, et

ad quartum annum viginti solidos persolvant. Sta-
tuimus oatim ut quando abbas ipsius monasterii
obierit.nequc a regibus, neque a comitibus, neque
a quacunque pcrsona ibidem abbas constituatur,
sed a cunctis ibidem degentibus servis Dei juxta
Patris Benodicti regulam eligantur abbates, qui a
auctoritate cardinalium S. R. E. conccdo, snppliciter
offerto sancta; et intcmoratiT; Ecclesiffi beatiRuphilli
pontificis et confessoris Christi, sita extra murum
Popilien.,do,et concedo,et transfero, et perpetualiter
transaotopersonalitcralienationisjura,etdominium
divo Leoni humili al)bati, et per eum monasterio S.

Romano pontilice vel a suo mandatore benedictio- „ Ruphilli in perpetuum.et quod habelur,etpossidc-
nom suscipiant. Confirmamus igitur et slabilimus tur, et a meis majoribus dctineri videtur... Capcl-
ut nullus archicpiscopus, nullus episeopus in ip- lam S. Athanasii, sex integros fundos, fundum
sum monasterium sive suas ecclesias a prsdicto Monendomum, fumum S. Athanasii, Lamam, Mon-
episcopo datas, ncque clericos in eis stantes, in signanum,Laniagnam,BratuIam, ct fundum circum-
eodem monasterio, neque abbatcm, monachos et daturn a quatuor viis, id est Spinaria;, et Pizaeita},

conversos suos audeat et prccsumat sententiam ex- et Casalbronorum casanista?, ct petr.T Ficla; Giba-
communicationi^ inferre, vel a nullo possint inter- nelli, cum campis, vineis, et terris, arbust!s,arbo-

dici vol excommunicari, nisi a Romano pontifice. ribus, el constituto, etc repono in territorio
Item etiam concedimus utsi quis causaorationis Corniolen. et plebem S. Ap8llinari3,et S. Prosperi,
ad praidictum monastorium venerit,habeat licentiam ita ut in pr^dictis monastcrio, et omnibus rebusa
introducendi ct orane officium audiendi, nisi forte ine tradilis sub dt'fen8ione,et regimine S.Romanae
quis reatu suo proprio fueritexcommunicatus.Con- Ecclesia; constituto. Deprecor, et hunc psalmum,
cedimus quoque ipsius loci abbati correctionem Dcus in iidjulorium mcum intendc, ct Kijrie eleison
cunctorum suorum clericorum, ut nullus episcopus, ter repetis pro me
de coetero canatis. Poutifiees au-
nulla ecclesiastica vel laica pcrsona dominationem tem ipsi aliud super te, tuosque successores,dona-
ibi habeat; sod quidcjuid ecclesiasticum est perma- C tionis, sive tributi aliquo modo indicere debcant,
num ipsius abbatis ct sub regimine ipsius cuncto nisi hoc quod a nobis in ista chartula fucrunt de-
subsistant tempore.Olcum vero seu sanctum chri signata, si quis aulem contra,cte. Quam verochar-
sma baptizantium, consccrationes altarium, a tulam juvante Dei nutu. ex genere consulis Tabcr.
quocunque voluerit catholieo episcopo ausoipiat. hujus civitatis Ravenna; subsciibcndam rogavimus,
Coemeterium deomni villaBisuldini et de omnibus subscriptam manibus meis propriis... L't qui a
circumatanlibus villis, sicut a supradicto cpiscopo nobis obtulit roborandamnostrorumqueprffisentia,
constitutum est, confirmamus et roboramus, etiam tibi quoque supracontradidi sub die,men-i',
etc. et indictione viii, civitatis Ravenna;.
Datum VIII Idus Maias, irnpcrantc domno nostro Ego Benedictus catholica; Ecclesiae cpisc. ss.
Ottone, a Deo coronato, et pacifico, anno magno Ego Marcus presb. et card. S. Stcphani ss.
xn, et anno Dominicaj incar-
indictione vii, Ego Johannespresb.etcard.S.CrucisinHierus.ss.
nationis nongentesimo septuagesimo nono, a?ra Ego Leo presb. et card. SS. Joannis, et Pauli s&«
MVII. Ego Julianus subdiac. ct cancell. uaginam dona-
XVI. tionis et transactionis subscr.
DF.XEDICTI PAP^ VII PRIVILEGIU.M PRO .\11D.\TIA f) XVII.
S. RUFILLII FOROPOPULENSI.
CO.NT.Il.IU.M ROMA.NU.M (9) A DE.NEDICTO PP. VII CO.NTRA
(.•Vnno 980.)
SIMONIACOS HABITUM ANNO CIiniSTI 981.
(Apud Ughelli, Italia Siicia, II, 599.)
(.\pud Mansi, Conc. XIX, col. 77.)
(8) In nomine Patris, 9t Filii, ct Spiritus sancti. Benedictus episcopus, servus servorum Dei.
Anno, Dei propitio. pontificatus divi Benedicti Notum essevolumus omnibus catholicisetortho-
summi punlificis, et universalis PP. in apostolica doxis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, regibus

(8) Bulla more Ravcnnate con.^rcripta licet a ca^- Ouod Giselerum malis artibus ab imperatore
ait
terarum pontiliciaruni lilterarum forma .ibhurroat, eam sedem obtinuisse, tidem nuUam meretur;cum
tamen commentitiam eam non judicaverim. Jaffe. Adam probatao tidei antiquus chroiiograpnus, li-
(,9) Hoc tempore habitam fuisse Rom;e svnodum, bro II, cap. 14, Giselerum virum sanctumetMinu-
in qua inter alia agitata sit causa Giselcrr Magde- lorum apostolum iiominet. Vide Baronium anno
burgensis epi9copi,lestutur Ditmaru5lib.ui,Chi'on. 983.
 ;t,')7 KIMSTOL r. KT PRIVILKfilA. 338
il |ii-incipiliiis, (lucibiisinic ot comitihiis, vfl iiiii- A inns aiitcni a Salomonc itacondita fucrat,uldomus
\. isis iii Idtd orhc (ciTiiMiiii Chrislo (jnmiliiiitihiis, D(M vorarotur, csscfquo, sirut ipen snpioiifissimua
iju.ilit(-r syiioiluni an^rcpUiini f^st iii (^ccli^isn heati rox. Scd (loniUR negotiHlionis lact;i ost, (|iian(lo in

r. tii a|)ostiilorum iiriiicipis, anto snoratissinniin c;i hovos, ct oves, ct columba! vondobantiir.
I liis; corpus, iiiia cuni (loiniio Ollono scrcni.ssiino rndc nos, charissimi fratrcs, ct dilcctissimi filii,

iinporatoro angusto, spiridiali fllio nostro, cuin paslorulom cnrain in

sollicite vigilaro oportet, qiii
II. Iris su!rra_u;aii('is, nrchi(!pi8copis, ol opiscopis, nostris ovibus oxcrcendani suscopiinus, no e;is lu-
III .
shytcris, ot diaconihus, vcl cnnrlo cloro sancln) pinis dciitihus hiccrandas tradanius;of ad iiUininm
(Mlliolic.i' ct aposlolicT Uoni.-iiuo Ecclosi;c.Et ihidcin nosniotipsi, ((iii pastoros vocainiir, in dic Ireinendi
|Miiccla siint capitiila do sacris cniinnihns, quali- oi;aminis apud piuni ct bcnignum .jndicem Iu[ii ra-
tn liccrct opiscopo dc sucris id csl (ccdcsiaslicis) paces invcnianiur. Pro quihus vcstram sanclani fr;i-

..i.liiiihus aliqund pnomium acciporc. Et anxiliante ternitatem rogando, obsecrando, monondo, ol ar-
li...,ct annnonto ipso apostol.iruin principc heatis- guondo mandamus, ut omni occaaiono postposita,
Miiiii rctro.in codeni loco intcrdictnm cst primitns diligcnti studio, ct soilicitndino niaxima, ea qua;
:i niislro prnprio ore, ot postcu a cunctis venerahi- vobis agcnda transmisiinus,iinplorc studealis.Nam
lilius archicpiscopis et opiscopis in eodeni sacralis- n si quislibet presbyterorum, aul diaconorum, gratis
siiiiii loco rosidentibus, quod ub ista hora iii antea, donum Spiritus sancti ab archiepiscopo, sive a mo-
;iti ostiario usque ad sacerdotium, nullum pnHium tropolitano suo accipere non potnerit,studeal venirc
cxiiido accopturos essc,siculi in docretis sancloium ad sanctam inatrem Romanam Ecclcsiam catholi-
l'ii!i-uni coiitinelur. {Chalccdoii . can. 2.) « Si quis cam, aliiuo apostolicam, et in eadem episcopalem
-1'opus por pccuniam focoril ordinationem, ct henedictioncm aceipiat sine omni simoniaca hiTcsi.
;... [iretio redegerit gratiam,qu.T non potestvcndi, (S. Gregorius, lib. iv, ep. k'i.) « Is autcm qui
III iliiiavcritquo) pcr pocunias episcopum aut preshy- ordinatus fuerit, si non ex placito, ncquc exactus,
tri inn.aut diaconum,vcl quomlihcl e\ his qui con- aut petilus.post arceplas chartas et palliuin.offcrrc
iiiiiiierantur in clero, aut promovorit por pecunias ali([uid cuilibet ex clero gratia^ lantuinmodo causa
ili (incmquam qui
licnsatorcnijaut dofcnsorem, vcl volucrit, hoc accipi nuilo inodo prohibemus ;
quia
Milijectus est rogulaj, pro suo turpissimi lucri com- ejus oblatio nullam culp;e maculam ingerit,qua; ex
nioilo is cui hoc attcntanti probalum fuerit,proprii
: accipicntis ambitu non procossit. »
- I
!us pcriculo subjacehit. Et qui ordinatus est, Quicunquo de sanctis ordinihus hanc nostram
ox h;:c ordinationo vel promotionc, quae est
1 viderit epistolam, ct vcrba vel e.x(;mpla sanctorum
pci- ncgotiationem fa.^^ta, proficiat scd sit alicnusa ; Patruni non obscrvaverit, sciat se non esse connu-
iiii-rnitate, vel sollicitudino, quani pccuniis quaisivit, C meratum interdiscipulosDomini et Salvatorisnostri

Si nuis vero mediator tam turpibus et nefandis datis Jesu Christi scd damnatum iutcr impios et inter ;

vcl accoptis cxstiterit ; si quidein cloricus fuerit.de- eos cyiti di.rcrunt Domino Dco : HcccdM a nobis, scien-
ponatur ; si vcro laicus, aut monachus, anathema- tium viarum luarum nflhimus (Job xxi, 14).
tizotnr. 11
Hic vcro qui lcgitimc iliani cuslodierint, et pio
itcm in eisdom dccrolis (can apost. 30) » Si pcr :
intuitu ohscrvavcrint,recipiant partemcum Abram,
piiuniain hanc obtinoat dignitatcin, dojiciatur et Isaac et Jacob, in regno cajlorum, una cum eodem
i\ so, ct communiono modis om-
ordinator ejus,ct a Domino ct Salvatoro nostro Jesu Christo, qui nunc
nibus abscindatur, sicut Simon Magus a Petro. n ot semper vivil ot repnat Dous in cuncta saecnla sae-

Verniii ctiani propler illain pessimam emptionem ciilorum.

llicrosolyiiKi capta est ; quia ipsi sacerdotcs iniiiui, Hanc itaqnc nostram epistolam jubemus atque
qui dchuerant esse obscrvatores legis ot pr.edicato. pra:cii)imus, ut per manum charissimi confratris
res, ipsi primi facti fuerant prmvaricatores. Deni- nostri Mironis cpiscopi,cunctis aliis archiepiscopis
que invenerant sibi quoddam ingeniolum, ut per- et episcopis doportetur, ut idem ipse per suum la-
suaderent filiis Israel de longini|uo venientibus, ut borcin ct certamen, dignam exiiidc mercedem reci-
victimas socum non deferrent, sed niunera, ofToren- fructum afferat in poenitcntia {Forto in pa-
j) piat,
et
tibnsquo non sicut pra;ceptum erat a Doinino,
sibi, tientia, Hard.).
iniinolahant sod ad hoc sibi reservabant, ut aliis
; xvni.
atque aliis venderent, et ad hoc sibi pretium munc- BULL.\ BENEDICTI PAP.E Vll PRO MONASTERIO S. WALARICI.
ris multiplicarent.
(.\nno981.)
Nam idcm Dominus et Salvator noster Jesus
(Apud Mabill. Annal. ord. Ucned. IV, 085.)
Christus, non per prophetas, nequo por apostolos,
aut per doctorcs aliquos, sod pcr so ipsuiii, jlaycl- liENEnicTUs servus servorum J)ci, dilectissimo

lum de funiculis fecit ; ct cjccit omnes de lemplo, nostro filio Restoldo religioso ahbati, vcl omni
l'ovcs quoque et oves, ct nummulnriorum effudit <es, congregationi in monastcrio sancti Walarici, quam
ct inensiis snbvertit. Et his qui columhas vendcbant, Hugo gloriosissimus comcs, nosterque spiritualis
dixil : .iufcrte isla hinc, et nolitc fucere domum Pa- filius, in regula beati Benedicti noviter congregavit,
'ris mei domum negotiationis {Joun. ii, 15, 16). Do- vestrisque successoribus in perpetuum.
339 BENEDICTI PAP.E VII 340

Cum mngiia nobis soliicitiiriine insisfit cnra pro A DOi.Piio.religioso aljljali pancta?Corl3eicnsisccclesia;,

univcrsis Dei Ecclesiis ac piis locis, vigilandum nc nostroquc dileclissimo filio suisiiue succcssoribus in

aliquam necossilatisjacturam sustineant,scd magis porpctuum.

proprifflutilitatisstipendiaconsequanlur.Igiturquia Cum summns apostolic» dignitatis apex in hoc di-
per intcrventum Hugonis gloriosi comitis raiiona- vini prolectus niiore dignoscitur prycfulgerCjCum in

bilitcr postulastis a nobis,quatcnus pro suo niagno excrcendis Dci laudibus sui impensius studuit labo-
amore atquc dilectione confirmaremus vobis pr.f- ris exhiberc ccrtamen ; ob hoc debila nos cjusdem
dictum monasteriuin sancti Walarici cum omnibus apnstolica: pastoralis compulit sollioitudinis oura,
rebus niobiiibus, cuniquc et immobilibns, quibusa quid(|U!d ail slabilitatem piorum pertinerc dignosci-
prajfalo Hugone gloriosissimo comitc conccssa essc tur lucorum ubcrtim promulgari, ct apostolica» in-
noscuntur, vel a cajteris Chrlstianis in perpotuum stJtutionis censura confirmari. Igitur quia postula-
concessa atque largita esse videntur,vel cum omni- slia nobis quatenus monasterium SS. martyrum,
bus ad ipsum monasterium generaliter ct nunc per- protomarLyris Stcphani atquc Viti martyris in loco
tinentibus sicuti est. Igitur privilegiis sedis aposto- qui dicitur Corbeia, privilegiis scdis apostolica; et

licae infulis decoretur, ut sub jurisdiotionc sanct.u sub .jurisdiclione sancta' no-
infulis decorctur, ut

nostrae Ecclesia; matris permanendum,nullius altc- „ straj sedis, cui Deo auctore deservimus, Ecclesi;c
Ti_^ ^ jurisdictionibus
• n-_7-__*_ ; ;_j;..i: ;i ;ii^— J I
rius Ecclesiffi jurisdictionibus submittcndum. Pro submiltatur r,nn
i,i«;..,lirtf im-ii i.ni? c.iiKTYiiff.\*i,«
qua ««
pro ^,,n re *^;i.^ .3^,,;
piis des
.
:

qua re piis dcsidcriis faventes, nostra aucloritatc deriis-faventcs hac noslra auctoritate, id quod po-
id quod cxposcilur cffcetui mancipamus. Et idco stulas efTectui mancipamus, et omnom cujuslibot
omnem cujuslibct Ecclesia; sacerdotum in [jnefato ccoIcsi;c sacerdotom, in prrafato monastcrio dilio-
monasteriodilionem,quamlibethabereauctoritatem nom quamiibet babere et auctoritatem, praitcr sc-
pra;tcr sedem apostolicam prohibemus, ita ut nisi dcm apostolicam prohibemus itaut.nisiab abbato:

ab abbate ipsius monasterii fuerit invitatus, nec monasterii fuerit invitatus, nec missarum ibidom
missarum solomnia ibidom quispiam prKsumat ce- solemnia quisquam prffisumat celebrarc, omnimodo
lebrare omni modo, nec licontia sit, ut diotum est, statuentos,apostolioa censura sub divini judicii ob-
ex ejus vel omnibus eidom monasterio sanoti Wala- tostationc,et validis atquc atrocioribus anathematit^
rici portincnlibup, situm in comitatu Witmau cui- inlerdictionibus.ut nuUus unquain pr;esumat,qua-
quam magnae personaj, par\'ieque auferre. Ut profe- cunque dignilale
praiditus vel potestate.vel etiamsit

cto juxta id quod subjectos idcm nt in monasterio qu;ecunquc magna parvaquc pcrsona in codcm mo-
apostolici constiluti atque privilogii consistit, in- nasterio vel ejus causis incumbere, aut dc rcbus ct
concusse dotandnm permaneat. Si quis autem,quod possossionibus, vel quiquid ad illud monasteriuui
non optamus, ncfario ausu prKsumpsorit ha>c, qua; C pcrtincre videtur,quoquo modo aufcrrc vol alienare;
a nobis ad laudem Dei pro stabilitate jam dicti mo- promulgantes neinpe, ct hoc auctoritate boati Pelri
nasterii, statuta sunt, refragaro, aut in quoiiuam apostolorum principis, coram Deo et terribili e.]u<
transgrodi tenlaveril, rcuin se, ct atri anathematis futuro cxamine pcr hoc nostrum apostolicnm privi-
vinculo innodatum esse, et diabolo et ejus alrocis- lcgium atquc constitntum sancimusalquc decerni-
simis pompis, atque cum Juda traditoro Domin; nnis.ut loca qua' ab abbate quolibot in codem mo-
nostri Jesu Christia;terni incendii supplicio ooncrc- nastorio commutata vol etiam conoessa sunt, ncc
mandum deputamus a Domino. Qui vero pio intuitu non et alia3 laicorum possessioncs, qua; a regibus,
custoset observator exstiterit,benedictionis gratiam vel ducibus, et a caeteris Christianis ad cumdoi.i
a misericordissimo Deo nostro consequi mereatur. sanctum locum largitffi atque oblatff" siint, aut ia
et vit;e a;tern.T particeps effici mereatur. Scriiilum postorum illi concessiie fuorint firma stabililatepra!-
per manus Bonizzonis notarii regionarii ctsoriptoris dicli monasterii existcnda.atque in perpetuuni sta-
sanct.-E Roman.T Eoclesia; in mcnsc Aprili,indiclionc tuimuspcrmanenda.Conccdimusetiam et contfrma-

IX. Bene valete. mus apostolica aucforitate ut de alio monastorio

Datum Kalend.
I Aprilis per manum Stcphani cpi- abbasibi non constiuatur,sed ipsi servi Dei secun-
scopi et bibliothocarii S. R. E. anno pontificalus i% dum rcgulam beati Benedicti viventos, etiam ex sua
domini Beneilioti sanolissimi VII.pap;u in sede bcati propria congregatione potestatom oligendi abbatem
Petri apostoli vii, imperante domno Ottone a Doo haboant, Iiisuper ctiam concpdimns ut in prff'oipui.'i

eoronato magno imperatore, anno xiii, in monse ot fostivitalibus, id est in Natali Domini,atquo in Epi
indictione nona felicitcr. Amen. phania, ct purificatione sanctoe Maria;, die Resur-
XIX. reclionis, et Ascensionis, Pentecoste, et festivUate

BENEDICTI P.\PIE VII EPISTOLA AD LIUDOLPHUM ABBA- S. Joannis Baptista^, in natalitiis apostolorum, in

TE.M COUeEIENSEM. foslivitatibus S. Mariai et sanotorum, quorum mc-

(Anno 9fil). rilis.jam diotum monastorium dcdioatiim osl.abbas
Corhciemis numastcrii jura conliniuil cl iioniificalia ipsius loci iiitra missarum solcmnia dalmalioa et
oiiKinienta abbali cunccdit. sandaliis iiiatiir. Si quis autem, quod non oplamus,
(.\pud Mansi, Conc. tom. XIX, col. 55.) ncfario ausu [Uiesumpscrit his qu.T a nobisadlau-
Benedictus episcopus, servus scrvorum Dci, Liu- dom Dci pro sfabilitato.jam dicti monastcrii statuta
 341 EPISTOI..E ET PRIVILEGIA. 342
suiil, rcfragari aut in ((uiii[uaiii traii.sgrcdi.scial sc A omiiibiis pprlinontii» vcl udjacentiis suis, vidclico*
analhcinalis vinculu iiiuoiiatuiii ; ct diaboio ol cjus abbatiam saiicti Eligii, abbat. sancti Germani Ho-
aslroiissiinis pojiiis, aliiuc cuin Juiia Iraililoiv Do- tunili, abbat.sancti Marcelli,abbat. sanctiClodoaldi
inini uoslri Jcsii ChrisLi ;clornis incondiisol suppli- atque suiicti Martiiii,nbbat.snncli l'olri qu.c dicilur

eio ciinrrcni.iiiihini ili'|iulainus a Uoniino.Qui vito Uespacis, abbat.saucti Siituriiiiii ilo Caiirosa.abbat.

pii) intuiiii (H iii oiunilius i'xstiii'rit i'uslo(lilor lin- saiicti i'L'tri qu;c diiitiir Nigilla, ahbat.saiicti Mar-
jus nustri ii|iostolici conslilui,a(l oulluiu Dci ii'spi- tini quic est iii Ciiiiipellis, iililmt. sancti Pctri qu/c

cienlis, beiicdictionis gratiuin a inisi^ricordissiiuo dicitnr Caziaciis super Matroiia.eum oninibus adja-
Doiniiio Uco niuUipliciler consequalur.et vit.i' ictcr- centib earum,et quidquid tain iii pr.iisons quam in
na? paiiiceps eriici mcreatiir. futurumpnelataecclesiapossidendacst.Similimodo
Scripluni pcr niauuiu Joaiinis udlaiii iKi^tn ct de stipendiis fratrum i|)sius loci,scilicpt Spedonam
sacrosauct.T Roiiian.v Ecclcsi^o, noiiis Aprilis, iiidi- potestateni cuiu ccelesia,ac. villiihiiu nomine M.ico-
ctiono IX. Uatuia pcr inanuiu Stcphani episcopi ct rias.cum omnibiis inihijuste legaliterque asiiicien-
bibliothecarii sancta; scdis apostulic5e,aiino,Uomino quam idem priclihatus pra;sul Elysiardus,
tibus,
propilio, pontificatus domiiii nostri IJoncdicti suni- amorc Dei ductu3,tnin a suo, quam a successorum
mi puntilicis ct univcrsalis Ecclesia; papu; in sacra- ii suorum dominio aufereiis,in fnitrum sanct.-p Maria-
lissinia scdo bcati rclri apostoli acpliino, iinpcran- pr.Tlata; sodis delegavit usus.linilresiacum cum ec-
tc doinino nostro Ottouc coronalo, uiiuu iniperii clcsia et altarc omnique integritate et suis adjacen-
eyus \u, quarto noiias Aprilis. tiis. Aurcliacum cum ecclesia et ultare suisque
appenditiis; Civiliacum, Lajacum cum ecclesia et
XX
allarc omnibusquc inibi adjaccntibiis; Castenedum
DENF.DICTI P.VP.E VII AD
EPISTOI.A EPISCOPOS GA".-Ut:
ET GERMANI.S.
cum ecclesia et altare suisquo appciiditiis.Baniolum
cumecclesia et aUareetsuisad.jacentiis; Sulciacum
(Anno981.)
cum ecclcsiactaltarecuniomnibusad usus fratrum
Omnihus cpiscopis Gatli.v Germiini;vque in anvadis
pertinentibus,Christoilum cum ecclesia et altare vcl
quiil (iitnm sit >i<jnificat. 1'ririlcijiii Kcclcsi.T Miiijilc-
burijcnsis confirmut ct uugct. .-iililit h:vc ;« lloc quidquidinibi ad prxdictorum pertinet stipendia.
autiin jir.csens iiririlcgiunt /icr nostri .vcretarii le- Ha;cenim septem altaria pr;ctal;i; sedi attinentia
gclos cpiscoiiis Callia' ct Gcrntani.c diriijinius cnn- memoratus pra;sul,e.\ proprio dominiosine sua suo-
lirmaniluni.
(Boysen, Allj. hi.^it. Mnij.. 1, 19',.
rumque succcssorum venditionc, nullo contradi-
cenle, stipendiis perpctualiter ipsorum attribuit
Conocss;c uobis, cte. r,eliqua ride ainul laudafutn
fratrum; Eleriacum, Steovillam, Rozetum, Cel-
collcctorcm. C las et Vernon, Machelum et Samesium, Min-
XXI.
triacum, Mauriacum cum ecclesiis ct univcrsia
BKNEniGTI VII PAP.E PUIVILEnil.M PnO ECCLESIA
;id sc pertinentibus; Viri;icum eiiin omnibus qua;
PARISIENSI.
videntur ad pra;diclorum usus ii-atrum aspiccro,
(Anno 980-9S2.)
sed et medictatem uon,-E ac decima;, qua; de rebus
[Gall. Christ. toni. VII, instrum. p. 20.;
ipsius ecclcsia; abstracta; fuerant, ab iis qui eis
Be.nedictus cpiscopus, servus scrvorum Dci, utuntur, accipi solcut. Fonlenelum cum ecclesia,
sanct.x' huxana; scdis apostolicus, omnibus co;pis- Vilcenamcamomnibusinibia(ijaccntiis,ob llrmita-
copis et omnibus principibus in part(> Galliarum rc- lcm tamen religionispetiitsuprataxatus Elysiardus
sidc.itibus, pcrpetuiim in Domino salutem. cpiscopus, ut et claustrum ipsius congregationis
Cunvenit apostolico moderaminipiareligionc pol- juroperpctuo confirmaremus,quo absque ullius in-
lentibus benivola compassione succurrcre,et poscen- quietudine tam ipsius loci episcopi,,quam aliarum
tium animis alacri devotionc impcrtiri assensum ;
personarum sccuri viverent, ct unusquisquo cano-
siquidcni etcnim potissinium lucri pricmium apud nicus suam propriam domuui, cum omiii su[iellectili
conditorcm omnium Deum.quando voui rahilia loca darc vel vcndercvaleatcuicumquc canonico voluerit
I opportune ordinata,a(t meliorom fuerint sino dubio n ex ipsa congregatione, nulliquc alio.velut constitu-
^UUum pcrducta. Noscat igilur vestra; excellentia! tum est a priscis temporibus. Nos vero inspectis
Uaidabilis mansuetudo,quod Elysiardus Parisiensis piissimorum Auguslorum, et paternis pra;ceptioni-
s;'d;sepiscopusadicnsIiminabeatorum apostolorum bus, libuit nobis pelitionibus ejusdcm episcopi as-
l'i-lri ct Pauli Rom;c, iiistantia, ostcndens regalia sensum priTbi^re, ut sub.jure et patrocinio sancta;
pr;e(;epta,qu;c pro remedio animarum suarum,iiec- Romana; et apostolic.T sanct.T matris Ecolesis' om-
non et antecessorum nostrorum privilogia ccclesi<E nia llrmaatqueinvioIatajugitermaneant,pr.Tcipien-
beata; Uei genitricis et virginis Maria;, et sancti tes apostolica ;uictoritate jam dictis canonicis eli-
pro'omartyris Stophani prajfati Ioci,firma conscri- gentes ex scmctipsispercommunem omniumassen-
pliouc tradidorunt. Hac autein ratione conimotus sum pra-positos etdeeanos,quietcorum ptffividcant
: upijlici devotione deprecatus est nobis, quatciius vilias.ct dcbita stipcndia eis administrent fideliter.
apostolica auctoritatc rcconlirmaremus pnedictas
ei Eo namque ordine pr;ccipiinus,ut nuUus episcopo-
conscriptiones et episcopatum pra;fate scdis, cum rum per successiones subtrahere, minere, aut ad
339 BENEDICTI PAP.E VII 340

Cum mngna nobis sollicitnHine insistit cura pi'o A DOLPiio.religioso abbali sanctEeCorbcicnsisccclesia;,
universis Dci Ecclesiis ac piis locis, vigilandum nc nostroque dileclissimo filio suisquc succcssoribus in
aliquam necossitatis jacturam sustineant.scd magis perpotuum.
propriiutilitatisstipendiaconscquantur.Igiturquia Cum summa; apostobc;c dignitatis apex in hoc di-

per inlcrvcntum Hugonis gloriosi comitis ratioiia- vini prolecLus nilore dignoscitur pra;fulgerc,cum in

bilitcr postulastis a nobis, quatcnus pro suo magno exercendis Dci laudibus sui impensius studuit labo-
amore alque dilnctione confirmaremus vobis iirn:- ris exhibere ccrtamen ob hoc debila iios cjusdem
;

dictum monasteiium sancti Walarici cum omnibus apiislolica; pastoralis compulit snlliciludinis cura.
rebus mobilibus, cumque et immobililms, quibusa ((uidquid ad siabilitatem piorum pertinere dignosci-
prajfato Hugone gloriosissimo comitc concessa cssc tur locorum ubcrtim promulgari, et apustolica? in-
noscuntur, vel a cffiteris Christianis in perpcluum stitutionis censura confirmari. Igitur quia postul.i-

concessa atque largita esse videntur.vel cum omni- stia nobis quatcnus monasterium SS. martyruni,
bus ad ipsum monasterium generaliter et nunc per- protomartyris Stephani atque Viti martyris in loco
tinentibus sicuti est. Igitur privilegiis sodis aposto- qui dicitur Corbeia, privilcgiis scdis apostolicM et
licE infulis decorelur, ut sub jurisdictione sancta; infulis decorctur, ut sub jurisdictione sancta' no-
nostrs Ecclesiffi matris permanendum,nullius alto- „ stra; sedis, cuiDeo auctore deservimus, Eeclesi
rius Ecclesias jurisdictionibussubmittendum, Pro jurisdictionibus submittatnr pro qua re piis desi-
:

qua re piis dosidoriis faventes, nostra auctoritatc dcriis-faventcs hac nostra auctoritate, id quod po-
id quod oxposcilur etrectui mancipamus. Et idoo stulas effectui mancipamus, et omnom cujuslibot
omnem cujuslibct Ecclesiffi sacerdotum in praifato ecclcsia! saccrdotem, in prffifato monaslerio ditio-
monasterioditionem,quamlibethabercauctoritatem nem quamlibet babere et auctoritatem, pra;ter sc-
pra;ter sedem apostolicam prohibemus, ita ut nisi dcm apostolicam prohibemus itaut, nisi ab abbat
: j

ab abbate ipsius monasterii fuerit invitatus, nec monasterii fuerit invitalus, nec missarum ibidoiu
niissarum solemnia ibidem quispiam prKsumat ce- solemnia quisquam praesumat celcbrarc, omnimodo
lebrare omni niodo, nec liccntia sit, ut dirtum ost, statuenlcs,apostolica censura sub divini judicii ob-
exejus vel omnibus eidem monasterio sancti Wnla- testationc,et validis atque atrocioribus anathcmatis
rici pertinentibus, situm in comitatu Witmau cui- inlerdictionibus.ut nullus unquam pivesumat.qua-
quam magnae persona;, pan'a3queauferre. Ut profe- cunque dignitate sit pra^ditus vel potestate,vel etiam
cto juxta id quod subjeclos idem ut inqua?eunquc magna parvaquc persona in codem nio-
monastcrio
apostolici constiluti nasterio vel ejus causis incumbere, aut de rcbuscl
atque privilcgii consistit, in-
concussc dotandtim permaneat. Si quis autem,quod posscssionibus, vel quiquid ad illud nionastcrium
non optamus, nofario ausu prKsumpserit h.'oe,qu;c C pertinerevidetur,quoquu modo aufcrre vel alienare;
a nobis ad laudem Dei pro stabilitale jam dicli mo- promulgantes nempe, ct hoc auctorilate beati Petri
nasterii, statuta sunt, refragare, aut in quoquam apostolorum principis, coram Deo et terribili ejus
transgrcdi tentaverit, reum se, et atri anathematis futaro examine por hoc nostrum apostolicum privi-
vinculo innodatum esse, et diabolo et e.jus alrocis- logium atquo constitutum sancimusatquo doccrni-
simis pompis, atque cum Juda traditore Domin; mus,ut loea qua> ab abbate quolibet in codem mo-
nostri Jesu Cliristiffitorni incendii supplicio concro- nasterio commulata vel etiam concessa snnt, noe
mandum dcputamus a Domino. Qui vero pio intuitu non ct alia: laicorum possessinnes, qtioB a regibus,
custoset observator exstiterit,benedictionis gi^atiam vol ducibus, et a caeteris Christianis ad cumdom
a misericordissimo Deo nostro consequi mereatur. sanctum locum largitae atquc oblata^ sunt, aut in
et vit.e ffiterna; particeps effici mereatur. Scriplum postorum illi concessae fuerint firma stabilitatepraB-
per manus Bonizzonis notarii regionarii etscriptoris dicti monasterii existonda.atque in perpeluum sta-

sanct» Romana^ Ecclesife in monse Aprili,indictione tuimuspormanenda.Concedimusetiam et conflrma-

IX. Bone valete. mus apostolica aucforitate ut de alio monasterio
Datum Kalend.
I .-Vprilis per manum Stcphani ciji- abbasibi non constiuatur,sed ipsi servi Dei secun-
scopi et bibliothecarii S. R. E. anno pontificatus t» dum rogulam bcati Benedicti viventos, etiam ex su
domini Benedicti snnctissimi Vll.papa; in scde boati propria congregatione potestatom rligondi abbntem
Pctri apostoli vii, imperante domno Ottono a Doo habeant. Insuper otiam concodimns ut in prapcipuis
coronato magno imperatore, anno xiii, in mense ct festivitatibus. id est in Natali Domini.atquo in Epi
indictione nona feliciter. Amen. phania, et purificatione sanct» Mariaj, die Resur-
XIX. rectionis, et Ascensionis, Pentecoste, et festivltate

BENEDICTI P.\P^ VII EPISTOLA AD LIUDOLPIIUM ABBA- S. Joannis Baptistw, in natalitiis apostolorum, in

TE.M COUeElENSEM. foslivitntibus S. Mnria; ot sanrtnrum, quorum mc-

(.Vnno 981). rilis.jam dictum mnnastorium dcdicalum ost,alib;i-
CorhcicihsU iiiotui.stcrii jura conjxrmal ct iioiilijicalia ipsius loci intra missnrum solcmnia dalmalica cL
ornaiiicnki abbali cunccdit. sandaliis utatur. Si quis autem, quod non optamus,
(.\pud Mansi, Conc. tom. XIX, ct.l. 55.) neiario ausu priEsumpserit his qun; a nobis ad laii-

Benedictus episcopus, servus scrvoruiu Dei, Liu- dem Dei pro stabilitate jam dieti monaslcrii statuta
341 EP1ST0I..K ET PRIVILEGIA. 342
Miiil, rcfrapari aiit in (|iiiV[iiani Iraiisgrcdi.scial sc A omnihus pprlinentiis vel adjacentiis suis, videlico*
; ilhnualis vinuulii iniuiciatuni ; cl diaholo et ujus abljatiam saiicti Eligii, abhat. sanoti Ciormani Ilo-
I, iiiiiissiinis poiiiis, atijuc cum Juda tnuliloic Do- tundi, abbat.sancti Marcolli.ubhal. sanctiClodoaldi
iiiiiii iidslii Jcsu Chrisli jcturnis inccndiisolsuppli- at((ue suneli Mai tini.abbat.snncli Pulri (|u.e dicitur
I
1 coiR-irniiiiiduni drpulaiims a Doinino.Qui vcro Uospaois, nbbal.sanrti Saturniiii de Caiirosa.abh.it.

i
;m intuilii pI in oninil)Us oxstilorit custodilor hu- sauoti P.'tri ([ua' dioitur Nigolla, abhat.sancti Mar-
ju,s nostii apost<dici consiilui.ad oultuni Doi lospi- tini (iun< osl iii Caiiipcllis, abb.it. sancti Pctri qu»
cicntis, bcnodictionis gratiain a inisoriooidissinio dicitiir Caziacus supcr Matroiia,ouni oninihusadja-
Doir.ino Dco niuUipliciter conseqiiatur,ot vita' a'tcr- contis earuin,et quidijuid lam in praisons (|uam in
na' particops oflioi niorcatiir. futuruiupriolataecclosiapossidendacst.Similiniodo
Scriptuni pcr niaiuiia Joaunis uolaiii no^lri ot do slipondiis fratriim ipsius loci,scilicpl Spedonam
sacrosaiiclx lloinana' Eoolcsia', iiuiiis Aprilis, iiidi- poleslatcm cuni ecolesia,ac villulam noniino Mace-
ctioiic i.v. Datuiu por inaiiuiu Stophani opiscopi ct rias,cum oninilius inibijustc legalilerquc as[)icien-
bibliothecarii sanctu; sedis apostoliciB,anno,Doniino tibus, quam idem proDlihatus pra;sul Elysiardus,
propilio, pontillcalus doniini nostri licncdicti suni- amorc Dei duclus,tnm a suo, quam a Biiccessorum
mi pontilicis cl univorsaiis Ecolcsia; papic in sacra- n suorum dominio auferens.in fralrum sanotse Marir
tissinia scdo bcati Pctri aposloli soptinio, iniporan- pra;fata! sedis dclegavit usus.llndrosiaciim cum ec-
te domino nostro Ottono coruiialo, aiino iuipcrii clnsia ot altare omuique intogritatoct suisadjacen-
ejus xii, quarto nonas Aprilis. tiis. Aurcliacum cum ecclesia et altare suisque
appenditiis; Giviliacum, Lajacum cum occlesia et
XX
altare omnihusque inibi adjacentihiis; Gastenedum
BENEDIOTI P.VP.E VIIEPISTOI.A AD EPISfiOPOS GA'.-L.t:

ET GERMANI.-E.
cum ecclesia ct altaro suisquo apponditiis.Baniolum
cumecclesia et allareetsuisad.jaoontiis; Sulciacum
(Anno981.)
cum ecclosiactaltarccumoninihusad usus fratrum
Omnihw: episcopis Gnlli.r Gemuini.rqui' in xiivndis
pertinentibus,Christoiiuui cum ecolesia ot altare vel
quiil iiilnm sit .'iynitiatt. Privilcijtu Ecclfsix Mmjile-
burijcnsis conftrmal ct augcl. .\dilU It.vc :u Hoc quidquid inibi ad pra;dictorum portinet stipendia.
autcni jiiwsens privilcgiunt jicr noslri sccretarii le- Ha;cenim soptem altaria pracfat.o sedi attinentia
gtitos cpiscopis Gallia' et Germa7ii;i' dirigiinus con- memoratus pi-c-esuLex proprio dominiosine sua suo-
firmundum.
(Boysen, Allg. May.,
rumque succcssorum venditiono, nullo contradi-
hist. I, i9\.]
centc, stipcndiis perpetualiter ipsorum attribuit
Conocssa; nobis, etc. Ikliqua ride ajntd luuilutuin
fratrum; Eleriacum, Steovillam, Rozetum, Cel-
coUectorem. C las et Vernon, Machelum et Samesium, Min-
XXI.
triacum, Mauriacuni cum ecclesiis ct univcrsis
BENEDICTI VII PAP.E PRIV1W:GII.M PHO ECCLESIA
PARISIENSI. ad sc pertinentibus; Viriacum ciiin omnibus qua;
videnlur ad pra;diotoruin usus fratrum aspiccro,
(Anno 98n-9S2.)
scd et medictatem non» ac decima3, quae de rebus
[Gall. Christ. toni. VII, instrum. p. 20.'
ipsius ecdcsia; ahstracta; fuerant, nb iis qui eis
Benedictus opiscopus, servus scrvoruni Dei, utuntur, accipi solcut. Fonlenetum cum ecclesia,
sancta; huTiana; scdis apustolicus, omnibus coipis- Vilccnani cuni oiunihus inibi adjacontiis,oh firmita-
copis ct omnibus principibus in paiio Galliaruni re- tom tamen rcligionispetiitsuprataxatus Elysiardus
sidcnlibus, pcrpetuiim in Domino salutcm. episcopus, ut et claustrum ipsius congregationis
Convcnil apostolico modoramini piareligionc pol- jurn porpctuo confirmaremus.quo absquo ullius in-
lentibus benivola compassione succurrere,et posaen- quietudine tam ipsius loci episcopi,,quam aliarum
lium animis alacri devotionc impertiri assensurn personaruni sccuri viverent, ot uiuisquisquo cano-
;

si(|uidcm otcnim potissinuim lucri pncniium apud nicus suam propriam domuni cum umni supellectili ,

oouditorcm omniom Douni.quando vcnorabilia loca darc vel vcndorovalealcuioumquc canonico voluerit
opportunc ordinata,ad moliorom fuerint sino dubio n ex ipsa congregatione, nuUique alio.velut constitu-
statuiu porducta. Noscat igitur vestra; cxcellcntiaj tum est a priscis temporihus. Nos vero inspectis
laudabilis mansuetudo,quod Elysiardus Parisicnsis piissimorum Augustorum, et paternis prajceptioni-
sodisepiscopusadiensliminabcatorum apostoloruin bus, libuit nohis potitionibuR ejusdem episcopi as-
Pelri et Pauli Rom;o, instantia, ostendens rogalia sensum pra;bore, ut sub juro ct patrooinio sancta;
pra;cepta,qu,c pro remedio animarum suarum.uec- Romana; et apostolica; sanct.i- matris Ecclesia' ora-
non et antecessorum nostrorum priviicgia ccciesicB nia firmaatqueinviolatajugitermaneant,pra;cipien-
beatie Dei genitricis ct virginis Maria;, ct sancti jam dictis canonicis eli-
tes aposlolica auctoritate
prolomarlyris Stephani proifati Ioci,firma conscri- gcntes exscmctipsispercommunem omniumassen-
ptioiie tradiderunt. Hac autem ratione cummotus sum pr.-cpositos etdecanos.quiotcorum ptsvideant
supplici devoliune dopreealus ost nobis, quatonus vilias,ct dobita stipondia ois administrent fideliter.
apostolica aucturitatcoircooulirinaremus pra;dictas Eo namque ordine [iri-ecipimus^ut nullus episcopo-
conscriptiones et episcopatum pricfate sedis, cum rum per successiones subtrahere, minere, aut ad
343 BENEDICTI PAIVE VII 3U
usus 6U0S rctorqucre, vcl a'.icui in boneficium Iri- A tyris Vinccnlii, ct por se in codcm vcnerabili mo-
bucro,ncquc ullum impcdimcntMm cx prccdiclis rc- nastcrio tuisquc succcssoribus in perpctuum.

bus fratrum infcrro,scd noc scrvitia ex cadem torra Cum magna nobis sollicitudine cura insistit pro
exactaro, noquo ullas in aliqua rc cxactioncs indo univcrsis Doi ecclesiis ac piis locis vigilandum, nc
exigere prffisumant, si augero, cis placucrit,licitum aliquam nccessitalis jacturam suslincant, scd ma-
habcant; distralicndi autcm vel minucndi, ca qua; gis propria ulilitalc stipcndia conscquantur, idco
pro Dci amorc statuta sunt,nec quidquam valeant; convenit nos pastoralis tota mentis intcgritate co-
slaluimus namquo subdivinijudiciiintuitu,obtcsla- rumdcm venerabiliumlocorum maximc slabililalis
tionc ct beatorcm aposlolorum Pclri ct Pauli, no- ulilitalom procurare,ctc.Igitiir quia pclistis a nobis

slrwquc liumilitatis jussiono, ut nullus unquam ex qualcnus monastcvium bcali Vinccntii martyris si-

impcrantibus, repibus, marcliionilius, ducibus,co- tum supra lluvium Vulturnum torrilorio lienevcn-
mitibus,pnneipibus,vol cxomnijudiciaria potcstato laTio,parlibus yamni;o,una cum suis perlinentiis et

accinctus, scu in quolibet ordine et ministerio eou- monasterii, videlicet monaslerium beati Petri apo-
slitutus,in supradiclis episcopi vcl canonicorumre- sloliposilum juxla fluvium Sabbati, etc. Et ideo
bus, ncc in ipsa insulaubi civitas Parisius vidctur conccdimusvobisvcstrisqucsuccessoribusliccntiam
essc posita,ot de regali via cx partc sancti Gcrmani -rj aposlolicM scdis nostra: ut quaml ibct Christianita-
rotundi a sancloModcrico usque ad locum qui vulgo tom indigentibus in piv-edicto vcncrabili monaslcrio
vocatur Tudella in ruga ejusdem sancti Gcrmani, qualis cpiscopus vobis ad invitandum ire volucritis,
ncc in minorlbus viis quoo tcnduntadcumdcm
aliis habcndi potcstatem, etc. qmlilcr tcgitur in cxtcris
monastcrium, aliquam judicandi potcstatcm inibj bullis.

cxerccat, nec aliqucm con3um,ncquc toloncum,nc- Scriptum pcr manus Joannis scriniarii sancla;

quc ripaticum,noque rotaticum.noquo portaticum, .Roinana; Ecclcsia! in mcnse Octobrio, dic 9, indic-

ncque bannum,freda nec ullas districtiones facicn- Bene valcte.

tione XI.
das.ncc ullas rcparatas,nec foraticum,nec pulvorati- Datum VI Nonas Oclobris pcr manus Stephuni
cam,nec ullas lcgos faciondas,nec de libcris liomini- cpiscopi ct bibliothecarii sancta; scdis apostolic»,
bus albanisquonc colonibusinsupradictatcrra coni- anno,ljco propitio, pontificatus domni nostri Bcno-

mancntibus.aliqucm consum,vel aliquas rcddibitio- dicti summi pontificis et universalis scplimi paj^T,

nes accipcre pra?sumat,noc quamlibct maliliam.ncc in sacratissima scde bcati Petri apostoli, oclavu.

jacluraj molestiam, ibidcm sive pacis,sivc bclli tom- pcr indictione prwfata xi.

porc inforrc conetur,dum profcctoamodousqucin fi- XXIII

nem sa?culi,utpra:^diclum cst,summa stabilitate sub
UULLA mO MONASTEHIO
r. LiENKUICTI VAPJE VII S.
patroclnio ot jurisdictiono sancta; Romanffi matris lIILAnil GARCASSONENSI.
permanondumcunctoBdccernimus.Si quis
Ecclosia; (Anno 982.)
autcm,qnod non optamus.heec quaj a nobis ad ho-
[Mabill. Amial. ord. Den. IV, 687.]
norificcntiom eanctff! Dei gonitricis Marim, et beati
protomartyrls Stcphani, csterorumque sanctorum Benedictus opiscopus, servus servorum Dci.
qui ibi vcnorantur, pro ipsius stabilitatc episcopa-
NotumsitomnibusChristianis,quiaveneruntRod-

tus statutasunt,transgrcdi ausunefariopra^sumpsc- garius comos cum conjuge sua.nomine Adhalaico,

rlt.sciat sc anathcmalis vinculo innodatum,ct cum simulque cum eisvonit Bcnedictus abbas ad limina
diabolo et omnibus impiis ajterni incendii atrocis- apostolorum bcati Petri ct Pauli anto nostram pra3-
simo supplicio deputatum. At vero qui pio intuitu scntiam.pcticruntque ut conlirmarcmus eis pcr no-
eustos ct observator horum praeceptorum cxstitcrit, strain apostolicam auctoritatem monasterium,quod

omnimodM bPnedictionis gratiani,omninmque pec- cst eonsocratum in honore sancti Saturnini, ubi

catorum suorum absolutionem et indulgcntiam, ct bcatus Ililariushumatusquiescit; ut non sit Jicitum

bcatiludinom cum sanctis ct elcctis a al) hac hora inantca, noquc comiti,
ncque viccco-
cojlestis vitffi

misericordissimOjDomino Dco nostro conscqui mc- miti, nequc episcopis,noque ulla; magnac parv,-c(]ue

reatur in Siccula sfficulorum. n pcrsona;,homini neque fominffi,supradictum mona-

Bcno Valetc. Amon. stcrium aliquid de suis rcbus aufcrrc vel alienarc
Data lu Kal. Januurii pcr manuni domini Stc- pra'sumat,quidquid modo habct,et inantca acquisi-
phani opiscopi Ct bibliothccarii sancta' Roman;c Ec- turum critinperpotuum,scd sempersintin stipen-
clesiaj. dia monachorum, et in elcemosynis pauperum ea,
XXII qu,e concessasuntvcl donatainpra^fato monasterio
a pra-fato Rodgario et sua conjugc.id
ost villa.quffi
UENliDIUTI Vll VXVX liULLA PllO MONASTEIIIO S. VIN-
nENTII AD VULTUBNUM. dicitur Corncliana, cum ecclesia sancti Petri,etec-

cl('sias,i|UT in vico Limoso et Gardia cum eccicsia

(.\nno 982.)
,.<ancli Petri, et Malchindus ct Salsingus, et ca?tera
IMuratori Ikr. Ual. Scrijit. I, ii, 40'i.J
loca, (|iKi- a prwfato inonastcrioperlincnt.vcl perti-
RiiNKDicTus cpiscopus,scrvus sorvoruin Dci,JoAN- ncic' dcbcut. Posl vcro obitum Bcncdicti abbatis,
Ni vcnerabili abbati cx moiiastcrio Christi mar- nemo ibidcm abbalcm consliluat, nisi qucm con-
 3^3 KPlSTOL.r. ET PniVILKfilA. 346

Bcnsu cl comiminiori voluiilulc^ fruU-uin.ijui iMdcm \ risdictiono snnct.T nostr.T, ciii Dco;iuclorc dcscrvi-
Dco Bcrvhiiit, vcl inantca siint scrvituri, clcgorinl. mus, EcclcsiiB constiliitus, nullius altcrius EcolcRiic
II.TC oniuia, (|Uj^ suiirasciiiitn snnl, concciiinius tilii jnrisdiclionibus submiltatiir. Kt idco ciijuslibot ec-
ncncdicto alilmti, liiisi|ue tsurccsporilius in iici-pc- clesia' cpisc.ipnin in pr;ef;ito iiion;islrrin ditionla
lumu pro iiinnipolcnlis Dci nmorc cl sancli Pclri, (|ii;uMlil)i'l luibcri' aiictniitalcm proliibciiiiis,iiisi tu-
noslriC(|Uc aniinic rcilcinptionc, ilcin cl pro ainnrc men bcuediccndi luibe;it liccnti;im : statuentcs apo-
Rodgarii comiUs Carcassonat ct conjtii^is ipsius, ccnsura atquc auctoritatc bcati Petri aiiusto-
stolica
nccnon Unymunrli Hilccli lllii inci, ul iiiorum sil lonim principis sub diviiii judicii obtcstatione ac va-
mcrccs iii pcrpcliiuin. At vcro i|ui cuslos ct oliscr- lidisatquc atrncibus anatlvmatis iiitcrilictiouibus,
vatnr riiiMil iiujus noslri iipiislojici |ir;cccpli,cl con- ut uullus iinquam nnstrormn successnruin pnnlill-
firiualionc (liuistiana licncdictioncm a l'atrc, ct l''i- cum vcl alia parva magnaquc pcrsona, alii]uid de
lio, ct Spirilu sancto, in omnihus consc(|uatur, ct rcbtis vcl possossionibus ad ideni pcrtincntibus mo-
vil.T a'tcrn.T particcps cHici mcrcatur in sn>cula s.t- nasterium, auferro vcl alicnarc pr.Tsumat. Si quis
culorum ; ct qui obscrvarc nolucrit, anathcmatis autein,quod non crcdimus, ncfurio nusu parva ma-
vinculo sit innodatus, ct a rct^no Dci alicnns per- gnaquc pcrsnna, contra hoe nostrum npostolicum
mancat. -» privilegium agcre tciitaverit, sciat se auatlicmatis
Scriptum pcr manum Stciihnni, notarii cl scri- vinculo cssc innodatum, nc a rcgno Dci nlienum,ac
niarii sanctic Roman.T Ecclesi;c. Bcnc valctc. cum omnibus impiis Tterno inccndii supplicio con-

XXIV. dcinnatum : nt vcro qui obscrvator cxslitcrit pr.Tcc-

pniVII.KOIUM CIIO MONASTEIUO pti, gratiain ac miacricordi;im vitamquc mtcrnam a

BENKDICTI 1'AIM; VII
S. SALVATOUIS ET S. PETRI CEMULACENSI. miscricordissiino Dco multiplicitcr consequatur.

(.\nno 983.) Scriptum pcr manum Bonifacii notarii rcgionarii

ac scriniarii Roman.T Ecclcsiffl
sanct.T in mense
[Apud Mabill. AcUi SS. Sacc. V, p. 300.1
Martio, indictionc xi. Bcne valete.
Bknedictus cpiscopus, scrvus scrvorum Dci, rcli-
Datum VIII Kal. .Vprilis per manus Stc|jhani cpi-
gioso abbati vcncrabilis monasteri sancti Salvatoris scopi ac bibliothecarii sanct.T sedis apostolic.T,.iniio
Doniini nostri Jcsu Cliristi ac sancti Pctri noviter ponlificatus domini nostri licnedicti sanctissimi sc-
ibi constituti, suisijuc succcssoribus in pcrpe- ptiiui papT IX, impcrante domino nostro Ottone a
tuum. Dco coronato, magno ac paciflco imperatore, anno
Cum mnpna nobis sollicitudinc insistit cura pro XVI, in mensc ac indictionc quibus supra.
univorsis Dcl ccclesiis ac piis locis invigilandi, nc
.XXV.
aliqua nccossitatc jacluram sustineant, sed magis C
propriaB utilitatis stipendia consequantur. Idco con- PLACITU.M nOMANUM A BENEDICTO Vll PAPA UAUITUM.
vcnit nos tota pastoralis mentis integritatc eorum- (Anno 983.)
dcm vcnerabilium locorum maxirac intcgritatem ct
Leo nbbas sayictorum Cosmw et Damiani multa resli-
stabilitatcm procurare, ct sedulo eorum utilitatibus
lucrc cogitur monastcrio Sublaccnsi.
subsidia illic conforre, ut Dco nostro omnipotenti
id, quod pro cjus sancli nominis honore, ctiam ad [.\pud Muratorium, Ant. Ital. tom. I, pag. 379.]
lauilcm atque gloriam ejus divin.T majcstatis,venc- Charta refutationis de Arsule, de Rubiann, de
rabilibus nos ccrtuni cst contulisse locis, sit acce- Anticulo, ct de aliis fundis,qu;u refutavit Leo abbas
ptabile,nobisque ab ejus locuplctissima misericordia sanctorum Cosmaj ct Damiani ad monasterium
digna hujusmodi pii operis in sidercis conferatur ar- sancti Benedicti.
ciliusnniuneratio. Igitur quia postulastis a nobis, Anno pontificatus domni Bcnedicti summi ponti-
quatenus pro Dci oinnipotcntis amoreac dominiOt- ficis, ct univcrsalis \'II papaj in sacratissima scde
tnnis pr.\>cellcntissimi impcrnloris,nostriquc dilccti beati Petri apostoli, anno x, sive domno Ottone U,
concederemus atque confirmaremus vobis pr»-
lilii, magno imperatore, sua: coronationis quintodecimo
dictum monastcrium in honore sancti Salvatorisac anno, scd et hujus .\prilis mensis, indictionc xi.Ut
^^
sancti Pctri constructum, cum omnibus rebus mo- ca, qu.T legaliter diffinita sunt ante pra>sentia dati-
bilibus ntque immobilibus, qu;e sub codem monaste- vorum judicum, itcrum non... Et quia humaiia
rio adjacere ac pertinere videntur, tam mansis quam mens semper in cngitatione prssentem nullo modo
ctiam castris, villis atque casalibus, tam qua; prae- pcrfectam valeat ubique habcre memoriam, ideo
gcutcs sunt, quara qu.T etiam usque in finem essc eruditissimi sanxere, ut per scripturarum seriem
debebunt, posita" in loco, qui vocatur Cimlihnis, tc.xautur ea qu.T ab ipsis fueriut diffinita, ct omnt-m
concedimus atque confirmamus apostolica auctori- totius litis amoveaut qu.Tstionem. Hauc judicati pa-
tatc, ut dc alio mnnasterio ;il)bas ibi non constitua- ginam essc asrriptam juvautibus assercutibusque
tur, sed ipsi servi Dci secundum regulam sancti judicibus sacratissinui' urbis R'_>m.T, qualiterin pr<e-
Denedicti viventcs, ex sua propria congregalione sentia sanctissirai papaj et vencrabilium episcopo-
I

polestatem eligendi abbatis habcaut, abbasque pri- rum et diversi gradus clericorum apostolicae sedis,
vilegiis sedis apostolicic iufulis decorctur.ut suli ju- nccnon et inultorum illustrium virorum. quorum
 ;

347 BENEDICTI PAP^ VII 348

nomina inferiiis propriis manibus subnotantur, ct A dices dixcrunt ; Coram nobis profcrant scriptioncs,
vidclicet jam diclo ct ea, qua3 antcriores apparent, in ipsis coustet.
hic pr;rscnliii incipiunt nuniina :

praisul una cuni Girijjcrtus sanctic

Torloneiisis Tunc Lconi abbati proicrens suam scriptioncm in

Ecclesiie episcopus ; Pctrus cpiscopus Pupicnsis mann judici, dixit : Yidctc, si nobis justum est
amboluis per conspusu poiitinci,
Ecclcsic-e (is eniui
non litis amplius faciain. Tunc Stcphaiius ijrimicc-
rius legero caqiil.Joanncs diacuiius audilo, quod
ae jussiome imperatoria, cura audicndi Ycrilatem eo
missi sunt), Gre^orius saiiclic Albancnsis Ecclesiic
tcmporc Albcrici olim Romanorum patrieii fuissct
episcopus-.LeosanclaeEcclesiicOstiensiscpiscopus; id scriptuni, ait Sufficit nobis. Ilorum modo videa-
:

Joanncsvirumvencrabilem iibbasmonasteriiSiiuctaB mus monastcrii sancti Bcucdicti scriptiones.Eadcm

Mari», quod situm est ad Farla Iloizi prudentissi- ;
lioraBcnedictusprcsbyteracpra^positussuis privile-

mus abbas beati Pauli apostoli ; Pctrus presbyteret giis ha;c pricccpta oslendit.Tunc supradictis Joanne
abbasmonaslerii sancti conlessorisatquc pontiflcis diacono etjudicibus paritcr apprehendcrunt ipsa,
Basilii Joannes venerabilis diaconus sanctoe Roma-
;
ct incipicbant legcrc. Primum inventum cst, ut in

na; Ecclesia^ Stephanus Dci providentia sanctaj

;
suprascripto monastcrio sancti Bcnedicti confirma-

sedis apostolica! primicerius Leo Dei pietate Arcbn-

;
tum fuissct locis, qua! subter neminandi sunt, Za-
rio sancta; sumniaj apostolic» sodis;Aczoni Dei chcria! sancta; mcmoria'. Secundum sanctissimi pa-
jj
gratia protoscriniarius et apocrisarius sanetic seJis pa; Gregorii, Tertium pia; mcmoria; Sicolai Roma;
apostolicffi RiKizo et Benedictus dativorum judici-
;
pra:sul. Quartum confirmationis papa' Bcnedicti.Et

bus; Joannes consul.pui vocatur primicerius Ser- ;

CiEtcriLodoyci ct Caroli sanctissiiuorum impcrato-
gius comos palatii; Aczo qui et Abho nominatur; rum constilutum cst. Audito suprascriptorum pra;-
Joannes primicerius; Berardus comes civilatis Ti- suluni nominaeteorumsancta;opcratiunis,etsummi

burtinffi ; Agino. His omnibus et iilures astKiililjus imperatoris virtulcm, quod ei non aliud, nisi pro
in basilica beati Petri apostolorum principis inlro illorum sanctitatis, et rcmuncrationis anima; con-
Ospitale, in consualis csl nominati papK dormien- ccssisse dicuntur, et qui ha;c Irangcrc cupit, aut

dum; in corum prffisenlia cveuit Benediclus liumi- minuare sine consensu fratrum volucrint,
aliquid

lis presbyler, hac pra^positum venerabilis monaste-

dubium non sit, ut ad regnum Dei possil acccdcrc.
rii beati Patris Bencdisti et sanctcc Scholaslica!, Tunc pra;sul Bcncdictus una cum episcopietjudici-
quod ponitur in Sublaco, una cum Joannes pres- bus dixit Locis omnibus nominandi sunt. Et in- :

byter et monacho, atque Petrus item monacho Ycnerunt massa Juventiana, scu Scminario.ltcm lo-
:

omncs hi pro ex persona illorum abbati, i(ui ibi rum, qui vocatur sancti Paulini cum ecclcsiasancti
miuime aderat proptergravem infirmitiitem, quam Pctri, incipiente ab aqua et arco, qui vucatur Fer-

sui corporis districtum liiibebat. Sed pnedictis his

^ rata. Sou montc, qui vocatur Ruviano, in quo
tribus nominatis inonachi, qui majori et perscru- ccclcsiafuitsancta;MariK.Atquc muntc, qui vocatur
tatori suprascripli monaslorii sunt,pruclamaverunt Arsule. Necnon Pantana, qu;c dicitur Rudimundi.
in convenlu .jam dicti prssuli, dicentes : Et locus, in quo est aqua qua; dicitur Bullica. Si-
Domine, sanctissime papa, et vos omnes depre- mulque Scrra, qua; dicitur sancti Joanni, pari modo
camus vestne clementiie, ut audiatis atque inten- ct alium, qui ct Anticolo vocatur; et Montc, qui
datis nostra; poatulationi, quam nunc modo per Yocatur Crulb : omnia sibi invicem coha;rcnte3.
tricnnium annum in vestro sacro Lateraneusis pa- Cum autcm cum illo-
has locis nominatis omnes
latio egimus, etmodo vcstri auris patcant auJiendi. rum terminibus in jam fatis privilegiorum, omncs
Dicimus de isto Leoni abbati monasterii sanctorum dicunt a jam noniinato Leoni abbati, ct a sua con-
Cosmc-B et Damiani, quod ponitur in Ccive, quia grcgationc, qui ibi aderant : Tc audientc utque vi-

contra nostri monasterii insidiatus eletiam res est, dentc in istis locis vcstri monasterii nihil pcrtincl,
qucis sanctorum tuorum anteeessorum hujuscathc- si non est consensu hoc fratrum. Tantum enim,sic-
dra apostolorum Pelri pro privilegiis ac pra;ceptis uti lcgcrc audictis, nominatis locis in monasterio
ex vestri scrinii nostro monasterio concessere, hic sancti Bcncdicti, cujus res cst, prajsens refulcnt.

distrahere ac dissumpere cupit. Quia omnem pos- jj

Jam suprascriptus Lco abbas cum cognovissct vcri-
sibililatenisui monaslerii alicnavit, el nostrum.quod tatcm, pcrbaculumcunctislocis, quicsupra legitur,
caput monastcrium iu eailem dissi[)ationc cupit
esl, cum sua simul congregotionc, nonasterio sancti
videre. Tuiic numinatus pricsul duin judicibus iul- Benedicti in omnibus refutavit. Tunc pra;sul siini-

versum Leone abbute dixerunt Cur tu tanta supers- : liter cx una parlc invcstivit dicens : Omncm reni
titione contra monasterium sancti Benedicti egisti, sancta; ccclesia;, de qua ablata fuerant, ut pra;di

qui ex ejus doctrina cujlestia debes consequi? Et ctum cst pcnitus rcvertatur ct iu ipsius dominio ;

beatus Gregorius loquitur, dicens Si tua dimittcre : sub vestrorum successorumque vcstrorum potesta-
non vis, alieiiii vide nequiiiiuam appctcrc. Ad hicc tcm sine omnem ambiguitalcm pcrmancat, cum
Leoni abbas diccns : Nolit duminus ut ego illurum omnibus, qua; a suprascriptis locis pcrtincnl. Tali-
locis vel ali(|uain possibilitatem monasterii saneti ter ab umnibus judicibus dativis sancitum et invio-
Bencdicti abstulibseiu. Sed ea, quo; ipsi postulant, labilitcr est diflinituin. IIoc siquidcm judicatum

sicut in noslro continctur privilcgio,ita detineo.Ju- prcecipientc domno Bcncdicto summo pontifici et
349 EPISTOL.E ET PltlVILEGIA. 330

uiiivrreali papa', tuilii lioiudicUis scriniurio sancla; \ XWII.

Roinan.o iOoclosi.i!, prxdicUs judicibus dativis con- lirNKIIIl Tl PAP.r. VII l)UI.I,A AO PF.rnUM MIMTKM.
scnUciulo cl proiniilj;anJo scrilicro dictti vcrljii. lii (Anno OT-i-DH:!.)

ijuiis Jaiii luiiiiiiiaU |iro|iriis iiianiijus pro aiii|ilii)ro ,Vi)/'/// l'ctro,llonicollo ilictn, milili. tcrrirquc Miidann'
iii siiliiirbio liandavciisi comiircho, pcr lliililuiiiuiii
ct lirniioro slaliililalf siiliscriiiscnint i<u1j clir,,iiui(i,
<• abbalia' S. Ilavonis iii pnyo propc (Uiiidaiii, llocr-
mciu^o, i'.t iiidictiiiiu'. suinadicta xi.
hiiiii ilicto.iiioiiiichiim cuni jirii sciili bulla
•' iiiiltitu
Ego Ho;ncdiclus saiicta; catliolica' cl ainistolica' tria ossiciila SS. Mancllini, Ma.viniini ct Qiiirini,
di' quibiis disponcrc lircal pro ccclcsiis, iiciiiiic S.
Kccicsia- Vll pra'sul suliscriiisi.
Havonis. S. .loannis. iwc iinn anlic S. I'barahildis
Ego ticriljcrtus suiicl.i' Tiirliiii' iisis Ecclcsia;
iii ipsa civitalc liundciisi. »
eiiisciipushuic.iudicatipirpcliiulilcrcliaita^ iiilcrfui
{Mcssaqcr dcs Sricnces de In Hclyiquc, (I.iinl, l,s:{7.
P('lrus 1'upicn.^is Kcclrsia- cpi.-^copus luiic judicati
11. 491.)
paj^iiiani pcrpoUialilcr, sicuti supra logilur, iiitcr-
Nos iiisigiio ni'c luin, ctc. Adisis, si plua.t, opus
lui.
laudatuiii.
Ego Joanucs indignus diaconus sancta; IVjmana'
.X.WIII.
Ecclcsiai liuic rerutuUonis charta' interfui et suli-
PUIVIl.EOIUM IIKNEUICTI PAP.K VII PUO ECCLESIA
scripsi. TIUUIITINA.
Grcgorius cpiscopus suncta' Albancnsis Ecclesia;
" (AUIU) 'J74-9.<1)
huic rolutalionis eliarUc iiitcrfui ot subscripsi. (Mariiii, 1'apiri diploiiialichi, I, p. 2\i\).)
Lco Osticnsis episcopus huic rcfutationis charla!, Bexeuictus cpiscopus servus scrvoruin Dci di-
sicul supra mcmoratus cst, intcrfui ct subscripsi. Icctissimo utquo rcvercntissimo et cxcollontissimo
Stcphanus nutu Doi Nainiensis Ecclosia- episco- frutri nostro Joanm, Domiiii gratia sanct;c Tibur-
pus hiiic roliitalionis charta' intcrfui. tiiKO Ecclesia' cpiscopoct per to in codeiii voncrabili
ytephanus Doi providentiu priniicerius huic refu- episcopio, tuisque succossoribus in porpctuum.
taUonis charliB interfui. Cuiu niagna nobis sollicitudine insistit cura pro
Leo Doniini gralia vocatus arcario sancta; apos- uuivarsis Dei Ecdesiis ac piis locis vigilandum, ne
lolicjii sodis liuic refutationis charla; interfui. uliquam nccessitatisjacturamsustincant,scd magis
Azo Doi piotuto protoscriniurius ct apoorisiurius proiiriio utilitulis slipendiu consoquaiitur. Ideo
Romana' Ecclosia; iutcrfui ot subscripsi. convonit nos pastorali lota uientis iiitogritatecam-
Uigizo nulu Dci datibus .judc.\ huic rofutationis dcm vcncrabiliumlocorum maximestabilitatisinte-
charlu! intcrfui. gritatcm procurare ot sedulo eorum utili tati subsidia
Beiiedictus dalibus judox in hac brovi memora- illic conferre, ut Deo nostro omnipotenti id quod
toria mauus subscripsi. Q pro ejus sancti nominis honoro, et laudo, atque
Scrgius conies palatii liuic rofutulioui intorfui. gloriaejus vonerubilibus nos certum est contulisse
Berardus inclytus comos Tiburtiiue inlcrfui et locis. Sitque accept.abile uobisquo ed ojus locuplo-
subscripsi. tissiina misericordiam hujusmodi pii operis confe-
Joannes in Doi nomiue consul et du.x huic refu- rantur, arcibus remunerationem {.$ic), Igitur quia
tationis chartu! iiiterfui. coucodimus tibi,
petita nobis tua dilectio,quatonus
Ego Bencdiclus Doi gratia scriniarius sanctai tuisquosucccssoribuspcrhoe nostrum apostolicum
Uoniana'. Ecclesia', et scriptor liujus, post oiniiium privilogiuui omnes ros pra'dicti opiscopi tui, quia
tostiuin subsoriptiononi ot traditionem complevi et (quam) Tiburtina; Ecclesia; sancti Chrisli martyris
absolvi. Laurentii, eo quod per negligentiam tuorum
levitae

antecessorum episcoporum munimina inulta perdita

XXVI.
fuerunt. Inclinati precibus tuis pro omnipotentis
BENEDICTI PAP.E VII PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO Dei ainore, suumque honorcm, restuurutionem
S. MARI.fi NIENBURGENSI. priedict.-e Ecclesia; eonlirmauius tibi tuisijue suc-

(Anno •dHS.) cessoribus omnes episcopi et cunctas plcbes seu

ccclesias atque mouasteria, et diversis vocabulis
Monastoiio S. Marix Xicnburycnai, royatu « dilecti " cum omnibus eorum pertinentiis vel adjaccntiis
ac sinrilualis filii siti, sniicUv scdie apostoliau dig-
sitas iu toto torritorio Tyburtiuo, noiniiiatim vide-
nissiini adcocati, Oltonis imjicratoris scmpcr Au-
yusti, tinnna ajioslolorum diyna dcvotione visitantis licet infra civitute Tyburtiua (sic).
ac socuiii plurima dc slalu sanctx reliyionis Irac- Id ostregionemtotum in intogrum qua; appellatur
lantis concodil " ut idcm locus tali justitia ac li-
i>
Fors, et Vicu patrioii, et Oripo cum ecclesia sancti
hcrtatc pcrfruatur qualcin alia monasteria hubent,
quie suh tutcla suoquc jirivilcyio rohorata illis par-
Alexandri et aquiinolis cum forma antiqua juxta
tihus sunt ac mundiliurdio doniini .sui imperatoris episcopio. Itcm ecclesia saucti Pauli, ct regione
vidcntur essc subjccta. J'ru'ilcyia quadain uddit.
i> qu;c vocatur Eoriiiello cuiii gradas suaset cuiiiom-
nibus ail oaspertinontibussibiiiivioemcoh;erentem,
(Kiiaut Grnndlichc Furslclluny, 13 )
et iiitor aflinos ab uuo latoro silice publicd qui
Credila: speculatioiiis, etc. lieliqua vidc apud lau- doscendit ad portu luajoru ot asque in portascura,
diiluin collcctorcm. a socundo latore inuro civitatis Tyburtin.c usquein
 ;

35i BENEDICTI PAP.E VII 351

putrerula civn ccclcsia eancti Paiitaleonis cum turre A Tufolo, fundum Tortilianum, ct fundum Oriali et

et pcala marmorea, el dcinde ascendentem pcr vi(i vinca posita juxta sanctum Pastorem. licmque
publicn u:Jqne nd murum anliquum sancti Pauli,ex terra ot vinea ubiest ecclcsia sancta; Agnes.Vcrum
utraqueverepailc;Hippumrnurum,et pervenilusque Ciiam et clusura vineata cum griptis ct aquimolis

in muro civitiilis. Similiter et rcgione quiu aiipei) ^tur anti(jui.s, et terra rationales posila in Griptulc, s cu
Plazzula iufra ipsa civilalc. Ab uno latere niuro et fundum iuintogrum qui vocatur Cornu;funduni
ipsius civilatis ct a secundo lalere silicc qui pcrgit Vincole; fundum Caput Lconis {Capito), fundum
ad postcruta dc Vcsla, ct a tertio sive a qnarto la- Antonianum cum ecclcsia sancta; Maria; tn Pesilc,
tcre monasterio sancti Benedirli, necnon ct aVutm fundum Cai-inianum, fundum Lanie cum ccclcsia
regionem tolum in integrum qui vocalur Castro sancti Januarii fundum Iluboto cum ccclcsiasan-
;

vctere,cuni ecclcsia sancl.-c Maria3 et sancti Georgii ctffi Maria', fundum Ballc pctrosa, omncs sibi invi-

qua3 sunl diaconia; ab uno lalerc lossalam unde cem cohccrcntibus, cum terris, campis, pratis pas-
pergit aqua in Vcsta, cx utraque vero parte muTus cuis, silvis, et cum omnibus eorum pcrtinentiis,

civitatis circumdatur. Inio fundos duos in intcgris constituti in suprascripto tcrritorio Tyburtiuo
sibi invicem cohwrentcs qui appcllatur Sipiano fundum Ro.?arum; fundumRejanum cumplobesan-
(ubi modo dicitur cpiscopium cum occlcsia sanctiB ti cti Potri, ct ecclcsia) sancti Thom.e apostoli,atque
Mariffi portas scuraO [sic ad orum >>cd eadem manu) caso et plebem sancti Stephani qui appellatur Se-
et Lambrionc, in quibus sunt vineis cum trullo infra verini,ot plebe qui appcUatur sancti Vincentiicum
se.et arborcs clivarum,et cum omnibusadeosdem cum omnibus
griptis ct parictinis suis, et silvis, ct
fundosinintegros portinentibus, conslitutosTybur- corum Nccnon in casale in intcgrum
pertinentiis.

tino territorio, ab uno laterc silice publica qua; qui appellatur Guaddo ex fundo Ce&erano. Pari
ascendit ad porta secura, et a secundo latorevinca niodo ct fundura qui vocatur Patorno ;fundum qui
qui appellatur Votano,et a tcrlio latore viapubbca vocatur Gripta tabulicia, et Camolo cum omnibus
qua; descendit a suprascripta ci^itas, ct porvcnit eorum pertiucntiis, ab uno latcrc, via publica a ;

usque in silicc, a (quarto) frimo latcro juri vestri sccundo latere Paternum a tertio latere flumen,
;

cpiscopii, sicuti por alia pr;ecopta tenetia.Itom fun- et a quarto latere carrarca. Pra^scrtim ct funduiu

dum integrum qui appollatur Pozzalia, qui et

in Silicata iu integrum; fundum Panicianum; fundum
Alofanto vocatur,cum vinciset torris,etcum omni- Caccabelli cum vincis et terris, ct cum omnibus
bus ad eumpcrtincntibus,sito suprascripto territo- eorum pertinentiis,ab uno latere silice qui descen-
rio, ab uno latere Quvius, et a secundo latere Pcn- dit a ponte Lucano (ad ponte Lucanum);a secundo
tonia majore,ct atortio laterefundumQuintilioIum latcre alia silice qua; pergit adpalatium antiquum,
et a quarto latcro Gamarti. Simulquo et fundum C a tertio latere via publica et a ([uarto laterc fun- ;

qui appellatur Pluzano in integrum, ab uno latere dum Gostanti. Enimvero clusura do vinea supcr sc
fluvio ct a secundolatcre Camarti; ctatcrtiolatore
; in integrum cum omnibus ad eam pertinentibus,
Cervinariola; et a quarto latere fundum Purpura- sita in fundum qui vocatur Zctula sicuti per dona-

num juris ejusdem episcopii,atquo ipso suprascri- tionis chartula evenit in suprascripto episcopio.
pto fundum Purpurauum in integrum cumomnibus Fuiidum Paconi in integrum, fundum Piranello ;

ad te pertincntibus ab uno latere Africanum et a

; fundum Turriele,fundum Cecili, fundumSorianum
secundo latcre tlumen, ct a tertio latcro Pluzano, cuin arboribus olivarum; fundum Balbinianu, in
et a quarto latere Laurctum pariter et fundos
;
quo est ecclesia sancli Victorini; funduin MolUica
portusulo Uosario cum ccclcsia sancti Valentiui. sibi invicem cohccrcntes cum omnibus eorum per-

Eundum Julianum, fundum Orianum.omnesinin- tincntiis. Ubi inter affines ab uno latere pouitur

tegris sitii invicem cohaM'cntes.Constitutu lorritorio lucus a secundo latcre rivo ([ui porgit ad pontcm
;

Tyburtino miliario asupra scriptacivitato plusnii- Marini a tertio latcrc Lumbricata;a quartohitere
;

nus quinto in campo majore;ab uno latcreStaphi- rivo Puzzulo.

liano,et asecundolatere silice in quaest Ponticello, Insuper concodo etconfirmo Marsicanam viamin
et a tertio latere crepidinis, et a quarto latere Pi- ])
intcgrum, et fundum campo rolundo in integrum;
rantis(Pirunis);et a quinto laterecolummollu.simi- fundum Pensioniset case inintogruin,cumeocIesia
liter fundum Suberetula, fundum Armagna, fun- sancta; Mari;c, et sancti Sevorini juris suprascripti
dum Bissianumoum cccIosiasanctiAngeli.Fundum cpiscopii. Ouippi'", {sicj et fundum qui appellatur
Trulias,fundum Castamiola, fundum Computum, Cornuticum plebe sancti Stephani fundum Parianu ;

fundum Turinianum, fundum Jamule,fundum Gi- cum ecclesia sancta? Maris; fundum Circulo cum
mcUojfundum Soptom viis,fnndum matrcSaccuIa, ccclcsia sancti Benedicti et sancti Anastasii,fundum
funduui Pracli iPredi), fundum Planulc, omnos in .\qua forrata; fundum Paternura, fundum I\Iar;iiuim
intcgris sibi inviccui cuha^rontibus cuui terris, et et mous Paterni; fuiidum casa Martis, fundumVe-
silvis, et cum omnibus a supra scriptos fundos in gonte quod ost casa Projectici, fundum Balilianum
integros perlinentibus, positis in eodom terriiorio cum terris et silvis sibi inviccm cohaerentibus, po-
Tiburtino. Pr;ctorea,et fundum qui vocatur Barela Tyburtino, ab uno latere Fossato
sita territorio
inintogrum,fundumCasapetrainintegrum,fundum majore; a secundu lulerevia antiqua qua'pergitad
.iXi KI'lSTni,yii: ET 1'IUV11,F,(11A. »54
pinili'!!! .Miirini; ct a tcrtiu latcri' runikmi Caliiia- \, fundum Turriluhi; liiiKJuni Vicum ot Arcum, et
lumi jmis s!mcl:p lloiuaiuu Ecc-lesiio ; h (iiiaiti) luliTt' (',ioilianum,ot Vigilianum, ot Asprctn ciim ooidoHiH
ruiuliiiii... (>t n iiiiiiito latoi'0 runduiii rimliiii juiis sancti Petri, ct in vicu coclcsiam .'^ancli Valerii ;

tnoniistorii Colhi Nuvii. I'urro {itcnwii) ol ruiuium i|ui fundum Gra.'coruin, fiindum Virdiliaiium ubi ost
vocatur Prata miijoro cum vineis.lcrris atquc pratis; ccclosia sancti Magni.Omnos sibi invicem in inte-
fuiiiJum liaronianum in iiitogruin intor aflinos inci- gris colKTrontibus ouni casisol vineis, torris ct sil-
pionto por livu iisi|ue iii rurmi aiilii|ua; a socuiulo vis, pratis, pasciiis, oulltim vol inciilliim; fiindum
latori- Muiii'liihi ; a lortiu hiloro riiiiiliiiii lluiiiaiii; el .Molizaiiiini ; fiiiidiiin l';itoriiiim, fiiiidiiin Saiiibiioulo
a (iiiarto latoro lluviuin Tylioris, ol [lorvoiiioulcs |iosito t(!rrituriu Tyliurtinu ;i oivit;ilc ojii;((k'iii mil-
usquc in aliis arci ubi in Poticella. Verum eliam et liario oct;ivo ; ub uno latcrcfundum Miniann, ot a
cKiusura vineata super se in iiitcgra pusita ad porta socundo laterc Bulturella; a tertio latcre fundum
.\ilriaiui; fiiiulum Cicoiaiii,fundum.Mlorum,ruiuliim Maternum; cl a quarto lalorc (luviua qui vocatur
Ciculanum, funiiuin Paccionis, omncs inviceni co- Juboiizuiui, el munte (jui voiuitur Grufo juris supor-
ha;rciitilius in intogris fuiulum Zizinii ((J vallis
; ascripti opisoupii. Pari modo
ex alia partc monlis
Cottu) (sic ad oram litteris rubricali?) cum plebe fuiuli Caparacie sive mussa vocatur, cuin mons ul'i
;

sancta; Maria;i2t sancti Joannis; fundum Marciancl- p est in cacumino ccclesia sancti .\ngoli qul dicitur
Ium,ot casalc sancli Cirici ; fundum Columnolla, l''aianu,ncc non ct locum qui appolhitur Trollanus
sive (piibus aliis nuneupaiitiir
vucabuli.'; ab uno : Giranus) (in rubrioa) cum fundis suis vidolioct
{i(l :

hitoro via publica; a secundu luterc fuiulum .\pul- fuiidum Gaipi.fundiim Murro, fuiidum Phizzo, fun-
loni; u terlio laterc Uomani; a quarto Uiterc Balle duin Ilozarium, fundiim Corianum, fuiidum Jiilia-
longa, ot a quinto lalcrc forma unde aqua decurrit nu!ii,fundum casa Martelli, fundum saiicta3 Anato-
reclo in via public;u Similiter et funduiu Garpiiiia- lia; et vallc Fortiniane, ct usquc in finc stolh-n, fun-
nuin et viiiea interduos Ludos,cum ecclesia beali dum (Grapola) moiis aqua; vivtc. Omne.^ sibi invicom
Pelriupostoli(vi(i./tiras inuros) {in rubricaad orain) coh;vronto3 in intogris, cum casis ot vinois, torris et
et viiica in trivio cuin ecclesia sancti Laurontii. campis, pralis, paacuis, aquis, aquurumquc
silvis,

Iinmo ct fundum Gastro in integrum cum ecclosia docursibus, vel cum omnibus eorum pertinentiis ;

sancti Angeli fundum Balarcese sibi inviccm coha".

; constituto jam nominato tcrritorio Tyburtino, mil-
rentibus. Pariter ot fundum cum cusale suo et Uallc liurio ab ipsa civitas plus minus deccm. Ab uno la-
longaatque plobo saucti ihic dimi9imus((i(/cinim«/m tore fundum Gra^corum; a secundo lutcro fundum
muiiii) viiicis ot torris et cum omnibussuisperti-
cuin fundum Grunzanu, ot a Sussa, ct a tertio latero
nentiis Fundum (Fulloiiis) FuUonius in integrum,et fundum Longiajnum.Similitcr ct fun-quarto latere
quatuorunciaifundiquiappellaturApoIlonii.Necnon C dum casa Ilerculi cuin casis et vineis, ct cum om-
etfundum Claudianus.fundum Juliani, fundum Tri- nibus ad eum pertinentibus; ab uno lalcrc fundum
ponlis, fuudum Cistornuhc, fundum Pontecclo, fun- Licilianum, a secundo latcre fundum Foranu; a
dum Silvori, fundum casa Marciana.fundum Pars' torlio lutcre fundum qui appolhitur Pasinianu, et a

cumsylvi80tolivetis,etterriscum ecclesia sancti Ge" quurto luterc fundum Burbaranu juriis Ecolosia; Ty-
cili.ctcumomnibuseorum pertincntiis; simulctiara burtina!.Pra;tereaet quatuorfundis in integris,vidc-
et fundum Patcriiuin cum ecclesia sancta; Golumb^e licet capud (capito) leonis, et Priscianus, C;csaria-

fundum olivarum fundum Janulc cum ecclesia san.

; nus, Magianum. Omnes sibi invicem cohajrentcs.

cti Puuli fundum .\nterranum in integrum sibi in-

; Immo et fuiulum villu Pcrtusa,fundum Saluranum,
vicem coha?rcntibus (sic), inilliario ab urbo Romaj fundum Valneolum et casale cum ecclesia sancta;
pius minus viccsimo sexto. Porro et fundum Bulnco Sccundinai usquo in rivo qui dicitur de Trabicella;
lum,fundum Fucundii,fundum Licini,fundum Bas- et ccclesia sancti Stephani cum casale suo, et fun-
sanum, fundum Barbatianum, fundum Corsanum, dum Marcianum omnes in integris positi juxta fun-
fundum Bico longum; fuiulum Antoni, fundum dum Giranum,et FinesteIle,territorIo Trellanense.
Clippi, fundum Nigilionis, Resiariu; fundum Buc- Itemque fundum Gantoranum cum ecclesia sua,
cuiiiauum quod est torritorio Savinensc; fundum ^. fundum Bulziniano.fundum Marano in integrum ot ;

Gelli, fundum CartcUoruni qui est posila anteponte ccclesia sancta: Felicitatis cum casale suo usque ad
Lucanum, fundum Corconi in integrum, fundum flumen; omnes slbi invicem cohaereutes in intogris.
.Maiani in integrum positum juxta silicem,l'undum Porro ot plebc sancti Laurenlii qui appellatur in
Jeniilianum; fundum .Vquilonem; fundum Mutilia- Sublaco, cum forma ct ccclesia; sanctK Mari;e quaj
num juxta sancti Stephaui in Coruuti, fundum in ost supra eastellum fundum Paternelluni,fundum
;

Balle positum,qui appellatur Capra molente, et Ca- Bullica cum vineis et terris,et cum omnibus eorum
stanneola in integris ab uno lalcrc colonia (lux vo-
: pcrlinentiis, conslitutis territorio Sublaciano usque
catur Minianu a secundo laterc fundum Veranum
; in lluvio medio Ecclcsia; Tyburtina;. Fundum Pon-
a tcrtio lutere fundum llianum et a quarlo latere ; za, fundum qui appcllalur Casa fundum Casalupuli ;

monte qui vocutur Vulturelhi juris sanctic Roman;c fundum Gunistra; fuiidum Scapiono; fundum C;osa-
Simul etiam fundum Ilice ot civitas (iu;c
Ecclesio;. rca, fundum Cisinianum sibi invicom coha^rcnteg,

Yocatur Noe; ruuduni Petiouiliolum et Tnrriclo; positi territorio Afile ; ab uno latere Afile,a secundo
355 BENEDinTI PAP^. VII EPIST. ET PRIVILEG. 35)

laterp Tiirrita,a lortio lalere Gaianello,ct

a qu irto _\ Sevcrini, et Trellino, et vleu cum peclesia sancti

latere Palerelanum. Similitcr iundum

Orarius et Valerii, etZizinni in quo est plebesanct.-n Mari.T,ct

Gratinianus; fundum Puzzorosano,fundum Ponza- sancti Joannis, cuni aliis casalibus, scilicet et in

no,fundum Cctroiano fundnni Toriniano in integris,

; hcrliaticis, et glaud;ilicis, nulla moleslia h,'ibe,-itis.

siti territorio Sublaciano; ab uno

laterc Cisiano, ab Gaitera vero oninia immobilia loca, cultis et incul-

alio latere Balncolum,a tertio latere Glastcranr-, ct tis,cum omnibus eorum pertincntiis, vel adjacen-

a quarto latnrc fundum Nuscanum, et a quinto la- tiis, sicut suporius legitur.

tere fundum Caprola a supra

;
s:?ripto latere fundum A pnEsenti soeunda indictione vobis et per vos
Calcuano. Paritcr fundoras quinque in integris
et concedimus et perpetualiter stabilimus suprascripta
qui vocantur Moreni ; Oreta,
Plumbariola. Aqua, loca,cum plebibus, ecclesiis, casis, villis et castel-
Combula, Pagatianum cum laco suo et introitu suo' lis, terris cultis et incultis,urbanis et rusticis, nec-

posita territorio Tyburtino,ab ipsa civitatemilliario non et omnia jura, et juxta consuctudines qua; in
plusminus quatuor; in campo majorc, nec-non ot eadem tempora hactenus per-
ccclesia per pra^terita

Monticellis et casalis cum ecclesia. manserunt, amodo somper consisterc jube-

illibata

Ha;c supra scriptis omnibus fundis et casalibus, mus. Simulqueomniamunimina,sPu cuncta instru-
et plebes, et monasteria et ecclosias qua3 superius menta chartarum de tuo episcopio qua; a paganis,
iptii esse
adscriptis (««•) videntur. Imo etiam ccclesias, siveperhominum ncgligontiam subtracta; vel immi-
quas Bosone episcopo tuus antecessor isto praesente nuts, seu ab igne crcmatae fuerunt, per hoc nostrum
anno consecravit, videlicct sancti Joannis ot beati apostolicum privilegium omnes res illorum stabiles
Juven.alis. (Ha!C in bulla Joan. Xl.X, a. ltJ29.) spmppr consistant in omnibus pleniter,lpgaliterquo
Confirmamus etiam ut per aflines et terminos cos rontinentos vigorem. Rex vero omnes quK ab nrtlio-
deliberatis. Inter aftincs incipiontc a sanctis scptem doxis Christianis et piissimis pro illorum anima-
fratribus,etusquein conllnibus sancti Joannisqui bus, seu salutae tuaa ecclesise sive perchartula, sive
appellatur in argontella, et exinde in campo sacri, spontanea voluntate ofierre atque concessa; fuisse
ubi sunt Staphili ficti, et recte in silice magna de videntur,vel fuorint,absque ulla molestia et absquo
Penostrina, desrondentc vero per ipsa silice omnia omni quorola aliquorum hominum perpotuam stabi-

partc dcxtra territorioTjburtino juris oidcm Eccle- litatem et perpctuo jure in tua occlesia tibi,tuisque
sia; Tyburtinm. Parte vero leba {sic) omnia juris succossoribus sancimus. Quaprnptor statuentes,
sanctoD Pcncstrinensis Ecclesiae.Sicuti anlecessores atque promulgantes coram Deo ct terribili ejus fu-
nostri per pr,Tcepta dofinierunt. Praeterea conccdi- turo examine, per hujus nostri apostolici privilegii
mus (lUfiucrMifirmfimus tibi tuoque vcnorabili epis auctoritatem sancimus, et beati Peri apostolorum
copio) tibi tuoquo opiscopin, ut omni temporo li- C principis auctoritatcm dccornimus, tam apnstnlie.c
contiam ctpotostatom habeatiscum vestrisomnibus sodis futuros pontificos,quam qni occlosi.asticas ad-
hominibus ingrodicndi et cgrediendi cum omni ves- ministraveriut actionos,vel ctiam magna parvaque
tra utilitate por pontem qui vocatur Lucanum abs- persona, aut quispiam cujuscunquo sit dignitatis
que omni redditu, vel qualibet dationo, cxinde pra^ditus potestate. Idoo qua; a nobis pie disposita
persolvendum pro qualicumque causa. Insupor sunt, atque a nobis concossa quoquo modo nunquam
concedimus vobis omiiom districtum, et placita de licontiamli.aboatdepr.Tdominatisomnibus immnbi-
omnibus monasteriis, sivo occlesiis tui episcopii tam libus locis in uno adunatis, atquo spiritalitor apos-

infra ipsa civitate, quamque etiam et dc foris, sive tolica exarationc conjunctis disjungcrc, vcl uno ab
monachos et ancillas Dei atquo presbytcros et dia- uno altero alienare. Si quis interea, quod non cre-
conos, vol omnem clerum, qui sub tua protectione dimus,de temerario ausu contraea qua; ab hac nos-
sunt, vel in tua dicecesi permanebunt, ut in tuam tra auctoritatp, et Domini nostri Jesu Christi apos-

tuisque succossoribus sit potestatem distrigendi et tolorum principis Pctri cujuslibot immeritis vico
judicandi. Denique confirmamus tibi per hoc nos- iigimus, anathematis vinculo innodaturn, et cum
trum apostolicum privilcgium omncm consuctudi- diabolo ct ejns atrocissimis pompis, atque cum Juda
nem quostuissuccossoribussolitieranthabore (««), n traditore Domini nostri Jcsu Christi, a3terni incen
ut et tu tuisquo succcssoriftui absque uUa contradi- ii supplicio concromandum sit doputatum, ne nn-

ctione pcronn/A' tcmporibus rctinoas et nulli unquam

; quam a i)ra'l'atis anathematis nexibus sit absolutus.
comiti, aut castaldio, vcl alicui honiini,qui ibidem At vcro qui pio intuitu observator omnibus exstito-
publicas functiones fecerint liceat tuae ecclesia! ser- rit, custodions hujus nostri apostolici constitutionis

vos.aut ancillas,sive liberos homines.qui in supra- ad cultum Dei respicienlibus, benedictionis gratiam
dicti lui episcopii casalibus rcsident ad placitum vel a misericordissimo Domino Deo nostro consequi
ijuadiatn (4(c), sive aliqua dislrictione provocarc aut mercatur, atque meritis beati martyrts levitK Lau-
perduccre, sine tun, tuorumque succossorum con- rontii, .-etern.-G vita; particeps effici mereatur.
sensu.H:cc vero pr^nominatis sou locis quae supe- Scriptum per manum Joannis scriniarii sanctae
rius contincntur, vidclicet LipianumetLambrionem Romana; Ecclesia?, in mense Decembrio et indict.
cum vineis ct cripta tabulicia, et cannoto, et pen- secunda.
sionis, in quo est ecclesia sanctae Mariee et sancti t Bene valete t
357 JOANNIS PAP.-K \IV F.PIST. AH AI,ONKM. 358

Dalum diiodiicimo K:il. Jnii. piT rniiniis .l(i;iiiiiis \ l'i'lii ii|iii^-luli .si'|ilimii, iiiipcniiilii iliiiinio piiMsiiiin

cpiscopi sanel.v Laviranpnsis Errlcsi.T.ol hililinllu'- pcrpetno AuriihIo Otlono a Dnn cnroTiato niap;iio ol

carii sancl.r aposlolic.T scilis. Anno Dco propilio paeilico, irnp. anno f|iiiiilii, in iiinisi; DcciMiilirio id

ponlilicaliis ilonini Hcncilicli siiiiiini [lonliHcis cl. iinlic. suprascripta scciinil.i.

univcrsalis ipi-irlo pap.r, in sacratissima sclo licali

ANNO nOMI.VI DCCCDL.XXXIV.

JOANi^ES PAPA XBV,

NOTITIA niSTOKICA
(.\pud Eggs, Pontiticium doclum, pai;. ^83.)

Exstinclo L)iMii'.ilictii VII, i'iUrus cpi.scopiis Papicnsis,()tlonis impi-ratoris arcliicanccllarins, vir piiis ac
nia^n.c iliictriiia',iipcra Oltonis a clero ac popn.o Uiimano in l'ctri soliuia.assuniplo .loaiiiiis .\1\' nominc
cvcliilur cl ci)iisi'cr,i!iir. Id nlii ro-ciit Hoiiilacins o.vsul, niliil ciinclaliis Coiislaiitiiioinili Unmain, scdoiii
itcrum invasurns suoruniijuc sliidiis adjnlns, snnipto dc pliirilius, (|ui cjns inv.isioni olisliteiant,
rciliit ;

supplicio, Joannem pontiliccm, tertio ab cjus clecliono monsc, do sede violentoc exturliat, tum vinculis
conslriclniu iiiijue earccrem detrusum, quiiii(ne niensium a|)alio diversimode al'tlit;il donii)uc l'anio,vcl :

gladio cncetuni,o carcerc in publicuiu extralii, omniumi|iio oculis expoiii mau(lat,iic i|uid sporarent ani-
plius qiii cjus libcralioni stubobant.Horrcnduin |ilauc visu,cuiictisqne lu^ondum Uomanis civibus spocla-
culuni cadavcris ipsa macie exstinetuni f^imo Juannom co,iclamante,et vindictam asupcris el hominibus
!

de sacrilego tyranno reposcente.

Ncc emansitdiu promerila utrobiqui' vindicta; siquidcm friiciilentus apostolicie sedis invasor inlraqua-
luor monsos reponlina niorto tactus,c throno conuit exanimis, adooquo omnibus oliani suiscxosuscxsli-
tit, nt deruucti coriuiB iii areani Latcranensem t'uuc ad podos ligiilo protraheront, lanceis ac gradiis per-
fodercnt, saxis, siiuto ac luto imi)ctercnt,ac deniipio velnli scpultura iiidignum,inhumiilum projiccrent.
Scribit Oldoinus.intclicishoininiscadaveraliquol dies inhiinKitnm publico eiim contenipln jacuisse.ac tan-
deni niiera nonnullorum clericorum clanculo sepultura' datum fiiisso. Periit Uonifacius, inlor grassatoros
potius quiim intor Uonuinos pontilices (utor phrasi Baronianajadiiumorandus,duodecimoKalend. Augusli
auno siilutis 985.

EPiSTOLA
AD ALONE.M BEMEVliNTANU.M ARGHIEPISCOPUM.
(Apud Ughelli, Itnlia Sacra, tora. 'VIII, col. 69.)

JoANNES episcopus scrvus servorum Dci, diloctis- B more ad missarum solcmnia cclebranda transmisi-
simo nobis .\Ioni vcnerabili atquc merito honorabili mus,quo tibi non alitor (Ecclosi.ic tua^ privilcgiis in
BenPventan.T? et Sipontin;o sancl;c Ecclcsia! arehi- suo slatu mancntibusj uti concodimus, qiiam deces-
episcopo, tibi tuisquc sticcessoribus in porpctiium. sores pi\'cdcces.5orcsque tuos u.=!0s esse ineognitum
Si pastores ovium solcm goluque pro grcgis sui cu- non habes,scilicet in his festivitatibus in Nativitate
stodiadieac nocte perforrc contonti sunt,et nequa Domini,Epiphauia,Pra!seiitatione S. Marine Dominai
ex eis errando poreat aut forinis laniata morsibus noslriPjSimiliter ct in Annuntialiono ejusdcm, et in
rapiatur, ovile seniper vigilando custodiunt ac cir- Paschalibus fcstivitatibus, et Ascensione Domini, et
cumspectant, quanto sudore quantaque cura debc- Pentecoste, nec non in festivitato S. Joannis Bapti-
mus noscsse pervigilos,qui sumus animarum pasto- sta?,et in natalitiis Apostolorum,ot in .\ssumptionc
res, ne ante summum pastorem nostra; negligcntiiTB B. V. Mari.-c, pariterque et in Nativitate ejusdem,
reatus exeruciet, et unde mndo honores sunt subli- simulque ct in dodicatione sancta; ecclesia; tui ar-
miores,indc pra? cunctis strictissimo dejiciamur ju- chiepiscopatus, nocnon in die tu» consecrationis,et
dicio Pallium autem fraternitati 1u.t3 es in congregatione et consecratione episcoporum,
 :

359 TIIEODKHICUS METENSIS EPlSr.dPUS. — NOTITIA HISTOIUCA. 360

iti ctium ct in fcstivitatp B. Michaeli.s,irchangc!i, \ rcfra;na,el (Jisciplinam rcscrva ul slcut Patrr culpag

ct translationc cnrporis l). Dartholom.Ti aposioli, ferias, ct a dilectione lllioram quos corrigis non
simulquotribuimusatque concedimuslicenliam tibi recedas.Miscricordem te et prout virtus patitur. . ,

luisque succcssoril)us cpiscopos ordinundi in his vi- exhibe.opiiressis defensio tua subvcniat,opprimcn-
delicet civitatibus sancta; Agathao, Abellini, Quinlo- tibus modestia, et ratio contradicat. Nulium con-
decimi, Ariani, Asculi, Bibini, Vulluraria3, Larini, Ira despicias, nullum quajrentem justitiam
ThelesiK, Alifi, Termula;, Triventi et SessuliC,con- spernas, custodia in te a;quitalis excellat, ul noc
lirmantes tibi luisque successoribus Ecclesiam divituni pntcntia alir|uid apud te cxtra viam suadeat
S. Michaelis in monte Gargano cum ipsa SipoiUina audcro rationis, ncc iianperem dc tc sua faciat hu-
ecciesia, et cum omnibus eorum pertinentiis, et militas dcspcrarc, quatcnus Dco adjuvante talis
omnibus praidiis familiis, utriusque sexus, ecclesiis possis existerc qualem sacra lectio praicipit dicens

et massisque qux pradictis ccclesiis pertinere di- Oportet episco}mm irreprehcnsibilem csse. Sod his
gnoscuntur. Cujus autcm honor modeata oninibus poteris salubritor uti si magistram chari-
actuum vivacitatc scrvandus cst. Hortamur insupcr tatcm habucris,quam si quis sccutus fucrit,a rccto
ut morcs ornamentis convcniant, ae conformentur, aliquando tramitc non recedet. Eccc, fralcr charis-
quatcnus,auctorc Domino (rever*nde) ubiquc possis simc, qualia intcr multa tui sint sacordotii ; ha;c

esse conspicuus. Vita igitur luaiiliisluissit rcgula,

" pallium comitantur, qua; si studiosc servavcris,

cum profectus eorum a tuo pcndcat c.xcniplo, ut quod foris accepisse ostenderis intus habcbis.Fidem
tuum post dicm valcas sccurus diccrc Cor mcnm : autcm quam in tuis cpistulis brovitcr ascripsisti,
ncquc prospcra, aul qu.T tcmporalitcr blandiuntur licet latius explanare dcbucras, Ucdcmptori tamen

extulcrunt, nequc adversa dejccerunt, scd quicquid nostro gratias agimus quod eam in ipsa etiam brc-
illud fuerit patienlia? dovincatur virtute. NuUum vitatc ccrtam osse cognoscimus. Sancta Triuitas
apud to locuni qucmadmoduiu nec
invcniant odia, fratcrnilatem tuam gratia sua; protcctionis
amor indiscretus tcoccupet bcnignum to boni sen-
; atquo honoris sui via nos dirigat, ut post vit;e
ita

tiant, discretum te mali cognoscant. l-^icilc hujus amaritudinog, ad ffilernam simul pcrvenire
Justitiam npud to culpabilem suggostio mala nou dulcedincm mcreumur. Amen.
reddat nocentem gratia aut favor non cxcusct,re-
; Scriptum per manum Leonis notarii regiona-
missum to delinquentibus non ostondas, nc quod rii S. R. E. in Docembris mcnsc, indictione duode-

ultus non fueris, tolorantia perpotrari vidcaris pcr- cima.

miltcro. Sit in te boni pastoris dulccdo, et judicis Dutum viii Idus Dcccmbris pcr manus Joannis
scvora districtio, unum quod recte vivontcs foveat, episcopi ct bibliuthccurii S. Scdis upostolicic, anno,
alterum quod iniiuiotos a pravitate compcscat. C Domino pfopitio.pontilicatusD. Jounnis pout.ctuni-
. .

.... amore. Sed quouiam persffipe zclus supcr versalis XIV papos, in sacratissinia sode Ijeali Pctri
pcccatores, dum vult vindex indiscrctus exislcrc apostoli, primo (I).
transit in crudelittitem corrcptio, iram ideojudicio

Ex jam rccilati diplomatis lectione obscrvo

(1)
co saiculo,quod onmiuin consensu rude barbu-
rumque fuit, tam aiqHisite concinnutis(iuo pcrio-
disac scntontiis hoo fuisse scriptum diplonia ([uud
cvenisso puto ijuia ab ipsomot puntilice sit dicli-
tatum pastorulem etennn potius redolct cpistulum
;
quam pontificium diploma;h.Bc onim (ut vidorc est
injum rocitatis)cx Ibrmulurio aliiiuo truduccbantur
cum fcrcomnium idemquc sit galeutum c.xordium,
; quod usque ad Lconis IX tompora scrvatum ro-
perio.

A.NNO DOMINI DCCCCLXXXIV.

METENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTOIUGA IN TIIEODERICUM

(Gall. Christ. tom. XIV.)

Morluu Adulberunc, Bruno Colonicnsis tantispcr D cus,canonicus .Mbcrstadiensis et pracpositus Vorma-

Mctcnscin roxit Ecclosiain, undo baculuin suncti tiensis, proclainulus est cpiscopus ab imperatore
Pclri uil Ciiliinicnscm Ecclesiuni trunsfcrri curuvit. Ottonc l,cui sanguinis vinculu obstrictus crat.itcm
Excuntc lumcn aniio 004, Theodericus scu Diedcri- et Brunoni archipra;suii Colonicnsi c:t gcnere ma-
 361 ItllYlll.Ml l.N IIONIIJIHM TIIHODKIIICI. 302
tenio, nooiion imiior.itnri Ccmnulu I i't comili Ebcr- A .\stitit unnn 9.S0 Inpclhcimion.si conventui, in quo
hanlo ox gonoi-c palorno. loro ,T(|u;ilis do
St'i'i|)tiir statiitnm cst ut monusteria Stabulonscet Midmiinilu-
illo ha>o Iratlit : << Uooiloriciis vir iinporalnrii goiioris, rionso coudiiiiuta rcnmncrciit.Duin rox Otto advcr-
ingonii sinf^iiliiris, ad opisoip|iiitus cullioilrurn coiii- sus Gr;rcos ot Saraccnos iii Culubriu prudiaretur
niuni oniniiini ucclani;iliiiiu' acoossit. » Litloris an. 9K:i,Thoodo.rioiis ot Thooph;iiiia Antjusta piignn;
oponini dotlit in inon;istorii) suncti Ciulli siib colebri ovoutum Hossaii.i! pr.Tslolabantur, ubi rcscivorunt
Keroldo niapislro. Fortur di.\isso, iibi cognovil c\ cxorcitum imperialoiii prolligiilum l'uisso,ipsumtjuc
antiqu.t Iraiiitiono priinas noniiiuini episciiponiin imponttoreiii iialatu salulem (pi;osi\is9e. Oui tqiem
Moten^iiiin liltoras, nu't;illis niai^is iiiinnsvo protio- forro Tliooilerious iiiox properuvit.llabita sunt anno
sis.pro iininstujiistiuo nioritis, scripl.is, taiit;i boiui 9S.'l Vcrona' coiiiiti;i in t|inliiis Ollo II siioccssorcni

fuctiiruin iil su;i argcnto scripla.auro aiinotarolur. suum ronnnli;ivit Otlononi III, iistantibiis impcrii
Sacruni ilii-ni Pontoroslos oxof^it an. 9(i5 .\iiuis^rani iii;ignatibus, pr.TSorlim Tliendcrico, qui apinl prin-
in coniitutii Ottonis iiniioratoiis ot Urunoms ;irclii- ciiiom gratid [ilurimuiii v;ilt'lial, s;iiii'tinribiisi|uc
episcopi Colonionsis, qui paulo post in niorbum oi orat a consiliis. Kodem anno imponilnris cjusdcm
bipsns, Ilomos viihiit tlopiirt;iri. ubi ilo \ita cossit, Rnm;o ilofuncli 7 Decomliris fiinoribus intiTfuit.
tt!st;iinoiituni siniiii roliiiqiioiis in manibiis Tbonilo- I'ori|uiiiii proiiinliniii Adalborniiis, in Viriluiionscm
rici Motonsis ot ViclVidi Viiilunonsis opiscopnruiii, opison|iniii niqior olocti, rnntrarius, gr;ivoin habiiit
qui ojus runora curarunt. .Vstitit otiam hoo aiino onnlrovcrsiam ruiu Curolo a Fraiicia inforioris
episcoporuin convontui Colonia' habito, in quo lir- Lolliariiigi;o duoc p;irtibus Atbilberonis atltlioto, ad
mata ost ruiidatio ccclosi;c collogiata- sanoti M;ir- U ipioiii cpislolam scripsit acorrimam ; vicissimque
lini Loodicnsis. Circa itl tcmpus villam Vigiaoum (ierbcrtus Caroli nomineatrocissimas littoras rcscri-
et alia qua^dam restituit monas orio sancti .Armilli. psit.ut conslat cx ppislolis Gerborti, cujus dunialia!
Ecolcsiam monastcrii do Vorgavilla, nupor liindati suut cpislnl.T ad Tnoodericum.tjuem vocat Diederi-
in hoiiorom bcata' Virginis ac sanctorum apostolo- rum. Niincup;ilur Thcodericus dlloinclanl in litteris
runi,dedic;ivit anno '.)()(). Imperatoreni eonsobnnum Ricuini Tullcnsis episcopi pro monaslcrio Spinalcn-
scciilusin Italiam, illio por trionnium vorsatiis ost. si. Hillinus Trovirensis in confirmalione bonorum
H;ic occasione usus, multashincindc rcliqui;iscollo- cjusdom loci eum nominal Thcodoricum dc llamolo,
git et translbrri cunivit an. 970 in sancti Vinccutii cognominatur etiam Sixlus. De vita migravit dic 7
monastoriuin, qnod ipso in illiiis urbis insula anto Soptcmbris, anno 984,sepultusque est in mon;isterio
bienniuni oxstrii.xcrat, et pneclaris a?diliciis pxor- sancli Vincontii quod condidenit. Cum post trcccn-
navcrat. Rcccpto in oodom sancli Vinoonlii ccnobio tos annos tiimulus ojus rosoriilus fnissot, repcrtu
sanct.v Lucia'! corporo, oratorium ibidom in ojus siint ojiis ornamcnta pontilicalia inti'gra, ojusquo
honorom, 3t;itim a?dilic;ire cocpit, doilioavilquo vii ossa rocnndita fuerunt in capsain lignc;ini, t|u;o in
ItliisAugiisti an. 972, coopcraiitibus sibi compro- choro cxponilur die cjus annivcrsurii, pro cujus
vincialibus cpiscopis, Gorardo Tullonsi et Viofrido cclcbratione cadem ornamenla in usum adhibcntur.
Virdunonsi. In pago Calvomontcnsi locum qucnulam
inter Mosollam ot montom vicinum, qui vcrnucule EPITAPHIUM THEODERICI.
Spinal vocalur, divino famulalui aptnm rcpericns,
monastcrium illie construxit ;ic roliqui;is sanoti C II ii"Deodcricus generoso sanguine natus
Goorici episcopi Melcnsis transtulit. Su;c etiam mu-
Rogura progenie, nomen habens celebrc.
niriconti.T tcslimonia oxhibuit monaslcriis sancti
Arnullict sancti Petri Mctensis. Fautnr luit ac tutor C.Tsaris Ottonis tctigit quem linca carnis,
Parthenonis de monto sancti Romarici.quo nominc Cujus consiliis jura dedit populis.
subscripsit cuidam charta; Gisla;, tunc tcmporis ab- cnim mundo ceu sidus luminc plcno,
Liixit
batissffi.Cum multis aliis tam opiscopis quam abba- moribus egrcgiis.
.\ctibus cximiis,
tibus ab Oltonc II curam accepit restituenda; rcgu-
laris disciplina! in monasterio sancti Galli. Factus
Unde Metlensem meruit conscendere scdcm
cst an.976 arbitcruna cum Hildebodo Wormationsi Qui rexit digno pr.TsuIis officio.
ppiscopo mota', super navigatione ot usu amnis Aulam hanc coclesti struxit pro muncro Rogi
Hursilla>, controvcrsiiT intcr Werinherium Fulden-
Rcbus quam miris compsit ct innumcris.
sem et Gozberium Horsfoldensem abbatcs. Jura
regaliain urbem Metcnsem,intervonlu Theophania; Idibus ebdenis Septembris jam revolutis,

imperatricis, ab ipso principe accepit anno 977. Dccessus sorte clauditur hoc silice.

RHYIHMI IN HONOI5EM THEODERICI.

(Ex Sigcherto, in Vita Theoderici, apud Perlz, Monum. Germ. hist., Scrip. tom. lY.)

Deodericus sanguinc, moribus, D Regni per illum cuncta negotia,

Claris profecto clarior omnibus, Et jura stabant ecclesiastica.
A rege clarebat secundus, Miles, senalus, regis aula
Vis alicui sub co secundus, Suspiciebat ad ejus ora.
Hic consobrinus Cassaris inclyli Rex Otto clavo dum moderaminis
H.Trebat illi militi.T et domi, Re% flueluantes Italim nimis
Regni fercns partes sccundas, Per jura tranquillare pacis
Coesaris alleviansque curas. Tcntat ubique, malis remotis,

Patrol. CXXXTII, 12
 3Sy THEODEHICUS METENSIS EPlSGdPUS. — NOTITIA IIISTOIIICA. 360

Hicuti etiam ot in festivitato B. Michuclisarchangcli, \ rcl'ri-cna,el tliscipHnam rescrva ul sicut Pator culpag
et translaliono corporis U. DartholonKTi apostoli, ferias, et a dilectione llliorum quos corrigis non
simulquetribuimusatque coneedimuslicenliam tibi recedas.Misoi'icordem te et prout virtus patitur. . .

tuisque sncccssoribus episcopos ordinandi in his vi- cxhibe,oppressis defensio tua subveniat,npprimen-
delicet civitatibus sancta3 Agatha?, Abellini, Quinlo- tibus modestia, et ratio contradicat. Nullum con-
deeimi, Ariani, Asculi, Bibini, Vulturaria;, Larini, Ira despicias, nullum quaerentem justitiam
Thelesiae, Alili, Termula?, Trivenli et Sessulce,coii- spernas, custodia in te ajquitalis excellal, ut nec
firmantes libi tuisi[ue successoribus Ecclesiam divituni piitonlia aliquid apud te cxtraviam suadeat
S. Michaelis in monte Gargano cum ipsa Sipontina audere ralionis, ncc pauperem de te sua fuciut liu-
ecclesia, et cum omnibus eorum perlinentiis, et militas desperare, quatenus Deo adjuvante talis
omnibus pra;diis familiis, utriusque se.^u3, ecclesiis possis existerc qualem sacra lectio pra;cipit diccns :

et massisque qua?. prKdictis ecclesiis pertincre di- Oportel episcoimm irreprehcnsihilem Scd his
esse.

gnoscuntur. Cujus autcm honor modesla omnibus potcris salubritor uti si magistram chari-
actuum vivacitate scrvandus cst. Hortamur insuper tatem habucris,quam si quis accutus fuerit.a rocto
ut mores ornamcnlis convcniant, ac contbrmontur, aliquando tramito non recedct. Ecco, frater charis-
quatenus,auctorcDomino(reverande)ubiquc possis simc, qualia intcr multa tui sint sacordotii haec ;

"
esse conspicuus. Vita igitur tua filiisluissit regula, pallium comitantur, qu;B si studiosc servaveris,

cum profectus eorum a tuo pendcat cxcniplo, ut quod foris accepissc ostcndcris intus habebis.Fidem
tuum post diem valcas socurus dicere Cor mcum : autcm quam in luis cpistolis brevitor ascripsisti,
ncque prospcra, aul (ju.x' tomporaliter blandiuntur licet latius explanuro debucras, Rcdemptori tamon

extulerunt, nequc adversa dejccerunt, sed quicquid nostro gratias agimus quod eam in ipsa etiam bre-
illud luerit paticntia? dovincatur virtute. Nullum vitate certam osse cognoscimus. Sancta Trinifas

apud tc locum invcniant odia, quemadmoduni noc fraternilatcm tuara gratia suu; protcctionis
amor indiscrctusteoccupct benignum ; to boni sen- atquo ita honoris sui via nos dirigat, ut post vit;e
tiant, discrelum to mali cognoscant. Facile hujus amaritudinos, ad ffilcrnam simul perveniie
Justitiam apud to culpabilem suggestio mala non dulcedinem moreamur. .^men.
reddat nocentem gratia aut favor non oxcuset,re-
; Scriptum per manum Leonis notarii regiona-
missum te dclinqucntibus non ostendas, nc quod rii S. R. E. in Decembris mensc, indictione duodc-

ultus non fueris, tolerantia perpotrari vidcaris per- cima.

miltere. Sit in te boni pastoris dulccdo, et judicis Datum VIII Idus Dcccmbris pcr manus Joannis
scvera districtio, unum quod rccte viventes Ibveat, opiscopi et bibliothocarii S. Sedis apostolica!,anno.
alterum quod inquietos a pravitate compcscat. . .
(] Domino propitio.pontiflcatusD. Joannis pont.ctuni-
.... amore. Sed quoniam persa^pe zelus super veraalis XIV papa;, in sacratissima sede beali Pctri
peccatores, dum vult vindex indiscrctus cxisterc apostoli, primo (1).

•transit in crudelltutem correptio, iram idoojudicio

(1) Ex jum recitati obscrvo

diplomatis lectione quam pontiflcium diploma;h.i!C cnim (ut vidorc est
00 sajculo, quoil omnium consensu rude
burba- injam rccitutis) ox fbrmulario aliquo truduccbantur
rumque fuit, tam apposite concinnulisquo perio- cum fero omnium idemciue sit galeufum e.vordium,
disac sontcntiis hoo fuisse scriptum diploma quod ; quod usquo ad Lconis I.X tcmpora servatum ro-
evenissc puto quiu ab ipsomot pontilice sit dicti- perio.
tatum pastoralein etenim potius redolct cpistolam
;

martf^"'"-'''-'^^'^'" "

A.N.NO DOMI.NI DCCCCI.XXXIV.

iMETE.NSlS EPISCOPUS.

INOTITIA HISTOIUCA IN TIIEODERICUM

(Gall. Christ. tom. XIV.)

Morfuo Adulberone, Bruno Coloniensis tantispor D cus,canonicu3 .\lbcrstadiensis et praepositus Vorma-

Metensem rexit Ecolcsiain, undo baculum sancti tionsis, proclaniatus ost episcopus ab imperatore
Polri ad Coloniensom Ecolosiain transferri ouruvit. Oltone l,cui sanguinis vinculo obstrictus orat,item
•Exeunte tamon anno 'J04, Thcodcricus scu Diedcri- ct Brunoni archipra;suli Coloniensi ei gonerc ma-
 361 lUlYTlIMl IN ll()N(Hti:.M TllKOlJKIIICI.
torno, iicciion imi)oiMtoii r.oiirudo I pt romiti Ebcr-
hnrdo px Roni-ro piilcMMio. Si-riplor forc .Tipiulis (lo
illo hyr tnidit : « Doodfricus virimperalorii goiiiM-is,
inpmiii siiih^nhiris, a<\ ppiscoputiis Ciithptlram com-
inuni omnium ucclanialionc accessit. >>Liltcris
opprum (Ipilit iii monasleiiosancti Galli suli cololiri
Kcroldo macistro. Ferlur dixissr, ubi copnovil ex
antiqu.i traiiitioiip prim.is noniiniim episco|)orum
Mctpnsium litlor.is^motallis magis minusve protio-
sis.pro uniiiscujusi|uo ineritis, scriptiis, taiila bona
362
A .^slitit anno 9S0 Ingelhcimionsi convpntui, in quo
.slatiitum est ul monastoria StabnlonsePl .Miilmiinda-
ricnsi^ coadiinala rcmancrcnt.Uum rcx Otto adver-
sus (iiiocDS et Suracenos in Calabria pra;liaretur
nii. 9.s-.i,Tho(i(lericus ot Thoophania .Augusta piignae
pvcotum Uossan.o pr.Tslolaliantur, ubi resciverunt
exprcitum iraperialeni prolligatum luissc,ipsum(]ue
inipcratorcm natalu salulem (pi.Tsi\is9C. (jui opcin
lcrro Tlioodcriciis mox pioper.ivit.llabita sunt anno
'.)H'^ Veron.T comitia iii i|iiibiis (3llii II siiccossorom

faclurum ut sua argcnto scrijita.auro .adnotarotur.
Sacrum dii'ni Pentorostps pxp};it an. 9(35 A(piisf,'iani
incoinitatu (Jltonis iinpcratoris Pt Brunonis aichi-
episcnpi Golonipnsis, qui paulo post in morbum
lapsus, Uomos voluil doporl.iri. ubi de vita cossit,
tcstaiiKMituin siiiim rolin(|uoiis in inanibiis Tliondo-
rici .Motonsis ot Vicrriiii ^ irdiinonsis opiscofioruin,
qui oju3 lunera curarunt. Astitil etiaiii hoc anno
cpiscoporum convontui Colonia- habito, in ([iio lir-
mata ost tundatio ecclpsia; collegiatai sanoti Mar-
suiim ronuiiliavit Otlnnoiii III, astantibiis iiiipcrii
magnatibus, pr.TSorlim Tlieoibjrico, f[ui a[iiid prin-
ci|)om gratia pluriinuiu valebat, saiiotioriliusi|ue
ei crnl a consiliis. Eodcm anno iiiiporatoris cjusdom
Uoiii.o ilofuiicli 7 Decombris funoribiis iiitcrfuit.
Por([iiam jiroiiiotioni Adalborniiis, iii Viriliiiionsom
o[)isco|iiim niqior elocti, contrarius, gr.avom babiiit
controvcrsiani ciim Cnrolo a Francia iiiforioris
LotIiariiigi;o diice [lartibus Adalbcronis .addicto, ad
I) (|ueiii c[)islolani scripsit acorrimam vicissimque;

lini Leodicnsis. Circa id tompns villam Vigiaoum Gorbcrtus Cnroli nomineatrocissiiiias littoras rescri-
ot alia quaidam rcstituit monas erio sancti .\rnnlli. psit,nl conslnt oxeuistolis Gerberti, cujus duiealia;
Ecclcsiam monastcrii do Vorgavilla, nuper tundati suut o[)islol.T ad Tlieodcricuni,(|ucm vocat Diederi-
in hdiiorom beata> Virginis ac sanetorura apostolo- fiim. Nuncupalur Thcodericus tllknnclanl in liltoris
runi,dedicavil anno '.'66. Impcratorem consobrinum Uicuini Tullcnsis episcopi pro monasterio Spinalcn-
secutusin Italiam, iiiic pcr triennium vorsatus est. si. llillinus Trevircnsis in confirmationc bonorum
Hac occasione usus, multas hinc inde reliqnias collo- ejusdem loci eum nominat Thcodoricum dc Ilumolo,
git et translerri curavit an. 970 in sancti Vinccntii cognominatur etinm Sijrtus. De vita migravit die 7
monasterium, quod ipso in illius urbis insula antc Septombris, anno y84,sepultusque cst in monnsterio
biennium exstriixerat, ct pr;pclai-is ajdillciis pxor- sancti Vincentii quod condidcrat. Cum post Ircccn-
navprat. Uecepto in oodem sancti Vinrentii ci^nobio tos annos tumulus ejus reseratus fuisset, rcperta
sancl.T Luci.T corpore, oratorium ibidom in ojus snnl ejus ornamenta pontilicalia integra, cjusqiio
honorem, statim ffidilicare cccpit, dodicavitqiie vii ossa recondita fuerunt in capsam ligneam, ([U.t in
Idus Augiisli an. 97^, cooperantibus sibi compio- choro exponilur die ejus annivcrsarii, pro cujus
vincialibus cpiscopis, Gerardo Tullensi et Vicfrido colcbrntiouc eadem ornamcnla in usum adhibcntur.
Virdunonsi. In pago Calvomontensi loeum quemdam
inter Mosellam et montom vicinum, qui vernacule EPITAPHIUM THEODERICL
Spinal vocatur, divino famnlatui aptum reperiens,
monasterium illic conslruxit nc reliquias sancti C llie Dcodcricus generoso sanguinc natus
Goerici cpiscopi Metensis transtulit. Suo; etiam mu-
Uoguiii progenie, nomen habens celebre.
nificenti.T testimonia e.xhibuit monastcriis sancti
Arnulfi et sancti Petri Metensis. Fautor fuit ac tutor CTsaris Oltonis tetigit quem linca carnis,
Parthenonis de monte sancti Uomarici,quo nomine Cujus consiliis jura dedil populis.
subscripsit cuidam chart» Gish-e, tunc temporis ab- Luxit cnim mundo ceu sidus lumine plcno,
batissfe.Cum multis aliis tam episcopis quam abba-
Aclibus eximiis, moribus egregiis.
tibus ab Ottonc II curam aecepit rcstituenda? rcgu-
laris disciplin.TB in monasterio sancti Galli. Factus Unde Mettenscm meruit conscenderc scdem
cst an.976 arbitcr una cum Hildebodo Wormatiensi Qui rexit digno pra^sulis officio.
ppiscopo mota>, suppr navigatione et usu amnis Aulam hanc ca;lcsti struxit pro munore Ucgi
Hursilla% controversicT inter Werinherium Fulden-
Rcbus quam miris eompsit ct innumeris.
sem ct Gozbertum HprsFeldensem abbatcs. Jura
regaliain urbem Metensem,intervenlu Theophania; Idibus ebdenis Septembris jam revolutia,
imperatricis, ab ipso principe accepit anno 977. Decessus sorte clauditur hoc silice.

RHYIHMI IN HONOP.EM THEODERICI.

(Ex Sigeberto, in Vita Theoderici, apud Perlz, Monum. Gcrm. hist., Scrip. tom. IV

Deodcricus sanguine, moribus, Rpgni pcr illum cuncta negotia,

Claris profccto clarior omnibus, Et jura stabant ecclesiastica.
A rege clarcbal secundns, Miles, senatus, regis aula
Vis alicui sub eo secundus, Suspiciebat ad ejus ora.
Hic consobrinus Cssaris inclyli Rex Otto clavo dum moderaminis
Hajrebat illi militia; et dorai, Res fluctuantes Italia; nimis
Rogni ferens partes sccundas, Per jura tranquillare pacis
Ccesaris allc^iansque curas. Tentat ubique, malis remotis,

Patrol. CXXXTII. 12
363 THEODORIGI METENSIS EPISCOPI
Et hic cratj hic multus et intimus,
Ad 03, ad aures, eor quoque Cssaris.
Per hunc placebat qui placebat
Hoc sine vix aliquis valcbat.
Hac pra;minentem magnificentia
Omnes honorant munificentia,
Facti per illum gratiosi,
Ut sua vota queant mercri.
Qui non avarc sed cupidus pie
Hoc exigebat quod foret utile,
364
A. Notaque culpa; quod careret
Quod sibi spem veni» pararet.
: Nam vestra sancti corpora martyres,
Qu;erebat hujus sancta viri fides,
Translata qualicunque cura,
Ut reverenter haberet illa.
Gaudebat hoc urbs Metis cpiscopo,
Fidens in ejus pi-scsidio duplo,
Pollens per ejus sanctitatem
Tutaque per goncrositatem.

EPITAPHIUM EVRARDI COMITIS

AUCTORE THEODERICO.
(Ex Sigeberto in Vita Theod. apud Pertz ubi supra.)

Anno Dominica; incarnationis978 Deodericus hu- B Hac requie lajtus, lucisque levaniinc fretus,
milis pra^sul, ab ipsis parietinis hujus loci constru- Evrardus maneat, ccrnere quo valeat
ctor, pio studio Everardum fratruelem sibi, quoad Rcgem rognantem, rognantum regna regcntcm,
vivere datum est unicum amorem, orthodosis re- Christum, quem coluit, vivere dum potuit.
giique sanguinis parentibus elarum^ipsosque egro- Is puer insignis viventem flore deocnnis
gia indole puerilis gratiaj repromittentem,ac semet Ornans mundicia quffique sui studia,
gcnti patriffique suae in spem maximam ab ipsis cu- Transiit e mundo Seplembris sole secundo.
nis dulci atfectu eduoatum, immatura falco mortis Lector dic landem : Pace quiescat ! amen.
vixdum dccennem abscisum, luctu plebis patrum-
/tem epitaphium ejusdem comitis Everanli.
que iminodico charum pignus silici sub humana
sorte IV Non. Septembris manda^-it. Clauditur hac tumba pridcm sine felle columba,
Infans Evrardus, nobilis atque pius,
Item epitaphiutn.
Sanguine magnifici generosus Deoderici
Non estdampnosa mors jusli, set prcciosa, Praesulis, ex cujus fratrc fuit genitus.
Ante Dei faciem semper habendo diem. Crastina Septembris lux hisfuitultima membris.
Ipse dies plenus, luconti sole screnus, Q Christe tuam requiem da sibi teque diem !

Eft sine nocte dies et sine fine quies.

INVENTIO SANCTORUM
A domno Tkeoderico episcopo Metensi repertorum atque ad civitalem Melcnsem translatorum

(Apud Acherium Spicil. vet. edit. tom. IV.)

Anno Incarnationis DominicjE 870 magno et glo- D Palatina agebantur negotia ; in eadcm Italica expe-
riosissimo Caesare Augusto Ottone, cum ffiquivoco ditione constitutus,in quatricnnium fere militavit;
suo admirabilis indolis adoJoBcente filio eeque Au- dum dinno prKcipuc cultu dcditus, qua?quc ad ho-
gusto, simulque magnarum virtutum conjugeAde- norem decoremque seu munirncntum suk sanctae
Iheide, qua nihil unquam justius, mansuctius,pru- scdis, ccrtatim exquireret, et efficaciter votis ejus
dentius, nec magis pium quidquam potuit csse,Ita- cuncla suppeterent,corporum sanctorum maximam
lije sceptra pio justoque moderamine pacifice ac copiam ex diversis Italiae locis, divina se gratia
solide usque in fines Calabrioe gubcrnantibus, dom- adjuvante, collectam, digno se cultu atquc honore
nus venerabilis sanctaj Melis episcopus Thcodcri- alibi prffistantius veneranda,eidem sua; sanctae scdi
cus, ipsi magnifico imperatori sanguine ac mira di- Metensi invchcrc studuit.
lectione alque familiaritcrte conjunclus, cujusque Dc sancto Elpidio.
consultu pro mira sapicntia; pra^rogativa, cuncta Horum primum sanctum et venerabilcm Christi
 363 Dli; liNVENTKliNr. SANCTOUUM, ETC. 3«6
conrossoroni HLPiiiiu.Mox iMiirscirum pi-uviiicici suiu- A viiiin Tiliciim, iiui ilii mofliorri viilo pr.-rtorlluoiis.
psit, concodonlo Albrico, ipsiiis Mursiieciiiscopo.ox sui oxindo usijuo ud urbom Uoinani polagi profun-
quadam coclosia sodi opisoopuli proxima : (iii.o sc- ditato angoliir. Iloo sopnloiij qnondain oporo mar-
dos supor laciiin Kiioiniim aita, (piiil oliin 1'iiorit, moicnipii! ornulu, iit, viilni dabatur, o.vslructum,
ruiuro urliis ol phuiiiKiriiin circa coclosiarum ao sod tunc votiistatc collapsum, martyris egregii As-
nionastorioruni IVoiinonlia attostatur. Iluno nobis clepiodoti niombra vonerubiliter humala tonebat
ipsc cpiscopus cstoriijuc incola; rclulcrunt, luisse cujus tunibain, Ibrli nimis saxouum cl lerr.jo con-
ex collogio ([iiorumilani sorvornm noi.iini tomporo gorio rtbclusam, duin onm niagnu tamlom difficul-
aiitinuinro ox parlibus Gra^ci.T.numoro soptuaginta tato Thoudo, Bortrans, Rolhardns ponotratum,
in oauiilom Marsornin proviiioiam ailvontanlos, ac marniorc sancto oorpori proximioro, mandasscnt,
divoisis oiromni|ii;iipioloois vrloivitatilius iinivoi'si.s invoniiiiit monuniontuni, iino usijuo profundumdi-
niirabilium sigiiornm lumino t"ulgontes,ubiounqnc uiissum. Ki pcr medium a capite usque ad pedes,
in sancta convcrsationc (inis vitic advenerat veno- (pindam limitc, cx ipso naturalitcr saxoipiasi divi-
rubili sepultura rcconditi, multa vicinorum longe sum, (piod tamcn diligontias inspootum, unum con-
latoiiuo roverontia.pro assidna iniraonlornmjuoun- tinum(|uo oonstab;it. Doati vcre oorporis niodium
w coluiitur. lloruni tros,
ditate .., i]uornin
.j... liic
., tertius hino,
^, niodinm
..n ...,.,.>, mombris
illinc, 1.H.IHL»! lll»l.'UU& unum
altriusccus
ic. .1.1.1 UllUIIl
fuit, in eodem cocmotorio quioscebant, C.\i.i- stra- " contra alterum apposilis, cxccpto capite solo quod
Tos, EuTvciiius, et hic Elpuiils. Porro Eutychium inunam intogram partom jaoehat diligontissime
iraperator suslulerat,ct nc quain accipiendopossot collocatum.IIoc a!diluus etreliqui dixerunt,indicio
adhiberi fallaoia.sopuloro intaoto.satisqiioinnnito, voluisso antiquitatom signarc,quod ct ipsi vorc as-
neo u dio reposilionis ulla violutionis sigiia mons- scrvabant, oumdom martyrcm crudoli genoro pas-
trante, priusquam ub aliquo incolontiuin pr.-cscire- sionis, medio corporc vivum exscctum, cique atte-
tur, opisoopo tantum Albrico,cl paucis.ejus clericis standa; ita in monumenlo dividuo positum. Hunc
assislentibua, presbyter noster Teudo,cum presby- paritcr digno, ut par fuerat, honorc sublatum vii
tero imporatoris lIori\Y;\rdo,aroam sanct.i,qnod nisi Kal. Octobris venorabilis pontifox suscepit. Dicm
altari dosnpor oirracto noquivcrant, apcriuiit; ipsi- natalis ejusab incolis ix Kal. Novcmbris didioimua.
quo persacraossa iniri oaniloris,ncc miiins llagran- Num gesta cjnsminime ab cpiscopo de Cisa, ad
(is odoris, omnia numoro ao quantitate iutcgra, qnem locus pcrtinebat, quiviinus cxtorqucre.
\ ipiunt, scrinioque rccondunt. (Hujus dieni xvi De sancUi Serena et sancto Gregorio Spoletino.
l\:ilcndarum Octobrium colebrom habomus.) Sanctissima virgo Serexa apud Spoletnm in mo-
De mnrtis Eutychio, Victorino ct Maronc. nastcrio sancti martyris Savini, foris muros urbis.
Vcnions proximc ubhinc in tcrriloiinm .\niitor- C ubi et pluribus mirucnlis coruscabut.quievcrat.Ad
ninae urbis, qua; et ipsa ruinas tuntnm ostoiulil,ab quam ponc quotidie magnus popnlorum veniobat
codem Albrico episcopo de monasterio, suo! ditionis conoursus, ita ut noctes quoque previgiles turba
Roata; subjocto, pretiosissimnm martyrom Euty- cum lucernis caiterisque donariis ibi pcragerent.
CHiUM accopit,cnjus beati socii Victouini jam anno Hanc qnoquc cum integris toto corpore ossibus,
superiorc reliquias emcrat, simulque et partem misso illuc Rothardo diucono cnm aliis sibi fidelibus
suncti Mauonis pariter passi, qiiorum et loca pas- viris, venerubilis pontifex esset adeptus reliquias ;

sionis aspeximus, et ipsas aquas Cotilas {id est,Cu- quoque beati raartyris Greoorii Spoletini ibidem
tiliasj, foedo odoro spirantos, in quibus versocapite obtinuit, cujus passio scripta cst. Beata; Screna;
<uspensus fuerat martyr. Passionem doniquo eorum prajter quod in passione sancti Savini reperiraua
scripta rctinent sanctornm Nerei ct .Achilloi hunc eam ipsum boatum martyrem tumulassc,nihilplu3
:

ipsc venerabilis domnus Thcodericus ibidom assi- gcstorum porquirero potuimus qua; tamen tam :

stcns, ex ipsa arca marmorc fortiter munita, mira assiduis so virtutum oommendat insignibus,ut viva
cum exsultatione ac vencratione exccpit viu Kal. hurum gcstorum attestatio-
lectione oculis objocta
Octobris. Hos duos Adhelardus filius Gcrardi in non egeat. Dies ejus x Ka-
ne, quid fuerit in vita
palriam asportavit. p londarum Doccmbrium, eodem quo ct sancliSavini
De sancto Feliciano episcopo et martyre. raartyris, celobratur.
castrum non procnl a Spoloto, Felica-
Fulinias, De catena S. Petri apostoli.
Nusmagno undccunqucconcursu hominum ufnuontc Intcr hic Romam misso pra^dicto diacono Ro-
;Corpore sacro tutebatur, eum Benedictus ejusdom th;irdo, dono domni papae Joannis, qui tertius de-
(Fuliniensiscastriepiseopus,nnultooum flclulargitnr cinius in 00 nomino erat, partom non modicam ca-
per Borlrauni diaconuni ot Heriwardum presbyle- tena; beati Potri in basilica qu.-odiciturad Vincula,
rum IV Nonas Octobris, cx intimn ipso antro sus- oaindom pnrtioncm exsecanto, promoruit cum ea :

'ollitur. Passio cjus doscripta est. quoque privileginm monasterii sancti Vincentii,
De sanclo .4sclepiodoto martyre. cum dalmalica et sandaliis abbati ejusdem loci
In saltu quiCollis dioitur, qui Pcrusia; adjacot apostolica pr.Tcrogativa concossis, idem doranus
civitati, ubi Innc imperator autumnali excrccbatur papa diresit. Hasc omnia Adclbertus clericus cum
venatu, monasteriumerat antiquissimum suporflu- Conone comito, transtulit.
367 THEODORICI METENSIS EPISGOPI DE INVENTIONE SANCTORUM, ETC. 368

De sancto Vinccntio levita. A verteremur, in vicinio Horta; civitatis est actum.

Beatum martyrem magiiumetlevitamVixcENTiUM Tlc sanctis Digna et Emcrita.

in civitate quadam antiquissima, qua? ad solum Sed Romas tuno nobis constitutis, munere domni
usque jam longo tcmpore diruta fuerat, noroine papa; Joannis, pignora sanctarum Dign.e et E.meri-
Corduno, quae ab Arretio xii millibus distat,ex ino- Tm, quaruni corpora in porticu ccclesi.-c beati Mar-
nasterio proximo satis pulchro ornatu,quod n".u:'-a celli mariyris sunt-recondita, qu.-c est ante sanctos
itidem frcquentia venerabalur. Bcrlraus diaconua, apostolos; simul et alias singillatim rcpositas,cum
comitantc sccum quodam clerico cpiscopi Arretini propriis adnotationibus, diversorum sanctorum
(ei nomen Grisulfus), indicc loci, cum magna reliquias accepit, in quibus et sandalium sancti
licet difflcultate, vitt-e quoque non minimo periculo Stephani : ha^c omnia pcr Willardum monachura
sustulit. Ilunc ex Ilispania in Italiam dcportatum Mauri monasterii missa sunt.
firmiter asscrucrunt. Cujus modum trar.slationis Dc sanclo Yinccnlio episcopa.
postca domno pr»sule Bcnevcntum veniente, dum .Altcrum sanctuin Vinccntium episcopum cx nio-
nurui impcratorias a obviam
Grfecia vcnicnti nasterio quodam in comilati Urbini, a Ravenna
missus esset. plenius cognovimus juxta Capuam, : milliario ferc i, juxta Petram Pertusam, ab abbatc
siquidem monastcrium jam pene dirutum, nomine rebus necessariis nimis attrito,quia aliud quod da-
sancti Vinccntii rcpcrimus, quod grandi ct miro
B ret pro relcvatione loci non habucrat.partcm primo
opero quondam a Iribus fratribus nobilibus cons- otferente, sed Bertrao illuc misso, multaquc arte
tructum, veterani qui ibi tunc pauci mouachi strenue agentc, (f. deest totum) perccpit. Hujus
visebantur, diserunl. Et corpus sancti Vinccntii passioncm descripsimus. Hic pcr Immonem comi-
postea a duobusmonachis exHispania ibi clamdc- tem missus est.
portalum,atquemullisdeincepstcmporibusmaxima De sanctis \inccntio et Carpoforo.
venerationo habitum, doncc a paganis eodcm mo- Civitas Vinccntiaestnon longeaVonctia,ad quam
nasterio vastato, corpus sanctum inde sublatumet olim Longobardi, dum Italiam invaderent,primam
ad preedictam Gordunenscm civitatcm esset trans- urbium vcnisse dicuntur. In ca martyr Leont us
latum. Tiinc etiam episcopus Arretinus non modi- monastcrio celebri venerabatur. Hujus episcopus
cam portionem sanguinis beatissimi protomartyris loci reliquias nostro revcrcntissimo pr.-csuli, si pro
STEPnANi in vate erystallino, optime auro gemmis- causa sua impcratoriam interpellasset majestatcm.
que composito, ct do sanguine Innocenlum in alia repromisit.Mox misso illuc Rothardo diaconn,cum
pixide,et de capillis sancti Petri,breviculis persin- episcopus nimium se fecisset difficilem in dando,
gula appositis, quamvis invitus, et summo in dis- praiter quod duntaxat promiserat,tandcm continua
crimine apud imporatorcm sui rerumque suarum C exigentis victusinstantia,praBter paucasibi pignora
retenta,rcliquum corporis totum largilus Hunc
'•

positus dedit. Et quia redemptionis Eua3 facultas est.

cum angustiabat, peccatorem sui nostrum vencra- et beatum Carpoforum Romae passos, ab eadem ci-
bilem prsesulem per hoc et per corpus S.Vincentii, vitate non longa ante tempore translatos,incoL-c as- •

paravit ; atque sic in graliam imperatoris.eointer- soverabant : ubi ct nobile quondam monasteriura
veniente, vix rediil.De hoc ipso beatomartyreplu- sancti Felicisvisebatur,ubi ct primo reconditi fere-
res Italorum episcopi jam ante stepe tentaverant ut bantur, sed eo ab Ungris, qui pene locorum ipso- 'l

id acquirerc possent quibus Arabrosius Bcrga-

; in rum vicini sunt, cxuslo, atquc assidua incursione
mensis, pro eo quod sedes episcopatus sui in honore eorum reparationem prohibente, ad scdem episco- :

sanfcti Vincentii esset, et ante breve tempus euni palem infra urbem sub altare depositi, undcetpraj-
j

quibuspotuerat,diemquoeum e.xjepturusstatuerai: fatus Rhothardus diaconus,sanctum quidcmLeon- /

sed Domino ordinante,ut in erastinum illecondixe- tium totum, sancti vcro Carpofori rcliquias non I

rat, nocte prscedcnti a nostris prwoccopatum est. modicas ab ipso quo clciudcbantur sumpsit altari, i:

Hoo clerici de MontoRomaTic(/i6'niim»ow/) lulerunt. effracto sepulcro. Passioncm eorum incendio dcpe-
De sanctis Proto et Ihjacinlho. risse dixcrunt. Natalis eorum xni Kal. Augusti ce-
In Sabinis regionc, non procul ab urbe Roma, p. lebratur. Teudo eos dctulit.
milliario fere xi,sancti martyres Protus etHvACi.N'- Dc sancta Lucia virgine el nmrtyre.
THUs erant rcconditi, aliquanto negligentiore custo- Magna et univorsalis Ecclesi.i! cclebritate memo- ,

dia. Hos abbas quidam do monasterio sancta; Ma- rabilis virgo etmartyr Lucia Syracu.=iana,quo ordine
ri», quod dicitur Farfara, voner;ibili pontifici nos- ad religiosissimi prassulis nostri avidissimam devo-
tro, dum de causa sua eum apud iinperatorem sibi tionem pcrvencrit, Wigericus presbyter nostcr tunc
fieri intercessorem rogaret, quia nullo tantum mu- canloris, nunc custodis beati Stcphani offlcium go-
nere eum cognoverat dclcctari,partem primo obtu- rens, qui ea sacra ossa mfinibus, ab ipsa qua non
lit, seb postea mira pr.-cstantia donini pricsulis, levi munimine arctabatur cxtulit urna, qucm salis
quidquid indc repcrire potuit, adjecit. Ipse eum suis tutcc ndei constat quibit cxponerc. Ea in Gorfinio -

monaohis dans supcr sancta Evangolia sacramen- qua; vetus olim civitas fucrat, nunc tota diruta, '

tum, vere ea ossa sanctorum Proti ct Hyacinthi quiescebat ; ad quem locum de Sicilia cam fuisse
exi^ere. Hoc post Natale Domini, dum Roma re- translatam a Faroaldo quodam ducc Spoletino,vcre
 3f)l) GRZO ABRAS DRflTONENSIS. — ADMONITIO MURATORII. 370
nobisi nssorliim osl. Ilaiu' ipsain Syi-iciiKuiuuii Ohse, \ crale oxcuclorunt: Iutc vero fucruntca|iita virgarum
de (|ua ro:5|ioiisoria ot autiplionn; gcncralitor cum (|ua' por trunsvorsum jacueruut costis oxlcrioribus
niissa ul>ii|iic canuntur; ipsequo opiscopus loci, iiifixa; nam virgro omnes, qua; scx in ca fuerant,
nianu sua sanclo Kvaiii^^dio apposila, ODnMi-inavil. Jaiii indc adivorsis apostolicis, a votusto tomporo,
De rratiiiila sancti iMHieiUii. quiliusqiic n^gilius oranl dono collatan; e quibus
Gnm jam Uunia, rogiis nupliis ibi iiigonli gluria una, (jiirnaiiliucanlcpaucosannossupcrcrat.magno
pcrarlis, rodiliim in patriam disponeremus.ultiino impcralori Ottoni ub Octaviano conccssa osl; hffi

boncficio,eoque pluribus copiosioro, voncrabilein dum cxcudcrentur costas proprius intrinsccus, ca-
pivTSulom doninus papa do quartuor porlionibus pita quoj infra fortiter lcnobantur, romanscrant :

Lauuentii It)cuplotissinie cunuilavit

cralicula; sancti qua; tamen forro apposito manu (/". apposila manu)
Eas Wigcricus cum Joanne monacho, ab ipsrsacra percusso, licct laborioso conaminc, sunt discussa.

EPISTOLA AD CAROLUM LOTHARIl REGIS FR.VTREM

Sub nomine Ttieoderici a Gerberto scripta.

(Vide iiiter epistolas Gerberti)

" ^"

ANNO DO.MIXI DCCCCLXXXIV.

GEZO
ABBAS DERTONENSIS.

IN SEQURNTEM LIBRUM

DE CORPORE ET SANGUINE CHRISTI

ADMONITIO MUIUTOIiil.
(.\necdot. tom. III, pag. 237.)

Clarissimus vir Joannes Mabillonius, dum Italicas bibliothecas porlustrarot, duos codices offendit.ubi
hoc ijisum Gozonis opus descriptum fuorat. Unus cxstat in Klorontino coBnobio S. Crueis Fratrum Minorum,
scd sino litulo ac pra^fationo, alter in PydoKrononsi monasterio S. Bencdicti in agro Mantuano, ut ox ejus
Musoo Italic, pag. 104 ot 207, patcl. At Mabillonio visum non est operae protiura evulsaro, integrum Gezo-
nis librum quaro pr.olationem (luntuxat atque indieem capitulorura ojusdciu oporis cdTdisse contentus pag.
;

?9, part(i altora laudati Mu.soi, nos monuit se ad iQtegiam Gezonis cditioneni proccssurum, uLji intelligeret
id lectnribus fore gratura. Ego vero ex iis suin qi:i a clarissimo viro hujusmodi benoficium exoptasscm
lllud onim cst argumentum a Cezonc pcrtractatura, ea qurestio a t<"mporum nostrorum novatoribus tam
acritcr agitata, ut antiquitatis in hanc rem vcl quisquilia; dign.-u sint qu» in publicam lucem efferantur.
Et iirofoeto Gozonis liber, etsi nihil aliud pr.-Bstare possot quam conlirmarc ecclesiasticam soeculi decimi
traditionem, de veritate corporis ot ganguiuis Christi in augusto sacramento a Calvinianis negatam,Iibenti
animo a catholieis amplecteiidus forot.
Quamobrom constitutum mihi est illud ipsum opus publici juris facere postquam ejus cxemplar,Mabillo-
nio ignotum, occurrit raihi oliin in AmbrosiantC bibliothecae ms. codice lit. Q, num. 98. Quod unum mihi
pracstrndura censui.capita non pauca ejusdom operispra?terinisi,utpote jam oditaintor SS. Patrura Opera,
C[ual''a sunl quae Gozo e libris Cypriani, Ambrosii,.\ugustini, Grogorii aliorumqucdecerplain suumlibrum

I
intiilil. Multo magis omittoudum consui libollum Pascluili Hatberti ad PLuidum discipulum, quom penc
inlogiuni Gozo descripsit, constitutis cx illo tribus et viginti capifulis sui oporis.
Quis fuoril quoxe tempore vixerit Gozo, ox ejus pra?fationo discimus, uhi ha-c loguntur Qmnluin au- :

i''iii huic dccreto volunlalis mcx reverendx inemorix domnus Giseprandus, illo tunc tempore noster episcopus,

et ci ct auctorit.itc rcstitcrit, non liabctis ir,coijnituin, etc. .\l Giseprandus sive Giselprandus. Dertonensis
episcopus, ut Ughellus tom. IV, pag. iMo Ital. Sacrs ostendit, florebat circiter an. Ch. 950, cum Augnitano
concilio intorfueril an. S52 ct norainolur inter tostes in Othonis Magni Imperatoris diplom»fc Astensi »ccle-
sia; conccsso an. 962. Eidem quoquc Ughello vixisse Giseprandus vidotur an98i, ex fido chronci Vulturi-

»
371 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 372

nensis. Qua; oninia faciunt ut affirmare absquo errandi periculo possimus, Gozonom quoque nostnim flo-
ruisse ante annum Christi millosimum.
Nobile vcro monastorium suis suinptilms Giseprandus Dertonre a-dificarat sub titulo S. Martiani martyris,
ubi sacrura quoquc illius corpus rcconditum fuit. Ughcllus rcfert illustrc diploma Otlionis IVimperaloris
anno 1210 concessum, in quo multa de eodcm rnonasterio cjusque institutore Giselprando habentur.Primus
autcm illius coenobii abbas, vivente adhuc laudato episcopo fuit Gezo nosler,uti is in praifalione lestatur,
quo munere funclus est post sublatum ctiam c vivis (iisclprandum. Quare cum ejus libcr inscribatur :
Dilectissimis fralribus, quihus ex divina dispcnsalinnc, ctc. patcrniim inijicndo sollicitudinem,ad ipsos cjusdeni
monasterii rnonachos scripsisse dicendus cst Gezn.
Post pr.-ct'ationem leguntur vcrsus domni Odonis, hoc est abbatis Cluniaccusis, qui sanctitate vita; non
minus quam editis libris clarus, vivere dcsiit an. Christi 942,ut ex ejus Vita ac clogiis constat.Tom.YII.,
Sa;c. V, pag. 12'i, .\ct, Sanctor. ord. S. Benedicti, et cx tom. XVII Bibliotlieca; Patrum,ubi pag. 313 editi
reperiuntur hi ipsi versus. At qui subscquuntur, Paschasium Uatbertuin celebrem virum auctorem ha-
bent; scd ex iis quindecim duntaxat editi leguntur tom. XIV, pag. 720, ejusdem Bibliotheeae Patrum,
hoc est, usque ad Disponit causam, etc. Quare subsequontes in codice nostro opinor nondum publicae
luci redditos, in quibus Iranssiiltstantialioncm, uti et in reliquis suis scriptis Paschasius aperte statuit,
Gczone procul dubio sententiam camdem probante.

GEZOMIS
LIBER

DE (OHPOltE ET SANGULNE CHRISTI

INCIPIT PROLOGUS VEL EPISTOLA SEQUENTIS OPERIS.
Dilcctissimis fratribus, quibus ex divina dispensa-
tione, quantum propria permittit infirmitas, pater-
nam impendo soUicitudinem, Gezo Dei et Domini
nostri Jesu Christi servus.
Decrcveram quidem olim, fratres charissimi.gra-
vissimorum mihi delictorum conscius patriam pa-
rcntesque relinquere, et in aliquod me conferre se-
crotum, ubi a Si-ecularium ncgotiorum strepitu
omnimodo sequestratus, in omnipotentis Dci servi-
tio ffivum transigerem, pcecta meo jugiter deplo-
rans, et continuo pccnitentii-c satisfactione clemen-
tissimum Dominum et judiecm universorum ad
miserendum invitans.Quantum autem huic decreto
voluntatis mea;, reverenda? memorias domnus Gise-
prandus, illo tunc temporc noster episeopus.et vi et
auctoritate restiterit, non habetis incognitum,asse-
rens non esse canonicum ut,relicta Ecclcsia in qua
monastorii fabricam totum so translulit, indulta
mihi bono animo licentia monachum protitcndi.Nec
diumoratus,ubi prosperariinmanibussuis cccptum
opus Domino cooperante perspexit, omni mihi in-
stantia cccpit imminere ut totius loci curam susci-
pcrem, et in lucrandis Deo animabus sollicitum me
vigilemque proDberom. Repugnanti itaque mihi, et
pondus regiminis non segniter refugienti,eo usque
institit et irrevocabilis mansit, ut nulla a me excu-
satione suscepta sub divini se nominis obtestatione
constringeret, quod nisi eo die voluntatis ejus arbi-
trio me committcrem, ut subirem sarcinam quam
jubebat, sine aliqua dilationc eliminatishinchisip-
sis,quipauci admodum habebantur,monachis,cano-
nicis, quosjamadhocprKpareverat,Iocum traderet
incolendum. Suscepi itaque infirmis humeris grave
pondus rogiminis, el nimia neeossitato compulsus
illius professionis magister factus sum, cujus non

nutritus ct ordinatus fuoram,mco arbitrio alio demi- fueram ante discipulus. Dispensationis igitur mihi
grarenijSe vero nunquam mihi ad ista prKbiturum in vos eredita; exeo tunctempore curis mordacissi-

esse consensum.Prsesertim cum jam ipse decreverit mis occupatus, dum utilitati vestra; plurimum in-
inpropriaEcclesia,ubi bcatissimimartyris Martiani tendo, et qua; potissimum vobis expediunt,mecum
corpus humatum quiescit,monastcrium construere, ipse pertracto, occurit animo de Dominici corporis
in quo si omnimodo statueram mutare propositum, ct sanguinis sacramento moUitum vobis atque tloru-

et solitudomihi non deesset,et ad serviendum Deo
juxtalibitumcunctasuppcterent.Quamegopollicita-
tionem pro mea tunc imperitia a>gre suscepi, quia
aestuanti desiderio nimisprolixatantitemporisvide-
batur cxspectatio. Pr;cvaluit tamen ejusauctoritas,
quoniam tanti viri jussionibus non parere et consi-
lentum, sacrisque promistionibus sobric tempera-
lum, poculum pro mei ingenii paupertate efficere,
quod dilectioni vestra; et voluptati sitet saluti.Saiicto-
rum siquidem Patrumseriptalectioncpercurrons, et
intenta quantum potui meditationo retractans.quid-
quid in eisdem absolutius atquo onodatius ad iiitel-

liis non acquiescere, non modo temorarium,verum ligendumde tanta; tamquc subtilissima; rci mysterio
etiam insania; simile diceretur. Aeccleravit igitur C invcnirevalui,in unius libelli corpusculnm compen-
quantocius implerc promissum, et postiiositis curis diosa brevitate rcdegi, qui vobis, si Spiritus sancti
omnibus St-eculi. quibus nimium impcdiebatur, ad favor aspirot, ncc ex iiitcllectus difficultate displi»
373 LIBER DE r.ORPORE ET SANGUINE CimiSTI. 374-1 1

cpat.oti^x sui parvit.ilo coniplacoat. Imitiitus in lioc A. nunc, et sompor, ct in omnia siccula s.TCulopum.
opusculii PaschasiuiEi Ralhortiim.qiii ili! hac oailcm Amen.
E.ri>lirit prologus.
rc IMacidio ciiiilaiii siio iliscipulo lihcllum locuh>iito
I.NCIPirNT C.MMTULA KKIJUKNTIS OPEalS.
scmiime coinposuit,oosilcm ipsequos et egosecutus 1. Quod hnmana infirmilas noii facilc deboat divina
auctorcs.boatissimos scilicet Domini sacerdotes, Cy- disciilorn, cx lihro heati llilarii opiscopi ct con-

prianum, Ililarium, Anilirosium, Augustinum, Grc- fossoris dc '1'rinilale.

U. I)o Dominici rorpnris nrigino.
goriuin, Joaniicm, Isidorum, Isitium, llioronymum Uo
III. nativitate Doi Filii ex 1'atic.
cl lioihim.Dcquorumomniumscriptisquosdam son- IV'.Qiiod fonnis s.epe comparabilibus erudianiur
tciitiarum dcccrpsiinus flores,caus;B valdc nccos- ad intolligonda divina.
Dominici corporis sanguinis suavis- V. Dc Dci Patris suhslantia.
sarios, id cst ct
VI. Do nativitate Kilii Dei ox Patre.
piinum odorem exlialantes. Ipsius voro Paschasii
VII. Do Kilii Doi genoraliono ex malre.
lihclUim totumpene, sicutinvonimus, ita in nostrum VIII. DoiiiinuinnostrumJ.C. perassumptamcariiem
transtulimus, sensum cjus potius in aliquibuslocis naturalitor manore in nohis,ot iios per porceptio-
quani verba soquentos.ot suporflua qu.Tque vitantos. nem corporis, ot sanguinis ojus mancro in co.
IX. Ecclesi.m fido? cafhnlica.
IJtautem tanti mysterii gratia liquidius et purius
X. Nec confidondum in humana prudentia.
veslrismontibus favore Spiritus sancli commende- XI. Dc Dei Vorbo.
B
tur, miraculorum copiam congessi, qua; sanctis ac XII. Cypriani assertio vera de Deo.
diligentibus se olim Dominus revelare dignatus est XIII. Augustini do Dei Verho.

gloriam suam.ut ostondcrcl quid

communionom verum corpus ojus et
XIV. Christi
ad laudom ct eis
- sanguinem non esse duhitandum.
pra?paraverit in coelis, quihus tantum munus roli- XV. Quod hoc mysterium Christi uuUus debcat
quit in terris. Simul etiam illud attendens, ut si ignorare.
quit in terris.SimuI eliam illud attendens, ut si XVI. Qiiid sint saeramonta vel qiiarc dicantur.
XVII. Utrumsub figura, an verifato, lioc mysticum
quibus forte vol proptor tarditatem scnsus, vel pro-
calicis fiat sacramentum.
ptcr litterarum imporitiam redemptionis hujus sa- .WIII, Quid infersit inter inimolationes vcteresfi-
cramontum ox Patruni scriptis non potcrit cssc gurasquoIegalium,et infer sacramentum Domi-
perspicuum.signorum fiat rcvelatione manifestum. nici corporis et sanccuinis.
XIX. Quid sit digne afl vitam percipero corpus et
Qua vero reverentia quove timore sacro altari de- sanguinem Christi.
l"'atis assisterc,participationem tantffi gratia» pr»s- XX. Quihus modisdicitur corpus Christi.
ilantos, ne forto, quod absit, communicantibus .XXI. Quod in hac communione aut judicium per-
rlatur in pornieicm quod sumore cupitis ad salu- cipitur, aut pr»minm.
XXII. Quid necesse fuerit, quod semel gestum est,
11; lihollo huic quanlum potui studiose adnexui,
quotidie Christum immolari, vel quid boni tri-
ul in omnibus Deo placentes.et ego ex vestro pro- ^ buant ha?c myteria digne accipientihus.
vcctu, et ex meo vos labore atque sollicitudine XXIII. Cur in pane ot vino hoc mysterium celc-
misericordiam invenire valeamus in die Domini. bretuf.
XXIV. Cur in ralice aqua miscoatur.
Accipito igitur, fratros charissimi, eo quo defertur
XXV. Utruin plus aliquid haheat hoc mystorium,
affcciu qualocunque parvitatis moa; muuusculum, quotios a bono.an minus quidpiam quamVoritas
nec ex mea vobis humilitate vilescat, quod ex sui ropromiftit, si a malo conficiatur ministro.
scnsus continentia gloriosum est atque prsclarum XXVI. Ut quid ha?c colorem aut saporem in sacra-
uon enim sine pcriculo poterit a legente contemni,
monto minime permutant.
XXVII. Quod h»e sa?pe visibili specie apparuerint.
quia ctsi minus hahet aliquid in eloquio, nihil lamen XXVIII. Quihus verbis hoo mysterium conficiatur.
pra^slantius esse potest in materia, qua digue cre- XXIX. Ufrum hoc corpus post consccrationem pa-
dciitihus vita praistatur incorruptibilis et a:terna. nis jurc queat vocari.
X.\X. Ufrum plus ex eo habeat qui majus an qui
Ncc parvipcndatis, ohseero, gratiam Domini, sed
minus acceporit.
dc ejus lectione intelligite quanta sit virtus vitam XXXI. Curhoc mysterium ante passionem discipu-
.•cteniam in terris accipere angelicisque dapibus lis traditur.
quolidie saginari. Quoniam, etsi Deo plena sunt XXXII. Ut quid in sanguino Christi fragmentum
omnia,nos quoque coram oculis divina> majestatis n vvvITt"''^ ^''™'^'"^*"''rt -^- .
'
' ^ „ _,, . ._ ,. I
XXXIII. Quare generaliter nunc a jetjunis mysle-
semper vorsamur plurimum tamen coram sanctis
:
rium saera? communionis cclebratur,cum Domi-
altaribus, et Dei vultum et angelorum praesentiam niis post Cffnam apostolis hoc tradidit.
observare oportet, atque vereri, ubi tanta tamque .XX.XIV. Quid sit, quod Dominus ait Non bibam :

amotlo dc hoc qenimine vitis, Aonec illud bibam no-

excellentia nobis verbi Dei virtute atque misera-
vum in rcqno Patris mei.
lione pra?stantur,"quanta nullus hominum eloqui XXXV. Si ulla differentia sit in hoc mysterio jiisto
potest. Ipso autem Deus et Dominus noster Vcrbum. et poinitendi reconciliato.
Virtus et Sapientia Patris hanc eamdem gratiam, XXXVI. Quid digne vel indigne sumentihus Domi-
nici corporis ot sanguinis pra-stet oucharistia.
quam pra;stitit, conservet simul ettucatur in nohis,
XXXVII. Qiiid boafus martyr Cyprianus affirinat se
ol oculos, quos vohis aperirejam ccepit, plenius pr,T'sentc configisse his qui pollnti do idolothytis
illuminare dignotur. Por quem et cum quo a'terno Dominici corporisetsanguinis sacramontatemere
Patris est laus omnis et gloria,honor atque magnifi- suscepcrunt.
centia et potestas eum sancto Spiritu a saeculis,
XX.WIll. Quare peecatis criminalibus irretiti a sa-
et
cramentis Dominicis arceantur.
XX.XI.X. Juda;os ab omni convcntu fidelium arccn-
373 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS
dos,pra3cipue ubi Chrislianorum celcbrutur iibla-
tio.
XL. Qualiler acredcndum sil ad Domuiici corporis
et sanguinis miraljilc sacramcntum.
XLI. Dc rcvelalionibus fiuibus Dominus dcvcritaLo
corporis et sanguinis sui haesitantium corda lir-
mavit.
XLII. Miraculum de quodam Juda^o.
XLIII. Item dc quodam sene cremita, cujus dubi-
tationem Dominus cadem veritatis rcvciationc
lirmavit.
XLIV. Item miraculum quod Romffi actum est.
XLV. Itcm aliud.
XLVI. De. sacramento calicis quod revelatum
B. Cypriano.
XLVII. Qualiter in D. N. J. C. passione mysticum
sit Pasoha abolitum, ct
veritas sit ostensa.
in ejus immolatione
XLVIII. Utrum Pasoha istud Icgitimam post anni
spatium, vel post longa intervalla dierum, an
quotidie a fidclibus sit edendum.
XLIX. Quantum saera; oblationis immolatio mor-
tuorum spiritibus prosit.
L. De quodam monacho qui per salutarem hostiam
supplicium evasit.
LI. De quodam cujus vincula in caplivitate, oblato
pro 00 sacrilicio solvebantur.
LII. Dc quodaiu nauta qui post longa maris dis-
crimina Dominici virtutc saci-amenti morleni
evasit.
LIII. Quibus immolatio Dominici corporis mortuis
prosit.
LIV. Qua disciplina, qua modestia orandum sit,
cum sacerdos sacrificat, et unusquisque in suo
ordine oram sacnc communionis exspeclat.
LV. Ouid cavcndum in orationo sit.
LVI. Cyprianus ad clerum deprecando Deum.
LVII. Quod ctiam in exterion cultu sacrosanctum
Domini allare ornandum sit.
LVIII.Quod nihil super altare ponendum sit, praa-
ter sacrosancta nblatio.
LIX. Quod pro homicidis et latronibus non sit sa-
crificandum.
LX. De his qui clecmosynam tribuunt et peccata
non dimittimt.
L.XI. Stupondum nimis de quodam presbytero.
LXII. Quod qualisounque sacerdotis excommunica-
tio valde formidanda sit, nec attendcndum cujus
mcriti sit, scd cujusauctoritatehoc faoit, ctiamsi
injusta videtur, (|uod absit, oxcommunicalio.
LXlil. Laudabile nimis cxemplum gloriosi Thcodo-
sii imperatoris.
LXIV. Item aliud excmplum nimis pavcndum.
LXV. Quanta rcvcrentia episcopali cathedra; sit
habcnda, et dc domno Petro Alcxandrino patriar-
cha.
LXVI. Quam grave peccatum sit, sacra loca temc-
rare, yel aliqua sorde pollucre.
LXVII. De quodam latrone in coemeterio B. Joanuis
sepulto.
LXvIII. Incipit epistola S. Augustini ad Auxilium
episcopum pro causa injusta; excommunicationis.
LXI.\. Item capitula ad eamdem rom portincntia.
LXX. De sacramcnto baptismatis B. Ambrosius.
E.cpliciunt capitula.
VERSUS DOMNI ODONIS DE SACHAMENTO CORPORIS
ET SANGUINIS DOMINI.
Convivas epuli mundos Deus essc supenii
Utdoceat, sorvis Dominus vesiigia lavit,
Muncribus variis, et pluribus inde rejectis,
Frumentum ct vinum cunclis hoc pra:tulit unum.
Hoe saorat,hoc nimium, quod fit breve quod nimis
faltum,
376
A Tani modicum sumplu tam pcrfacilc atquc para-
[tum,
Tam sublimc lamcn quod totam habeat Deitatem.
Sufficit hoc solum mundi purgare piaclum.
Hinc placethoc munus quod fit depluribus unum,
Corpus huic capiti, capul indc colia;rct et illi;
Hoc genus, hocunum placct, hoc durabit in a!vum.
IIoc faoilc cst,nitidum,simplcx,Dcitalequc plcnum.
INCIPIU.NT VEKSUS PASCHASII RADBUETI AD PL.\CIDI11M
sil DISCIPULUM.
(Vido inlcr Opcra Puschasii IXadberti.)
roi
Cap. I. —
Qiiod humana inftrmihis non facile delicat
divina disculcre, ex libro bcati llilarii episcopi ct
confessoris Dc Trinitate.
jj
Vctat beatus Apostolus Timolhco discipulo genea-
logia; eloquiatractari,et fabulam interminata; quaj-
stionis altingi. jEdiflcationemvero Dci in flde csse,
uthumana; vcrecundia: modum ndcli omnipotcntia!
Dci roligionc concludat. Nequo se infirmitas noslra
ailporspicicnda ea qua3 pcrspiciendi naturam non
habcnt cxtendat. Quod si contucntibus solis clarita-
tem virtus intenti luminis obstupcscit,ut si quando
causam radiantis lucis solcrtius aoies curiosa; con-
tcmplationis inquirat, usque ad emortuum vidcndi
sonsum oculorum natura rcvocetur, accidatquc ni-
tendo magis videre, ne videas. Quid nobis in Dci
rebus et sole justitiffi exspectandum cst? Nonne in-
cumbet volcntibus suporsapore stultitiam? Nonnc
,
ipsum illud aora3 intelligentia; occupabit? Non enim
'
natura inferior causam naturaj potioris intcjliget,
nec subjacethumanaiconceptioniratio ooolestis.Nam
intraconditioncm infirmitalis erit,quidquid infirmi
conscientia; subdctur. Exocdit itaque humanam mcn-
tera Dei potcstas, ad quam si infirmitas protcndot,
magis infirma reddetur, dum hoc ipsum quod obti-
net, aniitt it potiore ad obtundcnilum eam rcrum coc-
lestium natura, quaf omncm ejus conscctantis sc
pcrvicaoiam ipsa complcxu cjus major infirmal. Ut
igitursol ita videndusestutpotestvidcri.tantusque
cxoipiendus cst luminc, quantus admittitur, nc si
plus veliinus inspoctare, minus quoque quam possu-
mus consequamur, ita ct ratio coelestis in quantum
tantum exspeotanda est, in
sc permittit intelligi in
quantum apprehcndendam se dedit. Ne si contenti
D indulgenti.c moderationc non simus.amittamus in-
dulta. Est crgoin Deo quodperoipi potcst,ost plane,
si modo qnod potcst velis. Sicut enim cst in solo
quod videas,si hocvclis vidcre quod possis,amittaS
autem quod potest vidcri,dum quod non potcst ni-
tcris; ita et in rcbus Dci habcs quod intclligos, sij
intelligere quod potes velis. CaBterum si ultra quan
potcs spcres, id quoquc quod potuisti, possc non
piiteris. Illos nuiic arcanorum occlestium scrutare^
consulo.utsecundum naturam suam nati exVirgine
Christi sacramentum loquantur. Undcdicont Virgini
conoeptum? undc Virgini partuin? Qua hanc esse
originum oausam disputabunt? ctquid intra scces-
sus materuorum sinuum coaluissc corpus? Undcet
homocst? undo lam verus.Post ha^o quidsitdescen-
377 LIBER. DE CORPOHE ET SANGUINE CllllISTI 378
(lisscdo ca-lis Piliiim lioniiiuim in caiio miiiuuitcm? A sccuta csl. El cuni ail aocundum hominem dccado,
Non cnim cjiisdcm csl scniniliim corporiiluscausiis originem ojiisox supiwvenientis in Virginem Spiri-
dosccnderc cl miiinM-c (|uoriini ;iUcrum dcsccnsionis tussancli additu tcslaliis cst. Alquo itacum et Ihihki
transinulatin cst, iiltcniin iiiniicndi impcrlurliatio psl, ct in ciclo cst, hominis hujusct partus a Virgino
Pst. VaEjit iiil'ans,si'il iu cu-id csl.Piirr crcscit, sod cst,cl conccptu cx Spiiitiiscsl. Novit Ecclcsiauiiiim
yilciiituiliiiis Dciis pcriiianct. Jam vcrocuin asccinlit Dciim.ex ([110 oiiinia, novit et uniiiii DDiiiiniiiii iins-
ulii anlca 1'iiil, rt drsccndit qui manct,iiuo intclli- truni JcsumChristum p(!rquoiiiomiiia,unuiiicxquo,
gciili.c liiiiiiana'sensu conlinoljilur? Uoniinusonini cluiiumiicrqucm.Ab uiiounivcrsorumorigincni, pcr
ail ; (Jnid si vidcrilis Kilium hominis asRcndcntcni unum cunctorum crcationem. In uno ex qun, auclo-
ubi antoa 1'nit? Ascendit Filius ubi antca fuil, et ijuis rilatcm innascibilit;itisiiitelligit.In uno poripicm.po-
lioc scnsiis concipict? Doscendit de cojIo Filius lio- tcstatem nihildilforcnlcni abaiiclor>! veneratur.Cum
minis, qui in ctelisest.cl quffi hoc ratio (ira^stabit? cxquo,ct pcr queiii ad id creatur in his iiua: cicata
Verbuni caro factum hoc verba loqucntur?
est, qua3 sunt cominunionia auctoritas sit. Novit in Spiritu
Fit caro Vcrbum, id est honio Deus, ol qui homo Deum Spiritum impassibilem ct indcsccabilem. Di-
qui Dcus, de ccclis cst.Asccndit
cst, in coclisesl.et dicit cnim a Domino spiritui carnein et ossa non
desccndcns, scd dcsccndit non dcsccndens. Est qui _ csse,ne fortc cardcrc incuin corporalium passionum
eral, et (|Uod csl non cral. dctrinienta crcdantur. Novit unum innascibilem
C.\r. II. — De Domiiuci coiyoiis oriyinc. Deuni, novit ot unigcnitum Uci Filium. Confitetur
Corpus sibi Dominus ita assumpsit, ut id exVir- Patrcni a;tcrnum, ct ab originc liberum, confitetur
gine coneoptuni formani cum sorvi essc etTeccrit. ct originem Filii ab a:terno, non per se ipsum, sed
\'irg(> cnini iionnisi ex Spiritu sancto genuit quod ab co.qui a ncmine scmpcr cst,natum ab aitcrno,
ijcnuil. El quamvis lantum ad navitatem carnis e.\ nativitalcm videlicet ox patcrna aiternitato sumon-
sc daret.quantum cx po femin.c edendorum corpo- tcm. Novit de Dco non esse humanis judiciis sen-
ruiususccptisorii;inibusimpenderent,nontamcn Jc- ticndum ; ncque cnini nobis ca naturu csl, ut se in
sus Christus por humanaj conceptioniscoaluit natu- ccclestem cognitionem suis viribus effcrat. A Deo dis-
lam. Sod omnia causa nasccndi invecta pcrSpiritum cendumest quod de Dco intcllipendum sit.quianon
tciiuit in homiuis nativitatc quod matris cst, cum nisi sc auctore cognoscitur. Adsit licet sai-cularis do-
tainen habcrct in originis nativitatc quod Doi cst. clrin;cclaborataiiistitutio,adsit vita2innocentia,ha?c
llincigiturniaximumilludaepulcherrimumsuscepti quidem proficient ad conscientia! gratulationem,non
hominissaeramontumDominusipsoostenditdicens: tamen cognitionom Dci consequentur. Moyses cum
Ncmo ascendit in ccvlum, nisi qui descendit de ccelo, in terra Madian ovium pastor esset,ignem in rubo
Filius hominis, qui est in ccelo. Quod de ccelo des- C sine concrematione rubi contuens,Deum audivit, ct
ccndit,concepta! de Spiritu originis eausa est; non nomen interrogavit,et naturam cognovit.Neque ha;c
cnim eorpori Maria originem dedit, licet ad incre- de Deo,nisi perDcum cognita csse potuissent. Lo-
inenta partumquc corporis omno quod sui sexus na- quendum ergo non aliter dc Deo est quam ut ipse
turale csl, conlulcrit. Quod vero hominis Fllius ost, ad iiitelligcntiam nostramdese locutus cst.Deo cui
susceplai Virgine carnis est partus. Quod autem in omnia in mortuis vivunt, hoc solum pcrit, quod
cadis est, natunc scmper manentis potostas estj sibi dcpcrit. Nam judicaturus ipse de omnibus, ct
ipKv initiata conditaque per sc carno non ex finita- pro majcstatis suk iiiiscricordia penc mcrilum igno-
tis su;b virtute intra regioncm se dofiniti corporis ranti modcraturus errori, ncgantes sejam non judi-
coarctavit.Spiritusvirtute hac Vorbi Doi potestate in cabil utique, sed negabit. Fidci vera: profcssio ita
lorma servi manens ab omni intra extraquc ciEli, Deum ex Deo natum, ut lumen ex lumine, quod sine
niundique circulo coili.ac mundi Dominus non ab- detrimento suo naturam suani praistat ex sese, ut
fuit. Per hoc ergo ct de ccclo descendit, et Filius ho- det quod habet,et quod dcdcrit habeat. Nascatur
ininis est, et in ccclis cst. Quia Verbum caro factum quoiiue quod sit, cum non aliud quam quod est

est, non amiserat manere quod Verbum est, nam natum vit. Et nativitas accepcrit quod erat, nec
dum Verbum cst.et in ccelis est,dum caro est, et Tv ademerit quod accepit, sitquc utrumque unum
hominis Filius. Dum Verbum est caro factum,et de dum ex eo quod est nascitur, et quod nascitur
coclo est, et homiuis est Filius,ct in coelo est.Quod ncque aliunde nequc aliud est; est enim lumen de
ct Verbi virtus non corporalibus modis manens non lumine.
lieorat.undc dcsc.enderat,et caro non aliunde origi- Cap. III. — De Nalivitalc Filii Dci c.v Patre.
nem sumpserat qu;mi ox Verbo, et Verbum caro Non per consuetudinem huniani partus Dcus ex
factum est, cum caro essct, non tamen non erat et Deo nascitur, neque per elementa originis nostrs,
Vcrbum. Absolute autem B. Apostolus ctiam hujus ut homo cx homine (iropcUitur. Integra illi, et per-
inenarrandEC corporca! nativitatis sacramcntum lo- fccta, ct iiicontamiuata nativitas cst, cujus a Deo
cutus est diccns Priinus homo de terra; limo, se-
; exitio potius quam partus est.Est enim unus ox uno,
cundus homo de cado. Hominem cnim dicens, nati- nou non est diminutio,
est portio,non cst defeclio,
vitatom cx Virgine docuit,qua; oflicio usa materno non uon prolentio, non passio, scd vi-
dcrivatio,
scxus sui naturani in eonceptu ct partu honiinis ex- venlis natura; ex vivente nativitas est, et Dcus ex
379 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS. 380

Doo exifins,non creatura in Dci nomincclccta.Non, A censo lumino oxluminc por qucmdam quasi nativi-
ut esset, cepit, ex nihilo, scd oxiit a manente. Ej tatis profoctum naturro nulla dcfoctio sil, et tamcn
exisso signinoationcm habut nativitatis, non habot, sit lumon ox luminc.Aut nunquid hoc non manot
inchoalionis. Non onim idom ost copissc siiljslan- in 00, (juod cx soso sinc defcctinnc subsistat? Aut
tiam, et Deum exissc ilc Dco. Et nativitatis hujus hoc non incst in co, undo non rccessum cst, scd
scientia licet non subjccta vcrbis sit, cum iucnar- cum unilate substantiaB naturalis exivit? Et quicro
rabilis sit, habet tamen in doctrina Filii fidci socu- annc non unum sint,cum lumen ex lumine nec di-
ritatem a Dco se manifestantis exisse. Habct hoc visione soparabilis sit, nec generc naturee? Et ha!C,
sacramenti sola nativitas, ut compleclatur in se ot ut dixi, ad intoUigentiam tantum fidoi comparata
nomon,et naturam, ct potcstatpm,el prorossionem, sint. non ctiam ad Dei dignitatem, ut non potius
quod universa nativitas non potost non in ea csse intelligentiam invisibilium cxcomparabilibussume-
naturaunde nascatur.Non affort ex terrcni gcneris romus,nonutique,ut aliquod naturte Dei satisfuce-
substantiam, quod cx uno non subsistit alieno. Quod rct comparationis oxemplum.cum dignum ct jus-
autcm alienum a se non est, id unum est gencre tum cssot testanti dc sc Dco crodere.
naturt-e,ot quidquid uuum cst pcr nativitatom, non
Cap. V. — Dc Dei Palris suhstantia.
habot solitudinom.
Cap. IV. — Qtiod fonnis swpe comparahUihus crudia-
B Pator est ex quo onino quod ost consistit. Ipse in

mur ad inlclligcnda divinu. Christo ot por Ghristum origo omnium. Caitorum

Humanae itpquo nativitalis consciontiam consulo, cjus in sese est, non aliundo quod cstsumens, sed
utrum non intra Patris origincm maneat origo na- id quod cst cx se atquc in se contincns. Infinitus

scentium nam tam otsi clomonta illa inanima ac

;
quia non ipse in aliquo.sed intra eum omnia. Sem-
turpia quibus nascondi causaj inchoantur, in bomi- pcr extra locum, quia non continetur in loco.Sem-
nem alterum eflluant, per natura» tamen virtutcm pcr antc asvum, quia tempus ab oo ost oxtra quem

intra so inviccm manoant, dum et pcr datam a se nihil ost, et scmpcr, ut sempcr sit. H,-cc
cui cst
vcritas est Dci, hoc impcrspicabilc
sacramonti
naturs cjusdom origincm nascontcm soquitur ille
qui gignit, ot pcr acccptam nativitatom, cujus vir- naturs nomen in Patrc. Soli Filio notus, quia Pa-
tus dorivctur, non tamen auforatur ingignento, si trom ncmo novit nisi Filius, et cui voluerit Filius
manct illo qui gignitur. Et hoc quidem tantum ad rovolaro. Ergo do Patre una cum Filio revolantc
Filio, qui solo testis fidelis est, scntiamus.
humant-c nativitatis intelligentiam commemoratum
a nobis non ctiam ad perfcctum in Unigcnito
sit, Cap. VI. — De nativitate Filii Dei ex Patre.
Deo nativitatis exemplum, quia natur.-c human.T
(1) Filium mens consternatur attingcre, et trcpi-
infirmitas cx disparibus comparatur, ct noc ex ina- C dat omnis scrmo se prodorc.Est progonios ingcniti,
nimis continctur ad vitam, noc statim in ea qui
unus ex uno.verus a vero.vivus a vivo, pcrfcctus a
gignitur vivit, ncque totum vivit ex vita, cum in
pcrfecto, virtutis virtus, sapientia sapicntiae, gloria
ea multa sint qua3 sinc natura; sua3 scnsu cum cx- gloris.imago invisibilis Doi,forma Patris ingoniti.
creverint desecentur. In Deo vcro quod est, totum
Si quis forte intolligontitc suaj imputabit goncratio-
vivit; Dous onim vita cst, et ha?c vita non potest
nis divinffi sacramontum, id est qualiter gonuerit
quidquam esse nisi vivum, ncque ex derivationc, Patcr Filium non posso se conscqui, cum tamen ct
sed exvirtutc nativitas est. Ac si dum totum quod Pater sit absolute intelligondus, et Filius, nuijoro
duni totum quod ex co nascitur virtus
est vivit,ct
istud dolore a me audict ignorari. Ego nescio, non
ost,habct nativitatcm, non habot dcmutationom,et
requiro, et consolabor me tamcn. Archangoli ncs-
importit profcctum, non amittit naturam.Et dum
ciunt, angclinon audierunt, swcula non lonont,
nativitatcm quam dcdit pcr indiscrcta; natura; si-
prophota non scnsit, Apostolus non intorrogavit,
militudinem sequitur, oam, qua; vivens
et nativitas
Filius ipsc non edidit. Gesset dolor qucrelarum.
ox vivontc cst, naturam nasccndo non dcserit. Af.
Nam tc, quisquis es,qui hfficrcquiris,non revoco in
fort autom pro partofldoi hnjus signirioationcm ignis
cxemplum,non in amplitudinem tcndo,non dcduco
n se ipem habcns, ot in igne ignis manens. Nam
jj ;„ proiundum.Nonnc Kquanimiter ignorabis Ooa-
cum sitin eo splendor luminis, naturaj calor, virtus
toris nativitatem ignorans originom creatura^? Hoc
urondi,mobilitas .-cstuandi, totum tamon ignis est
saltcra requiro, sontisnc to gonitum, et qua^ ox tc
ot hiTC univorsa una natura ost. Habcl quidcm ex
gencrentur intclligis ? Non quaero sonsum unde hau-
infirmitate quod pcr materiam subsistit ao vivit, ot
seris vitam, unde sortitus sis intolligcntiam, undo
cum ca porquam vixorat, deficit.Sod hoc quod in
adoptus sis : quale est quod in te sit odor, sensus,
corporalc Dei est ex comparationum parte cognosci.
visus,auditus? Cortc ncmoquod facit ncscit. Qua;ro
mus,ut non incrcdibile in Deum sit, quod pro parte undo ista his quos gcncres indulgoas ;
qualiter scn-
aliqua in tcrrcnis roporiatur idomcutis. Qu.Tro ita-
sus inscras, oculos ascondas, cor ainigas. H.ro, si
quonunc utrum divisio ac soparatio sit, cum ignis
potos, onarra. Habes orgo quod nescis, cl tribuis
cx ignc ost? Autnunquid absciditur natura, nc ma-
qua' non intolligis, requanimitor impcrilus in Inis,
noat? Aut non soquilur natura, no insil? cuni ac-
insolcntcr in Dei rcbus ignarus es.
(1) VidcS. Hilar,, lib. u dc Trin.
 381 LIDER DE CORPORE ET CIIRISTI. 382
nccta fiilrs. A. aflertur. Dc. incciiai loco saccrdos mutns cgredilnr.
Sl.il iii liiic inl((|lii,'t'nlia liiu' vfrlMPi-iiiii.lOisl Filiiia Joanncsin vocciii adhiic iitero iiialrisdctcnluscriim-
hIi cii l'!iln; (]ui cst. Unipnnltii!» ab inpenito.progo- pit. Mariain angi-lus licnodii-it.inatrcm Filii l)ci vir-

nii's a parcnte, vivua a vivo. llt Palris vita in so- gincni i)ollicetiir. lllu virginilatis sujc conscia.difli •

metipso, ila cl Filio dalu ost vita iii senictipso.Per- ctillatcfacticoniniovclur.Angidiisci cfflcientiaiiidi-
fectiis a piMlecto, qni.i totns a toio.Non clivisio.ant \\n,y operationis ex|ionil; ait eiiim: Spiritus .sanrlus
discissio, i|iiia allcr in allcro.ct ploniUnlo divinilu- suprrrniict inlc, et rirlus Altissimi olinwhrahit tihi.

tis iii l''ilio est. Incomprelieiisibilis ali iiicniiiprchcii- Spiritus sanctus desnpcr vcnicns Virginis interiora
sibili. Novil piiim ncmo iiisi inviceni.Invisibilis ali sanctilicuvit, et in his spirans, ijui ubi vult Spirilus
invisibili, (]nia iinago Dci invisibiliscst, et ijniaciui spirat, naturnj se human.-c carnis immiscuit. El id
vidit Kilium, vidit et Patrem. Alius ab alio, quia quod alienum a so erat, vi sua ac potestalo pr;c-
Non natura divinitatis alia ct alia,
Patcr cl Kilius. sumjisit.AU\uc ut ne quid pcr imbocillitatem hu-
quia ambo unum. Dcus a Dco. Ab uno iugenito Deo mani curporis dissidcret, virtus altissimi Virginem
unigeuitua Deus. Non dii duo.sed unus ab uno.Non obumbrat, innrmitatcm ejus velut pcr umbrain cir-
ingeniti duo, quia natus est ab innato. Aller ab curafusam confirmans,ut ad sementinam inccuntis
altcro nihil differens, quia vita viventig in vivo est. Spiritus cfficaciam substantiam corporalcm divinffl
Ha3c dc natura divinitatis attigimus, non sunimain
B inumbratio tcmpcrarct. Ila-c coiiccptionis
virtutis
intelligentia' comprchendcntos, scd intcUigcntea est dignilas. Vidoamus partum, vagitum cl cunas,
csso incomprehcnsibilia qu» loquamur. dignitas qure sequatur. Loquitur ad Josopli angclus
Cap. VII. —
De filii Dei gencnilione cx mtUre. parituram Virginem, eteum, qui natus fuerit, vo-
Humani antcm goneris causa Dei Filius natus cx candum Emmanuelem, id cst Nohiscum Deus. Pro-
:

Virgino cst, ct Spiritu sancto ipso sibi in hac opera- ciamat Spiritus per prophetam. Angclus testis cst,
tione famulanlo ot sua vidolicct Doi inumbrante vir- Dcus nobiscum est illo qui nascitur. Novum magis
tute corporis sil)i initia conscivit, et exordia carnis dc ca;lo slella; lumen effertur, et ca;li Dominumsi-
instituit, ut homo faetus cx Virginc naturam in sc gnum ca;lcstc prosoquitur. Angelus pastoribus nun-
carnis accipcrct, pcrquc hujus admistionis socicta- tiul natum Chrislum Domini, salutom univcrsorum.

tem sanctificatum in eo universi generis humani Multitudo exercitus ccolostis in laudcm puorpcrii
corpus cxistcrot. Ut quemadmodum omnes in se conciirrit, et tanti operis pr,TConia divini cu;tus
pcr id quod corporoum so voluit esse, condorontur, gaudia cloquuntur. Gloria deindc in ca;lis Deo, ct
ita rursum in omncs ipso per id quod ejus estinvi- pax in lerra hominibus bona; voluntatis nuntiatur.
sibile refcrretur. Doi igitur imago invisibilis pudo- Adsunt deinde magi, involutum pannis adorant, ct
rem humani exordii non recusavit. Et per conce- C post illaminanisscientiae suse arcanam operationem
plioncm, partum, vagitum et cunas, omnes natura; posito in cunis genu flectunt. Sic per magos cuna-
noslra; contumelias transcucurrit. Quid tandem di- rum sordos adorantur, sic vagitus per angolorum
gnumanoliis tanl.Tdignationis affectui repondolur? divina gaudia honorantur. Sic partui proclamans
Inonarrabilis a Deo originis unus unigenitus Dous in por prophetam Spiritus,et id ipsum angelis uuntians
corpusculi humani formam sancta? Virginis utero et novaj lucis stella famulatur. Sic initia nascendi
insertus accrescit. Quiomnia continet, ct intra quein Spiritus sanctus supcrveniens,et inumbrans virtus
et per quem cuncta sunt, humani partus lege pro- Altissimi molitur. Aliud intelligitur, aliud vidotur;
fcrtnr. El ad cujus vocem angeli atque archangoli aliud oculis, aliud animo conspicitur. Parit Virgo,
trcmunt, ccclura, ct terra, et omuia mundi hujus partus a Deo est. Infans vagil, laudantes angcli au-
olemcnta resolvenlur, vagitu infantias auditur. Qui diunt. Pannis sordet,Deus adoratur. Ita potcstatis
invisibilis et incomprehensibilis est, non visu, sensu diguitas non amittitur,dum cariiis humilitas adora-
tactuquc moderandus, cunis ost obvolutus. Hsec si tur. Par etiam est reliqua; cursus a;latis ; nam omne
quis indigna Deo recolet, tanto se majori beneficii tcmpus quod in hominc egit, Dei operibus explevit.
obnoxinm confitcbitur, quanto minus ha;c Dei con- De singulis autem non est tempus odieere. Tantum
vcncrint majestati. Non illc eguit homo efflci, per -n illud in universis virtutum et curationum generibus
quem homo eguimus ut Deus
factus est. Sed nos contucndum est in carnis assumptionc hominem,
caro fieret ct habitaret in nobis.id est assumptione Deum vero in gestis rebus existere.
carnis unius univcrsa; carnis interna incoleret. Hu-
Cap. VIII. —
Dominiim noslruin Jcsum Christum per
militas ejus nostra nobilitas est, contumelia ejus assumptam rarnem naturalitcr manerc in nohis, el
honor noster est. Quod ille Dous in carne consistens, nos per pcrceptioncm corporis ct sanguinis ejus ma-
hoc nos vicissim in Deuni ex carne renovati.Sed ne nere in co.
forte detineant scrupulosas mcntium cogitationes, Si vere Verbum caro factum est, et vere nos Ver-
cunn;,vagitus, partus atquc conccptio;recolenda cst bum carnem ciboDominico sumimus.quomodonon
in singulis Dei dignitas, ut voluntatis humilitatem naluralitermanere in nobis oxislimandus ost,qui et
potcstatis ambitio prKCcdat,nec dignationom digni- natiiramcarnis nostr.-cjam insoparabilomsibi liomo
tas dercliuquat. Vidcamus igitur qua; sint mystoria nalusasssumpsit,et naturam caruis sua;adnaturain
conceptus. Angelus Zachariae Ioquitur,sterili partus Kternitalis sub sacraniento nobis communicandcC
 379 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS. 380

Dco exiens.non creatura in Dei nomine elccta.Non, A censo luminc ox luminc pcr qucmdam quasi nativi-
ut esset, cepit, ex nihilo, scd exiit a manente. Ej tatis profectum naturaj nulla dcfcctio sil, et tamcn
exissc signincationem habot nntivitatis, non habcj, sit lumcn cx luminc.Aut nunquid hoc non manet

inchoationis. Non enim idem cst cepisse suljslan- in co, quod cx scse sino defcctiono subsistat? Aui
tiam, et Deum exissc de Dco. Et nativitatis liujus hoc non incst in eo, unde non recessum cst, sed
scientia licet non sulyecta verbis sit, cum inenar- cum unitate substantiaj naturalis exivit? Et quairo
habet tamcn in doctrina Filii fidci sccu-
rabilis sit, annenonunum sint, cum lumen ex lumine nec di-
ritatem a Deo se manifestantis exisse. Habet hoc visione separabilis sit, nec generc naturae? Et haec,
sacramenti sola nativitas, ut complectatur in se et ut dixi, ad intelligentiam tantum fidei comparata
nomen.et naturam,ct potcstatcm,et professionem, sint. non etiam ad Dci dignitatem, ut non potius
quod universa nativitas non potcst non in ea esse intelligentiam invisibilium ex comparabilibus sume-
natura unde nascatur.Non affert ex terrcni generis remus,non ulique,ut aliquod natur» Dei satisfacc-
substantiam, quod ex uno non subsistit alieno. Quod ret comparationis exemplum,cum dignum ct jus-
autem alienum a se non est, id unum est gencre tum esset testanti de sc Deo crcdere.
natur5e,et quidquid uuum est por nativitatem, non
Cap. V. — Do Dei Palris substantia.
habet solitudinem.
Cap. IV. — Quod fonnis ssrpe comparubilibus crudiu
B Pater est ex quo omne quod ost consistit. Ipse in

mur ad inlclligcnda divina. Christo et per Christum origo omnium. Ca;tcrum

Humanae itpque nativitatis conscicntiam consulo, ejus in sese est, non aliunde quod estsumens, sed
utrum non inlra Patris originem maneat origo na- id quod est cx sc atque in sc continens. Infinitus

scentium nam tam etsi elemcnta illa inanima ac

;
quia non ipsc in aliquo, sed intra eum omnia. Sem-

turpia quibus nasccndi causaj inchoantur, in homi- per extra locum, quia non continetur in loco.Scm-
nem alterum effluant, per natura; tamen virtutem per antc rcvum, quia tempus ab eo est cxtra quem
intra se inviccm maneant, dum et pcr datam a sc nihil cst, et somper, ut sempcr sit. H.tc
cui cst

naturje ejusdem originem nascentcm sequitur ille veritas est sacramcnti Doi, hoc imperspicabile

qui gignit, ct per acccptam nativilatem, cujus vir- naturae nomen in Patrc. Soli Filio notus, quia Pa-

tus dcrivctur, non tamen auferatur in gignente, si trem nemo novit nisi Filius, et cui voluerit Filius
manct illc qui gignitur. Et hoc quidem tantum ad revelare. Ergo de Patre una cum Filio revclante

humauc-e nativitatis intclligcntiam commemoratum Filio, qui solo testis fidelis est, sentiamus.
a nobis nonetiam ad perfectum in Unigenito
sit, Cap. VI. — De nalivitate Filii Dci ex Patre.
Deo nativitatis exemplum, quia natura? humautT (i) Filium mens consiernatur attingere, et trepi-
infirmitas ex disparibus comparatur, et nec ex ina- C dat omnis sermo seprodere.Est progenies ingeniti,
nimis continetur ad vitam, ncc statim in ca qui
unus ex uno,verus a vero.vivus a vivo, pcrfcctus a
gignitur vivit, neque totum vivit ex vita, cum in
porfecto, virtutis virtus, sapientia sapientiae, gloria
ea multa sint quK sine naturae sua; sensu cum cx-
glorii-e,imago invisibilis Dci.forma Patris ingeniti.
creveriut desecentur. In Deo vcro quod est, totum Si quis fortc intolligcntiae sua; imputabit genoratio-
vivit; Dcus cnim vita est, et hsec vita non potcst nis diviuK sacramentum, id est qualitcr gonucrit
quidquam esse nisivivum, ncque ex derivatione, Pater Filium non posse so consequi, cum tamen ct
sed ex virtute nativitas est. Ac si dum totum quod
Pater sii absolute intelligcndus, et Filius, majorc
est vivit.et dum totum quod ex eo nascitur virlus
istud dolore a me audiet ignorari. Ego ncscio, non
est,habet nativitatem, non habct dcmutationcm,et
rcquiro, et consolabor me tamcn. Archangcli ncs-
impertit profectum, non amittit naturam. Et dum
ciunt, angolinon audierunt, s.-ecula non tonent,
nativitatem quam dedit per indiscrcto! natura; si-
prophcta non sensit, .\postolus non intcrrogavit,
militudinem sequitur, cam, quai vivens
et nativitas
Filius ipsc non edidit. Cesset dolor querelarum.
ex vivcnte est, naturam nascendo non dcserit. Af.
Nam te, quisquis es,qui hKcrcquiris,non revoco in
fert autem pro parte fidei hujus significationem ignis
exemplum, non in amplitudinem tendo.non dcduco
in se igncm habens, et in igne ignis manens. Nam jj ;„ profundum.Nonno a;quanimiter ignorabis C.rca-
cum eo splendor luminis, natura; calor, virtus
sit in
ioris nativitatem ignorans originem creatur.T? Hoc
urendi,mobilitas aestuandi, totum tamcn ignis esi
saltom requiro, scntisne to gcnitum, et qua; ex ic
ci haec universa una natura est. Habet quidem ex
generentur intelligis ? Nou quaero sensum unde hau-
infirmitate quod pcr materiam subsistit ac vivit, et
seris vitam, unde sortiius sis intelligentiam, unde
cum ea per quam vixerat, deflcit.Scd hoc quod in adeptus sisquale cst quod in te sit odor, sensus,
:

corporalc Dei est ex comparaiionum parte cognosci.

visus, auditus? Certe nomo quod facit nescit. Qua;ro
mus,ut non incredibile Deum
sit,quod pro parte
in
unde ista his quos gcncres indulgoas; qualiter sen-
aliqua iu torrcnis repcriatur olemcntis. Qu.Tro ita-
sus insoras, oculos asccndas, cor affligas. H.tc, si
quc nunc utrum divisio ac soparatio sit, cum ignis
potcs, cnarra. Habes crgo quod nescis, ct iribuis
cx igne cst? .\utnunquid absciditur natura, nc ma-
qu.-e non intelligis, fequauimiier imperilus in tnis,
ncat? .Vut non sequilur natura, nc insil? cum ac-
insolenier in Dci rcbus ignarus es.
(1) VideS. Hilar., lib. ii de Trin.
 381 LIDER DE CORPORE ET CimiSTI. 382
Ticrtii fiihs. A. arrprtnr. Do iiicensi loco saccrdns mutus cproflitur.
Slnl iii lidi' iiili'llit,'i'iili,i lliio vcrbnruni.Est Filiiis Joaiincsin viiriMii adhiic iitcro matrisdotiMitiisoriim-
ah 01» 1'nli'c qiii csl. llnipcnittis ah inpenito.progo- pit. Mariain angolus bcncdioit.inalrcm Filii Doivir-
nioa a pnrcntc, vivus a vivo. IH Patris vita iii sc- piiioin pollirotur. Illa virginitatis su.-n oonscia.difli
mctipso, ita ct Fiiio data pst vita iii soniPtipso.Pcr- cullatc faclicommovotur.Angolusoi oflloionliaiiiili-
fcptiis a poiCcclo, qtiia toliisa loto.Non ilivisio.aiit vina^ npcrationis cxponit; ail onini: Spiritu.i .saiirltis
disrissio, ipiia altor iii alloro,ot ploniliiilo iliviiiila- saiu-nrnict in tc, ct virtus .Mti.ssimi ohiimhrahit tihi.
tis iii Filio csl. Iiuoiiipiciioiisiljilis ah iiicnmprohoii- Spiritus sanctus desupcr vcnions Virginis intcriora
sibili. Novit oniin nonio nisi inviccni.Iiivisibilis ab sanctificavit, et in his spirans, (|ui ubi vult Spiritus
invisibili, iiiiia iinago Uci invisibilis cst, ct quiaqui spirat,natunc so humana; cariiis immiscuit. Et id
vidit Filiuni, vidit ct Patrcm. .Mius ab alio, quia quod alicnum a sc erat, vi sua ao potostalo pr.-c-
Pater ct Filius. Non natura divinitatis alia ct alia, sumpsit. Atque ut ne quid por imbocillitatcm hii-
quia ambo unum. Dous a Dco. Ab uiio ingcnilo Dco niani corporis dissidcrct, virtus allissimi Virginem
uiiigcnitus Dous. Non
duo,scd unus ab uno.Non
dii obumbrat, iufirmitatem ejus velut per umbrain cir-
ingeniti duo, quia natus est ab innato. Alter ab cumfusam confirmans,ut ad sementinam inceunlis
altcro nihil dilTcrens, quia vita viventis in vivo cst. _ Spiritus efficaciam substanliam corporalem divinae
Ha;c dc nalura divinitatis attigimus, non summain virtutis inumliratio tempcrarct. IKrc concejitionis
intciligcntia; coniprehcndentcs, sed intelligcntes est dignitas. Vidoamus partum, vagitum et cunas,
csso incoinprchcnsibilia qufc loquaraur. dignitas quje sequatur. Loquitur ad Joseph angelus
Cap. VII. — De fitn Dei generalione ex malre. parituram Virginem, eteum, qui natus fuerit, vo-
Humani auteni goncris causa Dei Filius natus c.v candum Emmanuelem, id cst yohiscum Deus. Pro-
:

Virgino est, ct Spiritu sancto ipso sibi in hac opera- clamat Spiritus per prophctam. Angclus tcslis est,
tione famulanto et sua vidclicet Dei inumbrante vir- Dcus nobiscum est ille qui nascitur. Novum magis
tutc eorporis sibi initia conscivit, ct exordia carnis de cuilo stcll.-c lumen elTertur, et eceli Dominumsi-
instituit, ut homo factus cx Virgine naturam in se gnum CQjlesto prosequitur.Angelus pastoribus nun-
carnis acoipcrct, pcrquc hujus admistionis societa- tiat natum Christum Domini,salutem universorum.
tem sanctifieatum in eo universi generis humani Multitudo excrcitus coclestis in laudcm puorpcrii
eorpus cxistcret. Ut quemadmodum omnes in sc concurrit, ct tanti operis pr.TConia divini eu;tus
pcr quod corporoum sc voluit csse, condcrcntur,
id gaudia cloquuntur. Gloria dcinde in coilis Dco, et
ita rursuni in omncs ipsc per id quod ejus estinvi- pax in tcrra hominibus bon,-c voluntatis nuntiatur.
sibile referrctur. Doi igitur imago invisibilis pudo- Adsunt deinde magi, involutum pannis adorant, et
rem humani csordii non recusavit. Et per conce- C postillaminanisscientiae sua; arcanam operationem
ptionem, partum, vagitum et cunas, omnes natura; posito in cunis genu fiectunt. Sie per magos cuna-
nostr.TB contumelias transcucurrit. Quidtandcm di- rum sordcs adorantur, sic vagitus pcr angolorum
gnumanohis tant.Tdignationis affectui rependetur? divina gaudia honorantur. Sic partui prorlamans
Inenarrabilis a Dco originis unus unigenitus Deus in perprophetam Spiritus,etid ipsum angelis nuntians
corpusculi humani formam sanctse Virginis utero et nova> lueis stella famulatur. Sic initia nascendi
insertus accrescit. Qui omnia continet, et intra quem Spiritus sanctus supcrveniens,et inumhrans virtus
et pcr qucra cuncta sunt, humani partus lege pro- Altissimi molitur. Aliud intelligitur, aliud videtur;
fortur. Et ad cujus voccra angcli atque archangoli aliud oculis, aliud animo oonspicitur. Parit Virgo,
Iremunt, coclum, et terra, et omuia mundi hujus partus a Deo est. Infans vagit, laudantes angcli au-
olemcnta resolventur, vagitu infantis! auditur. Qui diunt. Pannis sordet, Deus adoratur. Ita potestatis
non visu, sensu
invisibiliset incomprehensibilis est, dignitas non amiltitur,dum carnis humilitas adora-
tactuquc raodcrandus, cunis est obvolutus. Hasc si tur. Par etiam est reliquaj cursus u-ctatis ; nam omne
quis indigna Dco recolct, tanto se majori bencficii tempus quod in homine egit, Doi operibus explcvit.
obnoxium confitcbitur, quanto minus hroc Dei con- De singulis autcm non est tempus odicore. Tantum
vcnerint majestati. Non ille eguit homo effici, per rv illud in universis virtutum ot curationum generibus
quem homo factus est. Sed nos eguiraus ut Deus contucndum est in carnis assumptione hominem,
caro ficret et habitaret in nobis.id est assumptione Deum vero in gestis rebus existere.
carnis unius iiniversa? carnis internaincolerct. Hu-
Cap. VIII. — Dominum noslrum
Jc.sum Christum per
militas ejus nostra nobilitas est, contumelia ejus assumptam carncm naiuralitcr mancre in nohis, ct
honor noster est. Quod ille Deusin carne consistens, nos per pcrceptioncm corporis ct sanguinis ejus ma-
hoc nos vicissim in Deum ex carne renovati.Sed ne mre in eo.
forte detineant scrupulosas mentium cogitationes, Si vere Verbum caro factum est, et vere nos Ver-
cun,T3,vagitus, partus atque conccptio;rocolenda est bum carnem cibo Dominico sumimus, quomodo non
in singulis Dei diguitas, ut voluntatis humilitatom naluraliter manere in nobis oxistimandus pst,qui et
potestatis ambitio prKCcdat,noc dignationcm digni- naturam carnisnostr,-cjam inseparabilcmsibi homo
tas derclinquat. Vidcaraus igitur qua; sint mysteria naUis asssumpsit,ot naturam oarnis su.-o ad naturam
conceptus. Angelus Zacharia loquitur.sterili partus £Eternitatis suh sacramento nobis communicandse
 :

383 GEZONIS ARBATIS DERTONENSIS 384

carnisadmi3cuit?Itaenim omnesuniirasuiiiiis,finia A mcam carnem, et ipsc vivit per mc. Vivil ergo pcr
el in r.hrisLo Paler cst, ct Christus in nobis est.
Patrem ct quomodo pcr Patrem vivit,codcm modo
;

Quisquis crgo naturalilei- Palremin Ghrislo negabit, nos pcr carnem ejus vivemus. Omnis enim compa-
nco-ot prius non naturaliter vel se in Chrislo vel ratio ad inLclligenLia^ formam pra!sumilur, uL id do

Ghrislum sibi incsse, quia in Cliristo Pater et Chri- quo agiLur secundum proposilum exemplum asso-
stus in noljis unum in liis csse nos faciunt. Si vere quamur. H;cc ergo viLa; nostra; causa cst, quod in
igiturcarnem corporis noslri Christus assumpsit, et nobis carnalibus manentem per carnem Christum
vcrc homo ille qui ex Maria natus fuit ChrisLus est, habemus, victuris nobis per eum eaconditione qua
nosque vero sub mysLerio carnem corporis sui sumi- vivit illa per Patrem. Si ergo nos naturaliter secun-
mus, et per hoc unum crimns, ijuia Pater in illo est, dum carnem per eum vivimus, id esL naturam car-
et illc in nobis; quomotio voluntatis unitas asscri- nis sua: adcpli, quomodo non naturalitersecundum
tur, cum naturalitcr per sacramentum proprietas Spirilum in se Patrem habeat, cum vivat ipse per
perfccta; sacramantum Non cst humano
sit unitatis? Patrem? Vivit autem per Patrem, dum nativitas non
autsa;culi sensuinDei rebus loquendum.Ncqueper alienam ei intulit, diversamque naturam,dum quod
violentiam aut impudcntem prajdicationcm coeles- est ab co est, nec tamen ab eo pcr aliquam inciden-

tium dictorum saniLaLi aliena^, atque impia; iniclli- „ tcm natura; dissimilitudinem separaLur,dum in se

gentiffi cxtorquenda pervcrsitas est. Qua; scripta per nalivilatem habet Patrem in virtute nalura;.
sunt legamus, et qua; legerimus intcUigamus.ot tunc Hajc autem a nobis idcirco commemorata sunt.quia
peif^clo fidci officio fungemur. De naturali enim in voluntaLis tantum inter Patrcm et FiHum unilatcm
nobis ChrisLi veritatc ([ua' dicimus nisi ab eo disci- nostr» ad Deum ute-
hajrctici mentientes, unitatis

mus, stulte atque impic dicimus. Ipse cnim dixit bantur exemplo, tanquam nobis ad Filium et per
Caro mca vere est csca ct sanguis mcus vere est
; Filium ad 1'atrom obsequio tantum ac voluntate re-
potus. Qui edit carnem mcam et bibit sanguincm sacramentum carnis et san-
ligionis unitis nulla per

meum, in me manct, et cgo in co. De Veritate car- communionis proprieLas indulgcrc-

guinis naturalis
nis cl sanguinis non ambigcndi locus.
rclictus est tur. Cum ct per honorem nobis datum Dei Filii, et

Nuno enim et ipsius Domini professione,ct fide no- permanenlem in nobis carnaliter Filium, ct in eo
stra vera caro est, ct verc sanguis esl. Et ha;c accc- nobis corporaliLer et inseparabiliter unitis myste-
pta alque hausta id efficiunt,ut ot nosinChristo.et rium voraj ac naturalis unitatis sit praedicandum.
Christus in nobis sit. Annc hoc veritas non est? Cap. IX. — Ecdesue fides cathoUca.

Conlingat plane his verum non csse, qui Christum imbuta doctrinis novit
Ecclesiffi fides apsstolicis

Jcsum Deum verum esse dencgant. Est crgo in ni)- in Ghristo nativitatem, sed ignorat esordium scit :

bis ipsc per carnem, ct snmus in eo, dum sccum C dispensationem,sed noscit divisionem.Non partilur
hoc quod nos sumus, in Dcum est. Unam autcm in Jesum Christum, ut Jesus non ipse sit Chrislus,nec
eo per sacramcntum communicataj carnis ct sangui- Filium hominis discernit a Dei Filio, ne Filius Dei
nis simns, ipse tesLatur dicens : Et hic mundus me forte non et Filius hominis intelligatur. Non as-

jam non videt; \os autem me videbitis, quoniam sumit Filium Dei in Filium homiois, neque tri-
ego vivo, et vos vivetis. In illa die vos cognoscetis pcrtita Christum fide scindit, cujus desuper texta
quoniam ego in Patrc meo, et vos in mc, et cgo in vestis inscissa est, ut Jesum Ghristum, ct in
vobis. Si volunLaLis tauLum unitatcm inlelligi vellet, Verbum, ct in animam, et in corpus inscindat, ne-
curgradum quemdani atque ordinem c-onsummands que rursum Deum Vcrbum in animam ct corpus
uniLatis cxposuit? Nisi ut cum ille in Patrc pcr na- assumat. Tolum ei Dcus Vcrbum est, totum et
turam divinitatis esscl, nos contra in eo pcrcorpo- homo Christus. Iletincns hoc in sacramenlo con-
ralem cjus nativitatem, rursum in nobis pcr
cL ille unum, nec Chrislum aliud crencre
fessionis suaj
sacramcntorum inessc mysLcrium credercLur, ac sic quam Jesum,ncc Jesum aliud pra^dicare quani Chri-
perfecLa per medialorcm uniLus doccrctur,cum no- sLum. Non ignoro autcm in quantum humauK in-
bis in se mancnlibus ipso maneret in Patre, ct in teiligenti.x infirmitatem magniflccntia mysterii coe-
Palre manens raaneret in nobis. Et itaad unilatem rv lestis impediat (2). Ut hojc non facile aut verbis
Patris proficcrcraus, cum qui in eosecnndum nali- enuntiare, aut dijudicarc sensu,autetiam complecti
vitatem inesL, nos quo(iuc in eo naturaliter incsse- mente possimus. /Etcrnitas Patris locum, tcmpus,
mus, ipso in nobis naturaliter permancnLc. Quam spccicm,et([uicquid ilhid humano scnsu concipi po-
autem naturalis in nobis unilas sit, ipse ita testatus terit, excedit. Ipsc cxtra omnia, et in omnibus,ca-
est Qui edit carnem meam et bibit sanguinem
: piens univorsa, et capicndusanemiue.Non accessu
meum, in mc manet, et ego in eo.Non enim quis in decessuro mutabilis, sed invisibilis, incomprchcn-
eo erit, uisi in c|uo ipsc fuorit, pjus lanLum ipsc as- sibilis, plcnus, perfcctus,a;tcrnus,non aliundc(iuid
sumpta(n liabens carncm, qui suam sumpscril.Per- sumens, sed ad id quod ita raanel, sibi ipsc surfl-
fecLc auLem bujus uniLaLis sacramcnLum superius cicns. Ilic ergo ingeniLus anLe omne Lcmpus ex sc
jam docuerjL diccns : SicuL misit mo vivus Pater, Filiuni gcnuil non cx aliqua subjaocntc maleria,
;

et ego vivo per 1'aLreni, cL qui maiiducaveriL quia per Filium omnia non cx nihilo, (|uia cx se
;

(2)Vide S. Hilar. lib. iii, de Trin.

38;1 I.IItF.ii DE rOHPnRE ET SANGUINE CIimSTI. 3«0

Filium ; non ut partutn, ([uia niliil in Doo dcinutn- \ lui, ut prrfcctnni (lulcl so !:npprn qnorl snpiiit, ct in
bile «ut vacuum csl. Non partcni sui, vcl rlivisam, eo ahsolule ralionis sumniam contincri arhilrclur,
vcl (liscissam,vclextcnsam, quia ct impassiljilis ct quod ipsa mente pcrtractans undiquo apud
aiquabili

incorporciis Dcnsest. Il.rc autcm passioniscl carnis Non enim

sc cxistimct veritalis (i|iinionp conslare.
sunt, cl socunilum Apastoliiin lii C.liristo Iialiital
: concipiunt impcrfecla [icrfeclum, ncquc quod ex
nmnis plciiiluilo divinilalis corpnraliter.Scil iiicom- alio suh.si^-.lit, absolule vel aiicloris sui potcsl intcl-
prchcusiljillliT, incnarrahililcr, aiitc niiinc lcnipiis ligerili.im obliiiere, vel [irnpriani, se (jiiidem in eo

otsa^cuIauuigiMiilumt!x hisqua^ iiigcnila in scerant, lanliiin qund est seiilicns,c.-elcrum ultcrius sensuin
prncrcavit, omno, quoil Ucus cst, pcr charitatcni suum,quam non tendcns.
sibi coustitula sil nalura,

atquc virtutem nativitali cjus imporlicns. Ac sic a Motiim cnim suum non sibi dcbct, sed auctori. Et
pcrfectn, ingcnilo .Tternnque Palre unip;enitus, ct idcireo quod in aliud ex auctoro subsislit, imper-
pcrfectns, ct a'ternns e.st Filius.Ka auteni ipia-' ejus fectiiin sihi (^sl.duni conslat aliiiude.Et necesse csl
suntsecunduincorpusi|uoJassuinpsit,bonitalisejus utinqiio perfcctum se [lutcl sapcre, desi|>iat, qiiia

ad salutcm nostram voluntas cst.lnvisibilis enim.ct nalura; su;c non moderans ncccssitalcm, et omnia
incorporous, ct incomprchensihilis, utpolc ab co innrmitatum suarum oxistimans lerminis contineri
penitus, tantum in scel matcri;r el liumilitatisrccc- falso j;im sapicnlia! nominc gloriatur, quia sapcrft
pit.quantuni in nohis crat virtutis ad intelligcndum sihi uUr;i scnsus sui non liceat potestateni.et quam

sc ot sentiendum et contncndum. Imhccillitati no- infirmum snhsistcndi cst virtute, tam sensus sit.
strffi polius ohtemperans,quara de his in quihus crat Atquc ad id impcrfeet.Ti natura; suhstitutio perfccti
ipso dcficiens.Igiturpcrfccti Patris pcrfcclus Filius, Ecnsus sapientiam ohtinore se glorians, stulla! sa-

et ingeniti Dei unigenita progcnic», qiii ab eo qui pieniio! irridetur opprobrio.

hahet omnia,accepit nmnia.Deus a Deo, Spiritus ab C.\p. XI. —
De Dei Verbo Cijpridtius ivl Ililariu.'!.
spiritn, liinien a Lumine. Confidfintcr ail : Patcr in Verbi appcllatio in Dei Fiho dc sacramcnlo n;ili-
mc, et cgo in Patrem. Quia ul Spiritus l^atcr, ita ct vilatis est, sicuti sapionli.-B ct virtutis est iioTicn.
Fihus Spirilus. Ut Deus Patcr,ita ct Filius Dcus.Ul Qua! cum in Deuin Filium eum substantia ver.T na-
lumcn Pater,ita ct Filius lumcn.Exhis crgo qnasin tivitatis oxsliterint,Deo lamon ul sua propria.quam-
Patrc sunt.cain quihus est Filius.id cst ex totn Pa- Dcum sunt nala,non desunt,qui;i nati-
vis ex 00 in
tre totus Filins natus cst. Non aliunde,quia non hahet delrimentum generandi, ciini pro-
nihil an- vilas
teqnam Filius.Non ex nihilo.qiiia ex Deo Filius.Non fectum teneal nasccndi. El ideo earum rcrum uni-
in parte, quia plenitudo Dcitatis in Filio. Nequc in genito Deo apla cognomina sunt, qua! cum cura
aliquihus,quia in omnihus.Scd utvoluit,qui potuit. suhsislentcm cx nalivitate consumment, tamen
ut scit qui gonuit.Quod in Patre est, hoc et in Filio C Patri non dosint exinde rautabilis virtutc natura;. ;

est. Quod in ingonito, hoc et in Unigenito. Alter ab Unigenitus cnim Dcus, ct Verhum est. Sed innasci-
altoro, et ulerquc unum.Non duo unus,sed ahus in bilis Pater nunquam omnino sinc Vcrbo est, non
alio, quia non aliud in ulroque. Pater in Filio, quia quod prolatio vocis natura sit Filii, scd ex Dco Dcus
ex eo Filius. Filius in Patre, quia non aliundc quod cum nativitatis virtute suhsistcns, ut a Patre pro-
Filius.Unigenitusin ingenito, quia ab ingonilo uni- priuSjCt per natura! indifferentiam inseparabilis do-
genitus. Ita in se invicom,quia ut omnia in ingcnito corctur, significatus in Vcrho cst, sicut Christus
Patre perfecla sunt,ita omnia in Filio unigonito per- sapientia ct virtus Dci est, non illc, ut intcUigi solct,
fecta sunt. Hajc in Fiiio et in Patrc unitas, ha?c vir- interna! potestatis aut scnsus cfficax molus, scd
tus, ha?c claritas, hfcc fidos, hxc spes, ha;c vcritas, natura tenons pcr nativitatcm suhstanti.-c vcritatcm
via, vitanon calumniari do virtutihus suis Dco,
: his internarum rerum significatanoniinibusest.Non
nec per socrotum ac potcstatem nativitatis obtro- enim quod nasccndo suhsislit, potest id ipsum
id
ctaro Filio : Patri ingcnito nihil comparare;Unige- videri esse, quod unicuique sempitornum est. Sed
nitum ah eo nec tompore nec virtute discernere ; ffiterno Deo Patrc unigenitus Filius in subsistentem
Dcum Filium, quia ex Dco est confiteri. Cur;im Deum natus, ul non alienus esse a natura paternce
ergo humani genoris hahcns Dei Filius, primum ut p. divinitatis posset intelligi, per ha;c proprie nomina
sibi crederetur homo factus est,uttestis divinarum tantum subsistens ostcnsus cst,quihus,ex quo sul;-
rcrum nobis esset ex nostris, pcrque infirmitatcm stiterat, non carehat.
carnis DeumPatremnobisinfirmisotcarnalihuspra;- C.\p. XII. — Cijpriani assertio vcra de Dco.
dicarot. Voluntatem in eo Dei Patris efliciens, cum Mundi unus cst Roctor.unusos t Dominus.qui uni-
dicit: Non veni voluntatem meam f;iccre,sed volun- versa quKCunque sunt verho juhct, ratione dispen-
tatem cjus qui me misit.Non quod nollet et ille quod sat, virtute consummat. Ilic nec vidcri potcst visu
faciat, sed obedientiam suam sub effectu paterna; clariorest ; nec comprchcndi, tactu puriorest ; nec
voluntatis ostendit, volens ipse voluntatcm Patris mslimari, sensihus major est.Et ideo sic enm digne
explcre. Erat autem ha!C efficientia volunlatis vo- a^stimamus^dum ina^stimahilem dicimus.Quod vcro
luntas. templum hahere possit Dcus, ciijus tcmplum tolus
Uap. X. — yon con/idendum in humann prudentia. C3tmundus'?-Et cum homolatiusmaneat,intraunam
Non cstintantum confidendum prudentia hum;i- sdiculam vim tantse majcstatis cestimas posse con-
 :

383 GEZONIS AEBATIS DERTONENSIS 384

3admi8cuit?Itacnlm omncsuimmsumiis.quia A mcam carnem, et ipsc vivit per mc. Vivii ergo pcr
et in Christo Pater est, et Ghristus in nobis est. Patrem et quomodo per Patrem vivit,codcm modo
;

Quisquis crgo naturaliter Patremin Chrislo negabit, nos per carnem cjus vivemus. Omnis enim compa-
neo^et prius non naluraliler vel se in Christo vel ratio ad inlelligentia! formam prajsumitur, ut id do

Christum sibi incsse, quia in Cliristo Pater el Chri- quo agilur sccundum propositum exemplum assc-
stus in nobis unum in his csse nos faciunt. Si vere quamur. H;gc ergo vila! nostra; causa est, quod in
igiturcarneni corporisnostri Chrislus assumpsit, et nobis carnalibus manentem per carnem Christum
vere homo illc qui ex Maria nalus fuit Chrislus est, habemus, victuris nobis per eum eaconditione qua
nosque vcro sub mysterio carnem corporis sui sumi- vivit illa per Patrem. Si ergo nos naturalitersecun-
mus, et pcr hoc unum erimus, quia Patcr in illo est, dum carncm per eum vivimus, id est naturam car-
et illc in nobis; quomodo voluntatis unitas asseri- nis sua; adepti, quomodo non naturaliter secundum
tur, cum naturaliter per saoramentum proprietas Spiritum in se Patrem habcat, cum vivat ipse per
perfectaesacramentumsit unitatis?Non cst humano Patrcm?Vivit autem per Patrem,dum nativitasnon
aut sfficuli sensu in Dei rebus loquendum. Neque per alienam ei intulit, diversamque naluram,dum quod
violentiam aut impudentem prKdicationcm coeles- esl ab co est, nec tamen ab eo pcr aliquam inciden-

tium dictorum sanilati alienffi, atque impi.-e inielli-
gentiae cxlorqucnda pervcrsilas est. Qua5 scripta
suntlegamus, et qu.-e lcgerimus intelligamus,ct tunc
peifoOto Cdci officio fungemur. De naturali cnim in
nobis Chrisli vcritatc qua; dicimus nisi ab co Jisci-
„ tem naturee dissimilitudinem separatur,dum in se
per nalivilatem habet Patrem in virtute naturje.
Ha!C autem a nobis idcirco eommemorata sunt.quia
voluntatis tantum inter Patrem et Filium unitatem
hffiretici mentientes, unitatis nostra: ad Deum utc-

mus, stulto atque impic dicimus. Ipse cnim dixit bantur exemplo, tanquam nobis ad Filium et per
Caro mca vore est csca et sanguis meus vere est
; Filiuin ad Patrom obscquio tantum ac voluntate rc-

potus. Qui edit carnem moam el bibit sanguincm ligionis unitisnuUa per sacramentum carnis ct san-
meum, in me manet, ot cgo in eo. De Veritate car- guinis naturalis communionis proprietas iudulgerc-
nis et sanguinis non ambigendi locus.
rclictus est tur. Cum et per honorcm nobis datum Dei Filii, et

Nunc enim et ipsius Domini professione,et fide no- permanentem in nobis carnaliter Filium, et in eo
stra vcra caro est, ct verc sanguis est. Et ha!C acco- nobis corporalitcr et inseparabiliter unitis myste-
pta alquc hausta id efficiunt^utct nos in Christo,et rium vora3 ac naturalis unitatis sit praidicandum.
Christus in nobis sit. Anne hoc veritas non est? Cap. IX. — Ecclesue fi.des calholica.

Gontingat plane his verum non esse, qui Christum Ecclesis fldes apsstolicis imbuta doctrinis novit
Jesum Deum verum esse dcncgant. Est crgo in no in Christo nativitatem, sed ignorat csordium : scit

bis ipsc per carnem, ct snmus
hoc quod nos sumus, in Deum est.
eo per sacramentum communioatsc carnis ct sangui-
nis simns, ipse testatur diccns Et hic mundus me
jam non videt \os autcm me videbitis, quoniam
; sumit Filium Dei in Filium hominis, neque tri-
ego vivo, ct vos vivetis. In illa die vos cognoscetis
quoniam cgo in Patre mco, et vos in me, ct ego in
vobis. Si volunlatis tantum unitalcm intelligi vellet,
curgraduin iiucmdam at^jue ordinem consummandfe
unitatis cxpoauit? Nisi ut cum
luram divinitatis csset, nos contra in eo per corpo-
raicm ejus nativitatem, et ille rursum in nobis pcr
sacramentorum inessc mysterium crcderctur, ac sic
perfccta per mcdialorcm unitas doccrclur,cum no-
bis in se mancntibus ipsc mancret in Palre, ct in
in eo, dum sccum C dispensationem.scdnescit divisionem.Non partitur
Unam autcm in Jcsum Christum, ut Jesus non ipsc sit Christus,neo
Filium hominis disccrnit a Dei Filio, nc Filius Dei
: forte non et Filius hominis intelligatur. Non as-
pcrtita Christum flde scindit, cujus rtesuper texta
vestis inscissa est, ut Jesum Christum, et in
Verbum, ct in animam, et in corpus inscindat, ne-
quc rursum Deum Verbum in aniinam et corpus
illc in Patrc per na- assumat. Totum ei Dcus Vorbum est, totum ct
homo Christus. Rctincns hoc in sacramento con-
fessionis suas unum, nec Christum aliud credcre
quam Jcsum,nccJcsum aliud proidicare quam Chri-
stum. Non ignoro autcm in quantum humana; in-
telligenti.'e infirmitatem magniliccntia mysterii ccc-

Patrc manens maneret in nobis. Et ita ad unitatem rv lostis impediat (2). Ut hajc non facile aut verbis
Patris proflcoremus, cum qui in eosecniidum nati cnuntiare, aut dijudicare sensu, aut etiam complecti
vitatein incst, nos quoquc in oo naturaliter inesse- mente possimus. /Etornitas Patris locum, tempus,
mus, ipsu in nobis luituralitor pcrmancnte. Quam spccicm,ctquicquid illud humano sonsu concipi po-
autein naturalis in nobis unilas sit, ipse ita testatus terit, excedit. Ipsc cxtra omnia, ct in omnibus,ca-
est : Qui edit carnem mcam et bibit sanguinem piens univcrsa, et capiendusaneminc.Non accessu
mcum, in mc manel, ct ego in eo.Non enim quis in decessuro mutabilis, scd invisibilis, incomprchcn-
eo quo ipso fuerit, cjus lantum ipsc as-
eril, uisi iii sibilis, plcnus, perfectus,a!tcrnus,non aliundcquiil
sumptain habcns carnem, qui suam sunipscrit.Per- sumens, sed ad id quud ita manet, sibi ipsc sufli-
fecte autem bujus unitatis sacramentum superius ciens. Hic ergo ingenitus anto oinnctcmpus ex sc
juin ducucrat diccns : Sicut niisit me vivus Pater, Filiuni gcnuit non ex aliqua subjaconte materia,
;

el ego vivo per Patrcm, et qui niaiidueaverit quia per Filium omnia non ox nihilo, quia cx se
;

(2) Vido S. Hilar. lib. iii, dc Trin.

38;" LiBEn DE r.oiipnnE et sanguine ciimsTi. m,
Filium non ut partnm, quia nihil in Dco dctnuta- \ na, iit pcrfcctum piilct sc i^apcrc qnod sapiat, d in

bilo iiut vnruiim est. Non iiartimi sui, vcl (livisnm, 00 absijlutc ralionis summam conlincri arbilrctur,
vol (liscissam, vol extensam, quia ct inipassibilisct quod ipsa mcnte pcrlraclans undiqucapud aiquabili
incorporcns Dcusest. II.tc autcm passionisct carnis Non cnim
sc cxistimcl vci-italis opinionc constarc.
sunt, ct sci'un(lum Ap.istoium : lu r.lirislo hiibitat concipiunt impcrfccta [icrfoclum, ncquc quod cx
omnis plcniluilo divinilatis C(irponilit(;r.?e<l in('iini- alio sul)si.--.iit, absdluio vid ancloris sui polcst intcl-
prchensibiiitcr, incnarrabilitcr, anlo nrnnc lcnipu.s ligenliani obtincro, vol iu'opriain, .sc (jiiidcm in co
ctsa^cuhuinigiMiitumcx hisquai ingcnita in scorant, tantuin iiuod csl scnlionSjC.clcruin ultcrius scnsum
procreavit, omnc, quod Ucus csl, pcr charitalcm snum,quani sibi consliluta sil natura,non tondcns.
atqup virtutem nativitali ejus impcrlicns. Ac sic a Motum cnim sunm non sibi dcbet, sod auctori. Et
pcrfccto, ingenito n^tcrnoquc Patre unigcnitns, ct idcirco qnod in .aliud ex auctore subsistit, impcr-
pcrfcclus, ct ictcrnus cst Kilius.l^i autcui (ju,c cjua fcctnin sibi i^sl.dnni constat alinndo.Et nccosso ost
sunts(>cnni1uni corpnsijuo(lassunipsit,bonit.'iliscjus ulinquo porfcclum sc pulct sapcre, dcsipial, quia
ad salutcm noslram voluntas csl.Invisibilis cnim,ct nalura; sua; non moderans noccssitatcm, ol omuia
incorporous, et inconiprchcnsibilis, utpote ab eo infirmilatum suarum cxistimans torminisconlinori
gcnitus.lantum inseot mnleri:r ct humililalis rccc- falso jam sapicnlia; nomino gloriatur, quia sapcre
pit,quantnn! in nobis crat virlufis ad intclligcndum B sibi ullra scnsus sui non licoat potostatcm.olqiiam

sc et scnticnduni ct cnutncnduni. Imbeciliitati no- infirmum snbsistondi csl virtutc, tam scnsus sit.
str» polius obtcmpcrans,i[uam de his in quibus crat Atquc ad id inipnrfoct.T! natura; substitutio porfccti
ipso dericiens.lgilurpcrfecti Patris pcrfeclus rilius, .scnsus sapientiam obtinore so glorians, stulta; sa-
et ingcniti Dei unigenita progcnics, qui ab eo qui picntiiT irridctur opprobrio.
babet omnia.acccpit omnia,Deus a Dco, Spiritus ab C.\P. XI. — De Dei Verho Ctjprianii.'; rel Hiliiriu.t.

spiritu, lunicn a Luuiino. Conndcntcr ail Patcr in : Verbi appcllatio in Dci Filio dc sacr.imonlo nati-
me, ct ego in Patrcm. Quia ut Spiritus Patcr, ita ct vitatis cst, sicuti sapicnti.ne et virtutis esl no non.
Filius Spiritus. IJt Dcus Patcr,ita et Kilius Dcus.Ut Qua; cum in Dcum Filium cum substantia vcr.c na-
lunicn Patcr,ila ct Filius lumen.Ex his crgo quasin tivitalis cxslitcrint,Dco lanicn ul sua propria,qnam-
Patrc sunl.cain quibus est Filius,id est ex tolo Pa- vis cx po in Doum
sunt nata.non dosunt,quia n.-ili-
tre totus Filius naluscst. Non aliundc,quia nihilan- vitas iion habcl detrimentum generandi, cum pro-
tcqnani Filius.Non cx nihilo.quia cx Deo Filius.Non fcctum lcneat nasccndi. Et idoo carum rcrum uni-
in partc, qnia plcnitudo Dcitatis inFilio. Nequc in gcnito Deo apla cognomina sunt, qua; cum eum
aliquibus.qnia in oranibus.Scd ut voluit,qui poluit. subsislcntcm ex nalivitatc consummcnt, tamen
ut scit qui gonuit.Quod in Palro est, hoc et in Filio C Patri non dcsint ; oxindo rautabilis virtutc natura;.
cst. Quod in ingonito, hnc ot in Unigonito. Alter ab Unigenitus cnim Dcus, ct Vcrbuni ost. Sed innasci-
altcro, el utoniuc unum.Non duo unus,sod alius in bilis Patcr nunquam omnino sinc Vcrbo esl, non
alio, quia non aliud in utroquc. Pator in Filio, quia quod prolalio vocis natura sit Filii, scd ex Dco Dous
exco Filius. Filius in Patro, quia non aliunde quod cum nativitalis virtute subsislens, ut a Patre pro-
Filius. Unigcnitus in ingenito, quia ab ingonito uni- prius,et per naturas indiffcrentiam inseparabilis do-
genifus. Ita in sp invicoiii,quia ut omnia in ingcnito corctur, significatus in Verbo est, sicut Christus
Patro pcrfocta sunt,ita omnia in Filio unigonito pcr- sapicntia ct virtus Dei est, non ille, ut intclligi solet,
fccta sunt. Hicc in Filio el in Patrc unitas, h.TC vir- internoc potestalis aut sensus efficax motus, sed
tus, ha^c claritas, haic lidos, hsec spes, ha;c vcritas, natura tcncns pcr nativitatem substanti.T; vcritatcm
via, vitanon calumniari do virtutibus suis Deo,
: his internarum rerum significatanoniinibuscst.Non
nec per secretum ac potcstatem uativitatis obtrc- enim quod nasccndo subsistit, potcst id ipsum
id
ctaro Filio : Patri ingcnito nihil comparare;Unigc- videri esse, quod unicuique scrapitcrnum cst. Scd
nitum ab co nec tcmpore noc virtulo disccrncre ; ajterno Deo Patre unigonilus Filius in subsistcntom
Deum Filium, quia ox Dco cst confiteri. Curam Dcura natus, ut non alienus ossc a natura patcrni-c
ergo humani generis habens Dei Filius, primura ut „ nomina
divinitatis posset intelligi, per hasc proprie
sibi crcderolur homo factus est,ut tcstis divinarum tantum subsistcns ostcnsus cst,quibus,ex quo sub-
rcrum nobis esset ex nostris, pcrquc Infirmitatcm stiterat, non carebat.
carnis DeumPatrcranobisinfirmisotcarnalibuspra;- C.vp. XII. — Cijpriani a.sserlio vcra dc Dco.
dicarct.Voluntatem in co Doi Patris cfliciens, cum Mundi unus Rccior,unuscst Dominus.qui uni-
cst
dicit:Nonveni voluntatem meam facere,scd volun- versa qua-cunque sunt vcrbo jubct, rationc dispcn-
talem ejus qui rae misit.Nonquodnolletotille quod sat, virtutc consuinmat. Ilic noc vidori potcsl visu
faciat,sed obedientiam suam sub effectu paterna; clariorest nec coraprchcndi, tactu puriorest noc
; ;

voluntatis ostcndit, volens ipse voluntatem Patris .cslimari, scnsibus major cst.Et idco sic eura digne
explero. Erat autcm h,TC efficicntia voluntatis vo- ,Tstimanius,dum ina?stimabilera dicimus.Quod vero
luntas. templuni habore possit Dcus, cujus tcniplnra tolus
Cap. X. — Non confUlcndum in humana prudentia. C3tmundus"?"Et cum homolatiu?maneat,intraunam
Non estintantum confidendum prudentia huma- «diculam y\m tantee majestatis cestimas posse cou-
387 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 388

cludi ? In nostra dedicandus est mcnte, in nostro j^ hoc facitcinmeam commemorationpm. Simili modo
est pectore. Nec nomen Dei quicras, et calicem postquam cocnatum est diccns Hoc poou-
consecrandus :

etc.
lum novum tcstampntumcst in mco sanguino hoc ;

Cap. XIII. —
AtigusUnus de Dei Vcrbo. facite in meam commemorationem. Ostcridit illis

Jam vos raundi esLis propter verbum quod locutus niysterium eucharistiaeintercffinandum celebratum
sum vobis. Quare non ait Mundi estis propter ba-
:
non coenam essc. Medicina cnim spiritualis est,qua3
ptismum quo abluti estis scd ait Propterverbum,
; : cum reverenlia degustata purificat sibi devotum.

quod locutus sum vobis,nisi quia et in aqua verbum
mundat.Detrabe verbum,et quid est aqua nisi aqua?
Accedit verbum ad elementum,ct flt sacramenlum,
etiam ipsum lanquam visibilp vcrbum. Nam de hoc
utiquc dixprat, quando ppdes discipulis lavit. Qui
lotus esl,non indiget ut lavct, sed est mundus
Undc ista tanta virtus aqui-e, ut corpus tangat, et
cor abluat, nisi faciente verbo ? Non quia
Siquidem mcmoria redcmptionis noslne est, ut Re-
dempLoris memores, majora ab eo consequi merea-
mur, mortem Domini annuntiantcs, donec vcniat.
Quia enim morte Domini liberati sumus, hujus rei
memorcs in edcndo et potando carnem et sangui-
totus. nem, qua; pro nobis ablata sunt, significamus no-
vum testamentum in his consucti, quod est nova
dicitur, lex, qua; obedientcm sibi tradit coclcstibus regnis.

sed quia creditur. Nam et in ipso verbo alius est Nam ct Moyses accepto sanguine vituli in patera
sonus transicns, aliud virlus manens, hoc est ver-
B aspersit super filios Israel dicens Hoc est testa-
:

bum fidei, quod prffidicamus. Ait Apostolus Quia :

mcntum quod disposuit Dominusad vos.IIoc figura
si confessus fueris in ore tuo quia Dominus est fuit testamenti quod Dominus novum appellavit,ut

Jesus, et credideris in corde tuo quia Deus illum illud vctus sit quod Moyses tradidit. Testamentum

suscitavit a mortuis, salvus eris. Corde creditur ad ergo sanguine constitutum est,quia beneficii divini
justitiam, ne (ore) autem fit confessio ad salutem. sanguinis testis est, in cujus typum nos calicem

Unde Aetibus apostolorum legitur Fide mun-

et in
dans corda porum. Et in Epistola sua B. Pctrus Sic
baptisma salvos faciet, non carnis
et vos, inijuit,
deposilio sordium, sed conscientiaj hornB inlerro-
: mysticum ad tuitionem corporis et sanguinis, et
: anima; percipimus, quia sanguis Domini sanguinem
nostrum redemil,id est totum hominem salvum fe-
cit. Caro cnim Salvatoris pro salute corporis, san-

gatio, hoc est verbum fidci quod prfedicamus, qua guis vero pro anima nostra cffusus est, sicut prius
sinc dubio, ut mundare possit, conseeratur et ba- prffifiguratum fuerat a Moyse Caro, inquit, pro
:

ptismus.Christus quippe nobiscum vitis cum Patre corporc vestro ofTertur, sanguis vero pro anima,
agricola dilexit Ecclesiam, cl se ipsum Iradiditpro manducandum sanguinem. Itaque qui-
ideoquc non
ea. Lege AposLolum, et vide quid adjungat Ut cam : cumque ederit panem hunc, aut bibcrit calicem
sanctificarct, inquit, mundans cam lavacro aqua; in (
Domini indigne, Domino reus erit corporis et san-
verbo. Mundatio igitur nequaquam flu.xo et labili guinis Domini.Indignum dicit esse Domino,qualiLer
tribueretur elcmento, nisi adderetur in verbo (3). mysterium celebrat, quod ab eo traditum est. Non
Hoc verbum fidei tantum valet in Ecclesia Dei, ut enim potest devotus esse,qui aliter praesumit quam
per ipsam crodentem, offerentem, benediccntem, datum est ab auctore.Ideo pra>monet ut secuadum
tingentem,etiam tantillum mundet infantem,quam. ordinem traditum devota mens sit accedentis ad
vis nondum valentem corde credere ad justitiam et eucharistiam Domini, quoniam futurum est judi-
orc confiteri ad salutcm. Totum hoc fit per verbum, cium, ut quemadmodum accedit unusquisque,red-
de qno Dominus ait : Jam vos mundi estis propter dat causas in die Domini nostri Jesu Christi : quia
verbum quod locutus sum vobis. sine disciplina traditionis et conversationis qui

Cap.XIV. — de libcllo Pascluisii Ratberti adPlacidium accedunt, rci sunt corporis et sanguinis Domini.

discipulum, Christi communionem verum corpus el Quid est autem reos esse, nisi poenas dare mortis
sanguincm cssc non dubitandum. Domini ? Occisus est enim pro his qui beneficium
Quisque catholicorum recle Deum cunctacreasse ejus irritum ducunt. Probet autem se homo, et sic
de nihilo corde credit, etc. de pane edat, ct de poculo bibat qui enim mandu-
;

[iivbsequitur pene integer Pascliasii libellus jam . cat et bibit indigne, judicium sibi manducat et
alins editus.) bibit, non discernens corpus Domini. Dcvoto
Cap. X.XXVI. —
Quid digne vel indigne sumentibus itaque animo et cum timore accedendum ad com-
Dominici corporis ct sanguinis prw.stct cuclia- munionem docct, ut sciat mcns reverentiam se de-
ristia. bere ei ad cujus corpus sumcndum accedit. Hoc
Instrucns beatus Apostolus Corinthios de Domi- enim apud se debeL judicare, qui sumit, quia Do-
nici corporis cl sanguinis sacramento, ut scirent minus est, cujus mystcrio sanguinem potat, qui
quantum illi reverentio! debcrcnt,ait inter cjetera : testis est beneficii Dei.Quem nos si cum disciplina
Ego enim accepi a Domino, quod et tradidi vobis, accipiamus,non erimus indigni oorporeetsanguino,
quoniam Dominus Jesus in qua nocte tradebatur, agentes gratias Redemptori. Idco multi in vobis
accepit pancm,
Pt gratias agens fregit, et dixit : invalidi ct iTgroti, et dormiunt multi. Ut verum
Hoc est eorpus mpum quod pro vobis frangitur; probaret quod examen fulurum est accipientium
(3) Vide S. Aug. tract. 80 iu Joan. Evang.
 389 LIBER DE COitPOHE ET SANGUINE CHIUSTI. 3»0

corpiis Doniini, J!im liic imapiiipm jndiiii ojliMnlit \ nioii qi.-licnsi tcrrorc ejusdcm cxclusinnis, ri

in cos qui inronsiilcratc rorpns Dnniini uc('i[ie- (luodani coiidcmnalionis anathcmate conipellanlur
ranl, Hnni IVlirilms ct inlirniiililjns coi'ri|iicl)antnr, sludiosiiis [111'iiilcntia' mcdicaincntuni a[i|)ctcrc, ct

cl multi inoricbanhir, iit in liis cclcri ilisccn-nl, cl avidiiis iccii[irr.Miil.c salulis dcsidcriis iiihiurc.

paucoruni exomplo cictcri Irniti i'iiiriiilarciitnr,noii

Cap. .\'.\\I.\. Juihids (ih (iiinii rnniwnld fnhiinin
imiltum scicntcs coriuis Doniini nrgligcnlcr acci-
airrniliis, jn:irijini' ulii (Jirisliiinnrnin rrlchralur
pcrc, el cuni qucm hic pa-na (listulerit,gravitislra-
obliUio.
ctanilum forc, ([iiia contomiisit cxcni|iluni.Oiio(l si
nosmcti|>sos (lisccrncremus,non utii|iic (lijudicarc- Iii cclcliratiiiiic aulnn laiili iiiyslrrii caveiidiiiii

mur. Dum judicamur antciii, a Domiiio corri|iiinur, valdc cst nc intiM'siiil lurrclici vcl pagani; pr.iK'ipiic

ut non cum lioc mniido danincmur. IIoc dicit,([nia vcrn Jii(l;ci iion sijlniii a liminihus ecclcsi.c,sr(l ah
si nosmetipsi orrores nostros corrigcrcmus, non a omni prorsus conventu lidclium sunt arcendi. So-
Doiiiino ju(licaromnr,ct niiia corripimur, tanicn pro lcnt cnim ncfpiissiini ct pcrditissimi omiiium lioiiii-
nobis cst,iit timorcipsocmcndcmnr.ln pauciscnim num cum principc suo diaholo vitalihus dctrahcrc
omnium cst cnuindatio, nc cum hoc mundo, id cst sacramentis, quantumquo in i[)sis est, ausu impio
eum inlidelibus, damnemur. .Nihil cnim diflcrt ah „ conari.quo valcant prctium rcdcmptionis humana
infidcli, qui inconsidcrate ad mcnsaai Domini ac profanare atquc pollucre,quod olim beatissimi Syri
codit. confcssoris teniporc manifeste daprchensum digna-
C.vp. XXXVIl. —
Quid bcalus marlijr Ciipnanus (]ue cst ultionc punitum. Qualitcr vcro actum sit,
aflirmat se prascnic conliijissc his qui polluli de ([uia magnam habct Domini hiudcm, sicut in Vila
idolothijtis Dominiri corporis et sanyuinis sarra- pitcdicti confcssorisl(;gilur,huic ca|)itulo putavimus
nicnla temere susccperunt.
inscrendum. Perfcctis igilur tcmpli sive altaris dc-
Pricscntc, inquit, ac testc me ipso, accipitc quid dicafionisinsignibus,hcatissimusSyrusquotidianas
evenorit. Parcntes foras fugientes, dum trepidi mi- Deo laudes hostias offcrehat. Una autcin
iu co ol
nusconsulunt.sed nutricisalimontoparvulamfiliam (liernm, duni missarum solcmnia singularispnnlifcx
rcli([iirre. Uclictam nutrix dctulit ad mugislruni. ihidcin cclehrarct, el copia filiorum ejus, quos
IUic ei apud idolum, quo populus con(luchat,quod verbi scminc juxta Apostolum Dco genucrat, devota
carnem nccdum posset cdcre per aitatem, pancni sanctis mysteriis intercsset, audacter Judicus in eum
mero mistum, quod tamen et ipsum de immola- ingressus, maligno instigantc spiritu.corpus Domi-
tione percuntium supererat tradidcre. Reliqiui lc- nicum suscipcrc, oumque in stcrquiliiiium projiccre
gantur apud S. Cijprianum, lib. De lajisis.
molilus cst. manus viri
Qui interturbas fidclium ad
Cap. X.XXVIII Quarc pcrralis criminalihus irrclili C Dei perveniens, ausu nefario immundo ore corpus
a sacramcntis Dominicis arccantur. suscepit Dominicum. Quod ut ad rejiciondum os
Cum Caro mca vere
itaque ipse Filius Dei dicat : aperuit, digna ultione peroussus sine ctfectu vcrbo-
meus vcrc cst potus, ita intclli-
est cibus, ct satujuis rum, cunetis audicntibus et videntihus, claraarc
gendumcsteademrcdemptionisnostr«mystcriavcrc cccpit. Volebat labia jungore, nec valebat, scd lin-
esse corpus et sanguincm Domini,ut illiusunitatis gua rigida lo([uendi officium non prKbebat.Et quasi
perfecta:,quam cumcapitc nostrojam spepostcarc ignitum jaculum in ore portans immensis torquc-
tenebimus,pignoracrederedebeamus.Inde et sacra- baturdoloribus.Rosonabatomnisillaecclesiaineptae
mentaasanctificatione vcl secrcta virtute dicuntur. vocis clamorihus,etdc tam cgregii virtute miraculi
Unde ctiam criminum fceditate capitalium a mcm- Christi fidelium L-etahatur convcntus, implcturquc
brorum Christi sanitate deviantes ab ipsis sacra- illud. Dcrisorcs ipsc dcridet; ct quod .Vpostolus ad
mcntis ccclesiastico suspenduntur judicio.Qui enim Galatas scrihit ; lYoiffc crrarc, Dcus 7wn irriilctur;

corpus ot sanguinem Domini digne manducat et hi- qux enim seminaverit homo, ha:c el metct. Judanis
bit, designat se esse in Deo et Deum in eo.Qui vero autem et incredulus nec audierat id cst fraudcm
medicinam vel non habct, vel ea indigne utitur, ista pra;conia [sic), qui sancto Spiritui putavit
longe se cssc a medico languendo testatur. Non n stropham induccre. Qucm vir Dci suo conspcctui
enim mentitur qui dicit Nisi manducaveritis car-
: prasscntari pra;cepit, atque advcnienti dixit : Incrc-
ncm Filii hominis,et biberitis cjus sanguincm,non dula et pcrfidia3 mens plcna, quare tam iniqui hostis
habebitis vitam in vobis, et rcliqua.Scicndum vero implesti consilium,ut ffistimarcscorpusChristi cor-
a sanctis Patribus ob hoc vel maximeconstitutum, pus vilissimum ? Ecco quod clandcstinus persuasor
ut mortaliter peccantcs asaeramentisDominicis ar- te miscrum illexit ut faccres, cunctis fidclibus suis
ceantur, ne indigne ca pcrcipientes vel inajori reatui divina virtus ostcndct. Juda?us autcm,nimiodolorc
involvantur, utjudas, quem post panem temere a sujicratus, voces emitlerc absque scrmonilnis non
Magistro susccptum diabolus dicitur plenius inva- cessabat habens in gutturc suo malitia;cruciatum,
sisse, ut crimen quod prius scelerata prsmcdita- quia secundum sanctissimi vaticinium Simeonis.ut
tione conccpcrat, jam sceleratissimo consummarct incrcdulis est pernicies ac ruina,ita fidelibus suis
effectu ; vel ne, quod Apostolus de Corinthiis dicit, vita exsultatio est verbum Dei. Nam mirabili libra-
infirmitatcm corporis el imhecillitatcm ipsaniquc tione corpus Dominicum inorc vidcbatur Juda;i de-
mortem prresumptores incurrant:et ut ad commu- pendere, ul nec lingua; subler compagi insideret-

.1
387 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 388

cludi ? In nostra dodicandus cst mcnte, in nostro ^ hoc facitc in meam commcmorationcm. Simili modo
consecrandus est pcctore. Nec nomen Dci quaras, etcalicem poslquam cocnatum est dicens Hoc pocu- :

elc.
lum novura tcstamcntumcst in meo sanguinc hoc ;

—
AugusUnus de Dei Vcrbo.
Cap. XIII. facite in meam commemorationcm. Oslendit illis

Jura vos mundi esLis propter verbum quod locutus mysterium eucharistia; intercoenaudum celebratura
sum vobis. Quarc non ait Mundi cstis proptor ba-
:
non coenam esse. Mcdicina enim spiritualis est,qua;
ptismum quo abluli estis scd ait Proptorvorbum,
; :
cum revcrcntia degustata puriflcat sibi devotum.

quod locutus sum vobis.nisi quia et in aqua verbum Siquidora momoria rcdcmptionis nostrw est, ut Re-
mundat.Detrahe vcrbum,et quid est aqua nisi aqua? deraptorismemores, majora ab eo consequi mcrca-
Accedit verbum ad elementum,et flt sacramcntum, mur, mortcm Domini annuntiautcs, donce vcniat.
eliam ipsum tanquam visibilo vcrbum. Nam de hoc Quia cnim morle Domini liberati sunius, hujus rei
utiquc dixerat, quando pcdcs discipulis lavit. Qui mcmorcs in edcndo et potando carncm ct sangui-
lotus est,non indigct ut lavct, sed est mundus totus. ncm, qua? pro nobis ablata sunt, signiflcamus no-
Unde ista tanta virtus aquaj, ut corpus tangat, et vum testamcntum in his consucti, quod est nova
cor abluat, nisi faciente verbo ? Non quia dicilur, lex, qus obcdicntcm sibi tradit coclcstibus regnis.

sed quia creditur. Nam ct in ipso verbo alius est Nam et Moyscs accepto sanguine vituli in patera

sonus transiens, aliud virlus manens, hoc est ver-

" aspcrsit super filios Israel dicens Hoc cst tcsta- :

bum fldei, quod pra;dicamus. Ait Apostolus Quia :

montum quod Dominus ad vos.Hoc figura
disposuit
confessus fucris in ore tuo quia Dominus est fuit testamcnti quod Dominus novum appellavit,ut
si

Jesus, et credidoris in corde tuo quia Dcus illum illud vctus sit quod Moyscs tradidit. Tcstamentum

suscitavit a mortuis, salvus cris. Corde creditur ad ergo sanguine constitutum cst,quia beneficii divini
justitiam, ne (ore) autem fit confessio ad salutcm. sanguinis tcstis est, in cujus typum nos caliccm

Unde el in Actibus apostolorum logitur Fide mun- : mysticum ad tuitionem corporis et sanguinis, et
dans corda corum. Et in Epistola sua B. Pctrus Sic : anim;c percipiraus, quia sanguis Domini sauguincm
et vos, inquit, baptisma salvos facict, non carnis nostrum rcdemit,id est totum hominem salvum fo-
dcpositio bordium, scd conscicntiaj bonffi intcrro- cit. Caro cnim Salvatoris pro salutc corporis, san-

gatio, hoc est verbum fldei quod praedicamus, qna guis vero pro anima nostra cffusus est, sicut prius
sinc dubio, ut mundare possit, consocratur ot ba- pr;cfiguratum fuerat a Moyse Caro, inquit, pro :

ptismus.Christus quippc nobiscum vitis cum Patre corporc vestro offertur, sanguis voro pro aninia,
agricola dilcxit Ecclosiam, ct sc ipsum tradiditpro manducandum sanguinem. Itaquc qui-
idooque non
ca. Legc Aposlolum, et vidc quid adjungat Utcam : cumquc ederit panem hunc, aut biberit calicem
sanctificarct, inquit, mundans cam lavacro aquffi in Q Domini indignc, Domino rcus erit corporis et san-
verbo. Mundatio igitur ncquaquam fluxo el labili guinis Domini.Indignum dicit csse Domino.qualiter
tribuerctur clcmonto, nisi adderetur in verbo (3). mysterium celebrat, quod ab co traditum est. Non
Hoc verbum fidci lantum valet in Ecclcsia Dei, ut enim potest devotus esse, qui aliter prffisurait quam
pcr ipsam crcdcntcm, offcrentem, benediccntem, datum est ab auctore.Ideo pramionet ut secuadum
tingentem, etiam tantillum mundet infantem,quara. ordinem traditura devota mens sit accodentis ad
vis nondura valentem corde credere adjustitiam et eucharistiam Doraini, quoniam fulurum estjudi-
orc confiteri ad salutcm. Totum hoc fit per verbum, cium, ut quemadmodum acccdit unusquisquc,red-
de qno Dominus ait Jam vos mundi estis propter
: dat causas in die Doniini nostri Jesu Christi : quia
verbum quod loculus sum vobis. sinc diseiplina traditionis et conversationis qui

Cap.XIV. —
De libcllo Paschasii RatberU adPlacidium accedunt, rei sunt corporis et sanguinis Domini.
discipuhon, ChrisU cominunionem vcrum corpus et Quid est autem rcos esse, nisi pocnas dare mortis
sunyuincm cssc non dubitandum. Domini ? cnim pro his qui beneficium
Occisus ost
Quisque catholicorum rectcDeum cunctacroasse ejus irritum ducunt. Probct autem se homo, ct sic
dc nihilo cordc credit, etc. de pane edat, ot de poculo bibat qui enim mandu- ;

(Svbseiitutur pene intcger Puscliasii UbclliUi jam cat et bibit indigne, judicium sibi manducat et
^
alias editus.) bibit, non discerncns corpus Domini. Dcvoto
Cap. XXXVI. —
Quid digne vcl indigne sumentibus itaque animo et cum timore accedendum ad com-
Dominici corporis et sanguinis pnvstet cucha- munionem docet, ut sciat mens i-everentiam se de-
ristia. berc ad cujus corpus sumendum accedit. Hoc
ei

Instruens bcatus Apostolus Gorinthios de Domi- cuira apud se debet judicarc, qui sumit, quia Do-
nici corporis ct sanguinis sacramcnto, ut scirent minus est, cujus mystcrio sanguinem potat, qui
quantum illi revcrentiffi deberont,ait inter ca?tera : testis est boneficii Dei.Quem nos si cum disciplina
Ego enim jiccepi a Domino, quod ct tradidi vobis, accipiamus,non erimus indigni corporeetsanguino,
quoniam Dominus Jesus in qua noctc tradcbatur, agcntes gratias Redemptori. Ideo multi in vobis
accepit pancm, ct gratias agcns frcgit, ct dixit : invalidi ct iTgroti, et dormiunt multi. Ut verum
Uoc cst C(]rpus mcum quod pro vobis frangitur; probarot quod cxamen futurum esl accipientium
(3) Vidc S. Aug. tract. 80 in Joan. Evang.
389 LinKR DE (lOllPOHE ET SANGUINE GHIIISTI. 300

ooruus Domini, jam hic iniapiiiom judirii nsliMulit A niiuicm suspiMisi liTrnre ojusdcm oxolusinMis, ot

in cos nui inronsiilcrato corpus Doniini accope- quodimi condcmnationis anathcmate compollantur
riuit, ilum lolirilius ot intirmalibus ourripioijantur, studiosius pii'iiilcnli.r niodioamenlum appolcre, et
cl multi nioriobanlur, ut in his o.olori ilisooront, ot iiviilius iocu|ioranil;o siilutis ilosidoriis inhiaro.
paucorum exomplo c.vlori lorriti omoniliirontur,non
Cap. .\.\.\I.\. Jud:n>s ab niiini cnnvcnlii lidi'liuin
-

inullum scicntcs corpus Domini nogligcnlor ucci-

arccndos, pr.rcipuc ubi Christianorum celcbratur
pcro, et oum (]ucm hic ptona flislulcrit, gra\nus Ini- obliUio.
ctaniiuni foro, quia contompsit oxomplum.Qiioil si
nosmotipsos (lisoornoreinus,non utiqiio ilijuilicaro- Iii oelolirationo iiutoin tanli luystorii ciivcnduiii
mur. Dum judicamur aulcm,a Domino oni-ripimur, valdo cst no intorsint iuorctioi vcl piigani; pra;cipuo
ut non cum Iioc muiulo damncmur. lloc dicil,(|uia voro Jud.Ti non sylum a liminibus occlesiio,sod ab
si nosmetipsi crrorcs nostros corrigcrcmus, non a omni prorsus convontu lidclium sunt arcendi. So-
Doinino judiearomur, et (juia corripimur, tamon pro lont oniin noquissimi ot pordilissimi omnium homi-
nubis est,ut timoroipsocmondcmur.ln paueisenim num cum prinoipc suo diabolo vitidibus dctraliere
omnium cst emendatio, nc cum hoc muiido, id est sacramcntis, quantumquc ausu impio
in ipsis est,
cum inlidclibus, damncmur. Nihil cnim diCfert ab P coniiri.quo valcant pretium rcdemptionis human<Te
infidcli, qui inconsidcrate ad mensam Domini ac- profanaro atque pollucrc.quod olim beatissimi Syri
cedit. confossoris tempore manifesle daprehonsum digna-

C.vp. .X.X.WII. — Qiiid hculus marlijr Cijpriunus quc cst ultionc punitum. Qualitcr vcro actum sit,
affiniial se pr.rsotie coiitiiiisse liis qui poUuti de quia magnum habet Doinini laudoni, sicut in Vita
idototlujtis Dominiri corporis et santjuiiiis surrn- piiodicti confessoris legilur,huic capitulo putavimus
menta tcmere snsceperunt.
inserendum. Perfcctis igitur tcmpli sive altaris dc-
PrMsonto, inquit, ac leste mc ipso, accipitc quid dicationis insignibus, beatissimus Syrus quotidianas
evenorit. Parentes foras fugientes,dum trepidi mi- Doo laudesiu eo et hostias offerebat. Una auti.'m
nusconsulunt.spd nutricisalimontoparvulamflliam dionim,dum missaruin solemni;isingularispontifcx
roliquorc. Rolictam nutrix dotulit ad map;isti'uni. ibidom colebrarct, ct copia filiorum ejus, quos
apud idolum, quo populus confluobat.quod
lllic ci verbi scminc juxta Apostolum Doo genuerat, dcvota
carnem nccdum posset edere per octatcm, panom sanctis mystcriis intcrcssot, audacter Jud.Tus in eura
mero mislum, quod tamen et ipsum de immola- ingressus, maligno instigantc spiritu,corpus Domi-
tionc pcreuntium supcrerat tradidcre. Ueliqm le- nicum suscipcre, eumquc in storquilinium projicere
gantur apud S. Cijpriiinum, lib. De lapsis. molitus est. Qui inter turbas fideliumad manus viri
Cap. X.XXVIII Quare peccalis criminalibus irreliti C Dei pcrvenions, ausu nefario immundo ore corpus
a sacramcntis Doniinicis arccanlur. suscepit Dominicum. Quod ut ad rejiciendum os
Cum itaque ipse Filius Dei dicat : Caro mca verc aperuit, digna ultione percussus sine effectu verbo-
est cibus, et sanguis meus verc est potus, ita intclli- rum, cunctis audicntibus et videntibus, clamarc
gendumesteademredcmptionisnostrcemysteriavere cccpit. Volebat labia jungere, nec valebat, scd lin-
esse corpus ct sanguinem Domini,ut illiusunitatis gua rigida loquendi officium non prfebcbat.Et quasi
perfecta;,quam cumcapite nostrojam spe postoare ignitum jaculum in ore portans immensis torquc-
tenebimus, pignoracredere debeamus. Inde et sacra- baturdoloribus.Resonabatomnisillaecclesiaineptae
mcntaasanctificatione vol sccreta virtute dicuntur. vocis clamoribus,et detam egregii virtute miraculi
Unde ctiam criminum fooditate capitalium a mem- Christi fidelium laitabatur conventus, implcturquc
brorum Christi sanitate deviantes ab ipsis sacra- illud. Dcrisoros ipso deridet; ct quod Apostolus ad
mentis ecclesiastico suspenduntur judicio.Qui enim Galatas scribit : iVo/;7t' crrare, Deus non irridetur;
corpus et sanguinem Domini digne manducat ct bi- qux enim seminaverit homo, hmc et metet. Juda^us
bit,designat se esse in Dco et Deum in eo.Qui vero autem et incredulus nec audierat id est fraudem
medicinam vel non habet, vel ea indigne utitur, ista prfficonia {sic), qui sancto Spiritui putavit
longe se esse a medico languendo testatur. Non j) stropham induccre. Quom vir Dei suo conspcctui
enim mentitur qui dicit Nisi manducaveritis car-
: prsescntari proecepit, atquc advenienli dixit : Incrc-
nem Filii hominis,et biberitis cjus sanguinem,non dula et pcrfidiae mens plena, quare tam iniqui hostis
habebitis vitam in vobis, ct reliqua.Sciendum vero implesti consilium.ut restimarcs corpus Chrisli cor-
a sanctis Patribus ob hoc vel maximeconstitutum, pus vilissimum Eccc quod clandestinus persuasor
"?

ut mortaliter peccantes asacramentisDoniinicis ar- to miserum illexit ut faoorcs, cunctis fidolibus suis
ccantur, ne indigne ea percipicntes vel niajori rcatui divina virtus ostendot. Juda.>us auteni,nimio dolore
involvantur, utJudas, quem post pancm temere a supcratus, voces emilterc absque sermonibus non
Magistro susceptum diabolus dicitur plenius inva- cessabat habens in gutture suo malitia-cruciatum,
sissc, ut crimen quod prius scelerata preemedita- quia secundumsanctissimi vaticinium Simeonis,ut
tione concoperat, jam sceleratissimo consummaret incredulis est pernicics ac ruina,ita fidclibus suis
effectu; vel ne, quod Apostolus de Corinthiis dicit, vita exsultatio est verbum Dei. Nam mirabili libra-
inlirmitatcm corporis et imbecillitatcm ipsamque tione corpus Dominicum inore videbatur Juda;i de-
mortem prresumptores incurraat : et ut ad commu- pendere, ut nec linguae subter compagi insideret-
391 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 392

non ut vos tcrream, scd cautiorcs

ncc desupor immuudu adhKrcrot palalui. Sed pos- A Et haec dico ul

tulantibus Cdelibus pro cjus raiscria, vir Domini efficiam.Ncmo sit Judas in mensa. IIoc sacrificium

manum mysterium
tctcndit, ct sanctaj cuoharistiai cibus est spirilualis, nam sicut corporaliscibuscum

a sacrilogo ore abstraxit dicens Eccc nunc libcra- : ventrem invcneril adversis humoribus occupatum
tus cs, dc ca:leio cavc hujusccmodi simile ne facias, amplius la'dit, magis nocet, nullum pi-Kstat auxi-

etne ultcrius repctcrc hoc prossumas. Judariis au- lium, aliquem repe-
ila cst iste spiritualis cibus.si

tem, cjus pcdibus advohitus, clamabat sc Christo reril malignitatc pcrdit, non
pollutum, magis cum
Domino crcdilurum, si sacri cum baptismalisunda sua nalura, scd accipientis ex vilio. Pura igilur
perfunderct, ac pio convcntui copularct. Tibi,
cjiis mens in omnibus, pura cogitatio, quiaet sacrificium
inquit, Dei omnipotcntis Patcr refero gratias, qui purumest.Sanctamanimampi\Tparemus.Exhocnon
Judaicam perlidiam non dedignaris corrigcrc, sod multotcmporc.sedunacorrigilurdic.Namsi tibicon-
ad Unigcniti fidom ampla pictatc convcrsis.
lui trainimicum luuni dolor cst,soIve iras,iniinicitias
Baptizato autcm illo, multi cx Jnd.xis crcdcntcs cum laxa, utrcmcdium de mensa percipias..\d sanctum
eo sacro rcnati baptismatc Christi lidelil;:us,ac spi- ac terribilc sacrificium properas ? Erubescc obla-
rituali coetui sunt uniti. tionis arcana. Occisioni propositus Christus est,

Cap. XL. — Qufiliter accedcndum sil iid Domiiiici „

"
et cur occisus cst vidcamus.Ut coclcstia scilicet pa-
corjions clsanrjHinis mirahilc sacrumcnlum. ctincct («;V),ut in terra reconciliet univcrsa,utami-
Confcssioncs autom dari diligcntius pnccipimus, cum to constiluat angolorum, ct Uoi habentis om-
ma.ximc dc commotionibus animi, antequam ad mis- nium potostalem. Animam suam pro lc Dominus
sam ealur, ne forte quis acccdat indignus ad altaro, dedit,ct tu inimicus conservo pcrduras?et cumhoc
id est sicor mundum
non habucrit.Mcliusestenim animo ad mensam pacis accedis?llle ncc moriqui-
cxspcctaro donoc sanum fucrit et alienum a scan- dem pro tua utililaterecusavit, et tu ncciramtuam
dalo atque invidia, quam accedere audacter ad ju- conscrvo pro tua liberatione conccdis?Sod forsitau
dicium tribunalis. Tribuiial cnim Christi altarc est, dicis : .4b inimico fraudatus sum, raullis luc L-csit

ct corpus suum inibi cum sanguinc judicat indignc dispcndiis, raagnis me delrimentis oncravit. Quid-
accedentcs. Sicut ergo a pcccatis carnalibus ct ca- quid dixeris pccuniarum vertilur causa. Non te

pilalibus tompcranilum est antequam communican- erucifixit, sicut Jud.-ci Christura, ct lamen illc etfu-

duin sit, ila ctium ab intcrioribus vitiis ct morbis sum sanguincui pro salute eorum qui effudorunt
languontis aninia; abslincndum est auto vcrx pacis larga pictale concessit.InimicumDeo est tumidum
conjunctionom et ffiternce salutis compaginem.Cura pectus.Merito autem reconciliationis causa hoc sa-
itaquc ad lerribilera mcnsam opportunum tcmpus crificiura constitulum est. Et si sacrificii prfficepta

invitat, pra;cavendum est summopere ut nuUus ibi C contcmnis, sacriflcii remedium sentire nonpoteris.
Judaius roperiatur, nullus malignns acccdat, non Comple illud cujus causa sacrificium factum est,ut
fucala verba lingua profcrat, nec insidia; inonte sacrifieio pcrfruaris. Ideo Filius advenit, ut huma-
condantur, sed quod voluntas possidet, sormo do- nam naturam divina; reconciliot pictati.ldeo ct nos,
clarcl. Et nunc illo pra^sto cst Christus, qui illam cumhoefacimus,suofecitvocabulonuncupari.L't'rt/i,
ornavitmensam, ipse istain quoque consccrat. Non inquit, pacifici, quontam filii Dei vocabunlur. Hoc
cnim homo cst,qui proposita corpus Christi facit eniai fac quod Dei unicus fecit, si et tibi ct aliis
ct sanguincm, scd illc qui crucifixus pro nobis est pacis volueris auctor existerc; ideo namquc te vo-

Christus. Ore sacerdotis verba profcruntur, ct Dei cat Filium Dei.Deus in sacrificii cclobratione nihil
virtute consccrantur et gralia. Uoc est, ait corpus aliud nisi de fratris reconciliationc raandavit. Ha!C
meum. Hoc verbo proposita eonsecrantur, ct sicut igitur mentibus nostris glutinata perdurent. Sanc-
illa vox, quae dixit : Crescitc et multipiicamini, et tum osculum tenoamusquodanimas sociat,mentes
complete tcrram, simul quidem dicta est, sed om- et unum corpus ostendit,quia unum corpus omnes
nium temporc sentit effoctum, ad gcncrationem vidcmur csse sortiti.Et ideo misceamus nos in uuo
operanto natura ita et vox illa semel quidem dicta
: corporc, non corporum commistione, sed animarum
est, sed per omncs mcnsas Ecclesiaj usquc ad ho- p. charitate laqueati, et sic diviua; possumus mensK
diernum diem et usque ad ejus adventum pra;stat fructibus satiari.Namctsi raultis bonis conscientia;
sacrificio firmitatera.Nullus igitur fictus accedat, abundemus, reconciliatione contcmpta nullum pos-
nullus fucato animo tantis audcat proximarc niystc- sumus solatiura promcreri.
riis, nc condemnotur, et scntentiam morcatur, ct C.\p. XLI. — - Do rcvelationibus, quibus Dominus de
quod Judas sustinuit patiatur.Nam illum post com- veritate corporis etsanyuinis sui hiisituntlum corda

municationom mcnse diabolus intravit, non quia firnmvit.

contcmpscrat Dominicum corpus, sed quia impu- H.-cc namque Dominici corporis et sanguinis gra-
denlia ct malignitas mcntis ejus ut adversarius in tia tanta est,quantumnullushominum cogltare po-
00 habitarot elfccit. Ut discas quod indignis ct fu- tcst.Per hanc sicjuidcm reconciliatur mundus Deo,
cate mystoriorum sccrcta cclobrantibus a diabolo por hfnc homincsdii efficiunturt't,cumsint natura
pr.Tparantiir insidia', el magis inagisquc ademptan- terreni, fiunt convorsatione coelestcs.Scd,quantum
tur, qui non ccquo animo cofnmunicarc fcstinant. in ipsis est, extcnuant quidam hanc gratiam, non
383 LIBER DR CORPOHE KT SANr.UINE CHRISTI. 394
croilenlos voruiii Uimiini cor|jiiscsso qiiod sirniliir, .\ p;'>iiiiius ('xscrrari Ipsius baplismi myslcrium pula-
ncc vcnim C.hristi siinp;iiinom csso qiii hauriliir.scd haliir. .Iiissil r.rii^o opiscopus valdo confusus cum
figurani, cuin ipsc dixcril : Caro imui vcrc cxl ci- protinus amoveri. Scd cum ipsc in scmctipsum
biu, ct saiKjiii.i iiiciis ivre cst pniiis. In cnpn.i! i]uni[ni> riiissel rnpenle conversus, dicit liis quilius vidut
illiussacrosancto convivio trarlcns discipulis lanli furorc aclus procul in partcin altcram timchaliir :

mysterii s..cr.'mii'nliMn, ct in cnrpus siiiini paiicm Diicitc iric, inqiiit, ad Iniilcs, Jam cnim noii siim
Iransfi.snnins, non ait ILcc csl figura ciu"poris mei,
: iinpos iTi.^nlis, nec ms c.aptum pulclis; ccrlc cnim
scd, Hoc est eoipus nuHini. Sifiiiliterel in Iraditionc jam cupio hapli;«ari. igiturcum rcduclus ad episco-
calicis : llic est, iiii|uil, (•(i/i.c sniigiiiiiis iiici. Ciiin piim itcrum perveiiissot : Obsecro, ait, saccrdos in-
iluqiic lioc soliim sali.sracci^e diOicrct omiiilnis .^iiod clylc, pcrlicialiir in nie saci-i hii.jiis lavacri sacra-
vcrilalis discipiilis ali ipsa Veritalc cst tradiUiin, mcnliiiii. Et illi' : Non,ini|iiara, liiciani, iiisi oninem
quihusilam tanicii, i|iioriim corda culigo inlidelila- illuin liorroris casiim, ct confnsionis tua- exponag
tis ohdiixcrat ni!C aliter credcre polcraiil, ipsain aroaniira, ct qiiid tihi cvcnci'it .intca stiiporis,ut sa-
liiimaiiJB Ibrm.Tj cl'lij;icm, siciit se rci vcritas habct, cris istius exsccrarcs laticis unilam, verhis veridicis
oliin Dominus revelarc dignafusest, ut quoil paucis fatoaris. Tuncille prorupit in lacrymas, tali ordine
manircslahatur ad lidcm omuibus proricorct ad sa- „ passionissu.Tseriompandens:Cum antc voslibulum
hitcm. Non abs rc autcm aibilror ca quac dc hu- hujuscc Ibntis assistercm ahkiendus, venil turba
jtisccmodi rcvclalionibus nohis lcctione cemperta d»monumvaldcnigrorum, /Etliiopibusparcxistens.
sunt, ud a;dificationcm maxiniam postcrorum huic Ha:cme proripiens sanctorum manibus fontom adire
lilicllo inserere et praiclara Uoniini Nostri J. C. mi- vi valida prohibebat. Adcranl si([uidcm alii candi-
racula, nc mcmoria cxcidant, ctlam nostro studio dali obsistcntcs paritcr, et diceiites : Nolite huno
sciipla rclinquere. [irohihere sacri fontis adire mystcria. Qui vos pu-
C\\\ .\LII. — lliraciiluiii ilc (luoijani JndiCo. lueiidi his inservitis sacramenlis? Vobis cnim,vobi3
Non incompctentcr edcrc arbitror illudquod ha-, noxii icjnis ardor, non baplismi dcbetur splendor.
ctcnus quodam Hehr.-co didici rcfcrente. Noque Al illi : Quid vobis et isti?Noslcr, inquiuiit,est,neo

enim ideo esse non putabitur venim quod loslinca- vohis.jure dobendus putabitur. Illo igitur cum rae
lionc fortassis .Tiiiula per iniiuiconim ora corta ra- .jiissu lua; potestalis tractum manihus quorumdam
tio vera intcrlocutione fatetur. Solet onim in.ajor his tuis aspoctibiis ctongasses, at([ue rccederc altcrna

accomodari (ides, ubi inimici aslipulantur dictis ve- in parte .jussisses, inter partium, qu.TB eranl,simul>
ridicis, quibus sinc fuco adiilalionis et sine falsilo- tationcs quadam pactione convenit, ut mc contra
quio favent. Hoc etcnim modo per Balaam inimicum pcccala mea pari lance pensarent, et si ponderis ma-
utii[uo populi Jud.Torum bcnoiliclionis promulsran- C jor scclcruinconcrcsceret pensaeorumabscedcrcm.
tur iiisiiriiia. Scd ct Vas eleclioiiis non incompeten- ul immundiis, nec ab eis ducerer eluondus. Sed
tereligilur, iit([iii putahalurhactcniisaridclibus non cum ponderc niraio oneribus massa infandis invisa
ferendus, ipsc nomon majeslatis Domini Jesu prin- crevissot, quidain pauper, cujus ante dios ali-
cipibus ct potestatibus anteferret. Verum ille quid quot corpus meo calcfeceram vestimento, confe-
ferchal ^Quidam.inquil.Judanisadopiscopumqiiem- slim affuit, prolatamque vostcm prffibuil meo
dam pcrgons, ail se lidci catholic.o vello iiiitiari iny- corpori coinpensandam. Hlico igitur voluti ipsi
steriis, dcbcre orgo episcopura illi tradere colenili ri- vostimonto immonsi pondoris (ju.Tdam fuissct ad-
tum, ([uo prolalius instructus, voti sui compos clTec- dicta matcrics, snpercrevit pensa mei corporis,eje-
tus.jam fidelis Christiano corpori .jungerctur.Ad ha;c ctisque iUis /Elhiopihus, ac fugatis, manibus huc re-
episcnpus Recede, obsecro, a nobis hominura go-
: ductis sum beatorum. Gumque ita se habere jura-
nus invisum, desinc, ut mos vcster est, attcnlarc montis terribilihus anirmarcl, admissus ad bapti-
maligne Sed si, ut assolet, nccessitate eujnslibct smum sacrosanclilavacri munus oxcepit.Igiturcum
facinoris obligaris, EccIesi.T3 lo muneratum stipon- ad missaruin fuisscl mysteria vontum, sancta san-
dio gaude,dummodo irrisor nostr.-e fldei non existas ctorum coepil rursus, sicut in baptismo prius egcrat,
Ad ha;c illc Non, inquam, hcate pontifcx, ut ho- r» refugcre, el rugitus validi gemitusdare, atque hor-
:

stem exsccrandum protinus a.gas. Cupio cnim Rdci rcre videbaluracriteripsiusmysterii sacramcntura.
vestra! initiari mysloriis, quia" tremendi nominis Vorum ad hxc episcopus iteruro obstupescens Quid, :

Domini Josii Christiot formi.l-j judicium.etdesidoro ail, istc voxalus insanit, et furore iramodico rugit.

habere prajsidium. Scd, cum esset portinax in ro- l.gilurcum aliquatenus simus aderant simul attoniti
gando, et hiijuscemodi poUicitalionis jurejurando prorsus ha;rorent, acccdunt ad eum quidam dicen-
immodica sc sponsione cinxisset nulla id quod pete- tes Quid tu rursuni dcprimeris stupore ? Si crcdere
:

ret socuritate ncgligore, nuUa pcrsecutionc dcsorere non vis, quid pcr hypocrisin tentarc vis tanli my-
nullavc facilitatc prodore, catechizandi ei inilium sicrii sacramcnium.At ille Maximo,inquit,pavorc, :

pcr signaculum crncis tradi episcopus jiissit.Venit ct Iremore conlicior, nam vidco corpus perfectae

Pascha cumque ad sacros illos latices quibus ex-

;
Klalis viri supcr hoc altarium fuisso dopositum, ct
ipiantur crimina pervenisset, cocpit reluclari, et non pcr partes diruptum, manus vestras ipsius inspicio
verborum edere qua;stus, sed rugiens per quosdam cruore madescere, et non advertitis digitorum ve-

PATROt. CX.\XVIL
391 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS 392

non ul vos tcrrcam, sed cautiorcs

nec dcsuper immiindo adhaircrct palalui. Sed pos- A Et heec dico ut

tulantibus fldelibus pro cjus miscria, vir Domini efflciam.Ncmo sit Judas in mensa. IIoc sacrificium

manum mystcrium
tetcndit, ct sanctK cucharistia; cibus esl spiritualis, nam sicutcorporaliscibuscum

a sacrilogo orc abstraxit dicens Ecco nunc libcra- : ventrem invcnerit adversis humoribus occupatum
tus es, de cicteio eavc hujuscemodi siuiilc ne facias, amplius kcdit, magis nocct, nullum prreslat auxi-
et ne ulterius repeterc hoc prKsumas. Judocus au- lium, ila cst islc tpiritualis c;bus,si aliquem rcpe-
tem, cjus pcdibus advokitus;, clamabat sc Christo rerit malignilatc pollutum, magis cum perdit, non

Domino crediturum, si sacri cum baptismalisunda sua nalura, scd accipientis ex vitio. Pura igitur
perfunderct, ac pio cjus convcntui copularct. Tibi, mcns in omn!bus,pura cogitatio, quiactsacrilicium

inquit, Dei omnipotcntis Pator refcro gratias, qui purumest.Sanctamanimampra:>paremus.Exhocnon

Judaicam perfldiam non dedignaris corrigerc, sed multotcmporc,sedunacorrigilurdic.Namsitibicon-
ad Unigcniti fidcra anipla pietatc convcrsis.
tui tra inimicum tuum dolor cst,solve iras,inimicitias

Daptizato aulcm i!lo, multi cx Jnd.-eis credentes cuni laxa, ut remcdium dc mensa percipias..\d sanctum
eo sacro rcnati baptismate Christi fidelibus,ac spi- ac tcrribile sacrificium propcras ? Erubesce obla-
rituali ccetui sunt uniti. tionis arcana. Occisioni propositus Christus esl,

Cap. XL. — Qualiter accedendum sit ad Dominici

B
et cur occisus rst videamus.Ut coclcstia scilicet pa-
coriioris cl sawjuinis mirahile sacrainctitum. clificct (.s!f),ut in tcrra rcconciliet universa,utami-

Confessioncs autem dari diiigentius pr.Tcipimus, cum tc constiluat angclorum, ct Uei habentis om-
ma.ximc dc commotionibus animi,antequam ad mis- nium potcstatem. Animam suam pro to Dominus
sam eatur, ne forte quis acccdat indignus ad altare, dedit, ct tu inimicus conservo perduras?ct cumhoc
id cst sicor mundum
non habucrit.Moliuscslcnim animo ad mcnsam pacis acccdis?llle nccmoriqui-
cxspcctare donec sanum fucrit et alienum a scan- dem pro tua utilitaterecusavit, ct tu neciramtuam
dalo atque invidia, quam accedere audacter ad ,ju- conscrvo pro tua libcratione conccdis?Sed forsitan
dicium tribunalis. Tribunal cnim Christi ultaro est, dicis Ab inimico fraudatus sum, mullis me kcsit
:

el corpus suum inibi cum sanguinc judicat indigne dispendiis, magnis me detrimentis oncravit. Quid-
accedcntes. Sicut ergo a pcccatis carnalibus ct ca- quid dixeris pccuniarum vertitur causa. Non te
pifalibus lemperandum est antequam communican- crucifixit, sieut Jud.-ci Christum, ct tamcn iile cITu-

dum sit, ita etiam ab intcrioribus vltiis et morbis sum sanguinem pro salute eorum qui elTuderunt
languentis aninu-D abstinendum cst aute vera; pacis larga pietatc concessit.InimicumDeo cst tumidum
conjunctionem et a^tcrna; salulis compagincm.Cum pectus.Mcrito autem reconciliationis causa hoc sa-
itaque ad lerribilem mcnsam opportuuum tempus crificium conslitutum est. Et si sacriflcii pra:cepta
invitat, prMcavendum cst summopere ut nuUus ibi C contcmnis, sacrificii rcmedium non poteris.
sentire
JudMus reperiatur, nullus malignns acccdat, non Coinplc illud cujus causa sacrificium factum est,ut
fucata vcrba lingua proforat, ncc insidia; mentc sacrificio pcrfruaris. Ideo Filius advenit, ut huma-
condantur, sed quod volunlas possidct, scrmo dc- nam naturam divina; reconciliet pietati.Ideo et nos,
clarct. Et nunc illo praisto cst Christus, qui illam cumhocfacimus,suofecitvocabulonuncupari.Cc'a/j,
ornavitmcnsam, ipsc istam quoque consecrat. Non inquit, paciftci, quonuim filii Dei vocubunlur. Hoc
cnim homo cst,qui proposila corpus Christi facit enioi fac quod Dei unicus fecit, si et tibi ct aliis

et sanguincm, scd illc qui crucifixus pro nobis est pacis volucris auctor existerc; ideo namquc le vo-

Christus. Ore saccrdolis verba proferuntur, et Dei cat Filium Dei.Deus in sacrificii celebratione nihil
virtute consecrantur et gratia. IIoc csl, ait corpus aliud nisi de fratris reconciliatione mandavit. Ha;c
meum. Hoc verbo proposita consccrantur, et sicut igitur mentibus nostris glutinata perdurent. Sanc-
illa vox, qua: dixit : Crescitc et multipiicamini, et tum osculum tencamusquodanimas sociat,mentes
complcte terram, simul quidem dicta cst, sed om- et unum corpus ostendit,quia unum corpus omnes
niuni tempore scntit etiectum, ad generationem vidcmur esse sortiti.Et ideo misceamus nos in uuo
operantc natura ita et vox illa semcl quidem dicta
: corporc, non corporum commistione,sed animarum
est, sed por omnes mensas Ecclesiaj usque ad ho- charitate laqueati, et sic diviu;c possumus mensa;
diernum diem et usque ad ejus adventum praistat fruclibus satiari.Nametsi multis bonia conscientia;
sacrificio firmitatem.Nullus igitur fictus acccdat, abundcmus, roconciliatione contcmpta nullum pos-
nuUus fuoato animo tantis audeat proximare myste- sumus solatium promcreri.
riis, ne condenmelur, ct scntentiam mereatur, et Cap. XLI. — De rcvclationibus, quibus Dominus de
quod Judas sustinuit patiatur. Nani illum post com- verilatc corporis etsaiujuinis sui hirsitxmtlum corda

municationem mcnse diabolus intravit, non quia ftrinavil.

contempserat Dominicum eorpus, sed quia impu-
dentia et malignitas mentis ejus ut adversarius in
po habitaret eirecit. Ut discas quod indignis et fu-
cate mysteriorum sccreta celebranlibus a diabolo
pr<'pparanlur insidiie, et magis inagisqnc ademptan-
tur, qui non a;quo animo cofnmunicarc fcstinant.
Ilacc namque Dominici corporis ct sanguinis gra-
tia tanta est,quanlum nullus hominum cogltare po-
tost.Pcr hanc si^inidcm reconcilialur mundus Deo,
pcr hfnc hominesdii efficiunturet.cumsint natura
terrcni, fiunt convcrsationc ca;lestes.Sed,quantum
in ipsis cst, cxtcnuant quidam hanc gratiam, non
393 l.IBER DR COHPOlll'] KT SANfiUINE CHRISTI 394
crodontos voriiiii Duiuiiu corimsossci qiiiiil siriiiliir, A .L^iMiiiiiis ox.'3ecrari ipsius bapli^iini mysteriuni puta-
ncc vcriiin flhrisU siingiiimini psso (|iii h;iiiriliir/!i'il biiliir. .Iiissit eri^o opiscopin valde oonfusus cum
figiiriiiii, ('um i|)sp (lixorit Caro mra vciv vsl cl- : protinus iiinovori. Scd cum ipse in scmotipsum
htts, rt S(i)i<iui.s mciis ivre csl polii^. In oroiin) (]uoqiio riiissol repenle convcrsus, dicit liis quibns vidut
illius sncrDsniioti) ooiivivii) ti';iili-ns liiscipiilis laiili fiirore aotus prociil in parlein alloram tinebalur :

niysterii Si.cr.iinciiliiin, ot in cnrpus siiiiiii piinoin Diicito mo,

ad lonlos, J;im ciiim non siim
inipiil,

transfi.sunins, nnii iiil : II oc <;sl ligura cnrporis mni, impos mcnlis, uec mo c.iptum pulctis; certc cnim
scd, lloc est corpiis nicum. Sifnililor et in lr;iillliono .jain cnpio bapiiy.ari. Igitur cum reduclus ad opisco-
calicis : ///(• c.v/, impiil, ciili.c sniigiiiiiis iiiri. Ciiin piiin iiciuiii p.rvenissot : Obsecro, ait, saci!rdos in-
iliiqiie hoc solim) Siilisriiccre di'liori't omuilnis .jiioil clylo, [icrliciiiliir in nio sacM-i hu.jiis lavacri sncra-
veritatis discipiilis ii|j ipsii Vorltiilo cst triicliliim, mcMilniii. Kt ille : Non,in(iiiara, faciam, nisi omnom
qiiiliiis.l.iio liiiiii'ii. iiiiorinn cordu cidigo iiili.lrlilii- illniii horroris casiim, ot confnsionis tua- oxponag
lis cil)iiii\oriit iicc iilitcr credere potorant, iii.inn arciinnm, ct qiii'l tibi ovcnerit iinlea sluporis,ut sa-
hiiraauft! rormic cl'lij;iom, siciit se rei veritas habct, cris istius exsocrarcs laticis undam, verbis vcridicis
olim Dciminus rovolarodignaliisest, nl quod paucis fafoaris. Tunoille prorupit in hicrymas, tali ordine
miniifcsliiliatur ad lidem omnlbus proliccrot ad sa- j,
passionissu.eseripmpamlens:Cum antc vostibulum
Inlom. Non abs rc autom arbitror ca qua; dc hu- hnjusce fonl.is assistorom ablnondus, vcnit turba
jiisccmodi revelationibus nobis Icctione ccrapcrta d;emonumvaldenigrorum, /iithiopibusparexistens.
snnt, ud ffidificationcm maximaiii postororum huic Hajcmo proripiens sanctorum manibus fontom adire
liliollo iiiscrcrc ct proeclara Doniini Nostri J. C. mi- vi valida prohibebat. Aderant siquidem alii candi-
riicula, ne momoria e\cidanl, ctlam nostro studio dati obsistenlcs paritcr, et dicenlos : Nolite hunc
scriplii rolinquerc. prohibere sacri fontis adire mystoria. Qui vos pu-
C.\p. .\LII. — Mirttciiliim dc fjiioilnin Judicn. nicMuli his inservitis sacraraentis?\'obis onim,vobis
Non incompctentcr cdcrc arbitror illudquod ha-. noxii ignis ardor, non baptismi dobctiir splendor.
ctcnus quodam Hcbr.-co didici rclcrentc. Noquo At illi : Quid vobis el isti'?Noster, inciuiniit,est,nec

enim idoo esse non putabitur vornm quod loslifica- vobis.jure debendus putabitur. Illo igitur cura me
lione liirtiissis .Tiniila per ininiicornm ora corta ra- jiissu tn.-e potostalis tractum niiinibus cinoruradam
tio vera intcrlocntione fatctur. Soletenim major his tuis aspeclibiis clongasses, alciue roeeclcre altorna
acconiodari fides, ubi inimici aslipulantur diclis ve- in parte jussisses, iuter partium, qu.-e erant.simuU
ridicis, qiiibus sine fuco adiiUitionis et sine falsilo- tationes quadam pactionc convenit, ut mc contra
piio fiivent.IIocetonim modo per Balaam inimicum peoeata raoa pari lancepensarcnt.etsi ponderisma-
ntic|uo populi .Indioorum bcnoclicrionis promultr;in- C jor scclornmoonoresoerotpensaeorumabscedcrem,
tiir insii,'iii;i. Socl et Vas oleolionis non incompeton- ul iinmnndiis, noc ab eis duceror eluondus. Sed
lc-r eligitur, utiiiii putabalurhaeic^nusalidelibus non cum pondere nimio oneribus massa infandis invisa
lcrondiis, ipse nomen m;ijesla!is Domini Jesu prin- crovisset, quidain pauper, cujus ante dies ali-

cipibns ct potestatibus anteforret. Verura ille quid quol corpus meo calefeceram vestimento, confe-
fcrobal ;niiidam,inquil,Jud;pnsadopiscopumqncm- stim alTuit, prolatamque vostem prffibuil meo
cliim pcrgcns, ait se lidoi catholicio vollo iniliari my- eorpori compensnndara. Illico igitur voluti ipsi
slcriis, dcboro orgo episcopum illi triidoro oolencli ri- vostiiuonbi imraonsi ponderis ciu.Tidam fuisset ad-
liira,(iiio prolalins instruotus, voti sui eompos ctTec- dicta matorios, suporcrovit ponsa moi corporis,oje-
liis.jainfidelis Christiano corpori jungeretur.Adhajc ctisque illis yEthiopibus,ac fugatis, manibus huc re-
opiscopus Rceede, obsecro, a nobis
: hominum go- ductis sum bcalorum. Gumque
ita se habere jura-

nus invisum, desino, ut mos voster est, attentare montis tcrribilibus affirmaret, admissus ad bapti-
nialignc Sod si, ut assolet, nocessitato eujnslibet smum sacrosancli lavacri munus oxcepit.Igiturcum
facinoris obligaris, Ecolosia: to muneratum stipon- ad missarmn fuisset mystoria vontura, sancta san-
dio gaudo,dummodo irrisor noslra; fidei non existas ctorura ca;pit rursus, sicut in baptismo prius egorat,
.\d h;cc illo Non, inqnam, beate pontifcx, ut ho-
: rv refugore, et rugitus validl gemitusdare, atque hor
slem cxsoerandum protinus agas. Cupio enim fidci
gas. (-.up psius mys
rcre videbaluracriteripsiusmysterii sacramentum
vc^iti\T initiari mystoriis, quia trempndi nomiiiis Vcrumad h.TC cpiscopus iteruro obstupescens : Quid,
llomini Josu Ghristiet forraid.j judiciuin.etdesidoro ait, isto voxalus insanit, et furore immodico rugit.
habere pra-sidium. Sod, cum osset pertinax in ro- Igiturcum aliquatenus simus adorant simul attoniti
gando, ct hujuscemodi pollioitationis jurejurando prorsus ha^reront, acccdunt ad eum quidam dicen-
immodica se sponsione cinxisset nulla id quod pete- tes Quid tu rursuin doprimeris stupore?Si crcdere
:

rct socurilate nogligore, nulla pcrsocutione deseroro non vis, quid pcr hypocrisin tentare vis tanti my-
nnllavo facilitate prodorc, caicchizandi ci initinm sierii saoraraenium. At ille Maximo,inquit,pavore, :

pcr sigDiiculum crucis tradi episcopns jussil.Vcnit ot Iroinore conficior, nam video corpus perfoctae

P;>scha; curaque ad sacros illos latices quibus ex- a;tatis viri super hoc altarium fuisso depositum, ct
piantur criraina pervenisset, coepit reluctari, et non per partes diruptum, manus vostras ipsius inspicio
verborum edere quastus, sed rugiens per quosdam cruore madescere, et non advertitis digitorum ve-

Patrol. CXXXVII. 13
 ,

395 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS. 39B

strorum nodos sanguinc infectos rubrum mulassc A Disce, inquam, et Veritati vel modo jam credere
colorem 7 Tunc omnes cum episcopo in fletum versi eontestanti : Panis quem ego do caro mea cst, et

ccEpcrunt clamantes vocc valida fari Dco gratias,
Deo laudes, qui ait magna, et inscrutabilia absque
numcro, Hosanna fllio David, Hosanna in oxcelsis.
Admirantos pariter, et dicentes Yere in iL=to com- :
plctum est vaticinium psalmi dicentis Bc.iU quGrum
remissm sunt iniqiutales, et quorum lecta sunt pec-
cala. Non incassum ipsi tanti mysterii revelatur
arcanum, in ipso cnim ut refercbat, ni fallor, ille
qui diserat, die septimo, cum ipsis albis candidam
animam lux alma suscepit nam absolutis vinculis
; rcformassct mysterium, quatonus mulicri assumon-
carnisbeatam vitam pulchro fine concIusit.Hoc ergo
miraculo claruit, quia non solum in mysterio, sed
pcr veritatis imaginem ille suum
: samiuis meus vcre est polus. Sed prKscius Conditor
nosler infirmitatis nostrjs oa potestate qua cuncta
feeit es nihilo, et corpus sibi cx carne scmper Vir-
panem, t'
ginis opcrantc sancto Spiritu fabrica\nt
: vinum aqua mistum, manonte propria spccie in
carnom et sanguincm suum, ad catholicam prcccni
ob rcparalionem nostram Spirilus sanctificationc
convortit.Indeque iiniversos jussit divinam procari
potcntiam, ut in formam pristinam sacrosanctum
dum fuisset possibile. Quod ot factum est. Undo
s.Tpefata mulier plurimum in sancta religione, ac
sacrat in altario fide perficiens, participatione Dominici sacramenti

corpus, qui ipsum discipulis in passione sacravit. _ consecrata ost, et omnes, qui vidorant, in divino
D
C.vp. .XLHI. — quodam sene ercmita cujus
/fc'm de amore et orthodoxa crodulitalc fervcntius excre-
duhitationem Dominus eadcm vcritatis rcvelatione verunt.
firmavit.

Xarravit abbas Daniel, dicens Dixit pater

Cap. .\LV. — Ittm aliud.
(4) :

noster abbas .\rsenius, de quodam sene de Scitia, Quidam nobilissimussecundum carnis prosapiam
ubi habitabat, qui erat magnus in hac activa vita, ct potcntissimus juxta regiam in suo modomagni-

simplex autem in fide. Et errabat, ctc. flccntiam, cum por internuntios familiaritatem apo-

Cap. XLIV. — Itcm

miraculum quod fknnx
stolica? sedis adeptus cssct, ct frequenti a'lmoni-

actum cst. tione epistolarum ctiam a B. Gregorio transmissa-

(."i) Materfamilias quoedam nobilis crat in urbc rum instructione, erga Dci et sanctorum cultum
Roma, quffi religionis et devotionis studio oblatio- sufficienter fuisset imbutus,misit pcr strenuos et

nes faccrc, et die Dominica ad ecclcsiam deferre, devotos missos condigna exenia ad sedem pontifi-
summoque pontifici, et ccclesiastic.-e consuetudinis, calom, potcns reliquias beatorum apostolorum ao
et familiaritatis ejusdcm gratia ofTcrre solebat.QufE marfyrum sibi transmilti. Cnjus logatos sanclus

cura quadam die ex more ad communicandum de Apostolicus honorabilitcr et gratantcr suscipiens

manuapostoliciordincsuoaccoderet.illiquopontifex C aliquandiu secum morari fccit, atque indcsincnter
offam Dominici oorporis porrexisset diccns Corpus :
sanctorum apostolorum memorias, ac martyrum cx
Domini Nostri J. C. prosit tibi in vitam .Tternam et more prisoo pro hujusmodi negotio missas cole-

remissioncm omnium pcccatorum, subrisit. Quod brando, et reliquias in eorum commemoralionc

vir Domini cernens, illi sacram communionem re- consoorando circumiens, pr.Tfatosque legatos el
traxit, ct separatim supcr altaro posuit, eamque comitos sempor secum habens. Gum c.xplicuissrt
diacono serNandam usque dum cuncti communica- eorum cclebrationes, quorum rcliquiae petebantur,

rent fideles tradidit. Expleta vero sacra mysteria, particulatim eosdem pannosconsecratos, supor qui-

interrogavit eam B. Grcgorius dicens : Dio, rogo, bus sancta celebravcrat, divisit, et singulis sin-

dic quid cordi tuo emerserit, cum communicatura gillatim pixidibus imposuit. Munitisquc cis sigillo

risisti? .\t llla Rccognovi portiunculam illam ex

:
suK usu ecclesiastico
sanctx' auctorilatis petitoribus

eadem quam meis manibus feci

oblaliono fuisse tradidit.Qui debita cum voncratione bcnediclionem
et tibi obtuli, et cu:n eam te intellexerim corpus potitam, et acceptam suscipicntes, profecli sunt in

Domini appellasse subrisi. Tunc sanctus Domini viam suam gaudenles. Sed dum por aliquanto=
pontifex sermonem c.xinde fecit ad populum, et dies regressionis su.t iler carperent, ei, qui prior

hortatus est eum ut suppliciter Dominum exora- rv ca;teris

habobatur, quKdam subripuit curiositas,

ret, quatenus ad multorum fidem corroborandam dicens sodalibus se stulle tanli itinoris subiisso

carnis oculis ostonderet qiiid infidelitas hujus mu- laborem, cum nescirent qui pretiosi domino siio

lieris montis oculis vidcre ot fidei himinibus con- referrent. Pedetentim autem crescente collation'

spicere debuisseL Quod cum fuisset oratum, ipse vorborum, ad suggcstionem sociorum confractis
una cum populo, et eadem mulicre ab oratione sur- apostolicK; dignitatis singulis sigilHs, apcrta; sunt

rexit, et altare cunctis cernentibus, el sese ad pixidcs, et in singulis singula2 panni reperts; sunt

cernendum coeleste spectaculum comprimentibus portiuncula;. Moxque cum indignatione Romam rc-

corporalem pallam revelat, et universo populo, gressiarchidiaconum adeunt conquirentes Utquid, :

ipsaque muliere ccrncnto, partem digiti auricularis inquiunt, domnus .\postolicus tam vili penditdomi-
sanguine cruentatam invenit, ac mulieri dixit :
numnostrum,quitantam gratiamscapudeumobti-
nuisse speravcrat,quod sic voluerit illi illudere, etnos
(4; Vide Edit. ap, Rosvrjiu in Vit. SS. Patrum
Patr^logia! tooi. LXXIII.J (5) Vide Joan.Diac.iftVJta Greg. M., % u, c. 41.
 3!»7 LinEii mz r.oupoitH et sanguine ciiiusti. 398
(lchoiionitiuiii rt (jllVnsioni suas iuidicero? /Estiina- A niu:nqiii(Uim vol ignorantiTjVd simplicilcrin calice
vimus siquidom nos ossa apostulorum, vol inarty- Dominico sanctificnndo ct plcbi minislrando non
iiiin, iirctiusa hino reforre, sicut dooucrut tan- liiic fuciuiit (|uo(l J(">sii.s Christus Dumiiius cl Dous
tum virum uli dumimis noster esl. A tanta noster, sacrificii hujus auclor ct doctor, focit ct
nihilomiiuis sodo, (]ua3 sita a lam longo et difli- docuit, religiosuni paritcr ac nccossarium duxi dc
cillimo salis itiiiore, et duta; sunt nobis pamii hoc ad vos liltoras facoro, etc.
modicas porliuncuho, uc hujusmodi panniculi
si Cap. XLVII. —
Qualilcr in Domini noslri Jrsii Christi
genus apud iios ncipiisset inveniri. Nisi onim jms.iiune ntyslirum sil Pascha abi)lilum,
el in cjus
immulaliunc rei vcritus sit ustensu.
caiisa; sullicitudo subvcnissct, ul quod gcioba-
(7) Di.viiinis in supcriorihus satis do sacrumontd
miis coguosceremus, ct sic stolide ad nostrum
cnlicis, sotnniiliiiii ipiod 1!. Cypriiiiio iniirtyri Domi-
ilniiiiniim nobis contigissct voniro, dubium iinii
iius rovclaro liigiinLus csl. Suin-rcsl ul luiiie dc iny-
cst poriculum honoris ct grati.o su.o nos dc-
sLorio Diiminici corporis nostriquo, id ost novi
buissc incurrcrc. Quod archidiaconus modcsla
Puscha; immolationc quali^er, vel a quibus cclc-
incropationo rcdarguit, cur in tantam pra^sum-
liranduin sit. Sanclissimi pap;e Gregorii sensumet
ptionem cruperinl ut a[)ostolioa sigilla ruporint,
vorl)a poaamus.ut quod sub volamino littcra; togc-
hortans eos ut redircnt, et qua: acccpcrant do- tj
lialur iii logo, in Evangclio fial roi vcritatc pcrspi-
mino suo cum honorc deforront. Sed hi nullutonus
cuuiii : Pascha, in^piit, nostnim, apostolis, immolalus
monitis ejus acquicsecntcs usquc ad domni Grogorii
Pascha Christus, pensundum
cst Chrislus. Si igitur
venerunt ^iraiscntiam, factoquc comperto, paticn-
nobis est quod de Pascha lex loquitur, ut subtilius
lissimc oorum tulit stultitiam, cosquo sucrosanctis
porscrutantcs possimus agnoscere an dc Christo
missarum solcmniis pra?cepit iutorcsso.Uude, oum
dicta vidoautur. Moyscs quippeait Sunwnt dc san- :
ad locum sui scrmonis est ventum, suadct populo
(jtiinc a(jni, ctc.
Dei ct sanctorum gratiam exorare,quatenus in hac rc
dignarcntur apertissime sic suam potentiam patefa-
Gap. XLVHI. —
Utrum l'asrha isluil lcijitimuin
jmt anni spatiiim vel pnsl lonya in inlcrvalla itic-
ccro ; ut ([uid moroatur fidos,cvidcntius miiiiis cre- rum, an quotidic a fidclibus sit cdendum.
duli cl igiiurantos possint cogiiosccre. Et data ora- Paseha; autom hnjus obsorvantiam, id est Domi-
tione accopit ab eo cultcllum,qui temeravorat signa, nici corporis ac aanguinis porcoplioncm quibusdam
et supor altarc corporis saneti Petri acceptam unam moris ost post anni spatium, quibusdam voro post
panni portiunoulam por mcdium pungcns secavit. corta intorvalla dierum, quibusdani quoquc quoti-
Ex qua statim sanguis docucurrit, ct oranom eam- dic pro causarum divcrsitato colebraro.Quod tamen
dem partioulam cruontavit. Vidontcs aiilcm supra- magisvidolur human<e saluLi congruorc, si puract
scri[)ti logati, et omiiis populus slupenduni ctarca- C dovota mons fucrit accodcntium ad tanti mysterii
num fidci sacra; miraculum, cccidcre proni in tcr- sacramcntum. Panis siquidcm vila; Christus est, ei
ram, adorantes Dominum, ot dicenlcs : Mirabilis panis hicomnium non ost, sed fidolium pioquosu-
Deii-s in sanctis suis, Deus Israel, ipse dabit virtutcm mentium. Sicut enim Dous Pater proprie intolli-
el forlitudinem plebi sux, bcnedictus Dcus. Et facto gcntium et credoiitium patcr cst, sicChristus Dous
silcntio iutoralia fidoi documenta di.^iit ad eos boa- ot Domiuus nostcr, Dci Filius eorum qui corpus ejus
lus Gregorius, qui antohac venerandas reliquias cum fido suscipiunt, Patris ost. Quem pancm ex cjus
parvi duxerant : Scitote, fiatres, quia in consccia- prffceptionc dari nobis quotidic postulamus a Pa-
tione corporis ct sanguinis Domini Nostri J. C. cum trc, no qui sumus, et oucharistiam corporis
in co
ob sanctificationcm rcHquiarum in honorc aposto- ejus quotidic ad cibum salutis accipimus, interce-
lorum, vcl martyruin ipsius,quibus spccialiter as- dcntc aliquo graviore dclicto, dum abstenti et non
signubantur supra sacrosanctum altare libamina communicantesj et a coelesti pane jejuni ab ejua
oCferebantur, semper illorum sanguis hos pannos corpore scparcmur, ipso pra;dicante, ot dicontc :

intravit, qui efTusus est pro nomine Christi D. N. J.

Ego sum panis vivus, qui de etiio descendi; qui cdcrtt
^dificatis in fide cunctis qui adorant, munitisquo (ic mco pane vivet in xtcrnum
; panis autem, qiicm
iterum pixidibus signo^suo, tradiditeisincompara-Dcjo dcdero, ctiro 7nca esl pro mundi
vita. Quando
bilia munera voti sui. Et cum gaudio reversi, hajc
ergo dicit in sjternum vivere, si quis cderit de eo
per ordincm domino suo nuntiarent, et sui desi pane, maniiostum est eos vivere, qui corpus ojus
dcrii compotem reddiderc. Qui pretiosa sanctorum atlingunt, ot cucharistiam vora; communicationis
patrocinia rcverenter suscepit, et honorabilitcr in timcndum
accipiunt. Ita eontra ost et orandum, ne,
loeo venorabili eundidit, ubi Dous miracula opcrari dum quis abstontus soparatur a Christi corpore,
dignatur ad laudem et gloriam nominis sui usi[uc vacuus romuneat a salutc, communicantc ipso et
in hodicriuim diem. diconte Nisi cderitis carnem Filii hominis, ct bibe-
:

Cap. XLM. — De sacramento calicis ([uid revclatum ritis sanguinem ejus, non habetls vitam in vobis. Et
sit beato Cypriano. iiloo pancm nostrum, id cst Christum, dari nobis

(6) Scribens siquidem boatus Cyprianus ad Ca;ci- quotidic potimus,ut qui in co manemus,ct vivimus,
lium dc sacramcnto calicis, dicit inlcr aliu Quo- :
a sanctificatione cjus corpore non recedamus. Ar-
(6} Vidc inter cpistolas S. Cypriaui. (7) Vide tom, IH Opp, S, Gregorii,

I
398 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS. 396

strorum nodos sanguine infectos rubrum mutassc A Disce, inquam, et Veritati vel modo jam credere
colorem? Tunc omnes cum episcopoin fletum versi contestanti : Panis quem ego do caro mea est, et

ccBpcrunt clamantes voce valida fari Deo gratias,
Deo laudes, qui ait magna, et iQscrutabilia absque
numero, Hosanna filio David, Hosanna in oxcclsis.
Admirantes pariter, et dicentes Yere m isto com- :
pletum est vaticinium psalmi dicentis Dc.Ui qiwrum
remissce sunt iniquitales, ct quorum tccta siait pec-
cata. Non incassum ipsi tanti mysterii revelatur
arcanum, in ipso enim ut referebat, ni fallor, ille
qui dixerat, die septimo, cum ipsis albis candidam
animam lus alma suscepit nam absolutis vinculis
; rcformasset mysterium, quatenus mulicri assumen-
carnisbeatam vitam pulchro fine concIusit.Hoc ergo
miraculo claruit, quia non solum in mysterio, sed
per veritatis imaginem ille suum sacrat in altario
: samjuis tneus vere est potus. Sed prjescius Conditor
noster infirmitatis noslrsB ea potcstate qua cuncta
fecit e:i nihilo, ot corpus sibi e.x carne scmperVir-
ginis operantc sancto Spirilu fabriravit panera, cl
: vinum aqua mislum, manontc propria spccie iii
carnem et sanguincm suum, ad catholicam prcccii!
ob rcparalionem nostram Spirifus sanclificationu
convcrtit.Indeque universos jussit divinam procari
potcntiam, ut in forniam pristinam sacrosanctum
dum fuisset possibile. Quod ot factum est. Undc
sjcpefata mulier plurimum in sancta religione, ac
fide perficiens, participatione Dominici sacramenti

corpus, qui ipsura discipulis in passione sacravit. _ consecrata cst, et omncs, qui viderant, in divino
D amore et orthodoxa
C.vp. XLIII. —
!ti:m de quodam sene ercmita cujus credulitatc ferventius excre-
dubiudioncm Dominus eadem vcritatis rcfelatione vejunt.
firmavit.

Narravit abbas Daniel, diecns Dixit pater

C.\p. .\LV. — Item aliud.
(4) :

noster abbas Arsenius, de quodam sene de Scitia, Quidamnobilissimussecundumcarnisprosapiam,

ubi habitabat, qui erat magnus in hac activa vita, et potentissimus juxta regiam in suo modomagni-

simplex autem in fidc. Et errabat, etc. ficentiam, cum per internuntios familiaritatem apo-

Cap. XLIV. — Itcm miraculum quod Romx stolica? scdis adeptus esset, et frequenti
tione epistolarum ctiam a B. Gregorio transmi.~sa-
a'huoni-
actum est.

(.5) Matcrfamilias quffidam nobilis crat in urbc rum instrucfione, erga Dci et sanctorum cultum
Roma, quaj religionis et devotionis studio oblatio- sufficienter fuisset imbutHS,misit pcr strcnuos et
nes faccre, et die Dominica ad ccclcsiam deferre, devotos missos condigna exenia ad sedem pontifi-
summoquG pontifici, et ccclesiastica; consuetudinis, calem, pctcns reliquias beatorum apostolorum ac
et familiaritatis ejusdom gratia offcrre solebat.Qufe marlyrum sibi transmilti. Cujus lcgatos sanctus

cum quadam die cx more ad communicandum de Apostolicus honorabilitcr ct sratanter suscipiens

manuapostoliciordinesuoacccderet.illiqucpontifex C aliquandiu secum morari fccit, atque indcsincnter
offam Dominici corporis porrexisset diccns Corpus sanctorum apostolorum raemorias.ac martyrum cx
:

Domini Nostri J. C. prosit tibi in vitam aiternam et more prisco pro Imjusmodi negotio missas ccle-

remissionem omnium pcccatorum, subrisit. Quod brando, et reliquias in eorum commemoralionc

vir Domini cernens, illi sacram communionem re- consecrando circumiens, pra?fatosque legalos ct
traxit, et separatim super altare posuit, eamque comitcs sempcr sccum habens. Cum cxplicuissft
diacono servandam usque dum cuncti communica- eorum cclebrationes, quorum rcliquiie petebantur,

rent fidoles Iradidit. Expleta vero sacra mys'eria, particulatira eosdem pannos consecratos, supcr qui-

interrogavit earn B. Gregorius diccns : Dic, rogo, bas sancta celebravcrat, divisit, ct singulis sin-

dic quid cordi tuo emerserit, cum communieatura gillatim pixidibus imposuit. Munitisque cis sigill'

risisti ?-U llla Recognovi portiunculam illam ex

:
suffisanct3?auctoritatis petitoribus usu ecclesiastic'
eadem oblatione fuisse quam meis manibus feci tradidit. Qui debita cum vcncratione benediclioncm
et tibi obtuli, et cu:n eam te intellexerim corpus pctitam, et acceptam suscipientes, profecti sunt in

Domini appellasse subrisi. Tunc sanctus Domini viam suam gaudentes. Sed dum per aliquanto?
pontifex sermonem c.xinde fecit ad populum, et dies rcgressionis su.^ iter carperent, ei, qui prior
hortatus esl eum ut suppliciter Dominum exora- -n cx'teris habebatur, qufedam subripuit curiositas,
ret, quatenus ad multorum fidem corroborandam dicens sodalibus se stulte tanli itincris subiisso

carnis oculis ostenderet quid infidelitas hujus mu- laborem, cum nescirent qui preliosi domino suo
lieris montis oculis vidcre ct fidei luminibus con- rcfcrrent. Pedetentim autem crescente collatione

spiccre debuissef. Quod cum fuisset oratum, ipse vcrborum, ad suggcstioncm sociorum confractis
una cum populo, et eadem mulierc ab oratione sur- apostoliea? dignitatis singulis sigillis, aperta; sunt
rexit, et altare cunctis cernentibus, et sese ad pixidcs, ct in singulis singula; panni repert.-e sunt

cernendum coeleste spectaculum comprimentibus porliunculaD. Moxque cum indignationc Romam re-
corporalem pallam revelat, et universo populo, gressijirchidiaconumadeuntconquirentes: Utquid,
ipsaque muliere ccrnente, partem digiti auricularis inquiunt, domnus Apostolicus tam vili penditdomi-
sanguine cruentatam invenit, ac mulieri dixit :
num noslrum, qui tantam gratiam se apud eum obti-
nuisse speraverat,quod sic volucrit illi illudere, et nos
(4J Vide Edit. ap. Rosv.oid in Vit. SS. Patrum
Patr^logiiE tom. LXXIII.) (5) Vide Joan.Diac. ia Yita Greg. M., 1 "; c. 41.
m LlREIl DE r.OllPOIIlC ET SANGIJINE CHllISTl. »98
(lehonoriitiuiii it olVensioni sua; uililicero ? /Estima- A. f>iu:ii quidam vel ignoranlor,vnl simplicitcr in calice
vimus sii|ui(loni nos ossa aposlolorum, vcl mcirly- Dominico sanctificando et plobi ministrando non
ruui, prctiosu liiuo reforrc, sicut decucrut tan- lioe fuciuiit (luod Josiis Christus Doniiiius et Dous
tum virum uti doniiuus nostcr osl. A tantu noster, sacrificii hiijus auctor ct doctor, fccit ct
nihiloniinus sodo, quai sita a tam longo et dilli- docuit, religiosum pariter ac ncccssarium du.\i dc
cillimo salis iliuorc, ct duta> sunl uobis pauni hoc ad vos lilloras faccrc, elc.
modica) porliuncul.o, ac si hujusmodi panniculi Cap. XLVU. — nmditer in Domini noslt i Josu Cltristi
genus apud uos noiiuissol invoniri. Nisi oniiu ptissione mijstiriiin sil Pascha iiboliliiin, ct in ejus
iminolalione rei verilas sit ostensa.
caiisa; sullicitudo subvcnissot, iit qtiod gerobu-
(7) Dixiinus in superioribus satis de sacramcntd
nius cogiiosceremus, ct sic stolide ud nostrum
culicis, socunduiii quod U. Gypriano inartyri Domi-
doininum nohis contigissel vcnire, diibium non
pst poriculum honoris et grali;n su.c nos de-
iiiiK rovclaro dignalus nst. Suporest ul iiuiie de my-
storio Dominici corporis nostriquo, id ost novi
iiiiisse incurrcro. Quod arehidiaconus modesta
Puscha; immolalionc qualiier, vcl a quibus ccle-
incropationo rcdurguit, eur in tantam pracsum-
lirandum sit. Sanctissimi pap.e Grcgorii sensumet
plioncni crupcnut ut upostolica sigilla rupcriut,
verba ponamus.ut quod sub volumino littcra; tcgc-
hortans eos ut qux acccperaut do- p
redirent, et
batur in lege, in Evangelio fiut rei vcritato pcrspi-
mino suo cum honorc Scd hi millulonus
dcforront.
cuum : Pascha, inquit, noslnim, apostolis, immolatus
monitis cjus acquicsecntes usquc ad domni Grogorii
esl Christus. Si igilur Pascha Christus, pensundum
venerunt pra;scntiam, lactoquc comperlo, patien-
nobis est quod de Pascha lex loquilur, ut subtilius
tissime oorum luiit sluUitiam, oosquo sacrosanctis
porscrutantcs possimus agnoscere an do Christo
missurum solemniis prajcepit iutcrosso.Uudc, cum
dicta viiicantur. Moyses quippeail : Suiiwnt de saii-
ad locnm sui scrmonis est vcutum, suudct populo
ijiiiite aijni, etc.
Dci et sanctorum gratiam cxorare,quatenus in hac re
dignarcnlur apcrtissime sic suum potentiam patefa-
Cap. XLVIIL —
Ulruin Pasrha islud legilimuin
jiostanni spalium vel posi lonija in inlervaUa die-
ccre ; ut quid mereatur fidos,cvidentius miniis cre- riim, an quotidie a fidelihiis sit edendttm.
duli et igiiorantos possint cogiioscore. Et data ora- Paschsc autom hujus observantiam, id cst Domi-
tione acebpit ab eo cultclluai.qui lemeravorat signa, sanguinis porccptionem quibusdam
nici corporis ac
et super ultarc corporis sancti Pctri acceptam unam moris ost post anni spatium, quibusdam voro post
panni portiunrulam por mcdium pungens sccavit. corta intorvalla dicrum, quibusdani (pioquc quoti-
E.^c qua statim sanguis dccucurrit,oranom cam- ct
die pro causurum divcrsilato coIebruro.Quod tamen
dcm particulam aulcm supra-
cruontavit. Vidontcs
. . .
o videlur humanse saliiti congruorc,
n niagis ^w..-,. ..._.^, .j. puract
si ^u^u.^»
scnpti logati, et omnis populus slupendum ct arca- t, devota mcns fuorit acccdcntium ad tanti mysterii
num fidci iacra; miraculum, cecidcre proni in tcr- sacramentum. Panis siquidcm vita; Christus est, ei
ram, adorantes Dominum., ct diccntcs Mirabilis panis hic omnium non cst, sed fidolium pieque su-
:

Deits in sanetis stiis, Deus hracl, ipse dabit virtutem mentium. Sicut enim Dcus Pater propric intelli-
et forlitudiitcm plcbi sux, beneilictus Dctts. Et facto gentium ct credentium pater cst, sic Christus Dcus
silcntio iiitoralia fidei documenta di.xit ad eos bea- ct Dominus noster,Dei Filius eorum qui corpus cjus
lus Gregorius, qui antehac venerandas reliquiaa cum fldc suscipiunt, Patris cst. Quem panem es ejus
parvi duxerant : Scitotc, fratres, quia in conseeia- pra'ceptione dari nobis quotidie postulamus a Pa-
tione corporis ct sanguinis Domini Nostri J. C. cum tro, nc qui in co sumus, et oucharistiam corporis
ob sanctilicationcm reliquiarum in honorc aposto- ejus quotidie ud cibum salutis accipimus, interce-
lorum, vcl martyrum ipsius,quibus spccialiter as- dum ahstenti et non
dcnte aliquo graviore dcliclo,
signubantur supra sacrosanctum altare libamina communicantcsj ct a coelesti pane jejuni ab ejus
offerebantur, sempcr iliorum sanguis hos pannos corpore separcmur, ipso pra;dicante, ct diccnte :

intravit, qui effusus est pro nomine Christi D. N. J.

Ego sum panis vivus, qui de cwlo desceiuii; qui edertt
^'Edificalis in fide cunctis qui aderant, munitisquc de mco pane vivct in xternum; panis autcin, quem
iterum pixidibussigno suo, tradiditeisincompara-Ocjo dcdero, cnro mea esl pro muiidi
vita. Quando
biiia muncra voti sui. Et cum gaudio reversi, hffic
crgo dicit in asternum vivere, si quis cderit de eo
pcr ordinem domino suo nuntiarent, et sui desi panc, manilbstum est eos vivere, qui corpus ojus
dcrii compotcm rcddidcre. Qui prctiosa sanctorum
attingunt, ot oucharistiam vcra; comniunicationis
patrocinia rcverenter suscopit, ct honorabilitcr in limcndum
accipiunt. Ita conlra cst et orandum, ne,
loco venerabili condidit, ubi Dous miraeida opcrari dum quis abstontus separatur a Christi corpore,
dignatur ad laudem ct gloriam noniinis sui usquc vacuus romancat a salutc, communicantc ipso et
in hodiernum dieiii. dicente Nisi eileritis carnem Filii hoininis, et bibe-
:

Cap. XLVl. — De sacramcnto cnlicis quid revelatunt rilissanguinem ejiis, non hubetts vitam in vobis, Et
sit beato Cijpriano. idoo panem nostrum, id est Christum, dari nohis
(6) Scribens siquidem boatus Cyprianus ad Ca;ci- quotidic potimus,ut qui in co manemus,ct vivimus,
lium de sacramcnto culicis, dicit inter alia : Quo- a sanctificationc ejus corpore non reccdamus. Hr-
(6) Vidc intei opistolas S. Cypriani. [') Vidc tom, III Opp, S, Gregorii,
399 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS.
m
quiquc ut hujus A Cap. L1 Quibus immolatio Dominici corporis
serunt hoc semper desiderio sancti mortuis prosit.
vivorent, quibus temporalis vila
panis alimonia Deo Sed sciendum estquia illis victima mortuis pro-
vivcre Christus iuit; c quibiisunns
dispendium, et
dest, qui hic obtinuerunl vivendo, utcosctiam
post
pr.-psul
venerabilis vits Cassiiis,nomine Narniensis,
morlem bona adjuvent, quffi hic pro ipsis ab aliis
Ecclesife, ut B. Gregorins refert, cum quotidianum
fiunt. Intor h»c autcm pensandum osl, quod tutior
sacrificium offerret, scqueipsum inter ipsa sacrifi-
via sit, ul bonum, quod quisque post mortom suam
ciorumarcana gratam Dco victimam faceref man-
sperat agi per alios, agat ipse, dum vivit, per se.
;

datum Domini per cujusdam sui visionem prr-sbyteVi Beatius quippe est liberum exire quam post vincula
suscepit, dicens Age ciuod agis; operare
quod ope-
:

liberlatem (juKrere. Debcmus ilaque pra^scns s.rcu-

raris.Non cesset pes tuus, non eesset manus tua.
retribuam tdji
lum, vcl quia jam conspicimus defluxisse, tota
Natali apostolorum venies ad me, et
mente cimlemnero; quotidiana Dco laci-jmarum sa-
mercedem tuam. Qui post annos septem ipso nata- crilicia,quotidianas carnis c.jus el sanguinis hostias
litio apostolorum diecum missarum
solemnia per-
immolare. Ilnec namque singiilaritor victima ab
egissct, ct mysloriasacr.-ccommunionisacccpisset, animas solvit, quK illam nobis mor-
feterno interitu
e corpore cxivit.
tem Unigcniti per mysterium reparat. Qui licet
Cap. XLIX. — Quanlum saa\T oblatiOnis innnolutio B surgens a morluis jam non moritur, el mors ci ullra
mortuormn spiritibus prosit. non domiiiabitur, in se ipso immortaliter, atque
(8)Sed qui mirum si humani generis verum hoc incorruiitibiliter vivcns pro nohis itorum in hoc
et singularc pra3sidium in corporc
manentibus (Idc-
mystcrio sacra; oblationis immolatur. E.jus quippe
perpetuam
libus et Deo charis ad pra-sentem et ibi corpus sumitur, ejus caro in populi salutcm par-
quaudo illud ipsi etiam mortun-
opitulatur salutem, titur, o.jus sanguis non jam.in manibus infidelium,
rum spiritus a viventibus petunt, et signa indicant sod in ora fidclium funditur. Hinc ergo pensomus
quibus per hoc absoluti esse videantur? Testntur quale sit pro nobis hoc saciificium, quo pro abso-
siquidcm s.-epe dictus sanctissimus papa Gregorius, lutionenostra passionom unigeniti Filii semper imi-
suo tempore fuisse quomdam sancta;
conversalio-
tamur.Quisenim fidolium habere dubium possit in
consuctudo fucrat in loco
ipsa immolationis hora ad sacerdotis vocem coilos
nis saccrdotem, cui
vaporcs nimios faciunt,
in quo aquse calidae
aperiri? in illo JesuChristi mzsterioangelorumcho-
quoties necessitas postulabat, lavandi
causa ve-
ros adesso? summis ima sociari? terram cmlessibus
nire/etc. iungi ? uniim quidem ex visibilibus atque invisibili

Cap. L. — De (juodum monaclio qui per salutnrem. busficri? Sed nccesse ost ut, cum h.-cc aginius,
Iwsliam supplieium erusit.
C nosmetipsos Doo in cordis contritionc mactemus,
Sed quia ad commendan<lam virlulem Dominici quia, qui passionis Dominicae mysteria celebramus,
corporis de D. Gregorii dialogo aliqua jam debemusimitari quod agimus. Tunc ergo vcra pro
capitula

huic libello inserenda putavimus, non abs rc cst,

nohis Deo hostia orit, cum nos ipsos hostiam focc-

si pauca, quas restant, praiterilis fidem facientia rit.Sed studendum noljisest,ut ctiam post oratio-
connectamus. Corroborat enim maxime fidelium nis tempora, in quantum Deo
largiontc possumus,

spem de divini semper judicii metu sollicitam quod in ipso animum suo pondere et vigore servemus,

prffifatus beatissimus papa Gregorius se prK- nc post cogitatio fiuxa dissolvat, ne vana
menti 1e-
contigissc. Qui- lucrum compunctionis anima per
sente asseril in suo monasterio titia subrepat et

dam namquc monachus, Juslus nomine, arte me-

incuriam fiuxas cogitationis perdat. Dum autom per
indulti tcmporis spatium licet.dum
judox siistinet,
dicus, etc.
nostram is,qui culpas examinat,
Cap. LI. — De quodam cujus vineula in captivilaU dum conversionem
duritiam mcntis,
oblato peraclo sarrificio solvebantur (9). exspectat, conflemus in lacrymis
factum, formemus proximis gratiam bonignitatis, et fi-
longe a nostris fertur temporibus
Non in
captus longe Iransductus denter dico, quia salutari hostia post
mortem non
quod quidam ab hostibus
indigebimus, si antc mortem Deo hostia
ipsi fueri-
T.
est, elc.

- De quodam nauta qui post longa maris mus.

Cap. LII.
discrimina Dominici virtute sacramcnti niortcm Cap LIV. — Qua discipliiia,
qua modcstia orandum
cum saccrdos unusquisque in s\io
sacrificat, ct
sit,
evasit.
Panormitanus episcopus, ordiiic horam sacrx communionis c.r^pectat.
Agatho etenim,
in suporioribus de sacrainento Dominici
(10)
viri muUi testuti Postquam
sicut fideles mihi roligiosique
corporisotsanguinisplurajamdiximus.consoquens
sunt, ctc. quantave disci-
cuncti liquido est,ut qua revorcntia, quove more,
Haic oxempli gratia dicta sunt, ut immolat hostiam, di-
culpae non fuerint, plina, cum sacordos sacram
cognoscant, quia si insolubiles percipion-
vinisnos oporteat inleresse mystcriis, el
ad absolutioncm prodcsse etiam mortuis victima suslinerc, sicut
dic sacrosanclffi cucharistiw horam
sacrae oblationis possit.
(10) Vide ibid.
(8) Vide S. Greg. Dialog. lib. iv in fin.

(9) Vidc S. Gregorium ubi supra.

401
tradiJere m;ijoro,<,
LIBER DE nOHPOIlH KT SA.NGUINE
ot
ClllUSTl.
a siiiicli>siniis A. et i^isa ocolosia.' facics, ct ipsa vasa altaris, scd
m
luibis nosli-i ct
Doiniii' saconKitibus.r.ypriaiiuni tlico utquc Anihro- lintcaniina, seu quxlibet cajlcra, qum ad usum
siiiiii, oclocli suirius,i|ui in s^uis lioc scriplum reli- Dominica; servitulis portinenl, nianifoslo demons-
iliiorc iiliri.-, iii liiio lnijiis lilicHi clo niultis pauca traiil. Non nocesso est singula siiigillatim prodcrc.

|Hiiiaiiiiis,(}uoriim uiiii^-Cypriaiius scilicol : Quiindo Satis p;il('t (jua' studiosius saccrdotos coluiit, qiia:

imiuil, iii uinim cum Iralribus convonimus, ot sua sunt,;iii (iu,o allaris. Sed nimirum cuni chari-
sacriHcia di\ina cum Dei saccriiote ceioliramus, vc- tas, qii.-c [ilenitudo logis est, ne tola jani rcfriguit,

recuiiiliiC ct (Iisciplin;e moinores csso dobcmus non ; quomodo in sacrilicando tanla conlinuatio perseve-

passim ventilarc prcces nostras iiicomlitis vocibus, rat, nisi quia malignus hoslis in hoc sacrificanti-
noo inlitioncm ooiiimonilaiuiam moilosto Uomliio bus non conlnulicit, in quo magiseos gravari novit.
tumulluosa loquaoitalo jact;iie,quia Uous non vocis, Nciiuc onim Judam vctuit eucharistiam suraere;
soil coriJis auditor est. Neo adinonendus est daino- scivit enim, quia sicut a devotis per illius mysterij

lilins, qui cogilationes videt. Sit autcin orantibus perceptionem ejus fraus compcscitur, sic in his,
.-ormo. el iireoatio cum quiclem conli-
disciplina, qui hanc indigni percipiunt, liccntius grassatur.
luMis ot pudorom. Coi;ili-mus nos siib conspeolu Dci Conlra illos etcnim qui cctcriorem glori.T cultum
staro. l'laooiiduiii clI divinis oculis ot habitu cor- j, negliguiit Uominus pcr Malachiam (]u.i>ritur di-

poris ol inodo vocis.Nam ut iiiipudi'iitisosl olamori cciis : vos .saccrdiit<'s, qui dcspicitis nomen mcum,
bus sliopcrc, ila niagis congruit vcrecundo uiodestis el dixislis : In quo? In hoc dcspicitis noinen mcum,
[iiocibus orare, clc. l{fU<iua vidu ap. S. Cypr. lib. de offcrcntcs super altare meum pancm pollutuin, cl dici-
iinit. nomiiiica. tis : Hleiisa Domini pollutti csl. Polluunt saccrdotes
(.\p. l^Y. — Quid cavciidum in oraliunc iit, ct (jua- panem, id pst corpus Christi, quando indigni
lit>'r. faciciidii' prccc^. aoooduiit Mensam voro desiioctam, licet
;id ;iltaro.

Ro.itissiiiius quoquo |ii\-csul .\mbrnsiiis,prctiosum vorbis non dioant, tamon cum ipsi e.vteriorem ejus
divini oloqnii orgainim,locuni illuni sancti Kvangrlii cultum non ornant, eam etiam laicis despicabilein
oxponons, quo Dominus in cubiciilooraudum pivcci- faciunt, quoniam carn;ilium sonsus deessc putant
pit, qiuun oaulo, (juave disci|iliiia eint impioranda sanctimonia divinaa virtutis,ubi doosse videiit orna-
pr.vsidia s.itis luculoiitor iiidic;it : Ciibiculum, in- lum ambitionis.
i]uit,tuuiii moutis aroanum,<minii([iie seorotum csl. Cap. LVin. — Quod nifiil supcr altare ponendum
Iii hoc cubiculum fuum inlra, hoc esl intra in alla sit pnctcr sacrosanctain oblationem.
|)r;ccordia, ele. /?(•//(/«« vidc ap. S. Amt'r.,l. l de .ibcl Est ecclesia heat« Walburgis in qua miracula
ct Cain, caii. 9. fieri solebant. Contigit autem aliquando, ut ejus-
C.\r. L\'I. — Cyprianus alcleruni dc prccando C dem Walburgis reliquiae super altare per
sanotaj
Dcuiii. aliquotdies manoront, sed mox miracula cessave-
;il) <'.ypii;uuis prosbytoris et diaconibus fratri- runt. Tandcm vcrn ipsa virgo cuidam cx infirmis
(Juanquam sciam, fratres charissimi,
lius s;dutoiii. apparens Idcirco, inquit. non sanamini, quia reli-
:

[110 amorc, quem singuli debemus Deo etc. quiae meae sunt supor altare Domini, ubi majestas
C.M'. LVII. —
Qiwd ctiiim in e.rtcriori cullu .$acro- divini mysterii debet solummodo celebrari. Quod
saiuium Dominici altare ornaiiduin sit. cum custodibus referret, tulerunt capsam, et
ille
Mysterium alt;u-is in primordiis Kcclesiaj non tam protinus miracula fieri coeperunt. Si igitur ob illius
froquonter, uti nunc celobratur, tamon quanlo ra-
myslerii revcrentiam ncc ipsa sua pignora sancti
rius, taiilo leligiosius agobatur. Tompore namque voluiit propius vicinari.quid censendum est de im-
prioruui Palrum illis iiijungobatur, ut Eusobii re ort munditiis?
Historia, sacrilicandi oHioium, qui naturali simpli- C.\p. Ll.\. — Quod pro homicidis et lalronibus non
cilate fulgobanl.juxta illud : Cum simplicibus ser- est sacri/icandum.
mociiuilio ojus. Ad quod mysteriuni qui parlicipare In ea via qu.-c Alvernensis monasterii ducit ad
dohebant,(liscalcealis podibus accedcbant, propter forum, est ccclesia S. Petri, qu.n3 dicitur ad Salas,
illud, (]aod Moysi et Josue pr;ecoptum cst : Solvc in cujus vicinia manebiit quidam latro, qui duos iti-
ralceaincntum de pedibus tuis; lerra qua cniin, iii D neriuites,quos hospitio susceperat.spoliare volens,
stiis, tcrru sancta cst. Sanctus quoque Ptichomius nocte interficere tentavil, sed illi pra;valentes iuter-
pistoribus praBcepit ut, cum oblationes coque- fecerunt eum cumque; sepeliendus ad ecclesiam de.
ront, salutaria moditaroutur. iiihil vano loquoiitcs. ferretur, sacordos pro eo missam colebrare capit.
Cnm ergo hoc in monasterio Tabenonse quadara Cum ergo ad vorba consecrationis Uoininica veuire
vice violarotur, statim Pachomio divinitus rovela- deberet, terribilis sonus in tecto eoolesia; percrc-
tum Qui protinus Theodoruni mittons nogli.
est. puit, et altarc usque ad radicesscissum est.Sicque
gentiam hanc, velut divini praecopti transgressio- sacerdos cum omnibus ingenti pavore perculsus fu-
ncm, emendari jussit. Ut nune valde quidem fre- git, et pro apostata sacrificare cessavit. Hoc autem
quenlius.scd quod.nimis dolendura ost, multo ne- contra eos dietura sit,quipro sceleratis ob gratiam
gligentiusfrequentatur. Quam scilicet negligentiam, eorum se oraturos poUicentur.

(11) Vidc ep. 8. S. Cypr.

403 GEZONIS ABBATIS DERTONENSIS
Cap. LX. — De his qui clecmosymm tribwnl, ct ^ nuodam monacho, qui.ut crcdo, non bcne compos
jieccata non dimiitunl mentis sua^ erat, pro quadcim ejus qucrela, quam
Qui ita eleomosynam tribuit, ut culpam non di- Eon statim cxpedierat, excommunicatus cst.Etmo-
mittat, animam non redimit, quam a vitiis non nachus quidem excommunicationc in petatio dcs-
compescit. Hoc ille cremita suo facto probat, qui, cripta, et quo ab imperatorc invenire posset pro-
cum multis virtutibus cum quodam suocollega de- jocta discessit.At imperator non illum gyrovagum,
scrvissct, h.Tcc illi por diaboliim injecta cogitatio est, scd cuclostcm potius regem, cujus auctoritato solet
ut quandocuuque libidine titillarctur,sic somcn de- cxcommunicatio fiori, in causa considcrans, pran-
tritu genitalis membri egerere debcret, ut tanquam dcre nullatcnus, cum quidcm incumberet bora,
flegma de naribus projiceret. Qui ob id, et da;mo- ^'•ajsumpsit. Multisque episcopis coram astanlibus,
nibus moriens,vidente socio.traditus est. Cum qui- etiam illo episcopo ad cujus diocccsim pr;edictu3
dem isdom socius reatum ojus ignorans,sed excr- monachus pertinebat, lieentiam dantibus,cogi iiou
citia virtutum rccolens pcno despcravit dicens : potuit, ut aliquirl gustaret. Doneo monachus diu
quis poterit salvus esse, quando isto pcriit? Cui multurnque quxsitus, ot aliquando ropertus, impe-
mox angclus astans dixit Ne turberis. Islc cnim: ratori licentiam daret.
licct multa tamen per illud vitium quod
fecerit, j» Cap. LXIV. — Ilem
aliudexemplumnimispavendum,
Apostolus vocat immundiliam, cuncta fcodavit. De Logimus Anglorum quod qui-
in Ilistoria gentis
quo prophcta ait Miinus vcslrw sunijuinc plcniv sunt,
: dam episcopus duos fratres palatinos viros pro re-
Siquidem talo aliquid nostro lempore contigit, quod, pudio uxorum oxconimunicavit. Contigit autcm ut
nc sui novitale viloscat, considerandum cst. rox ipsius gentis.juxta domum ipsorum transiret.
Cap. LXI. — Stupendum nimis de quodam Qui multis blandimentis delinitus, ut apud eos ad
preslnjtcro. prandcndum diverteret, tandem consensit. Expleto
Quidam namque presbytcr in Pugo Abitineatino antcm convivio cum rcdiret, obviavit cpiscopum, qui
dc contincntia desperaverat. Ilic per novem viccs fiatrcs illoa cxcommunicavit: quom cum vidisset,

Romam adiit,a B. Petro scilicot impunitatem sceleris intremuit, et cxsiliens de cquo in mcdia, ut erat,
quasi proptcrfrequontem loci visitationom spcrans via, prostravit se episcopo. At illo appropians ad
promcreirt quamvis enim peccatum desorcre nol-
;
cum ferula, quam manu tenebat, tetigit dicens :

let, tamen vehementer timebat, quoniam isto mos rex,non meumost ignoscerc tibi,quia contra Deum
cst pravoinm, ut licet in culpa superbiant, lico] fecisti,quando toexcommunicatis scienter soeiasti.
prava foras audacter faeiant, in corde tamen trepi- Idcirco ista scntentia est de te IIoc anno mori ba-
:

dare coguntur,ut ipse timorsit aptustestisdamna- bes in domo ipsa, in qua excommunicationom con-
Undc Adam post culpam ad latibulum fugit,
tionis. tempsisti. Quod factum cst, sicut ibi legitur. Ecce
sed tamen etiam tiinons fugit,multiim timuit, quia rcx non poluit hunc rcatum nisi moriendo expiarc.
Deo duritcr rcspondit. Ilic orgo timens quasi rcli- Eccc episcopus nec prostrato regi in pulverc puluit
gionis obsequium doferebat. Sed ut Deus ostendc- ignosccrc.Exhisorgo coHigcndumest, quia necipso
rot, quod satisfactionem nisi pro his peccatis, quiB episcopus,cu.jus e.^ccommunicatio contemnitur, sine
deseruntur, non reccpit, cum rediret nona vicc, gravissima prouitcntia hujusmodi facinus ignoscere
et quasi socurior cnncubitum repeteret, ita divino polest.
judicio misor intcriit,ut cum somon elfundoret^ani- Cap. LXV. —
Quanta rcvcrenlia episcopali cathcdnr
mam pariter exhalaret, sicut infelix mulier pcrhi- sit hahenda." De domno Pelro Alcxandrino pa-
buit. Iriarcha.
lluic instante passionis articulo Christus pcr su-
Cap. LXII. —
Qvod qimliscunque saccrdolis excom-
mniumnimio splendore fulgons apparuit, indutus
municatio vulde formidanda sit, ncc atlcndendum
cujus mcriti sit, sed cujus auctorltale Iwc facit, usque ad
vidolicct colobio nimis candidissimo, scd
ctiamsi injusta videlur, quod absit, cxcommuni- pcdes scisso quod tamcn colobium ambabus mani-
;

calio.
bus ad pectus suum slringcbat, nuditatem suam
Cum ante hos annos sancti Androresolcmnitas in n quodammodo opcricns. Quem Christum essePelrus
prima Dominica Dominici Adventus concurrisset, intelligcns, cum ingenti horrore attonitus ait Mi :

quidam sacerdos pagensibus suis utrasque missas Domine, Domine, quis hoc fecit? At ille ait Anius :

audire praecepit. Inter quos crat medicus, qui audita milii hoc fecit. Ilic ergo Petrus tempore episcopatus
prima missa discessit. Quem cum sacerdos incre- nunciuam in cathedra sua sedere voluit, sed super
passet, dure ei respondit. At ille exoommunicavit scabcllum ipsius catbodra; residobat. Propter quod
eum. At voro iratus medicus ad suam donmm dis- frec]uentor clerus et populus contra eum queroban-
cessit, ot in contemptum e.>;coinmunicationis mox tur,scd nequaquam acquiescebat,qunniani iiiiotics

potum acccpit, atquc protinus voxari ca"pit,quous- tbi.siastcrium ascendcbat, splendor igneus dc ipsa
que animani cxhalaret. scde egrediens ci apparebat. Cujus acpcctu ita vir
Cap. LXIII. — Laudabile nimis cxcmplum (jloriosi sanctus acccndebatiir,ut ncscirot se iiiterdum esse
Thcodosti impcratoris. jn corpore. Cuni autom quadam solenmitalo clcrus
Theodosius famosus imperator qiiadam vice a et episcopi, (lui adorant, de pr.edicta scssione quc-
 405 LIBER DE CnnPORE ET SANGUINE CHRISTI 406
rcrenUir, illc codcUis csl jam celarc non Viilcn.-. (aic,
.V iioii ircic crcdcns, mihi tamcn sc commendavil.
inqull,!ilfl!gUi3 corineuin? An non vidclis virUilcm Quia igitur hoc faccrc pr.i;auinpsisli, nunquiim in
ignoam, (|u.>i cmicut iii solio iiiso.ct spirituiucoru- mrarn liasilicani ingrrssiim drinccps halicbi.^.Quod
scarc non ccriiilis? Cumf|uc omnos dcmisso capito ila factuin cst. Quoticscunquccnim voluissct \i. Joan-
lanlam rcin ainlicntcs.conticuissent.illosubjunxil nis opaculum ingrcdi,statim velut a validissimo pu-
Creilite nfiii, filioli, si vldorctis qua: video, tunc gili gullurejus fcriretur, sic subito rctro rucbat im-
agnosceretis qualis csl saccrdotalisvirtus,ct qualis pulsus. Si crgo pro rcverentia sancti loci contra vio-
gralia iii ipsia habitat, ad cujus mjyostatispriuscn. laforcm scpulcri illius h.Trotici S. Joanncsindigna-
tiiiin ego lerrilus in cadem caihcdra scdei-c non au- tus ost, quantum putas.ct Dcuscl sancti ejus iras-
dco. (Juo cxcmplo, si bcne considerelur, cum hinc cuiitur advcrsus qucmquani.jqui sanctu loca (nuili-
admodum contomiilorcs tcrrcri posscnt, tum quo- bet modo commaculat ?
quc ipsi sessorcs non mcdiocritcr contrcmiseunt.
C.\p. LXVIII. —
Incipit epislola .lugusiini ad .Atixi-
C.\r>. LX^'I. —
Quam grave peccnltim sit sacra lora lium episcopnm pro causa injustx excommunica-
temerarc, vcl atiqiia sorde poUuere. tionis (12).

Quidam vanus nominc Ralhcrius, ad quoddam

C.\p. L.XIX. — Itcm capilula ad eamdem retn perti-

p mnlia D. .iuguslinus (l.S .

monastcrium mclu inimicorura confugerat, qui in

cella, quic ccclcsioB adha^rel, nocto dormiens cum C.\p. LX.\. — Dc sacramento Imptismatis B. Amhro-
sius (14).
uxorem suam cognoscorc tc;itarct,ita sicutcanitf ei

abca possct.Cum Ubi non cst plcnum baptismatis sacramentum,

adha;[ut,ut nullatcnus divclli igi-
ncc principium,vel spccies aliquabaptismati« .esli-
tur ita tunc se tcneri scnsisset,subclamavit.Rumor
sublatus incrcbuit. Accurrcrunt omncs. Illi lam matur etc.

motu quam vcrecundiaconfusi monachos vocari fe- Definilio brevis de eucliaristia.

ccrc.Quanta potucrunl muncra loco sancto dederc.
Acccpit itaque Ghristus carnem nostram non
Cum diu a monachis CEEct oratum, dimissi sunt. phantasticam.scd naturalem, ergo ct nostra caro
Sicut autcm ipsa rcs edocet, complexus con jugimi.
naturalis.undo sumpta est illa. Scd et illa natura-
quialiuitum erat,temporaliter penitus estob iliici-
lis, qii.-c uniret utrasque, et faccret connaturales
tam sacri loci.ubi gcrcbatur, pricsumptionem. At
connaluralis et ipsa. Scd, ut ait quidam Sapiens,
vero incostorum rcatus in sanctis locis patratus ob
non ob hoc plures carncs, vel corpora, sicut nec
hoc in procsouti minime plcrumque plectitur, quia
(]
multa sunt sacrificia, sed unum licot ofTcratur a
tanlus cst, ut non transitoria, sed ffitcrua uUiono
multis pcr locadiversa et tempora. Quia divinitas
fcriri debeat. E conlra vcro quantum sacri loci :c-
Verbt Dei^qu.ic una cst et omnia replet,et tola ubi-
verentia prosit, hoc saltem valct cxemplo pcrvideri.
quc cst, ipsa facit.ut non sint plura sacrilicia, sed
Cai'. LXVIl. — De quodam lalronc in cffmeUrio
unum, licet amultis olfcratur.et sit unum corpus
S. Joannis apostoli. Christi cum illo, quod suscepit do utoro virginali.
Vcre etenim.et incunctanter credendum in ipsaim-
Quidam Langobardorum,sicut in cjusgentis
re.\
molationis hora ad sacerdotisprecem oados apcriri,
Ilisloria lcgilur, incoDmelerio cujusdam ccclcsiic et illud angelico ministerio in jublimi deportarial-
S. Joannis scpcliri se fecit.ha^reticus tamen perse- tari, quod est ipsc Christus,qui ct pontifex el hos-
vcravit. Ciijus tumulura qiiidam fur effringens, or- tia conctactusque illius unum lieri.O qualcs.utait
namenta.cuiii quil.us icx scpultr.s luerat,asportavit. S. Basilius.oportet saccrdoti.= esse manus tantarum
Eideni vero S. Joannes per visionem dlxit : Cur au- rerum ministras,qufe communem Doniinum ange-
sus cs corpus istius hominis contingere"?fuerit licet
lico itcrum revecto officio subinde contigerunt
[)

(12) Vidc intor epistolas S. Augustinir (14) Vide S. Ambrosium.lib. i De Spiritu sancto,
(33, Vide ibid. 0.3.
 .

«n S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAR, 408

ANNO DO.MI.NI DCCCCLX.XXVIII

SANCTUS DUNSTANUS
ARCHIEPISCOPUS CANTUARIENSIS

VITA SANCTI DL[\STArS'l

AUCTOBE OSDEmSO CANTUAfUENSl MONACHO
(Apud Mabill.j Acla sanclorum ordinia S. Benedicti, Sxruli V, pag. C54.

OBSEKVATIONES VWmiJE.
1. Intoreximins Anglicani-c EecletfioB pcr sa;culuni A esto Prologus, .Mbrico seu .Alfrico Elfricove altoro
X pontillcrs nescio an primum locum mercturS. post Dunstanum Cantuariensi archiepiscoponunou-
Dunstanus.queni egregiaviltT sanrtilas,aitBaronius, patiis in huiic modum « Perprudenti domino Ar-
:

sacerdotalis iiiiinota conslantia,claritudo niiraculo-
rum, el omnia Spiritus sancti charisniata illustra-
runt,f]uibus etiam addesplendorein natalium. Indc
in cjus laudes quasi certatim cxcurrunt Hi-ilannioi
insulffi scriptores, a?quales, supparcs, sulisoquentes
ao recentiores. Ex a;qualibus alii, teste Osberno,
<>
etsi satis elcgantcr, iion tamen satis diligenter, sed
quantum ad nocturnum Ibstivitatis oflioiuui satis
esse judicantes, sermocinandi ad pnpulum nicMlo
scripsere. .Mii aiitom dum niniis diligeiitor, queiii-
admodum qua;quc res acla sit, explieare conaren
tur, olegantiani pordiderunt, atque iii illud diccndi
genus, quod suirulluni Uoiuanic princepscloquentia!
vocat, inciilerunt. Qiii vero inutraq:io partc dicondi
plaboravorunt, ut cssont reslivi [(ariter alqno secun-
duin gestas res bonoordinati horum scri|ita in illo
; emiltant, alaruin
incendiocousuin|)ta sunl,quodaiitohosaiiiiossaiicta
Dorobcrnensis occlosia cum nuigno suaruiii rcruni
dotrimenlo perpcssa fuisso digiioscitur. » Triplex
istius ccclesia ineendium commemorat Gervasius.
Prinium, » quando bealus marlyr Elfogus a Danis
caplus est et marlyrio cononatus » (ncmpe anno
1020). « Sccuniluin, cum Lanfrancus Cadomensis
abbas archiepiscopatum Cantuarionsis Eoclesia;
suscepit regendum. » {id est anno 10711) « Tertium
vero temporc llichardi archiopiscopi ct Odonis
prioris. » Scilicet anno 974, quod postremum Gor-
vasius Dorobernonsis monacbus graphice depingit.
De secundo intolligcndus cst Osbernus, quom sub
Lanfranco floruisso constat. Subdit Osbernus post
pra:missa : " Sed ab his, inquiunt, aliqua in pa-
trium,id est Angelicum scrmonem,translata super-
sunt cx quibus vel id potimus elicere,ct in Latiaam
: exponondis, qua; ab oo indentidem mutualjimur, et
dcnuo linguam trarislerre. »
2. Ex omnibus ergo soriptis qua3 de Dunslano
statim qost ejus mortem condita sunt, snperoraiit p stituit, nempe post .Mhelgarum et Siricium
conli Albrico, omniiim extimus sacerdotum B. vi-
lisi|uo Sa.vonum indigena, alia poloruni gaiidia.Te
quidoin,pastor pra>celse, ob enorniitateni divulgatfe
poritiH',perqiie magniricam placidam privilegii di-
gnitatcm.ad insupoiabilom mihi tuitioneni cffleros
quosi|uo,quamvis sint dootrina perspicui,e.xcipion-
dani secernani, qui quodam luculonto compeleiitis
facundia; calamo, deccntis auiilui, almi scilicet
Dunstani, merita moniimenta protolare conaror, in
incu'ptagloriosi;e vit;r ipsiusproujmiaomiiem hujus
•
opusculi difliiiitiouom dogeneri vitiorum st^lo, ut
cornis, attaniinaiido fa-darem. Quapropler piimus
pra> ca?teris huju.soemodi dedecus patula protesta-
tione tuae seronilali proliteor, mequc adno more
aligeroruni, qui so |iriusquaiu profossionis vorrin
plausibus tlagellare videnlur,
B pi'0[U'iis verborum vorberihus, tuis provolutus goiii-
bus, cxonerans aflligo, » otc. llic ille slylus boiii
oratoris, quoinesse Bridferthum ccenobii Uamesien-
sis monachum conjicio, tum ex B littera noniinis
initiali, quatn pra-fcrt Vedaslinus codcx, tum ex
ffitale Bridfei thi, qucm .Abbonis discipulum fiiissc
Pilsous tradit, atque sub annum ttiSO vixisse. Corle
quisquis illoest li. hujus slribiliginis auctor, Dun-
stann ffiqualem fuisso intclligitur ex his voibis qu«
sub linem vita? lei^untur. « .Ec]uum lanien esse
arbitror, ul ea saltim qua? vel egomet vidi, vcl au-
divi, justaDei adiiioiiitionestimulatus pi'nposse cha-
ritalis onodom. » Denique scripsit sub .-Elfrico ar-
chiopisooiio, qiii anno a Dunstani obilu socundo
Cantuariensi Eeclosi,'o pr;resse coepit. Undo nnn est
contemnenda ejus auctoritas
in singularibus factis
in nnliilas rcforomus. Rodco ad yElfrioum arohi-
ppison|ium.quemGc-rvasius torlium a Dunstano oon-
Wil- :

tantuin Orberno scribente primi ac secundi goneris lelmus Malmesburifnsis EthelEiaro, quem anno uno
lucubrationes, qua; vel ad nocturnum oflicium .scr- sedisso dicil, proximo substituit.Undo miiari subit,
mocinandi modo; vel inolcganter, tametsi accurate, Godwinum ita fuisso hallucinatum,utdicat.\lfrirum
facta; fucrant ; quK vero accurate simul ot eloganter a Willclmo pnotcnriissnm in suo arcbie]iiscoporiim
scripta-^eas secundum illud Dorobernensis ecclesire Cantiiariensium catalogo. Willelmi ha;c verhasunt:
incendium consunipsorat. Sociindi generis auctorem Hoc cle inediu fiicto.seilicct Ethelgaro, sedit anni»
ci

reperi in ms. codicc monasterii Vedastini apud XI WiUiinonsiuiTi priiis eiiiscopus /Elfricus, qiii ct
Atro.bates, cujus aiicloris scripto adeo salobris ante alibas .\bondoiionsis fueral. De qun ipiod qui-
scatetjUt mihi lucc indigna videatur maximecum
: dani diount, eum Cantuaria? mnnachos [irnturbatis
iion intogra, scd niulihi sit in codice \'odastinn,qui clcricis posuissc, vorisimile non videtur. Constat
in obitu Dunstani dolicil. Ejus oralionis spccimon enim monachos in ecolesia sancti Salvatoris fuisse
 40d VITA. — MONITUM.
a tompovo Lanrontii arcliiopisropi.qiil prinms hoa- A. tola insula postregom Alfrodumpxoitatormirificus;
lissimo Aiijiustinii siiccc^sil, ulc. n u INisl ouiii Si-
ricius, rtc. »
\i. l'ost H. Vitiu S. Dimsliiiii piiiniiiiiini sci-iiihi-
rom, 11 II II II 111 1'opcrioiintc (IsIiimmiiiiii Ciiiitii.iriiMisciu jiacis so(]uax:
moiuicliuiii, dc (|uo ilM \\ illclmus iu lih.iio Ilcgilius
Aiigliiriim.ciip. M, ulii ili" Uiiiisliiiio : < IMura rt iion
coiitciniiiiiila ilo viro volontom dicoro rovocat Caii-
tuariio ranlor ttshornus, (]ui cjug Vilani Romana
eleganlia conipnsuil, niilli iioslro lcmpon» slylo
secuiulus, niiisica coile oiiiniiun sinc controvcrsia
prinuis. » Osl» riii lucuhralioiicni, iion oam csso
qu;o a Surio odita ost, lanictsi a liaronio aliis(]uo
suli Dsliorni noiuinc laudala, sod oaiii osso conslat
guaiu nunc ]irinnun dainus ox ms. codico Thuano-
olhorlino, iii quo oxslant Dshorni lihclli duo,unus
de Vila, ultor do iMiraculis S. Uunstani. lloruiu li-
bcllum slylus ainuinio rosiiondct clogio,quod \\ il-
lelmus auclori tiihuit. Oshornum iiorro siib Lan-
franco arcliio]iisrnpo noruisse iiitollipitur ex lihro B desereiidi jirojiriiis viilunlates liomiiiibns airoclaba-
Miraculorum,ulii,,juhoiilc Lanrranco.praMlicationis
oflicium eliam ohiissc dicitur.lluiic sniiilorcmyiUc
vencruhilis a]ipc!!at Willrliuns in lih. ii, do Pontili-
cihus .Anglorum, ca]i. ".^, iihi lutidoni (jiis vorha de
Algaro relcrt, qualia liic liahot in scquontis lihri
num. 'il.
4. Aliuiu roruiu a S. Uunstano gostarum pra!C0-
nem Surius oxhihuit sub nomine Osberli monachi plicos divorsorum evenluunicasusus(juoquu(]ucc(E-
Cantuarioiisis. Scd vercor iio (ut Trithcmius) pro
Oslicrno ini;csscrit ndinen Oslicrli, oii]uc tribuerit
Vitam ah sc oditain. qunniam Vil.-e S. Dunstani
scriptorem Osliornuni ex N\'illelmo aliisque forsan
didicerut. Oshcitum laiuen a]i]iellaliiiiius hunc au
ctiirem, iion Osbernum ul Maclieuvius et plerique
alii ]ierperaiu, existiiiianlos eum non aliuniessoab
Osherno,quein a]iud Willolmum legeraut.Osbertum
vero, seu quisquis ost Vita; Suriana; auctor, non
anuo 10:^0, ut apud Suriuiu li^gitur, sed potius
anno ll2i) seripsisso iutelligiiuiis ex libro Miraeu- (^ loca oecujiuhiiiit cl.u-ici vii.T solutiuris: qu.T clades
lorum ab codom condito, et a Surio niultisomissis
in compendiiim redac'o,queni intogrum ox ms. co-
dico Compouiliensi halHiitiius. In co siqiiidem lihro
meutio iil dc nonnullis rebus tompore S. Anselmi
patratis, quas suo loeo rciercmus, conteuti ea pro-
ferro, qu.T apud Osli'rnum aut non ita cxplicata
haboulur, aut penitus desiderantur. Hunc autem
lilirum ejusdem csso auctoris pcrsuadet brevis pi'o-
logus, quem ei pra^iixum in consequontibus leges.
5. PraHor hosaucteres.qui dala singulari ojicrade
S. Dunsfano scripseie, inveniuiilur ctiam alii qui
satis jirolixc de co cgorunt.Ilos inter pra>cipui sunt
ex antiquis Willelmus Mulmosburiensis in libris
lum dc Ue^ibus, tum do Pontilicibus Angloruiu ;
Gervasiiis t)oroliorncnsis monachusiulibro de.\cti-
buspontilicumCantuaiiensium;Rogeriusnovedcmus
in parto priori .\nnalium ; /Elrediis abbas Rieval-
lensis Joannes Brointonus ex chronologis, Saxo-
; ;
nicus post Bedam; Maltha^us Wcstmonasleriensis, _ consuIe.EJus rei gratia edita est Eudgiiri rcgis no-
Trithemius in lib. lu et iv dc Viris illustribus ord. ^ mine, Dunstano haud dubie jirocuraute, imo et
S. Renedicti : ex reeonlioribus scriptnribus Baro-
nius,Ilarpsleldius,Thoiiias Machouvius,et pleriquc
oiii.ues historici Anglicani. Kalsus est Dituiarus,
qui Dunstanum cum Elfego ejus successore quarto
conlundit in Cbroniei lib. vn.
6. " Dunstamus,» leste Willclmo in lib. ii de re-
gibus .\ngIorum, cap. 8 <• prius abbas Glastoniffi,
postea eiiiscopus W igorni^E, » tum simul Leondi-
nensis," moxarchiepiscopusCantuari,T,muIt.T insa?-
culo potenti.c, magn* apud Ueuui gratiio,iIlic Mar-
tham.isthic exhibeliat Mariani.» Ouod pr.Tterscita
canonum de sode in sodcm tianslatiis, quod simul
Wigornionsem et Londinenseni cathediam occupa-
vit, id non viri optinii cupiditati aut amhitioni, sed
eximia; ejus sanctitati, reguni urgentissimap volun-
tati, atque adeo Ecclesiaj .Vnglican.T necessitati tri-
buendum est, factumque repugnants semperDun-
1
stano. « Ipse^addit Willelmus,artium liberoliumin
410
i])So rcgiiliiiiu locoriiiii re|)iiratiir iiiiinilicus in rc-
:
ges et delinqiienles iiisnnaro. tcrribilo; jiaupiMos cl
uicdiiicres .jiisto snstrntare, iii tanliiin et iii frivolis
ut (]uia ooinii.-itrinl.i' in labcriiisron-
vi'iiieiiles,jam(]uc teiuulciili jui) modo bibciidi con-
tcndcrcnt, i]isc clavos argcnteus vel aureos vasis
aflligi jusseiit, utdiiiumctainsuaiu i|iiisi]uecogiii)s-
ecrel, iion pliis subscrvicnto vcri;euiiilia vcl i])se
appotcrcl, vel alium ajqiolcrc cogcret. » Iloc postrc-
muiii iii Dunslaiii Aciis non logilur, scd zclusojus
eonlra deliii(]ucidcs iinlc inaximc illuslialnr. llic
quid regalibus lneis.id ost moiiastcriis,(juiil artibus
riqiaiiinilis ronlulerit, jiaucis invosligandiini.
7.C111U Dunslanus in Angli.T lucom prndiit.usque
adco monachismus defeeerat a toniijoro Uiinorum,
ut vix in paueissimis ctenohiis vitii monastica roli-
qua cssct. " Noinlum in Aiiglia, inquit Osbornus
num. (), rommuiiis vit;e nitio rolcbalur, luin usus
tur.Abbutisndiuenvix (juisi|uaiiiiiuiliciiit,convoiitus
nioiiiichorum vix quisquum Siitis novcrut : scd cui
IVirto id volnntiitis erat, iu perocrinum vellotlrans-
sigcre vilaiu, is modo solus, niodo paucis ojusdern
proposili comitatus, putrios lincs ogrediobatur.» Id
ita cxjilieat Osbernus ijise in Vita S. Odoiiis arclii-
episcopi, ut dieal, " sludium religidiiis ob multi-
liissodofervcrc, » ob idqueOdoncin a Floriaccnsibus
jiostulasso sancta; reliriiiDiis ImbUum. Pciseveiabat
lanien quibusilam iu locis nioiiiistiei sliitus iiomen,
nenijie ^ut Cruluinlensc muiuistoiium aliiujue omit-
tuiu~ (liintuaria' in eccie^iu cuIllodr;ili,(jiiiiil diserte
atteslalur Gervasiiisf-jus loci mnnuchus, (jui rdatis
(Jsbcrni verbis Ciinluaricnsem ccclesiam excipit.
Sed iia co in locodclbrmataerat religio.ut uionachi
morc romilum potiiis quammonailiorum ibivivcrent,
toste Osborto iu Miiueuiis S. Unnstuni. C.Tlora fere
non soluiii Uanistrihucnda est, sedetium Edwiotla-
giosisissirno iogi,qui in Uuustaiii odiummoiuichos
o cioniibiisdcturbavil. DeMalmesburiensi auclorem
habeiiius Willrlnuuu loci nionachum in lib. 11 de
Reglbus,cap.7: <i Ipsum Uunstanum moniichoruin
principem in Flandriam proiieUit. Fii tenipestate
faeies moniichorum fccda et miserubilis erat. Nam
et Malmesburiense cuenobinm, plusquam ducenlis
scpluugintaannis a monachis inhabilatum, clerico-
runisl.ihulnm foeit. » Non tulit hunccladem Dunsta-
nus,quinuhexsiliorevocatusfugienlemreligioneinin
claustra rovocavit.ijua do re ita Osberuus < Aucta :
esl religio per Aiigliam iii tantum, ut quadraginta
et octo luonasteria monachis vel sanctimonialibus
iustituercntur,cooperantibus bouto Dunstano in hoc
viris vonerabilibus. Osvvaldo videlicol, qui prinio
Wigorniensis, postea fuit episcopus El)oraeeusis,et
Athelwulilooiiiscojio \V'iutouiensi. » Quorum actahic
dictanto, Concordiu de uniformi ritu scrvando in
nionasti-riis omnibus Anglicanis, qu.T ad (jiiinqua-
gcnariuninumeruuiadaugere piusrexvulcuat.eujus
CL-i pr;eci])uus incentor fuit Dunslunus. Hioc Con-
cordia integraexstat apud Clementpm Rainerumin
Ai)pondicis pag. 77, ot apud Seldonum imjierfccta.
«. Et quidem in primis Glastoniense seu Glesto-
niense moniistorium, ubi prius solitariam vitam
du\erut vir sanctus.postliminio restituit numachis.
Num iintcii Glestoniu, regalibus stipeudiis addicta,
nioniislic.p roligionis proi-sus erat iguara. » lesto
Osboruo num, (i. Locus ost apud W ostsaxones in
ejiiscujiatu Willensi, pago SoiiK^issleiisi, qui tres
virorum ubbatius hubebat, Glastonieiiseiii. Adelin-
gensem, et Mielaniensem.De his agit W ilielmus in
lib. II dc Pontihcihns .\nglorum, cap. 5, ct de Gla-
stoniensi quidem in hunc modum : << Glastoniaest
villa, in quodam recessu palustri posita,qua; tamen
 411 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAR.
ct requo sitn, nno amajnittito de-
prdo aditur, nce
rex Iua con.silio beatissimiAl
lectabilis'. Ibi prirao
delnii monaslcriuni ;pdiricavit, nniKa illuc pradia,
qu35 hodieque nominantur,larc,ntus.Et varia nuidem
vicissitudino temporum.sed indeficiontibussucces-
sionibus, eongregationibus monachorum splenduit
locus iisque ad Danorum sub Elfredo roRO adven-
tum. Tunc enim, ut cajtera, desolatus, aliquaiitis
annis notosdesidi;ravilincolas.Porroii_uid(juidturbo
bellrjrum obtriverat, repai-avit cgregic Dunstanus,
([ui prius eo loci vitam solilariam monachus acti-
taral'. Postmodo vero liberalitate regis Edmundi
omnia quondam appendicia, ct iis multo plura
nacLus abliatam composuit, qualis nunquam in
Anglia sit, fueritve, » etc. Mitto qu.T de Ghistonia
dicunturin Monaslico AngIicano;fed Vit» Dunstani
scriptor li.nonnulla addithoc loco minime pr,-eter-
mittenda: «Erat autem qua>dam rogalis in conlinio
eiusdom iineiali \m [Ucorslani Dumlani ]'atris) in-
sula, antiquo vicinorum vocabulo Glostonia nuncu-
pata, latis locorum dimensa finibus.piscosis aquis
stagnans, atque oircumdala fluminibus,etplurimis
humana? iudigentia^ apta usibus,atque sacris(quod
maximum est) dicata muncribus. In ea siquidcm
ipsius loci primi catholica;logis noophyta; antiquam
Deo dictanlerepporerunt ecclosiam.nullahominum
arte construclam, imo humana? saluti coclitus pa-
ratam quam postmodum ipse coelorum fabricator
:
multis miraculornm gostis miiltisque mystoriorum
virtutibus hanc sibi sanctaH[ucgcnitrici sua:' Maria?
consecratam fore (id est esse) demonstravit. Iluic
ctiam aliud addiderunt oratorium, quod Christo
ejusque sancto apostolo dodicaverunt... Contigit
crgo hujiisocmodi causispra;dictum virum Heorsta-
num,comitanto socum bcato ]iuoro Dunstano, trans-
irc Glcstoniam ct cum inibi causa orationis pcr-
: dum ad me. Quod cum ille nimis porderosum ix
noctarent, ccee siiavissimi soporis fclicem obtcxit
pausatio puerum,viditquc montis cxcessuquemdam
senoni iiivoo caudore vostitum, per amosna se sacri C
templi alria ducontcm, ac mnnastica «dificia, qua;
post por ejus pastoratum .Tdificanda fuerant, de-
monstrantem.eo ordine quo nunc statuta refcrunlur
fuisse. » Confer seqnentem Vitam.
y. Pra^ter ea,quinque alia monastoria Dunslanus
croxit ex rebus qii.T sibi ox h.Troditate obvenerant,
apud Osbornum nnm. 10. Ad ha>c monaohoe in
Novo monasterinWintonionsi instituondi auctor fuit
Dunstanus, ut dictum ost superius in actis S./Ethel-
woldi,qiia; tu consuic. AtquoailDunstanumpcrtinet
id quod de cujusdamWintoniensis ccclosia>dedica-
tioiic Ir.gimus apud B. " Intorea religiosi Winto-
: winus, de quo nulla alibi mentio. Habomus ita(]uo
nionsiiim cives invitaverunt eumdemDoi pontificem
ad quauKlam nov;o ecclosi;e dedicationcni,quam in
sua civitato Wintonia,qua roginien iHvesulaLusipse
tenebat.pro sumini Numinis rovorontia condiderant
in parte meridiana popularis platea;, qii.T nunc ec-
elesia occidontali parte omnibus occlcsiis vicinior
norhibotur esse.In cuius consecratione adfuit inter
alios plures cum ctiam Dunstanus cum
iiontifico
prsBcipnis unus qua dedicata, coegerunt morohu-
: mesburionsiinlib.nubi de EpiscopisSchireburncn-
manitatis virum vonorandiim cum suis ad parata
charitatis convivia l.Ttum diem pro tanti viri veno-
ratione proque cousecrationis ducontos celobritate.
Pontifox autcni post gratiarum actionem,cum suis
imminonte jam nocte surrcxit,otdata benodictionc
ad pnipria rouioavit. Et vonerunt incedentos per
vi;mi a(iooolosianiboatopa]i.TGrogoriooonsccrat;im:
ibi(iiii' siibsistons opisoopus dixit IJ. Dnnstano:Com-
lileaiiiu.- liic apiid or;itoriuni sancti Patris nostri
Grcgorii nostrani Ciiinplctorii horam. Et accesse-
ruiit post voces orationum, jungontes capitasuain
uniim, qiinoonfossionessucis solita consuetudine vi-
cissini prodoront. » Notandus hic locus de confes-
siono ad Complotnrium " Qiia; poracta,dum dare-
: bcncdictionum archiepiscopalium, Iractalum' parvuni
turabepiscopodelictorumromissio.lapispermagnus
ab alto aere irruit,et parconte Domino iuterutrius-
m
A que capita vehementi lapsu in terram corruit:tan
tumquc tangens capillos utriusque capitis, nullum
eorum la;sit. Quom, ni fallor, ille malignus cujus-
quo juris opcrisinimicuseximprobitatissuaijaciilis
furiondo dejccit, qursi geminam irara in ulrisquc
forol ulturus. » H.tc refercnda duxi hoc Ioco,quod
apud Osbernum ct Oobcrtum dosiderrntnr.
10. Simile quiddam iv/A Dunstanb item accid'tin
funero cujusdam fratris sui gormani, cui curam
Glostoniensis rei familiarisipse abhascommisprat.
i<Erat namquc {sic narral D.) huic eidem vero Dei
ex humana parcntumpropagatione quidamgorma-
nus fralcr,nomine Wul\vinus,quom sibi forinsecus
in villarum suarum negoliis potentcmpraepositum-,
no ve! ipse vel quispiam ex monastica profcssioiie
foris vagaretur incpta rei sa!Cularisdiscursione,con-
stituit.Ilic nempe post emcnsum temporis sui spa-
tium lethali conditione pracventus,tcmporalem no-
com ob^endo subibat.Hac
.. decausa
.-_ rontigit omnes
^
B prcTecripti templi monachosad funus ipsius exisse
nullumquo,excoptoabbatefoloparvoquescholastico,
qui postea pontifex offectus h;cc nobis intimavit,
domi rcmansisse, ul cum sucris exsequiisexaninio
corpus ad monastorium,quo tumulaturumcrat.pcr-
diicorent.Interoa abbascum eodem srholasticoam-
Ijulabat ad vidondum, ut autumo, si jam fratres cum
dcfunctocorpusculo propinquassent:eldumscmpcr
ex more psallentes incedorent, venit ex improviso
ultra antiquam ccclcsiam quoddam missilc saxum
vehementivolatuconansbeati Patriscaputcolliilore:
sod Deo dcfendente nequibat.A'erumtamen pileum,
quo caput velabat, procul quasi pciticam unam a
capiledccussumprojocit.Qui convoisus dixitsecum
inccdenti scholaslico: Accelera ergo, ct capc quan-
tocius hoc rotabile saxum,utdeferaseum conspicien-
jussu Palris vix elcvando revcheret, ait ver.erandLS
patcr Dunstanus advcrsans inimico.jam diu cx
:
industria malignahujusmihilapidisictuminsidians
ra;parabas Non enim erat tostimonium multorum
hujusmodi lapides admodum magnos vol modicos in
his Suniorsetcnsium finibus (repcriri) nisi foito in
quibuslibet lapidcis operibus. Et idcirco palampa-
tuit dc cujus improba manu emissus prosiluit.Ve-
rumtamen post h.:ecjussit ipsumsaxum,licet insui
detrimcntum missum fuissct, custodire invcctum
quasi pro teslimonio reservari.» Haic referrequod-
dam cpera' protium duxi, tum ut Dunstani cautio
pro monachis appareat.quosa sa-cularibusncgotiis
liberos curabat lum ut notus llat ojus fratorWlf-
:
rog;ili Dunstani genus,patrom Horslanuni,matrcm
Kynedridam, fratrcm Wlfwinum, patruum Atind-
mum pontificcm Cantuarienscm,et consanguincum
Cynewium episcopum.
ll.His omnibus monastoriis addendum occiden-
talc S. Petri apud Lundoniam. Dunstanus quippe
n cum ibi archiepiscopus esset,«abbatemapud Wcst
monasteriumfeceratWilfinum,ntcsteWillclmoMal-
sibus,« instructoadduodccimmonachoscoenobiolo,
ubi quondam Mellitus ecclesiam » S. Petrofoccrat.
12.Non solum porro rom monasticam, sedetiam
littcrariaminAngliarostituitDunstanus.contcstante
non solum Willelmo,sed ctiani .Elfrico apud Spel-
mannum in tomo I Conciliorum pag. 618, ubi lcgi-
tur a tempore /Elfridi regis usque adco litterarum
studiumdefecisso,!. utsacordosnullus Anglicusepis-
tolam nossot vol Latinc cdore, vel c Latino inter-
pretari, usquc dum archicpiscopus CantuariasDun-
stanus et cpiscopus /EthcKvoldus hanc inmonastc-
riis resuscitaront cognitionem.» Plura et Dunstanus
ipsoscripsissediciturapud Pitscum,nempo/'o;-m!(/rt5
in rcyulam S. licncdicti, itcm De rcgula vitx monas-
tica' lihrum unum. Ad ha;c, Contra mnlns sncerdotcs.
 tl3 VITA. — OSBERN. RPIST. 414
(/(• Euchnrislia, Dr ilcrimix. Di' orcuUa j^hilosophuijk' A lelrniim non rcpcrio.Ouidiiuid sil.eam intcprnm hic
oriiiiiiitiinir clcri. (;i/.?/(i/(is luirins, (iiiiiriiiii iKiiiiiiillii'
rctcrimiis c\ iiicnihraiicd (ddic(;,inn\imc ciiin ncc in
,ii|vi'isiis Ldwiiiiiiir.ijUii' iiiiiiiiii ut pro vrris liJiljcaii-
nova Cdncilioriim cditioiic inlc(,'ra rcpciiatiir.(/'rj-
lur, impciiiio iidlim, .sod lamcn (|iia!ilaTn vera esso vilryium hor reiinirc inter rpistoliis Joannis Mll, l'a-
r.iicniliijn csl.El primo (iiiidcm ipsius (ctiiscslDfi- lrol<i'iiir tomo C.V.)

iictiim |ii'o roncordia soii iiiiirormi vivondi rnlinnc i;<.l'oslreinn in lcgihus ecclcsiaslieisCanuti regia
inonnch(>iiim,siih nnmiiic Cadg.iii rcgis condilum, anno lo;W 1'cstum saiicti Dunstani xiv Kal.
cdili.s

dci|uo sniicriiis niiiii.7, cl lorsim iscsl lilicr dc rrijida Juiiii pra-cipilur, cap 2i. lyusdem nicmdriacsl in
viLv moiiii.\Urir n l'ilsi.'0 hiiidiiliis. Dcindi! ccrtiiu! cst Marlyrolopiis exiiido cditis.llis ex Harpsrcldio mo-
quod do co ic^itur i;i scf|iiciilisVit;c num.^fi.ncmpc iii|ndus leclor, ut si lorte incidat in Cdmmcnliliii
ipsnni vacnssc nonsoiiim lccti(ini,scd eliiini roilici- (sic ipse vnculi ilhi scripla.iiuihiis signillcatur reli-

bus cmcndandis qiio in gcncre siincli Hcnedicti llc-

;
quiashciiti Dunslaiii a CimluariaGlahCdniiini ilclatas
gulni opcrain iinpcndit.E.v cjuscpislolis unaminvc- ad annum Ddmini liilvf.iit ne lacile eiicumvcnialur.
nimusuiirrmoW scriptam.quani
igorniciisi cpiscnpo Kadincniiii quippe in ^'ila sancti Ansclmi commen-
danius inlVa cx ms.Ponlillcaliante nnnns scxccntos tuni illud prorsiis cxplodcre, scrihcntem se puero
scripto.qnod modo pcncs cruditissimuin Antonium corpus saiicti Dmislani invcntum cinn tria,iiniiulo,
Faurum doctorcm nc socium Sorhonienin scrvntur. pallio, ct aliis pontiliciis ornaniciitis, ct lamina
Eidcni Poiilificali pra'missa cst Joannis pap.i: XIII plunihca, (|un' dcclaiahat illius cssc corpus illud- :

epistolfi Diinstano inscriptii prnpallio;cnjustitulus quc in nnvarn n Lanfranco exstructam hnsilieam

in ms. codice ohservandus csl. t^ic aulem hahct
Incii'it cpistola privilc<iii,iiunin juhrntc Jflmine papa
suscepta htmrdiclionc ah ro Dunstan nrrhirpisropus a
suis manihus nrccpit, scd pallium a suis innnibiis
non acccpit, .tcd eo juhrntr ah nltarr sanrti Prtri
apostoli. llanc c[iisl(dam Haroiiius partim cdidit
es Willclmi Miilmeshuriensis libro (uti ad marjii-
neni nolal) de PonlilTcihus: quam tamen apudWil-
:
]} illalum. Dciiiquc anno 1.5(18 (Jiiillclmum Waraha-
mum (irchicpiscopum curassc apcriri scpnlcruin.in
quo capul cum omnihus ossihus cl pricdiclalamina
rcpcrtiiin cst. .\ii;-tliiuis piam de sanclo Duiistano
oraiionemcomposuilcumrecordalioncniiraculorum
cjus, qun' cxsliit iii nova cditione, pag. 2'J7. Nunc
tcmpus est ut Oshernum audiamus.

OSBERM EPISTOLA SEU PK.EFA TIO.

Oirasio s<'rihcndi post alios. bcne ordinati, horum scripta in illo incondio con-
1. Uiiiversis calholicio niatris Ecclcsia! llliis con- sumpta sunt, quod anto hos annos sancla Dorohor-
fraler eorum, per eam qua; in Ghristo est rcgeae- nensis Ecclesia cum magno suarum rerum dctri-
rationem, Oshernus pacem honam ac pcrpotuam raenlo perpessa fuisse dignoscitur. Scd ab his, in-
salutcm. quiunt, aliqua in patrium, id cst Anglicam sermo-
MuUoruin Patrum vcnc- C nem,translata supGrsunt:cx quibus vel id petimus
siepc ac vcnonihilium
randa mihi auetoritas imminuit,ut vitam magnitlci elicere, ef in Lantinam denuo poteris Iinguam,Deo
Piitris Dunstani litterai-um monimentis traderc, suffragante, transferre.
ati[ue ad Dei laudem hominumquc utilitatem Eccle- Aurtoris modeslia. Operis divisio.
?i;c dchcrem aurihus insinuarc.Quibus dum egopro 2. Itaque his sivc ralionihus,sivc rationumaucto-
fao icuda excusatione illud et vcrum obtenderem esse, rihus ad sorihcndum traductus, malcbam aliena;
plura a plorisque non ignohilisusqucquaquescicn- voluntati benc diccndo obtempcrare, quara propria;
tia; viris dc hac rc conscripta, vcrerique me homi- serviens voluntati abene dicendotcmperarc.Verum
num rpprehensioncs, qui fortc mimos nosautcerto ad hoc audicndum non sine quadam pudorissuffu-
tomerarios vocarc possent,dum non tam nihil satis sione acccdo, {iropterca qnod omnium ora in me
nos haherc, i[uam nihil nohis satis essc posse con- esse existimo, vcluli in hominem morc La^lii novas
li^ndercnt contra illi magis uiliil satis sc hahore,
: dicendi victorias polliconfcm, et quasi ca qua; ab
i[.iam nihil satis esse posse retulcrunt, ot hoc pro- aliis commodc dictn sunt commodius se dicturum

habilihus rationum firmamentis vclle se astrucre praisumentem. Sed co ncquc illos minus commode
di.xerunt.Nam eorum,inquiunt, quorum prajcipuam dixisse reprehendo,ncquo mc commodius dicturum
intcrfuil hujus rei diligcntiam hahcre, alii,etsi sa- n promitto; sed sive id dignum fuerit, sivc pro tanla
tis eleganter, non tamen satis diIigcntcr,sod quan- rcrum materia digno contrarium,quod intcndoillo-
tum ad nocturnum festivitatis oflicium satis esse rum meritis aut culpa; ascribo, quorum imperio
Judicavere, scrmocinandi ad populum modo scri- atque importunitate victus h.-ec ascriho.Quaniviset
psore; alii autem dum nimis diligentcr, quemad- mea voluntas tantum devotionis erga eumdem pa-
inodum qu.Tquc res acla sit cxpliearc conarentur, trem et dominum nostrum ohtincre debeat, ut si
' logantiamperdiderunl,atque;nilluddicendigcnus, nulli vellent ista a me expelere, ego pro pcrsona
quod siiirultum Romanajprinccpscloqucntiievocat, mea non dubitarum iiigercro. Ita niiiin[uc cum in
quod facilius tajdium legenlihus quam
iiiciderunt, alios mc vidente,tum in meipsum mesciitenlieejus
aliquod audicntibusemolumentum gigncre consue- merita valuere. Scd non fuit consilium quid vcl in
vit.Qui vero in utraque parte dicendi claboraverunt, alios me vidente,vel in meipsum me senticnle hoc
ut ossent festivi paritcratque socundum gcstasrcs in libcllo dicerc ; in alio vcro qui de signis ad se-
415 S. DUNSTANUS ARCHll!;p. CANTUAR. 416

pulcrum ejiis perpctratissci'ibetur,(iicereconsiliuni /^ omnibus his quac ita fucre mirabilia, ut inlldclibus

fuit.Nunc aulem priiiionlia nativitatis ejus,pi'oces- viJcantur iiicredil)ilia.Ac mequidcm bis eiiarrandis

suui cetatis cum augmento grati;e ca?lestis,commu- imparem scio.sed in ejus nomine iu quem ipse 'ide-

tationem mortalis seeculi pro immortalitale ffiterni liter credidit, et cui ipsc lidelo operis ministerium
sfficuli quam verissime conabor absolvere, omissis exliibuit, ista aggrcdi tontabo.

INCIFir VITA SANCTI 1>L^STA[\I

CANTUARIE.NSIS ARCHIEPISCOPI ET CONFESSORIS (XIV KAL. JUNII).

Ditnstaiii pnivntex nohiles (irpii. p solvorat,jam quemadmodum pucrum Jesum in tem-

3. Regnante magiiilico Anglorum rege Elbelosta- plum parentes inducerent recilari cocpertit, cum

no, anno (i) quidem imperii ejus primo, adventu? repente m;ijestas Domini in tcmplo ajiparuit, quae
vero Anglorum in Britanniam quadringentesimo omniaomniumluminariaexstinxiltotamqucdomum
nongesimo septim;i, cum idem rex, hoslibus cir- tenebrosa caligine obtexit. Hinc gelidus omnium
cumquaque subactis.pace el concoi dia regnum lue- meiiibia pavor perserpil, rigcnt coma-, genua col-
retur, natus est puer Dei Duiislanus Wessaxonicis liduntur. Slaliant quippe sensu heercules, et aller-
Angli;c parlibus,magnis quidem pro sa?culi (2) di- nis oblutibus stuporem indicantcs.Sed ut omnibus
gnitateparenlibus,sedad rcligionem qus Chrislia- chirum fierct quid hac in re ea qu.T! apparuit ma-
nos decet longe majoribus.Tanla siquidem virtutis jestas intenderct, e.xemplo lux cujlitus emissa in
ratioiie viventes animum colebant.tut piis operibus teinplo resplcnduit, et eum qucm puerpera manu
laborantcs insudabant, ut couimoncm moi-talibus tencbat cereum acccndit.Si aute populusdeaiiiisso
viam iugressi,angclicis spirilibus mererentur asso- lumiiie miratus esl,nunc m;ijori adiniralionesimnl
ciari,Kicut eidem suo postmodum divina reve-
filio ct exsuHationc dctinebatur. Exsultabat nam;]ue
latioiie innoluil. Quod nou alienum ett divinitatis piffiscntem se Dei graliam vidisse, sed mirabatur

consilio factum conjicerc,ut videlicet tantus infans hanc sibi per feminam provenisse. Huc itaque ab
tales parentcs haberct, qui cuni ipsi bene vivcrent, ^ omnibus perrectuiii,et hinc lumen omnibus porre-
tum bcne viveiidi formam nascituro ex se filiotra- cluin. Habeinus ergo novum de nova Elizalieth

dcrc posseiit. Magnuin quippe Dcus illum fuluruni Joannem; habenius iioslri temporis Jereniiain,quo-
praividebat, qucm ibi dulccdinis suaj benedictioni- ruin altcium Deus, alterum archangelusDei in ma-
bus pra3venerat,ubi omnes lilii Adam nativa- male- tris utero sanctificatum asseruit. Aque, ut excel-

dictionis seiitenliam excipiunl, si non per assump- lenliorem gratiam advertas, qua die Filius Dei a
tam a Filio Dci huiiiani lialiitus forinam ad piisli- matre Virgiue in templo est pr;pscntatus, ea nimi-
iiaiii reformciitur beatitudiiicm.Magiium, inquam, rum. puer Dci in matris utcro ad lemplum esl de-

Deus illum futurum praevidebat^eui taatum muneris portatus. Lumeii ad revelationem geutium, et glo-

donatum est, ut antc mundo signis innotesceret, riam Israel sanctus Simeon exsullaiido proclama-
quaiu hunc in mundi hujus lucem mater fudisset. bat:lumen uihilominus iu terra Anglorumexorlum
Atque ut caHcra dilucide et ordinate procedanl, Chrislus,(|ui verum luiniuc est, luminedcclarabat.

hinc dicendi initia conslituam. Dunslani nativilas et baptismus.

Ccreis lu.r cwUtus rcd.Uta.
k. Matcrnis igitur sinibus sacro puerperio inlu-
mcscentibus,dies Purificaliouis sanctas ac perpetuaj
Virpinis Mari;c illuxit fostivus.Cumque viciiius un-
dique populusad ecclesiam eidcm Virgini in Gleslo-
.5. Poslquamauteiu odendi partustempusadvenit,
mulier gciiuit(3)filium quantitale quidem corporis
J)
parvulum, sed ea quffi pr»vcntus fuerat gralia Dei
iinmensum. Indc statim sccund;E generatinnis lio-
iiore politus, futuram lidei illius soliditatem jam

niam dicatam coiinuerel ul devolionis su.e miiiistc- tunc diviniluspivefigunitaiii iu noiiiinc sortiturDun-
rium in taiitasolemuitalcUegi regum Christopersol- sUuius, quiid petr;e liriiiitateinsoiiat,parenlum suo-

verel, contingit patrem pueri Herstanum cumcon- ruin adnolatione vocitatus. Deiiide dum teneros
juge sua Kynedrida advonisse, accensisque lampa- annos sequens a'tas exclusisset, et in
infantiae

dibus sacris missarura solcmniis interfuisse. apertos sonos linguam jam formare cocpissel, ad
Jamque plurimum diurni servitii partem clerus ab- teinpluin naseenti;i;- illius iiiiraculo quondam insigne

(II Elhelslani aiinusprimus componiturcumanno ubi de morte Dunstani.

Christi 9:^5 in chrouologia Saxonica, eodemque an- (i) Rcijiw stirpi consamjuinitatis jure devincti,\nfrai
uo Duiistanus ibiilem natiis dicitur. At isle annus nuin. 6.
estt;intuiiiuctingeiili'.siinusseptuagesimusse|ilinius (3) Dunstanus prope Glasloniam natus est, ut
ab adventu Aiiglnrnmiu Britanniaminsulain,quBm palet tuin cx Osberno, tuin ex B. in octava obser-
adventum ad annum 44') refert Bedain lib. icap. 15. vatione prcBvia.
Ideiii crraluni crruvil Osbcrnus in line hujus Vita;,
«7 VITA. 41S

cum <<l)lnlii)nil)us liostiiirum dfHM-lur, imn ipsi- hn- . hicc ihiilcm in Domino quicvisse perhibetur. toiiii

stiii vivn, saiiclii Diu), pl.icnns, olTi-rtur. Ibi illis in crgi) hi talcs viri l;tlibus dc caiisis GIcsloni;iiii ve-
oraliniic piTniirlitiililins iippiiriiil vir irUicroiis h;i- nissot, ncc l;imcn qiiidquid sibi ncocssnriiim cral,
bens vulliis.ctliiriiMi ilixil niin n)nlli) pns! Icn)pi'!v siirilciciilissinic in loco rc|icrlsscnl, siiscipiiinl filios

sulilin)nniluni, pucruin ibiilcm Dco rclinipicniliiin, nohUiiini lihcralibiis sliidiis imhuondfis, ul qiiod
ct bculuni illun) pcr s.Tcnla |iriciliciiniliin). Tiiii) miniis ail iisiini loci iiberlas exhibcrcl, coruii) quos
mensoris riiniiiiliiin pcr pl.inii iitrii cxlcnilciis : Sic, doccbant liheralitale rcdiindarol.
iniluil.iiMliliciihiliir Iriciis islc nfl [
ricpiiiiiinlii conlii Morlio corrcjilus inira fanit anijchi difcc.

iilnrum Domiiin hoc loco pcr hunc |)iicniiii

ipii in 7. .\ilosl cigonobilissiiiius iii Chri^lo jiucrDunsta-
Dco crcilitiiri sunl.Miiia illi i-cvolntionc vchcnicnlcr iiiis iiilcr ;ilios uiiiis, iiiio pr;c aliis snlus,iibi (inulo
giivi>i, iiiiiiiciisas iiiiiiii|iiilcn!i l)co liiuilcs pcrsol- ililigciiliiis qiiam imbccilla a>tas lerre possct,lillcra-
viinl, cniiiiiicinliiiilcs piicriiin iii tcinpln, iit cssct riiiu slinlio iiilciilns iiccrrimo in lencllo corpnre
Lcvis Itoiiiiiio, cl [loitio illiiis Diuiiinns cxislcrcl, langiiorc taligitliir.nilon iil |icr iiliqiiot dics ncc qiiid
qiicinii(liiioiliiin Moysi fliclnm cst, ciim iliviilcrcl agorcl, iicc qiiid nh aliis agoiclur
intendcrcl.
Judicorum pcr ti-ilnis singiilas incoialiis. yon crit Kloli;il itiitcin scholiislicorum coiclanea lurh;i, llebat
tribui Lcvi sors iiilrr fralres siios, dicit Dominus, f/Hia tolii ilomus, lamili;! ips;i, doctores rocordantes mo-
Dominus Dcus pars illorum csf: Undo Petrus oslpn- " destiam pueri, ingcnium, nobililatcm, educatio-
dons se portionom in Doo haboro, non in s.tcuIo : nem. Cumqiie, Jan) in limine mors adcsse pu-
Anicnlum, iiiqiiit, ct tturum non linhco, scil qiwd lia- taretur, nihili|ue aliud quaiii liineris obsei[uium
lico liiic lihi do : In nomine Jcsus Naxurcni surfje ct modilaretur, ecce inlempesla nnctc crelestis
ainhula.Hoc est : .Aiirum non cst portio mca ar- ;
illiim medicina rcvisit, quam ci jicr angclicum
pcntum non cst [loitio mca portio mea Ghristiisosl. :
minisleriun) Chrislus exhibiiil. At, ne qu;i salutis
lloe nomcn niunilicum, hoc nomen mihi ost rm- iiinecterctur mora, tihi ili\ina pro.-cncrat modicina,
ctuosum. Talis crgo portionis rructnm tiriinciilus confeslim do lcctulo siirgons doloris, ad templiim
Christi in tiniorc saiicto assecutus.iissicluaministrii- Dco gratias acturiis modcrata vclocilalc ciirrit, ha-
tione Domino scrvicbiit, proflciens ijiioiiilic tam bcns illum in itinere iluclnrem.qiicni in icgritudine

in scientia pictatis quiim in virtutc sanctilalis. hiiliuit salvatorem. Stiipef;icti ile magnitudine
6. Ea temposlalo Gloslonia regalibus stipcniliis facti qiii domo erant, qui .Tgrolantis illius curam
addicta n)onasticiT religionis penitus erat ignarn. gerebiinl, lcnto pode [Jereuntis vestigia terunt, fi-
Nnndum onim in .Vnglia (i) communis vit;e ralio ncin rci ciiriosa agilitale exploranles. Nccdiim iti-
colebatur, iion usiis dosorondi proprias voluntalcs ncrismcdiiim confocenit.cummaligniisspiritiissive
honiiiiihiis airocliihatur. Abbatis nomen vix qiiis- f|
ojiis saUitiinvidcns, seu futuram religionem suspe-
quam audierat ; conventus monachorum non satis ctam hiibcns.Iatrantiuincanum multitudinestipatus
quispiam viderat sed cui Ibrte id voluntatis erat,
; occurrit. viamqueeunti intercluderecontondit. Kx-
in porcginam vellcl transigcre vitam, is modo soliis, clamat itaque piier Christiim pavoro cont'M-ritiis,sed
modo paiicis cjusilem proposili comilalus palrios diictorissiii prajsidio vallatus,virgam arri[iit, qiiam

fines egrcdichalnr, ct qua opportunitas vivondi li- in lacicm ohsistentis simuhicri vihrans, ipsum cum
centiam dabiit,illic alicnigcna vilam agebat. Ilicqiic onini comilatu in fugam compellit. sanctum ct
mos cum tum vehementer adbuc manet
plerusque, terribile Christi nomen, sapientibus absconditum,
Hibcrnos qiiia quod aliis bona voluntas in consue-
;
parvulis revelatum ! ecce draco qnem initium fig-
tudinem, hoc illis consueludo vertit in naturam, mcnli sui linxit Dcus ad illudcndum ei, non snlum
quorum niulti atqiie illustros viri divinis ac s;ceu- ab angclis Dci illudilur, verum etiam a puero par-
laribus litlcris nobiliter eruditi, dum,relicta Hiher- vulo suporalur.Vcro iletracta cst ad inforos superbia
nia, in terram Anglorum peregrinaturi venissent, ejus, in profundum laci concidit cadaver illius. Sed
locumque habitationis suoe Glestoniam delegissent, in quo ista nosler potuit parvulus, nisi in illo qui
propterea quod esset, et a civili multitudine scque- cum sit Deus super omnia benedictus in 5,-ecuIa. par-
stratus, et humaiiis usibus accommodus, et (quod vulusde Virgine nalusest nohis,Filiusa Patre d;ttus
maxime atrectabant) peregrini Patricii (5) religiosa cst nohis.Dunstanusigituradportamtemplivenions,
vencratione gloriosns, qui olim evangelizando re- sed eamdem repagulis obseratam inveniens, scalam
gnura Dei illuc pcrvenicns, vita, doctrina, signis el cui inniti solebant,qui superiora templi sarciebant,
mirabilibus multipliciter claruisse, et post omnia ignoranter et quasi per exccssum mentis ascendit.

(4) lisdem vorhis loquitur Gervasius monachus qui fauUtis ibidem in Domino quievisse narratur. Non
Dorobernensis.nisi quod post ha;c verba interponit, ergn magniis illc Patricius, 13. Germani Autissiodo-
jir;vU'ri]uam in Cantuiiricnsi Ecclesia. Diocres niis- rcnsis c|iisco|ii ilisci|iuliis,ulop!natus cst Willidiniis
quam fuissc ;intca inonachos in Anglia. Sed it;i lo- Malmesliuricnsis in lib. ii De pontilicibus oap. 5.
quuiilur isli auctores habita ratione illius tcmporis, Piilricius iste junior vidctur osse senioris liliolus,
quo nionastcria tcre omnia ad clericorum sorlcm qui cjus Vitain scripsisse dicitur a Jocclino, qui
transierant.Eodem modo locuti sunt quidam tunc ilom Bcnignum (cujus ossa Glastoni;c servata dicit
temporis scriptores Gallicani. Willclmus) aliosque duos ejusdem Vita; scriptores
(5) Et maxime ob beati Palricii junioris honorcm laudat.
419 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAR. 420

A gcntiam auctorc Deo sic utraquc pr8?ditus crat, ut

Inde ad alteram lccti partem, qua nullus erat de- :

ingenii quamlibct rem acutissime in-

scensus, progrcdicns, angelicis manibus ad solum
et facilitate
telligeret, et occupatione studii quodcunque intel-
deponitur, et in intcriora tcmpli non palontibus
claustrisinducitur. Ort;i autcm luce, dum pcrvici- k-ctum fuissct firmissime retincret. Ex quo brevi
nas domos qucslio de pucro facta fuissct, repcrtus factumest, ulneque prfficeptoribus suis imperitior,
et condiscipulorum pcritissimis multo esset ipse
est in templo cum his qui nocturnas cusiodias age-
Philosophorum scientias, quas earum re-
bant leiji sopore oITusus. Rogatus ut tam mirabilis perilior.

eventus modum exponeret, non esse hoc in sua con- rum qure sunt, et quK aliter esse non possunt, co-
scientiarcspondit,etignorantiummentesmajoriam. gnitionem veritatis vctustas esse diffinit ut sunt ;

magnitudines,et carum alia; mancntes motuque ea-

biguo dcduxil.Sedliiquosesplorandigratiapuerum
rentes, alire vcro qua; mobili semper ratione ver-
sccutos fuisse pra^diximus.deomuibusqua-usqucad
tuntur, ncc ullis tcmporibus acquiescunt, multitu-
suprcma templi fastigia contigerant.claroct probato
scrmone lestificanlur : ca;tera vcro, quoniam illos dines quoque, et earum nihilominus alia: per se,
ot puerum latucrunt,solius Dei potcntia mirabiliter aliffi in relatione positae. Horum.inquam, scicntias
patrata fuisse claruorunt. Magno igilur timorc con-
diligenti excoluit ralionc, magnam in his et con-

cussi omncs qui audicrunt, cogitabant quidnara eS'

itautem perspicions csse perfectioncm et quamvis ;

set quod pucro contig!sset,dicentes ad alterutrum
Quid sibi vult pucr iste.eui tot ct tam sancta pra;
couia attcstantur? qui antebeatus
virtus prodidit gloriosum quam ffitas probaret adul-
tum. Singulari hunc gralia praeditum videmus,
qucm angelus a;grotum sanavit, diabolus sanatum
contremuit, Ecclesia signata excepit. Et dcnuo
: " omnibus his artibus magnifico polleret, ejus tamen
mullitudinis qua; musicam instruit, eam vidclicet
quam natus,ante qua;instrumentisagitatur, spcciali quadam affectio-
nc scientiam vindicabat, sicut David psaltcrium su-
mens, citharam percutiens, modificans organa,
cymbala tangens,sed non sicuthi quorum incrliam
ct luxuriosum otium nosler propheticus incrcpat

orantcs Augcat, inquiunt, Deus meritum pueri ad

: armcntarius : Quidormilis, inquit, m lectis eburncis,

gloriam sui. At ille regentis sc Christi spirilu re- etlascivilis in stratis vcstris, qui nmcditis agnum de
pletus,aures quide.n corporis a suis laudibus avcr gregc, et vitulos de medio armcnti, qui canitis ad vo-

tebat,scd in secreto pectusculi Deum bcnedicebat. ccni psaltcrii sicut Duvid, putaveruiU se vasa cantici
Ab illo itaquc die in tuuta admiratione habilus cst, habere bibentcs in phialis vijium.^icc eo ista comme-
ut plurima illum utriusque sexus muItitudo,quam- moramus, quo his opus esse ad pcrfectioncm ten-
vis adhuc delieatum, videre cupcrct. Ipse vero dcnti arbitremur, scd ut multiplices Dei gralias in
quanto exccllcntiora audiebat, tanto de sc minora juvcne commcndcmus. Nam omnibus sa;cularibus
sentire. r sludiis prc-cfcrebat scientiam pietatis, qua; in evan-
Onlincs minorcs suscipit. LccUoni ct scienliis gclicis ct apostolicis continetur litteris, dum sua
dat opcram. scmper ingcnia sanctorum Patrum auctoritati con-
8. Jamque vcrnans a;tas adolescentia; dccus in. tradcns, ct ambas res ad easdcm litteras conferons,
duerat, cum eum parentes sui sacros ordines roga- fidem veram, morum discipIinam,et(quod unum ac
rent suscipere,ut qui fuerat a prima;vaa;tateDomi- solum pra; omnibus rebus qua;rendum est) vitam
no eIectus,pcrhujusmodi gratiani cidem conjunctus ictcrnam se invecisse gaudebat. Sicut David crgo
adh.-ercret. Quorum illc voluntati humiliter parens nostcr symphonista vasa caatici habuit (juia usum ;

minores gradus (6) ct habitu suscepit et vitic honc- illorum non nisi in divinis laudibus expendit. Pr.-e-
state servavit. Tum vero quod illi ;etati non parvo tcrea manu aptus ad omnia, posse faccrc picturara,
ornamcnto est, certabat omnes officio supcrare, littcras formare, scalpello imprimere, ex auro, ex
gratia et affabilitate omues anteire, servare pudici- argcnto, a;rc ct fcrro quidquid libcret operari.
tiam,fugere lasciviam ; appctitor honesti,turpitudi- sib .ithelmo tradilur rcgi Elhclstano.

nis exsecrator, majorum natu colloquiis adcsse,ju. 9. Tunc audita famavenerabilisviriCantuariorum

venumludicradecIinare;ciborum abstinens,somno archiepiscopi Athelmi (7), cujus ipse erat ncpos et
temperans,
j incossu gravis
u
,
neque
X
facile moveri lo-
;, „ filius fratris,pcrmissu
.1
pareutum
*
suorum -prolicisci-
-

co, neque abrupte loqui magna! fidentic-e ad inci- " tur ad eunidem, quatenus tanti parcntis et cogm
;

piendum bonum,constcinticT; ad perflciendum;prin- tioncm habcret, et vita; illius exemplo juvenilei

cipiura benc agendiDcum semper habere.fincmvero
eidem commendarc. Moribus quoque bonis accessit
studium saeroe lectionis, cujus exercitio et vitiorum
importunitates evitabat et virtutum augmenta nu-
triebat. Et (pioniam studium parvara habet effica-
ciam ubi naturale ingenium non suggerit intelli-
morcs informaret.La;tabalur itaque episcopus nimii
in advcntu nepotis, considerans in illo venustatcm
corporis, animi vigorem, oc totius honestatis cmi-
i
nentiam. Unde eo quo afflatus est Dei spiritu vas
illum cIeclionisfuturumpr:<;noscens, potiori gradu
dccorare, et regi Ethelstano familiari contestationc

(G) B. : « Vidcntes itaque pcarentes pra;nominati ibidem die noctuque Deo Dciique genitrici deservi-
lantam sui cxccllpntiam filii,dignam sui clericatus rot MaricT, » etc.
iraposuerR tonsuram o!'licii, inquc famoso Glesto- (7) Deeoactum estad elogium Plcgmundi archi-
niensis Ecclesia; sociavcrunt ca;nobio, quatenus cpiscopi Cantuariensis.
 421 VITA. 422
cuni stiiiliiit (•iimnicixliUP.Iliinr.iiit, jiivom-m niilii \ nunqunm ftiulivimns. insidnnlcm nc mororpliir
Ili.i

vorn slirpi nonnullo cun-

qiiitlcni pliiriiniini, rcgiji" rcliiiuit; ista nc mois timcrctnr admoniiit. llla an-
sanguiniliitis Jurn dcvinctum, vestrre cxccllcntioB gclicos vultus pcrtiincsccnssubscdit; isla ad aspc-
conmicudu, ul slct jugilcr in connpcclu vcylro.au- clum Dci ol angcloruin illius omncs audicnlcs invi-
dialiiuo vcrbum cx orc doinini mci rcgia. Expcriar tavit.Scd ha;c lua sunt, Chrislc, magnalia, qua; in
in ilii) gratiiini vC3lrani,(iu.im nuillipliccni in nia.\i- luo Duiislano opcniri ct pcr nostrum niinislerium
mis s;cpo rcLms c.xpcrlus sum,ct dciiiccps anipliiis pravlicari hominilius: voluisli.
oxpciluruni ine ciiiirido. fUiod rcx,pri)inpta cordis Dtiiislniiri.i iiuliconnn iitviiUaiii fiiijil.

alacritatc accipicns, oblatum juvencni gralissimo
cxccpit, unicc <liicxil, pnst h<cc ncccssariis quoquc
rcbusrcgiaviccpivccssccnnslituil.Dnnslanus igitur,
lcrrcno dcgcns in palatio,cgrcdicbatur et ingrcdic-
batur ad impcrinm icgis,ol prospcratum cst in ma-
nibus ipsius quidquid oporis ipsc coepisscl.Et niinc
iiuidcm surgcns adorandum Deuin,nunc scdcns ad
dijudicandas causas hominum, ita sc sapicnter ac
circumspccte agebat,utcl Dco por omnia placcret,
ncc aliqucm pie vivcntium sua culpa ofTendcrot;
Domiiius enini cum illo crat, ct omnia opcra cjus
dirigcbat.Itoruin cum vidcrct dominuni rcgcni
cularibus curis f;iligatum,psallcbat in tympano sive
iu cilhara, sive aliiiuo qiiolibct inusici generis in-
strumcnto qiio faclo tam rcgis
: quam omnium
corda principuin exhilarabat.
ll..\cconsusigilurl'uro!e diabolus quod taiii san-
ctis principiisjuvcnem niti conspiccret.in invidiam
aliiiuorunicum conatuscsl addiiccrc,ignnrans ina-
lainvoluntatcm siiam Dco raiiiiilari ad pcrflinenrlam
Doi lionam voliintatcni in hoiiiiiic,irupm ad congau-
dcnduni cl conrognandum ipsc pra;dcstinavcrat.In-
flainmat itaque invidim stimulis opcrarios iniquita-
tis.qui conficto mcndacio opinionem juvcnis apud
" rcgcm la!dant,asscrcntcs ilium malis artibusimbu-
tum, ncc quidquam divino anxilio, sod plcraquc
dicinonum pr.-cstigio oporari..\dvcrtcns autcm Dun-
s.e- stanus faciom regis non essesicuthcri ct nudiuster-
tius palatio discodcrc parat, inalcns rcgcm spon-
tc (10) sua descrcro.quam ipso a rego invitus
dcrc-
linqui.Quod ubi compcrtnm csl abhisqniprobitatis
illius imiirobissimi Kiniilatoros cxslitcrant.insidiia

Cilliara ctvlilus dat somini. itcr obsidont,sociosdisturbant,illumcquodcjiciunt,

10. Tunc cujusdam inalrona; (8) frcqucnti ac ro- supiiliciis afnigunt, postremo vinculis irrotitum in
ligioso rogalu compellatus ost, ut ci stolam sarcrdo- ci.stcrnam quai juxta crat, dopollunt. Gum intcrim
talcm artiliciosa opcrationo pcrpingerct, quampo- horrcndomolossnruniaginincdofcnsus,aqnibusdam
stca ad divinos cuUus aurifactoria imitationc figii- homiuibus invcnitur, quoriim sludio ac pictato ad
raret. Qui assumpla in manibus cithara in parieto vicuin fovcudus transfcrtur, Tuin ille cx profiindo
suspcndit.opus ad quod vcncrat diligcnterinstituit. cordis suspirio ingoinisccns ; Osffivapropinquorum
Cumquc manum operi, cor autem atque labia Deo C moorum vcsaniain caninamsaivitiam cx dilcctiouis
pra^pararct, apparuit in domo gloria Domini, qua; humanitatomiitata! iiam irralionaliscanum nalura
illum jocunda suavitatc rcliciebat, cntcros vcro in" dilpctioneminihihumanitatis blandicmlo cxhibuit •

solita adniirationc c.xtcrritos rcddebat.Xam citha- propinquitasvcro.humanitatcm oblita.infcstantium

ra(9;illius quam parieti affixam fuissc diximus, ita mc canuin sovcritatcm ostcndit. Intellexit crgo hoc
ul crat pendcns in paxillo, absquc ullo moventis esse principium certaminis, ad quod illum divinus
duntaxat hominis !mpulsu,consuctam omnibus hu- cithara;dus pra^monuit.
jusantiphoua' mclodiamacutissima simulac discre- lilfego episcopo hortanle, dcin morho ucccdcnlc, fit
tissima modiilationp pcrsonit Gaudcnt in ccvlis : monaclius et prcsbijtcr.
anima' sanclonimiiui C/irisli vestigia siint sccuti:et 12. Profcclus aiilcm indo cognalum pontificem
quiu pro cjus amore sunijiiincin suiim fu(lerunt,ideo adiit Elfcgum (11), qui tunc temporis Wentanee
cum Cliristo gaudebunt in a^erHum.Exsiliunt itaque praisidons Eeclcsiai vitam virtutibus decorabat. A
obstrcpcntes puclluhe, raatcrfamilias,omnisque do- quo frcqucnti supplicationc rogatus,ut monachum
mns hominein nimium esse sa-
clicntcla vociierans induoret,quatcnus qui angcHcceconversationisinitia
pientcm.amplius oum quain quodexpcdiat scire.At haberct, pcrsevercntiam in habitu demonstraret.
illemundissimomundissimicordisintuitucoclestem -n Respondit illc excellentioris gratias esse qui in
musicam illam intcndcns, admoncri se intelligit ut sajculo consenuit, tamcn qua; monacho digna
et
vias duriorcs arripiat ut Chrisli vostigiapropius sc- suntfecit,co qui sc monastcrio dcdit,ncc quidquam
quatur. ut sanguinis sui cffusioncm non metuat,si aliud pra^tcr qnam quod sibi statutum est post h.TC
Doi rcgnum ct vitam dclcctat habcrc o;tornam..\u- facprc potuit. Altcruin,inquit,neccssitatis csl, alte-
divimus olim rudcntem asinam vcrba cdidisse, ci- rum vero libcrtatis..\d h«c cpiscopus :« Omnibus,
tharainvcrosinchumanopulsu sensualitercecinisse ait,in commune summa neccssitas cst.ut qui ignem
(8) Elhelwinam appellat B., qui hoc factum re- loca ab ipsis projectum fuissc ocrasionem crimi-:

fcrt proxinic ante inortcin Ethelstani. nandi ex cithar;c miraculo accidisse ait tcrtius
(9) B. : « Quam lingua paterna hearpam voca- auctor.
mus. » (11) Idem B.Elphcgum cognomine Balvum,atque
(10) B. ait Dunsiani a;mulos falsa quadam obje- Dunstani propinquum vocat, additquc Dunstanum
ctione a rcge impetrassc, ut ab corum consortio pel- conjugii dcsidcrio a vita religiosa primum fuisse
leretur; cumcjue ojectum in iutulcnta pakvstrium abstraclum.
m S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAR. 424
gclicnn.T volui^rit ofTugrTO, ignom ronciiiji?rrnli;p \ lam, .-ivo doslinani (.5, sivc spcloum, sive alio
sludcat pxslinguerc Ignis vcro concupisccnlin' non qnolibot noniinc rcctius nominari polost (nononim
mullum cxstinguitur,.'^i fomenta illius humanis scn- invcnio qua id appellatione quam pi-oxime vocem)
sibus non subtraliuntur.Sicut enim ligna ad ignem, cum non tam humani habitaculi,qiuim formam ge-
sic ea quae sensibus subjaccnt ad concupiscenliam. rat sopulcri, propriis laboribus fabricavit. Ut enim
Sednullaoritfomcntorum pubtractio.si sa^cularium de re quam ipsc vidi lcstiuionium feram,quantum
ncgotiorum non fueril renuntiatio.Ex quibus omni- nioa fcrt ojslimatio, longitudo ejusdem ccII.t; non
bus id clicitur, ut si igneni gobcnna> voiuori-i effu- amplius quinqueil6),latitudovero duos semispedes
gore,sa;culo sludeas ronuntiare. Ad ha^c q\iod prav habet:porro altitudo staturam exprimit hominis,si
cipue in mundo ai)pelitur,libcrtas cst hominis.Hac quis in defossa terra constitorit. Aliter onim nc(|ue
enim omissa, CKtera possideri ncquount quod si : satis ad pectus porrigilur,ut,sicut dixi, rnagis mor-
poshidontur, illa non desinrt habore. Quapropter tui vidoatursepnlcrum.quamviventis habilaculum.
quamdiu illam retinueris,illud Donnondodisli quod Undo manifcstum est illum noijue jacendo somnos
maxime dilo.visii.Ut ergo dos quod maximc diligis, copisse, et stando scmpcr Dcum orasse. Ostiolum
illa desinat habcre."Cum igitur his ct hujusecmodi autem idemcstquod paries.Quod enim ingredienti
verbis per singulos dies episcopus insisteret,et Dun- ostium, idem ingresso paries flebat.Neque vero in
^
slanus aut vcris,aut verisimillimis ralionibiis insi- tantillo opere ostium nisi in toto fieri valcbat. Me-
stentem difforret,quadamvchemonlerdicboccogita- dium osiioli fenestrcllam aperit, pcr quam lumen
tionis ambiguo pulsatus est, ut quid in vita quam opcranti Irradiavit.Miserum me ac peccatorem fa-
maxime appotendum fuissot, an voluplas,
virtus teor inspexisse sanctum sessionis ipsius locum,
uxor an virginitas, magnopere dclibcraret. Quoni vidisse qufedam etiam manuum illius opera.pecca-
sub tali ambiguo positum gravissima febris(12;in- tricibus manibus contrectasse, oculis opposuisse,
vasit, atque ad des[)erationem vita: pcrduxit. Jace- rigassc lacrymis, et lloxis genibus adorasso.Rocor-
hat ilaqno sine cxspoctalione salutis a^grotans, nec datus namiiue sum quam s»pe clamanlom mc in
ulluni intucntibiis vivcntis sensum prKbcns. Tunc periculis c.xaudierit, quam misericorditor anxiatus
ex insperato revalescens: riic,ait,log!bus voluptalis fuerit: et idcirco,neque lacrymis temperare, nequo
renuntio, hic mo sempilcrnum sibi advcrsarium (si lleri potuisset)inderccedere volebam.H.iec juveni
promitto.Nil cuni uxore foederis paciscar; sola me domu3,hiclectus,hoc de toto mundo spoctaculum.
virtus militom habebit. Insanum quippe est illam Sed his angustiis ampla ct spatiosa urbinmm.Tuia
aninii moi dominatricom suslinoro.qu.T' nec vivontos comparari non possunt,cum per casdem angustias
roddit sanatos. ct moriontos relinquit dosporatos. hodieetfebricitantessalutomubtinoant,etdu;monum
Virgineni meVirginis liliushuc usquo sorvavit,vir- C furoresquiescant,e.t plurimainvalitudo convaloscat.
ginemme virginum reginaMaria habobit. Confestim 14. Verum ne paupertatem illius diabolus mise-
accito ad se episcopo, postulat sibi dilat.T^ rcligionis quem anfo non sinobat habitaro in
rari viderctur,
benodictionem dari. Episcopus immensa laUitia palatio, eum nunc nitiSur depellere tugurio. Fallax
pro salute simul et conversione juvcnis porfusus, ergo fallacom hominis adopertus imaginem, sub
celobritor illum (13)monaohali et sacerdotali gratia obscuro vespere ccllam petit adolescentis,immisso
promovit, attitulans (U) ecdesia; beatae Mariae vir- capite fenestraj incumbit,cernit illum fabrili opere
ginis, cui eum ab initio paronlum suorum spousio occupatum, postulat silji (|uippiam operis labri-
dicavit. cari. Dunstanus autem noque ejus calliditatcm
Glastoni:e in angusto cella inclitsus, diabolum egre- advertens, neque importuiiitatem forens, operi
gie c.rcipit quod postulabatur animum intendit. Interim ille
13. Consummatio autcm primis incccpta! conver- perversa compositione verba facere, mulierum no-
sationis dicbus, cum eum episcopus adversus in- mina inserere, luxurias commemorare ; deinde
sidias diaboli elsermone instruxisset et auctoritate religionem ostendere (offendere), et dcnuo cadem
roborasset, dimisit illum proficisccntem ad locum repetere. Tum vcro athleta Christi quis esset in-
su;c gonerationis principium,ibiquein ecclesia praj n telligcns,tenacula quibus forra tenebat fortiter igni-
fato! Virginis mansitabat, operans ca qu» pi;e roli- re, supprcssis labiis Christiim invocare. Cumque
gionis norma exigoljat. Cui otiam a(iha>rcntem ccl- persummos fiucs cadomtenacula candentia viderot,

(12) 15. : " Turgontium vesicarum dolor intolera- sia; aul passionls, aul martyrii, aut
civitalis,
bilis onino corpns ipsius obtexit, ut elcphantiimm mona.s\.pv'n quiordinandus cs! pronuiitictur. Itaque
niorlium so pati putaret. « monasteria inter litulos computabantur. Titulum
(13) B.: " Emondatum Domino monachum conse- paupertatis Mondicantes invexere. Legi in Arohivo
crnvit,ii sine ulla saoordotii montiono. Aucior tor- Mosomonsis coinobii litteras d'missorias ad lituUmi
tius id ait laolumn logitimo tempore per canonicas monaslorii, datas antc annos quingcntos.
saororum ordinum successiones. » (1.5) Dcslina appellalur sulfnlcimentum Kdilicii
(14) Ergo monaohi non sinc titulis ordin;inlur, seu ecclesi;t>, apu(l Bedam in lib. in, cap. 17.
idquoddiscimusexconcilioChalcodoncnsi.til.liapud (lOiOsbortus etiam sibi visam dicit,eamqueni/lil
Crisconium in oap.lDri, ubi prohibctur prosbytorum, ullra ijualuor prdcs in lonijiludinr, ncc plus qnam
diaconnm,aut quemlibol in gradu eoclesiastico ordi- duos ac scinis in talitudine, altitudine staluram lio-
na.vi absolute,\d estsine titulo, nisi spocialilercccle- rninis, habuisse.
423 VITA. 'i-m

siincto iK-tus tunin! i'i-li'ril('r i';i di^ i(;;iio r:ipit, lar- A nuillnm dcvi;it),diini quoduni tcniporo pifclatus rex
valcin fiuMoin toiuiculis inchulit.ct Uitis virilms ru- Iiroptcr loei religionein Glestoniam vonissot, illa vc-
nitciisnumstruni introrsuin traliit. Jamslanilo vires toreni sorvarc volens consuetudincm, qua rogibua
suniehat Dunstniius, cuni is qui tenclialur a iiuilo niinistrare solobat, oratcumdcm, nt ad sc diverlat,
parieto, tencntis se manibus aulugorat, taics iiuiiiu- prandium quod sibi paraverat dignanter suscipial.
ni rnjtilu rrcmens uiulutus : quiil lccit calviis iste, Qiiod rcx non sinc vcrecundi;i aimucns (non enim
o i|uiil lccil calvus istc ! Tciuii uamiiuc scil loriiiosa igiiiirali;it quid in pauperes Cliristi i[isa cxpeiidcrct),

dc honiine claniitabal
cn"sarie eral, et ca re talia pra;cepit regia; nunistrationis provisoribus, ut sci-
Mane autom facto.congrcpata est ad cum noii parva ront si omnia commode ac niodenite parata fuisscnt.

propinqui populi nuillituilo,seiscitans quisnaiii illc Uli autem circumspcctis omnibus abundo omnia
clamor fuissot, qiii tunla cns vchcmcntia ilnrniien- esse renuntiant, si ojus taiilunim(id(ipotus,qui niel-
tes tcrruissct. « n.cinonis, ait, fuit illc fuior, qui lis ^IS) ;u' niyrti asporginc conlicilur, suflicicntiam
nusquam mo E ceUa quoquc teiitat
vivore siiiit. haliercnt. Quibiis illu : Non patiotur, inquit,diiiiiina
cjiccrc. Gautc vos agitc ab
quia si voccm iratiillo, mea mater Domini niei Jesu Christi Mari;i, ul in
fcrre non potuistis, sociclalcm damnuti qiio pacto omnibus rebus qua; rogiam decent magniriccnliam,
sustlnehitis? » Post huiic dicm Duiistunus quasi in _ decsso quidpiain valeat. Et accurrens in teiriplurn
priicinctu belli inani.TC, vii'tutibus
diabolum ud ccr- bcutissima; Virginis, rogat perejus largilluum boni-
tumen laccssorc, corpus inedia maccraro, animuin latem augeri quod in reguli ministerio miiius vido-

orulionibus decorarc, scicns in nulla re magis dia- butur liahcri. Sedit itaque rex (19) multo stipatus
holum supcrari possc, quam
quam Dominns in ca satcllitc, hauriunt ministri modicum illud confecti
diccbat jo|uiiio et oratione. Undc eum pudicitia cor- liquoris vasculum pcrmansit imminutum, ut
: ita
poris taiitam cordis munditium obtinuit,ut vix cum mulicris Saroptona;, vol hydriam farinn;, vcl lccy-
latoro possct quidquid siiiislerspiritus iiiolitusfuis- thuin olei putures. Deiiiquo tota dio do vasculo
sot. Fama itaquo nominis ojus universum percurrit huuriunt, tola niliiloauMus die iiicxhauslum rope-
regionem, qua; ad visendum homincm Dei omnium riunt. Ad quod factum rcx montc immutatus Peo- :

corda accendit. Omnis aHas, utcrqnc sexus, clarus, cavimus, nimis in famulam Doi, multitudinis
ait,

ignobilis, tcnuis ct pccuniosus, privutus etcum po- nostra; superfluitatc eam aggravantcs. ltadixit,post
lcstute,omnes omnino Dunstaniim loquuntur, su- dictum fucicm avertit, via qua cccpit profeetus ost.
pientiam pr;cdicanl, virtulem maguilicant. .'Eijrolans ressuas disponit in rnanus Dunstarti, qui
ilatrona rcgia ad Dunstauum accedit, R, Maricc de-
mohilia ilat paupcrihus. —
Illa spiritus sancti ud-
vcntu rccrcata, unclionc ac viatico munita ohit.
vola. [leijcm rccrcat opc Dcipanv.
r> Dunslanus licereditatcm convertit in ccclesias el mo-
15. Mulier(iu>Tdam,nomineElgifu(17),regulicxor- nasteria.

a progenie, magnarum divitiarum, quaj omne se- 10. Sed jam utid quod instituimus attingamus,
nen regium matcrno scmper utfectu dilcxerat, fo- transacto luborum suorum glorioso ccrtamino, gra-
'crat, nulrierat, iniiixa iwunibus suorum ad hoini- vi corporis inlirmilutc cocpit ha;c oadcm laboraro.
loni Dci acccssit, sanelissimo illius colloquio pcr- Ad quam dum mcerons patcr Dunstanus intrurct,
rui desidcrans. Quu! cum ex ore illius verbum au- post uberrimas alterutrarum lacrymarum inunda-
Hssct, adoo dclectata est dulcedinc vita a;ternac, tiones, post humillimam piie confossionis dcvotio-
it ulterius nequc domum repctere, nequc loco dis- nem, post dulcissimam dc beata spe et advontu Do-
cdcre, sed cum beuto Dunstano manerc, vivero, mini salvatoris consolationem, hortatur illam ut
'lori deligerct. Proindo habitationom sibi in affini- nudam sc ab omni mundana spocie faciat, nc in
dte sacri templi constituens, audiendo verbo Doi transeuntc quidquara suum princeps mundi inve-
edulo adessc, famclicis stipem dare, vestem algen- niat. Cui illa : Ncminem, inquit, in mundo sicut te
ilius.ipsa multaj continentia: opcrumdare,prorsus charissimum habco, propterea quod te pra;cipuum
d oinnc opus justiti;e promptissima cxistero.Cirea salutis mca; scio auctorcm,salvoeo quod Dcum om-
cnerutionem beuta; virginis Maria; itufervcns erut, nipotentem totius bonitatis principutum tenore cre-
in templo illins quam plures sacri ordinis viros
t " do. Ulum ergo rerum mearum ha;rcdcm facio, te
icaiet, quitius
ipsa qua;cunque necossaria forent vero ha;reditali3 tutorem constituo, ut quidquid
uu libcrulitatc cxhiboret. Quadereintantum apud illum cognovcris velle, tui arbitrii sit effoctui man-
aindem Virginem ejus merita valuere.ut si quan- cipare.Quod bcatus Dunstanus audiens,et quamvis
neccssitate coacla quidpiam postularot,vix aliqua invitus cjus voluntati morom gercre volens,univer-
itcreedente niorula ab eadem susciporet.Ut onim sas gazas t^jiis, quu; in robus mobilibus suporesse
lcgenlium aliquunlulam ab inea;pto di-
inc ta;dio poterunt.oxtoniplo paupcribus erogabat ; c;ctera au-
rossioncm facium ^nequc enim a re quum tenemus tem ad Ecclesiarum sublcvationeni reservabat.Jam
B. apellatur ^Cewclfleda , Osberto Elstiira.
17) tum, itemque Osberlus, qui addit, ijuo .ingli quain
^Elfledu. H;oc ad occidcnlalcm tcmjdi partcm in
liis ma.vimc uti solchunt.
isula habilussc dieitur apud H. qui eamdcm Ethel- (10) B. ait id factum post precum imssarumqu^
ani regis neptem vocat. celchrationcs.
(18) B. uno vocabulo niedonem appellut hune po-
Patrol. CXXXVII. H

I
 ;

428
S. DUNSTANUS ARGHIEP. CANTUAR
427

rcmcat ergastulum ct
fugicns tcncbras ad suum
.

eodem patre institutam viverent.

ecclesi» psallendo pr.ctcrirct crc-
ccce dum oslium
ad CQ)lum oculis.omnipotentis Dei Palr.s et Fi- Arcana calUus discit.
ctis
videt do- majoribus scse virtutum
lii coEEternum
Spiritum in columbc-e spccie 17. Exinde sanclus vir,
candore mli.lms,
scondcntem, eujus corpus omni profectibusdedens,dcprecatusestDominumostendi
ignis spleudorcm qui eam per fidcm beno
alarum vcro remigia scintillantis sibi gloriam justorum, ut
Quam ilic tunc vere bcatus pui haberet, per manifeslalioncm cogmtam
pcr acra spargobant. crcilitam
penctrale illud mo- medilanti, assistit
mentis aviditate contemplalus, dulcius amaret. Talia ex corde
rientismalrona! subintrantem
conspicit.Concitc igi-
juvenis (22) decorc insignis, quem puerum ohm m
rcgrcssus, videt domum divim puer agnoverat, et sancla scmper la-
tur unde vcnerat corporc ipse
feminam in ra qua; sunt ffiternce
splendoris fulgorc splendcscere,audll miliaritate dilexerat, referens ea
agenlem. Miratur coUo- hoc SiBCulo plura passu-
scptaoppansi veli gratias vit.T gaudia. Ulum vero in

quium, ac dicendi linem patiens audilor exspectal.

rum, diemonum insidias, malignitatcs hommum
_-, stelhfen omnia ad summos gradus perventurum,
il-
jjcmac lcvato vclo
Dcindc icvaio penetrale subintral,
veiu pL-»,...cw.. -
^ ^ffic
Illa exccl- cumque hi»
liua nomen requirit, nunlium interrogat.
^ ^^^^^ hominum millia Dco lucraturum,
quadam vultus
.euuiquadamgratiavuiiusper
gratia perfusa. modeste amdens ^^^. regna
^^^^^ scansurum.Sed
^^^^. cum ille propter caute-
lenti .,..•» cffili
apprehensura
ait Tu stellifcrumantcquamhucvemresvidisti^et
-.
lam diconti assensum non dedisset,
ad induxit, ostendensque
nunc cui locutainterrogas? Ipse est qui tibi
sum illum juvenis atrium templi
me de pa- nulla le cre-
ecclcsia; psallenti apparuit.qm locum eatcnus inconvulsum, ait : Ut
el
ostium
conterritam visitatioms sua; dubietas attingat, ante tn-
vore imminentis mortis dcndis his quffi audisti
dignatus est. Annuntio itaque
omm- quidam hic sepelietur qui nondura
gratia consolari duum presbyter
non esse, mane ab oratione
bus amicis meistristandumdemortcmea inlirmalur. Exsurgens autem
clantas susci- unum clericis, ad locum
quoniam morientcm mc c-cterns vitm Dunstanus, convocatis in
clarissimo ac slngulan amico ubo- signo ait Si vera sunt quae mihi
piet. Tibi autem venit, positoque :

rcs gratias refero, proplerea

quod tuis sempcr m- noclurno tcmpore ostcnsa sunt,
ante tros d.es pre-

structa admonitionibus, ct adjuta oraliombus ec^ce

sbyter quidam hic sepelietur,
et nondum innrmatur.
Unum ultlmum,si ausiui di- supervemt ejus fe-
ad Dcum vado. tibi et Vix illis ab invicem digressis,
prxceptum, ut summo diluculo sacri iin- curialis quondam
cerc, facio min.x- quam proxime laudavimus,
partioipcm me la- cum dericis conventione pr»-
guinis (20) ac Dominicl corporis presbytcr, qiii facta
vivihcis munita myslcriis, non obtinuit, dicens Cum
.quatcnushis p fatum locum ih sepulturam
:
cias
iuimicis mcis lo- ^ me Dcus c corpore migrarc jusscrit, hoc in looo
confundar in porta, dum ibl fuoro
cuta.Cujus imperio venerabilis pater Dunstanus an- meas precor reliquias sepclite.
lleccssit igitur pre-
rdiil itaque om- rcdiit a^grotus dccu-
nuens abiit, mane juxta condictum ;
sbvter vespcra sanus, noctu ;

nia pcrcgit, ut linita fere

missa,cum ipsacorpuset buit, agonizatus est,
defungitur, et in loco beato

sanguinem Christi suscepisset, animam panter Chri- Stupor ingens circumdcdit

patri signato scpelitur.
Qua honorificc in ecclcsia beata; Ma- quod idem vir tam mira de loco,
sto tradidisset. omnes, propterea
riajsepulta.Dunstanuscumdeillius.cumetiamdesui tempore ac porsona prc-edixisset, qua omnia posthmc
patrimonio sollicitus (nam uterque
pa- vidissent. Ipso autem de
ipsius (21) vera ipsi et manifesta
alium hMredem reli- glona la^lissi-
rens obicranl, nec prster oum
ajterna!
ostensa ac promissa sibi vits
eamdem ecclesiam vicinio- musefficitur;decc-cteris vero non
parum tnstis
querant), primo quidcm
uberioribus terris, qu« in omni patn-
ribusatque atquc sollicitus redditur.
vero fundandis
monio erant, muneravit; caiteras in palatium accilus
itcrwn
ab invicem Ab Eadmundo f^^J^T
quinque monaslenis pro situ terrarum truditur.Scd rcge ex prxc.ipitio ercpto honoufice
rcservavit. Quk monasteria
sequcntmm conccsso ipsi solo natali.
sejunctia revocalur,
regum tcmporibus tantum pcr ejus industriam frater
Defuncto autem roge Ethelstano
in (23)
18.
prse-
(20) Sic olim unctionem infirmorum viatico D ad divini cultus augmentum vel ad sacra
praifatione SKCuh quid tibi
poni mos crat, ul dictum est in regula'supplementum de propna admimcula lone
meminit, sed ante
nrimi 13. sulius communiums dduent, ego iUud regia largitate
dcvote supplcbo^
communioncm ait prc-emissuin a matruna Dunstanusjam dic am
Jnissam cl itur poit hcTC servus Dei
Osbertus cum Ic
balneum ad corporis lavatiunem. mwictumis d^gnitktvm jussu regis regondi g>'a^''^„^"^f,?P'^ f
Osberuoconvonit, et cum sacrumcnto sacrw b. Bcncdicti se-
postulatum scribit. hoc prcTdiclo modo salubcrnmam
viaticum Dominici corporis ab ea Ijuen'^ in.titutionem primus abbas Angl.a^ nationis
llinc palet monachis in
(21) Idem tradit Osbertus.
potestatem h«-
Angliatunc tcmporis relictam fuis=e ^"f-^al^Apud^^B.: Contigit autem iisdem tempori-
reditatos adeundi, ut aliis
locis. m <.

Ecclcsicc diaconeni,
bus que^lndam Gleston^nsis
(22) Osbertn, ad nutum patns Dunstam sub re- subiisse tcmporaleni.qm
nomii e Ulfredum, mortom
..

Rularisvitffi custodiamililai-ent.
rcm exphcathis
» B.
vivoret pr.Tclarus pariter
B? Dunstano tempore dum
vorbis Osculatus est illum rex, ducensquc ad Ihc crgo non a.l.no-
exstilit ct familiaris amcator.
: ..

in eam
sacordotalcm cathedram, cl imponcns illum longo tempore post discessum
apparuit ei,

dixil Esto sedis istius princeps potensque

msejsor, dum incognita, » etc.
-.

pandens multu de cccleslibus

et prajsenlis Ecclesia; lidelissimus
abbas ;
et qmd-
4S9 VITA. 43(1

njus Eadmunilus iui|i('i' II mnii.-ircliKiiii sii-cc |iil.niii A iiiiir.ispcriciiloconsistciiti, iicc rcniiniscaris injiiiia-
cuiii Kcirct i|MMiilii iiliiii virtutc vciiciiiinlii.-- |i,'ilcr riiMi lidcli liio Diiiistano pcr mc illatarum ; r]Moiiiiiiii
l)iiiiRtanu3 iii piilatii) t'iilsisspt,qu,iiii jusli.>< oporilius si nio ipsius morilis ii pra^sonti iiiortc oripuiTiB,
cl rcRlis coiisiliis pr.Tililiis fuisspt, nc pcr lioc fra- (liioad vivamdcvoliim nie tiii nominis cl illius lau-
triiio seiiipcranioro illiiiii ililcxisscl.dircctis ^ail cum daloreni liabcbis. Xoc ilum plcno vcrba linierat, et,
niinliis orat ilignotur ad sc venire, ul qupin omni- qunil dictu csl incrcdibilo, scd Dco niliil inipossibile,
polciiti Dco iiovcrat acccptum, cuni iiilcr rcf^ios qiiiisi diviiia iiiaiui rctcnliiiii aiiiiiial in suiiiino vora-
proocrcs cl p.iliUiiiiis priiicipcs (^i) summiiiii facc- ginis lixiiin mancbal. At illo cor.lo iiaritcr ot orc
rel tencro priiicipiiliim . Al Diiiistanus sivo prffco- oxrolsas Doo gratias reforcns, Uiinstanum suai libc-
ptis apostolicis obcdirc volcns.quibu.s omnisimima lationis auctorom aceersiri jubot,etqua? pcr illum
potestati sublimiori subdita esse doberc pr.rcipitur, Diviiiitasoporala sit, coram omni principe cxpoiiit,

jive rognum jiistitiio, qiiod cx iiiiiu;ii;i parlc obsole- ot ii|ipi'ohonsa dexlera viri osculiitiis est oarn ot
rarat, in terra Aiigloruni oxaltare cupicns, rogiis ilixil : Agiiosco, virorum sanolissinie, qiiiil in te
letitionibus asscnsum tribuit, coiisistons pro tcm- ooinmisorini mali, non pcr lidcm moain quod ego
loruin vicissiludinc in paliitio, et tam ipsum regcm. voluorim, sod quod a pcssimis himiinibus coactus id
|uam omnes Anglorum principos justiti.i? lcgibus „ fccerim. Gratias ergo clemcntia; Dei,qua3 non modo
ubmittcns. Sed cuni fore liat,ut cx aliorum indu- dcbilum mihi supplicium non inferre,vorum ctiam
Iria aliorum crescat invidia,cumquo ad quam vir- indobitum vnluit boncMcium pr.orogarc, dum mc a
utom pessimiis (2.5) quisquo non valot assurgcrc, pr.Tcipitio mortis eripicns, loiigioris vit;r sjiatia in
•im in assurgonlc conotur cxpugnaro itcruni siout tuis iiominibus concossit. Sit crgo deinccps inter
:

liiii a plerisqiic nobilium, in prosiieros Dunstani nos porfoct.T familiaritatis perpetua integritas, sit
1 i
'ssus est olfcnsum, ct rcgi, ul a consortio illo- disponendis in palatio rebus libera sempor tibi fa-
ini pelleretur falsa criminationo suggcstum. Rex cultas, sit in toto Anglorum imporio judicandi inter
iitcni pliis honosto falsis favoreni attribucns, Dun- virum proximurn pjus summa potostas. Atque ut
et
tiuiiim et robus et regia gralia privatum, ciiriii prn- aiiimi mci alfcctum circa te cogniluin habeas, illiim
irliiiri jubel |2()). Sic primo, sic secundo dic trans- tibi locum in quo te genilum, educatum, conver-

iiiii. Jamquc tertia lux advenerat, et rcx cum satum accepi, perpetuo.jure possidendum trado, ut
lis vcnatum Nemus autem quod venandi
ibat. gra- quodcunque de illo velis statuere, tui arbitrii sit
ii invenerat, mons Cedrorum |B. Ceodrum] per considcrare. Quod si id cordi tuo potissimum se-
u'rlsus concipit, qui modio sui intorruptus, ingens dorit, ut cjus ordinis viros, cujus tu habitum goris,
irathrum ct immano summo spe- iliidoin aggrogare placucrit, quidqnid eis in qua-
pi\\'cipitium dc
aiitibusostcndit. Igitur rcxperdovexamontisfrena C cunque re dofiierit, cgo ob gratiam tui rcgia libe-
\ 110, et per devia qua;que fugientem cervuin in- ralitato supplebo (27).
cliri. Fatigantur utrique rex pro cervo, cervus
GUislonix monaslcrium cclchre reddit. Da-monis elmlit
-M seipso. Onini tandem fugiendi^Iibcrlate negata, tcrriculas. S. Andrcv se commitlit. Anijclis fnmi-
stia prfficipitinm potit, ruit,ac in partes minutis- liaris, Eilijari sortcm discit. .\bsentia vidct.
111 is conscissa deperit. Scquentium canum siniilis 19. Igitur Dunslanus acccpta potcstate super rc-
ultimum regem sonipes advexit.qui viso
lcritus, giam mansionem qua; Glastoniavocabatur,postpau
iininus quod pra; so fortuna pararat, retraxit cos dies angustioris ecclcsioe fundamcnta jaccrp^offi-
ibcnas, vectorcm quoque renectere nisus, cum rc- cinas secundunip.xeniplarolim sibi ostonsum cons-
nlc ruptis frenis, et de manu porro rcjectis, volu- trucre, et consummatis omnibus magnum pariter
i cursu sessorom regem cquus asportat.Quid plu- atqueegregium monachorum agmcn ibidem coadu-
'.'
omnino do se diffidens.de Dei vero miscricordia nare quibus ipso primus abbas cffectus, ad tantam
:

innihil contidens, ccelcste au:cilium implorat, sic-

perfoctionemjuslitiaeomnescohabitantesadduxit,ut
le confitendo orat Deus, rcx omnipotcns, qui
:
quasi crrli luniinaria ad efTugandas totiuserroris ne-
1111 sis supcr omnia excelsus, hninilia respicis, et bulas ct peccatorum tcnebras viderontur. Tunc ad
la semper a longo cognoscis, adesto nunc non rogi, q onincs circumquaquc Ecclcsias ex cisdem monachis
il homini ciEteris mortalibussimili,inquosuprcmo poiitiliccs eligi, tiinc abbates assunii, tunc denique

i^ Nempe anno 940, teste Willclmo Malmesbu- hiispitantos, quos ille quasi jam cxsilio deputatus,
aliud sibi igiiorans Consilium, aggressus est, id
>.'"))
Edgarus rex
in orationo ipiam ad opiscopos orans, ne se relictum a rcge ipsi dcsererent, sed
dicitur apud.-^vlredum cl llaipsleldiuni,ita
iliiiisse sociim ad patiiam,quamvis ad incolatum, perduee-
'iiucntem inducit patrem suuni Edniundum :<, Tu rcnt. At iUi mccstilia> ipsius compatientes, spopon-
'ilii, pater Dunstane, de constiucndis monastoriis. derunt oi qa.Tquc regni sui conimoda, si secum
cclesiis iodilicandis consilium salubro dodi- coniilatiis ailirot. •>

lu mihi adjutor in omnibus et oooponitor ox- Willelmus

(27) in lib. ii De regibus, cap. 7, inte-
1 isti, » etc. gium pri\ilogium reiert datum^iiniio 944, « litteris
-t>) B. hipc interponit Erant autcm apud Ceo-
: >.
aurois in libro Evangoliorum sciiptum,» quem rex
erum, ubi Iktc fact.i fuerant viri, vencrabiles, ipse dedit.
5gni videlicet Orienlis nuntii, cum rege tunc

I
431 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAH. 432

diversorum officiorum pr.-fpositi institui : proptcrca A Stupcntibus quidem omnibus, et vix fideni dictis
quod essent et religionis merito proecipui, et doctri- cxhibentibus, velocis cursoris (30) testimonio, et

nffi sapientia clarissimi, et ad catholica; fidci dcfen- mors et mortis hora sccundum viri testificationem

sionem pra;stantissimi (28).Scd tantae rcligionis spi- vcra probatur.

ritus da?monis malus impatiens, quo pacto viruiii a liegis morlem pnvnoscit, cujus corpus Glaslonix
slatu rectitudinis dejiciul, quantis valct insidii.s ola- sepelit.

boral.Cujus oculis in cubiculo quadam noctc oranlis 21. Regressus autcm a loco ut regcm loquendi
immanem se lupum itcrumque post paulum
ingerit, sibi cupidissiiaum adirct, diabolum scurra; similli-

vulpem blandientcm confingit, quam ille speeierum nium coram equitantibus deprehcndit saltantem, ct

varictatem subridens; te, inquit, per omnia s^imi- quasi de luturo aliquo lucro gloriantem : cujus pra;-

lem o formas tua; actioni congruasl dum in

tibi !
sentiam dum coessenti populo (31; indicasset, foi^
alterocruentum, in altero tc comprobcs fraudulon- mamiiue omnium conspectibus horribilem eximpc-
tum. Vade jam, inimicc, quoniam in ejus nomine te rio dcnudassct, requisitus postea quid cjusdem
vineam in lupo ct vulpe, qui te in leonc et dracone monstri tam petulans la;titia portcndcret, illo mor-
supcravit. Cerncns autem se magnam a da;monibus tem regis regnique mutationcm pro.ximam essc do-
invidiam pati, ncc suis aut filiorum suorum viribus t.
nuntiat.Cui mox prophetia; rerum vcritas contestata
patronum An-
salis conlidens, adhibuit vita; sua; respondit. Nondum enim sol scptics dicm creaverat,
dream apostolum, ut essct fidus intcrpres apud et roxocciditur,et regnum mutatur.Ex quo satis est

Deum, assiduus in tcrra comcs, atque in omnibus advertcrc, quanta hujus viri pectus gratia Dei rege*

hujus mundi turbinibus custos indeficiens. Hujus bat, qui iuvisibilem hostem tam facilo deprohcnde-
ipse assidua protectionc quasi muro vallatus, secu- re, et cjus proestigias tam vcraciter posset donu-
rus intVa cellam agebat aHatem, excelsa mente uni- darc. Trauslata; autem sunt cxscquia; rcgis Glesto-
vorsa mundi transccndens, et in amore divinitatis niam, ibique a bcato Dunstano sub magna lugen-
jugi meditatione requiescens.Unde suavissimis su- tis populi frequcntia terra; commendata;.

pcrnorum spirituum concentibus Sicpe intercsse Edredo regi chanis fit.

promeruit, bonam futurce merccdis spem Deo tri- 22. Successit in rcgnum jurc fratris Edredua,
bucnte; ut qui angelorum conversationem agebat in egregius vir, h«mo cultor justitia; ac pietatis, Dcum
terra, illorum societatem agnoscerct in ccclo. Dcni- valde diligcns, et ipsc a Deo multum dilcctus, ao

que curn prajfato rcgi Eadmundo filius nascerctur, per hoc paterno verbere quasi bonus filius crebro
nomine Edgarus, puer videbcet pacis ac justitia; ba- ab illo fiagellatus. In hujus conspectu vencrabilis
julus futurus, audivit idem beatus beatos in ccclo pater Dunstanua adeo erat prctiosus, ut eum omnl
angclos gratulantes, et cum magna gratulutione '-' gcneri humano prteferrct, principem tcstamentorum
psallcntcs (20) : Sit pax, sit magna Anglorum Eccle- thesauros ei delcgarct, animam, cor-
(32) stalueret,
quandiu puer natus regnum tenuerit, ct
sia; l.Tctitia, pus, ctregnum committerct; ncc quisquam in toto
Qoster Dunstanus mortalis vita; metas transegcril. rcgno Anglorum csset,qui absque cjus imperio ma-
Quod dictum quanta sit rerum voritate subnixum, nuin vel pedein movcrot. Proindc Dunstanus quasi
congruusordopra;sentislectionisfacietmanifestum. rex et regis imperator efTcctus, virgam a;quitati3,
20. Ea etiam tcmpestate vir Dei precibus rcgiis virgam regni Dei per omnes Anglorum fines cxten-
devinctus, Bathenscm Ecclesiam divinis cultibus in- dere, ecclcsias quas aut ipsc tundaverat, aut ab alii3
stituendam invisere pergit : ubi dum facta refectio- fundatas egestas oppresserat, amplis hajreditatibus
ne solitarius oraret, repente ad superna raptus, munerare, prorsus magnam populis la;litiam in sua

cujusdam discipuli nobiliter a se apud Glestoniam potentia facere, dum pax ct justitia in mutuos ara-

educati animam innumera angelorum frequentia plexus convcrterenl, et osculandi munus pro invl-
hinc inde stipatam, atque immensi luminis fulgore ccm libarent.
perfusam, ad cujli palatium provchi conspicit. Mox- Elfego mortuo sedcm Wintonicnsem rccusat.
qne in manus divina; pietatis eam commcndans, 23. Dum h.-cc ita gcruntur, Elfegus (33) apud
dominos quoquo loci ad commcndandum invitat. J)
qucm illum olim convcrsatum fuisse pra;diximu3,

Huic loco aptat Osbcrtus portcntum do cerco

(28) viderct, orante Dunstano ccrnerc mcruerit. Eadmun-
illuminato, supra num. 4 ut « sicut ex cerco ma- di regis cides accidit anno 94fi a latrunculo perpe-
tris Duustani totus ccclcsia; convcntus lumcn amis- Irata, nomine Leof, apud ^Villclnium in lib. ii De
sum reeupcrdvit ita ex hoc loro, ipsius Dunstani
: regibus, cap. 7. Sub idem teiiipus, id cst anno 9-i8i
doclrina et instituto omnes ecclesias .Anglia; constat Dunstanus abbas subscribit diplomati pro Crulan-
vera; rcligionis lumcn sumpsissc. » densibus apud Ingulfum.
apud Willelmun Dc rcgibns, (32) B. rcm explicat Gommisit illi rex optima
: <c
(29) Ha;c in lib. ii

cap. 8.
qua;que suppcllcctilium, quam plures scilicct rura-
les chartulas, ctiam vetcres pr;ucedcntium regnum
(30) li. ait Ceohvium prccposituin, qui res mo-
thesauros, necnon et divcrsas propria; adcptionis
nasterii cum Dunstano tractaturus advenn;rat, reni
sua; gazas sub munimine monasterii sui lidclilcr
comprobassc.
custodiendum. »
(31) B. iinum mcmorat .Elfstanum, Dunstani (33) II Eathel. Chrydioncnsis Ecelesia; prie-
. . .

itincris comitem, qni cum djomonis prestigias non sul » diciturapud B. Wintonicnsem fuisgc patet ox
 433 VITA. 434
arlvilamspirituali.sPanculnlisposilusi-st.Exislimans \ bpali Pctri logcbat scripturam nurcis littcris intex-
aulcm ro.\ tompus so opportunum accepissc, quo tam : lii priiicipio crut Vcrbnin, cl Verbum cral apud
iiKijoris honoris Dunstanum compotcm faecrot. Dcttm, et Deus crat r<;r/*Km.C.i!tcroruni vcro pladli
ii;4i,'rcilitur rogare illum.ut Ecclcsiam pastorali so- prnpriii lcnpnlium illns nniuina hahcljanl inscripta,
l.ilio destilulam ip.-^c ])aslor snscipiat. Scd cum 1'auli Paulus, .Anilrc.v .Vmlroas. lulin-a .\nJn;am
rot sc qunil porsuadohat persuadoro non pnsse, exhilaralii vullu aspicil comivcnlom ct evangclicis
iu.T malri Eadiva- [W. .Klpwolduy] vorlium im- vorbis auilit prKcinontem : Tollitc jugum iiicum xu-
I
suadohe: Scio, inquit, charissima matcr ac
-uit pcr vos, ct discite o mc quia mitis sum ct humilis
tiiiuisimporii Anglorum regina,quod le communis cordc, aiiimabus i'«/;(.?.Tunc a
ct inveuictis rcquicin
\ nostcr amicus Dunstanus pra^cipuc inler homincs bcato Pctro jussus l.Tvam e.xtcmlcro.moilicum rrc-
diligat, in tuis quani maximc opcribus doloctctur, pitantis forula^ ictum oxreiiit, hoc ab illo audicns :

diim quidquiil pro consilio vit.T!
pauperum,
oepcrit.sivcid csset in sustontatione
inmunerationc ccclosiarum, lu sodula sempcr
- culione implorc non cessaveris.Qua de rc ma-
aitcrn.t! ipso libi Hoc tibi sit, ct pocna abjocti, et signum ullcrius
non abjicicndi pontificatus. Ad cujus virgula; ta-
ctum a somno ovigilans, divinitus se intclligit visi-
tatum agit gratias Dco cujus munore ita sc cor.spi-
;

i;i,a animus meus spo detinetur, ut si quid ab oo n ril honoratum. Cumiiue dic illucoscentc rcgi qua;
qu.iil mo atquc illum deccat postulavoris,nulla tibi videral cnarrassct,miratu? illc tali enodationo visio-
r.ilione donegarc velit.Dccore autem utrumque no- nem absolvit. Quoniam per arma apostolica» bene-
st i'iim,ut summum ipse atlingat sacerdotium omni- dictionis postcstas exprimitur pontidcalis, noveris
liii manifestum cst,qui omnes honores vita et sa-
•
te, pro 00 quod hesterna dio jugumDomini conlom-
pi itia illius scimusesso inforioros,ct regemAnglo- psoris, incropatum, ac divina electiona futurum
riiin multis c.Ttorarum terrarum regibus noscimus pontificem designatum.Porro quod,»; principio eral
pnientiorom..\ggrodorc igitur, mi dulcissima, ho- Verbuin, gladio beati Petri apostoli inscriptum vi-
ininom fominali facundia, et hortarc ea qua apud disti, cum Verbum Dei sit unigenitus Filius Dci,
illum nilcris gratia, ut tibi consentiat,quatenus ex Dcus,apud Deum scmpcr,hom.o anfem pro homini-
hnr Deo faniiliarius adhffirere,ot nos potentius valcat bus intor hominos factus: profecto scias tc cjus
a jioccatorum vinoulis absolvcrc. Parot itaque regi scdis principem futurum, quK Christi nomine in
tllii malcr regina, Dunstanum adsoiscit convivio, urbo Cantuariorum cKteris Ecclesiis insigniorcclc-
Uniulcetalloquio.Sed illc,juxta etymologiam nomi- bratur. Hoc signo divinae prainuntiationis Dunsta-
nis sui ut mons persistens immobilis : Nolo, ait, nus est glorificatus, et hac regis interpretationis
rloinina.illud a mo cxpcti.quod vcl concessum meos conjectura pontifex designatus. signum insigne !

los perturbct,vel non concessum tuos ofTondat. C gratiam gratis homini datam! cordis ejus sin-
Noqiio enim nescio quam difliculter suam quisque coram puritatom! .\ilhuc summus .\nglorum pon-
into Iribunal Christi causam agat, neduin aliena; tifex Odo in humanis rebus vitam"agebat,et Dunsta-
iiusa; cognitor aut judex cxistat.Quod si ista ratio- nus in oculis superni Inspectoris summus pontifex
luin maxima non esset,illa nimirum asuscipiondo erat Mirandum valde quod ipse adhuc lorrigenaan-
•pi.-^cnpatu multum mo cohiberet, quod dominum golicis concenlibus admisceretur i:i cirlis, miran-
i'_-'ni conslanti video languore poriclitari,nec mul- dumnihilominus quod eumccelicivesfrequontabant
uui mo ab eo separari possc.cum me tam sui pa- in torris. Quid ! cui pr.Tponam, hominem cirlicolis
r.ni, quam totius rcgni domiuum ipse statucrit. ad.junctum,an coelicolas homini destinatos, non sa-
^uiiique illareslitanteni suisadhuc rationibus teno- tis comperio, nisi quod in altero fclicior, in altcro
0 voluisset, molus ille aliquantisper : Certissi- erat ille sccurior. Stupoant alii diversrs diversarum

nuni, inquit, babeto in diobus filii tui ponti- virtutumdoniitionesquibusdamhominibusdivinitus

irali infula mo non esse sublimandum. Inde collatas; ego nihil ita magnipendo,quomodo homi-
luctuantes animos gorens cublculo se dedil,ibique ncm in hujus mundi turbinibus cousistentem, uni-
ecum multa volventi somnus obrepsit ; et ecce ad- versa mundi animo transcendcntem, et in amore
•\m\. principes rcgni Dei et judices sa!culi,venerabi- jj
Conditoris quiescentem, Martham videre ministe-
Ghristi apostoli Petrus et Paulus cum sancto rio, Mariam desiderio,fidcm operantem,charitatem
Vndrea,quaside urbe Roma eidem ogrodienti occur- ardontem. Sed nihil diximus, nisi ca qua3 reliqua
enlos,et ad Montem-Gaudii sibi se adjungenies. A sunt dixerimus.
[uibus gratiosissime salutatus, \-idebat singulos in
Edredi mortui funus curat.
in^'ulorum manibus gladios enitere, quos omnes
tliciosa benignitate sibi obtulere. Cumque visum 2-4. .\t rex Edredus lethali morbo cnrroptus (.34)

"•i^ extensos ante se gladios ducorot,hanc in gladio decidit in leclum,necullam evadondio mortis spom

u[.criori num.l2, idemque probat hoc loco Osber- ctorum pedibus acclivus, Deo et Dunstano vitam
us qui Elfinum pro Dunstano ordinatum addit. devoverat cujus monitis tortiones crebras corporis
:

(34) B. « Ita ut refoctionis tempore cibum reji-

: pationter ferre, orationes continuare, prorsus pala-
cret pra? stnmiiohi dobilitate. » Ejus mors incidit tium suum gvmnasium virtutum facore. Decessit
n annum 95.5.\VilIolmus Malmcsburiensis in lib. ii magno luctu hominum, » etc.
)e regibus, cap. vii, ita de eo « Ipse interea san- :
435 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAR. 436
mcfliGipromittcbant.Gelobritcritaqucnuntioslegat, A. sancta exccdercl devotio hoc in loco lurris exstru- ;

qui patrem vitx suk Dunstanum accersinnt, ut sit
ultimi arbitrii lcstis.confossionum susceplor et
delisapud Dcum intcrccssor. Contristatus ergo aJ
aniniam Dunstanus, quanta vclocitalc potuit,ami-
cum regcm invisore pcrgit. Vidcns autem Deus il-
cta crat (35), quam necdm ulla in supremo cacu-
fi- mino tectura claudebat. Cumquc populus trabem
loliusoperissustentatricemsumniismurisapplicarc
conlcndorct, repcnlo ruplis funibus eadom trabes
deorsum rucre Glainor ingons totius populi
coepit.

lum ct cordis dolorc affligi etcorporis laborcmpaii, Dunstanum vocibus porstrcpentis. Advolat
itoratis
non est passus utultraillum afflictiu tangcret,(|uin itaque ocior sanctus, elatam dexleram machin»
ct dolorem lenivit el laborcm imminuit.Nam, cum opponit, e rcgione crucem depingit. Necdum sancta
esset in ilincre tondcns ad palalium ct membra je- manus sanctos contraxerat digitos, cum ea quae
juniis confecta infatigabilitcr fatigarct.vox de sum- vergere ca>pcrat trabes, non vinculis astricta, non
mo cElhere delapsa insonuit: Eccc rcx Edredus ob- machinis levata, non denique ullo humani ingenii
dormivit in Domino. Cujus vocis emissiono equus, apparatu sustentata,ad locumdequo ruere coeperat
cni insidebat, percussus interiit, comitcs Ircmuc- revehi videbatur.Si tantffl gloriE malignum spiritua
runt, audientesquidem fragorem tonantis,sed quid non invidoret,cui invideret? Si tunc virus mahgni-
tonaret non intclligcntes.Quibus ipsc rcm aperions, „ tatis sua; non elTunderet, quando effunderel? Nihil
commendat animam dcfuncti regis in manus Kterni crgo dubietatis ultcrius de viro Dei habens, semel
Regis, slatimquo dcferontibus nuntiis audit quod atque sinml omnes insidiarum suarum laqucosilli
antc sibi de ccelo angelus absolvit. Ingrcssus crgo intendere statuit.Translatusitaque inspecicm ursi,
palatium Dunstanus, contemplatur dilccti hominis consimilem hianti rictu orantem (36) aggreditur,
cadaver jacero, comitum turbas, qui aurati olim injectisque ungulis pastoralem.quammanu tencbat,
solobant assistere, procul rccodcre miratur com- ; virgam, compIectitur,atquc ad se trahcre conatur,
mutationcm,mi.ieratur cunditionem. Dcindo fidem, At divinus Dunstanus,divinilatis spiritu fortiter ro-
qua vivontem dile.xorat,dofuncto quoque inqicndere boratus.relractum ad se baculum erigitin sublime,
sludens, corporis involucrum in sua susccpit,dcbi- fugientem belluam dirissime Cffidit; ncc prius
tumque sepelicndi officium dcbito illi honore por- monstrum cuidendo desistit, quam flagellum in
solvit. tergo illius tribus in partibus comminutum appa-
Edwii rcgis oh iitalos morcs, rccciUt. ruit (.37).

25.Posthunc surrcxit Edwi filius Edmundi rogis, lieijis amores insecUUus, iii exilium agilur. Apud
aetatequidem juvcnis,et nulla regnandi gratia pol- Gandavum degit.

lens,qui neque ipse sapiens,neque sapientium con 27. Victus ergo in se diabolus, in aliis victorem
silio acquiescens.scd altcr Roboam,despeclis raajo- C suum vincere qusrit. Neque enim rerum occasio
ribus, natu puororum consilia sectabatur. IIos ille nes longe abfuerant, quibus id quod perverse mo-

perniciosissimos salellites nactus, et oorum non liebatur, in usus maliguos tranferret.

tam consiliis quam insaniis fretus,optimum quem- Nam eodem quo consecratus fuerat
roge prajfato
que rebus exspoliare, locupletes proscribere,cxha3- dio in turpes concubitus publice devoluto, ac per
redare ecclesias, detrahere reIigioni,multipIices in hoc omni senatorio ordine offenso, nemino tamcn
civitatihus exactiones exerccre.Nec solum alionis ab e.jus lasciviam redarguere auso, pari ac communi

ejus cognationo illius obfuit crudelilas,vorum ctiam
Ncronis morc in hominos sua stirpo oriundos, in
ipsam quoque regum matrem rcginam Eadivam,sua
dementia debacchari. Pra^tor hc-ec libidine ardens,
sine intermissione a;stuabat ad coitum. Quibus re-
omnium voto Dunstanus(38)rompoIIatu3 quiregem
constanter adeat, regiuni stuprum divina humana-
que ratione compescat, mulicris a<lultera! morotri-
cium suspendii comminatione perccllat. Fecit hoc
ille,et parum ost hoc.Repertum insuper cum adul-

bus venerabilis pator Dunstanus graviter offensus, tera simul et filia illius principem a moechali toro
frequentor eum simul et acritcrin locis opportunis violonter abstraxit, positaque in capite corona ojus
incroparo; incropantem ridero, simulquo illi
ille anto summumpontilicomOdonemadduxit.At ganca
multa mala minari. Postquam aulem industriam Q sanguincos intorquens oculos Tu, inquit, mortis :

suam nihil videt pra^valere, oranino decernit cyus mc suspendio addixisti; ego te membrorum decore
colloquio abstinendum. privatum sempiterno c.xsilio damnabo. Cujus in-
Glastoni.T pie degit. vectionis tcnore spiritus nequam arreptus,uItioneni
26. Itaquo,relicto illo,mi)nasterio recipitur, ibique de viro Doi nefanda! merctricis impulsu cxspectat.
in tanta cclsitudine religionis deguit.ut monsuram Itaquc mulii^ris animumdiabolu3instigat;regiairam

Osbortus hic inseril mortom Elfii monaohi,

(35) scipionora crassuiii ct fortem, ac illius summitatera
qui rum
Diinstano monastorii officiiias (irrumicus, argonto cirounipnsito docnrassp, qund in modura
ler do ca'lo vocatus ost; tum subdit Osbortus. c In concavic sph.i^r.T superiio formatum, dontcni beati
ipso itaquc loro, in qun Dunsluiius vocom audivit, Andreffi apustoli gostubat inclusum, tum ad mimi-
oratni'ium in ni.idum luiris a:difioavit sub palruci- men contra dsmonos, tum ub amurom in aposto-
nio B. Joannis Buptist.T. » lum.
(3(>) B. Scribit id accidisse uranti (i»/t,' altcre iiiiir- (37) B.: Et cum vidisset summus ponlificum Odo
..

li/ris Ckristi Gcorgii. rogis pctulantiam maximo in consecratiniris suu' die..

(.37)Osbertus addit Dunstanum focissc sibiulium ait ca'piscopis suis el principibus suis Eant, oro. :
437 VITA. 438
millipr(TO) pxallnl : anihn oxpiliiim nunslann inton- A sus impium regom Kdwinm. Qni omnc=, (juasi in

tant. Kt priino i|uiiloni, urpontc rogis odiotn, oninos uniim hominom Iranslali.non modo rognum ipsius
monasticfl? religionis ecclosi.t! suis rebus spoliahiin- nbjicerc, vcrum ctiam ipsum rcgno cxpcllerc moliti
lur, ut, qu.T pr.Tcipti.T scinpcr viro fuoro I.Tliliio, sunt, proptcrca quod in commisso rcgiminc insi-
minc eidoin (]u.nni indximo fierent nnprnri. Doinile picntcr opisset, sapienlos dispordoret, ignaros boni
CUin vontuni Cnissot (il.istoni;iin, et ih^soriplis onini- siiis oonsiliis adsoisooirl.prorsus lihidino atijue ar-
bus ipse prnscriptus luissot, inter laorymas mona- rogantia pr.Tccps ahinH. Coacti ilaf|ue in tuibam
chorum cjus m.inn nutritnrurn, inter lamenta vc- rcgem cum ndullera fugitalenlcm, at(|uo in inviis
nientium ad sc cx omnibus locis amicoruin, intcr sesc occult;mtom armis persoqiii non dcsistunt. Et
gemitus pauperum.consuolis stipenrliisporsingulos ipsam quidcm juxta Claudium (41) civitatem ropcr-
dicsah illo rorro;itiMMini,auclita eslinalriotomplivox tam suhnorvavero. Deindc qua digna fuerat mortc
plnudentis (li;dioli,iju;isi vox juvencul.T acrit('rat([ue multavcre. Porrn rogom per diversa locorum some-
minute cachinnanlis. Quom sanctus sevora frontc tra devianlom ultra flumon Tamisinm compulcre.
suspiciens, Nihil, super exsilio mco gratulcris,
ait, Doinde accito fratro illius optima; indolis adolc-
quoniam plus cst quod mc redeunte dolcas, quam scontcnominc Edgaro,qucm futurum rogcm coelesti
qnidquid mo oxsnlantol;olari valeas .Vdquod dictuin T. quondam oraculo dosignatum fuisse pr.Tdiximus,
pallidi rogni p;illidns ministor abscossit.Dunstanus dum |i;iccm rcgnique salutem suisacDunst;ini tem-
nutoninnn immomor quid sihi divinusolini cilhara'- poribus angeli pr.Tdicarent, statuunt illiim regom
dusprffcinucrit,iuio Dominic.-Bincmorproniissionis, supcr omnes provincias ab Humbre m;igno flumine
qu;i bcatos fore qui pro justitia persecutionem pa- usquead flumenTamisium ; quo flumine amborum
tiuntur (Maltli. v. 10) Christus asseruit, marinis sc regnuin ab invicem dirimebatur. Ita regnum,quod
llnclihus tradit,contrarium liltus in gente Flandri- unum fuerat, in duos reges divisuin gravihus ali-
tarum attingons uhi cininonti coram principc tcrr;o quantispcr connictihus bcllorum suihiliat, imjilcta

ilhis grutia inventa, manehat in monastcrio s.ancti tunc veridica illa Salvatoris sonliMitia, ijua oiiinc
1'ilri ijuod situm cst Gandavi, proptcrea quod illud rcgnum in se ipsum divisum asserit destruondum,
c.fteris illius rcgionis monasteriis et professione vir- ct domum superdomum esse casunim (Lxic. xi, 17).
tutis,et philosoi)hi;c documentisexcellerevidebatur. Edgarus quotidie erat proficiens, ut David, piclate
Nec tamen ccssat vcsana furentis mulieris insania, nc fortitudine,atque,ut Salomon, sapicntia, divitiis
qu.T omnihus qui, virum Dei tempore su.t reces- et gloria, domus autem Edwi in dies decresccre,
siimis hospitio foverant, perscrutatis, proscriptis, cum ipse in flagitiis crcscerc non desiverit.

daninatis, ipsius quocjuc oculis eruendis malignos -, Dun.itanus ah exsilio rcvocatur. Wifiorniensis cccle-
tr;insinitteret ministros. Verum, miserante divina C siic episropus ordiiiatur sub titulo archiepiscopi
clementiacujusnunquamauxilio destituebatur.ante Cantuariensis.

illum Gallia susccjierat.quam a?quoreos servi Jeza- 29. Post paucos autem electionis sui-e dies praece-

belis fluctusattigissent.Exsulatitaquesanctus nulla pitEdgarus diarcha totius regni sui concilium cole-
cxsilii pergratiam Dei damna deplorans, dum suis brari, in quo annihilatis nmnihus qu« a fratre ejus

moritis ita sibi omnes devinciret, ut patriam esse iniquis fuerant legibus dccreta, ac restitutis omni-
oxsilium pularct. Supor htec illum amici apostoli bus qu.T violenta illius fuerant damnatione .ahlata,
cciisolatio fovet.ijui nullius rei quam ipse expeteret Dunstanum quoque venerabilem ahbatcminmagna
ouin indigcre permisit (-40). gloria de exsilio revocavit (42), et majore, quam ah
Edivio rcge fuycto, lulyarus regnat. omnihus ante regihus honoratus fuisset, gloriasuh-
2.S. Respiciens ergo Christi clementia Angloruni limavit. Cui etiam, ut pontificale docus suscijxeret,
liripnlum tanto patrono destitutum.suscilavit corda vchementi pclitione imminuit nec antc a prccibus
;

vinirum ah Huinhre fluvio usque ad flumon Tami-
sium, supra quod urhs Lundonia esl fundata,adver
quilihet ex vobis adoducondum regem... Ad extre-
mum vero elegerunt duos, quosanimoconstantissi-
mos noveranl, Dunslanuni scilicet ahhatem, et Cy-
newium opiscopuni ojusdcm Dunstani consangui-
neum. " Osborlus Kinsvinum vocat.
quicscere voluit quam illumasententia ad consen-
tiendum retraheret, et ecclesia; Wigorniensi, qua;
vero de Dunstani ordinatione suhditur, codem ferc
legitur suprain Vita S. Odonis archiepiscopi
D modo
Cantuariensis. Id factum in conventu apud Bradan-
ford cx B. uhi Dunstanum ait prius ordinatum fuisse
ad epixcopum, ut regi essct a consiliis dein admo- ;

(30) B : >i -Eth.Tlyun.Sic erat
mulieris. » Chronologia Saxonica hoc Dunstani ex-
silium refcrt ad annuiu 955.
(40) B. addit quosdam persecutores frustra eo-
nalos eum avellcre a monasterio, idque viso signiti-
catum Dunstano. Osbertus rem explicat, ailque
fuisscquosii;im e fralrihus Glestoniensibus,quieum
ah istius cirnohii pi;el;itiono deponere volebant
qund Deus avertcril.
(41) Osborlo, «cjuxta civitatem
vulgo Gloccstcr.
nomen ignoininiosum
Glavoniicusem, » regc hanc camdeni ecelesiam,» elc. ItaB. qui rcgis
tum Vigorniensi Ecclesi.cmortuo Cynevvaldo. « Po-
stca factus magnus sapientium convontus inBran-
danford.et eo in loco omnium ex electione ordinatus
est Dunslanus ad episcopum, eotcnus maxime, quo
regali prKsenti.T propter provida prudentiarumsua-
rum consilia jugiier adfuisset... Deinde jiastor \Vi-
gnrnioiisis Ecclesi;c,utpotc Cynewaldus.mortc mor-
talium cursuquo vila^ toinporidis cducto succuhuit,
et suscepithcatus pontifex Dunstanus constitutus a
ataviam ab o.xsilio cum Dunslano rcvocatam dicit.

Nenipe anno 957 cx Chronologia Sa.xonica,

1,42) De Konewaldo superius.
non anno 9,59, ut apud Spelmannum et alios. Quod
439 S. DUNSTANUS EPI^COP. CANTUAH. 440

sub honorcbeata; virginis Maria; pollobat,ponlificcm A habcre, scd in sortcm pccnitenlium animarum eam-
prceficcrct. Qui dum Doroberni.tm sacrandus advc- dom ccdorc. Tum ille cxsultans in Domino, fnro-
niret, ct, recitata petitionc cleri ac populi, summus res illorum tali raliocinatione compcscuit. Quid,
Deisacerdos, Odo gaudcnter annuissct niirabiledic- ; inquit, injusli aclum est vobis? Si peccavit honio
tulcsitcrum consocralionis rninistcriuni, non quasi islo, in Christum et in me pcccavit. Sod, quoniam
suporantistitem Wicciorum, sed sicut supcr arcbi- moas propter Chrislum dimisi injurias, dimisit ct
episcopum Gantuariorum mirabiliteralquc hilariter suas Christus, cum cjus cgo clcmenliam depreca-
absolvit. Qua dc re a circumstante clcro reprehen- tus sum. Quod crgo Christus etego dignali sumus
sus, quod contra Patrum decreta ageret, qui unius clomenter indulgerc,eos qua temeritate audetisim-
ecclesire duos prohibent essc sacerdotes,ncc per jus probc roprehendero? Qua sonleutia tetri spiritus,
haereditatis fieri electionem succfssionis,talo forlur quasi Parthica pcrcussi sagitta, muscarum modo a
responsum dedisse : Si divinis humana non cedo- vento raptarum dissiliunt.
rent,jure mihi hominum auctoritasprffilendi posset.
Lundoniw sedem aceipit.
Nunc vcro quoniam auctor'omnium Dcus est, non
31. At Edgarus totius imperii monarcha effo-
possum illud non facere quod faciendum Spiritus
ctus, cogitabatbeatum virum super omne rcgnum
Dei dignatus est pr»cipcre Erit namque beatus iste t^
conslituere, nolens in regno sine illo crescere,
prosimus post mortem meam hujus sedis archi-
quom ante rcgnum pra; cffiteris studucrai familia-
episcopus,ot adversus mundi principem fortissimus
rius diligero. Undo apposito patribus suis Lundo-
pr.Tliator.IIac ille summi pontificis ratione defensus
nicnsi episcopo, rogatu regis ac principum Dun-
procedit ad populum, summus
tuariorum pr.'ctitulattt.s,gostans insignia Aaron,non
et ille pontifex Can-
stanus successione donatur, annuenlibus quoquc 1
omnibus ejusdem urbis habitatoribus,ctimportunis
legis velamine adumbrata, sed divina; propitiationis
vocibus illius nomen acclamantibus. Audicrant
munere per gratiam Chrisli insignita.Inde ad ecclc-
namque quam fuerat a primajva .'otato Doo ac-
siam quK sibi fuorat consignata revorsus, atque in
ceptissimus, quam in illa cui praierat Ecclesia solli-
cathedra pontificali sublimatus, recordatusest quid
citus, quam dcnique in omni re bona ct optima pro-
olim cxsultanti diabolo promisisset, cum illum re-
batissimus et ca re noluerunt habere alium cum
:
galis impictas exsilio ascripsisset. Itaquc obviis in
possint habere lectissimum. Neque illum juvit ex-
illum nianibus insurgere, membra ejus evangelico
cusatio canonum auctoritate pra^tcnsa, qui sicut
gladio dividero, ct oves qute circumquaque erra-
ecclcsiam unam duobus csso episcopis contradicunt,
bunda; ferebantur, ad Dominicumovile revocare.
ita duas Ecclcsias uni cpiscopo ficri posse non pcr-
Edwii animam a panis liberat.
Cum Joannes, inquiunt, dilectus Domini
Q mittunt :

30. Intorea mortuo impiissimo rege (43) Edvvio, scptem Ecclesiis atquc cpiscopis earum prt-efucrit,
atque in sortcm malignorum spirituum Iranslato, et beatus Paulus omnium Ecclesiarum sollicitudi-
Dunstanus in ccclesia, cui pra^erat, Deividis modi- nem simul et magistcrium habuerit. Talibus bcatus
talionibus inscrviobat, nihil sciens quid dc rego Pontifex rationum teslimoniis victus,Lundana; ur-
actum fuisset. lit ccce tartarea cohors sub ejus as- bis antistes intronizatur, non relinquens eam
pectu exsultando quasi chorum ducere,
dc ct voluli quam ante habucrat Ecclesiam, sed utrique prt-esi-

capta prajda lajtas victorias agerc. Perscrutatur dens, utramque regens, utriusque verus ac pro-
ilaque sancfus c.iusam lajtitirT, audit regem obiis- prius pontifex oxislons. Habes crgo, sanctissime
se, animum illiiis gehonnalibus statim incendiis Palor, gladium Pauli, qucm tibi coelitus destinatum
tradondam {liberafj ; sod prius hoc Dunstano ex olim ipso detulerat, ct ad dividendos Ecclcsia; ini-
divuio imporio nuntiandum. Motus itaquc pietatc micos habcndum tradiderat. Et quamvis prior tua
Dunstanus solo lenus proslcrnitur, largifluus ox ponlificalis poteatas non absque vigore evangelic.-c
oculis lacrYmarum imber producitur pulsat Dcum disciplintie adminislrata sit, non tamen eam aut
;

precibus, nec ab illo orando quiescit, quousquc gkdio, aut pcrsona prKsidentls prajmonstrari opor-
apiritum regts liberatum agnoscit. Brevi autem mo- tuit, proptcrca quod noquc virginem gladius decet,

rula peracta redit trislis legio infernaiis, magno- ^ viros autem deeet ncque mutando locum mutasti :

que clamore in has vocos erumpit te hominom obsequium cum a virgine Matre Domini trans-
: ;

hominum o fidei alienum o nostris bcneficiis

! ! iresad.\po«tolum Domini,a Wigracistra ad Lundo-
semper ingratum nos detulimus obsequium, tu
1 niam. Accingerc ergo, bellator fortissime, accin-
nobis rctulisli supplioium ; ad ulcisccndas injurias gcro gladio potcnti:o Dei, factus potcns per eum
tuas dc rogiono lonebrarum voninius, ot occo ad- qui supra femur quoque cst potontissimus (Psal.
vcrsis improcutionibus luis confusi rodimus. Cum- XLiv, 4.) ad dimicandum advcrsus mundi rectores
quc illo dcpromend;u veritatis prKCCptum daMnoni- tcnebrarum harum, contra spiritualia nequitiaj in
bus indiceret, agnoscit animam regis angelica coclestibus (Ephes. vi, 12). Divide illos qui per nc-
virtutc illis sublatam ad statulum lerniinutn sub farium scolus illicilo ubuluntur matrimonio, ncc te
signaculo sorvatum nihil juris in illam da-nioncs
; rovocct ad inforenda ultiunc aut rcgalis polestas,

(43) Ejus mortcm revocant ad annum 950, Wintonia; iii novo monastcrio tumulalus est, testc Wilelmo
in lib. II, Dc regibus .\nglorum, cap. 7.
441 VITA. 442

iiut Rnniaiil poTitiricis sinf^ularis suliiiinituj. U:i : oii- \ dia redit. Dnminus nani((iic agcli;il pio Duiisl;ino,
lonliiiMi in iiciiuili sciluclorcs ;ir^ciil;u'ios, ct iiiin iit iniplcrot vcrliiim siiiiiii, (pnnl proiiiisc.r;it iii iii;uiu

prius lul sacruni iillarc dii! l'cnlcr(is!,cs oliialuru» priiicipiiiii regni siii. Advcrlciis autcm rcx Edga-
])rocc(las, (]uani el illos viiulicla leriat, ct pnpulo riis lioruiii re|iroli;itinii(;iii, mclioris os.sc vocalio-
Doi jiislilia prnvciiiat. l)l)i(|iic tiiarum signa virlu-> iieiii, siilnmque in iiiiinilnis hnminibus esse Duns-
timi rcrnKpic.uliiipii'- Doiiiinicic crucis tropnca erii;c ;
taiiiiiii, cui ncmo coiifcrri, imn nniniliiis pnssot
pronicrclicris clcniiii post modiciiiii gladiuiu I'clri, pr;elV;rri, tcrtio illuin precibiis r;itig;ituiii, laiidom-
in (|U() innunicra, sicul 1'clrus, omniuiii gcm^rum ([uc cuiii siii ijjsius, tuni oiniiiuiu episcoporiim
animaliii occidcs {.Irt. x, 13, 14), ct in corpus Ec- impnrtuiiit;ite suiieratum, priin.c metropolis Anglo-
clesi.-nmanducando trajicicB.Promrrcberis.inquam, rum primatem ac palriarcham instituit (45). Quem
pladium Pctri, nominc nmnipotcnlis
insignitnin statim ob robur apostolicic fidei vcl auctoritatis ad
Kilii Dci, ut in omni Anplorum latitudinc ligandi Romulcain urbem prnfoctum, Romanus pontifox
solvendiquc pntcslas pcr illiim tilii augoatur, ncc (4G) vidore |)romeruit, ounique s;icris pontinc;ililjus

viilcat in ovilo intrare ovium, ijui tc ductore non as- deconitum, quasi angeluin Domini cxcrcituiim, ad
ccnderit per ostium. Quam morilo ostium horrci cxibcndam divina; lcgis scicntiam, aut quasi co-
Doroliornia sonat, ut horreum
sit ampliludo impo-
p lumuam lucis ad illuminandam facicm terr.-c^gonti
riiAnglnrum, ostium voro principatus Ecclcsi;c Anglorum transmisit. Ecco quomadmodum implc-
Cantuariorum. ta sunt, quo! porgladium verbo Dei inscriptum,
flilone mortiio, itemquc FAfsino ; BarCliclino ejecto,
ac boata principis apostolorum Potri legationc
Cantuariam transfcrlur. exhibitum, tanto ante pra;nnntiata fuerunt. Sod
32. Excossit crgo humanis rehus, deductus an- quid sibi vult quod de manu tcrtii apostoli tertium
gelorum manihus ad paradisum princeps sacerdo- gladium acccperit, cum in ecclesia qu.-c sub ojus
luiii Odo, vir clarus sapientia, et virtute laudaliilis, noniinc apud Rovecistram vencrabilis habctur,pon-
et nisi Dunstanus succederet, ah omni Anglorum tifcx noi:[ua(iuam sedcrit.' Sodit plano potestatc,
orbe (44) scmper dcflendus. Post cujus obitum, etsi non corporali scssinne ; soilit, inquam pote-
eum rex Dunslanum, adjuraret, ut princeps ficrct state, imperio sedit, dcfensione scdit, bencficiis
saccrdotum, nec illc adjuranti ulla ralione assensum scdit.

accommodaret, assistunt quidam, qiiorum manus Columba intcr sacra illustratur. Aijuam c.t rupe
Wentoni.-e episcopus Elfsinus iinpleverat, postulan- elicit.

tes conlirmari illi summumsacerdotium. Hic enim 33. Sed nc virtutum illius gratia iirbs Cantuaria
ct ante Odonom sumnuim sacerdotiuni ambierat csset privata, aut augmentum suscepti honoris di-
sed custos Ecclcsias suE Ghristus ambitionom illius ^ minutio prailerita! viderotur fuisso virtutis,dignatiis
iinpcdiebal. Itaquo rex eos qui muneribus pontificis est Spiritus sanctus novis quibusdam grati.i; sum
corrupli fucrant, nihil suppiciens,et obhoc simplici principiis ita virum in occlesia Salvatoris clarificarc,
cos animn cxaudicns, orbatam pastorc Ecclesiam ei- ut miraliilis ipsc extra hominis naturam vidorctur
dem tradidit gubernandam. Sed cum Romam pro- esse. Nain, cum dic adventus sui primo sacris alta-
fcctus fuisset, ut pallium a sede apostolica susci- ribus assisteret, et populo Dei vivificum pancm
peret, gravi intcr Alpes frigore corrcptus misere in- distribucndo porrigcret, rcpentc contecta nubc
fcriit, digna
sibi ultionc divinitus recompcnsata; domo, columba in Jordane a Joannc olim visa ite-
ui qui ab amore cadestium friguissct in corde,per rum apparuit {Luc. iii, 22), qua; quousqiie sacrifi-
frigoris asporitatem periret in corpore, et qui alic- cium esset consumptum super illum mansit.Cum-
nos honores ambire prs;sumpsisset, ipse in aliena que consumptum essetsacrificium, rcquievit supra
regione mortuus, honorem paritor et vitam amitte- moinoriam beati Odonis, qua; ad australem partem
ret. Iterumpreccsdearchicpiscopatu Dunslano fun- altaris in modum pyramidis exstructa fuit ex qua :

dunlur, nec quidquam in animo illiiis confcssinnis die ita pontifex meritum ejusdem hominis Dci re-
riperantur. Quapropter deligitur ad patriarchatum veritus est, ut nunquam pertransirot nisi genua
Cantuariensis Ecclesi^T Bcrthelinus Dorsacensium n bonumquc illum vocarct, ita dicens Hic
flectoret, :

cpiscopus, homo mansuetior quam industrior, et requiescitOdo bonus.

qui suaj magis quam alienae vita! nosset consulere. 34. Per idem tempus quidam magnus videlicct et
Is post paucos suscepli pontificatus dies, cognitus potons Salvatori a;diculam instituit ad quam sa- ;

quod ad tantam rcm minus esset idoneus,.jussus a erandam, el juro proprio possidendam vencrabilis
rege et omni populo, Cantuaria discedit, atquc ad pontifox Dunstanus invitatus accessit. Ubi cum ad
relictani nuper Eeclcsiam suain non sinc verecun- ministeriuui dedicationis aqua defuisset, ac pcr hoc

(44) lluc pcrtinent ^\ illelmi vcrba in Odone. quam aliis auctoribus iu Odonis Actis pr;etulimus.
« Quantiilum autcm csl tostimonium quod ei perlii- Do [lallio actum supra in Obsorvatione 12.
bel Osbernus.qui oum dicit pro sanctitntc sua et (40) B. addit Dunstano commeatum ob nimiam
industria ab omni Anglorum orbe seinper deflen- vicluidiuni erogationein, in itincro defecisse, sed
dum nisi Dunstanus successisset. » murmurante procuratorc, abbatem quemdain sub-
(45) Anno 961 Odonem mortuum, et Dunstanum veuisse.
ei subrogatum fuisse docet Ghronologia Saxonica,
 ;

443 S. DUNSTANUS EPISCOP. CANTUAR. 444

invitatori vdrcciindia accpssisset, ad vocem viri, J^ siis expellendos. Ex quo factum pst ut qnarumdam
quam per naturara gratiam Dei
non haliuit, per elarissimarum minislrieccIesiarum,dumineligendo
Qpida rupes aquam profudit quae de eadem rupo quodrumquo doliborarent, voluptatem honestati
usque hodie manans ('»7), ac salutiforum fldehbus prffiferrent, regali sanctionc dc oisdem ecclcsiis
poculum pr.nebens, Dunslani nomen celobre facit. expulsi (50J, melioribus seot alterius Ordinis homi-

Anijlue sUUnm rcfnrmnt,. Codices emcndat. nibus sua loca rclinquerent. Propter haec igitur
Dunstanus igitur candiila aposfolatus sui stolaa sanctissimaj instituta disciplina; tantus in regno

RomanOj ut diximus, pontirice infulatus, et universae Anglorum divinitatis cultus excrevit, ut ct nobili»-

Anglorum genti, necnon et aliis regionibus Anglo- simi quique, atque in sa?culo potenlissimi, spretis
rum regno suppositis patriarchadestinatus, festina- omnibus mundi pomp's,ad divina confugeront ser-
bat singulas regionis digredi civitates, ut si quibus vitia; et hiquos ecclesiasticus Ordo admiserat, de
nomen fidei incognitum fuisset pra^dicaret, et do- virtutecontendercnt, scientes neminem ad honorem
mesticos fidei Apostolica traditione ad bonumopus posse pertingero, quom non virtutum merita juva-
instrueret. Nec facile erat quempiam auditorum rent. Ob hujus quoque, diseiplin» pxcellentiam,tanta
ejus non esse docibilem, propterea quod lanta illi paois constantia, tanta rerum exstitit opulontia, ut
rerum subtilitas inerat, tanta dicendi facultas, ut t» omnia mundi clementa.ipsum quoque clementorum
nihil esset aut inventu sapientius, aut dictu orna- creatorcm Doum regiistemporibusarridere putares.
tius, aut auditu jocundius. Cum autem a forinsecis Sic pontificis sapientia dictabat regis justitiam
rebusrcquiesdata fuisset, tunc conjunctius cum Deo regis justitia obtinuit Dei misericordiam : Dei
manere, sacris vigiliisinsistendo, divinas Scripturas autem miscricordia oranium rerum praestilit abun-
legendo, aut earum codices emcndando summum- ;
dantiam.
questudiumeratutnunquamadivinisoporibusvaca- l'a'(jcm ob violalum virgincm scptcnni pwnitentix
rct. Si»d nunc vcrum judicium intor virum et virum addicit.
discernere, nunc impaeatas hominum raontes pla- 35. Sed hic communia totius Eccle.sia3 gaudia
cido sermono tranquillari!, horum inopla di.^^solvere cupions disturbare malignus, accendit animum
conjugia (48), illorum hffireticam refutare opinio- Christianissimi regis in amorem Deo devotae virgi-
nem ; hic ncglecta renovare, ilhc nova construere ; nis (51), ut, quem Dunstanum
a tramite justitia;
neque superfluas aedificationes autaggredi, aut no- dejicerenon potuisset, eum, quem prcBcipue Dungta-
cessarias pra^termittore ; viduis, orphanis ac pcre- nus diligebat et super quem totius religionis vigor
grinis ex justis ecclesi» redditibus sulwenire ; pecu- incumbebat, dejicere tentaret. Perpetrato itaquo in
niam non lucri ffistimatione, sed pietalis acquisi- virginem velatam peccato atque ad publicam populi
tionehabere;totamoperam suampatria^impendore, ^ audientiam perlato,Dunstanus tam proculpa quam
et magis repellere ejus excidia, quam propriaperi- pro infamia regis, gravissimo dolore affoctus, mox
cula. Proinde rex consilio ejus, ut vitaj sua' cre- illum veluti altorum David cum Belhsabee dormieiv-
dens, et omne quod ab eo diceretur, quasi ab tem, alter ille,sed longe severiorNathan, intrepidns
Omnipolentis ore prolatum fuisset suscipiens, qu^T- adiit, furibundus ad eum introiit. As.surgcns autem
cunquc statuonda erant slatuit, quaecunque dam- rex vcnicnti obviam pontifici extendit manum, ut
nanda damnavit. Hoc consiliario omnes diabolici eumad regium deduceret thronum. Qui renuens
malignitatis ministros, fures, sacrilegos, pcrjuros, manum daro, oculos cum quadam animi indigna-
fidei violatores, yoneficii compositores, libidinis tione in illum torsit, et ait : Tu pontificis manum
appetitores; ad hoc quicunquo contra patriam audes contingere,qui virginom Deitatis munere ar-
conspirassent, qui in parontos mauus extondissent, ratam non timuisti pneripore? Sponsam Conditoris
mulieres etiam quee adulterina fraude viros suos lui adulterasti, et amicum sponsi aliqno tuo obse-
interfecissent,postremo omnes quos irato Deo vivere quio existimas posse placari? Nolo amicus essecui
sciebat, ex omnibus regni sui finibus proturbatos, Christus fuerit inimicus. Territus ergo verborum
diulurno aut perpetuo relegavit exsilio. Hujus tonitruo rex, objurgantis sc pedibus pontificis pro-
quoque consilio omnes occlesiarum ministros, qui j) sternitur, cxtemplo scelus flebiliter fatetur, veniam
spreto professionis suae mintsterio, aut venandi humiliter precatur. Quot ut vidit prontifex,expavit,
studio intenti (49), aut quaestuosis negotiis dediti, perfusumque rogem lacrymis, lacrymis et ipse ma-
seuconcumbendiinsolentiadeturpati,setatem agere dens, tellure levavit. Deinde, cum magnitudinem
eolebant; omdes hos aut districta animadversione peccati peramplificationem exposuisset, elparatum
decrevit coercendos, aut cita subversione de eccle- illum ad omnem satisfactionem reddidisset,septen-

(47) Idem asserit Willelmus Malmesburiensis, expulit de vcteri et novo monasterio, et de Chate-
« perennes rivos deducit ad hanc diem. » rica, ct de Middeltuna, elcum monachis constituit :

(48) Quid in comiteui egeril, qui illieito conjugio
addictus erat, vide Osborti fragnienla infia.
(40) Vcnationem dic Doniinica eliam regi inlcr-
dixit Dunstanus^x Osbertn infra.
(50) Chronologia Saxonica anno 9Ci4. < Hic Ead-
garus rex saccrdotes civitatis, scilicet Wintonicnsis,
et Elhelgarum abbatera in abbatcni novi monastcrii
coustituit, el Ordbyrhluni Chatcrica; ct Cynewar-
dum Middeiuna;. » Lege Acta S. Elhelwoldi episcopi
Wintoniensis supra.
(51) De hac virgine loge Osbertum in Appendice
hujus Vit;e.
445 VITA. 44G
npin r\ pnMiilonliam iniiixil, iil in liit" Imo spiilio A ut fiat. Ail qnain voceni i'fix,oinnosi|iir ni.ijdiTs naUi
coniiiiini rogni iioiigostarcl,ji',jiminiii iii IiclxlDiiiada foro usquc ad oxhalationoni portorrili, olaiiiorr pa-
hidtiali' Iraiisigorol, aviUis |iaii|H'i'ilius tliosauios ritor ot Doi laiidalioiio aioain ooniplont. Kt liisipii-
larjio (lis|)orp'rol : su[)orIi;oo saorandis Doo vir^iiii- doni advors.-iriis vivoiililuis oossaliini ost a oiuilon-
bus nionasloiiuin aliiiunil riiudarol, iiualoiius iini tiiiiiilius.qiiiiusipio por suoccssionom lilinruin prior
unani por iiocoaUiiii Uon virL;inoniubstulissol,i)luri's discordia roiiovalc osl. Qui abciinlos, ot iiiiipiitatis
ei jior plnra sa'Ouli volumiua agi;rogarot; cloricos sn.odelbnsorcm Ilooriipliuuni Sootoruiii poiililicoin
ctiani nialo actionalos de occlcsiis proiicllcrct. iiio- assumontcs, hoiniiioin vidolicet lain ingonio ipiain
iiaolioruiii aginiiia iiilrotluoorct ;
jnslas Dcoquo ac- loquaoitals ri!rc insuporabilein, ad lioniinoni Doi in
coptasloguin rationcs saiicirol.saiictas oonscrilicrot, viIIain,qu,o vocatur Kaliio,ti'nduiit, turgcnti spirilu
conscriiilas pcr oiiines liiios iniporii sui populis scandaliiui propiiiuint. Dunslanus autem longo qui-
custodiondas mandaret. Nihil orso rosidunin crat dein senio ct niagnis Kcolcsirc laboribus cffractus,
quod ininus aut segnius rex iniplcrct quani a rcctorc jam pra^lcr oralioncm post tergum omnia posuerat,
vil;c su;r priocopUiin fuissot. Soptinio aiilcm anno, Attameii no pars iniqua divino qiiond;im niiraoulo
cunirodouiitoqu;isijul)il.oiitermino,pu'nitontia^tom- vicla, nunc dc adi|)iscoiida gloriarctur victori;i hoc
jius exacluiii fuissot.saoor pontifcx, aocitisoinniliiis j^ iu Iioslos responsionis j;ioulum vibrat. Quoniam,
inipcrii.Vnglorum principibus, episcopis,abbatil)us inquit, tanto teinporc elapso calumnia; ansam non
ordinibus.imposuit
ct univcrsis Ecclcsia; digiiilatis pra;tendistis, nunc auteni sencscentem mc ac taci-
regi coronam coram omni multitudinc populi An- turnilati operam dantem, antiquis querolis doscrvire
gloruni, I.Tlanlibus cnnctis, ct inoflabilibus jubila- coiilendilis f;itcor, vineoro vos nolo, Eoclesia; su»
;

tionis vocibus Doiim in Dunsfano lauibinlibus. causamClirislo judioi conimitto.Dixit.nt quod dixit,
Cteriroriim cjcctorum (lucrcUis rcfriiigit. irati Doi ccnsura lirinavit. Mox cteniin concussa

30. Interea lanta clcricalis ordo quibusdam in domus, cocnaculum sub podibus solutum, hostos
locis confusionc agobatnr, ut non solum a vita sa^cu- solo pr.-Bcipilati ac rucntium trabium pondere op-
larium c.\cellentiiis nihil haberet, vcrum etiam im- pressi; ubi vero cum suis sanctus accubilabat, ibi
probis aclibus longe inforior jacorot. Qua de re nulla ruina; suffusio fiebat.
pastores occlosiarum turbati, Dnnstanum ut pro- Rcijum obitus. Itcgni mutatio prjrdicta,
priuin primatem adcunt,res male gestas exponunt, 37. At rcx Edgarus immatura morte praereptus,
correclionis consilia perquirunl. At illc in hominos Edwardum filium suuni et rogni, et morum bffire-
nefandos sua; auctoritatis proferens sententiam : dem reliquit; in cujus elcctionc dum quidani prin-
Ant canonioe, inquit, csl vivcnduni, aut ecclesiis cipcs palatini acquiosoere nollcnt, Dunstanus arre-
cxeundum.Ex quo factum est ut complurium eccle- C pto crucis vexillo, quod pra; sc ex morc ferebatur
siarum clerici, dum contcmncrent proposita con- in mcdio constitit, Edwardum illisostendit, clegit,
ditione corrigi, aucloritale pontilicis sint expulsi. sacravit,patrisquo ac magistri affectum quoad vixit,
Qui,rcge adito (52), vcl quos regis gratia proximos ei impondit versumque in gaudium est omnibus
:

cfreccral,Dunst;uium injuriarum accusant,so virfu- quod paulo anto tristo pntavor;inf, existimantos ju-
tis anmtoros pronuiifiunl,ut iii pra?senlia rogis con- vcncm regcm inhumanum futurum,consiIia sapien-
veniatur orant. Dunstanus itaque his qu.r quasi ra- tiim non cnraturum, scd pro libidine omnia actu-
tionabilitor postulabantur contrairc nolons, coacto rum; scd poslquam secus esse cognovere.secus et
concilio Wentoniam venit, ubi ex scntontia totius ipsi rem tenuere, el displicuisse sibi regein vehe-
concilii de adversariis victoriam ccpit. Cumquc ex menter displicuit. Sed' illo posttrienni tompus no-
jure nihil sibi supercsse conspicerent, usi auxilio vcrcali fraude occiso (53\ Etholrodiis frater ejus
regis et priiicipum, ad preces se vertunt, quibus regnandi sceptra obtinuil. Qn;B res quamvis infesto
episcopum flagitant, quatonus intromissa; personao ficrot Dunslano, vel quia per elfusioncm sanguinis

de ccclesiis cxpotIantur,expuIsa' restituantur. Dubi- innocentem ad regnum porveniret, vel quia parum
tantc igitur viro Dei.nullumque ad rogata respon- prudentia; ac fortitudinis illi non erat tamcn
inesset,
8um porrigente, rcs mira ct sKCuIis inaudita, ecce ]j consilium rcsistcre, propteroa quod filius rcgis et
Dominici corporis forma vcxilio crucis infixa,atque proxinius tunc ha;rcs vidcrotur osse. Attamon in die
in editiore domus parto looala, humauos exprimcns consecrafionissua', post imposifam coronam,fcrtur
modoSjOmnium conipescuit vocesdicens Absit hoc : Dunstanus hoc illi praidixisse : Quoniam aspirasti ad

(53) Winloniensibus canonicis quid hac in causa tompus Dunstanus variis diplomatibus pro coenobie
acciderit, legc Osberlum. Willelnuis rom descriliit Crulandonsi snbsoribit apinl Ingulfuin.
in lib. II De regibus Anglorum, cap 9, ubi ait,Elf'e- i.5o) Elfroda vooafur a W illolino, qui in lih. II De
rium (]uonid;iin n omnia ponc inonasfori;i, qua' re- ponlilloibCisoap. H, ait EllVidain iiMirom rcccis E(lt;ari
vorentissiiiius .Elholwoliliis inonachns of \\ onhinus a'dilio;isso iii.inasloriuiii \aii-vi'll;o in hoiurre s;iiicla;
episoopus ooiislruxiM';il iii provinoia .Moroiorniii, " crnois, ooinpuiiofain privigiii sui Edwardi nece in-
<.

Dunsfano iiisiiKirot. Conoi-

insoloiilor ovorfisso uf digna, cujus ipsa Oinisoia ef aiiofor fuif. .. Joannes
lium Wintonitnso ad aiinum ".)7II lovooat liaionius, Bromlonus fr;i(lif Duiistanuni aiito docessum suum
jdque gonorale totius Anglia' dioit, ot quidem jussu absolvisse .\lfridam roginam, qua> postea,inquit, ..

Joannis pap;o .\III oonvocatum; id iiuod ex ;iolis cunotis diebus vila; sua; in castitate vivcns, vitam
sancti Oswaldi probat, dc qno infra. Circa idom iii Domino fcliciter fiiiivit. »
447 S. DIINSTANUS ARCHIEP. GANTUAR. 448

regnum pcr nioi-lcm fr;ilris Uii, quem oceidit igno- A vcriloquus prajdixcrat vatos, o s.-cculo migraTit.
miniosa mater tiia, non dc.fifict gladius dc domn tua Alhclwoldus vcropriusquam ad propii.E scdis urhem
g.iivicns in te onmiljns dicbus vitffi tu.T, intcrliciens vcnirct, ullimo corjjoris languorc corrcplus, cades-

dc seminc luo. (juousquo reguum tuum translcralur lis scdis habilulioncm susccpit. Super cujus mor-
in regnum (Jj'i) alienum, cujus ritum ct linguam tc vcnerabilis Patcr admodum contristatus, sivc
gcns, cui prffisides, non novit. Ncc cxpialjitur, nisi quod sanclissimsescmporreligionis fucrit, scu quod
longa vindiola, pcccutum tuum,ct pecoatum inatris magnam do substituendo saccrdole litis occasinnem
tu.T, ct pcecalum virorum qui inlcrrucre consilio vivcntibus dorcliquarit, deprccatus est Dominum
illiu,5 nequam. dcscrt.Ti Ecclcsia3 hcuignum forc provisorem. Cui

Alhelwoldi ct aliorum morWs prxnunLiatw. mox deprccanli assistit familiaris suus Andrcas
33. His temporibns contigit Alhchvoldum (55)
apostnlus, prccibus njus Dcum dicit annuere. Ba-

Wcntan.-B Ecclcsi» .intistitem cum alio quodam Ro- thcnscn ahhatcm,nomino Eircgum,monetadduccn-
fensiepiscopoCantuariam vcnire,magnumquo Dun- duni, ct ex divinilatis consilio Wcntanffi Eeclcsiic

stano dc advenlu suo gaudium pr.-cstare, propterca

antislilcm procficicndum. Ita quidquid rcrum ipse
quoi ojus cura alti, docti, ao pcr varias virtutum desidcrassct.per intcrpretem apostolum confcstima

disciplinas ad summos Ecclesias honores fuissent jj

Deo consequehatur. Sod ct illo viccm honoris apos-
provccti. Pl jrisque ergo dieltus in mutua sermoci-
tolo persolvens, in omni ohscquio illi sludchat dc-
fcrre.basilicas in ojus nomine fabricare, fabricatas
natione simul et exultationo pcractis.cgroditur ar-
chiopiscopus de civitatc volens ad locum Christi cc- munerihus deeorare.
clesiaa Mansionarium proficisci. llli vcro comitaban- Rofcnsis obsidio. Regis nvnrilia punita.
tur dcducentes cum, quousque illos via dirimcret, 39. Dum crgo quodam tempore prsfatus rex
qu.-B unumqucmque ah altero scparatum ad locum proptcr quasdam disscnsiones civitatem ohsiderct
quolredlsponcbatdirigcret.Cumqucimmincntejam Ilofenscm,ot facta capiendi illam difficultatc,patri-
vcspera procul adhuc a locojam dislarent (tardius- monium beati apostoli dcvastando invadcret; man-
culo cnim quam hora postuLibat de urhe cxicrant), davitoidcm boatissimus pontifex ah stuUitia quics-
deprecatur archicpiscopum Rolensis antistes,ut ad cerc Andream sicut ad prffistandum facilem, sic ad
vicinum ccclesiai susc patrimonium divertat, noctur- ulcisccndum virilcm in promptu esso, ut potenliam
num tempus secum transigat,mane vero,si itapla- illius ipse experiatur, si hffireditatcm illius vcxare
cuerit, migrationem faciat. Cui ille postulationi di- nondcstiterit.ContemptusaRcge Dunstanus iterum
gnanter annuens, ait Si confrater noster Athel
: currentihus nuntiis cadcm suggerit,insupcrargcnti
woldus meoum vcniro volucrit, in mc
pondo centum transmitlit; qui accipicns rcceosit ab
nulla vcnicndi _
* ..
11 i;fi ;..«^j...., ,^., ^ ^i_ _? i: f\ _; „i i;n„; i:„i
Assentiunl crgo pontificcs ineodem, pa-
^ :t 1
ohsidione. Quod simul atqueponlifici renuntiatum
_ i -

mora erit.

rilerque paratum sihi hahitaculum subeunt. Jam fuisset,miratns cupiditatem hominis,hoc illi scri-
auroalux nootis fug.avorat umhras,cum hoati illi in bere curavit Quoniam prtetulisti pecuniam Dco, :

viam progrcssi collcm asccndunt, inde ah invicem argcutum apostolo, mcT voluntati tuam cupidit.a-

vicaria pacis rclationc dividondi. Extendens autcm tom, vclooiter vcniont supor le quffi locutus cst Do-
manum summus Doi saccrdos,ut cocssentes secum minus mala, qualia non fuerunt ex quo gcns An-
minores pontificos benediccret alque dimitteret.ex- glorum regnarc cocpit usque ad tempus illud. Atta-
templo crupit in fletum, flctum adeo magnum, ut vix mon vivente me ista non crunt, quoniam et hoc
de sancto pcctore vocem valcret elfcrrc. Expaves- locutus cst Dominus. Qum omnia ita contigisse, ct

cunt ad factuni pontificcs insolitum.neluum causas in annalihus lcgorc, ot nostris tcnqioribus cst vi-

solliciti pcrquirunt, et post modicum hoc ad qua3- derc.

sita responsum accipiunt. Ea, inquit, re flco, quo- Matrcm .mnm in calis videt, et heatani Mariam.
niam vos in proximo morituros scio. Cumquc illi Sed,ut,jam heatum illum, dc quo loquimur,
40.
referrent Noli, sanctissime Patcr, tam dira nohis
: fidentius pro obsequio alloquamur,ct sic ad foliccm
propholia occurrcre; non enim moriomur, scd ite- ejustrausitum madcntibusoculistranseamus; quan-
rum atqup itorum parilor nos incolumos vidchimus. D tac illud contemplationis est, Patcr mirabilis,Patcr
Tali quod dixcrat rcsponsionc firmabat : Quod inaBstimahilis, quanta; illud contcmplationis cst,

dixi necesse fieri. Moriemini namque huic s.tcuIo, quam cxccdons omnium mortalium mcntos, quod
sed vivetis Deo : moriemini in hac vita diutius vel Dei Genitricem in hac mortaii vita, vol tuam
non mansuri, sed ad Deum vadetis a^ternalitcr genitricem in.Tternavidebas vita! In cadum namque
cum illo victuri. Divertunt ergo pontificem ab invi- dcducoharis.intercras heatiBagmiuibus,illisohlecta-
cem marrcntes pro inviccm, magis tamen pro sc barismodulatioriibusangi^liirumcamdemgenitricem
quisque ]>io timore soilicilus. Sed l!ofe:!.^is cpis- tuani (]uasi nuiitiali thalamo .a^tcrno llcgi copulan-
copus abiens iu civitalom suani.iuox ut inlravit tium, ("l suave A'i/rie elcison (50) modulaulibus or-

vehemcntor a^grotavit, poslquo paucos dies, proul ganis rosonantium. Cumquc de lu;c tacilurnitatis

(54) Id factum temporc Danorum paulo postobi- quo cjus obitmn reponit Chronologia Saxonica.
tum Dunstani, ex ejus translalione infra. (50) Id accidisse in mdiciUa almi 1'nlris .iwitistini
(55) K.jus vitam rotulimus supra ad annuin 984. scriliit B.
44il VITA. 430

siluutii) arpuereris, i[Ui]il iiiter taiilH vitie leleriue a iKileiilis;iiiii.'i inerita tu.i, ul vel liucni vita; tua;,

gaudia solua tu a. diviiiis laudilius cessures, cuin quantukiineiiiirpic laiidabili valeamus scrmonc dc-
projcipua tibi pro honore iiarentisf^iuidondum luis- seribcre : i|uateiius {|iiem scmper nobiscum corpo-
sct, referreiiuo hujiis taiit.f suavitalis in.seiiiin le raliter viveiitoiii no:i lieiiit habere, lieeat saiteni ex
esse; quain breviter, i|uain(iuc dulciter a eivihus considerationo pretiosissimx mortis scmpilcrnam
civilalis illius cdoctus inhas voces cantandoerupi- tuivitainagnoscerc,agiiusceiidodili;;orc,ctdiligendi)
sli : Ikw Domiiiator ijeiitium, salva ijciius Christia- beata! nicrccdis aliquid pcr lcpiissimum Patrem a
nontm in /<vrn udliuc periijriiinntinin, ut ct ipsi jiost Dco obtinere.Discant interim devoti luntorum mira-
ininiicitius ad (jratiain revertantur, rt anijlir.r ruiii.v bilium andilores exeiiiplo tui sobrie vivcre, sacras
pcr illos ditinnii r.-parciitur. Jani vero (piihu.-i exsul- IVeqiientcr e::cubiaj celebrare, castis niationibus
tationis lablis edicaiii ijuod iMatrem IJoiiiini Salva- inservire, quoniam ct tu idcirco tulibus tanlisquc
toris. lleginam mundi, Dominam angelorum, virgi- gaudiis intcressc ineruisti,quod aliis dormientibus
neis oculis vidisti, noii vestali choro eircumdatam, ipse in sanctis dcsidcriis vigilasli,orasti,horamquc
sed virginali corona circuinfusam ! Foliees oculi tui ulllniam sino inlermissionc cogitasti. Nec tamcn
(lui illamvidere potuerunt.eujus castissima viscera sufficiens crat in secreto cubieuli tui ista operari,

cojli Upiliccm portaie meruerunt feliccs

et lerreB ! nisi ctiaiii noclurnis fritroribus scdom bcati Patris
oculi tui,quibu3 dutum est illum videre,quam spe- B Augustini indo ad vicinum
(57) frcqucnlares, et
«iosain supcr filias Jerusalem ungeli venerantur, pradata; virginis templuinhancgioriam Dciviaurus
homines dosiderunt, paveseit tartarus, et oiuRis procedores.
creatura heram miratur. Nec indesolummodolelix, Prxnuntia dantur de iiuirtc Dunslant.
quod illud siiigalarc totius orbis decus videre po- il. Anno duodecim minus
igitur Verbi incarnati
tuisti; potuisti etiam mellilluas ejus voccs audire, a millesimo, advcnlus Anglorum in Britanniam
quibus socias virgines ad coUaudandum Regcm qulugentcsimosc.xagesimo tcrtio,sanctissimus,Deo-
sa>culorum cx sua carnc temporaliter procreatum quedilectissiinusDunstanus transituriam pra;scntis
hortabatur, eoncinons illud viri sapientis ac sena- vit;e descicns lucem, ad luceni bcuta atquo a;tcrna
toris Sedulii :
jucunditatc pra;dilam pervenit, ubi sicut sol ex cla-
Caiileiims Doiuiiio, so<;ia>, Luuleuius honoicui. ritatc Dei resplendct, et diem asternum aiternaliter
Duleis aiuor Clirisli [lersuuel ore pio.
possidet, anno patriarchatus sui tricesimo tertio (58),
Cumquc ab aliis virginibus hocfuissctexceptum,
nativitatis autcm circitcr sepluagesimo, cumjam
alia; qui sequuntur versus pronuntiabant.
csscl omni virtutum cbarismate plenus, et Deum
Priiiius aj imu rult luagua ile lucc .^uiierlius;
Sic lioino euin tuuiuit, priiuus ad iuia ruit. vidcndi dcsiderio fatigatus.Cujus vencrabilis tran-
Uuius ub morituiu cuucli perieie uiiuorcs :
r situs tam a se,quam ab aliis multiplici rovclatione
Cuncti salvaulur uuius ob luiMiLiim.
^ula fuit luiiber, patuil iiua jauua letlii
gravem ingessitmoc-
pra;scitus, sibi gaudium,alii3
;

Ex qua vita rcdit, sola fuit imilicr. rorcm sibi gaudium, (|uoniam quod per spom in
:

Atque in hunc modum totius carminis bini ac vita jucundius habebat, id per rem sc visurum, et

bini versus procurrebant, illis scmper repetitis qui co perpeluo fruiturum gaudebat;ca;tcris maTOrem,
primi a Matre Domini dicebantur. quoniam qui simiUter divinis ct humanis rationibus
Canlemus Domiao, sociiE, cantemus lionorem, excellcret,neminem deinceps in tcrru appariturum
Dulcis amor Chrisli poisonet ore pio. cxistimabant. Sed nos multiplicium revclationum
.lucloris aposlrophe. multimoda relatione postposita,eorum qua; propo-
Ila;c tu,pontilicum dignissime,acutissima vi cor- suimussingula singulis tantum rationibus dcmons-
poralium oculorumin spiritualem polcntiam trans- trabimus. Dics crgo ascensione (59) Ghristi fcstivus
latorum viderc potuisti hxc tu, intiino ccclestium
; dicmclarilicationisbcatiDunstani pra;ccssit tertius.
arcanorum pcrscrutator, audire potuisti his tantis ; Tanta; itaquediei surgentc aurora,sacerdo3quidam,
lamque stnpondis robus interessc potuisti.O sancta nomine Algarus [al. Elfgarus), doctrina; et actionis
animi lui puritas,et pura sanctitas,quam sic hono- mcrito pra;cipuus, quem postca nobilcm in Helmc-
rat superna; civitatis suprenia dignitas! o decus ac ham episcopum claruisse accepimus, dum sacros
pra;mium virginitatis, qui sie agguudet nalura; vir- DDominica; ascensioni honores in ecclesia Salvatoris
ginea; simul atque angelica; dignitati! Sed ecce pervigil impenderct, ct mentcm ad ccelestia con-
supra vires vivcntium cst viventis tui in corporc templanda cxtenderet, seipso ct omnibus hujus
laudibus immorari quanto minus transcuntis tui,
; niundi rcbus Iransconsis, Dunstanum pontificali
et cum Ghristo ;eternalitcrregnantis cundlgnaslau- throno conspicit praesidcntem, et clero jura canoni-
des valebinius cfTari.Pra^stct omnipotenssDous per ca dictanteiii;ct ecce per omnes eccleslKJanuas ir-
(57) Recte animum Dunstani obitus signat Osber- Willelmum.tuniin historia cjus translationisinfra.
nus.neinpe 988. Sed falsus est hic, ut initio Vita,', Oduni quippe Dunstanus successit anno 841 ex
in assignando anno adventus .\ugloruin in Britan- Chronoliigia Saxrinica.
niain, qui non anno 428, ut ipse putavit, sed auno (59) Ha>e verbatim rcfort Willelmus in lib. ii De
448 acridit, teste Bcdu. Concordat dics Asccnsionis pontificibus Anglorum, cup.2, ubi de episcopisHel-
hic notutus, monensibus,inter quos quintum recenset Algarum,
(58) Imo vicesimo septimo, ut legitur tum apud cujus sanctitatcm cx hoc ioco infert.
451 S. DUNSTANUS AnCllIKP. CANTUAR. 452

ruenlium angelorum infinilii ingrr'iliiiiitur iipniina, A bencdicendi populum advenerat, et iterata vicc
stolis caniiidissimis rulgentia, coronis aureis riiti '
beatus ille ad populum procedcbat,volcns ille abs-
lantia, Cherubim atque Seraphim Sanrtus procla- cessum suum denuntiare,sed amore dulcedinis fl-
manlia, et quasi rlivinum nuntium rlcferentia.Qui, liorum rcvocabatur. Proinde exhortatus est omnes,
dum enaclis orrlinibup scrlenli astarcnt pontilici, ut illuc tota mcntis intcnlione tendant, rpio caput
hoc illi salutalionis alloquium persolvuut. Salve, nostrum principiumquc Jcsus Christus eadem die
inquiunt, Dunstanc noster, si paratus cs, veni, ct ]ir;!'cesserat : dataque supor illos sua; auctorilatis
gratiosus nostro uterc conlubcrnio. Dunstanus beiiedictionc, orabat Spirilum sanctum illisadesse
responrlit : Scitis, o sancti spiritus, hodie Chris- qucmadmodum Filius Dci promiserat,cum redeun-
tum cfclos conscendisse, nostrique ofllcii esse tam tem ilhim ad Patrem cudestis nubcs suscipiebat.
verbo quam sacrainento populum Dei reficcre, Ego, inquit, iiiitlam rnliis Spiritum perilalis, ut ma-
ideoquc venire hodie ncqueo.Uixerant itaquesancti ncat vnhiscum iii .Ttcrnum (Joan. xiv, lCi). Cum his
spirilus Paratus csto dle Saliliati hinc nobiscum
: igitur dissorcndis hcatissimus pontifex diutius ini-
Romam transirc, et ante summuin pontificcm moratus fuissct, videbant faciem ejus tanquam
Sanctus aitcrnaliter canere. faciem angoli Dei, ut vcre ac visibiliter esset ag-
Ascensionis die festo verba facit ad populuin rir noscere, quod is quem invocabat Spiritus sanctus
sanctus. Morlcrti suam sms edirit. D majeslatis sua; pra^sentiam dignatus fuerit demons-
42. Postquam crgo dies aUcrnrc rctributionis est trare. Volonto autora illo ad altare converti, suspi-

indictus,i;tDunstanusdivinafide ad consenticndum rabatpopulus post eum, desiderans adhuc desido-

inductus, confestim qui apparucrunt angeli dispa- rabiles vultus ejus vidcre, et colloquio perfrui,

ruerunt. At saoerdos qui rerum tam cvidens con- perinde quasi ejusdem Spiritus sancti magisterio
templator exstiterat,egilum carum stupidus simul edocti, quod illum ulteriusin carne non essent vi-
ct tacitus cxplorator obscrvabat. Cumque inter sa- suri.Quibus in amore aMerna' Trinifatis tertio con-

crosancta cjusdom diei gaiidia illa Evangelii lcctio firmatis, post lihalum pacis et charitatis sum oscu-

rccitaretur, in qua Dominus nostcr Jesus Chrislus lum, non valuit immincnlem sibi gloriam diutius
post resurrcctioncm suam discipulis apparuisse,ct contcgore, sed rogat ut sui memores existant,dicit
exprobala incrudelitate illorumalqueduritiacordis, vocationis su.c diem instare, nec se ulterius in hoc
raandatum legilur dcdissc, ut in tofo miindoEvan- mundo cnm manere.Tunc tanlam luhentis po-
illis

gclium regni pncdicarent, ndem ac baplismum an- puli vidcresconfusionem tam permistam lacrymis
nuntiarent, salutem proponcrcnt credentibus, non clcri conclamationcm, viduarum ac pupillorum

credenlibus minarentur condemnationem; cum((ue miserabilcm perturbationem, ut dicm judicii ad-

ad ha^c confirmanda signorum illisfacicndorumpo- p esse, et omnia sjccula in supremam horam coisse
lcstatenidelegaret,d,'emonumejoctioncm,linguarum putares. Sacerdos etiam qui fam mirahilcm in ec-
novitatoin, tollere serpentes, mortifer.-p potionis clcsia ccslasim vidcrat, cognito ipiod non in ima-

virus cxBtingucre,et super omncm ;egriludincm sa- rcrum vcrifafe eamdcm sustinuissct,
gine, sed in

lutiforam manuum impositionem {Marc. xxvi, 14- palam omnihus, et cum magnis gemitihiis quffi vi-
i8).Cum ergo ista Evangolii lectio pronuntiaretur, derat absolvit. Quorum mcEstitiam Pater pretiosis-
ct post h.TC, qucmadmodum videntibus illisquibus simus, prout potuit, bcnigne consolatus, ad altare
hajc potcstas delegata estChristus in ccelum asccn- rcdiit, susccptoque vito; a^ttrnK cpulo,tamscquam
derct {Act. i, 9), subjicerctur : proccssit pontifex de omnes sibi commissos ffiterno Pastori consignavit.
eademin populo tractaturus,et
sacrario latius ha>c Cilio rcficitur, rapilur c tcrra. Orutioncm habct ad
memoriam misericordiarum Dei cordibus eorum ar- suos,

tius impressurus. Locutus est ergo qualiter nun- 43. Inde rcfectionis domum lajtabundus ingre-
quam fucrat antca locutus, ostendens qua ratione diens, omnes ad sc confluentcs et cibo corporis et
Filius Dei carnem induiTit, cur bumani genoris spirifualis vit.T alimonia saginavif. Post prandium
salvationcm non moriendo compleverit,quem-
nisi vero vel magis ullimam cccnam, denuo cum frafri-
admodum rcsurgens a mortuis mortis principcm bus, ecclesiam Christi ingrcditur, signatoquescpul-
superaverit, et famulantibus angelis coclum ingres- " cri sui loco, omnibus ad altarc Christi ascendenti-
sus fuerit.Deindc sanguinem Christi incomparabi- bus conspicuo cocnaculum pro moiio ajstivi tempo-
liter omnibus crealiiris docuit esse prajstantiorem; ris requieturus aseendit. Circumdat pausantem

lantamqiic fiduciam in effusione sanguinis illius luctilica ccclcsi.T familia, qiKc sive metu sui, seu
mundum habere posse, ut si unus aliquis totius mortc illius turbata,horrcndos lacrymando questus
mundi pcccatahabcret, nequc de multitudine, ncquc insonuit. Quos illo sanclissimis ut semper rationi-
de magnitudinc criminum illi esset desperandum, liiis fovente,alque ad spemfuturi sajculidiligentius
si Mediatorem Deiclhominum haberetadvocatum. inlbrmante. conspiciunt virum invisibili quadam
Inter hasc iLlieia lelicis spnnsionis gaudia ponlifex Dci virtutc c tcrra movcri, motiim ad suprema do-
ad aram reducitur, transfercns oninipolenlissimis mui fastigia tolli. Ili autem qui paulo antc [iropin-
Domini vcrbis spcciem panis et vini in veram sub- quiores astiterant, miraculi insolentiatcrriti,relictis
stantiara carnis et sanguinis Ghristi. Jamque hora sedibus devolant omnes.Stant tamen innixiparieti-
4o3 VITA. 45.i

bus, ot maccriarum liminibus dc ionge sursuin A corporis pauliilim dislircru, cum spiritus nbiiUcgri-
uitpicieiitos, oxittiin rci vidcrc cupicnles. Exiritiiiiii- tuto sui dcticcrc ncscirct. Ita naniquc fucic sfrcnu»,
bant naniijucaut sicut Kliain cuni carno cuin trans- scnsu siibrius, dnccndi locutione as.«;iduu3. toto illo
fcrcniiuin, aut alio quovis ct insolito inoilo ab cis dic ac scqiiciili firia scxta permancbat, ut qiiicun-
loUcndum.Scd inox ca qua subvoclus lucral suavi- qiie sc coniincnduturi, ct bcnudictioncm tanti l'a-

tale dcposilus, convocat omncs qui ru(;ani inicrant, Iris postulaturi advcnisscnl, rccreatos se.el multi-
tali cos allocutionc dcmulccns. " Vidistis, ait, fllii, plicitcrin ainorc divinit.ilis coiifirmalos assercrcnt.
vidistis,rhaiissimi, qun me Dcus vocat,quo Dci incf- Kt jam piomiss.i! bcatitiidinis Subbaluni illiixcrat,

fabilis miscricordia invitat. Scniila ilincris nici pi-.r jain tc.iiipus rciinicsccndi ub omnibiis l.ibnribussuis
oculis ostcnsa cst vobis, ut nulliis vestruin de pr;c- liunstano instabat, ciini ccce mulliplcx filiorum
mio capiendi cadi dillidat, qui vit.-n mejc diligcns caterva cnrrit, filiorum quos ipse infra gremium
sectator exstiterit. Non crcbi sedcs animam nicim matris Ecclcsi.T tencrius nutricrat, alquc ad cxccl-
tenebil,non fu;da fucios profunilitatis.ininiain nii-am lcntiorem spiriluali grati;c pcrfeclioiiein adduxerat,
tencbit, non ignis incxstingiiibilis, ct verniis non clamoribus ct nimiis cjulatibus qucritans quod
moriens animam meam tencbit. Siirsum est quod se dcrclictis reecderet, ncc illis licerel conimori.
ampleclor, sursum quo gradior Estote ergo vitm .\t ille in manus Dei omnipotcntis eos commcndans,
imitatores, si mei cupitis essc sectatorcs.
itineris et gratiosa bcncdictione confirmans, jubet sancbT
Disoitc voluntatem Dci sempcr nosse, et, cum cam conimunionis nij^stcrium ante se cclebrari. Quod
novcritis, nihil ci velitis pr.-cfcrrc. Quod si ab ejus cum piotcnsismanibusdecoclesti mensa porrcctum
voluntate facicnda quantulumcunque vos cxorbi- hac oratione Deo supplicare coepit.
susccpisset,
tasse cognoveritis.stutim ad deprecandam ejus ele- omnipoten» Paler, qui timentibus te
Uloria tibi,

mentiam convertimini.nedum minorem quamopor- Panem viloe de ccclo dedisti, ut meraores simus mi-
teat reverentiam exhibueritis, non solum prffivari- rabilium tuorum, qua; in medio terrae operatus es,
eatores, vcrum etiam infideles judicemini. Xolite mittendo nobis Unigenitum tuum, vcrum hominem
boni videri, sed cssc, nec tam mali non videri, de vera Virgine natum. Tibi, sancte Pater, meritas
quam non esse. Hoc enim maximum intcr homincs referimus gratcs, qui et nos dum non cramus crea-
malumcst, quod omnes cupiunt boni vidcriet esse sti, et dum peccatores essemus, hujus gratiae par-

nolunt;Dulli volunt mali videri, et nolunt non esse ticipes effecisti per eumdcm Filium tuum Deum,et
mali. Pacem scinper sectamini, ncc prius ab illa Dominum nostrum, omnia tecum ct Spiritu sancto
Eectanda deficiatis, quam illam in coslo apprchcn- facicntem, gubcrnantem, et pcr infinita sa?culorum
datis. Alquc, ut hanc eflicacitcr altingere va- srecula resnantem. Intor qua; vcrba ex omnibus
leatis, illum semper in animo dulcissimum ha- C anima; mcdullis ad Deum quem semper desidciave-

bete, illi continuo gratias agite, illius praiceptis rat effusa, videt illos qui se ad coeleste convivium
humiliter obedite qui sinpulare pro omnibus sa- invitaverant beatos angelos assistentes, et cocleste
crificium immolari voluit, in quo complacuit om- illi obsequium pra?parantes. Quorum vencrando
nem plenitudinem inhabitare, et per eum recon- ccetui felix anima illius gratulata, Ista egreditur
ciliari omnia,inipso pacificans per sanguinem cru- de habitaculo sanctissimi corporis.proficiscens cum
cis ejus, sive qua; in tcrris sunt, sive quee in ccelis illis ad contemplandam claritatem sterni Condito-

[Col. I, 19, 20). Prajdico etiam vobis Anglorum ris.Ecce quomodo honoratus est, qucm Deus ho-
gentem dira ac diulurna mala ab exteris gentibus nore dignum judicavit ecce quomodo in gaudium
!

csse passuram, sed in finc dierum miserationem Domini sui intravit, qui in commissa sibi doctrina;
Dei super eam stillaturam.Vobis autcm commodum pecunia fidelis erogalor cxslitit ! viscera niiscri-
erit horum verborum reminisci, ut sive h.-ec ad pec- semper dulcia experfus fuerat
cordi.T? Dei, qu.ie sic

catorum emendationem, seu ad perficiendam virtu- iste homo Dei o cor ^iri ad voluntatem Dci sem- !

tem contigerint, animas vestras divinae semper per parati qui potuit dicere Paralum cor meum,
;
:

dispositioni subjiciatis, ne sicut mali filii diligatis Deus, paratum cor mcum (Psal. l\i, 8) Ecce nunc !

blandientem erudientem (quod a vobis rcmotum n psallit in gloria sua illustratus himine visionis glo-
;

Bit) contemnatis. Profecto nullius hominum vol tam ria; Dei.

grave supplicium, vel tam excellens est meritum, Sepelilur.

quo Dei omnipotentis visio.visio beata; aeternitatis,
45. Suscipiunt autem vcnerabiles Domiui sacer-
visio ajtern» vcritatis, Patris, et Filii, et Spiritus
dotes venerabilecorpus sumiui sacerdolis, deleren-
sancti, valeat promereri. Magis auteni si naturalem
tes illud in basilicam magni basilei Domini Salva-
clementia; sua; bonitatem Deus non altendcrit.nihil
homo toris,sub immenso murnmre lugcntium populorum
patitur quod sibi justo Dei judicio es sua
feretrum densissime ambientium.facies suas disse-
culpa non debeatur.
cantium, palmis scse forientium, atque amaris vo-
Viaticum accipit, ab angelis in cwlum dcducitur. cibus, Heu.heu! cbarissime pater, clamantium. Ibi
44. In his verbis sentit beatissimus Pater vircs in loco (00) quem ante biduum dictaverat, cum
(60) OsbeFto, « qui fuit ante gradus, quibus ad altare Domini Christi ascendebatur. »
455 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAH. 456

omni diligentia sopuHus, et post h.TC cminentinris A. ha;c omnia,coriimdem manihus lapidalus spirltum
operis structura decontcr opertus,flebilem simul ct cum triumpho dircxit ad cffilum. Sic crgo impleta
amabilem cunctis, sive in choro psallentibus, sive sunt qua3 vel de rerum angeli Dun-
prosperitate
per gradus ad altare ascendentibus sui memoriam stano, vel de adversitateearum Dunstanus regi
dereliquit. Flebilem ideo dixerim, quod ejus quoti- Athclredo prxdixerunt, sod in his tam gravibus
die monumentum pra: oculis haherent, cujus vene- tumultuantis populi angustiis non defuit superna:
randos aspectus videre non posscnt. Arnabilem, miseralio pietatis, qua; tanta coruscantis gratia;
propterca quod licet ejus visibili pra:scntia carc- prodigia ad memoriam illius ostendit, ut ctrepro-
rent,invisibilemtamenetincorporcumejus spiritum bis fcrrori, et affliclis cssent consolationi. Ncque
apud Deum mi-
in cmlesti fide gaudere, et pro eis enim aliter coelestis ojus spirifus operatus est,
sericordiam cnixius orarc scicbant. quam si terram redivivo oorpore suo quotidie ve-
in
Eventa post ejus mortem. niret. Verum nos non omnia qua; de illo sunt pro-
4G. Post cujus mortom, mors diccnda est cui
si pfer infinitatom dicoro polo-rimus ; nec ab omnibus
vita ffitcrna successit, ita omncs rcs contrarium absfincndum
pufamus, ne nulla esse vidcantur
motum sumpscre, ut Dunstani mortem omnia de- qua; dicamus. Etqua;d£imquidem de libris miracu-
flere, nec cjus abscntiam sc fcrre possc vidcrenlur. lorum ojus qui nunc minirno supersunt cxcerpsi-
p
A summa quippe pacc fit commutatio ad bcllum mus qumdam vero nostra aitato, aut in alios facta
;

intolorabile, ab imraensa Ifftitia ad onormom tri-
stitiam,ab omnium rcrum abundantia ad omnium
rerum indigcntiam.Denique aer ipsc immutatuscsf,
naturales temporum vicissitudinosdissidcbant invi-
cem cojlum non cxaudivit tollurcm, nec tellus ea
;
qu;c scminabantur, in oa hostilis incursio fcedam
vidimus, aut in nos patrata ipsi cxporti sumus. Sed
hiclibelli hujus lit finis.ut quod intondimus ab alio
principio sumi possit.
Justus homo, nudus vitio, scdes subit almas,
Ex quibus expulsam sc dolet atra cohors.
Iste polum petit, ifla rogum stygis ardua molos

iibiquo facicm dereliquit, dum corum irruptione Dosorit, atque levis gleba natare solot.
urbes dirucrentur, ecclesia} spoliarentur, suffode- Mansio diversa, divcrsaque praemia, quantum
rentur altaria,ct sacerdotcs Domini interficerentur. Ortus solaris distat ab occiduis.
Ex quibus vir virtutum Elfegus, qui quartus erat a Impcrathuic Agnus circumdatus agmine laeto :

magno Dunstano Cantuariorum archicpiscopus,cum Illi cum prava pluto cohorle prascst
multamhostium multitudinem ad Christianam reli- Urifur illa golu, nivc, grandine pcrpetuali :

gionem convertissct, et cos quos ab infidelitatis mansio sempcr habet.

Vernos ista dies
errore convcrterc non pos«et, quotidiana invectione Itec gencrosa duce jucundo cive decora,
reprehendcrctjtcntus ab cisdem,post dirutam ilHus C Carminc fcstiva, pacc quieta jugi.
urbem, post cruontam innocentis populi cnidom, Tu venerande piis rnistus, Dunstanc, catervis,
post tcmpli sacri exspidiationom simul et conibu- Exorccs hiiares hac regione jocos.
stionem, vinolus adductus ost, ot pcr scptcm men- Quauti sis morifi, plebs inilicat astricolarum,
sosvariis tormentorum cruciatibus vexatus, ot pnst Ou.T famulala tuam vcxit ad astra animam.

INCIPIT LlHER MIRACULORUM EJUSDEM

Auctore eodem Osberno monachu.

Auctor fulem a lectoribus exkjit. D invitamus,ut sicuti sibi credi volont, si fortealiqua
1. Diximus in supcriori iibcllo,quibus parontibus suis tomporibus facta scribere voluorint, ita nobis
vcnerabilis patcr Dunstanus ortus clarucrit,quorum crcdanf, cnm audierint ca narrari, qua; a nobis po-
regum tempora quos proccssus virtu-
nobilitavcrit, tucro vidcri. Quam cnim do sc veri a;stimationem
tum habuorit, ct qucmadmodum ad coclcstia rcgna a sequcnlibus haberi velint, eam recte pra;cedcnti-
gloriosus migraverit. Nuncautem proposifum habe- bus concederc debent.Quod si nulla qua; scribi dc-
mus ea narraro, qua; post dopositionom corporafis beanf, suis tomporibus fieri contingant, non idoo
sarcinic felix spiritus ejusinhoc sa_^culo dignatus est non statim falsitatis arguanf, quasi quod alio teni-
operari,ut omnos futuri fomporis .Angligenai populi pore occutta Dci providentia non tempore lit, alio
agnoscant, qui<l lanti nominis viro honoris ac rcve- pro corrigcndis vcl corripicndis hominibus fieri non

rentia; debeant. Verum quoniam eorum qua; scri- possil.cum sempcr opportunitafem rerum et tempo-
bendasunt,pleraquc ac fere omnia nostris tcmpori- ruin cxigat gratia miraculorum. Num enim idcirco
bus facta cognovimus pauca voro aliis quidom
;
minus crcdendum est principem apostolorum Po-
temporibus facla.sed nobis vorissima vcrissimorum trum ad portam tcinpli speciosam clauduni sanasso,
yirorum relatione cxposita acoopimus hac rationc : quod noslris toniporibus istud non fecerit, aut ideo
omnes qui ha;c dignabuBtur logcro, ad crcdendum boalus cvangelista Joannes venenum gine Isesione
 l.l" .\llltAC[:L\. -i.lS

iion l)il)it,i'l rjui vi'iii'iiii (|i'|ii'i'ii'r.iii( noii rosiiscitii- X Saccrdos parnlyllcus cttrntitr. hujratus recidit bi
vit, qiiod i.slu nrscii) qiii.-i iiiipDslor ol (•aluiniiiator morhum ct ccspiral.
non vidorit ;
quasi si ijuis nauclci-um, vel aurigam Saccrdos quidam rolcanicnsium pr.rpositus,
'i.

laudtiri audierit.quod hicuavim in procclla gnaviter nomino Ceo\vIfus,vir locuplcs valde erat,multaquc
rcgoiv, ille c(]uos artilicio sciat iii cursum diiccrc, nobiliiate iiitorsuns pullcbat. llic per multos aniios
supra liumanain naturam lioc cssc conlcndat, idco ita omnium mcmbroium paralysi dissolutus fucrat,
qiiod non posso crcdal. Non itaquc lioc ad-
illc lieri ul ncijne viein.as possossioncs adirc, ncquc ecclcsiac
iDitlciidiiiii, scd qiiod unaqu.vquo rcs tcnipuscLor- limiii.iconlingorc, nisi in grabato dcportatus, vale-
dlncm ppcctel credcndum, Digncnlur crgo credcrc rct. Suasus itaijuo ab intimissuis,ut ad memorium
qui h.Tc dignabuntur legcre, ut qucmadmoduin mc- domni Dunstani miscrumcadaversincrellraosforri,
rito fidei nostr.-v; qua crcdcbamus, vora cssc qu.t! primo quidem verccundia distnlit homo dives,di'di-
non vidoramus,acliiiii('st nlaliquavidcn:' posscnuis; gnans consorlium pauportatis.exomnibns locis pro-
ila illi pr;oiiiiuiii lidii lialieant (|uandijquo vidore ptor spom rocnporand.-n sulutis illue (•onlluentis.Scd
possi',qnod iiarranlibii.3 nobis indubitata fide potuc- cum jam pr.-o doloris magnitudine sibi ipsi cssetin-
runt crcderc. Jam ad proposita transibimus,cl quo tolcrabilis.jussit fcrclralem cqiiorum laterilms nia-
ordinc quajquo rcs acta, qnantum possumuSjbrcvi- j, chinam coaptari, scquc in ea positum ad ecclesiae
ter ac dilucidc narrabinms. januas, ubi mcmoi utus sanclus requicscit, portrahi.
Ca-ctis vtdct, Ibi clionlium suorum humeris sustentatusintroilla-
2. Vicus cst urbi Cantuaria; vicinus, Lcoham ab tus est, proscqueutc illum non parva multitudinc
incolis diclus. Hunc quidam vir inhabitabat, qucm agnatorum,flebiIibus vocibus Dunstani nomen invo-
longa oculorum cjccitas gravabat. Admonitus crgo cantium. Sccundaautom dic factus in agoniaa>gro-
in somnis cst, ut patroni natri.-e Dunstanum adoat, Ins .-ensit quasi manum hominis per totum corpus
commissa maladopIangat,fulurumesse utamissum discurrontcm, omncsquc totius corporis nervos dis-
lumen por cum rccipiat. Narrat suis homo quas vi- tinguentem. Indc vociferans ot forra cxsiliit,in po-
derat ; favebant, et auctorcs illi itincrisprocurabant. dibus suis constitit,ct rcstituta ad integrum sanit.atc
Ingreditur itaque cajcus ecclesiam Christi.orat sibi cxclamarc coepit Benedictus Filius Dei vivcntis in
:

pcrnoctandi ibidem licciiliam dari:Talo, inquicns, bono servo suo Dunstano, ct bcnedietus bonus ser-
praiccptuin stisccpi. Seciuonti vcro ct media nocte vns ojns Dunstanus in illo. Vero pius, vere omnipo-
conpit et tumulo viri Dci omnc gcnus odoramcnto- tens Christ ns, qui servos tam potentcs tantaquc pic-
rum scntiri, interim gravissimis oculorum
et ctccus tatc pra;ditos habct. JIos hymnis et laudibus devo-
punrtionibus gravissimc torqueri. Clamavit itaquo tissimcDominopcrsolutis,quiaIicnismanibus fuerat
fortiter, sanatus osl mirabililer, laudavit Doiiin, ct ^ dcportatiis.snis podibns cucurrit, equum asccndit,
Dunstanum hilariler. et cum omni comitalu gaudens ct hilaris rocossit.
Itvm trc.i ca'c^e. Scd post paueos dies facto convivio in domo sua,
3. Tres otiam mulieres in una domo commane- convocavitomnos amicos et notos.ut sibi de adcpta
bant, simili cx longo tcmpore c.i"citate pcrcus3a;,ct sanitate congaudcrent,ct congratularontur.Cumque
oncrc paupertatis opprcssa;. Has magnus illc Dun- in magno gaudio convivarcnlur, ccpcrunt Dcum
stanus, dum in corporc vixisset, intor c.-cteros Ec- laudaro et glorificare.qui cura sit potens,potcntem
clesi.T" stipcndiarios paupcres alerc solebat. Qua: non abjccerit.sed cum panperibussuispocnitcnti.-oci
acccpto rumore patrati miraculi alternis se horta- spatia conccsserit. Super quo ille iudignatus respon-
bantur sennonibus. Quid hinc, inqniunt, sedimus, dit : Num mo inter ca;teros paupcres computatis,
qua; patrem vitt-e nostr.-c reviviscere audimus? eamus quia inter cos sanatum asseritis ? Non ita est.quo-
ad illum, calamitatem depIorcmus,anxilium flagitc- niam etsi Duustanus r.on fuisset.itamihicontigissct.
mus. Qui nostrpm suevit dcpolloro pauportalcm, Ad hanc vocem toto corpore intremuit, itaque uno
dignabitur corporis nostri profiigare cscitatcra :
momcnlo cadem, qu.-c illum dimiserat, infirmitate
compatietur famc morituris,utrcddituIuce gratiam percussus cst, ut nihil in omnibus membris esset.
prjcstet paupercuIis,opcribusmanuumsuarumdein- quod ab hac percussione intactum rcmanerct. Vo-
J)
ccps vieturis. Dixerunt, ct rectore baculo viam qu.-c ciferabaturergo miserabilitcr^etpostpaucum cxspi-
ducit ad civitatcm pergere cccpcrunt. Cumque ad rabat infcliciter.
portam ecelcsia; venissent junctis ad invicem mani- hivalido sanitas redditur.
bus ingressa; sunt, procidcntesquc ante memoriam Ex illo die multus timor, multaquc circa san
5.
viri, hac mierorcm supplicationc dcpromunt: Pater ctum Dei vcneratio cxcrcvit, rcstltulis ad integram
8anctnB,pdtcr serene,adhas tuE miscricordi.-c stipen- sanitatis pcrfectioncm nunc unis, nunc pluribus
diarias intende.iit aut solito morevictumoistribuas, per slngulos dies .Tgrotis, ex divcrsarum regionum
autlumen oculoruni pcr qiiod vitam transigerepos- longinquitate porro adductis. Inter hsc multorum
sint restituas. Et iterum di.Kcrunt : Piissimc,poton- ecrvi(:ibus impendens juvcnis fcrcbatur, formosa
tissimc, his tuis misellulis misercro. Sic oraverunt, quidcm facie, sed a nativitatc fandi impotcns,
ct inter orandum clare viderunt, magnumquc gau- ut quindcnis annorum temporibus nec caput sur-
dium populo praistiterunt. sum crexerit, ncc deorsum gressum dircxcrit.
Patrol. CX.\XV]I. i3
439 S. miNSTANUS AfiCHIEP. CANTUAII. 460

Quem super capita illorum celsius elevatum his pre- A. in estrcma ajtate lumen oculorum reciperet. Vacans
cibus fletu permistis sancto obtulcrunt. Christe, ergo orationi,nec ulla salutis remedia consequens,
inquiunt, salus et creator omnium, qui homines egreditur de civitate, volens ad locum unde venerat
hac ctiam in parte ca?teris animantihus cxocllcre remeare.Jamque pontem fluminis Stur.-e ascendere
voluisti, quod loqui possint, et erecto capite ince- co^pcrat, cum forte ductori? sui auxilio destituta
dere, reforma in hoc nostro vel quod natura
filio clamabat : Dunstane, Dunstane, nec speralum a te
informatum quod formatum inimica sa-
reliquit,vel lumen obtinui, et ductorem nunc perdidi. Mirabile
luti ffigritudo corrupit. Solius cnim tui cst ex eo dictu,et malcfidis difficile creditu, protinus illa ju-
quod non est in id quod est perduccre, et quod est vcnes per mcdiumpontislignaferentcs clarissimevi*
in quascurnque volueris formas mutnre.Exaudi ergo dit.quibuscum in civitalem rediit,ct quid factum sit

precessupplicantium proptertemetipsum,etpropter omnibus indicavit.

Uunstanum dilectum tuum. Tunc demissus ex hu- Excommitnicnti pcena el suhis.

meris bajulantium se ajgrotus, ut admemoriam san-

cti vicinus applicari deberot, mox ut tumbam teti-
8. Quid de Clemente Teutone dicam, cui magia

aplum nomen ost demens, quam Clemcns, quem

I
git, in pcdibus suis constitit, caput cum scapulis sacerdos pro culpa voluplatis et conLnmacia", in
sursum erexit,et rcsoluta lingua qua; nunquam an- g interitum carnis Satana; tradiderat, et ita maledi-
tea fuerat locuta, excelsa voce clamare cocpit Glo ctionis sententia septem annis devinxerat, ut non
Sicque porsevcravit in
ria in excelsis Deo, alleluia. solum in codem trcmendo,verum
loco toto corpore
integritato susccpta; locutionis, ut usque ad finem ctiam de loco ad locum cursitando instabili ferrotur
vitaa non solum expedite,verum ctiam disertc omnia motu. In basilica \cro Salvatoris anle mcmoriam
loqueretur. magni Dunstani prjesentatus, cum forte ad noctur-
Cwca nata lumine donatur. nas vigilias responsorium Videte miniculum, inci-
:

6. Paupercula etiam cum coctera multitudine ad- peretur, saltum in sublime dedit, daamonium cnpi

vcnitferensinulnistriennemnatamexutero suosine sanguinc evomuit,et post ha;c omni tempore secun-

lumine natam. Qua; cum per aliquot dies orationi dum omnimodam sensatorum qualitalem quietus et
pro salute filia; sua; sollicita incubuisset, nec exau- loco et corpore mansit.
ditam se aliquatenus sentiret, deprecata est omnem Hepens crigitur.
clcrum auxilio sibi apud Dei sanctum fore, confi- 9. Aut quo modo factum in te miraculum, Et-
dens eos tanto citius impetraturos quod vcllent, vvarde,narrabo ; hominem gigantea; magnitudinis,
quanto ei pra; c;eteris hominibus familiarius scrvi- si rcpentcm te in tota terra mole corporis per tri-

ent.Affecli itaque pietate monachi (61)pro dolore ^ ginla annos pondus non premeretgravissimasinfip-
matrisct languore puella;, cocperunt instantissima miLatis postea veio charo patri Dunstano oblatus,
;

prcce sanctum dcposcere,ut earum afflictioni solita atquc ab eo mirabiliter sanatus, non solum cunctis
bonitato dignarctur subvcnire. Decima autem dic factus osl amabilis proptcr adopta; sanltatis miracu-
dumforto materno gremio puellaincumberet,subito lum, verum etiam admirabilis propter corporcM
apertis oculis clare omnia videbat, et pra; gaudio quantitalis spectaculum. Tu musicus in conviviis
exsiliens dicebat Mater mi, quas sunt hsec pulchra
: didicfsli post hrec convivantium animos carmine
qu5B vidco ? Cui illa Videsnc, inquit, mi chara ?
: demulcere, et intcr cantandum tibiis carmen
Quae disit:Pulcherhomo illejussit me ha;c pulchra modificare. Sed inde tibi excelsi honoris in-
vidore. Clamatum cst itaque per totam ccclesiam signc acccssit, quod universitas hominum con-
puellam a nativitate ca;cam a magno pontificc Dun- cordi voce Dunstani te bomincm servulumque vo-
stano illuminatam. Fit concursus omnium matrem cavit.
cum filia constipantium. Sed cum aliqui es clero Loripes tandmi rcctum incessum recuperat. Atictor
credcre non posscnt, quod patentibus oculis acu- jam visa narrat.
men visionis incsset, volcntes indaganda; veritatis 10. Sedet illud non parva dignum est admira-
signum videre, jactant poma, sicut pucris alludi tione, quod quodam venerabili sone, et in omni
olet, per pavimentum ecclesia;, ut cxperirentur si D religione probato referente agnovimus. Ait namque
absque crrore infantula posset ea sequendo com cumdem patrem et dominum nostrum cuidam lori-
prehendere.Qua; confestim de sinu matris exsiliens, pedi in somnis apparuisse, atque ut ad rcquiem
rotantia poma per diversos anfractus inscctabatur, corporis sui sanandus veniret pra;ccpisse. Qui ad
eisque apprchcnsis celcri cursu ad matrem rover-
locum veniens,nec quidquam per multos dies orando
tebatur. Tunc deprehensum est pucllam patentibus salutis inveniens, toedio sivc desperatione fractus
oculispossevidere,qui antea sine luminevidebantur quo venerat redire tentavit. Jam-
recessit, itinere
patere. que mediam pene viam peregerat, cum is qui du-
Item anus C(Tca. dum dormionti apparuerat, vultu severus, veste
7. Item anus quajdam ad memoriam sancti pon- deeorus occurrit, sciseitans unde veniret, vel quo
tificis pcrducta est,ut quod in juvcntute perdiderat. pergendo tenderct. Recupcranda;, inquit, salutia

(61) Ergo monaehi ejiam tunc clerum Ecclesiee Cantuaricnsis conslituebant. Vide num. 16 et Zi,
 i(il
MIIIACIILA. 462
il].'. j.issi^; a.l s.uicluni ntinstamim porivxi,
l)(^i
X Miiv.ta .^st rrpo do omnih.is qum vidobat. Ostpntlc
I niliil protioiiMis a.l .loiniim iii.vim r.-.l.niniiiiiu i.iatur pi laniinff' auroo\ criiccs,
baccilia, claves
li.ilavi. Tnm ill.^ : Ego,
Dunstanus.om- in.iiiit.siim iimnia mirata vidcbat. Ipsas quoquo ho-
ec.-lesi,T,
iiiiim S(^rvoruni Uci cons.^rvus, nccossariis quibus-
minuin llguras cum ingcnli stiipore considorabat.
.l.iin causis occupatu.s, non potcram his
(li.;l)iis rc- Viilorps prgoomncs in ccclesia lacrymas cxprimcrc,
.piicm corporis mci visitare.ncc pivTsonliam nicani ot cum vobismodulalionc cordis jubilalione Dciiin
liliis ihidom mancntihus c.\hihi'rp.
Nam Ecclcsiam laudarc.Orto autpin m.uic forte ad magistros intra-
|i, l':irricus,co,c;nomcnto B,ita,Pxha-r.^darc tcntavil,
i
vimus, vapulaturi pro culpis quas commiscramus.
-^iil mc tutorc nihil cfficcic potuit. Nunc autcm El cccp di; transvcrso vir bonus Godricus furibun-
.nrccto ncgotio ad locum rcquictionis mcoc va.lo. dus irrupit,ita clamilans
Vos hic homincs nrudo-
:

\ id.' crgo ut illa dic ct hora ibi to invcniam, qua-

litatcm in innocentiam evomitis,ct diilcissimus Pa-
I iiiis pcr tc gratiam m.Mm mpis civihus ostcn.laiii. lcr nostcr Dunslanus suavilalom mispricordi,!; su.t?
lir-1'.'ssus pst itaquc lan.yiiidus in civitat.'i.i,narra- iiino3 ppccalorps ostendit. Exile. Pr.-progativam
vil .imnibus dicm paLicnlcr
ai..licral,indictuni
.lu,-.;
quon.lam a Salvatore in ctco nato cele-
niiraciili
.\spcctabat. Stuiiondum valde,dic ct horaquasan- bratam itcrum celebrari videlis,ct aliquid crudclitcr
.lus sesc vcnturuin ,,,,,,, de
... praxli.xcrat, uo susccpta
:5usLi-i.ui sa.ii-
, sa.ii facprc audetis? E.xitp.
lacprcauaetis.'' l!..xitp. Ita impias manus ovasiinus
ovasiinus.
lili- loripcs gaudebat, pt incffabili totam urbcm " et post h.-cc ccclcsiam ingrcssi sumiis.Tunc puls.ato'
l..'titia rpplcbat.IIactcnus ca .puc aliorum testimo signo l),Mitisstmi patrts nostri, quod tpsc manibus
niis.id nostram iiotifiam pprlatasunlcnarravimus suis olim fccissc diccbatur,quo
:
nullum dulcius,ne-
iiiinc his qiuc iiostra ,'ctatp 1'acta sunlj cnarrandis que ad commovondos hominum animos fiebilius,
iqipram dabimus.
concurrit universa civitas,volens oculis quod fama;

Vi7-go tucis c.rpcrs iucein aspicil.

rescrante audierat. Gocpimus itaquo excelsis voci-
I
bus simul ct lacrymabilibus Domlnum Doum no-
II. Virgo .luanlam Dco devota orationis
gratia in struni laudarc,qui per
bcatum scrvum suumDun-
civitalcm vcnil, indc miscra, quod ex quo nata pst stanum tanlis la;titiis nostra
tempora dignatus est
hujus mundi luccm non viderat, sed cx hoc bcata boatificare. Et cum multa populorum millia in ec-
qoo.l (ctcrnainlueemardenlisemperdcsiderioquffi- clesia starent, neminem intcr omncs vidcros
^iviMMt. Et eum forte natalitius dies.sancti eonfes- qui non pr.-p gaudio pie ac dulcitcr flerct.
-iHis Christi Audoeni episcopi instarct.in quo pari-
lcrptaliorumomnium.qnorum rcliqui.-B in ecclesia Auctor lcstis ndraculi dc puclla curata.
^.ilvatoris conlincntur, pivrcipua
vcnerationo me-
moria cclebrabatur, postulabat illaa custodihus
oc- C 12. Vigilia bcatorum Christi apostolorum Pplri
dcsi», ut sibi liccret cadcm noctc vigilias ibidem Pt Pauli prat, et inclinata .jam dic vespertinas oi'a-
udebrarc.Quod dum focilo proptcr vita; religioncm tionps clorus in ecclesia agebat.Forte ego cum alio
-ilitinuisspt,remansit in pcclcsia juxta
rpquicm bpali puerulo coffitaneo meo
ad altare Ghristi ministrave-
.'ati-isDunstani stans, totaque noctc vigilis ctora- ram.consummatoque ministerio per gradus desccni.
ionibus vacans. Jam nocturnas laudes"
incccpcra- dorc incipiebam et ecce in occursum nostrum
:

nus. jam octavum responsorium Sint

lumhi vcstri vetula qua-dam cum
filia bpne adultaobviam sp dc-
•r:rcincli, modulatis vocibus
concinebamus, cum dit,propumbpns gradibus siniul et clamitans Mi- :

irgo Dci vphpmentom in facie sustinens

rurilum, serimini moi, pueri Dci,iit Deus omnipotens mise-
«rctissima digitorum imprcssioneco^pit
oculos pcr- reatur nostri, profectum virtutis concpdcns, ct
ricarc.Indc statim sanguis ubertim
exiens.in sup- jetatem puerilem ad maturos annos feliciter perdu-
lositum capitis sui velamcn dpfluxit,
modcstequc cpns. Nos autem,ut id a;tatis pupri,factum femin<e
llacircumstantibus innuens Pra;hete,inquit,mihi :
pxpavescentes, ha;simus loco, miseri.u causas fle-
as sanguinis susceptorium, nc
terra saneta pjus bilitprsciscitantes. Tum illa, hanc, inquit, quam
olliivionc maculctur.Quod postquam
- ^
illi fpcisscnt,
.^,........,, videtis tiliam meam, a summis humeris usque ad
ympham quoqup ,
lavandis oculorum orbibus pra;- extremos manuum
r. articulos collisam, obstetricis
'!"',"'"..;".'':'"" ".°' P""' ^'""^"^ '""*= dirigore, sua; nescio aut furor, aut negligentia Tadam atque
culissubaspicore,iterumquead invicem mutuis(62) mutilem reddidit.Audivi magnam quamdam inhoc
.sppctibus simul ac nutibus I.-ptitiam
signilicare. loco Dei virtutem esse,et ideo ad supplieandum ei
iispicatinamquc sumus (quod res erat") bonum longo itinere tentavimus huc vcnire: vos nobis quid
atrem nostrum boni aliquid operatum
ruisse.Jam agendum sit edicite. Aspiciebamus interim manus
antus de pr.Tpinctionc liimborum,et
ardentium lu- sine rorma manus.junctura; juncturis non cohare-
ernarum gcstatione secundo torminabatur;
jam a bant sed qua;dam discors derormatis inrormem
antoribusgloriasanct,-pptindividu.i-Trinit,atiiwlde- quamdam ossium concretionem racicbat, pollices
atur.et ecce illa qua; lumbos suoscastit.atc
spmppr retrorsum deflexi immobilem gerebant sensibilita-
rscinctos habuerat. ad gloriam Dei lucernas in tem, C.eterorum namqup digitorum flgura nulla
3clesia ardentes in magna cordis hetitia videbat, sed radices qu.i;dam de palmaprominentes intror-

"°'='"™' '=^"^^'"' ^"" ''

:Selia'loSS il^^y^^i^^^r^S^ir '°^' ^^<=" -"S'°--- ^«-^^ '«
 ;

463 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUArs. 464

sum ciirvabantiir, qna? in vola (•onllxre unguibus A yovitiis jKEna rcmiasu.Pagani cadavcr c.t ccclcsiu
eam pcrforabant. Qua3 rcs intolcrabilos patienti
pvojici jubetur.
angustias inferebat. Averlimus orgo oculos hoc
solum dicentes Non nos, bona mulier, non nos
: 15. Quadam etiam die (63) dum plus solito ma-
quid agendum sit consulere velis, juxta est qui et giptrorum furor in pueros decreviret, nec spes in-
tibi consulere,et filice tuae salutem valet procuraro : tercessionisuspiam ulla suppeteret, hoc unum nt
solel namque secundum fidom suam omnilius illum Eolum supercsse remedium crcdiderunt, ut ad mc-
invooantibus subveniro.Tum illa comprehens;i hici- moriam dulcissimi Patris Dunstani confugium facc-
nia vestis filia-' suffi Iraxit cam ad locum,moxque rent,illum que non tamintorcossorem.quamadver-
toto corpore iu lorram prostrata; adorant sanctum susimpictatisminislrosdefensoromexhiberont.Con-
ambffi, flotibus ct ejulatibus illiusbonitatcm pul- ferunt itaque sesummo diluculo ad illum, multis
santos. Et voro pulsabant, quibus tam cito mise- lacrymis cjus clemontiam postulantcs, scdentilnis
ricordiae illius visccra patoijant.Necdum cnim Phce- pcr diversa loca magislriG,qiia trangitus pueroruiii
bus marinis fliictibus caput intuloral, et illa qusc esso doberot, exitumque iliorum dc ecclosia muiti-
morbo contracta fuerat, ruptis vcnis brachia extol- plici diligcntia aucupantibus:eteccolacrymantibus
lebat, manuum artjculos omnes cxtendebat,et quae -n illis apparuit pios vultus gerens pius PaterDunsfa

ab annis puerilibus digitos movGre non poterat,ex- nus tangensque virga quam manu gestabat unum
poditc jam omnia contreclabat.Itaque accurrimus, illorum aperlis oculis videntcm sod movendi se
vidimus, (levimus, ct facto manc cum cxsulta- omnino impofentem,ita adorsus est fari. Jam desi-

tione totius urbis Dominum Dcum noslrum|,lauda- tum sit, pueri,a fletu,quoniam nuUum vobis hodio
vimus. molestum esse permitto. Idcirco enim veni invitatus
Conlracttts erectus. lachrymis doloris vestri.Ecce nunc ibo.et magistros
13.Epheborum aliquis prope civitatem manebat egressum vestrum explorantea gravissimo somno
ita a puoro debilitatus.ut a lumbis ac deorsum pcr soporabo. Tu vero puer qui nic loquentem cernis
totum omortuus duobus bacilis innitoretur, totius ct audis,cum vos moo munore liberatos osse cogno-
corporis post se trahens medieta!tein. Hic ea die in vcris, in hoc mihi gratiam prcEBtabis, si hujus

qua Filius Dci assumpta carne dignatus est mori, ccclesis pra>posito ex meo nomine pra?cipias, ut

cjus Ecclesiam ingressus, vexillum crucis, in qua initiatum infantulum hunc, qui juxta me nuper
moriens mortem nostram destruxit, cum c;etera conditus cst, filium comitis Haroldi (Oi) foras pro-
multitudinc adorabat, el futur» fcsfivitatis gaudia jici faciat. Indocens namquo valde est, ut ibi pa-
juxta corpus vcncrandi Patris Dunstani manens ganorum corpora scpcliantur, ubi divina quotidio
cxspoctabat.Advenientc aufem horainquaDominus '-' mystcria celebranlur. Quod si ipse aut mctu aut
noster Jesus Christus triumphafo diabolo a mortuis incredulitate prseccptum meum neglcxerit, novcrit
resurrexisse crcditur, plamor in ecclesia factus est in hacccclosianihilprosperum proccssurum,quan-
magnus tumultuans adolcscentem rectum fota cor- diu hoc mcum prneceptum opere non fuerit iniple-
pOTe starc, qui multis annis inferiorcs corporis tum. II.TC dicons scpulcro rcccpfus rst. Is aulem
partes post sc consueverat trahere. Quod quamvis qui hcTC videret, tum quidom puer.nunc vero reve-
clerus sciebat, patienter tamen simul et lastanter rendee aetatis senior,quiquo ut ista sublato nomine
solis ortum cxspectabat. Mane vero Dominics rs- illius scriberonfur, sollicite nos admonuit, stafim
surrcctionis convenit infinifa fotius urbis multi- sui compos cffectus,innuit sodalibus dieens : Num
tudo in ecclesiam, videre quid in hominem divina Patrem Dunstanum vidistis? num quid locutus
potontia operata fuissct, quom antea in infirmi- fuerit audislis? Narravifquo omnnia soriafim, hsec'

tate beno cognilum habuissent. Viderunt itaque, inquiens : Ha;c ot ha;c locutus est. Surgcnfe?
et Deo gloriam dedorunt clamantes bono Domi- ergo pueri ut intrarent domum martyrii (65,

no Dunstanum in vita scrvisse, cui post mortem
non solum contigit beatus vivere verum etiam
beneficiorum suorum gratiam hominibus prfe-
Etare.
^lia miracula.
14. Pucrum quoque omnibus mombris
ctum per eumdem Dei sanctum vidimus sanatum.
transierunt ante primos magistros, dormicrunt
, transierunt ante secundos,dormierunt ; transierunt
j) anlo tertios ct quartos, dormierunt.Post paulo vcro
evigilantes, et dcrisos se gravitor dolentes, versi in
furorem statuunt sa;vissimam tertia diei hora de
contra- puoris ultionom sumerc,quos protegente Dunstano
mane non potuerunt contingcre.Talis cnim mos in

(62) Osbertus « Instabat dies festa Nativitafis

: diu eonvcrsalus, morte tarda depriniitur, ibidera
ChriBti.Moris autem anfiipiitus fueraf in monasto- Sfpelilur,»exDitmarilib.vii, pag.94.Ideni, pag. 95,
rio ipso, quinto die anfo fasfum pueros, qui in commemorat, Haraldum ct Cantum Suconis filios
scholis sub disciplina o.xerccl.iantur, gnivibus et anno 1046denuo in Angliam cxpcditionein fecisse,
immoderatis verberibus cruciari: qui crueiatus mi- de qua intelligendnm Dunstani vaticinium in fino
seris non pro commissis eulpis, sed pro usu infc- VitiC, supra. Difmarus post hKC Elfogi Dunslani
rcbatur, » cfc. quarti successoris martyrium refcrt quod Dun- ,

(64) Haroldus iste Danorum rcx fuif, cujus filius stano falso rolafu aut memoria lapsus tribuit.
Sueno scu Suonnus in Angliam irrupit, rcgnanle (,63) Martyrii hwc domus ca sine dubio vocatur,
Ethelredo seu Adelredo, ubi « infcr pios inipius in qua puen pro crratis pccnas dabant. -
 AG?> MinACULA. 466
Ecclosia tunctemporiscrat, utquosprimrtdicihora \ tibus.irrupitin ccclesiam abbas stipalus parcntum
ginc vinilictuscrvaret.eoshoratertiadurius punirct. ratorvis, postulat fratres oclorius excitari, dicit so
Sod Dunstanus, sonipcr ct ubiquo lidelis, ilu pra-ra- noccssario illis loqui vclli;. Qui cum veinssent, nc-

tos cadcm hora a sc magislros divisit, ut non lam do ccssil ad corpus sancti, ponua floxit atquc in haic
puororum liosione copitarcquamde sua liberolcon- vcrha lacrymabilitor orupit : I'cccavimus in te,san-
fusionc tracl.iro. Ita puori pcriculum dioi illius ova- cte Dei, nolentcs tibi in couspeotu piipiili exliiberc
serc, nlciuo in crastiiio vigiliiis Dnniinic.i' nativilatis honoroni obscquii. Eccc nun(?ot injurijiin donamus,
gaudcnli auimo viderc. At is qui lcgationc Patris etde mentis nostra- obstinatiouo veiiiani implora-
fungobatur, qua; audierat pra;posilo fidclitcr nun- mu9. Nos autcm mirantes tam subitam rcrum muta-
tiabat.sed illc inlldoli montc nuntiata parvipcndobat. tioncm, cognovimus illos per visioncmasanctoDei

En rc negkcln quid wiiliim. S. Diinsttiiii Iraii.^Uilio. fuifse pcrterritos, et vix noctcm illam transcgissc
16. Ouoties etiam iii luicturna visione visus est vivos, proptcrca quod prosbyterquidam aspectu tcr-
fratribu.s de ccclesia exiro ? Quem cum oxeuntem ro- ribilis, qui cx figuralis imaginibus Dunstano visus

tincrc vcllont : Xon possum,inquit,ibi manore pro-
pter fcctorem pagani pueri lieet iniliati in hac eccle-
sia sepulii. Nee multo post ecclesia Salvatoris igni
combusta est, pariotes cccidcrunt,ncc quidquam ex
omnibus monasterii officinis incombustum rcman
eitipr.Tterduasdomossinequibusmonachiromancre
non possent, dormitorium scilicet et rofectorium,
tantamquo claustri partem sub quanta absque im-
brium infusionc ub uiia domo iu aliam posscnt in-
troire. E.x quo satis videro fuit, quantam nostri cu-
ram Pator Dunstanus habucrit. Sod horum ruina in
mclius commutata cst vcniente venerabili viro Lan-
franco (00) archiepiscopo, etomnium qui nostra
fuerunt sanctissimo simul ac sapion-
aetate in tcrra
tissimo. Qui, cum fundanicnta construenda; novai
ecclcsia" poncre vellef, neque hoc absque transla-
tione corporum infra ambitum ejusdem
cst simillimus, gravibus eos cruciatibus vexassct,
diuque vexatos ardenti rogo concremandos violenter
n portraxisset. Ita illi quam sponte nolucrunt, coacti
injuriam donaverunt.
LanfrancHs faveiUcm sibi senlil Dunslanum iii caus.i
temporali.
17. His temporibus conflictum iniil Lanfrancus ar-
chiepiscopus,adversusmajoresnaturegni.\nglorum,
prajcipue adversus opiscopum Bajocensem, nomino
Odonem, qui erat frater regis, et comes Cantia3,do
jurc ecclesiaj Christi, et quibusdam terris inde ab
antiquis temporibus injuste aldatis. Sed nihil devi-
ribus suis confidens (erat namquesicutomnibus sa-
picutia imcomparabilis, ita in conspectu Dei priB
omnibus semper humilitate admirabilis) deprecatus
cst beatum Dunstanuin auxilio sibi fore ad dofenden-
ecclesia;
dam causam ecclosi» sua; et oblata pro exaudilione
:

quicscontium
^ ^^.
posset, .......o...
facerc i-v^o......
..v.„... .„,.^.v indixit jvjuw.uui omni
jcjunium uui...
iiostia salutari, quietus
sedebat in loco.exspectans
'''"''""
populo, quatenus sanctorum voluntas fierct, uteo- L , .. ,. • ',. i
• ,

advocationora causidicorum, simul ac meditans quid

r«m corpora ad alia loca transferri doberent. Die
vel ipse adversariis objicere, vel qualiter ad objecta
vero huic negotio constituto, orante omni populo,
quwque posset respondere. Tunc interim excessum
clcro cereis et aromatibus.omnique genere gaudio-
mentis patienti apparuit sanclus Dei, stans in medio
nim occurrente, paravcrunt se sacerdotes, ut the-
duorum aliquorum angelica dignitate prseditorum,
cam sancti Patris Dunstani absque contrectatione
angelicos et ipse vullus habens, atquein vultu q*am-
oorporis illius e terra lovarent, et ad locum cum dam frontis et oculorum conniventiam Lanfranco
omni diligentia pra^paratum deforrent.Quam cum in
ostendens. Ex qua visione de capionda vietoria secu-
humerisaccepissent,retineturaquibusdam ecclosia!
rusilleefrectus, concilium malignantium intrcpidus
militibus, qui pacem rogis Willermi nuperinfrege-
adiit.muuitionesillorumtorrenterationumfunditus
rant, occisis duobus equitibus, nepotibus videlicet
enim cunctos Christi ac suosdevicit
dissipavit. Ita
Scollandi, qui erat abbas monasterii sancti .\ugu-
adversarios,utetqua!suijuris erant,ecclesia; Christi
atini extra urbis niuros constituti. Timebant autem
integerrime restituerentur, et hoc non humana sa-
ne mors occisorum morte sua soIveretur,ot idco evi-
pientia, sed divinafactum fuisse virtuto idem Do-
tandi hujus inali causa nequcasancto rccedore,ne-
mini servus gloriarelur.
que thecam ejus dimittere voluerunt. Vocati sunt ta- i n
que tam abbas, quam omnes hi quorum interfuit Et in gravi inorbo.
viadictam donare : nogavcrunt, nec mortem occiso- 18. Post aliquot dios Lanfrancus corporali infir-
rum sino vindicta romittcre voluerunt. Quid ergo '? mitate gr.avissime tactus, omnino a medicis despera-
deductum est sacrum corpus infecto negotio,atque batur. Cumque fineni vita; jam jamquo adesse puta-
in oratorio beata? virginis Maria' collocatum. Sum- rct, missa legatione niandat fratribus ecclesia; Chri-
mo autcm diluculo, nobis adhuc in stratis quiescen- sti quae circa se agehanlur exoplat seniorum pr«-
;

A|)ud Osbertum
(6(i) « Lanfiancus Cadomensis
: quamivKal.Septemb.Cantuari.Tsuscepit.eccIcsiam
ccenobii abbas, vir pr.Tstanti sapientia pollens.Can- Salvatoris, quam tuiu pr.olatura incendium,tum ve-
tuariensem pontificatum regendum suscepit, qui tustas inutilein feoeiat, ruuditusdcstrucie,etaugu-
more electi anti.^tis Cautuariam xviii Kal. Seplem- stiorera facero cupiens.otc.Levata sunt rorpiu'a pre-
bris vcniens, susceptus est a elero ct populo, sicut tiosorum pontificuiu Christi, Dunstani atque EI-
Patrem tant.T sedisetvirum ingentis famae suscipi fesi. )i

erat cequum. Hic adepta pontificali bcnedietione.

467 S. DUNSTANUS ARCHIEP. CANTUAR. 468
sentiam, quatcnus corporc (liutius vivoro non A.
si in
El hi ninrhn cnpcUani.
licerot tlufiincti (ut vorbis utar illius) cadaver ad
;

10. Quidam capcUanus prcsbytcr archiopiscopi

urbem secum transvehcrcnt. Nam in quodam eccle-
adeo gravi fcbrium vexalionc pcr octonos menses
siie patrimnnio procul ab urbe distantc,quod Ealdi-
cruciatus fucrat, utcoiisumptiscarnibus vixinfirmis
tune [al. Ealdintunc.] vocatur, idcm Pater vencra-
ossibus pcllis hwrerct. Hic co momcnto quo archic-
bilis fcgrotabat. Ycniunt itaque illi ad locuni ; invo-
piscopus salvus effcctus est, optatam aDco salutem,
niunt omnia lacrymis reidcta, plorant cura ploranti-
ct ipso consccutus cst, ct manc ad archicpiscopum
bus, nolontes ho.Tiincm morte vidcre finicndumxui
loetabundus ingredicns (didiccrat namquc illum con-
similcm post hffic sciebant non essc inveniendum.At
valuisse), requirebat modum recept.-e sanifatis, ct
ille, sive suas angustias.sivefdiorum suorum miso-
audiebat. Rogatus etiam ipse, ut quemadmodum
rias non fcreus (sicut cnim mater unicum filium,
sese habcret ediccrct. Plane, inquit, optime valeo,
ita singulos nos unicc diligebat), convcrtit faciem
quoniam is qui te in mortis periculo miscrando re-
suam ad parictem,divinam quantis posset suspiriis
spexit, mihi quoque ob gratiam tui in hac nocte sa-
clementiam deprecaturus.Gonfeslim autem sursum
lutem conferrc dignatus est. Jacebam namque in
raptus, videbat quasi exercitum virorum candidato-
.„ ir . stratu mco,quod ligneussolummodoastratu tuo pa-
, 1 • • 1 ,,
,_
rum,lucifiuas sicutsolfacieshabentium,albosequos T.
-U
• j
nPs dinmit,
-1 -j l
vidcbamquc
...
^ r^
lu visiouo bcatum Dunsta-
, .

i,„i„„; ;„ ,.,»„„ :„_:j. _,:,._, _i,:i _„.

cum phaleris auroiscomptos insidentium,et libora^
numsolcranesin ecclcsiaSalvatorismissasagentem,
les jocos jocunda quadam suavilate ad invicem exhi-
mequeilliin rainisterio subdiaconatus servientem.
bentium. Quos ille pnctereuntes l.Ttanundis oculis
Cumque perlecta a me fuisset epistola, ad pcdes il-
intuens, sciscitabatur cujusnam ista profecfio esset.
lius cx more deosculandos accessi, bcnedicfionom
Dictura autem est hanc domni Dunstani csse.illum
pcfii,etitacum ojus bcnedictiono recodcnsconvalui.
vero non longe abesse. Exspcctabat itaquc Lanfrau-
Aurlicns ha;c vencrabilis Pator Lanfrancus, erum-
cus cxplorans singulorum transeuntiuni vultus,cu-
pens in gaudium sic ait : Non potuit quidquam in-
picns illuin pi\-e c.-eferis agnoscerc, a quo pra; cu^feris
firmitatis in loco romanere, quom sanctus Dei visi-
remedia sperabat salulis accipcre ct ccce beatissi- ;

tationis suae gratia dignatus est illustrare,

mus Patcr Dunstanus vcnerabilium seniorum cuneis
hlnc inde stipatus veniebat, similem per omnia ca;te- Catcnato nodi soluti. Factum contrarium.
ris habitura gercns, nisi quod ab humcris et sursum, 20. Ea quoquc tempestate duas quasdam ros apud
celsior cuncfis erainebat. In cujus occursum Lan- nos contigerunt, quas non magis bcato Dunsfano,
francus humilifer progrediens.jungensque se ad la quam ca;teris ibidcm quiesccntibus sanctis ascri-
tusequitantis,illiusamplexatusestpedomsimulcum bendas putavimus. Ex praecepto siquidcm Bajoccn-
ascensorio, cui videbatur inniti, atque ad se oscu- C sis episeopi quidam vir in vincula conjcctus fuerat,
landi gratia trahere conatus est..\t Dunstanus quasi propterea quod cervum in silva illius a canibus in-
ad factum expavescens, sive Lanfranco honoris gra- scitatum, seseque in occursum cjus pra;cipitem dan-
tiam oxhibens, consfricto genu utraque manu pc- tem, cmissa sagitta occidisset. Habitusergo in vin-
dem ad sc videbatur retraherc. In hac beata ccrta- culis in civitate Cantuaria, diebus ac noctibus ecclc-
minis lucta Lanfrancus ad id quod fueratredit,etita siam frcquentare, lacrymas pro pccoatis effunderc
sesanumreporit, utnullum infirmitatis vestigium in suis, magnumquc populi affcctum cx sonitu sf ridcn-

toto corporercmansisset. Agititaquegratias Deo.cu-
jusdonoetDunstanuravidcrc,etcupifamsalutemillo
potuit donanlo suscipore. Vocatis crgo his qui pro-
pius accumbcbant, narrat cx ordine quac viderat,
simul sc convaluissc asseverat. Illis vero exisfi-
mantibus quod alienata mente loqueretur Pr;epa-
tium catenarum circa se excitare. Cumque hoc per
duos annos'indcsincnter fecisset, quadam dic,cum
antc altarc Doniinica; erucis prostratus jaceret,
vidcntibuscuncfisquicircumstabantcatena^dirupf»
sunt, lioUc in quatuor partcs comminuta;, clavi in
rainutas partcs confracti. Ipsc vcro quid dc eo dt-
:

retur, inquit, mihi altare; vidcbitis namquc iliura vinitus agcbaturpenitus ignorabat. Surgcnte autem
sacrificium Deo offcrcntom, qucmpaulo ante videba- illo ab orationc, cccideruntvinciiladopodibussuis;

tis vix labia moventom. Deindc accitis qui nupor n 1"^ tollcns in manibus suis, pcr mediuni fralrum

advenerunf senioribus. Hic dics, ait, crit vobis boni omnipotentcm Chrisfura pro miraculo laudantium
nuntii dies. Dominum et Patrem nostrum Dunsta- perrcxit, eaque supcr altare Cbrist posuit, offcrens
num hic fuisse, et mc ab omni corporis molestia Deo pro munere quod sibi fuerat pro oncre. Post
sanasse scitotc. Rcgrcdimini crgo ad ecclosiam, paucos dies,dum rem istam Lanfrancus archiepi-
portas cjiis supcr vos obserate, ad mcmoriam san- scopus cuidam praqjotcnti viro narrassct, ille vicaria
cti acccdito, gcnua ncctife, ac pro reddita rolationc, El ogo, ii;quit, talc aliquid vcsfra; cxcel-
mihi
sanitate ubcres gratiaii rererte. Nolo ctcnim per mc Ienti;o narrarcvaleo, quod non rainoris admiralionis
ipsum modo venire, nc cxistiment mc horaincs ali- apud te forc cxistimo. Tcrtius namquc dioscstho-
quid esse, quasi qui potuerim Dci sanctos videre. dic, ex quo scdccim navcs piratariim validissimo
Faciuntilliimperata, magnumquc fraliibusdemorte vento act;B, ad ripam maris sunt jactat;e honiinos :

Patrii suspectis gaudium prcxsfant. aufoni qui intus fuerant, partiin maris fiuotibus
sunt iiumersi, partim a regiis cxactoribus compre-
469 MIHACULA. 470
hcnsi.rnm priiicipi' siio iiinniiiL' lianiba cnmpi?<lil)us A diinliiini. Viclus tandcm importunitato tontaloris,
Bslricli ^unt;ciiii iilciini llarabiiin hi' a|ipeliaii vo- oxitum dc: occlcsia inolicbatur, ot paratis oninibus
luil, ciiioniain sompcr ciudelitalid fuissct
niniid^ qua; ad lioc sacrilcgium c.xplcndum idoiioa vidoban-
niultaiiiciiic! iiiiininnin luibam nianu suaoccidissct. tur, ingrcditur occlcsiam (08), a sancto Dunslano
Evaclens autciii dc otiHipodibus viam qua? ducit licontiam oxoundi ct ad s.-ooulum rovortcndi politu-
Cantuariani arripuil, scicns sc nci|uc vila, ncc|uc rus.scions iirncul duliioquod niliil oi [)rosporo pro-
mombris cariluruni,si cccilosiam Cliristi conlingc'rc ccdcrct, si illo nlTonso discodorc non
limorct. Et
posset asyluni. Scd o um Jam prnpc civitat.cm l'uis- surgons ab oralionc ut ostium occlcsia! cgrcderctur,
scl,niox ul pinnam Ecclcsiw.ct Chcrubin aurcuni ropcrit in ostio Dunstanum cum virgastantcm, non
vidil, quasi cobIcsUs Ghorubin virtuto ropulsus ultra lalom tunc qualom illum vidcrat Lanfranriw, sod
proprcdi non potuit. Nititur itacjuo lotis viribus lerribiloin vultn, oculis minacom,
ct mordaribus
conira vacuum acrom,ot seoipcrcum quasi murum labiis ha?c infreniontem Rcgrodere misor, rcgro-
;

fcrroum senticbal. lla-sil vcro slupcns, ct itcrum dcro.oninipotenti Doniino te prosterno,concoptum-

rcsuinptisviribusprioris luct.-c cOl-lamen assumpsit; quo diaboli venonum dc corde tuo evomc. Cumquc
sed oa qua; ante virtute repulsus,majorc quam antc illc pavcns ac tromcns hn5rcrct,Dunstanus olovata

spatio rcsiliit. Tcntabat si undc vcncrat rogredi ^ contra illum virga,ail : Non oxibis,scd hic morie
B
posset : currero potcral quanlum volcbat. Si vcro ris. Hoc dicto qui loquebatur disparuit, ct cui Ki-
quo disponebat, propredi vellel, niox ul ccclesiam quebatur graviter a?grotavit. Mox itaquo lectulo
videbat.pedcm movorc noin poterat. Desporans crgo rccoptus, duobus mcnsibus magnis angustiis in
de salulo sua ot dc misericordia Dei. Manifestum vixit, et post hmc vitam consummavit. Sod cum
cst,inquit,cum damnatis mc sorlcm habcrc cui ec- ad hoc vontum fuissot ut animam reddore dcborot,
clesiam Christi non lioct vidci'e. Quid crgo prodost acoersitis his quos primos in amoro fraternitatis
crudclcm Christuin invocarc, a quo non sil miseri- habuerat, universa por ordinom qua; vel malo dis-
cordiani iinpctrare? Ul fortuna volet.eat ergo dcin- ; posuorat, vcl bono suo vidorat, in magna cordis coii-
ceps fugam non inibo, scd undc vcni moriturus re- triliono narrabat. Ha;c eadcm alius quidam frater
dibo,. Haic dicens, pra^cipiti cursu rcdit, quaj sibi bon«3 indolis adolescens, nomine Adrianus, coram
contigerant multis millibus bominum narravit. Post omnibus confessus est, dicons se ot conscium con-
hn!C condignas factis piBnas solvit. His acceptis silii et consontaneum operi.

Lanfrancus vocato me pra?c«pil ista in pnpulo prffi-

Duvslanus invocaHii propitius.
dicari,adjungcns idoo hunc ab ecclcsia terribiliter 22. .\ntehos dics cum in insula Tanatos essom,
repulsum, quod ficto corde ad eam accesserit; illum gradiebar juxta littus maris cum milite, quime pro
---,
defonsinne sui invitaverat, oonsiderans ea qus ibi
quod ad eamdem quotidie devolo animo tetonderit sunt mirabiliaDoi,ot matoriam boni scrmonisexin-
Monachus rcccilcre volens impcdilur. de elicicns. Inde sormo ad Patrom Dunstanum pro-
21.Sed ct illudperpctuadignumest memoria(67), Iractus ost, quoniam maximum semper lucrum re-
quod circa Edwardum urbis Lundonia; archidiaco- puto quolios loquondi de illo occasionem reperio.
num cjus clementia mirabili modo opcrata cst.Qui Tum milos idem momorato hoc nomlnc totus expal-
cuin essot in sa^culo deliciis pollens, conspiciens ac voluti dolorcm ex intimo suspirans, Vae, ait,
luit,
omuia sa-culi bona osse angust;i, contulit se ad unum mihi ingrato.qui tantorum henoficiorum hucusque
incomniutabilo communc suflicicns bonum Deum, immemor existo! Tum ego Et quid, inquara,hi :

susoepla sancta3 roligionis veste in ecclesia Cantua- tam molosti anhelitus. Nosti, ait, quantum mihi
riensi, sub rcgimine praifati gloriosi viri Lanfranci infostus abbas sancti .Augustini, dum advivorctex-
archiepiscopi; ubi per aliquot annos honestc con- slitcrit,dum diripcro cuporotqua' ad nic ha?reditate
versatus, magnani apud omr.es cohabilantcs gratiam venisscnt. Novi, inqnam. Num ot illud nosti quod
obtinuit. Sed post hKc malignus spirilus cjus con- non niodo nihil ejus immodoratio obfuit, veriun
versioni simul et convcrsationi invidcns, oocultis otiam ad majoris mihi glorisB cumulum excrevit"?
qHibusdametimportunissuggestionibusanimoillius D Nec hoc, inquam, latet; sod quorsum isla commo-
tDBdium religionis ingerebat, cupiens illum ad hano mores, ignoro. Scics, inquit, nocte siquidem, quao
mentis insaniam perducere, ut ad swculuni, unde dicin staluti intcr nio et illuni placiti pra^ccdobat,
vencrat,repetilo voiuitu sordium rediret. Immittebat memorans cum essem domo mea quK jiropo cst,
in
namque diabolus in cor ejus sJDCuli voluptates,am- quod frequontor Patrem Dunstanum tuis rationibus
ple.\usfeminarum,amplasdomos,amicorumsocieta- extollere consueveris, nunc, aio, oxpcriri habeo, si
tes; nec poVmittebat illum cogitare,quam dulcis cst ul accopi, ita illc laudabilis oxistat. Floxus ergo in
Dnniin«s gustautibuseum.quammagnadomusDoi, orationo, Deus, iiiquio, Palris Dunstani, fave hodio
el ingciis locus habitalionis oju.-^,quam beala so- nostr.iiparli. IndccnrpuscuIunirequicicIodens,video
cietas angelorum Deum in saiculum sKculorum lau- in soninis urbeni Cantuariam,basilicam Salvatoris

.1«
rtjf) Hoc miraculum dislinctius rcfert Osbcrtus ctis pausabant,» apud Osbcrtum.qui ait id factum
mfra.
fra. esse « inter duas leslivitates Assumptionis ct Nati-
(68) Nempe dum « Fratrcs meridiaua hora in le- vitatis S. Mariae. »
471 S. DUNSTAM AUCHIEP. .GANTU.VR. 472

memoriam Patris; cui quasi incumbcns, aspicio A. adfuisse, divinasacramcnta cclcbrassc, et nocdum
virum juxlastantom.dccorum t'orma,vcstc spcc.o- conuntmionis antiphona dccartata reccssisso,at([uc
sum, lampadem lucis manu tencntcm ad cujus ; ut illum e.xpectaret qui ad requiem illius decumbc-
imaginom pcrlcrrcractus, Quisnam, inquam, cs tu, bat pr;ccepissc. Cogitabam itaquc no fortc ogo ille
liominum pulclicn'imc? Idem, inquit, illc cujus tu csscm. Cumque hoc in animo volvcrcm, consurgen-
paulo antc au.Kilium prccabare. Papc, inquam,quam tos viri illi apprehensum me slatuorunt iu medio
cituscs ad miserandos miscros! Nosti quid Domi- sui, alterutris vocibus esse cohortantes : Eia, fra-
nus minatur? Nihil, ait, cjus minas pertimescas, tres, missas tcrminemus, quoniam is adest, cujus
neo magni eos omnino pendas. Ita miles iilo oravit, gratia ista dilatio tacta est. C^pcrunt itaque dul-
post hoc versus ad me ait : Jam c;etcra tu nosti cissimis ac modulatissimis vocibus psallere, et mo
quomadmodum cgo convcnorimus, contonde-
et tu ad organizandum quod psalleliant invitare,Di'co au-
rimns, convicorimus. Signum, inquam, grando in tcm vohis amicis meis, m
terrcumini ub his qui vos
illa die dcdit sanctus, propterea quod dum illi plu- persequuntur Ad quas voces expcrrectus confcstim,
.

res, et elimato acumine fuerint, a paucis et minus ad sepulcrum sancti cucurri,modium illud utrisquc
acutis victi abierint. Tum ego respiciens ad cos brachiis ample.xatus sum, vociferans ac nimia cor-
qui prffisentes erant ostondi vorbis, quod nunc prodo „ dis exultalionc proloquons : Adfuisli, Pater charissi
littcris. me,adfuisti; adfuisti in angustiis laboranli, ot gra-
tiam lui humiliter postulanti. 'Vere sanctusDoi es,
23. Nunc ad eaquffi meam proprie attingunt per- et quodcunque vis ab illo impetrare potes. Jam
sonam, ut minus fortasse sapiens, transibo, et sic securus judices adibo, noc minas cujuspiam hodie
ori silentium ponam, manibus quoque otium indi- formidabo. Venicntibus crgo judicibus, quorum in-
cam. Quodam temporc quidam hominos gravi me terfuit causam terminare, accesserunt ii qui mo
odio infestabant, ncc prmsab infestando quiescere turbaro moIiti,accessi et egc calumniam dc advor-
quam magis injuriis affectum gravioribus
volebant, sariis movi.Itaque, Deo adjuvantc et Dunstano pa-
minarentur afficiendum. Eorum vero qui agendse trocinante, omnes mihi adversantes devici, ut ot
causa; nostrse judices dati fuerunt ita animus sive ipsi propria sua ratione caderent, et ego non solum
gi-atia^sive importunitate me alio- factam niihi injuriam non effugcrem, verum etiam
adversariorum a
natus est, ut noquc oratione nequo ulla in mea defonsionc simul ot cxultatione plurimum
inflecti,

possent ratione moveri. Desperans ergo de subven- cxsultarcm.

tione hominum, soliusDei ac beati istius auxilium Auctor multa prxtermitiit.
duxi qu.-crondum esse. Itaque nocturno tompore so- 24. Salis csse ista cxistimo, domini et Patres
poratisomnibus,ejusmemoriamin magnaconfiden- C charissimi, vel ad insinuandos temporalos sancti
tia adii,et multitudinom misorationum illius gcmo- viri Iaboros,vel ad ojus sompilcrnam gloriam catho-
bundis voeibus, ac lacrymabilibus oculis pulsavi. licai Ecclesiffi fidelibus commcndandam non quo ;

Dcmum mentefessus,Iuctuanxiusrecessi,socretum plura non sint.et fortasse his majora,quo8 ad hKC

petiijdolorem cordis rcquie corporis,ut intcrdum narrari valoant sed quod ca solumrnodo voluerim :

fit, lonirc desiderans. Necdum satis ad pausandum narrare, qu.-c fldem (sicut proojmio dixi) non vide-
composueram corpus dum animo cunctacxcedons, rentur oxcodere. Quis namquc statim mihi creduli-
vidercr mihi in atrio tcmpli domum videre, cujus tatem accomodaret.si dicerem aut vestem illum in
magnitudo mirabilis, pulchritudo ina;stimabilis, ad coliimna lucis suspondisse, aut oxtremam cognati
quam nemo nisi per quamdam aqiiarum colluvio- parontisogestatom ad summas divitias nummi dimi-
nem poterat transire. Verum ista transeuntibus lox dio perduxisse? Cujus animum horror non percelle-
crat, ut quanto magis ad introitum domus appro- ret,si audiret monachum Jcrosolymam (6'.)) propo-
])inquarcnt, tanto minus easdem sentircnt aquas. rantcm.ab cxorcitu imporatoris Constanlinopolim
Transibam ego cum transcuntibus,ac rarescentibus circumventum, ad solam sancti illius invocationcm
aquisad ulterioraalvei littora pcrvcniebam moxque ; ab eorum molestissimairruplione liberatum ? Qucm,
domumingredions.vidcbamtotamillammajoriquam n inquam, stupor non apprchendorct considcrantcm,
solari olaritato fulgcntom, ccclum quasi sanctorum vel fiiroma sanclo pertorrefactum res a rcquio
inclTabili quadam suavitateketantium circumsoden- illius exportatas in atrio tomj^li illibatas reliquisse;
tem: et quarndam dccoris subtilitatem, quaj modo ve! civem CantuariM contra oppositam sancti uucto-
intuentium pmstcn-
crystalii pervidori possct oculis ritatcm substantiam ecclesi;u Christi subripicntem,
dcntem.Considerabamdillgentius, volensdeprchen- posl paucos dies poBnam suae temeritatis solvisse ?
dcro,undeetiam immensK lucis claritas coruscarct, Videtis (juibus abslineo,pro|)toreaquod ajstimatio-
ct videbaturmihi quod non aliunde quarn dccorpo- nem audicntium supci'grodi nolu; tamon si
(lua;

rilius sanctorum idom splendor cxircl. Inlen^oganti commemorarem, incredibilis csso non doborcm,
autem mibi qua; ha3C cssent,edoctum est iiunc osse Iiroptoroa quod nihil ost difficultatis, ubi Doniinus
clerum magni Dunstani, illum voro paulo aiite Christus auctor cst operis. Deindc morc canlorum
(C9) Hoc miraculum rcfcrt Osbertus, infra. Aliud ab aliis pnelormissum mcmorat Will(>lmus do furo
susponso, quem Dunstanus incolumcm servavit.
i73 KlMSTOl.A. 17t

iii ooiiviviis ;ic;CMliiiin riciimio, (|iii diiiii pulchciTl- A. flcaic vuluit. Vincrcmur rpioquc. illuni in Dco cjus-
imiin cs(, iiiiMliiiin carinen reeiilcrc assolonl.quo ot quc merila suminis horioribus allollamus, ccrli
ta-iliiiiii auiiicntiliiis lnlhilur, ruri!uni(|uc autlicnili quod iid Dei gloriain ]icrtincal, i|iiidi|uid in rjus
olilfclalio iiKijiir cxcilcliir. .\il poslrciiuiiii vcro di- vciicratioiii! iinslia dcvotin iiirijriiiul. Aiiicinus illum
rciiili pra'Ci'plis vcl in linc lnijiis or.Uioiiis parcic ex omnilius ciiriliiiin noslroruin incdiillis, ac pcr
voluiinus, qui coinmotis aiiiiiiis auililoruin liiicni Dco lidclitcr peticiinius, iios rc-
illuin (iuidi|uid a

pouuiit oniciis oratorum. Nam liicryiiia, ut Tullus cepluros spcrenius proptcreaquod nihil nobis Dci
:

ail, nil citiiis arcscil. (Juod si cgo, sirut oportuil, clcmcntia potcrit'(Icncgarc, si qucm illcdiligit, nos
oriicium pcregi, grnlcs ob^ccro omiiipotcnti Dco studuerinius et auirao diligerc, ct obfecquio vone-
inccuin e.xsolvile, ciijus ut pcragi iiosset actum rari. Gloiiam oinnipolcnti Dco Patri, qui illum
cst iniscratioiic, sin vcro minus appusito dixi, noii recit; gloria unigcnilo Dei Filioiiui illum rcdcinit;
ideo minus is de quo dixi dcliel apprctiari, prop- gloria Spiritui sancto qui illum sua gratia illumi-
tcrca qnod nihil est indignius, quain proptcr navit; uni soli vivo et vcro Deo laus ct gratiarura
vilium scribentis virtutem minuerc bcne promc- actio per inlinita sa;cula sa;culorum, amen.
rcntis. Potius in illo Dcuiji niagniliccmus, nomcn-
quc illius certatim inviccm exaltemu«, agcntcs ci
^ Qucm genus insignit, virtus attollcrc ccrtat,
gratias, qui illum mundi constitutioncm in
ante Huic darc nostra cohors munera laudis habet.
a'tcrna sua sapientia clegit, et Anglorum tcmpora Dunstanus Pater cximius venerandus in orbe.
pcr ostcnsionem corporalis pr.-cscntia illius beuti- Post hicmcm, veris tempora laita subit.

EPISTOLA
AD WULFSINUM SClIIllEBUnNENSEM EPISCOPUM

(Mabill., Acta SS., Saeculi V, pag. 239.)

D. Dci [gratia] archicpiscopu;* fidcli amico Wulf- C habitator. Mitcm te ct humilcm ad mcliorcs osten-
siNO cpiscopo .Tterna; sospitatis ct pacie in Domino de, durum et rigidum ad supcrbos, omnia omnibus
Dci salutem. ractus, utomnes lucrari possis; habeas in manibus
Gratiasagamus Deo, qui nos indignos et ultimos tuis mcl ct absinthium, quidquid cui placeat edat
MTVorum suorum procordinavit ad regimen suse ex illis : cui de pia pra^dicatione vesci libeat, acci-
.«aiicta; Ecclcsia' in tam periculosis ct laboriosissi- piat mel ; qui dura invectione indigeat, biliat ex
mi? tcmporibus. Et nunc in communc deprcccmur absinthio, ita tainen ut liccat ei mcl vcni» sperare,

oiniiipotentis Dei clementiam ut illc nos adjuvet in si roSea conrcssio pcenitentiaj prasccdat : omnia
onini opcrc bono. Et tu, charissime rrater, viriliter vcstra honesta cum ordine fiant. Tempus sfatuatur
rac, ct rortiter opus Domini quod habes in mani- lectioni, ct oratio suas habeat horas, et missarum
bus, perfice ad mcrcedcm animre nosfra; et ad sa- solcmnia prcprio tempore conveniant. Qui diem
lutcm multarum animarum. Non cessct lingua tua sapit. Domino sapiat, Sit modesta in convivis la;-
in pncdicando, non pes tuus circumcundo gregcm titia, sit casta in jcjuniis perceptio : lavetur poeni-
tibi commissum; non manus tua a laborando, ut tentia Tacies, ungatur olco misericordiaB caput, ut
cleemosyna! liant perte, ut sancttE Dei ubiqueexal- omnia occeptabilia fiant Domino Deo, qui te elcgit
tetur Ecclcsia. Esto Ibrma salutis'omnium, in lc j, sibi saccrdotcm. Ducem admono et omnes s«cu-
sit cxcmplum conversationis sanctissima?, in te sit lares principes, ut piefatem et miscricordiam in
solatium miserorum, in te conrortatio dubitantium, judiciis conservcnt, munditiam cordis et corporis
in te disciplina'. ]rigor, in te veritatis fiducia, in te semper diligant, quia bcali mundo corde, quoniam
totius bonitatis spes. Non te saeculi pompa exaltet, ipsi Deum videbunt. Ecclesiam Christi derendant,
non ciborum luxus enervet, non vestimentorum ut eorum adjutor ac dercnsor fiat Dominus Eccle-
vanitas emolliat, non adiilantium lingua decipiat, sije. Viduis ct pupillis miscricorilc.-;, ut illorum
iion detrahcntium adversitas coiiturbct, non tristia miscreatur Deus; et in omncs homincs mitcs et
Iriingant, non bcla clcvcnt. Non sis arundo vento bonigni, popnlum Dei congrcgantes et non disper-
agitata, non aura; tcmpestatis docidens, non
flos gcntcs, paccm inter se habentes, quia beati paci-
iirics ruinosa, non domus super arcnam posita, fici, qumiam fitii Dci vocabuntur. Et lu, charissime
i templum esto Dei vivi super firmam pctrain rrafer, ante oculos cordis semper habeto timorem
constructum, cujus ipse .sit Spiritus paraclitus in- Dci ct amorcm, et libcr Pastoralis beati Gregorii
47S S. DUNSTANI ARCHIEP. CANTUAR. 476

Patris ubi Dei reotorum subjectorumquc vita dili- A nostro3. Et supcrniuim non cestimcs, nec arrogan-
gcntius (lisccrnetur, SKpius aijjic to legatur, ct nostri tiai, ut vos admonorem ; sed intimo charitutis atT»-

memoriam iiominis habcto in tuis sanctis orationi- clu suscipite, quia urbs iirma fruter qui u fratrc
bus, ut Dei omnipotentis miscrioordia nos defendat, juvatur. To Dous omnipotcns salvum conservel in
regat atque custodiat, sicut vos vclle crcdo, ut in ffivum.
dilectione Dei et vuluntate cursum ai^amus vitcB

^i ^
REGULARIS CONCORDIA
ANGLIC.E NATIOXIS MONACHORUM SANGTIMONIALIUMQUE
(Apud Reinerum, Apostolal. ord, S. Bened. in A>ujt., p. 77.)

PROGEMIUM. B pacifica pitacio luculentissime exarata bumillimus

Gloriosus Ptenim Edgar, Christi opitulante gra- destinavit, cunctosque Christi compunctus gratia
tia,Anglorumca3torarumqucgcntiumintraambitum monuit, ut concordes ajquali consuetudinis usu,
BritanniiC insulfe dcgenlium rcxcgrcgius,ab incuntc sanctos probatosque imitando Palrcs regularia pra>
sua3 pucriti:c ffitato, licet, uti ipsa solet ;clas, divcr- cepta tenaci mentis anchora sorvantes, nullo modo
sis uteretur moribus.attamcn respectu divino attra- disscntiendo discordarcnt; no impar, ac varius
ctus, abbate quodam assiduo monente. ac regiam unius regula!,ac unius patrias usus probrose vitupe-
catholica: fidei viam dcmonstrante, cwpit magno- rium sanctoe conversationi irrogaret. IIujuB prK-
pere Deum timerc, diligcrc ac vcnorari. Radiante collentissimi regis sagaci monitu spiritualiter com-
paulatim lidei scintilla, ne otiositatis torpore explosa puncti, non tantum episcopi, verum etiam abbatos
detcsceret, quibus sanctorum operum mpritis in ac abbatiss«,quod talem ac tantum habere morue-
fervidum pcrfectionis ardorom acccndi valeret, stu- runt doctorem, erectis ad a;thera palmis immensas
diose perounctari sollicitus coopit. Comperto etenim Colsithrono grates, voti compotcs referro non dis-
quod saora cccnobia diversis sui regiminis locis di- tulerunt.
recta, ao penc Domini nostri Jesu Christi servitio Nam illico ejus imperiis toto mentis conamine ala-
dcstituta negligenter tabescerent, Domini conipun- p criter obtomperantes, sanctique patroni nostri Gre-
ctuR gratia cum magna animi alacritate festinando, gorii documenta, quibus beatum Augustinum mo-
ubicunquo locorum decentissime decoravit; cjectis- nere studuit, ut non solum Romanae, vcrum etiam
que ncgligcntium clericorum spurcitiis, non solum Galliarum, honestos Ecclesiarum usus rudi Anglo-
monachos, verum sanctimoniales etiam, Patribus rum Ecclesiffi dccorando constituerct recolentes :

Matribusque constitutis ad Dei famulatum ubiquc accitis Florensis beati Bcncdicti necnon prxoipui
por tantam sui rogni amplitudinem devotissime CQonobii, quod Ghent (Gandonum) nuncupa-
cclcbri
constituit, bonisque omnibus loouplotans gratula- tur vocabulomonachis.quEqucexdignis eorum mo-
bundus ditavit. Regali itaque functus officio vcluti ribus honesta colligentes, uti apes favum nectarig
pastorum pastor sollicitus, a rabidis pcrfidorum ro- e diversis pratorum floribus in uno alveario, ita has

tibus, uti hiantibus luporum faucibus oves, quas morum conduoLudines ad vits honestatem, et regu-
Domini largiente gratia studiosus collegorat, mu- dulcodinom, ut ab his, qui viam
laris observantia;

niendo eripuit, conjugiquc suae Alphrida: sanctimo- regione mandatorum Domini absque jacLantia; vitio
nialum mandras, ut impavidi more custodis de- lactei adhuc humiliter incedunt, depulso nausea;

fendcret cantissimc pra;cepit, ut videlicet mas ma- ta;dio sine querela lcgitime haustu degustari liben-

ribus femina feminis, sinc ullo suspicionis scru-
pulo subvoniret.
Regulari itaque sancli Benedicti norma
simo susccpta, tara abbates quam plurimi, quam
abbalissa; cum sibi subjcctis fratrum sororumque
coilegiis sanctorum sequi vestigia una fide, nou
tamen uno consuetudinis usn, ccrtalim cum magna
sLuduerunt hilaritatc. Tali igitur ac tanlo studio
praifatus rox magnoperc deleclatus, arcana quoxjue
diligcnti cura cxaminans synodalc concilium Win-
tissimo, ac avide amabili posscnt impleri dcvolionc,
D temperata cum magna atque subtili rationis dis-
honestis- cretione,Christi mundi Salvatoris opitulante gratia,
hoc cxiguo apposuerunt carticcllo [codicello].
Nc igitur singuli si suam, quod absit, adinvcn-
liiincm suapte prfpsumptuosi ellgercntexcellentissi-
mum sanct* obedientiie fructum alicujus arrogan-
ti,i' fastu inopinatc soducti misorabilitor amitterent,
quam monachi aut ho-
ac Sarabaita; vel fera; potius
mincs vidcrcntur legitimum votum Domino nostro
:

tonioe fieri dccrcvit, illucque verba e.xhortatoria ac Jcsii Christo unanimesvoverunt,paetoquo spirituali
 47 •;
DR nEC.IMINE MONACIinRUM. 478

confirmavorunl, so vila coniitc jiiRO rcgul.L' ilcilitus. A cura, c.l inngiiopcrc cxccUenti jugitcr sinc inlcrmis-
lias ailnotatas merum consucludines coiiiiiiiini p.i- .Kionc custoiiiat, ucc cpiscopulus occasione rcgulfc
liiiii ciistiidire coiivcrsatiniie. Cictcrum iiiiusi|iii,sqiic pr.TCppla tuiiiicliis,vi'l oliliviosus tcuicrc intcriuittal,

sccrclis Dralorii locis, iii quanlum saiicli S[iiriliis scil (|uaiiluin cxccllil linuoro, lantuin cl opore saccu-
gralia clcinciilcr iiistigavcrit pcculiariluis tosle Dcii lariuin voio |iiiiiialiiiii, iio ail iiiaRni niinarn ilclri-

cuiii bononim oporuiii vigilaiitia rousultc utatur niciili, uti oliiii acciilcrat, iniscraliilitor ilcvcniret,

oruliuuibus. lloc cnim Dunslanus cgrcgius hujus uiagiia aniniailvcrsiono, utquc auathcinalc suscipi

palria'arrhiopiscopus iira-sago affatus spiritu ad ca-nobiis sacris sapiculor prohibcntes, rcgis tan-
corroliorandum pncfali synodalis conventus conci- tummoJo, ct reginoc dominium ad sacri loci muni-
liabulum provide ac sa|ucutcr addidit : ul vidolicct incn, et ad ccclcsiastica; posscssionis augnicntum
iiullus mouachoruiii,vcI alicujus altioris gradusvir, volo scinper cftlagitante optabili prudcnlissiine jus-
vel infcriorissccrctasanctimonialium audax ingredi scrunl.
lustrando pra^sumercl : el hi, qui spirilualis iinpe- Ad rcgis vero obscijuium, cl rogiiu-c, Pdtrcs mo-
riiprioratum, ad disciplinai utilitalem non ad sae- nastcriorum Malrcsriuc, quotics cxpcdicrit ad sacri
cularis fyrannidem potcntatus, super cas cxorccul, Cffiuobii, cui praesunl, utilitatcm cum Dci timorc.cl
itu suum, ut bcatus horlatur Isidorus secretorum rcgulao oliscrvantia humilitor acccdant : Potcntibus
B vero non causa convivandi, scd pro mo:iaslorii uti-
tcmporafc pra^videant acccssnm, ut carum rcgu-
lari observanfia! minime contradicant. litatp alquc etiam defcnsione quolios expcdierit ob-
solunimodo catholicis regulari jugo deditis
Id viandi, inlra infravc monastcrium licentiam ha-
attendendumccnsuimus,ne oaqua^usu Patruni,pro bcant.
regc, ac bciicfactoribus, quorum boucliciis Chrisfo Equitando autom, vcl pedites itcr agondo non
largicnte pascimur, iufercossionis oramiua consucto oliosis fabulis vacent,sed vcl psalmodiis inserviant,

canimus, nimia velocitafe psallendo, Deum potius volde re nocessaria opportuno tcmpore loquantur.
ad iracundiam inconsidcrate.quod absit, provocent, Hoc conBidcranlcs ut horas regulares non equitando,
quam providc ad peccaminum voniam invitent. Ita scil de equis dcsilicndo genuflectenles, nisi dics fe-

igitur hortantc Patre nostro Denedictino, omnia stiva fucrit, convenicnter ut potucrint cum divina
disfincto psallendo modiliccnfur, ut nions nosfra coinpunctione compleant. Itinorantos voro non ju-
coneordct voci nostrai et iinploatur illud apostoli- venculos, sod adultos, quorum admonitione mclio-
cum : Psallam spiritu, psallam it mente. Si autem rentur, secum in comitatu ducant; domi vero de-
pro qualihet nocossitate, quid extra communem gcntes, non solum fratres, sed ctiam abbatcs, ado-
rcgularis consuetudinis usum addendum fucrit : lescentes, vel puerulos non brachiis amplexando,
tandiu agatur, quoad usquc negotium, pro quo C vcl labris lcniler deosculando, sed charitativo animi
agifur, Ghristi opifulante gratia moliorotur, et ut affectu sinc verbis adulatoriis revcrentor cum ma-
contcmpto arroganti» fastu gratissimus obedientiaj gna cautcla diligant.Nec obscquium privatum quem-
acquirafur frucfus, cl gradus illo regularis, in quo piam illoruni.nec saltem, sub spiritualis rei obtentu
prwcipifur, ut nihil agat monachus, nisi quod com- solum dcducere pra^sumant scd uti regula pra?ci-
;

munis monastorii rcgula,vel majorum cohortantur pit, sub sui custodis vigilantia jugitor mancat, nec
exonipla, diligontissime cusfodiafur noquaquam : ipsc cuatos cum singulo aliquo puerulo sine terlio,
uUorius pra>sumptuosc usu teneatur temerario, nisi qui tcstis assistat, migrandi licentiam habeat, sed
concilio synodali electum, traditumquo cum discre- pro more solito cum tota schola, si res rationabilis
tione virtutum omnium matre ab universis fuerit ita exegerit, quo necessc est, sub silentio, vel psal-
catholicis. modiis insorviendo cum bencdictionc eat.
equidem synodali conciliabulo hoc attcn-
Prajfato ViUarum autem circuitus, nisi necessitatis causa
dondum magnopere cuncti decroverunt.ut abbatum, magna coinpulorit, ct neccssariaj rationis discretio
abbatissarum electio cum regisconsensu.et consilio hoc dictaverit, vagando nequaquam frequentcnt.
sanctie regula; ageretur documcuto, episcoporum Sa3cularium vcro convivia nisi forte itineris hospi-
quoque electio, uti abbatum, ubicunque in sede J)
talitas inopinate supcrvencrit, nullo modo ausu te-
cpiscopali monachi rcgulares conversantur, si Do- merario noc prKlati, nec sulijecti adire pra;snmant.
mini largienfe gratiatanti profccfus iuibi monachus Licitum cum pondore, mcnsura ct numero, vesti-
rcporiri potuerit eodom modo agatur, nec alio quo- tum, jejunium, abstinentiam, vigiliam taciturnita-
modo dum ejusdcm sunt conversationis.a quo-
libet tem, obedientia; bonum, et CiEtera quaeque quK pa-
quam pra^sumatur. Si autem imperitia impedion- troiiinostri Bencdicti traditioue voluntaria; susccpi-
poccafis promorcnlibus, talis, qui tanfi gra-
te, vcl nius Domini nostri Jesu Christi annueute, gratia
dus honore digiius sit, in cadem cougregalionc rc- totis viribus custodientes dc consuetis sancfa;
,

periri non potuerit, ex alio noto monachorum mo- rcgula; moribus tam a prcedicto Patrc Benedicto,
nasterio concordi regis, ct fratrum, quibus dcdieari quam a sanctis scquacibus, et imitatoribus suis,
debet, consilio eligatur. Qui ordiuatus videlicet epi- palam cum magna examinisdiscussione jugi custo-
scopus in omnibus eumdein morem regularem cum ditis usu, pra;dicli regis monitu frcti, ac Palrum
monacbis suis,quem abbas tcnet regulaijis, diligenti impcriis coulisi, sollicite, uti polliciti sumus, in

I
 :, :

479 S. DUNSTAN! ARCHIEP. CANTUAR. 480

quantuin vires suppctent, ct Spiritus saneti gratia A gis cordequam ore, ita ut illius vox per magnam
inslruxerit ad cliaritatom fraternai unitatis custo anmii compunctionem, et pcccaminum suorum rc-
diam scribendo dilucidemus,ut ab ipso aiternaj vita! cordationcm aures misericordis Domini, efncaciter
rcmunerationcm, cunota concorditer, el gratula- penetrct, ac scelerum oninium, Christi annuenle
bunde conscrvantcs, recipiamus, qui facit unani- gratia, voniam obtineat.
mes, id est, unius moris habitare in domo, ubi est In prima itaque oratiop.e, dccantet trcs primos
rex Christus Dominus virgiuis fdius, qui cum Patre, pojnitentia; psalmos, cumoratione Dominica, uli in
et Spiritu sancto vivit, ct regnat Deus in sa;cula sequcntibua, pro seipso primum inlercedcndo; post
saeculorum. Amen. hos orationcm istam :» Gralias tibi ago omnipotens
INCIPIUNT CAPITULA. Pater, qui me dignatus ps in hao nocte custodire
1. Qualiter diurnis, sive nocturnis horis regularis dcprecor clcmentiam. tuam, misericors Domine, ut
mos a monaohis per anni circulura observari concedat mihi dicm venturam, sic in tuo sancto
conveniat.
Qualiter ordo hymnorum tempore hiemali cu- servitio peragere, cum humilitate, et discretione tibi
stodiatur, ct tajtera qucB. rcgulariter agenda complaceat servitus nostra. Per Dominum, » etc.
sunl, qualiter agentur. Inde veniat ad secundara orationoni, ubi sequen-
3. Qualiter yigUia uaunis umnnn,
visilia natalis Domini, y^.
et au eadem
ab ..ciuem ^^^ ^j^,^^ ^-^^^
psalmos pro rege et regina,atque fa
solcmnitate usque m
Septuagesmiamagi con- Jj .,, .,
' ,. ...
miliaribu?,cum orationc :« Dcus qui charitatis dona
."...,
veniat.
- 4. Qui regularis ordo a Septuagesima, tola Qua- pcr gratiam sancti Spiritus, tuorum cordibus fido-
dragosima custodiatur. lium, infudisti; da famulis tuis, et famulabus tuis,
5. Qualiter diurna, sive nocturna laus paschali pro quibus tuam deprccamur clementiam, salutem
festivitate agatur.
Sabbato oclavarum Paseha^, totoque mcntis.et corporis,ut te tota virtute diligant,et qua:
6. Qualitcr
Kstatis tempore agatur. tibi placita sunt, tota dilcctionc perficiant. Per Do-
7. Qualiter fraterqui C/rca vocatur suum officium niinum nostrum, » ctc.
impleat. Inde ad tcrtiam orationcm voniens, duos poste-
8. Qualiter diurnale, sivc nocturnalc officium^hcb-
domada Pentccostcs agatur. riores psalmos pro fldelibus defunctis decantet,cum
9. Qualiter qnatuor tcmporibus agatur. orationc « Invcniant, quKSumus, Dominc, anim;e
:

10. Qualitcr mandatum quolidianis diebus a fra- famulorum famnlarumquetuarum lucis ffiternaa con-
tribus exhibeatur paupcribus, ct quo ordinc soitium, qui in hac luco positi tuum consocuti sunt
alibas erga pcregrinos agat.
sacramcntum. Per Dominum, >> etc. Et donoc qui-
11. Quo ordine Sabbato fratros munditias exer-
ceant qurpque olflcia ob animaj salutcm pcr- dem pueri introeant ecclesiam, unum continuatim
solvant. pulsetur tintinnabulum, ipsi quoque pueri ingressi.
12. Quomodo circa apgrotum fratrem agatur quali- Q ut Trinitatis revcrentiaab omnibus
lcgitimo tenea-
terquc
'
dofunctum humo conveniat reddi. ^ ^ ^ •

tur, trina utantur oratione.

Irwipit Ordo, riunliter diurnis, sive nocturishoris re-
Finitisvcro trinis orationibus a pueris, sonctur
gularis mos, a monachis per anni circulum obser-
vari conveniat. secundumsignum,residentibuscunctissedibu8 8uis
A Kalendis cnim Octobris, religiosorum morum ordinatim.atquecanentibusquindecim psalmos gra-
Domini opitulante gratia, exordium sumendo om- ; duum, singillatim, trina partitione, uti superiores
nia qua3 usu regulari, ct sanctorum Palrum imita- septem tlectontos genua post quinquc psalmos facto
tione, spiritualia sive corporalia, humili ac nocessa- signoapriorc.Itcrumautem pulsatis reliquissiguis,
rioagcndasuntoffioio,cum benedictione inchoentur. alque finitis eisdem psalmis incipiant Nocturnam.
Hicigilurmaximi muniminismospernecessarius, Peractis nocturnis,dicant duos psalmos: Domine, ne
tam in modicis rcbus, quam magnis, legitime a in furorc tuo;ei : Exaudiut te, Dcus, uimm videlicet
cunclis, jugo rcguhe deditis, jugi tcncatur custodia, pro roge spccialitor, alterum vero pro rcge ct regina,
etiamsi singuliquippiam inchoaverintminime inter- ac familiaribus cum his colloctis : « Qua^sumus om-
mittaturs nihil procul dubio firmum validumve per- nipotens Dcus, ut famulus tuus rcx noster, N., qui
manebit quod cuncti creantis, ac justo moderamine tua miseratione suscepit rcgni gubernacula, virtu-
gubernantis, Christi bcnedictione carebit, ideoque j)
tum ctiam omnium percipiat iucrementa, quibus
omni temporc nocturnis horis,cum ad opus divinum decontcr ornatus,et vitiorum monstra dcvitare et

de lcctulo surrexcrit fratcr, primum sibi signum hostcm supcrare, quia via, veritas et vita cs, gratio-
crucisimprimatpersanctte Trinilatis invocationem. sus valeat pervcnirc, pcr Dominum nostrum, » etc,

Deindc dicat versum Dominc, liibia mca aperices

: " Rege quEcsuraus, Dominc, famulam tuam, N. et
dehinc psalmum : Deus. in adjutorium meum in- gratiK tus in ea dona multiplica, ut ab omnibus
trende, totum cum (jloria. Tunc provideat sibi cor- libera ofl^ensis, et temporalibus non destituatur
poroam natura' iiccessilatcm, si ipsa hora indigueril auxiliis, et sempitcrnis gaiideat iiistitutis, i)cr Do-
et ?ic ad oratorinm fcslinando psallat psalmum Ad : ininum noslrum, » etc.

te, Dominc, lcvavi animam mcam, cum summa reve- Pro roge et rcgiiia, ac boncfactoribus Deiis qui
rcntia, ct caulela intrans, ut alios orantcs non im- ctc, ut antoa; ct sic, iinitis omnibus rc-
cliuritatis,

pcdiat, ao tunc, flexis gcnibus in loco oongruo, ct gularibus horis, semper agatur. Post hos psalmos,
consucto, in Domini conspectu cffundat prcccs, ma- parvissimum, uti regula pra;cipit, ct tota oestate
 Wl HK Hl^X.lMlNl': MONACIIOlirM. 482
convpiiit, lial intnrvalium.Eprospu schoiii ciini niu- A iialom, ilexlor ad principnlcm, sicquo nllornnti, in
gislro nrt nocossitudinis iisuni, caHori, nisi f|ui in- ofvhobdoiiindam porcurrcnt oaflcin voio mal ii tinalis
;

digont, in occlosi.i, orationihus dofJili rosidcnnl. missa,pro rogc,vcl qu.-iciiiiKpie iminiiicnto nccossi-
Post iioc, scquantur dici laiiilos. 1'ost Misaere tatc cclobrelur. lloc cxidclo, faclo sigiio
a prioro,
nwi, Deits, olc.,adil;uit duos psaimos pro roge rcgi- convenienlcs ad capilulnm ipso prajcodentc verRa
naqno quorum, elr., Iiiclinii,
et raniiiiaribus, Ucitli facio ad oiicntom salutent cruccm, ct ca^teris
Domine, Quibus (initis,cantcnl anliphonani df>
ete. undiquo fralribus sc vultu inclinato huniiliont
crucOjindc nntiphonam do sancta Maria cl do san- cujiis huiiiilialionis
ralio, ct in oinni convcntu
cto cujuR vcncratio in prjcscnti colitur occlosia, ad custodicnda cst:Tunc rcsidontibus cunctis.logatur
si niiiius fiicrit, dt' ipsius loci coiisocralionc. Posl Marlyrologium. Qiio diclo surgentes omnos dicant
i|uos,euindemoslad matiitiiialos laudos dooninibus versuin, 1'rcliosa in conspcclu Duniini, ctc, cum
sanctis; decanlando anliphonam, nd veneralionem orationc ac versu : Deus in adjulorium mcum inten-
sancti, qui porticus ad quam itur, dcdicala cst. ile; qui vorsiis lcrlio ropolalur ab oinnibus, priore
Posl quos laudes pro dcrunctis.Quofl si luoo dioi, incipientc, suhjungcnlcs,(;/rtnV(,ct flectenles genua,
ut oporlet, finiluni lucrit officium, incipiant Pri- si tempus ila diclavorit : diconto vcro priore etne
;

mam, nbsquc tintinnabuli signo; sin nutem,o.xspc-

jj
nos !nf/?(fa5,aurgant omncs crectoquc vultu dicant,
ctcnt luccm, et pulsato signo congrcgonlurad /'n- Respicc in .vrvos, subjungentes, Gloria, humiliato
mam. Deinde linita PW»ifj,duos psalmos, Dominr, ne capite. Soquitur oratio. Dirigere ct sanctificare : et
in furorc tuo, etc, ct Miscrerc mci. Deus.clc, cannnf, Adjutorium nostrum in nomine Domini, qui fecit
primum pro carnis tonlationo.cum precibus, /'/'o/ifi c/eluni cJ tornwi.Itorum autein rosidontibus legatur
nos,Dominc, ct non ineenial nos pes superhiie.cic., ct regula, vol si dios festus fuerit evangelium ipsius

collecla l're igne. Sequenlem vcro, pro dofunclis dici.de qua lectiono a prioro prout Dominus dederit,
fratribus, cum collecta. Inveniant, qit:rsumus, Do- dicatur.Post hoc quicumque se roum alicujus culps
mine, ctc; et preco .inima' fralrum noslrorum, etc. agnoscit, veniam humilitor postulans, pctat indul-
Et sic more solito, pocnitontis psalmos percurrant gontiam.Omnis autom frater,pro ipiacumqun caiisa
dovotc interposito psalnio, biclina Domitie, etc. His incrcpatus ab abbatc,vel n quulibctet priore,ante-
vero finitis sulisoijuatur litania,quam univcrsi more quamverbum aliquod proferat,veniampetat.Etdum
9oIito,prostrati huniilitor,nullo excepto, signo pul- a priore intcrrogatus fucrit, quae sit causa pro qun
sato compleant. Qua expleta.post orationem Donii- veniam poscit, respondeat atque suam fatoatur
nicam intorcanitur psalmus, In ie, Dominc, spc- culpam dicens mea culpa, Domine; dohinc jussus
:

ravi, cto. Coiisequentibus piccibus et orationibus namsi alitcregcrit culpabilisindicabitup.

crigat se :

Quibus finitis voccnt fralros lcctioni, usque ad ho- C Quicumque enini increpatus,a quolibet priore fuerit
ram secundani,socundum rogulai prssccptum.Tunc pro aliquo roatu, velsi quippiam in officiis oxces-

faclo signo, eant, et se diurnalibus induant calcoa- serit, etnon statim veniam uti regula pra;cipit,
mcntis.nullus cnim hoc dcbet prffisumere^antcquam postulaverit, majori subjaccat viiidicla;. Quanto
illud audiatur oignum, exceptis ministris, neque enim quis se humiliavit, soscque culpabilom
tuncab nliquo intermittatur sinc liconlia, no prae- reddiderit, tanto misericordius, ac lovius a priore
sumptione temeraria obedientia; moritum lugubriter debet judicari ; necessc est enim,ut in omnibus ne-
obnubilent; dehinc psalmodiig dediti, facies suas, gligentiis nostris, id est, cogitationum, linguae, vel
uli mos cst, lavot schola universa cum magistro oporum, in pra;senti vita, per verain confessio-
et abbate. yeniores vero, prout Deus unicuique nem, et huniilcm pffiiiiludinem judiccmur, ne
in corda oorum divino immiserit instinctu, silen- post istius vita; decursum, reos nos ante tribu-
ter, ac tota mentis intentiono, opus suum in his nal Cbristi slatuant. Finito hoc spiritualis
obsequiis, sicut in omnibus convenit orationibus, purgaminis negotio, quinque psalmos qui post
decorando cclebrent, horns canonicas, vel soptem notantur pro dofunctis fratribus, decantent,
pcenitentia} psalmos, vel aliud quidpiam spiritale, isfa vero omnia qua; diximus post Tcrtiam
ad tentationem diabolicamdovincondam psallendo : n his tcmporibus agenda; Doniinicis diebus omni tem-
Bicque toti veniant ad ectlesiam. Infantibus autem pore ante Tertiam agantnr, ita tamen, ut fratrum
ad ecclesiam intrantibus, xdituus primum sonet unusquisquesuajconscientieereatumPatri spirituali
signum : peractis tribus a pucris orationibus, vel cjus, si abscns fuorit, vicario, por humilcm re-
uti prius a senioribus gostum luerat dispositi velet confessionom.Siautomtantafuerit multitudo,
singuli in locis suis, campana pulsata, incipiant ut ea die omnes ad confessionein veiiire nequeant,
horam Tcrtiam, post cujus tcrminuin dicant pro sequenti die, secunda videlicet feria, hoc idem im -
rege atque rogina ot benefactoribus suispsalmum : pleant.Schola vero nullo modo hoc quanquam pue-
usqueqiio, Domine, et Miserere mei, miscrere mei, rilis intermittat, sed ut scnes, licet nondum tenta-
I subsequcntibus prescriptis collectis deinde missam : tionibus impugnata, consucte pcragat. Qui autem
matutinalem cclebrent, ad quam sccunda foria, aliis indiguerit diobus, tentatione aliqua animivel
dextor oirerat chorus ; sinister ad principalem niis- corporis stimulatus, ad confessionis salubre reme-
sam.Tertia rursum feria,sinister ofFerat ad matuti- dium, devotus, non cominus venire differat.
483 S. DUNSTANI ARCIIIEP. CANTUAR-; 48i

In diebu.s autcm leslis.olj taciturnilalis sludiiquc A tcr,et Gloria,Patcr nosl^ct Adjiitoriwn,ct 1'ropi-

observanliam, ita protendatur Prima, ut capitulo omnipotcns DomiHM5.Ingredientes au-

tius sit nobis

i'acto,niatutinalique missa celcbrata,qu;e die Domi- tcm ecclesiam agant orationem dehinc cant ad :

nica,dc Trinitate cclobranda cst nisi alia dics festus induenduiti se ministri : induti vero introcant cho-

fuerit, si dics Dominica iuerit, mox acccdant ad rum, et pulsatis signis, celcbront Sc.ttam; finita
consccrationem conspersinis, si alia quKlibot so- Scxta, canunt psalmum, Dcus misercatur nostri,ci

lemnitas, mox ad Tertiam; interim enim cum ea Domine cxaucU,pro rege reginaque,ct familiaribus,

missa agitur, soquentis missffi ministri se induant, cumprescriptis collectis: soquiturlitania,quafinita,

ct rerlia poracta, mox signorum motu fidelom ad- cantor ad hnc,more soliwo, indutus,missae officium
vocantes plebom,missam inchoent.Pnst pacem,fra- inchoot; finitamissapulseturprimum signum iVoJia;,
tres,quotidie (nisi qui criminc sc aliquo, vel carnis ct agatur oratio.Post oralionem eant iVatros hcbdo •

fragilitate, reos cognuverunt) regulari sludio pror- madariiacciperemistum.sedentibus intcrim ca;teris

sus intenti, eucharistiam accipere non renuanl.at- fratribus, in ccclesia psalmodiffi dcditis. donec ite-

tendentes illud quod Rit bcatus Augustinus in libro ; rum dalo signo, Nonam agant. PcraclaiVwia.dicant
Dc verbisDomini quod : videlicct, in oratione Do- Qui
pro rege roginaquOj el fuiniliaribus, psalmo :

minica non annum, sed (luotidianuin dcposcimus _ regis Isracl, ct De profundis; et cum prtenotatis
^. •! i_ ,i„i-.^ »„.., r..^:i.-. nu^:..t:^ "„„ll-„i:,. t-i.i.:.,„ J o 1..,
1
,

pancm.^Ei ut ipse inibi tcstatur,tam facile Ghristia- collectis Dehinc,pcrganl

: ad mensuram.Surgentes ,.

num posse carero,nc unquam vita;pabulum corpus mensa, vacent lcctioni, aul psalmis, juxta prEcop-
videlicet.ac sanguincm Cliristi accipiant,quam non tum regula;; aut si agendum pulsc-
aliquid fuerit
crcbrius, quam scmel anno dcgustct. Sic (in-
iii tur tabula,ct cum bonedictione,quod agcndum csl,
quiens) mc) earis accipcrcqui quo-
vii}t,ut ijuotidic incipiant.

lidie,non merctnr uccipcrc,non mcrctur post annum
flcCipcre.Vidcant tamen ad casnam invitati Domini-
cam, ne crimine aliquo turpiter
sione ot panitcntia pr.-csumant acccdero, et vita;
alimcnta sibi in damnationem convertaut, ut ait
beatus Apostolus, non dijudicantcs corpus Uomini.
Finita missa dctur spatiuni, quo uiiuistri fratres
propter communionem sanctam accipiant mistum,
cffiteris omnibus intorim in ecclesiaresidentibus.ct
infecti sinc confes-
diximus superius agendum de antipho-
Temporius agalur vcspera, cEjus signa dum so-
nantiratrospostorationom inchoro,juniorcsquidem
spiritualis lectionis studio singuli sorio occupati,
seniores vcro, oralionibus divinis inlenti, cura Do-
mini gratia nusquam vagantes sedeant : Vesperam
vero canentes, duos posl Misercre mei, Dcus, pro
rage reginaquo, et familiaribus,addant psalmos, id
osi.,Benedi.risti,Do7ninc,ci,Domine,exaudi. Vcspcris
dictis sicut

faclo signo agant orationem deindc Scvtam. Post ita agatur posl Vesperas, et
nis, post Matutinas,
Sextam,CAni ad mensam,hoc sempcr attcndeudum C Vcspcr.-c de omnilius sanctis, ot mortuoruni, Ct VI-
csL sextaforia do crucc, Sabbato de sancta Maria, gilia, usquo ad Kalendas Novembris.

nisi festiva aliquu dios convencrit,missa celebretur Quibus pcracti cant fratres ad exuendos diur-
principalis. nales calceos,induentes nocturnalcs : si Sabbatum
Omnibusnamque dicl)usfostivis,sivc quotidianis, fuerit, singuli pedcs suos lavcnt, sintquo vasahuic
missa finita dicatur pro rogc psalmum Exaudiat te operi congrua singulis dcsignata; posl pedumlava-
Domine,ei pro rogina, Ad tc lcvavi,cic. Consoquen- tionem.lavent etiam calcoos,quibus expedierit:post
tibus precibus,ct orationc congrua videlicot ut post h.TCjtintinnabulo a priorc pcrcusso, accedant cum
missam, corum agatur momoria ut in missa, et in gratiarum actione, ad haurienda pocula.Surgcntes
omnibus aliis agitur horis.Tota autem die,solemnc verOj prior hunc versum dicat Adjutorium no- :

silentium tencatur in claustro. slrum,csaicnTOsi^ondea.nl:quifecilccelumetterram:

Surgontcs a capitulo, canant quiuquo psalmos Indo pulsata tabula; Ccint ad mandatum socundum
pro defunctis Vcrba mca, Dominc, /W in furorc,
: rogula?edictum,quoporactufacto signo in ecclcsiam
Dilcxi quoniam. Credidi, De profundis. Post quos initietur collalio,rursuraquodato tintinnabuli signo
pulseturtabula,ctsi quid non habuerintad agendum rcfectorium introeant charitatis gralia, quotiescun-
dicatur tantum a pnove,Benedicite, cxicris rcspon- p quo fratribuscharitasintorim dum collatio legitur,

dentibus, D(;;/imH5.Si voro opus habuerint, pulsata pra^bctur^lectione finita, omnibusquc surgentibus,-
tabula,prior auxiliuin priut: invocet divinum,dicens dicat prior : Sit nomen Domini bencdictum,ei Bene-
terlio, Drus in adjulorium mcum intcnde, fratribus dicanius Domino : C.cteiis, ut mo^: est, rcipondcn-
hoc idem rcspondentibus,et Gloria,Pater noster,et tibus.Rcliquis vcro diebus post mulationem calcca-
.Uljutorium «05;r«)«.Tunc eum decantationc cano- mentorum, cuni signo rcfcctorium pctant. E.xhinc

nici cursus, et psalterii opcrcnlur, quod eis injun- similitcr cum signo collationcm adcant,qu8e prout
gitur usquo dum audiant signum ad induendum. tempus permiserit, utquc priori visum legatur, et

Quod cum audierint, disjungant se singuli ab ope- sicacccdant ad completorium.

ribus suis, festinantes ad opus Domini, devenicn- Signo namque Complotorii pulsato,.agatur oratio,
tesque ante oratorium, benedicant Dominum, qni qua finita, facto signo a priore invicem sibi dent
eis adjutorium praistitit, diccntes : Dcnediclus es, confessionis salubrc romedium finito Completorio, ;

Domine,quonirm adjuvisli mc, ct consolalus es me, ct ad ultimum,morc ioVdo,Misercre mei, Oe«i,de-

18") i)F. IIF.niMINE MONACllolirM. 486
(•antnnl(i,;i(1(laaliir (luo psiilnii. Ih'u^ iii luljiiloriuiii, X H-sliviliililms sancldriitn.loi-ialosmnro.iolitn tcncan-
rt /.('i'(iri ; pro rcgi' iic rcginii cl lif^noractorilnis. tur.Pr.i'claris voro et fcstivis .snlomnitatibiis.liynini
Finito completorio, ut in ullinia hora canoiiica, onmpctontes, usu cclobrontur consuelo. Advcntua
iili in pxordio sancta; Triiiitatis ac iiidividua; uni- .uilom Doinini,Quadrago8im;D,ac Passionis temporo
latis rovcrontia icgitinio a sorvulis cxliihcatiir ta- iiymni ojnsdcni oultus logilinK! dccaiilcnlur,ita ta-
tholicis, agaiit primum puori trcs oralioncs, post nieii ut non liyinni de jcJunio,scd lii inii [>cr tntuni
pucros, agai-.l fralros. aniuim curruiit, IXiininicis diobus sive noctibus
In prima orationc, cauant psalmos, Tsi/hci/ko Z)o- tomiioro qu.adragcsimali cclebrcntur.
viine, Plc, Jiidim nic Drits ; Kijric cleison, PiiUr no- Aboisdcm Kalondisconcedaturfratribusaccessus
skr, ot procos, Avertc fariciii liiain ; Cor miiiKluni ignis,dum nocessitasconipiiloril,et frigniisniniietas
Ne projiriiis; Ueitile iiiilii hvtitiam; «' Gratias tilii inciibucril.Oiind lamcii sul> silontin lial.iu rcfccto-
ago Doinine saiicli" l'alcr oninii>oli>ns a^teriic Dcus, riovcrn hnc miniincagaliir.in liujns (luoquo hiomis
qni me dignatus cs in hac dic custodiro pcr luam tempore,prnptcr nimiain iinbriiim aspcritatom, io-
sanctam clomcntiam, conccdo mihi, hanc noctcm cus aptus fralribus dcsignctur, cujus. .refugio, . .

inundo cordc, ct casto corporc, sic pcragcroquali- hibcrnalis argoris.et intemperici advorsitas.levigc-
ter manc surgons gralum libi scrvilium porsolvore tur; si autem tcmperies tramiuilla fuorit, claustro
p
possiin. Per Domiiium nostrum, » otc. uti libucrit cum Christi bcncdictinnc utantur,quod
In sccunda orationc Dcus miscrealur nostri; et
: si pro ncecssitatc,claustro ogrcdientos domum uti
Nisi Domiiius, Kijric cleison, Patcr nostcr, casdcm dixiinus dosignatain ingressi fucrint, idem ibi mos
prcccs quas supra, colioctam: « Dcus cui omnocor in omnibus toneatur,qui in claustro solito tcnotur :
patet, ct omnis voluntas loquitur, et qucm nullum ncc quispiamullnunquamtomporo claustrum desc-
latct socretum purifica pcr infuiionom sancti Spi- rcns -domum prrcdictam ad commorandum pr.TSum-
ritum, cogitationes cnrdis nostri, ut pcrfecte tc pluosus adcat.vel dnmum dorclinquens claustrum
diiigero.et dignc laudari mereamur.Per Dominum sinopriorisliooiiti;i; secundum vcrorogulasodictum,
nostrum, » etc. tomporius ad vigiliam surgaturut nocturnali peracto
In tcrlia oratione, De profundis, Kijric cleison, ofllcio, ct psalmis supradictis, ac vigilia pro dcfun-

Pater noster, easdem preccs collect. « Omnipotens ctis cumlaudibussuis,atque matutinis dc omnibus

mitissime Deus qui populo.fontem viventis

sitionti sanclis expletis, fratribus psalmodia; deditis,velle-
aqua; de pctra produxisti, cduc de cordis nostri ctinni secundum regnKT pra;ccptum,si qui indigue-
dnritia, compunclionis iacrymas, ut peccata nostra rint inservientibus, intcrvallum usquequo luccscat,
plangorc valeamus, remissioncmquc, te miscrantc cummagnavigilantiacustodiaturaluciscrepusculo,
mcrcamur accipere. Pcr Doininiim nostrum,» etc. C dum a-dituus signum puls;iverit ad ccclosiam uni-
Omnipotons mitissimc Dcus,rospice prnpitius,
1' versi cnnveniant, factaquo nrationo L«urZ«psallant
ad prcces nostras, ct libora cor nostrum, dc mala- matutinales.Quibus finilis, dicant antiphonas supra-
rum tentationc cogitationum, ut Spiritus sancti dictas usqiie ad adventum Domini, quas soquatur
dignum fieri habitaculum mereamur invcniri, Pcr Prima, et speciales psalmi, et litania, post haec
Dominum nostrum, » etc. egrediantur ccclesiam, atque in lectionem, sacraj
Quibus peractis, conspergantur"a sacerdote heb- animai profcctum mcditentur, usque ad tcmpus
domadario, boncdicta aqua, et sic porgant ad re- supradictum.
quiom suam, cum summa; tranquillitatis voce, et A fcstivitato sancti Martini, rciectis fratribus,
revcrcntia quis vero, post ha;c, dcvotionis suas
; si ecolesiam intrantibus, agatur signum Nonx, quod
forle fervorc, his diutius incumbere voluerit, a^at soquatur ipsa Iaus,_quam Nonam non sequiturpotus
quidem hfee, sed audito siguo a^ditui, quo rosides usque ad Purificationem sancta; Maria;, sic agitur
ad egredicndum vncat, nil morotur. Omni ctiam omnibussolemnibus dicbus.-Miis vero dicbusjuxta
nocte, post complctorium, aspergatur domus re- supradiotum ordinom faciant,ut vidolicet facto signo
quictionis corum recumbontibus eis, propter illu- calcient se, et reliqna omnia, sicut dictum cstim-
siones diabolicas. pleant, in advontu Doniini, pinguedo intcrdicitur,
Q
Qualiter ordo liiimnoruin teinpore hicmali custodiatur scilicet lardi, nisi festivis diebus. Vespera quotidie

el cxtercii qux regulariter aijenda sunt iiualiter mores solito agalur, ut scilicet suo tempore post
agantur. mensam celebrotur.
A Kalendis Novembris, usque eaput Quadrago- in Qualitcr vigilia Natnlis Domini, et ab eadcm soleinni-
simte,unus teneatur ordo hymnorum,scilicot,uti in tate usqiie in scpluagesimam aiji conveniat.
diobus brevioribus breviores dicantur hymni.et in In vigilia Nafalis Domini, dum ejusdem natalis
iongioribus productiores eliam hymni psallahlur : mentio a Icctoro recitalur in capitulo, omnes pari-
id est ut, Dominica Vespera, liu: beata ; ad Com- ter surgentcs genu iloctant,gratias agentes propter
pletorium, Christc qui ad nocturnas vero,
hijc es ; ejus iucfrabilom pietatem, qua mundum a laqueis
Primo dierum ; ct ad matutinas dicatur /Eternc : diaboli redempturusdescendit.Sabbatoquoque san-
renim conditor. Omni vero tcmporc ad noctnrnam, ta: Paschai,dum a puoro Resurroctio Domininostri
id matuiinam, tid vesperam, cxceplis Dominiciset Jesu Christi legitur, quamquam iu martyrologio id
487 S. DUNSTANI AUGlllEP. CANTUAIi. /»88

non habetur. prnijler ejus gloriosissimi victoriam A. petant luminaria. Euntes autom silenlcr inccdant
triumphi, quam destruclis Ercbi clauslris, secum psalmodia; dediti, ct omncs albis induli, si fieri

fidcles quosque in ccclos adduxit, nobis etiam redi- potest vel aeris permiserit temperies, et intrantes
vivis, spom ascendendi concessit uniformitor aga- ecclesiam agant orationem cum antiphona, et col-

tur, vespcrc conantur Antiphonoe congrua! de ipsa lcctaad vcneralionemipsius sancti cui ccclesiaipsa
complctione temporis, ad psalnios, in cujus noctis ad quam itur dcdicata est. Deindc abbas, stohi ct

Vigilia, in quarto rcsponsorio, ul honorificcntius cnppa indutus benedicat candclas, et conspergat

agatur.duo simul cantent illud,et cvangelium post aqua bencdicta,et thurificet,el sic aecopto ccreo ab
Tc Deum laudamus ab abbate more solito lcgatur, a;dituopsaIIcntibus cunclis,accipiant singuli singu-
dieta oratione, sub silentio egredianlur ministri,ut los,acceptosque accendant. Inde revertentescanant
cakient se,!avent ct induant subfestinatione,omni- antiphonas,qua; adsunt usquequoveniant antcpor-
bu.sque siguis motis, agalur niissa; pust b.«c, lau- tam, ubi dccantala antiphona, licsponsum acccpit
des matutinales, liis finitis, incipiant laudes do Simcon, dicatur oratio E.raudi (lumsumus Dominc,
omnibus sanctis, more soiito, si autem duxcril postquam ingrcdiantur ecclesiam canentes respon-
missam celebrent matutinalcm, qua; in lucis cre- sorium Cum wu/i(C(;rCT/;ji(cn(m,hocdecantantodicant
pusculo celebranda est.Dehinc tcmporc opportuno, lj
orationem Dominicam, dohinc soquatur tcrlia, qua
signo pulsato canant.P/'/mflm finila P;'(»i«, venien- finita si processionem induti non egerunt induant

tcs ad capitulum, post ca^tera spiritualis;edificatio- sc,et missam celebrantes tcncant luminariain ma-
nis coUoquia petuut humili devotione fratres ab nibus doneo post oblationcm ea sacerdoti offerant,
abbate, qui vices Christi agit postulantcs multipli- ([ui rcgularis ordo a Septuagcsima tota Quadrage-

cium indulgentiam dioentes Conjiteor, et abbas simo custodiatur.

rcspondeat Miscreatur.Dcmam ipse abbas solotenus In Septuagesima vero pinguedo intermittatur,
sc prosterncns eadem a fratribuspetat,idcm modus usque in Quinqu;igesimam; a Quinquagesiraa vcro
confessionis prima Paschalis soiomnitatis die ita Quadragesimalem tcneantabstinentiam more solito.
agatur. Capittilo facto, et psalmis dictis induant se A Septuagesimaautem finitis tribus lectionibusscx
omnes utsint ornatiomneaadTertiam.Ad Vesperam nocturna; posterioris psalmi uti priores cumtrihus
ipsius diei dicantur a.ni\\A\onx ,Tccum principhun fii antiphonis ex ipsorum psalmorum concentu oditis
reliqu;e; rcliqui, vcro tribus diebus dicantur anti- usque ad Cffinam Dominicumsumma diligentiade-
phon;e dc ipsissanctiscumpsaluiisipsi solemnitati cantcntur. A capite jcjunii, quarta, et sexta feria
competcntibus. His peractis rursum repclatur Tc- processionem custodianl usque in Coona Domini.et
cum principium, usque ad Octavas Domini, his au- ab octavis Pentecostes usque adCalendasOctobris:
tom diebus inlcr Innoceulium feslivitatem,etOcta- C cujus ordo proccssionis ita agatur: Qnarta feria ca-
vas Domini, quia Gloria in excclsis Dco ob taiit.TB pitis jcjunii Nona decantanta abbas stola ornatus
fcstivitatis honorilicentiam ad missam celebratur, bcnedicat cincrcs: quibusbcncdictuseat ipscabbus,
ad Nocturnam, ct ad Vespcram, uti ad missam, ct imponat c;ipilibus singulorum, quia cjusestpo;-
sicut inusum hujus patria; indigcna; tenent,omnia nitentiam imponere, cancntes interim antipho-
illis

signa pulsenlur, nam honestas hujuspatria; morcs nam Exaudi nos, Domine ; Salvum mc fac, Deus,
:

ad Dominum pertinentes, quos veterum usu didici- ct Gloria ; Kijric clcison ; Pater noster ; Dcus mise-
mus nuUo modo alijicere sed undique uti diximus rcatur mstri, et preces, ct collcctas. Tunc vadant
coiToborare decrevimus, ad matutinas vcro ob rem quo irc habent canentes antiphonas, qua; in Anti-
prKdictam licetTe Deum laudamus non canatur, et phonario continentur venientcs ad ecclesiam,quo
:

cvangelium minime festivo morc legatur, corcus eunt, iterum agant orationem, ct post antiphonam
tamcn accendatur, et signa pulsentur omnia, et do sancto, et psalmum, Ad te levavi occulos, et pre-
thuribulum thurilicando deportelur, hinc usque ces,et orationemibi incipicntcslitaniani rcvcrtantur
(ad) Epiphaniam Domini psalini ad vcsperas ad ad matrem ecclesiam,ac dehinc morc solitoagafur
foriam pcrtincntes cum antiphona dicantur. In<vi- missa. Iste ordoproccssionis seinper lcncaturiiuo-
gilia Epiphanire Domini jojunium minime exsequi- n ties proccssio agitur. Sed aliis temporibus scmpcr
tur.Ad psalmos ipsius vespcra; antiphonajdicanlur antiphona Exsurgc, Dominc, dicatur prima eum
de cadem solcninitate.Ca;tcris dicbus post Octavas psalmo et Gloria.
Domiui, ct Epiphaniarum primum dicm, et post Ili.? peractis induant scministrialtaris,postquam

primam agatur missa matutinalis, ct 'tabula post ingressi fucrint ccclcsiam cuin proceasionc,proloii-
capitulum pulsantur, etobedienlia agitur, ct signa gata litania, qu;intum ad hoc suniciaUTunc induti
simul non pulsatur, nec Gloria in excclsis Deo cani- casulis sacerdos, diaconus, subdiaconus peragant
tur, nisi alia festivitas intervenerit,
usque oct;xvam ministeria sua. His autem mos casulnrii, tantuin-
dicm,qui solcmnitcr cuin xiilcctionibuscelebratur. modo quadragcsimali quatuor temporibus usu
et
Ab ca die usque caput Quadragesimffi suprascrip- pr;cccdontiumPatrumobscrvetur:subdiaconusquo-
tus ordo tcneatur. lies casulainduitur,exuatcamdum legitEpistolam,
In PuriHcationo sancta; Mariaisint ccrei qua Iccta, rursus oa induatur. Diaconus vcro ad
ordinati
in ccclesia, ad quam fratres irc debcnt, ut inde Evangclium lcgondum acccdal, exuat casulam, et
4H!I DU: IIIUJIMI.M': .MU.NACIIOIIUM. 490
(liiplionns cum oircumponat sibi in sinistra scapuln A passionibusoxcoptaparasrevajpassionculiineulrum
aiinoctcns altcrani suinniilatiMn ("jus cinKulo allio'. dicatur noc Dominiis vobi.scum, ncc Gloria tibi Do-
IVracto coinniunionis sacramonto, induat eani aiili'- miiic. Qiiinta rcria qua; ct Ca;na Doniini dicitur,
(|uam collocta flniatur. In supradiclis (liebiis Quadra- nocturnalc orficium agatur socundum quod in
gesin,\' cciinplct.o piilsctur sigiium ad vcspcras, i!t anlipbiiiiio habetur.Conipcrinius ctiaiii in quoriim-
ngatur oratio; dcliiiu' in inlcrv.illa (|Uo sigiia pul- dam rcligiosorum ccclesiis (|iiid(lam liori, quo ad
santur, oaiit ininistri accipcre mixtum, ([ui voluo- aiiimarum compunotionem spiritualis rci iiidiciiim
riut,(|uiveronolucrintliccntiamhabcantdiniittcndi, cxortum cst, videlicet ut peractoquidquid ad canti-
ct ((uia rcgula! tcncraus ornamentum in his sanctis lcnam illiusnoctis pertinet,Evangeliiquc anliphona
diebus Quadragesim» aliquid nobis augondi divina; finita, nihihiuo jain corcorum lumiiiis rcmanentc,
serviluti ad soiitimi pciisiim nostr.c scrvilulis.cen- siiit duo ad hoc idom dostinati piiori in doxtra partc

suiiiius iit a ca|iilc Qiiadragosiin.T iis(]uc ad cicn.iiii cliori, qiii snnora psallaul vocc liijric (7WA'(//i,duof[iie

Doniini,l'cstiviscxroptis(liebus,quotidio post cxplo- in siiiislra parlo similitcr, iiui rospoiidcaiit Clirisla

tioncm uniuscujusque hora; duos psalmos prostrati elcison, ncc non ct in occidentali parlc duo qui
solo oratorii pcroremus devoti, coscilicot ordinc ut, dicant Domine, miscrcrc nobis ; quibus peractis,
Matutinis finitis, mox
dicantur duo iisalmi Domiiie, |, rcspondeat simul omnis cliorus, Cliristus Dominiis
ne in furore, i, et Ad Domiiuan, Krjric elcison, Paler facttis cst obcdicns iisquc ad mortcm. Demuin pucri
fioster, et prcccs pro iieccatis ct oratio. Ad /'»(//«(»!, dcxtcrioris chori repetant qua; supra, codem modo
Ueali quorum et Lcvavi, et reliqua ut supra. Ad quo supra, usquequo chorus finiat quaj supra.
Tcrliam, Dominc, nc in furorc, 2, et Lxtatuasiim.kA Idcmquc tertio rcpetant eodom ordine. Quibus tortio
Sexttmi, Misercre mci, Deus ct Ad tc levavi. Ad A'o- finitis, agant tacitas gonunexo morc solito proces.

nam, Domine exaudi, ct Nisi quia Dominus. Ad Ves- Quiordo triuin noctiuinunirormitcrtencaturabillis:
fcram, Dc profundis, ct Qui confidunt. .\d Completo- qui ut reor ccclesiastica; conipunctionis usus a ca-
rium, Dominc e.vaudi, 2, ct In convcrtcndo, ut videlicct tholicis ideo repertus est, ut tenebrarum terror
persingulashorasunusdicaturpsalmuspa^nilentix, (qui tripartitummundum Dominicapassionotimore
et alter graduum. quo et nos poccatorum ne.xibus percutitinsolito), ac apostolicffi prsedicationis conso-
expiati virtutuin gradibus superna scandamus, in latio (qua; universo niundo Christum pati usquc ad
quibus diebus Quadragesima! pertres prioros hebdo- mortem pro genoris humana; salutc obcdiontem re-
madas sint irrasi, mediante vcro quadragesimali velavorat) manifestissime designetur. Iloic orgo
tempore, rasuraj oflicio pilorum evellant supertlui- insorenda consuimus, ut si quibus dcvotionis gratia
tatem. complacuerint, habeant in his unde hujus rei igna-
Dominica die Palmarum, quia major restat pro- C rosinstruant; qui autem noluerint,adhoc agendum
cessio agonda, illa qii.-c sulet iii claustro agi interim miniino compellantur.
dum matutinalis missa canitur, agatur a sacerdote Inquarumnortiumsequciitiliusdicbus ad nullum
tantum conspcrsionem et benedictionem agentc. dicitur horam Dcus in adjutorium mcum, scd in
:

Pinita illa missa; agatur illa major processio in qua, directum capitula canonici cursus dieantur de- :

sicut in priori diximus agendilm, itaagatur.id est, hinc vorsus, et sequentia. In quarta vero feria
ut ad illam ccelesiam ubi palina; sunt sub silentio eadem capitula altius dieuntur, ut ab omnibusau-
ordinatim eant dcditi psalmodia! oinncs, si fleri diantur, ct vcspera?, et completorium, eajteris die-
potest, et hora permiserit, albis induti, quo cum bus minimc. In supradictis noclibus si matutina3
pervenerint agant orationem ipsius sancti implo- aute lucem fucrint finitae, fratres qui volucrint ad
rantes ausilii intercessionem, cui ecclesia dedicata suamredeantrequiem,qui autem spiritualia exerci-
est. Finita oratione, a diacono legatur Evangelium tia maluerint cum summo vigilantes silentio (quod
usque mundus tolus posl ipsum abiit,
Ttirba multa, eorum animabus expedit, mane facto in Cffina Do-
quod sequalur benedictio palmarum post bene- ;
miui conveniant ad Priinum, qua sonore dicta, et
dictioncm aspergantur benedicta aqua, et thus crc- canonico more, scilicet Deiis in nomtne tuo, Beati
raetur, debinc puerisinchoantibusantiphonasPu(;/7' n immaculati, usquc Legcin pone. Tunc dicto vcrsu,
hcbrceortim, distribuantur ips« palmas, et sic ma- genu Dexo peragant CKtera silenter post Pater no- ;

joribus antiphonis iuitiatis egrediantur; venientes stcr, dicitur silentcr, Vivct anima mea, etlaiidabitte,

ante ccclesiam subsistant, donec pucri qui prajces- usque in finom psalmi, sed prioro perveniente ad
serunt, decanteut, Gloria laus, cuin versibus omni coiifessionislocumfaclosigno agant confessionem.
bus, sicut mos est, Latis et Gloria respondentibus In cajteris horis similiter rcsidua capitula, ad
quibus finitis; incipiente cantore responsorium In- Tcrliam, a Legem pone, usque Defecit alta-voce, et
gredientc Domino, aperiantur portK ; ingrcssi,finito versus, et cartera silenter. Ad Sc.vttim a Dcfecit,
responsorio, agant sicut supradiclum est,el tencant usque a.d Mirabilia. Ad Nomim a Mirabilia usque in
palmas usquo dum ofrcrtorium canctur,
in inanibus finem ; Vesperaj similiter sonora voce, unusquisque
eteas post oblationom ofleranl sacerdoti. Eadiead psaliuus cum antiphona, et versus et Evangelium,
passionem dicitur, Doniinus vobiscum, scd Gloria tibi ct caitcra silentor. Completorium asque sonore, et
Domine, non respondetur similiter et in reliquis
; post primum psalmum canonico more,i»i te, DQ'

Patrol. C.\.\XVII.
 ,

491 S. DUNSTANI ARCHIEP. CANTUAR. 492

mine, spcravi, ct EvangeUwn, Nunc diiiiiUix, post, A. molo ingrcdiaiitur, diacono dalmatica induto cum
Pater nostcr. In pace in idipsum. His trilnis dicbus textu Evangelii, pra:codcntibus cereis, ot thuribulo,
Prinia peracta, psallant psalterium exintegro una- legaturque Evangelium secundum Joannem Ante
nimiter in choro. Post qiiod, Litaniam agant pro- dicni feslum, donec tintinnabulum pulsetur : tunc
strali, dcindc lectioni vaccnt, usque facto signo pra;cedente processione subsoquatur omnis congre-
cant ad calciandum, et reliqua more regulari com- galio, cunctisquo in refectorio rcsidentibus idem
pleant, facto namque capitulo discalcicnt sc fralres, diaconus stans prosequatnr Evangolii sequonlia,im-
et intrantes ccclesiam more obedientifB lavcnt pa- posito super ambone Evangelio. Inlerim abbas pro- .

vimenta sacerdotibus interim cuni rni-

ecclesiae, pinando circuoat fratres cum singulis potibus singu-
nistris altaris benedicta aqua sacra altaria lavanli- lorum osculans manus, qua peraeta ministratione
hus. Ea enim die non fit cclebralio miss.-c in aliquo residente abbate dicatur, Tu aulem, Do)«(wc. Tunc a
altari, donoc lavctur quibus peractis,
: lotis pedibus, priore propinotur abbati, ct roliquis ministris qui
recalcicnt se. Sexta peracta, cclebrctur missa,pau- assislcbant.Evangelioque tinito potibusque haustis,
peribus ante ad hoc collectis secundiim numcrum proccdat processio,et exuant scfratres,sintque cum
qucm abbas prffividerit, dehinc collectis in locum rcliquis ad complendum.
congruum, eant fratres ad agendum mandatum, „ Inde.parascevaj agatur nocturna laus sicut supra
ubi canentes antiphonas eidem operi congruentes dictum est : post haec venientes ad Primam, discal-
lavent et extergant pedes paupcrum, alqueosculen- omnes incedant quousquo crux adoretur.Ea-
ciati,

tur, ct data aqua manibus eorum, dentur eis oliam dem enimdiehoranonaabbascum fratribus accedat
cibaria, fiatque secundum abbatis arbitrium in cis ad ccclesiam, qui dum peracta oratione cum mi-
distributio nummorum. nistris altaris more solito indutus fuerit veniens de
Dehinc hora congrua agatur Nona. Qua cantata sacrario ante altaria orationis gratia inde cum si-

ob arcanum cujusdam mysterii indicium, si ita pla- lentio adsedem accedat proprium, lunc subdiaco-
cuerit, induant se fratres, ct pergant ad ostium nus ascendat ad legendum Icctionem Osee prophc-
ecclesia; fcrcntes hastam cum imagine sorpcntis, ta;, In tribulalione sua, scquilur responsorium, Do-
ibique ignis de silice excutiatur illo benedicto ab
; mine audivi, cum 4 versibus : postea dicitur oratio
abbate, candcla, qus more serpentis infi.xa est, ab ab abbate cum genuflexione, Deus a quo et Judas.
illo accendatur. Sieque ffidiluo hastam dcportante Dcindc legitur alia lcctio, Dixil Dominus ad Moy-
cuncti fratrcs chorum ingrediantur,unusque dehinc sen, scquitur tractus Eripe me Doniine; postea legi-
cereus ex illo illuminetur ignc. Scxta feria eodem tur Passio Domini nostri Jcsu Chrisli secundum
ordine agatur ac a decano portetur. Sabbato simi Jounneni. Ad illam passionem diaconus non dicat,
liter, a prajpositoque deferatur. Et post hrcc ccle- C Dominus vobiscum, scd Passio Domini, et reliqua,

bratio missa;. Ad quam Dominus vobiseum minime nullo respondente, Gloria tibi, Domine; et quando
dicatur, nisi ab episcopo, tantummodo ubi chrisrna lcgitur in Evangclio, partiti sunt vcstimenta mea,
conficitur. A quo etiam in Eucharistire accepta- et roliqua, statim duo diaconi nudent altare sin-
tione pacis osculum presbytcris, tcr Agnus Dei done, quro prius fuerat sub Evangelio posita, in
solummodo detur, ab aliis vcro minime
decantato, modum furantium ;
post hoc celebrcntur orationes,
praDsumatur in qua missa, sicut et insequentium
: et veniens abbas ante altare incipiat orationes so-

dierum communicatio prtTobetur tam fratribus lemncs, qus sequuntur, et dicat primam sine genu-
quam cunclls fidelibus, reservata nihilominus a dic flexione, quasi legendo, Orcmus, dilcctissimi nobis,
Eucharistia qua: sufficit ad oommunicandum cun- ct reliqua.

ctis altcra die : peracta missa; celebratione, omnes Quibus expletis per ordinem, statim prajparc-
ad mixtum pergant. Post mixtum, quos voluerit tur crux ante altare, interposito spatio interipsam
abbas ex fratribus secum assumens suum peragat et altaro hinc et inde a duobus diaconibus. Tunc
mandatum, quo peracto vcsperas celebrent, de- canlent Popule meus, respondcntes autem duo sub-
hinc refectionem fratrum agant. Postquam tempure diaconi stantes ante crucem canant Grajce, /igios o

congruo corumdem agatur mandatum, qui tamen n Thcos, Agios ischiros, Agios uthanatos, eleison imas.
fratrcs prius pcdcs suos diligenter emundent ve- ; Itemque schola id ipsum Latine, Sanctus Dcus. De-
nientesque ad mandatum hebdomadarii ministri, feratnr tunc ab ipsis diaconibus antc altarc, et cos
secundum morem suum abbatem antecedentes, acolythus cum pulvillo sequatur, supcr quem sancta
mandatum agant, quos sequitur in chonca sua sin- orux ponatur. .\nliphonaque finita quam scholare-
gulorum podcs lavans, ministrantibus sibi quos vo- spondetLatinc,cananlibidcmsiculprius,()u(a6'(/uj;it
lucrit ad hoc obsequium quos extorgat, et osculc- vos pcr dcserlum. Idcm vero rcspondeant subdiaconi
tur. Quo peracto, rcsideat abbas in sede sua, ve- Grffice sicut prius, .\gios, ut supra ; itcmque schola
niantque priores, et ei eadem exhibeant, deinde Latine ut prius, Sanctus Dcus. Itemque diaconi le-
surgens det aquam in manibus singulorum,rursum- vantes crucem canant sicut prius, Quid u/;ra.Item
que ei eadcm servitus exhibeatur. Indc vero dum subdiaconi sicut prius, Agios, ut supra itcmque ;

manus lavant, diaconus hebdomadarius, et roliqui schola Latinc, Sanctus Deus, ut supra. Post hrcc
piinistri eant, et induant se, signoquc collationis vcrtcntcs sead clerum nudata crucc dicant antipho-
m m REGIMINE MONACIIORUM. 404
uim. Eiri' liijiiuiii Cnui.s ; .\u\\\^Ui.in:\m,Cniii'iii liiniii \ ('.luii iiica miuirsret iii spc. Doncc vciiiant ad locum
uloraiiius; HMliplionam, lh'iitn fiihririitor mumli, nionumo,nti,do|M)siliique crucc acsi Doniini nostri
'auiji' liinjun. WWci^ on inidiila, vonial ablias aiili' Josu Chrisli oorporc sopulto, dicnnt anliphonnm,
riiconi sanclam ar trilius virilms so |iriis|prnal ciiin Srpulln Dimiinn siijuatum csl inununirnluin, pnnrntrs
imnibiis frali-iliiis dcxtcrioris chori, sciliccl scMiiori- militrs ijui rustoilirent cum. Iii eodem loco sancta
)us, ac junioiibiis, ct cum man;no cordis susjiirio crux ciim omni rcvcrontiacuslodialur, usquo Domi-
loptrmpocnitonli.-c psalmos cum onitionihussnncla! nicam noctom rcsurrectionis noclc vcro ordincn- :

Tuci compclcnlilius (Iccanlanili) pcrorct. liir duo fralres aiil tres, aut pluros si tanta fiiorit

In priiiia qiiidcni oratioiic lri's psalmns priiiins ' congrogalio,qui ihidom psalmns dccantandn oxcu-
um oralinnc, n Doniiuc Josu Christo, adnro tc in bias lidolos oxorcoant, qiiibiis pcractis egrcdiantur
rucom a.Jcciidonlorn, dcprooor to, ul ipsa crux lilic- diaconus ac subdiacnniis de sacrario cuni corporc
clmcdi? diiiholo pirciitioiilo : Domiiio JcsuChrislo, Domini, quod pridic romansit, et calice cum vino
doro tc in ipsa viiliniraliim, dcprocor to ul ipsa nnn con;iecralo,ot ponant siipcr altaro; tunc saoer-
ulnora remcdium sint aiiini.''j moai : Dominc Jcsu dos vcniat ante altare.et dicat voco sonora Orc- :

;hristc,adoro todoscondonlcm ad inforos lihorarc mus, pr.rreplis sahUnrihus moniti, ct Paler noste.r
aplivos.deprccor tc ut nnn ibi mc dimillas introire : indo Lihera nos, qua'sumus,Dominc,vri(\\ia pcr omnia
j^
loniinc Jcsu Christe, ador.i tc resurgcntcm ab in- sumat abbas dc sancto sacri-
s.rcula s.rculorum. Et
iris, ascondentcm ad ccolos, deprocor to, misercrc ponatin calicem nihil diccns, et communi-
ficio et

'ici Dominc Jesu Chri/itc^adoro tc vcnturumjudi-

: cent omncs cum silentio hoc cxpleto vespertinum
:

ilurum, deprccor le ut in tuo advcntu non intrcs oanat uiuisquisque privatim in loco suo,
officiiim
I jiidicio cum mc pccoante, sed deprccor to, ut quo pcracto rclcctorium pctant. Surgentcs autcm
lite dimittas quam judiccs, qiii vivis ct rcgnas. « a mcnsa caitera morc solito poragant. Crucis vcro
' secunda duos mcdios cum sequcnte orationc
In : vcncratione pcracta, quihus vacuum fuerit ministri
iDomineJesuChriste,gloriosissimeconditormundi, vcl pueri se radant, ac balnecnt, si tanta fuerit co-
li cum sij splendnr glnria; co.-oternus Patri sanc- hors sociolatis, ut sabbati crastini ad hoc non suffi-
qno Spiritui, idoo digiiatus es carncm ox imma- ciat dics.Completorium vcro post collationem unus-
ilata Virgine sumorc, et gloriosas palmas tuas in quisque in loco suostans semotim,ac silentermnre
111'is patibulo pormisisti configerc, ut elaustra canonicorum, ut supra diximus,decantet, et con-
.ciparcs infcrni,ot humanum genus libcrares do sueto more cajteracompleat,his vero tribus diebus
; rcspico, et misorerc mihi miscro oppresso in refectorio omnia cum benedictione,etin capitulo
rum pondcrc multarumqne noqiiitiarum lahe niore aganlur snlitn.
II ; non me dignoris dorclinquore, piissimc Pa- C Qualllcr diurna, sirc norturna, laus Paschali
d indulgo, quod impie gcssi. Exaudi me pros- fcstivitate aijatur.

1coram adoranda gloriosissima cruce tua ut Sabbato sancto hora nona venionte abbate in ec-
i irtibi inundus assisterc,et placere conspectui clesiam cum fratribus, novus,ut supra dictum est,
'. qui cum Patre, etc. » atroratur ignis.Posito vero cerco ante altare, ex illo
A tortia ultimos duos cum oratione « Domine
:
accendatur igne. Quem diaconus moro solito bene-
'.iiipotens Jesu Christe, qui tuaa manus miindas dicens, hanc orationem quasi voce logentis profe-
T nos in cruce posuisti,et de tuo sanguine nos rens dicat : E.vultet jani angrlira turha ccclorum.

iiisti, mittc in me sensum, et intclligentiam Tunc voce sublimiore dicat, Sursum corda, et reli-

1 ido habcam veram pccnitentiam, et habeam qua. Finita benedictione accendatur altor cereua,
inam persevcrantiam omnibus diebus vits mea". et tunc illuminantur duo cerei tcnentibus duobus
jien.» Et eam humilitcrdcosculans surgat.Dehinc acolythis,unus in dextro cornu alaris, et alter in
idstoriorischoriomncsfratrescadcm mente devota sinistro.Benedictione peracta ascondat subdiaconu-
iraGtant,nara salutataab abbate vcl omnibuscruce ambonem, legat lcctionom qrimam, In principio
it scdem suam usque dum omnis
ipse abbas ad creavit; sequitur oratio a priore, Orcmus Dcus qui
1 iii> ac populus hoc idem faciat; nam quia oa n mirabilitcr. Secunda lectio,factom cst in viijilia; tra-

«Idepositionem corporis Salvatoris nostri celc- ctus,CaHfcw!is Domino. Sequitur oratio, Orcmus, D^us
limus, usum quorumdam religiosorum imitabi- cujus anliqua miraruln; tertia lect. Hiec cst lufrcdi-
l'i ad iidem indocti vulgi ac neopgytorum corro- ditas; collocta,/>ci(s qui Ecclcsiam tuum; traelus Sic-

1 andam .oquiparando, sequi
• -ibi talitcr placuerithoc
una parte altaris.qua vacuum fuerit.quffi-
a in
i n assimilatin sopulcri velamenque quoddam in
f tensum, in qiind diim sancla cnix adorala fue-
t deponatur hoc ordine vcuiaiit diaooiii, qni
si ita cui visumfuerit ut ccrvus; scquitur ovo.i\o, Concede,qiucsumus,oinni-
modo decrevimus. Sit potens Deus. Finita oralione, iuchoentur litani;e so-
ptenM ad introitum ante altare. Postea descendat
abbas oum scola canentcs litanias quinas ad fontes
benedicendos. Sequitiir, Omnipotcns sempilcrncDeus,
: et pra;fatiohis expletis redeuiit ad altare cum lita-
;

lusportavorunt cam,et involvant oam sindone in nia torna, et anlequam cantatur Gloria in cvcclsis
'h'o ubi adorata est, tunc reportent eam canentes DfO, magister scholoe dieat alta voce, Acccndite. Et
8 iphonas : In pace in idipsum; Habitabit. Item, tunc illumiQentur omnia luminaria ecclesiae,et ab-
 ,

491 S, DUNSTANI ARCHIEP. CANTUAR 492

mine, speravi , ct EvangcUum, Niuic diniiltis, post, A moto ingrcdiantur, diacono dalmatica induto cum ||

Paler nosttr. In pacc in idipsum. His tribus diebus textu Evangelii, prc-ccodenlibus cereis, rt thuribulo, |

Prima peracta, psallant psalterium ex integro una- legaturque Evangelium secundum Joannem Ante f

nimiter in choro. Post quod, Litaniam agant pro- diem feslum, donec tintinnabulum pulsetur tunc :

strati, dpindc lectioni vacont, usquc facto signo prKccdente processiono subsoquatur omnis congre-
eant ad calciandum, et reliqua more rcgulari com- gatio, cunclisque in rcfectorio rosidenlibus idcm
pleant, facto namque capitulo discalcicnl se fralrcs, diaconus stans prosequatnrEvangolii sequi'nlia,im-
ct intrantes ccclesiam morc obedientiaj lavcnt pa- posito super ambone Evangelio. Interim abbas pro-
vimenta ecclcsice, saccrdolibus interim cum nii- pinando circuoat fratres cum singulis potibus singu-
nistris altaris bpncdicla aqua sacra altaria lavanli- lorum osculans manus, qua peracla ministratione
hus. Ea enim die non fit cclebralio missa; in aliquo residente abbate dicatur, Tu autcm, Domine.Tunc a
altari,doncc lavctur: quilius peractis, lotis pedibus, priore propinetur abbati, ct reli([uis ministris (]ui

recalcicnt sc. Scxla pcrarta, cclebrctur missa,pau- assisLcbant.Evangclioque finito potibusque haustis,
peribus ante ad hoc collectis secundiim numcrum procedat proccssio,et exuant se fratres,sintque cum
quem abbas prEviderit, dohinc collectis in locum rcliquis ad complendum.
congruum, eant fratres ad agcndum mandatum, ,
Inde. parascevaj agatur nocturna laus sicut supra
^
ubi canentes antiphonas eidcm opcri congruenles dictum est : post ha!C vcniontes ad Primam, discal-
lavent et exlcrgant pede? paupcruni, aiqueosculen- omnes incedant quou.squo crux adorctur.Ea-
ciati,

tur, et data aqua manibus corum, dentur eis ctiam demenimdiehoranonaabbascum fratribus accedat
cibaria, flatque secundum abbatis arhitrium in eis ad ecclcsiam, qui dum peracta orationc cuni mi-
distributio nummorum. nistris altaris more solito indutus fuerit veniens de
Dehinc hora congrua agatur yona. Qua cantata sacrario ante altaria orationis gratia inde cum si-

ob arcanum cujusdam mysterii indicium, siita pla- lentioad sedem accedat proprium, tunc subdiaco-
cuerit, induant sc fratres, ct pergant ad ostium nus ascendat ad legcndum lcclionem Osee propho-
ecclesise ferenles hastam cum imaginc serpcntis, ta;, In Iribulalionc sua, sequilur responsorium, Do-
ibiquc ignis de silice excutiatur ;
illo bencdicto ab minc auiivi, cum 4 versibus : postea dicitur oratio
abbate, candela, qua; more serpentis infixa est, ab ab abbate cum genuflexione, Dcus a quo et Judas.
illoaccendatur. Sicquo ocdituo hastam dcportante Dominus ad Moy-
Deinde lcgitur alia lcclio, Dixil
cuncti fratrcs chorum ingrodianlur.unusquc dehinc sen, sequitur tractus Eripe nieDominc; postca legi-
ccreus cx illo illuminetur ignc. Scxta feria eodcm tur Passio Domini nostri Jcsu Christi secundum
ordine agatur ac a decano portctur. Salibato simi- Joonncm. Ad illam passionem diaconus non dicat,
liter, a pra;positoque doferatur. Et post h;cc ccle- C Dominus vobiscum, sed Passio Dotnini, et reliqua,

bratio missai. Ad quam Dominiis vobiscum minime nuUo respondente, Gloria tibi, Dominc; et quando
dicatur, nisi ab episcopo, tantummodo ubi chrisma logitur in Evangclio, partiti sunt vcstimenta mca,
conficitur. A quo etiam in Eucharistia; accepta- et roliqua, statim duo diaconi nudcnt altarc sin-
tione pacis osculum presbyteris, ter Agnus Dei done, quK prius fuerat sub Evangelio posita, in
decantato, sohimmodo detur, ab aliis vcro minime modum furantium; post hoc celebrcntur orationes,
prajsumatur in qua missa, sicut et insequentium
: et veniens abbas ante altare incipiat orationes so-
dierum communicatio praibetur tam fratribus lemncs, qua; sequuntur, et dicat primam sine genu-
quam cunctls fidehbus, reservata nihilominus a die flexione, quasi legendo, Oremus, dilcclissimi nobis,
Eucharistia qua; sufficit ad communicandum cun- et reliqua.
ctis altera die peracta missK celebratione, omnes
: Quibus expletis per ordinem, statim prsparc-
ad mixtum pergant. Post mixtum, quos voluerit tur crux ante altare, interposito spatio inter ipsam
abbas ex fratribus secum assumens suum peragat et altare hinc et inde a duobus diaconibus. Tunc
mandatum, quo peracto vesperas celobrent, de- cantcnt Popule meus, rcspondentes autcm duo sub-
hinc rcfectionem fratrum agant. Postquam temporc diaconi stantes ante crucom canant Gra;ce, .igios o
congruo eorumdem agatur mandatum, qui tamen n Thcos, .igios ischiros, .Igios alhanatos, cleison imas.
fratres prius pedes suos diligentcr emundent ve- Itemque schola id ipsum Latine, Sanctus Dcus. Do-
;

mandatum hebdomadarii ministri,

nientesque ad feratnr tunc ab ipsis diaconibus antc altare, et cos
sccundum morem suum abbatem antecedentes, acolythus cum pulvillo sequatur, super quem sancta
mandatum agant, quos sequitur in chonca sua sin- crux ponatur. .\ntiphonaquo finita quam scholare-
gulorum pcdcs lavans, ministrantibus sibi quos vo- spondctLatine,caiianiibidemsicutprius,Oum«iua'j<
lucrit ad hoc obsequium quos extergat, et oscule- vos per desertum. Idom vcro rcspondeant subdiaconi
tur. Quo peracto, residcat abbas in sede sua, ve- Gra;co sicut prius, Agios, ut supra ; itomquc schola
niantque priores, et ei eadem exhibeant, deinde Latine ut prius, Sanctus Deus. Itemque diaconi le-

surgensdetaquam in manibus singulorum,rursum- vantcs crucem canant sicut prius, Quid ultra. Ucm
que ei eadem servitus exhibeatur. Inde vero dum subdiaconi sicut prius, Agios, ut supra itemque ;

manus lavant, diaconus hebdomadarius, et reliqui schola Latine, Sanctus Dcus, ut supra. Post h.^cc

fninistri eant, et induant se, signoquc collationis vertcntes scad clcrum nudata crucc dicant antipho-
 4ii;t DE REGIMINE MnNACIinilllM. 494

1
min, r.n I' liijiiiim Cntrix ; A\\ii[t\wu:im,(hiirem luniii \. C.arti iiira rrijuirsrrt Doncc vcniant nd lociim
iii spr.

I adornmu.<!; iiiiliphoiinin, Drum fahricator wundi, nuintimcnti,deiiositn(iue crucc ncsiDomini nostri

i
Pangc lingua. \\\w\\ ra midnla, venint ablias anlo Josu Christi corporc sopullo, dicant antiphonam,
enicrin snnctnin sxr (riluis vicihus sn proslprnnl nim Srpultn Dnminn sifjnatum esl monumentum, pnncntes
oninibiis frntrihiis dcxtorioris chori, scilicct sciiiori- inililrs i/ui ru.\loiliiciit runi. Iii codciii loco sancta
bus, nc jiiiiiorilnis, ct ciim mn.^^no conlis siisiiirin crux ciim omiii rcvcrcnlia custodi.itur, Domi- iis(|uc
psnlmos rum ornlionihiiSBniict.T
scptnii piciiitcnti.T iiicani noctom rcsurrcctionis noctc vcro ordiiicn-
:

'

oruci compclcntihus dccnntando pprorct. tiir duo frntrcs aiit tros, aut plurcs si tanta fucrit
In primn ([uidcm orntionc trcs psalmos primos"' congrogatio,qui ibidcni psalmos dccantando excu-
cnm orntionc, « Domiuc Jcsu ChristCj adoro W in bias (idclos oxcrccnnl, quibus pcrnctis cgrcdiantur
cruccm nscciiilcntcm.dcprocor tc,iil ipsn cru\ lilic- di.iconus ac siibdinconiis dc sacrario rum corporc
rctnicdc di.ihiilo pirciiticnlc : Doiiiiiic Jcsii Clii islc, Diimini, qiiud |iriilic rcmansil, et cnlice cum vino
adoro tc in ipsn viilncralnm, dnprccor lc ul ipsa noii con;iecr.ito,ot ponnnt siipcr nltnrc; tunc sncer-

vulncra renicdium sint niiimw mca; : Dominc Jcsu dos veniat antc aUarc,et dicat vocc sonora Ore- :

Christe.adoro tc dcscendentem ad inferos liberarc mus, praveptis salutaribus moniti, et Pater noslcr
captivos,deprecor tc ut non ibi me dimittas introiro : ». indc Libera nos, qiuTsu)nus,Dominc,us(\\iCperomnia
Doniinc Jcsn Christe, ador,^ rcsurgcntom nb in- tc s.vrula s:rrulorum. Et suniat nbhas de sancto sacri-
fcris, asccndcntcm nd coiios, dcprecor lc, misererc ficio cl ponntin cnlicem nihil diccns,ct communi-
mci Dominc Jcsu (^hrij^fCjndoro lc venturum.judi-
: cent omncs cum silcntio : hoc exploto vcsportinum
ralurnm, dcprccor lc iit in tuo adventu non intres ofticium canat unusquisquc privatim in loco suo,
in judicio cum mc pcccnnto, sed dcprccor te, ut quo pcracto rcfcclorium pctant. Surgentes autem
anlc dimittas quam judiccs, qiii vivis et rcgnas. « a mcnsa c.Ttcra morc solito peragant. Crucis vcro
!n pccuiichi duos mcdios cum seqiicntc orationc : vcncrationc pcractn, quihus vacuum fuerit ministri
.. Domincjesu('.liristc,gloriosissimcconditormundi, vcl piiori se radant,ac balnocnt, si tanta fuerit co-
qui cum sis splendor gloria; cotctcrnus Pntri snnc- hors socictatis, ul sabbati crastini nd hoc non suffi-
loquc Spirilui, ideo dignatua es carncm ex imma- ciat dics. Completorium vcro post collationem unus-
culata Virgino sumere, et gloriosas palmas tuas in quisquo suo stans semotim,ac silentermoro
in loco
crucis patihiilo pcrmisisti configere, iit cl.iustra canonicorum, supra dixiinus,decantet, et con-
iit

dissipnres infcrni.ot humanum gcniis lihcrnres dc sueto more cetcra compIcat,his vcro tribus diebus
:niirte; rcspico, ct miscrcrc mihi miscro oppresso in refectorio omniacum bcncdictione,ctin capitulo
lucinnrum pondere multarumqne noqiiitiarum labe more .ngantiir solito.
' polluto;non me digncris dcrolinqucro, piissime Pa- C Qiuilttcr diurna, sivc norturnn, laus Pasrhnli
ler, sed indulgc, quod impie gessi. Exaudi mc pros- festivitate agatur.

tratuni coram ndoranda gloriosissima crucc tua ut Sabbato sancto hora nona veniente abbate in ec-
tnerc.ar tihi mundus assislere.et placere consnectui clcsiaiii cum fratribus, novus,ut supra dictum est,

;uo, qui cum l^atre, etc. » alTcratiir ignis.Posito vero cerco ante altare,ex illo

A tertia ultimos duos cum oratione Dominc

: « accendatur igne. Quem diaconus more solito bone-
imnipotens Jesu Christe, qui tuas manus mundas dicens, hanc orationem quasi voce legentis profe-
iroptor nos in cruce posuisti,et de tuo sanguine nos rens dicat E.vultet jam angelica turba cwlorum.
:

•edemisti, mitte in me sensum, et intolligcntiam Tunc voce sublimiore dicat, Sursum corda, et reli-

[uomodo habeam veram pffinitentiam, ct hahoam qua. Finita benedictione accendatur altor oereu§,
lonam perscverantiam omnibus diebus vit.TB me.ic. et tunc illuminantur duo cerei tcnentibus duobus
imen.» Eteam humilitordeosculans surgnt.Dchinc acolythis,unus in dextro cornu aluris, et alter in
inistoriorischoriomnesfratreseadcm mente devota sinistro.Benedictione peracta ascendat subdiaconu-
ieragant,nara salutata ab abbale vcl omnibuscruce ambonem, legat lectionem qrimam, In prinripio
edeatipse abbns ad sedem suam usquo dum omnis ereavit; scquitur oratio a prioro, Oremus Deus qui

lerus ac populus hoc idcm fueial; nam quia ea r\ mirabilitcr. Socundalectio, /"«((»«( est in vigilia: tra-
ie depositionem corporis Salvatoris nostri celc- c\.us,Cantrmus /)(»(i;HO.Sequitur oratio, Ort'mus,/)<,us
.ramus, usum quorumdam religiosorum imitabi- eiijus antiqua miracula; tertia lect. Ilasc est hanredi-

ixaad (idem indocti vulgi ac neopgytorum corro- ditas; collecta, lOcus qui Ecelcsiam tuam; tractus Sic-
orandam .'cquiparando, sequi si ita cui visum fuerit ut cervus; sequitur oraiio, Coneede, quxsumui,omni-
el sihi talilcr placuerit hoc modo decrevinuis. Sit potens Deus. Finitn oralione, iuchoontur Iitani;e se-
utcm una parte nltaris.qua vacuum fiierit,qua?-
in pten;e ad introitiiia ante allare. Postea descendat
am assimilatio scpulcri velamenque quoddam in abbas cum scola canentcs litanias iiuinas ad fontes
iro tensum, in quod diim sancta crux adorata fue- bencdicendos. Soquitur, Omnipotens seinpilerncDeus,
t deponatur hoc ordine : vcniant diaconi, qui et pra;fatio; his expletis redeunt ad altare cum lita-
riusportavorunt eam,et involvant cam sindone in nia terna, et antequara cantatur Gloria in e.tcelsis
ico ubi adornta est, tune rcportcnt eam canentes /)(•(), mngister scholoe dieat alta voce, Mcccndite. Et
itiphonas : In pace in idipsum; Habitabit. Item, tunc illumioentur omnia luminaria ecclesiaB,et ab-
495 S. DUNSTANI ARCHIEP. CANTUAR. 49t!

bate incipientc Gtoria in cxcclsis Deo, iiiilscnlur A. ostendentes, quod Domiuus,cljam no;l
surrcxcrit
omnia signa.Scquitur collecta,fleas qui luinc sacra- sit illo involutus, hanc canant antiphonam SurA :

tissimam noclcm. Deinde legitur Epistola,S( consur- rexit Domiyius de scpulcro,supcrponantquc linteun
rexislis, et cantatur Alleluia, confitcmini Domino, altari fiuita antiphona priorcongaudens pro trium
;

et traclus Liiudale Dominum. Anto Evangclium non pho regis nostri,quod dcvicta morte surrcxit.iuci
porlantur luminaria in ipsa noctc, scd inccnsum piat hymnum Te Dcum laudamus, quo incocpt(i
:

tantum. Finito Evangelio,dicat ahhas, Dominus vo- una pulsantur omnia signa, post cujus finem dica'!
biscum,Orcmus; in ipso dio non cantaturO/Jcrtor/ion sacerdoB versum : In resurrcctione tua, Christe
nec Agnus Dci, nec CommjtMiO, et paoem non dcbont verbotenus, et initiat Matutinas, dieens : Deus, ti

dare, nisi iis qui communicant; sed intcrim dum adjutorium msum intcnde, ct a cantore illico inchoc
communicantur,.4//£.'/Hifi,et laudatc Dominnm omncs tur antiphona cum psalmo Dominus reijnaoit, qui;
gentes cantatur, dchinc anliphoua Yesjtcre autcrn Deui misereatur nostri,hoc non canitur ia loco, ^i
Sabbati ct Uaynificat. Sic saccrdos missam ac ves- cum Dcus, Dcus jneus, ad t£ de luce, conjunctiu
pertinalem synaxim una compleat orationc; cadem canonicorum more. Ouinque psalmis jure peractii
vero dic tempore mandati aqua manibus tantum cumantiphonis sibiritepertinentibus capituloetiao
data a ministro fratribus charitatis officio praebea- a presbytcro, versnque Surrcxit Dominus de sepul-
B cro, ut mos est a puero dicto, initietur antiphonf
tur. Completorium sonoriter celcbrctur niore cano-
nicorum. in evangelia, qua perActa dicatur eollecta d(
In die sancto Pascha; septem canonica; hora; a omnibus sanctis more soUto. His septem dicbui
monaehis in ccclcsia Dei more canonicorum propter non canimus.
auctoritatem beati Grcgorii papcc sedis apostolica;, Ad Pritnam iv psalmi, DciV in nomine tuo, c

quam ipse Antiphonario dictavit celebrandot! sunt. Confitemini Domino ;

prima tantuui fcria, Beali, Ik
Ejusdem tcmporc noctis antequam matutinorum si- tribue cum Alleluia, et capitulo et versu Hxc die.

gna moveantur, sumant ajditui crucem et ponant in directo a puero prolato, deinde Ky rie eleison, etorsi-
loco sibi congruo; imprimis ad Nocturnamab abbato, tio Dominica cum symbolo, nec non et preces soli-

seu quolibet sacerdotOj dum initur LauB Dei iu ec- to ritu.subsequento oolIecta.Ad Tertiam, X)sa.lm\im.
clesia, dicatur. Domine labia mea aperies, semel Legem pone, Memor esto bonitatcm, cum Alif.luin, el

tantum. Postea, Deus, in adjutorium meum intcnde grad. : ILvc dies sine capitulo et versu.Similit.cr ad
cum Gloria. Psalmo autem, Domine, quid multiplicati Sextam, ad Nonam, ad Vcsperam, Dixit Domiuus,-
sunt, dmiisso, cantor incipiat invitatorium. Tunctres Confitcbor, Beatus vir cum antiphona sine capitulc,
antiphona; cum tribus psalmis, quibus finitis versus grad. : Ha;c dies sine versu, Allcluia cum versu, et
conveniens dicatur deinde tot lectiones cum respon-
: sequcutia. Postea inchoetur antiphona in Evangelio,
soriis ad hoc rite pcrtinentibus dum tertia rccitatur
; et collccta; dehinc eatur ad fontes,psalmum Lau-
lectio, quatuor fratres induaut se, quorum unus alba date pueri, cum
antiphona canentes,quemsequatur
indutus ac si ad aliud agendum ingrediatur,atque collecta.Inde vero revertentes chorum vel orato-
latentor sepulcri locum adeat, ibique manu tenens rium, quod eis competens videbitur adeant,psalmum
palmam quietus sedcat, dumque tertium perce- /n exitu Israel docantantes, quem propria sequatur
lebratur responsiorum rcsidui tres succedant; om- collecta.Completorium more perapatur canonicorum
nes quidem cappis induti thuribula cum inconsu peromnia.Finitis enim psalmis subscquaturcapitu-
manibus gestantes, ac pedotontim ad similitudi- lum et versus : exhinc 3'u;i(; dimittis cum antiphona
nem qua;rentium quid, veniant ad locum sepul- concinitur conscquentibus horae precibus cum col-
cri : aguntur enim ha;c ad imitationem angeli lecta et benedictione. Hic in reliquis sex diebus
sedentis inmonumento, atque mulierum cum aro- tcneatur ordo.
matibus venientium ut ungerent corpus Jesu.Cum Qualiter Octavarum Sabbato Paschx totoque sesiatit
crgo illo residens tres velut erroneos ac aliquid tempore agatur.
quterentes viderit sibi adprosimare, incipiat me Vespera vero octavarum Pascha; ordo jam regula-
diocri voce dulcisone cantare, Quem quxrilis. Quo n rispleniterinchoetur,et una tantum lectio memori'
decantato flnctenus, respondent bi tres uno ore : ter ac breve responsiorum festivis dicbus ad Noctur-
Jesum ?iaiarenu7n ; quibus illc ^on cst hic,surre.tit
: uam uti regula pra;cipit tota a;state dicantur.In na-

sicut pra'dixerat. Ilc,nuntiaie, quia surrcvtt a mortuis. talitiis tamen sanctorum, in quibus ab operis laborc
Cujus missionis voce verlant se illi tres ad chorum non cessatur,tria responsoria, et Ires lectiones ad
dicentes, Alleluia, surrexit Dominus. Dicto hoc rur- ipsius sancti venerationem cujus memoriam recoli-

sus ille residens veluti revocans illos dicat anlipho- mus pcrtinentes prolixe, si ita tempus pcrmiserit,
nam, Venite, ct vidcte locum. Haec vcro dicens sur- leguntur. In aliis vero festivitatibus ubi ab oporis
gat, vclum, ostcndatque eis locum crucc
crigat, labore cessatur, xii lectiones cum tolidem responso-
nudatum, sed tantum lintcamina posita qnibus riis,et psalmis competentibue uti diebus Doniinicis
crux involuta erat, quo viso deponant thuribula decentissime a;stivo sicuthiemalitemporelegautur,
quse gestaverunt in eodem sepulcro, sumantque quotidianis vero noctibus,in quibus xii responsona
linleum, ct cstendant contra cleium, ac vcluti niiuimecanuntur,Nocturnis finitis parvissimum uti
 497 DR UKGIMINR MONAnilOllUM. 498
rcgul.i iii'.vi!l|iit flat inlfrvallnni. Dohinc fiictn signo A snlisfnctiono humiliafus hoc impotravi^rlt nh iilo ;

canuiitiM' Miiliitin.p, fiiiod »i liico (liri, ul oportol, qui oliam rirca posl Cumpletorium circumoat clau-
M(ilutin.i'l'ui!riiiHinitn\of;ro(linnlcscccliisiiiin Cnitrcs strum.ctsiquainvoncrilibi codicum nul vcstimnn-
ciilcienl sc, Invent, pcrnclisquo in pcclosia trilius torum, asportct ca nd capitulum scqucnlis dioi,
nrationilnis, soilcnlos in rliuistro vncent lcctiiini, uullus onim on iillalonus lollcro dohel uh oo loco
usqiio (liini signnni Priin.o imiiituni Aiorit. Si voro iii ipinca pnsuorit ahsquc ojiis licontin : habnatquo
nocduin dics riiorit, sicquc piiori visnni fncrit, fncto illo frnterlatornam qiianoctiirnis horis qiiibusopor-
gigno,qni volucrint Icclulis snis p.iusont usiiue dum tct ha3C agere videndo considorot, quiquo dum lc-
mnno facto agant ut supra diclnm ost, Inta cnini clionos loguntur ad Nooturnas, in tertin,vcl ((uarta
(Tstnto, cxccptis Dnniinicis cl fcstivis dichiis, Privia lcctiono,proul viderit oxpcdiro, circumcat chorum,
(loMiitala, nKitiitin.iIiinic niissa celcliraln, capitiilo ctsi fralrom invenoril somnoopprossum antopnnat
iinporacto pulsotur taliula ut supra dioUiin osl, illc mox oxcussosomno
latornam,c.t rcvertatnr, qui
,..[uidquid apcnduni csl agatur,usquo dum primum pclal veniam gonunoxo, ct arrcpta oadcm latcrna
signum rtYii.rsonnerit. Terlia voro peracla,ot missa pcrgyrot ct ipso chorum, ct si quom hujusmodi
'
-oqncnto cclclirata.uti rogula prKcipit, sedontcs morbo somni affoctum invonorit agal illi sicut ct
huistro fratros vacont loolioiii, usquo dum mc- yj
ipsi factum cst, rovertaturqiio in locum suum.
dianlc hora quinta primum signum S('.rt,v fucril au- Qualitcr iliurnalc .uvc nnclimialc officium hebdomada
liliini. Quo poracto onnatur Sv.rta, dohiiio manihus Pentecosti'.s agatur.
- adeant mensam : sicquo refecti lectulis suis Incipiunt orationos cum lcctionihus atquo canti-
lausorint nsquo dum mcdiantc octava hora primum cis, qua; dicuntur in vigiliis Pontocostes, antc dc-
V<w.7' auditum fucrit sigiium quo audito,surgant ot
; sconsum fontis : prima leclio, Tcntuvit Deiis, sc-
livonl : sicquo ocolcsiain inprossi yonam cnn- quitur oralio : Dewi qui in .ihrali.v. 2" lectio, Ap-
I
; .V()«a vcro cclchrata pooulisquc hauslis, di- prehcnilcnt ; canticum,,IW('»(/(; civliim ; soquitur ora-
alur versus Dctis in ailjiitorium, moro solilo, ct tio : Deus qui nobis per prophetarum. 3» lcctio, Appro-
[uidquid nocesse fucrit ctiam tunc opercntur : cffito- hendenl, canticum Yinea facla ; soquilur oratio :

isonim horis, secundum regulrc prcTcoptum, quia Deus qui nos ad celebrandum. 4' lectio, Audi Israel,
rnipus loctionis cst,loctioni tantummodo vaoantoB, sequitur oratio Dcus qui inconimutabilis ; canticum,
:

ilontium diligonti curain clniistro custodiaul, nam Sicut ccrviis, scquilur oratio Conrede quxsumus ;

( omni temporo a primo pulsu vospcrtinalig syn- finita orationo inchoantur litani.-E soptona; ad in-
ixis silcntium teneatur in claustro usquequo capitu- troitum antc altarc. Postca descondat abbas cum
um fmiatur alterius diei,excepto auditorii looo; qui schola canente litanias quinas ad fontes benedi-
l ab hoc maximc 00 ccnsotur nomine.quod ibi nu- C cendos. Scquitur or.atio ct Pr.Tcfatio. His cxpln-
liondum sit, quid a pr.TCcptorc jubealnr, noii vcro tis,rodeunt ad altare cum litania torna. Quo finito
nlis, aut otiosis ihi, nut alicubi vacari loquclis dicat sacerdos, Gloria in c.rcelsis Dco ; soquitur
1
iirlet:nam cum regulsD auctoritas omni tompore oratio Prxsta qiuvsumus ; postea logitur Epistola, :

ilontio studendum dicat, oportuno tamcn tem- Cum Apollo, ct cantatur Alleluia, confilemini Do-
orc de robus necessariis pro taciturnitatis gravi- mino, ot tractus Laudate. Doindc missa secundum
Ato uti patronus nostcr hoatus Bencdictus non ordincm. Post rofoctionom vcro temporc oongruo,
lla, sed submissa vocc Igquendum pcrmisimus; vespera; cajleraquc cclobrantur more solito.IIla Do-
lias aulcm dc Dco, et anima! sua; salute cum minica noclc tribus psalmis totidemquc leotioni-
ilentio meditandum, uti ipsc censuit, hortamur, bus cum responsorio agilur nocturna laus uti in
^mpus etiam lectionis tcmpus est taciturnitatfSi Antiphonario titulatur. C.-etoris vero horis diei, et
osper.-e vcro et Matutina; de omnibus sanctis, ab hebdomada; scquentis, regularis ordo tenea-
•tavis Pascha3 una canatur antiphona, usque tur. Sed ot vespera; sabhati, ot ipsius dioi sancti
tavam Pentccostcs vigiliaquc pro dofunctis, : normaliter psallanlur. Illa hebdomada Pcntecostes
psalmi pro benefactoribus non solent cani et ; solemnitcr cclobratur sicut paschalis, cxcepto quod
taniffi ante missam, quoniam a genuflexionc ordo jojuniorum diebus, Gloria in e.vcelsis Dco non cani-
Q
clesiasticus declinari ammonctjOmni modo inter- tur, et Alleluia, pro gradualibus canitur, et vesperac
littantur. do omnibus s.anoti6 dicuntur. Rursus in octavis

ualitcr fratcr. qiii circa vocatur, oHicium suum im- Dominica non ropetitur Spiritus Domini, eo quod
pleat. septem tantum colimus dona Spiritus sancti, sed
Jam et sccuudum rcgula; pr.Tecoptum constitui agitur illa hobdomada dc sancta Trinitate.

|obet aliquis Irater, qui totius claustri suh decano Sabbato Dominicalis vespenc canatur hymnus,
iiram gorat, qui ab nfRcio ciicuitus sui circa vo- Dcus crcator oinnium ; ad Completorium, Te lucis
iltur. Est cnim cjns ofricium s.xpius circuirc anic tcrminum ; ad Nocturnas, lYocfc surijcnles ; ad
austrum nc fortc invoniatur fratcr aoodiosus Mafutinas, Ecce jam noctis. Iste ordo tota Kstate
jI alicui vanitati dcditus. Quod si invencrit toneatur usque kalend. Novembris ad ipsas vero ;

illatenus illud debet reticere in capitulo venturi Kalend. longiores,ut supra dictum est,hymiii dicau-
ci, nisi si pro levi qualibot culpa frater ille lur, et finilis duohus psalmis, qui post Nocturnas
499 S. DUNSTANI ARCHIEP. CANTUAR. 300

dicuntur, agatiir vigilia, qufc pro brcvitate dierum A stranrlo occurrcre desidcrat. Proliciscentilius vero

vesperc non poterat agi nisi his tan'um dicbus fe- pcrcgiinis^seeuiidum quod loci suppctit facultas eis

Btis.quibuscccnaturi sunt fratrcs.Tunc enim coona impendatur victualium solatium.

facta agal vigiliam ministris intcrim canantibus, Quo ofiliiie Salihalo fratres mutiiUtias cxerceanl, ct
ut postmodum juxta dictum omnes occur-
regula; quxque ofjicia ob animx salutem pcrsolvant.
rant ad collationcm. Hic ordo vigiliiB usque ad Sabbato,secundum reguloe prjeceptummandatum
caput Quadragesim.-E ita teneatur. In Quadrac^c- et niunditias diligenticura excerceant et qualiter
sima vcro post cffinani,otsic demum in totius lon- fleri dcbcant qui adhuc ncsciunt solliciti discant,
gitudine rcstatis vcspcrc custodiatur post Cffinam, solito more studiosi si complcant Nullus quippiam :

aut post vespertinalem laudem si cocna defucrit.
Qualuor temporibus, qus ecclesiastice cuslo-
diuntur ad missfe celcbrationem,dicitur a diacono,
Flectamus genua, quadragesimali more, et eorum-
dem,quorumin Quadragesima abslinenliaciborum
cum magna custodialur diligentia, eiccpto dum in
Pentecostes hebdomada evenerit, tum enim ali-
quantulum remissius pro tanta; solemnitatis reve-
rentia agi opportunum duximus.
quamvis parum sua ac quasi propria adinventionc
agere praesumat, ncc in ecclesia horas celebrando
conslilutas,necclaustro uti regula prEcipit egredi,
nec parum quid sinc prioris licenlia supcrbiae tu-
morc inflatus audeat.Calceamentorum unctio,vesti-
mentorum ablutio.cL aquM administratio,nonasper-
-n natur, sed ab universis,si Domini gralia vircs con-
ccsscrit, temporc opportuno consuete peragatur.
Coquina;, ac pistrinse, ca;terarumque rerum offlcia,

Qualiter mandatum quotidianis diehus a fratribus utisanctarcgula pr»cipit, unusquisquc prout vires
exhibcatur pauperibus, et quo ordine ahbas crija suppctant gratulabundus exhibcat, ne regula; prffi-
percgrinos aijat. ccptorum minima parvipendcndo prKlcrcat, ac si
Mandatum quod cx Dominico tencmus oxcmplo, dicentc Apostolo omnium mandatorum, quod absit,
sacrffi etiam regulaj monitu, eo excepto, quod sibi reus cxistat.
invicem exhibent fratres, pauperibus summa cum QuomoiU) circa n grotum. fratrcm agutur, qualiterque
diligontia pra^beatur, in quibus Christus adorelur, dcfunctum humo convcniatrcddi.
qui et suscipitur.Sint igitur in unoquoque monaste- Cum ad debitum communis fragilitatis exsolven-

rio singula loca ad hoc constituta ubi pauperum fiat dum quis vocatus fucrit, dum senscrit se nimia in-
susccptio ; omnique die sine intermissione trcs ex valetudine pergravari itauljam non possil portari,
continuo in monasterio pascuntur, eligantur
his, qui veniat frater illc ante abbalem vel cunctam congre-
paupores, quibus ejusdcm mandati cxhibcatur ob- galioncm, et inlirmilalis suai causasexponat, et sic
sequium,quiquc eisdem pascantur victualibus,qui- omnium accepta bcnodictions ingrediatur domum
hus fratres utunfur hoc ergo modo iiluc euudi C infirmorum omnibus pro co soUicilis in suis uifcr-
:

ordincm proscquantur,8cilicet sabbato pucri dcxtri venfionibus in ea itaque domo servitores sint Dei ;

choricum uno custode illud peragant: soqucntidie timore fralernoque amore fervcntcs, qui ei in qui-
Dominicaresidui pueri sinistri cum altcro custode: huscunque indiguerit suppcdifont, aut si ncecsse-
deindcsingulisdiebushcbdomadaiadunamquamque fucrit cum sollicito fratre famulorum adhibcatur
feriam tot constituantur fratrcs ad hoc agcndum, ut obscquium. Frater autcm illc infirmus, si scnscrit
cxtra abbatem nullus ab hoc dcbito servitufis ex- suam crevisse inibecillitatem, indicetur hor con-
cusetur ;
qui tamen abbas non una tanfum fcriased ventui a frafre illius custode ; ex co ergo quofidic
saepius dum ei vacuum uLque opportunitas
fuerit, post matutinalcm missam saccrdos casula cxutus
dictaverit, scse ad hoc agendum impendat. De crn- cum reliquis illius ministris missae,Eucharistiam fe-

tcro supcrvcnientibus pcregrinis pauperibus,abbas rentcs pr,fccdcntibus cereis ct fhuribuIo,cum omni

cum fratribus, quos elcgerit sccundurn rcgul.T pr.-e- congi'Cgationc cant ad visitandum infirmum canen-
cepfum,mandati cxhibeatobsequium omnia igilur, : tes psalmos prenifcutialcs consequcnte litania, ct

humanitatis officia in hospitio pntcr ipsesiquomodo orationibus ac unctione olci prima tantum die : de-

potuerit, vel fratrum quilibet devotissime proibeat. mum communicetur ;

quod si infirmitas lenigatd
ne aliquid in eorum obscquio quod regula pr;ccipit, j) (uerit, intermitfatur et hoc ;
sin alias, proscquatur
tumore seductus vel oblivionc nemo deceptus insi- visifatiousque ad exitum eo igitur in extremis :

pientcr pra;termittat hoc solummodo,quod sancti

; agenfc pulsctur tabula convcniantque omnes ad
Patres ob anima; salutem virtufumquc pofius cu- tucndum exitum ejus, et initiens commcndationem
stodiam ad regula; contemptum synodali stalucrant a.nhnai, Subvenite, sancti Domini, et reliquajuxfa or-
concilio, magnopere custodito ut videlicet in mo- dinem commendationis. Exnmpto autem homine la-
nastcrio degens cxtra rcfectorium nec ipsc abbas, vetur corpus a quibusjussum fuerit: lofum indua-
necfralrum quispiam nisi causa inlirmilatis man- tur mundis vcsfimenlis, id cst interula, cuculia,
ducet, vol bibat : cadcra omnia, uti dixiums, cum caligis,calceis,cujuscunquc sif ordinis, nisi, si vcro
magna animi alarritate dcvotissiinus implcat : uec fnerit sacerdos, ciicumdctur ci sfola supcr cucullam
paupcribus aBterui Chrisli vicariusin hospifiocom- si ita rafio dictaverit ; indo defertur in ccclcsiam,
T)elenti tardus ac tepidus ministrarc dilfcrondo de- psallcntibus cunctis,motisque omnibussignis,quod
sistat, qui celer ac fervidus divitibus caducis mini- si antc lucem nocte, aut finitis tenebris in matutino.
SOl nE HHfilMINE MONACHOIUJM. 502

obieritsi sriiulluiM' iiiipiM.lciKla i)r,Tp;u'aii possuul, X nuliLus llaimnis, f|uem cjusilem Filii lui Dommi
anto roroclioiiom IValrum sopoliutur pcriiclis misaa- nostri Jcsu Christi glorioso sanguinc rcdcmisti.Qui
rum rololjiuUoiiibus; sin minus ordiiiontur frulros, tecum, ot cum Spiritu saiiclo, vivit et rognat in
qui sino intoriiiissioiio [jsaliiioiliu' varont,i("si(k'nti;s aaTulurum. >
sa'ciila

oirca corpus (tic nootu^pu; soi|uciiti, donci' iiianc fa- Et agalur proco prima.tertia, scptima, trigosima
Ctocorpus torrai coininoiulotur : con^siiiiiiiialis oiiiiii- dics plonari(!, rrli^iuis suli brcvilutc, ct nomcn cjus
bus qiiai sopulturai oflicio (lcbontur, ibidcin incipicn- nutctur in annivcrsariis, al cx ignoto l.intum com-
tcs soptom paMiilcntia! psalinos rcvorlunlur ad mcndatio anima!, ot una dies.
occlcsiam, cl proslrati coram sanctoaltari liniant. Si autom hi, qui valdc necessarii sunt sivc in
eosdcm psalmop pm fratro dcfunclo dcliinc por sc- : sii!iitualibus,sivcin coqioralibus niini.i pr.rgravan-
ptcm continuos dios plonario agutur vigilia oircrcn- tur iiirinnilalo, dum id a gerulo nuntiatum fuerit,
tibus cunrtis ad malulinalom inissam.ct oinnibus illico pulsata tanlummodo tabula omnes ad eccle-
horis rogularibus linitis unum ex praisoriptis pro siam convcniant ac vii pujnitentia! psalmos cum li-
stratioananl pRalmum, soquentc oralione cxiiidc : taniis, ct oralionibus congruis pro eis cum magna
usquc ad tripcsimum dlem morc solito cum Iribiis diligcnlia pororent; do aliis veoo infirmis ut supra
lcrtionibus agaliir vigilia olTorenlc uno choro ad dictum cst agalur.
missam, trigesiimo vcro dio itcrum plcnaric,his ta-
B Pra'fatus quidom rox hujus
ut libclli cpilogum,uti
mcn XXX diebus quotidic sacerdotum unusquisque proojmium (idcliac rationabili cxhortatiunis monitu
secrctis oratorii locis specialitcr pro co missas celc- ca'pit, orthodo.xe concluderet, prudcnti discuticns
brct : diaeoni vcro psalterium oxinlegro,subdiaconi cxaniinc cum magiio su.t^ rcgia; potcstatis impcrio
quoquc quinquagcnariuin dovotissime psallant, si inlerdicons magnopcre jussit, ut nemo abbatum
autcm occupati unadic ncquivcrint alia porsiilvant vclabbatissarum sibi loccllum ad hoc thcsaurizaret
mittaturetiamcpistiilaad viciiia ([ua^quc monastoria tcrronum, ut solitus census, qucm indigcna; Ilcria-
cjusdcm deposilionis (lemintialura dicm, ut isle sit tua usualiter vocitant, qui pro Lujus palria2 polenti-
ponsus : bus post obitum rcgibus dari solet, unde pro eis
DomnusN. abbas monastcrii N.cunctis sancta,'Ec- sa-cnlarium imitatione dari possct, habcrent, ct sic
closia! fidclibus tam pr.vlalis, quain cl subditis. Anani;c ct Saphir.-e anathcmate coiTuontcs ad ma-
(( Cuin cunctis mancal sors irrovocabilis horaj.notum gnum su.T animffi dctrimcntum sancta: rcgula; prm-
vobis csse cupimusdcquodam fratre noslro N.quem cepta pcculiaria omnia prohibeutia annularcnt,sed
Dominus dc ergastulo hujus STCuli vocarc dignatus hoc tam sibi, quam cunctis suecessoribus suis pro
st dic N., pro quo obsecramus obnixc ut abbate vel abbatissa dari, in Christi, cujus vicarii
sitis stre-

iiui intorvcntores ad Dominum scntiatquo in intcr- C sunt, cjusque gcnitricis Maria;, ac omnium sancto-

vontiono quibus fuerat unitus in ordinis commu- rum nominc a:tcrno prohibuit impcrio, hoc autom
uibne. » benovola intcntione hortando sua-jit, ut monaste-
Quod si cx alio monastoHo noto ac familiari fiater riorum patres, matresquc qua;cunque super usus
quis nuntiatus fuerit dcfunctus, convoniant pulsata nccessarios restavcrint, pcr manus pauperum in
t;ibula uiidiquc fratrcs,motis,uti pra^diximus.omni- ccclestes cum magna ct jugi compunctiono recon-
bus signis, vii pa^nitcntia: prostrati in oratorio mo- dant thesauros, quo corporo iu terra degonte, ani-
dulcntur psalmos, h;cc subsequcnte orationc " Sa- mus ibi conversando subsequens maneat, ubi thc-
:

tisficiat tibi, Dominc Dous nostcr, pro anima fratris sauros ordine pra;misit justissimo. Si qu;o vero
nostri N. beatoe Domini genitricis semperque vir- priore abeunte superfuerint, subsequens abbas ut
ginis Mari.T, et sancti Pctri apostoli tui alquc Sancli spiritns gratia instruxcrit, non propinquis
sancti Bcncdioti confcssoris tui omniumque sancto- carnalibusvel tyrannis sa;cularibus sccundum ante-
rum tuorum oratio ot pr.Tscntis famili.-c tu.T dcvota dielalum dividcndo, sed nccessitatibus fra-
rioris
supplicatio, utpcccatorum omnium voniam quam D trum ac paupcrum subvcniendo, ordinans cum fra-
precamur, obtineat, neceumpatiariscruciarigehen- trum consilio, sapieater disponat.
503 ADALBERO ARCHIEP. REMENS. NOTITIA HISTORICA.

ANNO DOMINI DCCCCLXXXVIIl

ABALBEKO
REMENSIS ARCHiEPlSCOPUS
NOTITIA lIISTOrJCA
(Ex Oalluc Christianw lomo IX.)

llonestatc morum confjpicuus Adalbcro et eccte- A. cipes, et ad cleri Gallicani primarios. » Nec mirum,
siasticisdisciplinisinslilutus.ad ])nntifipa!cm calhc-
dram favore et providentia Lotliarii rcgis as.^^umptus
cst anno 009 cx appcndice ad Flodoanl., jiag. 178.
Scd rjuod praHermisil auctor appendicJs illius,edu-
catus fucral in Gorziensi ccenobio cum sancto Ro-
thado Gamcracensi episcopo, cx Chronico Camcra-
censi, lib i, cap. 101. Filius crat Godcfridi senioris
Arducnno' coniitis, fratres vcro habuit Godcfridum
alterum, cs (]uo prodicre duccs inferioris Lotharin-
gia;, ot llenricum. Statim ut inauguralus cst, Rc-
mensis Ecclesiffi religioncm nimis tcpcfaclam in
mcliorcm rcparavit stutum et ut quod mcntc vol-
; sancta! Mari;c in pago Tardanensi, cui pra;sedit an-
vebat diuturnius esset (vcrbis hic utor Ghronici
Mosomagonsis), canonicos, ad simul ronvivendum,
ct ut claustri ambitu horum habitacula cocrceren-
tur vchcmcnter hortatus est. Hinc idem Chronicon
de Adalberonc alibi disscrens, refert canonicos Re-
B
mensos cx pauperibus divites, cx ruslicis ornatos,
ct cx scparatim in casis habitantibus religiosos cl
convictorcs tandcm cfTccisse; quod cx situliemensis
clauslri,ct cxcomnmni mensasuopra>scrtim s;cculo
vigcntcprobaronititur,quamvis « pra; magnitudine,
inquit, et nobilitate illius ffivi pauca rigidi moris
tunc vestigia supcresscnt. » Qu.-e burgo sancti Rc-
migiidainnaintuleratOdalricus,rcsarcivitAdalbero-
conccssa insupcrmonachis Rcmigianis in usum ho-
spituni suorum abbatia sancti Timothci qua de re ;
lege Bollandianos. Aug. tom. IV, pag. 576. PraUer,
ca rcparavit aut amplilicavit basilicam sancli Uio-
nysii Rcmcnsis; scholas ctiam Rcmenscsin pristi-
num splcndorem rcslituit, qiiibus redux ab urbe
Uoma, ubi conimorabalur anno970, Gcrbcrtum sui
p
Sc-eculi oraculum pradccit. Ihijus autcm opera in ^
pluribusususcst,maximc voro in lcxendis cpistolis,
cujus nominc multai inscribuntur ad rcgcg et prin-
inquit Marlotus. Cum cnim summi cancellariatus
dignitatc sub Lolbario fulscrit, rcsque varia; ct dif-
ficilcs turbidorcgnistatu cmcrscrint; quo insigniori
scriptorc ct anianuensi uti potuisset, qui acriori suo
stylo et diccndi pcritia mcntes quo vellct flecterc
novcrat? » Anno 971 monachos cx archimonasterio
sancti Rcmigii assumptos cannniois substiluit in
monasterio Mosnmagcnsi, translato in eumdcm lo-
cum corpore sancti Arnulfi marlyris; quam ordina-
tioncm ratam habucre JoanncsXIII summus ponti-
fcx codem anno, ct synodus coacta apud Monlcm
110 972, mense Muio. Anno sequenti,mense Decem-
hri, aliam synodum cocgit in eodem monte (4).
Anno97-5 monachossimiliterrestituit in monasterio
sancti Theoderici, cujus corpus e vetcri sepulcro
transtulit anno scquenti in thecam argcnteam,pra>
scnte Lothario rcge. Eodem anno 975 basilicam
Blandinensem conscciavit, conciliumque celebravit
Dnrocortori, in quo Thcobaldus, Ambianensis Ec-
clcsia; usurpator, excommunicatus cst, Anno 970
vcl scqucnti Rothadum Cameracensem cpiscopum
consccravit. {Cltroii. Cumcr. lib. i, c. 102.)
Dici non jiotest quantum insudarit Adalbero pro
pace regnorum Franci.e et Germani.r promovcnda;
partibus tamcn Otlonis III cum impense faveret,
infiilclitatis insimulatus est, sed eo sc eriminc pur-
gavit apud rcgem Lotharium. Nihilo tamen secius
in offcnsionem Ludovici V, filii Lotharii, incurrit,
qui cum non solum autjurcjurando lidcm renovarc
.jussit, ant urbe rcgnoque exccdere, vcrum ctiam
in publico Francorum conventu deproditionc postu-
larc meditabatur. Sed eo vivis exempto, rc.gnum
transiit ad Hugoncm Capetum, quem .^dalbero un-
xit in rcgcm Noviomi v Non. Jul. anno 987,firman-

(1) Duplicis synodi apud Montem sancta; Maria;
in dicccesi Sucssiononsi, Busilicas inter ctFincs,
coacta; mcminit Mabillonius Annal. Bencd. tom.lll,
pag. 022, ubi discrle probat priorcm anno 972,
niense Muio cclebratam essc,postcriorem anno 97;t,
bcs apud Mabillonium et Acherium sup. pag. 657,
apud Marlotum pag. 12, ct apud Labbeum Collect.
Concil. tom. IX, pag. 709, neque anno 972, neque
anno neque anno 970, neque anno 977,neqne
97.3;
demum anno 983 convenirc possint his enim annis
;

sin minus celebrutam, saHcm convocatflm..\d prio-
rem quod spectat, nil dubii cst quin nKuiachorum
institutioncm ab Adalbcronc arcbipra;'sulc in cu;no-
bio i\Iosomugcnsi rcccns factam conlirmavcrit.Scd
codcxlgniaccnsisajmd Cnhcncrium in a|ijicndiccud
Flodourdum, jiag. ISO, cl Achcrius Spicil. tom.^'II,
pr.vfat. pag. x x, illaui revocanl ud unnum 9^3;
codcx vcro Mosomagcnsis, ajiud Marlotuni tdiu. 11,
]iag. 11, ad annuin 976; ila malc utcnjue ut Marlo-
tus crediderit, anno 970 codicis Mosomagensis sub-
Etilucnduin cssc annuni 977 alii vcru, anno 9S3
; bus nomina sua iu conlirmalioneni reruin unte ae-
codicis Igniacensis substitucnduni annum 973. lluc
aeccdit quod subscriptioncs concilii hujus,quas ha-
subscribentium aliqui vcl nondum episcopi aut ab-
batcs facti crant, vel .jam dccesscrant, aut erant
oxauctorati. Existimat Marlotus, quod satis verisi-
mile cst, c])iscoi)os ct abbates sa>pius apud Mnntcm
sancta; Mari.T ad synndum cnnvcnissc; eoruinquo
nnmina qui diversis tcmjioribus illic adfuerunt, in
unuui cumdcmque calalogum ab aliijuo amanuensi
J)
fuisse congesla. Fieri eiiam potest corum subscri-
ptinnibus qui inlerfuorunt concilio anni 972, alios
scu abbalcs, scu cpiscopos subsequentilius tempori-
tarum addissc.
 6or. ADALUHllONMS AUCIIIKP. IIEMI-^NS. EPISTOUE. ,"00

tomqiu"' cndom niiiiri |irivili'G;in mnniipliTiiCnrliciiii- A aiiimum icclinno sncr.-p Rcriplnr.r et lloetii. Scd
iii

bI.s siia ct ipsc m.iini iniihiliis cst. Inlci-im <;ai-iilus, iiigr;ivcsconto nuirbotaiidom oxlialavit anim;ini co-
Liiilnvici V pnliiiiis cl Lnlliariiigi.c diix, ira- iinpa- di!m anno, scn x Kni. Kebrnar. i^x Chronico Moso-
licii.s i|Moil lliij^o sil)i iii i-cgiio |ii'.rlaUiB ('ssol,Lan- m.ageiisi.sou Non.Jaiiuar.ox aiiti(]uo «yus (qiilapliio
(iuiuim caiiil, i'x i]iio vicinas ui-bi^s, afjros, piMMlia ((jui dics cadil in;iniiiim '.•KX),ciiin Ucmonscm dirc-
liostililcrdcvaslal liiiio litlcris
ra|iiiiis iiiccndiisiiNc ;
cosim jicr undovigiiiti aiiiios virilitor giiijornassct.
m\ nrc.hic[)is('ii|niin Ucmcnscm
si^mcl cl iloriim por Alii dioiinl obiisso Laudnni qun reiogatiis fucrnt
lopiilos missis coiu|iicrilurdi> oo(juasi iiircntor ruc- a duc(> Carolo. (iorpus ojus in majoii ccclosia Uo-
ril omiiium nuilorum i[iin> sihi accidcranl. Ad li;cc mousi suh ;illariDomiiiic,-ocrucis so|)iilliim estcuin
Adullioro Quis erani, iniiuit.ut solus rogom im-
: « cpila|)liin ,eri inciso, (]uod anli; prioris ccclesia;
poncm Krancis publica sunl li.cc iicgolia, iion
! resl;iuratinncm ;idhuc oxstahal hoc modo :

privala.Odisso mo pnlalis ponus rcgium;lcslor llo- Ciintiiloral n;iliira imrcns «piio siininia piil.nvit
doniplorom moum quia nnii ndi. Quid polissimum Ail inoriti cuiiuiliim, tihi, i^noiiiil Ailnlhcro, tc cum
vobis racienduni ([uaMatis. IIoc quam diflicilc
sit Pnostantcin (iiiicti.* inortnliliii? ;ih.-tulil orhi
diclii sil, nec salis scio,nec si soiani dicore ausiiii. Quiiita ilics fiinilcntis niiuas cuiii pomlcrc rcruni.
Amiciliam mcam oxposcitis; utiuiim adsit oa dies, Nunc h,Tc verb;i in brevi lapillo ad gradus sanc-
qua liouosto liccat voslris adossc obsoquiis; (jnam- tuarii, vcl juxta aquilam lcguntur :

vis onimsanctuarinm Domini pcrvaseritis.rcginam,

rui qu.T novimiisjuraslis.oomprohenderilis.cpisco-
ADALHKUO AUCHIEPISCOPUS.
pum Landuiicnscm carcori mancip.avoritis, episco- J}
auclor appendicis ad Flodoardum, < quod
Aihlil
pornm anathcma no!^loxorilis(laceo dc sonioremco omni anno dies defnnclionis ojus vencrahilitor re-
contraquom ullravirosnof;otiumsuscopislis),tamon colitur, ct oloemosyna p;iiiis ot vini cojiiosa paupc-
benotioii(]iioerp;ame usiostis cumlelis hostiiiin(|uai rihus (listribuilnr qiin' oliam oloomosyna Manda-
;

suhduxistis iniinemor esse noii iiossum. » ctc. tuin Adalhcvonis nuncuiialur. Scicndum (]uo(]iio cst
Post h,T'c iiou diu vixit .Kdalhero. llugoni Capeto quomodo islius clccmosyn.-c sumplus ]ir;oi);irotur :

in obsidonda nrho puppelias iorat anno 9,S7,monso vi(lolic(!t de donio qu,^ vocatur hospitiilepauiiornm
Oclobri cumaliis rogni o])limalilius; at l;d)oreohsi- annon.T sextarii iv, do camcra IVumonti iv,do lior-
dionisac vi lcbriumgr.ivilorox.igilatus scapudUc- roo indominicato annonai modius unus ct vinum ;

mo8 rcducenduin curavil.ut ibi tantispcrrccrcarct quod sulTiciat. »

ADALBERONIS EPISTOLiE
(.\pud Duchesnc, Script. Rcr. Franc. tom. II, inter epistolas Gerbcrti.)

EPISTOLA PUIMA. C neficia filio non sinunt. Doniquc

Cfcsaris adversari
AD liCnERTUM ARCHIEPISCOPUM TRE\IRENSEM. res nostras ad auxiliumpromovimus.Uniusquepar-
Labcf;iotarirempublicam vestram quorumdam tis pactum, si placet,communi conscnsu in scmpi-
ignavia cum pcrhorroscimus, tum crubescimus, ct tcrnum stabilicmus. Nihil a vobis nisi salva fidcli-
privilcgia amoris nostricirca vos.et communi patria^ tato Domini noslri perquiremus.H,",?c Domino tcste

cognationc. Paucine creati sunt reges, qui novum loquimur,et plena fide vestraD prudcntia; committi-
filio domini vestri prsponcre vultis"? Fortc quia mus. Qui duos Ottones conatus est exstinguerc,

Gra;cus est, ut dictis, morc Gra^corum conrcgnan- tertium volet superesse. Mementote illius Tulliani:
tem instituere vultis.Quorcccssit sanctissimalides? Stullum est ah eis fidcm cxifjere, a quihus multotics
ExcideruntncanimobcneficiaOtlonum vobiscollata? dcccptus .s/s.Simulque ctiam quod non frustraDivi-
Magnam intelligcntiam vestram revocate,generosi- nitas contulit vobis nossc ac posse, quid super his

tatem perpenditc, neperpctuodedecorigeneri vestro
essc velitis. Si vires vos destituere acclamatis, me-
liora sentientes porquirite,nos fautores,coadjutorcs
in tialibus ncgotiisforcconfidito.ln
pcrturbalioncot
confusioneomniumrerum.quisalteriuslevabitonus!
Postremo si salva dignitatc vestri nominis urbem
approbetis, ct his contraria sentiatis, quive faveant
et a vobis dissideant,tutis significare rescriptis.Al-
titudo vcstri consilii provideat rebus bcati Uemigii
vobis vicinis, nc aut praido rapax cos rapiat, ct ne
rv Otto, qui debet csse tutor, sit devastator. In his
quoque vestrum velle liceat, cognoscerc.

Trevirorum tutari non Remorum utrique

valetis, EPISTOLA III.
nostrum sit satis: ditioresqueerimus quam Eucha-
An WAT.ONEM E.JUSQUE PERTINACES.
rius quondam et Sixtus. Id vobis ratum ignomi-
niain auforet. irritum nos liboros efliciet. Ilactcnus stultiliam vostram palientor tulimus,
nunc quia synodalia deoreta parvipendilis, vocati
EPISTOLA II.
contomnitis, humaua divinis pi\Tferti3, ad convcn-
AU VlLLEGISUM MOGUNTI.NUM ARCHIEPISCOPUM.
tum nostrorum fratrumapud Gualdoniscortcm ha-
Magna, Patcr, constantia colloborandum pro ha- bendum in Kal. Juliis, vos iterum audiendos voca-
benda rationo pacis atquc otii. Rcgnorum pcrtur- mus. Eo autcm vonito aul scntentiam damnationis
batio aliud quid esl quam Ecclesiarum desolatio ? eadcm dic, quo animo vultis, vestris confautoribus
Nos quidem pietas et multa circa nos OUonum he- exspectatc.
 ;

503 ADALBERO ARCIIIEP. REMENS. NOTITIA HISTORICA. 504

J^»fQg^J^gK!1m.^.'AAiMU^:^tK5n s^aK&Essaisisis 3

ANNO DOMINI DCCCCLXXXVIII

ADA BEMO
REMENSIS EPISCOPUS
NOTITIA lIlSTOraCA
(E.K Caltiit' Christiaiuf lomo IX.)

Honeslatc moruni con.«picuus Adalljcro et eccle- A. cipes, ot ad clcri Gallicani primarios. « Ncc mirum,
siasticisdisciplinisinstitutus,ari ])onlificalcm catlic- inquit Marlotus. Cum enim summi cancellarialus
dram favorc et providentia Lolliarii regis assumptus dignilatc sul.i Lotliario fulscrit, resi]ue variM ct dif-
cst anno 009 cx appcndice ad ^''lodoan!., ]iag. 178. ficilcs turbidorcgnistatu cmcrscrint; quo insigninri
Scd qiiod pr.-iHcrmisit auctor appcndicis illius,edu- scri])torc ct amanucnsi uti ]iotuissct,qiii acriori sno
catus fucral in Gorziensi cccnobio cum sancto Ilo- stylo et dicondi pcrilia mcntes quo vellol flocterc
thado Camcracensi C])iscopo, cx Chronico Camcra- novcrat? » Anno 971 monachos cx archimonasterio
ccnsi, lib i, cap. Kil. Filius cral GodelVidi senioris sancti Rcmigii assumptos canonicis substituit in
Arducnna' coniilis, fratres voro habiiit Godcfridnni monastcrio Mosomagcnsi, translato in cumdcm lo-
alterum, cs fjuo prodiere duccs inferioris Lotharin- cuin corpore sancti Arnulfi marlyris; quam ordina-
gia3, ct llenricum. Stalim ut inauguratus cst, Rc- tioncm ratam habucre JoannesXIII summus ponti-
inensis Ecclesia} religioncm nimis tcpcfactam in fcx codcm anno, et synodus coacta apud Mdutcm
mcliorcm rcparavit statum ; ct ul quod mcnte vol- sanclK Maria: in jiago Tardanensi, cui prKScditan-
vebat diuturnius esset (vcrbis hic utor Chronici no 972, mcnse Maio. Anno sequcnti,mense Dccem-
Mosomagcnsis), canonicos, ad simul convivendum, bri, aliam synodum cocgit in eodcm monte (4).
ct ut claustri ambilu horum haljitacula coerccren- Anno974 monachossimiliterrcstituit in monasterio
tur Ychomenter hortatus est. Hinc idcm Chronicon t> sancti Thcoderici, cujus corpus o vetcri scpulcro
de Adalberone alibi disscrens, refert canonicos Re- transtulit auno scqucnti in thecam argenteam,prav
menses ex paupcriljus diviles, cx ruslicis ornatos, scnte Lothario rege. Eodcm anno 975 basilicam
ct cx scparalim in casis habilanlibus rcligiosos ct Blandinensem consecravit, conciliumque celebravit
convictores tandcm cffccissc; quod cx situ llemensis Durocortori, in quo Thcobaldus, Ambianensis Ec-
claustri, et cx comniuni mensa suo pra^scrtim sa_>cnlo clcsia! usurpator, cxcomnrunicalus cst, Anno 970
vigciitcprobarenitilur,quamvis « prro magniludine, vcl sequcnli Rothadum Camcracensem cpiscopum
inquit, et nobilitale illius svi pauca rigtdi moris consccravit. (Cliroii. Camcr. lib. i, c. 102.)
tunc VGsligia superessent. » Qu.-c burgosancli Re- Dici non potest quantum insudarit Adalbero pro
migiidamnaintulcralOiIalricus,resarcivitAdalbcro- pace regnorum Franci.T ct Germania^ promovenda
conccssa insupermonachis Rcmigianis in usum ho- parlilius tamcn Gltonis III cum impense faveret,
spiluni suorum abbatia sancli Timothei (]ua de re ; infidclitalis insimulatus cst, sed eo sc crimine pur-
lcgc Uollandianos. Ang. tom. IV, pag. 576. Pra^ter, gavit aijud rcgcm Lotharium. Nihilo tamen secius
ca rcparavit aut amplilicavil hasilicam sancti Dio- in offcnsionem Ludovici V, filii Lotharii, incurrit,
nysii Rcmensis; scholas etiam Rcmcnscsin prisli- qui eum non solum autjurcjurando lidem renovarc
num s|ilendorem rcslituit, qiiibns rcdux ab ui-be jussit, auL ui'be rcgnoque excedere, vorum ctiam
Uoma, ubi conimorabatur anno970, Gcrbcrtum sui in publico Francorum conventudeproditionc postu-
p
oraculum pncfccit. Ihijus autem opera in ^
Sc-eculi laro meditabatur. Scd eo vivis exempto, re.gnum
pluribusususcst,maximc vcro in tc.xendis cpistolis, transiit ad Ilugonem Capetum, rjuem Adalbero un-
cujus nominc multa; inscribuntur ad regcs et prin- xit in rcgem Noviomi v Non. Jul. anno 987,firman-

(1) Duplicis synodi apud Montcm

sanctffi Maria:
in diceccsi Suossiononsi, Basilicasintcr ct Fincs,
eoactre mcminit Mabillonius Annal. Bened. tom.lll,
pag. 022, ubi discrle probat priorem anno 97i,
mcnse Maio cclcbralamesse,postcriorem anno 97:^,
bcs apud Mabillonium et Achcrium sup. pag. 657,
apud Marlotum pag. 12, et apud Labbeum Gollect.
Concil. tom. IX, pag. 709, neque anno 972, neque
aniio 97.3; neque anno 970, neque anno 977,neqi!e
dcmum anno 983 convcnirc possint his enim annis
;

sin minus cclcbratam, saltem c()nvocal'am..\d prio-
rcm quod spectat, nil dubii cst quin monachorum
inslilutioncm ab Adalbcronc archipra^sulc in caMio-
bio Mosomagcnsi rcccns factam conlirmavcril.Scd
codcxlgiiiaccnsisa]iud Cnlvcncriiun in a|i]icndiccad
Flodoardum, jiag. hsi), cl Aclicrius S])icil. lom.\'II,
pra_'fat.pag. X x, illaui rcvocant ad annum y>3;
codex vcro Mosomagensis, aimd Marlolum toni. 11,
]iag. il, ad annum970; ilanialc utcr(]ue ul Marlo-
tus crcdidcrit, anno 970 codicis Mosomagcn.sis sub-
stitucndum csse annuni 977; alii vcro," anno y~S3
rodicis Igniaccnsis substiLucndum aniium 973. lluc
acccdit (juod subscriptioncs concilii hujus,quas ha-
subscriljcntium aliqni vcl nondum episcopi aut ab-
batcs facti crant, vel jam dcccsscrant, aut erant
oxauctorati. Existimat Marlotus, quod satis verisi-
milc cst, cpiscojios ct abbalcs sa^pius a]iud Montcm
sancla: Mari.e ad synodum convenissc; coruinque
nninina (]ui divcrsis lcm]ioribus illic adfucrunL, in
unum cumdcmque calalogum ab ali(]uo amanuensi
J)
fuisse congesla. Fieri oLiam putest corum subscri-
ptionibiis (]ui iuLcrfucrunt concilio anni 972, alios
scu aljbulcs, scu c|jiscopos subsc(]ueiitilius tempori-
bus noniina sua iii conlirmalionem rcrum uiite ae-
tarum addissc.
 8or) ADALDKUONIS AliniHEP. ItEMENS. EPISTOL/F.. oOG
lcniqur corlom finnopvivilfqin ninniisliTiiCnrlnii ii- \ aninium lcclionc sacr.v Srriplur.T ot liootii.Scd
iii

uis sna c\ ipsc ni.inii imilaliis cst. Inlrriin (/iniliis, iiigravcsccntc morhotandom exhalavit iininiam ito-
Liiilovici V iiiilniiis ft Ldlli.Ti-iiif^i.i! ihix, ir.r iinii.i- doin anno, scu x Kal. Kcbruiir. ox Chronico Moso-
licns i|iiii(l lliigo .silii iii nigno iir.vlalns ossol.Laii- magciisi,scu Non.Jannar.ox .intiipio c.jiis o[iilapliio
(hinnm capil, c\ (|iio viciiuis url)(;s, ajiros, |HM'iIia {qui dics radil iii.iiinnm '.IS.S),cuiii llciiicnscm dio;-
rapinis iiiccniliisi|iic lioslililprdcvastat ; tnnc litlcris cosim [icr undcviginti aunos virilitcr giibornasscl.
ad nrcliic[>is(!(iiiiim Ucmcns(^m scmc.l ct ilcriim per Alii diciiiil obiisso Laudiini ([un rclogatiis ruorat
lcgalos inissis coni|iicrilurilc co^juasi infcntor liic- a ducc Carolo. Cor|ius ojus in majnri ccclosia Itc-
riloinnium m.ilnrnni i|ii.t silii accidcrant. Ail li.cc mensi suh allari Doininic.pcrucis sc|iiilliim cst cnm
.•\dallicro Qiiis or.im, inriiiit.ut sohis n^gem im-
: i< C[iitaiiliio .cri iiiciso, quod anle [irioris ccclcsifc
poncm Krancis pulilira sunt h.rc ncgoli.i, iion
! rcsl.iurationcm .•idhuc oxslah.nl Iioc modo :

jirivala.Odissc mc pulalis gcniis rcginin; toslor Ito- Contulcr.il nntiir.i [inrcns qiiio siniinin pnlovit
dcinptorcm mcnm ijnia non odi. (jnid polissimum Ail nioritl euiiiiiliiin, tilii, pr.-csul Ailnlhcio, eum le
vobis raciciidum (|u.crilis. Iloc ([uum diriicilc
sit Hr>T?tniilcni euiietis inoitnliliiis .ih.-tiilit orlii
dictu sit, ncc salis scio,ncc si sciam diccrc ausiin. Qniiitu (lios fuinlciitis aipins euni poiiderc reruiii.
Amiciliam mcam oxposcilis; uliiiam adsit ca dios, Nunc h.Tc vcrba in hrevi lapillo ad gradus sanc-
qiia honosto liccat vestris adossc ol'.soqiiiis;quani- luarii, vel .juxta aquilam lcgunlur :

vis oniinsanctuarium Domini pervascritis.rcginam,

rui (|n,T novinuis.jurastis.comprehcndcrilis.opisco-
ADALI5i:nO ARCHILPISCOPUS.
puni Laudiiiiciiscm carccri mancipavoritis, cpisco- j] .\ddil auclor appcndicis ad Flodoardum, " qiiod
porum aiiatlicma nogloxcrilis(lacoo do senioremco onini uiino dics dcrniiclionis c.jiis vcncrabilitor re-
conlra quoni ullravircsnogoliumsuscopislis),lamen colitnr, ot olocmosyna paiiis ct vini ropinsa panpc-
lienolicii qiio ergamc usiostis cum tolis liostiumqucC rilius dislribuitur qii.o otiam olcoiiiosyna
; Manda-
suliduxislis immcmnr ossc noii possnm, » otc. tum AilalhiTonis nnncupatur. Sciciidum"i|uiii[iic ost
Post li.cc non diu vixit Adallicro. Ilugoni Capcto quomodo istius clooinosyn.T sumplus pr;c[iarotur :

in ohsidcnda urlie suppclias iorat .Tiino 9S7,mcnso vidclicet dc domo qu.T vocatur hospilalopauporum
Octohri cum aliis ivgni o|itimalilins; at laboroolisi- annonM soxtarii iv, de camora frnnionti iv,do lior-
dionisac vi fcbrinmgr.iviloroxagilatus se apnd Re- reo indominicato annoua; modius unus ; ot vinum
moB reducendum curavit,ut ibi tantispcr recroarct quod sufliciat. »

ADALBERONIS EPISTOLyE
(Apud Duchesne, Script. Rcr. Franc. tom. II, iiitcr epistolas Gerbcrti.)

EPISTOLA PRIMA. C neficia filio non sinunt. Donique

Gaesaris adversari
AD ECBERTU.M .VRCHIEPISCOPU.M TnEVIIlENSEM. res nostras ad auxiliumpromovimus.Uniusquepar-
Labefaolari rempublicam vestram quorumdam tis pactum, si placcl,communi consensu in scmpi-
ignavia cuni perhorrescimus, lum erubescimus, ot ternum stabiliemus. Nihil a vobis nisi salva fideli-
privilegia amoris nostricirca vos,et communi patria; tatc Domini nostri pcrquiremus.H»c Domino tcste

cognatione. Paucine creali sunt reges, qui novum Ioquimur,et plcna fide vestra; prudentia; committi-
filio domini vestri pra>ponere vultis? Forte quia mus. Qui duos Oltones conatus est exstingucre,
Groccus est, ut dictis, more Gr.-ucorum conregnan- terlium volet superesse.Mementote illius Tulliani
tem institucre vultis.Quorcccssit sanctissimalidcs? Stullitm c$l ah eis fidcm cxiijcre, a quihus multotics
ExcidorunlnoanimobeneficiaOttonum vobiscoUala? dcccplu.s .SM.Simulque etiam quod non frustraDivi-
Magnam intelligontiam vestram revocatc, genorosi- nitas contulit vobis nosse ac posse, quid super his
tatem perpendite, ncperpetuodedecorigeneri vestro approbetis, ct his contraria sentiatis, quivc faveant
esse velitis. Si vires vos dcstituere acclamatis, me- et a vobis dissideant,tutis significare rescriptis.Al-
liora sentientes porquirite.nos fautorcs,coadjutorcs titudo vostri consilii provideat rehus bcati Remigii
in talibus nogotiisforc conlidito.ln
pcrturhationeet vobis vicinis, ne aut pi\-cdo rapax cos rapiat, et ne
confusioneomniumrerum.quisalteriuslevabitonus! rv Otto, qui debet esso tutor, sit devastator. In his
Postremo si salva dignitate vestri nominis urbcm quoquc vcstrum velle liceat, cognoscere.

Trcworum tutari non Remorum ulrique

valetis, EPISTOLA III.
nostrum sit satis: ditiorcsqueerimus quam Eucha-
An WALONEM EJL-SQUE PERTINACES.
rius quondam cl Sistus. Id vobis ratum ignomi-
niani auforet, irritum nos liboros efficiet. Ilactcnus stultiliam voslram patientcr tulimus,
niinc quia synodalia docrcta parvipenditis, vocali
EPISTOLA II.
contomnitis, bumana diviuis pr.Tfortis, ad conven-
AU VILLEGISUM .MOGUNTINUM ARCHIEPISCOPUM.
tum noslrorum fratrumapud Gualdoniscortem ba-
Magna, Pater, constantia coUoborandum pro ha- bendum in Kal. Juliis, vos itcrum audiendos voca-
benda ratione pacis atquc otii. Rcgnorum perlur- mus. Eo autcm venite aul scnleiitiam damnationis
batio aliud quid cst quam Ecclesiarum desulatio ? cadcm die, quo animo vultis, vestris confautoribus
Nos quidem pietas ct multa circa nos Ottonum bc- esspcctatc.
507 ADALBERONIS ARCHIEP. REMENS.
EEISTOLA IV.
AD NOTEGARIUM EPISCOPUM LEODICENSEM.
Ne male mcreri, quaeso, iiii Pater,de nostra
stimctia amicitia fratrem meum Godcfridum non
cx condicto rcgem adiissc,ct ex condicto quovolui-
sti non vcnissc.Bona qiiippc dcliboralio rapuit,sod
occasionc l.Tsi pcdis fortuna rctardavit.Sit crgo vc-
slroo prudcntia? amici causani agcre,prosestui'C,de
eo ut nostis, ct ut a;quum pst, cx fide promittere.
Nos quidem rcm hcriiis vestri pucri juxta quod sta-
tuistis pffccimus, ct si in melius coinmutaveritis,
Divinitatepropitiain nieliuscompensabimus.Vostra
ncgotia ut noslra compcnsabimus. Is quem nostis
nobis intimus, vobisquo fidissimus, interpres apud
regiam majestatcm ut decuit fuit, quod expctistis
firmiterobtpntum sineinimicorumrespcctu.Et quia
totum non est ore lcndum chartis,indictum convon-
lum vos adire voluimus, vestramqiic pra?scntiam
usque in iii Kal. Junias pra^stolari faciemus. Op-
portuno tempori occurrendum, ne cum te sub-
traxeris fiat importunum.
EPISTOLA V.
AD WIDONEM AED.\TEM GANDAVENSEM.
Frustra sibi arcem reb'gionis atti'ibuunt,qui pr^-
cipuas religionis partes cvertunt. Qui charitatem
non habet, qui fidem promissam negbgit,isnc re-
ligionem tuctur? Si fraterna colloquia nobis exhi-
buistis, el qualibuscunque nuntiis laetari fccistis,
tanto temporum intcrvallo (conscientia testis cst)
aretius sua retinent, quam abena concupiscunt.Ex
vestris fratrilmsquemdam adoptavimus.sed nostcr
qui rcdircdcbuitretenlus cst.Rescribite ergo saltem
quid ex his animo sederit,etsi qui nostrorumpue-
rorum pcncs vos institui possint, et si est,quando
id fieri debcat.
EPISTOLA VI.
AD ECBERTUM ARCIIIEPISCOPUM TREVinENSEM.
Pcriculosa tempora nonomnia committantchar-
tis,quae fidissimis crcdentur legatis.Ea qua3 perno-
struin G. nobis signincastis,);ctiliffi ct jucunditatis
plcna fucrunt,dc statu Ecclcsiarum Dci atque rcgno-
rum, et per quem viriim hisp fieri possent.Qucm si
ut tyrannum timui,scd nunc plenum fidci ct sapien-
ti£E miramur.Qu® circa nos de co spopondistis cffi-
cite. Qua; a nobis de eo vobis exposcitis stabilita
sunt.et cum maximo silentio vcstrorumsecretorum,
et cum maxima flde nostrorum factorum.
EPISTOLA Vn.
AD NOTEGARIUM EPISCOPUM LEODIENSEM.
Ex condicto quidcm legatum, sed prKsentis ne-
gotii omni scientia vacuum, frater meus
rigit, nc aut mcndacio, aut incrtia dcnotetur. xv.
Kal. Januar. Trevircnsem arcliicpiscopum allucu-
turi, quod plciiius pcrnoscemus,plenius prudcntia;
vestrae quamproxime significare curabimus.
EPISTOLA VIIL
AD UJTIIARIUM P.EGEM.
Epistola vcstri nominisimprcssionc ignota.aignis
incognilis.tantummodo per certum nuntium perlata.
508
A nobis mocrorcm portulit. Jubot cnim ambitum mo-
naslcrii sancli Pauli penitus avclb', quasi hostibs
e.\i- muniliunis cattrum. Unde sacerdoli injungcndum
non est,quod cuivis etiamtyranno formidabilcesse
potcst : maximcquc cum plurimi sint qui talibus
gaudcant, si id cfficicudi tanla inestvoluptas.Porro
hunc locumnonessc aptum hostibus earesprobat,
quod naturacirca urbem plurcs fabricavit aptiores,
atquc si itahostibus plaeucrit,ad municndumcxpc-
ditiores.Noveritis autem nos vcstra saluti acfideli-
tati et semper vclle prospicere, et semper velle
obtcmpcrare, divino rcspcctu antc pr.Tlato. Sed
quod de urbium custodia prolonganda iinperastia.
militcs audire non suderunt, suique eos promissi
peenitet, egestate et inopia omnia conficiente.
t» EPISTOLA I.X.
AD EnEVIUENSEM AP.CHIEPISCOPUM.
Priorcm epistolam pro solo impcrio domini m.ci,
me minime cclarcvolo, cui om-
vestra; patcrnitati
nia debco. Et quoniam quam fidcm domino meo
promisistis, eam nepos meus promittcrc et servare
paratus fuit, cam a nobis obtinuit licenliam, quam
majorum promulgavit auctoritas. Scd quoniam
pactopjus sordueritfidclitas.nostram intcUigcntiain
latct.Hunc ergo Adalberoncm quomodo aut vocabi-
mus, aut excommunicabimus: aut ut idcmfaciant
alios orabimus? Ergo quia id legibus non valemus,
ucc ipsc facimus, nec alios ut faciant, hortamur :
ne aut nos, aut de nobis bene meritos in pr.Tcipi-
tium trahere vidcamur.Et quia Rcx CTBlcstis dicit :
lieddite qiice sunt CiTsaris Cwsari, quic sunl Dei Deo,
C puram fidem,purum scrvilutis obse-
nostris lcgibus
quium semper impendemus, in nullo devibimus,
Domini tamen partespriorcs facicmus.Sed quoniam
qua; Domini sunt hoc tempore pauci providcrunt.si
quando lcgcm Domini zclamus,aut perfidia autalio
quolibct vitio denotamur coque fit,ut (ita dicam)
:
inter malleum etincudem positissinejacturaanima;
et corporis spes cvadendi sit difficilis. Si qua ergo
vobis sunt viscera piclatis,si sempcr vos ut fratrem
ac potius ut patrcm coluimus,suscipite anus amici
consilio et au.xilio, utqui in prospcris de vobis
bcne speravimus,in adversis ne desperemus.At ca
qua; dicimus non homini.scd fidci magni sacerdotis
celanda confitcmur, Dominum testem adhibomus,
terribilcm ultorcm duplicitcr inclamantes his prodi-
j) tis in nostri lajsionem.
EPISTOLA X.
AD EUMDEM.
Cum litteris vestrismultitudinecurarumabsolva-
vobis di- mur, aliis rursus involvimur. Ecce enim de cons-
tantia vcstri amoris, dc fidc et pietate circa nos
gratulamur.Scd quis vcstram intclligentiam eo de-
torsit, ut quscunquc nostri affines sentiunt,eadcm
putarcs nos scntire? Dominum Ilenricum cum ode-
rim nescio, cur diligam Scd ejus dilectionis
scio.
nunc quis fruotus exterior?aliis quippercbus Divi-
nitas ncccssitatem imponit,aliis ca'ca fortuna inter-
strepit.Dcnique tanta mole rerum pressi non poetice.
«09 EPISTOLyE. 510

scd f^iipiiMilor iliclum putamus '." Loviiis fil patiou- A. ncisrcnloin .shsidvi, ct ut iil prn ijuo obsidrs dati
lis, ((iiidi|uiil ciirriftorti nofus : ct si iion potcsl (iori eranl Hiiiccrissime conHorvarel, fidcm oxcgi.qiiam
quoil vi.-i, id Haltoin vciis (luod po^sis. In volis ot haclonu;; obliilit, ot adhiio ul crodimiis ofrort.
liiic lialicuiuF;, Ijracliia pcccaloriiui contcraulur, Gradum diacoiialus ac (ircsbytcratiis o: (•oiiluli,iie a
couliruicl aulcui id Ucus.rnuin cst onodationis in- nidiis oni.iiici|)atus iii aici[iiondi) altcri inanci()are-

dincns, (|ui vc«(ric inalris ac rcgiuic oliin crani li- tur, ot III! Ecclosia iiostra invidia! palorcl, subdia-
dissiuius iutcrpros.cur hoc nogolio privor.pnliusiiuo cono ox so ad opiscopalcin apicom assumpto,siniuI-
poraliosquaniporvospiuriinarcscisco? ot quoniain, quc qiiod liigradiis, noc provincias, noc civitatcs,
ut proCossus suin ac iirofiloor, ornnia vobis dobeo, noc villas qucc regnorum sunt conferunl, scd quas
ut niihi sic vobis liuico. Divorso i|uip()o modo iii potiiis ciioleslis siint rogni, id csl advcrsari vitiis,
ooniinuiio nohis dicilur tnQui s(at,vidcat no caiial.» coli virlutcs. In qno mihi crimon pcrfidi.o ac iiifi-

In coinniiinc itaquo consnloniluin.fiuoil iilfiori pos- d 'litiitis protonilobatur, ostondi, ut arljilror, ot mc

sit oinnium mo iiarticipcin facialis.qui vcstrorum fidem maxiinc habuissc, cl fidelitatcm scniori meo
couvcntus adinvcnit Uiusburcli.Id quoque quod rc- imprimis conservasse.
galis potostas a duoo noalrico ac vos tris priinatibus EPISTOLA XIV.
cxigil.si vostram iuloliigontiani Iatet,ut rumor ost, r^
AD UnATniCIC.M UUCEM.
dilij^ontcr invosligatum sigiiillcalc, qiiiilvo animi
Supor his qua; ccrtius vobis significari qii.oritis,
vobis in co sit. Ca'torum dc vobis, ul cicpimus,op- nil amplins novimus quam aut prscsontcs diximus,
limo seutiinus, ot qua fido vobis nostra coinmitti- aul logationc nostra acccpislis.Ca;lernm vobislibc-
mus, cadem vcstra snscipimus. ris amicis ad votum prosperari salvo honore rcgio
EIMSTOLA XI. ct optamus, ot si fit congratulamur.Nostra nogotia
AD EUMDKK. vestra pulate. Apud ducem Hugoncm de vestra
Gozbertum monaclium sicut nuiiquam coutra vc- mcntc pura,fide constanti absquc ha!sitatione pra;-
strum vclle tonorc tontavimus,sic ox nostrascntou- snmite. Uonique quod a vobis exigimus, suo tem-
tia prima dic Rogationum usquc Mosomum redu- pore vestro obsequioimpcndomus.Inprimis quoque
cemus. Et quia tanto tcmporc co usi sumus, non gratias habemus, quod dc plurimig a vobis cerlio-
crimus apud vos tanti immcmores boiicficii.Si orgo res cxistimus.Moing.monachumoxpotitionc abbatis
non placct oum diutinsfore nobiscum,illicavcstris Rai. diu pcrquisitum Corbeiam liquisse, Rothoma-
suscipiatur, quoniam nostris longius progrediendi gum adisse audivimus. la qno,si dabitur facultas,
facultas non datur, cum propter hostium copiam, vcstrum vellc in omnibus cxsequi conabimur.
tum proptcrzelum callide nobis adversantium.
EPISTOLA XV.
EPISTOLA XII. C
AD EAMDEM.
OBJECTIO l.N AD.VLDEnONEM.
Rebus voliis ad votum ccdentibus non immcrito
Porfidic-c ac infidolitatis crimine in regiam maje-
congratulamur.Et quia ignorata frequciiter pervos
statom arguor detinori, eo quod nepotem meum,
addiscimus, vestrunique atrectum circa nos since-
clericum videIicetmoa;Ecclesia!,Iicentia donavcrim,
quia et palatim adierit, ot dono allerius rcgis epi-
rum expcrimur, intcr priccipua ponimus. Sed qua!
res iustitutum colloquium dominarum sic commu-
scopatum accepcrit, i^jus regni quod senior Lotha-
tavit, ut solus dux veniat HenricusPId an dolo al-
rius rex in proprium jus revocaverat,quodque gra-
terius partis agatur, et qui principum eo venturi
dus occlesiasticos ei postmodum conlulcrini,absquc
sunt si novistis.oranlibus nobis plona fide perora-
licentia et auctoritate, sonioris mei.
bilis.
EPISTOLA XIII.
PUBG.VTIO. EPISTOLA XVI.
Cum senior meus rex Lotharius Lothariense re- AD EAMDEM.
gnum non haberel ncc revocaret fratris mei filium, Excellontiam acuminis vestri vidoo videre, pace
vix tandeni sic obtinui, fidc interposita, ut si usus intor principcs stabilita,rcpublica bone dispositaac
aliquando exposceret, sibi suisque absque pertina- j)
per vos in molius commutata. Unum tantum est
cia redderem.At cum ageretur ut senior raeusfilio quod plurimos movet,Trevirensem archiepiscopum
imperatoris advocatus foret, eaque de causa dati tanto molimine ordinationem diCfcrentem, aut se
obsides cssent,fratris mei crebris legatis filium re- cum duce ac Lotharieusi regno manibus Francorum
petivit, me segniter accipiontcm, fidoi violatorem vcllotraderc,vosque celarequodcolloquium Virduni
increpitans.rem suam a multis iiiterturbari,oum sc habcndum vcrisimilo facit,aut hismajora vcllc ma-
statum prodere dicit, terribilem judiccm cxtremi chinari, jubctur amico vestro A. ordiiiationcm ne-
judicii ultorem sprcta! fidei ac cousauguiiiitatis pro- potis dcstruat. Num rex aut primas est Trovircn-
clamat.Ergo quia senior meus dc rcvocatione regni sium? Factionem archicpiscopi hoc ncgotium undo-
nihil mihi dixerit, sed de sola advocatione, nec cumquo continoro videlur.Invigilet ergo vostra pru-
dandi liccntiam clerico intordixorat, sod insupor donlia,ot quo sc tantarum rorum pondcra vergant,
benovole conscnserat.ut a legatis mcis intelloxi, si porquiritc, ct an dux Hcnricus fidcm vobis serva-
ea facere vellet qus patcr suis spoponderat,ct pro- turus sit providelc.
 511 ADALBERONIS ARCHIEP. REMENS. 512
EPISTOLA XVII. A colui, specialia tameu nunc bcnpficia veslravcstri-
AD NOTEGAniUM EPISCOPLM LEODICENSUM. quc filii, et proBtcritam conlinent dilcctionom, et
Collcctionem cpiscoporum propter qu.ic significa- fldem nostram ad vos ac vcstros plurimam augont.
tum cst,non esse factam,larditnli porlatffi epistola; Fovct nostra Ecclcsia interpra^cipuos thesauros pi-
impulandiini.Disputaljilur autom dcliis in adventu gnus vostra; amicitia; circa nos.Scntiat ergo bcatus
vestro, et si ita visum fucrit, amplius postmodum Remigius tantfe dominae favorem, si fiori potcst, in
privatim et in commune delibcrabitur. Cffilcrum, rccipiendis rcbus amissis, cum proptcr sui merita,
'
meus se suaque ad vos pertinere putat,
qui frater tum propter nostra si qua placebunt exhibenda ser-
multumque spei sux salutis vobis attribuit.Gualtc- vitia.Scntiamus et nos gratiam jam bcnc fundatam,
rum militem a porvasionc pr.Tdiorum sui Wazonis scilicot ut legatOjCt melius scriptis^de pa e ct pacis
cohibcre dcljotis : co^iuo facto ct sinistrum rumo- conditione cum nostro rege habcnda digncmini si-

rem vitabilitis, ct proprio officio non defuisse vide- gnifioare nobis,pcr omnia paratis, quantum fas est
bimini. fidem sincerissimam exhibere. Sicque saluti vestrae
EPISTOLA XVIII. ac nostra3 in commune mclius poterimus consu-
AD EUMDEM. lero.

Ei qui cum sapicntc rationcm instituerit non t, EPISTOLA XXIL

multa orationc inlaborandum. Quod vcstris vi erc- AD M.UOLUM ADBATEM CLUNIACENSEM.
ptum estrestituotur.Fidci spondentis amici creditc. Pr.uclara quidcm exhortatio vestra in pervaso-
Si id satis non est, obscs accipiatur ab his quibus rom. Scd cum scriptum sit : Qux ccepit Jesus facere

sua rursus restitui oravimus,ncc ditferendum pro- et ilocere, cur divcrsa impcria, diversa oocli climata
pter instantis fori neccssitatcm, et quia dc vobis praBtenditis, ut ei, qucm rcum non statuistis, aliis
optimc prsosumimus. Dum h.To dictavimus,obsides communicantibuscommunicetis? Rcstiterunt sancti
ab obsesso castro, ut in crasLinum rcddendo, nos Patrcs ha?resibus, nec putavcrunt ad so non pcrti-
accepisso significamus. Mctis colloquium domino- nere quidquid alicui male gestum audiere. Una est
rum habendum est, vos quam plurimum interesse quippe Ecclesia catholicatototerrarumorbe diffusa.
optamus. cst,causam ef-
Si relictum ut institulum Vcrba vestra sunt, imo per vos sancti Spiritus.Nec
fcctricem pcr vos nosse laboramus. Quid pri- erit Ghristi fidelis, cui hffic ambitiosa audacia non

valim vos scire oportebit, privata docebunt tem- fiet detcstabilis. Detestamini crgo pcrvasorem,sen-

pora. tiat vos sibi nonfavere, non sibi communicare, ac

EPISTOLA XIX. per vos non solumquosque religiosos vestri ordinis,
AD ECBERTUM ARCHIEPISCOPUM TREVIP.ENSEM scd etiam potest Romani pontificis sc male-
si fiei-i

Non oxsccutum cssequod ab urbe Virdumcnsi de ti dictis urgeri. Et quomodo rem ut erat cognovistis,
reditu fratris G. mandavimus, acrior cura prn^sen- cognitam secundum dignitatcm vcstri nominis di-
tium temporo etfccit,dum ct quod nolumus necessi- judicastis : nos nostriqucomnes velut fidissimi co-
tas infert, et quod volumus aufert.Nunc tandcm ne mites tantum duccm soquemnr, nec unquam huic
bene meritis appareamus ingrati.clementia vestrai pcrvasori ac tam probo improbo approbato, vestro
ut possumus remittimus, hoc unum a solita bene- sine jussu communicabimus.
volentia vestra cxpetcntes, ut exporiatur vcstram EPISTOLA XXIII.
affabililatom ob nostram oommendationom, ct, si AD ECBERDUM [eBRARDUM^ ABBATEM TURONENSEM.
pace vestra fieri potest, ne careat studiis quibus Qua: morum gravitas vobis insit, quam integcr
impensius operam darc disposuit. vita; actus, quam purum cloquium, littcra; vestra;
EPISTOLA XX. palam fecerunt.Itaque etudium pietatis ac severita-

AD ECBERTUM ARCIIIEPISCOPUM. tis vestra! movit nos vestram sentcntiam.vir-

iro in

Quamvis sciam ex voto meo nulla bcnoficia vcstris que ille Deo plcnus, ad qucm multam fidom habe-
meritis rcsponderc posse, Kstuat tamcn animus ot mus. Submovcbimus ergo illum pcrfidum a socic-
quod rc nequit, scquitur affectu. Privilcgium vostri tate nostra nostrorumque judicio tantorum Pa-
amoris circa nos saipenumero littcris, sapenumero j) -trum, isque nobis habebitur hostis, qui in senten-
nuntiis, SKpcnumcro rebus ipsis experti sumus.Et tiam revercndi patris Maioli, colcndi patris Eober-
quoniam sanctas petitioncs pro nobis Domino obtu- di dicerc non dicenda attentabit.Quod si Divinitatc
listis, quam non inaniter eas offudoritis, tostis est propitia favorem principum obtinebimus, ad ha;c
benevolentia domina; August» nobis redditaviNo- utilia majora jungcmus.
nas Martias. Qua die gloriosissimus res Lotharius, EPISTOLA XXIV.
Francorum clarissimu.Ti sidus, mundo subtractus AD IMPER.VTRICEM TIieoPHANIAM ET AD FILIUM
est. Is, quem caruisse regali gratia putastis, nulla OTTONEM.
familiaritate soclusus cst. In quom cumulum ira furorquo rogis in nos pro-
EPISTOLA XXI. ruporit,testis cslimpotus cjus rcpcntinus ct inupi^
AD TIIKOPIIANIAM IMPERATRICEM. natus, vixque sinc niulta caede partium repuIsuB.
El hactenus vos ob merita vcstri viri excellen-
si Qui fidi interuuntii crant, castra diruere, quaj sub
^issimiAugustisemperque memorandi,ut dominam vestpo regimine sunt, nobis imperabant ofTerre :
 513 EPISTOL.i:. 314
jiisjiirandum socundiim poriim liliiilincm.niit urljc A niicMni villiim iMTV.isil, qiiasi in ultioncm iTgnur
rcgiKiquc cxcciiorc.Iutcrscrclianl antic|uum licncvo- Juvcniiiciuu (i|i|iiilum sc iiivudcn; simiilant, ncolus
lcntiiim divi auf,'usti O.circu iKis.iiostiumiiuc lami- liiiluri si vnljiscmn puucum pciscnsorint luiinum.
liarc ob.scqiiium.lliccct liissimiliti propriii! saluli iu ll.cc (lixi,meiitcm pro vobis omiiium sollicitarn ha-
pr.vscnliarum olistitore.Kerte ergo ecrtum solatium bens,ot plcna lido oxsccuturus quicnumiiuc pcr (1.
tompore incerto, ncc duliia spc dcludamur, qui in vohis fldissimuiii siguificustis, qui hoc sihi doiiiiii
eonservanda vobis fide numquam duliituvimus. petit, ul veslia; [lartis fuerit vcri.ssimus intcrprcs.
VI Kal. April.convcntiis in rrancorum indictuscst, EPISTOLA XXVII.
ibiquc crimino inlidclitulis pulsaliimur,quod opisco- AD FCUEnTUM TIlEVinE.NSEM AnCIIIEPISCOPU.M.
pum \'irdunensem liccnlia donaveriinus,(|uodqiie in
Dostinato opori dcsignatas mittimus species.ad-
prcsbytcrii honorem promovcrimus, et ut rcs liul
mirubilcm foriii.iiu, ct qurc mciitom ol oculos pas-
imposuiliilis a nobis idem rcpetcndus. Si h;i'C itasc
cal,rralcr cflicicl fralri.soror sorori.Exigiiam mute-
tiubucrint, vcstri nostrii|iic lidclcs, (icrhcrtns ac riiiiii niagnum ac cclchro ingcniuin vos-
noslrani,
Rcnierus, socundum quod vuluistis,Noviomago vo- trum nobilitabit, cum adjectione vitri,tum compo-
bis minime oeeurrcre potcrunt. Sed vestraclcmcn- sitionc artificis clegantis.
liu Colouia!, quo post venturi sunt, tanto ducem

aptum itineri eis providcat. ii Kal. Mart. Ottoncm

B EPISTOLA XXVIII.

ct Heribertum comitcs alloqucmur,itcrumque dutis AD nUTRES ULiVNDI.NlACENSES.

obsidibus quos leccpimus, riatrein meum vcstrai Quousqueabuteminipatientia.fidissimiquondam,
scrvituti rcmittero atteiitabimus.Quihus ungusliis verhorum pricteu-
ut piitahatur.amici'? Churitatcm

oh lidein vohis servatum scmpcrquo servundum prc- dilis,rupinum excrcoro paruti. Cur sanctissiinam
uiumur,paucis expressiinus.Salutare vestrum auxi- societatem abrumptis? Quosdam codiccs nohis
lium vestra ex purte constanti animo cxspectumus vcstra spontcobtulistis, scd nostri juris nostrrcquc
et ut hoc ipsum hostcs latcat ohsocramus,nc ucrior Ecclosia; contra divinahumanasquc loges retinetis.

eoruni in nos cxurdcscat ira. Aul librorum restilutiono cum adjuncto charitus
Disticlion in calice. rcdintegrabitur, aut depositum malo rctentum bo-
Hinc sitis atque fames 1'ugiunt, properate fideles. nc merito supplicio condemnabitur.
Dividit in populos has pra?sul Adalhero gazas. EPISTOLA XXIX.
In donariis. AD ECBERTUM AnCHIEPISCOPU.M TnEVIREXSE.M.
Virgo Muriu tuus tibi pivusul .\dulbcro munus. Quia diu optato consilio vestro non pcrfruimur,
EPISTOLA XXV. satis pationti animo toleramus, instamus, ca-
p non
AD EPISCOPU.M BELLOV.\CE.N'SEM.
susque interstropentes rcvincere lahoramus. Syno-
llespondero scriptis vestris nccessarium ud pra;-
dus in partibus Rheni,ut fuma ost,indietu nostro- :

scns non duximus,cum ad indictum coUoquium de

rumque episcoporum cum validiores morbi, tum
singulis pro modulo nostro aecuralius vobis satis-
etiam regio negotia, quam una voluimus intertur-
1'acercpossimus. Et quoniam nostrum ob amorem
bant synodum.Sed ne inlerim otio torpeamus,beati
privatu posthuhctis ncgolia, nostrique sedulo opo-
Ottonis suffragia ad pr;esens cxpotere in animo est,
i-am dalis, intcr pra;cipua ponimus,momori unimo
undopervosredituinhuhcredisponimus,ut prolixam
rccondimus, praistitis non minora recompensaturi
disjunctionem nostram ea conjunctione castigemus.
beneficia, si se infida rotorserit forluna.
Et quoniam per Verdunum iter nohis est, eo cru-
EPISTOLA XXVI.
cem vestra scientiaut speramus elahoratam,si fieri
AD DOMINA.M TIIEOPIIANIA.M IMPERATRICE.M
potest, Kal. Novembris dirigite, sitque hoc pignus
XVI Kal.Junii fratre meo de inferni tenehris lihe-
amicitiiE. Ita opus pluccns dum oculis crebrius
rato,qua!dam lus vestri honoris oriri visa est. Sed
ingeretur, indissoluhilis amor in dies augmentabi-
eam lucein cwco igne cupiditatis Otto et Heribertus
tur.
comites corrumpant,summopere elaborandum.Ita-
que justas et honcstus petitioncs fratris mei clemen- n EPISTOLA XXX.
ter audietis, cum pro sui merito, tum pro vestra AD ECDERTUM ARCHIEPISCOPUM TREVIRENSEM.
benevolentia in me injustas autem,et quas
: tyran- Etsi heneficiis vestris in animo est suo tempore ro-
nus irrationahiliter extorsit,in destructionem eccle- spondere,tamenutiho3ceademaecumulentur,sancta
aiarum Domini,acindedocusveslrigeneris,prudonti sociotas pracsumit. Sit ergo nostro obtentu Hidilo
consilio deviabitis.Num villas Virdunensis episcopi, fratrismei preshyter nexuexcommunicutionis liher,
quas pro redeinptionesua,unacum lilio .\dalberone donec in proximo conventu cuusa ejus discussa aut
episcopo invitus donat Godefricus comes, jureju- innocentem roddat,aut nos ab injusta petitione ub-
rando in perpetuum ab Eoclesia alienabitis? Num solvat. Sit otiam is qui reliitor nostrorum librorum
castra in eisdem ad corum votum exstruere patie- esse dobet, Sacramentalis auro decentissime insi-
mini,qui nunc furtivas delectorum militum contra- gniti lator. Quippe nonnulla qua; placucriiit quain
hunt copias.ut in vos si apud Caprimouleni cstis citissimc rescrihemus, ac por cumdem latorem vo-
impetum faciaat? Nam quia dux iTnjodericus Sata- lumea nuUo geaere inferius deponemus.

k
315 ADALBERONIS ARCIIIEP. REMENS. ol6
EPISTOLA XXXI. A tionis in palatio Ingelhcim et videtc si quod pro
AD EU.MDKM. misi vobis de pace inter rcgos diu qufpsita per-
Omni Jifficiiltato rerum a coppto itincrc interclusi, aclum est. Intcrim fideliter admoneo, ut reginam
expetendum ccnsuimus portum salutis.Nam decli- ao episcopum sccundum dignitatom vestram lenia-
vium montium lorrentes continui intercipiunt,cam- simo tractetis et nc vos concludi inter mccnia ulla-
pestria sic juges aquno vestiunt, ut villis cumhabi- tenus patiamini.
tatoribus sul)latis,armcntis encotis,terrorem inge- EPISTOLA XXXVI.
rant diluvii renovandi :spe melioris aurcE a pbysicis AD DOMINAM TIIEOPHANIAM.
sublata.Refugimus itaquead voslamquamad arcam Sempcr quidem utilitati vestro3 prospiccre volu-
Noe, Trcvcrimque invisere totis viribus conamur : mus, ao prospiciendo gaudcmus quippe qui nos :

beati Ottonis pcr vim c.xtorta obsequia in beati Pe- nostraque omnia vestrcB servituti devoverimus. Ex
Iri apostolorum principis devolionem relaluri. tanto ergo atfeclu tantoque amore, a vestri inunifl-
EPISTOLA XXXII. renlia pr.Tsumimus pelere quod sciniusper fidissi-
AD COMPROVINCl ALES. mos nuntios olim nobis concessum esse id est si :

Multa super statu ecclcsiarum Domini,multa su- in regnorum confinio quolibet ecclesia vaoaret pa-
per publicis privatisque negotiis ratiocinaturi,cum
„..i__ j: —
r„„t„;i,„„ „T,o„;==;rv,« „^= invi-
nostra; dicccescos conlratribus charissimo vos
;„„;_
store, in ea non alium constituendum, nisi quem
omnimodo aptum sano judicio dele-
vestrae utilitati
tamus afrectu, non tantum nostri, quantum vestri gorimus. Et quia omniljus provincialibus notum
causa honoris nc utilitatis. Locus loquendi, Mons Ilalia cxpulsum, sed in fide non fiota porstantem
sancb-c Maria; Tcrdoncnsis, tcmpns iii Iduum Do- habomus abliatem Gcrbcrlum,hunocoolosia: prajfici
cemb. Valeto. modis quibus possumus oramus.Qui nobis quidem
EPISTOLA XXXIII. est verus niius,vobis vero per omnia obsequentissi-
AD nOTIIAP.DUM ARCIIIEPISCOPUM CAMERACENSEM. mus scrvus.Cujus absentiaetsi nimium gravamur,
His littcris acccptis Balduinum, quemnuper ex- tamen ob communia bencficia privata posthabe-
comniunicaviinus,excommunicate,ob suam uxorcm mus. Super his vestrum velle experiri qiiantocius
male dereliclam, et quod negligentia diutius est sacris rescriptis obnixc efflagitamus.
dilatuin, obedientia corrigatur. Nihilque sibi pro- EPISTOLA XXXVIL
fucrit Romam adisse, dominum papam mendaciis AD CLERUM ET POPULUM. . .

delusisse, cum Paulus dicat : Si quis vobis aliuil nn- Multum mccroris multumque anxietatis intulit
nuntiavcril p>\rter(iuam (icccpistis, etimn anyclus, nobis acerba mors vcslri Patris nostriquc dilectis-
anuthc.nm sit. Kstote ergo noliiscuin divinarum le- simi fralris. Nunc itaquo Dous toti;? pulsamlus mo-
gum defcnsores, qui sacerdotalis dignitatis gaudc- C dullis, ut vobis Patrcm ac nobis idoneum restituat
tis essc participcs. fratrem. Sit interim vestra pervigil cura ut secun-
EPISTOLA XXXIV. dum divinasethumanaslegesres defuncti episcopi,
AD tam mobiles quam immobiles, fuluro roservontur
Molestiavestradejectirelevationc rclevati sumus, episcopo ne si, quod absit,male cautem fuerit,in
:

addidimus, etiam ct adilemus supplicationes quas ncgligentos cum rcgalis consura, tum cliam gra-
potcrimus, ct si quid ars medicina; labori nostro vior adhibeatur divina sententia.
suggeret, quam proxime dirigemus. Permovemur EPISTOLA XXXVIII.
autem aliquantulum quod tam sero qua? circa vos AD TREVIP.ENSEM V. V. D. K. A.
essent nobis significastis, et maxime super causa Non temcreesse credendumrumoribuscum saepe
nostri.Mox quippe ut vestra legi-
fratris ac nepotis sitis experti,nunc experimini. Divina quippe gratia
mus, ao nostrum legatum a palatio accepimus,qui prKveniente, ac procum vestrarum instantia suffra-
omnia dono ac-
qua; fuissent. Ar. filium ejus rcgio gante,omnibus cpiscopii rebus potimurut antc.noc
copisse firmaret. In quo aliud solatium non habe- quidquam ex tanta fama aliud fuit, nisi quod po&t
mus, nisi quod milites plurimum ab eo dissentire moridiem occupatis militibus rcgis vino et somno,
scimus. Porro ct in hoc claborabimus, in quibus p oppidani totis viribus eruplionem fecerunt,nostris-
vcstrum vcllc cognoscemus. qiie resistcntibus ao eos repellentibus, a mendicis
EPISTOLA XXXV. crematasuntcastra; quo inoondio omnis apparatus
AD CAROLUM DUCEM. olisidionis absumptusest.Qua; damnaviii Kal.Sopt.
nostra servitus con-
Si quiil oxci'llentia3 vestra; multiplicius restauranda sunt. Immensasporro vo-
ferro potest, in hoo plurimum gaudomus. Et quia bis rependimus grates, quod tani pr.Tcipuo affeetu
nunc ad vos secundum impcrium vestrum non veni- nostri gcritiscuram. Quod coiitiiiuari cum sanctis
mus, militum vestrorum hac illacque discurren- potitionibus et optamus ct oramus, cadem voto ac
lium tcrror elfccit. Porro autem, si de nostra pra;- dcsiderio usquc in linem protensuri.
sentia curatis,eos mittite quorum fidei nos credere EPISTOLA XXXIX.
audeamus,quousquo duces itineris cum securitate AD CAROLUM DUCEM.
babcro possimus. Et ut intclligatis ha;c dici cum Quomodo a me consilium quJBritis, qui mc inter
magna fide, rccordamini consilii nostri,et collocu- infidissimoshostesdeputatis? Quomodo patromno-
317 INTIlonrnTIO MONACnonrM IN MONASTKiUUM MOSOMKNSE. »1»

iniiiiitiH, i'iii vitaiii ('xtorijiirri: vuilis.' Dcniniic iinii \ rchiimn gravitcr oxagilaliis, sinccrum niriMiliim

sic promoriii.sfiil pi-rilitonim iKimiiium (lolnsu cou- inoum rirca lo,duIcisHinio fralcr, c.xplicurc nim sutis

siliii scmpor fugi, ac fugin, non do voliis dico. llo- valco. IIiic luiitum siguilico, impcra, ohsequnmiir,
corilamini, (|uia ilicitis ut rocordcr, ([uid vohiscum sitqm; noslra ainicitin cadom vollc alquc cadom
contulcrim dc vcslrn salutu,cum prlmum nos udi- nolIc.Et quia intergravcs a.'stus curarum soln phi-
slis.iiuid coiisilii dodcrim supcr adcundis rcpui pri- losophia qii.isi (luoddam romcdiiim ossc polcst,uhi-
inaliliiis. Nam quis oram, ut solus ror;cin impom'- cnmipio |i:irlos ojus iinpi-rfoclus haliomus, siipplc.il
rom Francis? I'ii|jlica suiit li.ne nogi>tia, noii pri- industria vostra. Ad praisons aulom roscrihilc tan-
vota. Odisso mc put.itis rcgium gonus? Toslor Uc- lum quod dcost nohis in primo volnminc secundaj
dcmptorcm niotiiu i|iiia non odi. IJuid polissimuin cditionis Hoclii in lihro Pctri hermcnias,hoc cst ab
voliis sit faciondiim iiuaM'itir,.II<)C cuin diflicilodiclu 00 loco ulii scriplum est. Son rttrril vrro rt ixin liiho-
sit,ncc satis scio, ncc si soiam diccrc ausim.Amioi- Non vrrliitin tlirn riini siijnijiriit iiiiiilrm tenijiti^,
riit.

tiammvim cxposcilis? IJlinam ad sil ea dios qu:i usquc ad oiim looum uhi dioitiir, (/)«( ijuidrin srnin-
honeslc liccat vostris intorossc oljsoquiis. Oiiamvis (liim .?(,' (//(7(1 vrrha nomiiia siint. rl siijiiifiriint nliquid
cnim sanctuarium Domiiii pervaseritls,rcginam cui hir pr.vrrptis, idcm parte doficientis commcntaiii.
qu.T novimns jurastis, comprehendcritis, cpiscopum _ Benclicii vestri non erimus immemorcs, fidem
Lauduncnscm carccri mancipaveritis, cpiseoporum mento conceptam non descremus, quod voletis pro
anathema noglexeritis, tacco dc soniore moo, con- virihus exsequoinur.
tra qucm ultra vires negotium suseopislis tamen :

henolieii,quo orga mc usi cstis cum telis hostium, EPISTOLA .\LI.

quo! suhdu\istis,immomor ossc non possum.Plura AD CU.NSTA.NTIXU.M.

dicercm.et quod vestri fautorcs imprimis sintdecc-
ptores, ac suorum nogotiorum por vos ut cxperic- Congraluhimur tihi, dulcissime frater pervasorc
mini, clTectores. Sed non est hiijus tcmporis. Nam atquo hosli! monaslica:: rcligionis,admultorum salu-
motus est h.TC c;idom dixisse ac priorilms scriplis toin humanis rehus exeinpto. Insta c;'go,ct si jam
vestris non respondissc. Idcin est in causa, quoniam patrem luu ac fratrum dilectione dignum habes,
cautc tenemus scriplum. Nusquam luta fides. Ra- haheamus eum el nos pra:sentcm tua opera proxime
tiones harum rerum tractarc, eonferre, commnni- in fcsto beati Rcmigii, ut affeclus uoster a Floria-
care quolihet modo liceret, si R. K. I. G. H. H. T. censibus paulnlum abalienatus, te fa-
tc facionte
Z. V. datis ohsidihus ad nos usque pcrvenireposset, cientc sit plurimum rcconciliatus. Qiiod si h.-oc om-
cui talia credore fas est.sino quo nihil talium agere nia fieri minus possint, licoat nobis ct lua tanUim
possumus et dchemus. C perfrui pr.Tsentia, si quid unquam pr.Tstitimus
EPISTOLA .XL. quod placuerit,et si dignaris pr.Tstarc quod placere
AD THIET.MARUM MOGUNTINUM ARCHIEPISCOPUM. possit.
Lahore obsidionis in Carolum dcfatigatus, ac vi

INTRODUCTIO MOiNACHORUM
IN MONASTERIUM MOSOMENSE.

(Ex Chronico Mosomensi, apud Acherium, Spicil. tom. VII, pag. 642.)

Texlus qui sequilur describit qualiter ipse prsesul Atlalbero per Roraani syrmata Papso consilii-
que sui decrelum, constiluit ut monachos locus hio Jlosomus haberel, quos cohibercl regiila
sancte vivere, quique pro se proque suis proedecessoribus iu spera relcrntc vilce divinum
Numen adorent.

.... Precedontis itaque serie sermonis de vita D bcronis episeopi dcvolio exslitcrit, quia per hunc
et transitu sancti niarlyris Arnulfi compendiosam sanctum suum Arnulfum raentem ipsius, ut supra
fecimus re!alionem,ubi fuerit sopultus, qualitcriiidc Domi-
retuliraus, visihili rairaculorum illurainatione
asf umptus ad Guilediam trajectus, demum quoquo nus admonuit, ad postcros mittero mcraorandum,
Dei misericordia disponente ad hanc Mosomensem non indigum judicavimus, ut divinis beneficiis in-
ecclesiam miraculis concurrentibus devenerit,styIo grati essc timeant,ct intelligentes quantaperhunc
quidom admodum ruslico et impolito exaravimus; suT salutis providum pastorem adopti sunt hona,
sed ratione satis probabilitor investigata, sicut suo rependendi vicem anim,-c ipsius in bono se semper
loco lector inveniet, ad plenum prosecuti sumus. obno.xios esse cognoscant.
Nunc quK postea circa praefatam ecclesiam .\dal- Secundo igitur su£e ordinationis anno acta sunt
 —

519 ADALRERONIS ARCHIEP. REMENS. §90

qu<B priori sermonc tractavimus, dc translalione A tibus e.Ticrgcns malitia, tanta gcntium intra Gal-
videlicet atque in Mosomcnscm ecclcsiam illutione lias irruentium adversum se dcpugnantium
ot !

beatorum ossium pra^dicli martyris anno nongente- hostili raljie exundans exstitil impia et perquam
simo septuagesimo primo Dominicai incarnationis, iniqua sa^vitia !

indictione quarla decima,mense Julio,nono Kalen- Accidithuic bono (/"., malo) quorumdam nostro-
das Augusti. rum laudabilis (/"., illaudabilis) vita pontificum.qui
Visis itaque et auditis reverendus pontifex tam si forte quidpiam supererat,ut sibi fidissimos para-
sanctis quam laude et admiratione dignis divina; rcnt, quorum impudentia et fraudc tuti esscnt. Pa-
virtutis miraculis, qua; sub brevi sua; pra;senlia2 latiniscanibus omniacontradebant. Nec qnemquam
tempore hujus beati c.xhiljebantur meritis ac no- fas estnominare, cum culpa ex dubio videatur ve-
mine, non tulit diutius qua; longe ante satis animo nire,et factum hoc magis expostulet veniam,quam
conceperat, sed maturc opus faclo disposuit, ne al- aliquam repromitlat graliam,et melius pro mulli-
terius esset operis quod erat sua; intcntionis, et tudine facliosoruni laceatur, quam corrigendi spes
inde sibi si negligeret meriti fieret dctrimentum ; Quapropter h;ec rnissa faciamus, ad
nlla donetur.
unde alter qui id fidelitcr efficeret, coronam por- rem redeamus.
prajmium. Unde intra mentis sufe secretum,
taret et Locorum dc quibus agimus, Mosomus est unus,
tanquam intra speculum amplissime contemplando
B sancta; Dei genitrisMariK olim insignis nomine et
collectis, qua; sint,qua3 fuerint, qua; post futura se- honore. Hic Mosa influente ama;nissimus, mona-
quantur iex preteritis enim persa^pe vcntura con- chorum babitationi mihi videtur opportunissimus.
jiciuntur) quosdam procorum suorum, tam cleri Omnia namque humana; vita; jucunda pro aeris
quam militia; sua; uobiles in prassenti sibicoessen- qualitate pra;stat et commoda pra;ter quod vi- ;

tes advocat, et quid voti mentc diutius colLectum nearum ibi proventus adeo non exuberat. Nec
supportet, expostulata sui gratia consilii, an appro- enim inhabitantibus id fuit negotii, nec ca sollici-
bent seu magis iinprobcnt audire et referre mo- tudo, pra3sertim cum natura sit vincarum, tempe-
not, dicens Quo consilio ct sententia judiciorum
: rati magiset non frigidi cespitis amare solum. In
Dei ad hanc pastoralis cura: pervencrim et ordina- quo tamen mihi minima cura; quoniam si Deus
tus sim dispensationem, penitus ignoro; sed quod votum meum prosperaret, habeo ex patrimonio meo,
semper timere debeo tanquam irruentes super me et ex mihi contingenti antccessorum meorum juro
fluctus, sic onus istud quoties penso, toties refor- debito, unde hanc sibi penuriam pellerem, et op-
mido. Consideratis namque hujus episcopii qui- timi vini cum Cc-eteris reddituum suorum bencdic-
bnsdam antiquissimis locis, olim dum misoricordia tionibus veros dominos et divites posscssores, si
et veritas obviarent sibi, dum pax os- C procurarcid sciant, eos cfficerem.
se justitia et
culata; sint, dum Olim locus ille Mosomensis in honore Regina;
veritas de terra oriretur, et jnsti-
tia de coilo prospiccret {Psal. lxxxiv, 11, 12) olim, coeli et virginis matris Maria; pro vera pietate et
:

inquam, sub religionc fundatis, tum quidcm pros- voto fidelium, sub ordine fuit pra;titulatus sanctimo-
perantibus ct felici fortuna sesc agentibus, Domi- nialium,sed turbine Sicviente malorum,quorum su-
nus dabat benignitatcm, et terra nostra dabat pra vix attingendo meminimus,eam nomine perdi-
fruotum suum (Ibid.,i3j modo aulem prorsusne-
: derunt et esse.Nuper autem beata; memoria; D. He-
glectis,aliquibus solam nominis famam pra;tenden- riveus, hujus sedis pastor et rector fidelissimus,
tibus, aliquibus sic ad solum dirutis ut nec fama magno religionis aCfectu hunc diligens locum, sub
supersit nominis, quibusdam dum emendari debue- titulo jam vice altera dilapsorum restituit et ordi-
runt in melius, ad dexteriora perventis; eorum ali- navit canonicorum.
quem cujus incepti artilicio reformare prius atten- Inveniens namque omnibus rebus et ipsa etiam
tcm,multa; ambiguitatis naufragio pendulus ha;reo, inhabitationedestitutam,exfundamcntorea;dificavit
et dubiis anfractibus intricatum, et vix sc explican- ceclesiam, qua; flammis cum exurentibus el im-
tem animum gero. pIuvio,muItaquelongi temporis ncgligentia detritis
Res enim locorum illorum qua;cumque in mobi- n parietibus, solitudinem tantum horrendam repra;-
1 ! i.. ._• -1- ^ :_; „_i!i_ .. , n ....l^ ^f I.^ .^i..*,,r^ „..!•._.
entabat aspicientibus. Qux rcformata et in statura
» -. .1 . L 1 ± _ . _ , _ 1 _
libus fuerunt, vcl esse potuerunt, auro vidclicet ar
pentoque scu cujuslibet ornamenti substantiali su- pristinum recollectis pra;bendariis exornata, ab
pellectilo, utpote vastata;, direpta;, vetustatis etiam initio nimirum sui pro dignitate loci, et gcnerosa
senio dilapsffi, jaji nulla; sunt. Villa;, vici, ancilla^ populositate civium. Secunda sedes hic agebalur
servi, ecclosiae, molendini, et omnium habenda- Remensium hujus tituli scilicct canonica; non di-
;

rum possessiones rerum, a polentibus et lyrannis, cam vita;, sed simulati canonicorum nominis ut-
regnique optimatibus pcrvasa^, donata^ confiscata; cunquc tenorem scrvat antiquum. Sed cum ha;c
sub beneficiis delegata;, quando sanctorum locis nec eorum vita nihil a laicorum diffcrat cohabitatione
pro antiquitatis sua; debito jure, nec pro quibusli- (nuptiis quippe fruuntur, filiorum et filiarum qua:-
bet privilegiis testificantibus habebunt redire ? Tanta stuosis mcrcimoniis insorvientes,usibus sa;culi co-
fuerunt malc pacati inforlunia regni,tanta regum utunlur),vaIdestimuIandosollicitat auimummeum,
procerum discordia, tauta populi pcccatis facien- nc Uiutius si corrigcndi sit po3se,reverentia tanti
 521 INTIloniinTK) MONACIIOHUM IN MONASTRIUUM MOSOMEN.SK. m
iiiiiiiini!!, liPiiUi' .Mari.i' ilirii srmpiM' vii'gliiin,,ili.;i|iii' A |i'nlionriiiii!liplii'ibii.'i,olad |iorsua<li'ndiiiii diiliibus
liiniori) iloliilu niiinraL rnlii^iosi oriliuis. Milii cro- cviientum luoiiilur scrm(inibns,i)miii'iuquc rein sui
ilili',aniiir liiijns faoLi lanlniu inilii croscilin horua, tonsilii socrelo aperil.onines (liflicultalis («/., diffl-
(Jininliiiii vei-o novo viiiilis se siilirinil nliinis. cultatcs) uditu» sapicntissim.e ruliiiiiia sua; lima
lOL qna raliono iil iirinuini ii;,',i^roiliri',anililo,iian- i'iii(lil,iibjui'audi liiiiilesoxeludiL,iiiliilquc (iispcndii

ris oloqnar. Ksl in lin,jiis Portuonsis Coiiiiliv.p |uir- Iiico sancti Uoinigiidpvpiiire,sed (•oinmutatisrobus,
liliiis oi-to inonarliornnicuinalilialosilii snpi^-posiLo qii.e iiiLer eos coinplacili.s pactiimibus coiiorent,
|iarvns iilnioilnni i'l panpir !iiculus,qui;ni Krciliiiilis oppiirlunius ropinniitlit esse ; tiintu vidori ne,i;i)lia

nintrona iioliilis, cnni ill',i,-;lri viro sno coniito Slc- 8na,iitpoto iiinlli;; ppiscopiis,et rernin plenitudiiie,
pliano, i|uia spcs cos riusLrala rnoral postcrlLatis, rt dignitate noniinis pra'stanlia: hnnc auLeni locu-
ciillatls 1(11«' inilii liabcro viilclianlnr pra^iliis suis, luin niodicum cum modico
comiiiunicalum, opus
siib jurc ci titnlo conslituftrant ilivin.c scrvilutis, huberevicinitatocominiiniuin,etlaboriosavivacilale
ut pro ro('iimpoii>;itiono pr.csciilinni noinen lialjp- virum,seso beiio ct prudontor agorc^si undedivina!
rct inoliiis a liliis ol liliubns in coh.crcililatc cculcE- scrvilutis hiinor crcsceret, iiromiito ot lideli aniino
tinni. ordinarc et constitucre satugcrcL; seipsuni autem
llunc crgo pcr consiliiini (iomni Gcrurcli ulibutis
p qui hajc cxpeterc vidcbatur sibi unanimiorem efli-
viri vitaa venerabilis, qni tunc tcmporis pro mcrito ccret.
sni nominis ct rcligios.T conversationis.pluribus in Abbas do his qniE audierat consulendi locum, et
Francia pnccrat inonachoruni cicnobiis, iatcr quaj cum fiatribus conferendi postulat. Quo clementcr
et monastpiii sancti Ucmigii cnrani agcbat. Ilunc indulto, fratrcs ubbas revisit, coadunatis et conse-
oumdcm, inquain, locum saiicLo Ucmigio ut snb- dcntibus qua^ sit postuliitio ciiiscopi, qnodve totius
jcctuin habcret, ac procurando servarcl, fidcli voto prolunduni consilii apertisct brcvibus vcrbisabsol-
Iradiderunt. Hic in honorc saneti Quintini consc- vit. Fratrcs itaquo divcrsa scntientes, atquc, ut est
cralus, el radicibns Aldiniaci montis adsitus, a ri- ingeniummobiliummentium,idquopoliusjuvenum,
vulo fontis qui inibi pxoriens pr.Ttorflnit Ti,giuis non eadem mirantes; interim vucillante sontentia,
cognominatur.Spil circummancntinm iDquictudino et nutante seniorum judicio, dum sue opinioni
satpliilum,ex castcllo pro.ximo imminonti, quod ob (|nis(iuis magis innititur.primo abnuere nccassen-
palustre coenum, in cujus mcdio residct,Cuntarana tiri velle,quod semel acceperant cur alteri curan-
dicitur, froquentius urgerotur, molestiasquc crcbras dum quam sibi credant,votum fidclismulieris elee-
paticns, contomplationis su.x^ studium sa-pe amit- mosynam facientis manere debere, sibi subtrahi
tcre cogitur. lUinc cum abbute ct fratribus loci quod alter fuccrot, sibi minni undc alius cresceret,
sancti Ucmigii pcr concambium ex rcbus ecclosife C hoc apud populum non osse laudis prfficonium,sed
Dcus unnuat, commutare, mihiquc
nostr.-e volo, si vidcri vita; dcgeneris el contumcliosa; improbatio-
legaliter conlraditum cum Mosomcnsi («/., Moso- nis (/., improperationis) clogium.
magonsi) loco nnum cfficprp, ut cum monachis Talia renarrantibus, motnquo vario dissonanti-
abbatc ibi transposito, ex duobus qnamvis minori- bu3,abbas silentiura. iinporal,fandique auctoritatc,
bus unum aliquid fiat majus et mclius. Eccc hasc et vocis libertate adcompcscendummurmuris stre-
sunl qui.c vos intcrim audire volui, et si ex Deo pitum arrectus, pice cxhortationis allocutione sic
sint ciijus misericordia; inniliraur, consilium ne inchoal : Fratres dulcissimi, Deoque charissimi,
cuiictcmini reforre qnod utilius judicabitis. verbasunt ista dicentis Apostoli : yikil pcr conlen-
Mox illi opus pictatis uttondentcs, et viam bonai tionem, ncquc per inaneni gloriam; sed in humililate
actionis eonsiderantes: fausta,inqninnt,intcntio! superiores sibi inviccm arbitrantcs, non qux sua sunt
ct si etfectum habeat, quam certa et felix bona? singuli considcrantcs, sed quie aliorum {Philip. ii, 2,
voluntatis erit remuneratio? Talia dilTerre non sit 3).H;bc Apostoli verba sunt quasi fermentum bonae
consilium,opus enim hoc aceelerare coelesteest ne- conspersionis in nostra intelligenlia, ut omnia quae
gotium.Opns bonum si sil in volnntato, j?x Dei
ad- facimus, sinL sino murmurationibus et ha^sitatio-
jutorio erit in perfectionc. Taliasiquidem vota, j)
nibus : Ut simus sine querela et simplices sicut fdii
qnamvis ex diflicultalo titubont, mugis auteni cx Dei, sine reprchensionc in mcdio nalionis pravx ct
di sidia si omittantur nocent quia quanto ardua ;
perversx : intcr quos lucetis, ;ut, sicut luminaria in
cl ultiora quis aggreditur, ianto majoris pr.-ccoiiio mundo, verbum vitie contincntcs {Philip. ii, 15, IC).
luudis si efliciendo supcret, dignus attollilur. Qu.-i- l'U alibi : SolUciti estote scrvarc unitatem spiritus, in
iiiiiptpr qnod vos audirc vestra; gratia; auctoritiis vinculo pacis. Unum co)-pus ct unus spiritus, sicut
ili^'nutu pst, omine tuntum doxlro Deus aspiciut, vocati eslis in una spe vocationis vcstrct {Ephcs. iv,
i-^bis opliinum factu videtur, et vobis sulutifernm -, i).
'iinumcrubitur. Liidc, fratres mei, si in his qua; Dci sunt mo-
Uis relationibus acceptis episcopus (animo enim neat cpiscopus, nulli debet esse resistendi ausus ;

upiendi nibilsalis festinatur)actutum suncti Renii- quia dicit in Evangelio Dominiis : Qui vos audit,nie
;ii monastorium expptil;abbatem qui nuncpr.Torat, aiulit; et qui vos spernit mc spernit (Luc. x, 10). Isla
virum honestum, Ilodulfum nomine, supra sua in- vero suggestio nostri archiepiscopi,considerata ia-

Patrol. CX XXVII. 17
523 ADALBERONIS ARCHIEP. REMENS. S24
tentionc siii, vifletur nobis prorlire ox insitn silji A ampliare autcni illa potest, cujus omnia sunt.

timorc et amorc Dei; undc nos nce justo quinius Craslinoautcm facto, hora dici quasi prima,jam
obsisterc, nec ea qua? ad cultum divinae servilutis episcopus monachossuos in proximo adesse sciebat
pertinere sentimus.debemus ausu temcrario perver- (puer quippe in specula positus.id prfeoculis facile
tere.Si diminutionis damnum plangilis.ea qua; no- habens,ccrtissime nuntiabat),in sccretario clcricos
bis in recomponsationeconcambii ad priesens Irau- omnes coadunari facit, et pra;senle forti custodia
scribit, non satis providc attenditis Si autem fa- : sui,circuniscdcntibus omnibus sic orsus ab alto cst:
vores cx judicio populi assumitis, cavendum ne Multacst nimis malilia s^culi hujus ct verenatura
arundo vento agitala(iVflW/(. xi,7) essc vclilis.Quod hominum ab adolescontia sua semper proclivis cst
autemvotum mulieris mancre debere asscritis,ma- in malum(&?n. vi, 6) qua; ad similitudinem navis
;

subnixum quod in
jori credo misnricordia stabil posit.-c in medio flucluum, nisi sedulo in anteriora

usus cedet pauperum et egenorum, sicut scriptum cxpungatur, jugiter vadil retrorsum.Quam remcur
est Dispersil, dedit paupcribus : justilin rjus manct
".
proposuorim paucis absolvam.Locus iste subtitulo
inswculum sxculi (Psal. cxl, 8). Cum crgo abunde- assignatus sancta; Dei genitricis Mariae, secun^lum
mus et supcrabundemus, cavendum nobis cst, ne suinominis dignitatem religionis non habet hono-
sub spccie piclatiset quasidefendendairectitudinis n rem.
arguamur sceleris,avaritia; et cupiditatis.Ideo rogo Postillam naniquemiscriam,quam penc omnibus
voSjfratres, Tit saniori consilio montes veslr» incli- importat sccculi malitia, vix pertenuis scientia, et
nenlur et acquiescant, ut juxta Apostolum Omnia : prope nulla clericalis seu canoniciordinis ad scicn-
vesUa in charilate fiant (I Cor. xiii, 14). dum ct inlelligcndum Dcum vos exornat sapientia
His et hujusmodi multis atquo saluberrimis al- moras vobis faciam in multum
et conlincntia. ?s'cc
locutionibus fracta etcmolb'ta priusexasperantium loquendo; duorum vobis daturoptio; eligat quisijue
cervicositas in gratiam assentiendi rcdit,ct annuit quod sibi utilius vidctur, aut fiori monachum. aut
qua;cunquc sit cpiscopi ct abbatis voluntas. Hinc cedendo vacuare locum. Cui placet in monacho,
itur ad episcopum, qua; fratrum fucrit obauditio spondeat in pra;senti. Refutans et nolens mulet
expouitur; liccl primum rcnili ct obsistere voluc- sedem, et exeat. Ecce habeo mihi monachos sub
rint, tamcn rationc victos suam reflexisse intenlio- normasancti Benedicti victuros.Abbas namquecum
nem, et bonoe voluntatis ejus non aspcrnari opera- suisfratribusegrediens a navi,nuntiabaturjamesse
tionem. Episcopus benignc accepit, gratias egit, pr.T foribus. llic turbatis omnibus (durus quippe
ordinatisque ex communi conscnsu opportuni testi- scrmo visus cst cis de monacho),nulli fuit consilium
monii optimisin attestando viris.recompcnsalioncm pra;ter paucos quos rei familiaris angebat neccssi-
rerum qua; ex condicto placuerant per commutatio- '-'
tudo, sequi bonum quod prassul Deo dignus sua-
nem dati etacccpti episcopus pariter ctabbaslega- debat agendum.
liter faciunt, et ut cuiquc quod in praisenti assig- Sic opiscopus intromissis cum honorc congruo
nabant detcrminatum ct inconvulsum perscveret, abbatc monachis in sanctuarium Ecce, inquil,
ct :

vadibus juri ccdentibus sub aslipulatione ratum quam honum ct quani jucundum hahilare fratres in
traditur. unum. Sit \ohis sicut ungiientum in capite, quod de-
Post ubi omnia qua; prmoptaverat cpiscopus ex scendit in harham, barbam Aaron. Et quod dcscendit
sententia comparavit, iter cum suo comitatu Mace- in oram vestimcnti ejus : et sicut ros Ilevmon, qui
rias castellum, quod tunc frater ejus Godefridus co- slillat (al., dcscendit) in montem Sion. Ut hic mandet

mes constabilibat aiTipuit,ct illum Tingensiscoeno- Dominns bcnediclioncm ct vitam in s.Tculum (Psal,
bioli pauperculum abbatem, Lietaldum nomine, cxxxii, 1-4).
quam eelerrime advocat, et sub testibus sanctique Cumque omnes Amen.Episcopus
respondissent :

Remigii prceposito,seu aliis bona; fidci viris ronarrat
quidquid taxatum. Quid deindc so obedienter fa-
cere vclit privatim mandat,et ut cum suis monaehis
navim consccnderet,quam ipse pra;suleis imposito
abbati locutus est et fratribus frustra neque
: Non
sine causa sit,quod hicvos admittimus,quodmuta-
tione facta ordinem clericorum vobis postponinius,
j) sed pensate quod dieitur Amice, ad quid venisti?
:

commcatu apparaverat, ct cursum non deflccteret [Matth. XXVI, 50). Servite Domino in timore, et exsul-
donec prius Mosomum veniret imperat-. Quibus ita tate ei cum tremore : apprchendite disciplinam, ne
dispositis,domnus Adalbero conscensis equis nego- quando irascatur Dominus, ct pcrealis de viajusta
tium quod intcnderatpcrfeclurus,ad hancsua; scdis (Psal. II, 11, 12). Vestrum sit pro nobis orare; no-
ecclcsiam pcrvenit, et cum honore susceptus est. strum erit, Deo donante, victualia vobis ordi-
Tunc priores ecclesia; appcllare cccpit.aliapro aliis nare.
quasi dissimulando fingens,deque situ et statu loci Claustra monasterii et officinales vobis domos
a;dificiisque compositisconfabulans,si quid in auro metabimur, ct procedcnlc tcmpore opportunaqus-
argentoque essct,quod plusculum vel pretiosum cc- quo procurabimus; vos tantumcumDeoambulantes
clesiaseu in pallis,ut in sacerdotalibusindumentis solliciti,sic Dco dignect sanclis cjus convcrsamini,
'

haberet, se viderc vclle dixit. Quilius inspcctis : ut de vobis mcrito possit audiri : Ecce tabernaculuin
Pt ha;c, inquit, pro se satis, sed non multa sunt ;
Dci eum hominibus, et habitabit cnm cis. Ipsi popti-
 v2r> INTIIODUCTIO M()NA(;il()linM IN MONASTEIIIUM M(.)S()MF,NSi:. 526
tiis <'jii!> cniiil, rl //«( llciis cuin cis rril rnniiii Drii.s A Ibiiic villiiiii liinc Iticliariliis, (-11111. s .Mi'tcuHis,cx nn.
(.l;»)!'. XXI, 3,1. (Jiiii'uiii|H(^ vos in lioc locii ilff^uiitcs tiqnii in liciiclicioili'C[iiscii|iio taii(|uam.jurc proprio
|u!r niiiltii aniiiiriiiii ciii'ii('iila iir.Tci^ssi^riiMl ,siv(;n!iii- (|uain bonus illc [iricsul sicul promisit
[io.'.siilcbat,

ctiiiuinialiiiiii dicbiis.scii clei'iioi-iiiii sccuiulapiii-iiiu- multosibianiiisuattrahcnsanlequam viladcccdcrct,

talionojuiM sibisucccdciilium, coiicuiiisccntiassuas liuic Mosomciisi ccclcsia;jurc|iro[iriu iu rcliqiioiios-

seiiucntos dcsidcriis snis pravis nialc inh.Tscrniit.cl sidcndam l('g)ililer conlradidit.

Ittcti siriil (•(/HM.f rl iiuiltix, iiiiihiis tioii cst iiilrllrrtus Sic c|iiscu[)iis corain iiiiiUoruiii frcquciilia i|isiini
{Psiil. XXXI, '.!), iii stiMv.uro snai corrniitiliilis vit;c abb;itciil ct fralrcs alluqiicus,ct iit siii jugilcr s;inclu
sicul.junicnta conipnlriicinnt. Kt qnia non |iroliavc- ct |iio vivciiilo mcinorcs cssciit cxor;ins,in [lacc di-
riiiil 11(11111 lialM'1'i' iii iinlilia, Irailiilit illns iii ri'|irii- iiiisit licnedicens. Mcnsis erat November, vii bliis
liiiiil scnsniii.cl iilisciiral iiui cstiiircoruiii iu-i|iii'iis, ugcb;ilur dics, r|iiando iiihoo loco constituti siiiit
nt laccront ca i|ii.i' iinii convcnicliant i/i'c)/(. i, VS). fratrcs, cl ciim illa Tingcnsi abbaliola Musumcnse
Dl sicut loiiiiitnr l)cu.s iii canlico .Moysi : Ijisi iiic cicnubiuiii nuiiicn ludniil cl |)artici[iium, ut cuin
pruiiocavcruiil in co ijui iion cnil Dciis, ct irrilHvrrunt vcrbo [)r;ci)ositionis advcrbium licrct coiijuiictionis,
iu vanitatihus ; et cijo provorabo cos in eo qui non cst scrvans tcnorem pra;nominis proplcrmcntalcsaffe-
fiopulits, ct in gcnlc stulta irritabo illos (Dcut. xxxii, „ clus conjunctionis. Ab incarnatione autem Domini
21). Nolitc crgo cllici participes corum. nongentcsimus septuagesimus primusperlimitaba-
Sit vobis Ibrma ct spcculnni
lion.-c imitationis turannus((uandoh.x'cfactasunl,indictioncquintadc-
onuicsquc cani scquantur
bcati Uci\C(licti rcgula, cinia, cpacta viccsima secnnda, concurrcntc scxto
lapj[uam niagistram, nciiuo ab ca tcmcrcdccliniHur (iniuqnagesimosccundodcecmnovcnnalicyclu,luiia-
a quoquani. Oro itaquc vosct obsccro, sit fructno- ri nono dccimo.
sus devotionis mca3 labor, ut quod de vobis agcre Post ha;c dicta ct lacta doinnus Adalbero secun-
capi, cl laccre cupio, por primitias liujiis bona^ a diim pastoralis libri scntcnti;im qu;c dicit : Sit rector
Deo complacila; Irugis.ad plcnam nicKscm [icrvcnirc iiilcniorum rurain c.rlcriorum orrupalionc non mi-
possini divina? bciicdictiunis ct ;ctcrna^ bcatituiliuis. nucns (S. Gnv.a. I'ast. rur.v part. ii, c;ip. 7, init.),

Sic operamini, dilcctissimi Iratrcs, ct sic vivitc, ut e.\leriorum providentiam in inlcrnorum sollicitudine
iu novissimo vito! hujus dic non [icrcat in vobis mi- non rclinqucns, nc autexterioribus dcditus ab inti-
sericordia Redemploris, scd coronct in gralia [irc- mis corruat, aut solis intcrioribus occupatus qua;
tium nostnc rcdcmptionis [)cr Jcsum Christum Do- foris dcbct proximis non impcndal. Qna; in palatio
minum nostrum. erant consilii sui vigorc conllrmans, qu;c in rcgno
Ecce jam in pr.tsenti coram Dco ad
cranl curanda eavens,niagnanimilalis su;c auctori-
ct tcstibns

vestrum servitiuin pro animae mea; rcmcdio,proquo C tatepra;stans,summiset imis idomqnc nnus^cdilica-
1 prmdecessorum atque successorum mcoruin bcat.c bat divitcs cum pauperibus.
j
rcmuncralionis commercio.de mca mensula unam ErgoNat;di Domini cclcbrato.lcgatos suos Romam
villam.Udnnlcm nominc.cum omni baniio suo sub- cum littcris dirigit, domnum Joanncm papam, co-
tralio ct idlcram viUulam Scciam, quantum inilii
: gnomento Albam Gallinam, qui a juventutis sua>
in jure meo vcnit. Itomquo apud llomoliacum ct primis annis rcverentia; conipotentis et dignitatis
Allcicurtem quidquid mihi, parnm quidom,ibidcm angelic;E albebat canis,magnificentissima largitione
';
compctit.in promcrcndo jugi suHVagio domina: mca; condignis honorat muneribus, ct qua; sccum vol in
li sanct;c Dei gcnitricis Mari;u usibus sibi lidclilcr scr- Galliisagantur exponitmandationibus.sequemense
i vicntiuin mon;ichorumlibcnsper[ictuohabciidaolTc- Maio hciberc dcbcre concilium cnarrat pcr intcrnun-
ro, ct auctoritate, qua dcbeo vel possim, legaliter tiura. Si quid sua; ordinationis in eo consisterc vc-
r trado. Dc patrimonio autem meo, quod in partem lit, sua; apostolica; virum dignum eo
auctoritatis
•, mihi cedit, si fratrem mcum Godclridum superhoc mi ttat.Inde quod magis expostulet superMosomensis
sancto ncgotio,Christi adminiculantc gralia,pcrsua- CQ;nobii statu, totiusque facti cansas cx amussim de
' dendo evinccre potucro,qnidiiuid in Mctcnsi episco- omnibus secundum conccptam bon;c vuluntatis sua;
pio habco, in villis vidclicet Brctcnaco, Rolhila, jiistitiam informat, et ut su.t; aucLoritatis et beati
J)
Madrengias ad mansos viginli octo. Petri apostolorum principis ad internum conscrvan-
Itcmquc de terra quam dicunt Sulcos sancti Rc- dum mcrereturprivilegium, humiliter ex Deigratia
iiiigii, in duobus locis Roseolis et Castello, ad ni;m- benencium.
poscit ct im[)lorat
sus duodecim, ne indigentia vini satis optimi vos Papa suorum oflicialium ct consaccrdolum inhis
cuangustct sublcvarc curabo. Borvclliacum vcro ad umnibus senlenlialc requirit jtidicium, ct pcr Dei
Iria millia hinc positain.ad faciendam saginam in grali;im ut tanto viro, pontilici vidclicct nostro,an-
istione porcorum vestrorum,cum omnibus appcn- nucrct, unum omnium in hoe bono opere assensit
uiciis, ut {nl., ubi) dc manibus illis qua; nunc in consilinm. Proindcaccito notario,et secundum Ro-
bneficio tenent aut prccario, ant concambio, aut man.-c dignitatis consuetudinem paratis seriptisque
nijuscunquc ingcnii cffcctu eripcre quivero, usibiis cx papyrcu tomo chartis, fecit privilegium, consti-
\cstris (tantum pcccatorum meorum maculas assi- tuit decrctum. Ouod hanc Mosomcnsem ecclesiam
duis precibus extcrgite) libens acquircrc ingtabo. cum suo monastico atque monachico ordine ia
 :

S27 ADALBERONIS ARCHIRP REMENS. INTRODUCTIO, ETC. S28

pcrpctunm tunretur,quamdiuillumdivir,aclcmcnlia A K Mosomi crcnobialis locus antiquitatis studio ccrta-

servandum disponcret, ac in suo concilio coram <i tim constructus, ab cxordio scilicet sanctimonia-
episcopis otgencralisynodorecitatum misit. Itaque i< lium vita? aptatus,postmodum vcro canonicali or-
adsecumS.RomanasEccIcsiK apocrisiariis regrcssis II dine ab Ilerveo prtBdecessorc nostro melius infor-
etiam responsalibus suis, pra;sul Deo dignus Adal- <i matus, atque in honore sanclaB Dei genitricis
bero convocatum undique pro canonibus religendis, 11 Mariffi digne consecratus, sed ncfandis usibus

et causis sanclfe Ecclesia; in melius conciliandis,in » utrobiquc ncgligenter incultus,robus quidcm par-
pago Tardanensi apud Montcm sanct;c Marim colle- « tim subtractis,partim vero currcnlibus malis, si-

git menso Maio concilium. Ubi ordinatis justoquc « nistra: cessit forluna;.

dispositls qUcECunque vidcbanturneccssariact ordi- « Quo igiturcomperlo mens nostra,adliibito fide-

nabilia, voti sui pro quo Romam miserat non im- " lium nostrorum diligenti consilio,liquido pcrpcn-
memor, coram venerandis Patribus ct omni illa II dens cumdem locum pro mundi infolicitatc in

sancta synodo sic exorsus dominus cst Adalbero. « canonicali ordine non posse, ffter-
utiliter stare

« Domini Patres, ac dilcctissimi fratrcs, auditc, « norum spe, prout opportunum exstitit, ibidem
« quajso, et intendile humilitatis mca; prcces;quo- 11 monasticffi religionis vitam ordinato abbate Leo-
niam sicut hic nos congregavit Spiritus sanctus, „ " taldo {al. Lcdaldo) constituit, ut cjusd loci

« ita quidquid ex ejus inspirationc sentimus per « cultorcs religiosi tam rebus delegatis,quam etiam
« ipsius etiam infusionem et cooperationcm admi- « forte delegandis utentes, continua vota Deo sol-
« nistrari per adventum ejus super nos exorantcs <i ventes, sint et pro nobis et pro posteris nostris
« prffioptavimus, et consecuti sumus ;
unum rcslat « ca;terisque ordinibus jugiter exorantes. Quocirea
« modicum,in quo auctore omnipotente Dco, etiam « paternitatem loco nostri vestri subrogandorum in
« vestrum cxpostulo favorem, consilium et bcnedi- II illacharitate Dei enixius imploramus {al., implo-
« ctionem. Mosomus locusquidam cst diojcesis nos- « rantes) quo sub divini amoris respectu hujus rei

« tra;,consecratus sub titulo et nomine sancta; Dei ge- « gestffi conducibili negotio eonsentancEe pietatis fa-

« nitricis Maria;, olim ab exordio sanctimonialium
« eongrcgatione famosus,sedmundicrebrescentibus
« malis in quo crat statu durare non potuit, postea
« a fidelibus clericorum vel canonicorum jam bis
« restitutus collectione, dum sua quEcrunt omnes
« non qua; Jcsu Cbristi, dilapsis rebus et partim
« subtractis, pene ad nihilum redactus est.
« ut credo, ex inspiratione Dei visum est mihi, mo-
I nachorum ordine et disciplina secundum sancti
« Benedicti rogulam locum illum in mclius refor-
« marc. Quod ct cfflciens, domini nostri Ilomana;
« veant zolo, idque liberalis auxilii indcficienti base
« dignentur temporum curriculis consolari alque
« fulcire,ut ex eo gratiam Dei feliciter adipiscentes,
" hujus prKstantioris emolumenti mereantur fore
« consortes. Sed et hoc ex decretis sanctorum Pa-
» trum sub auctoritate pastorali omnimodisinhibe-
Unde, 11 mus, imo etiam cum divini nominis obtestatione
• « omnino interdicimus, ne unquam hujusmodi sta-
n tutum qualibct temeritate ab ullo nostri ordinis
II violctur,quin potius in reliquum stabile et incon-
II cussum jure perpetuo idipsum vcnerabiliter con-

« sedis antistis consilium atque auctorilatem super
« hoc facto expetcns rcquisivi. Unde ut in praiscnti
« audituri estis, praecuntc Christi gratia et privile-
« gium auctoritatissua; nobis transmisit, et decrc-
« tum constitucns sub pagina sancti Petri corrobo-
« ravit, et ausu tomerario infringerc tentantcs ana-
« thematis jaculo impetivit.sicut infra scriptumest:
« JoANNES episcopus,servus servorum Dci, » ctc.
« servotur. Nam si per laicos in rem hanc injuria
« invehatur,in eos prooul dubio excommunicationis
" jaculum cum anathemate intorqueatur. »
Anno igitur ab incarnationc Domini Jesu Christi
973 (al. 983), provinciali synodo mcnse Maio con-
stituta,gencraliter congregata apud Montem sancts
Maria; in pago Tardanensi, hoc decrctum solemni-
tor recitatum est coram venerandis episcopis,abba-

Reliqua vidc intcr epistolas et privilegia Joaimis pa-
pce XIII.
Quiaigitur domini apostolici decretum etvidistis
et audistis, si placet ut itidem hujus sancta; synodi
unanimi leslimonio ct nostra; humilitatis scriplo
corroborctur.hoc factum decernite. Itaque omnibus
sub uno assensum praebentibus eonscriptinnc facta
siic rccitatum est
« Adalbero, divina propitiantc clcmcntia, sancto;
« Remensis Ecclesia; archiepiscopus. Notum fiat
II universis tam pra;sentibus quam etiam futuris fide-
« libus,quondam nobis episcopio gratia et benigni-
« tate regia contradito, sanctorum quoque loca
« qua'dam in honorc intogro rcpcrissc plurimum
« valentia, qu.Tdam vero pristina; dignitatis slatu
n deflciente prorsus neglccta. Inter qua' ille
tibus, ca;terisque (al. csterisque nonnuUis) fidelibus,
huic nostne institutioni pio assensu favcntibus,imo
etiamcollaudantibusatquccourirmanlibus:quorum
J)
vidclicctprimusegoAdalberojampra-scriplusarchi-
praisulcidem concilioDeo auctorepontificali auctori-
manu nostra subscribens, idem ro-
tale prffisidcns,
boravi;scdetc5eterihaud sccus ccnsucrunt manibus
impositis solidari hoc ipsum ponlilicale stalutum,
apostolica; auctoritatis privilegio petilionis nostr»
obtentu undecunque subnixum,ac per hoc sunimo
honori omnibus reverenter habendum.
Ego .\dalbero sancta Remcnsis Ecclesia; archi-
pra;sul subscripsi ct corroboravi.
Egu Wido Suessioncnsis Ecclcsia3 cpiscopus.
Ego Hildricus Delvacensis Ecclesia- cpiscopus.
etiam Ego Thebaldus Ambianensis episcopus,
 m DE VITA S. FOLCUINl TAUVRNNENSIS. 330

Ki,'(i Ilaidiiiiuis Noviompnsia cpirtrrnnis. ilugiinis aicliidiaconi.

Kl;(1 Tiiciidd C!imorac(!iisis c|iisc(i|iiis. (loranni arcliidiai^oni.
Kirii ;\ilalli('t'(i Liiuilmicnsis cpisc(i|iii8, llogcri archidiaconi.

Kh'(> (iipiiimis (^alalauiicnsis ('[liscnpiis. Emmonis archldiaconi.

Kgd Couslanlius Silvanc("lcnsi9 cpiscopus. Sijiiuim Uodiilli ahhatis sancli Rcniij^ii
Kgo I.iuiliilriis Tiirvancnsia cpiscopus. Odclci ahlialls sancti Mcdurdi.
Sif^num Allicrli Hcmcnsis archiiliaconi. lluloldi ahhalis Corlicicnsis.
Sii;mim I.ciiildiiis arcliiiliaconi. Ilcrlandi ahhatis sancli Vinccntii.
Tliolialili arcliiiliaciini. .\dzonis ahhalis sancti Hasoli.
Krluini archidiaconi.

.ANNO DOMINI MCCCC.XC

;^

ABDAS LAUBIENSIS

NOTITIA IIISTOKICA IN FOL(:UINLi?\I

(Fahric. Dild. med. ct iiif. Lut.)

Folruitnts, Fulriiinus. Folijuinu.t, Volijuinus, Fuhiuinu.^, ahhas in Bclgio Lauhicnsis, sivc Lohiensis ab
anno yi'i.j ad !)'J0 rchus i/cstis nhbutum Lnuhiensis aunohii, a S. Landiilino fundati ab
sciipsit Clionicon ilc

amio 0'J7 us([U(! ad sua (cmpora. lu eo dc sc Folcuiiius cnpito 28 scq. Vitam Folcuini, Tarvaiiensis epis-
co|ii iii Flaniiria aniio S5'i, dcfuneli Maliillonius sa^c. IV Bcncdict. pag. 022. Iliscc homiliam de zixaniis
ad Mallh. xiii, 2rt sc(|. ms. Lovanii ad S. Martinum liect addero ex Oudino tomo II, pasi. 575.

ITA SANGTl FOLCllR

EPISCOri TARVENNENSIS IN GALLIA

AUCTORE FOLCUINO LAUBIENSl ADBATE

(Mabill. AcUi SS. SjccuH IV, pag. 622.)

OCSERVATIONES
1. Elsi Folcuinus Lauhicncis ahhas haud igno-
bilis auctor sit, non magni tamcn momcnti est lia;c
Vita ab ipso cdita, (|un; [lassim in communes locos
'"•Niurrit. Ejus rci cansa est, quod pauca de sancto
liilcuino comiicrta hnhuit auctor, ct ca quidem cx
traditioneaccepta post annos centum ahejus mortc.
Nihilominus ccrta vidcntur singularia facta ah ipso
rclata, quo! utiquc auctorilatem accipiunt ah alio
Folcuino, de quo mox dicturus sum, Folciiinus seu
Folcivinus, qucm alii Folcoinum, Foli;uinumve scri-
ImhiI, iutcr sanctor. hahiliis c?t statim p.h ipsius
iiiriili', cl eo nomine cullus in iiKinastcrio Si-
thicnsi,
2. (Jualis ante c[iiseoputu'.n sanetus Fiplculmis
fuuit, ncipic Folcuiuus abbas, iicquc .Jnamies Ipc-
riiis, aut alius quisquam scriptiim rcliiiiiit, sivc cx
incogitaiitia, sivc potius cx ignorationc. Nam Fol-
cuinus abbas qui amiis duntaxat centum post
vivebat, satis discrte atlcstatur id a sc ignoratum
PlLEVIyE.
C fuisse.Trilhcmius sanctiim Folcuinum inter viros
sanctos ant illusfres ordinis nostri non numeravit;
reccnsuit Anioldus ^Vion, ob cam scilicet causam,
quod eum iu Sithiensi monasterio coli rescivit.
Gonsulti hac de re Bertiniani ciEnobita;, id responsi
nupcr red.lidorunt, nullam sibi vidcri causam cur
sanctus Folcuinus monachis nostris aceenseatur,
cum millumcjup monachatus vcstigium in vetustis
auctorihus, archivis aut inss appareat.
3. Plurihus conciliis inlorfuit virsanctus. Ebonis
Rcmenr.is episco|ii restitiitioni annoS'iO, Parisiensi
coiicilio anno S'(f>, Carisiaccnsi hiciinio [iost, in
Sucssioncnsi noniinatiis anno >>~y.i, quo anno inter
missos Caroli Calvi luimcratur in ejus capitulari.
Ilincmarus Picniorum pontifex cpisiolam tcstc Fro-
doardo in llistoria! lih. iii, cnp. 20, scripsil « Fol-
r cuiiio Morincnsi pro ([uodam prcshjtero ipsius or-
eum dinaio, qui clamabat injuriam sc pati ab Immone
prajsule {Novionmiensi); pctitque simul rcliquias
527 ADALBERONIS ARCHIRP. REM1':NS. INTRODUCTIO, ETG. S28

pcrpotuiim tuorolur.quamdiuillumclivinaclcmcnUa A i< Mosomi cccnobialislocus antiquitatis studiocorta-

ECrvandum disponeret, ac in suo concilio coram
episcopis ct goncrali synodo recitatum misit. Itaque
adsecumS.RomanaeEcclesifc apoorisiariis regrcssis
ctiam responsalil3us suis, pracsul Deo dignus Adal-
bcro convocatum undique pro canonibus religendis,
et causis sancla; Ecclesia; in melius conciliandis,in
pago Tardancnsi apud Montcm sanctrc Maria; coUc-
« tim constructus, ab oxordio scilicol sanctimonia-
« lium vita; aptatus,postmodum voro eanonicali or-
u dine ab Hervco praedecessore nostro melius infor-
ci matus, atque in honore sanct® Dei genitricis
« Maris digne consecratus, sed ncfandis usibus
« utrobiquc nogligenlcr incultus,robus quidcm par-
« tim subtractis,partim vero currcnlibus nialis, si-

git mensc Maio concilium. Ubi ordinatis justeque « nislrcc cessit fortuna;.

dispositls quKCunque vidcbanlurneccssariact ordi- « Quo igiturcomperlo mens noslra,adhibito fide-

nabilia, voti sui pro quo Romam miscrat non im- « lium nostrorum diligenti consilio,liquido pcrpen-
memor, coram vonerandis Patribus ct omni illa « dens eumdem locum pro mundi infelicitato in
sancta synodo sic exorsus dominus ost Adalboro. « canonicali ordine utiliter stare non posse, a^ter-
« Domini Patres, ac dilectissimi fratrcs, audilc, « norum spo, prout opportunum exstitit, ibidem

« quajso, et intendile humilitatis mca; preces;quo- « monasticK religionis vitam ordinato abbatc Leo-
« niam sicut hic nos congregavit Spiritus sanctus, „ « taldo {al. Lodaldo) constituit, ut ejusdem loci

« ita quidquid ex ejus inspirationc sentimus per « cultorcs religiosi tam rcbus delegatis,quam etiam
c( ipsius etiam infusionem et coopcrationcm admi- « forte delegandis utentos, continua vota Deo sol-
(1 nistrari pcr advcntum ejus supcr nos exorantes « ventes, sint et pro nobis et pro posteris nostris
« prfeoptavimus, ct consecuti sumus ;
unum rcsUit « Cffiterisque ordinibus jugiter exorantes. Quocirca
« in quo auctore omnipotente Deo, efiam
modicum, « paternitatem loco nostri vestri subrogandorum in
« vestrum cxpostulo favorem, consilium et benedi- eharitate Dei enixius imploramus [al., implo-
illa

« etioncm. Mosomus locusquidam estdiacesisnos- « rantcs) quo sub divini amoris rospectu hujus rei

« tr8B,consccratus sub titulo et nominc sancta Dei ge- " gestffi conducibili ncgotio consontaneae piotatis fa-

« nitricis Maritc, olim ab exordio sanclimonialium
« eongrcgatione famosus,sedmundicrcbrescentibus
« malis in quo erat statu durare non potuit, postea
« a fidelibus clericorum vol canonicorum jam bis
« restitutus colloctione, dum sua qua^runt omncs
« non quffi Jcsu Cbristi, dilapsis robus ot partim
« subtractis, penc ad nihilum redactus est. Unde,
« ut credo, ex inspirationc Dei visum est mihi, mo-
« nachorum ordine et disciplina secundum sancti
« Benedicti regulam locum illum in mclius rcfor-
« marc. Quod et offlcicns, domini nostri Romana!
« vcant zelo, idque liberalis auxilii indcficienti base
« dignentur temporum curriculis consolari atque
« fulcire,ut ex eo gratiam Dei feliciter adipiscentes,
« hujus prajstantioris emolumenti mereantur forc
« consortes. Sod et hoc cx dccrelis sanctorum Pa-
« trum sub auctoritate pastorali omnimodisinhibe-
n mus, imo eliam cum divini nominis obtostatione
C « omnino interdicimus, ne unquam hujusmodi sta-
« tutum qualibet temeritate ab uUo nostri ordinis
B violctur,quin polius in rcliquum stabile et incon-
« cussum jure perpetuo idipsum vcnorabilitcr con-

« sedis antistis consilium atque auctoritatom supcr « servetur. Nam si per laioos in rom hanc injuria
« hoc facto expetens rcquisivi. Unde ut in prKScnti « invehatur,in eos procul dubio excommunicalionis
« audituri estis, praBcuntc Christi gratia ot privilc- « jaculum cum anathemate intorqudatur. »
« gium auctoritatis sua3 nobis transmisit, et decre- Anno igitur ab incarnationc Domini Jesu Christi
« tum constituens sub pagina sancti Potri corrobo- 973 {al. 983), provinciali synodo mcnse Maio con-
« ravit, et ausu tcmorario infringere lentantos ana- slituta,goncralitcr congregataapud Montem sancta!
« Ihematis jaculo impetivit.sicut infra scriptum est: Maria! in pago Tardanensi, hoc decrctum solcmni-
« JoANNES episcopus,scrvus servorum Dei, » ctc. tcr recitatum est coram venerandis episcopis,abba-
lieliqua viile inlcr epistolas ct privilegia Joannis pa- tibus, caitcrisque (al. cffiterisque nonnuUis) fidelibus,
yff \Ul. huic nostrjo institutioni pio assensu favontibus,imo
Quiaigitur doniini apostolici dccrctum ctvidislis otiamcollaudantil:iusatquoconfirmanlibus:quorum
et audistis,si placet ut itidem hujus sancttT synodi f)
vidclicctprimuscgoAdalberojam priTscriptusarchi-
unanimi testimonio ct nostrte humilitatis scripto proosul eidcmconcilioDeoauctorcponlificaliauctori-
corroborctur,hoc factum decernite. Itaquc omnibus tate pra;sidcns, manu nostra subscribens, idem ro-
sul) uno asscnsum praibentibus conscriplionc facta boravi;scdetcaHcrihaud secus ccnsuorunt manibus
jBic rcoitatum csl : impositis solidari hoc ipsum pontificalc slatutum,
« Adalbero, divina propilianlc clcmcntia, sanctK apostolicio auctoritatis privilegio petitionis nostraj
« Remensis Ecclcsiaj archiepiscopus. Notum fiat obLcntu undocunque subnixum,ac pcr hoc summo
« universis tam prassentibus quam etiam futuris fide- honori omnibus reverenter habendum.
« libus,quondam nobis episcopio gratia ot bonigni- Ego Adalbero sanctce Remcnsis Ecclesia3 archi-
« tate regia contradito, sanctorum quoque loca prcTsul subscripsi ct corroboravi.
« qu;odam in honorc intcgro rcpcrissc plurimum Ego Wido Suessiononsis Ecclcsia! opiscopus.
« valcntia, quai-dam voro prislinaj dignitatis slatu Ego Hildricus Belvaccnsis EcclcsicT cpiscopus.
if. deflciente prorsus neglecta. Intor qua^ illo eliam Ego Thebaldus Ambianensis episcopus,
m DE VITA S. FOLCUINI TAIIVENNENSIS. 530

K^d llaifliiinus Noviomonsis c|)i.sro|)iis. ilngDiiis nicliiiliaconi.

Ki^o Tlii'iiilo CniiHM-adMisi.s opisciipiis. (!cranni aichiiliacnni.
Kirii Ail.illiiM-o I,!uiilimcMisia cpiseopiis. Uogcii archiiliiiconi.
\vj,ii (ii|iiiiiius tliiliilaiiiiciisis cpiscopus. Emnionis arclilfliaconi.
Kj.;o Coii.ilanUus Silviincclcnsis ci)isco[)us. Signuni lloilnlll nhbalis sancli Ileniij;ii.

Kjjo Liiiiiiiiriis Tiicvaiicnsis cpiscopus. (Jilclci ahhalis sancli Mcilardi.

Sip;iiuiii Alhcrli Ucmcnsis archiiiiacoui. Ilalolili ahhalis Curhcicnsis.
Si,i;iiiini liCiiiliiiiis archiiliiiconi. licrlandi nhbali.s sancli Vinociitii.
Tliclialili arcliidiaeoni. .Vdzonis ahhalis sancli Basoli.
Ki-luini archiiliaconi.

ANNO DOMIN! MCCCC.XC

FOLCUINU AUBAS LAUHIENSIS

NOTITIA IUSTOIUCA IN FOLCUKMJM

(Fahric. Uibl. med. ct iiif. Lat.)

Folcuinux, Fulcuinua. Foiijuinus, Volquinus, FuUiuinus, ahhas in Bclgio Lauhiensis, sivc Lohieiisis ab
aiiuo 00.5 ad !)'J0 sciipsit Clioniron dc rehus ijcslis abbutum Lnubiensis cmiobii, a S. Landclino fundali ab
aniio r>07 uscpio ail sua tcmpora. Iii eo dc sc Folcuiiuis capito 28 scq. Vitam Folcuini, Tarvaiionsis epis-
copi iii Klandria aniio 8.55, cicfuncti M.ihillonius sa;c. IV Hcncdict. pag. 622. Iliscc liomiliam dc uxaniis
ad Malth. xiii. 2.5 scq. ins. Lovanii ad S. Martinum licct adderc cx Oudino toino II. pag. '»75.

VITA SANGTI FOLCllKI

EPISCOPI TARVENNENSIS IN CALLIA

AUCTORE FOLCUINO LAUBIENSI ADBATE

(Mabill. AcUi SS. S;cculi IV, pag. 622.)

OCSERVATIONES PILEVI^.
1. Elsi Folcuinus Lauhieneis abhas haud igno-
bilis auctor sit, non niagni tamcn momcnti cst hajc
Vita ab ipso cdita, qu,T passim in communes locos
f^xrurrit. Ejus rei causa est, quod pauca de sancto
Fnlcuino compcrla h.Tbuit auctor. el ea qnidem ex
traditione accepta post annos ccntum al) ejus morte.
Nihilominus certa vidcntur singularia tacta ab ipso
relata, qua; utiquc auctorilatem accipiunt ab alio
Folcuino, dc quo niux dicturus sum. Folcuinus seu
Folcwinus, quoin alii Folroinum, Folquinumvc scri-
bunt, intcr sanctos hahilu.< cst slatini ab ipsius
morti', cl eo noniiiic cullus iii
thicnsi.
2. Qualis aule ciiiscopalir.n sanclus Fi)lcuinus
fu"rit, nequc Folcuiiius ahhas, iicquc Joauues Ipc-
rius, aut alius quisquam scriptum rcliquit, sivc cx
incogitantia, sivc potius cx ignorationc. Nam l'\)l-
cuinus abbas qui aiiiiis duntaxat ccntum postcum
vivebat, satis discrte atlcstatur id a se ignoratum
JJ fuisse. Trithcmius sanctum Folcuinum inter viros
sanctor. aut illusfres ordinis nostri non numeravit;
reccnsuit Arnoldus Wion, ob eam scilicet causam,
quod eum in Sithiensi monasterio coli rescivit.
(ionsulli hac de rc Bcrtiniani ccenobita;, id responsi
nupcr reduidcrunt, nnllam sibi vidcri causam cur
sanctus F\ilcuinus monachis nostris accenseatur,
cum nulhim cjus monachatus vcstigium in vetustis
auctorihiis, archivis aut inss appaicat.
3. Plurihus conciliis inlorfuit vir sanctus. Ebonis
Rcmcnr.is cpiscnpi rcstitiitinni annn.siO, Parisiensi
iunnaslccio Si- coiicilio anno SiCi^ Carioiaccnsi bieiinio post, in
Sucssioncusi uouiinatiis anno SS.53, quo anno inter
iiiissos Caroli Calvi numcratur in ejus capitulari.
Hinciuarus n.cmoi uni pontifex cpistiilam tcstc Fro-
doaiilti iu IIistiiri;u lih. iii, c.ip. 211, scripsit « Fol-
cuino Morinensi proiiuodani prcsbytero ipsius or-
dinalo, qui clanKihat injuriam sc pati ah Immone
prajsule {Noviomaciensi); pclilque simul reliquias
 S31 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS.
sanctnnim in Morinonsi parochia f|iiicscentium silii
mitti, quia iu coiiseci-ationc ecclesijE Dei genitricis
altarc ab ipso Fulcoiiio consecraiuhuu, et ex ipsius
parochi.T reliquiis honorandum pri-nparebat. » Inve-
nilur otiam subscripsisse Odonis Belvacensis epi-
si'opi lilteris a Sirmondo editis in fine tomi III Con-
cilioruni Gallia;. Verum aut ea; littorK scripta; sunt
ante regni Caroli Calvi aniium Iriccsimum quintum,
aut iis subscribere non pol.uit Fulcuinus,quem aiino
Caroli xv, Chrisfi 855 ohiisse constat. Ue ejus suc-
cessore Huntfrido agendurn infra annum 869.
4. De saiicti Folcuiui genere et pra^cipuis re.bus
gestis agit Folcwinus SiLhieusis monachus ct levita
m charlario ccenobii sui ab se ordinato anno 9(Jl,
ut legi in membraneo codice, qucm aulographum
esse existimo. Huc fragmenta qua?dam referre jn-
vat. « Tempore Ludoviei .-\ugusti exoritur quoddani
lumen Ecclesia! Folcwinus nomine, quod nc sub
modio celaretur absconsum.ab ipso rege supor
Ecclesife imponitur candelabrum, Torwauensi civi-
tali designatur ad ponliricatum anno incarnationis
Domini 827, et prsfati regis 4. De cujus vita et vir-
tutibus multum quod loquoremur orat, optareinque
ea qua; in hoc mundo gessit, suminotcnus perstrin-
gere. Sed fatuiLatem meam ipse perpendens, horrco
saltcm tangere, quod viri pcritissimi possentetiam
formidare. Supcrant onim philosophicam mundana;
sapientiaj disputationcm
solummodo in ejus mcmoriam fatiia garrulitatc
Hffio
deprompsi reliqua ipsius opcra auctioris iugonii
: Folcuinus abbas in scquenti Vila, ctsi iisdem fcre
viro relinquo invosLiganda...Quia igitur menlioiiem
beati Folcvvini fecissc mc mcmiiii, libct adhuc liio
uuum cjus opus intexcro, quod rccolo ino agiiovisse
Wicfrido ponLiHcc narrauLe.Longa,inquiL,senecLuto
fessus isdem beatus antisLes Folc\vinus,ut puta <[iii
quadragcsimum in cpiscopaLu fere pcregorat aii-
nuin,cum jam noii possot publice missarum solcm-
nia celebrarc; cogniLo hoc rex, illo adliuc vivenLe,
quod conLra canonos craL,successorem ei episcopum r Sithicnsi, tcste Folciiino levita, qui in tine Collec-
ilesLinavit,» oL Cffitera iisdem verbis, ut in scqueiiLis
Vila; num. 1 3 et 14. <i RogaveraL autem isdem pon-
tifex, ut sicubi exilus cjus accidcret, corpus illius
ad Silhlu. monastcrium in basilica sancLi Bertini
porlaretiir tuinulandum. Defunclo autem illo cuin
clerici ejus qua?rorcnL qualiLer illum ad supradic-
tum locum portare debuissent, in ipsanocLe, llanle
vento australi, omnis illa aquarum indimetibilis
profunditas, qua cingiLur Sithiu insula, iLa congc-
lavit, ut mano exscquias sancti corporis dcfercnli-
bus firmissimum aqua gressuni perglaciem praibc-
ret ountibus, quod in hiemali tempore vix scplem
dierumalgor potestcfricere.DcporLaiitcsauteinboati
viri corpus ad SiLhiu monasLorium, ad latus sancli
Berlini dextrum est tumulatum. » Eadcm habentur
in suhjecto; Vits num. 15. Pergit Folcuinus levila : cwinus a patre Folcwino supra jam memorato et
« Fertur autcm euindem virum Dei cquiim quemdam
habuisse, qui quoties iter aliquoties carpero vellet,
ad obscquia viri Dei genua llecteret, ut scilicel p, Jesu Ghristi 948, die fostivitatis clcvationis sancti
^'
absque ullo labore tergo illius cquitaturus asccndc-
ret. Hunc autem feriint fratribus daudum antc cjus
ferctrum praiisse, sed omnem dcinceps hoinincin
ferre rccusasse, » etc, ut nuni. 16, nisi quod loco
superiorum verborum lcgilur. equuin ferctrum
><
pra^euntcm lacrymasso, » quorl arguit Folcuinum
abbatem a Folcuino lcvita diversum esse. Addit
Folcuinus levita qua' scquiintur de genere suo.
« .\nnn post h«c 928 felicissim^c incarnationis Jesu
Chrisli Doinini nosLri, Lcmpore C.aroli reclausi, in-
dictione prima, mcus qiii hoc ipsum scribo, patcr,
Folcwinus nomine, cum fralre suo, apparaLu quo
poLerant, de regno Lotharii huc adveniunt, sancLi
Folcwini corpus qiiod co usquo Lcmpore terra Lego-
baLur.lcvaro cupientes.Erant eiiim uLrique cjnsdem
bcati viri raniali consanguinilato proxinii. Postulala
etiam a ju-.-cdicto comito ot abbalo Adalolfo liccnLia,
S32
A vontum est ad sancti viri tumbam eum cerris et
thyiiiiainaLeriis cL choro psallenlium clevavcrunL-
:
que corpus Idihus Novenibris, feria quinla, die illu-
cescente: prKparaveruntque supradicti rcfectionem
fratribus, prouL poterant. Victum namqueet omnia
necessaria venientes secum deLulerant. Quibus per-
actis, gaudentes ad propria sunL reversi. Erant au-
tcm, isilem vidclicel Folc\vinus,eL Ilegenwala fraler
suus, lilii Iwini lilii alterius Odwini, qui erat
frater beati prassulis Folcwini paterautem ejusdem
:
sancti episcopi diclus esL Hieronymus gcnitrix :
vero ErmeuLrudis est vocata. » Eii stemma gentili-
tium sancti Folcwini, hacLenus non satis explica-
tum. Folcuinus abbas maLrem ejus vocaL Ercensin-
dam,hic Ermentrudem, ex quo apparet cam bino-
mineni fuisse. Pater Hieronyinus Caroli Tuditis seu
MarLclli filius craL, pater Odwini et Fulradi abbatis
Qiiintiniani frater vero Bornardi patris sancli
;
Adelbardi abbalis Gorbeicnsis, cujus Vita supcrius
B relata est.
5. Diversnm csse Folcuinum seu Folcwinum le-
vitam a Falcuino Laubiensi abbate,qua?dam suadent
argunienta. Ut:Tque cx regno Lotharii orLus fuit,
uLerqiieetian"im"inacluisSiLhionsis,etquidomcodem
tcnipore. Nam Folruiuus levita colloctioncm char-
taruiii monasLerii sui ordinavit anno 961 altor voro;
ail rogimen Laubiensis abbalia' vocalus est anno 965,
uli ipse scribit in Chronico Lauhiensi. Cur vero
dnos fuissc pulem, h.-c sunt caus;c prima, quod
:
verbis uLatur, aliqua tamen divcrsa miscel. Nam
levita sancti Folcuini matrem vocat ErmenLrudem;
abbas Ercenscndam. Illc episcopi consanguincum
sc fuisse dicil; hic laccL. Primus scribit, cquum
sancti viri funeri pncissc, alLcr addiL lacryinasse ;
et abbas male reddidit sententiam levitre nuin. 18,
si tanien auctoris erratum cst, non librariorum.
Deniipic duo Folcuini simul vixorc in monasterio
tionis su.T. reccnscns nomina fratriim, quibuscum
in eo mon.asterio vixerat, nominat Folcwinum; ct
Folciiinus abbas hic agit de miraculo facto ad tu-
muluin sancLi Folcuini in pcrsona Folcuiui mona-
cUi, qu:^m puto cs.ic Folcuinum lcvitam. Sic cum
ex traditione appcllant Sithienses coenobita;, ta-
metsi non mihi constat an in levita; gradu per-
manserit.
G. De se ipsc ita scribit in sua Collcctiono :
« Anno 947 abbas V^^ido, quia nimis van;e ju-
venLutis gaudia scclabatur, apud coinitem incusa-
tus, abbatia est fraudatus, et sancti Bavonis mo-
nasterio abbas est dostinatus. Womarus autem
regiinen monasticum siib rogulari regobat distri-
ctionc. Quo tcmpore cgo ipse h.TC scribens Fol-
inaLro Thicdala dc regno Lotharii dicto huc ad-
ductus anno incarnationis folicissima! Domini nostri
Bortini, quT succcdit omnium SancLorum festivi-
tati,sancto Bertino oblatus.monachus (proh dolor!)
facicteiius sum c!reetus.»Elevaliouiscorporis sancti
Beilini montio (quod sciam) nulla anLc annura 1052
h.iljctiir in variis mouumentis dc eo editis in Sob-
culi II parte i.
7. Folcuinus abbas diserte in prologo sequenti
scribiL se non tam vulcntem, quam coaclum, f«-
saiUibus scilicct oh inullimudtiin Infcsltilioiicm jiropin-
ijuoruiii curis, iii SiLhicnso moiiastcrium accessissc,
ubi se ((/' ijisis iiciic crcpuiiiliis educatum fuisse
laLctur. Et in Ghronici Laubiensis, rap. 25, coijna-
lionein suam non infiiiicim modcstc dicit, et l'ratrcm
suuin Uodescalcum vocal cap. 37. MorLuus csl
Fulcoinus abbas anno 990, sex annis auLe obitum
Wallcri Silhiensis abbatis, cui haiic Vitatn dcdica-
vit eo iiiodo quo sequitur.
533 DE VITA S. FOLGUINI TAIIVENNENSIS. 534

PROLOGUS AUCTORIS

1. I)ilcclissimisinCIiristos!inoliSilhirnsi!icu!nol>ii A h.Treditariam succcssioneiii sortiti cslis ruin no.^

fralribus, iinani Pttnuioni(|ue nobiscuiii lciipiitihus minc (Audomarum atqiii; Bcrtinuiii dioo), antiiiuo-
fidpiii, spcranlibus sppiii, uniplcctcnlibus cliarita- runi satis comnicndabat auctoritas.qni, utiiotc con-
tcm, FoLouiNUS pcccator, queni Laubicnsium di- tcmporales s'bi, ita quadani vicinitatc nectuntur,
cunt abbatom, sumnii spocialis(|uc gauilii iii co, ut, duni unum audioris, alterum intclligas, ct in

qui vcro pst, cuni sanotis (^jus pcrpoliiitatom. Me- hujus oporc,iiuis illo fucril,faoilc praonoscas. Sanc-
nior vpstri scnipcr in orationibus, in pa partocrga tus (luoquc Winnocus, cum cx uno supcriorum
vos arbitror, qiiia cro porpctuus, tpiia post Dcuiii pondcat, ct ipsp satis descriptuseral,quomodo ves-
in charitatp diligendns proximus, fortunara
cst tra paltestra lidei unclus olivo alquc virtute instruc-
scilicet mcam dcpataus vos valorc, vcstrumque tus,patrisductus laurois,cadpm CLua pncccptor ejus
cuni prosporitato succpssum ac si mcum optansin laudocucurril,nnundumqucsibi rcbcllantcm Christi
Christo pcrpeluuni foro. Ad quod mp vpstra qui- virtute decoravit. Scd o nostro tcmpora, o morcs !

dem, fatpor, primum studia accendcrunt, cum in vpncrabilcm siquidomcttolo mundo prffidioandum,
ipsis dicam) crcpundiis mullimoda in-
pcne (ut ita sanctum videlicct Folquinum, modcrnorum adeo
fostationc cessantibuspropinquorum curis, hanc in ncglcxit incuria, ut nulla cjus prailcr rumorcm po-
vobis, non dico vicissitudinom, scd gratuitam fra- pularom viderctur csse mcmoria eoruin.
tcrnitatem, ut cxplorarom compuiorunt qua ila B 3. Igitur nogligentia! (scu illa potius incuria di-
;

usus sum, ut nunc illani violarc sacrilcgiuni cssc, cciidu cst) succensebam, Pt laeilus cum his animo
illaquc carerc facinus mihi vidcatur cxsecrabile. stomachabar ; tandcni colluctanliljus in mc cum
Enimvero sacrilcgium digne dixerim charitatcm aniorc sancti pudore puerili ct imperitia cordis ob-
violarc, si quidcm ab Aposlolo non amplius illa, tusi, Pisoniano illo vitio laborans, qui cum lo([ui ne-
quiun quod Deus ost, commondari potiilt, sic co scirot, taccre non i>oluit; ad illius vitam describen-
dicento Deus charilas csl (/ Joaii. iv, IG). Ergo hanc
: dam animum induxi ; calaniumquc illi commiltcns,

violare Christum est abncgarc quod mihi videtur ;

qui linguas infantium facit discrtas,novus velut.\r-
plus quam sacrilegium esse. Qii.c, licet dilatalo pinas, repentinus auctor emersi. Verum reminisccns
sinu ipsos inimicos adinittat, ordinat.i; tamcn di- illius Erisippci sophisnialis, si mentiris,id quod ve-
lcctionis modum maximo in domesticos fldoi {Gal. rum ilicis, monliris ; nihil aliud posui, licet dc ipsis
VI, 10) tcncrc cognovit. plura pr;cteriorim, quam quod co.nim pcrcepi Iradi-
Prajtcrprgohancdilcctionpmdebitam omnibus
2. tione, ([uorum approbandaerat gravitas,cuni rcfel-

communicantibusridcicjus.videlicctqua; catholica, lenda non esset auctoritas. Porro nc contribulibus

id esl universalis dicitur, cst mihi apud vos quod- causas cxindc olTcrrem calumniandi,ut est consue-
dam pr.Tcipuum, id est, ut catechizatus vobis ca- C tudinis quorumdam puerorum ca qu;c dictaveram, ;

tcchizantibus omnibus bonis communicom, sc-

in silontii ad tompus claustris comniisi, atque huic
cundum .Vpostoli dictum (Gii/. vi, G) : tum etiam tompori, quo paululum cmcndutiora prodircnt, re-
proptcr patronos loci ct sanclorum pignorum rc- sorvavi ; ct qnia opus crat aslipulatorc, cujus hoc
liquias, quibus pra: omnibus vicinis abundatis, opus firmaretur auctoritate dcdicavi illud vobis, ;

quoruniqup patrocinio, singulari quodam privilogio tibiquc quam maxinic, vcnerande Patcr Waltcre,
exsultatis, quorum, qiiia mihi, licct por multa vitia cui prstcr id, quod cura c.Ttoris mihi est commune,
defluenti, exorata semper adfuit dcfonsio, ut cos singularc quiddam debco,vcI proptcr Bertini vicem,
speciali post Dcum dcvotionc complcclar, ot ulile vol proptcr eam, quK nobiscum accrcvit, dilcctio-
mihi videtur bonum ct magnum bonum, et quo- ncm. Tc, inqu;im, tc arbitrum et defensorcm hujus
rum meritis fas sit sperarc summum bonum. Huic opcris habcns, ccetorum dp obtrpctatoribus non est
crgo amori, qui mecUm primis adolevit auspiciis, tanti; qui si forto calumniati fuerint me, modos
ea commutata mihivisum
csl inlentio,non tota, ut connoxionumotc;rtcra,qu.T illi do quibus sub unius

cst, puerilis, ut laudi coruni, qua non egent, spccip dicitur, qu.u sophistice loquitur, odibilis pst,
satisfactuni putarem, si quidpiam vobis manu ve- tractant,non obscrvasse : novcrint EcclesiamChris-
nisset antiquioruni, quod corum cuique festivitati , ti rcgulas has, quamvis harum quoiiue notitianon
in singulis quibusque, quas Gneci syna.xcs dicunt, careat, sponto repudifisse, pr.Tserliui cumlonge ante
congriiere et ad laudcm Doi pcr amoroni saucto- nos diotuin sit, vcrani csso logoni histori;p,simpIi-
rum,au(lientinm animos incilarct.Porroin promptu citor oa, qii.-c faniu vulganto oolligunlur, ad instru-

eranl aliiiuant.c copio', quK hnic inteiitioni vidc- ctiouom poslcritatis litloris conimcndure. .\bcant
bantur satisfaccrc possc. Deniqup eorum vitam ct ergo, et quovis genere locutionum pr;cdiccnt illi
aclus, quoruni gaudctis principalitate, quorumquc suos Catones, sivc rigidi sint illi, sive censorii; ac
535 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS. 536

proindo rumusculos quosquc et gloriolam captant J^ proximorum, nobis quoquc possit essc consultum.
popularcm, atquo secunJum quemdara corum poc- Dc ccclcTO, fratres, apostolicis vos vcrbis alloiiuor :
I
tam, ceromatico fcranl nicctctia collo nobis, qui Gaudctc, pcrfecti cstote. exhortamini, idem sapitc,
;

apostolorum magistcrio phi!o-

in schola Christi.sub [i.iccm habete, nioique fratris vcstri vcl admoniti
sophamus, propositum cst, ut prudentiam serpentis mementote et Deus pacis et
; diloctionis sit semper
columbina simpHcitate tempercmus: utdum doctri- cum omnibus vobis. Amcn.
na simul et opcratione consulitnus nocossitatiljus

INi ii [j ViTA S. FOLCUINI

4. Bcnigna, ct inelTabilis onmipotcntissimaquc pundiis parontum cura pcrspcxit sacris studiis pol-
deitas, sibi ipsi per sesufficicns (non cnim aliundc |j lcre, uti posse erat tali a-tatula;, sacris littcris in-

exterius nititur, cum sit summum bonum) divitias formandam tradiderunt scholis ccclcsiw : in quibus,
bouilatis su;e in quos antc sajcula prxscivit ct
iis, ut puto, pucr bona; indolis, disciplinabiliter ingenio
prmdestinavit, sanctis multipHciter dispensando di- sagaci proficicns, ubi prima; artis rudimenta perce-
stribuit. Vasa enim ira; apta in interitum, qua; diu pit, quod vivacitatem ingenii ejus aufugeret.nil po-
sustinuit, in vasa misericordia! commutavit; ct ut stca fuit. Attcstabatur munditiam cordis ejus jugis
sublimitatcm gralia; hujus ex Dco esse scircnt, et mcditatio ct continu.-c osercitationis sludium.cum
non ex semelipsis, hoc illis dono givitia? dedit quod jam penitus omnis hujusmodi affcctio transirct in
pocnam suam illis cognoscibilcm fecit, ctc. habitum. Scriptum quippe est : Ex sttuliis suis intcl-

5. Beata nihilominus matcr Ecclcsia, laiibus or- liijitur pucr, si recia cl munda sint opcra ejiis {l'rov.

nata monilibus, qus turris viri David a;diflcata cst XX, 2). Talem itaquc informabat Dominus sub inagi-
cum propugnaculis suis tot lalesque clypei ex oa
; stroruui iustitutionc, qualcm postea pra^ficcrct Ec-
dcpcndcnt, lalisque tantorum armatura fortium, clesia; sua;. Pastoralis est enim regula, ne audeat
quibus muiiita tt ornatur ad meritum, et ab infc- pr.TJCSso, qui ncscicrit subcssc. Dcinde cum gigan-
rorum eruitur terrore portaruni. Intcr qua; propu- tcis, ut ita dictum sit, passibus iret de virtuto in
gnacula,nondeinferioribus clypeis unum patrouum virtiitcm cum sacras litteras didicissct,divinamqiiD
;

ct defcnsorcm nobisDcus dedit beatum et pr.-cdican- C Icgcin, sacrorum graduum perfectionem indeptus
dura SKCulis Folcuinum episcopum, cujus vilam cst pcr ordincm ; tantamque gratiam ei contulit
slrictim et succinctj ducidare cupicnlcs, non ma- gratia supcrni respoctus, ut ab omnibus vcnerare-
gnopcre studcmus cum nuraculis conimendare, tur roverentius, diligcrctur afTcctuosius.
scientes nos fidelibus loqui, quibus non linguas in 8. Interca lapis illc spiritualis politusmuUiplici-
signum, sed inndelibus dixit apcstolus csse, nam bu3 argumcntis compelens coclestibus ornamen-
ct
miraculis parum nobis exportus est,liccl vita pluri- tis, dignum fueratutponcreturin diadcmate Regis ;

mum, qu.E et si fecit, nullus illo njogis occuluit. igitur ne sub spccic privatorum dclitesccrct scd ;

Sed jam locuturis de co nobis pelimus, ut suiTra- qui catonus sibi tantnin profuerat, jam muUis pro-
giis adsit apud cum quem tantopcre dilexit. desset; ecclesiaj fascibus sublimandus appetilur,ct
6. Nativitalis ergo bcati viri ut dicamus exordia, omniuinvocibusacclamatur.LittoraBritanniciOcea-
excellcntiam terrenaa dignitatis longo et altissimo ni in finibus Galliarum occidcntem versus gens
traxit ,=temmate nobilitatis. Tloruit sub regc Caro- qusidam incolit, non tam lata quam valida : apud
lo tum opulcntia rerum, tum procinclu bellorum, historicos Morini, nunc a Tarvcnna urbc eorum
quodque his majus cst, cuUu rcligionis et pacis quondam opulentissima, sod modo diruta et pene
jure cognominato Magno matre Erccnsinda.patre Q
; oxinanita, vocantur Tarvcnnici.Mcminit hujusgen-
Hicronymo : quorum prior degente Gothorum cla- tis iu opcre suo quod pronobiscontrapaganos scrip-
ram satis tumgencrequamopibusprosapiamtraxit; sit Orosius prcsbytcr ot fidelis historiographbs ct :

altcr, ut puto,supradicti rcgis avunculus inter auli- quiapopulusaruerit oopia militari, nccuiquam excr-
cos primuf, rerum forensium privatarumque mode- citui Romano obvianti(/".,succumborct),cvidenlissi-
ramina disponcbal. Fralres ctram erant ci summa; me ostcndit.Mcminit el urbis Menapum,cujus nihil

diguitatis ; es quibus Folrailum sancti Quintini prajtcr ruinas ct nomen inane est tantum.Extrcmi
commendat monasterium, et ut altius repetamus, autem hominum ob hoc forsitan a poeta dicuntur,
atavorum ejus atavi omnes nobilissimi. Ha»c dici- quod Flandria, quae pars hujus gcntis est, ea maris
mus non quod habcntilms sint gloriosa, scd quod lora Ofcnpat, ultraque nulla gcns habitarc audita
contemnentibus mirabilia. Sa^culi homiues susci- est, prohibcnte Oceano, totum pro partc usus morc
piunt eos qui his privilegiis polluiit, nos laudamus suo.Numcxcapartcquam BononiaurbsctOdraus(l)
eos qui ista pro Salvatore coutcmpsorint. occupat Farus, facilis ad Britanniam csl transi-
7. Igltur gencrosain prolcra ubi in ipsis pcne cre- tus. Gcns hffic moribus incomposita, magis ariuis

(I) Alii Turriiu ardcnlem vocaiit, vulgo ia Tuur d ordrc. in portu propc Bonnniam Morinorum.
 537 TtK VITA S. FOLCUIM TAllVl^NNENSIS. 538
(|iiaiii coiisilits iilcns.ct ul aiilc nns tlicUiin cst.nuil- A frnudans sparsit, id illis accrcvit, ncc ventri, ut csl
liiiii rlni|iii'iili.i",sniiicnliii' |iiiriiiii. Ciijusiniliiniiliiin coiisuctudiiii qiiibiisilaiii, rcscrviivit, (iiiippc qui dc
iKirli.iiiciii cl si'iii|"'i'ail iiKiliiiii |ii'ni'livciti nnn lacilc cr.islino iioii iniilliim snlli(^iliis fiiil. Diflicilo cst

oral rcsli'iii;;i, iiisi [iriMli^iilia cl iirrspic.icia siiiiiiiii pioscqni i|n.ilciii sc cxhibnerit scrviis Itoiiiini ; tiin-

ct ccclcsiiislici vii-i. tuiii ut dotes cjiis proscqiiaiiiur, siiiiiinaiii niiiniiiiii

'.). I^itiir |ilcliis liii jus ccclcsiii |msto|-c (2) crat ilcs- virliiliiin sic conliiiiiit, foriiias ipiusi n.iliira iiutiviC

liluta : scil cuiii dc iioiililico afjorctur sulislilnoinlo, bonilulis sibi artins inserlas.
diu scrulalis oinnibus, dignior ncmo invcntus ost 10. Sithiu cst virorum Dci coinobiuiii, et in oo
Folquini). In cujiis clcclionc aiiccps plclis csl socuta mcmoria multa sanctonim.ParochiacstTancnncn-
nil variiiin, scd vola oiuniluis huiic sibi ilari popos- sis cpiscopi ; licot im|ii'raforum, seu univorsalig
oit ciiiscopum, sociita inap;natuin ct tolius clcri pap.T, ef ipsius sodis opiscnporum immiinilafum
ronscnsum. Quid Dco gratias,
pliira? Coniplacuit, privilegiis pollcat. Id tunc Ilugo rcgebat, cui Ludo-
iiiipcraloria! potcstali, Ludovico vidclicct, qui Ca- vicus fralcr, patcr Carolus crat. Sane coBnobium
i-olo succcsscrat patri; ct oo conccdonlc urbis Tar- illud bipertifum ost. Nam infcriora monacbi, supc-
venna'' coiisccratiir antistcs, prn^-ouiitc in oinnilius riora canonici^oblincnt ; ct hi Aiidomari, illi Dertini
voluntalc Doniiiii. Auctus crgo benodictiono spiri- Tj patrociniis gaudont.
tuali, auxit opora pictatis ot fidei,pra'bcns sc talcm il. Do translatioue beafi .Viidomari, qnaliter ab
in oinnibus,sicut docebat sorvum Doinini. Enim voro hoc beato pontilicc acla sit, et qua; crga Hugoncm
quoniam pugnaturum sccontra spiritualia necpiitifc supradictum abbatem fuorint, vulgi rumorc cele-
scivil, artcs socum cxercit.alionesquo virtutum, ar- brantiir(3); in quibus satis miranda est sanctiviri
ma fidci prai sc tulil,discipliu,-i:' vigoroin ita niode- conslantia. .Vbbati resislcre facilo nnn erat, quippc
ratus cst, ul cum censura judicii noino illo magis cui nalaliuiii dignitas faufa orat, niilifaris otiam co-
popuiaris osset; rursuni popularis cum csset, ccn- omnia postposuit
pia non docrat; scd vir Doi hiec
sur.r ordinom non amitlerot. Sic vitam instituil, Domini dcnique non requicvit, donec corpus
tiinori :

ut in ncutrum horum pronior fuerit. Mcdia chari- sanctum fraudulonter sublafum proprio rostitucret
tatc coiistrata snnt,nei|uo maluit ovos sibi croditas loco, vita; sua> licot magno safis cum pcriculo,
pcrperam.quam rocto cgissc : scd ncc ignovit ma- diemque solomiiem monso Junin, quo
facorot in
lis, ut bonas perditum iref. Revera scivit uli ferro. aristanfur segctes crescenfe cuImo.Etprmcavens in
Sic ctoniin studuil ut sanctm matri Ecclcsia; aut futurum ne parili modo aut alio quovisingonio cor-
niunimento esset,aut ornamcnto munimento exlc- pus auferretur sanctum, terra illud abscondit, ubi
rius, ornamcnto intcrius.Scd et in vcrbis ejus ct in pcr plurimns annos homines quidcm latnit; at
locutione conimiini non crat lovitas; cnnfabulaba- C rcvclalum cst ubi Dominus voluit. Simili mndo et
tur namquc ulillimum aliquid cum quovis, aut sancti Bortini corpus transtulit {i) et recondidit,
meditabatur id ipsum in quovis. In ipso pr.Tsulatus solemncmque hunc diom nobis csse sancivit, quod
sui initio sic apparuit aptus.acsi pra;fuisset diu- est septimo decimo Kalendas Augusti.
liiis, ad qund novitor fucrat inthronizatus; de reli- i2. Post h.Tc autcm vir Dci Folquinusquanto se-
piniic primum ct cuUu Doi,quod GivTci thoosebiam noctufc corporis appropinquavit novit diem suajre-
iliciinl, canonicam ot apostolicam sccutusest aucto- solutionis, tanto sc assiduum reddidit ad sfudium
ritalcin, vidclicel ut omnibus quibus cura sua intcr- rcctffi operationis,sciens scriptum Pieali servi illi, :

erat,cor unum ct animaesset; otquidquid indecens quos cum vcncril Daminus, invcnerit vigilantes (Luc.
in ccclcsia sua vcl effeminatum vidcbat, vera ct XII, 37). Atquo adco quotidie de virfute in virtutom

spirituali circumcisione diligentissime resecarot, crescens, ardobat vidore Doum doorum in Sion,
suum a^stimans dctrimcntum,quidquid in suliditis Tesfe namque amoris erant lacryma?,
inferni illius
a|iparenHineptum;suuindcpufcanslucrum,quidquid quil)usprodebaturintimumconscionti,ip,cumquibus
rultura Christi reportaret fructiferum; quam
psalmodians dicebat sajpisiime Sitivit anima mea
sic :

studuit exculore,ut nnn aliquo indigcret putamine, ad lc, Dcus : quando veniam et parebo antc faciem
cum nullum vitii genus saltem ex radice sineretcoa- n Dei mci {Psal. xli, 5). Atque minus oculum mentis
lescoro.Scmet suis ad imilandum spociinon pr.-cbc- ad ca reduccns qufc jam Chrisfo juvanto peregorat,
bat et speculum. Non cnini sibi soli ncgotiabatur, secundum apostolici dicfum qua; sunt retrooblilus ;

sed omnium salutem laboris sui commercio quwre-
bat. Si quispiam magnum quid in religione molio-
batur, hunc quasi succenfuriatnm in acie divina se
suslentanfem agnovit. Dc pauperibus vero Cilristi
nunnihil sollicilus orat,nain quod de inensasuade-
I
ad ea qua; antesunf,extcndens se,magis magisque
JHJunio et vigilia; operam dans.ad ea qu,i2 sunt al-
tiors, sluduit menfcm acutius dofricatam ignire,
pr,Tcinctisquclumbis cum bonorum opcrumlampa-
dibus acccnsis atque oleo repletis pr.Tstolabalnr

(2) Nempe Erlvcinbaldo,cujus proindeobitus con- mon,acbis pcfcnte Hugouo Abbatc coiiccssum anno
tigit anno 817, ex pncvia
oljservationc, n. 4. 8o9, jirirsulalus 2J; quic cpocha pivcmissis rccte
(.^) Scripta h cc sunt a Folcardo in libio priino quadr.i!.
Dc miraciilissancti Bertini cap.S, qni libcr habctnr (4^ Lcgc jam dicti libri cuput nonum ef undcci-
n sff^culi II parto prima,iibi plura de S. Fnlcuino. muni.
'n Iiis cap. 7 refcrturojus privilegium Sithiensibus
S39 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS. 340

Domini ?ui a nuptiis rcgrossum, cum quo regnaturus A fcre per duo millia ita congelavit, ut mane corpus
intraret in aHcrnaj felicitatis gaudium mansurum sanctum deferentibus firmissimum aqua grcssum
;

grcgisquc sibi cnmmissi curam gercns cis vcrbi tri- per glaciem prffiboret euntibus. Deporlatus autem
ticum fidclissimus dispensator toto adnisu subnii- reccptus est cum cereis et thimiamatcriis ab illo

nistrabat, hortando eos, donec est hodie converti, monachorum reverentissimo sanctissimoquc con-
nc improvisos cospisset dics ultima reperire. vcntu,obviam sacris procedente exsequiis cum im-
13. Longa crgo scnectute fcssus, ut puta qui modica multitudine plebis; quibus ofTiciacumomni
quadragcsimum incpiscopatufercpercgeratannum, honcslate,ut ros funebris postulat, consummantibus
cumjam non possct publice missarum (5) solemnia induitur uti sacris altaribus astans erat solitus, ct
celebraro, cognito hoc rex. illo adhuc vivente.quod in eodcm loco quo ipse elcgerat, inducitur tumu-
contra canones erat, succossorem ci episcopimi des- landus. Scpultus cst autcm ad latus saneti Bertini
tinavit; quodaudiens sanctus proesul scmct cpisco- dextrum non sine astanfis populi maximo luctu.
pali mnre prwparavit ad cclcbrationem missae, et 16. Fertur quoque a senioribus, eumdem viruni

omne ministerium supplantatore astante implevit Dei equum quemdam habuissc mira? scientia?.Pro-
strenuissime. At ubi ventum est ad dandam,ut epi- fecturo namque secundum quod necessitas expcte-
scopis mos cst,benedictionem, \erso ordine protu- t» bat,genibus flexis sancto oneri sponte torga subde-
lit malcdictionem. At illi trepidi cum ascensis bat. Hunc autem tanta; scienlia; equum Fratribus
equis {0>( ad propria cuperent reverti; in mcdiavia dandum,feretrumpra!euntem ferunt laer\masse(9), U

supplantator episcopi de equo lapsus relisa cervice omncm homincm forrc deinccps recusasse, nec
spirilum efflavit vitiC, omnesque,qui cum illo vene- passum cssc post membra tanti potificis voluptati-

rant, infra annum variis cladibus expirarunt. bus descrvire alicujus hominis, qui non longo post
14. Igitur advenicnte vocationis suae temporc, tcmpore mortuus, cum canibus cibus appositus
quamvis longiTVO gravarotur senio, episropii sui esset, anullo corum est morsu atlractus.Non enim
parochias circuirc decrovit,sibi paritor et subditis docuit cjus cadaver oxpositum canos corvosquc rc-
saluliriter oportcrc scicns, ul Ecclesi.iG filios, si all- ficicndo farcire, meatiisquo illorum faucium pra;-
cubi a matris gremio crrasscnt deviando, socundum teriro,supra quem frequons Christi oratio mitteba-
canonum statuta flectendo ad camdcm reduceret, tur ab insidentis cordiali devotione; fas enim non
pradicationibus cxhortando. Tali autem studio ta- cst credere sanctum fabulis delectatum esse. Quod
lique devotione ad ecclesiam in Mempisco sitara vidcntescives humano oum more sepelierunt.quem,
Hicclesbeke (7) nuncupatam,pia acccssit curiositate. ut dixi, bruta feritas canum quadam.ut ita dicam,
Inibi autem non multum commorans, cum jam co- admiratione venerata est.

gitaret reverti, ccepit gravi aegritudine fatigari. G 17. Contigerat non longe post hsec quemdam
Tunc convocatis discipulis, eos omnipotenti Domino pra!dicti Sithiensis ccenobii monachum,hujus beati
commendans, recli itincris tramitem non derclin- viriaiquivocum (Folquinus enim vocabatur),graviter
qucre diutissima admonitione pcrsuasit; ad ultimum infirmatum per longa jamspatia, ut non posset nisi
benedictione conllrmans, reddidit gaudens cajlo cum baculorum gemina vix sustentatione ire. Hic
animam (8) sanctorum coetibusconsociandam. Tran- die quadam doloris nimietate gravatus decrevit
siit autem anno incarnationis Dominica! octingen- virtute, qua potcrat, ad altare sanctiBertini patroni
tcsimoquinquagesimoquinto,indictione tertia, feria procedcre pro auima: simulque corporis salute de-
septimavesperascente; qui orat annus gloriosi rcgis precaturus, scd (ut situm ecclesia! nescicntibus di-
Carolifilii Ludovici quintup decimus,et episcopatus cam) intrantibus a regionc meridiana intercludil
ipsius beati pra;sulisquadragesimus,deoimo nono sancti Patris prffidicti tumba ante posita, quod cst
Kalondas Januarii. Rogaverat autem adhuc vivons, prfficipuum sancti Martini altare; atque idco in
ut ubicunquo exitus ejus accideret, corpus illius ad dcxteraipsiuspartcprimum oceurrit beati Folquini
Sithiu monasterium in basilica sancti Bertini tu- tumulusadjamdictampriustumbam ire volentibus.
mulandum doferrctur. Idem pra?fatusmonachusjam ad bcati Folquini per-
Gregatim igitur illo defuncto ad exscquias
15. j)
vonorat sepulcrum, cum rcpente nescio qua horri-
beati corporis undique conflucntibus, cum clerici pilatione concussus, dissilicntibus hinc indo fusti-
illius difficultate itineris conquerentcs gravarcntur, bus, pra?ccps supra sanctum tumulum ruit,naclus-
ad divinnm se auxilium contulorunt.Tunc in cadem quc hanc occasionem,Deum,si cujus apud so csset
nocte flanto vento auslrali omnis illaaquarum indi- mcriti anima pra;sulis iuibi sepulti,perejusflebilitcr
metibilis profunditas, qua cingilur Silhiu insula, supplicavit intercessionem, ut amissam diu sibi

(.5) Eadem verba habet supra Folcuinus mona- h.icteiius dictus lleketsbeke ad Iseram amnem, qui
cbus,ait(jue id se acccpisse a Wicfrodo Tarvenncnsi influit in Penani.
episcopo, qui scdem iniit anno 948. (K) De S. Humfrido cjus successorc agendum in-
(G) Folcuinus lcvita scribit equitihus pro cijnis, fcrius ad annum 859.
quod passim obvium apud illius x\i auctores. non
(9) Pneisse tantum scribit Fulcuiuus levita,
(7) Vicus est propc Woromholtum, paulo ultra lacrymassc.
medium iter ab Audomaropoli tendentibus Bergas,
Ul UE GESTIS AltDATFM lArniENRlUM. 543
(i|ilal)ili"ni roilcli-rot saiiitntoin. N'»;c nuilliiiii ilil Jii- A i|iia siinctus civis lcj^cbiiliir, exposcnnt : qui cnnsi-
ci^iis iiriiniln iiinnitiis, iiiiix iln siirri-sit iiiriiliiiiiis, liiiiii iliii i|niii|iiiivcr.siiiii |ioti;raiit Iriitiiiiuilcs, ail

iil stiipcnlilMis ciinclis i^riiliiis l)i'n rrrrnrt, |irii- .Viliiloril (ioniTiisi liini; toinporis luci iliiiis coiiiilis
jiriis sinu lilliiis (iiliiiiiiiciiln iiicrilriis |iliiiilis. ot abbatis nolitiiini ilcliiliTiiiit,consiilloi|uo (I2)Slo-
Ali ipso cr,i;ii «lic liciili viri tiiiiuilns niiijniis pliauo ojusdoiii lcnipiiris rcvorontissiinoTiirvonnoii-
liiiniiris rcvcriMitiii cst iKiliiliis; iilciiii|iic iiiDiia- s's ccclosi.T c|)isci)|)0, coinniimi oiiiniiim voluiitato
cliiis siiiiiitus, ipiiiniiiin j;riuiiiiiiilicc criU iiislriicliis, cum corcis ot cboro |)siilloiiliiiin, iilqiic iiiiini clcri-

itu llicc clcgiiicu inclro ciiniprclicnilit, scrilicns in cornni a|)|iariilu liliis .Novciiibrisilie illiicoscciitc,a(l

cjiis tuiniilo : saiicti \iii tuiniibini vontuin est, olovatisqiie sancti

Kolciiiiii veiiciviiiilii l'iilris liic incmlpiM I(m';iiiIiii'. coi|)oris nioniliris, iilipio illic collocatis, in loco lu-
Aiitistcs iliiiliiiii i|iii riicriit Moriiiinii. muli altare constructo, dioin illaiii cantibus cl gau-
Oiiiipic i|iiiitcr ilciii,'' vilii! iliix cxslilit aiiiiis,
Mciilc, nctiiiiiiu pio jiissii o|iciiinilo I)ci :
diis (luxorc restivain : cxjilicitoquc ollicio rcrecti,
.Uiiiic ilic iiii;u'to ilcciiiio Dcccmbris iili orbe ([uiqui; iiil [Tojiriii sunt rcversi.
^iiiiiptus, aposloliciim jjiinlct inJire clioriiui.

18. Dmniliiis igitur pust hoc \<cal\ viri incrita vc- Ih. llis igilnr sic so habcntibus, cicporunt bcati
niTiiutiliiis, ut vox Siilvutoris proliiirctur diccntis : viri mcmbra virtutibiis enilcre. Focoriint autom ci-
iV(7H7 opcrlum non revdclur, ncque abscowUtum
ijnod B vcs lcbricitantcs consueludincra, cum candclarum
qaod ilon sciulur {MuUk. x, 20). Pastor pastorum quo quisquc potorat munero sancli pra;sulis altaro
vicarii (10) sui ossa noluit sub terra posita diutius lrequenlare,atque sccundum petciitium fidem rcce-
liclitcsccrc, scil voucranilani iilniitatis cjus glorinin pisso ([uiquo mirali snnt sanitatcm.Do stola autcm
voluit oinnibus lioininilins [)ro[ialarc. .\iino naniqiic cjus, qiKu ailhuc rostat, mulicribus difncuUato par-
lciicissiinic incarnalionis Uoinini nostri Jcsii Cliristi tus (13) laborantibus porojus mcrita salutcni s.Tpc
nogenlisiino vicesimu octavo.iudictiouc prima,tcin- provcnissc vidimus, ita ut triduo vol co amplius

[lore Caroli regis, rcclusi, duobus (11) spoctabiliis matcrno oncrc gravata;, cum pono vidcrcnturmorti
pcrsona' longc remotis crebras por quictem noctis conligua', in iiigrcssu ojusdom stol.T, parlum eden-
prodit visionos, ([Uiitciius Sitliiu rainosum adircnt tos rcdilorcntur sanitati pristina'. Multisotiam aliis
Civnobium, ac vcncrubilis sancti pi\TSiilis Folquini iniliciis Dominus sanctum .siuim ostondit mirilica-
mcmbra lcvantcs, ad dcbitic vencrationis privparan- tuin in cirlis, opcranle et maiicntc cum electis suis
tur obsequium. Qui gaudenli animo jussa complen- usquc in finem sajculi Domino nostro Jesu
Christo,
tcs,apparatu quo poterant ad Sithiu jam dictum qui coicternus et consubslantialis Patri ct Spiritui
aiivcniunt Monasterium, adventus sui causam fra- sancto, vivit ct rcgnat per inlinita s.-ecula s.tcuIo-
tribus monastcrii produnt, licere sibi detcgi urnam, n rum. Amen.

(10) En Folijuinus Christi vicarius dicitur. Quod salutifcrum csse tostatur. Deniquc Folcardus in
vocalnihim ctiani pr.Ttcr alios Wibertus Gembla- pr.Tdicto libro primodo miraculis S. Bertini, cap. 9
consis abbas Philippo Colonicnsi archicpiscopo tri- scribit, oorpus sancti Folcuini mugnis cclchrc virtu-
liiiit, nt siipcrius nntatum ad librum de miraculis tihus sui) tomporc. hoc est undccimo sicculo, fuisse,
S. .\iliilhardi abbatis. ll.TCpretiosa xT,a£/.;i coram inspexi nupcr, ct reli-
(11 ('onfcr oa ([u.T' siiperius ex Folcvvino lcvita quias sancti Folcuini vcnoratus sum, majori altari
notavi in pr.Tvia obscrvatione, n. 4. impnsitas ad iatus australe in pr.Tclara basilica
^12| An consultus supcr hac rc fuorit opiscopus, Sitbicnsis sou Borliniani nionastcrii humanissime :

nou oxpriinit Folcuinus lovita. accoptus a reverendissimo domino abbato ct reli-

(13) Johannos Iporius abbas Silhiensis in cap. 13 : giosis coeuobitis, facile impctravi racultatcm por-
« Conscrviuniis, inqiiit, cap|iam cjus uiuim proccs- lustrandi ogrcgia istius loci monumcula, qux mihi
sioualcm, mitrain, chinithccas, alquo sandalia, sto- multum subsidii conferunt.
lasquoquc tres." Quoruni contactum parturientibs

ABCATIS LAI BIENSIS

DE GESTIS A1]1].\TUM LAIJBIENSIUM

(l'ortz Monum. Ccrm. Ilist.

MONITUM
Ansegisi, qui sa'culo ix abbatum Fontancllonrium D mon.istcrii, ciii ipso pr.Torat, Laubionsis scribenda
gesta scripserat, c.xemplum fortasse secutus Fol- suscopit. Qui illustri cditus loco (15), scilicet Ca-
cuinus (14) exeuntc s.-eculo decimo gcsla abbatum roli ^lartolli cx llieronymo filio poslcris accensen-
(14)Folewinus Folcuinus, Folquinus, Fulcoinus, Gcsta abb. Lob. cap. aS.— Folcuino in char-
(15)
Fulcuinus, Volquinus idem est. tulario L. Bertini auctorc, Karolus Martcllus genuit
543 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS. S44

dus (16), a patre Folcuino, qui an. 928 cum fratre A. diosum quam miraculorum credulum comprobant.
Regenwala coriuis S. Folciiini episcopi elcvaverat, Libcr Laubiis circa annum 9.S0 editus (3-5), in
et inatre Thierlala an.yi? puer ex Lolharingia ad monasterio ipso, tum Tornaci, et, si Fopponsio (36)
monasteriuni Silhdiu adiluclas et an. 9'i8, die S. credere fas est, Gemblaci asservatus, saeculis se-
Berlini(17l," in ipsis penecrepundiis propinquorum quentibus continuationibus auctus, Sigeberto Gem-
curis multimoda inlestationc cessantilius » (18), tilacensi (37) et auclori Vil;e S. Ursmari apud Ches-
sancto Bcrlino oblatus ct monachus clfectus est. nium vulgatffi (38) necnon Trithomio (.39) innotuit.
Ubi litteras tam saeras quam Itomanorum cdoctus, Saeculo demum xvii, una cum continuationibus ope
anno 901 chartas monasterii ijilario ordinc temporis Lobiensium male doscriptus in Sjiicilegio Dache-
et rerum dispositas, insertis abbatum gestis. colle- rii (-40) prodiit. Editioni nostra? cum subsidia anti-
git (19) et Adalolfo abbati inscripsit. Anno 905 juve- qua irustra qu.-crerentur, contigit tandem ut
nis adduc ab Everacro episcepo Laubiensi monaste- Bethmanno in bibliotheca regia Bruxellensi, mihi
rio pra?positus, et die nalalis Domini Colonia! Ot- Parisiis apographa, s.tbcuIo xvi et xvii confecta, ob-
tone I prajsente ordinatus est (20). Viginti quinque venircnt; quse pra;cipua Waitzii opera in usum no-
annis abbatia; curam gessit, quibus non solum pos- strum conversa gratulamur :

sessiones ejus et jura tutatus est, sed monasterium
Nothgero episcopo aiictore aedificiis, ornatu ecclo-
siastico.campanis el libris auxit (21). Intercedebal
et commercium cum viris sui temporis doctis, cum
Ratherio exempli gratia, quem Verona exsulem ipse n plurcs loci majoris momenti, pra?fatio et capita 25,
Laubiis suscepit et ingratum expertus est, cum
Adalberone Remensi archiepiscopo, quem Gerberti
aliorumquevirorumeruditissimorumpatronum Re-
mis visitavit (22). Abhatum pra;deccssorum suorum
1)C. olim monasterii B. Maria- de Nazarelh Mo-
rinensis difficesoos, postea socielatis Jesu Torna-
censis, cujus aliquot lectioncs in margine codiois
regii Bruxellensis N. 7810 adnotatffi leguntur. Com-
30 sqq. in cod. Bruxellensi prius omissa, codici huic
jam deperdito debentur, quem satis diligenter
quidem, sed non ubicunque intcrerat oxscriptum
dolemus quaro dc lectione cjus haud raro dubi-
;

gestis scribendis optime instruclus accessit. Evolve- tatur.

rat enim chartas et cpistolas in scriniis ecclesioe as- 1*) C. regius Parisiensis inter libros S. Germani
servatas (23), et alia cmnobii monumenta, marty- (I Residu fasc. 90 n. 4 « insignitus, chartaceus, apo-

rologia perantiqua (24), inscriptioncs (25), catalo- graphum ccdicis Lobiensis continet, Dacherio quod
gum abbatum (26), annales etiam brevissimos typis ederetur transmissum. Qua de re Dacherius
ad sua tompora usquc productos, legerat Vitas notavit « Ad me transmisit D. Simon Guillemot
:

Ursmari et Ermini alibatum (27), scripta historiam monachus S. Gisleni an. 1060 transcripta a domino
vicinorum episcopiorum, Leodiensis (28i et Remen- Gregorio Sergeant subpriere Lobiengi.» At scribam
sis (29), attinentia, annales Francorum (30), et sa!pius, prc-Bcipue in continuatione Folcuini, non co-
Einhardi (31) atque Ruotgeri (32; opera, unde sen- dicem socutum esse sed suum scribendi modum
tentias, imo capita integra mutuatus, narrationem textui ingossisse suspicatus, oa nontiisi in capitum
adornare conatus est. Nec tamen ingenio materiem divisione", titulis atque in ultimis capitibus usus,
superavit. Nam narratio sa^pe .jejuna et nonnun- Baluzii exemplar, do quo jam sermo erit, plerum-
quam minus recto disposita (33), sermonis quoque que expressit, continuationem vero ex Lobiensi
vitiir, obnoxia (34), tautum ubi auctoris a^tatem p edere coactus est.
attingit, majorem sibi favorem conciliat. Ultima '-'
2) C. regius BruxcIIensis N. 7816 chart. soc. xvi
operis auctorom
capita — quod inFlodoardum in fol. min. diligenter ut plurimum scriptus atque
etiam cadere vidimus — veritatis non minus stu- cum codice B. Mariae(l.)collatus. Folcuinum cum
Hieronymum, Hieronymus sanctum Folcuinum epi- (18) Pra^fat. ad vitam S. Folcuinl ibid. p. 624.
scopum et Odwinum, Odwinus item Odwnnum, Od- (19) Mabill. Ars. dipl. p. 235. Chartularium ipsum
winus junior Folcuinuro et Rogenwalam, Folcuinus a. V. Cl. Guerard mox edendum expectamus.
item Folcuinum diaconum et monachum S. Bertini.
(20) Gesta abb. Laub. c. 28. Ann. Laub.
(10) Siquidem a Folcuino cliartularii S. Bertini
auctore haud diversum babeo. Res ralionibus a Ma- (21) Contin. gestorum. —
In epistola vcro Lobien-
billonio Act. IV, I, p. 023, allatis minime conficitur; sium ap. Raldericum chron. Cam. I, c. 105, negli-
nam quascumque utriusque distinguendi rationes gcniia! insimulatur.
affert, aut nullius momcnti sunt aut eundom fuisse
(22'. Ib. c. 7.

virum magis porsuadeanl. Quod Folcuinus abbas in (23) Ib. c. 21, 16, 8, 6, 3.
vita quam edidit Folcuini episcopi iis, qurc diaconus (24) Ib. c. 7.
a. 961 in chartulario Sitiensi de eodem Sancto, (25) Ib.
proavo suo, iisdcm verbis scripserat, nonnulla addi- (20) Ib. c. 9.
dit; quod Sancti matrom in chartulario Ermentru- (27) C. 9.
dem, m
codicibus duobus vito^, qui Mabillonio ad (28) C. 18, vitam Lamborti auctore Stephano opi-
manus fuerant, Ercensendam, quod in cliarlulario T\ scopo.
equum funus praciisse, in vita equum funus pr.-eeun- (29) C. 7. —
Flodoardi hisloriam Remensem.
tem lacrymasse lcgimus; denique quod auctor uno (30) V. Prologum, c. 2.
loco se S. Folcuini parentem fuissc dicit,altero silet, (31) Passim ; v. infra.
et ad tumulum Sancti Folcuinum monachum — et (32) G. 25.
— 17.
duo tunc ejusdem nominis monachi in S. Bortino (33) Cf. prfflcipuc capp. 14
degebant —-sanalum tres elegos in laudom Sancti (34) E. g. deponens loco passivi usurpat.
composuisse scribit diaconum ab abbate diversum
:
(35) Supcrstite Adalberono archiepiscopo, qui
haud evincunt.Contrautorque noliii Lolharingorum anno 990. mcnse Januario. obiit.
genere orinndus, utcrquc puer S. Bertino oblatus ct (30) Bibl. Bolgica I.
a. 901, et 905, ilii monachus dogens, utorque cliartis
(37) Do scriptoribus ecclesiasticis c. 130, et vita
antiquis tractamlis assuolus, utorquo inter scripto-
AVibcrti, c. 13.
res locum lenons, ot vit.T S. Folcuini alter in char-
(38) SS. Franc. I, 088.
tulario brevior; aller in opusculo poslea edito pro-
lixior editor, nounisi unus idcmque homo mihi (39)De viris illustribus ord. S. Bcno.licli II, 00 :

fuisse vidctur. qui tamcu de SS. cccl. 296 parilcr atque Andrcas
(17) Chartularium Folcuini ap. Mabillon. .\cta SS. Bainborg. ha;c Hilduino episcopo tribuit.
0. S. B. Sa;c. IV, I, p. 623. (40) T. VI, 541 ct novK cdit. T. II, 730.
84» ])V. r.KSTIS AltlSATdM I,ArniF,NSinM. 846
coMliiiimlioiiihus oxripil liliclliis liisl(iri,i' Lauliioii- A (.loiitinualioncni libri, (|iia Kolciiinus .Nothgoni
siB, « Miilli iiiiillii l(ii|iniiiliii- rlc slalii iiioiuislcrii opiscopo adiiiiniciilanti! Lobiciisis (Vi) iiioliaslcrii
liObioasis, >i clc, iii liiic iimlilus. lCvdhiniiis (|ii(i- iiiiiiiuuiliilciii uii. 97'.i ab OIIoik! II naiovalam ot u
(lUC. Jdaiiiu^ .\Ill pap.i C()nlirni;ilaiii(4.1) iiiinctrasso.pau-
'.iln^Riiiin 1'arisicnseni iiilcr sclicilas 11,'iliizii
V,. pcribus cliani post obitiim siium aloii(lisct vcsticn-
Ariiiar. ii fascic. 1 n. ;<. usscrvaliiin. IM.igulas isliis (lis prospcxissc.libroriim ct ornatus ab ipso iii nio-

cx HruxclliMisi, nionastcrio Ilnbi\i' vallis liinc

iii naslcriorcpcrtoruiii ct c.jus opcra C(jiiiparalorunj
lcniporis, ul vi(I(Miir, asscrvato ('ill,(l(^scriiiliisi>l a rcccnsum rcliiiiiissi' tra(IiUir,coIlectiuni nostra' siio
Daclicrio in (>(Iili(inc sua evprcssas cssc, Waitziiis tiuiHiorc iiis(>rluri sumus.
aniiiiailvcrlil. Scrili.i 'rornapcnsis codicis siippl(>- odiit l'"olciiiniis anno 990, odila tamcn ct Vita S.
incnta tcxliii inscruil, lcctioncs, niodo TarnaciMi- rolciiini opiscopi Tarvancnsis, iiuiim antii|u,i:
scni inodo Hiiixcllunsciu siisc('pil,o\ coiilinnatidiii- iiccossitiidiiiis tc.stcni Waltcro abliati S. Hcrliiii
hus nonnisi i II pIjiLjiilas dcccrpsit. Siipcr^l ilc inscripscr.il ('li) eiiui cidciu ct vilas SS. .\ud(i-
:

i};itur Itriixcllciisi, iil uiilliiis nidUiciili a iioiiis pla- uari, itcrliiii, Wiiiiioci ct Silviiii iiiscripsisso (45),
no iic;;lcclus csl. nou niiiius diibiiim osso vidctur, iiuani quod
3) Kx Iractalii. Df. niiruculis S.lirsiuari a moiia- Trithcmius sermonos ct liomclias coiiipluros ci tri-
clio Laiiliionsi opc Folciiini ct ccutiiuiationis cjus buit (40).
conscriplo, i|iiciii llcnsclicnius iii .\ctis SS. A[iril. Sopultus cst in ccclesia S. llrsmari e latero Ra-
II, 5(o sqq. Folcuino triliiiit, varias lcclioncs dc- llicrii episcopi, hoc titulo insignis (47) :

ccrpsimus.
Quiluis subsidiis, pr.Tscrtim codiccs BruxcUensi,
" CtBlcbs Folipiinus rc(iuii.'scit hic tunnilatue,
Noliilitatc cliiens, alibatis iioininii fj;li:^cens,
adhiliitis, si non lcxluni ubiiiuc authcnliciim, pro-
Divinis satafjeus. Iiiuiiaiia sdpliisiiinla cfiUens;
.xiino lanicn ad pcnuinuui ncccdcntem iiroponere
Cnjus pecculis vciiiaiu loctur petat oinnis.
licot, ut collato Uuotgcri oporc cvincitur.

(41) Nani monaslerii nomcn iu supcriorc margi- .Vdalolfo u. 901, abbati tres alios inlorfuisso legi-
nc apographi hujus legitur. mus.
(12) .\iin. Laubiensos. (45) Tali opinioni prologus vila3 S. Foleuini un-
(4;i) Ui. a. 1)73; sed obicrat a. 072. sam dedisse videtur.
(44) Mabill. Acta SS. 1. c. riivcl histor. litt. — (4Ci) lilt. Franc. 1. c. p. 4.58. Ilomilia do
Gf. Hisl.
Franc. VI. 454, cam c. anno 970 srriptam csse con- ad I\lalth. 13, 25 sqq.ol m Lovuiiii in bibl.
zizciiiiis
jicit, sed verba « ijucm Lniihirnsium ilirunt ahha- S. Martini cxstitisso dicitur.
lem, huniilitate consuota (v. Gcsta abb. Lob. c. (47) Marteno coll. IX, p. 9 4.
28) adjecit Walterus a. 996 obiisse dicilur; cui et

GESTA ABBATUM LAUBrENSIUM

C iIlud,tompus utiquc velnumcrum intelligimns.Ergo

PRULOC.LiS '.
Dcus est crcalor tomporum',cum ct ipse antiquior
Diu-ab aiiti([uisquaquavorsiim quis poteral qu.T- sit tcmporc cujus creator cst,et cuncta creaverit '

slione ventilala, landeni omnium tam philosopho- iii lompore.Focit quidera ct ipso tompora dissona
'^

rumquam spiritualiura patrumaniraissodit scnlen- intor sc parililate disjuncta, scd ad nulum suum
tia, nobisquo inviolabiliter tonendam mandarunt, invicom convenientia, ut non confundantur
non fortuitis mundum volvi casibus.sed ad nutura qUiTCputantur confusa, sed polius alternatim sibi
|ira;sidenlis et creatricisomnipotentisquo Deitatis congruontia ordinatam quandam rcm publicam
cuncta regi por providontiam, secundura inctfabi- faciant ot pcrfoctam. Ipsa quoquc quibus subsi-
lomdispositionis su.ne ordinationera,anto(juamquid- slimus clemcnta sibi invicem contraria, in
quara proderet in teraporo.Vis enim Deitatis oinni- unius babitudincm
corporis ita grata p.ari-

potontissima, cuique [kt^) quod est esso porfeetura litatc convcniunt,utdiscrcpatanondiscropcnl,immo

est,rerumformas perprincipales quasdam materiaa si unumalteridcmpsoriSjhominemsimul intorimas.
penosscscraperperfeclas habuit; sod quandovoluit, Tcmporalis quoquo motionis similis causacst.Quid
el iibi voIiiit,ct quomodo voIuit,nobis visibiles focit, cnim magis contrarium, quam nox dici, tenebraj
nec ei ut croator esset [ox tempore ^J
acccssit ; rv luci? .Estas qiioi]uo hiemi, hicnis'' a>stati ropugn,at
([uippe cum terapora co ordinanto cccporint,et ipso Veri quoquc aulumnus, autumpno ver ' conlrarius
in tempore cuncta ordinavcrit ut qui raerito crcdi- est.Quis eniin in hieme cancriardoromot dies cani-
tur creator, tenerctur et dispensator. Tompora culares oxpertus aut quis ffistate nivc campos"
est,

quippe diebus ot nuraeris constant; et quando legi- albescero.fluniina glacie vidit distendi? Sic quoque
nuis aiit aiidimns,illo vcl illo dio focit Dous hoc vel norao umquarain '" vore musta pi\Tgustavit aut ra-

VARLE LECTIONES.
sequilur super gesla Lobiensium
' abbatum prologus 1. icesl prologus 2. - dixi corr. Diu 1. ex
a. 1* 1'
" 10
temporc dcsuiU 1. ' tomporis 1*. ' ci.,iavit 1*. ^ quippc 1*. ot h. 1 c. n.

in V. dcsunt 1.
NOT.E.
(48) /. c. et cui esse perfcclum est, quicumque est.
 )

543 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS. m

dus (16), apatrc Fnlciiino, qui an. 92R cum fratre A. diosum quam miraculorum credulum comprobant.
Regenwala corpus S. Folcuini episcopi olovavorat,
et inatre Thiedula an. U'i7 puor ox LoLliaringia ad
monasteriuni Sitlidiu adductus et an. 9'iS, die S.
Berlini(17),c' in ipsis pcnecrcpundiis propinquorum
curis multimoda inlestatione ccssantilius )> (18),
sancto Bcrtino olilatus ct monaciius eiroclus pst.
Ubi liltcras tani sacras cpiam llomanornm cdoctus,
anno 9G1 chartas monasterii bilario ordinc tetiiporis
ct rorum dispositas, insorlis abbatum gestis, colle-
Liber Laubiis circa annum 'MO odilus (3.5), in
monaslerio ipso, lum Tornaci, ct, si Fopponsio (36)
credore fas cst, Gemblaoi asservatus, s.uculis se-
quentibus conlinualionibus auctus, Sigoberto Gem-
blacensi (37) et auctori Vit;c S. Ursmari apud Ches-
nium vulgatai (38) necnon Trithomio (39) innotuit.
Sfficulo (lcmuni xvii, una cum continuationibus ope
Lobiensium male doscriptus in Spicilcgio Dache-
rii (40) prodiit, Editioni nostra; cum subsidia anti-

gil (19) et Adalolfo abbati inscripsit. Anno 965 juve-
nis adduc ab Everacro opisccpo Laubionsi monaste-
rio prjopositus, ct die natalis Domini Coloniaj Ot-
tono I projsontc ordinatus est (20). Viginti quinque
annis abbatia? curam gessit, quibus non solum pos-
qua irustra quairerentur, contigit tandem ut
Bethmanno in bibliotheca regia BruxcUensi, mihi
Parisiis apographa, sfficulo xvi ct xvii confecta, ob-
venircnt; quffi pra;cipua Waitzii opera in usum no-
strum conversa gratulamur :

sessionos ejus ct jura tutatus est, sed monastermm 1) C. olim monasterii B. Maria; de Nazareth Mo-
Nothgoro cpiscopo auctore ffidiPiciis, ornalu ccclo- rinonsis difficeseos, postea societatis Jesu Torna-
siastico,campanis ct libris auxit (21). Intorcodebat censis, cujus aliquot lectiones in margine codiois
et commorciuni cum viris sui temporis doctis, cum regii Bruxellonsis N. 7816 adnotatffi, lcguntur. Com-
Ratherio exompli gratia, qncm Verona cxsulom ipse n plurcs loci majoris momenti, pra_'fatio et capita 25,
Laubiis suscepit ct ingratum expertus est, cum 30 sqq. in cod. Bruxellensi prius omissa, codici huic
Adalberone Remonsi archiepiscopo, quem Gerberti jam deperdito debentur, quem satis diligenter
aliorumque virorum eruditissimorum patronum Re- quidem, sed non ubicunque intorerat exscriptum
mis visitavit (22). Abbatum pr:cdecessorum suorum dolemus; quare de lectione ejus haud raro dubi-
gestis scribendis optime instruotus accossit. Evolve- tatur.
rat enim chartas et opistolas in scriniis ecclcsiiE as- 1*) G. rcgius Parisiensis inter libros S. Germani
servatas (23), et alia cocnobii monumenta, marty- « Residu fasc. 90 n. 4 « insignitus, chartaceus, apo-
rologia perantiqua (24), inscriptiones (25), catalo- graphum ccdicis Lobiensis continet, Dacherio quod
gum abbatum (26), annales etiam brevissimos typis edcretur transmissum. Qua de re Dacherius
ad sua tompora usque productos, legorat Vitas notavit « Ad me transmisit D. Simon Guillemot
:

Ursmari et Ermini al)batum (27), scripta historiam monachus S. Gisleni an. 1660 transcripta a domino
vicinorum episcopiorum, Leodiensis (2«i et Remen- Gregorio Sergeant subpriere Lobiensi.» At scribam
sis (29), attinentia, annales Francorum (30), et sa^pius, pnEoipue in continuatione Folcuini, non co-
Einhardi (31) atque lUiotgeri (32) opera, unde sen- dicem sccutuin esse sed suum scribendi modum
tentias, imo capita intogra mutuatus, narralionem tcxtui ingcssissc suspicatus, oo nomiisi in capitum
adornare conatus est. Nec tamcn ingenio matoriem divisione, titulis atque in ultimis capitibus usus,
superavit. Nam narratio sa-pe .jejuna et nonnun- Baluzii exemplar, do quo .jam sermo erit, plerum-
quam minus recte disposita (33J, scrmonis quoque que expressit, continuationem vcro ex Lobiensi
viliis obnoxia (34), tantum ubi auctoris a^tatcm edere coaotus est.
P
attingit, majorem sibi favorom conciliat. Ultima ^ 2) G. rcgius Bruxcllensis N. 7816 chart. scc. xvi
operis capita auctorem —
quod in Flodoardum
• in fol. min. diligenter ut plurimum scriptus atquc
etiam cadere vidimus —
veritatis non minus stu- cum codice B.lVIariae(l.)ooIlatus. Folcuinum cum
Hieronymum, Hieronymus sanctum Folcuinum epi- (18) Pr.-cfat. ad vitam S. Folcuini ibid. p. 624.
scopum et Odwinum, Odwinusitem Odwinum, Od- (19) Mabill. Ars. dipl. p. 235.ChartuIarium ipsum
winusjunior Folcuinuro et Rogcnwalam,Folouinus a. V. CI.Guerard mox edondum expectaraus.
item Folcuinum diaconum et monachum S. Bertini. Ann. Laub.
(20) Gesta abb. Laub. c. 28.
(16) Siquidom a Folcuino chartularii S. Bertini
auctore haud divorsum habeo. Res rationibus a Ma- (21) Contin. gcstorum. — In epistolavoro Lobien-
billonio Act. IV, p. 623, allatis minimo conficitur;
I,
sium ap. Ilaldericum chron. Cam. I, c. 105, negli-
nam quascumque iitriusque distinguendi rationes gcnii;o insimulatur.
affert, aut nuUias momcnti sunt aut eundom fuisse (22) Ib. c. 7.
virum magis porsuadoant. Quod Folcuinus abbas in (23 Ib. c. 21, 16, 8, 6, 3.
vita quam edidit Folcuini opiscopi iis.qua- diaoonus (24 Ib. c. 7.

a. 961 in chartulario Sitiensi de eodem Sancto, (2.5)Ib.

proavo suo, iisdem vorbis scripserat, nonnnlla addi- (26) Ib. c. 9.

dit; q^uod Sancti matrcm in chartulario Ermcntru- (27) C. 9.
dem, m codicihus duobus vitrc, qui Mabillonio ad (28) C. 18, vilam Lamborti auctore Stephano epi-
manus fuorant, Ercensondam, quod in chartulario n scopo.
equum funus pra^iissc, in vita equum funus prreeun- (29) C. 7. —
Flodoardi historiam Remensem.
tem lacrymassc legimus; donique quod auctor uno (30) V. Prologum, c. 2.
loco se S. Folcuini parentora fuissc dicil.altero silet, (31 Passim v. infra.
;

et ad turaulum Sancti Folcuinurn monacbum — et (32) C. 25.

— 17.
duo tunc cjusdom nominis monachi in S. Bertino (.33) Cf. pra;cipuc capp. 14

degebant — sanalum tres elegos in laudom Sancti (34) E. g. deponens loco passivi usurpat.
composuisse scribit diaconum ab abbalo diversum
:
(35) Suporstite Adalbcrone archiepiscopo ,
qui
haud evincunt.Contrautorquo nobii Lotharingorum anno 990. mcnse Januaria.obiit.
genere oriundus, uloniue puer S. Bertino oblatus et (36) Bibl. Bolgica 1.
a. 901, et 905, ilii monachus dogons, utorquo charlis
(37; Dc scriploribus occlcsiasticis c. 136, el vita
antiquis tractandis assufilus, utorque inter scripto-
^Vibcrti, c. 13.
ros locum lenons, ot vit,-c S. Folcuini allcr in ehar-
(.38) SS. Franc. I, 688.
tulario brovior; altor in opusculo postea cdito pro-
lixior editor, nonnisi unus idemijuo homo mihi (39) De II, 60
viris illustribus ord. S. Bciiodicli :

fuisse videtur. qui taniou de SS. occl. 296 pariter atqiio Andrcas
(17) Chartularium Folcuini ap. Mabillon. .'Vcta SS.
Bamborg. Ik-cc Ililduino cpisoopo tribuit.
0. S. B. Sa;c. IV, I, p. 623. (40) T. VI, 541 ct nova; cdit. T. II, 730.
843 UV. flKSTIS AltltATriM i,Ari!IKNSinM. S46
(•oiitiniiiiti(>iiiliiis iwoipit lilicilus liislori^i' jiuulnoii- \ Lloiitiiiiialioncni libri, qiia Poloiiiniis .Notligcro
sis, < Miilli iiiiillu liii|iiiiMliir ilc slutii nioiiiislrrii o[)isco[iii udiiiiniciilanli! LohiitiiKis [Vi] inoliuHlcrii
Lobioiisis, » clc, iii liiii' iiiiililiis. 1'^voKiiiius (|iio- iiiiinunilulcm uii. 97:^ ah Ultono 11 ntnovalum ot u
(liie. Jii.iiinc .\lll conlirm.ulam^^.Tlinitictiassc^iiau-
|iu[ia
2) V,. rcgiiiin 1'urisioiiscin inlcr sclicilas lialiizii [icrihus otiani posl oliitiiiii siium ulcndisct vcsticn-
Arniiir. ii ruscic. 1 n. li. asscrvutnin. l'lagiilas islus dis |)ios[)cxisso, libroriini ot ornutiis uh ipso in nio-
cx Mruxcllcnsi, nionastorio lliiljc.i' vallis liini;
iii nastcrii) rciicrloruni et ojiis o|)cru roiupuratorunj
asscrvnto ('(lljilcscriiilnscl a
lciii|ioris, nl viilcliir, riM-i'iisiim rcli(|iiissc Iruilil ur,collcctioni nostru' sno
Duclicrio in ciiiliiiin snu cvprcsMis cssc, Wuilziiis lciii[i(iro iiiscrluii sumi's.
uiiiinuilvcrlil. Scrilia Tornarcnsis coilicis sii[i|ilc- Oliiit Folciiinns anno 990, cdilu tainon ot Vita S.
mcnta tcxliii inscruit, lcctioncs, inoilo Tarnaccii- Folciiini O|)iscopi Turvancnsis, iinam anti(|U.i;
scm iiioilo Hriixcllcnsciii siiscc|iit,ox coiilinii.ilioni- iiocossitiKlinin lcstoni ^\'allcro ahliati S. licrtini
Inis iiiinnisi i 1,1 pl.a^Milas dcccrpsit. Siipcri.litc iiiscri|iscr;(t ('i'i) : cinn oidcni ct vilus SS. .^iido-
igitur liriixcllcii:-i, nt niillius inoinciili a iioiiis pla- iiari, licrlini, Winnoci ot Silvini inscripsisso (45),
no ni';;lcclus cst. iion ininns duhiuin csso vidclur, (luani (|uod
3) Kx tractutu. l)c iniiui'ulis S.Ursinari a mona- Trithcmius sermonos ct homolias coiniiluros ei tri-
cho Lauliicnsi opc Kolcuini cl continuutionis cjus huit (40).
conscripto, ipicin Ucnsclicnius in .\ctis SS. Aiiril. So[)nUus est Ursmari
in ccclosia S. c latero Ra-
II, 5('>.^ sip[. l''olcuino triliuit, varias lccUoncs dc- therii opiscopi, lioc tilnlo insignis (47) :

corpsimus.
Quihns subsidiis, prscserlim codices Bruxellensi,
6 Coelebs Foli|ninus rciiuiescit liic tnniulatus,
Nobnitate cliiens, nliljatis iiomine ^''''eens,
adhihitis, si non toxUini nbiquo uuthonticum, [iro-
Divinis sutageiis, liiiiii.iiia sn[iliis!iinla callons;
.ximc tanicn ad Rcnninnni acccdcntcm [iriiiiouorc
CiiJHs [leccutis vciiiaiu lector [ictiil oninis.
licot, ut collato Utiotgcri oporc cvincitur.

(41)Nam monaslcrii nomon in suporiurc murgi- .\ilaloli'o u. '.101, alihuti tros alios interfuisse legi-
ne upogru[ihi hujus legitur. mus.
('i2) Ann. LaulJiensos. (45) T.ali opinioni prologns vitai S. Folcuini an-
(W scd obicrat u. 972.
Ih. a. U7;i; sam dodissc videlur.
(44) Mabill. Acta SS. 1. c. Rivet histor. litl. — (40) Cr. Uisl. liU. Franc. I. c. p. 4.5:-:. Ilomili.-i ,U^
Franc. VI. 454, oam c. anno 970 scriptam essc cim- zizuiiiis ad Malth. 13, 25 sqq.olim Lovaiiii iii liihl.
jicit, sed verha « qiictn l.nuhioisium ilirunt ahha- S. Murtini c.xstitisso dicilur.
tcm, humilitato ooiisueta (v. (jesta ahh. Lob. c. Martcno coll. IX, p. 9 4.'
(47)
28) adjccit Walterus a. 996 obiisse dicitur; cui et

GESTA ABBATUM LAUr>[ENSlUM

PROLOGUS '.
C illud,tempns utique velnumcrum inlelligimus.Ergo
Dous est crcator tcmporuni',cum ct ipsc antiquior

Diu-uli anliquisquaqnavcrsum quis poterat quK- sit tcmporc cujus creator est,et cuncta creaverit '
stionc vcnlilala, tandcni omninm tam philoso[)ho- in tcmporo.Fccit quidem '^
el ipso tempora dissona
rum quam spiritnalium patrumanimissodit sonlen- intcr sc purililate disjuncta, scd ad nulum sunm
tia, noliisquo inviolabiliter tcnendam inandarnnt, invicem convenicntia, ut non confundantur
non fortuitis raundum volvi casibus,sed ad nutum qurc putantur confusa, sed potius alternatim sibi
prssidentis et creatricis omnipotentisquo Deitatis congrucntia ordinatam quaudam rem publicam
cuncta regi per providontiam, sccundum ineCfabi- quoque quibus subsi-
faciant ct pcrfcctam. Ipsa
lomdispositionis snx ordinationcm,anleqnamquid- stimus clcmenta sibi invicem contraria, in
quam prodcrot in tomporo.Vis cnim Deitatis omni- unius corporis babitudinom ita grata pari-
potentissima, cuique (48) quod est cssc porfeetum litatcconveniunt,utdiscrepatanondiscrcpcnl,imino
est.rerum formas per principales quasdam matcrias si unumaltoridcmpseris,homincrnsimul int(?rimas.
pencsscscmperpcrfeclas habuit scd quando vohiit, ; Tcmporalis quoque motionis similis causa cst.Qnid
et uhi voluit,ct quomodo voluit,nobis visibiles foeit, enim magis coutrarium, quam nox dici, tonebra:
ul creutor esset [ex tomporc ^j accossit ; t^ luci"? /Estas quoquc hiemi, hiems' .rstati repugnat
j .. ._J- ,, ,:
quippe cuni tempora eo ordinante cieperint.et ipso
-.1 " TT ...1 „,.„
Vcri quoquc autumnus,
• „. ,1. ,„.,„.,,..,„
autumpno ver s
' „„.,(„„„;.,„
contrarius
in tempore cuncta ordinavcrit ut qui merito crodi- est.Quis hieme cancriardoremet dies cani-
enim in

tur crcator, tcnerctur et dispensator. Tompora cularcs expcrtus aut quis festato nive campos'
est,

quippo diebus et numeris constant; et quando legi- alhcsccre,flumina glacic vidit distendi"? Sic quoque
mus aut andimn3,ilio vcl illo dic fccit Dcushocvel nemo nmqnaniin '" verc mnsta pra?gnstavit aut ra-
VARI.E LECTIONES.
• sequitur super gesta Lobiensium abbatum prologus 1. deesl prologtis 2. dixi rorr. Diu 1. ex
tempore dcsuni i. ' tomporis 1*. crcavit 1'. quippc 1*. ' et h. 1' '•
"^
8 V. a. 1*. c. n. f 10

in V. dcsunl 1.
NOT.E.
(48) /. e. et cui csse pcrfcctum est, quicumque est.
 347 FOLGUINI ABBATIS LAUBIENSIS 348

ccmis usus est,cum ipsaquoque herbarum scu ficj- A des progrcssi (5t)),propter nimiam mentis ferocita-
rum divcrsa genera, quibus ver ornatur el gaudet, tem Franci sortiti sunt nomen; (jui Gallias demum
autumpni torapore languida marcescunt ".Haec au- occupantes, et ceteris id locorum ibrmidabiles,ydo-
tcm ordinate venientia ct loco suo posita annum lagiam in Christi tyrocinium commutaverunt.Nam

perriciunl; qufle si non confunderentur.cbaos quod- rex eorum Clodoveus " per sanctum Remigium
dam et importabile tempus potius videretur quam Christi gratiam baptismate adeptus, gentcm suam
annus.Hanc autem rerum causam mutabilem immu- Christianam efTecit.Nec distulit rex regum Ghri- -•'

taljilis ratio continct, apud quam non est novum, slus ^"donativum darc sibi militantibus ; nam pro-
-"
quod nobis reccns apparet.etcui non variantur,(|u;e vexit eos regnis,auxit successibus secundis.Inde
nobis variabilia esse vidcntur; ilaordinem cuncta, ad Clodovcos-*,Glotharios,et Dagobertos felixillaet
ut ctiam qum putantur mala, non sint inordiuata. hereditaria permansit successio.Et quare non ma-
Summa crgo et principalis, immo sola rerum causa neret, quam sapientia Dei^qua; -° ait : Pcr mc reges
voluntas Doi est.Unde et canimus Onmia quxcuin-
: reynant {frov. viii, 15), fide flrmabat, aequitato et
quc vohdt Dominus fccit {Psnlm. cxxxiv, 6). Nec justitiaroborabat? Testantur hoc episeopia vel
quidquam fbris agitur.nisi quoddeinlerna summi '* monasteria anle id temporis diruta '" aut nulla,
Imperatoris aula aut jubeatur aut permittatur,sive t> quae abhinc aut rodiviva pullularunt aut ^' novis
"
ad quorumdam utilitatem, sive ad occulti justique auspiciis inchoarunt. Qufe
'
scriberemus singula,
si

judicii sui ultionem.Quis enim plus diligit " quam dcficerct nobis pagiiia,pra!sertim cum nec hoc pro-
ille qui focit? porro quis ordinatius rcgit quam ille posuimus: suflicit ut de nostro tantum dicamus,

qui fecit et diligit ? Ergo non potest quicquam " ul- et quia dc loco discendum cst,situm dicamus cjus,
Ira citravc progredi nisi cum voluntate Domini,sal- de quo dicendum est.

vo cum gratia Dei dono hominibus dato libeii ar-

bitrii.

De regnorum quoque successiouibus seu permu- 1 '-. Est locus, ubi intra terminos pagi,quem ve-
tationibus.quasvelaudivimus vel vidimus,non mul- teres a Ioco,ubisupcrstitiosa gentilitas fanum Marti
tum miraudum.Ipsius cst enim,ul ait Psalmista'% sacravorat, Fanum-martinse dixcrunt, juniorcs a
regnum et ipse dominabitur gentium {Psalm.xxj, 29). nomine prKfluentis fluvii Haynau vocaverunt, et

Et sicut Nabugodonosor '" sensit, cuicumque vo- pago SambrinoSambrafluensblanda et amocna ripa
luerit dabit illud.Nam quando voluit, regna statuit, decurrit, qvem hinc inde promincntibus collibus

ct quando voluit.mutavit.Tostalur hoc

'"
antiquis- planicies qufedam et nemorum opacitas el oportu-

simum Assiriorum regnum, quod postoa ad Mcdos, nitas ^' loci gratissimum reddit. In (juo loco rivulus

et ad '* Persas '" translatum, regnandi linem fecit

-''. C delabiturin Sambram.quem Lauliacum vocant.eun-
Inde ad Macedones, quos multo sanguine sibi -' ac- demque putant (51) nomen loco dedisse, licet sint
quisivit Aloxander ille (49), quem Daniel vel ces in aliqui, qui pro oportunitate capiendarum fcra-

stataa volpardum in visione nominat,magnus uti- rum — undique enim saltu cingitur vicinaquccrat

quc,magnus ille gurgcs miseriam; ad postremum Liphtinas ''

(52) fisco tunc rogio, et prisco nomine
Romanis, terra et mari transactis,copiis prsstanti- permanonle fbrestis adhuc dicitur, eo quod rcx

bus, non sine nutu Dei ccssit impcrium. Et de rc- pergens venatum,ibi sibi fieri jusserat obumbracu-
gnis quidom sic hactenus habetur,licet Francornra lum ad temperandum a3stum,quod lobiam vo-
solis

subindeaccreverit imporium, quod quia ^- se Ro- cant —

indc putant locum dictum nominc perma-
manis arcibus frequenti ct prospero successu, et nente, rivulumque a loco, non locum a rivulo no-

manu militari, quo delectu optime habundat, in- men traxisse quod vidctur magis verisimile esse.
;

fuderit,idqueacquisieritfastigium,inRomanatamen Teutones hoc astipulare videntur. Nam locus ille

connumerandum.Nain et eadem gens
re publica cst eorum lingua Lobach dicitur; et lo quidem vocant
Romanis quadam civilitato conjungitur, cum uter- obumbrationem nemorum ^% bach autem rivum ;

quc populus a Troia, illi .Enoffi -- signa sccuti, isti quM duo si componantur, faciunt obumbraculi :

Antenore ducc per Iliiricos sinus ad Meotida palu- D rivum. Erat automlocusparandisinsidiis ct latr (ici-

VARl.E LECTIONES.
marescunt 1. '- dccst-. 1. '^ '• "'psal. 1* prn-sta 1. (psta cod. habuisse vide-
«' dcest. 1. q. p. 1*.
tur). "= nabucodonosor r. " H. t. 1*. '»
fteM'. -'dccsti'. "diciturl.
persos 1. -» f.
'» f.r. 1*.
-3 .-Edea rodd. hlodovous 1*. ^^ dolituit i. ^"
'-'• hlodoveos, hlotharios 1*.
deesl 1*. -" prospexit 1*. ='

-''quoml. ^''autd. r. " et 1*. =-" topographia gestorum abbutum Lobionsium (iiW. 1.
^3 opportuni-

^' liplinas
tas corr. oportunitas 2. cl ila infra. 2. ^^ deest 2.

NOT^.
(49) Ex Geslis regum Francorum c. 1 sqq. (52) Lestines. De ipso in cont. miraculorum S.

Famars; cf. H. Mulor de putria legis Salicm Ursmari dicitur (Acta SS. Apr. II, 569 : Liphtimas
(50)
disserenlem p. 41-4G. iwmcn cst fundi in imgo llainocnsi, olim sedes rcgia,
(51j Cf. Vila S. Lundelini Act. SS. Jun, II, p. cuin adhuc pn.r ct justtlia sibi ohviarcnt in teiTa,nunc
10G5, qutc tamon post Folcuinum scripta esre vi- (sex. x, ut videtur) in hencficium plurmis dtstribu
cletur. (us, vix sufficit annuis redditibus uniu$.
S4(l DK GESTIS AnnATIlM LAnHll-^NSIUM. 850

nniitilms aptus. Nani ^icuil ilicliim osl, cinrln:i c;;! A '|iiiiic|ur ; i[ui uinnos rcgniivprunl suli pncl.ili) prin-

silvis el oxaspcratus scopulis ; uiuln ct pcrpclriilo cipc, rcgni Innlum cis nominc manente ". Quo in
scclcrr non invoiiicbatur hoslis. (C).'")?) TiiH crpo tcinporc — sccunduni i|nodin .\ctilins apnstolorum,
oporluiiilutc cnpliila,Morosu.« quiilain,vir hujus ar- iii .Vsiaiii viilciitcs irc discipiili, pnihihili siintnspi-
lis ct opcris, l.ili iii Iocd lalrociniis insislcliat.lciu- ritii iJoiiiini ; scrvuhnlurciiiiii *' Joh.iiiiii""' — hcaliis
poro quo a (Iloilovcn sc|)timus lAilharius ngclial iii llsiiinriis virlutum cxcrciliis " omnihus clarns, ciii

socplris. Qiii cuni iiiiiiimis sccieribus non usipn'- Lohhins nposloTntus locum dclcgavcral IJominus, a
i|uaquo contciiliis, grandiora ipin>quo molircliir cl Pippino.jnni iliclo principc cvocalus,idcin monaste-
agcrct, lanilcin niiscrantc supcr his Doiniiio, piT riuiii rc.i;ciiiluiii acccpil '" pcr Ilyldiilphi intcrven-
saiicliim .Viillicrnin Ciiniaraccnscm c[iisiopiiiii, luni, ipii crat niiiis dc proccrihiis rc;.'Mi ninjorihiis.
nniii pnrrocliia csl ipsius ecclcsi.c lcrniinus, lict (()S',)) ("aijus iiiilicia iiicritoriiiii 1'iicninl pucr illc (.'>'i)

liiicusquc ctiam '"•

ct Lcodionsis prolcnilitur — de el paiiis malri in oromatc ^''
pra'nioiistralus ct scaii-
.\lorosoin Landciinum convcrsus.sccnndusdoSaulo hcahc scahc a lerrn coclo tcnns qu;c omnia
sio illn ;

rnctus csl Pauhis, ct finom viciisdcdit.et locuni sa- qnantiim hcato viro congruunt, cx actibus ejus
cris stuiliis initiavit, ut quem commnculavcrat cogiioscinius. rortc nec sinc qnodam pr.-csngio tale
viciis, dcdicnrct virtutihus, ct •'''
ubi supcrahuiida- -n sortitus cst nomcn. Ursmarus
duohususi- cniin ox
rat pcccntum, supcrahunJarct ct gratia, sicut ail tatis Gallia;locutionum gcncrihus dicitur '", Latina
apostolus (/lom. v, 20). In ouo loco et ccclesiam sihi viJclicct, quam usurpantes vitiaruul ^', et Teuto-
protcmporeconstitucns,dcnchat quibus antca ohle- nica; congruum planc bealo viro vocabulum. Ur-
ctabatur.inanuct Inborc victum ipKcrcns.lnscivinm- sum cnim aiunt pnrtum informcm lingua lambere,
quc cnrnis jcjuniis ct vigiliis domans,ct cxcrccbnlnr ct quod natunc minus cst, oflieio lingua; - com-
summo incntis conaminc in his qu.-o sunt Dci, ut '''
plcrc. Sic ct ille bcatus vir carnalcs quosquc, ct
omnes mirarcntur, vidontcs commutationemdexle- solum ca qua; °^ carnis sunt sapientcs, praidi-
ra; E.xcclsi. Talibus igitur exercitiis, pluribus ad id caiulo nJ formam sui reduxit principii'*; par-
studii conflucntihus spcculum fnctus csl ; sicquc turioiis scnipor Domino Je filiis irit; populum ac-
Lohhiensis ca-nohii fundator cxtitil primus. Sed quisitionis, ut cum Aposlolo Jiccrot : Filioli mei,
pr,corJinatio,dc qiia pr.rposuimus, Dci,quinon om- (IHOS iWrum parlurio. donec formclur Christus in vo-
nibns judicia sua manifcstat Judicia enim lna, — bis (Gul. IV, 19). h.TC cjus cxcrcitia ad
Mcntior, si

ait Psalmista, ahyssus multa [Ps. sxxv, 7) voluit — nostri temporis ficccm non usquc Jecurrerunt.
'^

^'beatum LanJclinum Lohiis dcmigrare, ut altcri Nam ut pra;termittam eos, quos aut ^iva voce in-
quandoquc subsecuturo locus vacarct, ne utiqup struxit, aut vicinitnte tcmporis pcr eos, qui audie-
supcr altcrius funJnmcnlum jcJificin strueret ct '-'
rant eum vel viJcrant, sibi in plurimis immitabiles
detnmcntumpalcrctur,aut'"'nenicritatantaduorum fceit — nam ad.Tquari oi in omnihus Jiflicillimum
unius loci angustia artarentur. Hiis forte prajscius fuil : — nos, in quos fincs seculorum Jevenere ^
beatus LanJclinus Lobiis Jemigrans, Chrispinium (55), licet in nobis nullum patroni spccimen relu-
(53) petiit. ceat ingenii, iJ ipsum, quantulumcumquo sumus,
2 Nec dcfucrunt aJjutorcs ct cooperatorcs in
*'. ojus constamus ''
patrocinio. Nam signnculum ^'

piv-odicti loci augmentationc quam plurcs, licet apostolatus ejus ^''

nos quoquc sumus in Dohiino.
nomina corum exciJerint temporibus Clotharii lilii ; Famosum autem cum esse, non magnopere nos-
Clodovei, qui regnavit annis -4, scJ et fratrum ejus, trum est commendare ; seit hoc magna pars Gallia;,
Ilildrici scilicet '- regis Austrasiorum,et Thoodcrici, sciunt et hii quos variis inflrmitatibus vexatos sa-
'{uem Pippinus " debcllavit in Tcxtricio, sibique nos reJJit cotiJie.
subjugavit sub seque rcgnum rmire permisit post 3. Quarc autem eum cpiscopum luisso Jicimus,
annum regni ipsius Thcodcrici Jecimum actavum, saepe a nobis quajsitum cst. Nam textus Jescriplio
CloJovei quoquc lilii TheoJerici, qui rcgnavit annis nis vitffi ipsius episcopum eum fuissc Jocet (50);
luobus, sed et fratris ejus Hildebcrti, cognomento locum autem vel tempora ordinationis ipsius.vel a
Justi, qui regnavit annis septcm, nccnon et Dago- D quibus ordinatus sit, omnino silet.SeJin cartis sub
Ijcrti filii cjusdcm Hildeberti, qui rcgnnvit annis ejus temporc faclis ac pcrantiquis nicmhranarum

VARI.E LECTIONES.
'" enim 1. deest. 2. '"
ut 1 '? lo
ot 2.
'2. " Capitula Dacherius c.r apoijra-
'"
conatu 1. ^a j,Q]„jt j_
pho Lob. sceunJi 2.
(1*) rccepit. *- *' pcrmanenle 2." pipinus 1? 2. s,riiius.
'^quoniam scrvnbnlur2.
•"
itu scripsi e.t conslanli mcdii ;rvi usu, ct ita ctiam pan-ochia. cotidie, fartis, auctoritas, con;ccre, vnl/ruJo
ct alia, in quibus scribcnilis 2. sibi minime constal. dc 1. vcro nihil comperlum habemus. cxercitus 1 ? ^''

•^ susce|)it -^. »a
oromnto corr. nromale 2. ^" dccst 2. =' dccst 1. 2. ubi in margine additur : dcest ali-
c]u'u\. Dacherius vocem cjc cotl. Lob.? cdidit et post Teutonica add. : ursus dicitur, f/iioii scn,iu caret.
dcest I. ^^
q. sola que 2, »' pr,-cpt..ii i. ^^
faciem 1. ""^ dcvenerunt i? ^'^ contestamur i. ^* signum
sign
2. =^'-'
deest 2.

NOT.E.
(53) Crespin, dioc. Cameracensis. (55).\nnus ab incarnationc millesimus limebatur.
(54) Cf. Anso N'ita Ursmari c. i (56) Cf. Vita a. .\nsone in prol. et sqq.
 351 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS. 352
peciolis, quffi continentiir iii ccclcsi.T "" noslr.c ar- A liusimlcmejus transl.iUim est .•id monasterium \Vu-
chivis, inseriptum eum invenimus sub nominc epi- slarcdiclum,ubinuncroquioscitdcbita venoraUone.
scopi et pontificis. Varia de hoc est seniorum nos- Sanctus autem Ursmarus, ut erat semperlucrandis
trorum relatio, dicentibus quibusdam, quod prfcdi- animabus intentus, pr.Tcdicandi gratia se Flandriac
candigratia, ut competebat tunc rudimentis novcllae intulit versus Menapiiin fines, qui ritu gentis adhuc
fidei,ad conipescendos superfluos ritus gentisbar- dctinoiiantiir vanis superstitionibus. Ciijus doctrina
baricje episcopus fuerit ordinatus, quod factum quo- ad fidem Ghristi convcrsi, non minim.-E partis pr,Te-
que de sanclo Amaado lcgimus (57), quibusdam dinrum suorum illum faciebant heredem, et eam
dignilatem hanc loco Iribucntibus, opinionemque qu.T5 in Lobbiis ecclesiam Ghristi.
suamrationequadamlucntiljus, quod videlicet locus r>. (TI.^^BeatusigiturUrsmarus virtuUim nmniiim
regius.regia munilii-entia construclus,regio,ut dic- conimerciis plenus, ofllcio sibi credito lideliter ad-
tum esl, paldti.i couUgiius '^", nulli commilterelur, ministrato, locoque priscis moiiasteriis regia muni-
nisi prius ordinarelur"-episcopus. Qnam dignitalem ficentia construclis co;cqiiato ", solvitur cariiis er-
et in plerisquesuccessorum ejus durasse, in subae- gastulo, et coelesti inlrofertur paradiso, ubi nunc et
quentibus dicomus (5S). Quid horum verius sit, semper,nnstri potimus mcmor,felieiter fruatur Dco.
lectorum "^ arbitrio committimus. Nec iu utramvis t. Obiit autemaiino713 dominic;c incarnationis,nobis
partem sancto viro dcrogamus, dum, quicquid ho- in pcrpetuum domino Deo regn.ante, et Pippino
rum sit, eum fuisse episcopum non denegamus. agente in sceptris. Qui antequam decederet,fractus
4. Igitur in cxordio regiminis sui (G97)ecclesiam, longa ^^ molestia, seviv^sanctum Erminum succes-
quffiante id temporis eralinconsecrala,consecravit, sorem sibi substitucrat (711), in quem familiaritate
dedicans illam Domino in honorc principis aposto- quadam speciali se totum transfuderat, utpote in
lorum simulque doctoris gentium Pauli, et
Petri, diloctumheredemetgratissimum suceessorem.Sub-
omnium apostolorum Ghristi cumulans templum ; stitutus (63) igitur Erminus.magistrum cccpit «mu-
donis et altare multiplicibus sanctorum patrociniis. lari, ulsisocundum Epicureorum (64) narrationem

Facta est autcm hoec dedicatio anno ''* qui est sex- ""
migrationem animarum in alternis corporibus fas
oentesimus nonagesimus septimus dominicc-e incar- essct crodere, eundem ipsum crederetur reprajsen-
nationis, scptimo ^' Kalendas Septembris, Domino tare. Supersedendum erit.si cuncta velimus diccre,
in perpetuum regnante, Pippino autem in Trancis quam assiduus in loci augmentationo, quam cautus
principanle.Quamecclesiam nequaquam passuspol- fuerit in commissa sibi pastoralitate, maximc cum
lui cadaveribus mortuorum, fecit aliam in honore descriptio vita; ejus dicat dc eis satis habunde '.
sanctae iMariaj in montis vertice, cui subjacet Habuit ctiam et cooperatores sive succcssorcs,cjus-
prm-
dictum monastcrium ubi cimiterium ^" constituit C dem loci gubernatoros ct coabbates,sanctum utique
;

esse fidclium, et ad quam confluerot populus nam Abel, Scolum gcncre, ct sanctum Vulgisum episco-
;

illicitus, ut nunc quoque nisi ccrto "' tempore, apud pum,el domnum .A.mulvinum ,-cquc episcopum qui ;

aliam erat feininarum acccssus. Nonastcrium quo- utrum sibi vicissim successerint, an,sancto Ermino
que in Alna (59) ipse constru.tit ct Lobiis subjecit. spiritualibus occupato rcbus, locum in commune
Monasterium quoque Waslare (00) dictum, versus tractaverint, nichil certi rcliquit antiquitas.Non ta-
Tcoracia> (61) saltum, in finibus Fani,T3 (02)adifica- cuit tamen, locum Lobienscm eos et tenuisse et
vit, cui el Dodonem pr.Efccit, virum admodum san- gubernasse,sed et pro oportunilate temporum locum
ctum, utpote a sc inslructum, qui aliquantisper meliorasse^-.Rexit autcm sanctusErminus(05)idcm
inibi demoratus, heremum concupivit, extructaquo monaslerium sub pra;fato principe Pippino tribus
in eodem Fania; saltu ccllula, cum permissu pii pa- annis, ct sub Carolo ejusdem Pippini filio similiter
tris et liccntia.vita in ea vixit thoorica ; ubi postca seniorc ct duce viginti duobus annis.Sicquo expletis
muUis virtutibus clarus migravit ad Domiuum.Cor- in rcgimino vigiiiti quinque annis, participatus cst

VAni.E LEGTIONES.
"" ila nostra i. 1. ccclesia nostra artius 2. ^' scilicet Liptinis gallicc Lcstines add. 2. quod
cd. ecclesia
(jlossema est. ordinatus 2. " lectorum corr. lcctoris 2. " anno sexcentesimo nonagcsiino
"^ esset
septimo 1. ^'' dccimo septimo Dach. "'^ cimitlerium 2. " certo corr. in ccrto 2. ita cd. dccst 1. "^"

2. tibi spatium imcuum c.vsUit. longua 2. '" epicuros variationem 1. '' dccst 1. '^ emeliorasse 2.
'^''

NOT^E
y. Vita S. .\mandi e. 8.
(57) (63) Cf. vita S. Ermini cap. 5. Acta SS. Apr. Hl.
(58) Vita posterior cx Folciiino liausla .addit (Du p. 375.
Chesne I. p. 688.): De qua ctiam adhuc tanlum sur (64) Ita pro Pythagora3oruin Fulcuinus scripsisse
perest in eo loco, ut abhati Uccat uli sandaliis, tunica videtur.
subdiaconali, haberc putcstalcm liijandi alque sol- (05) De ipso refcrt Anso in Vita S. Ursmari Mi- :

vcndi, atqne ubiquc uti annuto aureu ct cirotlwcis. rncula ctiam sui maijistri (Ursmari) operc metrico
(59) Aulnc ad Sahim. jttrto clcmcntorum summam versipcator optimus cdi-
(60) Waslui, Walers en Faigno, Gameracensis dit, quod poema a. 1540 in bibliothecL-c Lobicnsis
"'oj^^^seos. inccndio periisse, Hcusclienius [\cta SS. Apr. II,
(61) Thicrache in Picardia; fiuibus. p. 562) cx Wauldaji Vita S. Erinini c. 12. monet.
(62) Haunoniae pars.
 988 l)l': GRSTIS AltKATlJM LArilll']NSinM.
ssi
glon»m.iRisln,dn.o.Tmj^sr,.U^^^
A N.,„ h..,-.l,inMn ill„,n in hoc .u.n cs. ,.«dcro nuod
Oj PoKt. iiiicm p.^illiit Theoiliiimii)
ubljiis ; s^iil. <|iio, icrcliciH iioii rcsisti-ro idciii poiin nst '^ ipiod luvc-
Karininaniio iimjoro cloinus coiicollbnte, villjiin
rou- 10, ct lot lantiquo viri tunc temporis non sincrent
tanns, i(ii:im S.imlir,-, „l|„i(, ,.rc!c,si;i iiosI,m
I,;,Im.p,! lalu ipiid scrpi.rc; ijuiii iiiimo "'
indilis scriplis pu-
moriiit in riijuscoiicrssioniscniaasic
; suliscn|itum blicis.sivo art prajcuvcndam «» sive ad conrutaiidam
est Artum Liiuims ''
: villa pnblica, quo farit Fc- hcrosini, lihcra insequoientiir
aiictoritulc, Doiniiio
brmrim dws scx, anno smmdo mjnante lUldcrico. tcrril.ililcr inlonniiiuutc
y.ak-dirlus, inquit, :
,,ui
Ul in hac sLiiuil,itiono : Siynuin, mqml^Karbwdnni prohiliui-rit i/lndiiiin suuin a sinnjuinc (7^r..\i,viii,i 0).
mijoris dumus, qui hiiiw donutimmn fcrit firmnrit- Ncc licri potuil »», ut oos, quorum mciitc in cadij
que. Is siuiccstKariiiiiiaiHuis l>||H)ini rr.-ilrr, ijui rc- crat convorsatio, llrsmaiuni
liiii)iici!S {M^j ojjcrosam rcy;Mi a(hni.iii!lraliiinciii,|iri-
dico ct Erminum
nonuisi iini|,.Uurus expetorot, oum al. ipsis rocipi
ftiuhiIloiux dcricu.s IkcUis.iu Scrapli moiite
niona- non potuit, nisi prohatus ct ipsc
antea in castris
stcriiun,x'dilicavil,postcaai)udSanotuniI?cnodicUun Dominicis Cuorit o.Korcitutus. Scd ot dc .lancto
in Cussino monto monaclius effectus cst. Vul-
liildcri- giso opiocopo nil a,l nospn-ctcr
pai-um pcrlatum cst.
(ium(C7) cnim rfigcm siipra nomiiiatum suh 1'ippino Invcniniu.'5tanion in nostris pcrantiquis
^assctraiiunt martyrolo-
lustorio,; qu;c ot
ipsum tcs.antuP
jj
giis, quod " dii. ni^^^^^^^^iZZ^ZT^r.
postoa,,ussuZachan;opap.cattonsumctinmonastc- » Pridie Nonas Fclruarii in
rium trusiim ' indcquo mouarchiam rogni, Bonila LaLc^ lilZtTdcpo-
;
silio sanrti Vulyi.ii
cjmcopi. Scd et mausolcum ", in
cio archiepiscopo consccrante, Pippino ccssisso. quo conilitus " jacot, in promptu cst
7. De Abol quoquc supra nominato cerncrc.
tale quid coni- 8. Theoduino igitur abbati
succossit sanetus ''-
pennius. llomis cum luissomus.ct oum viro vcncr,a- Tbcodulphus opiscopus in provisionc pr.-cdicU
bili cl loci,
illaruinpartiunicrudilissinioconfabularcmur paitini sub Pippino prajfato
Adalboronc principcpostfactorego,
-^^
arcliicpiscopo, rcquircnUbus ™ nobis novom voro annis sub Carolo rcgc post vcro ^
origineni ojusdcm im-^
civitatis "", et in ea cpiscoporum pcratorc; regens illud non segnitcret
succossioncs, prolatis ojusdom civitaUs augmentans
ponUficaH- non mcdiocrifcr. Sub cjus cnim temporo
b,usgcslis(OH),prooporlunitutctcmporissalislecif.In
mnlta
cccl«si,'c nostro! pra.dia collata sunt, qua; do.scribc-
qjiibus vidclicot gostis invcntuni ost,
quodin oadcm rontur, si non in promptu esscnt donationes,ct car-
Civitatc Abol quidam "s
luorit episcopus, qui in ca ta; lcgatariffi, et ipsc brcvitati
plura vel acquisierit vel ordinavcrit; tinis non studercm. Obilt
vero ejus autem anno 770 Dominica; incarnationis,
quis fuerit, scriptor gcstorum aut dic vero
ncscivit, aut fosUvitatis s,ancU Johannis Baplisl,-e.
omnino tacoro voluit. Nos ventilatis
''^"'•"'1"'' " unde
" " unae- 9.
'J.Anso hunc soqu
soquilur
lur in rogiminc,
|UBque tcmporum numoris, huuc eundom
et nostrum fuissc
,

luissc ct Scotum et onispnnn,,, facili

ot episcopura, r.,.;i;
Abol C sanctus, abbas
;,i.™ u.-.
idem cccnobium
tantum ''''.'""
,
et
hnnni '6t'
rocimino rir bonu^ 'm'

cpiscopue, regens
.

sub jam dicto imporatore CarolO

Z SopL Sl
r»Uone probavimus. 8cd quia scriptori
ejus in- viginU quatuor annis.Erat autcm idcm
certus c\sttlit finis, longinquitUs s"
Anso et pro
forte fecit iti- capacitate ingonii sui litloris studens.Estat
neris, ct viri rcligiosi libollus
voiuHtaria privatio, ct amor Vit,a; sancti Ursmari ad
pr^-cdocossorom ejus Thcci-
pstria; coilesUs. Di.xit etiain
opiscopus supra nomi- dulphum episcopum ab eo cohscriptus
oatus, prajdccossorum suoium duct:im (&Q],iimei:
usquoad so sancUErmini alius(70), in quibus qirfdcm
consuetudincm, ut infer missarum sollemnia verifas
in ca historia;, quantum a simplicis eloquenUc-o viro
speciali commomoraUone defunctorum, de-
quaj supcr scribi poluit,
amploctenda est. Do confusiono autoiW-
dipUca dicitur et in cqnsecratione dominici
corpo- dictorumnon nostrum c.t judicare, qax illis
nis soUemniter agitur, cotidie in tanta
aurom prcsbjtcri mcst, ut incertum sit, utrum " ad insintianda
^ecitantc silentcr subdiacono, qui'-
oranium ipsius sedis novcrat.minus licet cruditc,quantum ad
lomina scripLo saiculares^
viritiin recitontur epiacoporum " •
fuerit proclivis,
an pro exceilcntia gestorum sporite
»%tisquo mirasse, quodin ca ooluraemorationc istc
.on inveniatur. Quk, ut conjicinius^TderrcorctZ sub pr^efato obiit
'.7"''-!^ ^'*'«-Et hic
. . '•^"J"'"""^' 'uc^coactum' . ^^'''T'''^"''
Carolo.co quo idem imperator facfus pst nnnn rqnm
fo;- .

,,,. .
VARI.E LECTIONES.
" lipUn.as rorr. Ii|it;uia»-2. '* rpf.lii.;iim 9 •;3 .,k „ii i .-. -> „•
?^^^'^'^™"'^. 2- /" '•cquirentibus corr. inquironUbus 2.
' -firbis 2. ^» quiik.m iT.-T ,9
e™ /3»t, '
J.

'deest 1? > ™'"' ~- '•'''"'"" *^ P'--^'Jicandam 2.

2. «« n.alaliV
'»^4infnl),. 9^ ^™T" ^> pot,v«t 2.
facto2. "ntnonlVg.-^q^Ss ^^'lodov iT" ™ ''"' ' " '^«"d''""^ 2. « suc^cessit 2.

NOT.f;.
(06) Einhardi Vita Caroli c. 2.
(69) Editus Act. SS. April, n, 560
(67) Ib. c. 1. et Arinalcs a. 749, 750.
(70) Ibid. III, 375.
(68) Flodoardi ubi vide I. ii, c. 10.
;

Patrol. CXXXVII.
18
 A

35o FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSlS 536

pervcnitad domnum Folradum''", piissimum abba- 12. Et hoc rcbus humanis exempto, Habertus de
tem.avunculum jani dicti Raninorici, suboodomim- Cliji'bcia abbas asciscitur (83.5), vir bonus et multum

peratorc. Priorum tantum nomina, nongestasciun- laudatus, et ob id ad hoc a supradicto impcratorc

tur;credopropterannorum°*paucitatemautcomm-;- promotus. Erat enim religioni studens, et in con-
morationem non multo utilcm. Tertius quis fuerit, strucndis sive "' exornandis rebus operam dans.
gcsta docent fuit enim multae nobilitatis et regiae
; Testatur campana iicrcelebris ejusjussu facta etec-
affinitatis. Erat quippe Carolo e.x patruo ncpos, clesitc nostrffi donata,in qua sunt versus, qui abba-
sicut clucct "" in pariete turris ecclesi» sancti tem"^ et factorem, vcl ad quid facta sit, quasi ipsa
Quintini in Augusta Viromandorum — nam id quo- de se loquentc, hoc modo manifestant :

que monastcrium rcxcrat — sculptis, in hunc mo-

dum sc ""> habcutibus : Ilaberti imperio compouor ah arle Palerni,
Nec Musis docta, en cantus modulabor aina>nos,
Cum Jenis lncLris ternos minus inclitus annos Noete dieque vigil depromam carmiua Christo.
]!ex af;oiet Carolus, sceptra '"' tenendo pia,
liehiis ct humanis cxemptus culmina rofini
Lijqueret ingentis ">^ rox Ludovice, tilji
Tcmptavit ct idom abbas aquoedurtum a foroste
Condere ccepit opus hujus vcnerabihs aulae '"', ducorc, ardua montium suloans, ad compelcntem
Abhas Fulradus nohiiitate cluens.
Namque huic Hieronymus, Carolus pater extitit illi,
Ti nutum in usum molcndinorum, scd perficerc non
(Jui propriEE
specinien gentis ad alta tuht, potuit opus prajpostcrum ct sero inchoatum '">
(72).
Bella gerens, pacemque tuens, qui culmina rcgui
Ad prolem misit auxiliante Deo.
Nam pcrvasa est abbatia illa hostiliter ab '" Huc-
bcrto "' (73) Deo et sanctis odibili. Qui ubi
rcrum
10, Hiis diebus lucernam suam Dominus, quam summa""potitus est (864j,expulso Harberto ct Cor-
justiflcando igniverat, ignitam beatificaverat,bcati- beiam reverso, omnem abbatiam illico partitur in
ficatam miraculis declaraverat,nolcns diutius deli- re militari, delegans '-" victui fratrum viUulas, et
tescere,sed ad majorem venerationem cunctishomi- eas parvi redditus,ut placuit delcgatori.Efficitur ad
nibus propalarc '"*, prsedicti abbatis cor tetigit, et haec uxorius, libcros procreans, ot ad sua; damna-
"^ ut sancti et vonerandi et cum omni amorc nomi- tionis cumulum nil sibi clericale prKtcr tonsuram
nandi Ursmari corpus '"* de sepulcro elevarct, pra!ferens'-'.Fuit chim tanta> pcrversitatis, ut vulgo
accendit. Quk elevatio facta cst jussu et pcrmissu fcrtur, ut ipsam '-- ctiam cvangclicje vcritatis ma-
ejus qui tunc erat CamGraccnsis episcopus (71), jestatcm quantum ad se non horruerit infamaro,
agcntibus '"' clericis utriusque ordinis, cum
'-'
Domino, dicen-
fre- dicens illud quod scriptum cst a
quontia populi magna. Expletaque elevationo, diem Omnis qui se cxaltat humiliabitur, etc. {Luc. xiv, te :

illam festivam duxere

__ "", nobisque et posteris cele-
, _j _ _ ^
11), non constaro, pro eo '^* quod si ipse sc lan-
brcm essc sanxere. Facta est autem haec elevatio ^ lum humiliaretquantumexaltaverat,numquameum
anno Domini 823, ab ipsius vero sancti ""• non di- fuisse, ut tunc erat, tam pr.Tducem, immo abje-
cam obitu sed natalitio, quo vivere "° coepit cum clissimum omnjbusetvilem.Olinguam particulatim
Christo, decimo post ccntum exacto. Abhinc ergo concidcndam ct canibus aut avibus projiciendam !

coepit beati viri celebris fama crebrescere, et^:on- Ignoravit forsitan miscr,aut sciens miscre desipuit,
flucntibus langucntium turmis ad diversa sanitatum quod talis ut sua, liccl '' pormittcnte Deo, exalta-
genora miraculis coruscare.Qufo multa prffidccesso- tio,a>ternali3 sit casus ot abjectio sicut imprccatur :

rum nostrorum seu ignavia seu imperitia adtcmpus vcl potius prophetat David in psalmo Dcus mcus, :

jacuerunt,et '" sludia litterarum sunt pr.-etermissa; inquiens, poric iltos ut rotam cl sicut slipulam ante
nosea qua3 vidimus aut audivimus, excellentiora "* faciemvcnti {Psal.Lxxxn, 14).Rotam quippc videmus
tanturh notantos, suis in locis ponemus, et hoc inferius '^' elevari, sed inantc corruoro, et undc in-
facicmus ordinc servato, cum Dco donante ad no- choal ascensum,inde ibi patitur casum.Stipula au-
'-"
stri temporis fcccem pervencrimus. tem quo altius vcnto raptatur, co gravius morgi-
11. Dcccssit autem pra^dictus abbas triennio post tur. Expcrtus est et ipse in se Dei super hoe vin-
pra;fatam elevationcm (826), relinquens post se dictam.Nam ipsa die,qua ha3c nauseabat vel latra-
Ecgardum "^ abbatem.Cujus tempore ordinatio pri-
J) bat,
conlligcns in acie cum Conrado
'-' R«ticarum

mafaclacst in monasterio nostro, agente Thcode- velJurensium '-'partium duce,primum linguablas-

rico Cameracensi ponlificc, adhuc Ludovieo impe- phematransfossus,ad ultimum intcrfectusost (74)et
ratore supcrstite. hunc quidem nocis finom blasphemus habcrc dignua
V.\RI/E LECTIONES.
" fulradum 2. ^Ulccst ""> itesf 2.
i. '»' septra 2.
'J-' '»- ingontcs
relucet 2. 1 ? 2. '" aula 1 ? 2.
"" probare 2. dcest I. 2. ""^ deest 2.
'"^ '»" agentis 2. '"^ d. n. et p. c. esse dcsnnt 2. ""' viri 2. "" vc-

re ant£ vivore deletum tn 2. "' dasstZ. "* exccllentia 2. '^ orgardum 1

? 2. oggardum ed. eganium
Ann. Lauh. '" ct 2. "^habonturl. "^ inquoatum corr. inchoatum 2. "' a 1 v' 2. ' " hubcrto rorr.
hucberto :
"» decst 2. '" delegatis 1 ? 2. '-' reservans 2. '" decst 2. ubi 2. superscr. 2.
'" dcesl 1. in atlum 2. '-•
dcest 1. '-'
cotra 1-, cotrado 2. '" virehensiu.-n 1 ? 2.

NOT.«.
(71) Haiitgarii. (74) Cf. Regionem ot Ann. Xantenscs a. 806,
(72) Einhardi vorba in vita Karoli c. 2.5. Hincmari Ann, a. 864.
(73) Fratre Thietbirg.-c uxoris Hlolharii II.
 DE OESTIS AliHATITM LAI-niKNSlIM. .'i58

ruit. 1'uit aulpm hic tiwpnro quatuor tnilrum rn- A P"* sihi pl inililiiiilihusmiincip.irct.Ailditurpr.Ttrr-

pum rcgno Krimrorum concorlnnliuin, vcl

''"
<lc ca, ut di!cim(c omncs indnmlnicnl.T) ''" ad portam
tcmpore Lothnrii '" impcraloris, qui palrcm (lom- mnnastcrii "" in usus panporum sint ct peregrino-
num I-uilovicum in ciircorcin rclruacrnl, ct postca rum, ct ut dies nnnivcrsnrius Cnrlomanni rogis,
IVuiniii inoiiiislcrio iiumachns faclus csl. ciijns quidein Arnul|dHis crat.lilius,aiinualiin ossct
IH. Jain vcro postcn n Lothnrio rcgo, (ilio jani rccensilus, priEparato ad id opus ab opiscopocom-
(iicti imperaloris Lothnrii, cu^pil idem locus rcpa- pctcnti obsoiiio'"quod pra;ceptum regalc volumus
rari "*et per Johanncm Cnmcracensem episcopnm intcxere :

vcl Ilugoiicm qucnilnm lam posscssionihus quninet In noitiine sanctx el invidux TriniUilia, Aniuliilius
hahitiitiirilius pcr cjusdcin ri^^pis jussum non incdio- rc.r, ctc '".
critcr redintcgari. I.s s:ino illo LothiiriLis, qui pro iCt. Intoren vncillanto rorum slnlii, et rcgum na-
rcpina nqiudialact \\ iildriidiisuporducliiRnmii' rno- tnriilium, sicut anle dixiiiins, qui apud Francos
rat cxcommunicalus.quapctcntcelregcconceilcnto, somper habebantur, dcficiento succes-
h.-urcditati

fiscum lluni (75) diclum ccclcsia nnstramcruil ha- sinnc, pro co qund Ludovicus supradictus, qucm
brrc. Erant nutcm ibi .Tdiricia qnamphira, ob qu.-p proptor brovilatcm rcgnandi nichil focissc dicunt,
ibi illaplurimuin moriibntur, visitante sc rcgc co- - f.arolum filium vi.x bimum '"(78) rcliquisset,gon9
pula illicila. (Juarto dociino igitur regni sui "' an-
pul qu.odam nqnilonaris '", do qua forto dictum cst :

no (8(W) rcdditus villarum nostrarum dcscribcre Ab aquilonc pandctur omne malum, quam plcri(|ue
jussit, qiiod poliplieum vocant. racla est aulom Northalbincoa "•', alii usitatius Norlhmannos vo-
h.TO descriptio aJohannc cpiscopo prajnominato. cant, pyratieam agcns, novo el inaudito retro antc
ii. Post h.oc Iratribus in quatuor tctrarchiis temporibus iiiodo Franciam est aggrossa qu.x ma- ;

Franci.T rcgnantiluis tam ipsis quam liliis corum ria priinum occupans,demum hostia Quminum "',
delunctis, solus doinnus Cnrolus superfuit, quem qu.-n Franriam alluunt, est ingressa subinde res- ;

bonus Johannes papn in impcratorcm bcnedixit. tans, subindo progrodicns; ubi resistentem vidit
Qui sicut ctiam '^' aliis multis locis, ita Laubicnsi. nemincm, quaqua versum sibi libitum visum est,
monaslorio multn bona et pr;cstitit ol rcddidit.Scd ferebatur. Qui videlicet Norlhinanni per quatuor
et Carlomannum lilinm suum cidem loco abbatom nobilissima tlumina,Ucnum et Scalt ab oriente,Se-

instituit (.S70). cannm ct Ligorim ab occidcnte.Franciam ingressi,

•15. Cui (70j in regimino succcssit "' domnus
Franco tempore Ludovici (885), vcl dicti Caroli
impcratoris filii. Qui Eranco multsc nobilitatis ot
palntinis studiis instruclus cxtitit
iiionasterio nostro acquisivit.Suntqui
Anlhonium dictuin(77), tunc puollarum,nunccano-
iiicorum,cjus tempore nostrum otfectum dicunt;li-
hoc atlribuant.scd anto
cet sint alii,qui antiquitati
alienatum.suboo rocoptum csse '^.Igitur Ludovico
quarto rogui sui anno defuncto, Francis in divcrsa
inccndiis '*"
et rapinis omnia dcpopulantur,nulli "^
sexui vel eetati parcentes, captivos abducunt ; ipsa
etiam altariapaganismanibus profanantcs.Quorum
; undc et plura C motu plura snnclorum corpora, et optima qu.eque
monastorium ad tutiorn loca doportantur. Sod nostrorum patro-
noruin non necesso fuit longius nsportari,quoniam
adjacens Thudinii castrum (79),idquenobis '"• pro-
priumotmunitissimum,foceratafiluentesindompne3
habori ;villnruin voro longe positarumoralmulli ex-
terminii desoIatio.Hysa (80) nuno fluvii nomen ost,

tcndentibus fncto interrogno per 18 annos, Conra- qui nntiquilus Ilysara (81) dicebatur. De quo ita

do '", Radulpho, Odono Roborto in occidcnto

et mcminit Lucanus (82} in bclliB civilibus :

rcgnantibus '", cum Arnulphus, re.x Noricorum, llii v.ida liquernnt Hys.iroe, qui purpite ductus

lustralis Francia; rcx asciscerotur, jam dictus Per lain mulla ?uo, faiuiB umjoris ""i iu amuem
L.ipsu?, in iEquorcas noman non perlulit uuJas.
Franco ad opus occlesi<T Leodionsis supradictam
ibhatiam petiit (880, fiov. 15), ct consentiontibus Influit enim in Socanam.Pcr quam Northmanniin
Vatribus impetravit, facta prius convenientia, ut illo delati, licct in illis partibus cuneta depopula-
plurimum '" tamcn qui littora Scaldi
aodietas abbatiffi fratribus inibi regulariter mili- rentur, illi,

iintibus in usu communi deserviret.aliam episco- D insederant, dcbacchabantur, quouiam gratissima

VARI.E LECTIONES
'">
2, (to?
'3' clotharii 1.
"^ recupcrari 1 ? 2. ^^"-dcest2. "^ deest 2. '« succssit 2. ^'^ deest i.

' '^» intruncat.a- 1. indocirantK 2. '•" iteM. '*' opsonio forr. obsonio 2.
"*
codd.
ita ""dcrstl.
horta decst in codd. v. eam in Mirai Opp. I. 050, DiplomaHhus nostris insercndayn. '" ita Dach. unum ut
'" acquiionaris 1 ? 2.' "" northabbrincos 2. "' deest 2. '• incedentes 1 ?
idctur 2. dc 1. non ccnstat.
'. "* nil 1. "' (/(W< 2. '^''xnevoris 2. '»'
plurimam 1. plurima 2.

NOT/E.
(75) Fortasse Ham, a meridie Marchicnna}. (78) Cf. Richer. i, 4.

(76) Omittit auctor, Karlomanno a. 873 c.Tcato, 79) Thuin, cf. Reginonem a 879.
. 883 Hugonem abbatcm surfectum;v. Ann. Lau- (.80) Cf. Annal. a. 881, 884, 885.
ienses a. 873. (81) Oise.
(Ti) Antoin ad Scaldim dioc. Tornacensis. 82} Lib. I, 399-401.
539 FOLGUINI ADBATIS LAUBIENSIS 360

stalio navium,sivc adhyemandumsivc ad quodlibcl A. Modioinatri(\T., qutc nunc Metlis dicilur, a puoro
bclli periculum docljnandum, illic eos focerat esse' educatum fuisso. Nam Robcrto, ejusdem sedis
continuos. Singnlphi villa nomen ost fundi. Is no- cpiscopo, cnndcm libollum logcndum misit et
strcD ecclesi.-B sorvit, ct in eo momoria sancti Urs- comprobandum. Hujus episcopi aliqui etiam nos-
niari et sancti Pctri, in qua tunc duodccira cano- tra ailato memincrunt. Hujus quoque tempore
'hicorum habcbatur conventus. Momini mc ct nos- dodicatur ccclcsia nostra ab ipso evocato ad id
troruni plerosquc hominom '»^ illorum tcmporum opus, ct conjuncto sibi Dodilonc Camcracensi
vidisse, qui utrum ^''^ alio nomine vocaretur, a episcopo quod in basibus coUimnarum, quis ;

nobis non multo quKsitum, affectu lamcn, ut pu- quam partem dedicaverit, in promplu est ccr-
tatur, patronali 'S'* a pucro « bruodorcbin (83) » nerc. Ilane crgo novellam dcdicationem, ne (brte
vocabatur, quom nos otsi minus latino possumus iterata auL antca infecta fucrit, si quis rc.quirit,
nominare fratercvilum, qui eosdom vidisse se ot paucis absolvemus. Ecclcsiam priorcm, si memiiiit
cognovisse, et quod praspositus eorum Sparnarius lector sub Pippino principc a sancto
prudens,
"^ dictus sit, tcstabatur. Qui locus a Northmannis Ursmaro factam '" jam supra diximus (82), diem-
ita destruclus ost, ut remanorent in eo vix ma- quc de.dicationis ejus v Kalondas Septemljris
ccriarum ruinaj. Similitcr ct cotera ooclesiK nos- ,
annotavimus. Qua3, crescento copia rerum pcr
'

traEi predia, qua3 apud Brabantum orant profu- munificcntiam rcgum scu eeterorum fideliura, quia
sibra, hoc temporc exhausta sunt ct cxina- loci nobilitati parva et niinus apta vidcbatur,
nita. dcstructa et funditus eyersa est, et ista qua; nunc
17. Tah crgo modo turbata ccclosia! pace, et est elcgantioris formffi ot spocici ajdificata. Quas
firmamento "'''
rcgni posito in formidine, Franco ad id opus columnis undccumque corrasis, oum
prasdictus cpisoopus, eoactus justa, quantura ad basibus ct cpistiUis seu ccteris Uitomorum vel
saiculares, et vore necessaria bella suscipcre, cementariorum disciplinis pro moduU sui quan-
accito sibi Regincrio quodam, quem Longum- titate omnibus circura se positis est ificompara-
collum vocant, viro strennuo et in bellicis rebus biUs, quod quia occuUata, ut aiunt, probatur
exercitato, hii frcquonter in acie confligentos, fide, ha-c hic satis sit tetigisse. Auctorem aulom
porraro multoties extitere victores. Nec
victi, ejus, sivc rcx fuerit ille sivo
abbas, id nescimus.
ccssalum donec '" peste attrito '^' rego eo-
est, Si quisimproporat, antiquitati qua; de his siluit,
rum Godefrido ad fidom Ghristi converso et bapti- non nobis, succensat.
sato, nec multo post interfecto, pax '"" occlesia; 19. Isto quoquo morluo ct jn ecclesia sancti
redditur (885). Post ha;c Franco episcopus, sciens Lamberti sepuUo (920),turbalur rursus ccclesia de
illicitum cssc, qucmquam sanguinois manibus C antistitc substitucndo. Nam (1S1)( pars uua Hildui-
sancta tractare, mittit Romam Bericonera Leo- num, ejusilom ccclesia? clericum
sibi, possobat cpiv

dicnsem clcricum, ct Theutcrum Lobbienscm rao- scopum, favcnte ad hoc Gislebcrto '™
"^" sibi '"'

nachum, quos ordinari episcopos, qui vicem Lothariensi duce,qui floocipcndens rogiam majesta-
suam suppleant '"", oravit et exoravit. Quibus jam tera, rcgni sibi usurpavcrat summam ; alia Kicha-
factis episcopis parochiam suam gubcrnandam rium '"'
abbatem,donec et consensu Caroli
Prumiffi
commisit, ipse do reliquo in pace ct ocio "" rcgis oxpotitum.Qui videlicot Carolus, facto, ut di-
consenuit, vita discodons, postquam in cpiscopatu ctum est, intcrrcgno regnura quorundam interreg-
plus qiiam quinquaginta peragcrct "- annos. nantium,a Fulcone archiopiscopo Rcmis evocatus ot
18. (901) Hunc Stephanus sequitur, vir littora- consccratus patornoque regno est r.cslilutus. Quaii)
rum et, quantum ad canonicos, roligioni sLudcns. ordinalioncm novollam suis quippc in partibusda-
Hic (84) passioncm beati "^' Lamberti impolito '" dignantcs, partim, ut cst ingenium homjaum, spc
digeslam stilo urbanius elucidavit, et armoniam acquircndi gratiam novi rogis sibi reconciliabant,
cx ea dulcissimam melodiaj, qua?. celebris habotur, partim obflrmato supcrcilio pcr se suis principabaor
composuit. Fccit ct libcllum quendara ex pluri- tur. Es quibus Gislcbertus unus erat, qui tunc Lo?
imis divinorum librorum '"^ flosculis dccorptis, in n tharionsom ducatum agebat '•-. Quo jubcnte,immo
quo singularum in anno fostivitatura capiLuIa oxtorquentc potius et urgente, consecratur HikUii-
cum collectis ct vcrsibus utili commcuto "^" con- nus cpiscopus ab Herimanno Aggrippina! sedis ar-
gessit. In cujus libelli pr.-cfalionc ostondit, se chiprfosuIe,novo ot inusitato gcncre,ahsquerogis ot

VARLE LECTIONES.
'

dceUi. "'^ utrumquc U? 2. '^* matronali 2. '^= sponnarius2. '=" firraaraenti 1. '" docneo ro/r.
''*

aonec2. '^' attrita 2. '=» p. christi 2. "^" supplerent 2. '" ocyio m/-/-. ocio 2. '" agcrct 2. '«» divi

2. '"impolitam 1? 2. "'•• libris 1 ? 2. "=« ufilis

coto 2. Df 1. won co?is<ii(. '" iteM, 2. '«« facicntc

1 ? 2. '»» decst
2. "» ita Ann. Lobienses. gillaborto 2. sic et infra. "^ riccariura corr. richarium 2. '"
gorobat 2.

NOT.E.
(83) Bruderchcn. (85) Cap. 4.
(84) Cf. Hist. litt. V, 170-172. (80) Cf. Flodoardi Ann. a. 920.
36 ( DE GESTIS ARnATUM LAlIBIENSirM. .>62

prncpruni rcgni sancliono. Qiinprnplrr niiltiinlur.i A ncnsccpiscnpiiini "", prnmisso ropismnncnle.qund

cloro allcrius pnrlis nd apostolicam scdcm liltcr.T3 uhi illum iillius prnniovondi lempusemcrgercl, Uo-

conquercntcs '" dn his. Jnhanncs Innc npostolir.i! Ihoriiis Veronensihus (larclur cpiscopus(732,/lu</.); ,

c«llic<lr;c ])r,vsidchiU,qui ordinatorcm ct nrilinatum qiiod ipiontodo rncliim sil.vd ipiantas'" in cpisco-
ct tcrliiim rcgis"' iiiicloritalc dcsigiiriluiii, Roinain p.itii illo pertulcrit mlvcrsilatcs, cx ipsius scripto
ut vcniiint, niissis cpistolis .jiihct. (Jiiid pliira? Vc- lcclornvdius scirc pnlcrit,in cpi3lola,(|uiim sunimo
niiint.archicpiscopovalitudincdctcnto.Ilildoinus'"''', pnntifici ct "- univcrsiili pap;n (87) coiniuorcnH dc
inccrlum (]ua lactione, judicium subtcrfugit. Uhi liis cjusccmoili scripsit : Summo, elc. (88).
i-cscitur.Uichario acclamatur, cligitiir, prodiicitur, 20'". In sane quo sc Rathcrius ''" positum
illo

cl «b ipso sumiiio poiitifice pontifex ''" ordinalur dixit cxilio (0^.51, vacans cpiscopio, cdidit librum
ct consecratucdonalo sibi omnium pr.Tdcccssorum qucm apptllavil Agonislicum {.sO;, (037) cui ct laleiii
''* cujusdam
suorum soli archiepisropalipallio.ctcquoaposlolico pr.rposuit tituluin : MoUlntiones cordis
mt)re ad procedendiim strato. Tali ergo et lanto cum lialherii Veronensis quidcm episcopi, sed Laubicnsis
privilegio Gallias '"' rcversus (922), contrari.v pur- monachi, quas in se.v digestas "* scedulis,volumeB.
tis dissidiuin direiiiit ''", et solus in Leodicnsis '"" censnit nppcllnri pr^vloquioruyn^quod vocuLur Ayonisli-
fascibus rcsedit. Dc quo satis ad diccndum
«cclesia? n cu)». Quem libnim adlogcnduin sive ad piobandum
;s6cl"",quam amabilis omnibus, quaiii uuinilicus, cruditissimis tiuos novcrat misit('JO),Sobboni videli-
juain in exornandis sive construcndis ccclesia; re- celetWidoni "' archicpiscopis (9i),Godescalco (92). .

)iis fuerit assiduus. Solum erga "' monachicam "" et Aurelio pr.Tesulibus, nccnon et '" Brunoni et Rot-
itam minus fuerat cautus,et hoc in eo miranduni, bcrto GuUiarum archicpiscopis (93) nobilissimis et..
liii a puero monachico l.icte nutrilus, monachicis in philosophicis '" sludiis eruditissiinis, ad extrc-
tulis cdoctus, monaehicis institulionihus fuorut muni FlodoaidoUemcnsi,missisunicuiiiueepistolis,
•factus. Nam sub co apud nos omnia fuerc vc- qu.f continentur in eccIesi.T; nostrse scriniis (937)
Siquidcm annua,non dicam obcdienti,-c,quod
. Libclkim etiam^vita; sancti Ursmari, cum Cumis
mrcgularecst.sed ministeriorumcommutatio, cxularot (939), ibi repporit.quem solccismis refer-
uiundcmqucduracoemiio.quicquid apud nosopti- tissimum cinendavit,nobisque transmisil (94). Pos-
inm crut,exhauseiat,reliquum para^itorum turba tea cum in ea partc Burgundi.-c (940), quae Pro-
.urierat"". Scd celera cjusdum cpiscopi beno vinciadicitur,mansitaret,rdium cujusdam yin ditis-
, el animus civilis hanc infamiam obvclavcrant, p simi, noinine Rocstagnum, ad imbuendum litleris
,L

Hiique omnibus gcutibus summum effecerant.
iii
'*' postquam in cpiscopatu22 annos peregisset
'. in ecclcsia suncli Petri Leodicnsis, quam ipse
itistruxit, tumuiatus quicscit.
Iloruerunt his temporibus apud nos studia litte-
n, quibus ediscondts opcram danles opinatis-
:.i '" fueruntScaininus '*',Theoduinus,etperspi-
issimushorumUatherius; qui videlicctUalherius
poslulatus recepit, ad quem librum de arte gram-
matica conscripsit, quem librum gentilicio loqueiidi
moro Sparadorsum i95) vocavit, pro -"" oo quod qui
illum in scholis assuescerel puerulus, dorsum afla-
gris servarc poasct. Ob qu.Te ei ibi episcopatus (96)
datus esl; quem rclinquens Lobias *" revertitur.
Richarius tunc^- adhuc supererat (944), a quo fa-
vorabiliier receptus, Lobiis eslhabitare pcrmissus ;

•us Ililduini favcns,illi inseparabilitcradha^sit. nec mullo post Richarius deccssit*"".

;inuscnim fraudatus Leodiensi episcopio'*^, ab 21. (945) Post (97) quem Ogo-'^', ex monasterio
- ne rcge IlaliiC, apud quem fecorat confu- D sancti Maxiinini -"^ Trcverensis abbas el monachus,
-, usu
'*',
. uou suiJi-u.iiaiiu promeruerat \i'~ui
stipendiario ^j.uiutiutiai, (928) Vero-
«ciu- pontifcx cst subrogatus qui vix duobus annis ex- ;

i.ui VARI.E LECTIONES.

'" con([uirentes 1"? 2 '"' o. inscium regis 2. '''
corr. Hilduinus 2.
Hylduinus '""
p. o. et desunC i.
gallii 1. '' dirimit 1"? 2. '•' "" ost q 2.
lcodieusibus 1.'*' ergo 1? 2. '*-
;moaasticam 2.
''*"
.r. '^^ abligavorat 1. '** (iiV.sf 2. "^pcregil2. "^^ oppinalipslmi 2. Squavinus 1. "' episco-
2. '"^ quem confugerat 2. ""> meruerat veroncnsom episcopatura 2. '' (pias 2. "- et u. p. (fe--'-'!
!'t. 2. '" caput hoc in 2. sequenti subjicitur, sed anteponcndum esse e.v orditie abhatuni et scntentiarum
•u patcl. '''' deest i. "^ dccst 1.2. "^ ita corrigo ex liatherio, quaawis ex digestis codd. ct edl.
inucdoni 2. "* deest 2. ''"
philosophia 1. phisicis 2. -•"' dcest 2. -»' Jobiis 1. -«- ifce^t i,-
* Dach. addU : postquam in episcopatu 22 annos peregit, et in eeclcsia sancti Petri quam construxefat r

!quo
i Leodio tumulatus quiescit. *"' bugo 2. ^°^ mavimi 2.
NOT^.
87) Joanni .\II autAgapito. (92) Fort.isse .\niciensi.
88' V. Rath. Opp. ed. Bedlerinis p. 557. (93) Coloniensi et Trcverensi.
S9) EdiUis ex autographo Lobicnsi in Martenc (94) Opera p. 193.

" 1. IX, 78G-9G4. Uath. Opera. p. 9. Cf. Liudpr. in,

{'-"
iJO) Epistola ad .Eidonem, Sobbonem.Godescal-

i^atb. Op.p. 524;

" "
Jnel .•\urclium prodiit apud Martcnc 1. c. p. 965,
Robcrtiim, Brunoneni
(95) Germanicum sparen cst serv.iro; igitur libcr
adhibito dorso parcitur. Opus haud amplins ad-
stare videtur;cf. Ralh. Op. Projf. p. .\1V.
(96) De huc ro nihil constat episcopatus et ;

ali.t; ail nonnisi oblatus essc vidctur ; v. Ratherii Vita, Cf

a hiepiscopos, Op. p. 527, 529. Qua? ad Flodoar- p. LVL
d li dirccta erat, dcsidcralur. (97) Cf. .\nn. Lobicnscs et Flod. a. 945..
)I) Vicnucnsi et Lugduueusi.
'
563 FOLGUINI ABBATIS LAUBIENSIS S64

ctis dcfunctus (947), Fnrabortum, item Prumiae ab- A potentiae.populum impcritum scandalizabant^Seppe
batem, antistitii sui reliquit heredem. Rursus sub dictus et Sfepe dicendus domnus Bruno, cui jam
80, ut pridcm sub Richario, apud nos cuncta fuerunt tulius regni dispensandi cura imminebat, ratus id
venalia, adco ut locus idem a parasitis Argentea di- quod verum fuit, bunc ejectum antehac et negle-
cerelur vallis. Tunc corona illa regalis aurca ^°°, ctum hoc tanto bcncficio ad illud fidei et verttatis
haclcnus artius dcplorata^^^^miriopcris ct non mi- focdus adduci, ut a nemine posset seduci, ita de-
nimi pondcris, confracta pro Hbitu-"^ et dilapidata, nium os loquontium inimica-" obstruere se posse
gemmffi cjus pessumdatoi mirificc ct aboculissub- civdidit, si uuUa occasio scandali poaset in eorum
duciae sunt.Et hoc duccbatur pro nihilo, tanlum ut episcopo reperiri. Sed ad sui pcrniciem pars sinistra
potirctur emons annuali ministcrio: eoquo quis di- pra3valuit; quicquid pro salute eorum gestum est,
cebatur sanctior, quo ad dandum profusior,co uti- hoc sibi pestilerum restimabant. Quid multa? Er-
lissimus,quo vcracissimus *"''. Scd do-^^his nihil ratum cst, Sc-cvitum *-" est,nec cessatum est, donec
nostra intcrest, videat -" qui fecit! cxpulsionc cjus crudelitati suiE et ncquitia; satisfa-
22. Ottho, tunc potentissimus rex australis, ct ccrent.Ablata estomnisspes restitutionis ejus(954,
subactre Italiaj tuncimperilahat; cujus fratcr Brunp Dcc. 25). Nam cum apud nos nativitatem Domini
(98) unicum et singulare in Christi ecclesia dccus „ festive et opipare colcbrarct, facta est in Leodio *-'

futurum, vclut prctiosissimus lapis multiplicibus contraeum gravissima conspiratio, (jua! nisi et hic
philosophorum pollobat argumentis (952). Advoca- penitus amoveretur, ct in eundem locum Baldricus,
tur Ratherius (99), cl habctur, inlcr palatinos phi- qui erat de'magnatorum terraeilliusprosapiaoriun-
losophos primus. Quid multa? Non deslitit, donec dus, subrogaretur, scdari visa est non posse. Adhanc
rcgiam illam ot rnirificam indolcm in omnibus disci- sentinam --- tempestates undique innumeraiCGnflu-
plinis perspicacissimam redderetct perfcciam. Quod xerunt; navis ecclesiie laborante remige fluctuavit;
cerncns regum tunc*'- ma.ximus, eum a scholis gulicrnator ipse proccllosE tcrapestatis impctum
cum tanto honore ut,per erat,evocavit,et in suggc- ferre non potuit. Guasit igitur; cossit*-'. ne vince-
stum Calonicnsis ecclesiffi post WiCfridum *", qui retur a mulo, sed vinceret in bono malum; cessit
nupcr deccsserat, omnibus acclamantibus et gau- adversantium voluntati,ut suoeos gladio jugularet
dcntibus, intronizavit, Ubi quomodo vi.verit, quo- sibi. Obstricti sunt sacramcntorum fide sponta-
modo docuerit, vcl quid fccerit, qualiter pro pace nci*-', ut si acciperc mcrerontur episcopum quem
ecclesiarum Dci sc ipsum impendcrit, quam in ec- pctebant, invicta cxinde firmitatc auctoritatem
clcsiis sivc ampliandis sive rcstaurandis *'*, quam ccclesiffi et jus imperatori tucrentur (955).

in privatis et "" publicis a>dificiis componendis. 24. (957) Exacto igitur in hac destitutione sua
quam in ordinandis domi militiaique, quam san- C Ratherius fcrme^bicnnio (101), deficiente ab eo mi-
cta; *'^ Dei ccclesia! rcbus sollicitus fuerit, actu est litari copia, Italiam revertitur; ao ne quid in ejus-
admirabilc, dictu laudabilc. modi ncgotio imperfectum restaret, quod curiosis
23. (95.3) Contigit co tempore Leodiensem calhe- alienarum rerum invcstigatoribus--'' (scrupulum--")
dram vacare, Farabcrto decedentc; cui in emolu- commoveret, cum imperatore ^^' germano suo
mcntum prioris magisterii magna
Brunonis (100) praidictus Bruno id etfccit (961), ut eidem jam bis
induslria Ratherius est incardinatus.Quod quidem dostituto anliqua sedes Veronensis ecclesia; rcddc-
propter habundantem doctrinam et cloqucntiam co- retur -^*. Scripsit per idcm tempus librum (955),
piosani, qua intcr sapionlissimos-'" florere visus est, qucm appcllavit Frenesim (102), co quod quasi fre-
non eidem solum"* ecclesiaecui pra;'fuil,scdetmul- neticus nimis austere-*" et ultra modum in Baldri-
tis aliiscircumquaquc valdoproficuumforeputatum cum -3" inveheretur. Scripsit et alium quem appel-
est. Simul quia in illis partibus per zelum et conlcn- lavit Pcrpendiculum (103), necnon et alium qucm
tionem, undc fieri solet inconstantia ct omne opus appellavitSirmam(104j,inquoineuudom Baldricum
pravum,quidam etiam saccrdotcs Doniini, plerum- invehitur, pcrvasorem "', ut ipse nominat, suum.
que,quod nefasest dictu, terrcna; pkisjusto confisi D Est et ojusdem libellus»''- contra anthropomorphi-

VARl.E LECTIONES.
S06
argcntea 1.
*"'
decoratal. -"'*
libito 2.
ita edd. -'"' —
eo utimusquo veracissimus 1. eo deterior-
quo vcracior 3 ' " dcc.U 2. ^" ipse vidcrit 2.
suo tempnrc 2. ^" wilVidum 1 ? 2. -" restitueudis 2.
-'^

'vel2. «'« su,T 2. "" doctissimos 2. -i"solil?2. -''•

iniqua 1. --„ sod vitum 1. --' est leodii 2.
*-* sontentiam
1 ? 2. "' rffcvst 1 ? 2. *-* spontanea 2. "Mnvestigationibus 1. '^ dcest i. %. "Mpsol.
-*" rcstitueretur
2. -^' abjiceretur 2. "o brunonem 1. s.ii invasorem 2. ^si ijijcr 2.

NOT.E.
(98) Cf. Ruotgeri vitam Brunonis c. 5, 6. Op. p. CVI sqi|. Ratlierius non antc a. 9Gl,Vcronam
(9>i) Qui anno 948 ilerum a sede Vcronensi cx- rcdiit.
pulsiis crat. (102) Opcra p. 217.
(1(10) Totum hoc caput pauris exccptiscx Ruotgeri (103) Liber alias incognitus.
Vita Brunonis cap. 38 lopetitum est. (104) Sivc Couclusio deliberativa ; v. Operap.203.
(101) IIoc falsiltii esse probaruiit Ballerini Rath.
 SCM DE GESTIS ADDATrM LAUDIENSIUNf. 066

tas "-^ i'(Or>), qui Dciim, hop cst ipsam invisibilcm A soilirihidincm.qim prcmoli.inliir.aul pcniUiaadimi,
'°'
doitntcm.per nicmhrorum lincQmcntndopingunt*'". aut aliquntcnus posso iiiinui. Hac (IlH)do rc

Synodicn quoquo ojus ad dioccsnnos prcsbyto- sa!V&(ll4)Hungrorum gens,ct.qualcm num(|uam "•

ros (liTi), ct oonjcclurp vitic cju.s (107), itincrnrius tcrra nostra scnsit Imrbaricni '•'',a pcrvorsis illocta
quoquc ojus Uoninm porpontis iliKS, scd ol scrmo- civibus "",transitis Gornujiii.T! ct ploris^iuc provin-
nes (juam pluros, in pnsohn scilicol, ct in "' cocna tiis^^^Galila^cui jum oliui""nobiii» illo Erancorum
Domini, cl iu nsccnsionc Domini, ct dio ponlhe- populus insedit -" oinuia forro ol ignibiis vaslalura
costos, nccnon festivilatcm "^ sancta; Maria-,etalia sc tolam infudit.In hac acieCono pr(cdictus'"cum
quam plura (109). suis sequacibus militavit; sed (115) ubi Trajeclum
25. Gcns '" quafdam ripam insidot "* Danu- vcnlum ost, quam Mosa alluit, inccrtum qua de

bii (OS^).Prnviucinm quam incolit Pauoniani voca- causa ab cis dcscivil '*'.Hungri Hasbanium^^Mgni-
veninl antiqui, Huiiparium modcrni; ex i|ua Hun- bus ct depriHlatione -'' apgressi, Carbonariam pe-
gri "' vcnientcs antca nobis sunt insita sibi ct tunt. raina ad nos perlata, mittiur e collcgio
naturali barbarie compcrti i]uam originc cogniti. nostro Huchcrtus fratcr pations laboris ct fugitans
Quorum insatiala crudclitas sub Hoinrioo "" roge quictis,et scmet impcndcrc paratus ob amorcmloci
Iransgrossa tcrininus Marahcnsium -", quos sibi p ct sancta; rcligiouis, pacisci cuin illis. Facta pa-
non longc antc*'*impiuusurpavitlicenlia,plorasquo ctiono dc solidis duccnlis.rcvertitur post ba^c, ob-
provincias regni ojus forro '*' ct igne longelatequc sidibus ab eis acccptis.Sod nostri non saliscreduli
vastavit.Postca sub Ottone filio ejus, orta (110) cst — qua; enim ''* fidcs cst infideli? — munire Tudi-
tempcstas dissensionis *", dormiente puto '" Jesu nium temptant,quod '°' Raginerus-'', suspcctam -''
in pcctoribus vigilum antc foros domus Domini ex- habens Leodienscm militiam.jain pridem dfstruxo-
cubnntium, ita ul quidani socii Sathana; regeni rat scd misso ^""rursus militc, prohibiti suntmu-
;

conarontur extingucrc. Cassato '" pcrDei misera- nitionem (irmare '"'.Quid tunc agcrcnt immineule
liiincm hoc per serpentinum sibilum *'" concepto hostc? Sublata itaque''-speTudinium potiundi '"•''.
isilio, nequitia; suse virus per totius rcgniejus"' nullaquc c.\staute fidncia in rc mililari siquidcm —
\;sccra diffudorunt. Erat (111) iu ca conjuratione luudata illa et cunctis sccuHs pra'dicata Lolhurien-
princops ipsius rcgis Liudulphus, specfabilis
filius sis '"' militia in Hungorura adventujusto Deijudi-
adolcsccns, ct unice clarus, si '" seducloribus mi- cio hobctata, suis munitionibus passim tencbatur
nimc *^" crodidisspt, et heres esse (954), non prodi- inclusa'"^ — nostra qua; residua crat Deo dilecta
tor,maluissel'",et (112) cum eo quasi quidam sti- monachorum turnia ct sibi satis fida ecclesia mili-
mulus Cono,dux paulo ante fortissimus; quibus,ut cia^^^moutem.ubi sanctorum corpora Ursmari '" et
ita dicam,omnia crant in manibus; agondo ut plus C Ermini vencrantur, diu ante ^'^ deliberans scandit,

hiberent.sod ut nihil haborent '^- oinnimodis effe- et de Dei fisa adjutorio, cum plaustrorum vol qua-
!• runt "^.Hii Hungros,antiquam quam pra;diximus liumcumque-"'suiculorum vel sepiumimpedimentis
pistom, sollicitaverunt, ut regnumin se ipsum di- cum *'" in modum munitionis cingit -" agente ^' id
visuin invadorent ; arbitrantes, hoc modo sibi -'
ut credimus Deo, ut ostenderct, numquam deesse

VARLE LECTIOXES.
^anthropjpbomorphilas corr.anthropomorphitas2. '^'depingit,!. -^'^ deest.2. -^'festivitate 2. -''tunc
tcmporis geiiseiis qi qua;(lam, etc. Deinde sequitur Nos ut ornisso c.25,2.Eudt;m vero parratio e.ttul in libro de mi-
racuUs .S. Ursnmri c. 1., cujus lccliones 3,siij>nficainus. '^* G. q. r. uiteriorem i. D. provinciam incolens
-"*
[uain Pannonium vocaverunt antiqui ex 3. ; hungari i.intcrduw. -'" hcnrico 1. -*' marahentium 1.
'•- untca 3 Dacli. '*•'
ferro— filio dcsunt 1. -" dissentionis 1 ? 2. iia ct infra, orta tompestate facta est
lisacn.-^io rogni 3. "'crodo 3. -'" sed cassato 3. -'" persequentium sibilo 1. -'•''deest3. -" si seseducto-
ibus 1. non 3. '^' voluis et alque3. *'- habuerunt 1. -^^omnimode ciTecerunt ut nihil haberent 3.
-•'•"

'' decst 3 Hae ut uiccro instituimus occasiono 3. "° deest i. -' barbariam 1. '^* illata 1. civibus
-'''^

llccta 3. -''^
gallie provintiis 1. -''"decst3. -<^'
inscderat 3. '" quem pra-diximus 3. -''' desivit 1. qua
•actione ab cis dissidium fecit 3. "^' hasbaniam 3 Dach. '"» igne rapina 3. -"^
q. c. vel qaanta f. esse
jotost i. 3. -'''
quod non multo ante s.h. l.m.Uaginerus destruxerat 3. *'' ragnerus i. "" suspecta 1.
'"
sed ab eodem misso rursuni 3. -' restruere, Deo postca compertum ost, inaxime id agente, ut osten-
ioret non in hominc sed in se et in sanctorum suoruin patrocinio dofonsionem illos sperare debero. Su-
*'-
jlata 3. dccst 1. -'^
potiendi 1. potiundi ot creboscente fama dcpra-d.^tionis ct incendii 3. -'^ lotha-
iensium m. i. d. i. in h. a. habelatas s. p. m. erat inclusa 3. -'' incla 1. -'' fumilia Dach. e. nostrae fa-
niliu id quod verum est rata, quod numquam videlicet desit divinum ubi humanum cessat auxilium,
nontcm 3. ^'' u. et e. c. 3. '"* dcscl 3. -''' quorumcumque 3. -^" decst 3. -" cingunt 1. -^' agente
— auxilium dcsunt 3.
NOT.E.
(105) Scrmo a. 964 in quadragesima habitus ex- (110) Ex Uuotgeri 'Vita Brunonis c. 10.
tat Op. p. ."iSI. (111) Ex Uuotgoro, c. 18.
(106) Op. p. 409. (112) Ex Uuotgero c. 19.
(107) Ibid. p. 373. (1131 Ibid. c. 20.
(108) Ibid. p. 437. (114) Ibid. c. 24.
(109) Op. p. 578-C45. Cf. ibidcm Pr«f. p. vi sqq. '115' Hiac proprio Marte auctor pergit.
iTchiv. vii, 868-870.
563 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS 564

ctis [lcfunctus (947),Farabcrium, item Prumias ab- A potcntiac,populum impcritum scandalizabant,sjepe

batem, antistitii sui reliquit hercdem. Rursus sub dictus et Sfepe dicendus domnus Bruno, cui jam
80, ut pridcm sub Richario, apud nos cuncta fuerunt tulius regni dispensandi cura imminebat, ratus id
venaliu, adco ut locus idem a parasitis Argentea rti- quod verum fuit, buno ejectum antehac et negle-
ceretur vallis. Tunc corona illa regtilis aurea ^"^, ctum hoc tanto beneficio ad illud fidei et verttatis
haclcnus artius dcplorata -"^mirioperiset non mi- fccdus adduci, ut a nemine posset seduci, ita de-
nimi ponderis, confracta pro libitu-"^ et dilapidata, mum os loquentium inimica -" obstruere se posse
gemmffi ejus pessumdatac mirifice ct aboculissub- credidit, si uulla occasio scandali posset in eorum
duciaa sunt.Et hoc ducebatur pro nihilo, tantum ut episcopo reperiri. Sed ad sui perniciem pars sinistra
potirctur emens annuali ministerio eoquo quis di- : pra3valuit; quicquid pro salute eorum gestum est,
cebatur sanctior, quo ad dandum profusior,co uti- hoc sibi pestiferum restimabant. Quid multa? Er-
lissimus,quo veracissimus *"". Sed de-">his nihil ratum ost, Sffiviturn --" est, nec cessatum est, donec
nostra interest, videat ^" qui fecit! expulsione ejus crudelitati suas et nequitia; satisfa-
22. Ottho, tunc potentissimus rex australis, et ccrent.Ablata estomnisspes restitutionis ejus(954,
subactaj Italicetuncimperitahat; cujus frater Brunp Dec. 25). Nam cum apud nos nativitatem Domini
(98) unicum et singulare in Christi ecclesia decus „ fcstive et opipare colcbraret, facta est in Leodio '-'

futurum, velut protiosissimus lapis multiplicibus contraeum gravissima conspiratio, quas nisi et hic
philosophorum pollobat argumentis (952). Advoca- penitus amoveretur, et in eundem locum Baldricus,
tur Ratherius (99), ot habetur, intcr palatinos phi- qui erat de'magnatorum terrs illius prosapiaoriun-
losophos primus. Quid multa? Nou destitit, donec dus, subrogaretur, scdari visa est non posse. Ad hanc
regiam illam ot inirificam indolom in omnibus disci- sentinam --- tempestates undique innumerfficonflu-
plinisperspicacissimam rcddoretet perfectam.Quod xerunt; navis ecclesiae laborante remige iluctuavit;
cerncns rogum tunc *'- maximus, eum a scholis gubcrnator ipse procellos» tempestatis impetum
cum tanto honore ut.per eral, evocavit,et in sugge- ferre non potuit. Gcasit igitur; cessit'-^ ne vince-
stum Calonionsis ecclesiaj post WidVidum *", qui retur a malo, sed vinceret in bono malum ; cessit
nuper decesserat, omnibus acclamantibus et gau- adversantium voluntati,ut suoeos gladio jugularet
dentibus, intronizavit, Ubi quomodo vixerit, quo- sibi. Obstricti sunt sacramontorum fido sponta-
modo docuerit, vel quid lecerit, qualiter pro pace nei"', ut si acciperc morcrcntur episcopum quem
ecclesiarum Doi so ipsum impendorit, quam in ec- petebant, invicta exinde firmitate auctoritatem
clesiis sive ampliandis sivo rostaurandis *'*, quam occlesiffi et jus imperatori tucrentur (955).
in privatis et "' publicis jedificiis componondis. 24. (957) Exacto igitur in hac destitutione sua
quam in ordinandis domi militiaique, quam san- C Ratherius ferme^bicnnio (101), deficiente ab eo mi-
ctffi *'* Dei ceclesiic rebus soUicitus fuerit, actu est litari copia, Ilaliam revertitur; ac ne quid in cjus-
admirabile, dietu laudabilc. modi nogotio imperfcctum rcstaret, quod curiosis
23. (953) Contigit oo temporc Leodiensem calhe- alienarum rerum invcstigatoribus*-' (scrupulum--")
dram vacare, Faraborto decedentc cui in emolu- ; commoveret, cum impcratore ^" germano suo
mcntum prioris magisterii magna (100) Brunonis prajdictus Bruno id effecit (961), ut eidem jam bis
induslria Ratherius est incardinatus.Quod quidem dostituto anliqua sedes Veroncnsis ecclesioe rcddc-
propter habundantem doctrinam et oloquontiam co- retur *^''.
Scripsit por idem tempus librum (955),
piosam, qua intor sapientissimos-'" florere visus est, quem appcllavit Frenosini (102), eo quod quasi fre-
non eidem solum*" ecclesiaecui praefuit,sodetmul- neticus nimis austcre-^" et ultra modum in Baldri-
tis aliiscircumquaque valdoproficuumforeputatum cum -3" inveheretur. Scripsit et alium quem appel-
est. Simul quia in illis partibus per zelum et conlen- Perpcndiculum (103), necnon et alium quem
lavit
tionem, undo fieri solet inconstantia ct omne opus appellavitSirmam(10iJ,inquoineundem Baldricum
pravum,quidam etiam sacerdotcs Domini, plerum- invehitur, porvasorem "', ut ipse nominat, suum.
que,quod nefasest dictu.terrona; plusjusto confisi D Est et ejusdem libcllus»^- contra anthropomorphi-

VARLE LECTIONES.
^^ argentea 1. ^»^ decorata
1. ^-^*
libito 2. *»» ita cdd. —
eo utimus quo veraeissimus 1. eo deterior-
quo veracior 3 *'» deest 2. *" ipse vidcrit 2. ^'^ suo tempore 2. -'' vvifridum 1 ? 2. -" re.stitueudis 2.
"'vel2. *'« suae 2. >i"
dootissimos 2. -'« soli 1? 2. -" iniqua 1. --„ sed vitum 1. --' est leodii 2.
"* sententiam 1 ? 2. "' (fefsM ? 2. «-'• spontanea 2. -'"
investigationibus 1. -'-^
deest i. 2. "Mpso 1.
"8 rcstitueretur 2. -^'' abjiccrctur 2. "» brunonem 1. ^.^i invasorem 2. «si ijjjgp 2.

NOT.E.
Ruotgeri vitam Brunonis c. 5, 6.
(98) Cf. Op. p. CVI sq(|. Ratherius non autc a. 901 , Vcronam
(99) Qui anno 948 iterum a sedc Vcronensi cx- rcdiit.
pulsus crat. (102) Opora p. 217.
(100) Totum hoc caput paucisexoeptiscxRuotgeri (103) Liber alias incognitus.
Vita Brunonis cap. 38 repetitum est. (104) Sivc Cuuclusio deliberativa; v. Operap. 203.
(101) Hoc falsiftn esse probarunt Ballcrini Rath.
 5Co DE GESTIS ADDATUM LAUDIENSIUM. 366

tas ™ i'li^''i). fliii Deiim, hoc cst ipsiini invisiliilcm A sollicHiidiiiciii.iin.i promolianliir.aut pcnilus adimi,
dcitntom.por niomhroruni linoamcnladcpingunt"'. aul ali<|uatcnus poasc niiiiui. llac (IlH)do rc '"
Synodica quo(]uo ojus ad diocosanos prosbylo- Stt;v&(114)Hungroruiii f;ens,o.l.qualom nunK|uam "•
ros (locr, ct ciiiijcclurn vita! cju.s (107), itinorarius tcrra nostra sensit barbariciii '''.a pcrvcrsis illocta
quoquo cjus lliiiiiam pcrpcntls ,108, sod cl scrmo- civibus "*, ti-ansitis Gcriiiuiii.i^ ct plciisquc provin-
ncs (|uam plurcs, in pasclia scilicol, ot in -'''
cocna ^^'"'Galila^cui jum oliiii="'iiobiiis illi; Erancorum
Doniiiii, et in asconsiono Uomini, cl ilic ponthe- popuhis inscdil " oinnia lcrro ot ignihui vastatura
costos, nccnon fostivitatom "" sanctaj Maria?,ctalia sc totam infudit.In hac acicCono prn;diclus'"cum
quam plura (109). suis scquacihus militavit; scd fII5) uhi Trajcclum
25. Gons '" qua>dam ripam insidct "* Danu- vcnlum esl, quam Mosa inccrtum qua dc
alluit,

bii (05'i'!. Provinciam quani incolit Panoniani voca- causa ah cis dcscivil -"^.Hungri Hasbanium**Mgni-
-'"
verunt antiqui, Hunpaiiuni niodorni; ex ([ua Hun- bus ct depraHlatione aggrcs-si, Carbonariam pe-
gri '^' vonieiitcs antoa nobis sunt insita sibi ot tunt. Faiiia ad nos pcrluta, mittiur e collcgio
naturali barbaric compcrli(]uam origine cogniti. nostro Huchertus fratcr paticns laboris ct fugitans
Quorum insatiata crudolitas suh Iloinrico "" rogo quictis,et somet impcndcrc paratus ob amorcmloci
Iransgrossa torininus Marahcnfium *", (]uos sihi p et sanctic rcligionis, pacisci cuin illis. Facta pa-
non longo anlo*'*impiausurpavitlicentia,plcrasquo ctione do solidis duccnlis, rcvertitur post lavc, ob-
provincias rogni cjus forro '" ot igne longelatequc sidihus ab eis acccptis.Scd nostri non satiscreduli
vastavit.Postca sub Ottone filio ejus, orta (110) cst — qua; enim ''* lidcs est infidoli".' — munire Tudi-
tempestas dissensionis '", dormicnte puto '*' Jesu nium tcmptant.quod "''Ragincrus'*'', suspcctam '^'
in pccloribus vigiluni anto forcs domus Domini ex- habens Leodienscm militiam,jain pridem df^struxo-
cubantium, ita ul quidani socii Sathana; rcgeni *""
rat ; rursus milito, prohibiti sunt mu-
sed misso
conarontur extinguero. Cassato "' prrDoi misora- nitionom firmare '''.Quid tunc agcrcnt immincule
liiinem hoc por sorpentinum sibiluni -'' concepto hosto? Sublata itaquc^^^-spe Tudinium potiundi ''^•'.
;silio, nequitia3suae virus portotius regniejus'*' nullaquc exstautc fidncia in rc militari— siquidcm
.era ditfudorunt. Erat (III) iu ca conjuratione luudata illa et cunctis scculis prxdicata Lolharien-

,
iiicops ipsius rcgis filius Liuduliihus, speofabilis sis ''^ militia in Hungorum adveiitu justo Dei judi-
"'"^
adolcsccns, ot unico clarus, si seducloribus mi- cio hchctata, suis munitionibus passim tencbatur
nime '^" crodidisset, et heres csse (954), non prodi- inclusa''^' — nostra qua; residua crat Dco dilecta
lor,maluis3ol'=',et (112) cum eo quasi quidam sti- monachorum turma ct sibi satis fida ecclesiamili-
mulus Cono,dux paulo anto fortissimus; quibus,ut cia^^^^moutemjubi sanctorum corpora Ursmari '''' et
ita dicam,omnia crant in manibus; agcndo ut plus C Ermini venorantur, diu ante ^'^ deliberans scandit,

habcrent, scd ut nihil haberent '^*- omnimodis effe- et de Dei fisa adjutorio, cum plaustrorum vel qua-
corunt -^^.Hii Hungros.antiquam quam pra;diximus liumcumque-'surculorum vel sepiumimpedimentis
p 'stem, soUicilaverunt, ut regnum in se ipsum di- cum *'" in modum munitionis cingit -" agente -" id
visuin invaderont; arhitrantes, hoc modo sibi -^'
ut crodimus Deo, ut ostenderct, r.umquam deesse

VARLE LECTIOXES.
anthropbomorphilas corr.anthropomorphitas^. '"depingit,!.
-•"
(ieest.2. -^'festivitate 2. -^"tunc
-'^'^

t.niporis gens quajdam, etc. Doinde sequitur Nos ut oinisso c.2S),2.Eiulein vero parralio exUit in libro de mi-
raculis .S. Ursmari c. I., cujus lerlioms 3,siii>nficamus. '•"'
G. q. r. uiteriorem i. D. provinciam incolens
,Iiiain Pannoniain vocaverunt antiqui ex 3. -" hungari l.interduni. -'" honrico 1. -'' marahentium 1.
;

'•- antoa 3 Dacli. '" ferro filio dcsnnt 1. — -" dissontioiiis 1 ? 2. ita et infra, orta tompostate facta est
iisaon.sio rogni 3. "^crodo 3. -"* sed cassato 3. -'" persequentium sibilo 1. -•^deest3. -" si seseducto-
us I. "" non 3. voluis et atqueS. "- habuerunt 1. -"^omnimode oiTecerunt ut nihil haberent 3.
-•'^'

ilccst 3 -" Hae ut uicere instituimus occasiono 3. "» dcest I. -'" barhariani 1. '^* illata i. civibus
II o; 3. 1
"'J gallio provintiis 1. ^''"
dccst 3. "' inscderat 3. *" quem pra'diximus3. "'•^ desivit i. qua
iitnr.i ab cisdissidium fecit 3. -'^' hasbaniam 3 Dach. "*» igne rapina 3.
q. e. vel qaanta f. esse
-'^^

:i'st i. 3. quod non multo anto s.h. l.m.Raginerus destruxerat 3. -'' ragnerus 1. ^"^ suspecta 1.
-''''

sod ab eodem misso rursuiii 3. -"' restruore, Deo postea compertum est, inaxime id agcnte, ut osten-
1' r.'t non in homine sed in so ot in sanctorum suorum patrocinio dofonsionem illos sperare deberc. Su-

!ata 3. -" dccst l. -'^ potiendi 1. potiundi et creboscente fama dcpra^d.Ttionis et incendii 3. -"' lotha-

'ionsium ni. i. d. i. in h. a. habelatas s. p. m. erat inclusa 3. '"' incla 1. familia Daclt. e. nostrae fa- -'•''

nilia id quod verum est rata, quod numquam videlieet desit divinuni ubi humanum cessat auxilium,
nonlem 3. ^" u. et e. c. 3. ''* desct 3. quorumcumque 3. '-" deest 3. -" cingunt 1. -*' agente
-"'••

- auxilium dcsunt 3.
NOT.E.
(105) Sermo a. 904 in quadragesima habitus ex- iHO) Ex Ruotgeri VitaBrunonis c. 10.
tat Op. p. .581. (111) Ex Ruotgcro, c. 18.
(106) Op. p. 409. (112) Ex Ruotgoro c. 19.
(107) Ibid. p. 373. (1131 Ihid. e. 20.
(108) Ibid. p. 437. (114) Ibid. c. 24.
(109) Op. p. 578-645. Cf. ibidem Prccf. p. vi sqq. 115' Hiac proprio Marte auctor pcrgit.
iTchiv. VII, 868-S70.
567 FOLCUINI ABBATIS LAtJBIENSIS 568

Jamquc nam '» effossus cst ct exporta-

(livinum, nbi hunianum ccssal auxilium. A rcndi sit proiiilus:
£tflvcnerat paschalium dierum sancta celebntas, tus.Voverunt tunc omncs iii commune.dicm illum
et in completione octavarnm ipsius, quje erant sibi et pos!tris festivum fore; et hsec est^^^cclcbra-

tunc '*' IVNonas Aprilis (Apr.2), ccce -^' in esordio tio ^'\ qu.:; iii nostris martyrologiis inscribitursic :

malutinosubila-'^dcnsaverat at r equorum ncbula, Quarlo ISoniis Aprilis cimnwinoratio merilormii

ct quasi de ^*" al>ditis terra; finibus emcrgfbaut Vrsmari cl Ermini, qno menwrmU Lohienses ^" ab
galearum "' mitia. Rxpavc.re *" nostri, ct moriem Huiiyrorum obsidione eripi. Ncc tacendum, quod
sibi prn^medilarunt -"^. Qui agiliores crant -''', hii "^ qui fucrant capti, in brcvi rcvertuntur

simulachrum, ut ita dicam, munilionis scandnnt, omncs ^-'>

sani et lajti (955). Ncc '-' Hungros islud
irtimo vere fuluram raunitioncm pcr sanciorum Dci inipunc cgisse passus est Dcns.Nam cum(il6}propc
intercessionem; qui ^'"
vero graviorcs orant iTtatc jam csset sunima dics ct incluclabilc lcmpus, quo
et impeditiores, substilere
-''-
;
qui subsliterant.ca- Ucus''--omnipotcns.propilius terra: popuii sui, ul-
piuntur. Obsidentur obtruncanlur in con-
alii '^' ; tus sanguiuem servorum suorum, vindictam rctri-
spectu aspicientium duo demonachis Teutmaruset, buerc '^ vellet in hostes corum, aggravata est,
Thoodulpbus, rcliqui captivitati -" rcservantur. rursus '" ultra moduiii ct oninino iutolcrabiiiten
Nulla cral inter obsessos cl captos distantia, nisi supofbia fcrocissimffi genlis Uungrorum, seducta,
'-' aani succcssu. Si(iuidciu, ut.
([uod secundum qucndara -''^
gravior esl c.xpectala crcdo, supcrioris
quam mors. Interea urgentur obsossi, nec
illata vcracissime diplum cst_: Antcruinum exulLulur^-'^.
ujli telorum aut lormentorum parcitur generi. No- cor (Prov. xvi, 18), ibi '-''
ceciderunt omnes qui,
striccontra-^^quiaproanimailliseratres^junctosibi operantur iniquitatcm. Pracvenit iminiuenlem ^*'v
clcricorumipsijetiammonachorumau;vilio-J',quam- pressuram hane ecclesi» ^ax. ia placito ^" regali,;
visillicitumsithuicordininrraatractare^^^^enitiobni- quod in Arncslat habitum fuil,e.\ iutegra condicta,^
xc.Jamquo'™hostibupirrunipcntibus,jamqueinrau- ex niagna jam parte pcr iniperatoris nostri(117)(ra-,
amplexibus haM-cntibus, plerisquo mortcm sibi,
tijis trumquc cjus sapientiam ^^" confirmata. Et rcvcra
plcrisque deditionem pingentibus, ccce ex respcclu tribubus et linguibinnotuit, quia non cst Dcusdis-^
miseranlis^"" Uei,exadytis="' ternpliduaj^^-columliie sensionis, sed pacis (J. Cor. xiv, 53), lanquam ^^
pvolant.quxtcrnacircuitioneacies obsidcntiumval- ejus inicio opcratusestsalutemin populo suo.lmpo-
lant. —
Subsequilur'-'^post hajcpluviapergrandis. i-atoris quidcm spiritus agitabalur inipso,quianon
qua^gentiliciamillissagittandiartcm cordarum dis- eral ei^"'tempus c.xercitum congregandi; sed (idu-
tentionefrustravit. IViclus^^^-quoqueacterror lantus ciam habuit per ChrisLum ad Deum ^^', qui potens,
in cos irruit, ut maturarent fugam '"°,et principcs' c^t salvare in paucis sicut in raultis. Aderat ibi
ipsi utcrcnlur '"' flagcllis '" in eos qui volobant C Cono, non jain dux sed milos, toto, ut putabatur,
subsistcrc. Abducunt autcm eos quos morli rcsi- aninio convcrsus ad paccm, quani paulo ante atro-
duos ccpcrant ^"'; ecclesia '"'^ sancti Pauli inocnsa, ciler imiiugiiabat '"'^cilicio incuibra doiiiaus, Ueum
et ccclesiamajoritemptata sed miserationc Uci sal- gemilibus, ut fortur, cxorans, ut si sic ejus sancta
vata.Thesaurum ccclesia; et 5'° optima qua;quc voluntas '^" cxistcrel, pcnnissa rcgi noatrq (104) ct
Tlicodulphusalius"'admunilionc!n quandam par- cxercilui ejus victoria, eum ^"' ah impiis.quibns se
tim transportavcrat.parlim in ipsa "- ccclBsia tef- prius male conjunxerat, pormitteret '*''
trucidari,
"*
ra obslruscrat. Uiotum poslea est "^ ct putatur utpossit in porpetuumab corumconsortio liborari.

V(U'um,quod a quodam capto pusillanimitatc siilic- liuporator indici ganxit*-'jcjuniinn in ipsaqua'tunc

' VAllLE LECTIONES.
» Expave.scerc
:

?='deest 3.Diirh. "• e.subilo 3. ^^= dre.st 3. ^fs

e.K 2 Ikirh. =" loiicariim et g. 3. 3.
-•'9 pr.i-^moditari 3 Dach. 2'-°
erant non dico nninitionem scd sim mun.s. immo voram m. 3. Rcliqui ="'

qui impeditionos crant fciatc aut gravitateinfra mnnasloriiclaustrasiibstitcre3. ''-impcditorcs subsistcrc

1. *"* alii, nulla inter captos et obsessos distantia, nisi mois,obLruncanlur in ffcspcctu aspiscicutium—
Theodulphus et Thcuniarus qui inter capLos visi snnt exccllculiorcs, rcliqui (lagcllati c. r. Intorea 3.
^''^eapLivi 1. -'' qua?dam 1. e.pro viribus rcsistere ct conglonieralo plcbium ct cloricorumo. *"'' ag-
-'-'"

minc 3i '"* c. quoniam pro a. i.e. rcs 3. -' jainquc piugeniibuy kjunliir in edit.; dcsunl l.Ubi eo vcn- —
tum ost,ut dosporaretur omiiino,(antuin audiebatur :« kyrie elcyson » et « sante.lJrsmorc ad,uva,)> morc
gentis usitato.Jam irruplionem LimenLibus, jam in miiLuis osculis hu;ientiLus,jam plerisque diidilioncm
pangontibiis K. '"" miserationis 3. 5'" ab>iilis 1. ^^^^ d. e.v a. t. c.3.. ^''' Sul>sccuta eslillico pluviapra'-
grandis 3. "" Pavor quoque ac timor3. ^'^fugel. "" vetcrentur 1. ^'' flagris 3 Onc/i. ^''" (juos infra
ceperant 3. '"' Ecclesiain 1. Ecolesiam saucti PauH et ambitnra claustri ignis consunipHcrat, (lormitorio
illa^so et monasterio temptato sed ni.D.salvatoS. ""eto q.dcsunt 3. '" a. partira socun^ ad m. q. t. 3.
"* in e.ne inveniretur terra 3. ^'^ decst 1. '" putaLum 1. "'° denique e.ct e. est. In. eoiumcmorationo
auloni tain iiiiriiioa' lilioraLionis iliem illam fesLivam sauxerc sibi cL posteris.Et hivc' ^'^ dcest l. ^'" co-
lcbritas qii.e iLa i.iii n.ni.3. ""iaubicii.^^i^s 3. "''cLiuiii bi3. ^-"o.rcvcrsi suuL .5. "-'
Ncc cL i|isam genLLm
perlidam ne(|uaquain p. esl (L inipuuc istud c. siquideiuanno subscqucnle cuni ja:ij propi; 3. "-- quo
p. deus t. 3.' ^^ r.vellet V. 3- '^'^ deest it.
-^-^ a. s. 3. '«"^
e.xallabatur 1. ''"
cl ibi 3. '«i immiteni 1,
I. b. p. 3. '^" benoplaoito 1. "" sapiciitia 1. '" nam hujns 3. •'" deest 3. ^'^ doniinum 3.- "'* cxpu-

gnabal 1. *^^ s. v. ejus 3. ""* cum 1. ^'^ non p. 1. ^^ 1. quippe indici sanxerat 1.

NOT.E.
(IIC) ncTi'cbua capilis ex Ruolccri cap. 35 doscri-
'"-^'-'--^^^
(117) Ita R'aotgerum
" ad vcrbum cxscribit!
?>y'-^4''''^'-'-
ptasunt. -
i,-
S69 DE fiKSTIR AnHATlIM LAUHIF.NSIUM. 570

cnit vicriliii iianoli LmirciUii mnrtyi'i:!,pfT rujus iii- \ siili.nn iiiliil iIihtiiI. Si rrspicfirfs ;i(l n^ligioiiom,
lcrvoiiliiiii silii pnpiiliii|iio siin ipsiiin Diniin pnpnscil iiiliil illn ipmiilum nil Ihcioin suliliinius, ni iiil vo-
CS30 rclugiiiMi. Pcnpnsiliiin *>*' siiscopli nporls ne- hint;(rinm ot invncatiim ««'(in iiiiiiiiliuliiim rcnim
pal ™ rxpoilire bollimi (IHV. |" inin siuiclio rcslivi- occnpatinnom onriiiiilcinf|uc inilrriitigalum porciir-
Intis ilihiciiln siiscopliiin.vixdiiin voi'.porlit!0 crcpii- sinnom —
ipinil iiiniiachuni iiiiiiiisilocot niliil illo —
sciiln •'"',I)cu iiiii-oricni'ililcr ilispon.^-nnlo cl |rn snis nlijccliu'!. In scrmnno ipsn laiitn illi (livcrsilas, ut

pup;niiiito, sulis lclicitcr poiactuui ^", iniscr;iii(linii cuni prolmpiorctiir, vcrha ipsa (iu;isi
'''''
Irutiiiaret,
post viclnriiiiii Cinnnnis inlorituin, glnrioiMSsiinuin ail ultimiim multimodas cavillatinnum strofiis doc-
•""
iinponitnris triiimphiiin.rogcni ipsum harharorum, tus vcrsutinruin rliclor iutcxorct. Ilic (juia, ut
rliicos ol (iriucipos cnptivos, trnpli.va ^*' jior tol;ini dictum cst, invilis ('ratrihus promolus cral, unani-
rc^ni "' illius Inliliiilincni nsi|uo ml ojusilom goiitis milali t'r;ilriini cxnsus erat. Cniitigit (luudaiii dio,
liiios lrcipicntissim;i,qii;o oiiini;i prni>iii iiulustrinin insl;uitc vindoiuinrum tomporc, conscdoiililius fra-
nporis nil Inuiloin ct !;lnri;:m oinnipotentis "' Uci trihus ct iioscio qiiid Iristo confnhulnntibu.s "''', su-
oxspoclunt. pcrvcnirc Erluinuni,quom tanta ca;dc fustium mul-
2f).Nos ut ;i (livorliculn;iil |irnpnsiliim rcilonnius, ctati suut, ut pulnrotur csse mortuus ^'^'. Quos ut
Bildricus occlosi;o Lcnilionsi pr,ror;it.ls nvuuculiim
sanin i>-_:
Unp;inorum :i:,:
:!.'.-
3'.o.:uii .._; i.i.i
ufijff, cfdclint, — — ._
prn oo quodj
n disccssisso porsonsit, paiilulum pnlpitnns siihduxit
sc.ct ail Dcmard 1101 tunc ad vocn tu m con fngi t ,cuju s
cum in opisoopnlu adipiscendo illo^^^^plurimumju- auxilio postcn Hrcli;icum ''^"
prnliciscitiir,uhi quan-
vcrat;qui Ilaginorum •"* post mirilicnm cst invontum vincnrum cliquat ct.abducit, et
illain Iluu- tiiiii

groruni lihcratinnom coclesiam sancti Usmnri oni- in Incis sihi opoitunis recondit. Rogat.pricterca
luum primas, ot ntinnm ahhinc solus! non oxhnr- ll;igiiioriimcum H;ildrico poutifice,ut dics untnlicios
rtiil vinlurc.Odninum quoiidam ndiis insoquchntur, Dninini Lauhiis celchrcnt quod ct ohtiuuil. Erat ;

(|ui npud ccclcsinm pr;ofntnnr'*'H'onliigiuni focor;it, tunc vidcro ahomiuatinncm,stautcminloco uhi non
volcns aliiiuuntum ah nrniis rcspirarc, inilitihus dchcret.Nani cumcs cuni conjugcin sacrario cccle-
suis in locis dimissis. Nactus occasionem Ragine- aia)mat)sitahat,ct mcnsa.qua ""• sacratissimum "*'
nis advolat, ut inspcratnm in ccclosin cognt; qucm Domini corpus ahsumehatur ^", ministcrium cal-
incrmcm nh ipsis snncforum scpulcris, qnx lunc cianicntoruni ct patcrarumscu scutcllaruni efllcic-
forte pntch;iiit,cxtrnl:it, ct in ipsis ntriis antc vcsli- hntur. Pcrncta igitur nat;dicin dicruin celchritutc,
bulum ccclcsi.c cnpito truncnt. Esto, fuorit dignus uhi discossum cst, fratrcs sihi minni undc alii in-
illc ha-c pali.sed obscrvanda crnt oportunitas tcm- gurgitarcntur, ut illud go,nus hominum querulosis-
poris ct snnctitas loci De
satis expcrtum
! simum,in commune dcplorant.Assnmpta igitur '^'.
loco jam
erat,qunni Dco carus, patrociuandomnni- G auducia. Fontnnas "" (119) petunt, villnm quam
quam in
ficus, qiiam iii violntoribus vindex et sevcrus do Sambra alluit; ihi quantum viui cst rcpertum
;
—
oporluiiituto tcmpnris ille vidorit,qui hKC in vigiliis nam ibi aliquantulum portionora occultnvcrat —
Oifiuium snnctnruni, dum vcspera; celcbrarcntur, capiunt ct abducunt.Profcctus fuerat Erluinus Bor-
vd Icgit Raginorus intcroa Erluinum
vel audit. nicriacas,ut annonumqua; ibifuerat vcnumdarct in
quondam sibi iritimum facit. Erut autem a Gem- solutionc dcbiti, quod in pr.fcfato obsonio oppigne-
hlans ^^ nionastorio, quod quidnm Wihcrtus '"'' ravcr;it. Qucm fratrcs insccuti cuni multitndine
mundanu^nnhililnlis titulisinsignitnsin propriosuo niiigna populi,ita iueum dcbncchnti su;it,ulmirum
construxcrat (118), et in quo ipsc vcrc conversus fuorit.quod mortcm evasit •'"'. Scd ad abb;itcmpro-
ex mundiali militia fucrat; qucm inibi abbatem, motus ^'^",omnos a monastcrio pra:ter paucos expu-
cni ipsc pauper Christi rcgularitcr obediret, pra;fo- lit.Qui ob hoo magis irati, nc longius scrmonem
corat. Hic ErUiinus R;igiiieruiii adulatione assidua prot!ahum,tres ox illis.qui juvonlutis ct propinquo-
'" lactahnl,et paulatiin cl per inrrcnicnta ad Lau- rum ;ulniiniculo ceteris prwstabaiit, niagno satis
biensisabhatia^ambilum anhclahnt,nec dcstitit, •'•''' profcs&ionis et ordinis cum pcriculo dormitorium
donec ad pra-posilur.^c honorom, qui tuuc major noctu aggrcssijCum estrahunt,ot non longcub am-
habcbatur, amotQ Bljtardo ipsjus moiiastcrii' mo- j) bitu claustri prolractum ^'^'',
oculis privant, partem
nacho, invitis licet fratribus, provolicrctur ^^''.
Erat ctiamlingu,i.'nroputnnt,soilnonusqucndprivationcm
autem vir.inesiguo ponens mcndaciura,cui ad ver- loqucl;e.Etquia,utdicebat,martyrium desiderahat,

VARI^ LECTIONES.
'"* et,p..3,; ^'Hipget exppdire. Bellum 3. (t'ii//(;n« fc-rTO;-). ^*" c. v. 3. ^ti
actum cst 1. deesl i.rjj
^''^
"* d. o. 3.
r.,3.
'
'"" r;iginorium 2.
'''' drf.^it 2
''"
r;igiu€rius CTn-. ragiiicrus 2. jfafi i»/>-fl.i;;[
'"'jpronnminulniu conliigcrat s. '" gemblaccnsi 2. '•'' (k'C<:l 2.qiii jml insignitns a4;/. Wihortns nnmine:.:
:
,

''-'soduhi nd >. ''''digiiilutcm S. '*' promovcrclur 2. quoi|uc 1?2. ™'^ doctunii. ^'M'ahuluiitil>u3.,i
'"'''

*''"
2. 5^*
p. mnriturus 2. ^^' crdiaciim I. . in qiia 2. suiictissiinum 2. ^'^- ubsuniobal l.suiucbutur
•'•''
, ,

2. ™^ sihi (J;)roMl. "^' font.anos 2. ^" enm morteni evasissc 2. ^'^ p. fratrcs scmpcr suspectos ha*!.
bcns, omncs edd. ^''^ pcrtractuui 2.
NOT.E.
(118) Cf. Sigeberti Vita S. Guihcrti c. 4-0. 0. (119) Foutuino.
 S71 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS 372
ipsesescfcfcUit.dumstatimpostheccnaviimposilus, A rcs ^"'
summa (lccumbebat,diem clausit cxtremum
domnus abbas '" post-
metuens nc denuo impctcrctur.Gcmblaus''^' est de- VI Idus Oclobris (9G5), ct
vectus et quod proevidere antc debuerat sanus, de-
;
quam biennio paralysi dissolutus cst, postquc
clinavit dcbilis et cxoculatus. Et quia, sicut scrip- quinqucnnium quam praesse ''" coepcrat, in mag-
tum cst : Impii (ujcv.t impie, neque omnes inleUiyent na spc futurae gloria; dcfungitur m Nonas Novcm-
impii {Dan. xii, 10), ct alibi : Qai in sordibus est, bris anno utique nongcntcsimo Dominica
'*"'

prmdictam ccclc-
sordescatadiiuciApoc.xs.u, il),\)OSi incarnationis.
siffi sancti Ursmari violationcm Raginerus tyranni- 28. Post haec domnus Evracrus ^'^ Folcuinum,

dem muUiplicat, pauperes premit.etresecclesiarum vere peccatorem, ffitate juvcnem, Laubiensibus ^*^
non Dci sed suas facit(958). Pro quibus omnibus a pi\T.fc'cit abbatcm ; quem, cum csset idcm pontifez
domno Brunonc vere pacifico apud sanctum Sal- Coloniae in praesentia imperiali,in frequcntia magna
vium (120) evocatus,confessus, et ItcsK ^^'regi.-K
^"o
populari, recitata '" prius ct lecta fratrum e lo-
majestatis convictus reus, proscriptus est, ac per- clione, ibidcm ordinari fecit. Ordinatus estergo ab
petuo exilio (damnatus ac ^''')
deportatus. Multum Ingranno Cameracensi episcopo die ipso Domini
itaque in hoc illi, licet invito, consuitum est. Quo natalicio (Dec. 25). Indc reversus, et loco potitus,
cnim diuturnior est nequam, eo sibi graviorem et t» plura suo arbitratu egit ; unde '" et (ortuna in
loginquiorcm eomparat panam (121). plurimis eam scrvire fecit. Ratherius adhuc —
27. Intcrea Baldricodccedente (959), domnus Vei'ona3 erat. Qui pcrtajsus civium insolentia ^'^,
Evracrus ex Bonna decanus, Brunone concedonte, simulque suspcctam habens innatam illis et pecu-
cfficitur cpiscopus, vir ingenuarum artium littcra- liarcm pcrfidiam,de rcditu cogitabat, proponens il-

tus. Hic domnum Alctrannum undccumque doctis- lud, quod in aliena patria sffpc quidem bene vivi-
simum ot in lege Dci exorcitatum '"- ac cloqucn- tur, scd male moritur. Mittit igitur ab abbatem )i-
tem, volentibus omnibus,Laubiis pnfecit abbatem brum (122), quem prsctitulavit Conflictumduorum,
(960); ubi itavixit, ut servum Dei decuit.Nam cum per eo quod in eodem disputans, utrum revcrtcrc-
ante permissa fratribus rerum ^"^ peculiarium
eum tur necne, anxius fiuctuaret, simul et rogans, ut
et tricliniorumsolummodo impunitas fuerit'"*, de mittercntur ei equi et comites, quo expeditius ab
eetero honcste quidcm et in communc vivebafur ;
eis iter accelerare posset. Factum est, missum est
hic, quomodo instructus fuit, omnia ad rcgulam (9C8, Jnl.); venit ille, afferens secum auri ctargenti
correxil. Ad cujus supplementum domnus Evra- non dicam '" pondera, sed ut ipsius vcrbis utar,
crus'"^ rcstituens ei villas ante abalienatas, Gimia-massas et acervos.Ex quibus a Lothario rege mcr-
cum videlicct,quam Folquinus quidam sibi et filiis catus est sancti Amandi abbatiam qua vix una ;

in precarinmacquisierat,etStratam,quam.A.dclarilus C nocte potitus, eam, ut crat mira; levitatis vir, de-

in beneficio habebat,et Gosiniacas.quam Heribran-
dus ffiquc in prccariam tcnebat, el alia nonnuUa.
Sub illo omnia fucre nobilia, praeterquam capsa;
reliquiarum prffigrandes ct aurcK noctu furto sunt
^'^
ablata;, ncc earum quid repertum, prceterquam
quod erat ligneum. Erat ct crux aurcola, quac sub
relinqucns '*', .\lnam (123) revertitur villam,quam
munificentia domni episcopi promerucrat. Inde
quoque simili modo monastcrium, quod Alium
montem (124) nominant, dato magno precio com-
paravit, ubi quicquid sibi prKcipuum in ornamcn-
tis ^" et vestimentis ecclesiasticis fuerat, quaiquc

Erluino confracta a fratribusinredcmptionc sua^'" ''" antea ipse ecclesire nostra' largitus fucrat sed
Raginero cst data. Hac igitur diu desiderata pacc postca resumpserat, facta donatione congessit.Hoc
jam tandem sto polita, citissime ecclesia nostra quoque derelicto ''", Alnam denuo revertitur per-
est destituta. Nam domnus Bruno, in quem acto vix "'**.
Dederat autem ei et abbas
VARI.-E LEGTIONES.
^'^
5*^ gemblacum 2. ^'^^
deest i .
^""^
dcest2. d. ac. dcsunt l. ^'^- exercitatissiinum ad eloquentissi-
mum 2. '''^dccst2. '' impunitate 2. '' E. juvit plurimum ci r.
^"'^
quicquam earum 2. ^'' re- crfiL
dcmptionem sui 2. ^"' rcruni 2. ^'^ a.alctrannus2, ^'"postquam biennio profuerat paralysi solutus est
et postquam quinqucnnium prsesso 2. ^" numcrus dccst 1.2. ^'- eurarcus fulcuinum 2. "" laubiensem
2. 3" rescita 2. *"= unde fecit deusM. —-""^
insolentiam 2. ^" modica 1. ^" dimisit alnam reversus
2. ^** o. et desunt 1. ^™ quod 2. ^" hic quoque dc reliquo 1. Hocque d. 2. "- ita 1. 2.
NOT.E.
(120) S. Sauve apud Valentianas. Q bundautia,asseveransejus lutamina revixisseaurca
(121) De hac rc scribit auctor Vita; Gerardi Bro- quondam t-jmpuscula. Cujus rci indicio est Ragi-
niensis abbatis " Fuit Ottoni fratcr Heinricus,pa-
: nerus comcs Hainnocnsium haut ignotus, cogno- ii

tri quidcm cquivocus, sed longc distaiis moribus.
Instinctu enim reproborum fratri rebcUavit infidus.
Et ut iiientio flatquantulunicuiiKiuedealterofralre
ejus,ducc atque archiepiscopo Brunonc, cujus ni-
mirum mciiioria est in bcnedirtione,quisnain qucat
condigna rclatione virtutes ejus cquiperarc ? Sub
mcnto LongicoUus, qui,auia tyrannicc suis impor-
tunabatur provincialibus, ot noluit resipiscere, sc-
mcl cl secundo commonitus, nunc usque cxulat in
ignotis regionibus,procurante industriaambidcxtri
archipra;sulis hujus. »
(12:i) Qui nusquaiii invcnitur cf. Rath. Cf. ;

cujusprocurationesagacissima,radicitusamputaiitc praif. p. XV.

improborum spuria vitulamiiia " tanquam arbor (123) Aulne ad Sabim.
fructifera rciloruit Lotharingia pacis etjustitiu? ha- (124) Haumont, dioccseos Cameraccnsis.
(a) Vitii lamina, cod. Guelferbyt. unde ha;c edimus. (b, Haninixnsium , iJ.
578 DE GESTIS AnnATUM LAUniENSIUM. '.74

cuni conscnsu frulrum villas Slruliim rt Giisiiiia- \ oaipUim, i't Uno noncoilnntc sntis flcf^nns pr^rfcc-
cas, fl abliutidlani saiicli 1'isinari, cl aliuiii (|uuin tum. In cujus inlrdilu fecit vcstihuliini, in qiio jicr
Waslaro nionaslcriuin vocant. Scd ipsc locuni '"'^ sublerrancos incatus aquo! ductum fccil, qua; sur-
noslrum sompcr cxccruns, nldjali insiilius inaclii- suiii obullicns ihidcm Hcatnrirc viilctur, concavaria

iiubutur, insliguntilius cum '''•"

uil lioc
^'"'
nonnullis. liuic superiori i\'ce[)lnculi) pra;purata, qna.' pcrqiia-
Quid inultis moror ''•*?
Ad lioo ros vcnit, ul ulilius tuor forumiiiu in suppn^ita nlia nqiiam cribaiis,
ccdcri^t loco, scions sic quoiiuo cpisco|iuiii vcllc. snflicicntem fratribus adniini.strntioncm aqu.T dis-
Nam dc co nihil nostrum ost nliud diccic. lla- tillul. Quat\ rcfcctorium a domno Ticdono '"* epi-

thcrius, ul ostcndcrel prioris iuimicitia; causas, scopo cnnsccratum cst cum ccrcis cl limiamalcriis
locum invadit, mctuens abbalis animositatcm
et et omni quo domus consecranda cst apparatu. Ec-
siinulc|uo coj,'iiutioncm cjus, qu.-B non crat infima, clcsiam sancli Pauli, quam Hiingari inccndorant,
i laustrum in nioduiii castclli ciiigil, do mamiiio- rctcxit, cui donium infirmoruin anncxit; oharnbii-
nu sibi, ut dicohal, rcsiduo qiiorundam principimi latorium eluustri, si ila diccndum est quoniam —
ad hoc cmplo ailjutorio ; ecclesia i|uo(|ue sancti nunc non aliud quoiuodo nominandum '"' sit oc-
Dionisii,quam emerat a comite Roberto viginti li- currit vocahulum , nullum —
erat pratcr capituli
brarum taxato prccio, hujus rci causa sponto ca- domum ct ligncam .Tdiculam, qwx prioris refectorii
ruit. Nec quid, quantum, cuive ob ^'^' id darct,
B januam vcstiehat""qua; annuatim scindulis*""' opc-
quic^piam pciisi habuit. Quid plura? .\iinus illc riebatur""; sed ubi exsiecata} craiit, foco ohser-
'"".
sic ductus ost, doncc '"* dcfiinctus csl Evracrus opi- vicbant Hoc illo lapide cinxit, ct faclacontigna
scopus et iu loco ^^^ cjus Nothgcrus successit.Cujus tionc, asseribus "" cum fcrrcis clavis texit. Eccle-
(125) animi dotes et virlutum summam si pcrgam sia quia per so satis clcgans erat, ut in ornamentis
dicere,quoniam adhuc superest (120), adulari vi- elegantior redderetur operam dedit; quam de pul-
debor. Unuin pro certo iliceiidum est, qiiod vir chra pulchcrrimam. Cujus allaris tabulaiu,
fecit

sit, in quem spiritus Dei donum singuhiie contulit (juia nulla crat, fccit argenteam; domum ipsam al-
veritatis et lidei. Oui nolcns primordia sua levia taris ct laquear ipsius apprimc '"'Jpinxit pulpilum- ;

aut prKcipitata habcri, evocatis abbatibus, Werin- que evangelii tali modo fccit "", ut essent quatuor
fredo videlicct a Stabulaus et Heriherto ub .\nda- emicedia altrinsecus e regione in modum crucis po-
gino, cum aliquibus fratribus.prinium conspirulio- sila, qu,-B cx a;re duclilia, ct ad lihitum artificis per

nis cxordia quKrit, inventa trutinat et discutit, loca scalprata '" ct deaurata, postihus undiquesse-
discussa dcinuin judieio utitur. Ubi perspexit om- cus "' deargentatis, in septentrionali parte fu-
nia esse frivola, fratres ahbati reconciliat ip- silem habent aquilam optime deauratam '" qua; in-
sum restituit. Ratherius Alnam revertitur, ubi C terdumalasstringit, interdum alis extensiscapacem
uterque, ipse videlicet et ahbas, sibi reconciliatus, Evangeliorum codici locum pandit (127), colio-
de rcliijuo deguit. Qui postea apud Namurcum, quc quasi pro libitu "'• artificiosc ad auiiendum
cum ihi forle cum comite aliquantulum moraretur, retorto "', immissis "" prunis fragrantiani super-
vila dccessit. Cujus corpus ad nos delatum, ponti- iiiipositi tluiris emittit. In occidentali autem parte
(icalibus cxequiis solemniter celebratis, bonorilice ejusdem ambonis versus populum fccit altare in
cst tumulatum *"' in ecclesia sancti Ursmari ad honorem sancta; crucis et omnium sanctorum, cui
partem aquilonarem. ct tahulam argenteam anteposuit, ct desuper vivifi-
29. Pace nohis per Dei gratiam Nothgero agente cam illam Domini imagincra, quam nostris adhuc
firmissima collata, doninus episcopus Leodium re- terris incomparabilcm ipse quendam ut faceret ma-
vertitur,reliquum tempus in innovandis sive deco- gno precio locaveraf^^^erexit.De reliquo ornatu ec-
randis a;dibus et ecclesiasticis rebus multiplicandis clesiasticoetdemultiplicatione lihrorum in armario
consumens.Nam, ut verum fateamur, nullus pr»de- non vacat dicerc sufllcit cx superfluo hoc *'* teti-
;

cessorum suorum, (juantum recordatur opinio,illo gisse. Feeit ct coronam argentcam, in qua versus
amplius Leodlensem ecclesiam rebus au.xit, a;difi- scripsit. Fecit et campanas duas majores, quarum
ciis nohilitavit. Creverunt illo tempore ct in mona- r» unam, qua; maxima crat, sancto Petro, et aliam
sterio nostro a;dificia nonnulla, instinctu episcopi, snncto Ursmaro dedit*'^.In ista versus hii inscripti
opera abbatis facta. Refectorium a fundamento sunt : Jussu Fulmini me condidit artificis vianus

VARL^E LECTIONES
''^ monasterium 2. 305 hajc 2.
^^'' dccst i. "i6moror2. ^'^' oh \A dcsunl 2. ^^^ A. i. e. a. dcsunt i
*" locum 2. ""> reconciliavit 1. *"' reliqua capitis dcsunt 1. '"- ncdone 1. *»' diccndum 2. nescie-
bat 1. *»» scedulis 2. scidulis 1. "'^ vestiebatur 2. *"'' descrviebant 2. '"" assilihus 1. '"' optinic 2.
"" linxit 2. '" sculpta 2. "- undique sc sccus i ? 2. "'' dcargentatam 2. "' lihito 2. *' ' ct iterura
reducto add. Dach. *"^ invisis 1. *'" dccsl 1. 2. "" hoc tantuni '' dedicavit
?

NGT.«.
(125) Cf. Einhardi 'Vitam Karoli c. 18. (127) .\quila aerea cjusmodi in basilica Aquensi
(126) Fbiit a. 1008. esstat. 55.
S7^ FOLCUJNI ABDATIS LAUBIENSIS 576
Uanidis, ml lamlcmTiiudis.lw alia tanUiin- y^ uos quoquc "' volumus, ut tali modo fccnus pcr-
isluil

modo : Fulcuinus Deo et paCrono suo san-cto '^° Urs- solvimus.

maro. 31. Fundus est, quam "" Villam Reliam (128)
30. Ecelcisia *-' trans Sainljiam in '•--
niontc quom vucant; is '*' nobis vicinus cst, el in co '•'^ niemoria

nos Sanciorum, vulgus Pulclirum vocat, cjustem- sancti Ursmari. rcrunt cundem virum Dci, dum
poro ccepLa cst occasiuno hujusmodi. Arebal quo- mundo regom apud Lyplinas commo-
exularet, el
dam tempore *-' terra, et dencgatis pluviis, desu- rantem *^'
urbeni crcbrius invisorel, quia locus con-
'-' sole lorrcntc, Ilclia; tinicbantur tcmpora. tiguus viaj est, illio solitum rcquiescere; atque ibi
per '-»

Omnis plebs et tota provincia cucurrit cxpcrla *-'

dcntem, qut ob nimium doiorem qua valitudine —
sibi ad sutiragia, sanclum viJelicct *-''
Ursmarum ilicpluriuium laborabat —
illic deciderat, inibi do-

patronum '-' in hujusmodi auxictatibus ad Dci

*-'•'
fodissc. Locus isle ecclcoia sacer eral, scd civium
gratiam repropiciandam assuelissimum, rogans "" ncgligcntia destructa fuerat, altaro '°* tamen loci
abbalem, ut prolatis sanclorum pigneribiis moro incultumrcmanserat. C.a;cus quidam ibi crat,cui in
lctaniarum circumfcrri oa praiciperet "'.Rcmabbas mentcm sedit, ut altare viminibus cingeret, ne pc-
ad fratros rcfcrt, laudanl dcvotioncm plcbis.dicunt coribus aut canibus adibilo esset. Qui quadani die
ei *^-, satisfaccrc dcbcrc "^. Indicto crgo "* geiie- .

^
pucro prajduco in sivam perrexit, dumquc virgam
rali jejunio ct *^^ dic praifixo, plebs tanlaconfluxit, '
ad se applicat, ut eam cum ferramento capularet '^^,

quantam "''
in unum conglobatam "" vix *'' um- iii^''^ ipso conamine oculi cjus ita apcrti sunt, ut
quam ncmo. Producuntur
vidit '-^'
in feretris com- clare viderct*".
posita sanclorum corpora, non sine magno *"> po- 32. Anus quajdam apud nos erat, qua; interdum
puli luctu pcrmixta la:titia ct quia lanta crat populi
; ecclcsia; stipcndiis, intcrdum fidelium clemosinis
mullitudo, ut eam '" cujusvis campi quamvis lalii;- alcbatur. Cujus raanus dexteraita crat contracta,ut
simi vix capcrot ampliludo, proposucruut, ut "- hiis ungucs digilorum volam palma; vidercntur perfo-
qui uUra "^ Sambram erant primum salutanda de- rasse "'. Hasc dic quadam, qujc habobatur Dominica
ferrentur in monto supra memorato ct in loeo pras- cratqucquadragesimalium diorum tertia.inecclesia
viso. Ibi tanta fuitpopuH devotiu,ut non possil pro- sancti Ursraari loco suo stetit, ot inter missarum
scqui "' scripto. Ex sumptibus, quos largitus cst cclubrationem subito intremuit, cum subito.etpro-
''^ incommodi
popuIus,designata est, et incepta ecclesia quando ;
pter diuturnitatcm illa insperata,
'

vel a quo crit pcrficienda, in Dei est providentia. cccperunt se nervi digitorum cxtcndere et manas ad
Reporlata sunt et citra; et hic nihilominus tanta offlcium suum redire. Illa ut persensit, eccJesiam
crat mullitudo, ut iuvicem artarcnlur. Ostendit el vocibus complevit. Plena erat ecclesia, subsequun-
Dominus dcvotionom istam plcbis permeritasancti C lu'" "'* onines Ct'() <jralias! Deo laudes, neminc :

Ursmari placuisso.Nam ipso die in magnacojli

sibi taccnte, in commune dicuntur. Gurritur ad mo,
serenitatc obnubilato **' acrc, faotus est sonus sub- ubi eram in ecclesia fortc majori, unus post alts-
secutura; pluvia;. Qua; postea tara larga profluxit'*'', runa aliquid apportaturus novi, et quasi non prius
ut satis sufficeret, et copias anni fertilissimas rcd- esset dictum, rumigcrulus afferebat nutjLus gau-
deret. —Et '" quia parum hoc de vii-tulibus sancti diorum. Nos illico.ad ccelcsiam scandimus,invcni-
Ur^mari pra;gustavimas, et ad nostri temporis fic- mus illam prm miraculi stuporcstanlomcttrcmen-
ccm, sicut proposuimus, Dco donante pervenimus, tcm, attamen sanam. Laudavimus Deum, et ita
libct in finc opusculi in miraculis ejusdem '*^ patris discessum est.
aliquantisper immorari. Nam si quod promissimus 33. Mulier quaedaui plcna dcmonio, a parcntibus
VARl.-E LECTIONES.
'^" sanctissimo 2. '^' Ecclesiam 2. iiui eccla lcgisso videtur. '-- sambram quam nos I ? 2. " sequen-
tia om. 2. exstanl in miruculis S. Vrsniari (3.) o. 2. '-'.s. d. coquentc 3. ''" timcbant I. ad nota
sibi ct sxpius cumpcrla s. 3. '-''
utique 3. '-' p. ad. d. g. r. in n. a. assuct. 3. '^' hujus 1 ™ rogant
3. '•"
permitteret 3. "- cis 3. '-^^ debcri 3. '^'igiturS. '35 et d. p. toimi 3. »''« quanta 1. '^' denst
1. '^ vix aliquis unqiiam vidit aut nemo 3. '" csto ducunt 1. "" multo 3. **' eam in unum aliquis
campus quamvis latissimus nequaquam eaperet et omncs nihilominus ad salntanda sanctorum corpora
piqiulari frcmitu impingercnt prop. 3. cujus lecliones aliquas lautum in scqucntibus annotavimus. '•* dee.H

i. *'' qui ab ulteriori partc Sambra; 3. '"pcrsoquil. '•"' obnubilatio 1. "" perfiuxit 1. ''"^ El quia ad
n. t. f. —
porvenimus et nunc se occasio obtulit, ut paululura hoc de virEutibus Ursmari pra;gustaremus,
libet uborius aliquantulum iu fine opusculi nostri in ojus virtutum miraculis immorari, ut qui fuit ini-
tium, sit et clausula libri. Nam sic sponsionis nostrse raemorcs,fo3nus porsolvimus, sed et ipsi percipi-
mus. Diccmus igitur nou ea qu.a3 plura ab antecessoribus nostris aut neglecta aut obliteratasunt, sed ea
quo; ipsi vidimu.H aut ab his qui viderunt audivimus. 3. Hxc vcro viji libro dc miraculis S. Ursmari scriplo
convcniuiU. ""^
cjus 1. '^''quodl. '-^" quem 3. *'' hic 3. *''- ca 1. ''^ commoratam 1. '" tantum
altare idque iucultum 3. *'' c.ipularct 1 ? '"^etinl. '^^i at Isetior redditus in rccomponsatione bcnc-
Uoii ox lacult iiula su:i ilbuu rc^cdificare cccpit,, g.ratias agens Dco, qui sanctum Ursmarum in pluribus
miraculis mirifioc mirilioavit. add. 3 ubi ordo sequeiilium diuersus. *''' perforare 1. '^' diutuitatem incon-
modi 1. "'" obsequuntur 1. .,

NOT/E.-
(I2S) Vellcrcillc. nENsciiEX'.
 577 nE GRSTIS AnHATIIM LAIinFKNSIIlM. ".78

;i(l »:iiii:ti viri .•?f;i)iilchnim *'•'

ullr;id,i ohI |iiiliiis
\ ^5 ''".
iKdsn^^^qiiidam cral in scrviliu rnilris aici
(.iodcsonlci '*
"'^
qiiiiiii luliliida ;
pedi'!', iiKinu.^j rl ndlii arcebuiil falciamcntoriuni "" artem n^cns *•",
vindilii; i^ultiirc smluin el lingun liorriliiliaf|ii;cflaiii (|ui'm apucro cnntraclum omnci*cof;nf>vimu3,itn ut
proriri^bal "'ct IWtiihi. .Auilin^ti iulcriliiin i"aiioiii "" |)roj,'ic(li iiuoi|iiam nisi ciim scabclliH ncquirct. Hic
latrantcm, sihihini siupenlum, liuirorimi mugituiii, ipiadam diead scpulchnim sancti Ursmnri vola so-
'''
,ut (|u;lHi iii iiiio iHibili csscnt divcrsii ri'rariini liilurus "*' acccssit, l'uren» eccum ccrca muiicra,
monstra. Ilicserat lcstivus *'>''
e.jiitnlcni |nitri!., cnii- caiulclas vidclicct ;^cniin;is, pctiilqiic '"- ab *"' ;i'di-

iVencr;i,nl "*';iil lcsla phis soliln iiDimli. lllu ibi jaeo- luo, ul cum ibi pornoctarc sincrcl. Conccssil illo;
Lat, tam lorribilcs voces rniittens, ut vix iniis!^;c pcrnoctiivit istc. Slalim in ipso conticinio oranto
audiri possent in ilie tuni celebri. Fcstivilalc piT- illo et Dci polcnl.iain prieslolanlo, cccpcnmt hc tilii»;

acta, ubi illu.xil ilies crastina, IVatrcs coiidolciitcs coniplicat.c rn lucerc, cl lali pcduiii a diuliiia *»'

illi, ecclcsiam saiicli Ursmari iiclunt, pro cjus coli.csiunc nalium non sinc magno paticntis in-
crcptioncDoininiiin dcprccaturi pruposiicrunt ; |i'la- cnmmodu scjiini,'i'rc, iisquc dum pleno crcctus, cu-
niam prostrati iifjcrc, ciijus rccilatio niilii injiincta studihus niiruntibus in pcdcs stctit sed prxnimio ;

.cst.Ubiergo postreGitalionemsanotorum omnium"''' dnlorc ct inconsuctum "^progrcdicndi usum ambu-

ari locum pcrventum cst, oum '"' diccrc dclicrem :
j. lare non potuit. Qui pra! nimia gralulatiune quo-
Pcr ad^viitum tuiim Ubera noSj Domine, vocibus ejus dammodo visus est fuisse ingratus,duin insciis om-
.pcrtcrritus anticipavi diccrc : Pei- mttivitalam titam. nihiis manc ecclcsiam egrcssus,ncc tum laudcs Dco
Tunc ilhi, immo illc, qiio miscra illa toniucbatur : diccrc fccit, ct ipsc, ubi plcnc dolurihus caruit,
Uagcnariana! "'^ rchellioni se satcllitcm miscuit.
Menliris, imiuit, et pr.rpostere loqueris. E.vpavi, la-
tcor, ot penc cxlra mc etfectus sum. At uhi mo re- 3G"".Et ahbas Aletramnus,utdiximus,paralisi la-
cepi, lctaniam sum prosocutus, cmpique mocuiu horohat.(974)Ca;caqua!damelcmosinaFrcdesindis'*'
agero tacitus, quod isdcm aposfata spiritus Dei illius, qua; StcphaiiocuiBrchona scrvichatnupscrat,
judicio torliis, vcra tunc quoquc di.\crit coactus et alcbatur. II.-uc qiKidain dic orandi causa ad mcmo-
;invitus. Pcccalis nostris agcntibus, tunc nil actum riam sancti Ursmari vcnit, et dum montcm,cui su-
est. Undc dcsperati parentos ejus, eam reducerc pr;iposita cst ccclesia,ipsa scandcret, in intercapc-
-temptant. Scd ubi ad Sambram ventum est, in dine, quam quercus antiqua disterminat **', ex
•pontis mcdio unus illorura rcspicicns ad occlcsiam : adytis tcmpli,([uasi pcraliquas rimulas tcnuissinias
Eya, inquit, sanrte 1'rsmare, plarelne tibi, ui'"" a lc aliquantulum lucis se versus vibrare pcrscnsit. Pro-
tam tristes redeamus ^''
, fnistrati a te de lonijiiKjuo
'•'-
gressademum ad sancti patris nostri "" tumulum,
quwsila sospitate ? Vix verha complcverat, cum su- itamiratacst visura.ut Gosherto "' pr.Tposito nun-
iito illa in eodem pontis loco corruit, et aliquan- G tiante faceret jocundissimumetinDei laudibusspe-
tulum mortuo similIitna*"',jacuit.Quid plura?
illic ciosissimum. Factum cst hoc antc dominicam quam
Miscratione Dei pcr mcrita sancti Ursmari post vocant rncdianam scxta fcria.
paululum rcscdit, qua; circa sc agehantur inqni- 37. "-'. In territorio quoqueWilare ''•'•''
(120) nobis
sivit, cihoqucsumpto, omniqucsanata incommodo, dcsorvicntc quidam fuit ''"
colonus, qui cum ccteris
peste caruit, miraculumquc suuin ipsa postea cir- votive ad constructionom Transsambrina, quam
cumtulit. prKdiximus, ecclesia; lapides subvehcntibus insul-
34. Nupcr quoquc quidam ajque energuminus ad tarct, seque id servitium nullo modo subiluruni
^upradielam mcmoriam cst dolatus. Quem clorici dcjcrarct'"», repenlc omni memhrorum ol^hcio dchi-
(jcclcsi;c nobis alia curantihus pcr sc temptant in- litatus cst. Sed ut realum suum, .scro licct, cognO'-
'"'
crepare, iramersuuiquo in aqua consccrata exor- vit, vota accumulavit, et sanus illico ctfectus, plus
eistaruin morc cxorcizavere. Sod intcr manus exor- cctcris, ccteros acccndcns, quo '^"^
potuit dcvotionis
cizantium suhito in alluni vapitur,ita ut per plantas ardorc confricavit.
yix raanibus tencrctur, et magno satis cum cona- 3y ''' . Kalendaj cranl A.iigusti, qui cst dics cclc-
mincdcorsumremittilur'"''.lnstantihusnihilominus bris dpiid nos pro commcmoralione vinculorum
sanatur hic quoquc n sancti Petri
ciericis orationi et increpationi, ; Samhra fortc tunc plus solito excro--
ad laudcm Dei pcr merita sancti Ursmari. verat,etpopuIus conflucns ad fcsta festinabat. Inlcr

VARL« LECTIONES.
«' deost t
arclahant 3. "=^ promeb;it 3. Dacli. "'' canum latratum 3. ""' deest 1. '"« festivilatis
".-

3. Dach. ''''
convcncrat 1. quo icrant 3." coierant Dach. "''* nominum 3. "'-' quo 3. Darh. "" decst 1.
*^' abeamus 3. *'' immissumquc 3. Dach.
Dach. '''- longinqUo 1. similima 1. ;iluccrctur 3.
Dach. "" XXXVil Dach. '" Atho 3. m. G. dcsunt 1. sutoriam 3. Dach. "" agenlis 1. sol
viturusl. pctitquc 1.
•'''- "" ileest l. duiciva 1. '*' indissuctum 3. '*^ rcgeriane i. nxgcncriana; 3
*'''•

** X.XXVIII DacJi. '•"* Trcdc.scndis 3. Frcdcseudis ""^ distcrminat victarc quodammodo excecu-
Dacli.
tiente cepit. Progressa 1. d. cx ad. t. q. p. tcn. rim. al. luminis se v. v. p. Progressa 3. "" deest 1.,,
*»' Cozberto 3. "'- X.XXVilil Dach. '''s
Villare 3. fui 1. fuit nnpcr 3. "^ diceret3. qua 1,''•'• '

*''
XL. Daeh.
NOT^.
(129) Paroctia inlcr Lohium et Binchium. Hexsche.x.
 37 9 FOLCUINI ABBATIS LAUBIENSIS DE GESTIS ABBATtM LAUBIENSIUM. 380

agenrtum dum celebrantur misso}, ct ad eas Trans- X dominica quadragosimalium dicrum tortia loco —
sambriniglobntimmaturarentaccelerarcponsquom suo stabat, subito contremuit (131).
subierant multitudine *"' praegravatus decidit, im- 41 ='* Ncc tantum in loco felicis ejusdem patris
mersosque quos acccperat'^" alveus longe fluvio suo requietionis flunt a Deo ejus interventu haec spe-
traxit.Facta igitur conclamatione,turbatur ecclesia. cialiter mira, sed in remotls ejus memoriae dicatis
Egressi pene omnes dum anxiarentur^^^ad cadavera locis persaepe ostensa sunt plurima »''' miraculo
solum requirenda, mira Dei potentia cuncta illa digna. Tudinium denique, nobis adjaecns castrum,
immersorum examina sospita obviavero et laeta. locum habebat ecclesia; sancli Ursmari momoria
Dicat hic quis quod vult nos liberationera hanc Dco
; sacrum. In quo quodam temporc, ea videlicet quae
ascribimus, cni proprium est et singulare, sanctos erat ccena Domini nocte, sicut audivimus Dosonem
suos ubique magnilicare, et fidentes '"'"
in illis ope- advocatum »", qui interfuerat, rcferre, dum more
ra ''°-
miscricordiai sua; in pcriculis eorum meritis solito in matutinali synaxi luccrna; extinguerentur,
sublevare. ct ymno ovangelii finito, terra; ""* astantos prostor-

39'"'Gislaberlus, exquatuor comitis Roborti filiis

nerentur, tria stillicidia in modum illorum, quae
videmus porcina cx pinguedine ardonlia stillare, a
unus^nupcr^o^cuui qui Matbildcm comitissam
aliis,

apud nos hospitatum venerat.

summo tccti in pavimento distillavcrc, adoo ut ali-
(ISO^stipaverant»"'', B
quibus ccclcsiam incendere, aliquibus illustrare
Qui inter cojnandum monachico ordini quasi minus
vidercntur.Quod cumomnes viderent.cuidamtamen
profuso^*"^, utpote improvise ipsis venientibus, ccc-
Tictberga;'-°, nobilissim» matrona;, orationiincum-
pit detrahcre, licet pro oportunitate temporis illis
benti ^-' vicinius et in ipso peno»-^ occipicio visum
sufficicntes amministrarcntur copiffl. Mane facto,
est distillare^'-'. Et hoc cur factum sit, nobis quidem
montem oratum e^jues scandit^^ssed in ipso trans-
ost incertum, nil autem in terra sine causa ficri,
gressu graduum, per quos ascenditur ad superius
quia lcgimus»",non est dubium.Ternarius autem'^"'
monasterium,equus sub ipso labitur, qui calcaribus
numcrus undo sit sacer, catholicis patet, et ignem
multocicns CiTsus rninimc erigitur.Putavcrunt,quod
morbo, ut fit, sonipes urgeretur ; temptalum est
Deum '^-^
esse, non fictc, sicut a poetis Vulcanus
ignis dicitur, sed voro,ut Apostolus sensit, tam ex
iterum ct terlio;quad"upes procul dubio immobilis
ipsius verbis, ubi : Dcus noster ignis ronsumcns est
jacet. Pcrsuasum est illi ab amicis et comitibus,
[Hebr. XII, 23), quam in eo ^", quod Spiritus sanctus
maxime a Basone '"" nostro advocato, ut si quid
transgressionis """ verus in Trinitate perfecta Deus, in ignois linguis
forte tcsto conscicntia egisset,
supor apostolos descendit, orthodoxus quisque in-
volum vovens, Deo ct ecclesiae ejus satisfaceret, ct
tcUigit. Hanc igitur tcrnam "' igncamque distilla-
hoc quantocius posset °''\ Promisit, et descendens _
tionem Trinitas sanctautrum proalicujus astantis
equum quidem sanum repperit, sed nisi deorsum
approbanda ^-' devolione egit ™, quam oadem forte
montis ei insiderc nequivit.
tunc igniverat ''', ut ostenderet foris quod intus
40. Frater ^" Robertus, nostro tempore ecclesiac agobat,aut propter commendandasanctorum patro-
sancti Ursmari cdituus "^,baculumrecurvum,qucm cinia— quod magis credibile est — qufc ibi popu-
plerique tambucam petaculum ^" vocant,
»'^, nlii lus devotc frequontabat, nobis "'^ quidem latet, sed
quasi sanctiUrsmarigestabilemetpropriumargento ei.qui omnia facienda pracvidct^'^ ct facta modera-
fabricavit, pctiitque a nobis,ut aliquanlulum de cor- tur et regit, procul dubio patet.
porc ipsius ad majorcm populi venerationem baculo ^^''"Magnitudine seu enormitato suscopti opcris
illi insercremus. Fecimus quod petierat, quaisitis ct dcvicti"^ et enervati, plura practermittimus. Unum
^'"'
sumptis ox concincratione sanctissimi corporis hoc ultimum et omnibus peacdicatum pluribusque
in sepulchro duobus dentibus ;
quibus inmissis,ubi sui comperto notissimum dicomus quod vidolicet ;

ab inferius ad suporius monasterium delatusest,in nullus qui ecclesiE illi unquam intulit dampnum,
ipso ingressu anus qua;dam,qua2 interdum ecclesia; D gloriatus sit in annum. Et si forte pro quolibet"",
stipendiisjinterdum elemosinis fidelium sustentaba- ut assolet,injuste illatodampno monachi exmajori
tur et in ecclcsia — misss? autem agebantur eratque monasterio, quod quidcm inferius est, montcm

VARLE LECTIONES.
*»» ^"o
s»' fidentibus 1. »"^ opc 3. ^"^ \L\. Dach.
multitudincm 1. *»' anxiantur 3.
accepera 1.
'«* ieest stupraverat 1. ^oe profusum u. improvisum 1. '"'• scandens in populo t. 1. '^'" ab ofo 1.
1. ="'
'"9 transgrcssorie 3. ^"^ possit 1. ^" /ioc cap. dcest apwl Duch.; in 3. siipra cum 32. conjunetum legiiur.
sii »'"
"^editusl. 513 pan-iij„ttan-i 3. pgialum 3. =" de 3 5"= XLIl.
' Dach. plura 3. Dach.
nostrum 3. ^" terra a. prosternuntur 1. ^'^"
tiberga; 1. ''5'
inibi procumbenti 3. Dach. "' birre 1.
'*' distillasse 3. ^-Megitimus 1. ''^'
siquidcm 3. Dach. =-" domini 1. (dni pro dm); dominum 3. '^»' quo
niam voro 1. "^' trinam 1. approbandam devotionem 1. "" deest 1." "' ignoraverat 1. =^- nos 3.

5s3pracvidit 1. 5'' .\LIII. Dach. "' evicti 3. Dach. "^" quibuslibot 1.

NOT.-E.

(130)Usorcm Raginerii IV, comitis Hannonia;. An pos ex matre Raginerii I non satis liquet. Hensch,
Robertus sit aliis Rasbodus comes Namurc. prone- ^131} Cf. supra, c. 32.
581 KUKEMnALDrS AllGKNTINKNSIS RPlSr.OlMIS. — NOTITIA IIISTOninA. 582
siinoli Ursmiiri sriunluiit nvlainiituri, rroditiir, iii'c \ aiiiiir-.ulriim perso iii ipso nriiliulo po.ssct niililcvaluB
viina spcs ost, iuiiii|uain iiuiltuin iri. Expcrti sunt residcrc. Fccit, miratus cst lem. IJcindo paulutim
lioc plcriiiue, ct soro liect ingciiuicrc. Niiniriiin lo- rcviviscondo, viribus iii iiicinbris rosiimptis "''',

cuin, quoin rcxit corporo vivoiis, tuclur incrili», orexit so, ct ambiiluvit, gratias agons L)co ct putro-
cum Cliristo regnans ct in ipso gaudons. cinatori suo.Nos postca froqucntibus ejus missarum
^3 sn Pivsbylcrost i|ucmOsiiigcrum noininaiif'"', celobratioiiibus usi"'suiiiua in cndom loco.Saniis
qui ita paralisi cral ilissolulus, ul cervix iii ipsa ipse dc roliquo.pra-terquam ecrvix qu.-c rcsiliorat '''''

junctiira rcsilirot ''^'^

Quiil dieani, qiiod loqui iion parum retorta videretur, pulo proplcr coiiiiiioinoru-
jiolorat.cui oiniiiuin ineinltroruin oriicia.soio spiritu tioiiom luin mirifioi bcnelicii, ad pojjulaiidiim omni-
anhelanto, delocorant. llic in hac valitudine anniiin bus, quantuiii valcal in conspoctu Domini iiicritum
cxplons,altcriiis solatio.cleinosinis (idcliuin sustcn- saneti sui.
talialiir. Jaceliat aiiteiii iii villa Kleon dieta, ciii 4'i. Hetiilil iisdcin prcsbv lcr iinliis,quod •" qua-
viciiia-'"' cst illa nativilatis sancii '" Ursmari mi- dam ilie in ipsa ccclesia, cui in rcoompcnsationo
iiistra, in qiia crat ooclosii)la ligiica, qnam fiicriint licnclicii jam dicli dcscrviobal "", dum "• inissas
eum propriis maiiiluis compac;inassc ct in praidin agcrct, jcclo cvangclio, vas quoil consuctudinalitcr
suo dodicassc.Quadam die cuntilnis quibusdam cum juxta allarc cum vino pendcbat, in caliccm versat.
plaustrisin Augusta Viromandorum (i;52) mcrcandi scd vinum congolatum crat, ut ncc gutta pro
ita

gratia, rogavit virlulo qua poterat, ut supcrpositus nucrct. Dut vasculum clcrico ministranti, ut gla-
[ilaustro ad supradictam dueoretur.
ccclesioluin ciem igni rcsolvut ipso intcriiii ofticium pcrcele-
I

Factum cst. Positus pst in ccclcsia "-, ot ilii per- lirut; diim turdatur, ille rcspcxit ad calicem, qui

nuclavit. Mano uutoin faeto, voluit temptare, conli- plonus vino invcntus cst, adeo ut peno excres-
sus do I)ei misericordia ct sancti Ursmari intcrccs- ccrct.

V.vrii.K LECTIONES.
"'"
'^''
li.TC capiUi apud Dacli. supra 3.5 ct poiuinlur, In 3, vcro antc cap. 24, lcguntur.
.3i'i, n. sod ct hic
adhuc supercst 3. "''^ rcsilorct 1. '*" viciiiia1? ^" s. u. ilc.sunt 1 = ocolcsiola 3 Dacli. '" revivis-
centibus mcinbris miruiii diotu crcxit 3. Dacli. '*' fiuiti 3. Daili " rcsclicrut 1. ''*» quiu
dum 3.
»" i. d. d. ilesunt 1. "» dcc.H 3.

NOT/E.
(132) St. Quentin.

ANNO DOMINI DCCCCXCI

EI5EEMBALDUS
ARGENTINENSIS EPISCOPUS

NOTITIA IIISTORICA IN ERKEMBALDUM

{Gall. Chrut.j

Erkcmbaldus a puero littcris humanioribus ap- (]

ratorem, a quo sui regiminis anno 17 insigne pri-
primo excultus librorum sompcr studiosus fuit. vilegium obtinuit datum anno ^J>i2. indict. x, octavo
Promotus ergo cxigentibus meritis an. 9G5 ad opis- Idus Januarii, anno imperii ejus decimo quinto,
copatum Argentinensem, cum jam, ut diximus, quinto, rcgni autom 25. lllud locitat R. P. Laguille
decossoris esset coadjutor, inaugurutur a Guillelmo in Probationibus historiff .Msati.T pug 23. Mtam
archiepiscopo Moguntino, indo prccsuhun 17 ipso clausit Erkombaldus an. 901, vi Idus Octoiiris ex
consccutor, inter quos duo Moguntinonses arcbic- chronograpbo Saxonai apiid Ekcardum, pag. 363 ot
piscopi Ilatto et Rupcrtus numerantur. An. 'JGO ex Necrol. Fuldonsi, ait Nuperus auctor proxime
Altorlii consecravit ecclesiam. Eum Joannes papa laudatus.Plurimorum ex antecessoribus vitam des-
XIII summis laudibus effort in opistola, qua illi cripsit metrico sermone, quod opus una cum libris
sedis apostolicp protectionem in omnibus spondet. undequaque collcctis in bibliothocam ecclesia; suae
Nequc minori fuit in pretio apud Ottoncm II impe- congessit.
 ;;

583 ERKRMCALDI EPISCOPI ARGENTIiNENSlS. 384

SUSPIIUUM ERKEMBALDI
Seu soiiloquium el oratio ad Deuvi qun utebalur quoties cantantcs in ecclesih audivit.

Domiao, qui es omniiim qui lui cpsc conLcnrtunt, A Quid scis? Quando me aguos?-o, ingemiseo, aul fieo :

qucm omnts amat, qui scit; ct non amat qui nescit quando te agnosco, Yesipi.sco et respiro. Mc meum
el nescit, qui non amat. Da mihi, ut ncsciam mc; contristat, movet ac perlui'bat : tuttm consolatur,
tc autom sciam et amen. Velim, Dominc, sciro, stabilit, lajtificat. Per me cado; per te me resun-c-
quiil sit, Lrlmliir rmti, et cxsiittcl terrti, ac scquon- cturum seio. Quia me casurum scio, non ln?tor ccc-
lia. Ouid aliud, l.ptentur ca'li, nisi cxsultent justi? lum, quod est firmamentum, quia me rosurrectu-
Scriptum est L(vturaini in Domino, cl exsultute,
: rum spero. Exsullet terra, quaj est hililatio, dicat
justi. Gaudeant justi, flcant injusti. Quid cgo? prophcta, dical psalniista, et nos dieamus : Ltelcn-

Laetor, an fleo? Non L-etor, quia non ca-lum. Si tur cmli, exsnltet terra. Si arbiter cceli vult, curnon
coelum esscm, gaudorcm.Cum autem me dejiciam, exsultet terra? Exsultet terra, quod sibi vult? Jubi-
dilacerem, ct in niliilum redigam, Qit:-iniam sngitLV late, montes laudcm. Non jubilo, non laudo. Cur?
tuce infixfe sunt mihi, tu clevas, et consolaris, et di- Quia non sum mons, vallis sum, peceator sum.
cis ExsuUet terra. Gratias ago. Bcio, tcrra
: sum Dixit mihi Deus, (^are enarras justitias ineas ct
sed tu potes iacere cmlum. Sat milii, Exsultct terra, assumis testainenlum meum per os timm ? Al qnoniam
dixisti, latcntur ewli. Adjunxisti, ct exsultet torra, prcccipitur, omnis spiritus taudet Ooyninttm; H quiu
laetiflcasti cajlos, consolalus es terram. Dixi, non Dominus pauperum suorum miscrcbctur iu-
veniet, et
n laudo, atque non obliviscor cujus illud, mi-
lcetor. Pcccator hoc dixi, de meo dixi; sed de tuo bilo, ct

dicis Exsnltet tcrra, et quoniam tuum IiTelificasti, serentis Dei. Fletum, peccatum, risum fecit mihi

meum mentiar, et cxsultem. Exsultem autem te quia Deus.

propter te, ct in te gaudeam. Tn ipsc scis si meum,

ERKEMBALDI POEMATIA
Epigramma.

A nobis nculus justc liber iste Aocatus

Scgiubus, ac pigris plurima clausa vidct.

Tctrastichon.

Verax vir gaudc virtutum stemma tuarum

Tu sccurus oris, quia ccrto callc Viabis :

At qui mentiris factum capioris,

ciJo post
Fallons fallaci sis fando famine fallax.

LEGES MUNICIPALES
OUAS
ARGENTINliNSI CIVITATI DEDIT ERKEMBALDUS
(Grandidier, Hist. de Strasbourg.)

l\MC SUNT JURA ET LEGliS CIVITATIS AHGEKTINENSIS DE PACE IN CIVITATE TENENDA

ET NE PREDA VEL FURTUM INTIIODUCATUR

1. Ad formam aliarum civitalum in eo honorc C 'n cuni manum mittat : obcdicus tamen ct paratus
condita est Argcntina, ut omnis Iiomo tam cxtra- ad justitiam. existat.
neus quam indigena pacciu inea onini tompore ct III. Nomo predam, aut furtum rn eam inducat,vel

ab omnibus habeat (1). conservaro audcat, nisi rcdditurus rationcm omni

II. Si quis foris peccaTerit et ob cuIp.T molum in quKrcnti.
cam fugerit, securusin ea maneat. NuUus violenler IV. NuIIus caplivum introducat, nisi prcsBntet

(1) Le code du xir sieclc, la traduction aliemande, villcs pour (!;lre ville libre : In co hduore corulita est
ainsi que ledition latine dc Schillcr ajoutent que la Argcntina, ul libera civitas sit, eo quod omnis ho-
ville de Strasbourg lut batic a rcxemplc des autrcs mo, etc.
 585
eum caui-idico, vel judici. iiui ad justiciani ipsum
conservol.
V. Omnos ni!igis(ratu.shujus civitalis ad cpiscopi
sppctant potostatom, ila quod vol ipscmct eos insti-
tuct,velilli quos ipsostatuit.Majores cnim ordina-
bnnt minfires, prout sihi subjecti sunl.
VL Nulli autemftpi.scopusofiiciuinpublicum com-
mittcrc debct, nisi qui sil dotaniiliaKccli'siesuoi2.)
VII. Quatuor auteni urbisgu-
idliciatos,in ([uibus
'
bernatio consistit, episcopus maiiu sua investit,
scilicel scultotuni, burcf^ravium, thelonearium et
monetc magistrum.
Do sculteto, qui ct causidicus dicitur,
Pxequimur.
VHL De jure sculuti (3).
Causidici jus est duas sub sc osdinare pcrsonas
vicarias, quas judiccs appellarc solct, adeo honcs-
tas.quod burgenses cum honorc suo eoram eis in
judicio stare valeant.
L\. Item ad causidicum portinetstntuere tres pcr-
sonas, quas heymburgon (4) dicimus. unum
riori scilicet vctcri urbc, et duos in exteriori, et
custodem cippi (5), sive carceris, in quo rei custo-
diuntur. Hoc autem singulorum sunl officia.
X. Causidicus judicabit pro furto.pro frevela.pro
goltschulda omnes cives urbis,
(G; in ct
ingredientes eam de episcopatu isto, nisi
(2) .Viii qui sil de fawitia Ecclvsie suc. Ce serait
faire violence h ces exprossions quc do croirc quolles
signifient du dioccse de Strasbourg. Elles veulont
dire qu"il lailait ctre attache a TEglise dc Strasbourg
par quolquc oflice, par quelque fief ou dignite. C ralement ce nom particulier k la prison, que les
Lauteur de la Chronique d'Ebersniunstcr. en fai-
sint rcnumeration desdifffironts sujets dc revoche
lo Strasbourg, § 3, les divise en trois sortes. II
designe ainsi la premiere : Prinui [amilia ministe-
rialis,queeliam mililuns recta dicilur,adeo nobilis ct
bcllicosa, ut nimirum libere comiilioni compareiur.
(3) Lo mot de Scultcti derivo do Tancien mot
Schultais, o\x Sichuldasius,nom qu'on donnait choz
les Lombards auxjuges des endroits.et quon acon-
sorve do nos jours dans cette provincc aux prevots
ou maires des villages. Voyez lo Glossaire Gorma-
nique de Wachterimprime"a Leipsicken 1737, pag.
1472 et suiv. Le mot de Schulthcixa etait commun
chez les Francs k tous ceux qui exergaient quolque
juridiction soit dans le ci\il, soit dans le militaire.
Olfride, moine alsacien de Weissembourg, qui vivait
au milieu du ix« siecle, dans sa traduction para-
phrasee de lEvangile en vers tudesques, lib. iv,
cap. 34, traduit par schuldeiio le centurion dont il
Q et la mort des hommes. De I^ vint qu"on nomma
est parle dans S. Malthieu, cap. xxvii, v. 54. L'cty-
mologic la plns certainc de Schultciss estde Schuld,
qui veut dire deUe, et do Hei-^chen qiii signifie dc-
mander ou exiger, parco que la principale fonction
du Schulteiss consistait danslejugpmentdes dettes
et des amendes. Cest lopinion d Eccard, in notis
ad Lcgem Salicam, pag. 193, de Reiz in Bclga Grx-
cissante, pag. 169, de Wachter, lib. cit. pag. 1474, et
deHaltaus, Glossario Germanic omedii ,?'i'i,pag. Iti57.
(4) Les ncimburge de la ville de Strasbourg, qu'on
n"aremplace aujourdhui que fort iniparfaitcment
par sept sergents de la ville nommes Gerichls Boten,
etaient iilors des personnes 1'ort considerees, puis-
qu'elles avaient la direction de la police. Les Heim-
burge etaient choisis entre les principaus bourgeois
Patbol. CX.X.XVII.
LEf.ES MrNiriPALES. 586
A bilom opponant oxceplionom, preter ministcriuios
ecclesip.et pos qui sunt do fumilia episcopi, ot qui
ab ipso snnt officinti.
XLHahpt autem potestatPm cogendi et conBtrin-
gpndi judicatos, quam vocant bannum (7), non ab
episcopo, sed ab advocato. Illam pnim potpstatem,
qu.-c s])ectat nd sanguinis erfusionem,3uspendondo-
rum, decollnndoriini, truncandorum el hujusmodi
pm qualitatp delictorum ccolosiastica porsona noc
habere.nec dare dobet. llndo poslquam ppiscopus
ndvocatura posuerit, imperator ei bannum, id est,
glndii vindictam in hujusmodi dampnandos et om-
primum nora potestatcm stringendi tribuit.
XII Hanc igitur cum non haboat nisi ex gratia
advocatis, justum est ut nulla ratione eam negct
n causidieo, theloncario, monete magislro, quoscun-
que slatuerit episcopus, de quo tenet advocatiam.
.XIII. In hanc igitur civitatcm judicandi potesta-
tem nemo habPt.nisi impcrator, vol episcopus, vcl
qui de ipso (episcopo) habent.
in intc- XIV. Judicum, quos causidicus sub se habet,
potestas judicandi non est in furta,vcl frevelaa.sed
tantummodo in geltsehuldas.
XV. Locus autem judiciorum est in foro juxta
sanctum Martinum; ideoque nuUus, de quo*fit que-
in omnes rimonia, vocandus est in domum causidici, vel ju-
rationa- dicis, sed tantum ad locum predictum publicum.
veiller k la surete publique.
de la ville pour
Cetait proprement un instrument avec
(5J C;/)/»!/.?.
lequel on tenait serres les pieds dos criminels pour
les empocher de s'enfuir. On a ensuite donne gene-
anciens Frangais nommaient Chep a, mestre malfni-
teurs. Vovez du Cange, in Gbssario, tam. II, pag.
624.
(6) Frevela ou FnTvel signifiait autrefois deux
choses, ou un fait dinjures important amende, ou
lamende mcmc imposee en consequence. Wachtcr
et Haltaus expliquent ce mot plus au long, (>i Glossa-
riis, pag. 4(jS et 4S6. Lo dornier prouve quc Frevel
derive de Tancien mot Farfalium, ou Forfal, qui
signific Prolapsus.Oa lit dans une anciennc piece de
labbaye de Honau, n;)u<i Schiltcrum,in ChronicoKo-
nigshovii, pag. 1156 : « Emendarum punitio Fre-
vellarum diurnalium et nocturnalium emendatio.»
Le Geltschulda ne peut mieux s'exprimer que par
des dcttes pecuniaires.
(7; Bann, dit aussi Blulbann, signifie principale-
nient la haute justice, ou la juridiction criminellee
et le droit de prononcer souverainenient sur la via
Favoue Blutvogt, et le bourreau Vicarius Advocati.
Ce droit dcrivait du seul roi ou empercur. Bannum
nemo conferre potcst, nisi rex ipse solus, dit le Spe-
culum Saxonicum, lib. iii, arl. 64, apud Goldastum,
Consueludinum imperialium pag. 162. Voyez Hal-
taus, Glossarii pag. 94,174 et 1110. De li vient.selon
Wachter, Glossarii pag. 114, le nom de banlieue.
L'ancien droit provinctaId'.\ilemagne defendkqui-
conquen'apas le ban du roi de condamner Jidautre
peine afflictive qu"a celle du fouet, cap. 74, § 2 :
« Swer dez bannez niht en hat von dem Kunige,:
der mag niht gerihten, wan ze hute, und zo hare. »
Voyez Slagerus, dc .idvocatia annata, cap. 5, num.
443, et Bochmer, Observat, ad Pctrum de Marca,
lib. I, cap. 12, observ. 18, § 2.
19
 »

587 ERKEMBALDI EPISCOPI ARGENTINENSIS 388

domos suas Ij''- in judicio, tamdiu

XVI. Si tamen aliquos vocaverint in A pulsatorcm expoctabit, aut
judices.sivc causidicus, illique non venerint, non licentia judicis recedet. Non autem ideo debet ei

idco culpabilescrunt alicujus compositionis. negare licentiam abeundi, si petierit.Quod si judex

XVII. Officium cuslodis cippi, sive carcoris est appellavcrit eum, quod constituto tempore non vo-
omnes custodic sue commissos diligenter servarc. nerit, illc jurabit se ibi fuisse, aut componol ei.

XVIII. Quod si aliquera pei-diderit, vicem ejus XXI.X. Causidicus,vel judex nihiljudicare dcbet,
culpe subibit, nisi violenter ei ablatus fuerit (8). nisi quod coram ipso delatum fuerit. Qui si convi-

XIX. Ejus ctiamofficium est adsuspcndium duni.
pnatos ad palibidum educcre, oculos danipnuli
panno prcligare, paliljulum erigcro, scalam appn-
nere, usque ad sealam reum applicare tunc
ctus fuerit sine judiciario ordinc et justo judicio
aliquid fccissc, dcjure perdct oflicium suuni.
X.XX. Civem in procinctu itineris existentcm sci-
: dcmum jam navim ingrcdicntem, aut equum,vel cur-
licct

assumeteum vicarius advocali, et laquco collo in- rum ascendentem nullus concivium suorum perque-
nc.\o illum suspcndet. rimoniam impedire debet. Sed quia adeo se negle-
XX. Si vero non fuorit prcsens vicarius advocati, xit.quod causam suara in illum articulura dislulit,
scrvabitur reus in custodia, quousque causidicus justum est, ut quicquid adversusillum habet usque
causam hanc referat ad episcnpum. _ ad redilum ejus differat.
XXI. Item,siqui3 dampnationem pellis et pili ac- XX.XI. Si quis concivem suum pulsaverit extra
ccperit, hanc pcnam cipparius inniget, civitatem coram alio judice, pro hac culpa debet
XXII. Si quis vero dampnatus fuerit manu.idem componere, et judioi civitatis, et ei qucm pulsavit,
cipparius bartam (8 '), vicarius advocati
tonebit dampnumque illi restitucre, quod ex qucrimoniis
librabit mallcum ligneum ct amputabit manum. ojus acceperit (II).
XXIII. Idom advocati vicarius eruct oculos (9), X.X.X1I. NuUi solvcnda est compositio, nisi cui
truncabit tcsticulos, decoUabit, ct cetcras pcnas om- facta est compositio.
nes excquetur pro varictate criminum. XXXIII. Omnis autem compositio,que pro frevcla
XXIV. Est item cypparii officium,ut ita sit obc- fit, ascendit ad triginta solidos. Gompositio, quo fit

dicns tbeloneario et monetario, sicut causidico. pro gellschulda, pulsatoris est illius missetat qui
X.XV. Pulsatos ctiam coram causidico, vel judi- puUatus est, judicis vero est tertia pars illius mis-
cibus vocarc debet adjudicium. setat.
XXVI. Est autcm istc modus vocationis. Nomina- XXXIV. Si quis fecerit eompositionem judici et
bit homincm pulsantem, intimabitque adversario pulsatori,illamque ad certas induciasnon persolvo-
suo quod pulsatus sit, scd viva voco prajsenti ubi rit, si causa usque ad fincm rationabilitcr fucrit
cun(juc ei occurrerit, vcl ad domum iilius nunciabit C perducta, sorvandus est in publica custodia quous-
primo, sccundo, tcrcio ad inducias noctis unius. quc rcddat primo piilsatori suam corapositionom,
XXNII. Si facta una vocationc, vel secunda, vel doinde judici.
lertia non nuncius judicis probaverit
vencrit, ct XXXV. Si quis alium fuerit injuriatus verbo, vel
lercia manu,quod tres illas vocationcs, vel saltem facto in populo, si ambo volunt stare ad judicium
primam ore ad os feecrit, illi judici componet tri- populi, judex determinabitsecundum judicium et
ginta solidos (10,). dictum populi. Sin autom pulsatus simplici sua as-
XAVIII Vocatus autem ad judicium temporc sertione se expurgabit, vel cum illc convincere po-
prime sc prescntare debet, et quamdiu judex sede- tcrit ducllo.

(8) La loi des Visigoths (Uh. vii, tit, 4, nu»i. 3) scolingus, cnfin sccllingus.Mais cctte etymologie est
prescrit la ni(5mc chose : d Si ipse carcerarius, aut plus ingenieuse que vraic.En g^jn^jral le motio/u/us
custos quo3 compcditos habct sinc judicis jussionc a etc employe dans les ancicnnes lois pour desi-
aliqua fraudclaxaropra;sumpserit,eandem pa;nam, gner unc certaine somme destinee h payer les
vel damnum quod ipsi fuerant exccpturi, susti- amendcs, d'oCi co nora a passd peu h pcu de la d<^
neat. On litaussi dans le dipl6me de LouislcDc-
I) signation dc Tamende fi coUe do rargout, avcc lo-
bonnairc de raunee824 pour Tabbaye d'Ebersmun- quel on la payait. Wachtcr, Glossarii pag. 141(5, d(>-
ster « Quod si captivus aufugerit, ipsi (custodes
:
J)
rivo lc mot scliilling de scylan, qui che? les Anglo-
cippi) noxK subjaccant. » Saxons signi fie diviser, SL'parcr, parcc que lo schil-
(S') harta, hache, cognee. ling cst une partie du grand sol divis6 ct partag(5 en
(9) On arrachait les yeux principalement aux plusieurs petitssols. On lit dans la loi Saliquc (tit. 1,
crimincls cunvaincus de pcrfidie et de trahison. nura. 1) » Si quis ad mallum legibus doininicis
:

Haltaus dans son Glossaire Germauique, pag. G9 el mannitus fucritet non venit, si cum sumis non
sqi]., donnc plusieursexeraples dece supplice infiigc dctinuerit solidorum quindecim culpabilis judi-
aux Iraitres. On
coucher cos crin)incls sur
faisait cotur. )>
une cn haut pour lcur faire cctte
(ichellc le vontre (11) L'ancien droit municipal dc Worms rappel6
opiiralion, comme on pcut le voir dans le Laycn- par Schannat in Historia episcopatus Wormnlioisis
Spieijel iinprinKJ en 1511.L'usage de crever lesyeux (tom. 1, part. ii, pag. 203) prcscrit h peu priis la
aux princes etait fort pratique par les empereurs iiK^me chose Si quis civium suum concivcra alias
: <i

grecs. oxtra civitatera, quam coram episcopo et suis, ac

(10) L'ancicnne vcrsion allemande de ces lois, civitatis judicibus, supcr quacunque se Iraxerit in
faitcau xuiosi('!rle,traduitIemot solini par sccllinos. causam, illc dabit xxx solidos Worraatienses ad
Eccard, in nolis ad Lcgcm Salicam pag. 13, croit pcenam, ct dcponet paticnti damna qua;cunque ab
(jue dc iolidm irn a fait insensiblement scholiijus, ipso suslinuerit.
589 LEGES MUNICIPALRS. r;90

\X\VI. Si (luis (Dncivom smim siiK! jiidici', vcl \ iiclliiiciim, cynptiiccariorum, siitorum, fahniriim,
iiuiicio juiJicis iiilVu scptn (inmiis siic, vol atrii sui molcndinariurum,ut eorum ijui fuciuiil vusavinaria
tcinero invascrit, coniponot judici triginta solidos ct picarios, ot qui purganl giadios, cl qui vcndunt

pro frcvcla : illi, (lucm invuscril, eomponcl suiim poina, ct cjiuponiim (l'i!.Et dc eisdem habet poto-
mis.-iulat (iL') liiiilicalam. statciii judicaii(li,si (|uid (lclii|uurinl inolliciissuis.

.WWIl. In omiics ciirias rratriim dc cluuatris, XLV. Locus autcm judicationis ot cmendationis
vcl inin'sl(Mialium, in quilius ipsi corporalitcr non corum est in palacio cpiscopi.
habitavcriiil, .jus liahcl scultcliis, vcl Judcx vocan- \FA'LSi ([ui vero prcdiclorum inobfjdientcs facti

di ad judiciiim ct coj^ciidi iiilialiilalnrciii. fucrint liurcj^ravio, ipsc caiisaiii defcrt ad cpisco-

\X\\ III. Similitcr, ct ministros jraliiiin dr ([uo- piim.
ciiiKjiic claiistro Jus liahnt Judicaiidi dc ipsis, scili- .\LV1I. Itcm ad Jus hiirc^ravii s|)cclat <iucdam
CiH in causis pcrlincnliluis ad mcrcatiiram, si vo- thclonca accipcre,ul gladiuriim iiiii vaginis indiisi
lunl esso mcrcatorcs. portaiitur in foro vonalos. Aliorum autcm, qui in

XX.\1X. Quicumiuc inlravcril civilatcm dchitor navibus do Colonia, vcl undccunquo portantur,
cxistcns alicujus hominis, si pulsatus fucrit coram tholonoum accipict Ihcloncarius.
judice, canonicus,vel ministcriulis,in cujusdnmum _ XLVIIL Itoin olci,nucum, pomoruin undcciimjue
11- r,_i
illc fortc
. 1-
hospes ;..i
inlravit,
:* i.,i,:i
presentahil ii.,i„ " ...ij..,.j.. r.,.^„:..*
eum scultcto adducta fuerint ct ,..^..,1:*«
vendita ,^..r
..t.^.,.:., (U..i.
pro numniis, —
thcloncum
ad justicium : (]uod si non foceril, pro illo rcspon- accipiot hurcpravius. Si voro pro sale, vcl vino,vol
dere tcnohitur. Irumonlo, vcl quocunque alio precio vendita fue-
XL. Omnium compositionum factarum pro furtu rint,thcloneumdividethurcgraviuscum thcloneario.
el pro frevola duc partes sunt causidici, tcrlia ad- .XLIX. Preter prcdicta, omnia thelonca alia por-

vocati. In qiiihus talis est servanda distinctio. Si tinont ad ofllcium Iholonoarii, (juac tanien fiunt di-
compositio facta fucrit advocato, ejus ost dividcre vorso modo.
sihi tcrciam partem, causidico diias. Ipso cnim uc- L. Si quis do navi una in ullcram navim mcrca-
i.i[iict compositionem sibi factam, el quamcunquo turas suas Iransposucrit, do ufraque nuvi dahit
-uinmam in accipicnda compositionc ipsoformave- quatuor dcnarios.
lit, sivc parvam, sive niap;nam, illam causidicus LI.Quicunquo morcator Iransiorit in hanc civita-
ni-c minuero, ncc augerc dcbehit, sed ratam lui- tom cum soumis suis, si nicliil vcndiderit vel
hrliit. omorit, nullum tlicloncum dabit.
.\LI. E contrario, si facta fuerit composilio ipsi LII. Quicunquc de familia Ecclesic hujus vir.vel
:iusidico,ejus oi-it jus accipcre diia:^ partcs,et tcr- raulior vcndidcrit in hac civilatc res,quas vel ma-
jiam advocato dare. Et similiter quancunquecom- C nibus quc crcverint ei, non dabit
suis fccerit, vcl
• itionis ipsc summain formaverit, advocatus non theloneum. El bi quid emcrit ad opus suum, cjuod
-sahit. gracia lucri vendere noluerit, similiter theloneum
.\L11. Advocatus aulcm non debct judicaro nisi non dabit. Si quis tamen imposucrit oi, quod res
n palacio episcopi. Quod si in domum suam ali- vendite sibi non creverint, ab ipso factc non fue-
jucm vocavcrit, illc, qui non vcncrit, non ideo rint, vcl causa lucri emcrit, simplici manu sua sc
juicquam et componet. cspurgabit.
XLllL Mortuo vcro advocato, vel vacantc advo- LIII. Si quis emerit, vel vendidcrit citraquinquc
alia quocunijuemodo.cpiscopusnullumudvocatum solidos,theloncum non dahit.
loncre debet sine electione ct consensu canonico- LIV. Dc quinque solidis nummum dabit, dp ta-
uni, ministerialium et burgcnsium (13). lento quatuor, de cquo quatuor, dc mulo quatuor,
XLIV. Dc of/icio hurcgravii cl Theloneo ejus. do asino denarium.
Ad oflicium burcgravii pcrtinot poncro magistros LV. Theloncum dc carbonibus ct de canapo thc-
mnium officiorum fcrcinurbc,scilicct scllariorum. loncarius non accipit,quod cpiscopi hucusqucsum-

(12) it/mc/(7/. Ce mot signifie unc mauvaise ac- shoiii,(ohscr\a.iA2,pag.~29),et]VcncherumdcUsbur.

ion, ou une fuuto criminclle. Schiltcri et llallaiisii
"
iissaria, pag. 590 ct 1352.
" Missctat derive de tiiat,
clion, et de iniss qui ajouto u luction la marqiic
e mechancottj. Watchtcri Glossariuin, pag. 1082.
(13) Co mot ne signitie pas on gcnoral tous lcs
ourgeois do la villo,maissculementIcsprincipaux,
pmmc(itant relite dos bourgeois.Cost 1 oxplication
ue donnent a ce mot Haltaus, Glossarii pag. 197,
Moritz, .\hliandlung vom Ursprung deer tieirlts-
: fourbissenrs, des mcuniers, des marijchau.K, des
•UeUe, part. 11, cap. 9, pag. 387.
(14) Sclon la transaction passee cn 1203 entre
D geris, (pag. 2-4), le bourgrave de lV'V(>que devait
'
veillcr particuliCM-oment sur les cnrps de metiers,
donl rinspection seulc lui apparlenait. 11 avait le
droit do commettre cn son nom duns chuque mai-
trise un mattro puur connaltrc uniquement desob-
jots relutifs ,\ son mctior. Les mijlicrs formaicnt
alors nonf tribus, savoir coUcs dos corroycurs, des
charpentiors, dcs tonnoliers, dcs fruitiers, des
peinlres et dcs scllicrs. t".es tribus etaient, au xiv'
sieclc, au nombrc dc vingt-huit elles furont r6-
;

(6v6que Ilcnri dc Gcroldscck ct la ville de Stras- duites en 1442 au nombrc dc vingt-quatrc, et en

ourg, apud Schiller in nolis ad Clvouicon Kmnig- 1-482 a colui dc vingt.
391 ERKEMBALDI EPISCOPI ARGENTINENSIS 592

pserunt, sicut ot bannum dc vino (15) et panes, A. debet in hoc episcopatu, nisi fortc falsata fuerit
qui dicuntur bernbrot (IG), obtinuerunt. Tunc enim per consilium sapientum mutabitur
LVI. De officio theoloncarii. secundum aliam formam, non secundum pondus.
Ad officium thelonoariipertinet omnesmonsuras LXIL Locus autem percutiende monete est juxta
minutas, sive grandes in sale, in vino, oleo, fru- piscatores {codex sccundus lcgum lcgit : est prope
mento a magistro cauponum formatas ignito lerro fore juxta stationem carnificum). In una autem
cauteriare; et eas nuUi debet concederc.nisi forsan domo percuticndi sunt denarii, ul omncs inviecm
concivi suo ad amam vini (17), vel quartale fru- opera manuum suarum videanl.
menti, ct in huj\ismodi parvis et sinc pretio. LXIIl. Nullus faccre douurio debct, nisi qui sit

LYII. Has tamcn quicunque civium volucrit ad de familiahujus Ecclesie.

opus suum habere, iicot ei, ita quod ex thelonoarii
LXIV. In loco.ubi cambitores sedent.nuUusalius
conscientia et per ipsum signate sint. Sicut etiam
homo argentum emere debct, nisi soli dcnariorum
licet unicuique burgcnsium pondera librarum in emant
pcrcussores. Alibi per totam civitatem et
domo sua propria habere, ita tamen quod a mone- propter
vendant argentum quicunque volunt, nisi
tario sint formata.
novam monetam interdiotum fuerit.
LVIII.Est item officium thelonearii omnespontes „
LXV.Quanto nova moncta percutitur et vetus in-
dc nova urbe, quoiquol fuerint necessarii, et Bur- terdicitur a dia interdictionis nunciabuntur terne
cgravii omnes de veteri construere ita firmos,quod
quatuordecim dierum inducie,scilicet sex septima-
cum plaustris ct jumcntis suisquilibet sccurepossit
ne, in quibus monotarius quemcunque voluerit
transire. Quod si ex vetustate, vel nimia attritione,
potest impctcrc, quod interdictam monetam acce-
vel quacunque debilitate pontium aliquisdampnum cum septima
perit. Quod si illc negare voluerit,
accepit, thelonearius, aut burcgravius singuli in
manu jurabit se non fecisse, alioquin componet
suis cogentur dc jurc restituere.
monetario sexaginta solidos.
LIX. De officio magistri monclariorum.
Sequitur de officio monetarii.Hiccx jurepotesta- LXVI. Finitis sex septimanis, nuUum impetcre
debet, nisi quem viderit accipere interdictam mo-
tom habet judicandi in falsam monetam,ctinipsos
falsarios, tam in civitate, quam extra per totum
netam.

episcopatum, sinc omni judicum contradiclionc. LXVIl. Si vidcrit, accipiet denarium, ducet eum
LX. Ubicunque invencrit falsarium in toto epis- in judicium, ibique ipsum pulsabit.Et si ille nega-
copatu, adducet eum in civitatcm, et sccundum verit, cum honestis tribus personnis convincet eum
judicium civitatis judicabit. quod acccperit,et convictus soxaginta solidos com-
LXI. Debet autem moneta esse in eo ponderc, C ponet ei. Quod si noluerit cum convincere, ipse
quod viginti sahdi faciant marcam, qui denarii di- manu sua sc expurgabit.
cuntur pfundig. Et hec stabilis ct perpotua currcre LXVIII. Non licet autcm aliquem impotorc, nec

(15) Le ban-vin, ou ban k vin, en allemand ban-
nwein, est un droit qui compete au seignour, au-
quel ii esl permis de vendrc, ou faire vcndro seul
son vin pendant un certain nombrc de jours, fixe
differemmentparlcs coutumesou les usages,en des
temps et Heux marqucs,et cela iil'exclusion dctous
ses sujets qui nc pcuvont alors cn dcbiter. Voyez
du Cange, GUmurii tom. I, pag. 980, de la Mare,
Traitd dc la Polico, liv. v, tom IV, pag. 796, Schil-
ter, Glossarii Tcutonici pag. 83, et Haltaus, Glossarii persolveront. »
Germanici pag. 9(S. Le droit do ban-vin,dont jouis-
saient les cvoquos de Strasbourg dans leur ville
6piscopalc, durait pcndant six semainos h corapter
des premicres vcpres de Paques.Il fut change dans
la suite en une espcce de retribution nommoc hnnn- _ ncr ou paycr. Schillcrus, in Glossario Teutonico, ^a.g.
wein-geU, par laquelle les cabaretiors livraicnt k D 101. Un ancicn mss. cite par Schiltcr, ihid. pag.
reveque unc mcsure par chariot de vin,qu'ils debi-
taient dans rintervalle du ban-vin. « In civitateAr-
gentineusi nostra de viro bannus dabatur.videlicet
omni anno a vesperis pasce,usque ad sex ebdoma-
das de qualibet carratavini una ama, que a caupo-
nibus ibidem medio tempore vondobatur. » Cest
ainsi que s'cxprimc llenri, ovcque de Strasbourg,
dans les lettres de 1252, par losquelles il vend i la
ville son droit de ban-vin pour la somme dequatrc
cents marcs d'argont.Les eveques Tavaientaccorde
precedemment en ftef aux seigncurs do Lichtem-
berg, qui Tavaient donne cn arriere-fief aux nobles
de Bcger.Lo droit de ban k vin avait cte d'une liien
plus grande ctenduc jusqu'a repiscopat d'Olhon,qui
vivaitgur la lin du onziemc siecle. II parait par uu
diplflme de Tempereur Henri V de Tannee 1119 que
tout le vin qui se vendait dans Strasbourg depuis
lc jour dc Pdqucs jusqu'au 8 do septembro, se
vendait au prolit de revequo,qui rctirait deux pots
do chaquc mesure. « Vini venditio a die sancte
Pasche, usque in nativitatam Sancte Marie per to-
tam civitatom fiscum episcopalem rospexerat, ita
ut ab unaquaquo venalis vini carrada duc situle,
quod nos Teutonico ama vocamus, fisco cpiscopali
(16) Le bercnbrol, ou bernbrol, 6tait une espece
de droit,que les bourgeois elaient obliges de payer
il revcque en pain. Drod so dit pain en frangais, et
hcrcn est un vieux mot tudcsquo qui signifio don-
102, determinc lo prix de chaque pain du bcren-
brod h. un pfcnning. Les goands officiors del'l5glise
de Strasbourg percevaient pour leurs revenus
plusieurs de ccs pains. On lit dans le registre des
posscssions et liefs de cet dveche, composo vcrs
f'an 1345, que le grand chambellan recevait cha-
que semaine do la table episcopalc dix-sept pains
bcrcnbrod, le grand echanson huit et demi, et le
grand panetior ou le grand mattre dc la maison
en percevait sept. Plusicurs autrcs personnes
attach6es par leurs fonctions au palais episco-
pal retiraicnt pareillement dcs rcntes cn Beren-
hrod.
(17) .ima vini. Mcsure de vin. Voy.Ducang.G/os*.
tom. I, pag. 364.
 593 LEGES MUNICIPALES. m
dcbot qui.silain roniponerc, nisi pro doiKii-ii^ qui \ LX.WlV.Quiounqno mojcndinum faccro volucrit,
dicuntur pliuiulij,'. conscnsum burgensium
lioontiaiM a liurcgravio et
L.XIX. Si (juis (iliam coram monoliirio dumpnii- qucrct quilius duobus habitis, aureum nummum
:

tioncm numus accepenl.judicabilursicut supraco- biircgravio dahit.

rain causidico. LX.X.W. Ncino Iriliiiat thcloncum dc nallis, dc
L\\. cpiscopus volucrit argcntuni dc canicru
Si piiliis,dc anscribus, dc ovis, de porris, dc caulibus
sua fundcri-.ol imlc, dcnarios pcrcuti, accipiot illud otuliis quibuscunqiie olcribus, de srutcllis, do bc-
magistcr inonclc, ct dividot intcr nionclarios, ut chariis, nisi vcndat valcns quinr[uc solidos.
indc dcnarios faciunt. Et si dcnarii sunt pliundig, LXXXVL Ncmo porcos in oivitalc debct habcre,
rcddot do marca viginli solidos, minus duobus de- nisi pastori cos commitlat.
nariis. LXXXVIL Curli» autcm, ubi porci pascuntur, est
L.XXI. Si autom in i]uocun(|uo pondcre leviori intcr portam, que dicitur vellcmannes burgetor, et
porcussi luerint.scniper duobus denariis minus red- aliam portam pro.\imam.
detur do, marca.
LXXXVIII. Dc jure episcopi.
LXXII. De camora cpiscoqi ministrabuntur cis
carboncs. Ad niarcam dantur tria soxtaria rarbo-
Ad jus episfopi pcrlinct, ut de hac civitatc ha-
num.
B bcat viginti quatuor lcgatos, et hos tantum de ge-
nere mercatorum.Quorum officiurn cstinfra episco-
LX.XIII. Quando novain inonotani cpiscopus per-
patum tantuin facere Icgationos cpiscopiadhoininos
cuti jubet.a princi|)io qiiinquo solidi fiunt in ea forma
suos. Qui si dampnuni interimaliquodpassi fucrint,
ot ponderc, quo nioncta cursura est.
vcl in persona, vel in rcbus suis, quas in itinere du-
LX.XIV. Hos servabit burcgravius, quandiu mo-
xcrint, episcopus debet eis restituerc.
ncta illa durabit, raciono ul: Si forto monela illa
LXX.X1.X. Dcbent singuli singulis annishujusmodi
falsata esse accusetur, por illos quinque solidos
c.xaminetur et ccrtificetur.
lcgatione ter fungi cum expensis cpiscopi. Hiis ex
parte episcopi talis honor oxhibcndus esl, quod in
LXXV. Monetarius quoque jurabit, quod in eo
pondero forma,quani illi quinque
suii festivitatibus,quando homines suos invitaverif,
ct .'^olidi habent,
debent honestas coram ipso scdcs habere ad pran-
monctam sit percussurus.
dium, ut oisdcm hominibus suis eo nociorcs effi-
LXXVI. Quando monetarius forramenta, in qni-
ciantur.
bus dcnarii formantur, opiscopo rcsignabit, reddct
XC. Cum cpiscopus intravcrit civitatem, equi sta-
ci duo in forma nummorumetduo in forma obulo-
bulandi sunt in dominico stabulo, quod incipit ab
rum. Prctcroa alia oinnia ita ex toto rcsignabit.
quodjurabitsenon habereplura,nec scire aliquem C hosP'tali ct procedit in circuitu muri usque ad po
habero. In quibus forme delebuntur et frangentur,
in"ium episcopi
XCI. Si plureshabuerit equos, assumenteos cau-
fragmcntaquc monetario reddantur,aut ipsecum li-
sidicus,voI judicos sui,et marscalcus et stabulabunt
ccntia episcopi intogra et illesa retinobit.
eos in domibus.ubi porogrinoru.Ti solent esse hospi-
LXXVII.Quieunque jus monetariorum habere de-
cia. Si plures equos habucrit, non ponot eos de jure
siderat dimidiam marcam auri dabit episcopo,mo-
in aliquibus aliis domibus civitatis,nisi idporpreces
nete magistro quinque dcnarios auri, monetariis
viginti solidos gravis monete.
obtinere poterit.

L.X.XVIII. Quando episcopus monetam mutare XCII. Si autem imperator, vel res intraverint,

volucrit, ferramenta monete pcr sex ebdomadas equi sui ubiquo hospitabuntur.

dabit.
XCIII. Debcnt eliam singuli burgenses in singulis

LXXIX. Quicunque monetarius extra civitatem annisquinquies oporari numero dierumindominico

opere:exceptis monetariis omnibus,qui sunt de fa-
habitans in civitate argcntum emerit,justiciam mo-
ncto pcrsolvat.
milia ccclesie,ct exceptis duodecim inter pellifices,
et exceptis sellariis omnibus.et qualuor inter cyro-
Quicunquo muros, vel vallum civitatis
LX.X.X.
thecarios, et quatuor infor panifices, et octo infer
dissipaverit, componet quadraginta solidos burc- n
sutorcs,et fabris omnibus, et carpenfariis omnibus,
gravio.
ef carnificibus, et cupariis vinariorum vasorum.
LXXXI. Quicunque super stratam edificaverit, si-
militcrdabitadcmendationemburcgravio.NuIli vero .XCrV'. Ce curli dominica.
debet liccntiam dare. curtim dominicam, que est infra civitatem,
.\d
LX.X.XII. Nemo fimum.aut purgationem ante do- dabit causidicus tredecim bovesad aratra episcopi,
mum suam ponat, nisi statimeducerevelit;esceptis quos sumet de casu hominum Ecclesie morientium,
locis ad hoc statutis, scilicet juxta macellum, item etjumontum unum,quod magistcr curtis equitabit
juxta sanctum Slephanum, itemque juxta puteum etscmina ducct ad agros.
in foro oquorum, et apud locum qui dicitur Gewirko. XCV. Dabit etiam duodecim sucs et duos verres,
LXXXIIl. Vallum civitatis debet in circuitu ha- unuin ad opus cpiscopi, alium ad opus burgen-
bere extra a muro sexaginta pedes, inlus triginta sium.
pedes. XGVl. Episcopus in eadem curti ponet stadela-
895 ERKEMBALDI EPISCOPl ARGENTINENSIS LEGES MUNICIPALES. 396

rium. Stadelarius dabit aratrum cl cgedam (18). A. serandas, datis slbi dc republica sumplibus et ex-
XGVIL Cetera omnia, quc nccessaria sunl, prc- pcnirns, faccrc debcnt.
bcbit causidicus, excepta mercede et annona scr- CVIII. De sutoribus.
vienlium. Intcr sutores octo sunt, qui episcopo cunti ad cu-
XCVIII.Judicum uterque dabit in messibus quin- riam, vel, expcditionem imperatoris dabunt thecas
quc solidos,et magistermolendinariorum unum so- candelabrorum, baccinorum (20) ct cyphorum. Re-

lidum, et magislcr cauponum unum solidum, ad liqua omnia,quccunquc necessaria fucrint ad predi.
cmcndum pancm in messibus. cta, vel ad obsidionos castrorum, sive in bulgis,sive
XCIX. Et quando triluratur frumcntum episcopi, in bustris (21), sivc in quacunque conveniente pre-
dabit utriquejudici maldrum unum (l9),quiajudi- dictis negociis suppellectile de nigro corio facienda
ccs et precones custodirc debent frumentum epi- de sumptibus et cxpcnsis episcopi, facicnt.
scopi in messibus, dum m.etitur. CIX. De cyrothecariis.
G. Bovcs ad aralra episcopi pertincntes non de- Quatuor inter cyrotbecarios eunti episcopo ad cu-
bet causidicus in alium usum applicare, nisi foret riam, vel expeditionem dabunt quantumque fuerit
ad colendam suam schuchbuze, nec episoopus in neccssariumdo albocoreo ad thecascandelabrorum,
alios aliquos usus transferre, nisi aratri sui. j> baccinorum ct cyphorum. Reliqua omnia,(iuantum-
CI. Si inter hos bovcs unus, vel duo, vel plures cunque fuerint necessaria ad predictas res, et ad
senio, vel aliquo alio modo, prcter morbum conta- eastrorum obsidiones,de albo coreo facient de sum-
gii, fuerint inutilcs redditi ad cuUuram, carniilces ptibus et cxpcnsis opiscopi.
debent carnescorum vendero,et nummos causidico CX. De scllariis.

dare, ct interim nulle alie carncs vcndcnde sunt. Scllarii episcopo cunti ad curiam duas scllas sou-
CII.De pellificibus. marias dabunt, ad cxpeditionem imperii quatuor.
Intcr pellificcs duodecim sufit, qui cum cxpensis Si pluribus egucrit, de sumptibus ct expcnsis epi-

episcopi facere debent pclles et pcllicia, quanium scopi facient.

episcopus habuorit neccsFC. Horum matcriam ma- CXI. Dc purgatoribus gladiorum.
gisterpellificum,assumptissecum quotquot fuerint Episcopo eunte in expeditionem, vel ad curiam,
ncccssarii de his duodeeim,emet deargento episcopi qui gladios poliunt dobont purgare gladioset galeas
vel Maguntie, vcl Golonie. Si dampnum aliquod in viccdomini,marscalci, dapiferi, pincernc, camerarii
via acceperint tam in rebus, quam in captivitate, etomnium,qui necessarii et cotidiani sunt ministri
cpiscopus debet cis rcstituere. episcopi. Prffiterea purgabunt vonabula episcopi,si
CIII. Dc fabris. necesse fuerit.
Fabrorum jus est,quando episcopus ierit in expe- C CXII. De becherariis.
ditionem imporatoris, quod quiiibot faber dabit Becherarii omnes becharios,quoscunquc necossa-
equorum ferramonta quatuor cum clavis suis, do rios babuerit episcopus vel in curia sua, vel impera-
quibusdabitepiscopoburcgraviusadviginti quatuor toris, cum eum adicrit, vel proficiscons ad curiam

equos, reliqua sibi rctinebit. impcratoris,do sumptibuset expensisipsius,facicnt.

OIV. Si ierit episcopus ad curiani, quilibct dabit Magister autem cuparlorum dabit raateriam ligno-
duo ferramcnta cum clavis suis,do quibus burcgra- rum. Praiterea cottidie dabit ligna becherariis epi-
vius ad duodecim equos dabit episcopo.reliqua reti- scopi.
nebit. CXIll. De cupariis.
CV. Preterea labri debcnt omnia fuccrc, quc nc- Cuparii,data matoria lignorum a magistro suo.et
ccssaria habuerit opiscopus in palacio suo, sive in circulis ligaminibusquc datis a ccllcrario cpiscopi,
januiSjSive in fenestris, sivcin januis vasorum, que facientomnla quiocunquc nocessaria habuerit epi-
de materia ferri fieri conveniat, data eis materia scopus domi cxistens, vel imperator, vel imperatrix
ferri, et ministrata intcrim vivendi cxpcnsa. cum prosontes fucrint, ad balnea sua, ot pretorea
CVl. Si castrum aliquod opiscopus obsederit, vel ad coquinam, et ad opus pincernarum.Similiter et

ci obsessum 1'uerit, trocentas sagittas dabunt. Si Q cum vadit ad curiam,eadem omuia prebebunt cum
pluribus eguerit episcopusjde sumptibus suisetex- sumptibus et expcusiscpiscopi.Preterea omniavasa
pensis sufficicnter amministrabunt. vinaria parva ct magna episcopi ligabunt, cum sum-
CVIl. Clausuras ct catenas ad portas civilatis ob- ptibus et expensis ejus.

(18) Eycdani herse. le frauQai? hassin. OnlitdansGregoire de Tour»

mol
Maldrumvinim. Le malder etait une mesure
(19) (Ilist. 28)
c. « Cum : duobus patoris ligneis, quas
allemande pour los solidcs contenant quatre bois- vuigo bacchinon vocant. »
seaux,selonIesGIossaires de Schiller et dcDucango (21) Sivc in buh/is, sive in bustris. liuUja est un
pay. 553 ct tom. IV, pag. 370). Wacliler diins lc tros-ancicn mot ccltiquc.qui signilie un sac do cuir.
sien (pay. 1032) derive le mot maldcr do malcn, qui Feslus dit : liulijas Galli saccos scortcos vocunl.
signifie mmdrc. Voyoz GlossairosdeSchillorot do Wachter (/Wi/.
los
(20) Lc bacchinus, selon du Cange, tum. 1, pag. 228 ('/104). La version allcmandc traduit bustrum
905, ct Carpentier, tom. I, pag. 413, etait iiroprc- par laden, qui designo cn frangais unc boita.
ment un vasc pour contenirdc i'eau,d'ou est derive
 507 ADSO BEnVKNSIS MONACHUS. — NOTITIA IIISTOHICA. 3»8

CXIV. Dt; cauiiomhus. A '•"m Kninihus suis instninKMitis.cum aqu.i |i1\ih fuc-
,. ,. rit iili)ncii, inlrr Vrllflor iiircrius iii lltjiiocl llunl HU-
Ciiupoiuiiii 1113
"
ost sinculis (Iicliu^
, ,

luiic nui-narc . ... i> m i

• •
i
'
.
••
. . .
, ,
pcrius; Alsa usquo Micrshciin, III liruscha usMtio
111
ncrcssariuiii cpiscoin ot b
Lrranaruiiii, si habcrc vo- m n i o •
,, •
». i i-- i
•

in bchuttura usquc Murburg, in KinL-

i
1 1 ' Mollesheim,
*
. sika usquc Ivinzilorfr, cuni cxpcnsis cpiscopi. Infra
C.W. I)c moUiidiiiariis.
lcrniiiios hos iiullus nos c.xcluilorc auilcat ab aliqua
Molciiiliiiarii ct iiiscalorca dcbent c[iiscopuiii iii aqua, nisi quc sub claustris coarctata csl.
aquavclicrc (iuocuiu|uc volucril inlcr Uiist supcrius ('..XVII. Iii Unischaa vallo supcriori civilalisus(|ue
et Vcllctor inlcrius; quibiis thcloncarius prcbcbit ail inlcrius, ju.\ta sanctuin Stcphanum, nullus au-
navosquotcunque fucrinl nccessaria!. Ipsi enimcuni deat piscari sino licentia cpiscopi, vel dapifcri sui.
remis suis intrabunl ct roduccntcas ad pomorium
"f f undo cl dii.vcrunt cuiii expensis
episcopi, •
^
ipsius. Da-
..
(.v\-iii
C.W III.
r>
De rariicntarm.
,. . ,

buiitaulcm piscatorcs duos viros, molcndinarii tcr-

cium vimm. Si dc sna ncpligcntia navcs pcrdidc- Carpcnlarii singulis diubus lunc dcbciit in opus
nnt, solvciit. Si v. rucrint cis ablalc, cp.scopus rc-
cinscoi>i irc cum cxpensis ipsius.Cum summo manc
stituct.
vcncrint antc palacium, non audcant rcccdcro ante
CWI. De piscatoribus. sonitum caii)pan,^\ quo ad niissam manc piilsatur.
Piscatorcs dcbcnt piscari ad opus episcopi inter Si intcriin non fucrint in opus cpiscopi assumpti,
nativitatcm sanclc Maric el festum sancti Micha- libcri illa dic rcccdant. Non sunl cogcndi irc iii ali-

hclissingulis annis tribusdicbusct tribus noctibus, cujus opus alterius, nisi cpiscopi.

ANNO DOMINI DCCCC.\CII

ADSO
UEin'ENSIS IN P.-VRTENSI CAMPANLE PAGO COENOBII MUNACHUS

NOTniA HISTORIGA
(.\pud Oudiiium, SupplcmeiUum de Scriptoribus ecclesiasticis, p. 308.)

Adso monachus divi Boncdicti, postea Dervensis abbas factus, circa annum 980 insigni litteratura et
in tcinporalibus reconomia rofulsit, cu.jus laudes abiinde exscijuitur auctor libri Miracidorum saiicti Der-
charii abbalis Dervensis, qucm ovulgavit Joanncs Mabillon s.cculo II Sanctorum ordinis divi Uencdicti,
pagina 844. Ibi num 11 : « Postmodum excodente vita domiio Alberico, .\dso abbas elfcctus, basilicam
sanclorum a bcato Berchario quondam exstructam parvissimani rcputans, maximi tcuipli fundamcnta jecit
duas villas Ur(^.jam el altcram qucc vocatur Pucllarc-Monasteriuin incuria anlcccssorum amissas, cojnobio
recupcravit.ii ctc. Scripsit VUain sancti Dcrcharii qu;B habetur S;ccuIo II. Sanctorum ordinis D. Bcnedicti,
ag. 831 Gcsla quoquc .mncli Dnsoli confcssoris, qu;e ibidcm pag. 67 Trunslationcm ct Miracula cjusdcm sancti
; ;

'asoli, qax sa^culo IV Sanctoruin ord. div. Bencdicli lom. II, pag. 137; itcm Vilam sancti Frodolierti
abbulis priini Cellcnsis prope Trccas, quam habes S.-ccuIo II S;inctoruiu ordinis divi Benedicti, pag. 026,
cum llistoria Translntionis rcliijuiaram cjusdcm sancti Frodoardi, S,tcuIo IV, istoruin Sanctorum tom. II,
pag. 243. Deniquo Vitain Mansueti priini Tullcnsium episcopi. Mortuus cst .Vdso anno 992. De quo in pras-
ludiis suis ad dictas legendas Joannes Mabillon.

DE AISTICHRiSTO
(Vide inter .ilcuini Opcra, 1'atrologia: tom. Cl, col. 1289.)

i
 ; ; !

599 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS. 600

VITA S. FllODOBEilTI
ABBATIS PIUMI CELLENSIS PROPE TRECAS
AUCTORE ADSONE ABBATE DERVENSI
(Apud Mabill., Acta sanctorum, Su.'c. II, CanurMli Proniptuario et Dollando-',

OBSERVATIONES PK.EVM:

1. Vitam S. Frodoberti [^P. Fraubcrt], abbatis ac condiloris monastcrii S. Petri, in insula Gcrmanica,
prope Trecas Campaniaj civilatem," licet justo brcvius scriptis alligavit Lupellus (infra, n. 21],» ejus disci-
pulus cujus lucubralionem utiquc deperditam auxil exornavitque alter monachus Gollensis anonymus,
:

etsi longc posterior a;tate, non tamen aucLoritate aut erudilione deslitutus. Hunc monarhum Cellensem
fuisse, conjicimus ex VitEe subjecta; num. 11, nec longc posl translationem_, tempore Caroli Calvi factani,
vixisse coliigimus ex num. 2.3, ubi de Frodoberti statura loquens ait « Ut illi quoque perhibent, qui
:

ejus sacratissimi corporis ossa se aspexisse fatentur. » Nisi fortean is est .\dso abbas Dervensis, gui,
« Odonis abbatis Gollensis preoibus, Vitam confessoris Christi Erodoberli primi ipsius monasterii (Cel-
lensis scu insul.T Gcrmanica!) instauratoris et abbatis sermone veracissimo et simplici stylo cxaravisse, >>

sreculo scilicet deeimo, legitur in librb ii De Geslis S. Bercharii abbatis. Quidquid sit, solam hanc nan-
cisci potuimus lucubrationem, cui in codice ms. monasterii Vallislucentis prn;ponitur earmen quoddam
haud spernendi auctoris, qui sfficulo vrii vivebat: suljjieilur vero translatio S. Frodoborti heroico metro
scripta, cum duobus sermonibus in festo S. Frodoberti habitis; qua; omnia beneficio R. P. Claudii Mail-
letii pxprioris, ex ipso monasterio acccpimus. Solum damus carmen prajvium, nc eadcm cum nausca
recantarc videamur.
2. Monasterium insula; Gormanicffl in suburl>io Tricassino, ad occidontalem cjusdem urbis plagam, in
loco palustri hvula Gcrmanica dicto eirca annum Christi 0.50 a;dificatum; post sajculum octavum a tu-
mulo S. Bobini episcopi Tricassini, monachi aiitea amplilicalorisque sui, Cetta Bobini, ac sa;pe Cella,
recenlioribus monasWrium S. Pctri dc Cclta, vulgo Monstier-la-Cctte appellatum cst. Quo ex manasterio
pra;ter Aldobertum ot S. Bi>binum cpiscopus, S. Robertum abbatem postca Molismensem aliosque, prodiit
Petrus, Ccllensis dictus, abbas ejusdem cwnobii, deinde S. Remigii apud Remos, demum cpiscopus Car-
notensis, scriptis et doctrina illustris. Nunc cella sub Rll. Patribus congregationis Benedictina; S. Yitoni
reflorcscit.

CARMEN DE SANCTO FRODOBERTO TRECENSI ABBATE

£x Codiee Vallislucentis.

Qui cupis in paucis perpendcrc grandia verbis A In qua concluso fida fuit statio.

En polis es parvo cernere magna libro. quam multiplices dcdit ha-c clausura labores,
Si placct antiquos studio percurrere faslus, Solus in astrifero dum tenet ora polo
His placeat rebus hoc novitatis opus. Sed mago mens artata suos habitura triumphos,
Fortia magnorum celebrantur gesta virorum; Quo stricte vixit, latior inde fuit.
Nos celebramus opes hic, Frodoberte, tuas. Tunc artus paries tenuit parvissimus antri :

Qui puer a primo doctrinoe deditus aevo, Nunc retinet magni spiritus ampla poli;

Imbueras toneros rore madente animos Cujus opus, Bobine sacer, te praeside crcvit,
Indeque Luxovii vita; subjectus honesta;. Antistes meritis magniflcande tuis :

Relligionis opem sumis amando fidem. Per tua nunc Frodobertus ovans consulta beatus,
Mox Trccassinam repetens coilestibus urbeni Continel Ecclesia; culmina celsa sua;.
Munoribus plenus et bonitate probus : Hoc opub cgregium quod cernimus(l) undique saxis
Lucida divinae dilfundens dogmata norma;, CoIIatis fundas, altaque tecta levas.
Ut prosis multis utilitats viris. Iii quibus a;terna stabilis sub laude cohortcs,
Cella dehinc placuit, strictis habitatio septis Slat monachile decus, quod reglt Altilhronus.

(l)Hinc apparet poetam istum,qui monachusGcl- ris cottapsa succutniit. Colitur S. Bobinus in Marty-
lensis fuissc videtur, vixisse paulo post S. Bobinum, rologiis Bencd. ct Gallicano ix Kalend. Maii, qui
et quidem ante sa;culum ix, siquidem ex sequenti dies translationis cjus est ; nam dics cjus nataJis
Vita; num. 20, basilica a S. Bobino exornata ct am- ignoratur. De eo infra num. 13.
plificata, circa raedium sacculum ix, antiquitate ope-
001 DE VITA S. FROnonEHTI. 602
Stant ct millcn.T numoroeu prainia puima>, A Innuiiiorablliuni n,tinet lllicr iste bonorum
Qu.r li.Tc aula suis conferol cmorilis. Prmniin, virtutcs, miraque gcsta, dapcs.
Ilic rodount Iristi vcniontin lumina rrnnli; Quos si quis rccilarc volit, niillona supersunt,
MorbnruuKiui' gri-fjos liio cocliloro priivos. Paglu.i qii.T silull, iicc libcr islo canit.
Claudu.^ init prossuin nudis coinpiipo salulis Nam pla facta sacrls sl (|uis coinprobcndi.TO libris
Iliciiuo Hedit facilos tcrra nogata vias. Vcllct, inexh.iustus vinccrol hora dies.
Da!monis ct solitas 1'uror hic coiiapsus in uuras Paiiru fidcm faciant brovibus qui incredulus istis,
Desinit in menlem membru rodire suum. Et dubitator erit, nec potiora capit.
Quos aupusta premunt surgontom damnainaloruiii, Jum tibi porpctu.T3 mancant in skcuIu laudes.
liic rofluunl eausi.T corpori.s atque aniin.r. Kroilobcrto, tuo el nilsorcrc grogi.
Si qucini|uam scoloruni dopressil culpa iioceutum, Tc rotincl rognum per gaudia longa supcrnum ;

Si pctit hic veniam, hinc rctulit salubrcm. Taiidom fac tccum uos retincre polum.

INCIPIT VITA.
Froiiobertus Tricassium quo temporc floruerit. H adimploret; illud secumetfrequontiusotfumiliarius
1. Fuil vir vilw valdc vonerabilis, ogrogiaj ac replicuns, non audllores tantum logls apud Dcum,
protios.T memori.T Frodobertus,quem singulari flde sed factores potius justificari [liom. ii, 13). Tum
ol probitufo sanrtissimum, civc felicissimo divi- vero cerncres eum priorum sibi Patrum exempla
nltus cuinulata Trccasscnsis oppidi tellua cffudit, certatim a;mu!auda proponentem,vixque discernere
p.Tronlibus quldoni modlocribus ortuin,soil incom- sufficeres in quo virlulum gcnere perfectiusemica-
mcntis nitore clurissimum.Quippo qui iiiter
paruliili rcl.Atquo ut se totum Deo rationabilcm victimam,
ipsa jam tonorffi a^tatis primordia vas eleetlonis el spirituale mactaret holocaustum, ad usum se
manifcstissime designatus.in infantis pectore spiri- coutinu.-c orationis applicuit,quietisquc impatiens,
tualem ac perfectissimum agebel virum, annorum apostolicum prajccptum, quod sine intermissione
oxiguitatem sanctitatis et gratia! dote componsans. orandum docet '/ Thess. v, 17), a seipso importu-
Diligcnlius sanc temporis serie revoluta, sub rege nius exigobut. Jejunii vero observantiam nort tam
Francorum Clodoveo Dagoberti filio, itemque Clo- frequens quam continuus exorceb.it, doctus auctori-
thario juniore ejusdem Clodovei filio, hic ipsc sa- tate Dominica, hoc duplici pugnandi gonerc ncfan-
cerdos pretiosus ct abbas eximius deprehenditur dlssimum illud dcemoniorum genus posse depelli
floruisso, cum apud pr.Tfatam urbem Trecassinam p [Matth. XVII, 20"). Hujusmodi armuturam jam tum in
Uagnegisilus pontlfox vlcom apostolicam ministra- divina; militi.-c scholis novus Christi milos adsum-
ret. Fuit autem idem Ragnegisilus natione Aquita- pserat,et ciKlestc nuper professus tirocinlum, sese

nus,scptimus decimusjamdictajcivitatisepiscopus; ad dobellandas spiritualesnequitias circumspectius

de quo ferturinter caetera quod basilicam B.Savin.Tj prfeparabat.
virginis in fundo sui juria construxcrit, eccleslam Dxmonem signo crucis fugat.
cui pr.Tsidobat h.Tredem instituens, in quaque ho- S.Interea his tam sanctis tamque optimis studiis
norlficc sepultus jacet. Vlxit autem B. Frodobertus non defuerolividahostis callidi tentamenta.Futura;
sub quinque sua; civitatis cpiscopis (2), asquc ad enim in eo sanctitatis exce!lentiam,human<e salutis
Abbonem, qui vicesimus primus cjusdem urbis adversarius jam in annis puerilibus invidebat.Unde
pontifei exstitisse cognoscitur. slcut ipso postmodum referente compertum est cum
Studiis traditur. Implet opere quod dicit. pro discendo Psalterio scholam expctcret, crebro se
2.Vcrum ut ad rerum ordinem recurramus,con- diabolus ejus aspectibus ingerebat.pavidos pcr na-
fostim ut (Ttas pertulit,prtBdlcti pontificis Ragnegi- turam anlmos ingenti minarum et formidinig arte
sili parentnm studio maneipatur.Ibi sanctis
scholis concutiens. Verum puer divini ingenii, d.TmonicE
studiis enutritus,quid fidei, quid probitatis jam in fraudis et versutife non ignarus,salutaris signi cly-
semetipso prffitulerit, explicari non potest.Denique D peo non minus frontem quam pectus arm£ibat,
amore ccelestis patria; impense flagrans,quiquid in Doumque sibi adjutorem invocans argumenta ini-
divinis lectionibus intellectu caporo poterat.mox ad mici callida viriliter proterebat.
clfoctum sancti opcris insfantissime transferebat. Matri visum restituit.

Itaque indefesso studio purissimaScripturarum flu- 4. Jumque tempus adcrat, ut lucerna qua; sub
enta frequentans, interioris hominis faciem, quasi modii latibulis eatenus fuerat occultata, siderea;
adhibito qtiodam splcndidlssimo speculo compono- claritalis in populo jubar infunderet.Namque ut cu-
but ; scolusiiuc reputubaf pormaxlnium.si vol parnm jusessot apud Doum meritl longe lateque clarosccret,
quiddam legeret, quod non e vestigio efficaciter sibi placitam puerili innocenlia; puritatem, suporna

(2) JCempe R.agnesilo, Leuconio,BertoaIdo,Wam- stite Romensi nonnulla commutasse legitur apud
mlro et Abbonc Felicc, qui cum Leudegisilo anti- Frodoardum lib. ii, cap. vi.
 !

603 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 604

dispositiodignataestmiraciilocloclararc.Contigitita- A suam ut illatas injurias patientia vinccret, illud
que matrcm cjus,oculorum «uirragiodestitulam,lU' Davidicum frcqucntius rcplicans : Vt jumentum
minisdispcndiumincurrisse; cumquc longamincs- factus sum apud te {Psal. lxxi', 23). Itaquc
simpli-
eitatem noctcm trahens,vitam mocrore consumerel, citatem infucatam mundana3 seinpor astutia; prrcfe-
die quadam fllium inter amplcxus demulcens, rebat, eligens ludibriis stultus effici sa;culo, ut
obsccrat ut manu sua crucis signum super ocu- possct sapiens csse in Dco.
los ejus cxprimeret. Quod cum ille abnueret,
Eximium simplicis obedientiic exemplwn cdit.
mater vero importunius pcrurgerct, tandem ma.
terua permotus instanlia, invocato Domino, sa-
7. Una igitur dierum cum se ad praifati Teudo
lutifcrum siguum super oculos gonitricis expres-
leni hospitium contulisset, ille ludibrii simuletex-
periinenti gratiarogaviteum,ut ad cujusdam fratris
cedentibus tencbris lux amica revertitur,
sit. lilico
in raonastcrio cellulara pergens, circinum ad so da-
et parvulimeritofiliimagnum matri beneficium cu-
mulatur.Hocconlestim niiraculum percunclavulga- portaret, asserens usum illius sibi essc necessarium
tum,universos quidem stupore perculit,quosdam in scribendo. Ille dictt) citius gressum rapuit.atque
vero etiam ad sanctae
ad designatum fratrera rapido cursu pervenit qui
vita; imitationem ardentius ;

et simplicitatis ejus conscius, et ludibrii ob quod

incitavit.
Luxovium tum celebre petit.
Clericus
B directus fuerat non ignarus, mediura mola; coUo
cjus imposuit, utque id ad diversorium Teudoleni
5. Exin prmnominatus pontifcx, cgrcgiam in ado-
lescente animi puritatem et prfficolsam virtulis
quam citissime ferret obnixius imperavit.Nihilille
effi-
cunctatus, exceptum onus ferobat cequanimitcr,
caciam contemplatus,divinis eum ministeriis impo-
sito clericatus offloio rnancipavit.PosthffiC charitatis
quanquam ita pondere gravaretur, ut vii
lapidis
alternis passibus promoverel incessum. Inter hcBC
sollicitudinc ct divini lucri studio animalus, ad
Luxovium cocnobium spiritualis profectus gratia di-
reverendissimum virum Walbertum abbatem ob-
rigere instituit,ut religiosorum imitatione allectus,
vium habuit, cuihocipsumanonnulliafratribus jam
fuerat nuntiatum. Cernens igitur venerabilis abhat
et ipse in virtutibus cresceret, et regioni sua; post-
modum sanctitatis ac pcrfecfionis cxempla dulcis-
ovem Christi mansuetissimam injusto fascegravari,
sima reportaret.Praeerat tunc altius ingemuit, et hujus afflictioni, etillorumcor»-
ei coBnobio Walbertus
abbas, vir et religione inclytus et sanctitatis opi- dolens Icvitati. Moxquo veheraentius increpatum
nione famosus. Quo cum ex priEcepto pontificis impositum onus humeris dejicere imperat,causam-
pervenisset, a sanctis illius loci Patribus grata cx- que perquirit diligcntius qua se tantopere fatigaret.
sultatione suscipitur atque in congregationio contu- At vir summae innocentiaB, scribendi usibus asserit

bernium dcputatur.Cujus animi candor et prxclara C esse necessarium quem fercbat circinum, dicens
simplicitasbrevicunctisinnotuit.Mirabantur omnes quod ex prfficepto Teudoleni ad cujusdam fratris
injuvenc humilitatem esimiam, abstinentiam in- cellulam deportaret. Cum enim essct omnimode
comparabilem, patientiam singularcm, quodque Estutiae expers, quid esset circinus penitus ignora-

ccclestibus semper intentus desideriis vitam ange-
licam intor homines proferebat. Erat eo temporc
pr«nominatum Luxovionsc ccenobium, in Gallicis
regionibus pene singulare tam in religionis apice
quam etiam in perfectionc doctrince. Qua ex causa
bat, hoc tantum esse existimans, quod impositum
collo ferebat.Tandem abbas simplicissinum viri
animum conspicatus, pictatis intuitu erumpit in la-
crymas, accitisque eis qui sanctum virum tanta
crudelitatc fatigare praesumpserant, acrius solito

plurimi, quibus in utramvis partem proficiendi increpal, ac pro facti temeritate debitiB satisfaclionis

fervor incrat,ad eumdem locum poenitudinem indicit. Hisquc ita correptis, cajteri
certantibus studiis
undiquo contluebant. deinceps fratris injuriis temperarunt. virum an-
Simplicitiis ejus suspecta tcntatur a Teudoleno.
gelicte puritatis partioipcm,et Salvatoris noslri imi-
6. Quo ergo tempore B. Frodobertus inibi mora-
tatione felicem, qui sicul ovis ad victimam ductus
batur, vir apostolicus Bertoaldus Lingonicae urbis est, et cum male tractaretur, non aperuit os suum
episcopus, quemdam cx cocnobio S. Sequani abba- Fidenter dixerim, inquam, pra;coptis evangelicis
n
tem, Teudolcnum nomino. eruditionis gratia illuc singularitcr parens, percutientem se non repercu-
destinarc curavit. Ad cujus diversorium B. Frodo- teret,atquo mille'passus a quolibet angariatus,duo
bertus frequentius acccdebat,ut assolet stas juven- millia ultro properaret (Matlh. v, 41). Utque am-

cula coaivorum sibi familiaritates ardcntius appli- plius inferam, si quis eura ad suppliciura protrahe-

autcm tanta in viro Dei animi pnritate

care. Illc
comperta, curiosa levitate impulsus, scdulo explo-
rare cojpit utrum ea simplicitas ex fontc manaret
intima; puritatis, an, sicut nonnullis familiare est,
subdolam mentem simulata innocentia palliaret.Ob
hanc rem tam ab ipso quam a quibusdam loci fra-
tribus ludibriis crcbro latigabatur inoptis,
men ille nulli contradiceret, ncmincm
kcderet, sed
nec la;sus viccm rcferrel.Ita enim vitara instituerat
ret, pocnalem ei crucem imposuisset,sponte susci-
peret, mansuetisque ferens in humeris, Ghristum
Dominum sequeretur.
Trecas rcversus ab episcopo retinclur. Quadraijcsimale
jcjunium rigide exercens, ab episcopo probatur.
8. .\nnis postha;c pluribus interjectis, ad urbem
cum ta- Trecassium pro episcopi sui dcsiderio et parentum vi-
sitationccumquibusdara fratribus remeavit.AIiquot
sane dicbus apud pra;fatum sua: urbis antistitem
 m DE VITA S. FRftDnrtEUTI cor,

ronininrntns, rrdoiindi nndo vonoriit liccntiiini pns- A (Uiidovro juvantc canohium condit.
tul.ih.it. At iiiintirux siiniiiri iisus consilii), tantnin iii' 1 Doniqno humiina' convorsationis ardcns vitarc
1 .

tRli'ni viruni a sc (limittnro non silii foro intogrum collcgia, Rollicila socum froquontius mcntc volvcbnt
nrliilrHtns.violonliihnncauctoritate retinuit.Sancto (|uoniim loco su;o profussioni ac proposito opportu-
ij,'ilnr Quiiilraj»osimio tomporc urcoilentc, in sccro- niim habitaciiliim collocarot. Et i|uaiii|uaiii pliirimi
tioro so coilulii conilons.cum oralionisotvipiliiirimi iinbilium rogiiinis, sanclilali ojii» fumiliarissimc co-
insliinlia, accrrimis ao ca-iiit jojuniis courclaro. iKvroront, incptiim tamon diixit a (luoquam corum
Cum cniinsompor inconipariihili ahstincntiio virtulo partem agri vel iiranlii poslularc, r.on silii solum,
pollorct, his tamon diehus auslcriorcm sibi carnis sed cliam posteris consulens, nc rcligiosa fratcrni-
niaccratioaem corporis sui hostis indixcrat, adeo tas, quam ipsc in sacro habitu aggrcgarc cupiebat,
ul pluros conlinuosque dics absquc ullius cihi ad- a quolihot siocularium proloco fu.t hahitaf ionis quid
miniculoeonsummaret. Uoniquoannorum curriculo inquietudinis vel molestiro paiorctur. Quocirca di-
rccurrento, dum se duuhus vel trihus Quiidrascsimis viiio aspiranto consilio rogiarn prnfoctus ad uuhim,
hujusmodi crudclitate eonricerct, Iktc vit^T iUius in- muniliccntia Clndovoi illustris quondamregis Fran-
stitulio ad notiliam deferlur pontificis, nec dofuorc corum,locum quomdam palusfrem in suburbio Tre-
malcvoli, qui sanctitatcm ojus invido dcntc cariien- _ cassin.T urbis obtinuit, qui antiquo ritu Insula Gcr-
tes, dicerent cum, aut latentor ederc, aut corpus manica vocabatur. Deincops vcro posl doccssum
suum inedia vello poriniere. Proxima igitur inimi- Clodovci, lilium ojus Clofharium socundo anno re-
nente Quadragesima, pontifox lalium curiosus,inlra gni ojus oxpofens ianno fi5t'i), annuentc vonerabili
porticum ecclcsia! cellulam ei constituit, in qua so- Balthildo rogina ejusdcm Glofharii matrc,supcrpra;-
lita? devotionis officio, abstinentia? tompora consum- fafo loco privilogium (.3) rcgi;c auctoritatis dcnuo
marct. Sa^pius naraquo collam cx improviso pene- moruit adipisci. Quod quia inArchivis cffinobii no-
trabat opiscopus, cortius cupioiis oxperiri quanto stri (4) us((ue hodic confincfur, hic quidcm inserero

fcrverct studio sanctitatis, quantamquc in virtute superfluum duximus, quoniam logere cuique vo-
abstinontia! superna pietas illi gratiam ministraret. lenti inpromptu adessc fafcmur.

Moxque criminatorum fallacia patuit, ct sancta; ^2. Eral aufem locus idem parfium quidcm fisci,
convcrsationis ojus sinccritas opiscopali curiositate tamen, ut dicfum csf, paludibus rofiuens ac crebra
probata rcfulsit quodquc antca simulationi deputa-
;
lacunarum cruptione scaturiens, arbustisque refer-
batur, ad divina; laudis transiit incremenluni. tus silvcstribus, hosfiarum pofius ac serpentum
Oleo sacro morbos cural. Cnicii signo fugat dicmoncs. quam hominum frequentia' compefebat. His ifaquc
9. Ex eo tempore fama beatitudinis ojus longc regum aucforifatibus instructus, quodque est maxi-
lateque personuit, adeo ut e.x remotioribus quoque C muni superno au.xilio roboratus, horribilis loci
. locis infirmantium ad eum caterva! conflucrent, squalorcs expetiit, dataquc principali opera,virguI-
sanctilatis ojus morito sospitatis beneficia roposcen- tis erufis, lacuhusquc siccafis, spafium habifationi
tes. At vir Doo dignus in humilitatis arce persisterc congruum pn-cparavif. Ihi cellula oratorioque Fro-
. cupiens, nil de se prisumerc, nil unquam passus dobortus constructo, cum paucis primo quidem
cst suis viribus assignarc. Oleum tantummodo be- fratrihus solrtarius vixit diviuie contemplationi dc-
ncdicens, supcr aigrotos Christi nomen obnoxius ditus, ct angelicis semper actionibus occupatus.
invocabat, quo poruncti, receptis virihus, votorum Monastcrium rcbus ct pcrsonis augct. Indc pliircs ad
eompotcs ad propria remcabant. Jam vcro in effu- episcopalum assumpti.
gandis d.rmonibus ea virtutis praistantia pra?pollc- i3. Inclytus orgo Frodobcrlus jam tunc cocpitam-
bat, ut cuicunque energumeno in fronte vcl pectore suisqucconcessum habitationis locum,
pliiicaro sibi
signum crucis imprimeret, niox ojus compellento patrimonii sui quajcunque fuerunt pnedia posses-
imporio nialignus spiritus effugatus abiret. Jure sionosque ex integro in communc iiiibi contradens,
enim tanta oi potestas in cxpulsione da^monum ap- et qua?stum copiosum servorum, ancillarum, agro-

plaudebat, ut eis fiducialiter imperaret, qui totum rum praiterca et vinearum, sub tesfamontis, qua;
se divinorum submisorat obodientia; prsceptorum. r> hactenus habentur, dalo pretio instantissime ac-
Suas virtutes suis propalal. quirens. Sed et mox parentes illius viri beati lar-
10. Erat mos viro sanctissimo, ut siquando cum gissimas ei rerum gazarumque suarum condonave-
discipulis colloquium familiare inserehat, qua? a se runt portiones instrumonfis cx lcgc rifc pcrfectis.
clam gesta fucrant, ajdificationis vol excmpli gratia Processu voro fomporis, loeus idem religiosorum
eis narraret, bona scilicet opora sua non arroganter frequonfia in robur incromenti convaluit, nobilium-
ostcntans, sed sapienter et humilitcr manifestans, quceo confluontium largitate ditatus,rerum ac pos-
ul et divina laus per ipsum imo in ipso cresceret, sessionum terminos dilatavit; sed et congregationis
etaudientiumanimosadsanctioiniilationis studium monastica' luimorus in dios copiose succrescens,
informarol. Quantum enini favnris vel jactanti.o rc- nohileac famosuinrodilidil usquoquaquococnobium.
fugus fuorit, cultus vita; solitaria; doclaravit. Ncc illud prastercundum, quod ex ejusdem loci coe-

(3) Exstat in Promptuario Antiq. Tricas. pag.19. quitur Adso abbas licet Dorvcnsis, in Actis S.BasoIi
(4) Sic etiam nomine monachorum S. Basoh lo- supcrius ad ann. 620.
 ;

607 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 608

nobitisB.Froflobcrtivitanninslitutionemquesequen- A circuire, sanctorumque martyrum vcl confessorum

tibus quamplures postmoJum in urbe Trecassium festivitates, siquando revoluto anni circulo recur-
cxstiterc pontilices, inter quos Aldobertusvirsummi rissent, dobita cum veneratione suscipcrc. Nam il-

ingcnii ct prajcipuic sanctitatis ; itcmijue Bobinus, lud sibi specialiter indixerat, ut sacrorum dierum
nationc Aquilanus (5) ;
quorum uterque ipsi loco in- ferias peculiari qudam observatione tractaret, ut
gentia commoda contulere, inlra extraque quibus putares cuni ipsis jam martyribus commori, nec
possibile fuit amplificando modis, sicque in pleni- jam terrenaj molis usibus detineri.
tudinebonorumoperumdiem ultimum consumman- In fcsto S. Quintini a dxmone in oratione lurhatur.
tos, intrasepta basilicas ejusdem rnonasterii nobilem 16. Ita quondam adveniente splendidissima so-
sunt sepulturam. Quibus
sortiti ita digestis rerum lemnitate B. Quintini martyris pretiosi,amonaste-
gestarum ordinem repetamus. rii ipsius abbatissa.Rocula nomine,ca3terisquesan-
In Parthenone sancti Quintini ejus meritis vinum ctimonialibus religionis gratia invitatus est, ut of-
augescit. flciis divinffi celebritatis vir sanctissimus interesset,
14. Florebat in sancto viro spiritualium prufe- tanta!que festivitatis gaudia, sanctitatis ac merito-
ctuum non exemplis solum et mo-
indeficicns gratia rum sublimium lampade illustraret. Nam excepta
ribus, scd etiam miraculorum splondoro solemni n devotione erga sanctos ineomparabili, etiam illud
commendata. In quo quanta fuerit largitas.quanta eum sacra loca festis diebus frequentare cogebat,
que afflucntia charitatis, una ipsaquc simplici rela- quod eis spiritualo regimen adhibebat. Nec distulit
tione cunstabit. Gontigit eum quodam tempore in quin veniret, devotarum Deo sanclimonialium desi-
puellarum ccenobio, quod B. Quintini martyris (0) dcria reputans non debere frustrari.ExpIeto igitur
nomini consecratum, intraque urbemsitum est,duo sacrarum vigiliarum officio vespertino, vulgique
vini vascula trigintaferme modiorum capaciacora- multitudine ad nota diversoria redeuntc, vir san-
mendasse,quod locus idem ei esset familiarissimus, ctus in ecclesia perstitit, seque ipsum sccretis ora-
ac speciali charitatis glutino copuIatus,ejusque eru- tionibus mancipans,spiritualcs oxcubias exercebat.
ditioni ac regimini peculiariter mancipatus. Nam At prsfata abbatissa, quid sanctus vir gcreret nou
cum pro sua; sanctitatis merito ab omnibus princi- minimumcuriosa,cumquibusdamsanctimoniaIibus
pali reverentia coleretur, id sibi quisque summum in basilica seoccultans, cgregiam oralionis instan-
depulabat bonum, si ejus familiaritativelmediocri- tiam compunctionisque illius largissimam uberta-
ter conjungi meruisset utque in omnibus et apud
; tem sedulo cum sororibus mirabatur. Mox saluti
omncs scse aflcctuosius ageret, deque omnibus in- humana;, eontrarius, feliciumque operum quam
cunctanter prajsumeret, cunclis gratissimum et per- maximo a^mulus adfuit inimicus, qui mundissimum
optabile erat. Cumque illic saepe charitatis officio, Dei holocaustum, etsi non penitus tollere potuit,
ad sumendum poculum plurimos convecaret, die veneno tamen suspecta; fraudis fccdare tentavit.
quadam apothecariam solito cellam ingressus, pa- Nam candelabrum, cui cereus impositus erat, sub-
vimenti faciem vini cxuberantia reperit superfusam ;
vertit, exstinctoque lumine. quod noctis ct tene-
veritusquc ne forte vasculi incontinentia liquoris brarum esset amator evidenter ostendif. Vir tamen
dispendium provenisset, fratrem, qtii secum forle Domini in orationis studio perstitit; nec mundanis
voncrat, os superioris meatus inspicere pra^cepit. lenebris fuscari potuit, cui Christus auctor et fons
Quo facto (mirum dictu quod est) vinum superne luminis pra;sentissimus fuit ; cujus extcrior oculus
redundans aspicitur satisque aperte constitit quod
; etsi mens tamcn inti-
nocturnis tcnebris caligavit,
quanto hauriebat propcnsius charitas, tanto beni- ma,scmperque ad contemplandum Deum purissima,
gna Creatoris largitas hausta profusius reformabat. vera; lucis lampade coruscavit.
Ejus nimirum hoc factum creditur pietale, qui cum ,46 cnergumeno ridetur.

nos misericordes esse jubeat et dare indigentibus, 17. Intcrea paucorum dierum intcrlabentecurri-
ut nobis quoque plurima dentur in qua tamon ; culo, ad basilicamB.Aventini confessoris,ejus gra-
mensura tribuimus, in eadem nobis remetiendum tia ex more Christi famulus acceJebat.Cumque jam
nihilominus repromittit {}Iatlh. vii, 2 ; Marc. iv, 24). n quemdam cner-
fores ecclesia; perintraret, contingit
Estenimmanusdivinanonlarga solum, verum ctiam gumenum daemone exagitante vexari qui rabida ;

dives et proflua. Neo metuendum ne forte largita- pcste captivus, cum miserum os in amontia vcrba la-
tem sequatur inopia, quoniam, ut ait Apostolus : xasset, inter ca;tera famina pectoris furiosi,B.Fro-
Qui seminat in bcnedictionibus, [II Cor. ix, 6) ctc dobcrti saepius nomen ingeminans, sancto viro ver-
quique administrat scmen seminanti, ct pancm ad bis procacibus insultabat, quod eo sacras exercente
manducandum prxslabit, cl multiplicabit incrcmenla vigilias, solatium luminis detraxisset. AtmilesGhri-
frugum jusliti.v nostrw (Ibid, 10). sti strenuissimus, diabolicffi fraudis conscius,nuIIa
Sunc'os pic colit. hostisarteconculi, nulla potuit minarum intcntione
15, Familiarc fuit pra;terea viro Dei supcrnam tcrreri, cui Christus erat prasidium, et contra ho-
patriam infatigabiliter siticnti sacra loca devotius stiles machinas inexpugnabilc firmamcntum.Quin

(5) Lege carmen, supra.

(6) IUud Parthenon redactum est in prioratum Molismensi abbatia; subjectum.
 »)(>'. I I)K VITA s riionoiiF.iiTf. I,U)

polius quantn iirlvorsum so cort.imiu.i (l.piiionuni A lestium victorom quictissimum solidarct. J.im, in-
acriora cognovorat, tunlo sc robus-lius ad spiritua- (|uam, tcmpus adcrat, ul pro multorum sudorc
lompugnamcontrainvisibilesnoquiliaapncparabat. cortaminum.prosingularisabslincnliascruciatibus,
Angclicas voccs audit. pro universis denii|uc opcribus pietatis^fcssum jam
IH. Opcrn; protium cst illud quii(]ue liilolium ua- corporc bcllatorcm ad scsc reciporet, atque in pa-
ribus trarloro,(|unfl oi s.rpo, anriucnto Domino se- tornis mansionibus collocatum glorirn et honoris
crola ca-lostis curi.^" p;mil('banliir; ol (|U(iniam scni- stemmate docorarel, a;lcrnitatisquo ot immortalita-
i permcntc in Cffilestiliushabitaliat.hiiuslumsupcrn.c tis amictu circum lalum angelis insereret.apostolis

jucunditatis divina oi pii'tas rroqucnliiis proi>ina- snciaret. Itaquc facili corporis a-giitudine corripilur,
bat. ut tanto ad hanc ardontius currcret, quanto i|ui taiuen animo iurloticicntc robustus, bravium
suavitutiscjus dulcodincm appetontius dogustassct. a;tern;u roiiiunorulionis proscqui nitobatiir. Jamdu-
Dio enim quadam vcneraliilisThoudoeariusejusdem dum oniin ut Christo coessot,corporoa; molis pra;-
abbas ."«uburbii, visitalionis paritor ct inslructionis optabat carcorc solvi ;
quanquam proptcr instructio-
sua; gratia ad cum mos crat cunctis por
vcnerat.ut nem fidclium,in carnccssc nccossarius probaretur.
circuitum rcligiosis Cui ad summa; socurilatis solatium hoc etiam mu-
hnncipsum sanctumvirum fre-
qucntcr expctorc.quatcnus ojusot exhortalionc in- P ncris divina majestas adjocit, ut eidcm sacri sui
»trui,et bonodictiono possont .«anctissima roborari. transitus diom a sa;culo rovelarct.Qua tandcm rcve-
Cum itaquo circa horam (cro tcrtiam Frodoborlus latione porecpta, totum so mox ad divinitatem con-
Spiritu sancto plenus,cum pra.<fato viro Christianis- tulil,ncc mori mctuens, nec corporea; dispositionis
simo Theudecario abbatc, fructuosum ac spirituale dispenriium rcformidans; verum in secum sa;penu-
c(jllo(|uium scrcrot, audivit angclorum ehoros har- mero volvons, (luoniamsi tcrrena hujus nostra; ha-
monica suavitatc iiiplTabiiiquo conecntu cadestes bitationis structura dissolvitur, multo mclior in
hymnos ad sancta! ct individum Trinitatis gloriam C(elcstibus pr.oparatur. Quinctiam illi anteactn; vita;
concinentes. Cujus canorom dulcedinis postquam con3cicntiatcrrorisminimum,flducia;que plurimum
aliiiuandiualtonltis auribushausit,pra;fatum Theu- confcrebat, quod non prassenti sfficulo, sed Deo
dccarium huicmiraculo tostom adhibuit. Ouo etiam vixorat ;
quod sua; voluntati divinam semper pra;tu-
postmodum refercnto, ad notitiam [ilurimorum ros lcrat,quod pra;miisca;lostibus indofessc suspirans,
tam mirifica deeurrit. lioati viri meritum singu- Doum sibi pra; oculisposueratesse pra;sentcm.Igitur
larel qui quamvis adhuc mundi ineolatum agerot, ffigritudino invalesccnto,disoipulos convocal, eisquc
voccs tamcn agnoscobat in coclis angclicas, Uedcm- quam cx divina rovelatione perceperat, sui diem
ptore noslro hoc illi divinitus largiontc, qui disci- transitus declai-at. Cumque grex mitissimus de vi-

pulis suis hora tertia Spiritum sanctum misit de C gilantissimi pastoris dccessu simul et absontia tri-

coelo. starotur, altius exhortationis scrmone concepto,

Furiosain mentc restitu.it. • omnes compescit a netibus,congratulandum potius
19. Quidam ojusdem regionis mulior, Bertha a sibi quam dolendum affirmans, quod qui hactonus
parcntibus nuncupata, sensus rectitudine pordita, exsul vixerat, nunc patria; redditus ad sui Rogis
miscra) dcmenti.T alionalionem incurrerat,qua! hu- con\ivium vocaretur. IUud vel maximc saape con-
mana) cohabitationis contubernium fugitans, vaga tcstans, ut normam sanct.i; institutionip,quam ipso
semper instabilis incerlis scdibus fcrcbatur. Hane et doccntc didiccrant, ct oporantc conspcxerant,
parentcs anxii ad beati viri pr.Tsentiam pcrduxc- inviolabili tenore usque ad vita; termiunm conscr-
runt. At ille visceribus pietalis commotus infelicis varent.
sortem indoluit seque mox in orationem corruens
; Ecclesiam novam die nalali Domini poslulat dedicari.
dedit, profusis lacrymis alicna; lucraturus com- Episcopo rccusante, vitx inducias impetrat.
mcrcia sanitatis. Nee diu dilata sunt supcrna; cle- 21. Interoa dios Dominica; nativitatis cobIo torra-

mentice munera copiosa namque ut ab oratione

;
quo festivissimus, ac toto orbe colendus illuxerat.
consurgens vivificae signum crucis eapiti ejus im- Accitis itaque duobus nominatim discipulis, Lcone
posuit, mox miserabili cedente dementia, plenitu- p, scilicet viro sanctissimo, qui lum ineodem suburbio
dinemsonsussospitatis integritate recepit.longoque abbas mitissimus existebat, itemque Lupullo, qui
vivens postea tempore, ad sanctitatis ejus tcstimo- vita; etconversationis ejus insignia.ut ipsius scripto
nium,sua; secum eircumtulit gaudia sospitatis. His declaratum ost, licotjusto brevius littoris alligavit,

et hujusmodi virtutibus gratissimum sibi militem ad .\bbomen virum reverentissimum ejusdem tunc
divina excellentia provehebat ;
quemque in superni urbis antistitem summa eos celeritate dirextt, ob-

regni apicccminentissimum coUocare dccreverat,in nixius supplicans, ut oratorium quod ipsc honori

hujus quoque sa;culi excursu insignem ac celcbrem apostolorum principisin superius dcscripta palude
reddere per frcquentia miracula non cessabat. construxerat, dio ortus Dominici consocraret. Cro-
Morbo correptus dicm mortis prxdieit. verat siqnidem opitulante Deo monachorum congre-
proximo fercbatur, quo gatio,et majoiem quam prima fuerat alteram con-
»20. Jam onim tempus e

athlctam suum Christus a periculoso mundi hujus struxit ccclesiam. Qua pontifex supplicatione per-

agoue subtruheret, atque in statione castrorum coc- ccpta, atque apud se rationabiliterexpenso negotio,
611 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 612
prudonti moderalionc cxcusavit Ihctum, asserciis A IHico omnium quidam ct penc intole
pectora novus
illud dio qua pctcbatur minime possc compleri ;
parsquc salutis absumpta pula-
rabilis dolor irrupil,
quod cum cum clero suo festivitatis offioiositas batur tanti Patris absentia succedcnte. Universo
cumulatius occuparet, et consuetudo ccclesiastica itaque sanctimoiiialium ccctu in flclum et lacrymas
eo die id fleri nuilo modo consentiret. Disoipuli fes- crumpcnte,venerabilis abbatissa viscerali commota
tinantius rcmcantes sancto Patri rcsponsa pontificis pietate, rapto cursu ad sancti viri exsequias quam
detulerunt; quod ille pertractans diligentius ctratio- celcrrime propcravit. Cumque intcr eos de funcris
nabile cssc porpcndcns, clevatis manibus in coclum diligcntia tractaretur, illa perquirentc an lorulus
ct lacrymis ora pi;rfusus : Parcat, in(|uit, niilii Do- tumulando prccparalus corpori adessct, respoiisuni
minus vosque filii inihilgete, (]uod minus circum- c.-;l, cmptum quideni esse a quodam illustri viro
spectc ncgotium cogitans, fralcrnilatem vestram in Walbcrto nominc lapideum monumentum, vcrum
eundo et rcdcundo casso labore compulcrim. No proceritati corporis ejus nullo modo convcnire. Fuit
tamen sancta mcns suis usqucquaque dcsideriis enim ibi sacratissimus virnon solum animo splendi-
frustraretur,divina cst pielate consultum.Siquidem dus, sed ctiam venusto et procero corporespcciosus,
sacriobitus dilatione percepta,in octavum Dominica; ut illi quoquc perhibent, qui ejus sacralissimi cor-
nativitatis diem spatium vita3 produxit,ita Domino _ poris ossa se aspexisse fatentur. Missis itaque ra
vota cjus sanctissima prosequente, ut una cadem ptim minislris ad id devehendum, mox mirum in
que die per manus jam dicti pontificis, ct basilica modum miraculo claruit quod summi essetmeriti,
consecrationcm, et gleba sacri ejus corporis acci- cui funcbres oxsequiae parabantur. Nam cum
idem
peret sepulluram. Walbertus quosdam c domosticis direxissct, qui
Leclor conun co FAUingelium lcgcns, copilis ilolorc omplum sarcophagum iis qui illud dcferro vone-
lihcratnr. Siinclus morilur. rant assignarent, superna dispensanto clcmentia,
22. Itaque cuui juxta morem Christianje obser- tanta cos alienatio mentis elusit, utpro vasculo bre-
vantio! Kalcndis Januariis Dominica; circumcisionis viore quod cmptum fuerat, aliud spatiosius et capa-
celebritas immincrct, ad felicem transitum urgcnte cius, quod sibi idem Walbertus prKparavcral desi-
iBgriludine sanctaanima citabatnr. Nec sic tamen a gnarent. Quod illi vchiculo imponentcs, ad locum
sanclismonitis lingu.-B officium continebat,assistcn- quo vir sanctus se tumulandum decreverat, quam
tea sibi discipulos indefcssus exhortans, quatenus citissime perduxerunt. Ita omnipotens Dcus,cuicura
inter se insolubile charitatis vinculum cuslodircnt, est de omnibus, nec ipsis quidem cineribus elccti
atque in exhibitione salutarisobcdienli,-D pcrsisten- sui famuli quidpiam deesse passus est opportunum.
tes, timorem Dci semper sibi ante oculos revoca- Scpclitur ab episcopo post ccclcsi,v nov.v
rent. Jamquc ad telluris infima doclinante, C
sole dcdicalioncm.
praefatum Lupellum, qui ei familiarius obsequi con- 24. Universis igitur ad usus sepultura; portincnti-
sueverai, maluiius prajccpit evocari. Eo coram ad- bus cleganlissime pr.Tparatis, supradictus reveren-
riucto, ut sacrum Evangclium ante sc lcgerct impe- dissimus pontifex, abhatum suburbanorum clerique
ravit. Ille autem dolore capitis acrius torquebatur. ac populi agmine circumseptus, ad B. Frodobcrti
Cumquc, ct ipse postmodum retulit, ad parendum p.xscquias properat, cum adhuc sacrum rjuscorpus
sanctis imperiis quamvis ai^gre animum appulisset, in cella Christiano more compositum jaecret. Qui
in ipso mox legendi exordio ita universus dolor abs- primum,ut ratio expetebat,ad prmfata; basilicai do-
cessit,ut nil doloris,pristina^ nil molcstia; residerct. dicalioncm accingitur peragcndam; quam cum so-
Intcrea pcr totius noctis excursum Deo semper in- lcmni sacrum corpus cum rcve-
officio explcvisset,
tentus, cum inter spiritualia colloquia hora succc- rentia elevans in ccclesiam intulit, ac dic ejusdcm
derct, cxpleta solomnitcr a fralril)us in ccclesia dedicationis, Kalcndis scilicet Januariia, cum hym-
psalmodiic et orationum quanlitale, universos denuo nis ct laudibus ct universo ccclesiastici officii appa-
jubet adcsse discipulos dumquc ante eum textus
; ralu pretiose in eadom basilica, quam ipsc cons-
passionis legcretur Dominica;, sub oculis omnium truxcrat, tradidit sepultura!. Ita vir Domini terra;
sancla anima carnis cxuta velamine, fcHci deccssu „ visccribus officiosissimc commendatus, septimam
coelestia pcnclravit (7). Sabbati cum Christo in anima celebrat, octavara
Gibilruili cl sancLimoniahhus sui dcsidcriuni retinquit. vero nostra; omnium rcsurrcotioni gcneralitcr re-
Proccra! fuil stalura'. promissam intorritus, imo de gloria securus cxspe-
23. Et illu quidem
cx humanis assumpto col-
ita tat, etsi corporc mortuus, mei-itis tamen vivacibua
lcgiis,extcmplo revcrentissimus nepos cjusWaldi- in perpeluum gloriosus.
nus,qui postmodum loco avunculi in eodemipsius Miraculis fulget,
monastcrio abbas successit,gressu concito in cojno- eadom basilica per quam-
25. Requicvit itaque in
bio S. Quintini ad mcmorabilom Gibitrudcm abba- plura annorum volumina, multo confiucntium undi-
tissam pervenicns, sancti viri obitum nuntiavit. qucpopulorumagminefrequcntatus.etpcneassiduis

(7) Nempc Kalcndis Januariis, sicuti in Martyro- junioris filio haud diu supcrvixcrit ox num. 11, su-
logio Cellensi,quanquam in aliis fere Martyrologiis pra ejus obitum anno circa 073 reponimus. Ejua
rccentiuribus vi Iduscjusdcm mensis.qui diestrans' reliqiiia; ibidem asservantur.
liitionis ejus cst, celebratur. Cum Clothario Clodovei
 613 Dl': VITA S. FHOnoKKIlTI. 614
miriirnli)riim siirroi;siliiiR sertnln (lorlarutiis. (Jiiis A. .S. rrodiihcrli corpus rcfcrrc volcns Prudcnlius morte
pnim iiil sjiiirlnin ojus incmoriani lidclitor orutiiius pnvvcnitur.
acccssil,qii(nu nnn (•diilinuo iilTi^ctiis (h-^vot.v oratin- 27. Expticita sano templi dedicatinno, cnm in
niaadjuvcril? Vnriadciii^iueilii laiii aiiiinnruin(]nam iirbcm rcvoisus niiraciila per sanclissimnm confos-
corporum romedia pivTstttbantur, dum ct dobilil^ns sorcin patrataexrevolutioncgoslorumejuscuriosius
optata snspilas, scclorum immanilato deprossis cognovisset, primo quidem scmclipsum pnrtcrila!
folix inilnl_£;onlia prnveniret. Sod ot si qnis oapilali ignoranlia- vohcmonlius argiiit, (|und(|uc tniiti
Pa-
qiinlibel allliotinne doteiilus.ad sanoli sopivosidinni tris causani iiiiiiiis honcslc liaclaveral mordaciter
conlulil, ('Jiis onnsolatiis beiiolioin.oolero niox lova- roprelieiidit, nc dciiiccps sii.t sodi.-^ archidincoiiiim

mon invonit.lla bonigniis Condibtr por elootissiiiiiim ouiii imivorsn elcricoruiii dirigit a(i|iaralu, obiiixo
suinominis ronrossorom mnlla ot mirilioa poragc |)ricci[)icns,iit corpus viri |)r.-occlleiilissimi in occlc-
bal; quem(|uo virlnlom oo[ii(isis iKmnriim oporum siam cum ingcnli reverentia rclerretur. Simul((iio
stipondiis oumiilavorat.iiinrtuum (pioque indofiissis torminumdicmquopi;efixitutipsoveniens,coiidigna
mirucnlorum sublimabat.Ouocirca univorso-
tilulis illud hnnorilicontiacollocaret,ncsacrKtranslationis

rum pectora mirus erg.isanctnm lervoraccendcrat, ejus festivitalcm.publica ofliciositato percelebrans,

ila contiguorum nobiliuin,scd et sancli-
ut plurimi pcrpcluo ritu postcris frcqucntandam indiccret.
uionittlium fcminarum, nou modica locum ipsum Vcrum hujus sancti provcntum desiderii, supenc-
(ir.iidiorum qnautitalc ditaront,tam proadipiscenda nienlis fcgritudinis pondus olusit.Nam vicinaeves-
Mpullura (piain oinnos ibidom (luam maxime cx- ligio morle praivcntus, ([uod pie dis[)osuernt cx-
pctobant; qunm ctiam ut hisqui sacro ramulnban- ploro nou v;iluit.
tiironrpnri, competonsalimonia non decsset, ulque Otulfus id c.rsciiuilur. Snncli scpulcrum vdriii prodi-
li,quos cx rcmotis rcgionibus sancli fama scdulo giis illustratur.

(nutrahcbatimponsThumanitatisofficiojuvarontur. usque ad annum incarnnti Verbi 872,

28. Itaquo

Sancti cultus utule tiCfilirtus. Prudcntius norcim qui cst annus Caroli (Calvi) impcratoris ct rcgis
cc-
clcsinm rcmolis jirius corporihus dcdicat. fVanci.-e 31 (32), ncgotium reslitit impcrfcctum.

26.1ntereacurrentium temporum labontcdcnuxu, Otulfo rcligiosissimo;icvonornbili episcopo,quipost

cum et iniquitas abundnrct, ct multorum cccpisset ipsum tertius (9) floruit. Trccassinfc jam EcclcsiaB
rcfrigoBcerc charitns (jVa«/(.xxiv, 12),universus ille gubcrnaeulo disponentc,solummodo intra basilicaj
crga sancti officium fervor intcpuit, cultuquc rcli- nmbitum collocatus. a loci frntribus cauta vencra-
^'innis cessantc, illn olim IVequentia rarescentc, ad batur diligeutia, nullis populorum convontilnisfrc-
lcinpus tcpuere miracula. Hujiis autem tempnris quontatus, nuUn solemni pnccmincntincelebratiis.
v.l torporis pcrniciosa incuriahoc ordinc incurrit. G Non tamcn superna benignitas sidus illud [jcrspi-
rnbrica cjus ccclesia;, quam ipse (ut superiuscon- cuum caliginosislatcbrisdiutiuspassaestoccultari,
stitit) aidificaverat, in qua sacrum cjus corpus de- quin et ipsius merita mundo patcscerent, et efficax
bitis obscquiis diutius fucrat froqucntatum et con- interccssio populis subvenirct.Ea itaquetcmpcstate
sorvatum,nntiquitate opcris paulatim collnpsasuc- cocpit se erga locum divina; pra;scntice magnilndo
cubuit, ac ncmine fulciento,ruina3 funditusdispen- quamplurimis fratrum ostendere, ac frequenttum
dium traxit. In cujus loco altera cum exstrueretur \isionum portcntis scrvorum Dei pectora perurgere.
occlesia, voncrabile B. confessoris corpus in crypta Nonnulli cnim sccretioribus per noctem vigiliis in
prioris basilica" immotum intactumque porniansit. ccclcsia occupati,voccs mcllifluas super scpulcrum
Crat pcr idcm tcmpus prwfata? sedis antistes, Pru- cjus qunsi clericorum concinentium audiebant,nlii
ilrMitius nominc (8), natione Hispanus, pontificalis per gyrum sepnlcri disposita quasi quffidam s|)lcn-
Mt;u instilutione clarissimusjin divinis rcbus undc- didissima luminaria cernebant; ut aperte consta-
cunquc non mcdiocritcr eruditus. Is nd pra;dicta; rct, quod cui humana obsequia minus aderant,di-
basilica^consecrationcm a fratribus cvocatus, dili- vina oi et anglica officia suppetcbant. Prajterea co-
geutius porcunctaturutrum intersacrandospariotcs lumbacnndorislactei de coclis visacstdesccndisse,
sepulta nliquorum cadavera tegercntur. Cumque Q ac postquam aliquandiu circumvolitavornt,sepulcri
comperissct incsse quamplurima, universa prius de abdita penetrassc.Pcr soporis nihilominusquietem
teniplo eliminanda pra-cipit^contestanssenonaliter pluribus videbatur,tamqutim idcm Pater sanctissi-
consecratinnis ofllcium suscepturum ignorabat ; mus,sacro cmergens a tumulo ante aram apostolo-
enim adhuc pr.Tnominatus pontifex B. Frodoberli rum principis sese ageret, atque ad orationis stu-
meritoruin eximiam claritatem,tcmpu3 negligentia dium daret.Per h.TC et hujusmodi portenla mirilica,
oliscuratam ([uippe qui vitam illius fidc et mira-
: luce clarius omincbat, quod confessor Domini [)rc-
:ulisplcnam, nec lcctionc perceperat, ncc uspinm tiosus,inertcm culturam indigne ferens.ct sepultu-
atenus haberi compcrerat. ram sibi condignius pra3parari,ct obsequii rcvoren-

\8) Colitnr viii Id. Aprilis S. Prudentius, Hinc- (9) Quippc inter Prudentium et Otulfum medius
naro antilisti Remensi cbarissimus.scriptiscontra sodit Fulcricus, qui eoncilio Suossionensi anno
jothescnlcum nliisque famosus. Non diu vixit post 866 intcrfuit Olulfus vero Pontigonensi anno
;

:oncilium Sucssionense ii,cui anno853subscripsit. 876.

615 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 616

tiam impcnsiusinstituidecernebat.IUud quoquead A. rcnter accessit cum fratribus psalmodiac et litaniis

hanc rem auctorilas non minimum afferebat, quod attente insistentibus. Ipse cum abbate ct sacerdo-
quibusquc ad sacrum sepulcrum procumbentibus, tibus sancta ossa reverenter elevans, lintcisque
aflcctus orationis et ubertas oompunctionis largior protiosis obducens, in loco mundissimo rite com-
affluebat;atque ut quod deeovisionesevidentissima} posuit.quem pontificali annulo diligentiussignans,
suggerebantcleri consummarentur affectu,omnium sacris de more expletis ad propria remeavit (11).
inexplobiliter animus acstuabat, occulta nimirum Matris percussor hnrrende punitur.
inspiralionc Dci singulorum peclora inflammanlc, 31. Exinde pcrvigili instantia sacri compositio
atque ad tanti effectum negotii sancti desiderii ornatusque sepulcri accuratius parabatur, in cujus
stimulis perurgcnte. dilalione temporis, quid miraculi per pr.-ecipuum
Trandalio nova inducitur. confcssorem suporna dispensatio dignata fuerit de-
29.Talibus tamque conspicuis prodigiis animati, crcdimus omittendum. Rat-
clarare, nulla ratione
venerabilem Otulfum pontificem adcuntes,tantiquo bertus quidam nomine, pagi Ledunensis indigena,
Patris prs manibus gesta ferentes, ut ipse divinae adversus matrem suam pro dividendis fortc alimen-
voluntalis ergasanctum et cooperatoret maturator tis in segcte jurgabatur.Gumque suae parti majores
existsret, instantissime supplicabant. Ulque cerne- . secernens manipulos, minores quoque matri relin-
'

rcs divinitatemvotisfamulorumfidelium usquequa- querot, illa fraudis impatiens, filium nc talia fa-
que faventcm, confestim episcopus intima! inspira- ciendo Deum
in sc provocarctscdulo commonebat.

tionis ignibus animatus, eo ardore negotium susci- Tum miser furiali pectore inflammatus, effertur in
pit,ut abbatem et fratres a quibus fucrat supplica- matrem, crinibusque ejus sinistro brachio circum-
tus.ipsc postmodum ad accclerandam cmpli opcris plexis, antc pedcs suos miseram impudenter elisit.

cfficaciam,monitis frequentibus porurgeret,indcfeg- Quem mox divina ultio comes excepit ; nam se-
sisprecibus persistendum cxhortans,ut divina pic- quonti nocte sinistri eculi ca;citate multatus, ejus-
tasquos su.-e voluntatis conscios fuerat, votorum dem quoque brachii tali efficitur detrimento, ut
quoque utilium compotes esse donaret. retro et ante semper illud motu agitans inquieto,
Tumulo rcseralo grana auri in osse apparent. Corpus conscientiam sceloris, exterioris quoque membri
sacrum e terra lcvatur. impationtia testarolur. Quin etiam in augmentum
30. Ilaque ad tanti inchoationem operis primam vindict;o sonsu subducto,amentia plectitur infelici.
diem Qiiadragesimalis abstinentia3 (lOj delegerunt, Al mator hujusmodi acorbitate confecta, tertia die
in qua inolfabilis divinae dignatio pietatis,hoc pri-miserabili morte finivit.Pro hoc nefandissimo sce-
mum humana; cvidentia; miraculum dcclaravit.Ac- lere a sacerdote loci, ad Egilem, Senonicffl urbis
cedcnte abbate cum fratribus ad pavimcntilapides C archiepiscopum,perductus est;cujus praecepto car-
rcvolvendos, lapis illequi sacro superpositusfuerat ceri mancipatus, squaloros ergastuli triennio per-
monumento,nemine impellenteita in partemlubri- tulit fame delnceps invalescente dimittitur, nc
;

cus ruit,ut Cictcris immobiliter persistontibushunc inopia deficiens moreretur.

summo impollcntium nisu coactum violentius ces- Muttis sanctorum locis lustratis, ad S. Frodebertum
sisse putaros. Intellectumest ab omnibus sacri vir- curatur.
tute corporis eum fuisse repulsum, quod pie qua;- 32. Hinc ad S. Michaclis ecclesiam properat, eo
rentibus ultro se videbatur ingercro. Pertinacius loci qui ad Duas Tumbas (12) es antiquo vocatur:

itaque opori insistcntes, ad revcrcndi tandom the- undo digressus Romam e.xpctit, quo tuncAdrianus
cam corporis porvcnerunt,cujus intima deljitffi cau- (secundus) papa sedem apostolicam gubernabat.
tela revcrentiaBillisporscrutantibus, adaugmentum Qui cum eum pergentem ad ecciesiam S. Joannis
miraculi in quodam osse corporis sanctissimi con- quae Latcranensis dicitur inspexisset, mirabili por-
fessoris gutta; auri purissimi splenduorunt, credo tento quod miserob scelus circumfcrcbat attonitus,
monstrantes thesaurum locuplo-
illud evidontissimc ad se cum pracepit evocari, causaque ejus sollici-

lissimum, qui divini largitate muncris patefactus, tius perquisita, benigne eum ad pccnitentiam ex-
pia fidelium diligontia tractabatur. Et ea quidem ,
hortatus.denuo eum ad B.Michaelis ecclesiam per-
nocte sanctum pignus eo persistit modo, continuis
'

gere, itemque ad seimperat remoare.A quo dimis-

laudibus ac vigiliis sincerius honoratur. Crastino sus, ouminpagum Trecassinumfortuitcdevonisset,
subeunto, pontifex maturius adesse curavit.solem- una noctium somnio commonetur, ut ad basilicam
niquo oratione prajmissa.ad sacrumtumuium reve- sanctae Dei gonitricis et virginis Maria; sitam in

(10) Diem designat poota incditus, ncmpc xii ab elovatione sacri corporis, Bodo do invcntione
Kalend. Martias his vorsibus : vorarum reliquiarum Frodoberti certior factus dici-
Quos Felirui raodio consceudil calle praviilo tur : alia xii Kalend. ApriI.,Frodobertusdormienti
Intrasset parteni qiiarlam, lucom duodtinam Bodoni apparuisse in crypta dicitur, et advocasse
Quum Li-tlor Marlis silii iMluulat ante KalemJas: Arembertum monachum, virtute ot sanguine cla-
Couiinilsi liinc iDde meditautur viscera terraj rum.
Raslro
(12) Eadem appollatione ad Duas Tumbas Odo
scrut.iri.

(11)Post h.-Dc duas Frodoberti apparitiones Bo- Glannafoliensis designat Montem S. Michaelis in
doni abbati factas memorat poeta: una septimodie Epistola prajfixa Vita; S. Mauri.
(ir nn viTA niODOilKltTI G18

\illii lui l'iil('.iiias voi'alniliim 1'st, riindcliim su.t \ pwnoininaln rplnlirilas diiri'rrr,liir, qii,itrnu:i ct
iii(j;iliiiliiiis (li-porlardl ; ail ipiiim i|iiia l.iboro pari- lostivitntis dignilali prospiccrnnl, nl populorum de-
tor cl ;i'p;ritiiiliiii^ rcHsns iro non potoral, por inlor- sidorio, qiii orga U. Frodoborti glorinm jnm tuno
niinliiim prrsoiiiim rlirigoro oiiravit. Ilinc ail S. Pc- inoxplobililer nriloliiiiit,consiilliii» provideront. Igi-
tri ca'iioliiiin), f|UO H. Kroilobcrti prctiosa pignora tur die scxlo Iduiiiii Januariaruiiiacccilcnte.noctur-
vcnerantur, lorle dcvonil ; cumquc dio Dominica, nalis oflicii runctione coniplcla,sacrum corpus de-
Domini ascensioncm socuta est, sacordos nx
ipiaj votis lcvantes in humcria, in vicinam B. Michaelis
moro pulilicis sacris oporam daret, illniijo ad os- ccclesiam ilotulcrunt.Ouod idcocis doccrnerc libuit,
liiim ecilosiii' iiiiiliniii iiiriimborot, vidit, ut ipso iit et piqiuli frequonlia copiosior acccdcret,ct olfoc-

piisliiiiidiiin riMulil, clcricum quoiiidiuii juvoiiili de- tiis Iriiiisbiliiiiiis ilie siioordruto colcbrior rcdilore-
coruiii liiiliiluiliMo ad so iiccodr-ro, luiiiliisqiio. ojus tur.lbi ilaqiie matutiiiiilibusbyiiiuisangiistiiiscelc-

nccrrimc coarctatis lolo se corporc validissimocon- bratis,missis ab abbalc IVatribiis pontilox invilaba-
cussissc.Quo inipulsu in lorram olisus,diu iminn- tiir,qui co quo dictum cst fcrvore succcnsiis, rapto
bilis jiicuit, pcnc cxiinimis putarolur cu.jus
iit ; nginine clcri ct populi maturius adcssc curavit.
spatio intorvalli, et quiotom bracliii,et scnsus, oa- Tcmpestds rommndior ohtcnla.
pilisquc intcgritatcm recopil. Indoiiuc consurgons ,
3i. Quid snnc miraculi tum quoquo conligcrit,
hauslu aquro pcrcepto,pr;u ingenti lassitudino cum succincta rclaliono eonstabit.Krat tompus implaci-
ilcrum obdormissot,cunidcm cloricuni quomsupra dum, et, ut sc habcnt hibGrna, profusis paludibu.H
conspcxil haic sibi verba familiarius inculeimtera. inquictum. Noctis itaquo praHcrita! eupcrvcntu,
Hoc, in(|uit,indunicntum qiio aniirtus cs,susponde cuni ca quffi ad futura^ translationis obso(|uium per-
ad limina Frodolierti.(Eriit aulom popnitcntiiim tincbant, abbas cum fratribus priopaniret^conside-
niore cilicio tantum indutus.) Cnmque do hoc ser- rata aquosa tcmporis qualitato, anxic sccum de
mone soUicitus, cn domum Frodoberti so ncscire populi suporvcnturi inquicludine pertractabat. Et,
faterolur,et non habcro indumentum aliudcausarc- utinnm, inquit abbas fratribus, supcrna pictas per
lur, intor h.TC ab uno de oustodibus oxcitur. Tunc hujus n. Patris nicritum paludis mollitiom gelu

illo Rnxius.enarrans quid viderat,Frodoberli domus constringerct, et nivium supcrvontu dinicultiitcm

quanam in partc essc sodulus cxfpiircbat. Cuinquc itinoristemperaret.Mox devota dosideriiiclomcntia
ipsam ecclosiam comperisset, aiite cujus prorum- Croatoris cxcopit, nootomquc totam gluoialis rigor
liens fores sospilati fuerat reformatus.inexplicabiii validissime coarctavit.Circa gallicinium voro lanta
iiliicrilate perfusus, tcmplum insiluit, magnilicans nivium congcric tcrra obducitur,ut univcrsis liquido
iiim gralosque pcrsolvons, cii.jiis bonoficio ct salu- clarescerct B. Frodoberti patrocinio ad su« trans-
lom reci'pcrat, ct gravissimi levamen sccloris so C lationis ocoursiim fiicultiitom opportuni itineris
ailcptura essc gaiidcbat: deposltoquc illic cilicioad populo priTpiiratara.
S.archangcli Michaclis ccclosiam ex prscopto apo- Translationis annivcrsaria solcmnitas prxcepla.
slolico properavit. Res verc rairabilis ct ad divinijc 35. Itaquc omnibus rile provisis qua; tanta diei
pietatis pricconium quod ejus in-
solito rcfcrcnda; ofPiciositas exposccbat, prctiosi gleba corporis do
terventu salvatus cst,cujus no nomen quidem anto B.Michaclis basilira a pontilicn clcvata.hymnorum
porceperat;cujus vocabulum mox ut divinitus didi- concentibus in sublime sublatis, in apostolorum
oit,anima3 corporisque salulem ejus merito se recu- Principis occlcsiam introfertur, tanta gaudiorum
pornssc persensit. Multa prstcreapcr eosdem dies, pompa,tanto tripudio populorum,ut sole clarius pa-
quibus sacri corporis depositio parabatur,oju3 me- tesceret pra-cellcntissimi hunc apud Deum cssc
rito benoficia provenero Innguenlibns, hisquc ma- meriti, cujiis apud homincs tanta tamque ingcns
ximo qui divorsa febrium valotudino profligati, glorin rofulgebat.In loco igitur pivTparatoincompa-
ad B. Frodoberti opem se suljmissius conlule- rabilisillosanctissimicorporis thesaurus dcponitur,
runt. eunctisquc sepulcri ornamcntis opportunc compo-
Translatio S. Frodoberli S Januarii. sitis,a partc capitis ara honori Innoccntium marty-
3^!. Intcrea lcmporis seric dcniionte.Ivalcnd.Jiin. r» rum consecratur.siicrorum qnoquc cultus solemni
ilics illumdiximusmundnnisexomiitiira
illuxit.quo bus ofnoiis exponditur, et fostivitntis ejus privile-
laboribus ad supern.i! civitatis culminn subvolasso. gium, cunctis poslea saculis immulaliililer obser-
Si d (]uoninra illn dios circumcisioni Dominictc spe- vandum pontificali nuctoritatc sancitur. Dies tota
cialiter mancipata,celel)ritatfs alterius non patituv omnibus lEslitiis afflata peragitur.quantoqunstudio
obsolcscere superventu, B. Frodoberli dignitas iis- a posteris frcqnentari debeat, iis primis ofllciis
dem susccpta K;ilcndis,minus celebris,rainus vidc- dcsignatur.
baturesse solomnis; quod pnpuUis Dominica; festi- 30. Tantis ilaquo per B. Frodobcrti mcritnbene-
vitatis coDremoniis occupatus non haborot liberum liciiscumulati, grates et bencficio et gratias inex-
ad B.confessoris gaudia ex voto contlucre. Venern- plebilos omnipotenti Deo et agimus et habemus
;

bilis itaque et memoralus Trecassina; urhisponlifex, qui nobis sibi fnmulnntibus, nostra; gentis, nostri
cum abbatc et fratribus pnrticipntoconsilio, rntioni ordinis pcculiarcm dignatus est pra;parare pntro-
congruum judicarunt, ut in octavum abhinc diem num, qui loci istius et a fundamentis propagator
Patrol. C.X.XXVII. 20
 :

6l£ ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 616

tiam impcnsiusinstituidecernebat.IUud quoquead A. rcnter accessit cum fratribus psalmodi.T et litaniis

hanc rem auctoritas non minimum afferebat.quod altentc insistentibus. Ipse cum abbale et sacerdo-
quibusquc ad sacrum sepulcrum prooumbentibus, tibus sancta ossa reverenter elevanB, lintcisque
affectus oralionis et ubertas compunctionis largior pretiosis obducens, in loco mundissimo rite com-
afQuebat;atque ut quod deeovisionesevidentissimic posuit.quem annulo diligentiussignans,
pontificali

suggerebantcleri consummarentur affectu,omnium sacris de more expletis ad propria remeavit (11).

inexplebiliter animus Kstuabat, occulta nimirum Matris percussor hnrrende punitur.
inspirationc Dei singulorum pectora inflammanlc, 31.Exinde pcrvigili instantia sacri compositio
atque ad tanti effectum negotii sancti desiderii ornatusque scpulcri accuratius parabatur, in cujus
stimulis perurgente. dilatione temporis, quid miraculi per piv-ecipuum
Trandalio nova inducitur. confessorem superna dispensatio dignata fuerit de-
29.Talibus tamque conspicuis prodigiis animati, clarare, nulla ratione credimus omittendum. Rat-
venerabilem Otulfum pontificem adcuntes,tantiquo bertus quidam nomine, pagi Lcdunensis indigena,
Patris prae manibus gesta ferentes, ut ipse divinae adversus matrem suam pro dividendis fortc alimen-
voluntalis ergasanctum et cooperatoret maturator tis in sogcte jurgabatur.Cumque sua> parti majores
existsret, instantissime supplicabant.Ulque cerne- . secernens manipulos, minores quoquc matri relin-
rcs divinitatemvotisfamulorumfidelium usquequa- querct, illa fraudis impatiens, filium nc talia fa-
que faventcm, confestim episcopus intima; inspir.a- ciendo Deum
in sc provocarotscdulo commonebat.

tionis ignibus animatus, eo ardore negotium susci- Tum miser furiali pectore inflammatus, efferlur in
pit,ut abbatem et fratrcs a quibus fuerat supplica- matrem, crinibusque ejus sinistro brachio circum-
tus,ipsc postmodurn ad accelerandam ccepli operis plexis, antc pedes suos miseram impudcnter elisit.

ef(icaciam,monitis frequentibus porurgeret,indefe3- Quem mox divina ultio comes excepit ; nam se-
sis precibus persistendum exhortans,ut divina pie- qucnti nocte sinistri eculi caicitatc multatus, cjus-
tasquos su.-c voluntatis conscios fuerat, votonim dem quoquc brachii tali efficitur detrimento, ut
quoquc utilium compotes esse donaret. retro et ante semper illud motu agitans inquielo,
Tumulo reserato grana auri in osse apparent. Corpus conscientiam sceloris, exterioris quoque membri
sacrum e terra levatur. impatientia testaretur. Quin ctiam in augmentum
30. Itaque ad tanti inchoationem operis primam sensu subducto,amentia pleclitur infelici.
viiidict;e
diem Quadragesiinalis abstinenlia! (lOj delegeruiit,At mater hujusmodi acerbitate confecta, tertia die
in qua iiielfabilis divinaj dignatio pietatis,hoo pri-
miscrabili morte finivit.Pro hoc nefandissimo sce-
mum humanaj evidentia! miraculum dcclaravit.Ac- lere a sacerdote loci, ad Egilem, SenoniciE urbis
cedcntc abbate cum fralribus ad pavimentilapides Q archiepiscopum,perductus cst;cujus praecepto car-
revolvendos, lapis illcqui sacro superpositusfucrat ceri mancipatus, squalores ergastuli triennio per-
monumento,nemine impellente ita in partemlubri- tulit fame delnceps invalcsccnte dimittitur, ne
;

cus ruit,ut c<eteris immobiliter persistentibushunc iaopia deficiens raoreretur.

summo impellcntium nisu coactum violentius ces- Multis sanctorum tocis lustratis, ad S. Frodebertum
sisse putaros. Intellectumest ab omnibus sacri vir- curatur.
tute corporis eum fuisse repulsum, quod pie qua;- 32. Hinc ad S. Michaelis ecclesiam properat, eo
rentibus ultro so videbatur ingcrcre. Pertinacius loci qui ad Duas Tumbas (12) ex antiquo vocatur

itaque opori insistcntes, ad revcrcndi tandem the- undo digrcssus Romam e.xpclit, quo tunc Adrianus
cam corporis pervcnerunt,cujus intima dcbita; cau- (secundus) papa sedem apostolicam gubernabat.
tela revcrentiajillisperscrutantibus, ad augmentum Qui cum eum pergentem ad ecclesiam S. Joannis
miraculi in quodam osae corporis sanctissimi con- quee Latcranensis dicitur inspexisset, mirabili por-
fessoris gutla; auri purissimi splenduerunt, credo tento quod miserob scelus circumfcrcbat attonitus,
illud evidontissimcmonstrantes thesaurum locuplc- ad sc cum causaque cjus sollici-
pra^cepit evocari,
tissimum, qui diviiii largitate muncris patcfactus, tius perquisita, benigne eum ad pcenitentiam ex-
pia fldelium diligentia tractabatur. Et ea quidem ,
hortatus,denuo eum ad B.Michaelis ccclesiam per-
nocte sanctum pignus eo persistit modo, continuis gere, itemque ad se imperat remeare.A quo dimis-
'

laudibus ac vigiliis sincerius honoratur. Crastino sus, oumin pagum Trecassinumfortuitedovonisset,

subeunte, pontifex maturius adesse curavit,solcm- una noctium somnio commonetur, ut ad basilicam
niquo oratione pra3inissa,ad sacrumtumuium revc- sanctaj Dei genitricis et virginis Marias sitam in

(10) Diom designat pocta incditus, nempe xii ab elevatione sacri corporis, Bodo de inventione
Kalend. Martias his versibus : verarum reliquiarum Frodoberti certior factus dici-
Quos conscendit tur alia xn Ivalend. April.,Frodobertusdormienli
:
FeljFiii raeilio calle gravido
Intrasset partom quartam, liicom duodenam Bodoni apparuisse in crypta dicitur, et advocasse
Quum Li'tior .Martis silii ('alcjiilHt ante Kalendas: Arembertum monachum, virtutc et sanguine cla-
Comijiilsi liinc inde meditaulur viseera terras rum.
Uastro scrutari.
(12) Eadem appellatione ad Duas Tumbas Odo
(11)Post h.-cc duas Frodoberti apparitiones Bo- Glannafoliensis designat Montem S. Michaelis in
doni abbati factas mcmorat poeta: una septimodie Epistola prwfixa Vita3 S. Mauri.
i;r ])E VITA !-. rilODOUKIiTI. 018

\illa i'iii FalcMrias viicalnilum psl, Pandnlani su.t \ pr.Tiiominala celehritas dillVrrotur, qii.iloniM ct
liiiigituiliiiis (li'portarct ; ail qunm qiiia laboro pari- feslivilutis dignitnti prospiceront, ot popiilorum de-
lcv nt .•1'griliiiliiio rcssua iro non potcrat, por intor- siderio, qiii erga U. Fiodoborli glnrinm jam tunc
imntiain porsonani dirigoro ruravit. Ilinc ail S. Pc- inexplohililcr arilehaiit,coiisiiltiiis providcnnt. Igi-
tri ca'iiohiuin, quo II. I''roiloljorli prctiosa pignora tur die scxtii Iduuiii Jaiiuariariiiiiacci'ilcnti',noctur-
vpnerantur, Ibrtc devenil ; cumquo ilie Doininica, nalis oflicii functionc coniplcta,sacrum corpus de-
qua;Domini ascensioncni socutn est, sacerdos ox votis lcvantes in humcris, in vicinam D. Michaelis
more puhlicis sacris opcram darct, illcque ad os- ecclcsiam doluIcrunl.Qund idooeis deccrnerc lihuit,
liiiin occlosia' oratioiii iiiiiimhcrct, vidil, ut ipso iil ct popiili frcquontia copiosior acccilorct,ct oiroc-

nostiiiiiiluin roliilil, oloriciini qiiciiidaiii jiivouili dc- liis Iranslatiiiiiis dio sm ridcnlo celehrior rodilon;-
coruiii hahiluiliMo ail .'^o aciodoro, liiinhisquo ojus tiir. Ihi itai|iie nialiitiiialihiishyiiinisaiigiistiiiscclc-
nccrrimc coarctatis totose corporc validissimccon- bratis,missis ab abbalc fratrihiis pontifex invitaba-
ctississe. Quo impulsu in lorram olisus,diu immo- tur,qiii cn quo dictum est fervore succensus, rapto
hilis jacuit, ut pcne exanimis putaretur ; cujus agmine clcri ct populi maturius adessc curavit.
spatio intorvalli, et quiotem hracliii.el scnsus, cii- Tempcstas commodior ohtcnla.
pilisquc intcgritatcm rcccpil. Iniloquo consurgons Quid sane miraculi tum quoque conligcrit,
31.
haustu aqu.-c pcrccpto,priu ingenti las.^iiludine cum succincta rolatione constahit.Erat tempus implaci-
itcrum obdormisset,cumdcm clericum quemsupra dum, et, ut sc habcnt hiborna, profusis paludibus
inculcantem.
consiicxit h.-cc sibi verba lamiliarius inquietum. Noctis itaqiio pr.i;terita; superventu,
lloc, inquitjindumcntum amictus cs.suspiMido
qiio cum ea qu.-c ad futura! translationis obsoquium per-
ad limina Frodohcrti. (Erat autem pccnitontium tinehant, ahhas cum fratribus pra;pararct;conside-
niore cilicio tantum indutus.) Ciimquc de hoc ser- rata aquosa tcmporis qualitato, anxic scciim de
mone sollicitus, ca domum Frodoherti sc ncscire populi superventuri inquietudine pertractahat. Et,
latcretur,et non habcreindumcntum aliudcausare- utinam, inquit abbaa fratribus, superna pietas per
tur, intcr h.TC ah uuo do rustodihus oxcitur. Tuiir hiijus B. Palris mcritum paliidis molliliom gelii

illc Ruxius.cnarrans qiiid vidcrat,Frodohcrti doinus constringerct, et niviiim supcrvontu difliciilt.-itcm

quanam in parto csse sodulus exquircbat. Cumquo itinoris temperaret.Mox dcvota dosidoria clemontia
ipsam ccclesiam compcrisset, aiite cnjus prnouin- Croatoris excopit, nootemque lotam glucialis rigor
hcns forcs sospilati fucrat reformatus,inexplicabili validissime coarctavit.Circa gallicinium vero tanta
ahicrilate perfusus, tcmplum insiluit, magnihcans nivium congerie tcrraobducitur,ut universisliquido
oum gratosqiie pcrsolvons, ciijiis honellcio ct salu- clarcscorcl B. Frodoherti patrocinio ad sua> trans-
lom rocopcrat, ct gravissimi lovamcn scateris .sc C lalionis occiirsiim facultatom opportuiii ilineris
adopliim esse gaiidehat: depositoqiic illic cilicioad populo pr.i^paratam.
S.archangeli Michaelis ccclesiam ex pra;cepto apo- Translationis annivcrsaria solcmnitas prxcepta.
stolico properavit. Res verc mirabilis el ad divina; 35. Itaquc omnibus rile provisis qua; tanta diei
pietatis pr;econium solito rcfercnda; quod ejus in- ofPiciositas exposccbat, preliosi gleba corporis de
torventu salvatus cst, cujus ne nomon quidem anto B.Michaclis basilira a pontifice elevata,hymnorum
perccperat;cujus vocahulum mox ut divinitus didi- conccntibus in suhlimc subLitis, in apostolorum
cit^anim.o! corporisque salulcm ejus mcrito se rccu- Principis oeclcsiam introfertur, tanta gaudiorum
pcrasse persensit. Multa pnterea pcr eosdem dies, pompa,tanto tripudio populorum,ut sole clarius pa-
quibus sacri corporis dcpositio parabatur,pjus me- tesceret pra;cellentissimi hunc apud Deum esse
rito benoficia provcnere languentibus, hisquc ma- meriti, cujiis apiid homines tanta tamquc ingens
\ime qui diversa fehrium valotudine profligati, gloria rofiilgebat.In loco igitur pr.Tparatoincompa-
ad D. Frodoberti opem sc sulimissius contule- rabilisilles.anctissimieorporis thesaurus deponitur,
runt. cunctisquc sepulcri ornamcntis opportunc compo-
Translalio S. Frodoberli S Januarii. sitis.a p.arto capitis ara honori Innoccntium marty-
rsn. Intcrca t.:nipoi'is serie deniiento,Kalcnd.Jan. rv rum consocratnr,sacrorum quoqiic cultus solemni-
diis illiixil.quo illumdiximusmundanisexomptum hus officiis cxponditur, et fostivitatis ojiia privile-
lahorihus ad supcrn.-B civilatis ciilmina subvolasse. gium, cunctis postea sa;culis immutabiliter obser-
St d qiioniam illa dies eircumcisioni Dominica;spe- vandum pontiricali auctoritatc sancitur. Dics tota
cialiter mancipata.celebritatrs alterius non patitur omnibusItBlitiis afflata peragitur.quantoquestudio
obsolescere supervenlu, B. Frodoberli dignitas iis- a posteris frequontari debeat, iis primis officiis
dcm susccpta Kalendis.minus C8lebris,minus vidc- designatur.
hatur csse solomnis; quod populus Domiiiicrc festi- 30. Tantis itaqiio per B. Frodohcrti merifa bene-
vitalis ca!remoniis occupalus non haborot liberum ficiis cuniulati, grates et bencficio et gratias inex-
ad B.confessoris gaudia ex voto contlucre. Venera- plebilcs omnipotenti Deo et agimus et habemus ;

bilisitaqucet mcmoratusTrecassina;urbispontifcx, qui nobis sibi famulantihus, nostroe gentis, nostri

cum abbateet fratribusparticipatoconsilio, rationi ordinis poculiarem dignatus est pra;pararc p.afro-
congruum judicarunt, ut in octavum abhinc diem num, qui loci istius et a fundamentis propagator

Patrol. CXXXVII, 20
613 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 616

tiam impcnsius instituidecernebat.IUud quoqucad X renter accessit cum fratribus psalmodi.ic et litaniie

hanc rom auctoritas non minlmum afferebat, quod
quibusquo ad saerum sepulcrum procumbentibus,
afTcctus orationis et ubertas compunctionis largior
affluebat;atquc ut quod deeovisionesovidontissima;
suggerebantcleri consummarentur affoctu,omnium
inexplebiliter animus cEstuabat, occulta nimirum
inspiraliono Dei singulorum poclora inflammanlo,
atque ad tanti effectum negotii sancti dcsiderii
slimulis perurgento.
TransliUio nova indiicilur.
29.Talibus tamqiie conspicuis prodigiis animati,
venerabilom Otulfum pontificem adcuntes,tantiquo
Patris prs manibus gesta ferentes, ut ipse divincE
voluntalis ergasanctum et cooperatorct maturator
attcnte insistentibus. Ipse cum abbate et sacerdo-
tibus sancta ossa reverenter elovanfi, lintcisque
pretiosis obducens, in loco mundissimo rite com-
posuit.quem pontificali annulo diligentiussignans,
sacris de more expletis ad propria remeavit (11).
Matris percussor hnrrende piinitur.
31. Exinde pcrvigili instantia sacri compositio
ornatusque sepulcri accuratius parabatur, in cujus
dilatione temporis, quid niiraculi per pr<-Bcipuum
confossorem suporna disponsatio dignata fuerit de-
clarare, nulla rationo crcdimus omittendum. Rat-
bertus quidam nomine,pagi Lodunensis indigena,
adversus matrem suam pro dividendis fortc alimen-
tis in segote jurgabatur.Gumque su.b parti majores

existsret, instantissime supplicabant. Ulque cerne- _ seccrncns manipulos, minores quoque matri relin-
rcs divinitatcmvotisfamulorumfideliuni usqucqua- quorot, illa fraudis impaliens, filium nc talia fa-
que faventcm, confestim episcopus intima; inspira- ciendo Deum in so provocarctsodulo commonebat.
tionis ignibus animatus, eo ardore negotium susci- Tum miser furiali pectore inflammatus, effertur in
pit,ut abbalom ct fratrcs a quibus fucrat supplica- matrem, crinibusque ejus sinistro brachio circum-
tus,ipso postmodum ad accclerandam ccopli oporis plexis, antc pedos suosmiseram impudontcr olisit.

cfficaciam,monitis frequentibus porurgeret,indofos- Quem mox divina ultio comes excepit nam se- ;

sisprecibus persistendum exhortans,ut divina pic- quonti nocte sinistri eculi ca;citate multatus, ejus-
tas quos su.-c voluntatis conscios fuerat, votoriim dem quoque brachii tali efficitur dctrimento, ut
quoquc utilium compotes esse donaret. retro et ante semper illud motu agitans inquieto,
Tumulo rcserato grana auri in osse apparent. Corpus conscientiam sceloris, e.xterioris quoque membri
sacrum e terra lcvatur. impationtia testaroLur. Quin ctiam in augmentum
30. Itaquo ad tanti inchoationem operis primam vindictK sensu subducto,amentia plectitur infelici.
diem Quadragesimalis abstinentia! (iOj delogcrunt, Al mator hujusmodi acerbitale confecta, tertia die
in qua inoffabilis divinae dignatio pielatis,hoo pri-
miserabili morte finivit. Pro hoc nefandissimo sce-
mum humana; cvidentia; miraculum dcclaravit.Ac- lere a sacerdote loci, ad Egilem, Senonicie urbis
cedontc abbate cum Iratribus ad pavimcntilapides C archiepiscopum,perductus cst;cujus prcecepto car-
rcvolvendos, lapis illequi sacro superpositusfuerat ceri mancipatus, squalorcs ergastuli triennio per-
monumento,nemino impellente ita in partemlubri- tulit fame delnceps invalescente dimittitur, no
;

cus ruit,ut Cietcris immobiliter persistentibushunc inopia dcficiens moreretur.

summo impoilcntium nisu coactum violentius ces- Multis sanctorum locis lustratis, ad S. Frodebertum
sisse putares. Intelleotumcst ab omnibus sacri vir- curatur.
tute corporis eum fuisse repulsum, quod pie qua;- 32. Hinc ad S. Michaolis ecclesiam properat, eo
rcntibus ultro se vidcbatur ingercre. Pertinacius loci qui ad Duas Tumbas (12) ex antiquo vocatur:

itaque opori insistcntes, ad revorondi tandem the- undo digressus Romam e.xpctit, quo tuncAdrianus
cani corporis porvenerunt,cujus intima dcbita) cau- (secundus) papa sodem apostolicam gubernabat.
tela revcrentimillispcrscrutantibus, ad augmcntum Qui cum eum pergentem ad ccclesiam S. Joannis
miraculi in quodam osse corporis sanctissimi con- qusB Lateranensis dicitur inspexisset, mirabili por-
fcssoris gutla3 auri purissimi splenduorunt, crodo tento quod miserob scelus circumforcbat attonitus,
monstrantes thesaurum locuplc-
illud evidcntissime ad se oum pra;cepit evocari, causaque cjus sollici-
lissimum, qui divini largitate muneris patclactus, tius perquisita, bcnigne eum ad pccnitentiam ex-
pia fidelium diligontia tractabatur. Et ea quidem hortatuSjdcnuo eum ad B.Michaelis ccclesiam per-
noctc sanctum pignus eo persistit modo, continuis gere, itemque ad se imperat remoare.A quo dimis-
laudibus ac vigiiiis sincerius honoratur. Crastino sus, oumin pagum Trecassinumfortuitcdevonisset,
subeunto, pontifex maturius adesso curavit,solem- una noctium somnio commonetur, ut ad basilicam
niquo oratione pricmissa.nd sacrumtumuium reve- sancta; Dei genitricis et virginis MariiO sitam in

(10) Diom designat pocta ineditus, ncmpc xii ab elovationc sacri corporis, Bodo de invcntione
Kalend. Martias his versibus : verarum reliquiarum Frodoberti certior factus dici-
Quos Febriii modio conscenflit calle Rravido tur alia xii Kalend. April.,Frodoberlusdormienti
:

Intrasset parteni qiiarlam, lucom duodenam Bodoni apparuisse in crypta dicitur, et advocasse
Quum Lfctor IMarlis silii cahjiilHt anle Kalendas; Arombcrtum monachum, virtutc et sanguine cla-
Compulsi liinc inde meditautiir viscera terras rum.
Raslro scrntari. (12) Eadem appellatione ad Duas Tumbas Odo
(11) Post duas Frodoberti apparitioncs Bo-
h.-Dc Glannafoliensis designat Monteni S. Michaelis in
doni abbati factas memorat poeta: una septimodie Epistola prajfixa Vita: S. Mauri.
(;r \)V. VITA ^. FUODDltKllTI. 018
\illii riii l'\ili',ii'i;is voraliuliiin csl , iMiiclcliUli su,'r
j^ lir.rnominnln colebrilas dillcrrotur, qu(itcnu:i ot
liiiigituiliiUM ilr|iiirl.'iri!l ; jkI qiKiin i|iiiii labnro pari- foslivitutis dignilali prospiceroid, el populorum dc-
IiT ct ,'i'gi'iliiiliiu' l'cssu:i irc iioii [lolcriil, iic.r iiilor- sidorio, (pii orgii B. Frodobcrli ghiriam jam tunc
miiiliiiin piM'soiiiiin (liripTC ciinivil. Iliiic. iul S. Pc- inoxplobilitor ardobiiiit^coiisiiltiiis pruvidercnt. Igi-
tri fu.'iioliiiiiii, i|iio U. l'i'oi|ol)crti iircliosa |iij;iiorii tur dio sextii liliiiiiii Jamiari;iruiiiiicccdcntc,noctiir-
vpncrnnlur, Ibrtp dovcnit cuinquo dio Doininicn,; iKilis ofdcii functione c(iiiiplcta,sacrum cor[iu3 dc-
i|ua; Doinini ascensioncni socutn csl, sacordos ox votis lcvanlea in humcris, in vicinam B. Michaolis
moro pulilicis snrris oporain diirot, illoinjo lul os- occlesiain (lotulcrunt.niiod idcocis doccrnerc libuit,
liiiin ccclosiic 111'iiliiuii iiiciiniliorct, vidit, iit ipso II t et populi froquontia ('(ipiosior acco(lcrol,et elfoc-
iHisliiioiluiii rcliilil, clcricuiii r|uoiiidiiiii jiivouili do- liis Iriinsliilionis dio. siiooidriilo colebrior roddoro-
coruiii lialiiluiliMc ad so iicccdorc, liiinlusr|iio. cjii:i tiir.lbi iliiqiic inalutiiialibusbyiiiiiisaiigiisliiiscelc-

iicorrimc coarclatis totoso corporc 'validissiniocon- bratis,missis ab ahbnte fralribiis pontifox iuvitaba-
eussissc. Qiio inipulsu iii lcrrain olisus,diu immo- lur,(]ui 00 ([uo dictum cst fcrvorc sucocnsiis, rapto
bilis jacuit, iit pciic exiiiiiiiiis puliirolur ; cujus agminc clcri ct populi maturius adesse curavit.
spatio intorvalli, ot iiuiotoin l>raoliii,ct scnsus, oa- Tcmprst(i.<i rommodior ohlcnta.
pitisiiuc intcgritatoin reoopit. Indoquc consurpons 3i. Quid siuic miraciili lum quoquc contigorit,
huustu aqua; poi'ocpto,pr;e ingonli lassitudino cuni succincta rolationo constabit.Kral tompus im|)laci-
itoruin obdormisset,cumdcin clericum (juoinsupra dum, ct, ul sc habcnt hiborna, profusis paludibus
conspoxit h,no sibi verba lamiliarius inculcantcm. inquiotum. Noctis itaquc pra;terita3 Bupcrventu,
lloc, iniiuiljinduinoiituni quo ;unictus cs.suspcndc cuin ea qu,f ad futura; translationis obse{|uium por-
iiil liinina Frodulicrti. (ICriit autoin ptciiitoiUium tinchant, ahbiis cum IVatribus pra;pai'ai'et;conside-
niore cilioio tantum indutus.) Ciimquo do Ivoc scr- rala aquosa tcmporis qualitato, an.xic sccum de
mone soUicitus, oa domum Frodolierti sc noscirc populi supcrventuri inquictudino pcrtractahat. Et,
fateretur,ct non haboreindumcnlum aliudcausnrc- ulinam, inquit abbas fratribus, superna pielas per
lur, inter bxc ah uno dc custodilius oxcitur. Tuno hujus B. Patris moritum paliidis mollitiom golu
illc «iixius,enarrans quid vidcral,Frodoberli doinus constringerct, et nivium supervontu diffiouiliitom
([uanam in partc osse scdulus oxipiircbat.Cumquo ilinoris toinperaret.Mox dcvota dosidoriii clomontia

ipsain ccclesiain coniperissot, aiito ciijiis prooum- Croatoris cxcopit, nootemque tiitain glacialis rigor
licns fores sospitati fueralreformatus,incxplicabili validissimo coarctavit.Circa gallicinium voro tanta
ahicrilate porfusus, nivium oongcrieterraobducitur,ut univcrsisliquido
tcraplum insiluit, mapnilicans
i'iini [^ratosqiic pcrsolvens, clarescerct B. Frodoberti patrocinio ad sua' trans-
cujus lieneRcio ct salu-
loin rcccpcrat, cl gravissimi levamcn scaleris se C liitionis occursum liicullalom opporUini itiiieris
iidcptuin cssc gaiidcbal: dijposiloquc illic cilirio ad pnpuio pi\Tparatam.
S.archangcli Michaelis ccclesiam ex pra;ccpto apo- Translationis annivcrsaria solcmnitas prxrcpta.
stolico propcravit. Ros vere minibilis ct ad diviniE 35. Itaquc omnibus rilc provisis qua; tanta diei
piot;itis prMConium quod ejus in-
solito rcferenda; officiositas exposocbat, prcliosi gleba corporis de
tervontu salvatus cst, onjus ne nomon quidom antc B.Michaclis basilica a pontilico olevala,hymnorum
porceporat;oujus vocnliuluin mox ut divinitus didi- concentibus in sublimc sublatis, in apostolorum
cit,anima! corporisque salutcm ejus merilo se rccu- Principis ccclcsiam introfcrlur, tanta gaudiorum
porasse persensit. Multa pTOtorea per oosdem dios, pompa,tanto tripudio populorum,ut sole clarius pa-
quibus sacri corporis depositio parabalur,o.jus me- tescerct pra;ccllentissimi hunc apud Deum essc
rito bencficia provenore hmguonlibus, bisquc ma- meriti, cujus apud homines tanta tamque ingens
\imo qui divorsa febrium valotudino proHigati, gloria rofulgebat.In loco igitur prwparatoincompa-
ad B. Frodoberti opem se sulunissius conhilo- rabilisillo sanctissimicorporis thesaurus doponitur,
runt. cunctisquc sopulcri ornamcntis opportunc compo-
Translatio S, Frodoherli S Jamiarii. sitis,a parte capitis ara honori Innocontium marty-
?,^. Intcrea loinpnris scric dcniionte.Kalcnd.Jan. T\ rum consecratur,sacronim quoquo cultus solemni-
dios illuxit.quo illum diximus mundanisexoniptum bus ofliciis oxponditur, et festivitatis ejiis privile-
luboribiis ad supern.T! civitatis ciilmiii;i subvolasso. gium, cunctis po.^toa sa;culis immutaljiliter obser-
Si d ipioniam illa dics circunicisioni Dominici-cspe- vandum ponlilicali auctoritatc sancitur. Dies tota
cialitcr mancipata,oelobritatrs altcrius non patitur omnibuslffititiis afdata peragitur.quantoqucstudio
obsolescere superventu, B. Frodoberti dignitas iis- a posteris frequentari dcbeat, iis primis officiis
dcm suscepta Kiilendis,minus cslebris,minus vidc- designatur.
haturosse solcmnis; quod populus Domiiiicx festi- 30. Tantis ilaque per B. Frodoberti mcrita bene-
vitatisc.Tremoniis occupatus non habcrcl libcrum ficiis cuniulati, grates et bcncficio et gralias inex-
ad B.confossoris gaudia cx voto conlluero. Venera- plebilcs omnipotenti Deo et agimus et habemus ;

bilisitaque et memoratus Trecassin;c urbispontifox, qui nobis sibi famulantibus, nostra; gentis, nostri
cum abbatc cl fratribuspartioipatoconsilio, rationi ordinis peculiarem dignatus est pra;parare patro-
congruum judicarunt, ut in octavum abhino diem nuni, qui loci istius et a fundamcntis propagator

Patrol, CXX.XVII. 20
619 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 620
existeret, et sua illum habitationc
provoheret, A. miraculis indeficientibus pprornaret; horum om-
exemplis beatissimis illustraret, obitu sanctissimo nium auctore,auspice,et coopcrante immortali Deo,
consecrarct, quiquc vivcns signorum dolo rcfulse- qui perpes gloria, infinita victoria, majestas et
rat, mortuus imo icliciler immorlalis, locum suum dignitas sempiterna, ex tunc et nunc et in omnia
et praesentia laetificaret, et patrocinio protegeret, et saecula Sc-eculorum. Amen.

VITA S. MANSUETI
PRIMI LEUCORUM URBIS PONTIFICIS
Auctore Jdsono,

PBOLOGUS
(Apud Marlen., Thesaurus Anecdot., tom. 111, pag. 1013.;

Domino sancto ac vero beatissimo antisti Gerar- -^ Ut situs Ausonias tendcret ire vias.
Do Adso indignus servorum Dei servus, abbatum Petrus apostolica; pollobat culniine Roma:',
ultimus, peccatorum primus, a?terna; redemptionis Huncque sequutus amans cxpetit ipsc libcns.
munus. Suscipit ardentem Petrus pietatis alumnum,
Sacro est subnixum eloquio.quia sicut prafulget Et facit expertcm sancta secreta virum :

in sanctis pra;latis imperandi potestas, ita quoque Cujus ab ore piis attrectans dogmata verbis,
rcsplenderc debet in Ijonis subjeclis exscquendi Ebiberat stabilcm fonte salutis opem.
dovota volunlas; nam ut illos cx justis impcriis in Sodulis Ausonii pcr tempora longa magistri,
conspectu divina; majcstatis oportet absolvi ita ct :
Obsequio Petri hajsit amore sui.

istos sequente obedientiaj fructu aDterna expedit Quem Petrus ad summam provc.\itculminisarcem,
rcmunerationc salvari. Hujus sententiE ego [non Et dat gavisus pontifioale dccus.
expers, vestra jussionc promotns opus assumpsi, Hinc placet ad tumidos prscones mittere Gallos,
legonti, ut credo,non omnimodis ingratum.auctori Qui doceant animos ore fideque feros.
vero omnimodis formidandum: quia sicut decursis Elccti voniunt Romanis arcibus, adsunt
Bpatiia temporum obscura est Pra;lia gesturi pro pietato viri.
notitia proiteritorum:
itaquoque est libcra corliLudo prajsentium rcrum. In quibus, antistes,Mansueto nomine pollos
C ;

Quod ergo jussistishumilitersubcepi,quod procmo- Emicat atque tuus vocis honore gradus.
nuistis quamvisincptoexplevi.Sumite ergolibcllum Hiquo adeunt alias Gallorum partibus urbcs,
vestro jussu compositum, meo laborc confertum. Quos ut consultcl pcrvius orbis habct.
Quem quidem in specic columbc-c super Dominum Tu, pater, agrostcm Leuchorum solus in urbora
descendentis ac colenlis,ctiambcatissimi Mansucti Ingreecris fisus ad pietatis opus.
meritis quem colitis, qucm diligitis, colurnbinum Pervigil in populo Petro pra?cuntc beato,
vocandum instituto, ut columbinus vocetur, qui Urbs ut in ffiternas Lcucha notctur ovcs.
tanti patris gcstis insignitur. Per te prima fuit nobis via neta salutis,
Per te sit noster finis ubiquo, pater.
Si tamen ct meriti res est augenda juvandi,
METRUM .\DSONIS IN L.iUDE S. MANSUETI Par sit Aper socius nostra juvando tuus.
PONTIFICIS UBILIBET CONCIN-ENDUM. Vos etenim bina; cccli super axe columna;
Inclyta Mansueti clari natalibus orli Ducitis, hinc faciles nos relevare greges.
Progenies titulis fulsit in orbe suis. Jam nostris igitur prosit fiducia votis,
Insula Christicolas gcstabat Hibcrnia gontes, Quam nostra in nobis pectora fixa tcnent.
Unde genus traxit, et satus indo fuit. Mansucle, tuos pctimus defendc fidcles,
mox comitatus honore
Indolis egregia', qui Et fac cum sanctis gaudia longa dari.
Virtutum placidis emicuit studiis. Adsis et precibus, pastor milissime, nostris,
Cumque subit teneros maturia sensibus annos, Ut tcnoant populi rcgna bcata tui.
Justitice spcculum sparsit ubiquc virum
:

Ardor incst animis e.xsul natalibus arvis.

 021 1)E VITA S. MA.NSKETI LiniU DUO. — LIH. l. G22

A Sit tuii [lictiis, i|ui nii.stcr apostolus nxstue,

VEHPUs AcnosTir.iii m: eode.v.
IJr.inicii' noliis huljitiilio dotur ul urbis,
Mngni consilii pcr Ir qiio:» imhiiit (iliiii Kloctis cunotis qiio nos pcr s.rcula jun':ti,
Angi^lus, in (idci subiiiii.ins arco doconti, Tccuiii lauflarc, bcnciiicoro, iiiaf^nificarc,
Noiiiiiiis iiti|iio sui flitiins cliarisiiiiilo suiniiii, El spcctarc Douiii, l;i'ti nicrcaiimr in .'cvuin.

Vn A S. MANSUETI
(Apuil Dom Calmct, llisidirc dc Lomiiiie, tnni. IV, Pirtwes, p. H'i.)

LIBER PRIMUS
CAPirr PiiiMLM. B aliorumque infortuniis ut propriis influcbat, man-
Quoil bcatus Petrus Hierosolymam miris virtutihus suetorum cordibus copulari, rigidiorihus vcro in-
illnstrmis. primum .iiitinrliia', dcin Roinx sedens, stantius abrumpi, in sanctificalionis purilatcm
rerhum viUe orhi U.vnnuo infudit.
ussumi, in dcclivioris ludibrii pr;eludium absolvi,
Piist gloriosum coclcstis victori;c triumphum, imbecillibus atijuc inopia profligatis tota mcnlis
cum (juo s,f culoium Conditor, hostc (icvicto, ccclo- inlonlionc conferri, ac miscrorum gcmitus ut suos
rum pcnctravit rognum, apostolicac dignitati ipsius adhibcri. Tanta quoque in oo fuorat virtutis et pie-
Salvatoris pnscntia Potrus apostolus clcctus ct au- tatis infusio, ut non solum sibi, scd ctiam parcn-
clor pr.Tsignatus, claves cocli susciporc alquc uni- tibus fierct in salutem. Xatur.ilis quoquo ingcnii
vorsalis Ecclosi;p gubernacula mcruit obtincre.Cuni- cfficacia cajlesti inspiralionc pncccdentc, littendis
quc primuni, ut in ccclcsiasticis llistoriis li-gimus, magisterii disciplinam sic dilcxit, sic cst proscculus,
Jcrosolymorum.post Antiochias partibus divinai ilhi- ut neminera consortis collegii perspicaciorem, ne-
istrationis radios infudisset, Pl diabolica; supersti- minem in his studiis habucrit prajccdcntem. Cum-
tionis tenebras manifesta veritatc dcpulissct, Ro- quc fclicibus auspiciis divini fcrvoris instantiaani-
mani inipcrii dignitatcmChristianitali titulo ac san- mos inspiraret «idolcsccntis, a Romanis arcibus
, ct.f Crucis ve.villo dilatarc ct suliliin.nro doccrnens, Christian;o lidei boati Petri aposloli solortia titulo
r
mundi dominam el caput orbis Romam aggroditur, radiante Romam profectus, ejus quem totis visceri-
I ac Deo disponcntc coslcstis magistcrio disciplina) bus ambicbat, praBscntiam expctit, atque apostolicaj
'i
sanctffi Ecclesia; catholica^ principalis pastor et ma- instilutionis magisterio se abjectis omnibus sub-
gister cfficitur; ut vidclicet, ubi divcrsarum natio- dens, in cum iiijccit oculos, cujus ardebat degiderio
num confluxerat multitudo, inde quoquo libcrius sanctilatis. Insigui iiaquc divincrum opcrum pra;-
,ntque Viilontius crosccrct in Doum Christinnitatis conio prajcunto, catholica} informationis prailegit
^ana rcligio cuniquc sanct.T p!\Tdicationis,vclut
; cla- principcm, de cujus fonte sumcret quod verissimis
nssimos solis radios per diversas tcrrarum partes testimoniis, ut patuit, postmodum approbarct.
sullicitus cvibrasset, credentium populorum multi-
GAPUT III.
ludincs aggrcgans, in spem salutis ajtnriu-B corrobo- Quod beatus Pelrus eum sibi nseitum cum altis perfe-
rabat. Cujiis sancti fama nominis non solu.m ad fi- ctissimis viris, in Gnllias cligit destinmdum.
iiilimas, sod etiam ad c.\teras perlatafucrat nationes. Vidcns autem beatus Pctrus futuri provcntus ac
C.VPUT II. bonarum virtutum in eo signa radiare, ct claritatem
/)(• henli Miinsucli cxordio, et quod Ilomnm projcctus, supernffi illustrationis manifestis indiciis cmicare,
pr;rsenliain cxpctieril heati Petri apostoli. tanto arcius beatum virum ad cccleste magisterium
Ea tempestatc, ut scriptura? documento pcrcepi- D cdocendum sibi virtute confessionis asciverat,quan-
mi.s, quidam sanct» indolis fucrat adolescens, no- to in salutcm crcdcalium, praesentium scilicct ac fu-
Mansuctus, transmarinis paitibus nobilium
iiiine turorum, multiplicibus veritatis coopcratoribus ia-
quidem Scothorum clara progenie genitas, sed digebat. Qui videlicct bcalissimus pastor universa-
monlis egrcgia? nobilitate multo preliosius insigni- lis Ecclesiaj totum mundum qucm a Domino Jesu

tus.Quo vidclicel tcncra3 adhuc tclatis progressu con-
sislenle,cum pra;sagio nominis provehebatur cul-
minesanctitatis,moribusvocabuloconsonantibusso
semper sublimior studcbat fieri augmcnto pietatis.
Qui cum caiteris bonorum operum studiis
teratamator innocontia?, ita quoque ut sui commoda
preetericns, exterorum causas libentius ageret,
Christo sibi creditum accepcrat, da:monum errori-
bus involvi, ac subditumcsse illacrymans, pcrfectis-
simos quosquc divini verbi pra'Cones ordinavit, qui
a se in Galliam dirigendi virtute constantia; et fidei
vera^ exti- teslimonio com.probati, Galliarum populos qui jugo
tcncbantur diaboli cruerent, et ad divini cultus sa-
cramenta provocarent. Ex hujus itaque uumero
 . '

623 ADSO?<IS DERVENSIS ABBATIS. 624

coUegii beatum Matornum, Trpvcricac civitalis pon- A ad cognitioncm veri Dci a superstitionil)us dacmo-
tificem, Rhemorumque sanctum Sinicium, Medio- num rcvocabat; eligens potius diversis cruciatibus
matricorum vero Clcmcntem, Felicem atque Ccele- ac suppliclis corpus essc tradendum, quam id quod
stem, Memmium autcm Catiilaunensium fuisse non Ijeati apostoli magistri sui edicto susceperat, ffiternae

dubitamus.Cum quibus etiam hunc beatum virum
consortis ministerii collegam deputaverat
longo ypostolica3 sublimitatis excrcitio cdoctum, ac
eoclestis magisterii expericntia in cur.clis
comprojjatum.
C.\PUT IV.
salutis ministerium declinaret. Instabat igitur nego-
; utpote tio perseveranter quod croperat.Cumque supradicto
negotio indcfessa; solcrtiw dierum subigerent curri-
adsunime cula plurinium, rumoris hujus solcmnis frequen-
tia ad notitiam rcgin;e profcrtur, cui familiares ac
domestici adjungunt talia referenles, adesse videli-

Quod hic pritis a bcuto Pelro ipsc ordinaliis, Gnllias cet quemdam, patria quidcm peregrinum, genere
iiigressus, Lcuclwruin urbem uijijrcditur ignotum, alfalu dissimilem, vultu et habitu sibi
Quem vidolicct majoris dignitatis ct gratia; esse pcnitus non esse consortcm, conditione tamen Chri-
deccrncns, pontificalis auctoritatis privilegio pra;- sliana; fidei osse cultorem, ab Italiffi penilus vcnien-
munivit, ut pra;dicationis divina; emolumentum sa- tem, ab eo quem Romanorum pars maxima,verae
cerdotatis prwcedcret sacramentum. Impe-
officii t> fidei signiferum et papam sequitur; se a Petro esse
B
rium Jtaque magistri eminentis exsccutus \al. ex. missum veraciterasserentem,Deum cocli hominum-
soquitur] perfecte discipulus, armatus edicto, que factorcm apertis atque assiduis vocibus prffidi-

ini-tructus eloquio, obediens in prfficcptis, fidus in cantcm.

promissionibus, Roma cgressus, per longissimos Cumque ha;c et similia rei novfc admiratione re-.
jam dicti itincris anfractus a beato Petro corporali, animus aliquo modo flec-
ferentibus regina; gentilis
non mentis intuitu separatus,Ionginque peregrina- teretur ad audiendum, absentis regis sui libera po-
tioni pro Christi regno se ullro subjiciens, Leucho- sita facultate, secreto usa cuhiculi virum Dei sibi
rum urbis se rivibus intulit, in omnia suppliciorum pra^ccpit intromitti.Quaj osl, inquons, ha?c nova et
perferenda prKparatus genera. Qua; videlicct civitas hactcnus nobis inaudita religio, quam nostrorum
aquis irrigua, pascuis uliorrima, murorum ambitu cultura; duorum superducere gesliens, alia nobis
jucunda, serisetturribussecus undiquepra;munita, colenda denunlias, qua; usque in praescns gcneri
idolorum tamen sordibus usquequaiiue polluta fue- nostro et incognita permanent et inculta? Intelligens
rat et confusa. Metas itaque prwfatc civitatis Christo autem vir bcatus intentionem regin;e sciscitantis, ct
ducc ac beati Pctri prrevia auctoritale ingressus, spemhabeiis in cavita; regcncrantis Deum,iiiquit, :

barbaricam muUitudineni nihil veiitus, vera; fidei ununi ct vcrum in distinctione triiim personarum ;

sacramentum elChristian;e religionis cultumgcnti- ^ Patris scilicet, Filii, ac Spiritus sancti, omnium re-
bus prsdicare cocpit idola vana essc, surda et mu-
: rurn incommutabilc principium, qui cst fons ct ori-
ta, manu potius facta hominum et commento [al. go bonorum, a quo omne genus mortalium existendi
ccemenlo],quam vcrc rationis existentia primordio, sumpsit initium, cujus potcstas nec ca;pit csse, nec
nihil divini habcntia, ncc ad beatam felicitatem, desinit in a^ternum; per quem poreunti niundo
quE hanc mortalcm vitam secutura est, aliquid ffiterna; redemptionis venit remedium, postquam

altinentia; unum Deum potius colerent,qui tcrras Deus et Dominus noster Jesus Chrigtus Filius omni-
et maria condidisset, qui coeli sublimitatem sua di- potentis Patris de coclis missus, ad terras per ute-
tione teneret, qui corporibus vitam post mortem fe- rum intacta; Virginis carne vestitus humana, morta-
licius prKstarct vivcndi facultatcm ; tantorum falso- libus visibilis ostcnsus, plurimis ct mirandis virtu-
rum deoram culluram horrenda: vanitatis csse ludi- tum signis declaratus, ad ultimum ut diaboli exelu-
bria, animarum dispcndia, perennium tormentorum deretdominationem,in cruce Juda;orum infidclitate
nihil ;iliud quam futura irritamenta. spontaneadisponsationc sui consilii appcnsus,pre-
CAPUT V. tio fusi sanguinis ab errore d;cmonum eos absolvit,

Quod regi et rcginw necnon, et urbisprincipibus, quosvita; pcrennis h;crcdcs futuros pra'finivil?Quid
unum et verum Dcum instunter annuntiat. Q plura? Rcgina credidit, et nisi pagani rcgis potestas
Erat tunc tcmporis mcmorala civitas populorum obstitissct, legitimo annexa matrimonio purgari
stipata catervis, rerum ditissima copiis, ac diversa; non Tamcn rcgc aliarum
desistcret fonte salutari.
supellectilis refertacommcrciis. Rex quoque gen- rcrum cventibus et curis applicato, quotics regina;
tilis et barbaricus cum sua conjuge, Lco nomine, seria opportuna considcrant, virum Dei frequen-
Deum ignorans, cum omni populo suo idololatria; tius ascitum, viam salutis inlcndcljat strenuc de-
cultibus subjugatus. Ad quem cum perlatus esset monstrantem.
sancti viri adventus, ct quam pcr populos serebat CAPUT VI.
divini pra;dicatio verbi, sprevit ct abnuit, et verum Quod reyis filius parvulus ritugenlis instruitur; et d<.
a;terna; deitatis prasconem surda aure pra;teribat. consistorio cjus vicino urbi, ad quod sicpc canibvs
Vir autcm Domini instanti constantia reluctatus, impulsw agrestes ferx conftuercnt.
prope moBnia civitatis exigua; habitationis sibi re- Erat igitur his parvulus filius, qui institucbatur
ceptorium prwparuvit, cunctosque ad sc venientes ad ritum parentum profanorum, cujus videlicct exi"
 62:; T)E VITA S. MANSUETI I.IIiltl Dm. ~ ].]]]. I. G26
guapuorilia tomponi licot toneris agcrot natura .siih \ sordo iluplici mirroroot lahorooonsumptis ninnihus,
annis, parciitihus tamcn, ul post patuit rcs, fuit iiocto. irruonto dics claiiditur. Ciimiiiio
1'ossa mcm-
initium ct iirovi^nlus tandiu (liluliu crcdulilalis cl hra post tantum lahorom lecto rcclinarent, gravi
Bslutis.licaliisaulin) ponlilb.x iii prosiioclu urbis,ut utcrquo parons somno dcprimilur; cum ccce rc-
flixiimis.tiniljnisis silvaruni IruiHlilius contcclum lo- pcntedormienti regisoon.jugiulamhodooumhobunt,
cuni (lolcgfral,, ct romotum, in quo soll Uomino va- heatus Mansuolus jwr visuiii appaiuit, dicons :
cans atlontiiis, opus (juod cti-pcrat, votis assiduis
Morilo, rogina, tiirharis, mcrito confundoris, rnento
(lolorchat. Qiii iidii laiitiini siiis qiiaiiliiiii
oliani nia- trislo niii lui fuiuis exsolvis nam si Coiiditorom
;
gistri sui aposlohn-iiiii principissuhsidiisinni.\us,si-
tuumcogaoscercs, etverhisolim mcis tu ot rcx tuus
pnis otvirlulihuscoriiscahal. Clarus aspoctu.niori-
(idom adhiheret, ab hoc forsan infortunio lihera
hus dulcis.alloipiio niitis, constantia Ibrlis, palicn- fuisscs, vol multo saluhriiis ha^o conlingcront,duni
tia longanimis, castilatc pr.-ccipuus, in hcnoliciis animam simul cum corporc pcroiinlis, heata quios
largus, cgcnorum misnriis pronus.consiliis cautus,
cxciporot vit.c renascontis.Sodqiiidjamnunc facies,
misericordia plonus, hos|)ilalitatis pratiam conso-
si vel corpus
Al vero e.xstincti rcciiiore morcaris ?
ctatus, oratioiiihus assiduus.in locliono dcvotus,
iii
illa se dcvovens acturam (juod impcrarct.cum
pro-
inlacrymis iirofusus, in cordis compunctionc attri- „ lixiora sancli viri amhirct colliKpiia, ejus visio
in-
tus, in CKtoris honis actihus probalus atque perfc-
ter alTamina rumpitur.At illa protinus sonino cxci-
ctus. Cujus virtutcm cum in rchus ma.\imis,
tuin tata,marito quod vidorat cx ordino intimavit.Tune
etiam in rainimis et in vilibus causarum cvenlihns
illc si possim, inquitj cjus qucm sanctum Dei
;

plurcs sunt oxporti. Nam cuni in agcndis fcrarum

edoccs, promcrcri pr<Escntiam, polliceor cnim me
cxsoculionihus, quadihot animalia canum violcntia
ejus dictis assensum prashiturum, tantum per eum
illud hominum genus inscquerctur,
qui talihus obtineam ut cadaver cxanime et laniuiida membra
o.xorcitlis impliciti tcnebantur, usque
ad cum quo gurgustio non carero scpulcro.
virDei manebat locum pervcnientcs, stupefactos
iirncros riguissc, nccultra cxomptffi ncccm CAPUT VIII.
intcn-
Quod l). Munsuelus, triduo fjun'situs, tandem inveni-
caplura\Quare saipc regia indignata potestas,
tiiro
tur, locoquc sibi ostenso, factaque oratione.puer su-
sanctum Domini pontificem decrevcrat trucidan- pcr undus reducitur, cl vivus patri resliluitur.
liuni ;
qucm tamen divina virtus inlor arma barba- Interhajc, nocte decedcnte,dies adducitur crasti-
rica ct mores ferocissimos ad erudicndam plehcm
nus. Quroritur virsanctus a regiis officialibus sed
lidclium, ot cxpiandam urbem fajcibus ;

idolorum 00 die minime reperiri poluit. Labor frustra qua:-

consorvahat il];rsum, nolens vitam ojus hrevi con-
rentium usque in dicm tertium protelalus, jamque
summare temporum C spes inveniendi pene subtrahitur.llluccscente
articuio marlyrii, sed prolixis
^udorihus immorantem, fructum afferre copiosio- autem
die tcrlio tandem pro libitu vir Domini invcntus,
rom,et navem Ecclcsiffi quam rccturus erat,
multi- regiis obtutibus prsscntatur. Cui ilio pristina! feri-
modo commcrcia refcrcntcm, ad rcgnuni transire
tatis rigorc deposito : sanctc, inquit, Dci, quem
cirlorum.
saluti nostra3ab exteris partibus gaudemus adve-
CAPUT Vil. nisse, miserere orbati parentis, miserere exstincti
Di' lapsu pucri in MoscUam fluvium, ct quod, sanclus nati, adhuc sub aquis lethifcre decumbentis. Jam
Mansuctus per visum conijttcstus sit ulrumimc pa-
rciilem.
pronus asto et credulus, aras dcstruo, templa ct si-
mulacra subvorlo, d.-cmonum figmcnta cunctacon-
Interea causa cxstitit, qua rcx ct populosa
genti- temno, immolatitios cruores dcvito, fidcm quam
lium multitudo ludis suis solcmncm frcqucntiam
pr,rdicas suscipio,Deum coali.qucm orbis Romanus
aL^oront, et consuctis otii sui c.xcrcitiis vacarent. jam Pclro docente proscnsit, adorandum spondeo
Curaquc talihus intonti tenerentur.accidit pra^dicti ;

et me, otpopulum meum divinis logibus subjugaho,

rcgis unicum parvulum filium cxmurocuitum
fortc dum pcr to mcrcartantum vcl oxstinctumsuscipcre,
superstarc videbatur.cavidclicet parte qua
reducto qucm constat tam credulilor perdidisse. Vir itaque
paululum sinu quem sors s^dificantihus dodorat,
j) sanctus.quijamprofecto noverat quod facturus cs-
muri amliitus quemdam defiexcrat angulum,
c su- sct,his vocibus
motus,his lacrymis compunctus,si-
blimilocoprolapsum casu in fiuvium Moscllfflceci-
mul scntiens tanta fruge populorum divinam sihi
disse. Qui scilicel fluvius alvei sui cursu loca vici-
adesse virtutem, ad muri locum se perduci pra;cc-
niora possidcns.tunc temporis propc
majnia civitatis pit,de cujus culmine princeps devolutus pueringur-
mnuebat. Tantaque erat illic aquarum profunditas,
gitem decidisset.
ut absorptum hac voragine puerum
arte ct spe de- In quo videlicet loco orationem fundens, ac prae-
scisceret qu.ierentium solcrs industria virorum.
Ci- cipue fidens in Domino, devotis precibus incubuit,
vitas tota ruit in funera, clamor attollitur
ru.stico- invocatoque Chrisli nominc,cunctis qui litlora cin-
rum.pateret mater pene exanimes rcforunlur, tra-
xorant aspicientibus,corpus jacentis pueri apparuit,
gediffi personantmuliorum.falsorum
frustra provo- et a profundis eductum forri super Kquora cccpit.
'
cantur sub specic deorum ;dies vertitur in luctum,
Quod coloriter ab undis ercptum, antc pedcs beati
ludi in miseriam, solcmnitas in mffirorem ; ita viri protiuus est illatum. Ecce habes,inquit ad pa-
 627 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 628
trcm, corpus cxamine quod pci.isti. Si tjimcn im- A. C.-VPrT X.
plerc dccrevcris quod spopondisti, aderit quoque di- Quod, puero baptisato, omncs indola projiciunt, et ba-
vina clemcntia, qux tibi adhuc valeat irAiIto prffi- sacramentum in conimune suscipiunt, et
ptisniitis

starc majora. Nam ego ad hoc veni, ad hoc poregri- unavimi voto in sedem episeopalem B. Mansuctum
constituunt.
nationem tantam assumpsi, ut permc vobis paleat
principe aposlolorum missus Haecitaet plura similia prosccutus ad pedes san-
coclestis janua rogni. .A.

salutis vcstrcD negotia prosor.uor, vcstrarum gau-

cti gemebundus pucr substernitur, et fonle salutis
al)lui hiimiiiter ac devote profitetur. Patrem ac ma-
dens hicra animarum qu.Tro. Tunc pater, et cuncti
qui aderantjUnanimiterprofitentur, abdicatisidolis,
trem ca;terosque quorum sollicitior fuerat, ut idom
facerent votis et monitis quibus potcrat suadcbat,
veri Dei futuros sc esse cultores, si is qui jaecbat
cxanimis,spiritu redeunte, monstraretur post mor-
dicens suum pontificem a Deo fuisse destinatum
urbi,in salutcm venisse civibus, pastorem sanctum
tom ad superos possc respirarc. Ilinc sanctus ponti-
fex.plcnus sempcr visceribus pietatis, id quod pcte-
animarum rectorem atque custodem divina disposi-
tione et apostolica institutione eicctum cujus ipse
batur per Spiritum inteliigit opcrandum. Itcrum ;

genu flexo, inorationem divinoc majestati supplica- et tota communiter adventu.Tunc

civitas salvaretur
igitur inter verba pueri,et ovidentissimam rcsusci-
turus humi prostornitur, et Christianos qui tum
forte pauci admodum numcro aderant, idem facere
B tationis ejus virtutcm, tanta novitatis insolito mira-
culo stupefacti omnes, videntes manifestam Dei vir-
volis Cffilestibus prrcmunivit iforte jirmnoniiit) ; cum
oratione expleta mortuus repentc vitali flatu mcm- tutem, cui resistere et in aliquo contradicere nemo
bris concutitur, atque ad sancti viri imperium in
eorum poterat, idola rcspuunt, aras subvertunt,

pedes erigitur, ct cunctis admirantibus patri inco- cunctas diaboli officinas prosternunt, et manus pro-

lumis rodditur. tendentes Ghristi nomen communiter inclamare, et

laudes in ccelo personare coeperant. Deinde claris

C.VPUT IX. vocibuserumpentes,baptismaLissacramentum,quod
prius pertinaciter recusabant, humilitcr omnes cx-
Qwl ad resuscitiilionem. pueri, omnes prx gaitdio
flere mperint, et de locis pcenaiibus ubi fueratrde- postulant. Tunc vero secundum catholicam discipli-
putalus. nam a beato antistite sancta3 fidei regulam prius
edocti, ac deinde gratiam baptismatis sunt conse-
Tunc universi qui ad hoc spectaculum convenc- cuti,rex scilicet et regina, omnisque eorum familia.
rant, manifesta Dei virtute flere pra3 gaudio, nomen omnis militaris ordo, universa rusticorum multi-
Cliristi in commune fatcri, et illum praj omnibus tudo, ot faclum est gaudium magnum in illa civi-
essc colendum, qui cunctis mortalibus spiraculum tato. Tunc omnis candidatorum turba, et cu;lestes
q^
vitre dedit.et post letbalia funera mortuorum,spiri in laude Lhristi cohortes,novumredemptionisgenus
tus impcrio coercct, atque iterum, cum voluerit, adcpti, et vetusto anguini tegminis squalorc exspo-
ad superos revocari jubet.Tunc
redivivis corporibus liati, divinam potentiam admirantes, et gloriosa
fidclis Domini saccrdoa ad resusoitatum puerum beati Mansucti merita magnifice praedicantos, pari
conversus Accede, inquit, propius, et pcr temet
:
voto parique conscnsu sanctum virum tolius Eccle-
cnarra parentibus quid videris, vel ubi fucris,cun- sia; summum rcctorem eligunt ac pastorem jusium
ctis simul patenlcr ostende. Tunc ille, ul rceens ab esse, qui ^id totius popuH salutem venerat, totius
infcris prodiens emerscrat umbris, ad nutum anti- electione populi pastoris jura teneret ac sic uni- ;

stilis ora resolvens, atque atencro pcclorc alta sus- versi acciamautes, hunc esse dignum, hunc esse
piria trahens, libere coepit edicerc quid in inferno gloriosum, hunc pcr omnia civibus profuturum non
positus vel scnserat vel vidisset ; multa videlicet et jam quasi peregrinum, sed tanquam paslorem pro-
innumerabiliatormcntorum gcncra,lnter tartaraeos prium apostolica; pra:l'ultuni privilegio dignitatis,in
ignes flammivomos vigerc serpcntes, immcnsas reo- sedem statuunt pontificalis honoris.
rum multitudincs diversis suppliciis mancipatos.ac CAPUT XI.
miserorum spiritus inter flammas el frigora coarcta-
, ^^.^ ^„^„^^ ^^^^ ^,-^-^^^^ p„,^^ „,„^.^ ^,^,.,,,,,,,
^.„

tos stridoro deficcrc, atque ex suo dclcctu ad redi- U „nnunlhirt ju^serit, et r/uod B. M<tn.iuelus sigws et
viva ilerum iucendia renovari, ubi ad vitam nulla virtulibus dedaralus duus basiltcus intra
rccuperatio,sed omnium bonorum oblivio,sola pra;- urbis construxcrunt.

sentium pa;narum inenarrabilis cruciatio; adquam Tunc rex principcs ejus jam catholica fidc
et

ipsc quoqiie rex et regina, omnesque qui pra;sentos fundali, per omnes dominationis sua; terminos
aderant, procul dubio esscnt perventuri, nisi beati louge lateque vcrbum salutis cunctis inferre pra;ci-
autistitig dictis ct factis crcdercnt, et Chrislianaj piunt, ita volentes nolentcsquc aut vere convertan-
fidci colla subjugarent, scquc ipsum ad eadcm po;- tur, aut patria propellantur, nec ullus infra relin-
nurum loca deduetum perpetua; damnationis lcnc- quatur ([ui aut non baptizctur,aut non baptizandus
bris fuissc doputatum.nisi beali confossoris Christi ad fidem imbualur. Sic igitur vjr Dei clectus prius
citius intercessio subvenisset, qua; cum a malignis quidem Roma; episcopus consecratus post vcro, in ;

spiriiibus atque ab infernalibus claustris eripcret, verbis prajccdcntibus patet, gcuerali populorum ca-
et ad superos rcvocarel. clamatione signis atque prodigiis ad pontificii rul-
 629 DE VITA S. MANSUICTI Linni DUn. - Lin. T. f..30
moii Linicliorum lirhi^ :iSKiini|.(iis,.«cniion,- nt.n po-
\
' nuiMcriuiposloli.nim cligiliir primiis.cunfcs.sor Kilii
test comprchendi qimnUet (jualin divinitiis mornit Dci factus, humani goncris pastor cloctus, Krclosia!
liborari. Misi-riconiianamqnc ct pietns somp.^r in fiiiidamonlum, cluvicularius rogni cojlorum.Chrisli
ejus orc ol miMito vcrsalmtur,noc cpiscopalis
aucto- Domini confossiono probatus, passiono poslmodum
ritas prislini rif,'oris pt nbstinonti.TD
frcna rcsolvit, coronatus, Galntiam, Pontum. Capp.vlocinm.Dithy-
noclosdlcsciuccontinuatuoratios.fpcconsummavit. niam, Asinm nlquo Ilaliam cvangolicis plcno
Motus animi tantn mansuctudinocoarctavit.ul ciim rople-
vorat dociimontis qui cum sub priori Claudio Ca;-
:

scirctmisen-ri.nosciretirasci.omniliusquocloinons, raro .\ntioohenam fidc catholica

omnibusquo misoricors. Advcniciitium voro miso- primum porfccto
fundassot Ecclesiam, eamqueperscptem
rias ita porlerebal, ut quicunquo mocrens continuos
vcnissot, regeretannos,Simonis Magi vorsutias,quiveritatom
apprime consolalus laHior rcdin-t. Langiiores au-
apostoliccinstitutionisiibiquelocorum fugitans.sa-
tem.-Dgrosohabentiumnonsolumsuaintcrcessione, n,T doctrinffi radios suis tenobris
sod otiam bcati IVtri Aposioli accepta
maculare conaba-
auctoritate tur :
Spiritu sancto cdoctiis pcrvonicns,eumdom
liberc curabat. Ita pastor in populis verc Si-
modicus moncm Magum Romam porsccutus ingrcditur,
apnoscobatur cssc saiutis. ibi-
Siciit niitom in gestis ojus
que eloclionc fidolium pastorEcclesi.T factus.Evan-
qu.T multoantonosconscriptas-iint,studiosoloctori
p gclium pr«dicans,vipintiotqiiinqueanniscjiiPurhi3
porfiicile est invoniri, cmundata, ut
supra diximus, tcniiit principatum. Contra cujus
Mdom Leuchorum urbeomni idolorura superstiliosa dicntionora, clarissimam pr.ti.
ut historim rofcrunt, idem Simon
spurcitia, icdificavit intra moinia civitatis Anti-
templum christi mcmbrum utiquc factus.rabido
Domino, in honorc vidolicct gonitricis Doi ct Domini ore consur-
gons, Neronis ot Agrippa; prefecti fisus
noslri Josu Christi audacia,
ac pcrpotii.T? virginis Maria- npostolicam assertionem sui
mcndacii pravitate
nccnon ct sancti
protomartyris Stophani. Aliud
impugnaronon destitit.unde magicis artibuscailum
vcro tcmplum construxit ex latere in parto
australi, con.=condere molitus. virtute et orationc B. Potri
quod solcmni populorum frequontia dcdicavit
in apostoli, dum fortur por aera, ad torras
amens
honore ct vcneralione sancti Joannis Baptist.r, ubi corruit in partcs elidondus quibus actis,
dicitur ad Fontes. Dcinde Nerone
;

autem pcr omncm dia-cc- jubcnte, proscriptus soxto ct tricesimo anno

sis su.T provinciam plurinias ronstruxit ecclcsias post
; passioncm Domini in urbc Roma, ut ipso voluit
ordinntis presbjieris ct di.iconil.us, ubi divin.T
ma- deorsum crucifixus, post apostolicum meritum su-
jcstati debila laus rodditur, et gloriticatur
Dcus ad- pernorum coelorum rogna ingroditur glorioso mar-
mirabilis in s.inctis puis, iisqup in pr.Tscntom
diem. tyrii sanguino laureatus.
In co vero loco ubi primum advcnicns, eo minus
CAPUT XIII.
in suburhio civitatis eibi, ut di.xinius, hospitium C De ohilu heati viri.
pr.Tpar,ivorat, diurnis quidom in civitate divini Cujus in toto tcrrarum orbe morito recolendam
p.ihulum vcrbi gregi sibi commisso sollicite
mi- boatus Mansuctus tanquam fidissimus discipulus
nistrabat nocturnis autem tomporibus, ut
;
liborius magistri audicns passionem locoquo
orationi instaret, ad idcni pra;diiimus
;

tanquam conscium sibi beatum virum non longc ab urbo pro tomporcfuisso
hahitaculum revertoh.itur. Ubi scilicet lacryraa- hospitatum, quem etiam sacri oratorii jam
rum alTluentia diluebat, pridcm
si quid circa aliorum titulo illustravor.at. nobiliorem ccelesiam condidit,
salutem occupatus, sibi ipsius diurnis spatiis minus quam vidolicet in honoro
et memoria beati Pctri
pcrfocte procurassct.
apostoli sui utiqnc pr.Tccptoris statuens, sacri
pigno-
CAPUT XII. ris cjus, quam secum altulisse fertur,
bencdictkme
Quod rires Tullensium
Dommi, et de
sinl cjus aposUUiUus m consecravit; ubi scilicet diebus ac noctibus
peracto
constutuia et dnctrina li Petri pr«dicandi officio convonicns, ac soli Deo
Apostoli. vacare
desidcrans, plures postea agens annos, multitudines
Tantis igitur .ic talibus, ut praedi.ximus, longo
fideliuminChristifidecolligens.ad consortium
temporis exercitio divinus opcrator incessantor prae-
in- misit angelorum. Cumque jam Dei athleta
sistcns, fatigari non poterat, qucm sancti Spiritus n electus
plenus esset dierum, et provectiB statis,
fcn-or .iccendcbat multis et
: qui, sccundum Apostoli dictum, diurnis bonorum operum sudoribus et
non erat aposfolus, huic tamen plebi vore
et si aliis laborum
exercitiis, ut prasdiximus, fatigatus,
apostolus exstitit {/ Cor. ix, 2),quam ipso virtutihus quo-
tot signis que et miraculorum signis
afquo virtutibus, tot laboris et instantis
admodum declaratus,
sus sudo- tanquam fidolis servus et prudens, qui Dominics
ribus Deo acquisinf, et quamvis
moribus nostris et famili<-e mcnsuram trilici in tempore suo erogaverat
conversioni niulta decsse scnserimus,
qu« illc vir [Lnc. XII, 32), ad accipicndam .Tternaj rccompensa-
bcatus et docuit et excohiit, signa tamcn
apostolatus tionis merccdem Domino jubente vocatus, carnis
^jus nos omnos in Domino sumus (/6K(,),quia quod onere deposito in Nonarum Sepfembrium spiritum
llo ab ipso primordiali sanctae et univcrsalis
Eccle- coelo rcddidit, et stolam heat.T immortalitatis
'" siirapsit oxordiura, hoc
postmodumgonerinos-
cum
Dominosuoporennitcr regnaturus accopit,ubi
libera auctoritate pcrfudit.tide potius modo
armatus gaudet angelorum coetibus admistus,
luam £erro.Pr£Eterca bcatus Petrus apostolus.qui afque ovium
in suarum adbucinterris dcgcntium, mulio
magis pra?-
 627 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 628
trcm, corpus oxamino quod polisti. Si t,;nicn im- A. C.^PUT X.
plerr dccrevcrisquod spopondisti, adcrit quoque di- Quod, pucro baptisato, omncs indola projiciunt, et ba-
vina clcmcntia, qua; tibi adhuc valeat miiUo pra3- ptismntis sacramentum in commune suscipiunt, et
stare majora. Nam ego ad hoc vcni, ad hoc pcregri- unnnimi voto in sedem episcopalem B. Mansuetum
omstituunt.
nationem tantam assumpsi, ut per me vobis pateat
Haecilaet plura similia proseciitus ad pedes san-
coclcstis janua regni. A principe apostolorum missus
salutis vestra; negotia proscnuor, vestrarum gau •
cti gemebundus puer substernitur, et fonle saluiis
denslucra animarum quffro. Tunc pater, et cuncti
ablui humiliter ac dcvote prontetur. Patrem ac ma-
trem caDterosque quorum soUicitior fuerat, ut idem
qui aderantjUnanimiterprofitentur, abdicatisidolis,
facerent votis et monitis quibus poterat suadcbat,
veri Dei futuros sc esse eultores, si is qui jaccbat
dicens suum pontifieem a Deo fuisse destinatum
cxanimiSjSpiritu redeunte, monstraretur post mor-
urbi,in salutem venisse civibus, pastorem sanctum
tem ad superos posse rospiraro. Hinc sanctus ponti-
fex,plenus somper visceribus pietatis, id quod petc-
animarum rcctorem atque custodem divina disposi-
tionc et apostolica institutione electum cujus ipse
batur per Spiritum intclligit opcrandum. Itorum ;

genu flexo, in orationem divina? majestati supplica- et tota communiter adventu.Tunc

civitas salvaretur
igitur inter verba pueri,et evidentissimam resusci-
turus humi prostnrnitur, et Christianos qui tum
forte pauci admodum numcro aderant, idem facere
B tationis ojus virtutem, tanta; novitatis insolito mira-
cuki stupofacti omnes, videntes manifostam Dei vir-
votis Cffilestibus pra>niunivit {forte prfrmonuit) ; cum
oratione expleta mortuus repente vitali flatu mem- tutem, cui resistere et in aliquo contradicere nemo
bris concutitur, atque ad sancti viri imperium in
eorum poterat, idola respuunt, aras subvertunt,

pedes erigitur, ct cunctis admirantibus patri inco- cunctas diaboli officinas prosternunt, et manus pro-

lumis redditur. tendcntes Christi nomen communiter inclamarc, et

laudes in ccelo personare coeperant. Deinde claris
G.^^PUT I.K. vocibuserumpentes,baptismalissacranienlum,quod
prius pcrtinaciter recusabant, humilitcr omnes ex-
Qund ad resuscitationem pueri, omnes prx gaudio
jlere raperint, et de locis poenalibus ubi fuerat de- postulant. Tunc vero secundum catholicam discipli-
putalus. nam a beato antistite sanctas fidei rcgulam prius
edocti, ac deinde gratiam baptismatis sunt conse-
Tunc univcrsi qui ad hoc spcctaculum convene- cuti.rcx scilicet et rcgina, omnisque eorum fumilia,
rant, manifesta Dei virlute flere praj gaudio, nomen omnis militaris ordo, universa rusticorum multi-
Chrisli in comniune fateri, et illum praj omnibus tudo, et 1'actuni est gaudium magnum in illa civi-
csse colendum, qui cuuclis mortalibus spiraculum tate. Tunc omnis candidatorum turba, et cuilestes
' '" ^
vitoB dedit.et post lothalia funcra mortuorum,spir! in laude Lhristi cohortes,novumrodomptionisgenus
tus impcrio cocrcct, atque iterum, cum voluerit, adepti, et vetusto anguini tegminis squalorc cxspo-
redivivis corporibus ad superos revoearijubet.Tunc liati,divinam potentiam admirantes, et gloriosa
fidolis Domini sacerdos ad resusoitatum pucrum beatiMansueti merita magnifice prasdicanles, pari
convcrsus Accede, inquit, propius, et per temot
:
voto parique conscnsu sanctum virum tolius Eccle-
enarra parcntibus quid videris, vel ubi fuoris,cun- sia; summum rectorcm eliguntac pastorem justum
ctis simul patentcr ostonde. Tunc illo, ut recens ab esse, qui ad totius populi salutem venerat, totius
infcris prodiens emerserat umbris, ad nutum anti- electione populi pasloris jura teneret ac sic uni- ;

stilis ora resolvens, atque a tencro pectorc alta sus- versi acclamantcs, hunc esse dignum, hunc esse
piria trahcns, libere coepit edicere quid in inferno gloriosum, hunc pcr omnia civibus profulurum non
posilus vol sonserat vel vidissel ; multa videlicet et jam quasi peregrinum.sod tanquam pastorem pro-
innumerabilia tormentorum gencra,intcr tartaraeos prium apostolico! pr;ttultura privilegio dignitatis,in
igncs flammivomos vigcrc serpentes, immensas reo- sedem statuunt pontificalis honoris.
rum multitudincs divcrsis suppliciis mancipatos,ac CAPUT XI.
miseroruni spiritus inter flammas et frigoracoarcta-
y, Quod re.r in omnes suce ditionis partes salutis vcrhum
tos stridorc deficerc, atque ex suo defectu ad rcdi- " iinnuntiart lusserit, et quod ti. Mansut-tus sigvis et
viva ilerum inccndia renovari, ubi ad vitam nuila virtulibus dcclarutus, duas basiticus tntra
rccupcratio,sed omnium bonorum oblivio,sola pra;- urbis construxcrunt.

sentium pcenarum inenarrabilis cruci;Uio;adquam Tunc rex ejus jam catholica fidc
et principes

ipscquoque rex el regina, omnesque quiprajsentos fundati, per omncs dominationis sua; lcrminos
adt;rant, procul dubio essent perventuri, nisi beati loiigc lalcque verbum salulis cunctis inferre pra;ci-
antistitis dictis et factis credercnt, et Chrislianae piunt, ila volentes nolentcsquc aut vere convertan-
fidei colla subjugarent, seque ipsum ad eadcm pco- tur, aut patria propollautur, nec ullus infra relin-
nurum looa dcductum porpetu;c damuationis lcnc- quatur qui aut non baptizolur,aut non baptizandus
bris fuisse depulatum, nisi beuti confossoris Christi ad fidem imbu;itur. Sio igitur vir Dei cleclus prius
cilius intcrccssio subvcnisset, quo; eum a malignis quidcm Iloma; episcopus consecratus post vcro, in ;

spiriiibus atque ab iufornalibus claustris eripcret, vcrbis prtBCedcntibus patet, geuerali populorum ca-
et ad superos revocarct. clamationc signis atque prodigiis ad pontificii rul-
 620 TiR viTA s. MANSUKTi T.iiini nro. — Lin. T. 630

iiiiMi I.niirhiinim iirUi iissum|iliiM,sei'iiii)Mi! iion pn- \ iiiiiiici'11 .ipiisluliiriim cli,L.'iliir priintis.cunfes.s.ir Filii

tcsl coinprchonili (nmntn ot qunha divinilus moruit humnni goncris pastor eioctus, KcclosieB
Dci fiictus,
liborari. Miscricordia namquc cl pieta.s scmpor in fundamontum, clavicuiarius rogni coclorum,Chri3ti
ojus orc ct inentc vorsahatur,ncr cpiscopalis aucto- Dnmini confessiono prohntus, pnssionc postmndum
ritas prislini rij.;ori.s ct nhstinciili.T frciia rcsolvit, ooronntus, Gahiliam, Pontum, Cappadoclani,I)ithy-
noctcs(iii'Siiiicconlinuatu oratio s.fpc consummnvit. niam, Asinm atquo Ilalinm evangeliris plenc rople-
Motus aiiinii lantn mansiict-jclinocoarctavit.ul cum vcrat di)ciimciitis : qui cum sub priori Claudin Ca;-

scirct miscrcri,nrsciretira.sci,onmihusqupclcincns, raro Antiochenam primum pcrfccte

fide ratholica

omnihusque misericors. .•\dvcniontium vcro misc-
rias ita pcrrcrcbat. ut quicunquc mccrens vcnissct,
apprime consolalus l.ptior redirct. Langiiorc? au-
tcni.vgrcschabcntium non sohinisua intcpcession<!,
sed ptiani hoati IVtri .Apostnli nccopta
fundassot Ecclesiam, eamqueper seplem continuos
regcretannos.Simonis Magi vorsutias,quiveritatom
apostoliccinsliUitionisnhiquclocorum fugitans.sa-
n.T dnririnai radios suis tenehris marulare conaba-
auctoritate tur Ppiritu sancto cdoctus pcrvcnions,eumdom Si-
;

libero curnhat. Ita pastor in populis vcrc modicus monom Magum Romam porsecutus ingrcdilur, ibi-

agnoscohatur csse salutis. Sicut autem in gostis ejus quo eloctione fidolium pastor Ecclesi.T» factus.Evan-
qu.T multo antenosconsrripta?^unt,studioso loclori gcliiim prsdicnns.vigintiotqiiinqueannisojiisurbis
p
perfacilo csl invcniri, emundata, ut supra diximus, toniiit principalum. Contra cnjus clarissimam pr.'c-

cadcm Lcuchorum urhcomni idolorum superslitiosa dirntionera, ut hisloriir rcforunf, idem Simon Anti-
spurcitia, .Tdificavit intra mcenia civitatis temphim christi membrum utiquc factu3,rabido ore consur-
Domino, in honore vidclicct gonitricis Dei et Domini gons, Neronis et Agrippa; prsfecti fisus audacia,
nostri Josu Christi ac perpotu.t virginis Mari.T, apostolicam assortionem mondaciisui pravitate
nccnon ct sancti protomartyris Stophani. Aliud impugnaronon destitit.undo mngicis artibuscotlum
vcro tcinplum construxit ex latcrc in partc australi, con.scendcro molitus, virtute et orationc B. Potri
quod solemni populorum frcquentia dcdicavit in apostoli, dum fortur por aera, nd torras amcns
I
honorc et venorationc sanoti Joannis Baptist.T, uhi corruit in partes elidondus ;
quibus Nerone
actis,

i
dicitur ad Fontes. Dcinde autem per omnom dia-cc- jubcnte, proscriptus sexto et triccsimo anno post

I
sis su.T provinciam piurinias construxit ccclcsias ; passionem Domini in urbe Roma, ut ipso voluit
( ordinatis presbjieris ct diaconihus, ubi divin.T ma- deorsum crucitixus, post npostolirum meritiim su-
jest.iti dobita laus redditur, et glorincatur Dcus ad- pernorum ccElorum regna ingroditur glorioso mar-
mirabilis in sanctis suis, usquo in pr.Tsentom diem. tvrii sanguino laureatug.
In eo vero loco uhi primum advcnicns, oo minus CAPUT .XIII.

in suburhio civitatis eibi, ut diximus, hospitium C De ohitu beati viri.

pr.-ppnravcrat, quidom in civitate divini

diurnis Cvijus in toto torrarum orbc morito recolendam
p^ibulum verbi gregi sibi commisso soHioite mi- boatus Mansuetus tanquam fidissimus discipulus
nistrahat nocturnis autem temporibus, ut liborius
; magistri audions passionom loco quo pr.xdiximus ;

orationi instaret, ad idem tanquam conscium sibi hcatum virum non longc ab urbe pro tomporefuisse
h.ihitaoulum rcvertohatur. Ubi scilicet lacryma- hospitalum, quem etiam sacri oratorii jam pridem
rum aflluentia diluebat, si quid circa aliorum titulo illustravor.at.nohiliorcm ecclpsiam condidit,
salutcm occupatus, sibi ipsius diurnis spatiis minus quam vidoiicet in honoro et memoria boati Pptri
pcrfocte procurassct. apostoli sui utiquo pra^ccptoris statupns, sacri pigno-
CAPUT XII. ris c.jus, quam secum attulisse fertur, benpdictione

Quod cives Tullcnsium sint ejus apostolatus in consecravit ; ubi scilicot diobus ac noctibus peracto
Dnmini, et de constuntia ct doctrina B. Petri prcpdicandi officio convpniens, ac soli Deo vacare
Apostoli. dcsiderans, plures postoa agens annos, multitudincs
Tantis igitur ac talibus, ut prajdiximus, longo fideliuminChristi fido col!igens,ad consorlium prae-
t_'mporis exercitio divinus opcrator incessanterin- misit angelorum. Cumquc.jam Dci athleta electus
sistens, fatigari non poterat, quem sancti Spiritus q plenus esset dierum, el provectae ajtatis, multis et
for%-or accendohat qui.secundum Apostoli dictum,
; diurnis bonorum operum sudoribus ct laborum
ct si aliis non erat apostolus, huic tamen plehi vore exercitiis, ut pra;diximus, fatigatus, virtutibus quo-
apostolus exstitit (/ Cor. ix, 2),quam ipse tot signis que et miraculorum signis admodum declaratus,
atquc virtutibus, tot lahoris et instantifle sujo sudo- tanquam fidolis servus et prudens, qui Dominicaj
ribus Deo acquisivit, et quamvis morihus nostris et familis mensuram tcmpore suo erogaverat
tritici in

convorsioni multa decsse senserimus, qu.T illc vir iLuc. xir, 3'2), .•ctern.T; recompensa-
ad accipicndam
bcatus et docuitet excoluit,signa tamen apostolatus tionis raercedem Domino jubcnlc vocatus, carnis
'jus nos omnos in Domino sumus (f/)!(/,"i,quia quod onere deposito Nonarum Septembrium spiritum
iii

lie ah ipso primordiali sanct.-e et universalis Ecclo- cum

ca;lo reddidit, ot slolani hcat.T iminortalitatis
ia" sumpsit exordium. hoc postmodumgcnerinos- Dominosuoporennitor regnaturus accppit,ubi modo
ro libera auctoritate perfudit.fide potius armatus gaudet an,gelorum costihus admistus, atque ovium
juam Eerro.Praeterea beatus Petrus apostolus,qui in suarum adbucinterris dcgentium, muHo magis pra?-
 631 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS C32
stantius ct potcnliu? intercessor cffpctus, ad cujus A non ct quam multi divcrsisct innumeraliililjus lan-
exscquiaiuiii solomnc coinmcrclum jani
non dici guoribus gaudia horum intervcntu so
infccli salutis

potcst ijuanla mulliludo fidclium convcnerat.quoa gaudcant ud propria reiulisse ad quorum vidchoet
;

videlieet ipse laborissuiinslauLiaiufiiios adoptionis patrocinium, regum ac principum lcgimus frciiuen-

per Spiritus sancti graliam transfuderat. Ceraeres tiam confluxisse, ac viris suis xenia plurima ad
maximas populorum catervas nonjam peregrini ct sublevandam servorum Dei et paupcrum indigeii-
funus
ignoti, sed proprii patriselpasloris sui Iriste liam dcvote conlulisse, ubi etiam diversis tempori-
undiquc quodam
stipasse, etlamcntabilcs ex!-eiiuias Ijus, mirillca sunt osiensa virtuium amborum

quasi prajcinctu ncnlium atque dolentium confusio meritis insignia. Sed vel propter irruiifiones bar-
ordine micuisse. Ila pi-i-ceuutium aique sequcnliuui barum gouliuDi, vel certc propier scripiorum ino-
agmine usque ad locum scpulcri corpus defcrtur piam,sine dubio sunt prrotermissa vol perdiia.Cum
exanime, et in co loco quo cum praediximus beati etiam hanc noverimus urbem ob inhabitaniium
Petri aposlolorum principishonore ct merito Ecclc- enormitalem scelerum, siniul cum rebus Wandalo-
siam dedicasse, dignissime traditur scpulturai.Ubi rum vasiaiam porsocufionc crudelium ac postmo-
cnim tot certaminum et laborum consummavorat dum anfiqui hoslis insidiis afrocibus flammarum
cursum, ibi Domino disponente dcbitam corpori p» incendiis concremafam
voluit habere sepulturam. Quem videlicet locum, " '
Hoc- tamen non ost sileufio supprimendum quod
meritis ejus obtinentibus, cx tunc ct modo divina ore quorumdam nobis fidcliter est relafum.Marfinus
potesfas ad laudem ot gloriam sui nominis signis Turonorum .=ancfus episcopus tofo orbe, ut nofum
et virfutibus illustrat, ut ostendatur quantum in cst, funiosissimum,beafo Maximino Trevirorum an-
conspecfu c-eternffi claritafis in ca;lis fulgeaf, qui fistifi admodum fucrat familiarissimus, ita utsa-pc
tantarumquotidievirtutumin conspectu morfalium collafis fruerentur alloquiis, et beatum Petrum Ro-
admirationc coruscat. Cujus merita gloriosa nos, mam pariter adituri, mutuis viatim inniterenlur
qui ovcs et grex ejus sumus,cum huraili devolione colloquiis.BcafusigiturMarfinuscommuni disposito
debito honore vcneremur, ut ipsius intercodenfibus quodam fempore id acfurus, oratorium beati Man-
meritis sinc fine cum eo gaudere mcreamur. Xuuc sueti ad quod declinaverat dinnam exoraturus cle-

quoquo, quia vita; et conversionis cjus in carne de inentiam, devotus ut erat, ingreditur; cum ecce
gontis ex parte flncm agnovimus, quis ejus fuerit repenlc cujusdam sanctimonialis spiritus pucll.r,
successor compendiosa brevitate huic narrationi in- cujus corpus non longoantesepultumeolocifuornt,
serere dignum judicavimus. ropetifis vocibus sancti viri nomon ex sepulcro in-
CAPUT XIV. geminat. Cujus prccibus cum vir beafus infenderet,

De sancto Amone heato vivo in eiiiscopatu succedente. C profinus illa subsoquifur : Sanctissime,inquif,pon-
Post gloriosum beati Mansueti hujus urbis priini tifex, ccclo terrisque pra;potens, anima; miserere
ponfificis ex hoc mundo ad cobIos transitum, sicut sepulti.Corpus quidem hic tegitur terris, sed spiri-
in gcsfis pr<Bcedcntium Lcucorurn urbis antisfifum tus adhuc versatur in poenis adhibe in auxi- ;

invenitur, sanctus ac boalissimus Amon, Dei pro- lium sancfissimi Mansueti et tunm patrocinium,
videntc clemonfia, in hac sode cominuni universo- hancque salvatam crodideris, cum rcversus, voconi
rum voto atquo conscnsu ordinatus cpiscopus,beali non audieris supplicantis. Hinc illo abiens.ifer quod
viri succcssor effectus ;
qui pra;dcccssoris sui morcs cooperal aggrcditur, petenti pra;cipue subvenire sol-
et iiistitufa ad unguem cxsecutus, non valet cx- licitus. Intereatoto confccfo illo itinere, cumredicns,
plicari quaniffi bonifatis et sanctitafis fuerit ope- glebam boaiissimi Mansueti, nt orat solifus, non
ribus comprobatus. Ilic namque pontificalem digni- pra;fcriret, etsigua pefentis dofuncla;jam nulla per-
tatcm in cuncia morum honcstate exsuperans,non eepisset, gratias Salvafori persolvil,quia utriusquu
solum verbisetexemplis subjectam plebcm circum- intcrventu salvatam agnovit. Hajc enim perire quo-
quaquc competcnter excoluit, scd otiam miris ac modo poferat, cui falcs intercessorcs immcnsa Dei
magnificis virlutibus illuslravit. Qui sic quoque misericordia contulcrat? His ita gcstis, quia ad
cum daret in celebrationibus decus,cl ornaref fem- n alia teiidimus, in his quoque prn voto finem facia-

pora, ut scriptum cst (Eccti. xlvii, 12), usque ad mus.

consummationem vita;, reccdens ab hoc saeculo in
quod superius di.ximus beati Petri aposfo-
oratorio,
lorum principis honore a sancto viro studiosecon-
strucfum.cumeodem pra;decessore suo sancfissimo
condignefradituscsiscpultura;.Undc quoque ambo-
rum moritis et intcrcossionibus ad laudcm divini
Hoc etiam non indignc placuit inserondum,quod
frequenti lestimonio vulgafum adliuc inter ora ver-
safur plurimorum. Ex transmarinis Scotorum fini-
bus, has partes moris erat expelisse mulforum.in-
fcrquos co tcmpore vip quadam pauper cum con-
juge djcitur accessisse antiqui onini fomporis mul-
;

nominis idcm locus cxco tomporo magnilicis visus
est miraculis elfulsissc, cura scilicct ca;corum oculi
diuiurna ealigine prossi, opatam cxpulsis lenebris
luccm, variarum pcslc claiHum languenies exuti,
altraciis quoquc ncrvis plurcs repcutcs humi, ncc-
tos fauia cxcierat suaj gcntis virum sancfissimuni.
Scotfigcnis peregrc solito abountibus, potissimum
cxpctondum. Undc hic conscius, ut rumor crat,
amoris ef grafi.e, non longe ab a;do bcati viri poti-
tushospitio volucrat mansitarc.Iluic in rcbus dome-
633 DE VITA S. MANSUhTI LIDIU DUn. — I.in. II. 031

stiois oxipim fuorftt :iilmi)ilum Hiipfilcrtilis, tantinn \ Intcrim latro avidiis iniscrum illud animaj jam"
inlor rci fiiiniliiiiisrduuiuid.i.non iiiagna! i[iianlitiiti.^ fcrro pr.vfocavorat, spc (^aiKlciis faturandi gutluiis
solilusaloro porculam, fuluiis sihi csenruin usilius c.\ liis (iiiifts fuplo suhlencrat rapinis. Nec diu dis-

infereudam. Ut aulcm assolel in tanta multitutliiic tulit sanctus sui (|ucrimonias paupcris. Nam ul
hominuni.ainicain bfstiolftni cum abscntcm (liutius cxstincta bcstia tenchatur latihulis, virlutc suncti,
conspicit, fnito sibi suhlataiii paiipcr intcllij^it. l'n- nalii riMlouiilc, in podcs cripitur furis^pic domn
ranlis aatoin pcrsnnain cuni nusc|uani dcprchciulc- violcnlcr cripitur; ac. conliihornalo stalnihini in-
ret, ilainni sni non fcrens (lispcniliiim,afl sacrania!- f^rcssa, non sinc inultorum adiiiiralionc proprio
dem londit,ct clVoris,ut Scotoruin natura e8t,animis doininoviva el incoiumis rcstiluitur. Sic dclusacst
tuimilo sancli sc inwstum injecit,ct plcnum ciueri- iniqiii furis praisuinptio ; sic pauper recreatus cst
nionii#,ct ut ruslici verhis cloquar : sanctc Dci, suo i]iiod fnerat passus pravi iufortunio; sic etiain
Scotuiii, in(]iiain, tc Scotnm ct me, gcnli Scotii;cn,T; adinirahilis facta est non tantum in maximls (|iiam
propilius miscrcrc. Mc eniinus pn^^ilnni Ibrtcjuvaic cliani in robus vilibus, sancti Mansucti, si (iile pc-
dobueras eccc peregre constitulum, (luid aporiari
; titur, cvidcntissinia virtus.Si quis vcro hnic rci in-
patcris; quid rcbus destitui pormittis? Redde,obsc- crcdulus esso volucrit, nihil nostra intcrcrit, cum
cro, quod pcrdidi, rcddc quod fur iiiipius fortejam ., hoc si siscitari pl.ieucrit, inultoruin adhuc rclatio-
absumit. Ilaec ct his simiiia multa prosc(iucns pau- nibuscomprobabit.
per illc, trislis recipitur hospitio.

LIBER SECU^DUS.

CAPUT XV. ligionis ordincm committit roparandum. Qui vide-

Incipit opusculum UbcUi scquenlis, dc his quw per eum licet vir vcnorahilis, ut orat roligiosissimus, sub
post oliitum ijcsta sunt. pra^posilorum manu monachorum aliquos doicgavit,
Quoniam in antciioris exsccutionc operis, proul et quia illis stipendia eo temporc docrant propriis
divina sublimitas ad memoriam pr.rscntium tcm- monasterii sui sumptibus alcndos instituerat.
porum renovandum e.^iguitati nostra contulerat, C C.\PUT XVI.
pauca px pluribus brcviter cxplicuimus, ea sci- Dc quadam rxca, qux antc januam beati Mansueti
licet qua; dum maucret in corpore, Dei est vir- iUuminala cst.

tute operatus, omissis hic qurc vcl incuria, vel Prajfali igitur felicissirai antislitis Domini Gauz-
prolixK vctustatis dcsidia tacita sunt vel neglecta. liiii temporo, dum isdem locus sub pra;positorum,
ad ea quoque quec noslra a;tate gesta sunt, susce- ut diximus, custodia ageret, qua; ante e vicino,
pti negotii studium convertamus quaB videlicet ;
vel post visu vel auditu contigerint, satis sit vel

tanto sccurius proferimus, quanto hac quoquc pauca do multis expedirc. Widonem istius urbis
vicinius fuisse facla sino dubio tenemus; in priniis multi novorunt comitera. Hic vinculum quemdam
si quidem.... sive, ut diximus, barbarica irnim- hahucrat ab urbe non longe posilum queni quia ;

pente.... feritatc gentium, sou eliam coleberrimis ipse construxorat, usque in prajsens tempus nomen
intcr se conscctationibus populorum per succeden- Widonis hahct. In hoc quasdam ancilla cjusfuerat,
tia tempora isdem locus rchus privatus, munitioni- quK jam per annos ca;ca septem pormancbat, hacc
bus dissipatus, pcne ad nihilum fucrat redaetus, et coiijugem ct filios potius ad caluraniain, quam ad
frcqucntcr etiam virorum sKCulariura dominationi adjulorium possidobat.Quid agoret oinnino ncscie-
subjectus. Inlerca longa evoluta quoquc tcmporum p. bat, omniuin et maximc suorum infelix patons con-
serie, post Drogoncm, inclytum Lcucorum urbis tcraptu, praiscnti subjecta; inopis. Interea instahat
episcopura, doranus Goslinus nohilissimis Franco- dicsqur exspcctabantur in crastinum annua; beali
rum natalibus ortus, pictate ot religionc conspicuus, Mansuoti solemnitatis gaudia. Tum illa iniraicam
litterarum studiis apprime crudiius, pcr Dei pro- ca^citatem perfcrens, turmis se raiscuit confluen-
videntiaiu eloclus, in hac sede est poiitifex ordi- tium, aliono duci innititur, bcali pontilicis domum
natus, qui diligcnter clerum inslituens, viros pru- gemebunda ingreditur, fletibus profusa faciem, di-
dentcs undecunque colligens, urbem rcbus auxit, viuc^ majestatis amicum invocat, mitis pastoris
sapientia decoravit, providenti dispcnsationc mu- alTuturam clementiam exorat. Cumquc in ora-
sihi
nivit.Hic ilaqiio pr.Tfatum locum diversis, ut dixi- torio ijcrnoclare cupiens,ab ccelosia; pricposito cura
mus, casibus laiisantcm considcrans, aseitosihiex c.iplei'is excluditur, ante januam vallatam populis
loco sancli .\pii confcssoris Christi egregii, donino cxcubat, hahcns in co fiduciain in quem totam
Herchemboldo patri vcnerahili, quem ipsc quoquc mcntcrn diroxcrat. Cum eccc uoctc media elala
illic abhatem antc conslituerat, locum hunc in re- voce Dco gratias agit, intcrventu sancti lucernas
635 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 636

ardentos sibi patcre asscrit, Ei;i, Jnquicns, sancto A ad seniorcm revcitifnr, ct jam sanus faclus colore

Dei, ca;cam illuminasli, infirmam soIidasti,tristenni in pristinum conver.so, deposuisse cutem gravisus
refovisti. Amodo me tuis obsequiis habeto famulan- esl male albicantem.
tem, super quam tuam potentiam ostcndisti. Ita CAPUT XIX.
qu.B alioRO duce venerat, collatae lucis Auctorem Dc clerico a febribus ereplo.

libcra rcdiens omnibus praedicabat. Esl quo.... simum hunc beatum vir.... etiam
CAPUT XVII. quiBsits sanitatis saEpissime remedium contulisse;
et ut nota replicem, vidimus ex clero non mcdiocris
De muliere sanala, qux a dcTmonibus vcxata
sensum pcrdiderat. seoundum SiBculumpcrsonam dignitatip,quem quo-
Stephanus quidam milcs inter suos non infimus que cum tanta vis febrium toto tromebundo corpore
non longe ab urbe rure proprio commanebat; hic ardentius inflammaret, ut dies noctesque quam-
ex conjuge filiam accoperat, quam tcnero amore plures sine cibo duceret, vita3 jam pene desperatus,
diligobat, et, ut solet hostis chariora persequi ele- ad sacram defcrtur ;cdom manibus famulanlium ;

cta confundcre, incauta pcrrumpero, peccatis exi- compositis stramentis secus beati aram sedulus es-
gcnlibus vas puellx diabolus ingreditur, confundit cubator exponitur. Ita co loco biduo commoratus,
mentem, tollit vigorcm, ponitus evacuat sensum. n pulso ardore torrido, sic prffisensit opom medicinE
Illaconseptanexibus,stipatacustodibus,sanctorum salvantis, ut libera facultate domum rediret inco-
aparentibusillatapatrociniis,tandem in oratorium lumis, a qua prius elatus fuerat passus ignifera;
sancti Mansueti perducitur; intra basilicam vero tormenta passionis. Nec in hoc solo virtus ostensa
pcrmissa pernoctare uno suporstito, prcssis sopore esthujUFmodi morbos cxcludcndi,sed ccrte frcquen
C£eteris, ea parte qua illa solo decubuerat, evagan- tissimc hoc angoro pressos aspoximus sancti pon-
tes supra tectum ecclesia; daemones, mirum dictu ! tificis auxilium implorasse, quos alacritor contigit

voccs ululantium ac varios imitantes sonitus bcstia- optata; incolumitatis gaudia reportasse. Si cui vcro

rum mistis aera complent clamoribus, conquesti tam cita salus non occurrerit, sciat vel non mereri,
publice nihil sibi ot sancto convenirc, nec donum vel potius in provoctum dilferri.

salutis quam ipsi- mcrito abstulissent, ullo modo Eodem fcrc temporo... to quoque milos notissi-

posse rcportare, Illc Iremefactus, ca;teros excitat, mus fuerat oriundus, hujus gratiam sancti

ut et ipsi voces pcrcipcrcnt quas ille audiebat. At pontificis est plenitcr expertus. Qui videlicet cum
vero illi cum per aliquol horas palam insultarent, esset in rebus militaribus strenuua et promptus,
egressi terroribus d.Tmoncs fugiunt, purllam de- non minus tamen erat fide et bonitate conspicuus.
serunt, virtute sancti protinus evancscunt : puella Hic irruente febrium peste, penc ad extrema
surgit libora, et reparato scnsu secum ipsa miratur Z perducitur, atque amissis totius viribus corporis,
'

quibus tradita fucrat inimicis. mortem vicinam conspi-

nihil sibi supero.sso, nisi
CAPUT xviir. catur. Quid potissimum faciendum cssct, menle
De kproso curato. confusa versabatur. Vitalia exosus alimonta, et
Alio quoque tempore elephantia; quidam morbo quietis impations, de sola morte cogitabat. Cum
percussis, cujus cutis instar nivis.spcciem pra^ten- ecce inter lethifcros febrium anhclitus, et ignis
derat pa?nitcntem, toto trepidus corpore bcati Man- ardentis stridentia acumina, menti incidit sancti
sueti sutrragium ccnsuit expetendum. Quo cum hujus expetere pcrfugium, ct vobis pra;euntibus
pervenissct, prffipositus ecclesiae visus est pro fori- implorarc suffragium. Adduciturigitur vectus sub-
bus astitisse; cujus ille cupiens pedibus procum- sidio scrvulorum, ingrossusque templum vcnera-
bere, visus est quid vellct, aut quid quaircret indi- bile, imposito ccrvici vinculo, sancto sc cx libero
carc. At me, inquit, miserum, vivus
ille : Heu in cervuni dedicat, et votum censualo die ccrto
quodammodo artubus omni cx parte prajmortuum, devovot. Sicque noctc illa ante aram provolutus
cui vita in pocnis ducitur, caro lethiferis angoribus excubat atque in crastinum inter sacra missarum
coarctatur !Ad hoc enim veni, ut sancti hujus, ctsi solemnia, livido jam furore erutus, domum qua
non mcrcar, vol parum remedii bencficio Deitatis j) vectus fuerat, liber revcrtitur etsanus; non oblitus
attingam. Ad quom senior spccic intentantis: Quid post ha3C creptoris sui beneficii, quo tam evidenter
habes, inquit, offerre in donariis? Cui illo, ostensa ab illi.s stridoribus mcrucrat absolvi.
protinus summitatc ([ua tcgebatur vcstis En, in- : PrKterea innumerabiles nos vidisso meminimus
quam.salis exiguum sublevanda; inopias miserantis hu.jusmodi vexationibus delritos, qui flammis stri-
gratia condonatum. Vade, inquit, sumens illud dcntibus totis effusi corporum viribus solum exi-

sacris inferondum. His dictis ratus ille accurate ista tum meditantes, hujus meritis et potentia sancti,
sibi jubori, qus sub ludontis habilu prolata audio- redicrint ad propria sani et incolumcs facti. Qus
rat, festinus tcmplum iiigreditur, donum salis ante omnia velimus plene prosequi, antc doficiont
si

aram pcrfundit, ipsc in prcccs proslornilur : qui nobis tempora, qu;mi universa magn;dia ojus va-
solo decubans, subito quasi pedcm transeuntis son- Icant litteris comprehendi.
sit dorso vestigium impressisse. Hinc concitus as- Tamen si cupimus hujus nostri protoctoris meri-
surgens, cum neminem circumquaquo couspiceret, tis provehi, bencficiis adjuvari, nos ab ejus laudi-
 637 TlF. VITA S. MANSUETI Um] DVO. — LID II. 038
biis rt ohsoqiiiis iion convcnil oxsorli:s (li'iiii!iiri\ btabulo proprio,
: Tirluto U. pontificis celerrimc rc-
qiioil in nnri ^-olo fiicilc! osl doiirohcnili, (nioil con- vocatum.
gniuni ilu\imus ailjungi. (llorios.r vcro ct fclicis in fftcrnum mcmorim
Quoilain lcmporo, ut nioris est ruslicorum, qui- domnus (jozlinus sicpc dictus cpiscopus, piis
ac
dam Uarronsium partium non parvo numcrorustici sanctissimis opcrihus approbalus, plcnus dirrum
gro{,'c facto, siiinptis vchiculis, cl rcrum copiis, ct bonariim virtiitum iiisignibiiasini! complons tom-
vieos expctiorant Salinnrum {yii:-aux-Suliiics) da- ; pora vit,T,magno innerorc ct luctu omniuin,i|uadra-
tisqiie in coomptioncni rcrum venaliuni convecla- gcsiino i|iiarto ordiiialionis sua; anno dcbitus a clero
tionibus, ail stia redirc cupitMilcs, salis commercia et populo in Uuxuriensi cccnobio, quod ipso a fun-
roferebunt.el jam ex maxima parfe explctoitincrc, damentislongeanteconstruxeratjdignissimamsicut
riundulfi villam (Gondrcvitle) transgressi.ad abenm vivens jiisscraf,accipit sopulturam intor chorosvir-
Mosella- cum illa sua rhcda squalentcs labore rustici ginum, quas illic pluies numcro vita; districtioris
pcrvonorunl.Utii objectu transmcamli numinisiili- af;giogavorat, longis SKculis in Doi laiidibus oxco-
quantuluin intricali.aloci illiusincolis duritor.-^iint lendam.Cujus dies dcpositionis vii Idus Septcnibris
invccti, cur eo die rotalibus actibus insudanlos in agitur, sub obtentu Dei genitricis et porpetua; vir-
tanti Patrisqua;eadic annuacolobatur solcmnitatc, giuis Mariaj in SKCulum permanentis.
j^
lanquam agrestibus animis communis Kutitia; se CVPUT X.X.
patcrentur non esso consortcs.Rustici hiTcoconlra De his quii' ucUi $unt heuti Mnnsucti nwritis, tempore
ludibriis prosequuntur, dicentos,ha;c sacra ad illos domni Gcrardi pontificis.

non pcrtincrc, nec quidiiuam cum hac celebrifalc Ut vero adhuc compo.fens historia; nostra; rei
haberc commune, quam solis Lcuchorum populis vcrifas ct ordo consequatur, hujus s»nctissima3 ct

nosscnt debitam et votis civilibus excolcndam. His intemerata; virginis Maria; prKeunte gratia ct vir-
ito confumaciter pcrsistentibus ultio divina prose- tule,necnon et beati protoraartyris Stcphani san-
quitur, mira dicturus sum.Tanta subifo rabios mi- guinc coruscanle, cui urbs tota innifitur,uiiivcrgus
seris illis animalibus incubuit, ut sc inviccm con- populus moritis sanctificaturct regitur.Ha;c eadcm
ccrtis cornibus appotcrcnt, ot cunctis vidcntibus Louchorum civitas suo, ut dictumest,rectorcdcsti-
maximum terrorem incuterent. tuta,noquaquam diutius cst, Deo disponenfe, pes-
Infolices vcro ruslici penc ab humanis scnsibus sumdari pcrmissa. Nam votis utriusquc fidelium
exccdentes, circumquaquc vagabundi forunfur, bo- ordinis aspirante gratia divinrc majcsfatis, trium-
vesquo vcrsi in anientiam pocnas suorum luerunt phaforis invicti domni videlicet Ottonis .\ugusfi de-

dominorum. At illi in quibus vigoris animialiquid croto staf ucnte,agonto quoquc germano cjus domno
resederat,eccle3iam Beati pontificis celeriusirrum- C Brunone pontifico, GorardusColoniaecivitatisoriun-
pcntos, rcatum suum publice prcfifenf ur, votis sc et dus,in clero gcnere et religiono pr.TBclarus.desfifufa;
supplicationibusastringunt;dec3eteroforecautiores, Leuchorum ubi futurus designatur episcopus. Qui
sipirnisprssentibuserepti, liberiredirepoiuissont. siquidem cum esset ccclesiasticis inptitutis apprime
Nec disfulit sancfus voccs audire gemenlium, qui- cruditu3,rcgnante in perpotuum Domino Salvatore,
bus ct misora armenta rostituif,et abeundi faculfa- dum nongcnfesimus soxagesimus tortius ejusdom
tem donavit. Incarnationis agerctur temporum cursus,
sanctii3

Pra;fati domni Gozlini pontificis obtentu, Gri- omniumunanimitate acclamantefidelium.in hacca-

mauldus quidam vir vit.T venerabilis.quodam tom-
porc ex monachorum sancti .Apri religioso collegio
assumptus.ojusdom Ioci,sui abbatis imperio,rector
et prajpositus fuerat constitutus, qui vidolicet pro
merito charus omnibus principalisobedientiae
fucrat insignitus, disciplinis regularibus prefiosus.
Hic itaque in usibus necossariisunius vaccs subsi-
dio fruebafur.quo videlicct animal condiendis po-
lissimum oleribu? familiare prsstabat obscquium.
Sed quadam diedum horacompetonti csspectatur,
quo non aderat, diversitate qua^ritur locorum stu-
dio ramulantium.Resestinccrta cujus idem animal
fraudulonta fucrit factione traductum.Tune pracpo-
situs inquit ad minisfrum, qui tunc forte damni
familiaris nuntiator mccstus advenerat : Vadc
tur, dic s.incto illi qui nostris utitur ministoriis,si
vclitamodo comniunc sorvifutis obsequium,
nostra;
animal neccssarium, iniqna fraude
restituat citius
sublatum,Nec sernioinvanumeocidit.Namin crasti-
num raptoris idem auimal esactum vinculo, fertur
dem sede intronizatus pariterctassumptus. Hic ita-
que imprimisdumsibicommissamurbcmexpetercf,
in pra;fatum beali Mansiioti oraforium, quod forfe
obvium babuerat,primo ingrossu divinitus,ut credi-
titulis tur, menti incidit, quod illic requiem in sa;culum
sa;culi,et habitationem elcctamsecundum Prophetn;
vaticinium eodem currentc vcrsiculosibi praesign.ivit
r. {Psal. cxsxi, 14), et ha;c, uf patet liquido, circa
eumdcm locum polionsdovofioniscausafuitpariter
et salutisaugmentum .Namrorum eompetentium dis-
pcnsatione composita.non longo temporis interjectu
laudabilis memorife abbatis Huncberti consilio, qui
tunctemporisB.Apri glorioseregobat monasterium
cujus nomen,ut speramus et cupimus, libro beata;
igi vit.i; fenetur fixum. Suorum etiam consensu fide-
lium.quemiam boni testimonii virum Adam nomino,
moribusquc fulgentom.verbis etactibus institutum,
eidem loco abb.ifcm pr.Ttecit et rcctorem. Ex his
vero qua; ad so vidcbantnr pcrtinere rebus, locum
docenter ampliavit, et numerum Deo famulantium
G39 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 640
secundum rcgularis vit* flisciplinam fideliter ins- A His autcm ita compositis, beali viri corpus scdi
truxit. Ilis tandem ita gestis, quia h;e rcs in pro- propri;B rcforri cupientes.oljvium qucmdani lial)cnt
patulo constant, et solit ccepta^ historia; rusticumuKiguinois vocibusejuL-uilem.Hiculnisim-
seriem proscquentes,ea omnia opora qua3 pr;oPcntis posi tum suimocroris miserum deoom annorum fllium
domni Gerardi pontificis tempore, beati virtutc attulerat, cui nervorum implexio spina? dorsuali
Mansueti gesta sunt, broviter explioemus. vestigia fixa retincbat; qui cum sancti viri glebam
Suspensis coelo imbribus,inimica frugibus magna ad templum lamentis prosequitur, Ju(l;eus quidam,
ct illius temporis inusitala sterilitasarvissqualenti- qui tum forte se turbis miscuerat,centum blasphe-

bus incubuerat; deindetclluro fatiscente,laboriljus mias ludibriis rabidioris evomens, prcoes rogantis
hominum jestu nimium irruenle pene concrematis, invehitur. Hcus, tu! inquiens, quid mortuum inse-
cxusta; terrae (dictu horrendum!) cultura deperibat, queris? Quid clamorihus acra confundis? Quid ab
et ut in ultionem infidelis populi invectione Do- immoto bcneficii petiturus accedis, cum cgo,equi-
mini longe ante probatum fuerat, coelum desupor dem ipse vivensmultodefunctoprcT>stantius,prosim,

spnciem minabatur Kream;deorsum voro terra cru- si vota contulerisVHis auditis ualde indignatus qui
dclis prartendebat ferream. Hoc autem in dies ir» praescns aderat pontifex, astantibus frairibus Heu :

coBlestis elTulgurante judicio, jussi pontificiB plebi ,

me ! inquit, quid veneramur, quid colimus? Aut
festuanti agondum triduo jejunium indicitur;et quia '

enim nulla sancti virtus, quas Istificetur Ecclesia,

facile non valct contrairi divinffi ultioni, praisulem qua Judffii confundatur vesania; aut cerle pro eo
viri corpus arentium ngrorum fini-
expotunt beati alter colitur,qui dum putatur,hic nullo modo reti-

busdeferendum.utpotearescentibushisKStibusmi- netur. Interca populis alia procurantibus expositi

serieorditeropponendum.Quid pIura?Astantc domno pavimento pueri nervorum subito rupta connexio,
pontifioe, et plebe universa, exponitur de loco in sanguine coepit defluente dissolvi; et dum nititur
quo pridem jacuerat. Dant voces in exceIsis,coBles- manu sancti glebam irrepere.in pcdcs constitit,ct
tibus pcrsonant hymnis Dcum laudantcs.et flebili- iter quod nuuquam noverat,propriis nitens grcssi-

bus D.Mansucti medio proccdentibus.ut ostendcre- bus, turbis mirantibus, reoognovit.Sic sanotus vir,

tur divinitas oujus in tcrra fcrebatur corpus,tantus ut voluit, gratiam virtutis exhibuit.et oraflentium

dc ca^lestibus fragor repentebis inhorruit,ut voces in gaudia commutavit.Puer autem In testimonium

rumperct psallentium, et corda stupcntia redderat facti usquc in prKsens tcmpus stipendiis eccIesi;o
singulorum. Ita altonita multitudine quae ad duo confovctur.
millia hominum,vcl eo amplius undeounqucoodie autem hujus beatissimi viri huic
Inter cajtera

confluxerat, ad locum sanoti Apri quo ire deorevo virtutnm experta beneficia,illud etiam ad-
pontifici

rant perducuntur.llla vero ajstuosa cmli serenitas C dimus.quod ejus relatione nos ccrtosfuissenondu
quae ardentc oyrio tcrras vidcbatur exurero.in nu- bitamus.Cum adhuc in eodcm coonobiosanctipra?-
bcs mox cocpit densescere,et datislargis imbribus, sens contubernio esset abeunte die Sabbati nox ;

impetrati roris gratiam plcnitcr ministrare. Quid funditur,quia vidclicet Dominica solemnitas in cra-
vero interim contigerit, non est silcntio pr»tcrire. stinum sperabatur.In qua cum maturius fratresad
In hac copiosa multitudinc qua; tantum spectacu- divinas servitutis praeconium surgerent; episcopus

lum impleverat,hujus tunc urbis comes Sindebaul- prajteritorum labore defessus, lecto decumbebat,
duseorum unus crat.Is cum Immone quodam domni gravi sopore depressus. Interim illis consueto more
prc-csulis non ignobili milite, sancti viri se glcba; laudes agenlibus, soporato pontifici cumjam daret
petiit supponi dcferenda'. Quom seilicet prffi dolo- albentes pallens aurora recursus,astititvir quidam
ribus omni bumano officio dcstituta manus valdc aspectu vcnerandus, stola candidissima coopcrtus,
faligabat. Hanc jamjam salvandam aliter dcspera. habitu pra!cipuus,staturaequantitateprofusus,utnil
verat, quam si, ut assolct, ustione depellerct quod aliud videretur quam sanctus Mansuetus. Qui cum
quod
graviter dolcbat.Deposito vcro beali Mansueti divinus visitator cubiculum quiescentis intrarct.
fercbat corpore,cxplclisque missarum~solcmnibus (|uadam impellente virtute, ostia conligua; subito
ita manum morlio librram cunctis vidcntibus ex- rv patucrc fcncstr;c,ac radio vibrante domus resplen-
tulit, ac si unquam prius doloris nihil sensorit. duit omnis.Tum illc vir clarus ad stratum praisulis
Cujus rei adhuc est ipse testis ccrtus, si a quolibct soporati accessit.manuquc corpori superposita,lovi
fuerit rcquisitus. agitantc motu,nam CKleri jacentescircumfusitanto

llinc vero abcuntes cum illa suo coolesti thesauro sopore tenebantur innexi, ut vix facto strepitu ir-

urbem ingrediuntur,magno resultantes divinae mo- ruente quiete laxari potuissent,eum excitat,diccns :

dulationis tripudio.Sacris deindeillius noctis vigiliis Quid dormisPQuid aliis sacras vigiliasagentibus,tu
insistentes,pra3sentiviricorporodcdicantbasilicam, tanto sopore deprimeris? Atque,ut cjus verbaipsa
quam ipse praisula^^undamentisante construxcrat, retoxam, mox subjunxit : Non enim dormientibus
sanctas Dei genitricis, sanctique Mansueti honorc pervenit rcgnum Dei, sed vigilantibus. His auditis,
venerabilem qu;c cx lunc ct modo sancti Mansucti pontifcx somno
cxcitus, ccclesiam trcmebundus
magnificc illuslratur mcrilis, ubique solvuntur irrumpit,magnoquc lerrorc concussus,pudore jiro-
vincula pcccati aggravantis. fundilur,([uod hisofliciisexsors itatardiusintcresse
G41 nH VITA S. MANSUF.TI I.IRIU nuo. — LIB. 11. 042
vidiTOtur. Ciijus rci loslis uon sim; sui pudoiv ro- A i'i'iijul)il(igrossiliiis,viill,itainiinilii|iiooitorvissnncti
lorl, iiuiil in illo sil piissus ^ocrolo culiiculi, virtutc viri glcbam ad propriiim sodoiii, iion sinc voli sui
'
pnosliinli lioiiti Miinsuoli. niunorc, i-cforunt. Niim coactis iiitcr acru nubibus,
Sod i|ua gloria rogis esl celare vcrbuiii, noiiiini tantiis [irius iniploratus imbor cado proflu.xorat,
autcm invosligaro sornioncni voniiunad illud quo-
; qiiantus arcnti torr.-o sufficerc plcnc potuisset. Tan-
quo quod ca sub tonipeslatc, hiijiis bcati viri mcritis dom igitur tcmpli januam cum laudilius propin-
fuissc probalur ostonsnni. Nnn iniilto pnsl tompore quantibus, mox tant.i; claritalis jubar illiid voncra-
uloisouniiis iiliiioxia farinoriliiis oniniiim diviuir ani- bilc oorjiiis visiini csl pr.ocossissc, ut tota occlcsiaj
madvorsionis scvcritiis pccoiitu porstrinxorat popii- diiiiio olTdlguriiiis miiiiilcslcdurot inlolligi (|uum di-
loriini. ^birbosif caliiiiiitiilis oladcs iicta Drijiidioio viiiuin ossot i|uo(l tcmplosancto vidcbatur infcrri.
per populiis incandiioral. Nam instar ingiiinaria! Tuno sonitii oonfiis.c imiltitudinis ruinpitiirconoon-
poslis, qiur quondam populos Ilalia: corripucrat, luscujptsc modulalionis; vcrsisqueinconlrariavotis,
(juidam liltcralis \f.
laloralis' dolor nbiquo rodivivo coDporiint pluros flerc prio gaiidio,duni ncscirontcur
gorinino spargitur, ac lolhitoris invulosceiis succos- lloro dcbuissonl, iiisi quod sanoti piotas superii.TC in-
sibus, regioiium finibus lalc pervagatur; sicquo quo- fusionis atTectum suorum ccncitavcrat in mentibua
dammaloauspicio,sericcuinulatamorborum,plebo3 ^» liliorum. Nco voro pr.Tsens anlistcs lacrymis lem-
pcreunt,po])uli concidunt,sinodiffcrentiautriusquc pcrat, qui illius dulccdinis conimunem cum populo
soxusct ordinis, volvuntur agmina mortuorum. .Vcc ubcrtalem miro senticbat. Et occc cladcs illa quam
is (pii tali doloro oorripitur ultra triduum vix supor- hominum olfusam cssc diximus, favcnte
0S60 ullo modo pormittitur. El quid in iiliis licrot istius nostri protectoris mcritis gratia Uomini Rc-
terrarum partibus inoertum. Hanc urbom olades ita demptoris, sic suis desucvit processibus, ut palain
supervoniens irrupcrat, ut ad unum quemlibet, ex- oognosceret universus populus quod pro domo Is-
ceptis aliis diversarum ecclesiarum, locum. sicut raol in die Domini staret ox advcrso in prctio sanc-
idom pontifox non sine gemilu memorabat, dcnos vcl tus Mansuetus suarum omnium ovium adjiitor
soptonos mortuorum looulos sub oculis aspicorct in- pr.Tstantissimus factus.
ferri tumulandos. .Vrctatiir pontifox plurimorum pe- Libet quoque illud huic noslra.' narralioni inserc-
riculo morientium.Tandem id consilii menti infun- ro, quod penc nostris omnibus pr»ccdonti tcmporo,
dilur,ut vidolicct idom prolcclor boatus Mansuctus, f.d laudem quoqne istius beati viri notum ost con-
ex quo fuerat positus loco iterum assumplus, tan- tigisse. Et quia prccdictus episcopus est in causa,
quain intcr vivcnlos et mortuos modius opponalur. non dorogat personio prtocollonti Divinilali dobita
ltai|ue triduano |ira;misso j(;junio, consultu habito, cleinontia porrocta peccatori. Soveritatc igitiir fla-
vidotur opisoopo 0(ingruum,ut colloclis donuo popu- C goUi porcussis plebibus,sanctorummoritiscxcnipti,
lorum undiquo culervis, boati viri corpus ad eccle- cailcsli disciplina; pra;fatus quoque ponlifox subdi-
siam silam scropulis [Ecrouves pres de Toul], quae tur, ut tactua ex vcrbere celerius agnoscat quia unus
beatip Doi gcnitricis Marias sa^pius solet illustrari est Dominus prffpotons qui porcutit ot sanat. Ergo
tanquam apud coclcstis
mir.iculis, debeal destinari, ut plura rcticeam, qui mullis aliisorationum fomen-
Imperatoris summam Imperatricom, matrcm om- ta porrexerat, gravi pressus inoommodo valneque se
ninm sanc suaruin ov;um,commissa legationo per- habens a-gre, infirmus decumbebat.
fungi. Sicque hoc facto visa cst clades illa suo ali- Nulla huic virtus, nullus vigor pcrmanserat, tdto
quantulum furore mitescerc. Sod nec sic pavontium corpore contabescens, nec somnum nec cihum cape-
populorum torror abscinditur: namitorum beati viri vitam exosam ducens
re vulde debilitatus poterat,
glcbam humeris iinponentes,principaIo ejusdem Dci inter angustias, do imminonti funorc solummodo
genitricis Buxeriarum [Uouxicrcs-auj:-l)ames] cum cogitabat. Quid faceret, quu se veiterot anxius ne-
choris permiscui ordinis psalIentium,orectis in Do- sciebat ; plebes absolvens, ipso a plebibus absolutus,
minum cordibus expetunt ca!nobium,ibique praesen- solum oxitum moestus exspcctabat. Cujus quidcm
tc donino Gerardo pontilice exacta nocte illa, dum infirmitalis ita exprimimus incommoda, ut videlicot
roditum gestiunt, dici jam ullo modo non potest n ostondamusquantaper beatum Mansuctum hanosit
quam incredibili multitudino stipatoc populorum gratiam subsocuta. Nain hac invalesconto molestia,
eohortes confuso ordine turbas miscuorunt,ex vicis, cum penejam jamquc in e.xtremis ageret, ternasque
ex agris.exdiversis partibus in unum ropecte coeun- continue hebdomadas insomnes lcthaliter duceret,
tium. Hinc sacraj virgines, illinc innumerabiles ad nolum sancti Mansueti refugium urgente morbo
Christiana; fidei greges,ad liltus Murtensis fluminis reourrere aegrotus deliberat. Obstat e contra mili-
usquo proporantes, ubi ab incolis loci illius votive tum familiare obsequium, ne vidclicot siout rumor
pctentibus, accoptum est beati viri venerabile cor- fuerat, si contigeret Dominum in ordinom mona-
pus. Et cum jam satis visa illis fuerit excrevisse sticum converti, eos quoque paritorrebus domesti-
aquarum immensitas, liberis inter undas vestibus ad cis cum Domino privari. Quae scilicet ros eorum
renes usquc aquis convoluti, dicti sunt alveum pe- montes animos que confuderat. At Llle qui vim la-
dibus transmeasse, non sinc admiratione multorum. boris torquentis insonsorat, rumpit obstaoula prohi-
Hinc omnis illa popularis turba, progredions Isetis bentium,beati viri suffragium festinus impetit,totum
643 ADSONLS DERVENSIS ABBATIS. 644

sc ejus iipud Dcum intervcntioni commitlit, tam A modo depressus, quam potcnti intcrventu sanctj
IVatrum orationibus studiosus incumbit, medicina salvatus. Et quia ali-
exstiterit coclesti

votaquc sua Deo ac sancto Mansuoto imo pectore
deferens, non prius abstilit quam redeuntis sa-
lutis, DomJno miserante, sanctique Mansueti vir-
Quod
tute confcrente, sperata bcneficia persciisit.
usquo hodie idem pontifex non sine suspiriis
tus est referre, quanto eo tempore fuerit incom-
qua de sancti hujus virtutibus pra?scntis in carne
pontificis tempore gesta brcvi calarao, ut ita
dicam, sodalem sibi libellum ejus iniperio exso-
hilurus, nunc in his quoquo finem faciamus ad-
soli- juti ejus orationibus, aspirantc gratia Doniini Re-
demptoris.

ViTA SANCT! BASOLI

CONFESSORIS

Auclore Adsone
(Apud Mabill., Acla .SS. on/. .S'. Bciicd., Ssec II, p. 66, ex membranis inonnsterli S. liasoU.)

PROLOGUS AUCTORIS

1. Quoniam dcscribcnda sanctissimi confessoris B ariditate constncti sumus, tanto vehementius ad

acluumque insignia prse manibus
Chrisli Basoli vita; fonlcm aquarum vivcntium sitientcs recurrimus,
habcmus, os cl cor nostrum in ccclum dirigimus, qnanto inardescenle siti intus restuamus, in illum
quia, testante Scriptura, Omne datum optimum et suspirantes, in illum nostra pricordia poncntes,
omnc donum perfectum dcsursum essc (/nc. i, 17) de quo veraciter scriptum tencmus, quia in coelo
cognoscimus. Ad hoc autcm opus trepidi omnino habct cathedram qui docct corda hominum (Auo.
manum extendimus,quia tantse malerife meritis et tvact. 3 in i. Episl. Joan. cirui finem).

ingenio impares viribus fracti succumbimus, quam Quibus auctoribus scriptor hanc vitam componat.
uni ex antiqui temporis primoribus satis condignam 2. Inde itaque accipcre volumus, undc innume-

esse pcrpendimus. Cui ctiamsi, ut gcntilium fig- rabilium fluenta paginarum emanassc cognosci-
menta referunt, Ilomcrus aut Tullius Cicero redi- mus, cujus gratiffi totum profocto ascribimus, quo
rct ab inforis,non posset verbis includere omne, docente egreditur quidquid profertur. Sed et si post
ut gcstum est, opus divinte virtutis; quanto minus non subito prosiliat, qui opus hoc nostrum evestigio
ego Bolus homuncio, cui nec scientia praisto est, nec rcmordeat, ut et ipse his venuslius componcndis
meritorum ulla dccusat ratio, noc ea, quae in rebus eloquii sui torrentes influat, qua; nos minus idonee
excellentibus cst valde necessaria, docti sermonis p vcl lcmere composuisse redarguat; redueat ad me-
oratio? Quid crgo? etsi indigni sumus, omnino ta- moriam, quod non hoc proprius quidlibet faciendi
cebimus?Forsitan pnimculpam incurrimus.sicjus, impctus, sed praeceplum venerabilium Patrum nos
de quo seraper digne loqui possumus, virtutes et duxerit, sub quorum imperio militamus; quibus si
opera silemus. Quod si ex nobis nullam sufllcicntiam contradiceremus, majoris dementia; nefas esse pu-
habemus, credimus tamen, ut Gregorius Romana; tavimus. Ipsorum ergo contra omnia inopinata; pb-
rex cloqucntia; scribit, quia vires, quas imperilia jectionis jacula defensione confidimus, quibus oho-
dencgat, charitas ministrat. Et fortassc eo facun- dientia: onus auctoribus tolerandum esse suscepi-
diores erimns,quo propria virtute nil fidimus; quia inus, qui post longam monastica; inslitutionis aboli-
quanto quis humiiiter intra suam se dcprimit igno- tam honestatem hac nostra aitate rcgularis militi»
rantiam, tanto sublcvatur interius per Spirilum il- sunt reparatores atque recrcatores (13). Quibus
luminantcm, et auditoribus animo utilius solet pro- cum obedimus, vitae nostra; ordinem hoaoramus ac
desse quod proccdit cxterius ex vcra humilitate. At nostra; servitutis proposiluni ilkesum conservamus.
vero oratio quae ex fastu superbia: prodit, audien- Cum vero ab eorum obedientia temere dcclinamus,
tem non adjuvat, sed fastidit. Ergo quia mentis Deum offcndimus^animas nostras Ia3dimus, pro mer-
(15) Frodoardus in Chron. ad an. 9.52. Artoldiis, -n rcslilulis pra?ficiendum curarunt Odolcum aliba-
inquil, arcliiepiscojnis in mona:.terio S. Uasoli mona- tem, cui .\dso Gerborto Remorum antitisti coan-us
chos miltit, e.ipulsis elerieis qui servicbanl ibi, com- successit,a;dificavitque basilicam qualis etiam nunc
mittens illud Hincmaro ct liotinaro abbalihus. Ilinc- superest, ut Gerbertus in epist. 7 tcstatur. Lcge
marus abbas S. Rcmigii apud Uemos, ct Rotmarus Guillelmum Marlot in lib. iv metrop. Rem., cap. 25
Altivillacensis forte abbas, monachis apud Basolum et 26,
m DK VITA S. riASOlJ. {\\(;

cciloindliodiniiti.Trliimnatiuni.s jiuliciiimsii.-itiiu-iiuis. \ doniini conrossor in |iii[iulii latorot, elfecit ;

qiii his
Ki-gn in liiu: [i;irl(< nfino iiuiniiu-i inipjuilicio in nos I''raiu'i.T pnrtilius el miinachoruni imitutor egrogius
jiicnlii cotiliinnient, quia vilu|irrari min dolionuis si oxstitit.totiuspupulisui apud Domlnum scmpcrpiis-
institiil.n sorvitulis humililcr oflirium implomus. simus mediatorerit.
Aui-(oris modcatia.
Fidtis hiijiis liisloria' Aticlnr nrum ordinem non
3. Seil noquo pconlra huidutionis cujusipn; funos serviit.

innoctiiims, ((uia omnino laudari a quoquam roeu- 'i. Qu.rdiim igitur tradita ox antiquorum memo-
samus,qui laudandum nunquam aliquid nos ogisso ria copiosius rotulimus, qu.Tdam voro ab eo fide-
mcmininuis. In hoc naiiKiuc lali ncgotio non ost a lium rclata slilo proprio commondavimus, nonniilla
(liclaiUo quiurenda laudatio, sed virtutum imitanda (Hiiii[ue adderc libuit quibus et ipsi intcrfuimua.sod
|iiii[iiirtio, ct rorum gcstariim cum voritate profe- ct illa breviter cxsocuti sumus qii;c rcbus testiiiio-
rciidii assortio. Si igitiir doliot iiiiis laudari, ille nio pr.Tscntium astipiilantc didicimus. In dcscri-
laudotur dc quo nos faniuli loquimur, illo laudctur ptiono autom noslra ordinem scrvarc superscdimus
qui virtutes opcratur, illo qui jam triumphalitcr dummodo id agcremus, ul qua; se nostr.T infcrrent
porvonit ad portum, non i!lc qui iidhucin inccrto, notitiiT, surda orc non transcundum csse judicarc-
inter lluctus dirigit romum.Uniis cst igituro.\ prin- Tj mns ;
quamvis quoquo a pluribus affirmari soleat,
i-ipiliusiiionaehorum suljlinuum,quom nos .Munas- quoil solcrs antiquitas c\ liouli viri actihus posto-
ticm vit.T profcssorcs indignissimos qui nec mini- riirum momori.T nun inodic;c quantitatis librum re-
mam moritorum particulam attigimus.oportct lau- liqaerit,quitamcn ndhuc nostris conspectibususque
dare ct rccolerc devotis pcctorihus. Justuin quippe in prasens deprehcndi non potuit. Sed sivc illud cst,
cst,utqucm habomus pi\T oculis nostri ordinis du- sive, ut poeta canit, Audicras, sed fama fuit ; spe-
ccm praicipuum. quo rogonte, pcr varios casus ot cialis.pastoris nostri virtutes et opcra nos silcre mi-
tot discrimina rorum tciidimus ad patriam, nostri nime cnnvcnit, qui et anto corpus ejus cxcubias
dovotionom cxhibcamus obsoquii ritumquecolcndi, agimus (I4i, et patrocinii singularitalo gaudemus.
iittunc suos essc recognoscat, cum in judicio ve- Nec nobis erit oncri quantumcunque ipsius pricco-
nionsasorvitutosuanon fuisso cxtrancos considerat. niascimusab aliis dilatari imo potius surgent in-
:

Qui h.TC autcm logorit, intelligat, quod nostra cx-
actioaillogcndum euni non compellat,sciatquc quia
alia aliis non introduccro voluimus, sed rci
pro
gosta; ordincm diligcnlissimc investigantcs, quan-
tum studium nostruni pertingerc potuit.nc tanlus C
crcmenta gaudii,si ubi nos deficimus, contigcrit per
aliiim adimpleri; quia virtutcs cjus quas cieIo testo
ost operatus, sicut nullus mortalium poluit plenitor
agnoscere,itasernio phirimoruin non valct omnimo-
dis explicarc.

PRiFFATIO.

Exempla sancloram qmm utilia. .'\uclor notnen suum dium fial Rodemptori placens. Bono etenim fructu

premit. sanctorum momoriam recolimus, si fastidium non

5. Ex longo hujus peregrin.ationis twdio feliccm sit imitari quod auribus audiinus.Bono fructu san-

ad patriam rcvertcntes,hahemu3 nccossaria SS.Pa- ctorum colebramus festa,si condimentum innoeen-

trum excmpla.quos novimus promcruisso virtutibus ti.T accipit his infolix conscientia nostra. Festiva
gloriosum ad ccclos asccnsum. Hic namquc.utdici- namque gaudia non ciborum viniquc afnucntia!,sed
tur,inter Charybdim Syllamque navigantos,nonsine D mentom purificaas desiderium de Spirilu sancto
magno pcriculo iter medium ducimus, ct valde for- componit tetitia.
midandum nc in dextoram sive in partem sinistram 6. Ideo crgo nos be.ati pastoris nostri ac prKclari
vcla rolaxcmus. Pr.i^sto sunt cnim utrimquo trucu- confessoris Christi Rasoli vitam actusque describi-
lcnt.T bestiiT, qu.D si nos ad se declinantes aspexe- mus,ut per quod ad glori.im pervenerit in mc-
iter
rint, patcnti barathro sorbeant, atque profundis moriarn rcducamus. Eeceetenim si quanta sit ejus

gurgitibus immcrgant. Quia igitur hoec mortis lati- gloria in coelo consideremus,ad ea tamen qus ante
Lula per nos caute ovitare non possumus, idoo cu- pcrtulit visum reflectamus quiu ;
nihil mihi prodest,
riosc lumine sanctorum pra?cedontium semitas cx- cum do ci-Tlestibus audio, si h.Tc quibus ad ccelestia
ploremus, ut iter tutum inter tot discrimina tenea- tenditur, ad manus non cvolvo. Undc sanctissimi
mus. Quod tunc convcnienter agimus, si eorum hujus Patris vitam fidelibus ducimus in e.xomplum,
virtutcs et operaconsideremus, nobisque ex corum qui quod diaboli tentamenta fortiter evicit, se profe-
imitatione salutis exempla capiamus si mores ; cto in ardua sequondum filios cdocuit. Et quoniam
componimus, vitam emendamus, et quidquid estin gentiles philosophi prajclaris suorum facinoribus
nobis Dco displicens,per sanctae conversationis stu- provocati, ipsi pcrditi pcrditos quaesivere mcmoriae

(14) Hic nominc monachorum S. Basoli loqui^ t,'«-D(-T,dia:ccsis Catalaunensis,in tractu Partensi, le
tur Adso abbas Dcrvcnsis cocnobii, vulgo }lonsticr- Parlkois,
G47 ADSONIS DEllVENSlS ABBATIS Gi8

mandaro pRrcnni, ut in orc hominum i-ivorcnt qui A itaque, dum solmundum suo lumine cinxerit.apud
~i—:- :ii ..k'..
anima ol corpore pariter decessissent quanto nos : homines
"" '
pcrenni:..;..,*:_
vivet in gloria illum vero, ut fer-
.
;

gloriosos sanclorum triumphos dignius allollimus, tur, aBterna! morti semper apud interos torqucbit

quos in a;ternitate cum Deo regnare non dubitamus? I.xionea rota. Ipsius ergo gesta breviter in notitiam

Hi namque mortem melius vivunt, illic ubi vi-

post deducimus hominum, qui laudibus honoratur ange-
vunt cum exstincta quoque eorum corpora tantis
;
lorum. Prajstabit, ut credimus, lcctori suo non mi-
quotidie miraculis coruscant,illic eliam ubi tempora- "nimam in coclestibus gloriam, quicunque cum dile-
liter non vivunt.Paticntius enim actionem recito.quas ctiono suam rocitaverit lectionom.Sed nc stjli rusti-

confessorom meum beatissinium Basolum ajtemaj citate sanctiviri actibus vilitalis injuriam subniini-
jucundilatiascriplum cum civibusnarral,quameam stret,solam tantum prsferat materiam.sed tamon
quas Horculom gigantca olim onormilato pr.oditum aucloris occultet pagina nomen.

in ccelum IransJatum esse mendaciter ariirmat.Iste

NCiPiT VITA.
S. Basoli patria cl nnbililas. VirluWs ejus (ulhuc j, niumque in co bonorum doccntissima clariludo
hiici. Tanta etiam se vi coarctaverat, ut ecclcsiastica; di-

7. Igitur boatissimus Basolus Aquitania provincia sciplinffi nonnullos excrcitio praDditos animi virtuti-
inclyto parcntum gormine exortus, territorio urbis bus sub illo quoque habitu Iranscendorct.

Lemovicina?, natu et goncre fuit nobilissimus. Qui A(i S. Picmigii sepulcnim devolus accedit.
auspicio metas infantiro supcrgressus, cum
felici 8. Cum dcniquehos omncs bonorum
prffidictos
tempora adolescentia? sacritirociniiincremonlo con- gradus pertransiret florida beatissimi Basolijuven-
tigisset.addivinaj servitutis opus totum scconvertit. tus, Dci prcBVcntus dono accenditur ejus animus, ut
Ac primum terrena; militia; specie detentus, illos jam plenius renuntiare debuisset mundo,suaomnia
priman%-c a^tatis annos intor populares turmas sub desercret, de finibus suis exiret, regnum FranciaB
studio pietatis exsolvcrat. Qui licet communitor in penctraret, Remensem urbem spccialitor cxpeteret,
swculo aliquandiu conversatus, non tamen sacram ac beati Remigii, de cujus sanctis aclibus mira et
adolcscentiam vitiis subdiderat.quibus illa ajtas ni- egregia jam olim multa cognovisset, lumulum cor-
mium im.plicari solet. Jam lum quidem aistuans poraliter inviseret, ibiquc sarris vigiliis et orationi-
amorcccclestium, semporque tendens in augmcnla bus cxcubaret.Et quotidic quanto gratia major inco
virtutum. Etquamvissajcularisreisuperductaspecie excrcverat, tanto altius animo rovolvebat, quia ad
tenerclur,disciplinis tamen coelcstibus animuni in- claritatem visionis Dei alitcr ascondore non posset,
screbat,ovangelicam perfectionem inillaetiaminfir- nisi liber omnibus sfficuliimpcdimentis.discipulum
mitate sibi pras oculis inferens, patrem matremque se faciat Salvatoris, qui cunctis suis veris sequaci-
minus dilexerat, ut Dco se approbante fieri dignior bus dicit : Discile a me quia mitis sum et humilis
potuisset. Ecclesiis Dci aut monasteriis animus pcr- corde, et invenictis rcqniem animalnis vcstris [Matth.

vigilans in adolcscentia meditabatur, quod postmo- i,29).Gujus voccm bcatissimusvirBasolusdiligenter

dum altius implcrctur. Fides in ejus pectore amplum amplcctens, metuebat se inter turbines saculi posi-
regcbat impcrium, charitas atque dilectio apud cum tum animae su£e facile incurrissc jacturam.Felicissi-
pcrpetui fomitis perurgebat incendium ; castitatis mum vincendi genus essc, fallaces mundi divitias

autom candore in se eminente, non fixit pedem in contemnerc, aurum atquc argentum ncc habcre nec
lubrico ne maculam traheret ab occulto. Vigilias ac quasrere, veram paupertatem ambire, qua; coelorum
sacras orationes sibi perpeluans, quantum intclli- tribuat ampla palatia possiderc. Hwc igilur sccum
gorepoterat,non segniteragcbat; abstinenticsautem versans in pcctorc,fidcm atque conslantiam Abrahs
districtionibus dedilus,cibo potuque tcmperans, ju- D anliqui ac nobilis patriarchaj prffi oculis rcvocat,
vcntutis insolcntiam duris ncxibus infrcnaverat.Pa- qui,derelicto nativitalis solo atquepaterna; cognatio-
tientiam quoqueinadvcrsisinlersKcularesquantum nis domOjignotasibi fidentercxpcliil,ct quo esljus-
excoluit, oxpdnere nemo sufficit. Circa paupcros sus cxivit.
tanta ci liberalitas erat,ut quidquid conccssaj facul- Omnia relinquere statuit.
tatis fuerat, id totumquotidianum victum,
praiter 9. Hinc itaque vir sanctus altius cocpit ingemi-
stipendiis effunderet miserorum. Erat autem inter scere, quod hoc pra!cepti genus necdum fuerat ex-
ha3c animo piissimus,sermone veracissimus,juslitia pertus.Qui si mente nativum jam cespitcm rclique-
insignis, spe longanimis, motu acceptus, incessu rat, reputabat tamen quia adhuccorporeinteresset.
verecundus,moribus gravis, lenitatc amabilis.verbo Tandcm igitur sumpta, ut forunt, tantummodo illa
communis, omnibus aliabilis.gratus alloquio,honc- sua re militari,quaprimos Oores castajuventus non
stus in domo.tardus in publico, lacrymantium dul- voluptate sfficuli, sed perfunctorio exercitio agere
cedo,imbecillium fortitudo,stanlium bcatitudo,om- consueverat, nudatus parentibus, Dei protectione
 cw DK VITA S. HASOl.l. 630

V(;stitii:>,l.Ttiis jam simni piTnpniiiitionoin nggrp(li- \ iju.ini (]iiidam crplcstiscirciilus sbrllanim adnrnatur
tiir; ati|uo ilii (iiii ciiitp siioniiii lulliis liliindiniontia micaiitium compositis ordinibiis.(Juorum tuiicorat
tuenit, long.T porogriniUidnis hospcs factus, ogro- vir admirand.r sanctitutis summus pastor .Kgidiua,
piiiin hnli(!ii(li gpniis clogoral, ul saltom ulii capiit (|ui oodcm llcmorum pontilicio sublimalus.postdi-
cuin Chrislo omnin^) non habcrot (Luc,
r(>clinai-ot giia.' ct laudabilis vitaiantistitcm Rcmigiuiii,na acde
Nain ut non arbilreris hanc viri lauilabilcm
ix,.5S). cl.iriiit (|u.'irtus(l.5).Qui sciliccl vciicr.ibilis poiilifcx

pcrpfjrinationcm supcrn.i> mcrccdis gloria vacua- viribus suisct ingcnio plurimaaddidil cidcrjt cpisc-
tuin, attciulc paululiini, ct ([uiildaiii lilii iii ca in- pio. Miiribus et vila pontificis dignitatpm iiiiidcbat,
vciiics \al(lc adiiiirandiiiii. rcbus cpisco[)iiim suhlimavcrat, tcrminos dilalavc-
AngelniH itineris ilnceni nicrittir. ral,ec(desiastiu.i! faniili.i; coiiia (juanliun riiit jiossi-

(Uim cnim s;inclissimus Chiisli courcssdr

111. bilc (litavcrat,muUis so laboribus tradcns .ilijiicvi-

cxtru n^gni siii linospcdcm pcrcgrinalurus cxt.mdc- giliis,ne sui scntirot disiicndia grcgis ;
qui ([uanlis
rol, (luantus cssct in codo ((ui pcrcgrinabatur in lloruit bonorum cxorcitiis,Forliinalus j>rc..)bytcrdo-
tcrra diviiia virtus ostondcrct.sicut ct ab initio sa;- clor ogrpgius ac poctafacundissimus ah ipsc .Egidio
ouli omnibus sanjtis suis pcregro proficiscontibus, partibus,ut logitur, Italim in Gallias provocatus,vi-
ita ct isti morito aptavit duclorcm.ut quo tcndcbat t. tain, morcs.pr.rHlicationcm ac pastoralcm ojus sol-

pcdc vcl mcntca-thcrcum sceum habcrot custodcm, licitudinrm metrica rationo breviter,sed cloqupntor
quem ot mcrucrut intcrna intcnlionc consorlcm,ita complcxus cst. llunc ergo valdo diligcbanl IVaneo-
ut dc po scrijitum esse vidcatur; /icct' e<?0 mitto itn- rum Rcx ctiam Chiljicrieus.qui tuiic tcm-
jiroceros.
gclum meiini qui pncccdat lc ct custodiat scmpcr poris rrancorum poticbaturimpprio,quippeadinini-
(E.vod. xxiii, 20).Apparuit siijuidom ci angclu."; Uo- strationem rcgni post patris obitum virihus obti-
mini socius itincris.qui crat jam particcps cUectus nuerat.quoniam ct cjusparlibu3l'avcret,et mystcrio
vcro cullu divin.T majcstatis, sicut scrijitum est dc rcgiilis consilii intercssct.In ca (juoque aUcrcatiunc
veris Dci cultoribus ;
quia cum inh;cromus Doo.non qu.^o intcr Chilpcricum ac Childcbertum rcgcs dc
C3t angclus nostra mcntc potcntior, Domino ctiam principatu regni fuorit oborla, liic idem pr.a\=ul a
alihi tcstanto deinnocentiumnon;'.;latcsodpuritatc Chilperici rcgis auxilio non dcfocit ot copia, unde
.^ngcli,\nquii,corum scmpcr vidcnt facicm 1'atris mei multa postoa legitur sustinuissc adversa.
(jiti in ccrlis cst (Malltt. xviii, 10). Etcnim qui quon- .Eijidius a parcnlibus S. Basoli hospitio cxccplus.
dain Isrciclitico populo, Pharaonis imperium decli- 12. Intcrca dum frpqucntibus rcgiis cxpcditioni-
nanli, vias maris Rubri a|)cruit,ali[ue cum pcrtcr- bus non dcpsscl yEgidius, Chilperico Francorum
ribilcs solitudines gradicntomcolumnam ignis in no- roge Aquitani;e parlcs sa;pc expctentc, cum aliis

ctc, et columnam in die prajcedorc jussit, nec C illius regni urbibu3,tum etiam Lcmovico tcrritorio
non a loco usquc in promissionis tcrram
nativitatis clarus et notus crat episcopus pro sua; bonitafis
fpslinaiitommagnis dc Cffilo signis comitantibus in- mcrito omnibus vcncrandus.Et cum per multa bo-
troduxit ipsc nunc non dissimilibus miraculorum
; norum cxcrcitia currcrct, quibus haud immcrito
causisbcatoviro Basolo duccmangclicum [ler lolum justorum judicio laudari dcbuisscl,in hoc pra^cipuc
illud pia; perc-grinationis delcgavit oxsilium. Quo ctiam a Deo sublimari incruit,quando suo tcmpore
fretus ductoro vio;, ad Remcnssm porvcnit urbem, Remorum urbem adventu bcatissimi Basoli divina
longo vii lahori tincm daturus. Diviuitus crgo, ut gralia illustravit. Qui scilicct vir in omnibus Deo
crcdilur.bcatus Basolus a regionc.\rmoricana atijuo acceptissimuSjIicct egrcssus de terra sua his Fran-
ex territorio Lcmovicino provocatus.has est partes ci.'P nostra3 se intulerit partibus,tamcn sieut cx his
ingrcssus; qui rclictis magnis copiis Aquitania:, potest lector cognosccre, pra;dictus prajsul in has
sanclam sibi paupcrtatcm elcgit Rcmcnsis Campa- oras bcato viro advcntus causa fuit, quia vidclicct
nia;; nobilis terrigcna sublimitatc, sed nobiliorccc- abipsius nobilissimisparentibus,regiumcomitatum
lcsti dignitiite.generosus humana prosapia, scd ge- sccntus, ut traditur, officiosa libcralitale fucrit
nerosior societatc angclica; quem sic idco Deus Lemovicis susccptus, atquc apud eos familiaritatis
cialtavit, quia ipse in conspcetu divin.-B majestatis n gratia per aliquodtempus divcrsatus.
seipsum scmper humiliare studuit. S. Basolus Kcmis ab Jigidio rcvercnter excipitur.
Multi sanctitale illustrcs florcnl liemis. \n liis .'Egi- 13. Denique cum devotissimus Christi cultor S.
dius [{cmoruin episcopus. Fortuniitus illius gcsta Basolus Remensem urhcm perDei dispensalionem
milro conscripsil. fuissct ingressus, cognito tanti viri advenlu, jam
li.Eodem autem tcmporcurbisRomorumdorente dicinon polcst quanla dcvotione plurimi civiuin ei
concivio.ita tota refulgebat civitas distinctis sanc- currunt obviam. Nec defuit inter caHeros civitatem
torum fulgoribus adhuc in carnc degcntium, tan- ingrcsso dilcclus pastor ^Egidius, qui dignissimo

(15) Frodoardus in liliri ii IIislori;r cap. i, licato De ^^igidii dcpositione qu.v anno .598 in concilio Me-
t Remigio, inquit, successissc tradilnr liomanits, lio- tcnsi agcntP Childeberto rcgc facta est, legcndus
mano Ftaoius, post quos Maptiiius. Et cap.ii, pra;ju/ Gregorius Turon. in lib. x. cap. 19 ct 20. ^^ujus
jEgidius .Mapiniiim lcgitur scrutus,ixnno scilicct .569 Vit.T auctorin.Egidio laudando nimius vidctur.Cur
iEgidii clogium a Fortunato conditum rofertur cnim Ghildcbcrlo proprio rege neglecto immodera-
apud eumdem Frodoardum in cap. 2, supracitato. tius favchat Chilpcrico?

Patrol. C.\.\.\VIL 21
631 ADSONIS DERVENSiS ABBATIS 632
sicut compctebat homini, sanctum Dei suscipiens, A actus militanfium beati Columbani (Ifij, sicut in
oujus in hoc quoquo erat studium, ut religiosag ac antiquariis reperimus,tunc tcmporisinstituta rege-
Dco acceptaspersonasundccunquesua urbi adscis- bant: unius Patris spiritualis cuncti parcbant im-
C6rct,laetaturetgaudet,quod de longinquis terrarum perio.Agebatur ccelestis militia studii ac prcBclaris
finibus hanc sibi pcrfectas virtutis columnam Deus exercitiisDominici disciplina servitii, ubi nullus
destina^isset. Chrisli vero fidelis servus ac devotus communis regula; transcendebat terminum, nisi
quis potest cogitare quanto interius replebatur gau- abbatis judicio causa obedientia: constitutum vel
dio, cum Dominus in conspectu suo viam peregri- corporis infirmitatc concessum. Huc igitur cum
nationis cjus dirigeret? Posthmo ilaque vencrabilis gratia et nuctoritate dilecti pra/sulis .Egidii pervc-
ponlifex iuterrogat,cur summre nobilitatis vir nati- niens, comperto a fi-atribus ejus desiderio, mox
vum solum rcliquerat, cur tantus peregrinandi omnium unanimilate ac summa: devotionis alacri-
ardor sibi placuisset? Cui sicut vcritas expetebat, tato, in societatem fratcrnitatis suscipitur ; atque
dilectus Doi famulus suum propositum per ordinem pro sua; roligionis merito ab universis reverenter
indicavit,Deo se in paupertate velle servirc ac pro amatur ct colitur.
cognationcpatriahujusregni cxsilium sponte com- Sacris litlcris imhuitur.
mutasse, non jam sua rcpetere, sed sicut multi Susccptus itaquo a fratribus intra septa mo-
15.
sanctorum priori aevo fecerant,pergere vitam finire. nasterii B. Basolus congregationi monachorum ad-
Cognito crgo pio exsulantis viri desiderio, prscsul dictus, cuidam monacho Komarcho nomine, a
clarissimus ingenli alacritate replctus, magnis Diomero ejusdcm loci venerabili abbate, sacris
Dominum, qui in sc confi-
prajconiis bencdicebat litleris traditur imbuendus. Qui sanctae di.^^ciplinae
dentibus benignuni sempor confert auxilium, ct ad studia ingressus divina se perlustrante gratia, die
se serviendum animos attrahit plurimorum. noctuquc in lcge Domini meditando in eo doctrina;

Ab codem obtitiet locum a turba remotum. yerx,iacen- culmen emicuit. Nec mirum,
perfectionis in brevi
sium monacliorum socictati adjungitur. cum per sancti Spiritus magistcrium edoctus, id
14. Post ha;c igitur vir Domini Basolus mcmora- ejus consequerctur gratia,pro cujus amore se tanta
tum antistitem peliit, ut secretius ei conversandi libertate privaverat cognatione paterna.
gratia concederet habitaculum,quoniam videri no- Yirlutum ejus catalogus. Pietatem prx cceteris virtu-
lebat in publico, cum haberet proposituii turbas tibus coluit maximc erga ufflictos,
vitarepopulorum; ad hoc se testatus advenissc, ut 16. Jam vero quantae humilitatis, quantac fucrit
cultum divina; rcligionis, quem liber intor suos paticntiac, quant» lenitatis, quanta; mansuetudinis,
non sibi fuisset licitum expedire,inter ignotas tcr- quanta; benivolenliae, quis digne poterit sermone
ras potuisBcl forsitan perfectius adimplere. Inde C perstringere?SolorsiuIectionc,studiosus inretracta-
quoque vencrabilis prajsul magis gaudere e'. glorifi- tione, devotus in orationc, compunctus in lacrymis,
careDei misericordiam.cum audisset tantum virum intentus psalmorum oraculis, verax in vcrbis,assi-
se prte omnibus elegisse, atquo intra episcopii sui duus in divinis rebus. Abstinentis rigore carnem
fines habitare velle.Sed cum potius optaret penes se macerans, statutum sibi generali regula victum
cum retinendum, nisi viro Dei a populi frequentia minuendo subtrahens, ut plus esset quod paupori
remotius vivendi intentio esset, ei spatium perqui- posset erogari, quam corporis usibus indulgeri, po-
rendi et optionem libenti concessit animo, aptum tius desidcrans anima; semper cibum quirorequam
Bibi et competentem ad habitandurn locum in toto timens pcr famis inopiam corpus deperire,senten-
Remcnsi territorio. Tandem itaque Deo providente tiam Evangelii scmpcr habens prae oculis,per quam
reperit quemdam locum in vico,cui anticiuus ille et Bciebat aDomino repromissum: Dcali qui csuriunt
primus indigena Viriziaco [\'cny ]nomen imposuit, ct sitiunt justitiam, rjuoniam ipsi solurabunlur
situm ad radices montis Remorum. Quod quidem (Mattfi. V, 6j. Ad obedicndum vcro semper scnio-
suarum densitate frondium nemus obumbrat Rige- rum decretis ita in omnibus promptissimus et pa-
tium (les bois de la Uoutc), dum inchoationis suae ratus,utetiaminabjectis et vilissimis rebus summo
illic sumit oxordium.Hic olim a primis temporibus n gaudio cxcurreret explendis.ln omni vcrovita sua,
coenobium habuit vita3 regularis, hic compctentia in toto suo illo primario tirocinio.nihil plus dilexit,
monacborum habitacula prioris a:vi sagaxindustria plus amavit,plus secutus est quam pietatis babcre
procuravit. Inhabitantes
monachi collcgium suum virtutcm,in qua adeo studuit, adeo opcratus est ut
intra duodenum numerum contraxerant mores et cum aliis multis floruerit, hanc tamcn tanquam

(16) Si nostra de tempore adventus S.CoIumbani
inGalliam sententia probatur, prius in coenobium
Viriziacensc admissus est Basolus,quam S.CoIum-
banus institutum suum in has partes intulerat.Imo
in aliorum opinione qui S.Columbanum anno
circa
570 bicadvcnisse dicunt,Columbani regula nondum
inval«erat anto .Egidii Remorum
b. Basolum exccpit, e.xauctorationem
anno 590
lactam; quo anno Columbanus fundaraenta jecit
Luxoviensis monasterii.ex quo religionem a sc in-
ductam propagavit. At regula sancta, ut loquitur
Frodoardus iib. ii, cap. 7, a B. Nivardo, Remorum
episiTopo, S. Basoli monasterio imposita est s;cculo
VII, eoque noinine passim intelligit Frodoardus
regulara SS. Bcnedicti et Columbani insimul in
antistitis, qui monasteriig illo sa;culo reeeptam, ad quod sine
dubio sfficulum anliquaria illa instrumcnta refe-
reijda sunt.
 653 DK VITA S. 1I.\S(I1J. C54
otntiMJiii iioii irnmviitiitiini suaruin optimiim falsa- A los siidorcs, liuantos subicrit pro Christo lahores,
niPiitiim in ciinctis silii lulhilniil. Qui ab illo pictn^ quantusvc .spirilualiiim ccrtaminum sibi indixorit
tiiiii ronle primario picnc dccoratus, nil aliud loris passioncs, solo tcsle ctElo, solo dcccrtans ca-lcstis
osteiKiorc potuit, (iiiaiii quiui iiitiis (ionum pit^lalis Arbitri cuncta pcnolranto sccrclo atqiic invisibili
infuilit. Kuit naiiKiiit! uliitpic piissimus, ubi(]uo judicin, qiiia non valct nostrn sermone rcvojvi, dc-
rlcnunili.p ubcrtutc prorusiis; pius in opiilciilia, cornciiduiii rclimiuiinus lidclium .•nstiinationi, quia
pius In nicdiocri subgtaiitia; pius circadiliorcs,pius sancti non minuitur gloria, ubi nostra dcficit copia
niliilnmiiius circapaupcriores.Elsi coarctatos at(]uo lingu.T.Vigiliis nimirumctorationibusjugitcrintcn-
cxti-cma nccessitatc posscssos manu sublcvantc tns, aut logcbat scmi)i'.r, aut vir sanclus orabat.
iiistaiUibus noii possct aiiijiisliis iMMiorc, prccibiis Nulliiiu tcinpiis a iiioilit;ilii)iic lcgis Doi iir.ilorions.
insistcbat iiuo supcrna |iutciitis Unaiiicn alfcrrct. nullo iiionicnto a salutis oiicribiis cossans, lassata
lliidc usnuc luulic i|uililict aiit rcriiin pulsiis iiiciun- continuis afllictiouibus moinbra in scrvitutem spiri-
modis.aul alicujus inalolactoris fatigationo constri- lus nvligcbat, carncm spiritui, siiiritum curvabat
elus, aut morbo urgcnlc vcsatus, si plena fidc ad Salvalori,totus in loctionc,t(itus in oralionc; scni-
sanctibujus acccssciit iumuhini,quia pium qu.rsio- perincjus orp Christus, scmpcr in cjus cordc Siii-
rit.largitatc pictatis indulgcnliaiii l.-vlus rcportabit. r. tus sanctus; sempcr ab cjus ppctoro a-ternrc vitje
Srcpc quoque cl nos tubas popularos ad sacruin nionita proccdebant.
corpus cjus.coacto grcgc vcnisse aspeximus,coiitra Populim vcrho ct cxcmplo ad mcUoris vitie
advcrsarios suos voto ac lacrymis adjulorium im- inxtitutum kortulur.
jilorasso; quorum prccibus sanctus Doi confessor 1".). Ciim autom ejus opinio Cttpissct iro pcr popu-
pictato pcrmnlus seminccoscrcxit,mi3cris occurrit. los, quia profcclo taiiti viri rcligiosa vita occultari
vcxatiis absolvit, hostcs abjecit, tristcs in gaudia diu iion potcrat, caqicrunt ad pum populorum con-
coiumutavit, et dolcnlibus fclicia provenire fecit. fluere multitudinpsjsalutis et auxilium ab ipso vil,-c

Ilinc igitur facilo cognoscc quia quicunquc ad cum cxpctentcs. Qui bealissimus Dei servus per sancti
cum pielatc acccssit,a muncrc pietatis vacuusnon Spiritus gratiam sapicnter edoctns, vcnientium ad
rccossil, quia quod vir istc bealus acccpit, gratis se frcqucnliashomiiium cffugoro non valens, eas
dcdil; quod posscdit, libenter tribuit ; ijuod olitinori sanclanimpr.Tdicationumradiisillustrabat.cloquiis
decuit, nunquam ncg.ivit. Doniini inflammabat, atque ad amorcm crelestium
Ad pcrfcctwiwm jiiyilcr axpirat. qnod dictis provocabat, cxemplis informabat. Gau-
Hic siquidcni longo inter fratrcs in monastorio
11. dcbat populus univcrsus ad doctrinam ipsius, bene-
tciiipore vivens, ac sub monaslic.r inslitulionis dicendo simul et laudando Doniinum, qui sibi ad
discipliiiacum ea:tcris Dco militans.ila se spirilua- D salulcm multorum in finos suos liberalissimum di
libiis subdidit institulis, ut moribus consocios suos rcxcrat patronum.
anleccdcret, atque prudcnti.-r decore inter alios ipse Fontcm in montis vertice calitus impetrat.
rcsplcndcret. Et cum de virtute in virtutcm fidelis 20. Non vero est ullo modo dubitandum, quod
Domini miles sublimitcr cxcrcvisset, perfectissimis B. Dasolus qui tantorum bonorum prius radicos fixe-
ipse cccpit haberi perfoctior; et cum caverct ne dc rat.alqueintimisvirtutibus Dei soli sibiquc cogni-
fcrvoris atque constanti;c sua? gratia,divina in statcra tus fuoraf per signorumramos extcrius ditfusus,
juslitia'' examinatio miniis aliquid invenisset ; per non Ptiam hominilmsdcmonstratus insigniler mira-
quotidiana incremcnta semppr tondebat ad altiora, dum in praedicto loco in sanctae
culis coruscaret. Qui
somper in sanctitale ferventior ac seipso sublimior. conversationis culmen cminero cocpissot.placuit cle-
Nam cum diuturna examinatione in congregatione mcnti,-B divinitatis ostonderc.quantai apud se esset
fratrum communis cxercitio pugna; bene probatus virtutls et moriti.qui lantum in terracoram populis
et undiquc perfecte fuisset climatus, ut secundum visus fuissot humiliari.Nam cum in summo montis
Scripturam justior csset.et magis adhucsanctificari vertice, sicut pr.-cdiximus, reconditioris habitaculi
potuisset (;4;)oc. XXII, 11), ad singulare certamen ccllulam erexisset, ct aqua; pcnuria vir sanctus ni-
properat contra diabolura pugnalurus, Domini vir- r mium laboraret; quadam die in illo montc nisus est
tute sapienter armatus. dc terra; visceribus ad suos usus aquam educere.
18. Volens itaquc humanam por omnia vilare Qui cum ad fodiendam terram accederet, et aquam
convcrsationem et ingredi vitam solitariam, in sibi dcpssc anxius ferrot, devotis precibus ad Domi-
nemorosi montis cacumine loeum rursus sibi num conversus eum invocat, qui quondam populo
elegit alterum, in quo cellam cum oratorio sua per d.eserta sitis inopia fatigato, aquam de duro
construxit, singulariter conversari desiderans, quo dignatus est produccre sa.xo. Mox dicto citius fons
mandatis co^Icstibus perfectius esset intentus, et in codom loco cocpit abundantissimus fluere, qui
contemplativos suavius puiius posset dccorpore
et usquo in pra^sens tempus de supcrioribus ad ima
fructus. Quo in loco secretius per quadraginta annos delabitur; cui videlicet fonti, ad viri Dei obsequium
habitans, et contra antiquum serpentem (.\poc. xii, in montc emananti, vetus nomcn est Legit ossa. :

9) ut Ibrtis athleta viriliter atque insuperabiliter di- Qui tamcn non absquc ratione sic appellari creditur;
mieans,impcratori suu fideliter militavit. Ubi quan- nam pro co quod cxofficio medicaminis depulsa in-
953 ABSONIS DERVENSIS ABBATIS 656
firmitatp humanaligatossa.id est firmat pt soliilat, \ salutis signum continpntpm. Qusc ctiam crux inte-

ab ipsa sua salubri potatione nomen ei fuissoimpo-
situm non dubitamus. Qui fons olim sub sanct.i sc-
pulcro exsilicns,nunc quodam quasi de vasculoper
ecclesiffl se fundamenta prorumpit (17),hauslu dul-
cis et ad potandum salubris. De quo scilicet sicut
gerrima ibi permanet usque in praesentcm diem (18).
Lectoriolum quoquo quoddam lignoum sculptoris
artis pulcherrima specie compositum secum Dei
famulus ferre consueverat,altitudine palmo a terra
prominenti cui sive sedens, sive etiam in terra
:

multis sanitatum experimentisconiperlum tencmus, jacens,psalmorum vel sacrarum Scripturarum sup.

si quis .'cgrotus quacunque infirmitatc detentus de- posita volumina ssepe rocitabat. Do qua videlicet
siderium potandi, vcl corpus cx co habuerit alilucn- mensula, excisas ad fidem divin.-o virtutis sparsira
di, de virtutc sancti confessoris confisus, adeptione particulas morbisque et maxime dcntium mstibus
speratffi salutis non erit ullo modo divina pictate interpositas,multa3novimus effecisse virtutes,sicut
frustratus. loco suo poterit cognoscere lector.
Caco riato lumcn reslituit. Apriim a venatoribus tuctur. Insicjnc miracxilum
quoque non prfctcrimus insigne virtutis
21. Aliud ad Vidutam amnem.
miraculum, quod ad ostcndendum B. confcssoris 23. Jam igitur divina potenlia sccundum incllabi.
Christi Dasoli mcritum constat ineodem loco divina i los divinitatis et glorifc surc divitias, hunc beatum
fuisse potentia declaratum. Nam quidam puer,sicut virum terrena; ctiam sublimitatis hominibus con-
ab ipso portantis utero in mundum nasccndo pro- stituens habcri reverendum, locum quoquo propter
dierat, pcrpotua luminis orbitate privatus, nomine inhabitantismcritum temporalihusrcbus.adprKscn.
Aunogiselus,oculorum malo ingenita CTcitatc tene- quidcm sub hac occasionc dccrcvorat fulciendums
batur damnatus; cui coelum et terra per sure natu- Erat namquc qnidam prajpotens Attila nomine; hic
rae qualitatcm incognita fuerant, nisi tantum quod vcnandi gratia (ut illud genus est hominum) conti-

auditu vel tactu potuisset advertere. Ilic igilur c;e- guam viri Dei cellula; silvam suam intraverat. Nec
citatis suffi damnanon sponte ferons, ad montis su- spc frustrata agrestis pra^da defuit. Nam mira: ma-
periora per altorum ductus, ante illius viri Dei gniludinis aprum, reccntibus vcstigiis fugientem in-
cellulara excubare consucvorat cajcus.Cujus injuriaj sequitur anhelantibus equis. At illa immanis bestia,
sanctus Domini misericorditer compassus,ad cccle- ut cunetis viventibus est natura mortis horrere in-
stem recurrens Mcdicum,orando studcbat obtinere teritum,montem in quo vir Dci resederat ascendit,
remedium. Nec divina dignatio audire distulit pro- ad cellam ejus recto gressu pervenit, sensumque
ximi pro saluto infirmi certantem.Nam mox cxpleta quodammodo rationis habens,depositaferitate ante
orationo,intcr medias tenebrasdiu negata lux patuit, pedes sancti hispida buella porvolvitur, quasi vitae
atquc ad nova; claritalis gratiam reserata fronte C suk imploratura pra^sidium.At ille miscrtus irratio-
novum sibi mundum quem nunquam videratreco- nabili pecudi, sicut erat plenus piotatis et gratiae,
gnovit ;
qui duodecimo suaj a:tatis anno meliori du- tanta insecutores virtute uno fixit in loco, ut ot vi-
catu lumen ad propria lactus reportavit. Quo vcnc- deront oculis sibi proximam bcstiam.et tamen hianti
rabiles monachi in inforiori montis situ,sicut stipra ore non possent omnino contingoro. Praidictus ita-
ostendimus, habitantcs audito, insolita: rci admi- qucAttila, sicut orat vir bonus, manifesto cognita
randa novitato perculsi, acccnsis cereis Dominicse Dei virtute, proesumptionis suffi flagitans voniam,
crucis manibus signum ferentes triumphale,
in quidquid circa locum sui juris nonnulla etiam
erat,

magnis laudum vocibus usquc ad eum locum vono- propriK possessionis prasdia, villam quoque ubi usu
runt psallenles, Deo gratias unanimiter agcntcs. rustico Septomsalices (Sept-Saul.t) dicitur, sancto
Cruccm lapidcam in crcmo crigere curavit. viro contulit, locumquo ejns traditis facultatibus
22. Ab co igitur tempore nomcn bcati viri omnem primus ipso Atque extuncquasi mos inole-
ditavit.

circa regionem, per plures coepit diffundi, quia sicut visse croditur, et usque hodie vcnerationi ex illo
scriptum est jVon potest civitas ahscondi supra nion-
: observatur, ut si in pra;dicto Regctii saltu quailibet
tem constituta {Matth. v, 14). Ad multorum quoque fuerit promota venatio,postquam illius intra agge-
notitiam ipsius fama sanctitatis illata, ad laudcm n stum silvula3,eui hinc indc prominet,ingrcssa pcrve-
Conditoris et gloriam plurimorum provocaverat nerit, nec canis, ncc venator ulterius audeat insequi,
corda. In septentrionali autem ipsius montis emi- Ultio divina in eum qui in S. hasoli festo vcnationi
nentiori parte qua; urbem respicit, antcquam in eo vacabat.
looocellam sihiconstrueret,inter condensa silvarum 24. Et quoniam se praebuit rei gestae occasio, di-
frutecta orandl sibi frequentiam fecerat. In quo sci- cemus ct aliud quod longe post sancti viri transitum
licet loco orationis ac sacros lectionis vota quanto tempore in re simili, scd dissimiliter accedit; quae
secretius tanto purius persolvcbat. Ubi ctiam crux res pcne tota gcsta est in circuitu (/".^inluitu) regio-
erat posita lapidea,quia vir Dci nimis indignum fe- nis. Quidam ox Francorum ducibus, non longc a
rebat quemquam diutius inhabitare locum, nisi hoc sancti viri Basoli coenobio illum suum domcsticum

(17) Visitur hodie quoque fons ipse in crypta B. derivatur.

Maria; sacra sub rnajori altari, distinctus ab eo qui (18) Inipsoloco crux etiam nunc visitur,cui exi-
exproximo locopcrtubos plumbcos inmonastcrium gua cella anto annos paucos adjuncta erat.
637 DK VITA S. DASOLI 6S8
collocavorat npparatum ; in cujus su|)iTl)i (iiviiis A. cli.^siimis, luisorioDrili.i licnignissimus, morum ho-
pcslii, vultu ol Imbitu niliil quam sa-cularis polcn- ncstuto pr.Tcipuu8,jucundus in scmione, dcvotus in
tiai lumor inscdorut. Eral igitur eu c|it's,(|ua puncti pr.rdiculionc, piolate laudabilis, suavitutc anabilis,
oonlossorisliujusc.tspuctabalurvcnturusolcmnilas. nndos vcstiincnto tcg(^n8, surdis auditum rcddcns,
Ait ii;itur suis : Anto (liluculum cstutc parati,quia c.vcos illuminans, dicmonia ab obsessis corporibus
cras vrnatuin irc disposui. Intcr ([uos, (|ui sanioris climinaiis. Dciiiquc su.-i? rcsolutiouis dicm spirilu
niuntis c.\stitoruiil, ab liuc intoiitiono priiicippin co- prophctiic sibi pru.'videiis immincre, in .\fjuitaniam
nabanlur uvcrtorc, (liccnlcs sacras vigilius adossc; suum ad sc sanctuin coiivocat ab
dirigons, no])otoni
a tali potius oporc parccndum, tantic dici scrvarc urbe Lomovica Balscmiuin; qui slatim,hujusPatris
reveronliam, sibi inagis quicsccndum et esse foria- legatione suscepta, ab illis egreditur finibus,alquc
tuni. Conlra qua- illc obflinatior sua vcrba rotat, ipsius se pr.-escnlat gratanter aspcctibus. Cui B.
quod di.vcrat so implclurum firmat.Grastinuin tcm- Basolus asscrit per Spiritum sibi fuissc revelatum,
pus advcnerat, c^iui slornuntur, t\\iv talibus fuerant quod ipsc in c.jusdom liabitationc cello; convcrsari
ofliciisapta pra;paraiitur,capturi.s silvcstribus lcn- debiat post obituni suum cujussalutariapraiccpta, :

dunt fronos committore. Nec mora, spumantis apri ut bonus filius obedientcr amplectitur. Itaque quan-
cursum ille insciiuens usque ad pra;dietum silvula; _ diu posthajc in corporc sanctissimus supcrvixit Ba
-.1
aggostum .,!....«
pervoluverat. Hic —^^ cquo
u:™ mox
j ^ ^ 1..1 *.. -J A*
labentc ad -.,1 u: J ..:_: u;»;--: •_ .; r\
solus, hi duo viri nobilissimi in timore Domini re-
; . .

terram gravitor confractus devolvitur ita corroptus ; ligiosissime sunt convorsali.

noii jam equo, scd humcris ho;iiinum impositus ad
sua dcportatur, diem illum vencrari dc ca;tero,
vita; rcdderetur, pollicitus.
Suspensum in palibnlo incolumem servat.
Rcferimus ct aliud non coiitemnend.c rci mi-
25.
raculum, in quo uno solo liquido patcut, quant;c
fueril virtutis ct merili, cujus solummodo
nomiue mors jus suum pordidit, ot pr.-cdam quam
intra fauccs pcne contra.\crat ut pcnitus absorbens
Dies obilus.
si 27. Doniquo ciim jam divina clomentia tot luborcs
a;tcrna; relributionis dignos decerncret; quia non
aliter immortalitatis gloria vestiri poterat, nisi pro
dobito carnis morlali cxutus tegmine fuisset, per
quadraginta annos Deo probatus ac perfectus in-
onus deponens corporis cadum ingreditur,
invocato ventiis,
beatis angclicis spiritibus sociandu.s,atque in ®tcr-
num sinc fine victurus in quo modo la;tatur,modo ;

ingluliret, virtutc sancti Uasoli supcrala non potuit. gaudet, modo bonornm omniiim felici jucunditate
Dicant alii quid sentiant et velint, ego autem profi- perfruitur, qui nunquam in hac vita rcquiem habuit,
teor et testor, quia ubicunque sc opporlunitas dodit, nunquam ccs.-avit doncc ad oum perveniret quem
si vera cx fido rogatus est sicut rogandus fuit,m;se- quajsierat, qucm optaverat, quem et diu de toto corde
rorum necossitatesjuvit utque in mortibiis frequen- C in hac lacrymarum convallc suspirans desiderabat.
ler positis occurrit. Homo quidam erat vocabulo Si quis crgo plenius hunc virum nosse desiderat,
Ragenulfus hic quadam admissi intervcnionte fa-
; quam fortiter fide mundum vicerit, legat illud ubi
ctione ab advcrsariis fuerat comprehonsus.Qui cum inscribilur ei nomen novum etnomen civitatis nov»
morli ejus nullatenus purcere voluisscnt, ad me- Jerusalcm (Apoc. iii, 12;; et cum iiitcUexcrit quibus
dium deductus,discussus,dijudicatus, tandem mos fulgeat ornamentis, hoc totum illi con-
illa civitas

est palibulo afllxus. Hic ergo sicut eral inter cffilum ferat, eoquod ibidem quodammodo ipse civis et
torramque suspensus, cum anima jam in estrcmis possessor hujus civitatis a Deo conditore creditur
agerel, ac propc miserrimam animam nodis exactus in perpetuum constitutus, factus jam suavis inter
cvomeredebuissct,intcrlaqueos(quodaliisestmorti- paradisi dclicias, nec est in eo macula. Quem dextera
bus nequius) hujus sanctisssimi confessoris Christi Christi amplectitur.ct Ia;vam sub capite i;Canf.ii,6),
subito sibi memoriaincidit.Voceitaquo,quapoterat, pacis somno dormiens, prcmif, ideo coram eo in
astrictusut erat faucibus.omni conaminc spiritum aetcrnum factus e$t in pace locus et habitaHo ejus in
colligens.totis proecord iis sanctum Dei Basolum invo- Sion [Psal. lxxv, 3). Dum igitur saicula manent et
cat,et ut sibi in extrema necessitate succurat lacry nox cum die partitur vices.fama praBdicabitur in eo
mabiliter expostulat.Nccprivatusestereptorisauxi- n sanctissimae vita;, et nos nunquam immunes erimus

lio;nam laqucus mox rumpitur.illo ab alto labitur,
pffinalo tormentum solvitur.Super omncs timoret ad-
miratio ruit,ille solutus et liber a morte recedit.Plu-
res qnoque alii per diversa locorum ad ejusinvoca-
tionem sacri nominis lethale periculum evasorunt.
Balscmium ncpotem cx Aquitania ad se vocat.
26. Fuit autcm inter hiec S. Basolus vita perfe-
ab ipsius laude. Dccessit autem hic patronus noster
ab hac luce ad Dominum, die sexto Kalendarum
Dcccmbrium, in eo loco quem sibi 6omposuerat ad
agendum sancta; vita; propositum.Nepos vero ejus
Balsomius et ipse sanctissimus in eadem cella us-
que ad exitum suum mansit, bene Patris sui per
omnia vestigia secutus (18*).

(18) Sancli liasoli rorpus ab Hincmaro Hemorum Hugo abbas hujus nominis .secundtis fieri jussit,
cpiscnpo c tumulo levatum cst mcdio saculo ix, cuju.'> sacrasguc B. Basoli reliquias in ea recondidit anno
rci hiiloriam a Frodoardo pm^tcrmi.sStim habes infra. Inc. Vcrbi 1121, regnante Ludovico rcge Francor.,
Interim monitum lectiirem volumus, S. Basoli coriiu.<: anno rcgni 13, archicpiscopatus vero D. Rodut/i 14,
vrxler ipstvs baculum in proprio monasterio a nostris uli in caps,r sunpeduneo legitur.
nonori/icentissime asservari in argentea theca, quam
659 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 660

LIBFXLIS
DE T11AN«LATI0NE ET MIRACULIS S. BASOLI CO.NFEysORIS

AucLort Adsone abbale

(Apud Mabill., Acla sunctoruyn ord. S. Bened., Sae^uli IV parte ii,p.l37,ex ms.codice coenobii S.Basoli.

OBSEIIVATIONES mEWJE.

Historiam translationis seu elevationis S. Basoli ab Adsone abbate Dervensi sub annum 980 scriptam
fuisse diximus in s;i'cuio secundo, ubi ejusdem sancti Vita rclata est. Hanc Adsonis lucubrationem hic
exhibemus cum nonnullis rniraculip, quorum aliqua commemorat Frodoardus, nuUa, quod sciam,trans-
lationis menlione lacta. .\n vero Frodoardus ex .A.dsone, an Adso ex Frodoardo quasdam mutuatus sit,
niihi incompertum nam altcr alleri .cqualis 1'uit, tametsi Frodoardus annis fere viginti ante Adsoncra
;

decessit. Utrum canonici vel monacbi in coenobio S.Basoli tum, cum translatiocelebrataest,exislcrint,non
satis liquet. Certe anno 882 .jam locum insidebant canonici monachis suffectijUt testantur litteraiexcusa-
toria; clericorum Rcmeiisium ad Hildeboldnrn aliosque suffragancos, quibus sese purgabant ex co, quod
mortuo Hincmaro de futuro succcssore ante visilatoris advcntum tracfaverant.Demum canonicis abjectis
restituti sunt monachi anno 952,utexFrodoardo ad,Vitam S.Basoli observavimus ct sub secundo abbate ;

Adsonc, Odolci jirimi post restitulionem abbati.s successore, .\dso Dcrvensis abbas hunc libellum exaravit.
In illis priniordiis apud S. Basolura utcunque viguisse litteras, colligimus cx Gcrberti epistola 7, in qua
Plinium et Eugraphmm exS.Basoli aut Orbacensi monasteriosibi perscribiabAirardoGerbertuspostulat.

Cap. I. Monasterii S. BasoliinstauraUo,ejusdemque X ante fuerat repositum, coUocavit. In eadem vero die,
sancti translalio. quahonorificentissimumtranslatumostejuscorpus,
Postquam aulem beatissimus Pater Basolus hinc ipsa etiam dedicatur ecclesia in honore bcati Mar-
ad superna ccelorum Iransierat regna, in illo duo- tini, Christi Domini confessoris, ac sauctissimi Ba-
decim monachorum cocnobio, quod ad radices mor- soli nostri per Sfficula patroni specialis. Htec vero
tis statutum oUm fuisse diximus, longo defluenti translatio simul et ecclesia; sacra: dedicatio Idus
tempore partim propter incursus barbaricos,partim Octobris faota est a praefato Hincmaro, magna; au-
vero propter frcquentes et pcrpetes in regno princi- ctoritatis archiepiscopo ;
qua scilicet dic ipsius

pum discordias, omnis antiquorum Patrum deperit sancti solemnitas recolitur celebrior, quia propter
Tunc etiam et alia monasteria
instituta traditio. populorum (ut diximus) ex diversis et longinquis
sunt suo honore privata, nudala: rebus ccclcsiE, et partibus confluentiam contigit ut haberetur famo-
plurimcC subvcrsa;. sior.Ex eo donique temporc multis et intcrccssio-
Post multos igitur dies redeunte Ecclesiis pace, nibus sancti hujus,multa sunt signa ostensa virtu-
rursus in divcrso montis latere, eo in loco ubi san- tum, qua; non sunt comprehensa litteris ad memo-
ctus Domini egregie conversatus fucrat, ob miracu- riam posterorum. Nos autem quantum nostra italc
lorumassiduitatem.quaeDominusdignabaturopera- j,
aut fieri vidimus, aut certe vera fidelium rclationc
ri per eun, aliud cst monasterium a B.Nivardo Re- jam olim facla cognovimus, sive ea quae a prudcn-
mensi archiepiscopo congruo satis et dccenti opere tioribus historiis breviter notata ipsi perspexiraus,
fabricatum, habitaculis in circuitu juxla cultum ad utilitatem legentium palam exsecuti sumus.
religionis convenienter dispositis. Quando vcro to- Cap. II. Bc illo qui irrcvercnter sancti haculum
tum ejus loci ad laudcm et gloriam divini nominis accepit, cujus pes emarcuit.

esset cortsummatum opus, sed et post multa anno- Longe post beati Christi confcssoris obitum,qui-
rum curricula venerabilis Hincmarus Remorum ar- dam natione nobilis, sed elatus tumore ct bcstiali
chiepiscopus sanctlssimi Basoli corpus aloco,in quo feritatc mentis, ad sacram acccssit ecclesiam,vclut
eratvenerabiliterhumatum,decrevittransferendum. causa orationis. Qui post oralioncm solo excussus,
Hic igitur convocato omni clero suo atque maxima baculum sancti accepit, ac mento suspcnsum,supcr
multitudine populi,prout tantoncgotiodignum fuc- pedem stultus et amens ponit, deinde subsannaiido
thesaurum, dc loco in
rat, efTodicns sacri corporis dixit En baculusistcindicatquamparvulocsl.ilura;
:

quo prius jacuerat,composito quoquc ecclesiastica; Oasolus hic fuerat. Ncc mora hanc blaspheniiam
dignitatis plurimo competenter apparatu. cum can- ultio divina complectitur. Nam pescjus, cui sancli
ticis et hymnisinipsaecclesia multo nobilius quam C baculus fuerat superpositus, cmarcuit, e vestigio
661 DE TRANSr.. ET MIRAC. R. BASOLI. r,c2

putrofacliis^neo imilto posit cuin giavibu-o tiirnitMit:s _\ haliuoral,(iuaiii pas.sivaiiualilas intra crcilalcm diu
do corpnro osl ovulsu.s. Ciirpus ila(iuo ad toniplun» conclusoral.quam conjuxsollicitus pcrsancti liujus
viri Doi ilisi)oiiitur ovolionduni ; (lund taiiiou itacst niorilunicrodidit liliorandain.Jumentuiiiigilurstra-
loco iiilixuni, (|uasi (luoddaiii s^iniulacruni iiiini»nc vit, hac superposita procedcnti sancta» celcbritatis
saxcuni.CuiiKiuo ad iocuin sanoli Uoniii^ii illatum, feslivo conventu, fit ipso cuin uxoro ca;ca unus e
etiam oxsoiiuius deoornorcnl inforciida.-s, ut possot circumstuntium turba. JanKiiic iione itincris illo
olcvari gK^lja, non ost a D(>o ct sancto Uasolo con- suo laliun.' consuniiiiato, bino adliuc rostanlc mil-
ccssa lioontia. /Vl vero ncccssitato cogontc, in Ca- liario,scnsit ctiam in via virlutom sanctr Basoli, (lui

talaunico tcrritorio dcniuni permittitur habore se- non ost passus ut dcvota fides antoquam laborem
pulturam. cxsolveret, lahoris praemio Irustrata remancret.
Cap. III. Dc nuyttstruo^o honins ex vico Curmolensi Nam mox orbata femina mala; possessionis tenebras
curato. dosorit, pinnaculura lempli apcrtis oculis dc longe
Noc illud (^uoiiue silomluni ost (i'iod ad sancti hu- respicit, gaudonsque marito dixit : Gratias Deo et
jusobtontum.divinonutu novimusfuisscconcessum. sanclo Basolo, redditi luminis gratiam rocognosco.
Plurihus osl comportuni.vicum Curmolonsem .Cotir- atque ecclosia; culmcn fulgore video. Indeque se
melois) non longp csse a monasterio situm.Tompus terrs protinus oxcutiene.nudatis podibus reliquum
instabat, quo sancti confrssoris solemnitas annuis itincris quod suporfuerat.celoritor poragit.Ad tem-
gaudiis cclebranda ossot. Illuc se plebs universa plum gratias actura porvenit, ct la^tanti populo
contulerat : promisoui multitudo boxus hunc e di- gaudia majora cumulavit.
verso fro(iuontiani implovorut. Huic (]no(|uo tantoe Cap. VI. Dc quodam admini^(nitore Spemo nomine.
claritatis spectaculo, o.x vico superius illuto inter Qualiler correptus fuit.
popularcsturmasso ctiam quidainimmcrserat, qui Non longe a nostra «etate (20) quidam religiosus
corporisiii massam contracta congorie, gressum vir et vita; probabilis, Benedictus nomine, ipsius
vivo lerens in corporo sepultum, videnlihus quem- monasterii abbas ot rector est constitutus,vir sim-

dam horroroni incusscrat mirabilcm. Per totani plicitati sludens, ct altaris familiam juste ot mode-
lamonroponsab hujus dioi spectaculononabstinuit, rate gubernans. Qui Benedictus decus ecclesiae
ipsopotiu,' omni populo gpectaculum factus,votisui spatiis ampliavit, ot variis donariis cxornavit, et
censum brcvissimum cum aliis plena fide intulit. post nonmodica vitK suoe spatia bono fine quievit.
Cumjamhiemscoelestibusnocturnaessetcclebranda Huic germanus frater, nomine Spernus, Pater eat
celobrilas, divina circa so irruento vestigia, qua; subrogatus.qui fratornis degenerans moribus, dira
dorsualibus inha-sorant partibus, cxtensis nervis cupiditato correptus,vinoquo ad os usque perflatus,
loca sua violenter repetunt, supra podas toste po- C cirpif sibimet aliquando dicere Hic meus germa-
:

pulo eonstitit, et ex inccssu novo Istitiam festivi- nus praedecessor ignavia detentus,ut puto segnitie,
tatis urbis mirantibus auxit. ei lucris hujus familiE nescivit sua lucra docte
Cap. IV. De illuminatione puellx. cumulare. Pracepit ego ipse procuratori suo villa-
Axonam (kisne) fluvium nostrorum multi nove- rum incolas sibi tanquam ad puloal exhiberi;quos
runt.in cujus partibus puella qusdam fuerat,quam por varia disfringens supplicia, sibi bona eorum
a cunabulis invi3aca?citastcnohat.H,TC ferciiuadra- posset violcnter extorquere.-Adest tremens of mi-
ginta annis tali fuerat inclusa carcere pccnali.Quam scra rusticanorum multitudo confusa.injustas sibi
parcntos tandem impositam vchiculo, instante die intcntari'pamas considerat. Tunc ad notum cuncti
fosto,longo oxacto itincre interca;tcras vulgi frequen- rocurrunt auxilium.protendunt manusadtemplum,
tias,ad monasteriumducenle5,pervoniunt,illatisque flobili gcmilu sanctum invocant Basolum. Noc ille

voti suimunerihus,hanc quoqucsancti meritisme- plcbis suac diu querelas sustinuit.Spernusmalorum

dendam oiTerunt. Neque hic defuit profusE pietatis intentator et minarum spirans.nocturno silentio.in
mysterium,nam longe mocroris angustias subito in stratu suo divina virtute confunditur, sensum per-
gaudia commutavit. Qus cffca vcnerat, illuminata didit, medius crepuit, cum fotore nimio pessime
rccessit, ac postea plures vivens per annos, mira- vitam amisit. Familia tremore soluta, cuncti sunt
culuni suum ipsa circumtulit. instantibus periculi libcrati.
Cap. V. De muliere ctrca atquc illuminata. Cap. VII Quod per preces ct mcnta beati Basoli
Aliud siquidem huic non extoto dissimile virtutis Wandalorum exercitut rcdit.
opus geslum reforimus super Goslain itidem fluvio- Propter perseverantes malorum nostrorum ne-
lum ilO).nuidam inter proximos habitans,nativum quitias, has Galliarum partes divina ultio gontili
incolebat cospitem.qui videlicot a loco distaro cer- gladio disposuit tradere feriendas. Francorum re-
nitur dccem et octo ferme milliariis. Hic uxorem gnum 00 tempore regem habuerat Carolum (21) re-

(19) Colsa fluviolus, Cosle, in pago Catalaunonsi
paulo supra urbem influit in Matronam, habetque
vicum cognominem. ubi sepultus S. Gibrianus, ex
Frodoardi lib. iv, cap. 9.
(20) Tempore scilicet domni Ebonis archiepiscopi.
addit Frodoardus, id est imperante Ludovico Pio.
(21'i Carolum Simpliccm inteiligit.cujus tempore
Huncari in Gallias cffusi sunt, scilicet anno 919,
ex Cnronico Frodoardi.

i
663 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 664

gis Ludovici filium, ante cujus tcmpora hoc paga-
norum genus intra flnes Franciaj invisum incogni-
tumquG fucrat.spd aljsque (hibio totiua populi com-
munc fit mcritum nos ultionisincurrissediscrimen
horrcndiim,quia videlicct niodo uljique rcgnatces-
sante charitate materimpietas.lex Dei confunditur,
justitia subvertitur, sccundum prophetiES dictum,
adullcrium, homicidium.perjurium inundaverunt,
sanguis sanguincm teligil iOsec iv, 2), id est pccca-
A. tl-^P. Vlll.De illo qid melaUum deauratum im sum-
mimte tuiris civperat cojtvellere.
Sed qiiia paganorum gcntem semel ingressi su-
mus, refcrre ctiam debemus, qua; diversia tonipo-
ribus facta iuissc cognovimus. Nam quia humaniB
duritiffi non cessat culpa,nonpossuntquoquc super
nos divini judicii cessare flagclla.Alio eteuim tem-
pore ha;c iterum intra Galliasfacta estbarbarorum
irruptio, qui more ferino, quidquid sibi obvium

tum supcr pcccaUim sinc aliqua intorfiositione habuit, cepit, occidit, incenditet vastavit, quorum
cumulando crevit, omnia confusa sunt et corrupta. adventu pra;cognito,dum quisque vita; munimenta
Inter sajculares atque (quod est pejus)intereosqui capit, atquo interitum cuncti verontur, clerici ac-

nomen habent religionis.jam sinc differentia cupi- cepto corpore sancto festini se in civitatem confe-
ditas discurrit, et avaritia, multisque rectns justi- runt. Ouare multitudo gentilium,vacua ab homini-

tia; semitas descreniibusmultiplicata sunt mala in bus ccenobii loea inveniens, divinum non verita
tcrra. Minoratur quotidio Christianorum numerus; defensorem, libere ingreditur, ac propter loci con-
ti

alii in captivitatem abeunt, alii ferro intereunt,alii gruentiam cum universo comitatu tota paganorura
inter pcsnas ct cruciatus dcficiunt,alii pr<efocantur statio ibidem collocatur. Huc etiam strages quam-

aquis, alii manibus ot pedibus dctruncantur, alii

plurimam et spolia passini insectantes, ex divorsis
flammis injecti comburuntur, alii captivi ducti ex-
partibus prasdatu revertuntur.Interea dum turricu-

stinctis cadaveribus crudeliter sunt per vias pro- lain in summo ecclesia^ positam doaurata conspi-
jocti, alii ex captivitate redeunt, proh dolor! mise- ciunt spocie refulgere, eorum unus auri cupiditate

pauca) cxtra urbes re- ductus, cui videlicot viciuiE raortis crat interitus
randi. Exersa? suiit vii!a3,

manserunt ecclesia; ; exstinctis colonis, vacuae re- prffifinitus, per tecta repit, culmen templi conscen-
lictaj sunt terrsc.Hujus igitur dotcstandsegentis for- dit, ac fulgida metalla convellere ccepit. Sed cum
midine, quando primum se rumor per has parles in id operis esset irreverenterintentus.divinam ex-

famavolantediirudcrat,prffisidiisquiquemunimenta perlus a loco non deesso custodium,subitoperlecta

Tunc quoquc collecta sancti confessoris

capient. rotatus in prcBCOps datur,atque confractis membris
non modica multitudine, clerici omnes in unum ad terram perveuiens, debita mortis pu;na corri-
cum pitur.
conveniunt, sui patroni sacro pignoread civi-
tatem delibcrant gressus intendere;relictisque non C.\p. I.X. De barbaro seu IVandalo, qui comu allaris

sinc mccstitia propriis sedibus, illa sua domestica C ut convclleret temere apprehendit.

undique turba,tuiisis pequentepectoriLua ad vi-

in Iterum alius quoque sacrum altare indigna per-
cum cui Pusiolos(Pu/jiVu.t)nomen est,fluvio Vidula; conscenderedum cornu altaris temere
vicacia iiisus

(/u Yesle) contiguum duobus jam miUibus pervene- approhenderet,ita rnanus ejus subitoinha>sitsuper-

rant. Tunc clamor mcesti populi in cxcelsis attolli- posita marmori (22), ut cum magis posset abrumpi,

tur,confusa; lamontis voces longius inccssanterau- nullatenus posset avelli.Cerneres captivam bealiam

diuntur olamantium atquedicentium:0 sancto Dci, absquc cutenarum vinculis uno etare in loco divina

quid estquod taletibi adhibesobsequium.talcmque virtutc confixam.Interea barbara mirarimultitudo.

tibicolligiscomitatum? quotesequcniur? curlocum ne se par ullio constringeret, horrcsccre ac numen

luum sic vacuum esse pateris ? IUis ita se terru)
invisibilu bruta audacia pra;sentialitcr persentire :

prosternentibus atque clementiam Dei et sancti sed hunc ita revinctum,alii itaremanerenenpassi,

Basoli deprecantibus,ut si ab hac auditionealiquid hinc inde circa manum appositis bipennibus.lapi-

sibi deberet noxium oonlingere, corlum aliquod dem concidentes, tandem gentilem solvunt, parti-
daret indicium, ne esset necesse amplius fatigari culatamenmarmoris rnaiiuejus perpetuatenacitate
populum. Tanto pondere mox sancti gleba insolubililer adha;rente. Hoc itaque tale pondus
flgitur,
'^^'1"'^ ad terram suam deferens.virtutis sancti Ba
ut non ultra quam in vicinam ccclesiam divertendi n '''^

facultas concoderetur, ubi imminentem noctem vi-

^ ^"'' '^"^"'' pra;dicalor rcferentibus ex captivitate

giliis transigunt. In crastinum cum sui proteetoris

quamplurimis visus est adsuos jamarentebrachio
auxilio, omnos ad propria redeunt. Pra;dicta vero pervenisse.

paganorum gens,oo quidem temporc ecclcsiam snn. Cap. X. Deillo qui cnm uxore incidit in latrones.

ctiMauricii non transiit, qua; est sita in confinio Ouidam quoque antiquus (23) Ilcmorum mctro-
Campaniae ac silva; Arguonna;. polis, etsanguine et sedulitate multis nolissimus
civium, semel in anno ad sancti Dei c(Enobium

(22) Istius miraouli meminit Hugo Flaviniao.Vb- tera ipsain lapidi.s in omniam admirationcperferre
bas in Chron.ad ann.'J'-!7, his verbis » In ccclosia : cogcretur ethnicus. »
S.Basoli cum quidam Hungurorum ascenderc super (23) .'\vunrulum matris pu,-e,nnmine Flawardum,
altarc nitens aixum manu applicuisspt,manuse|us appellat Froduardus, atque duos cidem Flawardo
adh;esit lapidi, nec umnino (juivit evelli.donec cx- filios in S. Basoli coenobio Deo servientes fuisse.
tcris saxum circa nuuium ipsani incidcntibus.par-
 fifi:; PE TRANSLAT. ET MinAC. S. nASOLI. 666

eonsiiPvernt rolfirnn portmdoro prcssuin, oii|iionH A •".'''iis ovapriTiliir. ut siint nnturfr avida-.nd rontcm

suaruin ox raoiiltatil)usroruinoju»ilpnili)oi Iriitribiis sancti Unsoli, ciijus suporius montionom fooimus,

nil nuj^mcntum .justili.-c ilovotius iro ministratum. incnute pcrvcniunt; ubi oum frcqunntcr indignis
Qun ouni alii|Uiinilo solilo nioro voniro liocornorot, haustibus saori fontis nqiins nil lambcrc prohibon-
ot snnoli oonro.^^soris liitniili.-^ i]u.vdiuii liirpilnlo sun tiir, omnia illa cnnici mulliludo vorsa in rnbiem,

offoronda soouni assuinorot, Uitronos nlVondit in ili- conlossoris sancti injurinni prcna fiiriiili dignilor

nore. Cui mox oiiniis iliripilur, oninis dolnta poou- cxpiavit.Ssd noc cimqiiiovit ira tol molibus divi-
nin ad spolium rclori|iiolur, comitantis uxoris uni- nilus cxcitnla.Nam ot ipsc indnbitus dominotorsi-
vcrsa.siut iila sunt muliorum^ornamontainpr.udain niili vindiota corripitur, qui inimici polnslati tra-

rcilipunlur. Ilis acroplis grcssnm lalronos corri- dilus totus confunditur, amittit scnsum,forrn reli-
piunt, hos infolioitatis damno ino^ror ct anxiotas pntnr, nc oiroumsoptiis aniontia noo hominom so

confiiilorunt.At inulinr doloro stimulala dospondii. cognosoit, qui immiinda animalia n saoris templi

qucrclosissanctum Doi capit inclamarc vocibus, sollicitus arcore contompsit. At voro familinribus
diccns,non so rsse doincops scrvorum ejus acturos ejus sanctum Hasolum pio concIamantihus,.ic locum
ohsoqninm,si sic eos nhiro sinprct non forondo pr.i!- munorihus honorantibus, tandcm curatus insania,
siilium.Postvocosaulom lainonlisconvnlsas ot gomi- r. oavil sorvare rovercntiani, cujus in sc mcminerat
tu,Iatronumoquiohrigoscunt,iit rixasimulacradcxtra o.xorcilatam ultionom.
Ia?vaquo nec ad modieum noxihiiia.Cum pr.rda sua C.\i'. .XII. l)f pinccrna inipiidico.
misoros horrcro conspiccr03,cosquc divino quodam IIiijus voro ad obscquium potontis cura quidam
numinc ad injuriam sancti vcluti saxa rigida uno domestica pinccrnm gercbat officium,vir levis nimis
in loco iinmohilosh.Troro non sineadmirationo pcr- ot fronos rcspucns contincnti.-c, promptus ad actus
pendcrcs. f,um itaquo diutius ad so inviocm rota- illicitos. Nam sacro tomplo pnrln oocidentaliadhic-

rontur, tandcm iiitor so oonforunl, ob suam contra reiis quoddam priori obvo struotuni parvum fuerat
innoeentcs tomcritatcm factam divinitus se tencri, habitiioulum, in quo udhuc clausuris cxstantihus
iic nisi resipiscant.pcnitus aboundi privarilicentia; rebusque aliis' deputatis, ara; jam collapsaj cer-
initoquc consilio ad eos quos rcbus injustc nu- nitur indioiiim. Hic doniqup illo dormitaro soli-

davcrant, tropidc redcunt, qiiibus cunota rcsti- tus, cum nimium urgeretur vino, noctis
opotato
tuunt, et utsuonim voniam doprocentur facino- opportuna socutus,uni cx grogo faminarum vi irre-
rum, pudore porfusi oxposcunt. Ita sancti Basoli verenter jungitur,tanquam beatiis Bassolus aut suo
suffr.-igantc sibi patrocinio hostibus in via relaxatis, abesset loco, aut quasi clementcr fercns noUet pu-
isti devotiores facti.ad dcstinatum properant coeno- nire facinus. Sed is qui scmper fucrat amicus pu-
bium.gratias Dco et sancto suo confessori pro in- C dicitia-, non est p.assus juxta se nefariam temerita
dultis sihi bonoticiis referunt, l.Tti quod detulerant tem inultam rcmanere. Nain inter sibi familiures
olTorunt, donariis lociim honorant.ac deincops an- tencbras d;emone corripitur, gravique supplicio in-
nis singulis quod cocpcrant, animis promptioribus corpore laniatus, astrictisiiuc fortius
foliciter toto
cxsolvunt. nexualibus tanquam eireralum animal ad arbo-
loris

Cap. XI. De rcctore qiti noluil prokibcre canes a rom religatur ulmum.Diversorum utique monstro-
fonte. rum vnces imitatus cum canum latralihus sua mom-
lllud dcnique reforendum esistimo, quod cum hra ipso exuleerans, post longos cruciatus ad invo-
idom locus sacros olim deoentor satis habita; ca:>pis. cationemrursusconressoris Christi Basoli dffmonio
set religionis amittcre cultus,nostri sa;culi jam rao- solvitur, ne quid illic tam indeccns pr.TSUinerct
ribus depravatis, coonobium cuidamcum rebus est agere de ca-tero castigandus.
laico Francigona? in jus dominandi conccssum.Nec C.4P.XII1. illo qiii tertio monilus ccclcsiam adiit,
Dc
niirum quoque.cum iier ca tompora etiam sedes pon- sanitalcm intcgcrrimam rccepit.
el

tificum suhripucrit sihi lemcrilas inopta s,t?cularium Sed nec prenicndum silentio, quod non parvo
potostatum ; et ubi abhatcs aut religiosi viri prius cxccdcnti tomporeperaures effluxerat plurimorum.
scdere consuevcrant, insipientium jam facta con- }) cujus facti est innuinera testium multitudo. Maxi-
venticula terreni fastus et vaniB multitudines loca mum inter principos regni animositas accenso fo-

possidebant, sicut propheta sanctus, lapidos san- mito divortium fuorat concitatum, quibus neutri
cluarii dispersos ingemuit (Thren. iv, 1}, et sacris parti cedentibus cuncta irarum pondera,castri quo-
elatos stationihus oraculis ostendit. liiic
siquidem quc Catalauncnsis sensere dispendia. Nam grav-
cui possidenda tanta res fuerat, generc quidem undique excitata mullitudine, quodam Basono praa-
clarus, sed animis et vultu cerncbatur nimium effe- duce, facto impetu assistunt ma-nibus, ac flammis
ratus. Hac igitur sibi stationo concessa vir s.x>cu- universa committunt absorbentibus, ubi laxatis ha-
laris suam illis cngit faniiliam,oiT!nobii sedos occu- benis toto rognanto incondio, nil superosse poluit
pat,res suas convehit, apparalum componil, alquc coacto in cineres muniripio, ignibus quodammodo
hic polissimuni niansitarc decornit; illio tnnstrinas Trnjanis reviicnlibiis. Iluic lanto facinori quidam
,
mulicrcuIarum^coUocat, ct greges canum plurimo- Bclgica: provinci» interfuisse tradilur,cum cEteros
I: rum. Interea dum solutis babenis palantes canos quidem. tum huuc quoquo ultio divina impunern
 668
667 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS
morbo coikusso intolerabili, A pla volentium paucis cJidisse sufficiat.Cum qiic ge-
n siverat.Nam
abiro no»i .^..^
distenditur, storum excellentiora solummodo lectornolaia depre-
in modum utris pars laleris tabefacta
excruciatus dolori- henderit,sublato prolixitatis taedio gratius ista sus-
ac per diuturna tempora vivis nusquam
singulis infelicem animam pene intra cipiat, et noxia scrupulositate animus
bus, diebus
Nubatur evacillet.Nam si cuncta qua; gesta sunt,casa; mcm-
faucos volvens solum exitum prajstolatur. tene-
familia, descritur a conjuge pro- brana; susciperent,non brcvi Historiaclimata
substantia, caret
diccrc
jam cadaverexanime. rentur. His ante omnia providi vera cautius
pria.abjicitur a cunctis,velut
effusius non obesse. Sicut autem qui
et fastidiosis
Inter hadc itaque po^narum incendia,pcr visum cce-
cibo semper uno alitur.tsdio gravatur, alternisvero
nobium sancti confessoris adirc tertio monitus,
Baso!i,cum vesci delectabiliusmens trahitur sio si verbapro-
:

nullo modo se salvari nisi virtute sancti fastidium de

dixius cudendo pertrahimus,verborum
usque ad ea tempora nec nomen ipsius.nec locum facimus,et taa-
imponitur ad verbis congerimus. Hic ergo finem
audierat. Tandem fcretro semivivus
quam post emensi dispendia gurgitis laboriosum
locum devehendus, uni cum adhuc vitae diffidens
navis nostrs non sine mercedis fructu quieta
sta-
panlulum orationes animo despcratus effunderet.ac humi-
aliquid prEelibasset;
UquorisaiiquiupriKimdsscL, tione
i.u.i.. finem
..w.." religamus,
.^"e -, -d --
agentes Deo gratias
«
6 sepulcro sancti misti liquoris
eseuulcrosancti
reviviscere,ita liter, qui nos per sanctum confessorem
suum Ba-
rediviva coeperunt membra paulatim mces-
Lf temnoris
temporis saluti redditus, " solum et miraculorum honorat insignus,
insigniis, ct inces-
et
quod non post multum
„.... n.nlh,n.
santibus adjuvat patrociniis, favente Domino
nos-
tantffi incolumitatis exatitit, quantam nunquam
tro Jesu Christo, qui oum Patre et Spiritu sajicto
fuerat cxpertus.
vivit et regnat Deus, per omnia aajculorum sfficula.
Plura sunt deniquc quas do hujus beati confessoris
actibus visa vel audita referuntur nos
tamen hxo
:
Amen (23* ).

cxem-
ad utilitatem logentium,humilitatispersequi

in ms. codice Historiola de re-

Eo igitur anno, id est anno Christi 1108,
obtinuit.
Sequebatur
quidam Lotharingus, nomine Dominicus, corpore
(•^3)

lationc corpori= S. Basoli in ipsius

canobium anno
S. Basoli clientes ob corpons
cum breyi-
saccrdolii nodulfi archivpisco]n facta demorc.
procerus,
primo et sanctis oflicmm exhibere de-
pcr sin- tatem subsannaret,
Moris quippo csl,nl luijus bcati viri corpus dicitur sed
ad Indi- trectaret; illico a d*monio corroptus ;

gulos annos ababbale monaslerii cl fralnbus

ctum liemense defcrulur,et fuclo sermone a pontilice
mox faoti posnitens, cooperantc Girulfo probatx vi-
mfestatione li-
dedu- tx monacho, meritis S. Basoli hac
ad populum,rursum ad lucum sibi dcstinatum
haclenus in secunda Feria Pentecostes beratus.
eatur :qnod

YIT4 S. BERCHAHil
ABBATIS ALTIVILLARENSIS ET DERVENSIS PRIMI,

/jucLore Jdsone.
Compendicnsi et Comuzati Promptuario.)
(Apud MabiU., Xcla SS- ord. S. Bened. Sccc. 11 p.831,ex ms.cod.

OBSERVATIONES PR^VL^.
rudi et
1 Acta S Bercharii [S. primum quidem ab auctore anonymo descripta stylo
Dercaire] abbatis
impito leinThraUas Dervensis post n^^^dium s.^culum x, expolivit (^^J^^V^^^y^^^Z,
anonymus hbro sequenti "''^ao. a« fxfrtmt
m
vroWctoris noslri Dercharii,mnu\l monachus, Dervensis
llundtx spectnbMs, sparsU tottus Galli.-e orts, ^u^ ca,.nu.
5a.fPrrom.HW,.,«r; »^"'^/-^-«f
LbebJntur ct afc,h7a.Et Krodoardus Ecclesia. Remensis canonicus
m
H t Rem bb. n cap -7 1^«^°
pcrstrmxerat. Adsonis lucubrationtm a ''"'^°'^^\,'^r' '^_.
ante \dsonem S. Bercharii gosta qu.-edam no-
Trecassmo. cum ms. cod^al batiK
hm cditam Si'a cum subjecto libro Miraculorum in Promptuario h'storiam na„e.sc. non
quando antiquiorem S. BoTcharn
it" Compei^iensis collatam hic exhibemus, at genmnum Adsoms es.c
lctum
auctoris nomen
Hcuit l^mss. codd. isti Vit.-e non pr.-efigitur .\dsonis
:

libri Miraculorum, qui subsequi solet, versus

primi persuadent. ab
nosiro usuaiu. \-^
veternmo exemplari
2. S. Bcrcharii nomcn in antiquis Fastis
desideratur. In ,,_i_.,
_„^
aunis octingentis exaruto S. Borchariu:
se fort, momoratus XVII Kalend. !Sovem'
Uervo monastcrio S. licrcharii marlyris
Calvi alioriiinque litteris Ucrchnrius sanci,ic (^1^^....^.*.,«., ^,,.^ _•.-,«... .-.-.,_. ,

;,i„„t..,. npcitns nua-

dicitur. Eum nmrlyrem vocant, pro more auctorum mediffi aitatis,
qui viros P'0« .^'^"^,^,^
Avornonim. J"^Sorum,
"^^n, ^<J«
z,^<;d«-
cumque cx causa ilartyrcs appollabant. Sic. S. Pr^eiectum "'''«ii»'''"''
Mosomagensi tom. -f
garium .«^duorum episcopos .irnulfum in Porciensi Comitiva (utim
;
Chromco
 669 DE VITA S. DERCnAHII, 070
cil. .Vchrriani lcRitur) a Intronihux iiitcrlVctiiin, AdalimMum S. lli-rli-inlis iniirilum, Ediumlum Angluiuiii
rogcin II novorcii ncraliiin, alii)S(]uc iiuaiiipUiics marlijruin iiDininc cxdrnaiit. In Aclis S. Lcoilc^^arii ab
Biionyino ilcsi riplis lc^iintur lii vcrsus, ciip. Ti I\'rr ciiiiii wlro xsliimiiulum rsl, rniii (Uunleijarium) forini-
:

dassc marljirium. .Viim cum priilrm prr i/iici/n/rtm iiiDiuirhiim iinminr llrrrharium ; iii Ikimiiiira nriui ilu suo
ei fuissrt intcritit nuntiatum, ilir imssionis Doinini rrurntum rnjis ailiit i<alrntiuin, clc. (Jiioil an S. ilcrcliario
abnnti pnasil apliui, Iccloris jinliciuni csto. Ccrtc S. licrciiarius Waiinrruin loniwnlorum S. Lcodcijarii
rcum sccuiii pcriliixissc llicrosolyiiiain ilicilur in lili. Mirac. iiiini. il.
;{. S. Hcrcliariiis pra'lcr varia oniloria .cililiciivit iliio iiionnstprin, Altivillarcnsc priinum, pnstca Der-
vcusc, i|uilius ipso prfcfiiil. Altivillarciisc |IIiiutvilIcrsI iliicccsis [loincnsis nd Matronain Ihiviuin,
quailo inilliiiri ii civilalc Uciiioruin, srcuiulum rnjulain 1'atnan .S. Ucnrdirti rt Coluinlmni (iili in Nivo-
iiis scii Uciuorum autistitis Charlii a Siunmarlhiinis vul)^'iilii, a I*"riiiIoarilii lianliita piTcfcrlur)
Niviirili
coiiilitiini psl llprvcnsp |Monstipr-on-l)crJ vcro iu Partcusi |lc Uarlliois) (^iiinpani.T pnf,'o, diicccsi (^ala-
:

launcusi sulijpclum, '1'rcrassiniP linitium ail fliivium Vicjcrani !la Voirc| suh rrijuln S. licnidirli itiiipin
conslructum ii S. licrchario lcrlur iii iiislrumcnto Luilovici I'ii iiiip. aniio M|,") concesso, (inod Saininar-
Ihaui post Chcsuium rclulcrunl. Viijet cliiuii iiunc ulrumi|uc mouastcrium siib licnciliclina S. Viloni
congicpatioiip; Altivillarcnse iiuiilpni S. llclcnic rpliiiuiiiruiii cultu illiislratum Dcrvcnso vcro cjusdcm ;

sanctai capitp, oppidulo ct jurisdictionc spirituali, ijuam in ipsum oppiduluin ct vicos (juiiKiuc nionastcrio
subjectos ciercct.

PROLOGUS AUCTORIS
I. Cum gloriosas virorum illustriuni iialmas ac A gloriosi summalim pprstringpre cupientps, tanto
pnuiiiia mcritorum, sancta pcr orbcm et univcrsalis hanc narrandi inateriani sumimus.quan-
diflicilius
coiiipetcntis obsequii runctionibus solomniter pcr- to ad explicandam hujus opcris magnitudinein
solvat passim mater Ecclesia catholica, nos quoquc nos impares essc sentimus; scd non est illi dif-
pro infructuosi ignavia silentii multandos fore ficilo elingucm in vorba rcsolvcre, quem con-
arbitror, si gcsta ivjus lateant, cujus spocialiter stat muta otiam elcmenta consonis vocibus solcni-
apud nos et virtutuiii cxubcriit copia, et saucl;c uilor pro5dicarc. Ea itaque proscqui intcndimus,
institutionis rcfulgcnt incrcmcnta, pra-^cipuc cum qua'. vel ab ipso domestico sanctissimoque ejus
facta praicedcntiuin, salutis sit matcrics ad me- collcgio notala claruerunt, vcl postca diviito benc-
moriain rclata postcrorum. Actus igitur ac labo- ficio ipsius compensata meritis, ajtati nostriE por-
rum certamina B. Bcrcharii abbatis ot martyris ferri potuerunt.

IIVCIPIT VITA
Bercharius nohilis Aquitanus. B muneris in luce prodeunti, more Aqui-
ctificationc
2. Prioris monimonta tcmporis pagum Aquitani- tanico Bererum [«/., Bereumj a parontibus inditum
cum ortus ejus tradidore ac generis fuisseexordium. constat fuisse vocabulum, tanquam ab ipso jam
Parentcs ejus vita venerabiles et valde religiosi in nascendi cxordio bona; heereditatis herum.
vita sua, exteriore affluentia rerum non mediocriter 1^'ivardo agente litteris imbuilur.

decorati, ot (quod longe cst excellontius) quodam 3. Eo temporo Francorum imperium rege Chil-
singularis innoccntiac ac inter suos felicium proven- dorico (2-1) felicissime disponentc, viro quidem rc-
tuuin privilcgio insigniti ; qui cum conjugalis pudi- bus bellicis putcntissimo, circa Ecclcsiarum autem
citioe jura lldci intcgritate servarent commodis tem- Dei cultum devotissimo, B. pontifex Nivardus san-
poralibus pra;cellcntes, divinorum tamen operum ctitatis ac religionis magnitudine toto Francorum
pia intentione studio perflagrantes, supernae dispo- orbe famosissimus, apostolica auctoritate coelestem
tantam ac talem meruerunt so-
sitione clementi;c in terris vitam agens, sanctiE Romorum pra'side-
bolem accipere, cujus institutione et meritis in bat Ecclesia!. Qui quia esset plenus auctoritatis et
ccclestibus castris niveas militantium innumerabilis grati.T, cum petcretur quoque divorsas terrarum
multiludo bonorum fructuum palmas perferret, ct n vel nationum tam pro vita; morito quam etiam do-
multiqlex antiqui deceptoris versutia ablatis fide- ctrinaa affluentis eloquio partes invisere , fines
lium animarum spoliis deperirct. Quod facilc est Aquitanise aliquando contigit expctisse, atquc ad
deprehendere, si quis altioribus abstineus, h.-cc illud usque pracdium traditur pervenisse, in quo
pauca in conscqucntibus dignetur advertere. Cui viri Dei parentes videbantur propria statione rese-
videlicet ex niatris utero cum diviiii jam tunc san- disse. Nain inter caHera qua' ex dutc supcrnaB

(24) Solemne esl auctoribus, qui res gostas san- non ab Eustasio, scd a Waldeberto seu Walberto
ctorum litteris uiandavorunt, ut quo quisque rege abbate; anno circa 050. Altivillarense cccnobiuni
floruit, eodcm natum osse aflirment ; ijuod hic orexit, Dervense anno circa 670, deniquc anno (ut
,
quoque ab Adsoue factum. Bercharius Clulharii II aiunt) 084 obiit.
principatu natus est, apud Luxovium admissus est
 ;

667 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 668

abirc non siverat.Nam morbo cor«cusso intolerabili, ^ pla volenliuin paucis cJidisse sufficiat.Cumqiicge-
in mcidum utris pars lalcris tahefacta distonditur, storumexcellentiorasolummodolectornolatadcpre-
ac per diuUirna tpmpora vivis excruciatus dolori- hendeiit,sublato prolixitatis tsdio gratius istasus-
bus, diebus singulis infeliccm animam peno intra cipiat, ct noxia scrupulositate animus nusquam
fauces volvens solum exitum proestolatur. Nubatur ovacillet.Nam cuncta quajgesta sunt,casa; mem-
si

substantia, caret familia, descritur a conjuge pro- brana; susciperent, non brevi Historiaelimala tene-
pria,abjicitur a cunctis.velut jam cadaver exanime. rentur. His ante omnia providi vera cautius dicere
Intor hai^c itaque pccnarum incendia,per visum cob- et faslidiosis effusius non obesse. Sicut autem qui
nobium sancti confossoris udirc tertio monitus, cibo semper uno aliturjteedio gravatur, abernisvero
nuDo modo se salvari nisi virtute sancti Basoli.cum vesci delectabilius mens trahitur : sio si verbapro-
usque ad oa tempora nec nomen ipsius,nec locum dixius cudendo pertrahimus,verborum fastidium de
audierat. Tandem feretro semivivus imponitur ad verbis congerimus. Hic ergo finem facimus,et tan-
locum devehendus, uni cum adhuc vitaa diflidens quam post emcnsi dispendia gurgitis laboriosum
panlulum orationes animo desperatus effunderct,ac navis nostras non sine mcrccdis fructu quieta sta-
6 sepulcro sancti misti liquoris aliquid prailibasset tione finem religamus, agentcs Deo gratias humi-
rediviva coeperunt membra paulatim reviviscerc,ita ^ liter, qui nos per sanctum confessorem suum Ba-
quod non post multum temporis saluli redditus, solum et miraculorum honorat insigniis, ct inces-
tanta; incolumitatis exstitit, quantam nunquam santibus adjuvat patrociniis, favente Doinino noa-
fuerat cxpertus. tro Jcsu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto
Plura sunt doniquo qum do hujus beati confessoris vivit ct regnat Deus, per omnia sa;culorum sa;cula,
acLibus visa vel audita referuntur : nos tamen ha:c Amen (23*).

ad utilitatcni legentium,humilitatispcrsequi exem-

(23) Sequebatur in ms. codice Historiola de re-
laliono corporis S. Basuli in ij^sius cttnobium anno
priino sacc rdolii Rodulfi ar( kicpiscopi facta demore.
Moris quipjio cst,nl luijus licali viri corjnis per sin-
gtilos annos ab abbate inonastcrii cl fratribus ad Indi-
obtinuit. Eo igitur anno, id est anno Christi 1108,
quiJain Lolharingus, nominc Dominicus, corpore
proccrus, cum S. Basoli clientcs ob corporisbrevi-
tatem subsannarct, ct sanctis oflicium exhiberc dc-
trcctaret; illico a dajinonio corrcptus dicitur sed ;

clum Itenicusc dcfcratur ,ct facto scrmone a pontificc mox facti pa^nitens, cooperanto Girulfo probalxvi-
ad populum,rursum ad locum sibi dcstinatuiu dcdu- ttr monacho, mcritis S. Basoli hac infestatione li-

eatur : quod hactcnus in secunda Feria Pentecostes beratus.

VITA S. BKllCHARil
ABBATIS ALTIVILLARENSIS ET DERVENSIS rRIMI,

yJuclore ^Jdsone.
(Apud Mabill., Acta SS- ord. S. Bcncd. Sxc. II p.83i,ex ms.cod. Compendiensi et Comuzati Promptuario.)

OBSERVATIONES PR/EVL/E.

1. Acta S. Bercharii [S. Dercaire] abbatis primum quidem ab auctore anonymo dcscripta stylo rudi et
impolito, dein Adi-o abbas Dervensis post medium sajculum x, expolivit, Gesta hujus sancti ac piissimi
lirolccloris noslri Berckarii,inqi}'d inonachus, Dervcnsis anonymus m
libro sequenti Mirac. atl e.Tlrcmum,
quoad potuit, comens lepore facundix speclahilis, sparsit totius Gallix oris, qux catenm inculte exaratu.
habehanlur ct ahdita.Ei Frodoardus Ecclcsi;e Remensis canonicus in Hist. Rem. lib. ii, cap. 27, paulo
ante .\dsoncm, S. Bercharii gcsta qu.-edam pcrstrinxcrat. Adsonis lucubrationom a Nicolas Camuzato
jam cditam una cum subjecto libro Miraculorum in Promptuario Trecassino. cum ms. cod. abbatia' no-
sti\-E Compcndiensis collatum hic exhibcmus, quando antiquiorem S. Bcrcharii historiam nancisci non
licuit. In niss. codd. isti Vita; non pr.eilgitur Adsonis auctoris nomon at genuinum Adsonis cssc felum
:

libri Miraculorum, qui subscqui solet, versus primi persuadent.

2. S. liei'charii nomen in anliquis Fastis desideratur. In veterrimo nostro Usuardi cxemplari ab
aunis octingentis exarato S. Borcharius manu quidem secundaria at qua; annos quadringcntos facile pr»
:

sc fcrt, mcmoralus xvii Kalrnd. yoveyiih. (qucm Iranslationis ejus diem esse inferiusdicemus)his verbis:
Dervo inonusterio S. Uerrharii niarti/ris atque ahbutis. In fliplomatibus vero Ludovici Pii .^ugusti Caroli
Calyi ali(jnimque litteris Bercharius sanctus pivvdicatur, ejusque corpus in Dervensi numuslerio requiescre
dicilur. Eum marliirem vooant, pro more auctorum media; aitatis, qui viros pios violcnter necatos qua-
cumciuc cx causa Martijres appcllabant. Sic. S. Pr;ejectum Avcrnorum, Tlieodarduin Tungorum, Leode-
garium .Eduorum episcopos; .irnulfum in Porciensi Comitiva (utiin Chronico Mosomagensi tom. II Spi-
 auDuii piiHsii iiiii.ii-i, ii-('i(ins jiKMciiim csKi. L.cri(; ^. licrc-iiaiiii.s niiiiimitiit tfiintiiwi um .j. i^LiiuLtjtuti
reum scciini iioriliixisso llicidsnlyiiiain iliiilnr iii lili. Miiao. iiiini. II.
3. S. Dorohariiis pr.Ttor varia or.iloria .Tililicavit iliio nuiniistoria, Allivillarcnso primum, postea Dnr-
venso, qiiilms ipso pnoliiit. Altivillarciisi' (llaiilvillcrsl iliicoosis Konicnsis nd Malronam lluvium,
quartii inilliari a civitalo lleiiiiiriini, sccundiim irijulani 1'titnim. S. Uctudirli cl Coluinliiiiii (uli in Nivn-
nis scu Nivarili Uoiiioriim antistitis (.".li.arla a yaiumarlli.inis viilt^ala, a Froiloanlo lauilala |ir;rfi>rlur)
coiulituni osl Dorvonso |Monstior-cn-UorJ voro in Partcnsi (lo 1'arlliois) Cainpaiii.T paj^o, (liioocsi Clata-
:

launeiisi sulijootuiii, Trccnssin.T (initium ad flnvium Vigorani 'la Voiro( .s»/) i-cfjulti S. Itcn,dicti itidom
construotum a S. liciTliario lertur iu instrumento I.,iidovici Pii imp. aniio Hl,') conccsso, (|uod Sammar-
tliani post Cliosiiium retuloruiil. Vigot otiam nunc utruiiKiuc moiiastorium sub Uenediclinn S. Viloni
conj^ropationo; Altivillaronsc quidoni !>. Hclon;o roli(]ui;irniii cultu illustratuiii ; liorvensc vero ojusdcm
sancla) capito, oppiilulo et jurisdiclione spirituali, ([uam in ipsuni oppidulum et vicos (luimjuc nionasterio
subjectos exercet.

PROLOGUS AUCTORIS
). Cum gloriosas virorum ilhistriuni p;ilmas ac A gloriosi sumniatiin porstringere cupicntos, tanio
lir;eniia moritorum, sjincta pcr orbcin ct univorsalis diffieilius hauc narrandi materiam sumimus.quan-
conipetentis obsoipiii functionibus solcmnitcr por- to ad explicandam hujus operis magnitudiuem
solvat passiin mater Ecclcsia catholica, nos quoque nos impares cssc sentimus; sed non est illi dif-
pro infructuosi ignavia silentii multandos fore ficilc elingucm in verba resolvere, quem con-
arbitror, si gesta cjus lateant, cnjns specialitcr stat niuta etiam olomcnta consonis vocibus soleni-
apnd nos et virtuluni
exuhorat eopia, et sancla- nilcr praidicare. Ea ita(]uc prosequi intendimus,
inslitutionis rcfulgent incrementa, pra^cipuo cum qu.T vol ab ipso domcstico sanctissimoque ejus
facta pra^cedentium, salutis sit matcrics ad me- collcgio notata claruerunt, vcl postea diviiKi bene-
moriain rclata postcrorum. Actus igitur ac labo- ficio ipsius compensata meritis, ajtati nostra; pcr-
rum certamina B. Uercharii abbatis ot martyris fcrri potuerunt.

INCIPIT VITA
Bercharius nobilis Aquitanus. B muneris in luce prodeunti, more Aqui-
ctiflcatione
2. Prioris monimcnta temporis pagum Aquitani- tanico Bererum [al., Bereum] a parcntibus inditum
cum ortus ejus tradidere ac generis fuisse exordium. constat fuisse vocabulum, tanquam ab ipso jam
Parcntes ejus vita venerabiles et valde religiosi in nasccndi exordio bona; hsreditatis herum.
vita sua, exteriorc affluentia rerum non mediocriter iSivardo agenle lilteris imbuitur.
decorati, et (quod longe est excellcntius) quodam Eo tempore Franeorum imperium rege Chil-
3.

singularis innocentiK ac inter suos felicinm provcn- derico (24) felicissime disponente, viro quidem re-
tuum privilegio insigniti : qui cum conjugalis pudi- bus bellicis potentissimo, oirca Ecclesiarum autem
citioB jura fidci integritate servaront commodis tem- Dei cultum dovotissimo, B. pontifex Nivardus san-
poralibus praecellcntes, divinorum tamen operum ctitatis ac religionis magnitudine toto Francorum
pia intentione sludio perflagrantes, supernfe dispo- orbe famosissimus, apostolica auctoritate ccelestem
sitione clementias tantam ac talem meruerunt so- in terris vitam agens, sanctaa Remorum praeside-
bolem accipere, cujus institutione ct meritis in bat Eeclesia;. Qui quia esset plenus auctoritatis et
coclestibus castris niveas militantium innumcrabilis gratio?, cum peteretur quoquc diversas terrarum
multitudo bonorum fructuum palmas perfcrret, et p vel nationum tam pro vita; merito quam etiam do-
multiqlex antiqui deceptoris versutia ablalis iide- ctrinaj affluentis eloquio partes invisere (ines ,

lium animarum spoliis deperiret. Quod facile est Aquitania; aliquando contigit expetisse, atque ad
deprehendere, si quis altioribus abslinens, IiiTC illud usque pra;dium traditur pervcnisse, in quo
pauca in consequentibus dignetur advertore. Cui viri Dei parentes vidobantur propria stalione rese-
videlicet ex matris utero oum divini jam tunc san- disse. Nam inter ca;tera qua; ex dotc supcrnae

(24) Solemne cst auctoribus, qui res gestas san-
ctorum littcris maudaverunt, ut quo quisiiue rcgo
floruit, eodeni natum esse aflirmcnt quod hic
,
quoque ab Adsone factuni. Dcrcharius Clotharii II
principatu natus est, apud Luxovium admissus est
non ab Eustasio, sed a W.aldolierto seu \Valborto
abbate; anno circa 650. Allivillarense caniobiuin
; crexit, Dervense auno circa 670, deuique anno (ut
aiunl) 684 obiit.
671 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS. 672
dispcnsalionis hic vir sanctns acecpcrat non , A pcregrinos ct advenas non cives suos rmnidr,'- aspi-
mcdiocribus quoque patcrna; hrorcditalis titulis ciat, prffifatum sanctissimum Nivai'dum Remorum
a progonitoribus temporaliter etiam certum est pontificcm flagrat ardore expetendi. Qui, sicuL
floruissc,quod videlicet, si quis diligenter velit, diximus, apostoIic-E institutionis pra^rogativa suf-
in promptu est agnoscore, cum pene usque ad fultus, nobilitatis honore clarissimus, variis virtu-
hccc nostra tempora ejus juris villas ct praedia tum gencribus adornatus, inter Francorum proceres
tam ultra Ligerim, ubi Diseias dicitur, quam etiam primus in aula regis, vita et conversatione dignis-
inlra fines Aquitaniae constituta, hi qui sibi in simus fulgebat. Per id teniporis ea civitas sancto-
monasterii sui regimine probantur successisse, pcr runi slipala cohortibus, ct licet inter militares alas
longa temporum curricula jure quieto visi sint pos- sub principe suo Childorico, capiti tamen suo con-
sedissc. Sed iugruentium causa malorum, partim sona, divini amore eultus urbs populosa spirabat.
negligcntia torpentium, partim etiam crudeli per- Hujus itaque tant» opinionis gratia provocatus felix
vcrsarum infcstatione gcntium videnlur amissa.qu.^E adolescens Bercharius, ccclesiasticis sacramcntis,
quondam monachorum fuorant usibus altributa. fide, habilu et aclu aptissimus, cum illo beato sene,

Sed, ut ad id quod ccepimus exsequendum rcdea- cui Janipridem dictum a Domino fuerat : Eqrederc
mus, cum prffidictus pontifex sanctus, a viri Dei g de ierra et de cognalione lua, ct veni in terram quam
parentibus debitaB venerationia liberalitate, ut par monstravero tihi, el faciam te crescere in gentem
erat, officiosissimc susceptus, quamdam futurae ha- magnam (Gen. xii, i, 2), fidem participans et me-
bitudiuis speciem miraretur in puero boni operis rituni, cognationem relinquens ct patriam, post
eandidato, divino instinctu sacris mysleriis eum longi laboris excursum, fines ingreditur Francia;,
applicandum csso praiccnsuit. Hac ilaquo eanctis- futurus cum S. Nivardo pontifice cives felicissimus
simi pontificis auctoritato animati devotissimi ge- (ul patulum est in sequentibus deprehondere) san-
nitorcs, infra tencros annos exactae infantiie, tem- ctaj Remensis Ecclesia;, in nugmentuin vidclicet
poris opportunitatem nacti,litteratoria; profcssionis operationis divinae, quam Domini omnipotcntia
salutaribus disciplinis mox mancipandum esse de- Redemptoris, in lucrandis fidolium animarum qua;-
ccrnunt, in quo pr.Teuntc superna^ illustrationis stibus per hos duos syncrgos felicissimos praiordi-
munerc, cum sacrm institutionis instantia spirita- naverat adimplere. Hio igitur bcatus pontifex ut
lium etiam donorum fulserunt incromenta. Qui semper optaverat, tali ac tanto suppare adepto,
scilicet non otiose passus i41a de lucidissimo litte- quoniam ipse exterioribus tractandcB reipublicae
rarum fonte commercia sub eetatis teneree crepun- fuerat negotiis implicatus, regia dispositionis con-
diis ardentius ahgregare, quibus postea in virilc siliis et actibus Irciucnter intcresse, pontificalis
robur assurgens, et sibi et aliis ad mensuram '' providcnticBpondusvolens nolcnsve ccclesti ordina-
Doniinicaj dispensationispotuissetprodesse. Itajam tione perferre, ministerium sibi injunctum tum
tunc puerilis inconstantiae motus, quibus smpe illa publice tum privatim increpando, arguendo, obsc-
aetas labilis et fluxa rosolvitur, rigore virtutis in- crando, ut perfectus agricola sedulus oxorccre,
genitcc et moderaminis Justi componons honestato, gaudio replebatur non modico, familiari potitus
ut prffiter ha;c quibus addictus fuerat litterarum adjutore atque in divinis operibus devotissimo con-
conamina nil in so aliud residcre paterotur, nisi sortc.
forte dum aut opcra pictatis ageret, aut certc, prout Bemacio informandus traditur.
naturu concesscrit, sacria orationum exercitiis dc- 5. Quaproptor cupions eum undecunque pcrfec-
vuMus insudaret. lius erudiri, sanctioribus ac roligiosioribus divinae
Remos ad yivardum se rccipil. scientia; viris,quos sibi undique collata fumiliaritate
4. Igitur, dumpucr sanctae indolis tam scientia copulandum esse constituit, ut videlicet
addidcrat,
quam virtute animi co.-evos suos brevi prfficederet, plurimorum instituentiumauctoritatedisceret,quod
at(iue paulatim bon;e intcntionis primordiis ad cce- postmodum plurimis ministrarct. Intcr quos tunc
lcstis militiffi perfectius tirocinium decrevisset in- temporis in regis Francornm aula pra;poIlentis bea-
tendcre; supernae aestuantis animi desiderio
vita3 ]) tissimi Remacli procuratoris (25) quidem sacri scri-
tcrrenarum rerum contemptu
ccepit altius aspirare, nii palatii prudentiffi et sanctitatis titulis commen-
sufficicns atquo ea quai ad virtutum incrementa data ubique excreveratopiniovenoranda: qui sciiicet
rcspiciunt percnnis intuitu gloria; totis nisibus at- vir iuclytus,confessor postmodum Domini glorio-
tentans, asterna prae oculis indefessa constituere, sus, multis signorum virtutibus approbatus, placi-
peritura manentibus compensare, diversis afflictio- du3 eunctis, benignus universis,in prospcritate mo-
num generibus atrcctionum carnalium molimina destus, in adversis patientissimus, vita laudabilis,
coarclare, atquc adolescenti» gressus, divini amo- eloquio affabilis, sic temporalia cautus cxhibcbat,
ris virlutc roborarc. Sprctis deinde propini|uorum ut a^tcrna sempcr ab oculis non avcrterel. Hiijus ta-
et palriaj retinaculis, diligenter replicans,
quia qui lis ac tanti viri sacris institutiouibus rorc supcrni
nova; conversationis rudimcnta suscipiunt,tanquam nectaris illustrandum, B. Bercharius nulu pra;dicti
(25) An Remaclus id munus in palatio gesscrit, rit, non satis constat. Lege Acta S. Rcmacli ad
an ctiam Bercharius in aula alibive cum eo vixe- an. G6-4.
 67:» DE VITA S. PEIir.lIAIlll. 674
pontillcissn miiluit pro tcmporr iro ropulntum, nt X rorum orhom (Ipcrotis ropuJQrilius 1'uisflp primum
in ((uo porro(!liim (loctrinm scionliam iutollo.xorut, dcccnlor illufltratuin ? iSorchariiis itaquc famiilus
ipsc ([uoque pcr hunc (ptalis sua; iic morum imliccil- Chrisli ad allioris vitiD sonipcrinstiltitn conBccndero
litnli ronsulons.non tam sci<?iiti;o (juam sanctoc pu- dcsidorans, pontilicis sui auctoritatc cl gralia, co-
ritalis comincrciu ropurtarct. lori gressu ud locuin hunc pro voto proporat : pra)-
Lujroviuw pctit. fuli 1'alris (27) alacritato condlgnua approbutur
6. Intoroa cum bcati viri justus adolosccii.'? pcr siinct.T monachorum cohorti, non tum corpore
ali(]uod tcmpus niagislerio IVuoretur.ct civlestis pro ilimiii mcntc cl actu sociatur.
viribus priolibassot haiislum sapicntiic, Luxovicnse Pic vitam institiiil.

monastcriiiin arcopto lulit cxpctcrt^ quoiiiam li. 7. Sl;sci'[iIiis aiitcm in coinnuiuo ciim CKtoris,
Cokiiiili.ini ilislrictiscoinmcndata rof^ulis.ad so pcr- aggrcs.siisquc donuo tan^iuani athlctu rcccnti.s.siniiis

lata fucrat fania rcligionis. Eral cniin co tcmporc in gymnasium ccclcstis, prfetcritorum immc-
militia;
cunctis Galliarum partibus hoc cccnobium cum in mor ccrtaminum, et quasi qui virlutum in Ecam-
multimodis rorum possossionibus.tum clium divinae matc poeilus, ad porfoctionem pugn.-c nihil plcne
vcnorationis cultibus nomen singularc habons, (juod antc pcrcgisset, cirpit rursus divinis opcribus spiri-
illic ot districtior institulio, ot stiidium sapioiitia! ,, tum coorccro, vcluti oum ccrncrcs monastica;distri
ploniushabcrotur;quoai videlicet mitx spcctationis clionis tunc primum rudimenlu susccpissc, scipso
locum idoin B. Columbaiius ruter in vasla Vosagi eompcr validior, ot gratia supornn; illustrationis
crcmo a fundamontis conslruxcrat, invcntis anli- vitmpraiccdentis qualitatejocundior. Jam voro styli
quissimi operis (cdiliciis cum aquis naturu fcrvcn- non patitur opora, quanta in viro Dci fuoril humili-
tibus c terra? vcnis ullro prodountibus, ubi ot ip.=o tas,quanta virtus obcdicnli.T,quanta modcstia.' gra-
postinoduinaggrcgatolidcliuninuHiOrosexcontorum quantu charitas, (;uanta benignita», quanta
vita,-,,

lernic inonuchorum roctor exstitit, longoque tjm- mansuetudo,quanta eliain paticntia? Ibrtitudo. Ubc-
poro cidoin monastcrio nobilissime pra^fuit, miiltis- dientia; sibi injuncta; ncgotium itajubentis percurrit

(luc miraculorum signis in oodcm lococlaruit,doncc imporio, ut mentom in sublime dirigons, nec laudis
ilruncchildis rcgina iinpiissima, oo quod duos lilios humanffi compendia qua;reret, ct sua; pra;mium
:Hios (pios cx adullorino Theoderici ncfandi regis, gloria%roi percuntis protio nuUo compensarot. Stu-
lilii videlicot rcgis Sigoberli, conjugio (2G) susccpo- deliat ctiam alioruni considorationc scipsum despi-
rat,sno colloquio et bcncdictionc indignos judicas- cero, et cum apud sc cunctis judicarctur inferior,
sct, ab 00 loco instinctu diabolico proturbavit. Qui in humilitatis tamen culmine certabat omnibus in-
non sino magno mcorore ot luctu omnium rcccssurus veniri sublimior:mcBstissimum revolvcns siquisin
indc.Eu.-itasiumviruma^que sanctissimum dignitafe C iUo sancto coUogio aliqua fortia attrectaret, qu.T; ille
penoris et vita illustrissimuin,quem ipso pago oriun iavcnto Doi gratia scgnius attigissot.
dumLingonioo a puoro instituorat,eidem numeroso Pinrenia faclus, miiaculo commcndatur obediens.
fratrum collegio rectorem pra;fecit. Inde Italiam 8. Tcaditur siquidom per idem tempus, hunc in

cxpetons, Dobiense cocnobium non minus decenti 00 loco factum aliquando ministrum a caliculis (28),
opcro staluit,in quo consummatus virtutibus, boato in curam promptuarii, roctoris nutu, vicibus suo-
finc quiovit. Sanctus vcro Eustasius loco Patris re- cessisse. Cumquo ille hanc oflicinam corporum di-
fidons.non minimain monachorum multitudinemin spcnsandam accipcrot, quippc quom strenuum ad
Domini scrvitute verbis et excmplis pra^municns omnia sancta obcdiontia leccrat,qua; commissa fue-
nominis el moriti magistri hsErcs exstitit. Audita rant prudcnter infcrebat. Quadam vero die dum
igitur fama tunti nominis, viri religiosi illuc undc- talibus tenetur implicitus, jussu patris est subito
cunquo coniluunt, se suosquc libcros plurimi cor- vocatus. Forte illo tunc promptnarium ingressus,
tatim imbuendos olTorunt, ilhid ante omnia ducen- ante vas stctcrat,et sudem qua; vulgo ducidulum a
Le= permaximum, post longsvam probantis
si vcl potu scilicet educendo dicitur in manu tcnens, ce-
injuricc tolerantiam, quodammodo admitli mc- realom (29) amphorM potum infundebat mirum :

rcantur in congregationcm. Jam vero quis locus n dictu ad unius jussionis nutum audito abbatis no-
!

vel civitas non gaudcat, ex boati viri disciplina minc, relictis quce babebat pra; manibus concitus
rectorcm habere pontiflcem vel abbatcm,cum con- cucurrit, oblitus ardore obedientia; ct vasis obser-
stet ex hujus virtutc mugisterii pene totum Fran- vantiain et amphorac cautelam. Cumque vocatus

I (26) Fcede hallucinatur auclor, si Brunechildem
' putat filios proprios suscepisse es Theodcrico, qui
Brunechildis nepos luit,eique pronepotes cx pellice
generavit.
Eustasius cocnobio Luxovicnsi pra;fuit ab
(27) S.
qui ab anno 025 ad 605 locum rexit.
(28) Tametsi caliculas pro caligulis nonnunquam
usurpant auctores, hic tamen intelligendi videntur
calices seu pocilla, uti ex sequcntibus apparet.
(2'J; Ita corvisiam seu zitum vocant, co quod ci

anno ad 614, quo tempore Remensi cathedra;

(513 cerere seu cx granis hordei potissimum cliciatur.
proeerat Sonnatius, cuipost LeudegisIum.Engilber- Id genus miraculi rcfcrtur in Vita S. Columbani
tum et Landonem Nivardus anno circa 050 succos- num.26 at Berchario aptari non potcst:siquidem
;

sit.Non ergo Bercharius Luxovium admissus est ab lactum dicitur Columbani imperio,quem Bercharius
Eustasio, sed fortasse a Walberto ojus successore. suppar videre non potuit.
 ADSONIS DEKVENSIS ABBATIS 676
675
prffsentiam, intcrim potus illo A rantis illinierat, idem pater mirificus non modicae
•
starct anto abbatis
non cessans defluere subtcr posilum, quantilatis prctio acquisierat,ac Rcmonsem Eccle-
in vasculum
siam, cui auclore Deo pra!sidobat, hrcredem eonsti-
postquam ad superficiem vasis pervenerat, in mo-
superne constipatum in gyrum coro- tuerat. Donique gloriosissimus Dei pontifox Nivar-
dum columuK
liquaminis, dus pastoralis solertia; condigne administrans offi-
nari cccpit. Ultro cerncres illud gcnus
cium.tum ad alia suae dioccesis loca invisenda, tura
quo vix claustris contineri valcat, ut quondam Doi
transeuntepopuloahsquclittoribus Jordanis fluonta quoque ad hunc sa?pe vicum egrediens, non tam
quanla cssct propria^ causas agobat utilitatis, quam cunctis se
in sublime toUi ; ut liquido patescorot
nullomodo possit in alfabilom quoque exhibens, salutem suhjoctorum
virtus obedienticfi.cujus [Vuctus
sedulus impendebat. Gumquc dies ac nocles a;difi-
teiram deperire. At vero ille nonsine abbatis admi-
candi coenobiumin aliquo pra;diorum suorum,qui-
ratione leversus, factum slupuit, quod prius po-
lamen bus nobiliter temporali quoquo cmolumcnto polle-
tuisso a se fieri oinnino non pra^sumpsit :

hat, dcsidcrii continuatione porvigiles duccret, as-

virillcsanctusboc quod acciderat non suo, sod to-
sumpto suo illo, ut sfflpe solebat, domestico beato
tum abbatis sui merito dcputavit.
Bcrchario) causa exstitit, qua prrefatum vicum ex-
Remos reversus, liivardo monasterium ccnslniere
cogilanti socialur. „ petore pro more cogitaret.Hujus processu itineris,

cum jam essct apprime

regularibus quo ad cumdem vicum Matcrns fluminis littoribus
9. Ita voro
contiguum tcnditur, quidam sui juris locus erat
diaciplinis odoctus,divin.c militire in utramque
par-

pr;cmunitu3, ut viiicliect pcr hxc qua' gratissimus, qui paululum reducto sinu in montis
tom armis
laterc ama^iissimo hcrbis virentibus aquarumque
longo exercitio didicissct,in lucri Dominici dispcn-
sationemjamplurimorumsaluticonsulercpotuisset; rivulis ex suhlimi vertice leniter efflucntibus,arbo-
ribusquc ac vineis in declivi circumquaquc consti-
inprovinciam IlcmorumadS. Nivardum pontificem
tam virlutibus quam robus, ut dixi- patus, intucntium oculis oblectamcnta "prajstabat.
revortilur, qui
mus, supra gregis Bui custodiam vigilans, hostis in- yivanlo in soporem verso,loco pcr nngclum dcsignato,
ecclesiasticam dignilatem mamlatum de comkndo cmnobio Aliivillarensi rcci-
sidias relidobat, alque
pit.
profusis successibua ampliahat : cuique olim vol-
inspirationis instinctu hic lO.Sanctus igitur pontifex hoc itcr aggrcssus, cum
vcntibus annis divina;
jameas partes perclivum monlis attigissct, qua dc
ardorsonsibusinerat;uti in quolibet sua; diocccsis
contra illaloci gradientis visibus se amamitas pro-
conluhernio co loci ad serviendum Dco vivcnti do-
construeret, ubi rcruni compelontia aptiora pius ohjecissct, super equoslre quo ferebalur vchi-
nium
commoda prffltulissct. Illa erat in culuui eo gravi sopore doprimilur,utomni protinus
divinffl scrvitulis
eundi facuUato proscriptus, symmystcm suum D.
hac doliberationc morarum causa permaxima,quo- C
porsona voti ad id agcndum socia, Bercharium inclamaret.omnemqueiilum equestrem
niam dccssct
stronua qui tunc forto sc comitabatur ordinom staro Ioc3
qu.-c ct desiderium supplerot pontificis, ct
suscipienda; tant.e prtBciperet,et quibus ad soporem urgerotur stimulis
inDcircbusinvenireturinstantia
in dubio suspensus animus patentius indicaret. Ecce, inquit, irruente soporis
coIlaborationis.Seddiu
potuit spo jampridem con- immanitate socus solitoconcutior,ita ut hinc gres-
nequaquam frustrari
ccpt.-c intentionis. Berchariumitaqucprairipit, vote
snm promovcre, impotem meesse omnino confide-
rem. Procuretur ergo fessis artubus inter ha;c vi-
applicat, consultu pra;eligit, virum quidem in Dci
rocta ama;nitas paululum divertendi, ut redeunti-
rebus idoncum, rcligione prffiditum, animo effica-
bus per soporem viribus coeptum reddatur facultas
cem, oxteriorum expericntia non minus agilcm
iter por.agpndi. Intor late patentia nomora difi^usis
quam prudentem. Cumquc per id temporis urbs
frondihus, vircntihus tbliis instanti rci grata fagus
diximus, et multorum floreret ingenio, et in
illa,ut
eligitur.
admiratione reipublicffi.divinorum operuminsignis
habcrctur commoroio,hunc tamcn solura.hunc sibi Ha'C alias inter tanlum caput extulit alnos,
adsciscitpr;ecipuum,cui eonsona auctoritatc ct me- Oiiantum leula solent inter vihurna cupres: i.

rito 1'utura; fabrica; curam dcponerct, et sani dispo- p Huic ilaquc arhori ocius sc subter injiciunt gra-
sitione, consilii omni illi structurx specialitcr pra;- tia quiescendi. Ita individui sui coniitis B. Ber-

ficiendumdecerneret.Pra;diumestpubIicum in pago charii solodecumbentis festinans composito vcr-

Remensi octo millibus ab urbe disparatum, cui vi- tice gremio recipi, sternitur hic patula; recuhans

delicetoevo pra;cedcntiSparnacus {Epcrnay) nomcn sub tegmine fagi, Quid vcro tunc miraculi coelitus
fuisse constat impositum, quod olim quidem,tem- sit ostensum, styli duxi officio non improbo inti-
poroscilicot Chlodovei Francorum magni principis, mandum, ut superna; illustrationis vcritas oslcn-

quom beatus Rcmigius apostolica auctoritate et
pr.-editus et probatus, doctrina etvirtutibus raagni-
ficus, cum
8U0 exercitu, ut in gcstis ejus legitur,
angelico ministerio sacro chrismate aqua; regene-
deret,qui essent quossilvarum densitas oblexisset.
Intcrimpontificequiescente,sanctus vir Borchariua
in coelum defixis luminibus aspicit subito aere per
screnum conspiouo columbam(30)c sublimibus de-

(30) Hanc historiam paulo aliter describit Fro- rius post visionem columb.f hic rolatam lacrymas
doardus in lib, ii hist. Rcra. cap. 7. Quippe Borcha- fudisse dicitur. » Expcrrectus autcm B. Pra;sul a
677 DE viTA s. iil:iichaiiii. 078
sCPndorc, nivpo fiilpore rndisintoni.atqiip pidom cui \ tcstaris iilatiim.manilcsta Dci virtulo nnvrrisotiam
Bubstratimanscrantarbori lenitcrinsidcntem.Cum- corporalitcr fuisso conspicatum.
quo in cam ocuioruni diripcret acicnijdiiigontcrcx- Childcrico juvantc, ecclcxinm .S. Pctro, aliam Is. ilariw
ploraro cu|iifns, (|uasiiam iii [lartcs alcs ille nivous curat dcdicari.
dcclinarodecerncrct, ivpcntcalaruni solulorcmi^io, 11. Ilis igilur allernis ita consorcntibus, altero

ab arborc cui inscdcrat prosilit, ct rumpcns acra qiiidom qudd in somnis sonsorat, altoro vcro quod
vacuum, futur.T spatium fabncB circumvolans, lo- oculis corporoisaspexcrat,ros in prospcctum dodu-
ouminquocajnobiumconstruidcboat, gjTodcsit^nat, citurlocum illum angclica porlustrationo signatum,
prffscntiasanctificat.oxplclo hoc hislramino.rursus adagcndum divina-scrvitutis obsoquiumniiradispo-
nola rccipitiir ailiorc.('iiniiiuc cnsdcm sui ambilus silionc a Dco essc qiiam dignantor cli^ctum. Ita vcro
circulos cu>li niinliusad rutuivc rci lirmitatis iiidi- licrcepta tant.i; rcvclnlionis do coelostibus simiil ot
ciiim tcrlio rcpetissct, patenti ca^lo recondiUir, et coiisolalionis gralia corliorcs utriqiio facti, ot quod
nihilominus hominibus in lorra dcgcntibus divina; erat .imbiguum dosignalionc specinlitercdocti,
loci

voiuntatis prajsagium apcritur.ct novfc admirationis indc ambo consurgunt, ac si ocuios antistes bcatis-
vcstigium rclinquitur. Intelligit hic vir sanctus.puro simus in cadum dirigcns,illumprotinus tota cordis
ut crat animo,signum essc cn^losto, quo ot dubitan- intcntionccollaudans.gratias cgit in qucm ab.Tterni
B Patris secroto Spiritus sanctn? corporali specic iu
tium animi firmarontur,ot diu dilatum opus in Dci
scrvitutc fundarctur.O beatum virunicui ostenditur columbadesccndit,acllucntia Jordanissacricorporis
corporali intuitu angelicc dignitas visionis,in spe- tinctionc in nostrorum ablutionem scelerum ccclo
ciocolumb.T rutilanlis, ad comprobandum tcstimo- patenle beavit. Pra-cedente itaque in conditionem
nium innocenti.a' et puritatis. Est etiam in hac re aolornitabornaculitantoactaliauspicio Tibi.inquit:

quoquc non minus admirabilo, quia quod isto

illiid ad H. Bcrcharium pr.rsul eximius.tuaBqiie industriae
corporalibus doprehenderat oculis.hoc idcm quics- hoc sanctum opus dispono committcrc, ut qucm pru-
cens sanctus pontifex sonscrat sopore cffilostis visio- dentia ot sanctitatc porfcctum essc non dubitem-
nis.Qui cum post aliquantulum percept.T quiotis principem quoque in constructione cocleslis fabricae
spatium somno excitus, caput ab imis superna re- tc jure conciscam. Quod vir Domini, ardens ut erat,
vclatione prajcdoctus erigcret : 0, inquit, votorum totis affluens in Dominum visceribus, cui inimica
meorum compar lidolissime,quam gratum mihi cst profccto omnis ignavia, amica vero indefessa laboris
huc paululum gratia soporis pro tcmpore divertisso, eflicacitas, libonter suscipiens, fanto aniplectiturde
quem constat per Dei gratiam tanta; revelationis siderio, quanta in eo suporna gratia meritorum ex-
inystcrium cnclitus agnovisse. Ecce enim hinc jam crevcrat magnitudo. Et quoniam scipsum jam ante
ItHus progredior, coclorum signa scquor, quod diu C Spiritus sancti tcmplum virtutiscffccerat,ipse quo-
(lilferens cordc gestavcram.miranda; visionis arcano que tcrrona; molis pulchritudino tcmplum Domino
maturius aggrediendum esse compellor sed ne oculis otiam spectabile fundare esoptabat, confisus
:

longius res inopinata tc duxerit, quid viderim pa- videlicet undique tam divino quam summi pontificis
tcnterexpedior.Et prius praesentias hie esse domum in cunctis auxilio. Nam et universis sui teraporis
Dei,ut felicissimo quondam antiquo patriarchse, et Francorum regibus,episcopis quoqueacregia;digni-
portam mihi indigno Christi Domini famulo
cccli tatis proceribus tam gratum acceptabilemque eum
divinitus ostensam. Nam moi submissis artubus, certum est exstitisse,ut si quid in divinis cultibus
subito hic sopore pra}reptus,cum vix in utramlibet seu etiam terren.T; commoditatis opportunitatibus
partom vis natura; quiesccntom impclleret, ^idere cordi esset, ab eis facile obtineret quod in conse-
:

mihi vidcor a supernis instar nivei candoris speciem
adesso columba^jqua: post hujus arboris scssum,
non incerta quo tenderet, locum hunc pra;peti cursu
volando pra?cingit, trinoque gjro aeque peracto cocli
cacumcn tondit.Credo cquidem hoc spei conccptse
prolicuum a Deo portentum, ut quod erat voto su- „
sccptum,jam ccbIo pra;monente sit celerius exse-
quendum. Sancto haec pontifice perorante Me,
inquit B. Borcharius qui sancto viro gremii sui re-
clinatorium fecerat, quidquid, pater sanctissime,
coclesti prodigio ia visione spiritus divinitus
quentibus quoquc diligens lector suo loco patenter
poterit invenire, si ea qua diversis temporibus regiae
majostatisacFrancorumprincipummunificentiasibi
concessa fuerint, recensere voluerit benelicia. Quo-
rum videiicet fuliusauctoritatcet gratiam jam matu-
rius componenda; fabricae ncgotiisaccingitur.copias
sumptuum praeparat, et universa quae tanto operi
: necessariavidebantursedulus opcratorassignat. Ita-
que in supradicti prccdio loci quod in declivi montis
latere (ut diximus) situm, rcducto profusius sinu
tibi pulcherrimam blandientis amcenitatis planitiem red-

somno, cx lacrymis ejus faciem sibi reperit udam.
et interrogans qua; illi causa flctus existerct. Acce-
pit cuin proptcr sui ruinara flovisse operis. a Eccle-
:t scilicct in Villari a Nivardo bis cxstructa;, bis-
;Ue casu incorto eversa;. « Invicomque sibivisarofc-
rentibus, traditur pontifcx haec eliam Doi servo
cuidam nomine Davoni, eujus erat ipsa posscssio,
visa narrasse, Qui oratorium in honore sanctae Cru6is
illic babeus,ibi couservabatur.Qui etiam postquam
visioncm pr.tsulis et ejus cognovit volunlatem,
obtulit ci eamdera possessionem, partcm quoque
possessionis cujusdam fratrissui nomiue Baldini. »
Addit Frodoardus Theoderamnum alterum Bavonis
fratrem, Reolura comitem postea episcopum Re-
mcnsem ipsiusque filium Gedconem illic monasti-
cum habitum suscepissc.
679 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS 080

dit, atquc in prospectu suo suhjaccntia Matrrnoe A nec scrmo capere, nec lingua ullo modo valet

fluminis longe lateque littora eireumdespicit, mul- explicarc.

centi quadam visionis voluptate compellat, ab anti- Nivardo inortuo, virtuiibus, miruculis ct aucloritate
quoAltumvillarenomen acceperat,angelica3designa- clarcscit.

tionis spatium utcoelitus ostensum fuerat,murorum 13. At vero cum in his sanctorum operum studiis
ambitu jactis fundamentis complectltur,omnesque quam gloriose tonerentur inscrti, sanctaj exhorta-
illius parietes cedificii ad modum columba3 in acrc tionis graliam pcr populos infundentos et ad aeter-

pormeantis suspccta pcrmensione metatur. Nec ante nitatis gluriam quaquaversum animos fidelium in-

diviui cultoris opera destitit,donec superna an- citanles, cimi jam suporna clcmentia antistitis sui

nuente providcntia, Cliilderici eliam regis Franco- Nivardi vitani laudabilem perpetuaj jucunditatis
rum au sacri antistitis opitulante clcmenlia, opus commercio compcnsaro et pro laboro brevi palmani
quod ad taudem Dei susceperat optata perfectione dccrevissot permanontis ropenderc gloria;, opcre
complerot. pcrfectus, virtutibusconsummatus, advenionto Ka-
lendarum Scptembrium die, mortis nexibus absolu-
Monasteriuni rebus ct pcrsonis instruit. tus migravit ad Dominum,beatiT immortalitatis sto-
lamconsccutus,angelorum agminibusin illaccclcstis
12. Ea vero urbor, qUcT quondum opulcntissima P
curiaa dignitato concivis factus, apostolorum parti-
fagus steterat, in qua columba cffilitus emissa pri-
cops,marlyrum ct confessorum coha!res,illius insa-
dem rescderat,ac buo gyro situm monasterii volando
tiabiliter aspcctu fruiiur,cujus amor ab ojus pcctore
expresserat, habita dclibcratione succiditur.et col-
nunquam recessissc certum tenctur. Qui licct pro
latis in commune omnium votis,in loco cui affixa
lcgc carnis debitum solverit humana; conditionis,
fucrat, arnm in vcneratione D. Petri apostolorum
vivittamen in gloria perpetuas exsultationis, nostris
principis (31) staluit. Ad consecrationem vcro basi-
autem illic procul dubio misoriis praistantius, si ex
licK cum S. Nivardo metropolitano pontilico, alii
corde rogatus fuerit,occurrere paratus,quanto nunc
ctiam episcopi conveniunt, clerus omnis et numc-
potontius illi summoatque invisibili spiritui ccrni-
rosscplebes utriusque sexus irruunt, proceres quo-
tur esse conjunctus.pcr virlutem univcrsa scientis
que Francorum non minori voto concurrunt, et per
ipse scius omnium ac exauditor erfectus.Ad cujus
U. viri r.crcb.ariiopus laudabilc in Dci laudibus pari
exsoquias corporis tota riemorum civitas ruit, clcrus
omncs magnitudine jucundilatis cxultant. In aus-
ac populusutriusque sexusconvenit,cx vicinisotiara
trali vcro cjusdcm monlis latere, aliam struxit vir
urbibus multi adfucrunt tanti pastoris excessum ad-
sanctus ecclcsiam, quam gcnitricis Dei et Doraini
mistis pio ma!rori hymnorum solemnibusobsequiis
nostri Jcsu Christi semper virginis Maria; nomino „
assignantcs. Cujus quidom corpus diversis populo-
decrcvit honorandam. Sopta ctiam monasterii et uni-
rum catcrvis constipatum usque ad basilicam S.
vcrsas coinpetcntcs ordinis ofricinas,ad sectandam
Rcmigii a S. Berchario nec non ct sanctls pontilici-
vilffi rcgularis observantiam prudcntissime compo-
bus.qui oa die illuc confluxcrant, univcrsa grogis
suit.monasticajconversationisvirosreligiosos aggre-
sui multitudinc prosequcnte, condigno honorc de-
gavit,etcunctaquaj huicordini commoda judicaban"
fcrtur, ac excoUenti mausoleo condendum, doccn-
tur, diligcnter implovit. Copiosos vero pnodiorum
tissimam ibidcm accepit sepulturam, sanctissimo
sumptus sanctissimus antistes, tam ca qua3 sui juris
viro Berchario in supradicto Altivillari cocnobio
essevidebantur,quam quffictiam boato intcrvenientc
glorioso prKsuli superstite relicto. Qui licet tanti
DercharioabipsisFrancorumprimoribusobtincripo-
terant,in necessariosservorum Deidelegavitusus,ut
patris fuorit solamine destitutus, ncquaquam tamen
a cccpti operis intcntione desistcns, subjcctorum
videlicet in eodem coenobio et merito et numero po-
pulus Deo servicns utriusque laboribus augoretur.
animos exemplis instruebat et vorbis. Locum vero,
qua; tcdificare ccBpcrat, rcbus ac varios dccoro col-
Ha^c suntigitur hujus D. Patris nostri Dcrcharii ma-
lustrans, nihil subtraxit industria;, doncc ad cul-
gnorum operum sancta principia sod adhuc restant
:

addivinsobscquiummajestatispiorum laborum ma- mon proveherct perfcctionis summ;c. Spiritualiura

jora certamina,qua! in hoc postmodum monstrabit D cnim donorum pcrfusus rore, vita; jam consertus

opere rerum consequentia. Qui videlicet cum essct angelica;, oivis calcstis patrite

in spiritalis exercitii sublimitate perlectus,in divinas

Dogmate justitia;, Christi refovebat ovilo,
legis ineditatione continuus, temporalem tamen non Constituens plcbi ccelostia templa fideli.
auspicatus est gloriam, sed mentis puritatc jugitor
Nec minus in magnis flagrans resplenduit actis,
concupivit ajternam, nec levi felicitati inclinarincc
Qua! gessere Patrcs fulti pietate priores,
inani voluit laude resolvi. Jam vcro consummata Optima dans vitae populis documenta beata;
omni sacri illius templi structura, his duobus san-
ctissimis virisquantafucrit immensitas oxultationis, Doniini namque gratia pra3eunlo, multis miracu-
quam grata societas unanimis affectionis, quantus lorum signis in eo loco claruit,ac supervenientibus
divinitatis amor, quantus vita; coclesfis ardor, diversarum incommodilatum casibus se opponens,

(31) Additur in diplomate Nivardi a Sammartha- rurn maiiyruin ct confcssorum, quorum pignora ibi-
nis rclato, cl PauU, scu cliain S. Jounnis et dxtero- dcm vencrari noscunlur.
 (iKl UR VITA S. IIKIlCllAllll. tiR2

jnultu cculcali.s lnMiclioii fniolunii;iilii pnpulis iin- \ ailiil, al(iuc .sibi ud Imuu volii couaoilihus viris Uei

po.nilobut : sanilas corporuu), sululciii uuiinaruin. omoro forvontibus Loodogarioet Mummuleno cpisco-
Francoruin quuipic rcpibus divprso tenipore sibi pis, Ainalrico quoquc ot Wllaudo optimatibus, im-
succoilontibiis nc pululii optiiiialibus itu in (unctis polravit a roge liccnlinin .Tililioamli sibi in oodein
erat uirubilis, iit oiuum usiis pro voto raniiliarila- loco basilicain, quaiii B. Murtiiii in honoro conse-
tibiis, qua! inloniJcret citius obtiiiorct, ot in rons- crutain pnodictus rcxCbilrloricus circninquaquc ab
truciidis sorvoruin IJci habituculis sumplus oi ct Ecolesia silv;e louca una bonigne donuvit. I)<'u(us
copias curuiii largilas plcnitor niiiiistrarct. Si ipiis voro Bcrchurius nequc bis conlcnlus, ccilulum sibi
his haositans fortc inunct inrroduliis, pricilicli loci ju.xtu locuin qui dioitur Putnolus, oa in p;ir(o qu;i'
mirotur inu.-iiia, aspioiat ;odilicia, porlustrot dili- nunc moinistci-ioluiii (Hi) dicilur, ail hoiioiciii II.

gontcr opora palobit sciio cupioiiti i(iianli luerit

: Muuricii condidit, sporans ;iptuin so monasloiiuin
mcriti, pcr qucin Uoininiis tanla ae talia dignuUis .Tdilieandi locum roperisso. Verum cum hoc ctiam
sit operari. sibi habilo non videretur, supcp fluvium Vigerjc
Parthetwna in satCu Dcrcensi itdi/icat. {la rividre de Yoyre) quamdam ccclesiam S. Sulpl-
14.Rcbus igitur tum extei-ioribiisquani intcriori- tii honori dicavit. Xcquc ibi ctium statum cocnobii
bus prcsdicti Altivilarcnsis cconobii sccundum Doi ., to pcrvigili ut sapiens ar-
uptuni roie ducens, mcuti
cultum honoriticc ordinatis, jamdictus Pator Ltcr- chiti;clus,ouin qui petenti bus sc adessc comprobat,
charius corporea; quiotis iinpaliens, opporlunusibi dare votis congrua looa poscebat.
iocu lucrilicandi gratia perquirebat. Abinde namquc Monasterio condcndo locuvi invcnil, reye locuni conce-
egrcssus, Uci munerc pra;curronte, vastam sultus dcnte.
Dorvonsis solitudinem peterc contendit:quo in loco Ki.Quodam igiturtcinpore cunijamdivinaclomcn-
quu vencrat intontionisnon immcinor.aptum a;dili- tia ulterius famulantis animuiiiperdiversadistrahi
candi cu-nobii statum invigilando sollicito gcrutaba- nollet, pra^currontibus indiciis locum votis con-
lur.H.-BC igitur intcr cogitandura,Dei gratia pncducc gruum repcrtum dodit. Nam abdita silva; pcrlus
iri

contulit sc ad quamdam matronam, Waltildem no- trans.casu quomdam ad locum dcvenit, ubi pastorcs
mino.qurc supcrbo nobilitata sanguinc,plurimorum subulcos rcpcrit quos blandc allocutus, aureique
:

a proavis prajdioruum afiluontia Lotubatur a qua
vir sanctus eondicti prelii dono cmit sibi partem
>:lva;, cum scilicct locum qui dicitur vulgo Mangis
vllare : ibique cellulam (32) asdificans, camquc B.
Mariaj ad honorem consecrans, puellarum coDtuin
: illos numismatis munerc doiians, poposcil ostendi
sibi qun? babiliora aliquando silvascircumeundo ad
habitandum loca pervidissont, dicens sibi anirnum
congruo habitandi loco exstirpando silvas
csse, uti
cocnobitarum tabernacula dosignaret sc quidem :

Lipo matriquc scrviturarum, prout possc fuit, dili- C divcrsa tontasse,sed nuUo peniluslococommancndi
'. gcntissimo aggrogavit. Nam viam public;im vulgo habit;icula fida invcnisse. At illi prsmio accepto,
Cantilliim dictam cxpotens.protio a pr;etereuntrbu3 talibus animi votis sancto viro respondent: Nosqui-
suscepit captivas puellas octo, quas in sancta roli- dcm cum fides teneat firma, munerati tuis ad vota
gionc cdocens, Ueo dicatas ibi manero constituit. proccssibus parere decrevimus, locumque habi-
Ex hoc igitur Christi adminiculantc sulTragio cx- tandi habilcm pro nostro scire ostendere parati
crovit numerus virginum adusque sexagonarii sumus : nam persa^pc inibi suillos gregcs jam
cuniuluin, quibus etiam pra^dictus patcr neptcm desporati invcnimus,necseductosaliorsum spesest
supra scriptae matronae Waltildit solomniter abba- requirere porcos, cum illum sempcr absquc aliquo
llssam pra;fccit. ductore pcrditi sues expetant locum. Adost quoque
Oratoriu etiam diversa. ibi,Dominepater,qua;damnon ignotimiraculi fagus,
15.His quoque rite peraclis,secretoria saltus in- quam luminaria sa;pe cum accensa absque
subter
fatigabiliter excutiens,cognoscero summopere ge- hominum acccssu vidcrimus,divini aliquid fore su-
stiebat,sicubi opportunicra loca Kdificandi cellulas spicamur. Nunc, inquit B. Bcrcharius,ociuspra3ite,
rcperissct,venicns in qucmdam locum,Lutosas (33) tanti prasagii locasiguificatc,moqucconsequentom
inine, cellam construcndi aptum reputans, nimia n jamjamque diu suspensum animo quietiorem red
soUicitudiuc vota oxplcre studebat.Hoc igitur pro- dcndo.tanta curarum mole absolvite.Hisdictisproe-
priis viribus nuUo modo dignum duccns agredi, dictus p;itor ad locum properat fidem dictorumex-
cujus crat hoc pra?dium potestatis adiit. Eo siqui- ccplurus iiecinaniterforons testimonium paslorum
:

lioni tcmpore Ghildoricus res regnum Francorum divinitus credidit factum esse miraculum,ct a Deo
nobilissirae gubcrnans,libentissime sancli viri pe- sibi locum ostensum, qui non pateretur servum
titionibus acquiesccbat. Hunc orgo pater eximius suum divcrsis intcntum, proprio labore frustrari.

(32) Id est exiguum monastcriinn sanctimonia- (33) Vicus Lutosa;, Lou<cs, dia?cesis Trecensis
liuni.quoil teste Camuzato scplingontis abhinc annis distinguendus est a Villa Lutosa, Lcuzc, dioeccsis
funditus dirulumctcversuin.Pucllarcmonaslerium Camcraccnsis, de qua Baldericus in Chron. lib. ii,
diccbatur. Nostrates locuin Gallico idioniate /•(/('//e cap. 43.
Vonslicr appellant qui locus vix torlio inilliari
: (ik) locus redactus est in exiguum orato-
Nunc
iistat a camobio Dervonsi, ad Vigeram fluviura rium dictum,quod sesquimilliari distat
S. Mauricii
ilidem situs. Logc mirac. num. 1. a Uervo, versus Vigera: fontem.

Patrol. CX.\XVII. 22
683 ADSONIS DKRVENSIS ABBATIS. 084

Nam qui eo coEtum bnnorum exsecutione operum A ritis, quorum reliqui.-c ibi delata; sunt, pra?9tante
pollentem adunandumpracnovcrat.dignetali praefa- Christo, uberiora fidelibus populis benefleia lar-
gio initia operum lirati viri pr.Tsignavit : qui locus giuntur.
duobug intcgris milliariisa pr.ffato loco,qui dicilur Obitum suum prmUcit.
Puteolus, disparatur. Ibi ergo B. Berchnrius multo 18. Tantis igitur laborum ccrtaminibus in hujus
labore silvis radicituserutis,ca!nobii ffidificaiidista- mundi stadio pro vita? ccclestis bravio transcursis,
tum prajelegit.Exinde ad palatium progreditur, rc- cum jam Dominus opcrarium suuni digna donare
gis super hoc negotio clementi.-c supplicaturus.Au- mercededisponcrct^rcsoliitioniscorporeajimminens
xiliantibus vero sibi per divinam gratiam,cx cujus tcmpus ante dedit agnoscere.Nam jam paschali in-
desiderin isla .agebat, S. Leodegario episcopo et AI- stantc solemnitate, feria quinta qua ccena Domini
marico Majorc domus,FuIcoaIdo qunque et Wlfaudn, habebatur,grcgis sibi commissi patcrsollicitusmo-
Nivardo etiam et Atclano (3.5) cpiscopis,impetravit nasteriumpuellarumdevote adiit,pro morefidelium
sibi dari a rege silvam ex suo fisco qui vocaturVas- prasccpta Domini explcturus.lnter igitur multa e.v
siacus (36) in circuitu pr.-efati Ioci,sicutcx auctori- hcrtationum verba et consolationum affamina, hoc
tate regia tenetur exterminatum,undc sumptus ha- quoquo eis prsdixit, quod de resolutione proprii
bere Viileret acpra;diaad cocnobium (37) constitucn- corporis divinitus sibi iiotificaLummanebat.SciLoLe,
dum. Cum etiam Deo dispononte ad plurima sibi B.i, liliola), supcrna instantc vocatione, me in hoc ulte-

rex libentissimc faveret, ad hoc usque processit, rius corporcmanore nuUomodo posse noc mceroa- ;

ut aulam sibi doccnti ornatu, ut rcgiam dccebat tis quasi pastorcm ablatum,cum vos ajterno custodi

majestatem,in locoquidicitur Putcolusfabricatam, regique sponsatas certa cordis devotione tencatis

ubi causa vcnandi crebro adventarc consuevcrut, lixum.NulIo igiturcorporeocxmeadjutorioamplius
dono ei concedcreL unde ipsc domnus Bercharius
: sustentandas, coclcstirectori ut proprias commcndo
ecclcsiam Dco in honore SS. apostolorum Pclri ct filias. Ad harum crgo consolationum alfamina cum
Pauli consccrandam construxit, quam ex prmfato vchcmonti ululatu erumpentos in bacrymas, pater
loco Puteolum (Puysie) appellavit. sanctus dolorem verbis exhortationcni mitigans,
Locum nwnnchis, reliquiis, ctc. ditat. valcdicens cis ot bcnedicens abscessit.Cum psalmis
17. Sanctus vero vir quando supra merooratas autcm et hymnis peractis omnibus, ad cocnoliium
pucllas emit, simul cum ipsis pretio suscepit viros redeuudi itcr aggreditur,eadem monachis paupcri-
octo ciptivos, quns in sancla rcligione edoccns, bus ct percgrinis facturus.
primos in eodom looo monachos constituit. Multi /1 filioh> suo indisciplinato appctitur cultro.
vcro sanctamconvcrsationemilliusacreligiositatem 19.InLerordinandum igiturplurima forte accidit,
admirantes, por ipsius cxhortationem Dco favente, C ut filiolum suum quem de saero fonte susceptum
qui ncmincm vult pcrire,rcIinqucntcsomniaqu;c in mon.achum esse slaLuerat, Daguinum nomine, exi-
s.-cculohaberc videbantur, sub monasticanormaet gcntibus culpis 6U-is,vcrbefc increpationis.ut moris
sub doctrina sancti ipsiuspalris Dco se mancipavc- est, fcricndum dcccrneret. Nam hic, ut postea cla-
runt.IpsG ergo aquam adipsum cocnobiumdelonge ruit,pessimus et flagitiosus, fronte polila sub ovina
perduxit,officinas ad omnia nccessaria paravit,ha- pelle,rapacias contegeliat gestamina bclluaj. iLaque
bitacula quoquc puellarum ordinate disponong.IIic- ex mcrito su.-c iniquilatis, diabolo cum Juda prodi-
rosolymam (38),sacrasquopIurimum roliquias
adiit tore traditus, indign.T fcrcns docLrinaliapatris ob-
impetravit,tabulasque eburneas optimas secum dc- jurgamina, intuincsceute mascula sub pccLorc bili,
portavit: sicque Romam multotics adiens,plurimo- contondit insanus sanclum virum injusla; tradcrc
rum sanctorum rcliquias detulit,et honorifico cum neci. Denique cum boatus pater diurno aaxioLatis
episcopis in pr.-Bfatis locis consorvandas condidil : labnronon modico fessus,una cum fratribusloctulo
in quibus locis sulTragantibus illorum sanctorum me- rcclinalus membra sopori dedissct, quia odium in-

(35) Al. Azelano, qui videtur fuissc Attila cpisco- dictum. Ejus primordia anno circa 665 cnllocanda
pus L.anduncn.^^is, do quo PVodnardus in hist.Rcm. sunt.
lib. 11, cap. 7. Istius donationis diploma rcfert Ca- „ (3.S) Et quidem comite Waimcro cui S. Lendc-
muzatus in PrompLuario, fol. .SO. An Anialricus hic " garius inedia consumondus cnmmissus est, uti in
mcmoratus Major domus l'Lici-iL, dubitat Adrianus libro Mirac. S. Bercharii nuin. 11 diciLui-. Ex illu
Valesius in Rer. Franc.
Nivardus
lib. xxi. Ccrtc itincrc S.Bcrcharius rctulisscferLur cor|ius S.TIico-
supra num.l3,mortuus dicilur, anLei|uam Bcrclia- dosiic, de qua h.TC lcgimus in ms. cod. Dcrveiis-i :

rius cogiLarel docffinobio Dcrvcnsi,cujus primordia " Anno Verbi incarnati 1108, epacta xvii, Idus Sn-
anno circa 665 rcvocamus. Childericus anno rcgni ptcmb. eodcmque anno quo obiit rox Philipiis, fi-
tertio in Neustria,seu anno ChrisLi 071 prajdiacon- liusquc ejus in rcgeni unctus est, a D. Rolgcro
cessissc legiLur in quadam
CamuzaLo et cluirta a abbaLc anno ordinationis su.u 11 posilum e^l in
Sammarthanis rclata, cui subscribunt viri hic mc- hoc scrinio corpus S. Theodosix vlrginis, qu.r pro
mor.ati ubi Wlfaudus Major domus,non Amalricus
; Chrisli nomine mulLa Lormenta ctiam capitis abs-
exprimitur. cissionc in C.-osarca Palcstiii.T passa csL lianc :

Blesam fluvium
(36) Vassiacus,rrts,si/,oppidum .ad tamen cx eadcm urbe S. Hcrcharius abha-! cum
in Matrunam influcuteni,alius a Wasciaco Frodoar- multorum sanctorum rcliquiis delulit, ac in hoc
di, lib. 111, cap. 7. monasterio quod dono regali cxsLruxeraL, dcccnter
(37)Dervense sciiicet dc quo in observat. prKviis coilocavit. »
m DE VITA IJERCIIAIlll. C8C
curnt i]ui iir^uit criminosos, idcm tilins Satan.T ar- \ boc sceloro immuncm
cxbilH-at, qui ligandi solvcn-
miit impiotntis armatus, pustquiiin cuni rossum 90- diquc polcstato suscepta^divorsismorborum gene-
ponilum crediilit, irruons in euin mortali vulnore ribus subvenit corporis umbra. Egrcssus igitur
ttenlavit.Namoulloilo illum ruliidus feriit.ot iiatriu Ddguinus, ex pra-cepto bcati viri Uomaui pctiit,
sanguine iiianu» pro|)rias impudens lliius marula- unde postea non est revcrsus.
vit. Arroptum vero Duguinus quo sanctum pcrcu.<;-
Moritur. In ccctesiam Iransfertur. Olcum e tuinulu
•ifrnl ferruin, rcatus sui ronscius in pisrinam, qua." manat.
1 claustru inonasterii tunc temporis bal>el>atur, 21. ik-atus voro ncrcharius diutissime angure vul-
'|i! iiii citissiiiio piituit velut orcultanduiii dejocit. iieris iiiorbidus, tuiidom c.irne solutus.ca-lostis vit«
Vi.jorfs tunc laticem velul tanli sceleris coj?nito- guudi.'ic.\sultaiitispiritufoii.xpetivit..\dtantiquoqu0
rvni. forrum in se receptarc expavescere. Nam niox viri obitum viria undecunquo rcligiosis confluenti-
ut a<(uam tetigit, velut levissinuT pluma materiei bus, scpultus cst quodam loco c.xtra cconobium [ul.
supor aquas mirabiliter natavit; ipse autcin bomi- ecclosiam], multis inibi Deo donantc miraculorum
c[i\i\ amens factu», ccclesiam petiit, crucntisque poUons elTectibus. Scd cum jam Dominus ultcrius
m.inibus signum pulsorc cu-pit, sanctum suum occultare noilet, ex pra-fato cultelii
Percussori venium tndul(jt.-l. B miraculo ejrtorisque ad tuniulum sancti viri osten-
20. Fratrcs vcro ut audierunt signum inconsucta sis, servis Doi visum cst indo corpus bcati patris

aora, rum magnu admirutione surgeiiles, et saiic- illi indc translutum tumulave-
dcberrc transforri, ac
;uni virum intorlectum audicntcs, ad lcctum illius runbrotro altarc in basiiica SS. apostoiorum Petri
jacurreruiit scd adliuc an.xiotatc nutuntem
: in co et Pauii, quam ipsc vivons a;dilicaverat, ubi suirra-
«piritum repererunt. Comprchensum igilur prxdic- gautibus ojus moritis multa tribuuntur dona popu-
um Daguinuui fratrcs sancto viro obtulcruut, sciro lis. E.K cujus sepulcro longo post tompore oleum
upiontcs quid do admisso tanto scclero severitas pullulans in vus ad hoc paratum visum est deQuxis-
lcmcnti»cju9Judicarct.Dcnique suncluspater ver- sc, cunctis moibo obscssis nimium salubro. Hujus
lOrum Domini non immcmor, quibus patri pro por- igitur, quia peccatoruiii pon.iore pra-gavati summa
ocutoribus supplicavit, dicens : /'ator, ignoscc illis, oporuin assequi propriis viribus nequaquam proe-
uia wsciunl quid faciunt, clenientcr rcmisit iili, suniiinus, ejus qui dixit : Sine me nihil potcstis
nam in se cxcrcucrat cuipaiii. Dcum tibi, frater, facere, imploremus auxilium gratiw, quatenus qui
iquiens, pcenitcntialitor placabilem fieri studeto : merito peccatorum deprimimur, dcxtera virtutis
aro quantum ad mc attinct onini tc iiborum iuipio- sua' sublevcmur, qui cum Patre et Spiritu suncto
ite remitto. Romam crgo, fili, progrcdere, ut te C vivit ct gloriatur Deus in s«cula sxculorum. Amen.

APP£NDJ.\
h'j. ms. cod. Dervtnst /ler Jl. /'. Filibertum Boulanger congreg. S. Vtloni monacJmm
Benedictum communicato.

Dies obitus. Translattonis dies et modus.

22. Bcatus Bcrcbarius durissimi iaiigunio vulneris
lorbidus, iicct trahcns iouga suspiria vix proloque-
;tur, fessoanhclitu tamcn Dominica; pussionis et
surrectionis solemniu, sua; ctiam dopositionis
isequium ac locum scpulturoc bumilitcr oi-dinans,
scipulis multu venlura prx-dixit, indicendo eis
Jlicitudincm divini timoris ac observantiam san-
« reiigionis. Tandem triuuiphunti Doiiiino cuin
ilma victoriic occursurus, luano Doiuinica ipsius
crosancta' ab inforis llesurrectionis carne solutus,
clestis vil;e guudiu oxsultunti spiritu felix peti-
t (3y).Ad tanti viri qnoquc obitum viris undocun-
le religiosisconnuentibus,sepultu3 est ut jusserat
lodam loco extra ccclcsiam, multis inibi
inte miraculorum pollens elTectibus.
23. Sed cum jum Dominus ulterius sanctum suum
occultaro nollct, cx prx-fato cuitcili miracuio eacte-
risquo ad tumulum sancti viri ostensis, scrvis Dei
visumest indc corpus beati patris debere transferri,
Habita itaque collatione cum plurimo collegio sa-
cerdotum ob hoc in uiium convenientium, docro-
lum i<l lieri sexto decimo Kukudus Martii. Nullam
tamoncapcssunt uuduciam tungondi glebaui sanctis-
siuii corporis; ncque futigamli longa bajulalione
" iapiilei quo tegobatur sarcophagi, icd humillimam
quaiii poluerunt, dclil>cranl transfcrendi facilita-
tetii. Nain decenli fornicc perforuta oricnlaii maceria
proxima ejus scpulturse erat,
ipsius ecclosi* qu;e
Iieo do- inde eo aditu infracum surcophago translatum,
secundo tumulaverunt rclro altare in ipsa basilica

codem ms. ha-c legiinlur « Exlrcmum

(39) In
'.» diem obivit hic B. P. Hercharius anno ab In-
mat. Domini 085, indict. 13. epacta xi, vi Ka-
ad. Apriiis, nianc sacio Dominic.o llesurrectio-
9. " Qui charactcres chroiiologici non conveniunt,
.si legas vii Kalcnd. Apriiis, ia ([uem
: C24 incidebat. S. Bcrcharius inscribitur in .\ddit.ad
fsuarlum xvii Kalcud. Novemb., qui dies transla-
tionis est ex dicendis infra iium. 7. Corrds S. Ber-
ohurii in Ecclesia Dervensis monusterii, caput qui-
dem III scrinio urgenteo, reliqua ossa iu thcca as-
Pascbaanao servantur.
687 ADSONIS DERVENSIS ABBATIS. (188

sanctorum apostoloruni Petri cl Pauli quam ipsc A. nontedomni Adsonis temporo hoc cocnobium coepit

vivcns asdificaverat, ubi suffragantibus ejus meritis germinare, etc, ut infra num. 15.
multa tribuuntur dona populis. Quando Deo dispo-

DE MiRACULiS S. WALDEBERTI
ABBATIS LC.XOVIENSIS TERTII

LIBER

,'luclore Adsone ahhale

(.\pud Mabill., Acta SS. Bened. S,-cc. III, p. 4.51, c.r nu, cod. Luxoviensi crutus a 11. /'. Constantiu
G.'avellio, tum priore.)

OBSERVATIONES PR.EVIyE

1. Elogium sancti Waldeborti sou Walbcrti abbatis Luxoviensis, quatenus ex vctustis monumontis
concinnari poluil, cxhibuimus in Sa!Culo. Postea librum dc ejus miraculis ad me Iransmisit U. P.
Constantius GravoUius, tum Luxovii prior e florentissima congregalione S. Vitoni, cum hac epigraijhe :

Incipit Vita sanctisaimi ac Dco acccptissimi 1'atris Watbcrti, monasterii Luxovicnsis ahbatis ; tamctsi libcl-
lum, non de vita, scd de miraculis longo post Waldeberti obitum patratis scribere instituit auctor, Adso
vidolicet, alio noniinc dictus Hermiricus, qui post mcdium sa3culum x Luxovio praifuit post Aaloncum,
qucm abbutcm ct cpiscopum appcllat et .\dso in Prologo suo mcmorat voluvien de gestis S. Waldebcrti
:

qua; lemporuni injuria excidisse dolemua. In veterrimo Kalendario Corbeiensi, ante annos nongentos
exarato, quod mulilum et imperfectum Isidori Hispalensis cpiscopi libris de summo bono assutum pra;-
mittitur, S. Waldoberti memoria cxprimitur his vorbis vi Nonas Madias dcpositio sancti Waldeberti abbatis,
:

episcopalis nominis mcntiono facta, uti noc in libello subjecto.

2. De cccnobio Luxovicnsi plura leges in Sa-culo nostro sccundo, tum in Prsfatione, tum in Actis san-
clorum Columbani et Eustasii abbatum. Tempus quo Columbanus Vosagum incolere cccpit, signavi paulo
ante annum quingcntesimum nonagesimum. Calculus isto confirmari videtur ex quadam clausula, quae
habetur in liuc E.tpositionig S. Augustini in epistolam Joannis, in novcm homilias distincta;, in quarum
fine sic lcgitur in pervetusto apographo eccIcsi.TC S. Petri Bellovaccnsis, uncialibus litteris descri[ito a
quodam monacho Luxoviensi Explicitum opus faventc Domino apud cccnobium Lussovium anno duodc-
:

cimo rcgis Chlothacharii, indietionc tertiadccima, anno Xlsimo Pis Ni felicius peracto, id est (ut quidem
interprotor) anno quadragesimo Patris nostri, Columbani vidclicot qui proinde anno quingentcsimo octo-
:

gosimo quinto in Vosagum advcnisse diecndus cst, siquidem annus duodccimus Clotharii rcgis in I3ur-
gundia regnantis, el indicio 13 convoniunt in annum Christi 625. Qua in scriptura illud etiam obscr-
vationo dignuni cst, indictioncm usurpatam aliquando fuisse in calculo Gallicano, Merovingoruni stirpc
regnante.

PROLOGUS AUCTORIS

Luxoviensium cccnobitarum sacrfficoncioni(40)... D Eustasium videlicet atquc Waldebertum , etiani

qui et Heumiricus, nominc abbas, nnn merito voca- nostra a;tate gesta esse divina gratia noscuntur, |

tus, pcrpctuam Domini salutem.

in Christo stylo commendarem. Nam inter illa qua; jam trans- i

Considcranti mihi ac sa:pius orc ac mentc re- ierunt, ct ea qua; ventura sperantur, profunde i

volvcnti, quid utilitalis et commodi loco conferrom, caliginis quasi quodam nobulo interpolantc humana
in quo a parontibus traditus primsvi tirocinii juvc- perspicacia liberam nolitia: non potost habcrc facul-

nilia rudimenta inter dubia Pythagoricas littcra! tatem, nisi exterius litteralis industri.T traditionc
bicornia pcregisse memiucram, illud potissimum juvetur, pcr quam ea qua? cursus anterior alii^or-

occurrit, ut ad reparandam succedentium solertia; buit, pra; oculis adducta, quasi prjesentia censcan-
praiteritarum rerum memoriam,caqua; per egregios tur.Cujus rei studio nos provocanle manum misi-

Christi Domini confessores sexcontjrum fcrme mo- mus, ut ea qua; ad honorem divina? majestatis gc-
nachorum Luxoviensium fundatores atque rcctorcs, runtur, quatcnus nostra scicntia contingerc potuit,
Supple Adso. Is enim dcccssorum suorum
(40) a-qualis Adsonis abbatis Dcrvensis, de quo in s«-
seriem ct brove chronicon descripsisse memoratur. culo 11.
 G80 l.lllElt DK MlllAr.ULIS S. W.VLDEItKIITI. 090
Uirporis iKnnvi» iirni liitriiiit, priEoipiio ciim cos A qiiirut, iibi porfucilo invcniri p^jlcrit, tniantis ct
noliin (livina provitlontiu Innqimin sppcialis dono qunlibus virtulum utorquc cornm insignibus clarc-
privilogii patronos iloslinavprit, quonini pra^scns scat.
siilTragiuin nos munirpl, niiraeuldruin virlus claniis 2. Snsclpiat crgo vcstra sanda palcrnilas hoc
illiistrarot. Sod cnni laiiilaimis viros pinriosos in noslra' dpvotiniiis (ipusoiiliiin : qii.o (^lsi impcritos
vila sua, iiPiniaqnaiii illiuu piNolorinitliinus, inio nos Ipporo CDiisiilorat, tainnn doilisacnos
l'acuiidi;o
ciiiu"tisoiniiil)Us pnipniipniluiil rocta (ido consciiiiis, oporain cognoscnt, iio ail Rlorificandam divinorum
por qiioni liaic oinnia cos promoruissc ot obliuiiisso oporuni magnilicnntinm nostra ignavia torposcnt.
iiiin (hil)ilamus, qui csl Rloriosus in sauclissuis,ct Ita tamon ista prosoquimur, ut .si vcl roclius vol
nilniiranilus incunctis opcribus suis.Ka itaqiio qu,i3 facotius ad oxiilonda h.n;o scriplorum (iiiilibot onicr-
iidom pr.nlati l^itros vd in vila, vcl ccrlo qii.ii paulii scrit, si qiiis cx liis aiit laiiilis soii mnrtalis nobi.s
posl disccssionis sua; lonipnra opprati snnt.noqua- honoris fructus provonirc possil, libcntcr nos hoc
quam tangimus : sod qnod post longo succcdentis prolltomur cnrcrn privilcgio, dum solummodo nos
8clalis excursum, nobis scilicel intucntibus, divina loco ccdimus, si nlter potior vcl facundior subro-
dompnlia pcr cos dpclararp voluit,cx pluribusqua) gptur, tantum pcrnosccnda! matorin? viam oslcn-
mcmoria' mandari potucrunt, nd oxhibcndam tena- „ dissc sufficiat. Noc nobis morccs laboris, ut spc-
cius taiitorum virorum rovorcntiam non laccmus. ramus, a Domino fnistrabitur, si vocis facultas
Nam si qiiis eorum gosta plonius nosse desiderat, dofueril, cum promptus cxstiterit nostra; devotionis
corum actus qui voluininibus propriis ab e.xordio affoctus.
rorum gcstarum latius continentur, diligentius in-

INCIPIT VITA
Cotumbano Lu.vovio pulso, succcdit Euslasius. Qui scilicet cum cssot inclyta prosapia
floruis.sc.

clarissimus, in pago qui vulgo Pontivus dicitur, ho-

3. Igilur postquam bcatissimus patcr Colfimba-
nus,ut libor historia^ do Vitact virtutibusojusscrip-
Franconim Sigobprto
tus indicat, sub regc
HibcrniaMmibusoxsul Burgundiam aggrossuslocum
noribus et rerum dignitatc juxta natales suos ditis-
simus, tamcn sub rcbussECuIi rogni non immemor
patria?
tEtcrni,sectabaturseduIusopcra misoricnrdia;,agens

sibi spccialitcr delpgcrat, cui ab anliquo Luxovium

C quffi Doi sunt, non qurc hominum. Qualisautcm et
quanta in po sub illo militari habitu bonorum ope-
(ut illic Ipgitur) nomen erat, tantam a Domino effi-
ciendorum operum gratiam est consccutus.ut in co
nim virtus cffulserit, sermo nullus explicare suffi-
cit cum in eaiteris quampluribus, tum etiam in his
loco signis ot prodigiis praopuntibus, sexcentorum
:

intcntissimus.scilicct algontes vestire, inopes alerc,

fermp moiiachorum in brovi multitudinom.disposi-
imbocillibus pr.Tstaro solamen, paupcros rocrpare,
tis por loca sibi exigua (ut usquc liodie ccniitur)

agminibus aggrcgaret. Quibus in omni sanctitate,

refovere mfcstos, ad pacom revocarc discordes. Sic
milos optimus intcr fasces constitutus et arma,per-
sapiontia, doctrina cl religionc optime institutis,
ita ut longc latoquo pcr urbcs vol monasteria ex ituris prffiponens scmperaitorna, sedula vcrsabatur
diseiplina^ bcatipatrisColumliani discipulispastoros
quod postea dpvotus complevit opere.
cogitationc,

eligeroiitur ct rectoros, instigantc diabolo ab impiis-

Cujus quidem sub illo bonorum e.xercitio initium
sima Bruncchilde reginaexpulsus, egressus a Luxo- signorum hoc rcferunt exstitisse.
vio Italiam pptiit,Bobipnse monasterium magniflce
In patjo Meldicensi clarescit adolescens.
condidit, in quo tandem multis miraculorum signis
clarus beato fine quievit. Cui ad regeudam Luxo- 5. Intra fines Franciffl,in pago videlicet Moldense,
viensium monachorum congregationem beatus pa- D famosi vicus cst nominis, prisco nomine .Yii;!/
(t«/Va
ter Euotasius providus gubernator succpssit,qui no- n. 14) vocatus : qui scilicet vicus sibi a progenitori-
bilioriLingononsium genere exortus, prKdccessoris bus competebat, ortu quoque ejus
jiire ba^reditario
sui in omnibus instiluta secutus, «que sapientiaet etpuerilibus incromcntishicloous usquo in pr.isens
sanctitate ubique locorum fama et virtutibus no- admodum habetur iiisignis. Ad laudem etiam ejus
lissimus migravit ad Dominum, in codem loco nominis fons ilHc exoritur memorabilis, ex quo
corpore tumulatus. perfusa turba popularis lcetiorum {an laetiorem) se
Dein Walberlus e.t milite. arbitratur ad sua referre ob memoriam beati viri
4. Cui iu regimine sanctus succcssor exstititWal- lucra incolumitatis. In hoc itaque, ut diximus.vico
bertus. Qui videlicct vir iu vita sua gloriosissimus, sui juris agor latissimus fuerat et fccundus. Nam
licet tamon inioriorex-
poslorior fuorit ordino, non cum in aliis vir istc folicimus, tum quoque robus
stitit moritorum qualitato cujus quoquc annos ado-
; pollebat : ct hunc quoque agrum anseres agrestes,
lescenti* in armis tradunt priiiiuiii cxcollontissime quas a candore vcl sonitu vocis rnore rustico gan-

I
 !

691 A-DSONIS DERVENSIS ABBATIS. 692

tas (41) vocant, agminc colleclo frcqucnti ruptione A tentamina non parvo tempore singulariter rtcccr-

ab ipso jactu scminis el salionis incremento vasta- tasse.

bant. Ministor indignatus, cum eas uuUa vi inde Eustasio sufftcilur. Reni o]ttime gcrit.
posset abigcre, familiarc damnuni domino procurat 7. Pra;terea patcr Euslasius, sicut supra prajliba-
intimari. Ai ille impcrans
Vade, inquit, citius.et
: viuius, signis ct virtutibus quampluribus,ut in de-
ordine pedostri numero intcgro subsequens reclude scriptiono actuum com-
ipsius sufficicnter legitur,
eas domi. Mox servo pr.ecodcnlc vidcros mrestas probatus, cum palnia bonorum operum.Domino vo-
volucres mirum inglobum deposita feritate colligi, cante, coclestc capitolium ingreditur coronandus.
ac pro jubcntis nutu certo tramite quo ducebantur Qui etiam post sacram bcati Putri apostolorum prin-
tectum subintrassc. Ita jam triduum aves illa; sine cipis aram intra mirnia principalis eccleciK,quam
cibo agcntcs, bcati viri tandcm indulgontia relaxan- ipsc cum patrc Columbano condidcrat.magnificani,
tur, dempta scilicct una dc numero Cffiterarum,
ut par erat, scpulturam retontat. Nec patitur di-
quam unus malo
o familia furto sublcgorat, et sihi vina providentia sarrum ovilo rcctorc destitui.Nam
eonscius in escas vorax tcmerator absumpserat. in illo sanctorum collegio cum forent plurimi,quos
Illa; tamen volucres soluta; de carcere, elato in ul- et sapientia ct vita commendarat; tamen universi
tum gcmitu clamore rcplentes aera, tecta circum- _ pari voto pariquc consensu Waldebertum virum
volant, atque in auros sancti viri damnum sociale ajque sanclissimum loco patris docodentis docer-
resolvunt. Qui mox causam intelligens, dcpositum nunl, ac loci rectorum constituunt, certi dc ejus
inquirit, poenas jussisse dobitas pro crimine profi- virtute el meritis : quse ctsi in eo poterant aug-
tetur, non neces intulisse. PrKsumptor utfurti reus mentari, nulli dubium quin possent fixa dclibc-
pudore deprehensus, plumarum quas forte subdu- ratione moveri.Nihil enim a pristino vigore agcns
xerat ac quiEque residua profert in modium.Ita vir romissius, exquisitis arctioris vitae se districtio-
sanctus facta orationc oxanimem reparans .rcf-tau- nibus cocrcebat. Si quid vero in rebus vel caitoris

rato numero sinit abiro la^tantes, nunquam post utriusque commoditatibus tempore illorum
vita;

hasc infra agrum illum irruptiunom facere pra-su- duorum patrum, Columbani videlicet et Eustasii,
mcntes. Hsec ergo jam tunu Dominus in servo suo imperfectum restabat, hic pastor beatissimus Wal-
dignabaturostenderc,quom disponcbat postmodum deberlus omni industria supplevit, auxit, et ad
sancto illi Luxovicnsium monacborum grogi pasto- unguem perfectius climavit. Villas quoque et pra;-

rali auctorilate prffiricere. Qui etiam si sic in mini- dia copiosa traditionc publicc facta in usus Monas-
mis laicus potuit, quanto magis inmaximis croden- terii contulit : inter qum vicum quoque, quom
dus cst sub sancto habitu valuissc superius Nant vocatum diximus, gcnuinum vide-
Eustasii monitis Lu.roviimi se recepit. Solitarius vivil.
C licet ejus (43) solum, cum mcmbris adjaccntibus
sub interminatione tradidit ut qui eum aloco au-
6. Hinc jam cum ad altiora tcndcrct,sa3culo om-
:

ferrct, ;ptcrna; malodictioni succumberet. In pago

nino renuntiare desiderat,Dei nutu ab beati patris
consultu Luxoviense monasterium, quod quoiiue Tarncusi (41) vicum Herlcrum numine cum
Eustasii
omnibus ad sc pcrtincntibus, seu quidquid in Pon-
prE cjetcris eo tempore rcgulari ordine districlius
tivo solido jure possedcrat, obtulit ct omnium re-
erat, copia rerum ct numcro monachorum excellen-
:

pra^pollebat,devotusoxpetiit: actraditis reruni rum suarum bcatum Potrum apostolum in pcrpe-

tius
tuum ha^rcdem essc constituit. Intcr caetcra quoque
suarum illic qu» per divcrsa loca amplissime possc-
armisquo depositis, qu<e usque hodie cjus douaria conKilit etiam prctiosissima! geinma!
dcrat pra:^diis,

in testimonium sacraj militia; ejus in eo loco habcn-
tur, servorum Dei nuniero adiitsociandus.Qui san-
cta; oonversionis gratiam tanta est porfectione adc-
ptus, ul etiam sancto Spiritu illustrante sigua vir-
tutum ostendcrot, cum in alterius dispositione
poculum ex uno topazio, miromodoguttulis aureis,
ut cjus cst natura, interlitum, inlcrposito anatho-
mate, ut quisquis quacunqueoceasioneexiude illud
subtrahcret, vel subtractum ausu temerario rctinere
tcntaret, cum diabolo et angolis cjus ffitcrnisflam-

consisteret. Monstratur adhuc dcnique locus.

(42)
mis in porpoluum cruciandus adessct, salva quoquB
Francorum regum et procerum,qui usus
duobus a monastcrio millibus disparatus, sub saxo D auctoritate
quidem pra^eminenti concavus, aqua vero e terra admodum eo icmporc fcrebatur.
prodounto blandius irriguus,ubi cellulam sibi refo- Nicctio cpiicojio fumiliaris,ohit. Ah eo scpultus.

runt statuisse ac contra volcarnis volantiqui hustis 8. Sancto Nicctio episcopo magnarum virtutum

(41) Sic saneta .\malberga virgo cx agro suo fu- discipulo S. Uertiai nec Farae gcrmanum, aut
:

gasse dieitur aves quasdani quas communi vocabulo Ecclesia' Meldicensis episcopum fuissc, uti alias
gantas appcUare plticcl. probatum.
niodia!
(42) Ccriiitur ad liunc usiiucdiom, habetur(|uo in (44) Sic nonnunquam eontractis littoris
spelunca sacra rigidiiin saxum .jaocnti homiui ap- «tatis auctoros vocant nagum Tarvenncnseiu, cm
tatum, in iiuo fobricitantcs sa;pissime sanitalcm eontiguus est vicus llorlerus, vulgo jam llcrly. si-
inlor
recipiuiit. tus in cumilatu Pauloni^i ad Honunias vias,
(43) E.v hoc loco iutolligitur (quod etiam manife- Agnionis et Edivini.n; nuvioruin capita, tosto Mal-
stum est ox Actis S. P.ortini abbalis) alium ess'; branco iu lib. iv dc Morinis cap. G.
Waldcbertum hunc a Walberto cumite .A.rceusi,
C93 LlBEll DE MlllACULIS S, WALIJEUEUTI. 694
vim ruiiiiliuriis ailli.invlMit, iiitorposila utriiisiiiii; A dofuit.cttcmporulis «ubsidiicopia usqucad ultimum
coiiclilidiii; |iiiili, utinii.s (•oriiiii prinuia I)oiiiinii vo- coruiii ubbulciii, iioiiiinc Mclinuin, prospcro pcrdu-
caiito ri^liiis liiinuiiiis oxceiicrol, altcr supcrstcs lo- ravit.lI.TC nos si(|uidem quasi pcr pra;occuputioncm
cuin sibi siipulluriii compctcnlis orclinassct. Quod matcria! brevitor prfnliliantPS.cum nobispropositum
ct ila coiili|:!il. Nain cuin pcr quadrapinlu annornni non fuorit prictcritiiruiii tcniporum acla rcplicarc,
spatiuiii ^loriosus conlV.^iSorlJoniiiii WuUlobcrtus lo- liisomissis nd noslr.T .Ttalis lcinpora, siciit sunius
cuiii silii tlclc^atuni.oiMni virtnLisgcncrcoptinic dis- |)ollioiti, roilcumus.
pii^ituin ati^crct rclius cl numcro l)co sorviciitiuiii, Droyo etiam ahbas Lu.rovicnsis. (Jiw mortis generc
niultis iiiiraculorum virtutibus ailornatus niigravit, c.tlincliis,

ail Doiiiiniiin vi Nonas Maias, .supcrnorum civiuin ll.Posl incmnrabilcm Caroli Mugni (47) et glo-
socius el cousors eircctus.ct ad.jannam pcrpctua^ju- riosiimperatoris obituin, orta fuissc dicilur inter
cuiiililiitis fclicilcr introductus. In rujiis obscipiium qualiior rogcs disscnsioiiis niagii.c controvcrsia, Ca-
riiiicris conllucntibiis undii[UO lidcliiim turiiiis, iii roliim scilicot ot Pippinum, Luthariiiin ((iioqnc ct
ecclcsia beati Marlini (l.^) qua' est constructa c.k Ludovicum.rixantibus quoqucet vi magnaintcr se
kterc monaslcrii in parlc aquilonari, composita u doccrlantibus, cui corum solius rogni dominatio
sancto Nicctio pontilicepost aram crypta operc ini- T. Franci.Tj spocialiusobvonirct,qiiod jani quidcm ger-
rifico, Doiiiino di.^poncnlc dignissima ibiilciii condi- manus eorum junior Carolus nutu jiatris dccodonlis
tus cst scpulUira. singiilaritcr aoceperat. Qu.t fratern.T litis impiotas
Corpus cjtts pr.Tsidiiini ma.rinw contra paijano^. cum nulla posset rationc rovinci,co us([ue dcducta
9. Inquo vidclicct loco, post gloriosum vita' ejus ost, ut convocatis utrinquo regnorum cohortibus,
exccssum, ad honorcm divini nominis plurima sunt dispositis bcllantium cuneis, in fratcrnas acics ve-
ostensa niir.tcula,cum ca'catis vultibus visus reddi- xilla solvcrontur. In qua ncie Lutharii fugicnte
tur, cluudisrupta nervorum compagine grossus rc- exorcitu, jiivante Warino Burgundi.T diico potcn-
staurutur.infirinis aspirat suiiitas.a mcmbris ,i'gro- tissiino Curolus victoriai signa repnrtavit, ac sic
tantium pclliturinvisa debilitas, mGcstis solatia,ad- regnuni Franci.T divisis in caitcros rognorum parti-
vcrsis dccidentibus prmstantur bcncficia: inter qua; bus solus accepit. Drogonem (48) vcro quintum,a3-
etiam divina sunt virtutis commcrcia. Id certa ra- ([uc regnandi avidum, qui clarissima; utpotc ex
tiono prior n;tas dicitur comprobasse, quod exbibita oodom gcnorc vidcbalur csse indolis, in clcricum
piodebito jarcnti honoris rovcrrnti,!, quandiii manu attundent, ac in sode Motcnsis Ecclosi;c pontificcm
hominiscxstitcrat sacri corporisscpullura, nec pra- constituunt.Hunc ctiam ad amplioris supplcmcn-
vitas inlidclium, ncc ulla illio pr.Tvalcrc potuerit tum honoris Luxovio pastorem prKcsse decernunt.
sajva irrupliopaganorum..\t postquam, seu ob pau- C Quom ille locum acceptum ita slrenue post priorum
cioris pra-coniimeritum, seu etiam aliquo compel- studia et potcnlissime gubernavit, ut aucta rcrum
lentc casu, supcrvenientium rerum sumpta inde copia in quindecim mansorum niillia suo tcmporc
reverendi corporis ossa alterius tcmpli sunt illaia rcconsonda vidorotnr. Hic iuterdum ille solito com-
sacrariis, nec nocitura impietas perversorum, nec morutus,dum amoMiilato locorumfruitur,Lignoncra
delucrunt stragcsetinfortuniacrudeliumnationum: vicinfin fluvium gratia piscandi aggressus,duni pi-
cum ctiam longe post pagani (46) subito illuc irrum- sccm immanom scquitur, aquis lapsus subito pras-
peutcs, omni conamine nisi fuerunt monasterium focatur, Mettisquc dolatus in sancti Arnulfi confcs-
inccnderc, sed rclisi manifesta Doi virluto, incas- soris Ghisti ecclosia tumulatur. Post ha;c tcmpora
sum visi sunt sua incendia admnvissc. Quo eliam Ludovicus, eognomento Pius, in Francia papa Ste-
teniporc, ul post dicetur, nonnulli monachorum a phano coronante imperator efficitur. His diebus per
paganis inventi sunt interempti. plurima monastcriorum loca regularis ordo defece-
Successores ejus. rat,et rerum tomporalium administratio quotidianis
10. Decedcnte itaque ab hac vita, ut prccfati su- nialorum casibus deperibat. Hic tamen frcquontibus
mus.Waldcberto pastore bealissimo, sanctus Ingo- synodalibus conciliis statum Ecclesiarum in prisli-

frcdus, omni virtutum genere conspicuus et pcrfc- n nuni pro viribus reparabat.
ctus, loco ojus est solemniter subrogatus. Deinde .insegisus abbas.
prolixa plurimornm temporum serie decurrente, in 12. Eu tempestate Luxoviensium quoquo dignitas
iilo candido nivei monachorum agminis conventu inter ca^tera pristino rigore tabescente jam pene
patribus, ut in catalogo eorum facile cst invoniri, vacillabat.Quod Cssar Ludovicus expertus, An-
sibi invicom succedentibus,necpastoralis aucloritas segisum (49i virum dignissimum, comptum mo-

(45) Ecclesia ista hnctenus superest in mcdituUio Ludovici Augusti fratrem, et eo vivente Metensem
oppidi Luxovii, estquo parcecialis. episcopum creatum fuisse constat.
(46) Saraccni scilicct.ct quidem anno (ut vidcturj (4,S} Id nemo, quod sciam, de Drogonis morle
731 ex diclis ad cum annum. [irodidit. Eo Luxovii abbatc Angelomus libros Re-
(47) liiio post Ludovici Augusti ejus filiiobitum, gum cxpl.mavil, utiipse testatur in cpistola nunou-
cujus lii filii luorunt.Alia ctiaro hic pcccat auclor,ut patoria.
4'.)^ In vulgato indice ubbatum Ansogisus Drogoni
cum Pippiiium Foiilanotcnsi pnclio supcrstitcm fa- 1

cit,cum Drogonem Ludovici liliis aduumerat, qucm prffpouitur et Drogo quidem Ansegiso supervixit.
 !

691 A'DS0N1S DERVENSIS ALBATIS. 692

tas (41) vocant, agminc collcclo frequcnti ruptione A. tentamina non parvo lempore singulariter cleccr-
ab ipso jactu scminis et sationis incremento vasta- tassc.

bant. Ministcr indignatus, cum eas nulla vi inde Eustasio suffxcilur. Rem ojilime rjcril.
posset abigcre, familiare damnum domino procurat 7. Prajterea patcr Eustasius, sicut supra pradiba-
intimari. At ille Vade, inquit, citius,et
impcrans : vimus, signis ct virlutibus quampluribus.ut in de-
ordine pcdestri nurnero integro subscquens rcclude scriptioneactuum ipsius suflicicntcr legitur, com-
eas domi. Mox servo pnocedenle vidcrcs mffislas probatus, cumpalnia bonorum operum.Doniino vo-
volucres mirum in globum deposila fcritate colligi, cantc, cccleste capitoliumingreditur coronandus.
ac pro jubentis nutu cerlo tramiLe quo ducebantur Qui ctiam postsacram bcati Pctri apostolorum prin-
tcctum subintrasse. Ila jam triduum aves illc-e sine cipis aram intra m^jonia principalis ecclccia;,quam
cibo agcnles, beati tandcm indulgentia relaxan-
viri ipsc cum patrc Columbano condidcrat.magnificam,
tur, dempta scilicct una dc numero ca^terarum, ut par crat, sepulturam retentat. Nec patitur di-
quam unus e familia furto sublcgerat, et sihi malo vina providcntia sacrum ovile rectorc dcslitui.Nam
conscius in escas vorax temerator absumpserat. in illo sanctorum coUegio cum forcnt plurimi,quos
IIL-E tamen volucres soluta; de carcere, clato in al- et sapientia ct vita commendarat; tamcn universi
tum gemitu clamore replentes aera, tecta circum- parique conscnsu Waldebertum virum
volant, atque in aurcs sancti viri
i: ,.:_: j„„
damnum , :„1„
sociale
"
pari voto
... , i •,,,•
ojque sanctissimuni loco patris decodentis decer-
resolvunt. Qui mox causam inlclligens, dcpositum nunt, ac loci rectorum constituunt, certi de ejus
inquirit, po-nas jussisse dcbitas pro crimine profi- virtute et meritis : quas ctsi in eo poterant aug-
tetur, non neces intulisse. PrtDsumptor ut furti reus mentari, nulli dubium quin possent fixa dclibo-
pudore deprehensus, plumarum quas forte subdu- ratione moveri.Nihil enim a pristino vigore agcns
xerat ac qu.-ecjue residua profert in modium.Ita vir remissius, exquisitis arctioris vits se distriotio-
sanctus facta orationo exanimcm reparans .rcftau- nibus coorcebat. Si quid vero in rebus vel caitoris
ratonumero sinit abiro la^tantes, nunquam po.-<t utriusque vita; commoditatibus tempore illorurs

hsec infra agrum illum irruptionem facere pra^su- duorum palrum, Golumbani videlicet et Eustasii,
mcntes. Haec ergo jam tunc Dominus in servo suo imperfectum restabat, bic pastor bcatissimus Wal-
dignabaturostenderc, quom disponebat postmodum deborlus omni industria supplevit, auxit, ct ad
sancto illi Luxovicnsiuui monachorum grcgi pasto- unguom porfcctius climavit. Villas quoque et pra;-

rali auctoritate pnericore. Qui otiam si sic in mini- dia ropiosa traditionc publicc facta in usus Monas-
mis laicus poluit, quanto magis inmaximis credeu- terii contulit : inter qua; vicum quoquo, quem
dus cst sub sancto habitu valuissc superius Nant vocatum diximus, genuinum vide-
Eustasii jtionitis Lu-rovium se recepit. Solitarius vivit.
f' licct cjus (43) solum, cum membris adjacentibus

cumad altiora tonderet,sa3culo om- sub interminationo tradidit : ut qui eum a loco au-
6. Hinc jam
ferrct, a;tcrna; maledictioni succumberet. In pago
Tiino renuntiare desiderat,Dei nutu ab beati patris
quoque Tarnonsi (41) vicum Hcrlerum nomine cum
Eustasii consultu Luxoviense monasterium, quod
omnibus ad se pcrtinentibus, seu quidquid in Pon-
prffi csiteris eo tempore regulari ordine districtius
tivo solido jure possedorat, obtulit et omnium re-
erat, copia rerum et numero monachorum excellen-
:

tius pra?pollebat,dovotusoxpotiit: actraditis rerum

rum suarum bcatum Pctrum apostolum in perpe-
suarum illic qua; por divorsa loca amplissimo posse- tuum ha^rcdem essc constituit. Inter caetcraquoquo
ojus donaria conkilit ctiam protiosissima; goinm;o
derat pra^diis, armisquo dcpnsitis, qua; usque hodie
in testimonium sacraj militia; ejus in eo loco habcn-
poculum ex uno topazio, miromodoguttiilis aurcis,
servorum Dei numcro adiitsociandus.Qui san- ut ejus cst natura, intcrlitum, interposito anathc-
tur,
oonversionis graliam tanta est perfoctione adc-
mate, ut quisquis quacunqueoccasioncexiude illud
cta;
subtrahoret, vel subtractum ausu temcrario retinero
ptus, ut etiam sancto Spiritu illustrante signa vir-
tentaret, cum diabolo et angelis ojus a;ternis flam-
tutum ostendcrot, cum in alterius dispositioue

consisteret. Monstratur adhuc (42) denique locus.

mis in prrpotuum cruciandus adessct.salva qunquo
auctorilato Francorum regum et proccrum.qui usus
duobus a monasterio millibus disparatus, sub saxo D
quidem pncominonti concavus, aqua voro c terra admodum eo icmporc fercbatur.

prodounto blandius irriguus, ubi ccllulnm sibi refo- Nicctio cpiscojw fumiliaris,ohit. Ah co scpulttis.

runt statuisse ac contra vclcarnis velantiqui hostis 8. Sancto Nicotio cpiscopo magnarum virtutum

(41) Sic sancta Amalberga virgo cx agro suo fu- discipulo S. Bcrtiai nec Farae germanum, aut
:

gassc dicitur avcs quasdani quas communi vocabulo Ecclosia; Meldicensis episcopum fuisse, uti alias
gantas apjicllan' jilacct. probatum.
Cornitur ad liunc us(juodiom, habelur((ue in (44) Sic nonnunquam contractis littcns
medue
(42)
cui
spelunca sacra rigidnni saxum jaconti homiiii np- a;tatis auctores vocant iiagum Tarvennonseni,
tatum, in quo fobricitantos sa;pissime sanilatoin contiguus est vicus llorlorus, vulgo jam llcrly. si-
recipiuiit. tus in coniilatu Pauli;nsi ad lldiiuinas vias, iiitor
(43) loro intolligitur (quod ctiam manifo-
Ex hoc Agnionis et Edivini.T fluviorum capila, lopte Mal-
stum est ex Actis S. 1'ortini abbalis) aliuin cs.so branco iu lib. iv de Morinis cap. 6.
Waldebertum hunc a Walbcrto comite .•Vrcensi,
 G'J3 LlBEll DE Mir.ACULIS S. WALDEIlEilTI. 694
viro iuiuilianis udlKcrcbnt, intcrposita utriiissiiiif A dcfuit,cttcmiiQraIis siibsidiicopia usqucad uitimum
ciiiiililiono |iii('li, iit<|tii.s i'oriiin |iriniiis Doiiiinn vo- ooruiiMiblialom, iiiiiiiiiic Mciinum, prospcrc pordu-
caiilf rclius luiinaiiis e.\ccderol, alter supcrstos lo- ravit.Ha;c nos siquidcm qiiasi pcr pra^occupatior.cm
cuin silii sopiilturai conipctentis oniinassct. Quud matcriaj brevilrr pririibantos^rum nobispropositum
ol ilacoiitigit. Nam rum pcr quadrapiiila annoruin iion fucrit pra-toritorum toniporum acta roplicarc,
spaliuin };ioriosus confossor Uoniiiii \\ iildcbortiis io- liis omissis ad iioslr.T .Ttalis lcmpora, siciit sumus
ciiMi sibi dclcj^aluni.oiiini virlutisgcncrooi)liiiio dis- polliciti, rcdoamus.
posiliiin aiigcrct roinis ct numero l)eo scrviciitiuiii, Drogo etiam nhlms Lu.roviensis. Quo mortis (jenere
niuitis miracuioruin virtutibus adornalus migravit, c.rliticlm,
ad Doininuin vi Nonas Maias, supcrnorum civium ll.Post memoraiiilom Caroli Magni (47) ct gio-
socius ct coiisors eircctiis.ct ad.januain pcrpotuasju- riosi imiicratorisobilum, orta fuissc dicilur inter
ciindilulis lciicitcr introduclus. in cujus obscquiuin quatuor rogos disscnsioiiis magiKC controvcrsia, Ga-
ruucris conllucutibus uudic[uc lidciium turuiis, in Pippinum, Lutiiarium ((uoqnc ct
roluiii scilicct ot
Marlini (45) qua- est constructa cx
eccicsia iieati Ludovioum, rixantibus quoquoot vi magnainter sc
latcre monastcrii in parlc aquiionari, coinposita a decerlantibus, cui corum solius rcgni dominatio
sanclo Nicclio pontiflccpost aram crypla opere ini- i> Francia; spociaiiusobvoniret,qiiod jam quidcm ger-
rifico.Doniino di.^iponcnlc dignissima ibidcni condi- nianus corum junior Carolus nutu |ialris docedcntis
tus csl scpuitura. singiilaritcr acccporat. Qu.-n fralcrn.-c iitis impiotas
Corpus cjtu pr.rsidium ma.rime conlra pagano^. cum nulla possot rationc rovinci,co usquededucta
9. In quovidclicot loeo, post gloriosum vita? ejus cst, ut convocatis utrinque regnorum cohortibus,
exccssum, ad honorem divini nominis plurima sunt dispositis bellantium cuneis, in fraternas acies vc-
ostcnsa miracula,cum cscatis vultibus visus reddi- xilla fiolverontur. In qua acie Lutharii fngicnte
tur, claudisrupta ncrvorum compagine grossus re- oxoiritu, juvante Warino Burguudi.T duco potcn-
stauratur,infirinis aspirat sanitas.a mcmbris a'gro- tissimo Carolus victoria; signa reportavit, ac sic
tantium pclliturinvisa dobilitas, moeslis soIatia,ad- rcgnum rcgnorum parti-
Franci.T. divisis in cajtcros
versis dccidentibus prmstantur benoficia: intcr qua; bus solus accepit. Drogonem (48) vcro quintum,a;-
etiam divina sunt virtutis commcrcia. Id ccrta ra- quc regnandi avidum, qui clarissima; utpote ex
tione prior a;tas dicitur comprobassc, quod exbibita codcm genorc vidobatur csse indolis, in clericum
pio debito jaccnli honoris rcvorcntia, quandiu manu attondent, ac in sode Metcnsis Ecclcsi;e pontificem
hominiscxstitcrat sacri corporisscpultura, nec pra- constituunt.Hunc etiam ad amplioris supplemen-
vitas inlidolium, ncc uUa iilic pra?vaicre potuerit tum honoris Luxovio pastorem prc-ocsse decernunt.
sajvairruptio paganorum..'M post^uam, seu ob pau- C Quom ille locum acceplum ita strenue post priorum
cioris pr.-cconiimeritum, seu ctiam aliquo compcl- studia ct potentissime gubernavit, ut aucta rerum
lente casu, supcrvcniontium rerum sumpta inde copia quindecim niansorum niillia suo tempore
in

revorondi corporis nssa alterius tcmpli sunt illafa reccnsenda vidorotur. Hic inlcrdum ille solito com-
sacrariis, ncc nocitura impietas
pervcrsorum, nec moratus.duin amaMiitate locorumfruitur,Lignonom
dclucruut stragesetinfortuniacrudeliumnationum: vicinfin fluvium gratia piscandi aggressus,dum pi-
cum etiam longc post pagani (46) subito illuc irrum- scem immanem scquitur, aquis lapsus subito pras-
pentes, omni conaminc nisi fuerunt monastcrium focatur, Mettisquc dolalus in sancti Arnulfi confcs-
inccndcrc, scd rclisi manifcsta Doi virtutc, incas- suris Ghisti ccclcsia tumulatur. Post ha:c tcmpora
sum visi sunt sua inccndia admovissc. Quo etiam Ludovicus, cognomonlo Pius, in Francia papa Ste-
tcniporo, ut post dicctur, nonnulli monachorum a phano coronantc impcrator efficitur. His diobus per
paganis inventi sunt interempti. plurima monasteriorum loca regularis ordo dcfece-
Successores ejus. rat,ct rcrum tcmporalium administralio quolidianis
10. Decedentc itaque ab hac vita, ut pra;fati su- malorum casibus deperibat. Hic tamen frequontibus
mus,Waldoberto pastore beatissimo, sanctus Ingo- synodalibus conciliis statum Ecclesiarum in prisli-
frcdus, omni virtutum genere conspicuus et perfe- n num pro viribus reparabat.
ctus, ioco ejus est solemniter subrogatus. Deinde .insegisus abbas.
prolixapiurimornm temporum serie decurrente, in 12. Ea tempestatc Luxoviensium quoquc dignitas
iUo candido nivei monachorum agminis conventu inter ca;tera pristino rigoretabescentc jam peno
patribus, ut in catalogo eorum facile est invoniri, vaciUabat. Quod Caisar Ludovicus expertus, An-
sibi inviccm succedentibus,nec pastoralis auctoritas sogisum (49} virum digniasimum, comptum mo-

(45) Ecclesia ista hactenus superest inmeditullio Ludovici Augusti fratrem, et eo vivente Metensem
oppidi Luxovii, estquc paroecialis. cpiscopum creatum fuisse constat.
(46) Saraccni sciiicot.ot quidem anuo (ut vidctur) (4.S) Id nemo, quod sciam, de Drogonis morte
731 cx dictis ad oum annum. prodidit. Eo Luxovii abbatc .\iigclomus libros Re-
(47) Inio post Ludovici Augusti ejus filiiobitum, gum explanavit.uti ipsc testalur in epistola nuncu-
cujus lii filii fuorunt..\lia etiaiB hic peccat auctor,ut patoria.
cum Pippinum Fontanotcnsi pra?lio superstitcm fa- 14'J) In vulgato indicc abbatnm .\nspgisus Drogoni

cil,cum Drogonem Ludovici filiis adnumerat,qucm pra;pouitur et Drogo quidom Ansegiso supervixit.
 ;

693 ADSONIS DEHVENSIS ABBATIS. 696

ribus ct sapieiitia3 docorc prapollentctTi, loco pra- JV S. Waldcherti corpus in primis.
ficit in pastorem. Ilic collapsn reparat, dispprsa re- 14. VilJamarinis lilloribus contigua,qum superius
j
colligit,silum Ecclesia; loiigius cxlendit, circumpo- Ilcrlcrium cst vocata,tyrannorum vi sublata fuerat.
sitas officinas amplioribus spaliis alque alliori- Mouacbi ancipiti in discrimine positi,sancti Waldc-
bus muris exporrigit, parietes quoqiic Ecclesi.e berti proterloris suffragium cxpctunt, sanclo-
sui
cum cfctcris ornamcnlis pulchra varietatc depingil. rumque pignorum ejus glcjjam sibi imponenles.per
Capitula siquidem regum Francorum qu.'e diversis fincs Francia: illucitoriulcndunt Quibusabcunlibus
fucrant acta conciliis, exccpit, et uno voluminc con- subilo Mantne (/. Materna) fluvius obvius occurrit.
tineri fecit. Cumquointcrrcgni proceres Francorum Oucmcumtransmitterecupiunt,plurimapra;cedenle
regibus gratus es.sct,justis ct piis opcribus inlentus turba populorum sacri pignoris gleba citra littus
vitffi finem fecit, ct illic ubi spaliosius Ecclesiam constiterat.Monaclii in articulo positi quid faccrent
extenderat, dignam acccpit scpulluram. nescicbant. Mira diclurus sum. Mox navis divino
Fulbcrtus ahhas Gihardus. GalUnrwn iiifelix slalus. impulsu a rcmige illuc absquc liumano juvamine
Ueliquix in rcrum invasorcs dclaUe. spontc pcrducilur, qua sancti corporis gleba tene-
13. Fulbertus quoquc, vir quidam illustris, pro- batur. Mirati comites tanta facullate fluvio trans-
ccdcnti tempore in codem loco constituitur qui p ducli,quantacatcnu3 nunquam fuerant experti.Hinc
:

ctiam sanctorum oratoria intcr duo monastcria itaque proccdcntcs, paulo post ad pra-dium pcrvc-
pulcliro satis decorccomposuit,rebusiiuedcccntibus niunt /Vn?;^ (.52) supcrius mcmoralum : ubi vidolicet
adornavit. Post h.i3C longc paganis, ut pra?diximus, ipsc et vita;cxordium temporaliter sumpsorat, et
irruentibus, monachis fama terroris subiti per di- quibusdam miraculorum signis vivens illustrarat.
. versa reptantibus, Gibardus vir gencrc et doctrina Hiccomperta corporali ejus prt-esentia, dici non po-
clarissimus, qui pastor monastcrii ct abbas eo tem- lcst, quanta ulriusquo sexus illuc confluxcrit popu-
porc fuerat constitulus, dum longius nd alias partcs lorum frequentia. Inler qua; ob beneficiorum ejus
fuerat digressuSjpaganorum (.50) sagillis confodilur, gratiam cum donorum munera cum glcba
divcrsa
alque in loco qui Martini villa dicilur, scpelitur. sancli viri inler frondcsarborum pra? turha irrucntc
Telelmus quoquc monachus honorabilis inter suos, decornerent appendi. quoddam ligneum poculuma
non Jonge a monastcrio invenlus est cum aliis qui- quodam contigit offerri. Hoc unus e famulis servan-
busdam interfeclus. Ilinc jam usquc ad hajc noslra dum acccpcrat. Qnod cum quidam lascivusjuvenis
tempora pastorilnis decedenlibus, Richardo (.51) ct pelulans ab illo peleret sibi dari, cum fortc vidc-
niagnoduce Burgundi.i', dum invisi tyrauni passim relur indignus promercri, cxempto ense viri Dei
ille
cu^pissent cmcrgerc, nc scse inviccm mutua stragc obscquio deditum gladio nisus esl appetcre.Cumque
collidere, Ecclesia Dei ronfunditur, jura rumpuntur C in eum librasset ictum,subilo fericntis dcxtora liga-
(<.violantur),Iegumstatuta rumpuntur,possessiones fur in acrc. Sic ille sinc patibulo coclo suspensus
Ecclcsia! pervaduntur, et alj impiis undiquc rapiun- amcns redditur, sensu confunditur, fixus tcliurc tc-
lur. Sacrisnon est rcvercntia locis, sod pra:valentc netur, ncc prius potuit sibi rcddi, quam oratione
nequitia impiorum totus pariter concidit honorre- illorum,quibusnociturusvcnorat,merereturabsolvi.
ligionis : quod nimium habilatores Luxovicnsis Itaplurimorum peotora terror perstrinxerat hujus
cocnobii peccatis cxigentibus plcnilcr sunt expcrti Denique hic aliquantisper a populo detenti ro-
facti.
nam villas ct possessiones corum in haircditatcm sumunt iler quod coepcrant, ad Herlerum veniunt
sibi diripuei^unt manus alicnorum. Cumque rex non quotondobaut.IiisurgunLundiqueinjustipcrvasores,
cssct ctjudex, qui ver;e intuilu justitia^ huic impio- voicnlcs eos a finibus ropellere, quos sui dispeudio
rum pravitati vellct cx toto resistere, compulsi cerncbant advonisse. Sed sancli viri virtus terrorc
suntquamplurimi cicricorum contra tcmcratam au- nicntescdomatimpiorum,etsuisreformatdomestica
daciam diripientium suorum pignora circumfcrrc pra'dia, qua; alienorum factionibus fuerant direpta.
sanctorum, utquospotcstashumana non compesce- Ita, licet cum labore, icbus compositis, cum sacris
ostcnsa divinc cocrceret. Inde est quod
rct, virlus pignoribus nionachi obsequentcs!a;lioresredduntur
locihujusincolK alibi flduciamnon habcntes,contra n propriis laribus.
nequitiam pervcrsornm sancti Waldeberti suidefcn- Invasores puniti.
soris latis corporis ejus pignoribus soleant infcrre 15. Vicus est iterum non ignobilis, Provinchcrias
virtutem,ut qui quondam temporalis militia; sacra- suo vocabulo dictus, pcne viginti millibus a mona-
menla servasso visus fucrat,ipse quoque irlcr casus slerio disparatus : quem videlicet vicum quidam
suorum fidelium pius propugnator assistat. Cujus niilos perrascrat, inter nominatissimus. Ad
suos
rei exporinicntuni so ullro ingcrit, si considerotur queni angustia imminenti, quia dccrat suCfragium
vii'lulis ojus polentia, quaui freqneuter ostendit. lcrroni defcnsoris, sancti viri glebam imperabat no-

(50) Id cst Nortmannorum. Quod cxistimo acci- nem Carnutum, tcste Hugone monacho Floriacensi,
di.i^se anno Doniini SS8, quo ca^si ab eisdein mona- qua; contigit anno Wl.
chi Bosueiiscs, tosle Jciliatnic monaclio Bosuonsi iii (52) Hinc cuiijioinius Nantum, Waldcbcrti nala-
Ciiroiiiro, Spicilegii loiiio II. lom b')Cuin,osseuppidumNantogiliiin,A'(iw/»('//, quod
^
(51 llioliardus Burgiiiidiie dux strcnuus advcrsus
) e lliirguudia Maternaiu pra;tervootis obviuni cst,
Norlniannus,inorUuu. ost anno terlio post obsidio- ulii haolcnus cst ))rioratus ordinis Cluiiiaconsis.
007 LIIiKIl DK Ml!l\r.ULIS S. WALDRriEltTI. m
roBsitaa dopnrtari. Qiin in ccclcsia iliic iiropiia rol- A. pnnra ox mnmliris saiicli KuHtntiii,nrc nnn R. Wnl-
Jocatn miloK iiiilignalus cu-pit furcrc, irasci, sancto dcbcrli confossoris Domini glnrioai, iii qiio itincro
dcrnparo, baccliari ct insnnirc,aflirinans ros ccclo- non longc a inonaslcrio, aiiiid vill.ini (pun Sanctic
si.c (litioni sua3 libcrc snbjugarc. Ucniiiuc cum qua- Mariic dicitur, prinium sunt bospilati. Doiiide locum
(iain (lio tumidus ol claUis cquospumanti pcrsub- (|uiCampuiiiolas vocatur aggressi, quarto dcmuin
torposituni ccclcsini campum snlutis Iiabcnis cuisn die illiic pcrvcniunl, qun fucrant nialorum imprq-
ferrctnr pr.opcti, criirc IVncto cquus in pra?ccp3 Litalc provocali. Krat iii illo coniitatii noii parvus
conciilil; ipsn vix c.isuin cva(icns,in prnxiiTio a mi- numcrus larn ex nionacliis qiiainox niinistraiitibus,

lilc inlcrfoctiis, villain usiiuc in pr.i^scns f;ancto ciini (inibus ierat abbas ct opiscopus,noininc Aaloii-
1'clrn libcrc posaidondain rcli(iuil. ciis. Pervonientos itaque ad locum deslinatum.quia
IG. Alio quo([no tcmporc llotbcrtus ((uidum iiii- alibi locus aplus non fuoral, in pratoquodani quod
lcs, viribus polons ct opibus, cuni nepotc Hcrardo ois contradicebat, super unius quercu3 abscisaj
in piigo iJivioncnsi Caciacum villain api>rime vinife- truncum statiiiint.Ad faniam igitiir tant.-nnovitalis
rain; llubaldus vcrn Mnlisiacuni in pago Bclnensi, pluribus concitatis.cerncrcs promiscui sexus mll-
rcs vidolicct Luxovicnsis Ecclesia!,salis iniqua do- nitum populorum multiludincm illuc rcpcnlc con-
minationc possidcbunt.Quarc monachi cum princi- n fluxissc, non soluni cx vicinis, sod ex longinquis
pibus Hurgundia; sa^pius conqucsti, pra;valere non parlibus, locis, villis ct oppidis mirum in modum
poterunl. Inito ipitur Lctoldi cnniitis coiisnllu co conglobali omncs convcniunt ncmox campum re-
:

temporc, quo rcx Lotbarins (.53) pulsa obsidione plentcs, una voce, consonu devotionc omnipotontis
Burgnndiornm sub ditinno suaDivioncnsc rceoporat Dei nomon et sancli Waldoberti cuncti invocant,
castrum; monachi notum rcpetuntsuffragium,sancli suis incommodis opporluna sutfragia pctunt. Ul au-
Waldeborti pignus vcncrabile illuc constituunt defe- tem dcclararet di\nna potestas sanctorum suorum
renduin.Quo cum pcrvcnissent,niedio vill.-c tento- etiam corporale adcsse bcnoficium,fit subitotantus
rium compotcntcr cum sacro loculo statuunt, cum dc cttdo strcpitus.tantus terror, ac in modum toni-

reprnto hostcs armati ferro el animis.Bcrardus vi- trui sonus vohomcns concilati, ut terra, sicut eis
delicct cum suis, advcnicntcsquidcm cum suo dc- videbatur,lremcntc,vixpr.Tscntespopuli supra pe-
fensore non audent contingoro.Villam tamen solito dcs consistercnt.ac quisquis illorum qua parto osset
moic corripiunt, familiam malc opprimunt, alimen- constitulus nescirent.Illi attoniti, et de ca re quae
toruni sumptus copiosius ac durius oxigunt ; sicquc acciderat nimium pavofacli,postquam virtute red-
cibo rapaciter et vino perfusi.monachis inedia la- dita ad scmctipsos sunl rovcrsi(mira dicturus sum)^
borantibus,noctc irrucnto,soporc membraprotonsa vidcrcs avem in figura columbaj pcr sercnum aera
resolvunt.Ecce subitonoctismedio eorum princeps, C de sublimibus doscendisse, ac blande volatu supcr
Berardus vidclicet, febre corripitur, morbo dyscn- loculum sanctum familiariter circumvolasse quaj :

teria;mcmbra torquentur, fluxu ventris undique deindc explcto cursu cffili secrcto recipitur, quo
coarctatur. Vixquo auroram prjestolatus monachos manifcste advcnissc probalur.Hincvirtus utriusque
adit, ante pr.t;sentiain sancti corruit, rcatus sui sancti Cffipit ostendi. Mox ctenim duo propriis diu
pocnitcntiam agit sicque indulta sanitate, villa
: luminibus orbati, ea hora qua avis prffidicta visa cst
Caciacus ex tunc et nunc alieno cruitur possessorc, abscessisso,sine ductu altcrius rccepla luminiscla-
doinini proprii potitur libcrlate. ritate ineunt gaudcutes ad sua festinantcr prope-
17. Hubaldus vero milcs,licct in rebus sanctuarii rare. Dcindo quoquc alii duo complicita ncrvorum
avidus,alias tamen virprobus,ct etiam
ut armis, ita nodositate catenatis quasi membris toto corporc
nioribus modestus, quem in pago Bclncnsis provin- astricti,aliorum manibus sacris pignoribus illati,
cix apud Molisiacum villam monachorum vini et divina virtute ostensa in pcdes sunt subito erecli, ct
frugum rodditus diximus sub.jugasse. Visis hujus ad propria absque humno juvamine Iffitantes sunt
sancti virtutibus tcrrilus et miraculis, in reliquum, reversi, ac terram quam prius calcare nesciebant,
licet nolens, possossioncm suam ecclesias dereli- novodocti itincrc liberis gressibus Dominum glori-
quit.
D ficantes et sanctum Waldcbertum praivium habcn-

Alia miracula. tc3 ambularo ciEperunt.

18. Alio posthic tempore iidem monachi in pago
Alsgodiensium, tyrannorum infestatione prorum-
pente, quarumdam rerum suarum fuerant dispcndia
passi.Hac perurgcnte necessilatc eas habita deli-
beratione decornunt partes adire, habcntos socum
fidei tutamina; sacra videlicet reliquiarum (34) pi-
19. Huic itidem loco castrum cernitur esse con-
tiguum, quod priori tempore Montem Biliardao (55)
novimus esse cognorainatum.Hujus oppidi incolam
nomine Utoncm,non ab ignobili genere oriundum,
pluribus notum fuisse satis est compertum. Hic
niTvis coaelis ct corporis facultatc privatus manibus

(5.3(Lolharius rcgn.ivit ab anno 954 in annostri- Cffinobio Luxoviensi asscrvatiir, scrinio oburneo et
ginta. Hinc auctoris nftatem di.sco, qui succossor arpcntco inclusa.
ponilur Aalonci, aliis Adalonci infcrius ineiuorati. (5.5) ilonlhcliard oppiduni munitissimum in comi>
(54) Rcliimiaruni S. Eustasii pais iiuaBdam in talu Burguudio:.
699 DE S. AYMARDI ABDaTIS CLUNIAG. III. 700

porterram repcns ire non potrrat, nisi vel equo, A trato quod diu rogaverat, mcEStissimus abscedcbat
vel asino sessoro uterctur. Hic itaque ad locum per- Cumque aliquantuhim ilineris rcdiens percgisset :

ductus cst cum summa dcvotione, quo sancti biijus sancte, inquit, Wableberte, placctne quod libi

vpnerabile pignus ciignovcrat constilissc. Vcnit igi- trislis vcni, tristior recedo? H;cc dicens plaustrum

tur, lacrymis humum pprfudit, sancti nomon invo- stare jubct, tcrram polit, bovomque in pascua rc-

cat, suffragium cxposcit nec anto a loeo disccdit,

: solvit : cum subilo sanus factus concitus rodit,gra-
doncc divina virtute ruptis nervorum ncxibus rcdit tias agit, bovem duetorem obtulit,ac firmatis gres-
ad propria, prislina incolumitato donatus. sibus ad domum laetissimus redit.
20. Et quoniam tamporis ot ojusdom bcnencii se 21. Qua-dam itcrum fomina gencre nobilis, gra-
opportunitas dcdit;nonpigotiterumaliuiiad laudem vissiino tcncbatur morbo ojusdem contractionis,
divini nominis rcfcrrc, quod in re simili vir iste deslituta solatio corporocc facultatis. Qua; cum jam
sanctus dissimiliterest oporatus. In pago siquidom conscquendffisalutiscommcrciodesperatavidcretur,
rusticorum usu Warascum (56) nuncupato, a;latc ad locum eumdcm (57) se pctiit deportari. Ubi cum
priore fuisse quomdam virum novimus, qui pro diutinis precibus et lacryniisinsisteret,repcnte sa-
prio fuorat Borncricus nominc dictus.Qui quidcna p nata non sinc admiratione multorum in pcdes con-
gcneris erat libertate potitug, scd tamen toto cor- stilit. cum adepta sanitatc vcllet inde reccdere,
Sed
pore ct ncrvis astrictus, nulla facultate potcrat in itinere jam posita subilo in torram concidit, ct in

solidc terris aftligerc gressus. Hic biroto carponto eumdcm contractionis morbum aslrictam sc csse
impositus quocunque essct ducendus, unius bovis cognovit. Suspiciens coelum ingomuit,ct rursus ad
ct famuli vidcbatur esse contontus. Qui audita vir- locum so roferri fecit.Ubi cum pristinam sanitatem
tuto sancti,juncto bove ac ministro pra-misso car- rccopisset, quasi aliquantulum jam secura, rcs nc-
pento impositus, pcrvonit ad locum, quo se duci ccssarias revisere cupiens a loco discedit, et abire
fuorat deprecatus. Antc pra'sentiam sancti in torra jam coopit. Sicque in itinero jam constituta.rursus
prostratusdiu decubat,cnm lacrj-mis preccs miscet, in unum corporis globum contrahilur,alque denuo
ct familiarem bovcm sancto Waldebcrto non tardans ad locum refcrtur. Sicque factum est, ut quoties-
hac corporis incommoditatc mcreretur
pollieori,si cunqnoindeabire voluisset,incumdemmorbum con-
absolvi.Cujusipiidcmvirsanctus non ostdodignatus ciderct, donec tandom recepta sanitate animum
suscipere gomitum tamen pr;cscn-
supplicantis, scd fixil,ct usque ad ullimum vito; suai tempus in eodcm
tem distulit impendere sanitatcm. Nam non impc- rv loco pcrmansit.

(56) Eustasius abbas et cuni eo Agilus Wamscos deaurato,ut me monuit jam laudatus R. P. Constan-
ab erroribus revocasse dicuntur. tinusGravellins, cui plurimum in hisadnotationibus
(57) Reliquia! S.Waldobcrti hactonus in ccclesia debomus. S. Waldeborti translatio (forsan elcvatiu)
Luxsvicnsi coluntur, caput quidcm in argcntca cfti- Luxovii celobratur Maii die 16, uti ct SS. Eustasfi
gie, reliqua3 corporis partes in thoca ex argento ct Columbani.

ANNO DOMINI DCCCCXCIV

SANCTUS AYMARDUS
ABBAS CLUNIACENSIS III

VETERUM DE S. AYMARDO ABBATE CLUNIACENSI TBSTIMONIA

(Ex Dibliotliern Cluniaccnsi, edcnte D. Marrier.)

I.
tienti», simplicis et innoccntis vito?,tanto taliquc a
Christo ditatus est muncre, ut cjus tcmporo ad
S. Odilo ahbas Cluniaccnsis in ViUi S. Maioti
amorem monastici ordinis auctorem nostCK salutis
pru:dcccssoris sui.
beatum Maiolum dignatus est accersere.
Huic (Odoni) succcssit fclicis mcmorise Heymardus
II.
nomino, boata' simplicitatis et innoccntice filius.
Hic in augmcntationc iir.eiliorum. ct acquisitinno Glabcr Rodolphus lib. iii Historix, cap. 5.
temporalis commodi adoo studiosus fuitot in obser-
vationc satis devotus. Hic et amissionem temporalis Post Odonis obitum successitHeimardus virsim-
luminis, et quidquid sibi adversitatis accidcrc po- plcx in ipsius locum, qui, licet non adeo famosis-
tuit, absquc omni murnuirationc ol indignationo simus, rcgularls tamcn obsorvantia! non impar
patientissimc tulit. Hic elenim vir ob moritum pa- custos.
701 VCTFJUM TKSTIMONIIM. 703

III. VU.
Wonicius Holcwinlcius in Fasciculo lemporum, ad
I'(iiux Diiiiiiiniiix airiliiiali.t, lih. ii E/iis/y/iirum,
annum 934.
cinUola U.
Ailninarus vir snncdis, succpssor S.0lhonis(0do-
A vcnoriiliiliM phinc Oinniiu-onsiseaMicilpii fniti-ilms nis) alibatis Clniiiuconsis.
(liillL'isso ini'ciinti(,'i( insij^iiiiiilno siinct.T huinilitalis
oxi-inpla, (|iuiii!in unniu noii niodiocrilor i|nosi|ni) VIII.
jir.cliiliis, nltoruin vaiot .oililicaro snlijoctos;. Mar- Joaniics Trithcmins lih. iii dc Viris illuslribusordinis
cii.inlns (Aymarilns, i'o/ Ailom.inis) corlo ojnsiloni S. llcnedirti, rap. i!ls.
rcctor occlosi.o Maioinin siliiinot snbstituit.ot gran- Adamarns post Odonom sociindiis ubbn.s Cliinia-
(liov.-o jaiii sonoctnli su.o c|iiiolis iitinni procuravit. consis miinaslorii, vir in scriiifuris saoris oruditiis,
llic ilaqiio ilimi privalus in infirniornm niauorot inonini oonvorsationo sancf i:.isinius, Inniinc ociilo-
,Tiiiciila,i|uailaiu ailvosporasconto ilipcasouin potiil, ruin iirlj.ifns, volut alfor Job, in inoilio frafrnin
quoin coilornrius plurilnis, iit liori solot, intontns, siiorimi oxoniplar pafionfia- ot hnmilitati.s onitnit.
noii inoilo iloilil, soil ot liuri.s insupor niiuislruin Cl.-iriiit anno Uoinini !(32 <VA2),clccliis cnim nn.^^'i'i).
(rjus rosponsioniiius rro^it.Coniiuoslu:" Ost aliliatniu Cu.jiis lcslum ugiturupudCiuuiaccnaesldib.Scplcm-
turliani, noc posso sp tot lioininnruni porlorro iiiu- iiris.
lostiain. Ono sonox anrlito, non inoiiiocro scaniia- l.\.
lum portnlit:ot (]iii.'i lumou oculornm prorsus unii- Nartijrologium monasticum Rcncdiclinum, ud iii ^o-
sorat, riolor in ojiis conlo tonacius h.Tnsit. ijuo Nam B nas Octobris.
Circiis a visibus vac;it,oo i|uioi|iiiii auiiiorit.in conlo
pubtiiius vorsat ot iiiiia por oxt^riora (|u,ti|uo nnn
:
In cocnobio Cluniaccnsi depositio S. Aymardi
sparsjitur, interinri zo^i sliniulo truculontius inflam-
abbutis, sunctifuto et miraculurum .gioria colebris.
miitur. Mano vorn fncto, ministro sno, ut soso ad
maiuimin capitulo iiucerot,.jiissit.Aiirluctus autpin, Chronicon Cluniacense.
talibus .\hbatom aggrossus est vorbis Frator, in- :

(^uit, Maiol(>, non ogo to supcr mc,utme porso(|ue- .\yniardus priinus.abbas tcrtiusCluniaco.oiigitur
ns, imposui, noc ut t.Tnqnnm emntnr mancipio ilo- annn nongontosimn quadra,iosimo quarto. Nam fra-
minnroris sod ut rovorn pntri filius cnmpatorcris,
; tribus supor eieotiono ahlialis ngontibns concilinm,
clepi. El post hiiju.^modi multa, prnpomoilnm com- iiioinsnnclissiinusAymardnsn Ca^iniis sua obedion-
molus, uiljocit Esno, qus-so, meus monachus ?
: tia rodions, equum super quom sederc consuovcrat
Qno respondcnto Sum, tuumquc me non matiis
: anto se ipso podosiiiscibus onusfum ilucons concilio
fuisso, qnam et nunc essp, profitenr. Et illo Si : porum ailmiscefur, omnitiiis humilifafom ejus ad-
mous, inquit, os mon.nchus, protinus code sodi, ct mirantibus.lfHquo ejus humiiitato obtinonfc abbas
locuin, quoni antc novoras, ropotc. Quo Mniolus eligifur, ct nb Eduonsi episcopo, nominc Ilolhmun-
audilo, rcpentc snrro.\it,hnniiicni iucnin prout jus- do, rognanto Ludovico, consecratur.
sus fuorat, cxjietivit, Marcnardus i.\ymardus)itaquo Iste Aymardus fuit filius Engolismensis comitis,
Suasipostiiminiorcversus.vacantomocrupatsodom. ut rofcrt Richardus in sua Chronica. Qui proptcr
cllorarium, cui fuerat infensus.accusnt,qiicmmox C morum honostafcm, ot suam nobilitatem mulfis
terra! prostratum durius corripit, tandemque mo- monasteriis in .\quitania prKfuit.
dum pGcnitcntia>, qui sibi videbatur, injungit.Per- Sub isto Aymardo fuit factus monachus sanctus
funetus itaquc tam longi tribunatus oflicio, pr;csto Maiolus Matisconsis archidiaconus, nobilibus parcn-
dothronizntus assistit Mniolo, ut ad suam sc-
: tibus ab infantia nobiiilcr enutritus.
dom rodcat, pra;cipit. llle confestim nil cunctatus Venerabilis itaque pater Avmardus fuit simpiici-
obcdit. tatis ot innocontio; fiiius.Hic in nugmentatione pra;-
IV. diorum, ct acquisitione commodi temporalis fuit
studiosus, et observantia rcgulari devotus.
in
Sigeberlus Monachus Gcmhlaccnsis, ad annum 937 Amissionem luminis tomporalis, ct quidquid sibi
(944.; adversitatis accidere potuit, absquo omni murmure
Obiit sanctus Odo nbbns Cliininconsis succedit :
et indignationc potentissime tulit. Qui tnndom tota

ei Ailomarus. Et ad ann. 943 (954). Ademarus
Cluniaconsium abbas substituit sibi abbatem Maio-
ium.
V.
Vlnccntius Ucllovaccnsis lib. xxvi Spcculi
corporis valetudino destitutus, et oeulorum lumine
privatus, habito fratrum concilio anno 954 in loco
suo sanctum Maiolnm instituit. Qui in capituloexi-
stens, in hxc vol similia prorumpens verba, ait.
<'Ex magnanimi re.gis audacia novimus in milites
Hi.'>lorialis, spiritum fortitudinis derivari sicut ab opposifo
:

cap. 68. negiigontia remissi ducis commilifonibus animum

Porro sancto Odoni succcssit .\demarus sive
Heimardus simplicitatis et jnnocentia^ filins. Hic in
augmentatione pra>diorum, et acquisitione commodi
tomporaiis fuit studiosus, et in observantia rcguiari
dcvotus. .\missioncm iuminis temporaiis, ct qiiic-
quid sibi adversitatis accidero possit, absquo omni
murmurc ct indignationo patientissime tulit.
VI.
Clironicon Lemovicensc ms. ad
Sub hoctoTiiporc S. Odo abbas Cluniaccnsis dor-
mivit in Cliristo, cni Adomarus succossit, qui ouin
scx annis rcxisset Cluniaconsc coenobium,sanctuia
Maiolum sibi constifuit abbatem, virum fcrvoris
cximii, et adniiranda' abstinentia', reparatorcmque
dissolutionis inspirat. Advorsa canitis valotudo toto
D redundat in corporo,sicut eoincolumi permanente,
membracortasospitateotgaudiopenitushilarescunt.
Rex etonim formidolosus et pavidus,si terga vertat,
si fuerit elapsus in fu.gam, nunquid non statim quis-
qiic fortissimus et virilis femineo pavore solvetur?
Quis in capite molostiam sustinens, et in membro
pRtions principali, non illico totis animi etcorporis
viribns elanguoscat ? Quorsum pvadat oratio.perspi-
cuum est. Ego enim vnbis in ccelesti militia duca-
nnnum 941. tuiii [ir.Tbens. ot moro cupifis loti humuno Ecclosiie
corpori providontiain oxhiliens generaiem, scnio et
doliililute oonroclus, oflicio meo roeponsum operis
exhiboro non possum. Processi in dies multos,
etium grnnd.Tvus et senex, totius virfufis in nie de-
foclum seutio naturalcm lacilis excursus annorum
:

prMcipuum monastic.-c discipiinjc. mo ignorante depr.sdafus est vires meas. Caligant

ocult, luminum acies tota retunditur, et scnsunm
vcritas imminuta sentit directionis suae injuriam.
 703 S. AYMARDI ABBATIS CLUNIAf, 111 704
Licctsit.inimii.spprscver;ins,ctspiritus viclor anno- A-tus loquerctur, ct ad ojus vultum et vcrba circum-
rum, tolins tamen corporis riiinani pas.siis cxeuliias scdcntiummcntesctoculirapercntur,adjecit:« Vobis
ordiniseolebr.ire non possuin.Proviilelj.il sibiiliscrc- quidem incumbit cleclio,et vestrum crat communi
tio vestra pastorem, qui pra;ceilat vos in via Dei,ct providentia pr.-pfccisse pastorem Sed quoniam in
vcluti eolumna Inminis in nocte offcnsionis flirigat nostrffi discretionis jndicio vestri quoqnc posuistis
grcssus vcslros. Navi.s sinc rcmigc commissa v-ratis, arbitrii libcrtatcm, dc Domini miscricordia pie pr.-c-
non cnavifjarc arl portum, scd illirli scopulis,et me- sumcns, hortor atquo commoneo ut fratrem Maio-
diisinsepcliri fluctibus consuevit. naslrensis militia! himincuslodiam gregis Domini suhstituatis vigilein
mnlti'tudo,nisi ducis lcgibus informotur, pr.Tsenfia ct rcctorcm. » Quo lacto i;)sum ab cpiscopo Gabilo-
munialur, firmeUir auxilio, s.Tvas circumfremen- ncnsi nominc Holdebado ordinari rogavil.Et deindc
tium hosfium manus incurrit: Ecclesia viduula re- post resignalioncmvixitgloriosus Aymardus novom
ctore,dum non haljet oculiim providenti.T-.quo rega- annis in Cluniaco, ct ihi ohiil anno 0.5.3, iii Nonas
tur, foveam pr.ecipitationis oiTiMidit. » Cum h.ec cl Octob., jacctque in pr.Bdicla vcleri ccclcsia rclro
siniilia venerabilis scncx .Vymardusin virtutc spiri- altare bcal« Maris.

CnARTULARIUM *

(Apud D. Marrier, Dibliotheca Cluniacensis, ex chartario Cluniacensi.

B cunque dispersis, exceptotertio tractu de Hosa,

Privilegium domni Aijapcti papx domno Aymardo quod pertinet ad Vinccntium. Sit
S. etiam
concessinn. do Davaiaco cum uxorc sua, filiis et filiabus, cum
(Vido inlcr cpistolas ct privilegia Agapeti II, universis alodiis et rchus suis, et omnia quK in
hujus nostrff! Patrologi.-p tom. C.XX.XIII.) dicto comitatu tcnet quod tam pro amore bcato-
:

II.
rum apostolorum Petri et Pauli, quam etiam pro
statu regni nostri simul et Prineipum nostrorum,
Prxccptum Ludovici rcqis Francorum dc sancto
ac omnium iidclium Christianorum salutc volunta-
Jounne Malisconensi.'
(Anno 946.) rie fcciinus, eorumquc \nsa et devotaj pctitioni liben-
ter annuimus. Pra;cipientcs orgo jubcmus, ut dein-
In nomine Domini Dei ct Salvatoris nostri Jesu
ceps per hanc nostram auctoritatcm jure firmissimo
Chrisli, Ludovicus divina ordinante providcntia
bealus Petrus et Paulus,vcl
prffidicti Christi tcsles,
rex.
abbas corum, sou monachi eisdcm ipsis Christi
Si enim prccibus scrvorum Doi, pro sanctaj Dci
apostolis sorvientes toneant atquc possidcant, ct
EccIcsiffi,cLeorum ulilitatihusassonsuin pr£Bbemus,
quidquid cxindc faccrc vel judicarc voluorint,libcro
rcgaleni procul duhio exercemus dignitatom,ct hoc
p in omnibus perfruantur arbitrio facicndi quidquid
impostcrum jure hrmissimo mansurum essc volu-
clcgerint. Et ut ha;c nostra auctoritas firmior ba-
mus. Idcirco noverit omniuin sanct;E Dei Ecclesia;
boatur, et per futura tempora melius conservetur,
fideliuni ct nostrorum, prasscntium scilicet ac futu-
de annulo nostro subtcr jussimus sigillari.
rorum industria, quia adierunt nostri principes,
Signum Ludovici Rcgis.
Hugo vidclicel dux Fraucorum, et aller Hugo dux
Rorigus canccllarius ad vicom Acardi recogno-
Burgundionum, necnon ct Lctaldus comes,nostram
vit.
regiam serenitatcin dcprecantes, qualcnus Clu-
Actum Capriniaco villa Kal., Jul. anno xi regni
niaco monasterio in honore boalorum apostolorum
Ludovici rcgis, quando otiam Franciam recupcra-
Petri et Pauli consecrato, quasdam res concedere-
vit.
mus pcr rcgalo pra3ccptum, occlesiam videlicet in
III.
honoro sancti Joannis dedicatam in suburbio Mati-
Charta ejusdem regis, dc Tusiaco.
sconensi situatam, cum omnibus rebus ad eaindcm
ecclesiam pertinontibu.s, villain otiam ejus,Hosam, (Anno 946.)
Malorcm, Exboscum, et villam Senosanam cum In nomine sanctffl et individua; Trinitatis, Ludo-
terris, pratis, silvis, aquis majoribus, rivis minori- vicus divina propilianto clcmentia rox.
bus, vivariis, stagnis, fossis, et portu dc suprajain n servorum Dei pro sancla; Dei
Si eniin precibus
dicta Hosa, cl aliis porlis, cum pascuis, exiLibus,et nccnon cl eoriiin utilitatibus,assen-
Ecclosia! st;itu,
regressibus, et oinnibus adjacenfis eL univcrsis sum pr;ebemus rcgiam in omnibus conservamus
;

piscariis, quajsitum ol inquirendum,et cum Arnulfo dignitatcm ct hoc iinposterum jurc firmissiino,et
:

et uxorc sua et filiis et filiabus eorum,scu omnibus inviolabilitcrforepennansuruin decernimus.Idcirco

servis et ancillis vel infantibus ad supradictas rcs sancla; Dei Ecclosiajfidelium, nostrorumque noverit
aspicientibus, scu alodiis corum foris et intus ubi- indubLria,pra;sentiumscilicctetfuLuroru!ii,quoniam
TO.") CIIAUTULAIUUM. 706
illuHlcissimi principps rpptiii nostri, lliip!(i vidi-liccl A. in honorc boatorum nposlolorum Pctri ct Pnuli
du.x l'nincoruin,(>t altor HuKo dux Uurgundiunum, consccrnto, quoddam mnnnsloriuin in honorc S.
ct Leliildus comcs, noslra; Ucgiu; scrcnitalis adic- Stephani consccratum, qiiod cognominntur Carilo-
runl c.vccllcnliaiii, dcprccantcs quatcnus Cluiiiiico CU8, cl ccllam sibi pcrlinciitcm Ilcgnincum invcne-
nionastcriii in hdiKirc Licatdruiu l'ctri ct l'auli upo- rntionc S. Muitini dcdicalam pcr rcgnlc conccdc-
stolorum consocnito, (juandam villulam dc rationc rcmus pr.cccptiiin ccclcsiam cliarn dc ralinno
:

vicccomitalus Lugduncnsis pcr rcgulc Cduccdcrcmua
prniccptum. Est vcro ipsa villa sita ineodcm pago
Lugduncnsi supcr.\rarimlluvium,ipiain cumomni-
bus rcliiis ad cam pcrtiiicnliluis ddnamus, viiicis
sciliccl ct cainjiis, tcrris, pralis, silvis, aquis,aiiua-
bcati Martini Turonensis pertinentcm in suburbio
Matisconensi silam. Ha;c vcro loca superius dcno-
minalaiii pago MatiscoiicnsiHilacuiiidinniluis rcbus
silii pcrtiiicnliliim, ccclcsiis viiiclicct, villis, maiici-
piis utriusquc scxus, viiicis, canipis, pratis, silvis,

rumque decursibus innjoribus, el rivis minoribus, uquis,aqiiarumvc decursibus cum omni intcgrilate
vivariis, stagnis, fossis, ct portu, cum exitibus ct conccdimus. Quod tam pro divino amore, et beato-
regrcssibuSjCum pascuis ot omnibus adjaccntiis,ct rum apostolorum, vcl pro nobis, quam ctiam pro
univcrsis piscQloribus ct piscatoriis, ceu omnibus statu rcgiii nostri,similitcrctprincipuninostrorum,
scrvis ct ancillie, vcl colonis, cum inrantibus tuis, atquc pro oninium Christi (idclium, voluutarie l'e-
D cimus, coruniquc
cl omni agnutione coruni, (lu.csitum el iiuiuircn- pio; ct dcvot.T potitioni libentcr
dum, totum ct ad intcgruni cedo atquc translundo annuimus. Pra;cipientcs ergo jubcmus.utdcinccps
|iro Dci amorc, et beatorum aposloloruni ejus, rcs pcr hanc nostram auctoritatcm jure
|)ruil'atas

pro statu et stubilitalc rogni nostri, siinul et prin-
cipum noslrorum, omniuni Chrisli lidclium,
al^iue
vivorum scilicct ac dcrunctorum salutc.Pi\Tcipicn-
tcs ergo jubcmus, ut dciuccps pcr hanc nogtra;
subliraitatis auctoritatcm jurc firmissiino,prKdicti
Dci judices, beati viddicet Pelrus ct Paulus, vel
abbates ct rcclorcs pricfati cccnobii eorum, seu
etiam monasterii ejusdem, Christi apostolicis .ser-
vientcs,tencant atquc possidcanl,et quidquid e.xindc
lirmissimo, pra;dicti tcstes Christi, Pctrus ct Paulus,
vcl abbas coruin, scu monachi cisdom Christi apo-
stolis scrvicntcs,tcnoant atquc possidcant; ct ijuid-
quid exindc faccro vcl judicarc volucrint, libcro in
oranibus pcrfruanturnrbitrio facicndiquidquid cle-
gcrint. Ut autem ha;c nostra; sublimatis auctoritas
firmior habcatur,et pcr futura tcmporamoliuscon-
servctur,de annulonostrosubtcr jussimus sigillari.
Signum Ludovici rcgis.

facorc vel judicare volucrint, libcrum in omnibus Uorigus canecllarius sd vicem Acardi recogno-
potiantur arbilrium ordinandi et faciendi quidquid vit.

elegerint. Et ut h.TC nostra; cclsitudinis auctorilas Actum Capriniaco villa Kal. Julii, anno xi rcgni
llrmior habcatur, ct pcr vcntura tcmpora mclius C Ludoviei rcgis,quando ctiam Franciara rccuperavit.
conscrvctur, dc annulo nostro subter sigillari du- V.
ximus.
Prxccvtum cjusdem reijis de ronfirmatiom: Affrcdi.
Signum Ludovici rcgis. (Anno 95t).)
Rogorius canccllarius ad viccm Acardi rccogno- nominc sancta; cl individua; Trinitatis, Ludo-
In
vit.
vicus divina propitiantc misericordia Fruncorum
Actnm Caprinacio villa, Kal. Julii, anno xi regni
rex.
Ludovici regis, quando ctiam Tranciam recupera- opcram dantcs,EccIcsiam Dci
Si divinis cultibus
vit.
ad summum statum sustoUcrc co-
sacra; rcligionis
IV. namur, regio moro, ac progonitorum nostrorum
Prxceptum cjmdem rcgis dc Cariloco, et Reginaldo, privilegiis innitimur. Quocircaomnium sanctsc Dei
et Ecclesia bcaliMarlini Turonensi pcrtinenle, in Ecclcsia; tam pra;scntium,quam futurorum fidclium
surburbio Matisconensi sita.
noverit solcrtia, quoniam nostram adicns pra;scn-
(Anno 94C.) tiam Stcphanus .\rvcrnorum vcncrabilis cpiscopus,
In nomine sancta; ct individua; Trinilatis, Ludo- rcvcrenlcr expctiit, quatcnus quasdam rcs, quas
Yicus divina propitianto clementia Francorum rcx. D Acfredus quondam comcs cx sua; proprictatis jure
enim prccibusservorumDci pro sancta-Dei Ec-
Si in pago Arvcrncnsi, ob anima; sua; rcmedium, ac
clesia; statu,necnon eteorum utililatibusasscnsum parcntum suorum, Dco et sanclis cjus contulerat,
pra;bemus,regiam procul dubio conservamusdigni- pro rcgula sancti Benedicti inibi construenda, CIu-
tatcm.ct hoc in postcrum jurc firmissimoct inviola- niacensi nionasterio ac abbati ipsius, nostra; rcga-
bili mansurum Ibre dcccrninuis.Igituromniumuni- litatis pncccpto casdcm rcsconfirmarcdignarcmur,
versalis sanct^t Dci Ecclesia\noslrorumqucfidcliuin qudd ct fucimus.Unde hoc noslra; altitudinisdccre-
novcrit industria, pr.-.csentium scilicet ac futuro- tunilieri,ac.\yinardoabbatipra;dictimonaEtcriidare
rum, quoniam inelytissimi principcs regni nostri, prosccpiraus, id est, per quod prasfatas res cum
Hugo videlicet dux Francorum, et alter Hugo, dux omni integritatc.quemadniodum in charta pra;libati
Burgundionum, necnon et Leucaldus (Lctaldus) comitis Acfredi continetur, isdcm abba3,atque suc-
comcs nostra; rcgia; sercnitatis adicrunl cxcellcn- eessores ejus, perpctualiter, neininc inquietantc,
tiam, deprecanles qualenus Cluniaco moaasterio, possideanl. El ut hoc nostrae auctoritatis emolu-
707 S. MAIOLI ABBATIS CLUNlAC. 708

menlum pertfuccedcntiatemporum curricula invio- A Odylo notarius ad vicem Altaldi archiepisoopi

conservetur, manu propria cum subtus
labiliter relegit et subnotavit.
firmantes,annuli impressione nostri insigniri jus- Actum Polliaco villa supcr Ligcrim, iii Nonas
simus. Febr. indict. VI, anno autem XV regnantc Ludovico
Signum Domini Luilovici gloriosissimi rcgis. rege glorioso.

KLECTIO S. MAIOLI IN ABBATE.^l CLUNIACENSEM

Vwente Ifayinardo itidem ahbate.

{Amw Christi 954.)

Ordine divina» dispcnsationiscum primum sacris B sicut quis indigne ad regimcn incautusaspirat, ita

legibus a patriarchiset prophetis,tum Ptiam huma- si quis dignus rel'ugit,mcrito constringcndushabe-

nis consulibus et rogibusmotuspopulorumcompri- tur),conciliumepiscoporumetabbatumadhibuimus.
mcretur,post tcmporo incarnati Vcrbi ignca rhom- Et sicut Cluniacense monastorium Domino auctoro
phsa in ostio paradisi fontelaterisChristi extincta, a Guillolmo duco fundatum, nomine principis apo-
ut rcgnum Dei violontius raporctur, ca;pit status stolorum sacratum, privilegiis Romana; sedis insi-
Ecclcsiarum ab apostolicis viris piis morilHisintor- gnitum,regalibuspra'ceptis confirmatum.a reveren-
muri,et dcmum dis quoque abbatibus domno Bcrnone ct Odone
a sacrisviris et abbatibus in subdi-
torum mentilius regularis ordo disponi, utordinatum constat,ita cum omnibus abbatiis, locis
percam
currentibus facilis cmlestis patria; viderctur ascen- ct cellis ubiubi eorum vol noslro temporo acquisilia,
sus.Sicquo fit, ut quanto quis per exempla pietatis priTdicto fratri ordinandum tradimus.atquetani ad
paterno cullu so ad excelsa erigens processerit, ct ordinom sorvandum secundum beatum Bcnedictum,
subditis ad coelcstia sequendi ducalum prffibuorit, et instituta Patrum nostrorum,quam ad res dispo-
tanto a reinuneratore Domino multiplex morcedis nendas, sub omni integritato, propitia divinitate,
et filiationis lcuusporoipict.Etquoniam ad pr;clatos vinculis obodientios astringimus et abbatem unani-
respieit quidquid a subditis delinquitur,oxcmplum p mitcr omnes proclamamus.
pravae vita;, et ncgligenliam subdilorum, sententia Hujus vero electionis et ordinationis ejus seriom
divini examinis ignis gehenna; incxhaustus vindi- per consultum, ut diximus, primatum comitis, tt
cat. otiam nostri ct advocatiLeotoldi litterissancitipra:-
Quaproptcr ogo llaymardus, sancti Potri Clunia- cipimus,atque reguiariter cclobratamordinationcm
censis cocnobii abbas indignus, prffisenlibus atquo in Ghristi nomine confirmavimus,a Patribus ct fra-
futuris omnibus gencratim notum esso volo, quia tribus nostris scriptis confirmari precati sumus.
ha!c ct hujuscemodi mcnte pertractans,a!tate dcfa- Acta Cluniacensi eccnobio feliciter. Amon.
tigatus, ofliciis quoquc corporis imminutus, dum Ego Haymardus abbas huic electioni assensum
minus me pastorali curaidoneumpersentisco.boati pr;cbui.
Benedicti capitulatiin (/'., capituli) de constituendo Maguboldus sancta; Matisccnsis Ecclesia! opis-
abbate soUicitudinc pra;monitus {ftegulx cap. 64), copus.
cum omnibus fratribus mcis,niiis et conserviSjbeati Cliildebodus peccator ipso jubento.
quidcin Potri pridem cloricum fratrem ac fllium Eilbadus episcopus et monachus ipso jubente.
monaehis Maiolum religiosum eligimus et abbatcm Rodulphus humilis abbas sancti Petri Cavillo-
esso deccrnimus, ne insolentia noslraj inlirmitatis nsnsis.
ordo dctercscat, et rcpulsam in aliquo patiatur, I) Richardus humilis abbas.
Domino propitio somperad molioraprovehonuus,ct Et ccnttim triijintu duo alii monachi cmn cis siib-

ne technam alicujus cxcusationis prajtcndat (nam sicjnanl.

70<) Ki.or.irM iiisTomcuM. 110

ANNO IJOMINI UCO^CXCIV.

SANCTUS MAIOLUS
AUIJAS CLIINIACENSIS QUARTUS

SANCTI MAIOLl ELOOIUM IIISTORICUM.

(^Apuil Miiliill. Acta, Sinciili V, pag. "("Ki.j

I. Ejuf 1'ifrc mriptorcs ejuxqiie liiudatoirs. A. qujedam noii necessaria, quibus Syri narrationcm
l.Eii est primorum Cluniaccnsium abhatum cele- illtistrare atquo conncctcre sihi visus est. Rem cx-
liritas ct ractnruiii gloria,ut iiuainquani rlc illis plu- plicat Rcimhaldus monachus, qui brcve carmcn
rc;: scripsorunt auctorrs, ea tamen ncc pro digni- cnmmuni huic Syri et Aldcbaldi scriptioni pr.Tpo-
tate explicent, nec pro votis nostris. Quaproptcr suit, ex quihus hau' refcrrc non ah rc fucrit :

quoii in sanclo Oiioiie jam priTstitum cst a nohis, Ilunc ulii gravisiim foro creiliuiui? nroliiin.-iKi^lrani,
iilem otiam in Maiolo aliisquc duobus subsequenti- C.njns iii liin' parvo rclinentiir f;csta litirllo
Piiiica, voliit piiliis llores i'iir|iuntiir anirrnis :

bus, Oililonc scilicet atque Hugone, prajstandum Ail Cliristi l.oulem i|iki; WaminiTiiis anleiii
est, ue oorum memoriam ncglexisso vidcamus, si In Vilai nioiiiirluis niniiiim revorcnihi'
i-iini'tis
1'ersimsit iloniiio supiilcx iiiulta prece Syro
eam segnilcr illustremus. Dc Maiolo quidcm jam commuui cuiictorum comnioiiitali,
Si 1'itiei'c
multa rctulcrunt socii BoUandiani in Maii tomo III, Ne palris tanti possent [liu facla recomli.
ub antiquis auctoribus acccpta; scd multa de co Oui taudem precibus ct uniore sui sniierntus,
iJiscere qu.c potuil narranliljus, ederc co^iiit.
dicenda rostant cx archivis Cluniaccnsibus, quo- Teguiina scil caruis solvens per debita uiorlis.
rum copiam halicrc nobis licuit. lloc opus eximiuni dimisit somiperactum,
Mox Alilelinldus ipiod supplovit stuiiiosus,
2. Tros vero Maioli priecones nohis exhibcnt Conjirua siilinectens,et, ut Qspicis, ordino iungons.
BolIandiani,ncmpc Nalgodum qucm Maioli discipu- Cortus iu liac opora meruilsibi prtEmia dignu.
lum putant, ac primaj Vita; scriptorem alteros ; : Scd ut intelligat loctor, quod cujus sit, totam de
Syrum et Aldebaldum, itidem coa^vos, qui conjun- Maiolo narrationem tribus libris complcsus est Sy-
ctis studiis altcram de Maiolo lucubrationem condi- rus, ut eo tempore disertus, nonnullis carminibus
dcrunt ; tcrtium sanctum Gdilonem, Maioli in ab- hinc inde narrationi inscrtis.AIdcbaldus vcro suum
succcssorem. Dc bis omnibus hic
batiali dignitato singulis librisprologum aplavit, carmina inultis in
in limine agendum, antequam ulterius progredia- locis adjecit sed nullum factum retulit ab Syro
;

mur. pra;termissum,nisi quod initio libri primi narralio-

3. Primus Maioli cncomiastcs omnino censcndus ncm instituit de Saraccnorum impressione in cccno-
estSyrusmonachus,cujuspuramputamscriptionem bium Lorinense, quaj ad Miuoli facta nihil pcrtinc-
es ms.codicc sancti Martialis ecelesia; apud Lemo- bat.Communem illam Syri ct Aldebaldi lucubratio-
vicas accepimus a nostro Pctro TrcUio, una cum nem cdidcrunt socii Bollandiani.Nobis purain Syri
epistola Syri ad sanctum Odilonem abbatcm Vita; scriptioncm hic repra^sentaro visum est, suo loco
prt-pfixa, in qua facti sui ralionem reddit auctor.Ait rcferendis iis quai dc cladc Lerinensi Aldebaldus
quippe id operis a se susceptum fuissc llagitante explicavit.
Wanicrio sanrl.r recordationis monacho, qui Syro 4. De Aldehaldo atqiic Warncrio, ciijus rogatu

niisso in Italiam anle perfcctum opus.ipse in Al#a- C Syrus opcri maiiiim adinovit, nihil legimiis, nisi
tiam ilirectus, opus imperfectum detulerit. Postea quod Warncriuni oportet fuis.se monachum religione
vero mortuo Warncrio, cum opus istud, quale ab celebrem, utpote quom sanclx recordationis virum
ipso rclictum fuerat, Odilo in Morbaccnsi canobio Syrus, et Raimhaldus monachum Vitx nimium reve-
(ubi forsan mortuus Warnerius) repcrissct, Syro rend.T appcllat. De Syro id unum discimus, quod
demandata rura ut id pcrficerct; quod ipse tandem lotsaldus (in editis mendose Lotsaldus) in Actis
cxseculus est, non eo tamcn modo, ut numeris sancti Odilonis sub finem memorat apud Bollandum
omaibus absolutum aliis visum sit.Ouapropter sta- in ha;c verba ."Verum plurima qua; in priinafonle
tim post Syri obituin Aldebaldus suprcmam operi dicturus sum, ipse non vidi sed duobus monachis ;

manum imponere aggressus est.At sane qua; issup- cjus,Pctro videlicct monastorii sancti Maioli, quod
plevit, ornatus admodum vicem priEstant, hoc est apud Papiam est, pra;posito, viro scilicet religioso,
711 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAG. 712

ct Syronc cujusdam monastcrii abbatc,per adnota- A commode in subsequontibus utemur. In his sunt
tioncni Iratris Bosonis, niir.-B simplicitatis et inno- Petrus Uamiani in opusculo 33, Glaber Rodulfus
centii-e monachi, sicut rogaveram, dum hoc opus variis in locis, Vincentius Bellovacensis, Petrus
ineiperem,rfiferentibus agnovi.Fuerunt autem pr;e- Equilinus episcopus in lib. iv, eap. 153, Joannes
dicti fratres probabiles viri, patris Odilonis admo- Trithemius chronographi.In appendice
et plerique
dum familiarissimi,socretorum etiam illiusin phiri- Bibliotheca; Gluniacensis exstatetiam brevior Maioli
bus conscii.et itineris vcl laboris per mullatempora Vita, cum Syri lucubralione in compendium re-
socii, » etc. Diu anccps fui num in lib. ii de Vita ductu Jaui ad Maioli lacta veniamus.
sancti Maioli per Syrum cap. 23, ubi de reforma- II. Mninli patrin, parenles, stuilia et vita canoni-
tione agens Ticincnsis monasterii ita habct ibique calis; wrhiepiscopatus Vesontioncnsis ab eo rccusa^
suum ordinavit abbatem, lcgendum sit Syrum pro tus

suum. Scd obstant mss. codicos cum vulgatis. S.Etsi cum patria Provincialem,id est ex Provincia
His auctoribus,Syro videlicet atque Aldebaldo,
5. [la Provencc) orlnm fuisse liquet, non tamen de
accessit Odilo eorum abbas sanctus, qui non tam ipsius natali solo constans estet unanimis veterum
novum de Maioli Vilacommentarium,quam oratio- ac reccntiorum conscnsus. Valentiola; (Valensollf)
nem laudatoriam composuit, lectorem ad alios rc- „ [quodoppidulum dicccesis Regiensis,medio Regium
mittens scriptores, qui prius dc illo egerant. Ita (Rwz-) inter et Manoscam {Manosque) intervallo]
enimlegimu3incap.iiadapudDollandianos:i<Quanta natum communis fert Cluniacensium traditio,pra;-
per cum Duminus ct ante ct post transitum ejus eunte Petro de Rivo, cui inscriptio ccclesia; sancti
ostendere dignatuscst miracula,testanturvolumina Martialis apud.AvcnionemCluniacosubjecta; astipu-
a doctissimis viris ordinata.scnsu cathulico,calamo latur ab Honorato Doucheo relata iii chronographia
conscripta rhetorico et in quibusdam locis mctro Provincia; pag.232.Et quidem locumhunc ex Maioli
variata dactylico. » Libellum suum Odilo inscribit ha;reditatefuissc constat; sed an cjus natalis fuorit
Hugoni, postea cjus successori, et Almanno mona- sedes,merito dubitare licet cx Syro,qui Maiolum ex
chis, pracmissa epistola, quam in ejus Elogio ali- Avennicorum oppido, id est Avcnioncnsi {Avignon),
quando referemus. prodiisse tradit,quod totidem verbis in communi Syri
6. Postrenius omnium Nalgodus Cluniaccnsis mo et Aldebaldi scriptione legimus.In alia Vita.brcviori
nachus itidem sancti Maioligestaillustrare aggres- qua; exstat in appendice Dibliolheca; Cluniacensis,
8US est, Pctro venerabili abbate quo tempore Vita
; oppidujwrum Avetmicorum ulumnus dicitur. Provin-
sancti Odonis ab codcm cxpolili^et in conipcndium ciam cidcm patriam tribuit Nalgodus,de natali so-
redacta est,qHalein supcrius suo loco retulimus.E.x lo tacet; utrumque prffiterit Odilo. Mihi religio
his omiiibus unam Syri scriptionem huc adducere C fuerit discedere a Syri et Aldcbaldi auctorilate.
visum hoc Elogium rcferendo.si qua ab aliis
cst,in 9. Mirari vero subit, cur ex omnibus illis qui de
auctoribus singularia dicta sunt,omissis etiam duo Maiolo scripserc auctoribus, nuUus parentum no-
bus miraculorum libellis,in quibus paucissima ob- mina vel dignitatcs prmmittit, quos fuisso splcndi-
servatione digna memorantur; et quai facile consuli dissimos sat habucrunt dicere,quasi sub iilo verbo-
possunt in Bibliothcca Cluniacensi,in cujus appcn- rum involucro ad nos integra eorumdem mcmoria
dicc hffc leguntur,et in Maio Dollandiano.Cactcrum pertingere deberet. In priniis Syrus : » Clarus, in-
hi duo Miraculorumlibriin ms.codicc Lcmovicensi, quit, ortus natalibus, es Avennicorum oppido pa-
cx quo Syri lucubrationom acccpiraus, ipsius Syri rentibns splcndidissimis est procreatus,Provinciali3
tribus de Maioli Vita libcUis contincnter subjiciun- quidem genere, nobilium Gallorum clarus genero-
tur; in quorum prologo innuit auctor, sc Vitam sitate. » Odiloni : • Pra;claro stemmate ortus, ct a
Bancti Maioli scripsisse,cum ita pra^fatur :«Gloriosa nobilibus parentibus pervigili cura onutritus. »

virtutumopera,qu£eomnipotentisDciprovidentiaper Nalgodo : " Provincia; regionis indigena, usque ad

beatum suique dilcctorem Maiolum dignata est ope- ipsos Gallia; procercs aflinitatis sua; tcrminos dila-
rari, dum fragile su iipsius corporis indumentum vi- tavit, et a linea sanguinis Gallicani magnum sibi

vificarctur vitalis spiritus additamento,compendio- n nobilitalis apicem comparavit. Ampullosa ha;c

»
sa, prout sciro poluiinii?,descripsimus ratione,etc. verba sunt, sed ferc inania, nisi quod pr;onobili
Nunc depositu carnis oiicre in ctclis lucidum et genere Maiolum progeiiiluin ostciidunt.Scd ubi pa-
sanctissimum sidusrenitcns.ampliatarum virtutum rentum nomina et dignitatcs? (Juanquam illud co
cumulos. Hos e.^c partc aliqua, pro patcrno imperio tempore in raore positum erat, nt nobiles quique
domni ac rcvercndissimi Odilonis abbatis obcdi- raro sua; dignitatis titulos pr.xfcrrcnt, pra;tcrquara
mus mandare scriptis. » Cnde quis inferat Syrum reges.duces ac comites. C;oteri fere nudo nomine
esso istorum Miraculorum scriptoreni,tametsi cjus censebantur. Nihilominus militis nomen pro nobili
stylum penitus assequi non videntur. L't ut sit, si sscculo X in usu esse ccEpit,ut patet cum ex aliis,tum
qua in cis notatu digniora crunt, in fine hujus ex charta Trasmari Noviomensis episcopi pro coi-
Elogii referentur. nobio Huraolariensi, superius relata ad translatio-
7. Practer hos auctorcs, multi de sancto Maiolo nem s;inctffi Hunegundis : cui charta; multi milites
honorificam fccerunt mentionem, quorum verbis subscribuut, Al sanc vix e.\cusari potest eorum in-
 i;i .(ic.HM IIISTOIIICrM. 714
diligiMiliii, qiii p.imntiv; ('nriiin, qiinnini Uu-la ili;- \ ihis llpgrnHi? ppisnnnis Oililinii nlphnli loiniltil

BcrilnTi' viilolmiit, intarlos pr.Tlrricrn. l'nns tunicn (Iiifrilaiii nnnua (lchila, qun' Valciitiola npiscopo
o.v Maiiili pr.T0i>iiil)H9 Oililii in liiii! nlngii sui, (inasi pcnilcre solobnt. Intor Cliiniaconsos crclcsias ox
1'iirluilo, Muioli piitivin Folcherinni noniinal, iMini- l'rovinci.1 rcccnsclurin hibliolhccaCIuniaccnsi «do-
(|iii" militi'm nppollal. •< riiil ooiI.mu trniporc, .lil, c;iii;iliis ih' \'alcnsnllis Rcicnsis iliicccsis.uhi debcnt
(jni.l.ini niilcs in illls partilnis, nnminc KolrhiNius, cssc (locann cnmpnl;iln ipiinqnc monaclii, ct iiniis

iii ariiiis sli>iiuns,juro li;rii'ililari.i c.Tti'risi|iii' lioiiis |)ri'shytcr Koninicn.s;ilis, ct ilchont ibi cclibrari
i't iliviliis rlilissiinus, i'l ,ul ili' iioliilissiiua cjiis i|uotiili(: dii.T' niiss.c.

prolc (lixinuic) o.x. ntroipu' piircnli' gi'niin;i noliili- II. K\ archivo (Moiii;irciisi ii.ni s.jliiiii ilisciiiius

Inte coi'U3('us; vir in:iL;ni consilii, |iniil.'iilis s;ij;;i- M.ii.ili |i;ilris 11. 110. '11, s.-.l i'li;ini cjns avi ac Iratrist
cisqnc ingenii, p;ilcr vi.l.'licct i.-^lins sanctis.iinii l';i- ipiorum allcrum itiilem l'ulch.Tiuin, alloriim Cyri-
Iris nostri, qun l.i.iiiimiir, Maioli. "
ilc Entn.lciii ciiiii diclnm fiiisso indc inlclliginius. patct cx M
Ctiani Fnlchcriiini nominal ciiilomc cilita in apiicn- M;iioli cll^irta .'!'i'i,qii,T pr.cslaria cst ArnuHb opis-
(lico hibliolhccm Cluniacensis. copo Atcnsi a Maiolo facta, dc quihusdam rcbus
10. Vorum etsi hanc Oililoni gratiain non hiihc- cccnobii Cluniaconsis, sitis in pago Atcnsi. Ilas
rcmus, intr.grum nohis Fulchcrii nomen sorvasscnt j, littcras huc intcgras rcferrc juvat.
*..!.. .!.„ m :,. .,..:i ..^., i..~:i.._
tahiihc Cluniaccnses, iu quihus non scmol logitiir.
; i ** t..
In
:...,
nominc n :..:
Domini l']go
i.-".,..
Maiolus favcntc
ncc non Fulcherii ;implissim.T donationcs,qu,T oum Christi clemontia Cluniensis ca-nobii abbas.Notum
ex lociiplolc faniilia orlum fuissc dcmonslrant. In fiori volumus omnibus lidclihus Christianis, tain
piimis FulcheriusGIuniaco donat nalodum suum in pr;osentibus quam succodcntibus, quod domnus
pago Ucgonsi, in eomitalu Alonsi villas Ausnanum Arnulfus opiscopus .Mcnsis nostiam cxposlulando
et Scrulionom; comitatu Aiiuensc villam Re
ot in adiit praiscntiain, quatcnus ci conccdercmus loco
gbmam.itcm viilam Pinctum cuni cjusccdcsia sub precaria: rcsquasdam jurissanctorum apostolorum,
titnlo sancti Silfrcdi, item in cadem valln villam Pctri vidclicct ct Pauli,supradicti cccnobii Clunion-
Paludcm; ct in comitati Sccnslironensc Alairacum sis inquisita itaquc voluntatc fratrum nostrorum,
ciim ecdcsia sancli Pctri.itcm villam Adduccllum; cisquo rationabiliter assensum praihcntibus, decre-
ct in comitatu Uegonse villam.Vbiacum cum ecclesia vimus prMlibati domni cpiscopi precibus oblempe-
sancl;u MiiriiT, villam Pauliacum, Valcntiolani cum raro. Concodimus itaque eidom domno .\rnulfoepi-
ecclesia sancti M;iximi, ccclosi;iiii ct vill;im sancti scopo atquc consanguineo ejusdcm Tcobcrto, res
Tyrsi.villam et ecclosiam sancti Stcphani do Mar- sanctis apostolis Petro et Paulo dicatas, qua; sunt
gis.villam ct ecclcsiam sancti Joanni.'! de Ardas; in in pago Atensi sita;, in villa L.ausnana, et in alia
vallc Mixenisccclosias sancti Stopbuni, sancti Mar- C villa, quam vocant Soldo.usque in montem Clava-
lini,sancti Potri,item villam F;ibricas, villam Nar- niacum, ct in alio loco, ubi dicitur Trabalio, et in
bonam,cum ecclosiis,Fagcntiam cum occlcsia,Dra- alia villa qu.-e vocatur Rassus, et in alia villa qus
gonianum, villam .\rcus,ct mediotatcm Ccntumcla- dicitur Sici;igo, ot in ali;i villa qua: dicitur Borcio.
vis vallis, villas Locatum, Surigerias, ccclosiam et in alia qua; dicitur Soricarias, et in alia qua: di-

bcatoe Maria;, Bonolas villam, » omnia ha3c cum ipsum

citur Leocola, et in alia qufc dicitur Valle.el
appcndiciis suis. Qu.t idcirco minutatim retuli, ut alodum quom avus meus Fulcherius eomparavit de
apparcat quam ampla; fuerinl Fulrlierii lacultates : Bernardo, ct in alia villa quffivocatur Jocadas.etin
quibus in locis gita:,ncmpo in pagis Regonsi,.\tcnsi idia qu.T vocatur Cariaras, ct iu alia qua; vocatur
scu Aptensi, .Vquensi ot Sccustironcnsi tum quanta
; Serulias. Ista oinnia mihi et fratri meo Cyrico ex
cjus munificentia in loca sacra, ac dcmum, quam successione nostrorum parentum nobis evenorunt
illo (cvo laicis familiare fuerit plcbanas possidere nos vero, ego videlicet Maiolus, pra;fati coenobii
ecdcsias, easquo monastoriis tradcre : quod sex- Cluniensis abbas, et pra:dictus fraler meus pro re-
centis cxemplis (quorum multa in suporioribus Bcr- medio animarum nostrarum, nostrorumque paren-
nonis, Odonis ct Aymardi, clogiis vidimusi prohari tum omniumque li.iolium Christianorum, Deo et
potest. Quo anno facta sit ha;c Fulcherii donatio,in tj sanctis ejus apostolis Pctro ct Paulo in Cluniaco
charta non exprimitur : at certum est eam factam coenobio tradidimus. Omnia itaquo jam denominatis
esse priusquam Maiolus saeculo nunlium romisit, villis conjacentia,sive quantum avus mous Fulche-

quippe nnn nisi mortuis parentibus Cluniacum so- rius ct gcnitor mous cjusdem nominis in comitatu
cessit, ut postea exponcmus. In ca poi ro donationo Atensi tonnere, vot conquisiero, tntum praHiicto
mciitin lit de Valentiola; traditionc, quam Boucheus episcopo etcjus consanguinoo Tcobcrto concedimus,
relulit ad annum 990, eamque a comitibus Provincia; in eascilicet ratione tradente domno episcopo res
Cluniaco primum factam putavit. In MaioII charta- suas, cpia; sunt sita; in pago vel comitatu Atensi, in

rio logitur in charta so.xta
Conrado rege,^Villclmum ipsum donassc Clunicnsi
monasterio et Miiiolo abbati ex robus quas ipse
Maiolus abbas et Clunienses fratros ei ad vitam de-
derant, villam Valentiolam. Post
Willclmi, data regnantc villa Lausnana, Deo ctsanctis ejus apostolis Petro
et Paulo in pra'libato cocnobio Cluniensi, eo vide-
licct teiiore,ut quandiu ipse episcopuset ejus con-
sanguineus vixcrinl, tcneant et possideant,et festi-
Maiolum Almera- vitate S. Martini in censu solidos quinque ad Clu-

Patrol. CXXXVII. 23
711 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 712

ct Syronp ciijusdam monasterii ab)iatc,per adnota- A commodc in subscquontibus utemur. In his sunt
tionom 1'ratriB Bosonis, mirai simplicitatis ct inno- Petrus Damiani in opusculo 33, Glabor Rodulfus
centia; monachi, sicut rogaveram, dum tioc opus variis in locis, Yincentius Bellovacensis, Petrus
inoiperpm,refcrentibus agnovi.Fucrunt autem pr;e- Equilinus cpiscopus in lib. iv, cap. 153, Joannes

dicti fratres probabiles viri, patris Odilonis admo- Trithemius chronographi.In appendice
et plerique
dum familiarissimi,sccrctorum etiam illiusin pluri- Bibliotheca; Gluniaccnsis exstat etiam brcvior Maioli
bus conscii,cl itineris vcl laboris per multatempora Vita, cum Syri lucubralione in compendium ro-
soeii, ctc. Uiu ancpps fui num in lib. ii dc Vita
11 dacla Jain ad Maiuli facta veniainus.
sancti Maioli per Syrum cap. 23, ubi de reforma- II. Muioli pntrin, parenles, stwlia el vita canoni-
tione agens Ticinensi.? monasterii ita habot ihique culis; urchiepiscoputus \esontionensis ab eo recusa-
suum ordinavit abbatcm, legendum sil Syrmn pro lus

suum. Sed obstant mss. codicos cum vulgatis. S.Etsi eum patria Provincialem,id est ex Provincia
5.His auctoribus.Syro videlicet atque Aldcbaldo, {la Provencc) ortnm fuisse liquet, non tamcn de
accessit Odilo corum abbas sanctus, qui non tam ipsius natali solo constans est et unanimis vcterum
novum do Maioli Vita commcntarium,quam oratio- ac recentiorum consensus. ValentioL-e {Valensolle)
nem laudatorium composuit, lectorem ad alios rc- ^ [quodoppidulum dicecesis Regiensis,medio Regium
mittens scriptorcs, qui prius do illo egerant. Ita (/itt,'j) inter et Manoscam (Manosqxie) intervalloj
eniin legimus in cap.ii ad apud Bollandianos: nQuanta natum communis fert Cluniacpnsium traditio,prse-
per cum Duminus et ante ct post transilum cjus ounte Petro de Rivo, cui inscriptio ecclesia; sancti
ostendere dignatus est miracula,testantur volumina Martialis apud.\venionemCluniaco subjcctffi astipu-
a doctissimis viris ordinuta,spnsu catholico,calaino latur ab Honorato Bouchco relata in chronographia
conscripta rhetorico ct in quibusdam locis metro Provincia; pag.232.Et quidem locumhunc ex Maioli
variata dactylico. » Libcllum suum Odilo inscribit hmrcditatefuissc constat; sed an ejus natalis fucrit
Hugoni, postea cjus successori, et Almanno mona- sedes,mcrito dubitare licet ex Syro,qui Maiolum ex
chis, pra^missa cpistola, quam in ejus Elogio ali- Avennicorum oppido, id est Avenionensi [Aviynon),
quando referemus. prodiisse tradit.quod totidem verbis in communi Sy ri
G.Postremus omnium Nalgodus Cluniaccnsis mo ot Aldebaldi scriptione legimus.In alia Vita,breviori
nachus itidem sancti Maioligestaillustrare aggrcs- appendicc Bibliolheca: Cluniacensis,
quffi e.xstat in

8U3 est, Pctro venerabili abhate quo tempore Vita

;
oppidanorum Avennicorum ulumnus dicitur. Provin-
sancti Odonis ab codem expolila,et in conipcndium ciam cidcm patriam tribuit Nulgodu3,de natali so-
redacla cst,quulcm superius suo loco retunmus.lCx lo tacct; utrumque pra3terit Odilo. Mihi religio
his omnibus unam Syri scriptioncm huc adducerc C fuerit discedere a Syri ct Aldebaldi auctoritatc.
visum cstjin hoc Elogium rcfcrendo,si quaabaliis 9. Mirari vero subit, cur ex omnibus illis qui de
auctoribus singulariadicta sunt,omissis etiam duo Maiolo scripserc auctoribus, nuilus parcnlum no-
bus miraculorum Iibellis,in quibus paucissima ob- mina vel dignitatcs pra^mittit, quos fuisse splendi-
sorvatione digna memorantur; et qux facile consuli dissimos sat habuerunt dicere,quasi sub illo verbo-
possunt in Bibliothppu Cluniacensi,in cujus appcn- ruoi involucro ad nos integra corumdem memoria
dice httc leguntur,et in Maio Bollandiano.Gccterum pcrtingore deberel. In primis Syrus : n Clarus, Yn-
hi duo Miraculorum libri in ms.codicc Lcmovicensi, quit, ortus natalibus, cx Avennicorum oppido pa-
cx quo Syri lucubrationom acccpimus, ipsius Syri rentibns splendidissimis est procreatus,Provincialis
trihus do Maioli Vita libellis contincntcr subjiciun- quidem gpncre, nobilium Gallorum clarus genero-
tur; in quorum prologo innuit auctor, sc Vitarn sitate. Odiloni : « Pra;claro stemmate ortus, ct a
>i

sancti Maioli scripsisse,cum ita prKfatur :i<Gloriosa nobilibus parentibus pervigili cura enutritus. »

virtutum opera.qufc omnipotcntis Doi providcntiaper Nalgodo : " Provincia; regionis indigena, usque ad
beatum suique dilcctorem Maiolum dignata est opc- ipsos Gallia; proceres affinitatis sua; terminos dila-
rari, dum fragile su iipsius corporis indumentum vi- tavit, et a linea sanguinis Gallicani magnum sibi

vificaretur vitalis spiritus additamcnto,compendio- n nobilitalis Ampullosa ha;c

apiccm comparavit. »
sa, prout scirc poluimup,descripsimus ratione,etc. verba sunt, sed forp inania, nisi quod pncnobili
Nunc deposito carnis oucre in ccelis lucidum ct gpnere Maiolum progcnitum ostcndunt.Scd ubi pa-
sanctissimum sidus renitcns,ampliatarum virtutum renlum noraina et dignitatcs? (Juanquam illud co
cumulos. Hoa ex partc uliqua, pro patcrno imperio tempore in raore positum erat, nt nobiles quique
domni ac rcvcrcndissimi Odilonis abbatis obcdi- raro sua; dignitatis titulos pr.-cfcrrcnt, pra;terquara
mus mandare scriptis. » Undc quis infcrat Syrum reges,duces ac comites. G;cteri fcrc nudo nomine
csse istorum Miraculorum scriptorem,tametsi ejus censchuntur. Nihilominus mililis nomcn pro nobili
stylum penitus assequi non videntur. VI ut sit, si swculo X in usu essc ccupit^ut palet cum ex aliis,lum
qua in eis notatu digniora erunt, in fine hujus ex charta Trasmari Noviomensis episcopi pro ca;-
Elogii rcferentur. nobio Humolariensi, superius relata ad translatio-
7. Prajler hos auctores, multi dc sancto Maiolo ncm sancta; Ilunegundis cui charta; multi milites
:

honorincam feccrunt mentionem, quorum vcrbis bubscribunt, Al saiic vix excusari potest eorum in-
 ii:{ i^i.or.irM iiiSToiiic.iTM. 714
diligiMitiii, qui piirontos cniMiin, qticiniin laftii ili;-
A ''"^ llngnnHis fpisrnpns Odilimi iilihnti loinittil

scrihiTi' vdlnlmiit, iiiliirlos prii'li'iicn>. l'nus tiimen ipimdnm nnnua doliitn, (|un' Valoiilicdu opiseopo
ox Miiiiili pr.voonibus Oililci iii linc clngii siii, i|ii;isi poiidore solchat. Intor Cluninccnscs occlcsias cx
fortuito, Maioli piilroin Folchcriuui noniinut, cuin- l'iovincin roccnsoturin hihliolhecaCluniacensi " do-
que miliU'm appo.lliit. « Kuit omlom lonipoiv, .'ul, onniitus dc Vnlonsoliis Uoionsis diaiccsis.uhi dchcnt
qiiicliini inilos iii illis |ii»rliliiis, nnminc {•'oiohorius, osso dooniio compiilnlo c|iiiiiqiio monnchi, ot iiiius
iii iirniis slcMuiiis,jnro JKcrocliliirio o;olorisc|iio lionis proshytor coiiiiiions;ilis, ol didiont ihi oidchrnri
ol iliviliis rlitissiinus, cl iil ilo niiliilissiiiKi ojiis i|uolidio dn.-o iniss.c.
prolc dixiinuo) ox iilroi|iii^ piMoiilo goniiiiii noliili- II. V,K iirohivo CliiiiiiiciMi>i iiini siiliiin ciiseimus
tnte coruacus; vir mngni Cinisilii, [irinliMilis sng;i- M.iiiili piilris iioniou, scd cliiiiii ojus nvi ac fratris)
cisquc ingcnii, pntorvidoliool istius snnetis.^imi P;i- quoriim nllorum itidom riilelnTium, iiltoriim Cyri-
tris qun loiiuimup, Mnioli. » Eutndom
nostri, clo cum diclum fuisso indc intolligiinus. Id pntet cx
Ctiam Fulchorium nomin.il cpilomo odit;i in appon- Miuoli cllnrtn 3'i'i,qu,T prioslnrin cst Arnulfo cpis-
dice hihliothocai Clunincensis. copo Atonsi a Muiolo fncta, de quihusdam rohus
10. Vcrum etsi hanc Odiloni gratiam non hnho- cmiobii Cluniaconsis, sitispago Atcnsi. Ilas
in
romus, int.".grum nohis rulchcrii nomon scrvnsscnt j, lillnras huc intogras roforre juvat.
tahulio Cluniaconscs, in quihus non somol logitiir. In nominc Domini Ego Mniolus favente
ncc non Fulohorii iimplissim.r clonntionos,qu,T oum Christi olcmontin Clunionsis co-noliii abbas. Notum
ex locnplolo Ihiuilia ortum fuissi; domonstrant. In (iori volumus omnibus lidelibus Christianis, t;ira

piiinis FulcheriusCluniaeo donnt «aloduin suum in pr.fsentibus quam suceodcntibus, quod domnus
pago Ri'gonsi, in eomitalu Alonsi villas Ausnanum Arnulfus oiiiscopus Atcnsis nostram exposlulando
ct Sorulionom; ot in comitatu Aqucnsc villnm Re •
adiit pr.T3ciitiam, quatcnus ci conccdercmus loco
glnnam,itom viilnm Pinolum cuin ojusccolcsia sub prcoarin; rcsquasdam jurissanctorum apostolorum,
tilnlo snncti Silfrodi, itom iii cndom vnllc villnm Pctri vidolicctot Pauli^supradicti cocnobii Clunien-
Paludcm; ct in comitnti Sccustironensc Alnirncum sis inquisita itaquc voluntatc fratrum nostrorum,
cum ccclcsiasancti Pctri.itcm villnm Adduccllum; cisquc rationabiliter assensum pra;hcntibus, decre-
ot in romilatu riogonsc villam Abincum cuin ecclesia vimus prailibati domni cpiscopi prccibus obtcmpe-
sanctic Mnrin?, villam Paulincum, Vnlontiolam cum rare. Concodimus itaquc cidom domno .\rnulfocpi-
ecclesin sancti Mnxinii, ccclosiniii ot villam snncti scopo atquc consanguinco cjusdom Tcobcrto, res
Tyrsi.villam ot ccclosiam sancti Slophani do Mnr- sanctis apostolis Pctro ct Paulo dicatas, quM sunt
gis,villam ct ecclcsiam sancti Joannis dc Ardns; in Lausnana, et in alia
in p;igo Atcnsi sita?, in villa
vallc Mixcnisccclosias sancti Stophani, sancti Mar- C villa, quam vocant Soldo.usque in montem Clava-
lini,sancti Pctri,itom villnm Fidjricns, villam Nar- niacum, ctin alio loco, ubi dicitur Trabalio, et in
bouam, cum ecclcsiis, Fagontiam cum occlcsia, Dra- alia villa quaj vocalnr Bassus, ct in alia villa quoe
gonianum, viUam .\reus,ct medietatcm Ccntumcla- dicitur Siciago, ot in alia villa quai dicitur Borcio.
vis vallis, villas Locatum, Surigorias, ccclosiam et in alia qu.-c dicitur Soricarias, et in alia qua; di-

bcatiE Maria, Bonolas villam, » omnia ha;c cum citur Lcocola, et in alia quaj dicitur Valle, et ipsum
appcndiciis suis. Qu.-c idcirco minutatim retuli, ut alodum qucm avus meus Fulcherius comparavit de
appnrent quam ampla; fuerint Fulolierii facultalos : Bernardo, ot in alia villa qua;vocatur Jocadas,etin
quibus in locis sita',ncmpo in p;igis Regcnsi,.\tcnsi alia qu.T vocatur Cariaras, ct in alia qua; vocatur
seu Aptonsi,Aqucnsi ot Sccustironcnsi; tum quanta Serulias. Ista oinnia mihi et fratri meo Cyrico ex
(yus munificentia in loca sacra, ac dcmum, quam successionc nostrorum parcntum nohis evencrunt
illo fcvo laicisfamiliare fuorit plehanas possidero nos vero, ego videlicct Maiolus, pra;fati coenobii
ecclcsias, easquc monastcriis trndere quod sex- : Cluniensis abbas, et pra;dictus frater meus pro re-
centis cxemplis (quorum multa in snporioribus Ber- medio animarum nostrarum, nostrorumquc paren-
nonis, Odonis ot Aymnrdi, ologiis vidimus) probnri tum omniuniquc lidolium Christianorum, Doo et
potcst. Quo anno facta sit hajc Fulcherii donatio.in n sanctis cjus apostolis Potro et Paulo in Cluniaco
charta non exprimitur at ccrtum est cam factam
: cocnobio tradidimus.Omnia itaque jam denominatis
esse prius quam Maiolus saeculo nuntium romisit, villis conjacentia,sivequantum avus meus Fulche-
quippe non nisi mortuis pnrentibus Clnnincum sc- rius ct gcnilor mous ojusdom nominis in comitatu
cessit, ut postoa oxponcmus. In oa porro donationo Atensi tomiore, vol oonquisiere, totum pra^dicto
montio fit de Valcntiola; traditiono, quam Bouoheus opiscopo et ojus eonsnnguinoo Tooborto concedimus,
retulit ad annum 990, eamque a comitibus Provinciffi in cn scilicet ratione tradente domno episcopo res
Cluniaco primum factam putavit. In Maioll charta- suas, quffi sunt sita; in pago vel comitatu Atensi, in

rio legitur in charta so.xta ^Villolmi, data regnante villa Lausnana, Deo etsanctis ejus apostolis Petro
Conrado rege, Willelmum ipsum donassc Clunicnsi et Paulo in pradibato cocnobio Cluniensi, co vide-
monasterio ct Maiolo abbati cx robus quas ipse lioct tenoro,ut quandiu ipse episcopus et ejus con-

Maiolus abbas et Cluniensos fralros ei ad vitum de- sanguincus vixorinl, teneant et possideant,et festi-
derant, villam Valentiolam. Post Maiolum Almera- vitate S. Martini in censu solidos quinque ad Clu-

Patrol. CXXXVII. 23
710 S. MAIOl.I ABBATIS CLUNIAC. 71G

niacum pcrsolvant : post obitum vcro ulroruniquc A annos cum maximo Lombardias ct Provinci.r dotri-

res omncs supra scriptas cum omni mcliorationo ad mcnto tenucrunt, donec Hugo Ilaliai rcs maritimo
prajfatum Cluniense ccBnobium absque ullius con- cos ac terrestri exeroitu adortus, ilUirum navibus
Iradictioac proveniant. Ut vero precariaista illibata Grffico ignc combustis,plerosquc Fra.xinetum relin-
inviolabilisque omno tempore pcrmancat, nianu qucrc in monlem Maurura sc rccipcre coegit
ct
nostra fii'mavimus,ot Iratribus nostris corrolioran- anno 94i.Eos autcm obsidionecinolog llugoin suam
dani porroximus. Maiolus [loccabjr ct hmiiilis idiha. pnlcF.latom 1'acilo redcgisset,ni ISoror.garium advcr-
Adiblamus.Jacob, l'^ulcardus,Stephanus, Androas... sarium timons,ab illorum oppugnaliono (U^^stilisset,

S. Duraniii, Teodcrici. Ego

Clcmcns scri- fratcr fcodcrc cnm cis ita percusso,ut pars illorum in mon-
psi. Aclum apud S. Saturninum, anno viccsimo tibus Italiam ad Suevia dirimcntibus consideret,et
tertio rognanto Conrado regc. » Ex hac pra;staria Borengarium ex Suevia por cos montem cxercitum
intelligimus, praiter superiorem Fulcherii Maioli trajicerc moliontcm impediret. Isti eo loco positi
patris donationem,aliam ab ipsomot Maiolo et Cy- quoscunquo postoa ad apostolorum limina visitanda
ricoejusiratrc Cluniaccnsibuslactam do rebus,quas illac itcr facientcs aut penitus spoliarunt, aut in-
his liltcris in prec.ariam tradit Arnulfo episcopo humaniter peremerunt. Eodem sajculo Hungari ex
Atonsi : cujus consanguineus Tcutbortus in alia ., Gcrmania in Galliam atque Italiam SMpius efFusi
charta vir i7/H.s/riM»)i!i6' dicitur, laudaturquc liaiino funestas clades intulcrunt. Hi ductu Berongarii rc-
dis ojusuxor ct fdius lUrirns. Sed et alias res me- gis, quem Langobardi expulorant,anno 92'i Italiam
morut aliacharta,quaWillelniusnobilissimuscomes dcpopulali, teste Krodoardo, poslea por abrupta
et Luoia ejus uxor Cluniaoensibus sub Odilone ab- Alpium juga transeuntes, in Galliam irrupcrunt.
batc restituunt » ha?reditatcm sancti Maioli, scilicct Quos Uodulphus, Cisalpina; Gallia3 rex,cum Hugone
Diliodam et Septomfontes in opiscopatu Rcgcnsi. Viennensi « inter angustias coUium Alpinarum »
Actum apud Podii Odolinum monastcrium anno conclusit; undc inopinalo pcr dovia montis ovadon-
Inc. 103(1, ind. 5, Chunonc imporatore regnante tes,Gothiam impcticrunt,ibidomapr,'odiclisl{odiilru
anno iO. » Unde iterum perspicuum ctTicitur quam etHugono subacti.Paulo post,id est anno 993, duni
diti stirpc procrcatussit Maiolus,cujus parcntos tot Hugo rex Italia; Romam obsidct, Saraccni mcattis
pra;dii3 ac possessionibus Cluniacum auxeruntab- Alpium oecupant.atquc vicina quKque loca dopra-
squo gravi (ut crodore par ost) dispendio rei familia- dantur. Biennio peracto, Hungari pcr Burgiiudiam
ris. Ha>c mihi considcranti dubitalio succurrit, num dilfusi, pra^dis, incendiis ac Ctodibus dobacchauliir.

Folchcrius Maioli avus fuorit illc F()/('ra/M.$ ilu.r Arc- Totct lam frcquentos cladcs indubic Maiolum in
lalensium, qxicm Lolharius una cum aliis comitibus urbcm Masticonem perfugcrc cocgerunt, dum Pro-
rehoUaro molientcm,indeditionem acccpisse,eoquG C vincia, id est patria ejus, tot cladibus infcstarctur.
faclo Provinciam ordinasse memoratur in Annalibus 14. IntorcatemporisiscanonicusMasticonefaclus,
Fuldensibus anno 8-44. Lugdunum in scholas abit, ubi Antonio praiceploro
nsus,hominein philosophiacrudito, «cujus miilluni
12. PostquamMaiolusintegrisintaminatisqucmo-
cnnvaluit (S;//'i lucc vcrba sunt) non modo doctrina,
ribus pucritiam in patria oxegissct, « cum oum jain
vorum moribus et vita. » Lugdunensi acadomia; an-
sibi vindicarct adolcsccntia, parontibus humana
tiquitatom rccte probat Ilericus Antissiodorcnsis
sortc praventis {ita scribit Sijrus) prffidiisque barba-
monachus I de Miraculis
in libro S. Gennani, ubi
rica invasionc in solitudincm rcdaclis.divina dispo-
disscrit detemporibus Conslantii Lugduncnsis, id
nente providcntia natale solum coactusest desercrc,
est de ssculo quinto. « Ea, inquit, tempestatc Lug--
ao Burgundia; partcs oxpotere vcniensquc in urbom :

dunonsium civitas prima ac pra;cipua Galliarum,

Matisconsem, suscoptus cst ibi in hospitio a quodam
profossione quoque scientiai artiumque disciplina
suo propinquo, qui inlor rcliquos ejusdcm urbis
intcr omnes cxtulorat caput. Ibi,quas dicunt,libora-
procerosnobilitatis gorobat decus.Cumque aliquan-
lium disciplinarum peritia, quasque ordinc curroro
diu in pjus morarctur divcrsorio, ejus fultus admi-
hoc tcmporc fabula tantumest, co usque convahiit,
niculo, uti ccepit ejusdcm civitatis episcopo, qui
r, ut quanlum ad scholaspuljlicum appellarcliircitra-
eum cerncns ingenio valore, oanonicorum
libcrali
inariniorbisgymnasium.Et utaliquidralionisallerro
studuit coUogio copiilarc; qui ctiam cum sccrctius
\idcar,co id argumcnto colligimus, quod quisquis
summa liortabatur instantia, ut sc virgincm oonscr-
artium profltondarum afficcretur studio,non ante
varet. n Matiscononsi Ecclcsia; tum pra;crat Berno,
profossis inscribi merebatur,iiuam hinc cxplorata
cujus in Cluniacenscs munificontiam varia monu- diligentia cxaminatus abiret,ubi prcfcssorum nn-
monta contestanlur.
minc cos intelligit gradus, quod magistcrii et dncto-
13. Qiu-cnam voro sit illa clades, de qua hic agit ris nomine censomus. Ex eorum numuro crat pm-
Syrus.haud usqucquaquc cxploratum.Duohostium cedcnte saiculo x Antonius, qucm virlus ct rcligio
genera Provinciam per id tempus infestarunt, Hun- insuL-c Uarbarensis pr,i;fecerat ccpnobio,o\ Syro. Erat
gari ot Saraccni. more ex Hispania, in
lli piratico hic locus in meditullio Araris supra Lugdunum, cc-
Italiam lortc dclati, Fraxinotum arccm ad Alpos lobris quondam ordinis nostri abbalia, nupor sa'cu-
Colias occaparunt anno 891, camque por multos luri veste donata : in cujus indicibus abbatum nu-
 TT Kl.dC.HM IIISTflHinrM. 718
nirni iisfi-iliiMiiiii;; pst Anlonlii!', cuin iil Syriis ili- A liiiisciii (icrlVcilus, cnjus dpcesaorpm pcnilus [lors-
•lorto riintrstrtiir. poctiiiii iion liiiboo.

1.^). K stiiiliis rcwrsiis Mainliis, « prr ciinrliis III. Vaiiili rnniYrsio n<l ritiim iiioiiastiaiiii. Ahliiitiiitis
graiius (onsconilcns ccclcsiaslicns, ruiii lcvitiiiinn rlcrtio.
potirclur nriicio, aii cjusilom uar|uo iiiToni, (loclrinii lii'..\yiniirdo idibato Miiiolus Cluniacum rroquen-
iil cxii^iMilo, !il) oodom osl suliiiinatiis siii)rascri|ilo tor iicoidcbat, « ol ciiin IVatribus IVoipions haboliat
pnnliliip, > iil osl ail it)rliiiiitwo)i(iiii.i nffiriu)», uli I iilioipiiiini ol s|iiiitiilo coiitubi^rniuiii, • rorcrontc
Svri vorba oxplical Oililo. Ka in ilijiniliilo nioiis iul (•diliiiii;, ipiilius iii volis orat " ul oiim posscnt silii

(loclrin.c loriiiiini ciiiii|Miiions.(;iiristiiiiiisvirlutilius, iioi|iiiroro IValroin, iiiioin posliniidiini iiiororonliir

maxiiiic in iiiiupoiuni cliaritiili; oxcolluit ; i|uiiil ipsi liiiboro ot patioiii. In hiijus voro coiivcrsionis obso-
oinniurn cxistimationoni comparnvit.Voruni is lau- (luio miiltum valuit voncrabilis viri llildobranni
dcs rugions ac popularom tumultum, idontidom ?o- dtiloiscollocutiootapiritalissuggostio.Iliccumcsspt
corfobat <i in oriitoriolum,quoi1 ipsc rnn;dilic;ivorat, ox prioribus ('.luniiicousibus ot monachis ojusdom
saiicli Michaolis, trans .\rarim," iibi « in oralionibus monustcrii pra-positus, bis invitatus ost ut otlicium
pcrvigil,divinolumulamini manciiiiircturiiltonlius.» abbatiiL'suseipcrct, scd iioluit; (piia sompcr plus
Indc in alioruin profoctum sc cxtcndons, ox divcrsif p ohodirc (]iiam priocipcre, ct magis subessc quam
ad so partibus clcricos convenicntos (/)yi/i.s lihcutfi-iiur pr.Tosso voluit. llanc vero Maioli convcrsionem
.1

erudiidiat.Tum hominis fama quaiiuavcrsiuii diiru- non siilum iu llildcbrannum priorcm, scd ctiuin in
sa," Votontiononsi archio[)isco|io viiini univorsii' car- Aymurdi « mcrilum ])utioiiti.i> ct innoccntis vitie, »

nis ingrosso,tam ipsiiis torrio pi'iiicipis, (pium totiur; ob (]uum > tanto tuliijuc a Christo ditatus cst iiiu-
clori eonsonsu ol populi, ad (\jus cnlmnn siisoipion- ncro, ut cjus U^mporc ad amoroin monastiei ordiiiis
dum pontilicatus bcatus Maiolus impulsus, » haud- auctor nostrin sulutis boatum Maiolum dignutus
quaquam asscntirp voluit : quinimo po magis ad dc- sit accersere. »
cliiKiudiim (quic fugicntcs sequi solcl) gloriam ar- 17. Monachus factus, « singulari prio ca^teris prie-
dcnlior factus, do saiculo IVigiondo scdulo cogitarc cminobut virtuto, » iiit Syrus : cumquo Ayniardus
ca-pit. Sod ul accuratius t.jiiipns, qiio id conligit, « liibliiilhoo.15 priolicicns.apocrisiariiitus oriicium ei-
invosligarc liceat, quiodam Muioli tuin arcbidiaconi dcin iiijunxit,» dc c;etero a Virgilii aliorumque pro-
factahiccommcmorarejuvat.In his rcpcrilurcharta fanorum auctoruni lectione abstinens, aliosque fVa-
qua>dam,qua Achertus vir pr.TCcls.i; nobilitatis »
i< tros ab ea deterrens.« Aprocrisiariusestqui custodit
a Maymboldo sou M;iinbodo episcnpo Matisconcnsi ceclesiic thesaurum, et in cujus nianu est quidquid
quom iionnulli MiKjiiholiluin mcndose vocant) oc- a po[iuluribus ad ulturia oirertur.» Udalricus auctor
clesias quoad viverot, obtinet in 1'undo su.-c proj^ric- •- in lib. ur Coiisuetudinum Cluniacensium cap. 12.

t;Uis, qui dicitur Scociasus {Esruzollcx), uhi princi- Ad idein oflicium pertinuisse vidctur, ut si qua ne-
palis ecelesia est in honore sancti Andrce, insuper gotia foras exsoquenda erant, eorum gratia niittere-
capclla sancti Joannis, ct altera sancli MurcoUi. tur apocrisiarius, ut apud Ilomunos. Maiolus quippc
(Juibiis litteris manu propria subscribnnt Muymbo- aliquundo inissus est Romam ab .Aymardo negotio-
duscpiscopus, .-\do ub!iu.;dignitas occlosi.^' Matisco- rum cuusa; coquc in itincre Yporodiaa (Vcto') (qua2
nensis) ct Mayolus archidiaconus, anno tcrtio Ludo- urbs cst epiocopalis sub archicpiscopo Taui-inensi)
vici ri;gis,Cliristi 0.'i9. Item anno ejusdern rcgis sexto Hcldricum monachum iicgrotantcm sacri olei unc-
iilem .Maimbodus « nobili viro Achardo » lcrram su.-c tione ganat. Fucrat is « quondam in Italia inter ca;-
3Cclosi.T, « sitam in pago Forense, » locat ejusquc : teros palatinos honorabilis;.! qui«uxoricum magna
ei instrumenlo intcralios manum ac signum appo- rcrum tomporali copia abronuntians, deposito cin-
lit M(ii/ii/h(i arrliiiliaconus antc Adonem abbutcm. giiloCluniucum sc conforcns, lieati Uencdicti se
'taquc ad id usquc tcmpus archidiaconus cssc persc- subdidit proposito, » et quidem Maioli fama impul-
"eravil Maiolus, nempe ad annum Ludovici regis sus, ut Iradit Syrus in lib. n. An is sit Heldricus,
'cxtiim, qui Christi annus 042 orat, idcmquo pri- qui saucti Germani u|)ud Autissiodorum abbas fuit.
ous .Ayrnardi abhatis Cluniucensis [lost mortem infcrius expendciiuis. iiirlionis siirramciituin appel-
J)
JJonis. lut Nalgiidus cum ritum, quo Holdricus a Maiolo
'<Cum ojusmodi moribus poilorct Maiolu.",
lf>. sanalus est. Huc speotant ca qui-e diximus in pra;-
/esonlionensi archiepiscopo viam universx carnis fationc sa;culi piimi de ejusmodi unctionibus.
ngresso, tam ipsius tcrrie principis quam totius 18. Pr.Tdictuin apocrisiariatus officium itcm pro-
leri consensu et populi, ad ejus oulmen suscipien- bantaliaqiuTdam negotia, quorum exseeutor Maio-
lum pontilicatus inipollitur...(juod ipse pr.T niodes- lus monachus fuit. Nam anno 1 1 Ludoviei regis « Hil-
iaconstanter reeusavit. Id a Syro et Nalgodo inemo- dcbriMidus ct Moiolus plueitarunt » coram Lcotaldo
prodilum est, nec mirum si prn;termissum ab
ia; comitc, Waltorio vicecomite, aliisque horum fiilcli-
)tlilone,quietiam de recusata summi ponlificatus btis (alibi primutes appellant) pro qoibusdam terris

iignitate siluit. Quippe qui .Muioli brcvc clogium Cluniaco datis, quas a nonnullis occupabantur. Item
lotius cxcurrcndo udornavitquaiii vitain accuratam anno secundo Lolharii regis < Eldebrundus et Muio-
omposuit. Maioli loco cleclus est in sedcm Vesoa- lusmonachi Clunienses » mittuntur ab abbate Ey-
 '

719 S. MAIOLl ABBATIS CLUNIAC. 720

mardo ad Maimbodum cpiscopum Matisconensum A 20. Per id communis administrationis tcmpus,

in gynodo existcntom, polituri ab eo dccimas eccle- alterutrius abbatis nomine instrumenta pubHca in-
siarum sancti Andreaj in Evranda, ct sancti Boniti. signita erant, qualia in elogio Aymardi obser\'are

Hsec aliaque factaapprimo dcmonstrant Cluniaccn- licet. His addo in prajsens chartam Girberga;, ec-

sem prspositum, qualis erat Hildobrannus, atque clesiam sancti Mauricii in comitatu Cabilonensi in i

apoorisiarium curam gessisso dc temporalibus cau- viUa Breugis ct villa Canna eoncedcntis, sicut Ar- <

sis.Doinde coUatione facta prioris istius facli, quod dradus opiscopus tcnuit, anno tertio Lotharii regis.
anno il Ludovici rcgis a Maiolo jam monacho gc- Addo etiam chartam Gauzberti cujiisdam, qui alo-
stum esl,cum alio suporiori, cui idom tum archidia- dum suum, a cui velusto vocabulo Lnlina rusticitas

conus anno soxto ipsius Ludovici subscripsit, mani- Petrafixa nomcn itididit, situm in suburbio Briva-
feste colligimus Maiolum saeculo nuntium remisisse tensi, Heymardo abbali,» ac monachis Celsinianas
anno septimo vel octavo regni Ludovici, id est anno incolentibus, pcrpetuo jurc dedit « pro remodio
943 vel insequente. anima; sua3 et senioris sui Bcrtrandi ac Stcphani filii

IV. Ejmdcm cleclio in abbatcm Clmuaccnscm. .-Icla

ejus. » Actumhoc apud Celsinianas < mense Ja-
est

aiib ejui rcgi)nine. nuario, anno quarlo regnante Lothario rcgc, al) In-
19. Neque id obscure indicat tcmpus, quo Ay- n carnatione Domini 958. " Eodcm unno rncnse De-
mardus eum sibi successorem allegit. Maiolus cnim cembri « Maiolus abbas » quasdam terras in pago
jam inde ab anno 13 Ludovici abbas dictus est,ut ox Matisconensi, in villa Materiaco aliisque emit pre- c<

quibusdam instrumcntis in elogio Aymardi ostondi- tio -400solidorum.» Bicnnio post Adalradus res suas
mus. Atqui » sexto anno (ut fcrtur) conversionis su;e in villa " dc Persezcel, » vicaria Ycionensi, tradit

a Sc-eculo «Aymardi vicarium ac succcssorem dcsi- " sanctuario, quod dicitur Cclsinanias, instituens
gnatum fuissc Odilo tradit. Itaque si ab anno Lu- h.-eredos monachos, ibidem Doo nocte ac die scr-
dovici tortio decimo detrahas annos sex, remancbit viontcs,quibusmoderatur roverenspaternilasdomni
annus soplimus, quem Maioli conversione illustrom Maioli praecipui patris. Data in mense Februario,
fuissc proindo oxislimare licot. At quo minus ejus 11 dic ipsius mensis anno Dominica; incarnalionis

eloctionem sub Ludovico Transmarino roponamus, 960, anno autem imporii Lotharii rcgis Francigena;

illud obstare videlur, quod anno socundo Lolharii IV {leycndmn vi) sccunda; olympiadis. » Anno su-

regis, Ludovici filii ac succcssoris, quo anno Maio- pcriore Lotharius rex, postulante Gcrbcrga rogina
lus cum Hildebrando ad Maimbodi synodum pro matre sua, monasterium sancti Amandi in comi-
docimis Evrandffi ot sancti Boniti missus est, ipsius tatu Trahcsino (Nantuensc vocant) quod absque «

nomen in charta Eldobrando poslponilur, noquo roctoribus vcluti in inhabitabilibus locis » situm
abbas, sed tantum monachus appellatur. Verum C crat, Cluniaco subjicit, " ut in quantum Dcus sups

pra;ter ea qua; ad prius illud probandiim in elogio podilavcrit consilium, illud construatur in habitab
Aymardi adducta sunt, occurrit et aliud argumen- libus locis. Datum ix Kal. Decemb. anno 5 La-
tum ex litteris donationis Maytrami cujusdam, qui tharii regis, indict. 3, in Divionensi palatio. »

><ad locum Colsinianas ct domno Maiolo abbati » Sed hoc loco in memoriam rcvocanda est supe-

deditvillamdeBecodas «monso Februario,rognante rius edita proostaria Maioli abbatis in gratiam Ar-
Ludovico rege Francorum.» Undc consequens est, nulfi Atensis cpiscopi dc quibusdara rebus suis
Maiolum regnante Ludovico jam abbatcm audiisse. hajreditariis in Provincia sitis, facta anno 23 Con-
At quoniam Aymardus non ita rcgimen in eum re- radi regis, qui annus Christi anno 960 rcspondet.
jeccrat, ut primis annis nihil omnino gosserit, ut in Dcin anno 962 Albericus comos, Leotaldi filius, j

elogio Aymardi a nobis dictum ost, contigit, ut Maiolo abbati et monachis ejus multa donat in
Maiolus, qui potius coadjutor censobatur, aliquando pago Matisconcnsi « anno 8 Ldtharii regis. » Prao-
abbas a sa3cularibus in publicis instrumentis, ali- tcroaannodecimo cjusdem Amblardus Lugduncnsis
quando monachus aqpcllaretur, maxime in iis actis pontifex ipsismot Maiolo ct fratribus dat ccclc-
qua3 curante Aymardo gerebat. Id innuore vidctur siam sanct.Te Mariaj de Cantumerula « in pago Ar-
Chronicon Mallcacense.ubi Maiolus dicitur, « anno vernico » et in vicaria Piandorensi, ct vineani cum
j)

901, sexto anno ordinationis su;i3 suscopissc
Cluniacensis coenobii, » id est integrum regimen in
se susccpisse anno sexto a sua electione, tametsi ex
dictis dicendum esset anno 12. Ejus porro litteras
electionis in ipsius Aymardi elogio rctulimus, qua-
rum fragmentum ctiam Syrus refert; ibidcmqne
ex Hctro Damiani factum insigno retulimus, in quo
Maioli modestia; ogrcgium specimen apparet. Nam
ab Aymardo privatam sedom repeterejussus.assen-
sit non gravate, idemque abbatis cathedram (incre-
pito per Aymardum cellario,qui in ipsum petulan-
ter locutus fueratj cadem facilitate repetiit.
curam silvaapud Vetrcriam,« ct in pago Claromonlonse»
villam Luxiacum. Ejus littoris subscribiint Slopha-
nus episcopus Arvernorum ct Rotbertus abbas anno
11 Lotharii.Jlfawius humilis abbas ct Hoimardu.tabhas
subscribuntcuidam prwstarire.duobus lcvitis facla!,
de rebus sitis in pago Cabilonensi. Ab eo anno nulla
ultorius mentio est Aymardi abbatis, sed omniain-
strumenta solum Maiolum abbatcm praMcruiit.Ou.-B-
dam commemorare opera; pretium puto.
di-
21. In Cluniaccnsi archivo invcniuntur plura
plomata Ottonum impcratorum. est placituni Unum
datum « in civitate Papia, in caminata saloc domus
 IH ELOGIUM HISTOIUCUM. 722
Liotcfrndi Ticincnsis cpiscopi', posl capitium ccclc- A lnns.iil pro insita sua bonilntc Amlilanlum ndclom
si.T sancti Cyri i'onl\'ssi)ris, ulii cjus corpus sancluni suum ad roslilnliouem Colsiniancnsi otcnobio fa-
quioscil, rosidcnlo OlUerto niarcliioiic cnniitc pala- cicndam eompi llat,.\(loneni otiam Matisconcnsom
tii, ut Jiisliliam intcr homincsrlisccrncret cum aliis antislitcm obteslalus, in luinc modum : « Rcs quo-
judicibus. » Ad eujus pra^sonlinm " dnmnusMaiolus qu(! oxigit ut tibi alifiun dicanius.frater charissime
Cluniaronsis alilias vcnit, ct ropr.ostMilavitduci ino- ot ainando donino Ado ppiscopo, (|ucm licct non
niiiiina » sou inbtruincnta, umuim nnrnino DUnnuiu vidiriiiius,ox noniinc novinius in omni spiriliiali

inipcratorum " daluni IC) Julii anno G rogni in Ila- bonitato. Efllugilamus itaquc bonignissiniam tuic
lia •>, contiiicns, quomodo Oaiduirus filius Pctriju- pulernitalis dulco(lincm,ut (|uo vicinior essc videris
dicis (luasdam tcrras cmissct, uhi crat « capclla una pra;fati monast(Tii schoIa*,co tua protoctio pro tuo
in lionorc sanctn; Maria» juxta Papium .scu ctiam possc cclcrior fratrum neccssit,atibusoccurrat,qui tc
sanrti Miohaolis, oasque cum capclla Maiolo aljliati ex abundanti chaiitato dilignnt,ot nlnis totius amo-
detlissct, ut monaohi sub norniu sanoti B(Miodicti ris porfectisimo ambiunt ot am|)lecti dosiderant.
viventos ibi in por[iotuum liabitarcnt ct orarcnt (iro Quociroa Clunicnsis monasterii semper esto protec-
aniiua Liutardi Cumani cpiscopi : » ulia itpin nioni- lor, sicut B. Petri cs fidclis amator. » Hnsc bulla
tnina donalionum aliquot eidcm factarum ;
postula- ,
caret notis chronicis in BuUario Cluniacensi.
vitiiueutcontra invasores sibi conlirniarontur.Ouod <;3. Anno 20 Lotharii rcgis Alboricus comes Ma-
el i)ra'slitum cst tomporc ropni duorum Uttonum <' tisconensis ct Ermentrudis (?ju3 conjux Cluniacon-
patris ot lilii anno G regni Itulioi Ottonis jnnioris, sibussub Maiolodant niulta pra^dia in villa .\poiiiaco

indict. 10 >>, lcgc Ottonis imijoris, cljunioris anno 1. {Apogny). .\nno vero 078,indict. 0, Lugduni coram
Ha'c cclla postca S. Maioli dicla ost.Idcm qui supra populimultitudine .\mblardusepiscopusLugduncn-
Otherlus marchio ct comcs palatii monasterio qtiod sis " dcdit res suas in pago Arvernico fratribus Clu-
Clwincs (ticitur, donat qun?cunque habcbat supor nionsis monasterii, ut cellam asdilicaront in villa

fluvium Padi infra castrum Vicopioulo, etc, anno Nisiaco {Siiy) in agro Tycrnenso, in vicaria Dora-
senioris Ottonis 10, Junioris i. ind. 14. Pra^lcr ea tense,hoc est villam Gonretam,Montcmbriosoncm, »

invenio Ottonis primi diploma duplex,unum in quo etc. Legimus ejusdem Amblardi hac de rc instru-
ha!C leguntur « Rccipimus Oddoncm abbatem sub
: mentum, in quo ait se hmc Dco ct sanctis apostolis
nostri tuilione mundiburdi cuni abbatia sancti Sa- Petro et Paulo donarc, • quatenus monachi Clunia-
bini, in loco qui dioitur Tuscana. » Datum 8 Id.Julii censis loci in Nisiaco coUam Doo di^-atam sibi con-
anno Inc. OCO, Ottonis 8, « indict. 12. Actum in struerent in honore beati Potri principis aposlolo-
Plista. » Quis sit Odo islc abbas, quodve ojus mo- rum,subreguIasanctiBencdicti monachorum patris
naslerium,noncapio.FortasscidinItaliasitumcrat. C Deo militantes ;
prrocipitquc vadiatoribtis suis, id
'.
Idcm Otto ad preces conjugis suk .\dcleidis mona- cst testamenti sui exsecutoribus [elccmosynarios alii

sterio sancti Petri Ticinensi concedit vineam, qua! appellant), ut chartam de hac donationc faciant.
fuit cujusdam presbyteri de cardino Ticineneis cc- Quod quidem continuo pra?stant .\ndreas pra;po- <<

.
clcsia', ct ad jus rcgni sui tunc pertinebat..\d ha;c situs, Ornadus decanus, Gundramnus abbas, Hugo
.
(i anno scxto regnantibns in Italia Ottonc et Ottone abbas {diyni'atcs Ecclcsix Lngduncii.sis), Augondus
filio, n Ingelbaudus quidam, filius Anscgisi,vivens canonicus, Stephanus diaconus, Pontio canonicus,
legc Saliga, donat quwdam pr.Tdiain comitatuVion- ct Hugo laicus. » Nisiaci hactonus est prioratus
nciisi (< ;(dmonasterium Cluniacum, per cultellum, Cluniacensis.
festucani nodatani. per vuantonom et vuasonem 24. Bencdictus papa VU « ordinandum tradidit
ternc in manus domni Maioli abbatis. » Lirinense monasterium MaioloabbatiCluniacensi,»
22. Anno 36 Conradi regis Maiolus abbas in pre- ut legit noster Stephanotius in Tabulario Lirinensi.
. cariam nonnulla tradit Hugoni filio Lamberticomi- Exstat ejus rci pontificium diploma in Bullario Clu-
tis, in ha-c verba. << Xotum
omnibus sacri c(Bnobii niaconsi, datum anno 4pontificatus Benedicti VII,
sit <<

Cluniacensis abbatibus atque monachis quibusquo imperii Ottonis unno 11, mense Maio, indict. 6. »
futuris, quod cgo frater Maiolus prtedicti ca:nobii, n In ea buUa fit mentio etiam do Arluco (S. Etienne
licet indignus, abbas, una cum consensu fratrum, d'Arluc) monasterio, modo dsetructo quod sanctas :

res juris nostri cuidam nobili viro Hugoni, Almodi
ejus uxori, et Stcphano eorum filio, atqucejusdem
primogenito » [nos hodie ad trcs vilas dicercmiis) ((\\l-
lam .\mbariacum concedimus, » etc. Subscribunt
• Maiolus humillimus abbas,Vivianusprior,Ermen-
fredus episcopus, Balduinus», deindo alii monachi
nunicro 25.Ha;c anno 973. Per idem tempus Joannes
papa XHI monasterium Cluniensc, « cui sapieiiter,
inquit.ct beatepra^est charissimusfiliusnosterdom-
nus Maiolus abbas, » commcndat episcopis Gallia-
runi,Stephanum .\rvcrnensem cpiscopum compcl-
Honoratus pro sanctimonialibus construxerat in
monte peramo^no ad littus maris et ad ripam fluvii
Siagna; (la Siagne), ubi .\ngarisma pra;crat sancto
Aigulfo abbate. SCid iusignis est pra; ca;teris charta
Rodulfi Cabilonensis episeopi, in qua << Ageus cano-
nicusadiilnoslra3,inquit,munificentiffi serenitatem,
rogans, ut Clunicnsibus monachis et domno Maiolo
abbati domum cum area juxta muros urbis ex una
parte, ex alia juxta claustra canonicorum cum ca-
nonia quam ab incunte aitate obtinueral, a;terna-
liter darct, » Quod ait se ultro facere ex consensu
723 S. MAIOLI AliliATIS CLU.NIAC.

clericorum suorum, « maxime cum tanti viri Maioli A. tus ct uxor mca Falectrudis donamus aliquid de res
gloriam ab ipso Domino mutuatam ct aure percipi- nostras proprias Deo, cl S. MarccUo, et monachis
mus,ctiiituituproprii lumiuisniliil iu ejusdilcclionfi istis, id est Odoiuo .itiiuc Duranno, ct ad illos qui
connivontes qaolidie perspicinms. lllecnim ut vere ad loeuni B. MarcoUi vencrinl, et ibi in unuui coui-
cst Galliarum jubar ad leinpuscxortum.nuslris Sio- munilei'liabitaveiint, prorcmcdioauimuruninostra-
culis admirandum, et.si potis cst, omnibus imitan- rum, et pro liliis nostris Ademaro ati|uc Lamlicrlo,

dum.ji Quoelogioluculcntius niliil alFerri potest de ct ut ccclesia B.Marcclli rca2dificctur,monaslcrium-

hominc vivente nequc ullam invenio anteid lem-

: quc ibi faciatur, nulliciuolooo ipsa ecclcsia ncc ipsc
pusdatamC]uniarensibuspra'ben(lani((|uamvocant) locus subjectus ad S. Polrum piineipcm
sit, iiiti

canonieoruni ; phires posteasub Odiluni- et lluLTone apostoloiuni omniiiue tomporc ad lluuiam mona-
:

abbatibus. Subscribunt isti cbarl;e post RoJulliiin chi ibidoni paritor liabiluntos ad quintuin annuui
<i Adalais comitissa, Hugo filius ejus, llotbertus <> quiuquo solidos in censum reddatit.Abbatem enim
vicccomes, cum canonicis, anno 20 Lotharii rcgis. in locum B. Marcelli, quse dicitur Fellinis.non ha-

25. Anno 34 Lotharii rogis, id cst anno 980, Gau- bcat qui regulam S. Benedicti non lenoat,et secun-

frcdus comes atque uxor ejus Adoleidis donant ad

dum eam non vivat uulliquc monachi ibi habitent,
;

locum Cluniacum, ubi Maiolus crat abbas,rcs suas q"' fralcrnam ct communem vilam bene non custo
fi
fitas inpago Gabilnncnsi, in finc Jemulacensi,villa diciint. Si eniin aliiiuis homo aut aliqua pcrsona
propter aurum, vcl propter argentum, nut proplcr
Fusciaco. Subscribunt « Gaufredus comes.Adelcidis
ncmpe aliquam facultatcm abbatem in locum B. Murcolli.
ejus uvnr, ct Hugo filius ejus, Adelc'(lis c.x

cnnjugc.Anno 2!5Lo- mittorc voluerit; omncs saucti sint ei contrarii, eti

Lamberto romite, priori ejus
tharii,WidovicccomesArvernica!rivitatiset.\uscnda B. Benodictus cum grcgc monachorum suoruni. ..

Sunt orgo ipsaj res sit;c in cumitatu Valentinons'.,

ejus conjux » dant erclesiam sancl.c Maria; dc Bello-
hoc cst mons qu.o appoUatur Alavinca, ei muns
montc in pago Cabilonensi sub Maioloitem .abbatc.
qu.-B vocalur Mcdialuna... Donamus, donatumipic
26. .\nno 931 Milo opiscopus Matlsconensis ccclc-
inperpctuum essc volumus in alimonia el stipcndio
siam sancti Germani in villa Uufoio, et ecclcsiam
monachorum, ct susceptione hospitum, ct pcregri-
sancti-c Mari.-e in villa Pcdrono in synodo sua
noruin et orphanorum, in jam dicto loco sub rogula
Maiolo abbati pjusquc monachis concedit cum
jam dicti patris Bcncdicli scrvientium,pro rcmodio
decimis et omnibus ad eas pcrtincntibu.=, " salvo
pro remodio patris mci Gun-
aninuc mco!, ncc non ct
servitio synod.ali, piralis et eulogiis. » Anno 2S
matre mea Ermengarde, » etc. Sub-
lardi, ct pro
Lotharii regis, Lambm-tus comos ct .A.delcis e.jus
Richardus filius Lamborli. llanc
scribit intcr alios
uxor dant Cluniaco ecclosiam sancti Martini do p donationcm conliimat Conradus rex annu iC> rogni
Ingheto in pago .\ugustodunensi. Pr;etereo mul-
sui. .Vdomarus comcs ct uxor ojus Rolcldis Odiluni
tas alias ecclesias, ([uas tum Burcardus Lugdu-
abbali iterumeuiii|)rioratumroslituoruntannulo:!.5.
nensis archiopiscopus cum conscnsu prxjicsiti
De eo prioratu vido bibliothocam tlluniacoiisoin,
el abbalis Hugotiis, tum Roclonus homo laicus in
col. 1727.
dioccesi Lugdunensi regnante Conrado ab anno re-
20. .\nno 98G, (|ui obitu Lolharii Francoriiin vi-
gni ejus trigesimo ad quadragcsimum ;'tuni Walle-
gis pncditus cst, Maiulo " ejusquo monacbis (hilur
rius /Eduensis episcopus anno 29 Lotharii rcgis,
vinea apud Noglas viilam pagi Matisconcnsis,anno
aliiquc Clunincensibus monachis contulcrunt ox :

primo Ludovici rcgis, » qui Lotharii filius ac suc- :

quibus NValtcrius dedit ccclosiani do MoiHcmelardi,

cessor fuit. Dc codein Ludovico rege interpretanda
et ccclesiam sancta; Mnria' in villa Vallis,et occlc-
est charta, qua canonicus quidam Anicicnsis a^dcsi
siam sancti Gcruiani in villa Tirinaco, « ubi pra.'di-
suas igne consuinjitas, infra claustra canoiiicoruni
cti monachi, inquit, in obcdicntia quotidie assis-
donatque Maiolo ct Cluniacensibus,
sitas rettituit,
tunt. »
<t anno quo Ludovicus rcx in adolcscontia vitam fi-

27. Anno 30 Lotbarii regis, id ost anno OiU, Maio- Datum quinta lcna ni Id. .\ugusti. » In quu-
nivit.
lus Cluniaccnsis ct Valorgus Luxovicnsis abbatos ..
dam brcvi chronico regum Francim, quod nianu
'

aliqua inler scsc commutant in villis Salustriaco et exaratum habetur in bibliotheca Patrum Carmclila-
Danaico pagi Matisconcnsis : ubi antca ,\ymardus rum Cunlocnnonsiuin apud Claruininontem,dc po-
abbascumGuidone abhate item Luxovionsi qua-dam strcniis sccunda;stirpis Fruncic;eregibuscorumquc
permutavorat. Eodom anno Aynus Matisconcnsis annis rcgni ita logitur : « Chluthariiis 31, Ludovi-
arcbidiaconus Cluniaoo dat vincas sitas pago Ca- in cus 1, mensibus, Hugo alie-
Carolus frater ejus
biloncnsi, villa Fusciaco conlirmant " Rotdidfus
:
nus 9. » Hic Hugonis comitis « Parisionsiscx
filius
episcopus, Cauzfrcdus comes, ct Adolcis comi- Hawiile sorore Othonis coepit rcgnare anno Domi-
tissa. » ni 9S7, ot rognum usurpavit. » Et in alio « Ludo- :

28. Ar.no08.5 Lanibortns coincs Valcnlinonsis Ira- viciis Ultiamarinus pcnuit Lotharium Lotliarins ;

dit loruni ad constrnendum- monastcrium in hono- goniiit Ludnvicum, qui adliuc pucr Blancbiam cepit
rem sancti Marcolli. Littora; hac dc re confeclu; sic in u.xorcm, in quo etiam rogos dc faniilia Caioli
habcnt prologoet nonnullisomissis : « Ego Lamber- Magni defcccrunt. Huic quoque ex alia familia suc-
 72:; ELUGIUM HISTOIUCUM. 7ad
co8sit Iliipn in iveniini, Iliigonis Mas"' filius, cui A '••' 9ub
Itillnjnrn i|iins(l,im i)lio<licntias rftmmcnflat

surcfssil Uiillicrlus liliiis ojiis in i'i";^iii>.Ihiir aiilcin hoc titiilo: commciidutionis^quam venera-
< Notilia
siicccssil filiiis (jiis .'Viiiricus, (iiii modo Dco prolc- hilis mcmori.-p Maioliis fiicit Ilumbcrtodc Uellnjnco

fjciilc, prout pntcsl, roi:;nuiii Fraiici.T giibornat. i>

dc bis obodiontiis, Algoia, Pola. Scolinlas, Arpaja-
U.cc o\ nostro Stophaiiotio uccopiinus. (Iliarla ([u;u- co.ilu diccns: Cummcndo libi lias supranominatas
(lain, nimiero 'A'iC> in Cliartario M.aioli, nolatiir obedicntias ad custodiendiim ac defcndcndum a
.. ainio .'i Ilugoiiis rof;is, Carolo tiuso iii carcorc, » malis ct p(M'vcrsis linininiljus,iii loco sulisfactionia

(pii l.udnvici palniiis orat, diix Lntliarin;;i.i'. ct oiuondalionis prn imiumcris malis,qu.r iiohisfc-
:!().. \iinn '.KS M.iinln ct ('.liiiii.iconsilius a (iuodaiii cisti,pro (piibiis te cxcnminiinicaro dcheainus ita :

clcrico,iioiiiiiio Uicliar(lo,dalur occlosia saiicli .\n- lumon,ut paupcrihus nostris rcddas qii.c tu eis tu-

drca" " in pago Vapinsc {d'e Gap), » cum ipsa villa listi. Facio autcm hanc commciidalioncm libi, non

Unsanis, castro Uisonc,vilIis Sorbaria,Gcniiiia,Ptc. ut aliiiucm censum pcr consuetudincm rcquiras in

Iiiin in « comilalu Vasinso ((/<- r«(,s(»i),inrra termi- his obcdicntiis quod rum suninia diligcntia ct
;

iios n castri Malanccna' sox mansi, niediotus castri aniiiiadversione inlcrdico et exconiniunico, nisi
Minson, ctc, ul ibi, id cst in pr:cdicla occlesia, tantuni si transitum habueris juxta ohcdiontiam
..porpoluo dcgant monachi. » jj
cum () aul 10 militibus, ct monachus spontanec tc
ol. Hucusi]uc rcs sub Maiolo solo abbato,
act,T a(lmonuprit,reficias,ct post refcctionpm vium tuam
qiii anno 901 Odiloncm sibi subsliluendumcuravit teneas,ncc prajsumas ibi jaccre.S.Alberici eomitis
iindo ploraiiuo actu Odiloiii soli ascri])ta suiit, ut qui Iianc notiliam huidavit. » Ubi vidcs obcduntix
diceiiius in sci^uenti capite S. Sod prius(|uam hinc vocabuhim jum Buniptum s.xculu x pro ministerio
disccdo,memoranda sunt rcliqua acta duo per seu cella, cui unus pliiresvc monachi pr.Tfccti
Maiolum abbatcui,notis chronicis destituta,quorum crant. Hactcnus instrumenta pra;cipua sub Maiolo
uinim cst d(5 conccssiono coonobii sancti Marcelli facta rotulimus,qua! omnia non Maiolo ipsi.sed vel
apud rabilnncni, do qua sic charla Totbaldi comi- monastorio Cluniacensi, cui Maiolus pra>crat, vel
lis Cabilonensis, ex. chartario S. Marcelli ot e.x Bi- nionachis, vol ccrto in maniis Maioli ahbatis facta
blinllioca Cluuiacensi, col. oli. Ego in Dei nominc dicuiitur, uli ct qu.Dvis alio; donationes muiiaste-
Tetbnldus comesCabiloncnsium omnihusfiliis san- riis facta; quo magis rairari suhit noiiuuUos
:

cta; Ecclcsia; in homiues, quia abbati non monachis quaslibet do-

Domino salutcm.Audivi apra;deccs-
soribus meis ct vicinis antiquis viris quod nobilis- nationcs faclas fuisse audcnt alDrmare, contra
simus comes GaulVodus, qui posl morleni pra>stan- certam ct oxploratam veterum traditionem. Omnes
tissimi ct Christianissimi comilisavi nici Lamherli chartiB sub Maiulo condita? sunt numero 859.
accepit ejus conjugem avium mcam Adhcloidam co- ^ V. Momsleria per Uaiolum reformata.
miiissam, accessil ad bcah-c recordationis abbatcm 33. Postquum varius donationes Cluniaco factas
Mainlum, et commcndavit illi monastcrium in su- retuliinus, nuiic de coetoris cjus factis agendura
burbio Cabilonensium civitatis a Guntramno nobi- esl quo in genere multa de ojus virtutihus Iradit :

lissimo et religioso regc magnificc constructum, Syrus, (lua; hoc loCo lopelero nnn juvat. NonnuIIa
ubi rc(iuiesc!t corpus B. Marcclli niartyris, eo le- retulisse sufficiat, qua; illuslralione indigent. In
norc, ut religionem monastici ordinis, qua; pcnc primis conimemoranda venit ojus familiaritas cum
ihi abolita fucrat, rcformaret, et terram et posses- OttoncMugno seuprimo cjusquefilio Ottone secun-
jinncs ad ipsum loeum pertincntcs excoleret, et ut do, ct cum Adheleidc Augusta prioris uxore, quse
ipse ot sucecssores ojus Cluniaconsos ahhatcs mo- cum ad restilucnJam in multis monasicriis regu-
nastcrium pcrpetualiter haheicnt ct pnssiderent. larem disciplinam adhihuit. Do Ottone Magno hffic
lluuc aiitom commcndatioiicni sive donationoin focit Syrus memorio! prodidit iii lib. ii Magnus Otto, :

supradictus comes Gaufredus dumno Maiolo eum qui lunc tomporis rempublicam guhernabat, tanti
cnnsilio conjugis sua; Adeleidisctfilii i\jusHugonis, viri virtute plurimorum relalionc corapcrta, cjus
tunc clcrici, postoa episcopi, adjuvante ct laudanle pr;osontiam ardentius cupiebat. Hic cnim vir, licet

Hcnrico duce. Postea vero regnantc screnissimu ]) impcriali potiretur fastigio, magna tamcn erat illi
regc Unlbcrto ;ivunculus mcus dumnusHugu comes circa monasteria devotiu ;
quia nequaquam se foli-
ct cpiscopus, pr;osentc ipso rogc ct comitibus et citer imperium spcrahat tencre, nisi summo Rcgi
cpiscopis istius p.-itri.T, monastcrii donum tradidit studeret non displicere. Et ideo sa;pius ingemisce-
domno Odiloni ahhati, successori abbatis Maioli, bat, dum qui per religionis habitum Deo sc devo-
ut ipse.jure anteccssoris sui locum haberet,tcneret verant, sa;culari intentos ncgotio iro per abrupta
ac possiderct.Ego vero gratia Doi comes Tethaldus corncbat. Et infru. Huic cnnjunx Adheleis inhaere-
quod antecessorcs mei et parentes Deo ot sancto bat, qua; Doo amahilis et omnibus diligibilis, ita
Petro ct loco Cluniacensi dederunt, laudo, volo et rcali copulubatur toro, ut nientcm castam omni
firmo, et uxori me.T et meis fidelibus laudare et custodia Uegi servaret supcrno. » Suhdit Syrus
flrmare facio, etc. Signum Telbaldi comitis, S. Er- Maiolum venisso in amborum notitiam prxscrtim
mentrudis cjus conjugis, ctc. ex relatu Holdrici inter palatinos pra>cipui. Unde
32. .\lia charta est Maioli abbutis,qua Humbcrto factum est, ut OLto Maiulum accerseret. « Quem
727 S. MMOLl ABBA TIS CLUNIAC. 728

adoo pro salutari dilexil doctrina, ut ijuoj in Itulia A ris prorsus evanuit. » Ex his ila infcrt Petrus Da- f
sibi Hubdobaiitur ct Germania, cjus ordinationi miani « Sic sancta obediontia fructum su;c hu-
:

committcre. In his beati Ajjollinaris ctcno-

vellct militatis invcnit, dummodo vcuiam sc eorrigendo
bium,quod pcr viginti quatuor stadiorum spatium promcruit. Scd el signum insupcr tam pcrspicua;
a Ravcnnate urbc fcrtur scpositum, ad bcati I3cnc- virtulis oslcndit ct cui suporbia peno potuit apo-
:

dictiinslituit (id cst rcslituit) Iramitcm, ibique stuticam infcrre perniciem,huinilitas dodit aposto-
suum ordinavit abbatein.rraMcrca iin])cratricis non licam exhibcrc virtutom. »
contcmncnda: pctitionis tunc e.voratus instantiu, 35. Ilcdou ud rcstitutam por Maiolum iii inonas-
juxto Ticinenscm urbem dcsudarc cccpit in fabri- teriisctiam Gcrmanicis disciplinam, cx quibus
ca. » Id aceidissc puto anno 'JOG, quo Maiolus Ti- nulla Syrus aliive signanter enuntiant, nisi quod
cini cratj ex dictis supra num 21.Classcnse appel- Syrus Aldcbuldum in epistola vita; pra;fixa,missum
labatur sancti Apollinaris Ravcnnonse monaste- inGcrmaniam,secum asportasse dicit Maioli Vitam,
rium de Ticinonsi ita scribit Odilo in lilj. i dc
: quampostca Odilo in coinobioMorbacensi reperciit;
Vita Adalhcidis impcratricis. ' Postmodum in Ita- quod urgumcnto est ipsum locum suscepisse nor-
lia juxta Ticincnscm urbem monasterium a funda- niam monastcrii Cluniaccnsis.De Patcrniato,quod
mentis incccpit, et ad honorcm Salvatoris niundi „ in diccccsi Lausancnsi situm est, ita S. Odilo in

impcriali auctoritate elsualargissima donationc pcr- Vita Adalheidis Augustae.u In patris vero Uuodolfi
fecit.ac jam dicto Maiolo ordinandumregulariter» vidolicot ot nobilissimi regis, et domini Chuonradi
tradidit. Monastcriuin in Cajloaurco intorprctatur fiatris.rogni loco, vidolicet Paterniuco,ubi matrcm
Nalgodus,quodlongeantc idadtempusaLiulprando roginum vocabulo Bortam, Deo in omni humililate
conditumfuissediximusinspcundo ii, ubidetrans- devotam, scpultursB Iradidit, in honorem Dei Gcni-
latione S. Auguslini ot de Vita S. Appiani. Maioli tricis monasterium condidit, et sanctissimo patri

etiam opera usus estSigorridusParmensis antistes, Maiolo suisque succcssoribus sua munificcntia, ot
qui mcllitluis ojus admonitiouilms multa ad cccno- Chuonradi rogis pra?ccpto ordinandum
fratris sui

bialem usum apta ronstituit in Parmcnsi cccnobio porpotuo commisit. » Scd hoc novoe institutionis
sancti Joannis evangclistaj. ut supcrius vidimus in crat, non reformationis, de quo rursus in Actis

Actis sancti Joannis primi cjus loci abbatis. sancti Odilonis.

34.Por idem tcmpus Maiolus i<Romamventurus » 3G. At nullibi Cluiiiacensis disciplina tuni late

{sic reni memornt 1'iirus Damiani in opusculo 33) propaguta cst atque in cccnobiis GalIicanir:,quorum
« prEcepit cuidam fratri ut secum porgorot, quia non pauca Maiolus abbas in mclioromstatumrovo-
sicut rogatus fuerat, eum in monasterio sancti c;ivit. In oorum numero proecipua sunt Miijus nio-

Pauli priorcm constitucro decrevisset. Ille vero C nasterium, Antissiodorensc sancti Germani, Rco-
nonnulla difficultatis obstacula reluctatus opposuit, macnse sancti Joannis.Divionense S. Benigni, Fos-
et modo hoc,modo illuil.tandcm obstinatus olicdirc satensc sancti Mauri.aliaquo de quorum nonnullis
contcmpsit. Maiohis auicm inobodieiitiam fratris in supcriori capito jain dictum ost.
a;quanimitcr tuIit,coque rolicto,itincre quod docre- 37.QuidinM;ijorimonasterioapudTuronosMuioUis
vcrat commoavit.Cumquc frater iii monastorio pcr pr;nstitcrit,docotinbibliothecaCIuiiiaccnsifrugmcn-
inobodientiam remansisset, ct reliqui (ratrcs in tum cx gcstis abbatumejus loci,aIibi ex inlegro cdi-
eum vohementor invoherent, tandom ad cor rovor- quippo logitur, Odoncm comitem,sugc;ereiifc
tis.Ibi

sus, post MaioUim fostinantor acccleravit. Mox ad uxorc sua llermongardo," a Gluniucotredocim bon«
quomdam fluvium pcrvenit, cujiis vir Domini jam vU;c ot opinionis monachos » obtinuisse, ot in lo-

vada transierat.et supcr ripam adhuc aUcramcun- cum olorieorum s;ocuIurium,qui apud Majusmona-
sistebat. Cum ilaque monachus in citeriori sc flu- sterium tum degebant,substituisse:cxquibus«unum
minis crcpidinc figerct, quoniam absente navigio cx trodocim,Stephani papajct Rcgis Roberti vigeute
transitum non haberct, vidons procul astarc ma- imporio, in ;ibbatcm sibi elegerint. » Sed allucina-
gislrum, quod solum potuit, pra-sto corrucns in tur auctor in Stophano papa, siquidom nullus eo
terram se humilitor stravit; ct quia veuiam dcpre- n nomino pontifex Maiolo abbate 6ed(«i Romanam
cans per oris organum forte non posset audirecla- gubernavit.Stephanus enim VII anno 943 docessit,
morcm, do toto corpore linguam fecit. Quod dum et Stephanus L\ nonnisi anno 1057 pontidcatum
Maiolus cminus aspcxit,quidhocessctincunctanter iniit.Sub-lit auctor pontificem « in monachum be-
agnovit : moxquo misso romigio Irausfcrriad se ncdixisso Odonem comitem,»et privilegii sui auoto-
monachuin focit; quriii pr;osto vir Doi ad quid vc- ritalolibcramconcossissceligendiabl)atisfaoult;itom
nisset inquirit..\t simul et deprxtcritis voniam
illc a CIuni;ico absolutain, RotberU regis aucturitato ap-
dcprecatur, ct imploturum se dc cajtoris quidquid probatam, ct Maiolum quidom priucipio restitisse,
injungcret pollicetur.Tum ille : Vis,inquit,absque sed tandom audita privilegiarum mentionc ac(|uie-
dubio pocnitcntiam.Quo rospondoiite : Volo. Proli- visse. Qum ut vera sint, vereor ut omnia ad Maioli
nus addidit: lluic igitur osculuiu pr;cbc;nam casu tompus rcforri possint.Nam coontrario MaioUisini-
tuboroSi-E cutis illic loprosus astabat.IUc confostim tio abbatis iiomcn 60 in loco tuHt, ut docot chaitn
in ojus osculum ruit,moxque loina mundali corpo- llorlanni lcvit», ct sui vice postca Gislebcrtum
720 LLOfiirM IIISTOIIICUM. 730
nlibatdin instilui oin-iivit, iiL ulius (liccmus. Mriii .\ pclhiiisi dicBCOais Pari.sicnBi8,8P(] dc ulio cognominc
asscrit clinin(i^i';i|iliiiK Mallracrnsi.s, (|iii (inilhcp- di(i'cesia Lingoucnsis iiitelligcnduni csl, ubi liaclo-

tuiii priinuni M;y oris nionastciii uhljatcni posl Maio- iius exslal prioralus pr.-cdicto saiicto Gcrmnno
hiin vocat ad ann. '.lOi (Ciies.ni lom. II, paij. 83C). subjcctus.Milto alia mtilta qu;c in jaiii dicta histo-
Ad iiTiirin;itiiincni lianc pcrlinct Cicrbcrli cpistola ria alilialiiiii sancli Gcriiiani de llrldiico lcgunlur,
aliliali .M;ijiii'is niiniastciii scripta.in i|nab;cc vcrba : cujus oliiliis posl ;iiinos circitcrlil rcgiiiiinis conti-
II ScrVcil iialnr;i viccs, tcrr;ii|nc liona.iion suo jinli- gissi! diiitur xix Ktiliiida.s Jaiiuurii. Is videtiir llel-

cio (liu inl'i.'cunila, florcs 1'ructusiiuc parturit. Kcrc dricus a 8yio hiudalus iii siqiicntis Vit.e libro li,

cniin bcali Martini ccllula inonachoruin agniinajani apiid Oltonem Magniini iii hiicjili polenlia prajci-
iliiiluni cniorlii;i rcsuscitat, Martini virlus in snis puus, (pii quond;ini iii It;ili;i interca-teros pabitinos
iiisi'i[nilis ilii;iiiiscitur.R quibus bcat;c convcrsatio- exstilit hiinorabilis : qui uxori cum iiiagna rcruni
iiis aluiniiiini, liiniimini cxcniplar vil;u ct nioruin, copia alircniiiitians, (Ie|)osito cingulo Cluniaco se
acccpissc Osiilfuin ^;;iu(icinus. » ll;cc eiiistola in cdi- confcreiis, bcali Rcnedicti se siibdidit proposilo. »
tis liunc titulum prKferl : Adalherto airhicpiscopo In pra^dicta sancti Germani nbbatnm historia legi-
abhuti Majori.s numasterii. Scd Kigcndum pnto, tur, Heldricum co tcmporc, qnn Rotbertus rcx An-
.idatlicro archiepi.scopus, ut hajc cpistola sciipta sit „ tissiodorum expugiiabal, cum Odilone Cliiniacensi
a (icrborto in pcrsoii;i Adalbcronis Ucmoriini archi- abbatc se tr;iiistulisse <. ad aliud mniuistcrium su,i!

cpiscopi, uti ct ali;c ((lUTdam. dilioni suljditiiiii,qiiod Rcomaiiin (Rconiaens) voca-

Vcnio ad Anl issiodorcnsc sancti (icrmani mon;i-
:1S, tur : » quod monastcrium Maiolo abbati paruis.sc
dc i^uo liaH! lcgimus in historia cpiscopo-
stcriuin, docct liistiiria Reomacnsis, Roverio auctorc, sed
rum Anlissiodorcnsium capite 47 in Heribcrto epi- non it;i ul Cluiiiaco suhjectum esset co modo quo
scopo bis vcrbis : « nujus crgo ponlificatus tcni- poslca sub Hugone Ii.tc subjcctio sc babuit.
porc, du,\ llcinricus c.jus fr;itcr, ut crat totius reli- 39. Idem iii Divionciisi sancti Renigni ascctorio
piositatis amator, nionastcrium bcati Gcrmani Maiolus pcrhibetur in chronico Beni-
prffslitisse
doiiino Maiolo commisit abbati, qualitcr videlicct gniaiio.Druno sii(uidcm Lingoncnsis antisteslocum
rcgularis normaj tramitcm inibi constitucret, sicut in mclius rcformarc volcns, Maiolum adiit ejus rei
pcr multa loca tam in Italia quam in Gallia digno- gralia Cujus prccibus llexus revcrendus abbas
: "

sccbatur fccissc inonachorum. Longo cnim jam Maiolus dcdil ei dnudecim monachos disciplina
transaeto tcinporc, locus ibidem absque abbate a sanct.T rcligionis iiistructos, divina ct humana sa-
pra'positis rcgebalur. Qui gratanter illum susci- pientia ductos,nobilitatc carnali claros. His abbatern
|)iens, regulari districlione quajquc repcrerat dcvia, praifecit Willelmum nomine, et patrcm spiritua-
ad ungucm corrcxit, Postmodum vcro vir sanctus C lem sibi poscentibus filiis petiit. » Scd de co plura
ac vcnerabilis Maiolus pr^efecit ibidcm virum hono- in hujus Vita in sa^culo sequcnti.
rabilein Ilcldricum abbatcm.qui ct ipse pr.Tdictum 40. EJusdcm
negutii causa Fiscamnnin arccssitus
loeum ad regularis bcati licncdicti tramitisinforma- Ricbardo Nortmannorum ducc Maiolus, ut in
est a
vit Quem pra;dictus cpiscopus, ncc non et
callem. locum canonicorum monachos istuc restitucret. Id
fraler ejusdux Hcnricus nimio cum suis dilexerunt vero aggrcdi noluit vir sanctus, ni Richnrdus tribu-
amore. » Sic lcgitur in tomo I Bibliotheco! Lab- tum, «quod pusnagiuin dicilur» (Sxc. ii licncd. paij.
bean.T, ubi ilcm editacst historiadeGcstis abbatum '.175), subditis suis rclaxarcl : quod cum duci non
sancti Gcrniani Anlissiodorensis, in cujus capite placuissct,res ad Willelmi abbatis niox laudati teni-
primo ha'C fusius rcfcruntur atquc Hcldrici abba- ; pus dilata cst.
ibideminstitutiofacta diciturnannoDominiOSO.»
lis 41. Sed illustris in primis fuit reformatio eccnobii
Qui Heldricus « propter suam sanctilatem et rcli- sancti Muuri Fossatensis prope Parisios, late de-
gionis fervorem multis nobilibus charus fuerit : » scripta in .\ctis Burchardi comitis, quam in sa-culo
in cujus graliam digna ducissa
" vcnerabilis Dco
proximo rcfercraus. Ibi quippe legitur istius cmno-
Gersendis, sajpedicti ducis (Henrici) uxor a viro suobii statuin Magenardo abbate eo prolapsum fuisse,

petiit, et obtinuit monasterium sancti Leodcgarii, n ut abbas ipsc nobilis quidem, sed vita; solutioris,

quod Cumpellis dicitur, eidem committi, sperans « deposilis monachalibus indumenlis, preliosarum

Ulud per eum ad regularis vita; normam possc re- pcllium tegumentis cxornaretur, calamantumquc
duci,Idem cnim monasterium a bon» memoria! optimum pro capitio humili capiti imponeret;» qui
Thcodrada (al. Thcngradam) regina (scilicet filia ritus et in aliis monastcriis Gallicanis in usum
Caroli M.; nam lilias rcgum reginas dici mos erat) venerit. Burchardus loci conditioncm miseratus,
rcstauratum fuerat, ct monastico ordini mancipa- Adico monacbo insligante regem Hugonem intcrpel-
tum sed jam peccatis cxigentibus a plusquam
; bxvit, ut sibi reslituenda! inibi disci[iliiia? provinria
duccntorum annoruiii spatio ab hujus sancli pro- comiiiiltcretur,.-\iinuenlc rcgc Burchanlus ad M;uo-
positi luniinc funditus cxstinctum, » Exstat hac de lum pcrrcxit,qui taiidcm iTgreacquiescens,<'acceptis
rc diplonia Rotberli regis iii lib. vi De Rc diploma- pcrfcctioribussuicfjcnobii fratribus,»isthucaccessit.
tica, pag. 578, ubi corrigcnda nolatio dc ccBnobio Sidutioribus mouachis dataoptione vel cum Maioli
sancti Lcodcgarii Canipclleiisi ; quod non de Cam- (Iisci|(ulis commanendi, si regulariler conversar\
731 S. MAIOL! ABBATIS CLUNIAC. 732

vcllcnt ; sin minus, nbi^iinili quo vcllent, plcriquc A per dircxit (quoerebaturcnim ejus sentcntia dc prse-
vins conlis jiroprii priOflct^cruiit, ipscquc abbas latura patris vcstri) intcr cajtcra sic dicit : Pcrsona
Magenardus, « nobilis progenic, » quippc» exsan- quidciii vobis jam olira iufami conversationo crat
guinitatc Ansoalfli rlivitis » civis Parisini, « in famosa, » clc. Cujus fucrit hffic cpistola, Maiuii, an
ca;nobiumsanctiMaiiri,(;uodGbinnafoliunulicitiir,i> Egbcrti Cnam ulcrquc consullus fucral), indc non li-

tunc rossalenei subjcctuni, « transriiissus est. » .'\t quct. Gcrbcrti epistola SS scripla est « cx ponona
sanctus Muiolus prxdictuin loeuin « cuinsuis susci- Adalborunis archicpiscopi abbati Maiulo Cluniacen-
piens moiiachis, districtioin^m n;t;ularis ordinis si,»ex qua colligerc licct,Maioli cam cpistolam cssc,
dislrictc obscrvare ca?pit. » Ejus ropalu Ilut;o rcx cujus verba in epistola 0.5 rcfcruntur. Mainlum
in alimoniam fralruin concrsjit villain Mansioncs, quippc arguit jidalbcro, qund in hac causa alitcr
dato diplomato, quod cxstal iii lib. vi Dc Uc diplo- scribat quani se gerat. « Prsclara quidcm, ait, ex-
matica, pag. 570, c xii Kal. Julii, iudicl. 2, anno 2 hurtatio vcstrain pcrvasorcm ;scd cum scriplum sit:
rcgnante Ilugonc regc, » id csi anno Christi 080, Qua3 cocpit Jesus faccre ct docere, cur diversa impe-
non pi\-cccdentc,ut Odo monachus in VitaBurchardi ria, divcrsa coeli climata prffitcnditis, ut ei quem
cnmitis, aliiquc male interpretati sunt. Veruin reurn staluistis,aliisnon cumuiunicantibus conimu-
Maiolus Cluniacumrcgrcdi coacfu9,locum commisit p> nicotis? Detestamini crg.-) pcrvasorem, sontiat vos
« cuidam nominc Tcutoni, qucm
rcligiuso viro, sibi non favcre, non sibi comnmnicare, ac pcr vos
Cluniaco secum addu.xerat. » Ilagono regc morluo nnn solum quosque roligiosos vestri ordinis, scd
cum Maiolus eo reverti cunclarctur, Rotbartus cjus etiam, si fieri potesl, Romani pontificis sc maledi-
filius « consilio et hortatu comilis e'dcm Tculoni ctis urgeri.» Sed et alia ipsius Gcrberti ad Maiolum
donum abbatia; isdcm rcx dcdit, cuinque abbatcm cpistola70 eodcm tcndit. « ELsi vigilanti cura supcr
ordinarc prffiocpit. Quod cum ad aurcs Cluniaccu- vcstro grege occupati estis, propcnsioris cst tamcn
sium pervenisset, valde Iristes effccli sunt, quia charitatis, si alieni grcgis conlagio intordnm mc-
cupicbant sibi ipsum locum in cellam redigerc. » demini. Floriaeensis coenobii proptcr reverentiam
At Tcutonem (dc quo plura inforius) curante Maiulo patrisBcnedictisummum locumpcnes monachos, ut
abbatcm ibi institulum pulo.Nequc cnim dum apud aiunt, pervasor occupavit. Si vos tacctis, quis lo-
Cluniaccnses vigcbat mos illc abbatias rcdigcndi in quctur? hoc incorrocto, quis imprubus siiiiilia non
cellas:sed coabbatcsinstilucbaiilur sub Cluniaccnsi spcrabil? Nos quidcm ha;c zclo divini amoris dici-
abbate, pra-terquam in miuoribus monastcriis, qua; mus,ct ut nostro cxamine,si probus cst.rccipiatur ;

tunc « abbatiai, cclla!, ct obedicntifE,» improbus.omnium abbalum ac monastici ordinis

nunc prioratus si

appellantur. Sed hac dc rc fusius in prajfaliono socictatc ad pa-nam sua; damnationis privetur :

dictum est. In majoribus vcro cocnobiis ubi viverc C quod vubis ratum, litteris vestrisnobisfiet acceptis-
dcsierat is, (pioiii sui loco abbas Cluniaconsis tum simum. Ex hac epislola intcUigimus, quod sui)e- "

institucrat, rcdibat ad monacbos cjus cccnobii i)ru- rius diccbamus, Floriacensc monasterium Maiolo
prium abbatcm eligendi facultas. fuissen/«eMi(;re(7(5,acproindeCluniacohaudquaquam
42.Tale erat Floriaccnse monasterium, quod ab subjectum, tamctsi per sancLum Odonem, qui ct
Odone abbate ad regularum vitam reformatum, ibidem abbas fuit, ad regularcm vitam restilutum.
postea varias lurbas susfinuit in eligondo post Oyl- 43. Quis fucrit Egbortus sou Efirardus abbasillc,
boldi (ut puto) mortem abbate. Nain cum supcrbus adquom GcrbcrLus, tanquam ad alLcrum monaslici
quidam mnnachus pcr factioncm intrusus fuissct ordinissiduSjdccodcm argumonto scribit, non satis
in ojus loci rcgimen.pii quiquo uti prodomoDcise cxplicalum est. Trcs ad eum Gerbcrti legunturcpi-
opposuerunt, in priniis Gcrbcrtus, cujus plurcs stola;, nempe Si ot 89 contra invasorcm Floriaccn-

hac de ro iqiistnL-c oxslant. Una cst nonagesima sem, cl 44 de rc littcraria. H.t.c ila inscripta est :

quinta ad fratros Flnriaccnses cx pcrsona Re- Eyhcrlo abhali Turonensi ; aliic Eijbcrdo, ct ad margi-
monsium abbatum. « Non immerilo, inquiunl, nos nem alia cst ascripta lectio, Evrardo et Ehrardo.
uniub collcgii esse profitemur, qui vostra felieilatc Scripta; sunt hoe epistola;,ut mox diccmus, sub an-
crigimur, vestro infortunio ctiam opinione claris- ti num987, quotemporeBerncrius Majori monasterio
simorum hominum humiliamur. Hane sanctissi- prascraf, sancti Juliani cccnobio Evrardus, quem
mamsocictatomcastissiniam(]uoamiciliamquorum- ipsum esse puto, cui ist;c opistola; direcUc sunt. In
dam ftcdataniliiLio lasciva,dotestabilis audacia,dum laudcm ojus feretotacsl epistola 80: « Qua; morum
por factioncm is vobis proeficitur patcr, qucm veris- gravitas vobisinsil, quani integer •/ilx actus, quam
simi non mcfuant damnare Patrcs: et quomodo una purum oloquium, lif tera; vcstra; palam feccrunt. Ita-

est Ecclcsia eatholica, cunctorumquc fidclium una qucstudiumpietatis ac severitafisvcstra;movit nos

societas,a scntontiis corum non deviarc decrevimus, ire invcstram scntcntiam, virquc illc Deo plonus,
qui in Ecclesia Dnraini, velut elarissima! stclla;, ro- ad quom multam fidom habemus. Submnvcbimus
luccnt in pcrpetuas ajlernilatcs. An non lucidissiina orgo illum porfidumasocictateiiosfra,nnstrorumquc
ost stella rcvorendus pater Muiolus ? an non pra?fiil- judicin fantnrum Pafrum isque nobis habobalur :

gidum sidus pator Egbcrdus?Altor in cpistola qiiaiu hostis, qui in sentcntiam rcvercndi palris Maioli cl
patri nostro vcnerabili Adalbcroni archiepiscoponu- colcndi patrisEgberdi diccrc nondiccndaattcnlabil.
73J KLdOIUM IIISTOltlCUM. 731
Qiiod si (li\iiiit«li' |)n>pilia fuvoriMii |iiiiiciiiiiiii nliti- \, riint. (In-iiciis i'iiiiii iinus illoniiii vii'i Doi rcvuron-
iieliiinus, ail li.rc iililin ninjiini Jiiii|^i'iiiiis. « llii; tiiiiii, pictatc diictiis, (•xiiciis liracliia siiiiiili|iic, ab-
;i);»i//iHm niiiiiiiii: iiili-llij^i viiloiitur lliii;i) it UotbiT- liiciis, ct clypcniii, siipcr i|uciii ctiniu iii cons|ioctu
lur l'"rani'iiriini rc^^cs.iniorum aiino |iriiii(i li.c Inrli.T vciicr.iliilisMainli s.ilisiiiuiidi.ssiiiic. panciii (•(inrccit
niiil.c viilciitnr, niorluii Oyliolilo aMialc.Tunc ciiiiii (piciii liiaiii cil;itissiu)c diCoijiicus.ci rcvcrciilissiiiic

cuni pars IMdriaccnsniii in Aliliancni consiiiraicl, dcliilil Ipsc (|nn(|un susripicns illiini,ali|uc c.\ iiiorc

ulii « linic clcclioiii pcrvicarius rcniisi sunt, > ul (iriilioiic pricniissa cx codciii rcllciciis^lJoiiiiiio pru-
scriliil Ainioinus lii Vila saiicti Alibonis.Sanp (lcr- tias c^il." Aliud ractuni c.jtisiiiodi cst :« Aliiis(|iio-
liciii ('iiislola^iiiia' lias pro.xiinc antccoilunt sciiuun- (|uc Saraccnoriiiii coriiiiidciii (ullro dcplanaiis li,L;iii

lur(|nc, posl Lotliarii royis obituni srriptrc sunt, caslulain.piisuil incunctantcr pcdcin supcr viri iJii

laiiuisi in cpistolaruni scric haml accuratacsl lcni- co(iicciii,bibliolliccain scilicct id csl codketn biblio-
poris ratio. Scd noii iliu supcrvixil invasor illc, a rum) iiuam e.\ iiiorc sccuin scmpcr consucv(;rat.
Maiolo ct Ej^bcrlo rcjrctus, qua (lc ri.' Gcrlicrtus Uuiii((uc vir sanctus inlucna ingcmuisscl.aliqui nii-
Coiislantiiio Kloriaccnsi niiniaclio ^^ratul.itur in cpi- nus l'croci;s cx ijisis pcrsiiicicntca, suuni iiicrcpuc-
stola 1 'i:i :" Cnn_^ralulaimir tibi, dulcissiinc IVatcr, ruul coniparcni, (liccntcs, non debcrc niagnos pro-
pcrvasorc alqnc lioste nionastic.T rciigionis ad n pbclas sic pro nihilo duci,ul illorum dicta pcdi sub-
inultoruni Ealutcm humanis rcbus cxcmpto. Insta atorncret... Praitorea, ut B. Maioli sanctita.s cia-
crgo, ct si jam patrcin tna ac fratrum dilectionc rcscereljis qui cjus volumcn pcdc calcavcrat,codcm
digiuiin liabcs, habcanins ct nos pr.vscntcni tua die pro quavis occasionc, rcvcra judicio Uoi.cajtcri
opcra proxiinc in lcsto beati Hcmipii.»!l.Tcprolixius furiosc irrucntes in cum, cunidcm oi truncavcrunt
cxponenda rucrc, tuiii quod in Maioli ct Egberti pcdem. Pluros cnini jam cx ipsis erga cum ccc-
ploriani rcdimdcnt, tnni quia suncti Abbonis Actis pernnt niitiorcs ac rovcrcntiores cxistcro. » Uc
prajfcrunt luccm. hac Maioli coniprcheiisionc S. Odilu paucu ha;c
44. Sed jam tcinpns cst, ut hoc caput dc mona- habct. « Inter ca;tcra mala (lu.c [miiiuIus illc ncfan-
sterioruiii facta pcr Maiolum rctbnnationc absolva- dissimus gcssit, bcatissimum patrcm Maiolum, a
nius,observando ca (ju.t sub fincni vit.T ab eo lacta liuiinibus aposlidoruin rcdcuntoin,rraudc ct insidiis
suiit pro cu-nobio sancti Uionysii.» Eadem si^inidciu eo[iit, robus omnibus oxspoliatum alligavit,ranic ct
tcmpcstalc, in^piit Syrns,rcgis Francornm impelle- sili aniixit.llle voro divinitus absolutus,ad postrc-
baturnimiainiporluuitate,ut secundum bealipatris ninm inonasterii sui pecuniis rcdcmptus.de manibus
Dencdicti magistorium bcati Dioiiysii disponcret illoruin Uomino protegente evasit IIIksus, ct ejus
nionasterium. Qui ut opus bonum ad finem vil.T injusla captio cxpulsionis illorum ct pcrpetu.T per-
usqno pcrduecrct, licct fincm dicrum suorum jam ^ dilionis fnit occasio. Sicut vero post passionem
jain(]ue adforo non ignorarct, proficisci tamcn ob Chrisli Judmi sunt a sui exsulati, ita post caplio-
istiusmodi causam minime rccusavit. » Verum in nem sorvi illius et fidolissimi cjus famuli. Maioli,
itinere Silviniaci niorte inlcrccplus est.Ex his om- Saraeoui a fiuibus Christianorum sunt cxpulsi, el
nibus iulcUigitur verum csse quod Syrusde Maiolo sicnt pcr Titum ct Vcspasianum Romanorum prin-
scripsit in lib. ii, ncmpe cuni« rcgularis vitre disci- cipes Uoniinus de Juda;is vindiclam excrcuit, ita
pIinam,(|n.T jam penc decidcrat per vctcrum negli- pcr Willclmum illustrissimum virum ct Christia-
geiitiam,in pristinum statum restituissc, ac pcrdi- nissimnm principcin,meritis B.Maioli jugumSara-
versas mundi partcs pcrplura monasteriaaregulari cpnornm ab bumeris Christianorum dcposuit, et
tramitc dcvia, tam pcr se, quam pcr suos quosab- multa tcrrarnin spatia, ab cis injusle possessa, ab
bates ordinavorat, monastico ordini subdidisso, » corum tyraiinica doininationc, potenti vlrtuto cri-
id est rcstituisso. liuit. » Htc sub annum 973 contigere.
VI. Maioli rnptivias siib S(irn<cni.s. Hoiiiaiius }ioiitifi- 45*." Non longa post tempora, inqnit Syrus.Ro-
calua ub co rccu.satu.t. lieconcihdtus Otto II cum mana scde proprio viduata pastore,idem Dci famu-
matrc; liomunx cjusdcm pcregrinationcs. lus, Ottonis socundi juncta cum malris prcce, Ita-
45. luitio Syrus agit dc captivitale
libri tortii
J)
liam ropeterc a partibus cst coaclus GalliiE, A ma-
Maioli sub Saraconis,qui tunc Penninas AIpcs insi- tro tnnc et lilio honorc snseeplus dignissimo, ad
dcbant jam indc ab co tcmporc.quo ex Kispania in culmen aposloIic;c dignitatis precibus impclli caqiit
Italia cffusi, Hugoni
adversus Berenga-
Italia! regi continuatis : sed cui magis objectio, quam cxpetc-
rium snppetias tulcrunt.Idipsum de Maiolo comme- retur elatio; nullatenus ad sc promovercpotuit su-
morat Glaber Rodulfus in lib. i, cap, 4, ubi ejus blimitatis ambitiio. » Ilanc itaque dignitatcm con-
epistolam ad suos Cluniacensespro sno lytro rcfert, stanter rccusavit : Nalgodus id accidissc tradit,
ct raetum duplcx a Syro aiiisque pi\Tterniissum. « cum navis Ecclesi;e rocloris pra^sidio dostilula,
Neinpc Saraceni « cum ci bora prandii obtulisscnt in hujus vita; fluctuantis inccrto divcrsis inolesliis
cibos,quibusvcsccbanlur,carncsvideIicctpanemque pulsabatur. » Hcnschcnius, qui Nalgodum Maioli
.idmodum asperuin, ct diceront Comedo, rcspon- : discipulum cxistimavit id retulil ad illud tempus,
dit Ego vcro si esiiricro, Doniiui cst mc paseoro
: : quando Bonodiclus papaVI anno 97 i conjectus in
ex his tamcn nou eomcdam,(iuia non nihil n. ui fuc- carceroin, ibiquc strangulatus cst a Erancone quo-
 :

731 S. MAIOL! ABBATiS CLUNIAC. 732

vellcnt ; abcumli quo vellent, plerique

sin niinus, A perdircxit (quErebaturcnim ejns sententia dc prae-
vias ipscquc abbas
cordis proprii prKclegcrunt, latura patris vcslri) intcr ca;lera sic dicit : Pcreona
Magcnardus, " nobilis progcnie, » quippc» exsan- quidem vobis jam olim infami conversationc crat
guiiiitate Ansoaldi divitis » civis Parisini, « in 1'amosa, » clc. Cujus fuerit ha!c epistola, MaioH, an
ca-nobiumsanctiMauri.quodGlannafoliunidicitur,» Egbcrli ('nam ulcrquc consullus fucral), indc nou li-

tunc Fossalenfi Eul)jectuui, " Iransaiissus est. » At quct. Gcrbcrti epistola SS scripla cst « ex pcr; ona
sanctus Maiolus praidictuni locum < cuni suis susci- Adalberonis archiepiscopi abbali Maiolo Cluuiacen-
piens monacbis, districtioncm rcgularis ordinis Ei,»ex quacolligerc licctjMaioli eam cpistolam cssc,
districte observare ccpit. » Ejus rogatu Ilugo rcx cujus vorba in opistola 9.5 relV'runtur. Maiolum
in alimoniam fratruui concrssit villam Maneioncs, quippc arguit Adalbero, quod in hac causa alitcr
dato diplomato, quod cxstal in lib. vi Dc Re diplo- scribat quam se gerat. « Pr.-eclara quidcm, ait, ex-
matica, pag. 570, xn Kal. Julii, indicl. 2, anno 2
i< hurlatio vcstra in pervasorcm sed cum scriplum sit ;

rcgnantc llugonc rogc, » id est anno Cliristi 9S9, Qua; ca-pit Jesus faccre et docerc, cur diversa impe-
non prt-eccdente,ut Odo monachus in VitaBurchardi ria, diversa coeli climata prffitondilis, ut ci qucm
cnmitis, aliique male interpretati sunt. Verum reum statuistis,aliisnon cumniunicantibus conimu-
Maiolus Cluniacumregrcdi coactus,locum commisit „ nicotis? Delestaniini ergo pcrvasorem, sentiat vos
<icuidam rcligioso viro, nomine Tcutoni, queni sibi non favcre, non sibi communicare, ac pcr vos
Cluniaco secum adduxerat. » Ilugone regc morluo non solum quosque religiosos vcstri ordinis, sed
cum Maiolus eo rcverti cunclarctur, Rotberlus ejus etiam, si fieri potest, Romani pontificis sc maledi-
filius « consilio et hortatu comitis e'dcm Tcutoni clis urgeri.» Sed et alia ipsius Gerberti ad Maiolum
donum abbatire isdem rex
euinque abbatcni
dcdit, epistolaTO eoiiem tendit. « Elsi vigilanti cura super
ordinare prfficepit. Quod cum ad aures Cluniaccii- vestro grege occupati cstis, propensioris cst tamcn
sium pervenissct, valde tristes effccti sunt, quia charitatis, si alieni grcgis contagio interdnra mc-
cupiebant sibi ipsum locum in cellam redigere. » deniini. Floriacensis eoenobii propter revcrentiam
At Teutoncm (de quo plura infcrius; curante Maiolo patris Benedicti summum locum penes monachos, ut
abbatem ibi inslitulum pulo.Neque enim dum apud aiunt, pervasor occupavit. Si vos tacetis, quis lo-
Cluniacenscs vigebat mos illc abbatias rcdigcndi in quctur '/ hoc incorrccto, quis improbus similia non
cellas:sed coabbatcsinslitucbaiilur sub Cluniaccnsi spcrabil? Kos quidcm ha!C zelo divini amoris dici-
abbate, pra;lerquam in minoribus monasteriis, qua; mus.et ut noslro examine,si probus cst,recipiatur ;

tunc '< abbatia;, ccllaj, et obcdientiie,» nunc prioratus si improbus,omnium abbalum ac monastiei ordinis
appellantur. Sed hac dc re fusius in praifalionc socictatc ad panam sua; damnationis privetur :

dictuni est. In majoribus voro cojnobiis ubi viverc C quod vobis ralum, litteris vestrisnobisfiet acceptis-
desierat is, quoni sui loco abbas Cluniaeonsis tum simum. Ex hac cpistola intelligimus, quod supe->>

institucrat, rcdibat ad nionachos ejus cocnobii pro-
prium abbatcm eligendi facultas.
42.TaIe erat Floriacense monasterium, quod ab
Odone abbate ad regularum vitam rcformatum,
postea varias turbas sustinuit in eligondo post Oyl-
boldi (ut puto) mortem abbate. Nam cum supcrbus
quidam monachus pcr factioncm intrusus fuisset
rius dicebamus, Floriacense monasterium Maiolo
fuissen/Jcnijref/is.acproindeCluniacohaudquaquani
subjectum, tametsi pcr sanctum Odonem, qui ct
ibidem abbas fuit, ad regularom vilam restilulum.
43. Qiiis 1'ucril Egbcrtus scu Ebrardus abbasille,
adquem Gcrbertus, lanquam ad alterum monaslici
ordinissidus,decodcni a!'gumento scribit,non satis

in ojus loci rcgimen,pii quiquo uti pro domo Dci se cxplicatum Tres ad eum Gcrbcrti legunturepi-
est.
opposuerunt, in primis Gcrbcrtus, cujus plurcs stola;, ncmpe Sl ct 89 contra invasorcm Floriacen-
hac de re epistola; exslant. Una cst nonagcsima sem, el 44 de re littcraria. ILncc ita inscripta est :

quinta ad fratrcs Floriacenses persona Re-

ex Eybcrlu abhali Turoncnsi ; alia: Eijbcrdo, et ad margi-
monsium abbatum. « Non immorito, inquiuut,nos nem alia cst ascripta lectio, Evrardo et Ebrardo.
uniufc collegii esse profitemur, qui vcstra fclicilatc Scripla; sunt ha; epistola!,ut mox diccmus, suban-
erigimur, vestro infortunio etiam opinione claris- n num987, quolemporeBernerius Majori monasterio
siraorum hominum humiliamur. Hanc sanctissi praeerat, sancti Juliani ccenobio Evrardtis. quem
mamsocictatomcastissim;imqueamieitiamquorum- ipsum csse puto, cui ist;c epistola; direct;c sunt. In
dam focdataniliitio Iasciva,detestabilis audacia,dum laudcm ejus feretotaest epistola 89 « Qua; morum :

per factionem isvobis proeficitur pater, quem veris- gravitas vobisinsil, quam integcr «'ita; actus, quam
simi non mctuant damnare Patres: et quomodo una purum oloquium, littera; vcstra; palam fcccrunt. Ita-
est Ecclesia catholica, cunctorumquc fidclium una qucstudiumpietatis ac severitatisvcstra;movit nos
socictas,a scntentiis corum non deviaro decrevimus, ire in vcstram scntentiam, virque illc Deo plcnus,

qui in Ecclcsia Domini, velut clarissima; stolla;, ro- ad quem multam fidera habcmus. Sulimovcbimus
lucent in perpctuas a;lernitatcs. An non lucidiisinui ergo illum perfidumasociotatcnostra,noslrorumquc
cst stella rcvorendus pater Muiolus ? an non pra;ful- judicio tantorum Patrum : isque nobis habcbalur
gidum sidus pater Egberdus?.\ltor in cpistola quam hostis, qui in scntentiam revcrcndi palris Maioli ct
patri nostro vcnerabili Adalbcroui arehiepiscoponu- colcndi palrisEgbcrdi dicerc nondiccndaattcntabit.
7aj KLoCiiUM niSTfinir.uM. 73 i

QiKiiI si iliviiiitnlf |iriipitiil favorrm pi iiiriimiii nlili X riiiil. ('criicM^ ciiiiii iiniis illuruiii viri I)ci roveron-
iioliiiuus, ail ii.1'0 uliliu inji.jinvi juii|ji'iiius. » llic tiiiiii, piclutc diictus, cxuciis bracliia simiilqui! ub-
liriiirii>uiii noiiiiiii'. iiilcllij,'i viiliMilur lliii;ii cl llullicr- Iiiciis, ot clypcum, siipcr i|ucm eliniii in eoiispeetu
lur Fnuiciinmi rc^cti.iniiirimi niiiiii priiiui li.c IiiiIi.t vciicraliilisMaioli satismundissimcpuncm oonfcoit
iiiiil.c viilciilur, iiiorlui) Dylnililii alibiilc.Tiiiic ciiim qiiciii ctiaiii cit,ilissiiiie il<:oiiqiieiia,oi revcrciitissiiiic

ciiiii p.iis l''lori,icciisiiui iii Ablmiiciii oiiiinpiranl, ilcliilil Ipsc ipiiiquc susoipicns illiim,ulquo ex morc
ulii << liiiic clcclioiii pcrviracius rcmisi .suiit, " uL oriilioiie praiiiissa cx ciidciu rclioii'ns,ljoiiiiiio gru-
scriliit Aimoiiuis iii Vila saiicti Alilioiiis.SaiiP (lcr- tius ogit." .Vliiid fuotuiii cjiisniodi cst :« Aliusquo-
licrli cpislolu^.ipia' lias proximc aulcccilunl spiiiiuu- ipio Saracciiorum coriiiiiilcm cullni dcplauaiiH ligiii

turi|uo, post Lotliarii n\i;is ohituiii srriptai suiit, caslulam.posuit iiio_un,'.t,iiiter piilciii siipcr viri Dci
taiiictsi iii cpistolaiuni scric hauil accurntacsl tcm- codiecm,bibliotliecaiii scilioet id esl rodicem biblio-
poris rutio. ycil non diu supcrvixit invasor illc, a runi) quain ex inoro scouni sempor consueverat.
Maiolo ct Ef^bcrto rcjoctus, quu (lc ro Gerbcrtus Uumquo vir .••anotus intuo.ns ingomuissol.aliqui nii-
mouaclio j.i;ratiilatur iii cpi-
Coiistantiiio Floriacciisi iius ferooes ex ipsis pcrspieienlea, suum iucropuo-
stola IVi :« Cont;ralulamur libi, dulcissiinc IVatcr, rimt oonipareiu, diecntos, nou dobore niagnos [iro-
|icrvasorc alquc bosto, moiiasticT rcligionis acl pbelas aio pro nihilo duci.ul illorum dieta |iodi sub-
11
inultonini ealutem liumaiiis rolnis cxcmpto. Iiista blcrueret... Praiterea, ut D. Maioli sanctitas cla-
orgo, ct si jam palrcin tun ac fratrum fliloctiunc rcsceretjis qui ojus volinncu pcdc caloavcral,codeni
iiii;nuni liabes, halicamus ct iios piwsoiitcni tua (lie pro quavis oceasiouc, revera judieio Doi,ciBteri
opcra proxiinc in fcsto bcati Hcmigii."lI,Te proli.xius furiosc irru('iites in euiii, eumdem ei trunoaverunt
cxpoiicmla fucrc, tum quoil iu Maioli cl Egbcrli podem. Plures euini jain cx ipsis orga eum cue-
gloriain rcduiulcnt, tum quia sancli Abbonis Actis pcruut miliorcs ac reverontiorcs oxistcrp. » I)c
pricfcrunt luccm. hac Muioli rouqn^eheusione S. Odilo paucu Iia;c

44. Scd jam lcinpus cst, ul hor caput do niona- habct. « Iiitor Cietcra mala ((ua' piqiulus illcnefan-
sterioruin faota pcr Maioluin reformatione absolva- dissiinus gossit, beatissimuiu patrem Maiolum, a
nius,obscrvando oa qu.c siib nncin vit.T ab co faota liminibus upostolorum rcdi'untem,fraude i;t insidiis
sunl pro oa^nobio sancti I)ionysii.« Eadem siquidcm ociiit, rebus omnibus oxspolialum alligavil,fame et
tempcstutc, inquit Syriis,regis Francornm impelle- siti afllixit.lUe vcro diviiiitus absoIutus,ad postre-
baturniniiainiporlunitate,ut scoundum beatipalris niiim monastoriisuipccuniisredemptus.dcmunibus
Doncdicti magistcriuin beati Dionysii disponerot
Doiniuo protegenle evasit illassus, et ejus illoruin
monastorium. Qiii ut opus bonum ad finem vil,-u injusla captio cxpulsionis illoruin ct porpctu,i? pcr-
usquc porduccret, licct finem dierum suorum jam C diliouis fuit occasio. Sieut vcro post passionein
jainquc adforc non ignorarot, proficisci tamen ob Chrisli Jud.-ci sunt a sui exsulati, ita post cuplio-
isliusmodi causam minime recusuvit. » Verum in nem servi illius ct fidclissimi cjus famuli. Maioli,
ilincrc Silviiiiaci niorte inlcrcoplus cst.Ex his om- Saraeeui a fluibus Ghristianorum sunt cxpulsi, et
nibus intclligitur verum osse quod Syrusdc Maiolo sicul pcr Titum ct \'ospasiaiium Romanorum priii-
scripsit iu lib. ii, ncmpe eun)« rogularis vitce disci- cipes Domiuus do Jud.cis vindietam excrcuit, ila
liliiiam^ipi.T jam pono dceidcral por vctcrum ncgli- por Willelmum illustrissimum virum et Christia-
gciitiam,in pristiuum statuin restituissc,ac pcrdi- iiissiinum principem,mcritis B.MaioIi jugumSara-
versas mundi partes pcrpluru monasteriaaregulari ccnorum ab humeris Christianorum dcposuit, ct
tramitc dcvia, tam pcr so, quam per suos quosab- iiinUa tcrrarum spatia, ab eis injusle possessa, ab
batos ordin.averat, monastico ordini subdidisse, « eorum lyrunnica (loniinationc, potenti vlrtutc eri-
id cst rcslituisse. puit. " sub annum '.)73 oontigere.
llioo

Snrarrnis. Homaiiiis 4.5'." Non longa post tcmpora, inquit Syrus,Bo-

VI. Maioli rnptiviax siih poiilifi-
calus ub (() rrrusatus. licronriliatus Olto II cum mana sodc proprio viduata pastore,idem Dei famu-
mntre; noinan^v rjusdrm pcregrinationcs. Ins, Uttonis secundi junota cum matris prcce, Ita-
45. Initio libri tcrtii Syrus agit dc captivitale n liam repetore a partibus est coactus Gallia;, A ma-
Maioli sub Saracenis,qui tunc Penninas .\Ipes insi- tro liincot lllio houore snscoptus dignissimo, ad
dcbaiit jam iudc ab co toniporc,quo
o.\ Kispania in oulmen aiiostolic.c dignifatis precibus impelli co-iiit

Italia cffusi, Hugoni

adversus Berenga-
Italia! regi continuatis : sed cui magis objoctio, quam expete-
rinm suppetias lulorunt.ldipsum de Maiulo commc- rofur elatio; nullatenus ad sc promovorcpotuit su-
niorat Glabor Uodulfus in lib. i, cap, 4, ubi ojus blimitalis amliitiio. » Ilanc itaquc dignitatcm con-
ppistolam ad suos Cluniaoenscspro suo lytro refcrt, stanter rcousavit : Nulgodus id accidissc tradit,
ct fictum duplox a Syrii aiiisque priPlormissum. « onm navis Eoclosi.e rocloris pr,Tsidio dostitula,
Neiupc Saraceni « cum ci bora prandii obtulisscnt in hujus vif.T fiucfuanlis incerto diversis molcstiis
oibos,quibusvpscolianliir,carncsvidelicctpancmque pnlsabatur. » Hcuschcnius, qui Nalgodum Maioli
.admodum asporuiii, ct diccront Comede, rcspon- : discipulum cxislimavit id retulil ad illud tempus,
dit : Ego vero si osiiricro, Duniiui ost mc pascorc : quando Uonedielus papa VI anno 975 oonjcctus in
ex his tamon non cumedam,(iuia non nihil u ui fue- carcercin, ibique strangulatus est a Francone quo-
 ; ;

73a S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 736

dam nefarios homino.qiii siiii Donifacii VII nominc A nexio.i)Annales Saxonici scu JVIagdeburgenses mss.
lyranniccsedcminvasit.QuoConstantinopolimpulso discordiam Ottonis cum matro rcponunt anno978.
cum Donus Bcnedicti VI (ut Henschenius putat) (I .Adelhcidis impcratri.x cum filia .Athclheidcabba-
successor,non (quod aliis viuctur) dccossor, Icgiti- tissa inItaliamprorcctaestpropterquasdam discor-
me instiiutus, cum circa finera Octobris anni 97o dias inter se et filium factas. » At non in Ilaliara.
deccssissct, P.ouilacianis antipapnm rcducere co- sedinProvinciam scccessit.\dclhcidis,rcfcr..'nte Odi-
nantibus, Olto a Uomauis dc cicclionis liherlate lonc.\delhcidisfamiliari f|ua;rcconciliatiocum facta
:

ipsisconservanda intcrpcllatus,Maiolum in Gcrma- sit Papiaj, in annum 980,quo Otlo in Italiam abiit,
niam evocavcrit,quasi cum eo supcr lanli momeuti revocanda est. Et quidcm anno inscqucnti Pascha
ncgotio consultaturus, priusfiuam legatos suos Ro- Roma; Otto celebravit prxscntc malrc, ex Annali.
mam mittcrct inlcrfuturos clcctioni.Verum Maiolus bus Saxonicis mss. qucm paulo post ipsam recon-
non in Gcrmaniam, scd m Italinm arcessitus cst, ciliatiouem mortuum fuisse idcm Odilo affirmat.
testante Syro ncquc vcro ante annum 9S0 co pro-
: 47. Ut ea quaj hoc in capite aliisquc dc Maiolo

fectus est Otlo post obitum patris. At neque toto diximus.magis dilueide inlelligantur.varia ejus Ro-
illo triennio, quo in Italia reliquum vita; peregit manaItalicaveitineradis1ingucrcoperiTpra!tiumpu-
impcrator, ad annum scilicet 983, qui vita3 e.jus t. to. Primo monachus Romam ab Aymardo abbatc
'
" "^
Romana sedcs,cum Joanncs '
ncgotiorum causa missus cst, ncmpe sub annum
supremus fuit,vacavit
nonnisi anno subsequente mortuus sit.Itaquc facilc 945, ex dictisnum. 17. Deinde jara abbas Papiw
concesserim, Syrum hoc in loco memoria lapsum vorsabatur anno 966, cum qua;dam capella juxta
pro Germania posuisso Italiam :et re quidem vcra eam urbem ad cellam construendam ipsi concessa
Maiolum adiisse Ottoncm II in Germania tum cum est.supra num.21.Syrus duo miracula ab co Papia;
matre eommoranlcm a quibus nunquam pcrsua-
; facta eommcmorat in lib.iii, cap. 13 et 16.IIis addc
deri potuit,ut oblatum pcr casturbas ponliflcatum qu.TWidricusabbasTullensisin actissancti Gorardi
susciperet. episcopi commemorat dc mutuo conspeclu et collo-
Sub eodcm temporc.iSyrus subdit accidissc,
46." quio ejusdcm Gerardi cum Maiolo.Gerardus quippe
ut Otto II in Adelaidem piissimam matrem suam Romam Papiam ingreditur,ubi viros
proficiscens n

commotus, in eam quasi in rei publicM dilapida-

.. magnificos,sanctum abbatum Maiolum,ncc
scilicct

triccmnexcanducrit; nullumquc priiicipum,tamctsi non Adalbcrtum posl martyrcm sc reperisso est

Augusta3 innocentiam probc agnoscerent,
a sancta matro avertcre d ausum fuisse. Tum vero
Maiolus ab ipsis e.jus rei gratiam Papiam accitur
isquc oratione sua Ottoni,ut cum matre ingratiam
rediret,pcrsuasit.Maiolura ab Ottone ipso invitatum
(. crimen inefrabiliterculltetatus.Pcndebantsinguliinviccraab
alterno orc. In hacmutua confubulationc longura
diei transigentesspatium,simul tres sancti convivK
'-' resident ad prandcndum. » Gcrardo aquam postu
lanti,ct vinum cx aqua coelitus factum accipcrc no-

Odilo scribit in libro dc Vita ipsius Adalhcidis,qua! lenti : <i Dcsine, inquit Maiolus, sanctc pontifcx^in
(. filium diligcns, auctorcs discordiffi, » quam qui- hoc facto aliis succensere; sed percipc cum gratia-
datn viri iniqui intermatrem ac filium dissemina- rum actione, rerum Croator sua contulit
quod tibi

bant, « ferre non valons, secundum Apostoli pne- bcnedictione;»quodad secundum Maioli Romanum
ceptum dans ad modicum ira3 locum, patcrnum itcr refcrcndum vidctur, id est ad annum 906, qui

dccrevit expetcre regnum, ubi a fratre, scilicet Gerardi cpiscopi tcrtius ordinalionis crat.Poslhajc,
Chuonrado, et nobilissinia Matbilde cjus conjiige,» id cst unno 973, lloina cum revertcretur Maiolus,
qui in Provincia regnabant,c.benigne et honorabili- OUonis Magni obitum prffidi.^it, ex cap. 10, qua;
terest suscepta.Tristabaturdoabsontiaejus Germa- tertia minimura est ejus peregrinatio Italica, quo

nia; iKtabatur in adventu ejus tota Burgundia; tempore a Saracenis in reditu captus est. Quarta
exsultabat Lugdunum,quondam philosophifc matcr sub annum 982, cum Verona; positus, Ottoni sc-
et nutrix, nec non ct Vicnna nobilis scdcs rcgia. cundo mortcm pra;nuntiavit. Ejus dcvotioncm in
Postmodum vcro C,-csar Otto ductus pa;nitentia, visitandis Romffi sanctorum basilicis explicat Sy-
direxit regi avunculo legationem, et sancta? recor- I
rus in lib. ii.

dationis patri Maiolo sub celerrima festinatione, VII. Odilonis substilutio in locum Maioli abbalis
obnixius deprecans, ut gratiam matris, quara pro- hujus obitu^, cullus, rcliquia'.
priis cxigentibus culpis pcrdiderat,eorum interven- 48. Cum jum granda-vus, obi-
Maiolus senectutc
tionibus promeri posset orans itcrum ct obsc-
: tum suum praBScntisccret,OdiloncmHibi substitucn-
crans,ut ([uantocius posscnt,una cum Augusta ma- dum curavit cum ad modum,quo Odo in locuni Bcr-
tre Papiam ei studorent occurrere. Tantorum cnim nonis adhuc viventis, Aymardus in locum Odonis,
virorum usa consilio, apud Papiam tempore con- ctMaiolusipseinlocum Aymardi substituti fucrant.
stituto occnrrit matcr filio:quo cum mutuo se ccr- IIocfactum rcticent Syrus, Oililo,Nalgodus,et aiii :

ncrent,llcndo ct lacryraando toto corpore solo pro- imo apudNalgodumMaiolusCluniarumosinc pasto-

strati,humilitcr sc salutarc eojpcrunt.Adfuit in filio ri8 cura, sine provisoris diligcnfia reliquissc»dici-
huniilis pu;'.nitudo,crat in matre libcralis reraissio; tur.Nihilominus Odilonis clcclioncm Maiolo viventc
permansilin utrisquedccetero perpetu;c pacis con- laetam csse docct non soluni instrumentum de ipsa
737 ELonHM IIISTOIIICIIM. T.IM

olfictioiic, soit cli.ini v('tPrPrt chiwt.T, qua^ Udiloiiciii A bus ipsius niouastcrii ad ri>gondum iiullaiii habcal
aMi;ilciii|ii'Mlcruiil iiuliMiliilimiMiiioli.Eloctionia iii- poloslftlnm. » lla persn^po uccidil, ut ucta publicu
sti-uiucudiiucililuiii pst iuSiiici!i'i;iitoninVlpa|::. V^f), noinino prinris ubbatis condcrcntur; iiliipiaiido ta-
iis(lciiicoiicc|iliiiii YcrbisaliniccliarliHlciiisiiisMainli iiicn poslerioris, ut in Aynianli clngio advcrtiiiius.
olcclionc, (]iiaiii su pcriiis siu) loco rcpra'sciilaviiiuis- .51.01111 tcmiiorc Odilonis elcclio cclcbrala sil,

Oiia(iroplci' postrciiia lanliini vci-lia, ipia' iii (lililnnis noii cxpriiiiil siipcrius instrumontuni : scd exchar-
inslriiiiiciito olcclinnis lofjiiiil iir, iina cumsnliscrip- tis ojusnoniine inscriplis oam nnnn V.)i cnnligiasc
tioniliiis rclcrrc siiHirial : "lliijiis vcro clcrlioiiis ct intclligiinus. Itaque anlc ouni nnnum ac convorsio-
oidinatioiiis ojus scriciu pcrciinsiillniu (iit (lixiiniis) ncm vcnit, taiiictsi ipsn anno caiii rcpnnat lliigo
priiiiatuni,coniilis cliaiii.cl ailvocaii iioslii llcnrici 1'laviiiiaconsis iii ('hrniiicn, qiii cjiis ordinatinncin
ilucis,iioc iion ct ()tloiiis,litlcris sanciri pr.Tcipiiuus, rcniillitin nniiuin '.)'.l'i, iiti ot Chronicon Cluniaccn-
alquc rogularitor cclcbralain ordinationoni in Cliri- se, nempe pnsl obitum Mainli. In priniis ccnscndu
sli nninine conRrinaviiiius,ot n Patribus ac frutribus ost charta lliimbcrti opiscopi Gratianopolitani, qui
noslris.scriptis counrmnri precati suinus. .\cta Clu- Cluniaccnsi cocnobio, « ubi, inquit, domnus Odilo
iiiaccusc cn^nobio lclicilcr amon.Epn Maioliis alibas nbbas pr.r.cst, > modiolatem castri dc Ursilia cuin
liuic eloctioni asscusum pra'lini ct subs. ; Roiluiriis toto burgn atqiio ecclcsia sancta! Maria', aliaque
rcx subs. ; Hiircliardus archicpiscopus {Liigdunon- lurgiturii annn Incarnalionis '.•»l,lertio llodulli rc-
sis) sLibs. ; llugo eiiiseopus Gencvcnsis subs. ; .\yu- gis; " cni churt;c subscribunt « Krcdeburgis mutcr
ricus cpiscopus Lausancusis subs. ; Hugo cpiscopus cjus,Wigo frater ejus, ct Humbertus cpiscopus dc
(Matisciinensis) Tculo abbas (rossalensi.s) subs.
; ;
Valciili;i,nopusejus. » Aliiindc anno lluijonis reijis
Uichlrc.dus abbas Ermcufrcdus opiscopus
; llur- ; .Miiinlus ubhas acquirit por comiiiutatiniiom quas-
cliardus cnuios; Lambortus comos; .Vdalbcrtus cn- (l;im occlesi;i8 iii comitutu Aiigustodunonsi..\bbatis
nios; I.,ontaldus archiepiscopus Walterius opisco- ; nomcn haud cxpriniit cndem aiinodata charta Wul-
pus (.Eduonsis); Ilugo abbas Wago abbas Thco- ; ;
terii .Eduensis epi.scopi,largientis c Cluniacensi eoc-
baldusabbas; Warombcrtus abbas; Willelmusab- nobio, spcciali sibi pr;c caitcris amoro conjuncto,
bas; Maiolus pra>pnsilus: Wallcrius pra'pnsitus ;
ubi pnllot religin, » qui(l([ni(I ad so vcl ad ;irchi(ii;i-

tiiindulfus, David, Ayuricus, Scndclenus, > ot cum conos poiiinebat in ccclcsiis suk dioccesis Cluniiico
cis niou.ichi ccntuin scptuaginta seplem. atlributis, cxcoptis syiiud;ilibus culogiis. Subscri-
40. Mirabitur forlasso nonnemo, cur tot ecclosia- bur.t Elimmhis abbas, et post pra>positos et canlo-
stici ac sa-cularos viri huic cloctioni intorfucriut, rem E.rpertus abbas, Ikjo abbas, forto dignitatcs;
imo ctiam eloctioni()dnnis,Aymar(li ot ipsiusMaioli. deindc arehiprcsbytori ot canoniei. Anno sciiuenti,
Vcnim mns illc quibnsdam iii Incis nbtinuit in C id cst soptimo Hugonis regis, invcnilur charta. in
oleclinuo ablialuui, niixitqiio ex S. Bcncdicti rogula qua Bernarduo vir nobilis sorvns uliqunt manumit-
in cap.()i,ubi dc nrdinando abbatc agcns, vicinns tit « ud prcccs Viviani pra^positi Clunicnsis coDnobii
episcopos, abbates, et Christianos in testimonium et monachorum, » et dicitur « werpivisso querclam
admittit contra elcctioncm vitiosi ahbatis.Ut autcm illam adversus dictum Cluni locum,cui domnus ac
hi aut illi convocarentur,
incligentium pote-
id crat revcrontissimuspater Odilo pra?est jussione sanctis-
state, aliquandn etiam a fundatoribus jurc induc- siml patri Maioli. » Itcm « aniio 7 Ilugonis regis »
tnm. Sic Gregnrius papa Vll.postulante Adolhoide Maiulo abbati conceditur ecclesia sancti Desidorii,
comitissa, san.xit atquo constituit, ut olcctioni abba- codemque anno quidam Beraldus clericus Clunia-
tis beata; Marias de Pinarolo interessent abbates censibus, « ubi Maiolus est abbas, dat medietatem »

Fructuariensis, Brometcnsis,S. Solutoris Taurincn- silvic.Xdrolt.lLTC postrema sunt acta Maioli nomine
sis,Clu.sinus ct alii casum partium religiosi, apud in:;ignita auno Ilugonis rcgis septimo,desinente in
Guichcuonem in tomo I dc principibus Sabaudi;e an;ium Cliristi 905, qui Maioli vit;c suprciiius
pag. 17.Sic in oligcndo abbato Lozatensi li oum olim fuit.
habebant nobilos terra> viri. ut conslat ox 52. IIuc spoctat id quod dc Maiolo Syrus scribit,
vctustis
monumont^s. „ nempc oum « bicnnio priusquam obiret. a publico
50. Quod vero Chiiiicicensos abbatcs sibi siicccs- peuitus abstiiuiissc, atipic in mnnastcrio aut in qua-
sorem cligcrc principiosoliti sunt, indc procul dubin dani ccllula se continui.sso, ut ibi aut fratrcs solcrti
usu venit.ut hoc pactooxlrancis intrudcmli abliatis sludio corrigcret,otud mcliora patcrnu admnnilione
via pra>clnderctur. Electus autem abbas,ut in su- proveheret, aut sajpius rcmotis omnibus solus sofi
pcrioribus observatum, ita coadjulores viccs agebat, Deo inha^reret, utque frequonli alternatione aut le-
ut ea tantum curaret quK sibi a superstite abbatc ctioni, aut orationi vacarct. » Per id tempus conti-
demandaliantur. Ita quippesanxerat concilinm Ca- git id quod de eo refcrt Widricus abbas TuUcnsis in
biloncnsc sub aiiuiim 050 in cap. 12 « Ut duo ab- Actis sancti Gerardi opiscopi.qui cum unno codem
:

bates in uno monasterio es.se non debcant, ne sub quo Maiolus, et quidem Aprilis 23 die obiisset, « ea-
oblentu potestatis simultas inter mouachos et scan- dem tempostate beatus Maiolus Cluniaco aderat, et
dala generontur Verumtamen si quilibct abb.assibi in hora qua vcnerandus pastor saiculo eximcbatur,
clegeril successorem,ipse qui eligitur, de facultati- a fratribus divino irapleto officio tempus refectionis
 ; :

733 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 736

flam nRfarins homino.qiii sn!i Biinifarii VII nominc A nexio.»Annales Saxnnici seu JVIagdeburgcnscs mss.
tyrannicc serlcm invasit.Quo Constantinopolim pulso discordiam Ottonis oum matro rcponunt aiino978.
cum Donus BcnedicLi VI (ut Hcnschenius pulat) « Adolhcidis impcratrix cum filia ,\thclheidcabba-

suocessor,non (quod aliis viJetur) deccssor, legiti- tissa inItaliamprorcctaestpropterquasdam discor-

me instiiutus, cum circa finem Oclnl)ris anni 973 dias intor sc et filium factas. » At nnn in Ilaliara.
deccssissct, Boiiilacianis anlipapam rcdurere co- scdin Provinciam soccessilAdclhcidis,rcfer.'nto Odi-
nantibus, Olto a Uomanis dc cicclionis liberlalc lone.\delhcidisfamiliari:qua!rcconcilialiocunifacta
ipsis conservanda intcrpcllalus,MaioIum in Gernia- sit Papia3, in annum 980,quo Otlo in Ilaliam abiit,
niam evocavcrit,quasi cum eo supcr tanti momcnti revocanda cst. Et quidem anno inscqucnti Paseha
negolio consultalurus, priusquam logatos suos Ro- Romffi Otto celebravit prwscntc maUv, ex Annali.
mam mittcret intcrfuturos clcctioni.Verimi Maiolus bus Saxonicis mss. quom paulo [lost ipsam recon-
non Germaniani, scd in Italiam arccssitus est,
in ciliationom mortuum fuisse idcm Odilo affirmat.
testante Syro ncquc vcro antc annum OSO co pro-
: 47. Ut ca qua3 hoc in capitc aliisquc do Maiolo

fectus est Otto post obitum patris. At neque toto diximus,magi3 dilucide inlelligantur.variaejus Ro-
illo triennio, quo in Italia reliquum vita; percgit manaltalicaveitineradislinguorcopcra; prffitiumpu-
imporator, ad annum scilicet 983, qui vita? ejua t. to. Primo monachus Romam ab Aymardo abbatc
supremus fuit,vacavit Romana sedos.cum Joanncs negotiorum causa missus cst, nompe sub annuni
nonnisi anno subsoquente mortuus sit.llaquo facilc 945, ox dictis num. 17. Deindc jam abbas Papia;
concesserim, Syrum hoc in loco memoria lapsum vorsabatur anno 966, cum quaidam capella juxta
pro Gormania posuisse Italiam et re quidem vcra : oam urbem ad cellam construcndam ipsi concessa
Maiolum adiisse Ottonem II in Germaniatum cum est,supra num.21.Syrus duo miracula ab co Papia;
matre comniorantom a quilius nunquam pcrfua-
; facta commcmorat in lib.iii, cap. 13 ct 16.IIis addc
deri potuit.ut oblatum pcr eas turljas pontiflcatum quneWidricusabbasTullonsisin actis sancti Gcrardi
susciperot. episcopi commomorat de mutuo conspeclu et collo-
Sub codem tcmporcnSyrus subdit accidisse,
46." quio ejusdem Gerardi cum Maiolo.Gorardus quippe
ut Otto II in Adelaidem piissimam matrem suam Romam proficiscens " Papiam ingrcditur,ubi viros
commotus, " in cam quasi in rei public.-c dilapida- magniflcos,sanctum scilicct abbatum Maiolum.nec
triccinnexcanducrit; nullumquc princij)um,tametsi non .\dalbcrtum post martyrcm sc reperisse est
Augustas innoccntiam probe agnoscorent, " crimcil ineffabilitercullfflatus.Pcndobantsinguliinviccmab
a aancta matrc avertcro » ausum fuisse. Tum vero alterno ore. In hac mutua confabulationc longum
Maiolus ab ipsis e.jus rei gratiam Papiam accitur; diei transigentesspalium,simul trcs sancti conviva;
isque oratione sua Ottoni,ut cum matre ingratiam '-' resident ad prandondum. » Gcrardo aquam postu
rediret,por9uasit.MaioIum ab Ottone ipso invitatum lanti,ct viuum ex aqua coelitus factum aocipero no-

Oililo scritiit in libro de Vita ipsius Adalheidis,qua; lenti : ci Dosinc, inquit Maiolua, sanctc pontifcx,in
V filium diligens, auctores discordiffi, » quam qui- hoc faclo aliis succonsere; scd pcrcipc cuni gratia-
dam matrem ac filium dissemina-
viri iniqui inter rum actione, quod
tibi rerum Croator sua conlulit

bant, ferre non valcns, seeundum Apostoli pra;-

I' benedictione;»quodad secundum Maioli Romanum
ceptum dans ad modicum iraa locum, patcrnum iter referondum videtur, id cst ad annum 906, qui

dccrevit cxpetere rognum, ubi a fratro, scilicet Gerardi cpiscopi tortius ordinationis orat.Post hffiC,

Chuonrado, ct nobilissima M.-itliildo ojus conjugc,» id osl anno 973, Roma cum rcvortcrelur Maiolus,
qui in Provincia regnabant,idjcnignc ct honorabili- Ottonis Magni obitum prffidixil, ex cap. 10, quae
ter cst suscepta.Tristabatur de absentiacjus Gerrna- tertia minimura est ejus peregrinatio lta!ica, quo

nia; tetabatur in adventu ejus tota Burgundia ;

temporc a Saracenis in reditu captus est. Quarta
exsultabat Lugdunum,qunndam philnsophi.ic mator sub annum 982, cum Veronai positus, Ottoni sc-
et nutrix, noc non ot Vionna nobilis scdos rogia. cundo mortom prffinuntiavit. Ejus dcvotioncm in
Postmodum vero C;osar Otto ductus poQnitentia, visitandis Romffi sanctorum basilicis oxplicat Sy-
direxit rcgi avunculo legationem, et sancta; recor- ])
rus in lib. ii.

dationis patri Maiolo sub celerrima festinatione, VII. Odilonis substitutio in locum Muioli abbatis
obnixius deprocans, ut gratiam matris, quam pro- hujus obitus, cultus, rcliquia'.
priis cxigontibus culpis pordiderat,eorum intorvcn- 48. Cum Maiolus sencctutc jara grandmvus, obi-
tionibus promcri possot : orans itcrum ot obso- tum suum praBsentiscorel,Odilonemsibi substituen-
crans,ut quautocius posscnt,una cuni Augusla ma- dum curavit cum ad modum,quo Odo in locum Bcr-
tre Papiam ei studerent occurrcre. Tantorum cnim nonis adhuc viventis, Aymardus in locum Odonis,
virorum usa consilio, apud Papiam tcmpore con- ctMaiolus ipse in locum Aymardi substituti fucrant.
stitulo nccurrit fnatcr filio:quo cum mutuo se ccr- Hoc factum relicent Syrus, Odilo,Nalgodus,el aiii
norenl,llcndo ct lacrymando toto cnrpnro solo pro- imo apudNalgodumMaiolusCluniarum(<sinc pasto-
strali,humilitor sc salutarc cropcruiit.Adfuit in filio ris cura, sine provisnris diligonli.-i reliquissendici-
humilis piciiitudo.crat in niatre liberalis remissin; iur.Nihilominus Odiionis clectionom Maiolo vivente
permansit in utrisquedccctcro pcrpctua: pacis con- lactam essc docet non solum instrumcnlum deipsa
 ELor.HM lllSTOIUCliiM. 7.1H

olectinu(\ sect ctiiun vctorcs chnrt.f, qu.T Oililoiioiii A bus ijisius monastorii ad rogondiim nulliiiii hiibiMit

abliiitpinprn-reriint iintoobitumMaioli.Eloclionis in- potostatpm. >i Itn porsn-po accidit, iit ncta piiblicu
striiMientuincililuiiiPst inS|)icil(\i;iitimioYlpiip.V2.^), noniino priori.f abbatis condcronliir; alii|uaiul(> ta-
iisili'iiicoiu-c|ihim vorliis.-ihiiic (-111111:1 (loiiisiusMaidli iiien piistcriiiris, ut in Ayiiiardi clngio .•idvcrtiiiiiis.

olcclionc, (iiiiini sii pcriiis suo loco rc|iricsciii.iviiiius- .''jl.Oiin teiniiiiro Odilouis cloclio cclcbrala sil,

Onniiroplcr poslrcina laiiliiiii vcrlia, (pi.T in Oililonis noii cxpriiiiit siiiiorius instrumontuni : sod exchar-
iiistruiuouto oloclinnis Ipgiioliir, iiiiii (iiniMiliscrip- tis ojiis noniinc inscripli.s cani anno y.ll contigissc
tioiiilius rclcTTO suHicial : .. llnjiis vcrn clicliniiis ct inlolligimiis. Itaqiio anlo oum annuiii ac coiivorsio-
ordinatioiiis ojiis soriciii porcoiisiillnni (iil ilixiniiis) nem vonil, laiiiclsi ipsn anno cain rcponal lliigo
priniiituin,coniilis oliiiiii, cl ailvocili iinslri llciirici Fliiviniaronsis in Clirdiiico, ipii cjiis ordiiiatioiioiii
(lucis,iioc nou cl ()tlonis,littcris sanciri pr.Tcipiiiius, reniittiliii aiiiinm i)'.t'i, iiti ot Chroiiicon Cluniaccn-
atquo ropularitorcolcbrataiTi nrdinnliononi in Chri- se, nempc
posl obitum Maioli. In primis censenda
sti noinine confirinaviinus,ot n Patribiis nc fratribus ost charta llumhorti opiscopi Gratiannpolitani, qui
nostris.scriptis coufirmnri precali .suinus. .\claClu- Cluniaconsi cocnobio, « ubi, inqnit, domnus Odilo
iiiaccnso caMiobio lclicilcr amon.Ej^ro Maiolus abhiis nbbns pr.-ncsl, » modiotntom castri dc Ursilia cum
buic cloclioni nsscnsum pr.Tbni ot subs, ; Uoilulriis toto burgo atquc ecclosia snnct.-c Mari.r, aliaque
rcxsubs.; Hiircharrtus archio(iisropus (Lugdunon- largitur anno Incarnationis '.HM,lertio Ilodulli ro-
c<

sis) subs. llugo opiscopus Gouovcnsis subs. .\yn-

; ; gis; » cui chart.x^ subscribunt « Frcdcburgis matcr
ricus cpiscopus Lausanonsis subs. ; Hugo cpiscopus cjus,Wigo frater ejus, ot Humbcrtus cpiscopus dc
(Matiscononsi.s) Touto abbas (Fossalcnsis) subs.
; ;
Valenliii.noposejus. » .Vliiindc iiidw Huijoiiis rcijis
Richlroilus nbbas; Krmonfrodus episcopus Ilur- ;
.Maiolus abbas acquirit por cominutalionom (pias-
cliardus cotnos; Lainborlus comos .VdalbortLis ro- ; dam occlesiiLsin comitatu Augustodunonsi. .\hbatis
mos; Lootiildus arcliiepiscopus Walterius opisco- ; nomon baud oxpriniit oodem anno data charta Wal-
pus (.Kduonsis); Ilugo abbas Wago abbas Thco- ; ;
tcrii .Eduensiscpiscopi.largientis « Cluniacensi ccc-
baldusabbas; Warombcrlus abbas; Willelmusab- nobio, spcciali sibi pra; ccteris amoro conjuncto,
bas;Maiolu3 pr.Tpositus: Wallorius pr.Tpositus ;
ubi poUct religio, » quidquid ad se vcl ad archidia-
Cnndnlfus, David, Aynricus, Scndelcnus, « ot cum conos portinobat in ccclesiis sua; dicccesis Cluniaco
cis nionachi contuin septuaginta septem. attributis, cxcoptis synodalibus eulogiis. Subscri-
49. Mirabilurfortasso nonncmo, cur tot ecclcsia- bunt Elinardus abbas, ct post pra?positos ct canto-
stici ac s.Tcularos viri huic clcclioni inlerfuerint, rem Experlus abbas, Ikjo abbas, forto dignitatcs;
iino otiam olcctioniOdonis,.\ymardiot ipsiusMaioli. deinde arehipresbyteri ot canoniei. .'Vnno sequonti,
Vcrum mos illo fpiibusdam in locis obtinuit in C id ostsoptimo Hugonis regis, invenilur charta, in
olectiono abbalum.nuxitquo ex S. liencdicti rogula qua Bernarduo vir nobilis sorvos aliquot manumit-
in cap.6i,ubi rlc ordinando abbatc agcns, vicinos tit « ad preccs Viviani pr.Tpositi Clunionsis coenobii
episcopos, abbatcs, et Christianos in tcBtimonium et monachorum, » et dicitur « werpivisso querelam
admitlit contraelectioncm vitiosi abbatis.Ut autom illam advcrsus dictum Gluni locum.cui domnus ac
hi aut convocarenlur, idorat ineligenlium pote-
illi rovercntissimuspater Gdilo pra.'estjussione sanctis-
state, aliipiando etiam a fund.itoribus juro induc- simi patri Maioli. » Item « nnno 7 Ilugonis regis »
tnin. Sic Gregorius papa Vll.poslulante A<lolhcide Maiolo abbati conceditur ecclesia sancti Desidorii,
comitissa, san.xit atque constituit, ut clectioni abba- codemquc anno quidam Deraldus clericus Clunia-
tis beata; Mariae dc Pinarolo interessent abbatcs censibus, « ubi Maiolus est abbas, dat modietalem »

Fructuariensis,Brometcnsis,S. Solutoris Taurinen- silvn> .\drolt. IlffiC postrema sunt acta Maioli noniine
sis,Ckisinus ot alii easum partium roligiosi, apud insignita anno Ilugonis regis septimo,desiMonto in
Guichononem in tomo
do principibus Sabaudiie
I anaum Christi 90i, qiii Maioli vit;e suprenius
pag. i7.Sic in eligcndo abbato Lozalensi b oum olim fuit.
habebant nobilos teri\T viri, ut conslat cx vetuslis 52. Huc spcclat id quod de Maiolo Syrus scribit,
monumenl''s. „ nempe cum « biennio priusquam obiret. a publico
50. Quod vero Cliiniaccnsos abbatcs sibi succes- penitus abstiniiisse,at(pio iii monasterio aut in qua-
sorem eligere principiosolili sunt,indo proculdubio (lani cellula se continuisso, ul ibi aut fralrcs solerti
usu venit,iit hoc paclooxtranois intrudciuli abbatis studio corrigerot,ot ad meliora paterna admonilione
via pr.Tcludorelur. Electus autem abbas, ul in su- proveheret, aut sxpius remolis omnibus solus sofi
pcrioribusobservalum,itacoadjutoresvices agcbat, Deo inh.Trerel, atque frequenti alternationo aut le-
ut ea lantum curarel quoe sibi a supcrstite abbate ctioni, aut orationi vacarot. »Per id tempus conti-
demandabantur. Ita quippesanxerat concilium Ca- git id quod de eo Widricus abbas TuUensis in
refert
bilonense sub annum G50 in cap. 12 « Ut duo ab- : Actis sancti Gerardi opiscopi,qui cum anno codem
batcs in uno monasterio cssc non debeant, ne sub quo .MaioluSjCt quidem Aprilis 23 die obiisset, « ea-
oblentu potestatis simultas inter monachos et scan- dem tempostate beatus Maiolus Cluniaco aderat, et
dala generentur Vcrumtamen si quilibet abb.assibi in hora qua vcnerandus pastor skcuIo eximebatur,
clegerit successorem,ipse qui eligilur, de facultati- a fratribus divino impleto officio tempus refectionis
739 S. MAIOLI ABBATIS CLrNIAC. 7iO

advonerat, insoqup Maiolus ad psum convocando A. ranlur : ct quisquis ihi devntus advcnicns dn qua"
fratres, monaslico more cymbalum insonabat. cunque uecessitate fidoliter auxilium cxpotit, voti
Tum obitu Gerardi divinitus compcrto,eum fratri- sui compos etrcctusreditad propriasospes ethctus.»

bus nuntiavit, atque ipsius animam eis common- His conscntanea scribit Glabor Rodulfus in lih, iii,

davit, ut superius de Gerardo retulimus.
53. Etsi vcro a publico Maiolus prorsus abslinerc
animo statuisset, nihilominus ah Hugone Kranco-
rum rege de rcrormanda in sancti Dionysii Parisientii
cop.nobio reguhxri disciplina sollicilatus, liccinncm
dierum suorum jam jamquc adlbrenon ignoraret, »
iter arripuit pcrterritorium Arvcrnense, « ihique in
quadam sua cellula, Silviniaco (Souingny) scilicet,
nuno loco ccleberrimo, ultima cTgritudine exorceri
ccepit, ac demum dormivit cum patrihus v
Maiarum, sepultusque est in hasilica sancti
ubisanctissimis ejus meritis multapri-cstanturhenc-
ficia. » Dc ca Adeo magnifica
re ita sanctus Odilo : «
tus et glorificatus est heatus Maiolus,Domini pra3-
veniente gratia, in conspectu regum et principum
corani omni populo, ut possimus dicere de eo sine
duhio, quod dc Moysc Dei famulo Ecclesiasticus re-
plicatsermo GlorificavitiUiim in conspoctu rcgum,
:
et ostendit illi gloriam suam.Hugo cx Francorum
cap. 5. <c Nam ad illiusfamam sanctitatis eonfluxere
Romano orlie viri el muliercs ulrorum-
ex iiniversn
que ordinum iilurimi,exindc rofcrentesdiversarum
infirmilatum gralias sanila/is. Des.Tvichat endem
<i tempore cladcs pcssima in hominihus,iguis scilicet
occuitus,qui quodcunque meinbrorum arripuisset,
exurcndo truncahat a corporc. Plerosque etiam in
spatio unius noetis hujus ignis consumptisexustio.
Scd curn in plurimis sanclorum memoriis hujus tro-
Iduum mcnda? pestis yint inventa remcdia, maximus tamon
Pctri, concursus factus est ad trium sanetorum confesso-
y, rum ccclesias, Martini scilicet Turonorum, atque
Odolrici Bajoariorum, nec non et istius vcnerabilis
patris Maioli; optata^que salutis inventa suiit reme-
dia. » Hanc miracutorum froqucntiam ad tempora
Petri Venerabilis pcrseverasse auctor est ipsc Petrus
in lih. II, de miraculis cap. 31, uhi referens mira-
culum de pucro per sanclmn Maioliim a morte sus-
ctenim sanctus, ait, sicut pcne cunctis
citato. » Is

quoties illum vidit, humili devotione suscepit, ct Galliarum popuhs notum est, ut magnus vila, sic
cum magno honorc Iractavit.Tcmporc vero suk vo- miraculis, et dum mortalis viveret, et post mortom
cationis ad sc venire rogavit ea intcntioue, ut mona- maximn insignisexstitil. Hac rniraculorumgratiain
sterium S. Dionysii ejus consilio ct adtutorio mclius, tantum jam per ccntum sexaginta ct duc!,s annos,
quani tunc crat.ordinari possct.... Ad illud nego- hoc estatempore mortis su.Tc,claruit,ut post san-
tium peragendum gaudens iter suscepit, usque ad ctam Dei Genitricem nullum sanctorum in totaEu-
locum Silviniacuin porvcnit, uhi se Deo vocante ropa nostra in hujusmodi operibus parem haheat. »
plenus dierum et sanctitatis ex hac vita ohiit v Idus Nec dofucre subsequonlibus tomporihus l)cati Maioli
Maii illuceseente fei'ia sexta, post celehralicueiii C niiracula, de quihus tcstimonium pra^hont Clemcus
ipsius sacratissima; solomnitatis,qua Ghristus Jesus Papa lV,Honorius IV et Clemcns VI in huUis suis.
Deminus noster, suhacto mortis principo,ad dcxte- 55. Hinc factum est,ut Maiolus statimpostsuum
ram Patris ascendit,et fideli suo Maiolo ascendcndi ipsius ohitum sanctus habitus cultusque sit. Uude
post se iter ostendit. » Quae omnia conveniunl anno Adalhcidis imporatrix,testante Odilone, « ipso tem-
Christi 'J9i, quo Paschain diom primum Aprilissub pore quo instahat sihi dies supromus {aiino srilicel
littcra Domiuicali G incidehat.fcria soxta post as- miUesimo) heatissimum patrem Bonedictum, id cst
censionem Domini in diem 11 Maii. Ilunc diem et Floriacense monasterium, licct exiguis, tamcn pro-
annum diserte exprimit Nalgodus, qui Maiolo annoa priis visitavit munerihus necnon et heataj recorda-
:

41 regiminis ascrihit ahanno sua; ordinationis. Er- tionispatremMaioIum.cocIestigloriajamcoronatum,

Lambcrtus Scafnahurgcnsis, cum Maioli
rat ilaque quemdum in hac vita subsistcrct,proc' riinctis mnrla-
ohitum ponit anno 991. lihus illo ordine diligehat. » Etquidem jam indeah
54. Pergit Odilo : « Post rujus transitum supra- ipsius obitu sanctumdictumfuisseprohatcharta 145
dictus rex Hugo advenlus sui pra;sontia et regali- in cjus chartario,inquahaic leguntur « Ego Arleis :

busdonis exsequias ejus honoravit et tumulum, uhi dono Beo et sancto Maiolo, ut per mcrita ipsius
pr«stante Domiiio luulla patrata sunt et patrantur rv valeam adipisci pra;mia ffiterna, et ejus monachis
miracula.et pluiimis pluriiiia pra;stita sunt et prre- partem do Medio Planto in pago Matisconensi,villa
stanlur bencficia.i|uoruui numerositalom et magni- Maziaco, loco ad TrihIadam,annofi Rolherli rogis. »

tudinomnonsuflicitporordinomomnium noslrorum Festum ojus inter pnccipuas anni solcmnilates ron-

enarrare iiiemorii.Sed ut brevissima utar conclu- setur apud Udalricum in lib. Consuetudinum Clu-i

sione, ad sepulcruui istius sanctissimi viri, de quo niacensium cap. li, et in eap. 54 ccclesia S. Maioli
loquimur,etcujus vitain ct merila charilati lidelium apud Gluniacum tum fuisse,et ad eam prncessionom
commondaro iiitimus, gratia ot misoricordia Christi lieri solitam ait in Ramis Palimirum. In plerisque

a quacunque inlirinitalo doteuti, mulli sanati sunt Kalendariis ah anno millosimo scriptis sancti Maioli
et sanantur iufirmi. Ibi paralytici eriguntur et memoria invenilur, nedum in recentiorihus Maity-
claudi; ihi febricitantcs sauantur el caeci ; ihi a rologiis Romano, Gallicano, Benodictino aliisquo.
dajmonibus possessi mundantur, et nescimus cujus 56. S. Maioli corpus non statim atque is pro
generisigne terribilitor et miserahiliter adusti lihe- sancto honorari meruit, e tumulo levatum est; sed
741 KLOnirM IIISTOHICTTM. 7i2
piiiuii siipor iliti(l cTocliim ost allaro n Hcpjioiio A:- \ in;i,:,'i;:tri niRritimi iiilitliipiliir. Iii liis i\nn pr.Triiiui
vcriiensi cpiscnpd, ciui riliis cral (nioii(iiiiii sntictos fuorunl Odilo ol Willcliiius, illc Muioli sticccssor,
in canoiiciii rocligiMuii.ul in piM'lnlioiic ol>scrv;itiiiii hic abhas Uivioiionsis, iiiii iiiulla monasloria ud mc-
cst.Lli' istiiis iilliiris consccrationo \e^i; iniic in linc liorcm frugeiii rovociivit. IJo hoc agcns Odilo in
hiiju8 olopii rcrerenius. Post annos lcre ccnluui cx. libollo dc aclis sancli Maioli : u Et ut pace gpiri-
tumulo clalutncslsticrumcorpu3.'Cjus rciauclorom tualiiim arlificum, ait, in oadcm fiihric^tca-lcsti ht-
invcnio I rlianiiiii p.'i|iiiiii II, ciijiis littcras ..'ocllus horaiitiuni diciiiiijiintis iir.ocipiu' ri'liil:.il,i]iii nupcr
llcniciisis .ircliiciiiscopiis rcco^noscil in liililiollicca ndius humaiiis oxccssil, ol (lui pliis iiuliis inmiilius
{'.luniaconsi col, Itd'.), iilii h.-i-c pontilicis vcrlia ;t(l laboi';ivit, iloiiiiius vidclici-t alih;is NVillcliiiiis, dc
Silviniaconscs : « (Juoiii;im suporn.o hiMicdiclioiiis ctijusclarissiinisactibusct vilalatidabili ct mirabili
dignnllone inultimocla actum csl,ul nos ipsimonn- convorsalionoparvitasnoslraiion sunicitquodscntit
stcrium vcstriim.ct licali Maioluscorpus intr;ieccl«- ad plciiuni reforre. >i De eo ac de Odiloiic ipsoagc-
siam ad locum aliiini trunsfurro mcruiiiiiis, digiium niusins.T?culo sc(]uciili.His ;idjungcndiTculo abbas
duximus, cum Cluiii;iccnsis ca^iiobii, cui t;iiiiiuam Fossatcnsis, ot llcldricus Antissiodorensis jam a
mcnihra cJipili siiifiiilariter inha>roi.i.-!, dilectionc nobisIaud;tti. UcTcutoncmuItapracclaracommomo-
pripcipua, tum rcligionis vestraj rcvorontia, vos ot rantur in libcllo do vila Burhardi comitis. Inter
locuni vostrum siiecialius aposioiica; prolcc-
siieciahus sedis aposlolipa; p c;i' lcra, « rcligiosus abbas Teulojejuniis ot oratio-
tionc iiHiniro.... Ualnm apud Monticulum.... Idih. nibus, vii^iliarumquo periioctationibus assidue in-
Oclob.indicl.;!., aiino Uiiminicc inc. 1(>'J7. " Sub- tontus fuisse, ac Uco scmpor pliiccre fidclilcr desi-
sequitiir bulla Clcmciitis lY, itu loquentis : « Cum derasse porhibctur. (luni orgo in loco sibi commisso
itaque,sicul o.\ vcstra insinuationc accopimus.pro- ar(Iuam,ut cui)icb;it,vitam ob p.asloralis custodiic
ptcr merita gloriosa sanctoruiucoiifessorum Maioli curain miniinc scrvare possot, llnmcnsis urbis pa-
ct Odilonis, quorum corpora in vestra ecclcsia re- gum ad habitandum sibi clcgit. Ilabclur siquidcm
quioscunt,mirabilis Dous in sanctissuismultaquo- illuc qu.-odam possessiuncula, qu;ini glnriosus rcs
tidie miriicula oporetur ibidem, pioptcr (juiB ad Carolu» Calviis ecclcsi.-o FoRsatcnsi abbaliquo Godo-
caindcinocclosiamdodivorsispartiljuslidcliunimul- freclo 1'cfugii causa propter Nortmannorum persc-
liludine connuente,corpus praidicli sancti Maioli ad cutionom dcdit, in qua oliam corpus S. Mauri
alium locum ipsius ecclcsia; magis venerabilcm et jam
multis .innis tradilur conscrvutum. llluc ergo
dcccnlem intenditis cum debita vonerationc trans- arduam pro Christo peragcns vitam, dictus abbas
ferre; nos omnibus verc pcenilcntibus el con- niullo toniporc conversatus cst. Quo pergcns, ibi-
fessis, qui ad diclain ecclcsiam dio translalionis domque permaneredesi(Ierans,baculum cur;c pasto-
saucti cjusdeni, unum annura ct quixdragiuta dies C ralispcr sui scrvitii ministrum,nomine VValtorum,
hac vice; illis autein qui infra octo dies immediate qucm ipse in Domini timore nutriverat, fralribus
scquenles et in anniversariodictranslationis ipsius transmisit, mandans ut sibi secundum Christi vo-
venerabiliter et dovote accesserint, contum dies et luntutcm dignuni pastorcm oligorent.» Postquain eo
injunctis sibi pccnilcntiis rolaxamus.Dutum Viterbii in loco arduam ac solitariam vilam Teuto cgisset,
prid. Id. Martii, ponlilicatus noslri anno tcitio, » Fossatcnscs rcvisere animo dcstinavit. .'M illi obsti-
seu anno 12G0.AIias indulgentias ibidemconccdunt tere, allcg;inles,suirecto alio abbate, jam « non de-
Honorius IV ct Glomcns VI. S. Maioli tumulus, bere eum recipi, quia animarum curam penitus
adjunctuni habcns siincti Odilonis, visitur in navi rcliquerat. » Ille hoc responso turbatus, Cluniacum
ecclesiit? Silviniaccnsis. Iduum Sep-
se rcccpit, ubi « foliciter obiit suli dic
57. In hunc usque diem rcliquia; S. Maioli asser- tembrium ad cujus sopuIcruni,ul roferre audivi-
:

vantur Silvianici,nenipo ejus ossaprajcipuaincapsa mus, inquit auctor, mulli infirmi postea sanitatem
ex argcnto et cupro, posita supcr ejus altarc ad recepcrunt. » De Heldrico abbate actuni supra in
odeum ad aquilonem scrinio sancti Odilonis ad
; cap.7. Intcr Maioli discipulos etiam censendi sunt
aliud latus posito; utriusquc eaput in scriiiio pecu- plurimi alii abbatcs, quos ad varia monasleria rc-
liari. S. Maioli sr;ipulai'C, longuni ulnu una,latum _ formandu inslituil : cx qiiibus unus mihi vidolur
terliis ulna; partibus, cui simile aliud (.lluiiiaci ha- osse Egbcrtus scn Evrardus illc abbas Turonensis,
betur;ejusdcm item pedi paslor.alis summaparsex quom Gorbcrlo supcrius laudavimus. Neqne
cx
ebore, scyphusquc corneus itidom Silviniaci visun- prictcrcundi Syrus ct Aldcbaldus Vit.-c sancti Maioli
tur.GaufridusChideti prior sa;culo XV reliquiaria scriplores, ncqnc Vivianus sub co pi'.-opositus CIu-
fecit.qua' untc cum Ildricus sujiprior cl sacrislain- niaccnsis post Ilildobianduni, cui Maiulus pr.^oci-

clioavoi';it.IIactenus Silviniacum roligione et Maioli puiis uuctor fuit S£ecu1o nuntiuni rcmittondi. Doni-
cultu colcbre est, de quo egimus in elogiis Odonis quc intcr prinios nuniorandus vcnit Willelmus Pro-
et Aymardi. vincia; dux, Patcr patrix iippellatus,de quo htcc
VIII. Maioti prwcipui discipuli, cullnrcs et miracula. Odilo inVita sancti Maioli. « Quantum illum Wil-
58.EtsinonnullosMaioIidiscipuIosinsupcriorihus lelnius rector Provinciio cciliiit, vita illius ot finis
exhibuerimus,hic tanion in unumlocum confcrcndi ostcndit. Pcr ojus quippc meritum ct lidele obse-
sunt saltem pi-iccipui, ut cx discipulorum qualilate quium,hcati Benedicti percipere meruit habitum.»
743 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAn. 744

Nescio an id conligorit in extrcmo illo morbo.qucm A. lorum libris, quos oxhibet rum Henschcnio Biblio-

Syrus commcmorat in lib. iii. Hunc Willclmum thocM Cluniacensis appondix. In islis libris memo-
Cluniaci sepultum fuisse non satis aporte cxprimit rantur curationos facta: da;mouiacorum, CECorum,
charta Lcodogarii Cluniacensis monachi.in qua le- contractorum, mutorum, mancorum, amentium,
gilur.hunc cellam et ecclesiam in honorem sancli ct sacro ignc affectorum. Duo tantum huc refero,
Mai'cellini papai ct martyris atque saneti Saturnini, qiiorum primum continct crcetioncm allaris ad ca-
quam Ucgimlialdus Arclatcnsis archicpi.*copus dcdi- pul sancli Maiuli,qiii primusgradus fuit udejiisca-
« quam Wil-
caveritjConstruxissc in villa Sarriauis, nonizationem oPoslquam igiturprimo beati Maioli
:

lelmus quondam dux Provincia;,pater patrio!, san- corpus cum maximo honoris ct reverentias cultu
ctorum apnslolorum PelriclPauli monaslcrio Clu- ost scpulliim, ct ad sanctissimum cjus caputaltare
niensi, et loco in quo so sepcHri rogavit, ct boato quoddam cst construclum, fratrcs Dco inibi sor-
Maiolo adhuc in carnc viventi ct vivens delegavit, vienlcs commune ac salubrc lale invonerunt consi-
et moriens donando altribuit. » Quod argumonto lium. Ad episcopum namquo, in cujus dioccesi isdcm
est, eum in exlrcmis haliitum suscepisse pro morc crat locus, transmittunt, ut altare illud consecrarct.
illorum temporum. Unde venicns domnus Beggo Arvernensis sedis cpi-
59. Odilo sub finom libolli de Maioligeslis mullos t> scopus, altarc illud cum magna consecravit revc
laudat catholicog et honorabilcs cloricos,roligioso3 rentia. » Beggo iste Arvcrnis pnecrat rcgnantc apud
monacbus et revcrcndos abbatcs, qui illum vono- Franeos Hugone. Subdit auctorcontracli olduorum
rabantur; sanctos ot sapientes, qui « tractabaut amontium sanationcm postridie pucr quidam de
;

illum ut sanctissimum fratrem ; » imperatorcs et Cavannis (Chcviiies) villa pagi Matisconcnsis, ma-
imperatrices, rogcs ot mundi principcs, a quibus num habens aridam, restitutus cst.
« senior appcUabatur dominus; » pontifices apos- 61. Quoddam etiam miraculum adjungimus, de
<(

tolica^ scdis, a quibus « honorabatur ut princeps quo non solum vulgarcm populum testem dcdiici-
roligionis monasticaj. » Tum subdit : « Illc divus mus, sed ctiam ipsum rcgom Ilugonem, comitoin-
Cxsar ct maximus Otto cum diligebat pectorc loto : que Burchardum,filium ejus domnum Rainaldiim
ct diligebat eum ejusdem Cajsarisconjux diva Ada- Parisiensem episcopum. Hic igitur rcx ad sancti
leida imperalrix .\ugusla, charilalo sinecrissima Maioli expctendum auxilium venicns, supcr infir-
et dc^volioiic charissiina. Diligebat cum coruni lilius mitatis sua; gravitudinem invenire promcruit ali-
huiiiili dcvotione imperator Olto;affoctu et non quantulam lovigabilitatcm. Qui uno dicrum post
dissimili voto Conradus, supradicl;c imperalricis poracta orationum solemnia ab ecclosia progre-
1'raler nobilis et pacificus, ejusque Mathildis nobi dicns,quemdam ca^cum in eodem loco illuminatum
lissima conjux, quanto frequentius faciem ejus cer- C audivit, quem ad se adduci ,jubet, ut ab co verita-
nobant, tanto amplius in ejus amoro croscebant. tem retincrot. Dum namque in paujiercm talem vir-
Qiiid dicam de nobilissimo viro Henrico Burgundio- tutem factam osse pro corto cognovit,pra> gaudio,
num ducc? quid de Lamberto illustrissimo viro ot sicut vir magn;e dulecdinis, cum supradictis per-
nobilissimo comite? quid de \ViIIeImo,quid do Bi- sonis profiuos lacrymarum rivulos offudit sicquo :

chardo Aquitanorum et Normannorum forlissimis cum multa turba populorum collaudans Deum, san-
ducibus? quid dc Ilalicis principibus et marchioni- ctumque vcnerans MaioIum,et ca^ous illuminatusad
bus? Quantum illum Willelmus roclor Provincia) propria redit, et rcx magnificus Iffitior in Franciam
coluit, vita illius ol fiiiis ostcndit. Per ejus quippe viam aasumpsit. »
meritum ct lidele obscquium D. Bcncdicti porciporo 02. Subjicitur miraculum dc alio ca^co qui natus
meruit habitum. Archonbaldus otiam, Silviniaccnsis erat in « Enguilinensi silva, » ubi « est sancti Arnulfi

loci provisor fidelissimus,inter suos clarissimus, ct ccclesia; » quod inte!Iigendum de ecclesia sancti
adjaccntis patri;o pator, ct pauperum tutor fortissi- Arnulfi in silva Aquilina {Forct dlveUne), dia^ccsis
mus, quiuitum ct qualiter cxstitit B. M;iiolo devo- Parisiensis. Subsequitur curalio Viviani (qui unus
tus, supradiclus mullimode prsdicat locus, ab eo crat « e fi'atribus Cluniaccnsis monaslcrii ; » ncscio
ct anto et post transitum semper dicendi patris n;di- rj an pra;positus supra laudatus), articulari morbo hi-
ficiis et divitiis, et divcrsorum ornamentorum spe borantis, ct paulo post Bornardi clorici Carnoten.si3
cicbus ornatus et nobilitatus : ita ut decerct, si lale contractionc laborantis. IL-oc satis do miraculis :

quid fccissct aliquis ox rc^'iljus. Iste vero qui nunc Syrum audiamus, cujus ms. codice
lucubialio in

superest, honoris ojiis Ji;cres et nominis, beno tra- collogiat;o sancti Martialis Lemovicensis, ex quo
ctat lociim illum, nullum ctiam infort babilatoribus cam eruit noster Pctrus Trelius, hanc pr.Tfcrl
damnum. » inscriptioncm.
00. Rcstat ut pauca dicamus de duobus Miracu-
 VITA. — I.IM I. TW

VITA SVNCTl M4IOLI

auctohl: SYHO MoyACiio

EPISTOLA DOM.NI SYRI AD DOMNIJM ODILONKM ABUATEM DIUECTA

Spirituali Piitri riomno OniLnNi abbati, Svnus A non audebat qua; ingenii parvitatc consummarc dif-

monachonim infiiniis.quiilquifl in Christn trlicius. fidebat.Temeritatisinsupcrnon immerito argui ve-

Sffipo mihi multumquc cunctanti bcati Maioli rebar, si audacter priesumercm, qu.T mc perspica-
vonerabilos artns Btyli proscqui officio, cum ad cinribus vol ingeniosioribus committenda fore non
id operis sanctm rccordationi? Warnerii impnr- ignorabam. Sed ha>c mihi de me cognita pricfatio
tuna pcrurgcrot petitio, niulla so objieicbant, qure quamlibct vero so?pius pro excusalione fon.t oppo-
ne id conarcr non mo<iiea mc formidine deter- sita, ille Sub eodem temporis articulo me ad
pobant. Vir quippo illo qui divulgari petcbatur, Italiam.illumque vobis dirigere placuisset ad Alsa-
sic virtutis sectanlium exstitit imitator, ut oarum liam, opus quod rclinquebam iraperfcctum, sccum
omnium indcfossus cssot operator. Unde ei gesta ipscdetulit pcrschcdas dispersum.Postejusdemque
digercra absque cunctanun virlutum conjectura lacrymabilcm Iransilum, cuni vcslrjE praesenline in
qucmpiam ost impossibiic. Rocte vcro disputaro Morbacensi ccenobio luissel oblatum, injunctum
non prff>valot de virtutibus, quisquis his fucrit mihi est e.x vestra sententia, quo sluderem quic
vacuus ;
quoniam mens cui caret intelligcntia, id deerant addere, et scriptorum vitio depravata ad
disccrc nequit scientia. Haec idcirco aggrcdi cun- slatumpristinumrelegendocorrigere,quodinchoans
ctabar, quibus me nulla virtute dignabar. Rerum P ut potui pro vestra jussionc perficerc studui, et
denique magnitudo laborquo dirficilismorursusmo- utinam tam efficaciter, quam libenter, atquo ut
vebat, quod multiplices miraculorum actusque vir- debui vcstro impcrio parui. Ideo prffsumptio
talum dum mons contemplabalur, suamquo scicn- contra redargu
tiam scrutabatur, veritatis tcrrita sententia incipore

INCIPIT VITA
LIBEU PlilMUS
I. Laudabilis Dci nostri virlus et sapientia a:tatis C dici oculus. Convenicnti etenim futurarum rerum
ft gcnerationis succcdentia tempora mirabilisibi pra;sagio, talinominedonatur illa veritatis etjusti-
pracordinans sajculorum dispensalione, nullum tem- tia; columna; quoniam quidem perquadrifida terra-
pus relinquit vacuum bonilatis eu.T. Unde sancta; rum spatia magna oxtendit sua; beatitudinis lumina.
peraquam salutis et regencra-
sua; Ecclesia; fideles Pro operibus enim iterato priEScila; et disposit.iB

tionis in filiorum numero annumeratos bono excm- sibi divinitus vitse tale ei nomen conveniebat habere,
plo meliorationis tam pracedentium patrum quam quod in sui memoriale bonum Christi odorem in
etpr»senlium semper conflrmat,et ad consequenda cordrbus fidelium faceret redolere, ut, secundum
aiterna; ha?reditatis gaudia invigilare insinuat. !n Apostoli testimonium.Christi bonus odor mereren-
hoc igitur ullimo ailatis termino verum suiquc fide- tur fieri, qui vit;e et convers.itionis ejus voluissent
lem certissiraum beatum Maiolum divina pietas vesligia imituri. Hic etenim beatissimus pater Maio-
mundo protulit, qui claris ortus natalibus, ex .\ven- lus pro sanclitalis ct pietatis su.t; fruclibus inun-
nicorum oppido parentibus splendidissimis est pro- dandis Christi bonus odor permansit, et pcrmanet
creatus, Provincialis quidem genere, nobiliura in his qui pereunt, et in his qui salvi fiunt. Sancti-
Gallorum clarus generositate. ab ipsis infantia: ficatum namque thymiama unguentorum suorum
llic

rudimentis studiis litteratum traditus, superna pro- p secundum Cantica canticorum multos et innumera-
vidente clemenlia ita in douio Domini luccrna ardcns bilcs post sc traxit, qui zelo sanctitatis accensi, igne
elucerls refulsit, ut de eo illud Mosaicum possit pcrfectionis fervidi, abjecta inveterati corporis et
dici : ex nomine-
lYovt te pigredinis ruga, in adolescentiorum irruerunt ibrti-
II. Maiolus ex nomine laudalus.—^a.Ta Maiolus.ut tudinem. Qui tympanizant illud monachis perfe-
jucundo la;temur interprete.quasi magnus videtur ctionis opere, quod S. Pater Benedictus edocuil

Patrol, CX.WII. 24
747 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 748

divino dos^raate, ut, rolicta superflus curiositalis A. tum convaluit non modo vorum raoribus
doctrina,
sarcina, transvolent pcnnis fidci ct libcrtatis ad et vita. Prffidicta quidem tunc civitas omncs e.\ccl-

ffithera. lebat sibi propinquas tam religione virtutum quam

lll. Puer dat specimina virlulis. —
Hic etenim bea- studio liboralium artium.Offensanamquesapiontia,
tissimus ao dilectissimus Maiolus divino prajvenlus qua;propter seipsam tantumappetendaest,quonmi-
munere,qualiaitineralaudum et virtutum sequerc- dam lucris turpibus, multorum indisciplinata vita,
tur, prffidicebat nnmine: et ininfantilis ;etalis lem- omnium postremo tepidcse appetentium inhoncsta
pore, quasi quoddam pra^monstrabat malurioris dcsidia, pr;cceplorum inopia interccdentc priorum-
oetatis irreprehensibile decus, scienter nescius vitiG que studiis collapsis,hujusnostr!fiexitialiterperosa
su;c primordia cculesti discipuiatui, et sapientcr in- regionis,Lugduni sibi ixliquandiufamiliarecouBisto-

dootus acquircns sibi magistrale decus in novello rium collocavit. Ibi quas dicunt disciplinarumlibe-
dierum numero. Sic igitur ccclestis pictas in ipsius ralium pcritia,quasque ordine currere hoc lempore
(Etatis termino coaptans eum sibi ad electionis fu- fabula tantum est, eo usque convaluit, ut quantum
tura3 scholaribus disciplinis ipsum
privilegium, ad scholas,publicum appollarcturcilra marini orbis
subdi voluit, per quem postca abundans divinx gymnasium. Et, ut aliquid rationis afferre videar,
argitatis thesaurus pleniter mundo aperiretur : „ eo id argumento colligimus, quod quisquis artium
multi quoque adjuvantc Rcdemptoris benignitate profitcndarum afficerelur studio,non ante professis
meliorarentur, qui ipsius sanctitatis laudabili affa- inscribi merebatur, quam hinc exploraladiligentia
bilitate fruorentur. Multiplicibus deniquc viriuturn cxaminalus abiret. Cui rei satyiicus quoque asti-
adornatus donis beatus Pater Maiolus, vita operi- pulatur qui ut exempli circumstantia rea eluceat,
busquo laudabilis, suae a;tatis infantilem teneritudi- primo sui operis librD acriter diuque in impudicos
nem maturioris animi firmitate rcddiditperfectam. invcctus, fert cos conscientia frequentati scclcris ;>

Cui in initio viarum suarum praidivinabant coa;tanoi pcrinde pallesccre. H

non dcessc ei in futurum quoddam magnificentit^ Ut Lugdiinensem rlietor dicturus ad arain (1).
magis'erium,eum quoquc.ul eorum scire mancbat,
In ea itaque urbe, ut diximus, cura philosophos
favoribus magnis extoUcbant ct laudibus.
virosque audiret ecclesiaslicos, divina inspirante
W Matisconem accedit, ibique canonicus cnstc vivit.
omnes suos
— Processu itaquc tcmporis decuraa puerilia, cum gratia, prfficessit aemulos sapientia. j
"
Facunditas eloquentia; gravitati tunc componcbatur
eum jam sibi vindicaret adolescentia, parentibus
sapicntiae. Fx materia hujusce compositionis, vas
humana sorte prffiventis,paternisque pra^diis barba-
esse coepit electionis.
rica invasione in solitudincm jam redactis, divina
disponcnte providcntia naturale solum coactus esl C VI. Virtutcm jungit studiis. — Cumque jam vc-

deserere, ac Burgundia; partes expetere ; venions- stiri ccepisset vernantibus juventutis floribus,

que ad urbem Matisccnsem susccptus est ibi in ita suam adolescentiam bonis instruxit mori-
hospitio a quodam suo propinquo, qui inter reliquos bus, ut tempore jam putaretur monachus.
eo
ejusdcm urbis proocres, nobilitatis gcrebat decus. Integrum sc et sincerum omni custodia ab hi?
Gumque aliquandiu in ejus moraretar divcrsorio, obsorvabat vitiis quibuscontaminari solcnthomines
ejus fultus admiuiculo, uti coepit ejusdem civitatis hujus iutatis.His enim imbui timebat, ne tenera in
episcopo : quem liberali cerncns ingenio valere, ffitatehisinfectus esset quibus.cum vellet.carerenon ,

'

canonicorum studuit collegio copulare. Qui etiam posset, juxta illud quod scriptum est Adolesccnst :

eum secretius summa hortabatur instantia, ut se juxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ah
virginem conservaret, et velut vas electionis, in ca (^Prov. xxn, G). Bonorum virorum ct maxime pru-

Ecclesia dignus Deo fieret. Sed Virginis Filius jam dcntium contuberniopotitus,turpitudinis sectatorcs ii

olim caslitatis amore pectus ei alilaverat, ut ne cxosus. i

puncto quidem temporis ab ejus intuitu pateretur \U.Archidi(U-onus creatus .— oa.m\eTO percunctos,
divelli. Dulcorera Domini hic a tencro imbiborat ; prout moris gradus consccndcns ccclesiasticos,
est,
etideo pudicitias nilor in eo incanduerat,auxeratque j) cum officio, ad cjusdcm u.^que
lcvitarum potiretur
largitrix gratia pcctus infantJs muneribus geminis; arcem, doctrina id exigente justiti;e, ab eodem est
quodque assolel esse duobus graium et sufficicns, sublim-atus jam prajdicto pontificc. Ofiicio igitur mi-
hoc prfficumulaverat uni. nistrationis acceptae cum cultui vinca; manciparetur
V. Lngduni litteris vacat. —
Pcr idcm tcmpus Lug- divina% ut hujus se assignaret colonum, comr.Hine
duni AntoniusquidambonispoUcbat moribii?,inphi- utile muUorum magis quajrebat quam propriuin.
losophiasatiseruditus.qucmvirtuset rcligioInsula3- Cunctis bcnignuSjOmnibus a-quuSincmini noccliat;
Barbarensi pra;foccrat coonobio. Hoc vir Dei quo- quibus poterat prodesse studebat. Sana quippe ci
rumdam relationc comperto, quia nimio discendi doctrina inerat quia sus conditioni quod competc-
;

fervebat desiderio, Lugdunum pcrrexit, ejusque bat, illud solerter agebat, propter illud Apostoli :

magisterio se ad orudiendum commisit : cujus mul- Nemini dantes uUam offcnsioncm ut non , vitupcrctur

(1)Strabo in Geographi;c lib. iv, postquam egit inquit, et ara cum. titulo gentium scxaginta, notante
(ie templo ibidem a^Gallis Augusto crecti, aderat, Henschenio.
 ;v.i VITA. — I.II!. 1. 750
miiiislcrium no^lniin, .icil in oninihiis c.(/iiY>(!am».f ^ aliMiiii in-ccHsilas; istinn nmnibus indipcntihiissub-
twsinrlipsos sicut l>ci minisiros (// Cor. vi. 3). vcnicndi sollicitabal voliintns : cuncla qiiibus hu-
\lU.Sciisus rcfrcmit. — Logcrnl niorlcin pcrfonc- mana; vila; continetur iictio abcssc vidcbantur cel-
stras ingrcdionlom.cl pcr casdom doinuni inttrius lario, su.-nquc domus pricposito protcstantc, sibi
piMiclrantcm.Idcoquesnas sicslnduit aurcsnppilarc siiisqnc parva qiiio supcrfiiorunt non siippcditarc,
pnidiMiti;o pcssiiln, nc penolral illiilrrclnr crunnl.T! ncdum lot pctontiuiiiqiiivi.xsot ponuriam sublovarc.
morlis jncnlii. Nain unaqu.i-qno sui piticns oriicii, Tiinc vir Doi oratorioluni qiiod in honorc sancti
fii-ri i'o|,'cbalnr aliuni.Talitcr ojiis intiiitiis a conru- Michaclis ipsc traiis Ararim roa-dificavorat, ct ad
pisccntia dcducliis,sinccrus rcddobatiir ot purus..\ quod proplor popularcm tumultiim scsc a civiiatc
lingua vcro cariMilo niondarin [irociil diHlabanliidu- conliili'rat,quo soorola qiiictc pcrvigilin orationibus
lulio cl dctraclio. Opporlunilas lamon si cxogissct, divinofainulamiiiiinanci[iaroluratlcntiiis,ingrcssu3
scvcra non decrat oiirroclio;quiiniam qiiiiloni si liic paii|ioriim niisoralionc conimotu?,C(o|iit Uoniinum
cst vir pcrfoclus qiii in lingua non oirondil,nullalc- enixius cxorarc.Ciiinquc pronusin lorram scsccum
nus hubclur dctcrior,qiii qnompiuni fralrum vidcns lacrymio prostcrneret, ac largiier flcns diu in ora-
poccanlcm admoncndo, cxhortandn, incrcpando, tionc pcrsisterct,ut oculos a tcrra subduxit,ante sc
juxla AposloIuni,ad viam veritatis rcducil. Et quia scptcm solidos aspexit.quosquidem tangeronoluit,
ncc lingua, ncc oculis facilc dohnqncrc volcbal, quia sibi inotuit ne aut phantastica illusio, aut
roctc illnd ci congrnorc vidclur quod dicilur. Qiio- alicniim damiuim cssot, ot culpam volut cxactione
niam aspcclu cl auditu jusliis crat.Scicr.liis cliam pictatis per|)clraret. Egrossus ab oratorio solidos
ct inodcslis scrmonibus inditus, obscciiis ct turpi- quos rcperit poromncs hucadventarcsolitosdirexit,
liMS omnino intcrcludcbatur auditus, propler illud eosquo quipcrdidissctperconlaripra;cepit.Omnibus
qiiod soriplum cst : ^a'pi qiircs tiins spinis, el noli ncgantihus sc donarios perdidissc,suosque qui rn-
ttiuUrc liuijiiam ncqmm (Eccli.xwiu, 2S).Jain pcdes non fuisso,non ad usum
porti fuerant asscrcntibus
a spatioso mundi ilincrc rctrahebanlur,ct arduum proprium, scd oos ad alimcnla dopulavil paupc-
CuUoni ca;lestis patria! jam prolicisci nitcbantur. rura.
Doctrina quidcm quafovebalurjuslitirc.sibi prudcn- XI. /1/(0.? docet. — Porro divinorum pra;ceptorum
lcr ingcrcnte.bcatius forc darcquam accipore,suas sicut avidus crat indagator,ila sludiosus oporator,
ipsius manus sffpc contraclio capacitati, sappius scmotipsum adpietatem c.xcrccbat, ctquos polcrat,
tamcn cl facilius extonsio habebat largitati. adoamdomtraheroprocurabat.Adolescontiamsuam
IX. Miiniliciis in paupere.i. — ("haritalis oquidcm ut contenini posscl a neminc, sic in bonam quam
afllucns visccribus.pro pauperibus scmpcr cratsol- asseeutus fuerat doctrinam satagcbatinformarc,ut
licitus;Christum vcro totis diligons visccribns.dum C CKtcris cssct exemplum bona: vitsc in verbo,scien-
'»
sicut Martha corporalitcr non valcbat, in egenis tiaque, conversatione (/ Tim. iii, 13). .A^postolum
illum quolidic rcficicbat, suo ipsius teslimonio qui quia logorat promittontcm, quod illi qui bcnc mi-
ait in Eiangclio: Pnuprrcs scmpcr liabclis vohiscum, nistrLavcrlntgradumsibi bonnmacquiront,etmultam
•
mc non semper hahchilis (Joan. xii, S). Unde
autcin fiduciam,qurc cst in Chrislo Jcsu.sicministerio sibi
idcm ipsc suis dicturus est in tine: Quod unicxmi- credilo attcndebat,ut suis omnibus profectus esset
nimis mcis fccistis, mihi fccislis (Matth. xxv, 40). Sic manifestus, omnibusque prodessct se audientibus.
. igitur in paupcrum susceptionc (".hrislo suo Ia3taba- Doctrinam quani secundumsibiconccssamgratiam
'
tur mansorc sed ad opus cxcrconda: miscricordiic
; fucrat assecutus, ut ad usuram commodarct pluri-
illa quamvis impellorctui' boalitudinc quaj inter bus, ne dc talento sibicredito,torpentc damnaretur
ca;teras in Evangolio Domini donunliatur voce : cum servo, dc diversis ad so parlibus clericos con-
Beati missricordes, quoniam ipsc miserieordiam con- vocabat : ct quos dociles cernebat.eos gratislibcn-
'
scqucntur {Matth. v, 7), ordinal.-c tamcn charitatis terque doccbat. Hoc autcm studcbat cupiens facerc
qua stringcbalur vinculo,non ad luxuriam.scd nc- proptcr illud Daniolis prophol;c Qui docti fucrint :

ccssilatom,prout cuique opus crat,singulis petcnti- futijchunt sicut sidcndor lirmamcnti, ct qui ad ju.tii-

bus subvenicbat. p. tiam crudiunt mullos, quasi slcllx in pcrpctuas a-ter-

'
-X. In puhlica ncccssitate secedit in S. Michaelis niUilcs [Diin. xii, 3). Et hoc ideo, ut r.on solus, sed
pauperum usus.
'oraiorium. Solidos seplem repcrit in suis ipsc curn auditoribus inseri sidereis dignus
r — Quodamigiturtcmporecum rerum victualiumfer- inveniretur splendoribus.
'

tilitasmoresolitononprovoniret.totamqueregioncm XII. Vcsontioncnscm arcliicpiscopalum rccusat.Ctu-

aMmenloruniindigontiafamos acerba coaslringeret,
ad virum Dci plus solito vcnire ca'pit pauperum
muItitudo.Quorumimportunaprecatiodumquolidic
luiscrabilitcr insisterct ut su.-c inopi.-c viriDeipietas
subvenirct,charitatis pcrfossus cuspidc,nimiacccpit
cogitationc .•cstuaro. Larga cnim habcndi copia
niagna pcnu jam dofcccrat in similia dispcrlita ope-
ra.Hinc eos qui tuendicura sibi domestica fuerant
niiicifit monarhus. —
Vir igitur Doi cum talibus et
hujuscemodi polleret moribus.ejusquc nomen fama
celebri divulgaretur,Vesonlicnsi archicpiscopo viam
universa; carnis ingrcsso,tam ipsiusterrK principis,
quam lotius clcriconscnsuct populi.adejusculmen
in suscipicndumpontiilcatusbeatusimpellabaturMaio-
lus.Sod ojus animus robore licct firmatus auctori-
tatis, ac ercclus foret culraine virtutis, sub hujus
 :

1M S. MAIOLI ABBATIS CLUSIAC. 7 32

tamen specie ne raundi lucrum cogereturcxpetore, A intellexit, bibliothecc preeliciens, apocrisiariatus

et ad mundi gloriam quam mente spreverat, per officium eidem injuxit. Quod ministerium tanta
srccularc negotium delcctabilitcr tcndere,grave pon- auctoritate tantaque adimplevit sollicitudine, ut
du3 procellosi culminispercustodiamrefugithumi- omnibus secum conservantibus exemplo fucrit et
litatis, Creatoris omnium sequens exemplum, qiii terrori.Legerat isdem vir Domini libros o!im anti-
cum ante saicularegnarctinccelisregnumperoipere quorum philo.^^ophorum, Virgiliique mcndacia^qurc
vitavit in terris scriptum quippc cst
: Jcius cum : nolebat nec ipsejam audire, nec alios legerc. Suffi-
cognovisset quia venluri esscnt ut raperent ewn, et ciunt, inquicns, divini poeta; vobis, nec ogetis lu-
facercnt sibi regem, ascendit iterum in montem solus xuriosa Virgilii vos pollui facundia. Regulari qui-
orare {Joan. vi, 15). Quocirea beatus Maiolus a^terni dom conlentus conversationp,sic studebat parcimo-
Regis magisterio edoctus, qui oblatam gloriam cul- niff!, ut difTerrc nullatenus videretur a societate
minis fugit, et postea sponte venit ad patibulum communis vita'; quorum vitia dum conspiceret re-
crucis,quatenus ejus membrumfieret,omnemspcm prehendenda, hoc exquisito quod unicuique com-
suam In eo collocavit;hoc studuit opere adimplere petebat vitio priusin unoquoquclaudandacanebat
quod ille prscepit sermone. Hoc enim prfficeptum dehinc velut ignarus reprchendenda carpebat.Cun-
cst in Evangelio : Qui iiult post me venire, abneget r. clos tamen sa^pius admonebatut tales seDeoexhi-
semetipsum, et tollat cruccm suam, ct sequatur me berint interius,quales humana opinioprorcligionis
(Lur. IX, 23).Ila virDei per coclestis studii discipU- habitu ferebat exterius.Ovirum cui sempersumma
nam mundi labilem contempsit gloriam,etsupcrn.T dcbentur, qui amore vita; a;tcrna3 voluntariam
vita; tactus dulccdino.qua; a mundi amatoribus con- amplexus pauperiem, totum Christo dedit quod in
cupiscuntur,omnia a se funditus temperavit absci- ara cordis invenit, nihil suis meritis tribuens !

dcre.Igitur ccenobium in collis valle quaj Cluniaea XV. Romam mi-^sus. Socium oleo sancto sanitali
dicitur,cui vir vita; venerabilisHeymardus pra?erat, restituit. —
Quodam tempore pro monasterii utili-
pro morum honestate et virlutum sludiis appetiit, tate beatum Maiolumcum altero fratre Romam di-
ibique seoundum beatiBenedicti rcgulamabeodem rigi contigit ab abbate. Qui expleta legatione dum
virojam prafato conversationis habitum petens, ut redirent, ut Yporediem {Yur^e) ad hospitium vene- 1

susciporetur rogavit. runt, frator qui cum comitabatur, nomine Heldri-

XIII. Obedienlix deditus. Spretis itaque omni- — cus i2), febrium correptus langore, fatigari cojpit
bus terrena^ possessionisstipendiis ob spemfuturc aori ardore.Verumtamen ajgritudine ingravescente,
repromissionis, habitum sancta; conversationis cum toto jam pateretur corpore.de vitadespcratus,
sumpsit, sicque deinceps alieno vixit imperio, ut circa mortem tenebatur soUicitus. Vir autcm Dei
in nullo deviareta sanctce conversationisproposito. C qui nihilominus quam qui patiebatur de fraterno
Hic cnim procul a se remotia hebetudine et mur- cruciatu tristabatur, deplicato tunc afficiebatur
muro.singularis pra» c.Tleris obedienti» prffiemine- infortunio ;
quia hinc eum fratris mocstificavorat
bat virtute,implens illud in fratribusquod prscipit i-BgritudOjindo paterna qua; incocpto pendebatlega-
beatus Benodictus [Reg. S. Lened. c. 71): Obedien- tio. Sed quid agcret nescius, divinam clementiam
tia bonum non solum abbati eshibcnduni est, scd exorare cccpit attentius.Tribus tandem dicbusper-
etiam sibi invicem obediant fratres.De abbatevero actis,post matutinaslaudes cumse sopori dedisset,
apostolico instrucbatur excmplo. Obedite, inquit, quidam vir canitie reverendus ei visus est diccns :

prxpositis vestris [llebr. xni, 17). Enimvero beati Quid ignavo mcorore deprimeris ? quid a mcmoria
Benedicti cujus subjacobat discipulatui imitator excidit quod frater meus Jacobus de infirmantibus
existens, induta parvuli humilitate,stulto philoso- prff;cepit : Tristalur aliquis vestrum, orct aequo ani-
phorum neglecto dogmate.sapientem Dei stultitiam mo, ct psallat. Infirmutur quis in nobis, inducat pre-
csl adorsus,juxta quod praacipit Apostolus : Siquis sbytcros Ecclesix, et orent supcr eum, ungentcs cum
vult inlcr vos sapicns csse in hoc sxculo, stultus fiat, olco innomine Domini; et oratio fidei salvahit infir-
ut sit sapicns [l Cor. iii,18). Undo qui prius doctor mum, et attcvabit cum Dominus (Jac. v, 41), Hac vi-
grammaticorum, discipulus post Cffipit cssc simpli- j) sione aliquantulum sublevatus animo, statim ut
cium virorum. surrexit csomno, cclcri actione duxit adelTcctuni,
XIV. Bibliothecarius et Apocrisiarius. Auctores quod apostolica fuerat revelationc compcrtum.Ilcs
profanos rejtcit. Monita dat optima. — Haud secus mira et vehcmenter stupenda eadem quippe dic !

enim syllogismorumargumentoria
ac philosophiad quasanctificationisoleoquipatiebaturcsldolibutus,
se conferunt mentis instantia: ita so conlulit ad ea ita sanitati pristina; restitutus convaluit,ac si iiul-

dicenda quK quotidianum per usum in monastcrio lam molestiam corporis pertulisset. Altera dic Do-
sunt explcnda. Quibus omnibus solerti sibi cura mini gratulanles virtute, conali sunt inter cocptum
cognitis et cxperimento memoria; commissis, vi- perducere ad cffectum quoniam quidem beati Ja-
;

deri jam coepit doclior cunctis. Hunc ergo ut in cobi voce sanari testabatur infirmus fidei oratione,
monachico ordine ita prudentem jam dictus Pater ideo luce clarius patct beatum virum hoc suisobti-

(2'i Fuerat is apud OttonomMagnum inaulaprw- monachus tum abbas Autissidorcnsis. supra in

cipuus, ut legitur infra in lib. ii, cap. 22, postca clegio num. 6.
753 VITA. LIB. II. 7oi

nuisso procibus, quod isto lnrn cita; sanitati cst red- A bobat. Christi quin eliam indutus tunica, cujus bc-
Hoc planc miniculum IViitribus tidcii relatinne
ditU!<. quebaturv08tigia,miraqucornatuspaticntia,mi'liora
cuni fuissct agnitum, deincops in ningna vcncra- sccundum Apo.stolum scctari scmper studobat cha-
tiono lialioro oa?peruiit licatuin Mai<piuni,(|ucm jam rismuta. Idooquo vitia avorsaiido, de virtuto in vir-

ita ni'i) pruximum novorant efroclum persignavir- lutom proticiendo, per obfdienlin.' quadruvium ad
luluni. humililatis ufquo supremuui conrcondit fastigium.
X\'l. Ilumilior iiide fiiclus. — Scd vir lioalus, glo- Sod (|uia obodientiam ncmo valot bene impcrare
ria laudis iibjocta, plusdospici quani venerari in hac subjoctis, nisi banc ipse didiccrit priua oxhibere
cupicns vita, quo fratrum dovotione atlcntius hono- prxlatis idoo liunc longo temporc Dei dispensatio
;

rabatur, oo magis omni so vililalo ot cxlremitato slatuil subosse, ut sub allorius magistoriodisccrct,
dipnalialur. Omnium llci^t rharitato diligerctur, quomoJo sino erroro aliis postca pra;esso possct.
mundiliam lamon cordis ne jactanlia ftodaret, a Atego hic ab ofQoralionis opere paululum rospirabo,
ncmincselaudarivolebat.Et idco hiiminibus fugions ut debitum finem hic libcr accipiat, indignaquan-
essc in pretio, uuase conscientia charum Doocshi- quam cogi brevitate queratur.

LIBER SECU^'DUS
I. Abbas desigiiatur, sed Sisentiri rccusal. — Cor- oflicium divinuuj
JJ tibi non docrit auiilium.Tunc

nensintereavirDominiHeymardushoatum Maiolum bellum quem forte nianu gestabat prajtendens Hunc, :

Tirtutum ponnis ad alta subvebi, torrona cuncta inquit, tu comitem habeto, ojusque testimonio qua;
despicoro, niundi gloriam doclinare, verbis pluoro, agonda sunt agito. Hmc autem qui fabatur,noo alius
miraculis obscuraro, ac toto conamino do virtute in sibi quam B. Boncdictus vidobatur. Itaquo hac vi-
virlutem volle proticere : at contra so infirmum,lu- siono aliquanlulum recroatus, litubare nequivit se
mino privatum, senio fossum,atqueomoritn> mililifE ad hoc opus divina cogi dispensalione. Jactans ergo
jam voteranum, convocatis in unum fralribus, his in Domino curam suam, totumque suum posse in
eosrompellaro ccepit afTatibus: Me privatum lumine ejus ponens velle facto mane in convontu fratrum,
;

vobis utiliter prfcesse docornitis minime posse.Ideo- corporo in torram prostrato, tam abbati, quam
quo talom ox vobis ipsis eligite, qui tutor ot custos omnibus fratribus satisfecit in capitulo, arguenssc
sit vobis in Dci famulaminc. lilis autom h.TBsitanti- culps, talique eos convenicns sermocinalione. «
bus, ot nihil ad ha^c rcspondcntibus, quud mens Patres, o Iratres, hoc conlumacias deputare nolite,
concoporat divina inspiratione, allogavit sermone, quod obstinato animo vestrae jussioni distuli obe-
beatum Maiolum uLeligeront adhortans.solum hunc dire. Animarum onim regiminis dum vim et magni-
esseadidofiicium idoncum affirmans. Unusomnium tudinom mente pertracto, mea; imbecilitatis con-
consensus, noc dispar fuit alloctus. Cerncre erat scius, ad hoc suscipiondum minimo me fore ido-
oninos in consona vota ruentes. Xamque agmina neum sentio ; ot ideo fuil obodientia; dilatio, quia
monachorum et clericorum nobilibus viris conserta tanti ponderis sub mole ruinam porpeti Ibrniido.
ruunt, plobs rustica plebi concinit urbana;, par est Nomo enim altor alleri sic ost notus ut sibi.Undesi
scnlentia cunctis, vox eadem, studiisquo ardent mo ut ego noscerotis, ad id officium nullatenus co-
c immunibus oninos Maiolo tiitulum docernerc pas- gerotis. Sed quia vestra urget jussio, cui contradi-
tori.^. Hunc darum moritis.hunc nobilitate legen- core non audeo : nunc in eo qui lenire aspera,rele-
duni,dogmatepra?eipuum,generosopectoreprimum, vare valet gravia, suporare valet adversa omni spe ;

principibus notum et nonnulla parte vcrondum.Sed
nsscnsum ut prajberct cum nullis flecteretur preci-
bus, abbas bono usus consilio, quod sibi donegabat
possibile, oi qui omnia potest studuit commiltere.
Quocirca post singularum dotorminationem hora-
rum, super hac potitione prostratis in tcrram fra-
posita, vestra mutor ab immutata sentcntia. » Hoc
fratres auditoomncs gratulabantur Deo, cujus hcni-
gnissima miseratione exaudiri mcruerunt in sua
petitioco. Tunc domnus abba multitudinom convo-
cans nobilium, pontificum et abbatum,adbibuit con-
silium.inquorum pr.-esentiahsc prorupitin verba :

tribus, octogesimus sextus decantabatur psalmus. Vestram minime latet industriam.quia ad pra;Ia-
Hocquo dum fieret por triduum,talo Doi pietatis in- D tos respicit, quidquid a subditis delinquitur. Qua-
tulit indicium. propter exomplum pravco vita!,et negligentiam sub-
II. B. Ucncdicti monitii tandcm acquicscit. — Vir ditorum ignis gehenna; inoxhaustus vindicat.Idcirco
aamquo Doi nimia soUicitus cura, cum soquentem ego Heymardus, sancli Petri Cluniacensis ccenobii
Qoctem fere jam mediam dusisset insomnem, abba indignus, pra;sentibus atque futuris omnibus
longa tamen eogitatione fessus, cum sopor gonoratim notum esse volo, quia hsec et husce-
ita irrueret, adhuc quasi vigilantom so pu-
ut modi monte portractans, Ktate defatigatus, officiis
laret, quidam religionis habitu comptus, venu- etiam corporis imminutusdum minus me pastorali
ita facie decorus, visus est sibi astare et dicorc : cur.-B idoneuni persentisco, beati Benedicti capilula-
Securus csto, no titubes in suscipien-
frator; tim dc constituendo abbate soUicitudine prsemoni-
io regiminis honorcm, quia ad hoc peragendum tus, cum omnibus fratribus meis filiis et conserw*.
253 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 756

quidem Pctri pridcm clectum fratrem ac filium

beati
Maiolum rcelcgimus, el abbatem esso decernimus,
ne insolontia nostrac infirmitalis ordo detcroscat,
ct repulsam in aliquo patiatur, Deopropitio sempcr
ad meliora proveliendus. Nam sicut quis ad rcginicn
incautus aspirat, ila si quis dignus rcfugit mcrito
constringcndus habetur. Et sicut Cluniaconso
nastcrium Deo auctorc a Willclmo ducs fundatum
nominc principis apostolorum sacratum.privilegiis
Romanaj sedis insignitum,regalibus prKceptis con-
firmatum, a revcrcndis quoque abbatibus domnis
Bernone et Odonc ordinatum constat ita cum omni-
bus abbatiis, locis, ct ccllis ubi ubi, eorum vel no-
stro tempore acquisitis,proBdictofratriordinandum
tradimus, atque tam ad ordinem servandam secun-
dum bcatum Uencdictumetinstilutapatrum nostro-
rum, quam ad res disponondassubomniintcgritate,
propitia divinitate,vinculis obedienlia) astringimus,
\ omnia facCus suni, ut omnes lucrifaccrcni [l Cor. ix,
22).Quidquid loqucbatu?, sapientia; gravitate com-
poncbat. Scrmo cjus salcconditus,quo virtutis pon-
dcre brevis et rarus,co prudenti suavitate habebj.-
tur pretiosus. bleo iiuo!iescun(;ue ad u;diIicationei]i
moralcui faciebat sermoncm, ut discrtisssiuius, ita
mo- babebatur gratissimus. Gregem sibi comniiseuiu
provida rcgcus piclate adversus pessimum sanctis
omnibus inimicum, concordi sanctoque certamine
admonebat ccrtarc, ut corum quisque quod posscl,
opcrari bonum non dcsistcrct,ne tuncvcllct quando
; non liccrct, Illis eliam B. Pauli saipius infercbat
monita, qui in sua ait Epistola : Pacctn sequimini
cuin omnibus ct sanclimonium sine qua nemo vidcbit
Deum. Vetus enim proverbium est, parem pari fa-
.. cilc congregari. Idoo pcrpetuus virginitatis custos
nullius turpitudinis ignominia maculari paticbatur
sibi subdilos. Pcccantes vero zelo pii amoris coram

et abbatem unanimiter omncs proclamamus.i>Post omnibus arguebat, ut cccteri timorcm habcrent.Scd

ha;o denique verba, electione conscripta,ct univcr- etverba qua; sub incrcpatione profercbat, quasi sti-
sitatisconsensu roborala, impositaque antiphona muli dura videbantur et aspera, juxta illud Verbd :

ducilur in ccclcsiam, bcnedicitur, el in sua scdc sapientis quasi slimuli cl quasi cldvi in altum dcfi.ii
omnibus gratulanlibus lcvatur. {Eccie. XII, 1 1). Quin etiam paterno more quos aspera
III. Scrijiturx sacrx lectione sc cl alios reijit. — Ut redarguebat invectione, mirum est refcrre, quani
speculi fieri solct inspoctiona, ita seinteriurj divina sancte,quam pio eos postmodum dcmulccbat,proul
considei'abat lectione,ctexhac mentis ornatus com- cuique expedirc videbat, proferens dc thesauro cor-
ponebatur ; dcforniitatis voro si quid deprchcndc- dis sui nova et vctera; alios quidem blandimentis,
justitiffi moderamine corrigehatur. Ideo divi-
batur, onmi-
alios admonitionibus, alios terroribus et ita
norum pra;ceptorum plus dclectabalur clo^juiis, bus omnia factus juxla Apostolum, pra^dicans vcr-
quam dapium ditissimis 1'erculis quia ex his et bum, instans opjiortune, imporlune, arguens,obse-
;

suos morcs componere, et sibi commissos instruc- crans in omni paticntia et doctrina [U Tim. iv, 2).
batur docere et corrigcro.. Cunctis lamcn seipsum C Verum quia charitatc rcplebaturChristi, qui omnes
bene vivendi prKbebat excmplum. Et ideo sicut in homincs vult salvos ficri et ad agnilionem voritatig
ordinc, itaprimus stuilcbat ut esset in opere,juxla pcrveniro, oinnium bonorum ut propriis gratulaba-
illud evangeiista} : Cirpit Jcsus focere et doccre [Act. tur provcctibus, malorum ingeniisccbat iniquilati-
I, 1). Adeo lcctioni scmpcr erat dcditus, ut in iti- bus : miscrorum vcro, haud secus ac si ipsc patc-
nere positus, libcllum sicpius gestaret in manibus. rctur, afficicbatur calamitatibus.
Itaque in equitando reficicbatur animus legendo. \'I. In palatiis quam caule se habct. Multos con-
IV. Profanos ut lcijit. — Philosophos vero sa^cula- vcrtit a swculo. Monaslcria reformat. — Augusloruiu
risquc sapicnti;c libros quando lcgebat,illud sagaci vero acu rogum palatia cum pcr diversas partcs fre-

sectabatur industria, quod ad lcgi.slaturem divina qucntcr adiit, in cis non quae suasunt,sed quai Je-
vox in lcgis sccundatione (((/c.si Dcutcronomio)pra;- su Ghristi quaisivit, ul ex corura scilicet famiiiari
eipit de captiva qui;, sumpto calvitio, unguibus collocutione, subvenirctoppressis suaintorvcntionc,
pra;sectis, pilis abrasis, omnibus purgata sordibus, aut ccrte aliquos ex s;cculari vel cleiicali habitu
ejus a quo capta fuerat transibat in amplcxus.Hac DoolucrifaccrctjUtjuxtaDumini prMceptum prupria
quippc simililudine, qua; in philosophorum libris rclinquercnt, ot sa;cularibus curis scmoti, Dcu iii

roperiebantur utilia,ha;c sua dignabatur memoria : n tranquilHtate sorvire studercnt. Itaque licet sn;pius
qua; vcro superflua, dcamorc scilicet rerux.que sa;- in terrcno conversaretur palatio, animus tamen in
cularium cura, hffic quasi vencnata radobat ct mor- nullo se ncctebatacoolcstis vita; proposito ;
quoniam
tifera, his calvilium induccbat, hajc ungium more humanis coolestia pra;pcnens, idco a coilcsti roge
ferro acutissimo desccabat. Ex lectionis crgo assi- separari non potcrat, cui loia mente adha-robat.
duitatc, Scripturarum informatus auctoritate, ila Dcinde ut obsceni rumoris nulla dc se fabula, sed
in canonicis ac monasticis valobat institutis,ut nulii beno vivendi excmplum cx sua proccdorct conti-
vidcrctur secundus in lcgum decrctis ao philoso- ncntia, in incessu, in omni corporis motu, tali sc
phicis argumentis. pcrornabat babitu, utomnis cjus actlo,oinnis locu-
V. Erya subditos ul so gcrit. — Tum virtutcctsa- tio doctrina apostolorum cssot et institutio.Os cjus
pientia compositus, fandi quoque honestissima co- ita replobatur ex cordis abundantia, ut in cudcin
pia ditatns, ita sc coaptabat aingulis, ut omnibus orc pcne nihil aliud nisi lcx resonaret diviii.'i. Et
esset diligibilis, iinplcns illud Apostoli : Dmnihus quia Scriptura jubct : Qui audit dicat : Vcni {Apoc.
 737 VITA. LIB. II. 758
XMi, 1T\ ideo qiio.sciinquc polerut, a s.rculi nc- A cero. Quocirca discrctionc usus, inter utrumquo
i|uilia siiadonilo subtruhcbul : cl sii-ut cailosto incessit mcdius, ut ncc jaotantia; argui possit pro-
l^or iliii^idoi-iuin tolia ipso viribus ad supernurn tiosis dc vestibus, nec simulat.-c sanclitutis do ni-
rcf^iuini anhelubut, itu sccum pcrgore omnos ho- miuni abjcctis quoque viris quo-
et vilibus. Disortis
niiiies, si liori possot, oxoplabul. Scd nullutcnus dc Scripturis (flcri ut assolct)
tics jiiiigcbutur, ot
esl riauilaUis u dosidcrio, quod in so concoporat aliquid proponebatur, libonlcr audicbal, prudentcr
vciu diicclio. Ille cniin qui churilas cst, qni so li- el vorocundo rospoiidebat, libciilcr ac luudubiliter
monliuiii ouiiiplct voiuntatoin, viri Dfi forvcntcni suscipiebul. Prava vcro si quo; proponebantur, non
a(Tocluiii porduxil ud olfcctum. Ad ojusquippc mo- acriter,sed ingcnuo pudorc confulabalur, non cal-
nita multi qu;e posscdorunt rclinqueiitcs, rcgulari lida arguincnlalione disputautem contra sc supe-
si" disciplinx- subdiderunt,ot bcati Bonedicti sequen- raiido, sed pcr vcnerabilium doetorum exempla
lcs vostigin, somolipsos abncgantcs, vcro rcgi totis bonigne docondu. Tune dicta orthodoxorum trahc-
viribus militaverunt. Partibus narnque ex dlvorsis bat ad mcdium cum evangnlicis el aposlolicis loni-
ad cjus ccenobium multiludo conlhixit innumora- tribus, atque in hunc modum ot eruditissimus decla-
bilis : scd nationibus iicoldiversi, mentc lamcn ita rabatur, et eruditionis jaclantiam fugere vidcbatur.
erant unili, ut illud ad liltcram in cis impletum p IX. Sccessui ct lacrymis deJilus. — In diversorio
videretur, quod de iiiilio nasccntis Ecclesia; in apo- ut itinerc, ubicumquc csset,
per singulos dics,
stolorum .Vctibus legitur : Erat illis cor unum et sccretum sibi adhibebut locum inoiroris amicum,
aninia una (Act. iv, 32). Lu,'tabatur pastor ia sui ul rcmotus ab hominibus Deo jungeretur pro-
grogis uugmento, magisquc gaudobat, quod omnes pius; scd diccrc non possumus, quantis lunc
instubant operi proposito. Verum quia super gre- gemitibus, quantis afficiebatur flctibus. Plerum-
gcin sibi commissum solerti vigilavit cura, divina que terra antc oculos ita lacrymis vidcbatur irri-
promcruit gratia dc fructu laboruin suorum in Iiac gata, ac si foret unda pcrfusa. Si qux levia con-
gaudero vita.Nam rogularis vita; disciplinam, qu;c tingerent, qu.c pro humana fragilitate solcnt cve-
jam peno deciderat pcr vetorum negligcntiam, nire in cogitatione, tali hrec eadem plorabat moe-
piout B. Bencdictus eam composuit, in pristinum rore, ut gravissimorum criminum eum crederet
statuin corrigendo restituit, ac per diversas mundi rcum. Porro quia justus in principio accusator cst
parlcs, porplura inonasteria a rcgulari tramite dc- reum esseclama-
sui, ipse sa;pius se accusabat, se
via, tam per se, quam per suos quos abbates ordi- Job froqunnti memoria replicans
bat, illud beati :

naverat, monastico ordini {3) subdidit. In hoc veio Sunno cognoscit Deus vias meas, et cunctos gressut
gaudcns gratulabatur Deo, quod eorum quos sua meos dinumerat'? {Job xxxi, 4.) In itinere positus,
sub cura cducavcrat, ad monasticum regendum or- C sffipius iter carpcbat ab aliis semotus.Orationi dum
'
dincm fore multos idoneos videbat. insistebat, aut leetioni dum incumbebat, suorum
\"H. Discretionc utilur in ciho. Si quidem, ut —
nuilus eum ;iggredi prajsumebat quia, juxta illud
; discrolissimus p;itor, oinnibus qua; agebal dis- beati Job, Subditis erat trcmerulus, et lux vultus
cretionom pra:lorcbat, et tali discretione com- ejus non cadebat in terram {Job xxix, 24). Omnem
munis vito! utebatur ralione, ut ct abslinentia intentionem suam ideo fore volebat in occulto, ne
supra ca;teros studeret, et ex eadcm tamen absti- qua laudandi daretur occasio exqua mentis subre-
nentia se laudandi materiam nemini prajbcret. Re- pere potuisset elatio. Sed quominus petebat glo-
-gulari oniin pr;ecepto concessis ita utebatur et lici- riam, eo il!uin magis sequebatur, quoniam ut Au-
tis, noii ut voluptas alerctur, sed ul corporis neces- gustinus ait " Melior : est virtus, quoe humano tes-
sitas bicvi sumptu aleretur. Apostoli obtemperans timonio conlenla non est, nisi conscientiae suaj. >>

pra;copto, vino utebatur modico, sic saactis et mo- Vera enim est virtus qua2 ad eum finem tendit, ubi
dcratis jojuniis corpus sempcr attenuabatur, sic est bonum hominis quo melior non est. Et ideo
adulantium lingua vitabatur, sic mente jactantia virtutes habenli magna virtus est contumnere glo
j pellobatur. riam; quia conlemptus ejus in conspectu Dei cst,
VIII. /n mensis etiam divitnm ct in coUotjuiis. Q judicio autem non aperitur humano.
— Nobilium mensis quoties coaclus intererat, sic X. Virtutcs ejus quot et qualcs. Animarum susci-
apposita libabat, ut el supcrstitionem fugeret, ct tatio. — Diversi namque fidelcs viri diversis laudan-
continentiam reservarct; quoniam quidem mensura tur virtutibus; bcatus tamen Maiolus non in una,
. ubiquo esl laudabilis. Rebus enim in omnibus, sed in omnibus est laudiindus. Verum nos eas in eo
! etiam in bonis, est vitium quidquid excesserit mo- laudare debcmus.quas tota novit Ilalia, non ignorat
dum. Ita sibi competens ct moderatus erat habitus, Germania, in quibus tota exsultat Gallia restaura- ;

ut nec nimium speciosus aut nilidus, nec plurimum lioncm scilicot ccenobioruin, pacem Ecclesiis red-
icretur abjectus. Ex his enim sa;pius se solent ditam, reguin et principium concordiam, intemera-
iiuinines vcl insolenter jactare, vel indiscrole abji- tain regula; observantiam, lucrum animarum, quas

(3) Id est rcstituit, sevorioro disciplina inducta. loco patot abbates, non priores fuisse prsepositos
Sic infra eap. 23. B. ApoUinaris cuL'nobium ad B. ca;nobiis Cliiniaco adjunctis, idquc variis exemplis
Benedicti dioitur inslituisse tramilem. Ex hoc vero jam probavimus.
 ;

739 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 760

(ut quondam David)manu fortis a sajvissimis urso- A virtutum dapibus cxplevit, divcrsorium repetens,
rum brachiis abstraxit, et a crucntis lconum fauci- occurrit mendica manus, stipemque petebat, docta
bus casquc Domino ita rcstituit, ut cum
eripuit, et sulficicns alicnavivere quadra. Intcr quos occur-
justo viro dicero possct Conlcrcbam molus inuiui. : rit uuus, qui multos .jam pcr annos lumine fuerat

et de dcnlibus illius aufcrcbam pr;ednm {Job xxix, privalus. dum caiteri corporeum sublovamen, ipse
17). Totios cnim es iniqui, hoc est diaboli, denti- solus pctcbat lumon : apostolorum a principe scili-
bus pra;dam tulit, quolies ex erroris morsu animara cet sibi testabalur revelalum fuisEe, ut si cx unda

praidicando diripuit. A multis quippc dramonia ex-
pulit,quos prrnripicns diabolo,Ghrisli servitio sub-
jugavit. Pcrpluribus quoque vcneno scrpentis tunii-
dis per anlidotum subvenit sua3 exhortationis. In-
firmos in bono opere per manus impositionem per-
pluros sanavit, dum suas operationis exemplo illo-
rum vitam roboravit. Legunlur plurimi mirse san-
ctitatis viri, qui suis obtinuerunt precibus ut ad
corpora hi qui olim supplieiis dcputati erant infcr-
'' 1- -•
nalibus rcdirent - ,
.
V __•
qua vir Dci manus ablucret, oculos lavarcf, expul-
sis tcnebrisoculorum lumcn ipse rccuporarct.Cum-
quo ab oodem aspcra fuisset incrcpatione rcpulsus,
expetere id tamcn non destitit a sibi famulantibus.
Hoc idem compcrto eis interdixit sub interminatione
hoc facere cavcront temoraria praesumptione; scd
lumine qui carebat eadcm quin peterct quiescere
ncsciebat Denique sua Sc-epius frustratus petitione,
t. cum quod quaerebat in civitatonon possetimpetrarc,
•!_ ._•

:
_,
hoo est mirabile,
-
cum ani-
scd1 si
.
. .

,
virum Dei suffi cgressionis in itinore sua tentabat
ma per dissolutionem ad hanc vitam resuscitatur improbitate lacossire, illi per omnia similis in pc-
corruplibilem, illud est mirabilius et gloriosius, tendo, de quo Dominus ait in Evangelio El illc si :

cum ad suum revocatur auctorcm, ejusque a quo perscvcraverit puhans, dico vobis, etsi non dabit illi

alienabatur pervcrse agcndo, ita postea ut unus surycns, eo quod amicus ejus sit, propter improbita-
cum ao sit spiritus, adhoerst bcno vivendo. Multos tcm lamen cjus surgrt cl dahit illt quotqaot habcl nc-
enim mortuos mcnte, boatus rosuscilavit Muiolus ccssarios. In locum, qui Mons gaudii vocatur, quod
ad gaudia a;ternje vita;, ct submersos in fluctibus hinc Christi matri ecclesiffi spectat, tunc virum Dci
magni maris retibus suao praidicationis ad littus prscessit ejus operiens adventum, el equum vcnicn-
traxit firmi-e soliditatis. Mortuorum ergo susoitato- tis per frenum arripions tonuit, atque cum .jura-
ribus nullatenus inforior beatus doccrnitur Maiolus mento dixit Hunc cquum non dimittam, etiamsi
:

scd sagaci mcnte si quis vult indagare,quis unquam vapulavcro, nisi prius quod doprecor impctravoro.
valet cnarrarc quot in tcnebris et umbramortis sc- Aquam quoque, ne exinde aliqua cxcusandi subri-
dentibus viam rcctam ostcndit, et ad civitatem ha- peretur occasio, sccum ille deferebat in vasculo sibi
bitationis, coelestem scilicet Jcrusalem, ut ircnt, pendenfe a colIo.Tunc vir Dei in multa sollicitudine
edocuit ; qui in bono claudicabant operc, illos sa- constitutus, tandem flectitur ad misericordiam pe-
lutare iter docuit currcre. Vcrum sunt nonnulli qui tentis pictate compassus. Descendens itaquo, aquam
cos tantum ciTerunt, quos signa fccisse visibilia morc ccclesiastico exorcisavit, ac ipsi salulare si-
audiunt; operatorcs vcro invisibilium quaj pcrpcn- gnum Dominicas crucis infudit, et super ca?ci oculos
dere nesciunt, minoris fore meriti contendunt. eadem dc aqua salutare signum imposuit, de sua
Quocirca extcriora pcrpetranda beatum Maiolum pra^sumcns, nec tamcn in fidc ha^sitans,
nihil virlute
ut computem fuisso monstremus, pauca de multis dum cum, nomcn supcr aquam vocavit, ct ex
cujus
qua; mirabililcr gossit dicomus. hac salutarc lignum lavit, kimon posse CoPCO red-
XI. D. Mariam Anicii adit. — Quodam tomporc ut dere nullatcnus dubitavit.Ei quia hoc fidelitor cre-
supplici devotione misericordia; deposcerot malrcm, didit, elTcctu suas fidci minime caruit. Nam flcxis

Dei scilicet Genitricem, aggredi studuit Vallavo- dchinc in terram genibus cum his qui sccum tuiic

rum civitatem. Tota tunc civitas tripudiat, cjus adcrant fratribus Matrem misericordiffi fusis cu^pit
visionc uterque sexus indiscrcta ,-ctas gaudcbat. lacrymis postuIaro.Mira res! illequi privatus fucrat
Omnes petunt benedictionom, audirc cxoptant ejus lumino, antequam vir Dci surgerel ab oratione, tc-
sanctam sermocinationcm, occurrunt proceres, pro nebris cvacuatis lumcn (4) recepit vcritalis; quique
perat promiscua plcbs, tum sacor ecclesiffi donso j) gressum flgere solebat dirigente altero, Istus rediit
ruit agm.ine clerus. Laudibus hi plaudunt, pcrsul- ad sua nullo ductus auxilio.Cujus vocem a clamorc
tant plausibus illi, et communo decus parili pic- vir Domini compescens, hoc in mandatis dedit :

tate salutant. Exin multiflua comitanto turba itcr Vadc, inquit, in pacc domum tuam,et narra quanta
dirigit ad sanctam ecclesiam, stcrnitur, et Ghri- virtus B. Maria; virginis. Hoc miraculum
tibi fccerit
stum solito prostratus adorat, rigat lacrymis so- non aliunde commendatum, verum ex eorum qui
lum, vocat planctibus Christum, cui lacryma; feccre inlcrfucrunt sincera rclatione insertum est.
viam supcr astra volanli. XIII. Item alius. —
Aliud quoque haud dissimule
XII. Ctcus illuminatus. — Postquam itaquc spiri- virtutis iudicium per eumdcm novimus opcratum
tali suavitate in Christo dcbriatus jucundissimis se opificcm omnium Dominum. In Viennensi pago,qua-
ait contigisse anuo 950; at serius accidit. Lcgc
(4) S. Maioli festum ojus miraculi causa in Ecclo- do-
sia Anicicnsi celebrari solitura tradit Odo Gisscius nationom a canonico Aniciensi Maiolo factam in
in historia Deipara; Podicnsis, ubi hoc miraculum clogio num. 29.
m VITA. — LID. II. 7C2
ilani iri villa.quiilani rusticus fillum qiif^m huhchtit A, indesircntercruciabiitur doloribus. Qui viri Dri ud-
luniino privatum flcb.-il. Ad camciem 'quia suijuris vcnlum populi nimoro ut comporil,ut ad so visi-
enil) (lomniis paler Maiolus cum suis ail hi")S[iiliiim landum pergeret iirecibus oblinuit. Qui morbi) in-
vcnirat. Rusticuscrgo sumiila fulucia huiun filium gravoscoiile jani despcralus dc vila sua, oi sluduit
posscciinsciini.si aqua qua vir Domini manusnbluo- conntori delicla, in mullis so confitons oITcndisso,
rut cjusaL!ucn;nturocuii,quia virum Dci supcr hoc maxime in ulaliono, ct quod boni tgcrat, pcr ina-
convcnire timuit,hoc ah cjus ministroclam petcre nem gloriam so pcrdidisso timcbnt. Dum ha;c ct alia
stuilutt. .\rcepla crj^o latcnler aqua, mox, ut fllii eid<imconfilereturniaxiiTincumm(i'rore,uliimmonso
ocnlos aliltiit.himen quod nniisorat rccipcro mernit. quo tor(]uobatur dolorc uliquanliiluin publevari se
Hor vir I)ei, ut rnntporit, quia humanip lauiJis glo- sensit boati viri visitatione, ct idoo per ojiis mori-
riam fuj^iebat.aquam dcinreps, qua manus abluerat, tum se sanitati credidit roddondum. Et quoniam
antose spargerc facicbat; scd ox hac furtum swpius paschalis diesjam nppropinquavcrat, ct dics qua
factum laudabilo multos longa dcbilitatis infirmitatc sanclum chrisma conficitur jam imminebat, cum
la;tos optata rcddidit sospitate. ad altare non posset nccedere, et debitum obsc-
XIV. FebriciLin.t sanatii.i. — Quodam vcro temporo quium persolvere, ideo Dei famuli cloniontiam ob-
euin iter agoret,rrater qui secum comitabatur, im- n nixius c(rpit doposcere, quatenus sibi virtutis ab
nionsis coepit agilari febribus.qui ita nimio irrigue- omnipolonto Deo sua ipsius doposccrct dcprecatio,
rat algore, ac si funditur vitali careret calore; fra- quantuin ea dio sufficpret, qun inore ecclesinstico
tres qui aderanl suis eum veslimentis lcgebant; sanctumchrismaconficeret.Sed totusqui possideba-
ipso tamon calerc nnllo niodo valcbat.Tunc vir Dei tur apiotato, qiiod juste polebatur, ncscivit negare.
sua se tunii-a exuit, qua eiim inducns sic coUocari Mox oratorium petiit, sesoque cum lacryniis in ora-
prn?cepit ; ipso voro ad
solifum orationis accossit tionem dedit, pt oratione in brevi complota exiit.
coufugium. Sod quid Chrislus non opcrctur in san- Antistitcmtrgritudodeserereca?pit,pr!Dr«tanimirum
ctis"? Extomplo cnim sancti viri tunica fi'igoretrici die.pro qua potcbatur, se Imtatus est tantam vir-
corpus ut obtexit,illico per ojus qui patiebalur tulissumpsisse constnntiam, ut ,i-griludtnis in se
mcmbra placidus se sopor infujiit; ot sudoris inun- nullnm sentiref molestiam.Gaudere donique ccppit,
datio totum corpus quod nimio prius inhorruerat quod Maioli precibus ex infirmitate convnluit; scd
algoro,resumpto,opcruit optato calore. Post modt- cx hoc plus, quod pra^scripto vitio (sicut ipsc fate-
cum intcrvallum ut surrexit a somno, ita pristina batur) magna ex parte caruit. Indo datur intelligi
usus est sospitato.ac si nulla prius opprimcretur non tam pro corporis sospitafc, quam pro sa-
infirmitalo.Ex quare potcst animadverti.ejusani na lutc animffi bealum virum libentius Dominum ex-
quid virtutis tntns, quidve haberet meriti, cujus C ornsse.
vcstis extorius sanitatam restituit infirmanti. XVII. (Economi punita tenacitas. — Romae quon-
XV. Maioli devotio Romano.
in Ulud
itinere — dam dum moraretur, ad B. Pauli limen, placuit ut
vero quis cxplicct digne, quoties ad apostolorum orationis causa proficisceretur. Ad egrcgii doctoris
limina iter dirigeret, qua devotione ilhid itorexple a;dem ut vcnit, ante sepulcrum seso cum iacrj-mis
bat? Cuncta sanctorum loca,sancto itinori conticua in orntione solotenus stravit.Surgens vero ab ora-
spiritalivisilabatstudio; ibiquefundcnslacrymarum tiono, ejusdem loci monachos fraterno visitavit
flumina,sibi eos quo succurrerent orationis depo- amore quibusverbum dum facerel,et oorum mores
:

sccbat instantia. Paupcrum quos in via reperiebat ut pius pater instrueret, suis quo subvcniret neces-
ncminemsineconsolationc transire sinebat; fidelem sitatibus, agere ipsi coeperunt cum precibus. Tum
per ministrum cui ha>c cura coramissa fucrat, sin- ille, ut scmper misericordia; visceribus affluebat,
gulis subvcniebat, et quidquid in eos contulerat, in dispensatori prffcepif^ut eis argenti libram tribue-
Christum se contulissc gaudebat. .A.postolorum ad ret. Sed dispensalor, p*rvam quanfifatem quia fore
sepulcra cum pervenirct,dici non potestquot lacrj- sciebat in sumptibus, mcdiefnfem tantum libra; con-
marum,quantumvegemituum,quidibidoloriseffun- cessit, ut providus. Mos
vero ut ad B. Petri basili-
deret; corporis ejus ut hic esset dissolutio,illic vili j) cam repedavif,vir quidam adfuit,qui ei decem soli-
quo tegeretur mausoleo omni exposcens desiderio. dos oblulit. At ille suscipiens hfec : Haec oape, mi-
Rom,-B dum aderat.cordis in latitia plus solito ex- nistro dixit,
sultabat, et nimio
gaudio (sicut ipse f^tebatur)
prse ac te succumbcre noxae
sibi saipius gloriosos
principes quasi praesenti cernere Disce, quod in fratribus fraudem meditatus egenis,
Intuitu videbatur, hac de ro festiva sibi et celebor- Malueris esse tenax, nara si quod tradcre jussi
rima dies ducebatur accossionis oxpors vero gaudii ; Cessisses, solito, Christo Iribuente, refusos
ot plena mnproris dcputabalur recessionis. Viginfi capores hodiorno fenore soldos.
XVI. .Irpertus Curiensis eiilsiopiif pncfia confes- Invadil formido hominem secrota reatus
tione a morho recreatus. —
.\liquando vcro iter illud Maiolo patuisse sui, non sane putato.
cum .igeret.et Coriam (Coire) por Pcnninas Alpos Hoc mirum,bone ^ir.tanto quod clausa propheta;
transiret.pr.-cdicta; civitatis episcopus, virtulevcne- Cordis hianl plenus qui sancti numino flalus.
:

rabilis Arpertus gravi peste pcrcussus, acerrimis Jam Deus cst, jam divinos sortifur honores.
763 S. MAIOLI ABBATIS CLL"N:AC. TC4

XVIII. Ntulus vcstitiis. — AUo quoque temporc cum A alterno fidei bono salvabuntur, multo magis hi in

iter carpcrct, pauper in itioerc est repertus pedc Christo copulali, qui sunt per fidcm jusliliam opc-
nudus, cucullo vacuus. Puper qucm misericordia rati, ipsius testimonio repromissiones quas ropro-

vir Dei motus cum induit vssie qua tegebatur e^n- misit qui non mentitur Deus,sunt sincdubio adcpli.
tus. .Ad hospiliuni quo tendebat ut venit, ejusdem Ambo enim Evangelii auditores, et quia auditorcs,
compofilioniselsiniilitudinissibi melioremejnsdcm ideo operalores,quoniam quidem ex Evangelio didi-

civitatis episcopus obtulit.Hanc vir beatissimus ut cerant: Qui recipitjuslum in nomine jusli,mcrcedcm
sumpsit, suos uffari laliter ca"pit : « Il!i hessilare justi accipiet(MaUh. x, il) ideo quos in Dei fumu-
;

noslra non debemus impendere,qui abundantius iamine cernebant devotiores,cos sibi habebant cha-
tam cito nuac tribuimus valet restiluere. riores. Sed illi prs caiteris diligebanlur, qui falsa

XIX. Ottonis Au'-iusti opinio de Maiolo et da mona- abrenuntiantes gaudia, boati Benedicti sectabanlur
chis. Ottonis elogium et \dalaidis. IIujus igiiur — vcstigia devotione promplissima.
sanctitatis opinio, mira pcreumdem patrante omni- XXI. Maiolus per Helirioum ulrique charus. Mo-
potente Deo,cum apud hominum notitiam magis ac nafteriis reformandis prxpositus. — Itaque (ut pra;-
magis innotesceret ejusque nominis famalonge la- libatum est) B. Maioli fama plurimorum relalione
teque se spargeret, Magnus Otto qui tunc temporis T. comperta,haud secus ac pcrfrui vita,ejus potiri de-
strenuo rempublicam gubcrnabat, tanti viri pluri- lectabantur notitia, quorum adimplere non distulit
morum rclatione comperta,ejus pra;sentiam arden- desiderium, qui fide pulsantibus beata; vita; pandit
tius cupiebat. Hic enim vir licet imperiali potireiur ingressum. Enimvero Heldricus, cujus supra (/ifc. i,
fastigio, magna tamen erat illi circa monasteria c. 15)meminimusin laicali potentia praecipuus^qui
devotio; quia nequaquam se feliciter imperium spc- quondam in Italia inter csteros Palatinos exstiiit
rabat tenere, nisi summo Regi studeret non displi- honorabiliSjUxori cum magna rerum teniporalium
cere. Et ideo saepius ingemiscebat, dum qui per copia abrenuntians, deposito cingulo. Cluniaco se
religionis habilum se Deo devoverant, SKCulari in- conferens, B. Benedicti se subdidit proposito. Hujus
tcnlos negotio ire per ahrupta cernebat. Nam regi- quippc familiaritas gignere diffamatur causam qua
minis ad cuUum ita videbatur idoneus, quatenus Romanus princeps habuit sancli viri notitiam. Pcr
nulli non modo secundus, sed (ut planius dicatur) hunc enim eum sibi accersivit, quem adeo pro sa-
primis ci summis conferendus videretur. Xihil leve lutari dilexit doctrina, ut qus sibi in Italia subde-

moliebatur, quia graviiatis eum modestia comita- bantur et in Germania. ejusdem ordinationis com-
batur;verum quidquid incipiebat, efficacia nullo inittere vellet monasteria. Imperatrix vero, ac si

modo Deo auctore carebat. Huic conjux Adeleidis ancillarum ultima,impenderc cupicbat ei devotionis
inhserobat, quae Deo amabilis et hominibus diligi- ^ obsequia, quoniam beati Maioli per prcces abundan-
copulabaturtoro,ut montem castam
bilis,ita regali tiori se visitari divina; pra;sentiffi sperabat gratia.
omni custodia Regi servaret superno. Pauperibus Cuncti eum venerabantur oplimatcs,cunctique dili-
subveniebat, aigrotos et debiles sinc intermissionc gebant principes. Hunc impcrator habcbat auricula-
fovebat. Gaudebat cum gaudenlibus.flebat cum flen- rium, hunc a secretis fidum internuntium. Si quis
tibus, spcs miserorum, solamen lugentium quo : apud imperatorem aliqnod haberet negotium, me-
regali nobilis slemmate, eo per omnia poUebat no- diatorem beatum quEerebat Maiolum.
bilior sanctitaie. XXI. Per idem tempus beati Apollinaris cccno-
XX. Virtulum in culmine posita, cimi super- bium, quod per viginti quatuor stadiorum spatium
biendi non defuisset materia.ilase humiliiaiii- pro- a Ruvcnnate urbc fertur seposilum, ad B. Bcncdicli
texitcustodia,quatenus nuUius jactanti;Eexemplum instituit suum ordinavit abbatem.
tramitem, ibique
ex sua deprehenderetur contincntia, illud mente Praeterea imperatricisnon contemnendaj pctitionis
pertractans quod Salomonis loquitur sapientia : tunc exoratus instantia, juxta Ticinensem urbem
Uectorcm te constilucruntJ noti extoUi, sed esto in (5) desudare coepitin fabrica. Inte-
sancti Salvatoris
illis qmisi unus ex illis {Eccli. xwii, ij. Si eniin, rim vero jam debitum finem secundus hic liber pos-
juxta Apustolum,vir infidelis per mulierem fidelem, tulat,ut ea quae restant, tertius.signis evidentibus,
etinfldelis mulier per virum fidelem (I Cor. vii, 14) ad finem usque perducat.

LIBER TERTIUS
I. Maiolus Chiniacum revertens, a Saracenis capi- accessit libitum quo fratres pergeret visitalum. Cuii-

tur. — Vir ita([ue Domini (ut supra di.ximus) impcra- clis igitur in via necessariis pra;paralis, laborem
tricis animis salisfaciendo, longo lemporis spatio aggreditur ilineris. Magna tandem cum difficullate
jam cvoluto cum Cluniacensi deesset monasterio, laboriosi ilineris cum jam cacumina Alpina; pra;-
(5; Xalgodus : Ju.rta Ticinum, id esl Papi(tm, in collnpsum pene fueral in ruinam, rcstaurnrit ad
honorc S. Snlcntoris consiru.rit ccclesium, ct mo- unyucm.
nastcrium, quod vulyo Cella Aurea dicitur. et
763 VITA. — Lll!. III. 766
tcrisscnt altiluilinis, nH viilam usquc dcscendunt .V abscisso rupis siib anlro, horrendo claudunt crga-
qii.-B propo Dranci (flniHw) (luvii dccursiim posila, slulii.Sanctus itaquo Doniini ut cos in sui pcrniciem
1'oiis rrsarii i|uon(lani vocilari crat snlita. Nain ri- conspicit dira fromcnles :

viilus (lui (lcscendit o monlibus, cum ficxuosos rc- Rlartyr iit o^incritam cerlaminc sumcre palinam,
volvciiilo pcr t;lol)os iiitor .Mpcs dccurril, sua ilii Utqiio sui piisi-ot pcrfiiiidi fDnlc cruoris
rovolulionc lantuni planilioi porri^il.quantuin pr.c- Optut, ol introiiidii iiiiifiiinlit talia vullu.
diclic villa; orciiparc pnsitio pos.-it. .Mulli cniin ex Qiiol salis ost, supraqiie salis,huc viximus usque.
divnrsis rcgionilius tunc li.Maiolum comitabantiir, Nunc faciem ponetrarc ciipit cum spiiilus ardena,
quia cjus sanclitate sc liberari possc arbitrabantur. Cbristo, tuam tiL'det(|uc via;, laidotque laboris.
:

Ad hunc igitur locum luin sinc discriminc pcrve- Qua breviora patont rrcti compcndia culliH,
nisscnl.ouniiloinquo rivulum transisscnt,raox inter Irojuval, via sit trepidis niniis ardua quanquain,
ipsos artaB vi;e, diflicilcs roilcxus, qui parvo inter- Pro[iere sidorcos dabilur contingore carnpos.
vallo so pradiont dcsceiideiUibus, subito eos invasit Sanguinis effusi si nos vestigia ducant,
pcr(id;e gcntis Sarracenorum cxercitus. Subita ita- Martyrii titulum tensis complcclimur ulnis,
queincursione turbati,ct conantcs plurima frustra, Et spontc cxpetimus pulchram pervulnera mortcm.
omnique spc incliori dcposita, fuga: consulunt, scd n Tu modo nos dignare tuo pro nomine testcs.
ncquiilquam. Vcsana cnim impiorum turba calle Ib-ec dicens, animumquc noci, collumquc parabat
citato hos porscquens, oinnes quos comprchcndcre Carnilici : sat fixa viro sfinlentia mortis
poiuit, in vinculis conjccit. Cumque unus ex illa Intrepido ; soA, Christc, tuis mundissima castris
impiorura turba ab alta rupe unum cx viri Dii Lilia cum rosis pariter candentia vernaiit,
famulis telo appcteret, ut famulus eripcretur, vir Nec tc martyrii constantia sola mcretur,
Dei venionti jaoulo charitativam manum oppo- Noc fuso quisquum tantum sit sanguine martyr.
suit : ia qua quaadiu postea vi.xit, inflicli vul- Sai^pc ctiain niullis peperit pia vita coronam :

ncris cicatrix apparuil. Nihil dc sua mortcvero
formidans, pro reliquis tamen cxKStuans, altius
tunc ingemiscebat, dum his quos impiorum cru-
delitas turbabat, subvcniro nequibat. Evadondi
itaquc cum non dcessct facultas, hunc tamen im-
mobilem mcntis tenebat charitas quia eos pro quo- ;
rum diloctione auimam optabat ponere, etsi non
poterat ab impiorum manibus eripore,magnotamen
doloreconvictusnolehat relinquere..\postoIi interim
revcrsus ad cxcmplura, qui dum pateretur naufia-
gium,srilvavit orationcanimas omnium secum na-
vigantium, cum oos huinano auxilio ab imminente
nequirelliborarcpcriculo, hoc suis apud Deum pro-
meruit precibus, ut ex illa miserabili turba nemo
moreretur intcr hostium tela. Feroccs ilaque bar-
bari peracto scelore ad suas latcbras dum redirent
cuin captivorum multitudine.boatum Maiolum cer-
nunt a longe solum sodcnlem in lapide. Celeres ad
cum lunc pcdites acccsserunt, et sceloratas
in sanctum injecerunt, eumque tenentes.cum cjete-
riscaptivis duxcrunt. Tunc B. Maiolum qui csteris
habcbanlur prajstautiores, honorare, qui vero
viores illudere, Christiansque fidei ca?perunt detra-
here.
Ob Christum prxdicatum religatur.
II. Protinus
ci^o beatns Maiolus belligorator optimus, scutum
fidei arripiens, cuspide verbi Dei perfodiebat ini-
Estque saccrdotum confessio niunda tuorum
Grata tibi, quos justitia; pcrfoclio vcstit.
111. Se libcrandum cadilus intdligit, meritis beatx
}iuria\ — Ergo, ut pra^Iibavimus, vir Domini ferreia
astrictus vinculis, horrondo in antro tcncbrosi car-
ceris pro confltondo noniine divinitatis, sutfragia
est cxperlusdivina; pictatis.Nocto igitur subsccuta,
cum sopori ded issct membra nimio mccrore confecta,
^ talis sibi visio divinitus est ostensa. Apostolicis in-
signitus vcstibus Romanus antistes videbaturastare
circase,cumodorethymiamatisthuribulumdoferens
Hacdenique visione certior rodditus, por apostolo-
rum interventum ab impiorum manibus se inteliexit
liberandum.Ad hoc itaque quod vidit persomnum,
aliud acccssit magis evidens indicium.Prodilectionc
Matris miscricordiai.libellum quem de ejus Assum-
ptione bcatus (6) edidil Hicronymus, sa;pius gestare
sanctis soiebat manibus. Hunc, dum cajtcros sacros
manus codices cum omnibus qua; hic habebat perdidit,Vir-
ginis (ut fatebatur) tuitione sibi salvari meruit.
Qucm sub tegmine dum te sentirct habere,
vestis
lc- quot dies superessent ab hinc ad eamdcm .A.ssum-
ptionem Matris misericordia;, sollicita nisus est
J)
menlc discutere: quinumcro supputati viginliqua-
— tuor sunt inventi. Tunc eam sua interventione hoc
apud suum Filium orat obtinere, ut ipse eripiatur
ab hac captivilate quatenus divina sibi pietas inter
:

micos Christi, Christianaj religionis cultum appro- Christianos concedat cum suis concaplivis tanta; so-
bans, et eum quem Deumcolebant, ncc se a suppli- lemnitatis potiri celebritate. Ilac finita oratione ut
ciolibcrare,necilIosinaliquoposseadjuvare,cerliset ad rupem caput convexit, e vestigio prae mocrore
evidenlissimis agressuscstrationibus demonstrare. sopor irrepsil.Post paululum vero expergefactus, se
Quoauditobarbaroruni jactantia furorc indammata ferreis reperit solutum compedibus. Mane autem
vesano.sanctospedescompodeconstringentesferreo, facto, hoc barbari stupentes miraculo, quod eum

(0) Hunc librllum non Hieronyini, sed tamcn per- scopum et noslros Corbeienses, qui istum libellum
velusti auctoris csso erudili norunt. Qua de le con- Hioronymo adjudicabant, teste Frodoardo in lib.iii
trovcrsia fuit sa;cuIo ix intor Hincmarum archiepi- Historia- cap. 23.
767 S. MAIOLI ABBATIS CLUiNIAC. 768
cernebanl compedc divino solutum numine.ulterius A munere concessura proveniret. Vitae namqui-" hu-
ut vincirctur ausi sunt nullomodo prfflsumcre, sed jus in conversalione, licet humanis cnntraheret
ferocitato paulispcr niiligata, vcnerari deinceps Cffi- ex affcctibus, unde diceret : Dimitta nobis debita
peruiit qucm prius in derisum haljucrunt. noslra (si enitn dixerimus non
quia peccaluin
IV. Cltmiarcnsihus pro sua Uheralione scrihit. hahemus, nos ipsos seducimus) ; ab hoc tamen sa;-
Quosdnm ronvcrlit. Prclium dat harbaris. Tunc — eulo, prout potuit, immaculatum se custodirc stu-
vir Domini, annuenlibus sibi barbaris, per mo- duit.Scd totus qunmhbet videretur mundus, juxta
nachum qui Eecum caplus fuerat, cpistolam manu Dominicam tamen sententiam illud 'aleri cogimur,
propria conscriptam direxit fratribus. Textus autem quod negare non audcmus quia adhuc indigebat
;

epistolED ha;r cnntinebat v Dominis et fratribus

: quo summus sibi Magister pedcs hivai-et, ut in eo
Cluniensibus Maioliis miser ciiptivus et catenatus. illud imploretur quod dicitur : Qui sanctus est, san-
Torrentes Belial circumdcderunt me,pra!occupave- ctifieetur adhuc (Apoc. u, li). Propterea bsBC viro
runt me laquei mortis. Redemptionis pretium, si Dei tribulatio, patientia^ fuit probatio ; quoniam,ut
placet, mittitc pro moet his qui una mecum capti ait Augustinus, nullus hominum tanta ost justitia
tenentur. n H.tc epistola Cluniensi perlecta in ca- pra;ditus, cui non sit necessaria tribulatio tentatio-
pitulo, omnem illam stirpem qua; ejus doctrina et j,
nis, vel ad perficiendam, vel ad conllrmandam, vel
exemplo hactenus Ireta fruotificaverat in Christo, ad probandam virtutem.Sed justo Dei judicio.unde
moestitia extemplo suo confecitauditorio.Exprimerc venerabilem patrem probatio, inde se tribulantes
valet nullus quantus tunc ibi omnium gomitus. justa consecuta est damnatio. Angustos namquc
Ubique inter eos hiclus, una vox omnium plangen- inter Alpes objidentes aditus, insperato insidia-
tium, unua audicbatur clamor lugontium,atque di- bantur apostolorum limina petentibus sed ab :

centium Versa cst in luctum cithara nostra, et

: eisdem dum capitur qui ab Omnipotente quamplu-
gaudium nostrumin mffirorem quiajuxta iilud Je-
;
rimum diligebatur, ejussanctitatis ex meritocomi-
remiae lamentum, Christus Dominus captus est in nus super eos divina se contulit ultio.
peccatis nostris, cui diximus In lumine tuo vivemus
: VI. Pro ulciscenda siquidem injuria viri Dei clade
{Thren. iv, 20). Eccc enim profan.-c gentis irretitus inter eos surgente, paulatim croperunt viribus dcfi-

est laquco, cujus in Deo gloriabamnr dofumento. cere, adeo ut divino se puniri verbere ore proprio
Cujus interca isti arficiebantur dc vinculis, hunc fatei'entur intelligere. Verum nobilissimis viri Dci
Deidignatio magnifieabatmiraculis.Eorumnamquc, magis quotidic dum labora-
ditati 8poliis,magis ac

quos ad Christi cultum viri Dei persuasit disputatio, rent incommodis,ad Fraxinetum per consueta dcvia
postquam Cbristians professioni a ritu se contule- expetore propria aggressi sunt cubilia. Tum vcro a
runtbarbarico, sicut jure jurando protestabatur as- C Christianis itinere eorum explorato, iter securi pcr
sertio, dum quiesccrent immilcs noctiirno tempore Alpes dum more tenerent solito, super se cum im.
milites, et vir Dei debitas Regi regum redderct lau- petu venientium auribus a longe exceperunt soni-
des, multorum secum canentium SKpius audiebant tum,a clamoribus venientium ct clangorc tubarum
voces, quas quidcm quia nemo sibi hominum fami- consonat omne nemus, strepitucoUesque resultant.
liaretuncprKstabat contubernium,ipsi procul dubio Extemplo barbaris gelidus per dura cucurrit ossa
angelorum foro asserebant cum eo psallentium. Ita- tremor. Qui divina perculsi formidinc, nullum sen-
que ut cras statutum, inllniti ponderis pecunia, vel serunt auxilium pra-ter fuga^prajsidium. Ccrtamen
exhisqu;cad usum nccessaria, vel monasterii ha- tunc magnum erat Christianis cum barbaris fugien-
ctenus ad decorem servabantur insignia, sive bono- tibus, et ideo resistcndi mente divinitus absente
rum virorum largitato in unum congesta, ca;teris secedentibus, post principia certabant nuda praitcn-
qui praistantiores vidcbanturfratres,cummultorum dere terga.Fugam tamen dum facerent,multi capti,
thesaurorum eopia, die accurreiunt statuta. Qui perplurcs vero .=unt neci mandati. Hic vero qui
prffidonibu9omniaqua;solerticongesserantindaginc cfTugerunt ad tempus dilatam mortom, cujusdam
pra3buerunt,omnesque prius vinculis qui trudeban- promontorii supcrcilium lutaminis sibi elegcrunt
tur, novissime posthac quem diligebant, ab impio- ri proesidium. Sed decentius occumberent, si hostium
rummanibus traxerunt:factumquc esl supernagra- inter tela ruerent. Illud itaque promontorium ita
tiadisponente,utuniusraptivitale multi donarentur vastis rupibus circumcirca videtur subductum, ut
libertate ; et sicut superni Regis a piissima Matre priEter unam partem lateris devexi, undi(]ue facul-
petiit,ita inter lidei domesticos, ipsius Virginis in- tatcm deneget commcandi. Hanc dcnique parlem
terventu Assumptionis festivitatem celebrare pro- Christianis obsidentibus,cum nuDus adessetcis fu-
meruit. giendi aditus, nulloquo nostrates numere a sui obsi-
V. Maioli palientia hinc prohata. Uarhari jiuniti. dione quivissent avertere, humilem locum cxplo-
— Enimvero quia nihil in terra sinc causa fit, Scri- rant, quoadimase saltibus dcponant. Consequcns
ptura testo,divina! providentia; non abs re credimus enim erat, ut ipsi peterent ima,supcr quos su[)orna
placuisse, quatenus vir sanctitatc pra;cipuus ideo incubuerat ira.
volveretur tot casibus, ut exinde el vir Dei pressura VII. Maiolus recipit sacros codices. — Vcrtitur in-
attritus prolicerct,et mortalibus bencficium divino terea cujlum, et ruit Oceano iiox invulvens umbra
 7f;i) VITA. I.IIl. III. 770
niiignatcrrainqucpolumquc. Conticucrcomnes; scd A upostolico ncc vidcor idoncus forrc qiio possim
:

iuill;i inisiMMS (iiiiu^*, ocius iicrolornrc cupiunt iu'|^o- tantio inagniludinis pondiis, noc dccol qnoinquam
tiiim. Dcniiiiin iiiipoiiiriilo so Sataiia locuiii silii cx- Iiaiic pr.Tsiiinoro sarcinum, cujus non potcst vitarc
pliiratiiiu iiiiiiiinn u(li.TUiit; scd iili ciiiinpntis rupis ruiiiain. Postro.mo ogo ct lloinani, sicut diverlimur
wrlioc in iiniini so prnfuiuluin tota nocto ppiccipitu- rcgionibus,ituiniiiinioconvonimu8moribu3:ot8iipsi
vorunl. Noslriitos autcin, jam dio luccsccnto, ccc- morigerubor, monastica professionc privabor; ideo-
lcstis victnri.v Ktiipoiilcs maptnitudinc, ci graliaa quc aliuin vos acquirito, quia induliitantor polostis
lihuit rofcrro, cujtis Ibrli luiiiiiiio prostiiitum coriic- sciro, me iid culmon apostolicum liac in vita non
baiit aginon liostilo. Qiiosdaiu laiiion ooriini qui do- acocsmriiiu.grcgoiniiuciiiitiicoiiiMiissuni niiiiiiuiiin
iucrsioiii sc subtra.xoiHinl, in rciiiotiori iiuodam dimissuruiii. " lluc, quiiloiu e\ ro liqiiido |)ossuiini.s
monlis latpro nlTcndontos coinprchcnilcrunt. U"' colligcro, huiic Doi funiulum multa; huinilitatis
salutari sc ablui dopoacpntos lavaoro (hos pnim, fuisse, qui rogatus a summo
torrenorum principc,
sicut .'*upcrius dixinius {cap. i), vir Doi do Christo ad culmen apostolicum distulit ascondore.Sed quod
vorbis ndocuit saliitaribus) corpori matiis uniti Kc- ille distulit rogatus, multi longo inferiorcs, quos ncc

clesiai, quanta iiitor barbaro.'» gratia scrvuin suiim littoratoria profossio, iiec honesta' vita; provchebat
omnipotcns illiistravit, soliti craiit rclcrro. Optiina convcrsatio, so, si posscnt, ultro ingercrent, omni
U
tunc spolia eoliigunlur, ajquasquo pcr partos intor 30 dcspeclui multiplicalis precibus subdercnt : pro-
Christicolas distribuuntur. Asl boatum Maioliim, stremo quo sublimarentur culminc,
tantiB dignitatis
corporo licct alisontc, ineritis tamen in fugandis magno promisso inunoro sc damnari sua spontc Si-
hostibua priusontom, ojus dialributionis cuncti iiui moniaca non sperncront pcsto. Ast vir Dei quom
aderant, e.xportcm tbro digninn nullatenus judicnnt iiitorius virtiituni magistra docobat hu:nilitas, in
Hujusnamquoproulciscondainjuria hostes pcssum- cujus spiritu cyangolica regnabat paupertas,quan-
datum iri coslesti testabanlur in victoria.Propterea quam pollerct eximiae convcrsationis praiconio,
sacrod codices, quos barbari rapuorant beato viro, idoo tam sublimari refugit temporali quo
fastigio,
sua pro parte miserunt.Sic Omnipotens,sui famuli sieculari romotus negotio, Omni-
flrniius insistcrot
meritis pra;cipitatis impiis, eliberavit cunctis viain poleiilis obsequio, et loginquu.^ niundo, proximus
Romani itinoris. semper tlcrct Doo.
Vill. Rimanum pontiftcalum recusat. — N'on longo numino plenus,
Secroti cupidus sancto vir
vero post tomporc Romana sede proprio viduata Non magis extornos doctus vitare favoros
pastore, idcm Dci famulus Ottonis sccundi juncta Quamque ministrorum solatia crobra suorum,
eum matris prece, Italiam repotore a partibus cst Voto detulcrat latcbramquo fovero percnnem,
coaclus Galliaj. A
matro tunc etfilio honore susce- C Immunemque aulic quam longa est ducero vitam
ptus dignissiino, ad culmen apostolicae dignitalis Inconvulsa manet magni sed sponsio Jesu,
prccibus impelli cocpit continuatis. Sed cui magis Montibus impositam non abdi visibus urbem :

abjectio, quam cxpeterotur exaltatio, nuUatenus ad Queraquo tegit moritis absistens gloria pulchris,
se promovere potuit sublimitatis ambitio.Pusillum Indicat ogregiis illustrans gratia signis :

gregem nolebat dimittere.quem Cliristo placuit sibi Et quaqua tulerat facilem per compita grcssum
commiltore ot cuin ipso volebat in pauportate
; Lrbibus et vicis raptim promiscua seso
vivcro, qui in paupertatem descendit acoclesti cul- Obvia turba dabat praiclaris cxcitaTactis,
mine. Sed ab utraque cum cogeretur potestate, Et quanquam longi facile secura laboris.
cxcogitandi dilationcm sluduit postulare. Tunc ad IX. Imperatorcm de jiirgio in matrcm arguit,
orationis se contulit prajsidium, quo sibi concede- cique matrem reeonciliat. Sub eodcm tcmpore —
retur divinitus quid agondum, quidve tantas po- praidictus impcrator inalrem zelabatur, quia apud
testati essot rospondendum. Ah oratione ut surre.xit, 80 falso crimino dofercbatur, in eamque tuuc quasi
apostolicaj lectioniscodex casu sub oculis huc adfuit. reipublica; dilapidatricem, et sui ab ea expulsa-
Quo aperto, illa se in prima inarginis fronte obtulit tricoin, pcr lalsos delatores tali stimulabatur jur-
lectio,cujussedivinilu3 instruicredidit documcnto. n gio, ut eam versa vico propellerc minarotur regno.
Insortum quoquo quod ropcrit, sibi adha;rontibus Suorumprincipumnulluseumconveniro,falsumque
legcre cccpit Yidete iie i]uis vos diXipiat per philo-
: crimen a sanctissima matre tentabat avertoro.Ipsi
I iophiam el inancm fallaciam secundum traditioncm eam defendere ncgligobantacrimine falsitatis.quos
hominum, secundum elemmta mundi, ct non secun- illa extulerat ad summos gradus diguitatis. Hanc
dum Christum {Coloss. ii, 8). Agore se oporterc fa- omnes excusationcm pra;tcndebant, quod impcriali
letur suis oinni studio quod divina suggerit loclio. majestati contradicere non audebant. Ecce fereban-
Imperatoris el sanctac inatris iterum precibus alter- tur precibus mandata coactis cunctorum, quiqui
nis ad ipsum flagitatur successibus :.cum nobilibus fucrant ex parte piorum, irct quantocius, ac dile-
qui adorant antistites insistebant. imporialis quo ctissim» sibi impcratrici succurrorot nullamjam :

ficrct petilio supplicabant. Ast ille,dlvina illustratus illi restare salutem, nisi ut rebus amissis etiam re-
gratia, solerti se studuit cxcusare prudcntia. « Ea, gno discedcrct, periculo vita; in dubio his :

inquit, mihi abessc cognosco, quaj viro conveniunt .... vocibus iras
 :

771 S. MAIOLI ABUATIS CLUNIAC. J72

Excitat, impatiensquc morx mox arma rcposcit A. " Fratris Maioli consilio si aurcm prirhcrcs, hinc

Arma celer, notisquc artus inducilur armis. unde venis retro redires. Pro certo enim scias,quia
Vovcrat illo suum fidei pro nomine pcctus, si Romam pcrrexeris quo ire disponis, nativitalis
In quamcunque daret casus incumberc mortem. regnum nunquam amplius Roma; quo
videbis, sed

Ast ubi vcnit, mox impcratori in faciem resistit, ct pergis, sepulcrum habebis. » Hoc quoquequod Dei
cum publice coram omnibus incrcpavit. « Aspice, prffidixit iumulus, rei postca probavil cvcntus.
inquit, sublimatus transitori;c dignitatis, cur pr;c- Comilem sanat.
XI. —
In Alomannia! parlibus quo-
ccpta aspcrnaris veritatis "? Potens est le redigere dam lcmpore cum moraretur, ejusadvcntus rumore
adminima, quiadmortaliumtesublimavit fastigia.» diffamalo, adeumcujusdamcomitisconcitapervfinit
Tunc iniperator, hac auilila comminutione, subito Icgatio. Ex longo namque lefnpore projdictus comos
conLrpmuit, ct gupplici scrmone respondit, et in quo nimia dpprimebatur ffigriludine, quo3 quotidie pcr
pracccptavcritatisconlcmnercl, humiliter rcquisivit. augmcnta sucerescens noxia,itatotum corpusiufc-
<( Cui vir Dci : Parentes, in(iuit,honorare illius est cerat, ut ncc de lccto surgcre, nec cx uno in aliud
jussio, qui cum Deus esset, virgineo editus ex utero, sc latus potuissct vertere. Cibus et potus ita erant
matri se subjiccre dignatur in Evangelio. Siconim fastidio, quod corpus nimio simulacrum videretur
ait Evangelista Descenditcum illis yaiarclh, et erat
: „ ieiumo. Ideo adbcatum virum directa legatione
subditus illis. Si matri sc subjecit qui per potenliam ejus pietatcmsupplieipa.stulavitdcvotiono,quatenus
divinitalis onmia fecit, tc ab illo vili forniatum cx cx his quK ad victum fjroprium Dci parabanlur fa-
luto in matrcm supcrbire cur elata psrsuasit pra;- mulo, suK imbecillitatis subveniretur incommodo.
sumplio ? " Ad hanc imperator voccm irarum flam- Hac itaque lcgatione ab eo qui visceribus affluebat
mas tempcrans, immanissimum furorom dcposuit, miscricordia!, panem quo vescebatur cum omigdalis
patrisquc Maioli por omnia .se obtempcraturumjus- et odoriferis suscepit pigmentis. TuncDei famulus

sis perhibuit.Pro jussione tandem sanclissimi patris ad suos conversus « Familiarilatc, inquit, nostra
:

antc matrem ut venit, suis sc vcstigiis prqjccit, ct fisus hocistesuis dcposcit precibus.quatcnus omni-
ci obsequens ut matri filius in nullo eam offendisse potens Medicus ei nostris subveniat orationibus.
deinccps est inventus. Hunc itaque qui inter morta- Ideo flagitanda est Dei clementia, quo sublevari me-
les summus princeps pminebat, qucm ad matris rcatur corporis molestia. Potens est enim ille qui
concordiam convenire nullus audebat, ab hoc scc- reguli filium sermone sanavit imperiali,hunc nobis
lere, quod facile poluit compesccrc,malriqup satis- abscntibuspristinfflrestituei'esospitiiti. »Mox itaque

facero, ct ci ut consequebatur obcdirc solo jussu ut vir Dei cum fratribus scorationi dedit,extemplo
cocgit; liquido clarcl, hunc magno mentis culmine qui aberat meliorari ccepit. Rcvcrsi vcro qui fucrant
potcstati iuha^rorc superna;, qua praeditus illud fa- G dirocti, ea hora qua a viro Dei recesscrunt, mclio-
cere potuit jussionc quod nullus aggredi ausus est rari cocpisse suum dominum cognoverunt. Posthac

supplicationc. Quod onim illi iuhaeserat, cui nihil munere viri Dei se cibavit, ct adeo integra sospitate
est impossibilo, idoo ab co meruit accipcre,ut hujus convaluit, ut, paucis inlerpositis diebus, ipsc ad
sui dominarclur jussio, cujus tcrrarum principcs bcatum pergens, cjus vestigiis advolutus immcn-
subjicicbantur dominio. sas pro beneficio gralias rctulcrit.
X. Ottonis I mortem pnmlicit, dein seciindi. — Intcr XII. Alia miracula. —^lnVivarensi {de Vifiers) cli-

siquidemmiracula qua; Dominus oporabatur

cffitora mate quoedam nobilis matrona longa afficiebatur
ad ostendcndu servi sui mcrita, spiritu prophoti;e cEgritudinc. II.icc in sancti Saturnini ccllula virum
dignatus est erudire, ut vcntura sa;pius pra;diccrctj Dci morari ut compcrit, mox eum sua lcgationc do-
et absentia pra;3entibus, quasi pra;sentia, denun- poscero sluduit, aquam sibiad hauriendum ut bene-
tiaret.Quodam tcmpore dum Roma redirct,fratribus diceret, ct ad ungendum olei liquorem,sua; dcxtcraB
cum quibus iter carpebat, suspirans cum lacrymis signo sanctificatum dirigeret. Ha;c qu» petiitaviro
di.xit Ilac noctc per somnum leonem videbam
: Dei percipere ut meruit, illico rccodcre corporis
immanissimumquiclausuaincaveacalcna constrin- molestia et ad pristinum officium ita rcparari coo-
gebatur ferrca ; et ideo indubilanter sciatis quia n perunt membra languentiaj ut depulsa a;griludine
Otto imperator hoc anno rebus excedet humanis : sic proximo tempore toto valeret corpore, ac si ;m-
quod ita rci probavit eventus. In proximo enim tca nullius igriludinis inficeretar peste.
Provinciam revcrsas, ibique in quadam sua cellula XIiI. Sed et illud supprimi non decct silcntio,
paucis diclius couiniorans, legatus ex Alomanniaj quod pjus quem sospitate donavit, beati viri visitatio
partibus advonit,(iui pr;efatuni imperalorem ab hac hactenus celebri diffamatur tcstimonio.Vocatur hic
vita migrassc dctulit. Sed sicut vir Dci absentem nomineproprio Hildcbrannus.etab officii agnomine
rem tamquam prcBsentem lunc fratribus retulit,quo- Monelarius.Officium namquequod agcbat,plus suis
niam impcratoris magni, licet longe positi,mortem sodalibus ncdeterioraretur custodiebat.Etquoniam
innotuit : ita postoa ipsius filio, cujus supraretuli- bonis pollcbat moribus, ideo boato viro ca;pit esse
mus, sicut contigit, Verona; de suo obitu pr.-cdixit. cognilus. llic languore correptus corporcOjlaborare
Nam nianus imporatoris ufrasque suis complcctens cojpitmulto incommodo. Qui dum se cerncret a
manibns tcnuit, ejusque vultum complectens ait languore non sublevari, sed crescente corporis mo-
773 vn A. — i.in. 111. 774
li-slid miipis iic ruaRis sc prntirot pnrgravnri.iil sci- \ quodsacr.-n uuctorilatis pngina testatur, diim piii-
li'iit (livitos faccrc, rj^^i suo sc niunero arMlniiitur dontiain prudcntium rcprobat ct se gloridcantos
re.liiiicrc, niultii pcr nindicos cl saccnlutcs, niulta glorilicat. Ad boati viri iiiisor quia coiifugit auxi-
per monaslcria orogavit, et paupercs. Scd his licol Iiiiin,dupliealuin ab co promernit bencficium.quod
oircnporuni sulilcvari>'iir ponilpro, nimia tumcn dc- cl Doniini donatus est gratia, et niatum dolovit
primclialur .Tf^ritudinc.Jani niortc sollicitari cocpo- pccnitcnlia.
rat, cui liiopuor niniiusvil.r desperationcui ingcs- XV. Quodam tcmporo itcr per qu.imdam silvani
scral. Ultima sc intcrca pricvcniri duin cogilard dum carpcret, ct c.Tloris morc solito pncniissis so-
8orto,heatuinsibi .Maiolum 1'anuipr.TcurrciisI'apiam Ila inccdcrct,sopor illi iiitcr l.acryraasct crcbra in-
{PiirL:) dcnuiitiat advcnirc. (".iijim advcntum prai- ropsit suspiria. Kadoni proindo qiia pcrgobat via
vciiirc studcns tiia logationc, cum poposcit sua sc cujusdain arboris ila impodiobaliir ruina, ut cjus
dignari visitalionc.Ad h.Tc bcatissimus niisericordia sub roborc equitans facilius l.Tsionem incurrcrot,
desidcratum non dcnegaviladvcn-
replctus, pclcnli nisi huiniliatio vcrtice sc cautc protcgorot.Ad lianc
tum. Mo.K (cgcr itu gaudio repletu^ cst boati viri itaquecquus cui inscderatul venit,sic ha;sitimmo-
pra;scntia,ac si manifcsta fuissot sanitas ingrcjsa : bilis,ac si stipili fuisset vinculis impeditus.Egrcgio
slatiniiiue vir Domini ad (egriim acccssit,ct corpus _ tunc vultupuerumconlcmplabaturpcrsoranura,qui
Kgritudinc dcliilitatum nimia tangcrc non dcsp-jxil equum ne pcrgcrot tcncbal pcr frcnum. Evigilans
mcdicabili dcxtra, cujiis sahibrem tactum longa voro ut arborom scnsitpr.Toculis,cIcmcntiamvene-
senliens infirmitasaurugit.etsanitasila nioxfcstina rafus cst O:nnipotentis,cujus porangelummortissc
cucurrit, ut qui diu a^gor leclulo decubuerat, die gaudebat evasisso pcriculum; sod scparatusabaliis
tertia quocunquc vellct sospos offcclus pergore po- qula hostiam se Dco exhibebat in lacrymis ab hoc
tuissrl. idco protegi nc la;dcrelur meruilangclo.a quo ejus
XI^Mllud quoquonunc placct inscri.quod constat anto Doum lacrymosa dororobalur oratio.
rclatum fania vulganto cclcbri. Quidam domini pro- XVI. IUud otiam quod conlingit, dum Papim mo-
prii ])r.-Escntiam fugicbat, qucm graviter offcnderat. rarotur, prxtcrcundum silentio pcssiraum videtur.
Suumnamquecomparcmcxinduslrianeciaddixerat, Multitudinis intuitum quod declinaret, et pcr hoo
cl idoo in soniorissui graliam revocare cum ncmo ho- nicntis oculum a jactantia purgarct,innocturno si-
miiiuni polcrat.Multirario igilurquwrcbaturadiimi- lontio horas canonicas prrovcniobat, alque piissimi
no,ut(lignumctipscpcrsolvcroleraolumentumsocio. confcssorisbcatissimiSyri(7)adicnsoccIcsiam, pro-
Quimortis poriculum ut cvadcret, nullo fisus in loco fusi.s lacrymis ante januam oratiunis sibi studio

dum diversa percurrcret, ad locum quo vir Dci fortc postulabat indulgcntiam. Quadam itaquc nocte ad
degcbat, accidit ut veniret.Quem Dei famulus cum C consuetum opus dum surgcret, et morc solito ad
petcnlom stipendium militia; ccrncret, idoncum, ecclesiam proficisci disponoret, eum si possit frau-
tunc ab co cur errabundus pergcret percontatur, dulenta conatus est infeetatione ferrcro, qui bono-
suus ipsius dominus cognoscitur.causa cur divcrsa rumactibus solct inviderc.Inundatio quippopluvia,
percurrerct detcgilur.Cui vir Dci com.passus,et ho- ut fieri solet in hieme, itcr tunc reddebat difficile :

spilitatis consolationcra impcndit, etsuidominigra- nube insupcr opposita, micantia tegebant sidera.
tiam adeplurum promisit. Erat autcm suus ipsius Tunc tcntator anle mentis ejus aciem, et tenebra-
dominus vir in armis strenuus, tomporaiibus pra;- rum densitatcm, et ilincris reducere ccepit difficul-
potens in robus, el a sentcntia quam animo dispo- tatem.At vir Dci maligrii spiritussuggestionespro-
nebat ncquuquam se amovorepropter difficultatcm tinus agnovit.et iter dispositum sinedilationearri-
quemquam sincbat ; idooquc dillicile placabatur, puit.?>Ialorum tamcn auctor viro Dei in ipso itinere
quotiescunque irasccbalur. Proximo post hoc in multis modis insidiari studuit scd quia hunc in
:

tempore euni vir Doi convcnit, et suo famulo quo nullo Itcderc potuit.Iumcn quod anteipsum in laterna
indulgcrct eum blande rogare ccepit:qui ad voccm forobaturexstinxit.Turbalicum viroDeiquiadcrant,
D'M famuli ita exlromuit perterritus,et vox ita ha;- lumen quo peterent nesciebant : sed vir Doi bono-
sit faucibus, ut quid rcsponderct minimc habcret. -n rum invisorem hujus facti fuissc non dubitavit au-
iix autcm prostrato corporc sc in terram dedit, ctorem: qui suos atiraore signo repressit.certusac
is vestigiis advolutussuissecommendavit cratio- fidensquod ille cujus assistcbat ante januam,reillu-
iius.liuncsiquidemantccommilitonesrogaverant, minare exstinclam sibi posset candelara. Verum
luajoros et inferiores ad cum prcccs copulaverant, quia plus de bealissimi Syri, quam de sua virtute
atqiicorancs ad famulo parcendum flcctcre non po- confidit; quod fide credidit, clfcctu mox consequi
tucrant sed pro B. Maioli merito ita eum coram
: meruit.Mox cnim ubi ab oratione surrexilcumfra-
omnibus prostravit Dei dignatio,ut haud secus in- tribus,igne divino candelam vidorunt ardere,quaiU
lulgcrol famulo,quam servi Dei decrcverat jussio. suam ad perniciem diaboluscst aususexstinguere.
Hoc ergo Dominus quotidie in sui fidolibusoperatur, Hoc voro miraculum multum fralribus contigit ad
(71 S.Syru? primus Papiensium episcopus,idem- anno 1009, quam legesis in bibliothcca Sebusiana,
que palronus ecclcsia; principalis, cui prseclaram pag. 234.
donationem facil. Ulto comes, ArJuini regis filius,
775 S. MAIOLI ABBATIS CLUNIAC. 776

profoctum.quoniam jui^ti dcprecatio quod multum A runt in gurgitc, quos unda difficilis contorsit sub
valeret dum inlellexerunt, ad orationis studium flumine undarum puori deferebantur surnmitate,
;

majori cum devotione seipsos dederunt. mulieres in flumine ditfusa rotabantur veste, et
ripam natatu conabantur appetere. Ad quos
XVII. S. Oionysii liber ab igne ilLrsus. — Hierar-
viri
periti nautm currentes cum carabis, omnes fraxe-
chias quoqne beati Dionysii (S^AreopiigitiT quodam
runt es voragine fluminis. Sed et illud videturmi-
tcmporc cum legeret,et more solito qu.-c dielcgerat,
rabile,quod ad virum Dei sex panes a comitedum
suipectorisbibliothecasnocturna meditationeeadem
suus defcrret lamulus, eodem licct cura ca^teria ca-
doponeret, subrepontc sornno, contigit ut candela
ptus naufragio, sic tamen directi muneris eum de-
qu.-Blumcn suggerebat lcgenti.supra paginam rue-
fendit delatio, ut ipse non modo illi-esus exirct, vc-
ret quam
lcgebat. Sed quid Christus non operetur
rum ox panibus tres intactos aqua abstraheret.
in sanctis"?Edax flamma candelam consumpsit,scd
XIX. Maiolus morte instante fcrventior S. Dio-
folium super quod ardebat,torrida damna non sen-
nysii monasterium , rege volente , reformare ag-
virtutem flamma habuit ad candelam combu-
sit :

rendam, quam ad paginam perdidit laedendam.

grcditiir. — Silviniaci obit. — Igitur Maiolus se-
nectutis temporo, quo solent Cfetori remissius vi-
Protinus excusso somno vir Dei consternatus est
vere, acri se labore in Domini sluduit servitutem
animo, quod iibrum qui vix alicubi reperiri possit, B
redigere ; et quasi tunc novus accederet ac ,
consumptum csse incendio putavit : sed cxcussa
juvcnilis vigor in toto corporc fcrveret, ila incre-
favilla cum in superficie nulliuslcEsionis a])pareret
dibili rnentis fervore divino famulamini insistebat.
macula,immensas ei gratias retulit.cujus potentia
Corpus namque defatigatum sonio nullo modo
sua; natur.TB vim ignis amisit.dum aridanutrimeiita
quiescero sinebat ab opere consueto. Biennio ita-
qucG supor candolam consumpsit, in nullo laidere
que priusquam obiret, eorpus plus solito viribus
potuit.
hoc vocationis sua; tcmpus ap-
ccepit destitui,et ex
XVIII. lyHlelmum prnvincix dttcetn adil. Nuufra- propinquare deprehendit.Idcoque ad publicumjam
gantcs liberat. — Cum Willelmus Provincialium procodere nolebat : sed aut in monasterio, aut in
princeps prwgravari se ultima sentiret sortc.Maioli quadam suarumcellulaprofratrum utilitateimmo-
se meritis salvari possc ab animaj credidit morte. rari cupiebat : ut ibi et fratros solcrii studio corri-
Qui sibi ad Avennorum (Avignon) accersitus oppi- gerct et ad meliora paterna admonitione provehe-
dum, ut multitudinis vitarot conventum, in insula ret,aut saepius remotis omnibus solus soli Dco in-
qu.-c Rhodanum subprfffato castro scindit fluvium, hffireret, atquo attentius freqnenti alternatione,aut
sibi poncre jussit tentorium. Sed cjus advcnlus orationi, aut lectioni vacarct, quod ei quanquam
rumore circumcirca dilTuso, undiquc ad eum con- C omni vita sua speciale fuerit studium, pnesertim
currerecajpitinnumerabilismultitudo.Quisquctunc tamen ad hoc desudavit prscipuum circa mortis
aliospra!cedcre, et prior quisquo in navigio ad virum confinium. Sa^pius lugebat dum spiritales viros ad
Dci ccrtabat transire. Adfuit tunc navis adco vetus- memoriam reducebat, quos in divina religione flo-

ta, quae rimis patcnlibus submergi facile irruenti rere, ac pro defensione Ecclesia; sanotaj viderat
posset sentina. Hane utriusque sextus oneratam virilitordecertare.Eorum quidcm recordatisneomni
multitudine ut ad virum Dei navigandi gnari tcn- se in hoc mundo destitutum fore deflebat solatio :

tant dirigere,inundansdecurrcntisfluminisimpetus ot ideo solamen sibi sola divina proebebat lectio.

eamdem submcrsit in mediis fluctibus. Res visu Ideoque modis om.nibus dissolvi et esse oplabat
mirabilis, quod hi pcriclitabantur naufragio, qui cumChristo.Easiquidem tempestate reegis Franco-
Maioli se tutari pctebant orationum pra;sidio,viros rum impellabaturnimia importunitate,utsecundum
cum mulicribus, ct mulieres cum parvulis, quos beati patris Benedicti magisterium beati Dionysii
adhuc alebant ubcribus,in profundum jam involve- disponeret monasterium. Qui opus bonum ul ad
bat fluvius,cum ad viri Dei aures tale pervenit faci- vit,-e finem usque perduccret, licct finem dierum

nus. Sed Ghristus, qui clamantes ad se exaudit, Buorum jamjamquo adfore non ignoraret,proficisci
sibi dilectum Maiolum magnificare non distulit. In tamcn ob istiusmodi causamminime rccu3avit;bo-
D
ipsius prsscripti Rhodani ripa ab antiquis beati nam hanc virtutum suarum consummationemexi-
Martini constructa fuei^at ecclesia.Ad eam namque stimans, si ordinis monastici professores injusti-
vir Domini,aqua submersos tegente,cum nemincm tiam et ?anclitatem sibi socians, charitatis unitos
eorum conspiceret, oculos cum lacrymis pius lcva- vinculo dimitteret. .\rrepto itinere territorium Ar-
vit,et tristem ad tcrramvultum deinceps inclinavit. vernensc expetiit,ibique in quadam sua celIa,Silvi-
Scd licct astantibus tunc ignotum fuissetquod ille niaco scilicet,nunclococeleberrimo, ultimaexcrceri
paulisper tacitus oravisset.eflicaciter lamcn adipisci ffgritudine ccepit. Sensit illico prudcntissimus viro-
meruit quod mente pia qu.csivit. Crucis enim sig- rum sua; resolutionis tempus supremum.Tum vcro
num ut edidit,el cernuo vullu paulisper(utdiximus) mccror et luctus omniura, vox una plangentium.
oravit diversi sexus et EEtatis
; mox nantes apparue- Cumque afratribus fui3setpercontatus,gregemsibi

(8) S. Odilo id accidisse scribit, cum

Maiolus Nalgodus addit, dislributa in monackos substantia
esset aliquando in monasterio sanctissimi Dionysii. vcrbi Dei, et sermone ad eos habilo.
 nE nLFnTIONK s. odilonis. 778

( imis.suin ciii ,'.) conimiUrrct, tiilitcv oiis iiiiuMt' \ Imliis.tjuo.-i ut iibsolvit,ot siinctiHsimis oriUionibuB
flicilm' alVatiis ; • Jdsuiii .sii;iiiiiuin pa^tdioiu huuc conlirinavit, n coniiiiuni Incutiono ccssiivit. Jum
hnbcliitis ]iroloctiii'oni. » Porcgi-iniitiouis ("rgo (juia hiiiiKiiin dospicicbnt ot sursuin oculos ad coclum
(idserobal exsiliuni, ct ad propriuin laitus pci'(;cbat erigobnt, oosdemquo vorsiculos usquc ad exspira-
(lomiciliuiii; idco pauilciis lioc rrcipicnliibit ViMsicu- liouein aiiima! ro[ielcbat,nt nurcappositn vixauiliri
liis : Ihmiiiic, dilr.ri dirnirm domus Itite ct lorum possol qund dicobnl. Sigiiuiii voro sanct.T! crucis
liiiliitiilioitis ijloriiv lii.r, oic. Qiniiii dilcrta tiihcniti- sa-pius do.xlra Hancta sibi dcpingcbat.
rulii luii, noiiiinc rirtutuiii, roiiruiiisrit ct dcfirit
Ni'C patitur Cliristiis charuiii |ier s.i^cla (lieiilom
iiiiiiiui iiica iii atria Doiniiii, clc. /i.7('i/i ahjcrtus csse
Vol lorqucre diii, [inrlovo absistere rcgiio :

iii domo Dci niei miujis iiuam liuhiturcin tahcrnunilis

Martyriuni cui vita laborum
fuit, quiii iiiole
peccatonim. Ila Deo protogcntc, oinnibus sui cor-
Defossum invitat siqieras modcrator in urccs.
poris menibris intcgris Hti]uc illibatis, pricclarn
Ppiritus arctatia ardons cmorgore vinclis
scilicct visu puioque lunlilu, sana mcnioria, sicut
Emicat, et liquidas libor transfcrtur in auras,
riierat iutcgcr a corruplione carnis.iicscicns iabeni
Ilyinnizanto poln lictumquc alalagnia cancntc.
nivei pudori.^, porvenit ad cxitum, imuiortale adc-
S.epsorunt comitos niiro 9[)leiidnro superni,
ptiiius cnmpondium.A tratribus an uliquid dolerol
B Victoreiiique fcrunl traiis igiioa sidera lajtuni,
iutcrrogatus, respondit nihil so hiib^^re molestiff,
Et sistunt snlio sunimi pcr s.TCula Rcgis.
scd oinnia qiiiela et trani[ui!lii porspicere,ct vidoro
hnna Domini in torra vivonliuin. Tunc anto ipsum Dormivit voro cum patribus suis v kluum Maia-
in terrain prostrati, eum talitor ca;pcruut dopre- rum ; scpultusque cst in basilica H. Polri,ubi cjus

Nos libi commissos, pator bcatissime,p;itcrnn

cari. sunctissimis mcrilis multapr.-ostantur beneficia,rc-
more absolvo, sanctissimis tuis orationibus tuci^e. gnautc in pcrpetuum Domino nostro Josu Christo,
Fidcs eiiiin lua et opcra le Christo sociant:ct idco cui Pst cum Palrc et Spiritu sancto honor, virlus
quidquid ab oo postulabis, priEScns facilius impc- ct gloria per inimortalia sfcculorum sfccula.Amen.

('.>) Et lamcn jam antr tricnnium Odilo abbas Archamhaldus dicitur ab Odilone Silviiiiaccnsis loci
dftsignaliis fuerut ox dictis in Elogio. De protec- provisor.
toro itnquc ac patrono intcllihondus hic locus. Sic

ELECTIO S. ODILONIS
Viventc sanclo Maiolo abbale Ctuniacensi

(Anno 988.)

Ordiiie divin.r dispensationiscum pri:num sacris Q, neum porscntisco, beati Uonodicti capitulatim de
logibn? a patriarehis cl prophetis,tumetiamhuma- eonstituondo abbate soUicitudinc pra;monitus,cum
,
nis consulibus et rogibus motuspopulorumcorapri- omnibus fratribus mcis, flliis, et conscrvis, bcati
merotur,post tcmpore incarnali Vorbi ignea rhom- quidcm Petii pridcmclericumfratrcmet liliummo-
phxain ostio paradisi fonte lateris Chrisli esstincta, nachis Odilonom rcligiosum elogimus, et abbatcm
ut rognum Dei violcntius rapcrctur,ca;pit status Ec- esse deccrnimus, no insolentia noslra; innrmitatis
,
clesiarum ab apostolicis virispiis moribusinrorma- ordo doterescat,et rcpulsam in aliquo patiatur Deo
'
ri,ctdomumasacris viriset abbatibusinsubditorum propitio sempor ad mcliora provchendus.
;
mentibus rogularis ordo disponi, ul poroum curren- Et ne tcchn;ini alicujus cxcnsationis pra;tendat
tibus facilis coclestis patria; vidcrctur ascensus. Sic- (nam sicut quis indignead regimcn incautusaspi-
quo fit.ul quanto quis por exenipla pietatis patcrno rat,ita si quiadignusrcfugit^mcrito constringendus
cultu so ad oxcclsacrigonsproccsscrit, ctsubditisad habeturconsiliumepiscoporum ot abbatum adhibui-
scqucndi ducatum pr;Bbuerit,taiito aromu-
cic'.ostia mus EtsicutCliiiiiacenscinonastorium.Deoauctorc,
iicratoro Domino niultiplcx mercodis ot filiatiuiiis a Unillelmo ducc fundatum, noniino principisapo-
feiius percipiot. Et quoniam ad pradatos rcspicit stolorum sacratum, privilcgiis Romana; sedis insi-
quidquid a subditis delinquitur, oxeniplum prava; gnitum, regalibus pr.iiceptis coufirmatum, a reve-
vit.T et nogligcntiam subditorum, sententia divini rendis quoque abbatibus domno Bernone atque
exdminis,ignis gehenna; inexhaustusvindicat.Qua- Odone, necnon Haymardo ordinatum constat ita ;

propler cgo Maiolus S. Polri Chmiaccnsis cocnobii
abbas indignuspra;sentibus atquc futurisgonoratim
notura esso volo, quia ha?c ct hujusccmodi mcnlc
pertractans a;talc defatigatus,officiis quoque corpo-
ris imminulus, dum minus mc
cura oranibus abbatiis.locis et ccllis iibi ubi eorum
vol nostro torapore acquisitis, [ira;dicto fratri ordi-
nandumtradiraus,atquetaraadordinem servandum
secundum boatum Bonedictum elinstituta patrum
pastorali cura ido- nostrorum quamad rcsdisponendassubomniinte-

Patrol. CXXXYH, 2q
779 S. MAIOLI ABBAT. CLUNIAC CHARTULAK. 780
gritate, propitia divinitate, vinculis obedientiao as- A. Emerfrendus opiscopus.
tringimus, ct abbatem unanimiter omnes procla- Burchardus comes.
mamus. Lambertus comes.
Hujus vero electionis et ordinationis ejus seriem Adalbertus comes.
per eonsultum.ut diximus,primatum comitis etiam,
IIoc insupcr subsigimvcre immachi ccnlum seplua-
et advocati nostri Ilenrici ducis, necnon el Otonis
yinta septem : kuic ctium elcctioni subscripsa-unt.
litterissanciriprn^cipimus.atrjuerrgularitercclubra-
tam ordinationem inChrisLinomineconflrmavimus, Leotaldiis archiepiscopus.
et a patribus ac fratribus nostris, scriptis confir- Wallerius episcopus.
marc prccati sumus. Acta Cluniacense cmnobio Hugo abbas.
feliciter. Amen. Wago abbas.
Ego Maiolus abbas huic electioni assensum prjebui Theobaldus abbas.
et signavi. Warembcrtus abbas.
Rodulphus rex. Willelmus abbas.
Bourchardus archiepiscopus. Maiolus pra:positus.
Hugo episcopus Genevcnsis. Walterius pra;positus.
Aguricus episcopus Lausanensis.
B Gundulphus.
Hugo episcopus. David.
Teuto abbas. Aguricus.
Richfredus abbas. Sendelenus.

S. MAIOLI CHARTUL.ARIUM
(Ex Bibliotheca Cluniac.)

I. C naque mea gloriosissima nobiscum mater,qu<Thoc

statuitjc-ctcrna; fclicitatis pra;mio,Christo largicntc,
Charta Lothnrii regis dc S. Ammdo Ctuniaccnsi
monastcrio concesso, tcmpore Maioli abbatis. donetur.Et quo firmiuscredatur.stabiliusquepossi-
(Anno 9(30.) deatur, manu propria subterfirmavimus, et annulo
nostra; auctoritatis insigniri jussimus.
In nomine sancta; et individure Trinitatis Lotiia-
nius gratia Dei rex. Signum domni et gloriosissimi Lotharii regis.

Prajcessorum nostrorum consuotudines regum ob- Gebo humilis qua;stor ad vicem Artoldi archie-
tinemus.si famiiiariter congruis in pctitionibusfide- summique canccUarii cognavit.
piscopi

les nostros exaudimus.QuapropteruniversoE sanctic Datum IX Kal. Decembr. rcgnante gloriosissimo

Doi Ecclegia;,nostrorumrjue omnium tam
lidelium Lothario rege anno v, ind. iii. .\ctum Divioni in
palatio ter. .\men.
pra;sentium quam et futurorum animis notumesse
volumus,quoniam domina meamater gloriosissima II.

Gerbcga regina per consensumsuorum nostrorum- Charla Thcbaldi Cabiloncnsis comitis, qua donalio-
que fidelium,accessit nostra? pressentia; serenitatem nem monaslerii S. Marcelli Cabiloncnsis Muiolo
Cluniacensi abbati factam eonfinmvit.
materni8,cum jussionibus rogans,ut monasterium
quod est situm in comitatu Trahesino in honore rv Ego in Dei nomineTiiEOD.\LDUscomes Cabilonen-
S. Amandijdicatumquo, eo quod absque rectoribus sisomnibus filiis sancta; Ecclesia; in Domino sa-
etiam veluti inhabitabilibus locis, monasterio Clu- lutcm.
niacensi suisquc rectoribus subderemus, cum suis Audivi a pra;dccessoribus mcis, et vicinis anti-
omnibus ad se pertinentibus tani in villis quam in quis viris,quod nobilissimus comcs Gaufredus.qui
prwdiis omnibus, cum mancipiis utriusque sexus, post mortem pr.rslantissimi et Christianissimi comi-
pratiSjVineis, silvis,aquis,aquarumquc dccursibus. tis avi nostri Lanibeiti acccpit cjus conjugomaviam
et rogressibus,ct exitibus.Cui assensumpra;bentes, mcam .\dhcidom comitissam,accessit ad bcata; rc-
quod c-equum fucrat, petitiones in harum jus- cordationis abbalcm Mayolum.et commcndavit illi

sione ut inalii3suscepimus,pr.Tfatumque monaste- monasterium in suburbio Cabillonensis civitatis a

rium S. Amandi cum omni inlcgritate, ut jam di-
ctumcst,jam dicto Cluniaccnsi monasleriosubdendo
conccssimus eo statu,utinquantumDcusillissuppp-
ditaverit auxilium,eum construant,locumquehabi-
tabilem,prout potuerint reddant, quatenus cuncti-
potens Dcu? ibi jurgiterlaudetur cumsanctis domi-
Guntranno nobilissimo et religioso rcge magnilice
constructum, ubi requiescit corpus beati Marcclli
martyris,co tenorc ut rcligionemmonastici ordinis,
qua; pene abolita fuerat,reformaret;jura et posses-
siones ad ipsum locum pertinentes excoleret: etut
ipse, et successores ejus Cluniacenses abbates pcr-
 7S1 LETALDl .Mir.IACE.NS. .M«NAC:il. DK VITA .S. .lUUANI. 7HiJ

|)climliti'r li,il)in'i>Ml rt possiiliTriil. llaiir :iiitriii

\ CliiiiiacciiM iliiliiuiit, laiiilD, vdIii c.t conflrmo; et
ooiiinicniliitiDiiciu sivc iliiiiiiliiiiiciii l'fcilsii|ir^iilii'lus u.xori nic.T, ct incis lidclilius Iniidarc ct tlrinnrofa-

coincs CliuiUVcilus iloiiino Muyolo,eiiiii consiliocan- cio : ct (lunndiu vi.vcro, tcslis ct adjutor ero. l'08t
jugis sux, cl lilii cjus Iliigonis tunc clnrici, postca nicum dcccssum qui conlra hanc reslitutionem ve-
opiscopi.Tnnucntoct lauilniile .Miiici-ico ducc.Postca ncril, irnni Dii oinnipnlcntis iiirurrc scsc non du-
Ycro rcgiiiintc acrciiis.sinio rcgc lloliorto.nviinculus bitabit.
nicus (liiniiiiis lliipo coiiics ct cpiscopus, pnpsciitc Sigmini TlicDlialili CDniitis,iiui hoc lestnmiuitum
ipso rcpc, CDiiiililnis ct c()iscopis isliiis pntri.c, sii- Iniidnvit aliiiic niniavil suosipic lidolcs cl niiiico»
prailicti nionustcrii (iDniiin trailiilit (loniiio Odiloui liriiiarc pr.ccciiit.

abliali, aucccssori alihntis .Mnyoli, ut ipsc jurc niitc- S. j^lriiicntrudis (ijus conjiigis.
ccsaori sui locuni hnlicrct,toncrcl ct possidcret.Ego S. llugonis dc Monl-1'aon.
vcro gratiu Dci conics Thcobnlilus.iiuod antecesso- S. Anscdci dc Nnviliaco.
res iiostri ct parcntcs Dco cl suncto lV'tro,ct loco S. Tcturdi, dc Raon.

i;iU(:.\ .v.^^.NC.M Do.M .\i nccccxcvi.

LETALDUS
MICIACENSIS APLD AUHELIANOS MONACHUS, ORDINIS S. BENEDICTI.

NOilTIA HISTORICA.
Lctalilus Micianonsis sionachus, scripsit Uhrum De Mirai'nlis S. Maxit)uni abhalii Miciacensis, (juom
oiliilitJoanncs Mabillou Sa'culo I Sanctoruni ordinis divi Benodii^ti, pag. 5y.S. .\tiiue hunc Lotnldum
puiiideia csso pulauius (lui iwpnlivit litam snnrti Juliani Ccnomanensix cpiscojii, ctsi Posscvinus hunc
uioiiacluiiii (lciioiiiancuscni exisliuint. In illis Miraculis scricm opiscoporum Aurcliuncnsium abbatum-
(iiic Miciaccnsium inserit Lctaldus, nui lcniporc Ermenthei et Arnulphi episcoporiiui, ntiiuc Ainmonis
suibalis sub lincni sa^culi x se vixissc testatur cap.ll et seqq., distinguendus a Lctaldo altcro nbbntc Mi-
ciaccnsi, ((uo iste agit cap. 4.
(Fabric. liihlioth., med. el inf. Lit.)

VITA SANCTl JULIANI

CENOMANE.NSIS ANTISTITIS PRiiMI.

y/uclore Lelaldo Miciacerisl monacJio.

(.\pud Bollnnd., Januarii tomo II. j

EPISTOLA DEDICATORIA
AD AVESGAUDUM CENOMANENSEM EPISCOPUM.

1. Rcverendissimo patri Avesoaudo Iratcr Letal- B dixerim, quia cum magno^ rcvcrentia' gravitate di-
90s salutcm in Domino. cenda ct scribenda sunt,qua>in conspectu veritatis
Cum desiderio afllntus tam spiritualis qunm recitari debent, no uiide Deus placari creditur.inde
Jorporalis remedii, ad mcmoriain prfficellontis- amplius ad iracundiam provocetur; nihil enim ei
=imi pnesulis Juliani accessinem, et dulci alfa- placct, nisi qiiod verum cst. Sunt autem nonnulli,
nine vcstrai dileclionis frui licuissct eadcm vis ; qui dumattolleresanctoruml'actaappetunt,inlucem
•haritalis, (\\\x vestr.c subliniitatis auimum mes vcritatis ofrendunt; quasi sanctorum gloria men-
imposuit niihi ouus si
nisillaniniitati conciliabat, dacio erigi valeat, qui si mendacii sectatores fuis-
doneus forcm, amabile atque jueunduin; quia im- sent, ad sanctitatis culmen ncquaquam ascendere
iar,nontamjucundum,quam reverendum,scilicctut potuissent. Dicenda ergo cum veritate sunt, qua;
' aqu.-cab antiquis de aclibusgloriosiejusdcm patris veritas gessil : quia Patrum aliquod dici-
si aliquis
ncultOjUt vobis videbatur, scrmoneconscripta sunt, tur fecisse miraculum, non illud homo, sed Deus
pseplaniori etluculcntiori ordinc tcxcrem,ctnd a^di- operntur,qui potens est opernri in quo et per quem
icationemaudicntiuni(iuadnm dcalbaturn vcstircm. vult hominem. Cum ergo tam mira et speciosa de
2.Quod opus revorenduin potius quam jucundum actibus hujus pr»cellentissimi Patris recito, non
783 LRTALDI MICIACENSIS MONACHI 7R4

de merilis cjus diffido nec de potentia Christi am- A atque Dccium sub quo B. Juliauum fuissc conjici-
bigo scd cum hacc eadem in aliis invcnio.cui potius
: mus. plurimi imperatorcs intersunt, quod in Chro-
credcndum sit, non perspicuc video, nisi fortc gra" nicis Euscbii Ca;sariensis,qua? Hicronymus transtu-
vitas auctoritatis alicujus magnifici doctoris me ab lit, facile diligens lector agnoscct.
errore dcduxerit, ct quasi anchor.T? pondus vacil- 4.N0S igitur ca qua; dc S.Juliano conscripsimus,
lantem animum solidavcvit. Mulla nnim in Actibus inquantum potuimus,auctoritate pra-ccdontium pa-
supradicti 1'atris couscripta sunt,qure ol in 1515. Cle- trum confirmavimuSjCt qua'dam simplicitor secun-
mcntis, et Dyonisii martyrum,et S. Furcaji confes- dum antiquam traditioncm edidimus quadam vero ;

9oris,eodcm sensu et peneiisdcm verbis invcniun- qua; nobis minus probabilia visa sunt, pra'tcrmisi-
tur. rnus.Nusquam tamcn dc meritis lanti Pafrisquem-
3. Dc temporc quidem quo magnus ille florucriti quamdiffidercsuademus;qui dum apudsuos sacros
ex libro Gregorii Turonensis pcr conjecturam sura. cineres Dco largiente tanta et talia opcretur, multo
psi, qui in historiarum suarum lib. i,sub Decio (1) majora et clariora, dum in hoc mundo adhuc vivc-
etGrato Coss. a Xisto Romanas sedis apostolico, rct, eum operatum fuissc cunctis recte credcntibus

plurimos episcopos ordinatos asseruit,et in Gallias liquct. Quod si ha3C nostra clinguis rusticitas vcl
ad pracdicandum vcrbum Dei dircctos, quorum no-
P utililati vel devotioni aliquod emolumentum contu-
mina,et loca quibus destinati sunt,p;<rtim posterius lerit, ca etiam qu« nostra ffiiate apud sacrum ejus
dicam. Porro cum 15. Dionysius a S. Grcgorio c.^; tumulum patrata sunt, Domino Christo largiento,
eorum numero fuisso dicatur, et in gestis gloriosi dum nostrffl acccsserintnotitia;, subncctere cogita-
patris Juliani cum codem S. Dionysio ad Gallias mus. Sanc responsoriorum et antiphonarum, ut
praidicaturus venisse narretur, non dubium existi- petistisdigcssimus ordincm; in quibus provitando
mo, quin sub Decio. Valeriano, Gratoquc Coss. ct fastidio de unoquoque modo singula compegimus
Xisto Romanc-c sodis antistite fuissc monstrctur,qui corpora nequc ornnino alienari volumus a siniili-
:

videlicet Xistus ct Laurentius archidiaconus ab tudine vcteris cantus.nc barbaram aut inexpertam,
eadem Dccio(2)tcntali ct in Christi confessione pcr- uti perhibelur,melodiam fingeremus.Non enim mihi
manentes,victrici potcntia coronati sunt.Quod vero placet quorumdam musicorum novitas, qui tanta
si Julianus dicitur a 15. Clemcnte dostinatus,nequo dissimilitudino utuntur.ut vetercssoqui omnino de-
ratiotemporum,neque velcrumconscnsitauctorilas. dignontur auctores nam hi qui conjugiis vacant, :

Beatus enim Clemens sub Trajano C;osarc in cxsili um malunt libcros hominibus similos gigncre, quam
apud Chersoncsumdcportatusest,etinter Trajanum C alicujus invisi monstri effigiem procreare.

PROLOGUS AUCTORIS.
5.Cum adhuc munduscrrorum tcnobrisinvolutus usquo ad mortcm.mortcm autem crucis, dextruxit
claritateni vora; lucis pcnitus ignorarct, et anliqua mortis impcrium, ct ab ipsis Avcrni scdibus suos
hostis versutia in humano gencre.quod sibi a primo eripuit,ct comitantc illa ineffabili triumphati hostis
parcnte subdiderat, grassarctur, honorquc Crea- victrico pompa, ad dcxteram Dci Patris in perpc-
toris crealuraD potius quam Creatori, famularctur; tuum rcgnaturus ascendit. Ecclesiam ergo suam
quia scilicet unusquisque vel ex mortuis hominibus, quam sibi salutari acquisierat sanguine Spiritus sui
vel cx insensibili matcria deos, quos adorarct, fin- illustravit adventu, ut mundi adversis interim
gebat; Deus omnipotons humar.03 miseratus crro- exercenda, invisibili Spiritus sancti confortare-
ne sua in a;ternum factura poriret, Vorbum
res, tur armalura. Fundata igitur supra petram fidci

suum a;qualc sibi atquc coa;lcrnum, pcr uterum ditTunditur por climata totius mundi,ut rclictava-
intacta; virginis pro sajculi vita verum hominem nitatc idolorum, Deum verum homo cognosccret,
ad humanos produxit aspcctus. Qui divinilati na- et ab crrorc paterni delicti ct ab squalorc votusla;
tura nonimminuta,humanitato tamcnnostraabsquc D gcntilitatis in novitatem vitffi transiret.
pecccali na;vo vcracitor assumpta, inter homincs G.Sod vctcrnus hostis dolcns sibi perirc,quod Deo
conversatus cst,pra;bens bencficia Deitntis, ct per- constabat acqiiiri,omnc malilia^machinamontLimad
ferens incommoda humana; Dcnique
fragilitatis. subvertcndumEcclesi;cinvincibilisconvortitasiluni.
eam carncm quam dc Virginc sumpscrat, pro re- Et iniqua instanliaprodofcnsione falsitatisnonnul-
demptionc nostra posuit, et homincm qucm crea- los martyrum prostravit gladio, alios affixit pali-
verat, non alio rcdcmit pretio, nisi viviiico ct pre- bulo,alios obduxit pelago.famc alios peremit, nlios
tioso sanguine suo. Factus igitur obcdicns Patri ignibus cxcruciavit, alios membratim discerpit, ct

(I) Is erat annus Christi 2."i0, quo post S. Fabiani Romani, in quo Sixtus eminebat, qui
silio cleri
cajdem vol vacabat scdes,ul quidam volunt,vel certe quartus ab eo,cxiguo post tcmpore.Ecclesia; guber-
jam S. Gornelius Ecclcsia; pricerat.Potucrc tamen a naculus admotus est. ., _,

Sixto apostolici hi viri in (lallias mitti.vcl Cornelii (2) Imo sub Valcriano ct Galicno occisi sunt
S&.
papce auctoritatc, vel ante illius oleclioncm de con- Xistus 11 ct Laurcntius,
78,-) DE YITA S. JrLIANI. 788
inilicibili morlicino («iTirTC ilobacrhatus.i^lfclc.siam A porli stihiit, ot mundi gloria sibi sulistrula, C03
Cliiisli cxpu^iKiro iiisu;! csi. Seii i|uo cjus amplius ccupit halioro (lofoiisnros al(|iic tulorcs, (|uos pcr
cirorl)uit jinnianitua, co sanclorum insupcruliilis invidiani Iiostis anti(|ni cnto.nus pcrtiilos habuorat
coiislaiiliai, uiulc atrociori pulsala csl iiividia, inric iinpiinnatorcs. Tunc crgo velul post aspcritatcm
amplii>ns virlulis cmicuit gloria. iiiiiibosiu hiomis.
7.Ni>riMioni igitur prinuini contra pictalcni lialicns Ciiiii plaoidas vcriii clrniontia tiTiipcrat auras,
iiiipictalis niinistniiii ; ilcliinc |nT'siiccc(lonlcs silii- roddloiito.s ailiusla proriinipunl in lloro.s,ct iiudata

niot priiicipos inalitia^ sii.o augoiis incicmoiituin dudiiiii rosota rodivivis adornaiitur rosis.niirantcs-
pcr tioccntos ct oo aniplius aniios,lv'clcsiani Christi ipic oculos (T'uuipciitiuiii cuiidor rcvcrbcral lilio-

coiicussit, scil nullatonus cverterc valuit.Cum cnim rum ; sic pace licclesiaj rcddita,divcr3i pcr mun-
complacuit oi.qui rKlelcs .«uos igno tcntalionis por- dum cirulsore viri,c|ui virtutem Iiice mirabilc8,ful-
iiiisit cxcoqui, ut scrcnus dics post tot turbines gore fidci insigncs, ad scquoiida Christi vcstigia
fainilia; sua,- illuccscerct. Iu.it vi. ritatis culmen im- mansuctis cordc parcntur imitabilcs.

INGIPIT VITA
CAPUT PIllMUM. B niti, et lucc Dei radiati, cjus sancto conturbernio
Cenoinani a S. Juliano convcrsi. inhwrcrent, essetquc do convchcnda; aqu.i; ponuria
0. Ad collocandum igitur in Galliis nova; fidci non modica qiu-crimonia, vir Dci ad locum, qucm
fundamcntum, ad erigendum rudis adhuc EcclcsiiE aptum crcdidit, accedcns, cuspidcm baculi, quem
statum.pictas supcrna magp.ificos atquc industrios inanu gostabat,humi dofigcns, cunctis audientibus
viros doslinavit, Lugdunonsibus (3) l'liotinuin,.\re- dix.it Doiiiinc Dous nostcr, qui sitienti populo tuo
:

latciisibus Trophimum, Xarbona" Paulum, Tolosso, in eremo do dura silicc potum tribuisli, adesto et
Salurninum, .•\rvornis .Xustrcmoniuin, Lemovicinis nobis famulis tuis,et aperi thesaurum tus pietatis,
Marlialem, Turonieis Gatianum, Parisiacis Diony- et jube nobis de duritia hujns telluris miniatrari
sium, Conomanicis, Julianum. fontem aquae viventis, ut cognoscant prsjentcs,
9. Ilic ilaquc Julianus Uomana generositutc cla- quia tu cs verus Deus, qui in fine sajculorum mi-
rissimus, lingua facuiidus, justitia insignis,merito sisti Filium tuum iii mundum,ut crodentos in tead

fidci prinius apostolus Cenomanicffi

porcelebris, veram introduceret repromissionis terram.Cumquc
urbi a Deo dostinatur qui etsi aliis apostolus non
: fidclos respondissent, Amen, subito erupit fons vi-
cft, Cenomancnsibus tamen est. Nam sicut, dc se vacissimus, qui ct potentiam divinitatis oslende-
quoque bcatus clamat .Apostolus, signuni apostola- „ ret,el meritum beati viri liquido cunctis astantibus
tus c\jus ipsi sunt in Domino. demon.^^traret.
lO.Iscrgo vir Doiuini fulc munilus, gladio Spiri- IS.Tunc qui jam crediderant,in fide sunt corro-
tus sancti accinctus, ad destruendos errores, ad borati, ct qui adhuc gcntilitatis errore detincban-
conculcandas dxTnonum vanitatcs,ad urbem supra- tur.ad pcdcs sancti procumbunl.orantes se sanctae
dictam accessit iiitrepidus.Scd dum novitas sanctaj fidei sacramcntis initiari. Hunc ergo lontem [ai.lo-
praHlicationis quibusdam incrcdulis in scandalum, cum] placuit Ccntonomium vocitari, quia exhibi-
noiinullis verteretur in derisuni, miraculorum po- tionis Cjus gaudio, multiplicato fidei fcenore nume-
tcntia rcddcbat attouitos, quos aJ audiendam veri- rus credontium ca'pit multiplicari. Multi cnim in
tatis viam vcternus et innatus error effeceral fasti- eo pcr baptismatis sacramentum vcterem homi-
diosos. Per manus enim reverendi ponlificis tantas ncm exuerunt, et novum, qui secundum Deum
Chrislus opcrabatur virtutes, ut verbo diemones crcatus est, in justitia et sanctltate veritatis,vcsti-
fugarot,leprososmundar&t,cunctisque languentibus ti sunt.
opom crucis mcdicamine largiretur. Dcnique cum 14. Itaque non quiquc popularcs,sod et nobilissi-

ad eum plurimi eoncurrereut pro aJipiscenda sa- morum plurimi eingula deponcntcs militia!,tumida
lute corporum, illuminati verbo lidei, cum salute olim coUa sua jugo Christi supponentes,sancto viro
rcdibant animarum. D adha;scre et sacris ejus gaudebant informari oxcm-
il.Porro idem venerabilis vir e.xtra urbcra parvo plis. Cumque fulgor tanta; cluritatis, quasi Lucifer
tcctus hospitio diu noctuquc in sancto pcrstabat matutinussolomjustitiieuuntians,totamprovinciam
proposi',0, vix ullam sui curam habens corporis,lo- jam perlustrassct, princeps civitatis (3) Defcnsor
tum se eorum impendens saluti, quos da3monico nomine, vir gloriosus, ct secundum caducos hujus
nitcb.atur subducerc errori. mundi honores potcnlissimus, tot miraculorum
12. Sanc cum jam miiaculorum dulcedine dcli- novitate perculsus, Deo dignum pontificem per in-

(3j Colunlur hi sancti : Photinus 2 Junii. Tro- 30 Jun., Gatianus 18 Dcccmb., Dionysius 9 Octob.
phimus 19 Decemb., Paulus 12 Mart., Saturnimus (4) An hic cst S. Defensor primus episcopus .\n-
19 Novcmb., Austremonius 1 Novcnib., Martialis degavensis?
787 LETALDI MICIACENSIS MONACHI 788

tornuntios ovocanSjUt ad sc venire (lignaretur,sup- A fidei suhjectus. IIuJus filius gravi arreptus incom-
plicitcr cxorat. modo,ad extrcmadcductus,etadultimumexstinctus
15. Fidelissimus aulem minister Christi cum ad est.Pater vero orbitatis dolorcm non sustinens, ad
principcm accederet, anle principalis aula; januam virum Dei cucurrit elamans el dicens Serve Dci :

obviam habuit quemdam ca3eum,qui coram co pro- Juliuni-, qui confileris Christum Dcum verum csse,

cumbens flagitabat auxilium.At ille invocato Christi per illum teadjuroquompra!dicas,reddcmibi filium
nomine et crucis imiiresso vexillo, sub momento mcurn. Cui ait vir Dei Anastasi, si credis cum,
:

eum pristina; restituit sanitati. Quod princeps au- quemego prffidico.vcrum Deum csse,et lilium tuum
diens, fostinus accurrit, genibus sancti advolvitur in pricsenti recipies,et tu vitam obtincbis ajternam.
supplex exorans, quo particeps vilae aeternaj fieri Anastasiodeclarante atquedicente : Si filium meum
mererctur. Quem vcrbo Dei diligcnlissime instru- vivum recepero, Christum Deum verum confiteor,

ctum pontifex venerabilis catochizavit, et solemni et idolis penitus nbrenuntio; abiit cum eo beatissi-
jejunio peraclo, cum tota familia multaquc nobi- mus pontifex ad domum, in qua corpus puerijace-
lium turba baptizavit. Qui in tanto pictatis ardore bat examine; et cunctis flentibus, et quid bcatus
excrevit, ut domum suam sancto viro traderet, quo viracturusforetconsiderantibus;illetenens manum
ibi ecclcsiam divino cultui aptam exstrueret, ct lu- ^i defuncti, et suscipiens in coelum lacrymis perfusus
crandis Christo animabus absquo ullo invigilaret ait : Domine Jesu Christe, qui vidufe filium extra
incommodo. Jam tunc ergo impossibile dictu reor, portam elatum multis astantibus suscitasti,et qua-
quanto gaudio.quamtave alacritate quotidie Christo triduanum Lazarum jamque fcctentem verbo po-
inibi fterent lucra, diabolo vcro detrimenta. Omnis tentiaj tua; a mprtuis revocasti ; tu prfficipe ut susci-
Betas,omnisqucscxusardentissimoamoread audien- tetur pucr iste,quatenus isto resuscitato in corporo,
dum verbum Domino confluebat,et certatim prwire multi per tuam fidem resurgant in anima,pra;son-
alter alterum in sancto proposito elaborabat.Factam tesque cognoscant, quia tu cs Christus filius Dei
igitur bonorum SHorum collationem sancto viro tra- vivi, qui prrcccpto Patris mundum salvasti,cui por

dunt, quo et ecclesiis dlvinis exornarentur honori- te condignus gratias rofcrimus per infinita s.tcuIo-
bus, et pauperes Christi alimcntis consolarentur rum sa;cula. Cumque fldeles respondissent, Amen,
corporalibus. quasi a somno surrexit puer incolumis, et cunclis
16. Porro dispensator fidelis et prudens, quem prw gaudio flontibus, parentibus ineffabile gaudium,
conBtituit Dominus supcr familiam suam ut da^-et et c.rteris astantijjus ad sequendam Christianitalis
illi in tempore tritici mensuram, ul in erogando rcligionem magnum pr;ebuit incitamcntum. Mox

verbo Dei cum pietalls actibus invigilabat,ita ctiam crgo patcr ejus Anastasius cum omni familia credi-
in dispensandi terrenis secundum institutionem C (Jit, et baptismi gratiam consecutus numcro fidc-
apostolicam desudabat, ct viventibus sub se com- lium applicatus est.
muniter Ecclesia; filiis, prout cuiquo opus crat, 18. Sequonti deinccps tempore per cuin simile

fidelitcr dividebat. Sanc prffisentium occasione cu- huic miraculo ad laudem et gloriam nominis sui
rarum,nequaquam illius mcntis oculus caligabat a Christus opcrari dignatus esl. Nam cum idom vir
contemplationeajternorum sedquoampliusfulcieba- bcatissimus ab urbe digrediens, ut lucrum Clirislo
tur rebustransitorii3,eo amplius inhialiat ad gaudia dc pcreuntibus facerct, dioeccsis su;c partes visita
patriae coclestis.Bene onim noverat quid convenirct rct,ecce defunctus cffcrebatar.magna populi comi-
in via,quid deberctur iu p.itria. In via quippe vidobat tante ealerva, adolescens cujusdam magnifici viri

necessariumlaborisstipendium; inpatriaautom toto filius,qui dicebatur Jovinianus. Superveniens san-

affectu desiderabat a;tern.-c bcatudinis emolumen- ctus episcopus, consuctaque in Dominum liducia
tum.SuntenimnonnuIIi,quiin paslorali regimincla- tVetus, jussit deponi dcfunctum corpus, et manu
borant,et pro codem labore sempiterna prsniia non silcntio imperato,clara voce ad patrem adolescentis
appetunt,sedhonorepr.Tlationistumidi,quamvisca;- ait : Joviniane, Ghristus quem pra;dico, homo pro
lestia verbis praedicent toto desiderio terrena qua;- hominibus mortuos suscitavit, da-mones
tactus,
runt.Hic verodignusDcopontifexcumvirtutum ful- jj vcrbo fugavit, et ad ostendcndam Deitatis sua; po-
gore elarcsceret, miraculorum potentia cingeretur, tcntiam,quidquid voluit inter hominesopcratus est.
obsequentium populorum cuneis fulciretur, etrernm Hune tu si relicta vanitate idolorum Deum ex toto
tcmporalium affluenlia ditaretur.nullo delectationis corde credideris, et purificari te pcrmiseris fonte
imiiedimento succumbcbat,scd in ilatorem omnium baptismatis, ct tua s;dutc et filii tui resurrectione
bonorum ineutis figens, boiia pr.:psontia (juasi posl gaiidel)is.Tunc idoin Jovinianus,ct univcrsum .ids-
tcrgum, el ante facioin prof^onebat fideliter, qu;c tanspopulus, saiicti;idvolvunturpedibus,ct cunclis
sanctis pruniitlunlur in cadis. misericordiamnagitantibus.cumlacrymisaiebat Jo-
CAPUT II. vinianus Magne serve Dei Juliane,si unicum mihi
:

Trcs morlui smcilnli. pignus, et vita; prn;sentis solatium reddideris, non

17. Porro in ea civitatc, in qua vir bealissimus solum ego Christum verum esse Doum conlitobor,
paslorales agobat oxcubias, erat vir quidain polons sed (lopulus hic universusdoorum suorum figiiicnta
ac nobilis, nominc AnaL-tasius,nondum Christiana; contcmnet, ct fidcm iiuain pr.Tdicas devota menta
780 DE VITA S. JULIANI. 706
vero vir Dim iilcnus.fienibus in torrain A. tate supradicfa-
siisri|iit;l. .\t possessionis bcalissimo mogistro
curv;ilis, nrulis ac luauihus iu ra'liiin porrortis, contradunt.
runetis audiontibus di.xil : Doininc Jcsu Christc.iiui 20. Kxcilati fania facti, aceurrunt vicini, ot 'alii

ul)i(|uc pr.Tscns ps,qui pro nostra rcdcmplioun honio quidcm proscquuntur, alii cellulam, in qua vir Dei
(icri voluisti, et inter homines apparens per vcxil- jacucrat irnimpunt, loeumquo ubi sancti stctcrant
lum erueis lu,r ah huniano gcncrc mortein exelu- pedcs, rrebris amplceluiitur oseiilis, et ut boncdi-
sisli.Juln" ut resurgat adiih-seens iste, ul lanli faeli ctionis ejus eompotis lierunl, certatiiii pn-codcntis
potcntia, et lides eredentiuiii in te rnlinretur, et vestigia lcgunt. Pnrro beatissimus ad preccs sequon-
non credontiuincorda suhdantur, perte uuigenituiii tiuiii conversus,elevata inanu eunctos bonedixit, ct
Dei vivi,qucm cum Patre ct Spiritu sancto regnan. omnps, qui inter oos ali(iuoIaborabanl incommodo,
tcni ct dominanlem eonfiteniur in srcula s.tccuIo- ubsqiie alicujus inora: interventionc, prislina; rcs-
ruiu. nespoudeulibus lldelibus, qui aderant, .Vmcn, tituil sanetitati nt., sanitali).

quasi a soinno adolosccns surg'l a ferctro, ct clara CAPUT III

voce, cunctis miraculi novitate perculsis, cccpil cla- .ilia miracula; adrcr.^a tolerala.
mare Vcrc magnus Deus Ghristi&norum qucm prae.
: 21. Procedens inde boatissimus, cum jam propin-
dicat servus cjus Julianus. .\d patrcm quoquo ait : t^ quaret vico, qui vocotur Ruiliacus, qui positus ost
Vere nunc usquc a Dco vero crravimus, nam dii super lluvium Lcdam (5) obvios habuit nuntios pri-
quos colimus, pro ccrto daimones suut. Vidi ouim marii ejusdom vici,ut quantocius vcnire dignnretur,
cos in iiifcrno, cl vidi quia non crat eis rcquies a lor- quia uniea filiailli crat, qiiam itnmundus invadens
mcnlis. At vero cunctorum clamore in calum su- spiritus atrocitor vcxabat. Cum porvcnisset ad vi-
blato, Chrislus ab emnibus magnificatur, Chrislus cum, exhibuerunt furcntem pucllani, ct sacris
ei

vorus Deus pracdicatur, et famulus ejus Julianus, e.jus vestigiis provoluti,precabantur misericordiam.

renitcns mullumque rehictans, ab omnibus adora-
tur. Et hi igitur per prasdicalionem Deo digni ponti-
ficiscopiosa multitudo rationabilium piscium fidei
sagena collocta, et ad verse crodulitatis solidum lit-
tus a profundis orrorum tencbris educta est.
lO.Jamtunc ergo velut divini exercitus signifer,
aliis pra>cedenlibus, alils sequentibus vitalia lidei
serens semina, ad pra^dium, cui voeabulum
Proiliacus {Bellovac. Pcrilianus), divertit. Ingruenti-
bus antem noctis tenebris, hospitium
jubct. At vero in ipso adventus ejus artieulo, pucr
parvulus possessoris supradicti fundi
vcscente, qua vexabatur, niolestia, defuuctus cst.
Quod cum viro Dei nuntiatum fuisset, alibi diverlcre
noluit, scd secundum quod Salomon ait Melius est
irc ad domum luctus, quam ad domum
gaudium salutis laturus lugentibus, ad
(£(•(/(. vii, 3)
doiiium, in qua intantulus jacebat, accessit, ot in
quailam cjus sccrcta parte mansionem uccepit. Ju-
bet ergo ante se inferri defunctum corpus, et patre
Spiritus autem noquam sancti viri non sustinens
prajscntiam, nd primum ojus imperium, vas quod
injuslo jure vindicaret, relinquens etTugit, et puel-
lam in medio stupentium, ct Christi potentiam lau-
dantium, reliquit sanam.Sicque factum est, ut per
unius puell.-G salutem corpoream cuneti vici illius
habitatores ad voram aniinarum suarum pervenirent
cst, medolam. Nam omnos idolorum vanis abrenuntian-
tes figmentis, et renati fonto baptismatis, facli sunt
sibi perquiri C participcs Christian;e adoptionis. Eumdem ergo vi-
cum cum cunctis (6) ad eum praidictus possossor
filius, ingra- sancto pontifiei humiliter largitur, ct ut ibi eccle-
siam construerc deborot, devotissime deprecatur.
Quod prisul benignus gratantissime eomplcvit, ibi-
: que multum populum per sanctae praedicationis
convivii, ministcrinm Domino consignavit.
22. Nec tamen crcdondum est, tantum prfeconein
absquo laboris certamine et impugnatoris antiqui
insidiis, tot et talia perficere potuisse, cum manifc-
stissime clamet Apostolus Omnes qui pie volunt vi-
:

et matrccunctisqueremotisarbitris,paucisduntaxat vcre in Christo persecutionom patiuntur (II Tim. iii,

sanctitatis sua3 comitibus ibidem remanentibus ora- 12). Quamvis enim magnitudo virtutum, quas per
turus so in pavimentum prosternit, noctemque per- eum Chrislus operabatur, si quid adversi e mundo
vigilem ducons, tanta instuntia precum cueli pulsavit eniergebat, relundcrot, is tamon qui ad ipsum Me-
secretuin, ut paritcr surgerent, et pontifcx a pulvc- n diatarem Dci et hominum hominem JesumHIlhris-
re, et infans a morte. Cum ergo jam aurora fugaces tum,quasi aliquid suorum reperturus, venire pra:-
a cado polleret ta?das, intrat pater cum matre ct sumpserat,contra hunc quoquo,qui illius summi ca-
niulta vicinorum frequentia, invoniuntque sospitem, pitis membrum erat, maehinas diversarum tentatio-
quein dffunctum intulerant, et tanta operis novitate num quasi adversus validissimum murum callidus
poieulsi, coelum clamore quatiunt, et versis votis impugnator admovere non desinebat.Ut enim novus
(()/., vocibus) iterum pcr gaudia plangunt. Continuo agricola opacam sylvam ingressus,nunc ferro.nunc
ergo fidci Christiana; colla supponunt,et infantem, ignoutitur,quo jaciendis seminibus tellus eatenus
qucm ha?redem terrenorum bonorum optaverant, stcrilis prffiparotur; sic Julianus Cenomanicum pe-
ccclestibus disciplinis imbuendum cum tota hKredi- netrans solum, veteres quercus annosasquc fagos, id

(5) Alibi hic amnis Ledus dicitur, et a quibusdam (6) Deest pertinentibus. vel quid similc.
Lidtis.

i
791 LETALDI MICIAGENSiS MONAGHI. 702

est, vetusta! gentilitatis steriliavcnaque figmcnta A vinciiBpcrcurrenspopuIos,itapriL;tiniorroriscuuctas

everterc nisus; et ferro correctionis usus est, quo abrasit nebulas,utvixaliquisinvenirctur,qui Jesum
peocata dclinquontium Ibriret, ct igne adustionis, Christum Deum cl Dominum non confitcretur.Uujus
quo jam cmundatum solum ad promcrcnda divini igitur tam celcbris facti nunlio, Dcfcnsor,vir glorio-
amoris se.mina aptum exbibcrol. sus, cujus supra mcmoriam fccimus, ad se pcrlato,
23. Scd reliqui;e j^aganorun), qu,c quasi fragmina ingcnti affectus guudio benedixit Dcum, ct fcstinus
tabularum dc naufragio eriorum cvascrant, indignc accedens ad bealum virum suppliciter pclebat.ul ad
fercntcs laudcm nominis Cbrisli diiaturi, et simulu- domnm ejus accedcre dignuretur, ut pro triunipliati
crorum suorum portenda pcssumdari; unanimitcr hostis vicloria largitori omnium bonorum Christo
insurgunt contra sanctum, malcucium clamanlcs, communitergratias referentcs, casto simul ct sanclo
qui sub nominc pietatis vanis prsesligiis everlerct parliciparentur convivio. Cujus petitionem bealus
eorda populorum, ipsosque videniium oeulos fru- vir non renuensfquippo qucm merito religionisvcra
slrarctur, falsa pro vcris assereret, honiinem cru- sibi nexuerat charitas) ut ejus desiderio satisfaceret
cifixum Deum afllrmarel, deorum immortalium, propcrabat. Sed cum iter carpereni, in parte nova-
quos Romanus orbis a sfficulo colit, culturam erro- lis puerum quemdam invenerunt ab ingonte ser-
neus evacuaret; vivum exuri debere, ut ejus inte- pente pedes et brachia corpusque lotum spiris vipc-
ritus exemplo aliquis impostor ct temerarius lerre- rcis coliigatum. Pcrterritis uutem omnibus qui adc-
retur, ne contra rempublicam timendorumque nu- rant, vir Dci propius accedens, ait, Dominc Jesu
minum rcvcrcntiam.quibus orbis conslat, ct alitur Chrisle, qui humauumgenus a paradisi gloria, pcr
quoquomodo ulterius oblatrare nitcretur. serpcntem dojectum,per crucis tua; reparasti vexil-
24. His Julianus non modo non territus, verum lum, tu liberahanccreaturam tuam ab hoc quo tenc-
ad pugnam contra diabnlum alacrius accinctus, ad tur anguc, ut et serpens intereat, et pcr te puer in-
locum iter accelerat, quo cnputerroris eorum male- columis evadcns cognoscere pr.-esentes fuciat, quia
suada religio destinebat. Nam in vico cui Artinas tu es libcrator ct protcctor omnium sperantium in
vocabulum ost, leinplum erat,ot In eo Jovis siniula- te. CuuKjue talia perorasset vir Deo plenus, et qui

crum falsorumque innumera portenta deorum,qua; aderant, dixisscnt Amen, serpens crepuit mcdius,
vario errore delusa gentilitas priscis temporibus et cunctis Deum laudantibus, pucr evasit sanus.
erexerat ad suarn el sequentium (al., frequcntium) 27. luterea cum ad domum principis perveni.sset,
pcrniciem populorum. .'\d qua; destruenda cuni Ju- suuimo concursus omnis u>talis
e.\cipitur gaudio, fit

lianus fidei lorica indulus, galea salutis protcctus, oninisque sexus ad videndum lantum virum, cujus
gladius Spiritus sancti pr;ecinctus prffiparalur, e di nomen famaque virtutum lanto jubare coruscurct.
verso rusticana et ignobilis manus pro defensione C ut etiam quosque remotissimos cum videndi dcsi-
deorum, qui sibi auxilii opem ferre nequibant, ob- derio succendere posset. Subsequuntur c vestigio
stinatissime rcsistens armatur. Scd Julianus im- sanctum episcopum cnergumeni duo salutis reme-
pcrterritus inter frcmcntes et garricntcs insauien- dium nagitantes ab co. At illc invocuto Christi no-
tium voces tcmplum ingressus, invocato vcri Dei mine, et inimicum fugavit, et cos verbo pr.Kdiculio-
Jcsu Christi nomine, simulaci-um cnormc ipsoquc nis iilu iiinatos proprio restiluit Greatori.Diemerga
visu terribile in cincrcm resolvit, sola sancticjus- illam lclici exornantes luititia, inter ipsa sarra;
sionis auctoritate. mens.e convivia totus sermo illis erat dc Ghristi
25. Ut vero insani populi cognoscerent, cui euto- gloriu, de interitu Sulana',de bis quoque qu;c per-
nus culturam deitatis exhibuissent, exeverso siuiu- tincnt ad vcrani Dcum timentium aniraarumcuram.
lacro immanissimus orui>it draco, qui facto impetu Post gloriosus ille vir omni supellectilis su;e copia
contra cultorcs proprios, flatu sulphureo et atrocis saneto viro cxhibita supples c.xorat, ut cuncta be-
verbere cauds, devotorum sibi phalanges in mortcm nignc suscipiens, ad quoscunque usus placuerit
coepit ardenter urgore. At illi ejus contra Dcum profutura retentct. Sed vir beatissimus nihil horum
suum petunt auxilium, quem paulo ante vocifc- suscipiens, benodictione super cum tradita, onini-
rantes maleficum, tolis nisibus elaborabunt, uteum J)
quc domo cjus Christi corroborata festina-
incondereut vivum. Porra Juiianus Dei athlcia, elc- bat ad propria.
vata cum signo crucis in sublime dextcra, draconi 28. Cumque.jam portam aDeo sibi commend;ita!
imperat,ut nuUumampIius laedens,concitus fugiat, urbis subiret, hi qui incarcerati custodia nexibusiiue
et loca humana cultura prorsus carentia petat. Ad duris mancipati eranl, ingenti clamore sanctum
cujus imperium draco s;cvissimus elfugit vivucissi- virum,ut sui miscreretur,exorunt. At ille benignis-
nuis,et in co ejus (rt/.,vim)amisit Iu;deudi in quibus simus, qui totisseuipcr in Domino visceriliuspicta-
ulterius fraudem exercere permissus nou cst sedu- tis quibus id officii commissuin
afllucbat, ad eos,
cendi. Tunc univcrsi cum gaudio jaui liuut socii in precaturquc humiliter, ut cos
crat, supiilcx accessil,
evertendo falsitatis fano, ac demum sancto renali quos iniquitas propria fecerat reos,adventus sui gra-
lavacro per m;inus sancti |)ontilicis dogmate bcu- tia rcdderet absolutos.Sed vecordos ncquo rcvercntia
tificuntur Christiano. pontilicisprwsentis, ncqucpr;cdicabile tanli viri me-
26. Cujus facti fuma veiox per omncs tolius pro- rilum permovit, ut facerent quu; sanctus nou inodo
 703 DE VITA S. JflJAM. 794
irupLTnverat, vcrum cliani voco supplici poslulaiu;. \ bealissiiniim Julianum saccrdotali iiifiilacomptum
PdiTo illc sprolusfi pf^rliilis.rcclo.siiiin iutravil,(ili|UO cuiii tribus diiiconibus suis ct tribiis ccrci» vcnion-
^rtitiusCbrislo prouc(|uisitissil)i uniiuubus rodilidil; tcm iid sc, (|iii ccroos, qiios portabant, pnsuerunt
ilciiulo propria- douius liuspitio scsc rccopit.Cuiiii|uc supor iiiiiisaiii anti; ciim, cl ubiorunt. Dixil crgo
ci n|)positus ossot piiiiis, (liscuiiibcru iioluil,sril ta- pr.oilictus Dofonsor ud coiisodentcs : videtis gloriaiii
cilus i't gciiicns iiiisoricoriliuiii Doiniiii ()/>/wci>((.s(V) (piuiu (;gii viilou'/ (Jiii niliil sc viijiirc tostali sunt.At
ca^pil. Tunc vcro, s(H'uiiiIuiii scrvi Uci voUini un- illo ilixil:Niiiiii|iiid iion liic vidislis putrom noslruni
gclico iniuibtcrio osliu curccris upf>rla sunl ct Julianuiii, ((iii tot bona nobis ostondil, tot iniruculis
cuiicloriiin catcnai confractx' sunt, cl hi qui in ear- l.otilicavit? Ecce cniin nunc cuni tribus diuconibus
ccralibus privalis(|ue lcnebris rcsidcbaut, absiiuc suis cl tribus cercis huc anlc mc vonit,ct K-uLissimo
huinaiio uu.\ilio ad coininunem dici luconi cj^rcssi vultu subridens bencdi.vit nos, roliclisqun ccreis
suut. Pcr ni(»diuin crgo civitalis, ncniinp prohi- abscossil. riulo pro ccrto scio, quiu rnigruvit a sa;-
benlc, absquc vinculoruni onere sancli viri con- culo. El nobis, quoscorporali praiseiitia dci'clii|uit,
spcclibus scso obtulcrc. At illc gaudcns in Domi- boncPicia pictatis sua; vivens in Christo impcndcre
no jam lajlus cibum accepit, et quos mcrito sol- nunquam cessabit. Surgamus crgo, etad scpolicn-
vcrat, sancti eliam convivii participalionc dunat. dumpiissimummagistruinnostrumquanlociuspro-
y^
Ncc fuit qui absolutoj: ropeteret, cuin manifcstissi- porcinus, ut eum morcurnur abjutorcm habcre in
iiic lioe divin:c virtulis potentia, noii humanum cadis quoin salutis doctorom habuimus in tcrris.
auiiiium sanclo anlisti cuntulisset. ll»c 00 dicentc, omncs admirati sunt; pariterquc
surgcntGS ad cssequias sancti festinanter accurrunt.
CAPUT IV.
Jamvcro, utde Martino illo pontificuni spcculo
S. Juliani mors, sepultura. logilnr, impossiliilc dictu cst quanta hominum
2'.K 1'lantata igitur iii pago Cenomanico di- niuUitndo cunvcucrit, cuncti ox agris el vicis.non-
vini cultus vinea, abrasisque dc ca idolornm cr- nulii ctiam ex vicinis adfucrc castollis. Hinc psal-
rurumque omiiiuin tcmpus immincbat
tribulis, niicines clericorum phalanges, illinc sacrarum vir-
quo boatus ille fructum pii laboris a
agricola ginum pro; parcimonia turm;c pallcntcs,hinc plebs
Uomiiio suo pcrccpturus, ub i^tis pr;escntis vita; urbana nobilibus conserta viris.illinc manus agrcs-
la(iui'is, ad .'otorna fcli.x dobcrot conscondcre rcgna. tissanctis beati viri famulantur exsoquiis.
Itaquo propinquanto vocationis suaj dic, sccedit ad ol. Sed ne quis fortc moveatur, quod Julianus
vicuin, in quo nunc 15. Mariialis ecclcsia sita est. Martino a;quiparaverim, qui hoc dicis, si recte
In quo cum pluribus dcgerct dicbus, et instantcr coe- pcrccnseas pene similia ub utroque potos videre
• lestis vitaj ducedinem suis propinarel auditoribus, «-I completa. Martinusadhuc cathechumenus algentem
lcvi incommodo, la2tus el alaccr prajstolabatur
tactus pauperom divisa chlamido vostivit Julianus flde ;

horam qualaborum cerlarninumquc suorum roposi- robustus tot millia vetcreni homincm oxuta, fidci
tain a justo jucice reciperet coronam.Et quia navis veste cor.tesit. Marlinus primo solitariam delegit
sanct» Ecclcsia; absque gubcrnatore pcr pelagus vitam, ut Ghristi dulcedinc singularitcr frueretur.
hujus mundi non poterat enavigare, scdem sibi a Julianus apcrtam expetiit pugnain, ut multorum
Dco commendatam, cum communi clori plebisque animas lucraretur. Martinus ad episcopatum a Tu-
consilio, sancto delegavit Turibio, quoin adjutorem roncnsibus raptus est Julianus Cenomanensibus a
;

et socium iii sancla; piKdieationis ealenus habuerat Deo pontifex, quiuimo ct apostolus, destinatus cst.
(rflicio. Idom cnim Turibius presbyterii oflicio glo- MartinusvirtutcTrinitatisDeificajtriummortuorum
[ riosus cum S. Pavatio diacono ad revelandam Ceno- est magnificus suscitator : Julianus totidem ad vi-
mancnsibus Christi gratiam, ut ab antiquis susce- tam rcvocans mortuos, toties mortis exstitit victor.
pimus, comes ct adjutorS. JulianoaRomana! urbis Martiiii corpus ii qui ductu (a/., inductu) ejus mun-
antistite destinatus cst. dum viccrant proscquuntur : Juliani exsequiis hi,
30.Gloriosissimusigiturpastorcommuuiomnium qui eo duce ca'loslia jum tenebant, famulantur.
allectus (fl/ ,evectus)consensu,fratros filiosquesuos J)
Quid plura? Uni Regi inilitarunt, uni Dominoscr-
evocat, et consignato successore, oeulis ac manibus vicrunt, uno Spiritu sanctificati sunt, supra petram
incoelum elevatis, diutissime gratias agens,et col- imius fidoi fundati sunt. Restat ergo ut par sit cis
laudans Uominum, ovesque, quas Ghristo acquisie- honor etgloria quos virtutis actio pares in Ghristi
rat, eiilem summo pastori commondans, loctus et constituit disciplina.
alacerbeatis meritis ditatum calo reddidit spiritum. 32. Hoc igitur boati viri corpus cum ud urbom
Quo coclcstia regna pctcntc, ille cjus mcrilo fideict propriam deportarctur, vcntum est ad transitum
bonorum actuum dilectissimus Defensor, vir glo- fluvii, cui Sarta; (7) vocabulum est.Addeclarandum

riosus, pra"scns non erat, scd ejus sanctissimi obitus ergo quanti mcriti essel cujus reliquia; forebanlur
tali ordini cognovit dicm. Sodontc oo ad mcnsam, equi,qui locticam sanctanim gcstabant exuviarum-
aperti sunt intellectualcs oculi cjus, ct ccee vidit ca;teris vis enatantibus, inlor undas validaset pro-
(7) Sarta purissimus amnis.\lanconium,ipsamquc pt Lcdus, Mcditana; miscctur, qui in Ligerim infra
Ccnomanorumepiscopalcniurbem alluit; acdcin.uti Audegavorum urbcm influit.
79o LETALDI MICIACENSIS MONACHI, 796
fundoe crccitatis gurgites, ncc gcnibus aqua taclis A tandom rccordata pignoris sui pavida accurrit,
littus allcrum, cunotis mirantilnis subierunt. ffstimans intcr vapores igniferos liqucfactum, et
33. Cuni vero tota urbs foslinaret in oecursum tenera puori distabuisso membra. Scd ardore fidei,
sui pastoris, qua?dam mulier parvulum lUium cal- qua? iUam sancto corpori exire obviam compulit,
darioe iniposuerat, suppositoque ignc mombra infan- restincta est ardentis flammas camini. Subito ter-
tuli aqua tepente lavabat : quos voce psatlentium rore perculsa filium non admovot, donoc grandi
atlonita oflicium ca^ptumdcserit.oblitaquo infautu- clamoro multos compelicrot. adunari.
li, cum (•.nteris obviam sancto acourrit. Igiturdiim 34. lionti porro viri corpus humaii» conditionis
ea veneranlissimis moratur o.xsequiis, ignis iiifanti logc sopultum, vorc in Chrislo sc vivcre denionstrat
suppositis calescens, vas forreum, in quo parvulus frcquenlissima consolatione vivenlium. Narn ibi ro-
positus erat, obambit, immonsosque calores cflicit visum, debilitas grcssum, elTuganlur
cipit ea^citas
et efTerventes in seipsum refunditvapores. Quis pu- dffimonia, donantur cum fide pctcntibus congrua
taret in tali discrimine vivore potuisset? Porro vota, prn^stante Domino nostro Jesu Christo cui est
beata mator cum jam sanctaj reliquia; domi sua; cum Patre et Spiritu saneto honor et gloria, et nunc
propinquassent, domesticosque lares recognovissct et per aitorna sajcula. .Amen.

LIBER MIRAGULORUM S. MAXIMINI

ABBATIS MIGIACENSIS

Auctore Letuldo monacho Miciacensi

(Apud Mabill., Acta I, 598.)

PROLOGUS AUC'1'ORIS
1. In nammam sciens ct prudens mitto manum, B 2. Qua de re temorarii quidem ausus pnsum-
qui pra^sumpsorim intcr tot oloquentissimorum llu- ptiono, attamcn utilis profectus contemplationc ad
mina homuncio arentis ingenii rem hactenus intac- hoc annimum appuli, ut qum vel ipsc vidcrim, vel
tam attenfare,cum non pra;sumpserint qui idonee ct probatorum veridica relatiene cognoverim, de his
competenter ad id efliciondum sufficientissimi fo- videlieet quae intcntioni sunt scribenda putarem. In
rent, etnunc affatim florcant,quorum arguti exami- quo operis contextunil mirum vidcridcbct, si quK-
nis lance ct priejudicio condcmnari verear.Hoo au- dam intorseram qua; ad id negotium pertinere mi-
tem est quod a tomporibus piissima} mcmoii;o patris nimc videantur, cum id et raro faciam,etsi intuitus
Maximini usqucad hajcquibus nosconsilioOmuipo- recto speculandi adsit non sinc causa. Nam ot a
tontis qui vocat ea qua; non sunt tamquam quK sint Chlodovoo incipiens et de ejus solorti ingenio pauca
csse placuit, cum divcrso modo locus ille quem ipse admodum pra^Iibans ea de re id volui, ut eo auctorc
vir Domini construxcrat Miciacensis scilicet nunc cujus munificentia locus de quo loqui gestimus ccc-
floruerit, nuno ultima; abjectioni patucrit, modo pit exordium,nostra^quoque narrationis fundarctur
quoque resurgere tentarit inter quas omnes varie-
: principium. Item cum filios cjus induco, id causa
tates clemontia misoricordis Deinunquam abfuit, et studium pietat's
beati Avili facio ct antiquitatem et
miraculorum copia meritis cjusdem Patris exhibita ejus commendare volens. Rursus cum regum tem-
p
vacillantes et trepidos sajpius consolata est inveniri pora per annorum supputationem usquo ad Childe-
;

nomo potuit qui hoc scripto ederet, quatcnus ad bortum Sigoberti filium distinguo, id duabus ex
notitiam posteritatis ordine pervenirc valeret.Quod causis enicio, ut comprobem B. Launomarum patri
magni arbitror detrimonti, cum ot Dei benofioia Maximino synchronum fuisse, duntaxat sic ut patrc
ignavae oblivioni sint tradila et locus abjectior habi- Maximino ffitatis perfect:e hic adolosceret. Nec antc
tus,quantus vcl qualisolim fuorit monimentissilen- eumdem patrem Maximinum in hac nostra regionc
tibus pene cunctis incognitum sit. Nam quod ad ali- qucmquam patrum ejus auctoritatis scriptum invc-
cujus notitiam pervenire potuit,quod sub oculis ejus niri, qui tot sanctos ct illustres viros exemplo sua;
cui innotcscit patratum non est; id procul dubio institutionis informarit, atque ideo non immerito
aut litteris aut traditiono viva: vocis perlatum ost. conjiciendum ipsum sanctum et vcnerabilem virum
Quod autem ncutro horum, id procul dubio an fue- Launomarum de hac ipsa ejus processissc discijjli-
rit, vel non fuerit, mecum pariter cmncs tacebunt. na cum et lcmpora concordent,ct familiaritas intor
:

Tollo monimonta de rcbus, nocessc cst ut pereant, Miciacenses et Corbiononses {Corbion)ui(\\xc ad hsc
et status vivendi ordinc confuso titubet et vacillct pcno tompora inconvulsa perseverarit. Deniquc He-
 7'J7 LIBF.Il DK Min.\(".Al.IS S. .MAXIMI.VI. 708
ririrtis, ul pnsl (lic.tin'i siiiiins, iluin iul lnii' nioln:.- A (liuin lioilio(|iuM'l(irct. Naui iiitor caHcros bonorum

tiitus rerossisset Ihcd, iul Corbidiioiisi; uioMiisli'- suoruin, ilivorsarinn liistoriaruni libros liuic loco
riuin so contulit. rt (juoil Vita- supcrcrat, ibi coin- coiilulit, ot priiprio labiire corroctos ct distinctos
plcvit. dio Cioinc Uoiiiiiii,ot iit ipsi libri toslantiir^siipor ul-
'.i. 1'ori'n inili'ni wrc omniii i|un' co^iKivcrini iii linc liiro S. Slcphaiii protoiiiiirtyris posiiit. l)o liis orgo
posui liliillo, i|iiii> in hoc vcl ilo lioc Iniliila siiit, ipiiii discrolio loniporiiiii non ohicot satis dicluiii.
rovociitus iitiiiiio lcnipuruiii coiilusiouo : (iiiio (pii;i Niinc ad soiioni narralioiiis ro.vorsurioraiiiusChrisli
(liscoruore uoquivi, coiilicoro oxiuilf! inoliua putiivi. bonilatis iiiinionsitaloin, iit [lolonti do.Yteru sufTullos
Qnouiam nobilesel inilustrios Piitros iii boc ooilcni ad opliiti littoris pcrdiioat iios rnctatioiKMii : siinul
floniissc loco coi^iiovi, lliiyinoneni vidolicct, Sloiio- otiaiii ll;if;itaiitossi ooiilo iiiloiilionis nostrio fostiiia

gauiliuin ot l)nictosiniliiin,Itortoliluin iiiioqno viriiin iiiliiosoril,ciiin dilocliono cvulsa iion livoroin perfe-
erudilissiniiiin i|ui Vitiun votcroin p;itris Maxiinini rat, sod charitaloni.
dicitur cdiilisso, 1'otniiii ctiain cujus cruilitio ct stu-

IINCIPIUNT MIRACULA
CAPUT PRIMfM. B diloctissimo indolisMaximino advcnions honoriitus
Clodovei elayitim. S. Eu.^tpicii viUv rompendiutn ; ilcm intantum a rege est,ut otiam scdem suam Miciacuin
S. Miuimitii. Ma.rimiiii iii.'iiy>ie.<i ilisripuli. Srtitciilia quo proptor dolicias piscium vol venatuum immo-
auclofis de advcntu S. Mauri in Gallius. rari consucvorat, oi jure hajrcdilario condonarot :

Diu nic portructantc quid putius assumondo

1. simul etiamCambiaoum ct Litimiacuiji possessiones
narrationis ordircr principium locuturus dcvirtuti- illo temporc inclytas cnm omnibus qum his perti-
busmagni ct prajcellentissimi Patris Maximini.rcge nerent, praeceptumque regiaj auctoritatis ex hia
Clilodovco nihil clarius inventnin.qui tutius nostras fieri juberet.
superponond.T historia; quasi fundanicntuni, pri- 3. In hoc itaque ipso fundo, Miciacensi scilicet,
mumquefundaniontumnon immoritooollucetur.liic exstructa basilica aliisqnc nccessariis ;cdilio.iis,

ctcnim rox cum priino orroro genlilitatiscssot irreti- B. Eus[iicius cum folici nepoto Ma.ximino quandiu
tus, prKdicationo B. Remigii Rhemorum episcopi,et robus humanis intorfuit, laudabiliter vi.xit. At vero
exhortatu nihilominus Chrothildis rcgino) su;e ad eo decedente et juxta latus beati pra?sulis Aniani
fidom Christi cunvcrsus, tam devote Christo vixit sopultovir Domini Maximinus oumdem locum sibi
subjoolus quam in armis esso studuit semper invi- attributum honcstissiine rogens, in lantum lauda-
ctus. Cuin cniin catholiea pietas vigeret, Gothos „ bilis fuit di3ciplina2,ut etiam sanctissimi viri Avitus
qui Arianisimpiotatibus squallebant ab Aquitania et Carilofus cum eremum communi consilio pctc-
expnlit, et occiso corum rego Alarico filium ejus rcnt et oras Ligcris fluininis attingentes ejus fam;e
Amalricum in Hispanias lugcre coegit, ponoque to- odoroin hausissont, relicto priori proposito, ardcn-
tani annis vindicans, fines imporii
Galliain sibi tissimo ad oum fostinaront ooeursu quos illc beni- :

Rhonum, .-Mpcs, Moridiannm marc, montes Pyre- gnissimo siiscipicns, cohabitandique data licontia
niBosct Ocennum habuit Septcntrionalom.Intantum oos sibi spirituali deviuxit ainorc,et sancti Carilcfi,
dcniquc nominis ejus terror cunctas sibi continguas pone assidua fruebatur collocutiono. Sancto autcm
pcrvaserat nationes, ut etiam .Anastasius, qui impo- .\vito curam delegavit fraterna; substantia;, sub cu-

rio Romani nomiuis pra;erat, amicitias ejus ambi- jus officio illa omnipolentis Doinini gratia, libcra-
ret, ct consulom cum ac patricium Romana; roipu- litas,Ii'.rgitas Patri Maximino indulta pagum .\ure-
hliccX' datis codicillis muneribusque magnis conscri- lianenscm peiie tolum a famis periculu liberavit.
beret. Fuitenimvir peromnia strenuus, qui glorio; i. Mirabilis Patcr per oinnia, cui coIUitum divino
aliquando nihil minuerit.et secunda fortuua, maxi- bit muncre
talcs habere discipulos, talcsque minis-
n-eque imbcllis semper usus sit, infonsus tamen tros.Xamejus sancta; cliontela; non solum hi duo,
parontibns quos peneomncs diversis peremit causis. sod ct alii multi sancti adh;orobant viri mundo olim
2. Igitur Virdunensium rebclliones vicinorum D exspoctabilcs, sed nunc inerito virtutis cunctis imi-
Gcrinanorum spc provocati a rege deficiunt.quorum tabiles. Ex ejus namque disciplina hi virtutum cul-
civitatem illico obsodit, subvertissetque, nisi ora- mine eorum anachoreticain expetic-
erecti; plurimi
lione pivcciarissimi viri Euspicii qui in eadem urbe runt vitam, ot in ea constantcr philosophati sunt;
prcsbylcrii honore florobat,impetum revocavissct,el ut non sulunicominunos humana;haliitationis sedos,
iinpunitatom quamvis nocentissiniis condonandam sod dosorta otinvia otinaquosa rivis su.t bcatitudi-
putavissot. Hiinc itaque viruni qnia locus vacabat, nis,Christi fulti ;idjutorio, et coleront et irrigarcnt.
dum crcare episcopum optavissot, ncc id ab co obti- Tostatur hoc Perticus (le 1'erche), bcatis viris Avito
ncre quivissct, rogavit sibi comitem fieri Aurcliano- ct Carilefo inagnis duobusradiataluminibus.Tesla-
rum finibus accedenti, quo beatus ille cum nepotc tur Secalouia (/a Solognc), bonum Viatorem servans

I
799 LETALDI ^ilCIACEXSIS MONAGHI. 800

in Viatoria, et Diilchardus vicinus Bituricensilnis; A Itaque post gloriosum piissimi Patris Masimini
silva eliam qu.-c Longinqua dicilur. quam B. Lco- transitum. B. Avitus ab ercmi quietc divcllilur, ct
nardus spiritiialibus suis cxercitiis et copporis lio- in cjusloco a fratribussubrogatur; qui et ip=c rcli-
spitio ct cclcbrem roddidit et propinquam.Nam B. gionc mirabilis, pii Patris vestigia indeciinabilitcr
Launomarum clS. Lifardum ex bao ipsius floruisse prosecutus est.

disciplina nulli ambigcndum cst. 7. Eo autem iempnre Chiotharius ct Chlodomirus,

5.Siquidcm aiilo Patrem Maximinum nju:iquc filii Burgundiam pctunt, Gotmarum et
ChlodoYci,
avuncuhmi Euspiciimi nemo patrum cjus auctori- Sigismundum regcs filios Gundclniudi CKsis eorum
tutis in hac provincia lcgitur habitasse, qui tot in- excrcitibus in fugam vertuiit. Sigismundus rex ad
signes sanctitate viros exemplis sui institutionis sanctOK raartyros Agaunenses confugiens,ibi a Ghlo-
informarit. Quod enim boatissiT.us Pater Boncdic- dnmiro cum uxore et flliis captus,atquc ad civita-

tus dilectissimum suum discipulum M urum rogalu tem .A.ure!ianensem perductus cst. Quod B. Avitus
Berthecranni Csnomanensis episcopihas in partes audiens, de monastcrio ad urbcm venit rogaturus
direxit, subsoquenti tcmpore faotum est.Ouo autem pro Sigismundo rege, oujus prcees frustrata; sunt,
tempore gloriosissimus Pater Maximinus floruerit, quia Chlothildis reginaChlodomiri mater Sigismun-
satis, ut reor, intimaium est. Porro beatus Maurus, n dum oderat, quod Patcr ejus et mater a Gunde-
Brunnechilde cum nepotibus Theodeberto et Theo- baudo Sigismundi patre intcrempti forent. Hac de
dorico, filiis Ilildoberti, Burgundionibus imperi- causa Sigismundus rex et martyr neeatus cst, et
tante, Gallias ingressus est.Hic autem Hildebertus cum uxore et filiis in puteum obrulus cst. Verum
filius fuit Sigibcrti.qui de Hispaniis evocatam Bru- Chlodomirus non usque adeo la;tatus est. Nam ite-
nechildem duxit uxorem, et suscepit ex ea filium rum cum fratribuset copioso excrcitu Burgundiam
Ilildcbertum sedcmquo Metis habuit, quaj Medio- ingressus, die pugna; inter confertissimos hostes
matricum ciNitas est. Porro Sigibcrtus filius fuit vivacissimo dcvectus equo inultus occubuit. Cujus
Chlotharii, qui Chlotharius regi Chlodoveo de filii dum spe paterni rcgni ab avia nutriuntur, cos

Chrothildc filius natus est. Igiiur tanto tempore fratrcs dcfuncti ab avia fraude adducunt et sino
prffccditmagnus Pater Maximinus advcntum bcati mora cxstinguunt.
Mauri quanto regnum Chlodovei senioris
in Galliis, 8. Beatus porro Avitus cum pauco tcmpore mo-
prKcedit regnum proncpotum suorum Theodoriciet nasterialc regimen tenuisset, ad dulccdinem ana-
Theodeberti. Nam ab ultimo anno Chlodovei, qui chorcticiE vitae, quam jam degustaverat, rcmcare
primus est Chlotarii.usque ad primum annum.Hil- disponit. Bealus nihilominus Carilefus eodem fla-

deberti Patris istorum colliguntar anni septuaginta grans ardore Ccnomanica dcscrta pctiit, atque in-
quinque (8) : qui Ilildebertus in superiori Francia C fra breve tempus,multis ad cum conflucntibus no-
regnans, in regno Gunthranni patrui sui,qui Bur- bilecocnobium in loco qui Aninsula {.XniUc fl.) no-
gundionibus imporarat.matrem Bruncchildem eum minatur asdificavit. Porro B. Avitus in locisDuncn-
nepotibus suis vidolicet filiis supranominatis, Thco- sium [lc Dunois)ei ipse multitudinem aggregans
deberto scilicot ct Thoodcrico, regnaturam direxit. monachorum multis clarius virtutibus ot miraculis
His itaque impcritanlibus B. Maurus cum quatuor lor.go latequc refulsit.
fratribus et Arderado et Flodecario lcgatis Gallias 9. In loco etiam Miciasensi quidam frator crat,
ingrcditur. Sed de his hactenus. quem S. Avitus speciali diligebat amorc qui ad
:

CAPUT II. estrcmum veniens sese visitantcs fratrcs obnixc

Dc D. Auilo et transitu sancti Maxitnini. flagitat no corpus ejus prius sepulturas darctur
G. Igitur B..'\vitus vivcnte adhuc patrcVjus spiri- quam S. /Vvitus advenicns sua oratione eum Do-
tuali,sanctovidolicctMaximinoprimo,in monastcrio mino commcndarct. Missum itaque repcntc cst et
interdum semotus mansit, ac dcinde quatuor fcre a beato viro nuntiatum, qui festinus aecolcrans iler

monasterio millibus in loco qui Macoria3 {Maiucres)
dicitur^ceHulam sibi constituit.ubi usque hodie ora-
toriuminejus nominopermanet consecratum.Inquo n
loco dum spiritui reluctans subigcret corpus. bcatus
Pater Maximinus post innumoras quas patrarat
contra diabolum Deo donantc victor;as,plenus vir-
tutibus ot sanctitate sibi dcbitos migravil ad coelos.
Sepultus cst vero a venerabili Eusebio episcopo et
fratribus in monte transligcrino,in quoipseperDo-
mini virtutem ga?vum exstinxerat draconem super
cujus vcncrabile corpus quidam pncpotcns homo
nomine .\gilis, ob sanitatem sibi redditam adifica-
vit basiiicain,ct postmodum idemAgilisad habitum
sanctitatis ronversus hodie ctiam miraculis clarct.
f8) Fallitur.
intempesta noctis hora monastorium ingrcssus est,
am([ue frater ille obierat, et corpus ojus in mcdio
posilum tristi ma?rentium officio servabalur. Vi:-
autcin Dominiecclesiam ingressus omnes pene dor-
mientca reperit, et se pavimonto oraturus projecit
quod multo imbre lacrymarum perfundens diutiur
oralioni incubuit. Dehinc surgens feretroque con--
junctus fratrem illum non grandi sermono voct
vocavit, qui quasi leviter dormiens illico rcspon-
: dit, et surrigens se in feretro resedit. Ex confabu-
lantium murmure fratres excitati vidcnt vivuii;
quem servabant mortuum,multo attoniti pavorc
et
ad pedes sancti viri corruunt, fratremque vinculit
funebribus cxpeditum cum ingcnligaudio cducunt,
 sni LinER DE .MIRACrLIS SANr.TI MAMMIM. K02
()ui postmuilum tant.r rni Ipslis [lUiiiniis .idvixil A occlcsiam pmpriis fuciiltalibiis dotavit, quutonus el
iinni^. Ijciilus poiTO Avitus, Iiiiiniwias fugions l.ui- cloricns qui Doo sorvircnl huborot, vl lucerna! et
lios, rursus ad soilos 0|ilal,T socosiil iiuiolis. ulii oongruontos ornaliis oi non dccsscnl.

CAPUT III. 12. Cuniipie h.or multis mansissonl a'tatibus,ca;-

/)(' sniirto Throdnniro. pil dovolio Mioiaooiisia cuMiobii ol sluiliuni moiia-
10. Sann iiiii.i rralrcsMioi.iconsc.ssini^inslorccssc stioovil.o aiiicdliri elsnxiili diloctoribus partiiii cii-

r.on poloraiil, vinim Doiiilni Thooiloiiiii-uin oiiinis piililato, ipi.o mator est oinnium iiialoruiii, parliin
conf^roj^al io silii cligil pastoivnii|iic pr.yponil. Ilic incursionchoslioa^iiu.iMix Aquitanica iiiipiign.itioiie
aulciii Thondcinirus bon.T» gravitulis el iulcr suos crehro obtingorc solcbat. Per idom onini tonipusin-
niagn.T! rcvoronliic crat, cliam anloi(uam sanct.i; lor Pippini ducos ct Wailarium.Vquinutorum rcgem
convorsalionis schoinato utorctur. Fuit oniiii primo gravis ct diuturna conflictatio rcnipublieam Fr.in-
sanct.o Cnicis canonicus, ot, ut pleriqiit! autumant corum non inodico prodiguvit dumno, tandomque
ctiain decanus. Ut autom mnnuchus ricrotcacausa upud Toarccnsc {Tliouar.i, apud Pictones), castrum
plurimum prostitit, quiu diim liuboret sororem qua; cupto Waifario sunima rcruni ad Pippinumconces-
laligantibus oculis lucc privabatur, hwcsanclo otvc- sit. His fero temporibus, ut orsi cramus, locus su-
ncraliili Palri Maximino oblata ot pcr Domini gra- ^ pradictusprn;diclomodonobilisadooostaniiullatus,
tiam sino mora illuminata csl. Quantus aulem hic ut ncmo ibi posset manoro monachorum, sod habi-
vir Domini Thcodemirus in suncla rcligionc rucrit, oorum uut csscnt divcrsoria siccularium, ct
t.icula
llnis cdocot, in quo oinnis laus securo canitur.Nani fcminarum, aut stabula equorum ct pastioncs ca-
dum in cxtrcinis ageret, beatus Lifardus, qui in num. •

vico Majdunonsi solilariuni gorobat vitain, in soni- Tomporibus igiturdiv.T mcmoriiD Caroli \u-
13.
nis ost admonitus ut quuntocius vcniret, el cxitum gusti(cognomontoMugni)disponontcrorumomiiium
ubbati.sThendoiuiri Doiiiino commcndarct.Quiillico Domiiio ounidcm locum pristina; reddcro nobilitati;
surgens itcr arripuil, sed antequam ad monasterium Theodulfus nobilissimusct moribus ot genero.acor
perveniret, clcvatis in ccclum oculis vidit in suWinii rimiquc ingcnii Aurclianensis Ecclosia! episcopus
choros angclorum animam hujus sancti viri in ccc- subrogalur. Hic itaque multu industria certans qua-
los portantium atquo dicentium : licalua (nwmclcgi- tenus idom locus in antiquum rcvocaretur honorom,
sli cl aasumpsisti, inltabilabit in utriis tuis. Hubebat dumin oontiguisrogionibus minusidoiioos iuvcnis-
autom idem Theodeniirus ex sorore,de quajam di- sel ad id efliciendum monachos,ex Soptimania' par-
ximus, nopotom nominc Ma.ximinum. Ut autom sic tibus (10) ascivit.quibus et locum dedit, et res illi
vocarotur, causam cxistimanus, vel quia vir Dei loco olim attributas de suo insuper addens contra-
I Maximinus eum dc sacro fonte suscepcrit, vel etiam C didit. In qua re non panituit eum facti sui quippe :

mator cjus amore patris illius a quo illuminata fo- cujus tomporibus in tantum ojus loci gloria cnituit;
rct,riliumsic nominure muluorit.Hunc itaque bcato ut veteris ignomini.T! dedecus honcstas supervcnicns
avunculo cjus sepulto vir Domini Lifardus et Fra- obumbraretet praeteritorumdispendialucra sequen-
trcs abbatcm cligunt, ct in loco decodcntis substi- tia compensarcnt.Theodulfus igiturcpiscopus inter
'

tuunt qui dum advixit, curss gregis sibi commissi,

: Cffiterasuorum operum basilicas miri operis, instar
. utpotc disciplinam Patram socutus, stronuo invi- videlicet cjus qu.x» .Vquis est constituta,a;dificuvit in
'
gilavit. villa qua; dicitur Gcrminiacus (Gcrmiyny, prope mo-
11. Porro locus quo beatissimi Patris Maximini nasterium Floriaccnscj, quo etiam his versibus sui
corpus habebatur humatum, cum multis polleret mcmoriam cleganter cxprossit.
I virtutum signis, primajvo suo tempore magno cele- Htnc in honore Dei Theouulfus lenipln sacravi
brabatur honorc. Cumque multi benoficia petituri Qucc dum iiuisqais adi ^, oro mcu;ento mpi
convcnircnt, ot pro voto rcs pluribus cedoicnt, ut Hic ;:.aquc vcncr.ibilis sacerdos insimulatus con-
assolct, novitas nimium grata bcncficiorum cocpit jurationis upud regem dc cpiscopalu dojcctus, et
Sed in episcopatu
vilescore nogligentia postororum. multis diebus custodia; mancipatus est,postmodum
subrogatus Sigobertus(9),ct n mirubili rcrumconversionc et crimen promplissime
EcclesisB .Aurclianensis
gencre ct moribus nobilissimus videns hunc locum abluit.ct regisgratiamconseculus cathedram pristi-
olim florentissimum a prisca nobililatc defocisse, n.-c diguituti.s non dlu victurus rcccpit. Fortur enim

aegerrimo tulit. Consilio itaquo cleri vcl populi ab vi vcncni uh his cxstiactus qui duni cxsularct, libor-
eodem loco ossa suncti transferuntur Maximini in tato potiti, bonu ojus invadondi jam hauserant
ecclesium quam idem opiscopus in agro juris sui cupiditatem.
ronstruxorat, qu.-e quidem cxtra urbcm sed muro 15. Ei Jonas succedons habitatores loci cjus mire
sl quam
vicina, contiguaquc occlosisc B. Aniani looum adornavit, oeclesiamquc amplilicans
coluit,
.Miciacodedit.Vonorabilis autem episcopus eamdcm fornicem orieutalcm laterculis plumbeis elegantis-

Sigobertus sodit circa ann. 670. Ecclsiae in

(9) (10) Nempc ex monasterio S. Salvatoris .'Vnianae,
honorom S. Maximini a se constructcc pauca re- cui B. Benedictus, ordinis monastici instaurator,
stant vcstigia ad plagam occidentalom ecclesiaj S. tum proccrat.
Aniani.
 799 LETALDI MICIACEXSIS MONACHI 800

in Viatoria, et Diilchardus vicinus Bituricensiljus; A Itaque post gloriosum piisslmi Patris Maximini
silva ctiam (\ux Longinqua dicilur, quam B. Lco- transitum. B. Avitus ab eremi quiete divcllilur, ct
nardus spiritualibiis siii? cxercitiis et corporis ho- in ejusloco a fratribussubrogatur; qui et ipse reli-
spitio ot cclobrem rcddidit et propinquam.Nam B. gione mirabilis, pii Patris vestigia indeclinabiliter
Launomarum etS. Lifardum ex bac ipsius floruisse prosecutus est.

disciplina nulli ambigcndum est. 7.Eo autem tempcre Chlotharius ct Chlodomirus,

5. Siquidcm ante Patrem Maximinum ojuiique filii Chlodovei, Burgundiam pelunt, Gotmarum et
avuncuhini Euspicir.m nemo palrum ojus auclori- Sigismundum regcs filios Gundcbaudi ca?sis eorum
tutis in hac provincia lcgitur habitasso, qui tot in- excrcitibus in fugam vertunt. Sigismundus rex ad
signes sanctitate viros exemplis sua: institulionis sanctos raartyros.^gaunenses oonfugiens,ibi a Chlo-
inrormarit. Quod cnim bsatissinus Pater Boncdic- dnmiro cum uxore et filiis captus,atquc ad civita-

tus dilcctissimum suum discipuhira M urum roga'.u tem .\urelianensem perductus est. Quod B. Avitus
Berthecranni Cenomanensis episcopihas in partes audiens, de monasterio ad urbem venit rogaturus
direxit, subsequenti tempore factum est. Quo autom pro Sigismundo rege, oujus preces frustrata3 sunt,
temporegloriosissimus Pater Maximinus floruerit, quia Chlothildis regina Chlodomiri mater Sigismun-
satis, ut reor, intimatum Porro beatus Maurus,
est. dum oderat, quod Pater ejus et mater a Gunde-
B
Brunnechildc cum nepotibus Theodeberto et Thco- baudo Sigismundi patre intcrempti forent. Hac de
dorico, filiis Hildcberti, Burgundionibus imperi- CRUsa Sigismundus rex et martyr necatus est, et
tante, Gallias ingressus est.Hic autem Hildebertus cum uxore et filiis in puteum obrutus c=t. Verum
filius fuit Sigiberti,qui de Hispaniis evocatam Bru- Chlodomirus non usque adeo Iffilatus cst. Nam ite-
nechildem duxit uxorem, et suscepit ex ea fiiium rum cum fratribus et copioso oxcrcitu Burgundiam
Hildcberlum sedemqua Metis habuit, quK Medio- ingressus, die pugnaj inter confertissimos hostes
matricum ciNitas cst. Porro Sigibe.-tus filius fuit vivacissimo dcvectus equo inullus occubuit. Cujus
Chlotharii, qui Chlothariua regi Chlodoveo de filii dum spe paterni rcgni ab avia nutriuntur, eos

Chrothilde filius natus est. Igitur tanto tempore fratrcB dcfancti ab avia fraude adducunt et sine

prffccdit magnus Pater Maximinus adventum beati mora exstinguunt.

Mauri in GaUiis, quanto regnuni Chlodovei scnioris 8. Beatus porro Avitus cum pauco tcmpore mo-
pra?cedit regnum proncpotum suorum Theodoricict nasteriale regimen tenuisset, ad dulccdinem ana-
Theodeberti. Nam
ab ultimo anno Chlodovci, qui choretica; 'vitaB, quam jam degustaverat, rcmearc
primus est Chlotarii, usque ad primum annum. Hil- disponil. Beavus nihilominus Carilefus eodem fla-

debcrti Patris istorum colHguntur anni sejiluaginta grans ardore Cenomanica descrta pctiit, atque in-
quinque (8) qui Hildebertus in superiori Francia C
: fra breve tcmpus, multis ad cum confiucnlibus no-
regnans, in regno Gunthranni patrui sui,qui Bur- bile ccenobium in loeo qui Aninsula {Anillc fl.) no-
gundionibus imporarat.matrem Bruncchildem cum minatur ffidificavit. Porro B. Avitus in locisDuncn-
nepotibus suis vidclicet filiis supranominatis, Theo- sium [lc Dunois) et ipse multitudinem aggregans
deberto scilicet ct Theoderico, regnaturam direxit. monachorum multis clarius virtutibus et miraculis
His itaque impcrilantibus B. Maurus cum quatuor longo lateque refulsit.
fratribus et Ardorado et Flodecario legatis Gallias 9. In loco etiam Miciasensi quidam fi-atcr crat,
ingreditur. Sed de his hactenus. quem S. Avitus speciali diligobat amore qui ad
:

CAPUT II. estrcmum veniens sese visitantcs fratres obnixc

Ds D. Avito cl transitu sancti Maximini. flagitat nc corpus ejus prius sepultura; darclur
6. Igitur B. Avitus vivenle adhuc patreVjus spiri- quam S. Avitus advenicns sua orntione eum Do-
tuali,sanctovidolicetMaximinoprimo,in monasterio mino commendaret. Missum itaque repente est ct
interdum scmotus maasit, ac dcinde quatuor fcrc a beato viro nuntiatum, qui festinus accclerans ile."

monasterio millibus in loco qui Maccria; {Mcmicres) intempesta noctis horamonasterium ingressus est,
dicitur,cellulam sibi constituit.ubi usque hodie ora- jamque frater ille obierat, et corpus cjus in mcdio
toriuminejus no.mincpermauet consecratum.Inquo n posiium tristi mrerentium officio scrvabalur. Vi"
loco dum spiritui reluctans subigeret corpus. bcatus autem Dominiecclesiani ingressus omnes pene dor-
Pater Maximinus post innumeras quas patrarat mientcs reperit, et se pavimento oraturus projecit
contra diabolum Deo donante victorias,plenus vir- quod multo imbre lacrymarum perfundens diutiur
tutibus ot sanclitate sibi dcbitos migravit ad coelos. orationi incubuit. Dehinc surgens fcrotroque con-.
Sepultus cst vero a venerabili Euscbio episcopo et junctus fratrem illum non grandi sermone voct
fratribus inmonte tran::ligcrino,in quoipseper Do- vocavit, qui quasi leviter dormiens illico respon-
mini virtutem .s;cvum exslinxerat draconem supcr : dit, et surrigens so in feretro resedit. Ex confabu
cujus venerabile corpus quidam priepotens homo lantium murmure fratres e.xcitati vident vivuir;
'
nomine .\gilis, ob sanitatemredditam jEdifica-
sibi quem servabant mortuum, et multo attoniti pavore
vit basilicam,et postmoduni idemAgilisad habitum ad pedes sancti viri corruunt, fratremque vinculie
sanctitatis ronversus hodie cliam miraculis claret. funcbribus cxpeditum cum ingentigaudio educunt.
C8) Fallitur.
sni LIHEri DR .MIRACULIS SANCTI MAMMIM. «02
qui ['ostniuiluni t.int.i> roi Irslis [ihiiiniis advixil \ ecclcsinni prupriis facultiitibiis dotavit, quatciius cl
iiniii^. Uoalus porro Avitus, liuinnnaa fugicns lnii- cloricns qiii Doo sorviicnl habcrct, el luccrnic et
(les, lursus ail srilos oplat.T soccsiril iiniclis. itlii congrucntes urnatus ci non dccsscnl.
CAPUT m. 12. Cnniqiic lia'c miillis mansissent a!latibus,ccc-
/)i' sniirto Tliroilcmiro. pil dovolio Mioiiiconsis cuuiobii ol sludium mona-
10. Sano quia (ValiosMiciaconso.ssinoinstorccsse stico vit.c aniolliri clsnxulidiloctoribiis partiiii cu-
1.011 omnis
|ioloranl, viriim Doiiiini Tliooitomiriiin piditalo, (iii.c inatcr cst oninium iii.alurum, parliin
(•onj:;ri\i;ali(i silii cligil pastoivnii|iic iirioponit. llic incursionchoslica,(iu.i>cx Aquitiinica iinpugnaliune
autcui Thooilcinirus bon.-c pravitatis ct inter suos crebro obtingorc aolebat.Pcr idcin onim toiiipus in-
uiagn.TC rcvcrcnliic crat, ctiam antoquam sanct.i; tor Pippini ducos ct Waifarium.Vquiiiatorum rogem
convcrsatiouis schomato utcrctur. Fuit onini primo gravis ct diulnrna coaflictatio ri'inpublicam Fran-
sanct.c Crucis canouicus, ol, ut iilcriquc autumant corum noM inodico profligavit dnmno, tanileinque
otiam decanus. Ut aulom monachus llcrct ca causa npud Toarccnsn {Thouars, apud Pictones), castrum
plurimum prostitit, quia diim haberct sororem quic cnpto Waifario summa rcrum ad Pippinumconccs-
laliganlibus oculis luoc [irivabatur, ha^csancto et vc- sit.His fere temporibus, ut orsi craiuus, locus su-
noraliili Patri Maximino oblala ot per Domini gra- pradictus pr.-cdicto raodo nobilis adoo est nniiullatus,
tiam sino mora illuminata cst. Qunntus aulcm hic
B ut nomo ibi pos.sct mancro monachorum, sed habi-
vir Domini Thcodemirus in sancla rcligionc fucrit, tacula eoruin aut csscnt divorsoria s.TcuIarium, ct
llnis cdocot, in quo omnis laus sccurc canitur.Xam fcminarum, aiit stabula equorum et pastioncs ca-
lium in oxlrcmis ageret, beatus Lifardus, qui i;i luim. •

vico Magilunensi solilariani gercbat vitam, in soni- Temporibus igiturdiva; nicmoria; Caroii .\u-
13.
nis cst admonitus ut quantocius veniret,et cxitum gusti (cognomonto Magni) disponentcrcrum omniiim
abbatisTlieoilomiri Dominu commouilarct.Qiiiillico Doinino cuuidem locum pristina; rcddorc nobililati;
surgons itcr arripuil,sed antoquam ad monastcrium Thoodulfus nobilissimus ct moribus ot gencro,acer
perveniret, clcvalis in coclum oculis vidit in sublimi rimiquc ingenii Aurcliancnsis Ecclesiie episcopus
choros angclorum animam hujus sancti viri in cte- subrogalur. Hic itaquc multa industria certans qua-
los portanlium atquc dicontium : Benlus ijuemclcgi- tcnus idcm locus in antiquum rcvocaretur honorom,
sti ct assumpsisti. iuhahiuthit in atriis tuis. Habebat (lumiu contiguisrcgionibus minusidoncos invcnis-
autcm idem Theodomirus cx sororc,de quajam di- sct ad idefficiondum monachos,cx Scptimani.-cpar-
ximus, nopotem nomine Masiininum. Ut autcm sic tibus ;10) ascivit.quibus ct locum dedit, et res illi
vocarotur, causam existimanus, vel quia vir Dei loco oiim attributas de suo insuper addens contra-
Maximinus eum dc sacro fontc susceperit, vel etiam C didit. In qua re non pccnituit cum facli sui quippe :

mator cjus amore patris illius a quo illumiunta fo- cujus tomporibus in tantum ojus loci gloria cnituit;
rct, filium sic nominare maluerit. Hunc ilaquo bcato ut vetcris ignominia; dedccus honcstas supervcniens
avunculo cjus sepulto vir Domini Lifardus et Fra- obumbraretet prfBteritorumdispendialucra scquen-
tres abbatem eligunt, et in loco dccodcntis substi- tia coinpensarcnt.Thoodulfus igiturcpiscopus inter
tuunt : qui dum advixit, curac gregis sibi commissi, cffiterasuorum operum basilicas miri opcris, instar
ulpotc disciplinam Palrum secutus, strcnuo invi- vidclicot cjus qu.T? ,\quis est constituta,a;dificavit in
gilavit. Gcrminiacus [Germiyny, prope mo-
villa qua; dicitur
11. Porro locus quo beatissimi Patris Maximini nasterium Floriacensei, quo ctiam his vcrsibus sui
corpus habebatur humatum, cum multis polleret mcmoriam eleganler cxprcssit.
virtutum signis, primfevo suo tempore magno cele- Hffic in honori; Dei Tlieotiulfus templa sacr.ivi
brabatur honoro. Gumque muiti benoficia petituri Qua; dum iiais.iuis adi>, oro lucuiento mei
convcnircnt, ot pro volo res pluribus ccdeicuf, ut Hic ;taquc venerabilis sacordos insimulatus con-
assolct, novitas nimium grata bcneficiorum cccpit jurationis npud regcm dc cpiscopatu dojoctus, et
vilescere ncgligentia postororum.Sed in episcopatu mullis dicbus custodia; mancipatus est,postmodum
Ecclcsis .Vureliancnsis subrogatus Sigobcrtus(9),et n mirabili rerum conversione ct crimen promptissime
gencre ot moribus nobilissimus videnshunc locum abluit.et regisgratiamconsccutus cathodiam pristi-
olim florcnlissimum a prisca nobililatc defecissc, n;c dignilatis non diu victurus rcccplt. Fortur cnim
aegerrimc liilit. Consilio itaque cieri vel populi ab vi vencni ah his exslinctus ([ui dum cxsularet, liber-
eodem loco ossa sancti Iransfcruntur Maximini in tato jiotili, bona ojus invadondi jani hauserant
ecclesiam quam idem episcopus in agro juris sui cupiditatcm.
construxerat, qu.i; quidem extra urbem sed muro 15. Ei Jonas succedous habitatorcs loci ojus mire
est vieina, contiguaque quam
ccclesife B. .\niani locum adornavit, ccclesiamque amplificans
coluit,
Mici.acodedit.Vcnorabi!is autem episcopus eamdem fornicem orienlalcm laterculis plumbeis clegantis-

Sigobertus sedit circa ann. 670. Ecclsia; in

(9) (10) Nempc ex monastcrio S. Salvatoris .\niana;,
honorem S. Maximini a se constructsc pauca re- cui B. Benedictus, ordinis monastici instaurator,
stanl vcstigia ad plagam occidentalem ecclesiai S. tum proierat.
Aniani.

i
 ;

803 LETALDI MICIACENSIS MONACIII. 804

sirne contpxit. Floruit aulom Jonns non soluni in A niino commendassct, Iffitus de corpore cxivit. Quod
humanis scdet indivinis robus,cujus fidei plenitudo ego veridica seniorum relaliono cognoscens nequa-
studium et eruditio liquido potcst colligi cx libro quam silentio passus sum abscondi procul dubio ;

quem eontra Claudium Taurinensem cpiscopum et credcns, quia etsi sunt rari nunc miracula facien-
novum haTesiarcham conscripsit,quiClaudius dog- tcs, multi tamcn in sancta sunt Ecclesia, qui vitm
matizabat stigma boata; ct vivifica; crucis minime merito opcratoriljns miraculorum dispares non
oportere adorari. Si,inquicns,crux adoratur, adoren- sunt.
tur et puclb-e virgines, quia virgo peporit Christum 17. Ludovico piissimo Augusto (ut credimus) re-

adorentur et pr.'osepia,iiuiamox nalus in pr.oscpi re- gna cfolostia petento imporium Francorum armis
clinatur; adorentur et asini, qui.'i asinum scdcns diu qu.osituni atc|noaCarnloi^juspalroniultipliciter
Hierosolymamvenit; et pluranclandacommontando propagatum, a nobili illius corporis compago multis
simplicitatiChrisliana: fidei dcrogabat.Contra cujus nationibus coacta trifariam dividitur, triarchesque
vesanos errores Jonas venerabilis, qui sanct.-e Crucia filii constitutiid regendum sortiuntur.Major horum
erat episcopus, Ludovico impcratorc tlagitante mi- Lotharius Franciam cum Italia, Ludovicus Saxo-
rabilem edidit librum quem de diversis sententiis niam onmcmquo Germaniam, Carohis Junior Bur-
Patrum velut floscidum dcpinxit sertum ; et tam gundiam cum Bquitania posscdit. Quo Carolo non
validac stultitiaj Claudii obviavit, ut deinceps nomo D minimam regni partem assecuto,dum fortuna cum
inventus sit qui camdcm vcsaniam rosuscitarit. Li- infortunio alternat, regni cjus status primo quidem
bellus autcm ipsc pcnes nos habctur, qui in quadam intcstinis bellorumcladibus.postmodum vero cxter-

domo igno pervasaincaute dcrclictus, et post igncm nis tumultibus gravatus profligatusquc cst, Duces
intcgor inventus ost. ctenim qui finos imporii tucri debucrant,dum rcbus
15. Jona igitur in cpiscopatu posito multi nobilcs communibus privata jurgia pra;ponunt, atquc ob
et saeculo cxspectabiles viri cinguhi dcponcntcs mi- id mortibus ct rapinia sese insectantur, locum de-
vctcrcmquo cum suis actibus hominem exuti,
litiaj derebarbaris, quo imperium regibus inclytis partum
ineodem ipsoloco Dominose mancipari gaudehant. et tot s.Bculis formidolosum rapinisetincendiisipsi
Quorum palor vit.-e venerabilis Iloriricus nomine dehonestarcnt.Inter Lambortum enim et Rainoldum
dudum rogum amicissimus, co autem temporc mo- qui Neustriai fincs versus Oceanum rcgebant,!onga
nastici ordinis eratcultor fcrventissimus; qui rum conccrtatio, utraque perditio patri,'B latus detcxit,
omni gaudio spiritualicum supplementisvita; hujus pcr quod cladcs regnum Francorum profligatura
necessariis potirentur, unum erat quod ma3stitudi_ primo infecta est. Ac primum vis Britonum limitcm
nem corum cordibus non modicam inferebat, vidcli- transgrcssa,antiquamNamneticam(/V((7;to)Andcga-
cetquod corpore patroni sui Maximini fraudarontur. C vensomquc {Angers) regioncs, M(}Aun.na.m{Maycniic)
Ludovicoitaquc impcrante Horiricus abbas cum fra- fluvium usque su.-o barbara; subdidit ditioni.
trihus palatium pelit corpus beati Palris Maximini 18 E vcsligio gens Normannica vagina sunc habi-
expostulaturus, itidomque alias utilitates loci sibi tationis cgressa non more piratico.sed libere tcrras
commissi non neglccturus. Impcratnr vero favens pervavendo, dum nemo resistit, omnom oram ma-
his potitionibuSjOvocato Jona episcopo,jussitreddi ritimam incendiis, rapinis, omniquc crudelitatis
corpus, quod cum magno gnudio a loco sepulcrali, gencrc misorabihter confecit. Doniquo die nativi-
in quo id Sigobertus cpiscopus (ut jam diximus) de- tatis S. Jounnis BaptistcB urbcm Namneticam adorsa
posuerat elevatum, atquc ad Miciancnse monaste- concremat, ot Gunhardum {S. Gohard) pricsulem
rium cum ossibus duorum ejus discipulorumTheo- sacris missarum solemniis intentum super aram
demiri scilicet atquc Maximini, quorum superius Forreoli martyris qu.T est ad ItEvam ffidis B. Petri
mensioncm posuimus, porlatum ost. apostoli matrisecclesia! ejusdem civitatis obtruncat,

16. De Hciririco autern abbato vonorabili, qui his bacchantcsque per populum nulli ailati parcendum
tcmporibus sumus) loco Miciaconsi pr.-c-
(ut pra:fati putant. Ipsa urbe incensa («?i?;o843) oum omni su-
erat.illud fcrtur mirabilc,quiacum a;grotaret apud pcUcctili civitatis et grandi captivorum multitudinc
Corbioncnsc (Cor/)(0H)i™on3s'eriuminfirmitatc qua j) in insulam quamdam coonobio S. Florentii conti-

et obiit,fralrom sibi familiarius inhffrcntem evoca-
verit persicas sibi porquiri jubcns. Quod cum fratcr
miraretur cum tompus id iMvoniendi non esset,quia
dies Epiphaniorum eranl : Vado,
gnum rcvcrtuntur, ibiquc contubernium statunnt,
quidquid alicubi doprKdarontur oo conferenles.
Primuni i(uidoni imporitia o(]uitandi longiores veta-
ait, post cryptam bat excursus ad postremum vero eo usu exercita-
;

monasterii, et quod invenoris dofer. Frater autem tiores non solum qua'que finitima.scd procul posita
ille non spe invenicndi sed importunitale jubcntis pcrvagantur, cffidibus opplenlcs omnia {anno 8.53).

devictus,ad designati loci arborem accessit, in r]ua Itcrum ergo navibus conscensis Turonis perva-
tres mirai specioi persicas invenit, quarum similes dunt, perquo alvoum Ligoris ad monastorium
suo tomporc arbor illa nun(]uam cdiderat quas ce- : Patris M.iximini pcrveniunt quod vacuum ho-
:

lcritcrexhiDitas;ogrotussuscipiensomnipoteuti Deo, minibus rcpcrientes, qua;quc occurrentia diripiunt,

sanctfe vidclicet Trinitati gratiasreddidit,et do fru- et ad ultimum admoto igne a partc australi Ecclo-

ctu memorato praigusfans cuni fratrcs filiosquo Do- siam oomburere conantur. Sed servante eo qui non
80,1 LinEll DE MIIlACrLlS P. MAXIMINI. m
ilniniit n('i)Ui' (loiiiiitiit, qiii rubtodit Isr;ui, iiciiuiil- \ riuni usqup ciuuiutit, ot in cxpulsiipnoni ovium lu-
quani iliu lahoianlcs, et onini otVcctu miiliti.P cu- pum sojviro cogit. Itaqiio cum Wimaro quiiiuc po-
rontc8 confusionc iiilo|ierti (lispodunt. Ilactciius tiores expclluntur,(|uin(iue tantum pcrsonatus vilio-
porro intucri : dalur, quanta vigilantia Patcr Maxi- ris fratiibus dcrclictis.Sicquo Fredricusvoto potilus
niinus hunc scrvaveril locuni, qucm adic sua; con- nomcn abbalis obtinuit,onicium omniiio declinans.
(lilionis cliain lcnipom liarliarico igniliiis niini|uam Eos ctcnim (|iios inibi rcliqucrat ultim.n haboiis
pcrniiscrit violari. .\ani ca lciiipcstatc vix aliiiuoil dcjocliniii ut slipcndiarios sigilo alcbat, e.cteris bo-
caMioliiiini totius .Xcustrirc, ct ma(:;iia cx |>arlc Aqui- nis pcnitus abrasis. Oui t.intam erga se diiiitiain
lani.T iiiamis imiiiorum cvasit, cum et S. Marlini ct non ferentcs e]iiscopuiii adcuiil, ct (picridam suaj
beali Patris Boncdicli monastcria ab eis conflagrata calamitatis coram eo (lcponunt ;
quns illc omnino
sint.Scd nemo autunict me in cujusquc sancti sug- sprovit, et cum ingenti injuria a conspcctu suo
gillationem ista proseqni verum ad demonstrandum
; ojici Qui contcmpti monasliTium rcpetunt,
jussit.
pii hujiis Patris airectum, ijui prospicicns futuros cl Maximino iuiportunis qucstibus misorioc su.x
l).

casus ct tcmpora qu.r sua sunt qutcrentium noii ingcminanl casum, et sacris cineribus inhaercntes
sustinuit a;diculam suam amburi, providens aut diei noclom continuant.
vix aut nullalcnus eam in statum pristinum rcfor- y. 20.Noctc itaquo quadam iiuiesccnli episcopo duo
niatiim in. terribiles assisUuit viri, habitu iir.Tclari, canilic rc-
19. Igitur .Vgio episcopo, sub quo (.-ivitas .AureliH- vcrondi : unus episcopuli schcmatc.altcr nbbas vido-
nensis semcl distrncta sccundo incensa cst, diem balur, qui quasi rationom cum eo poncrc vidcban-
obeuntc,\VaIlerius (U) succcssit vir strenuus.et ad tur, cur is ncglccta animarum saluto sanctis locis
qu.Dque pcrfercnda forti animo prfpparatus, qui et indignas pra^ponerot pcrsonas, qui luxuria? ct vo-
muros urbis oxstruxit,ct cives tot cladibus misoros operam darent, ct ovcs Dominicas morsibus
luptati
ad resistendum barbaris animavit. Cui Trohannus luporum laniandas oCfugando contradcront.Cum ad
[Trannin) succcdcns nihil efficax ostendit, verum h.cc episcopus roticens nihil rcspondoro valeret,
crudcli exitu posteris sui mcmoriam dereliquit.Nam aggrediuntur eum ilagris, ct obsconissime dcrolicto
Icvilate animi multa utens, plurima temulcntus abscedunt.Cujus clamoribus famuli excitati clamo-
darc vol promittcro solitus erat, qua) vino digeslo riscausas inquirunt, vixque ab oo aliquatenus co-
pcnitus ignoraret.Hanc auspicatus occasionem Frc- gnoseero potuerunt: sod lanliim infcr singultus et
dricus quidain nobilis clericus quosdam episcopi anxii tremoris nutantia verba Evurtium et Maximi-
neccssarios sibi ascivit coopcratores, accedensque num inclamubal,et monachos diutius ingeminabat.
post ccenam ad opiscopum quibusdam laudibus ct Illi intoUigentcs ascensis equis monastcrium cadom
urbanitatocloquiiejusanimum sibiconciliarecoepit, C hora expetunt;scdantcquammonachi
concito cursu
pcrlatoque vino intcr bibendum do locoS. Maximini pefacccderent, episcopus carnc solutus est. Sed el
motus cst scrmo.Quidam eniin Wimarus monachus, ipse Fredricus non in longum la'tatus cst nam ct :

sodolipse secundum sreculi dignitatemclarus cum- ipse validissimo arroptus incommodo,de eo inquo
dem locum ambicrat, et ad ipsum Fredricum sc incumbobat, oxsilibat stratu S. Maximinum non
confcrons elTcctum desidorii praestolabatur. Sed sustincnsinsistentem.In his ergo clamoribus imma-
consilio Ermentei fratris sui, Fredricus id studium tura pra:!venlus morte cum multorum dolore spiri-
causa vidclicot Wimari derelinquens,ut sibi consu- tum exhalavit.
leret aggrossus cst, habcnBque lamiliares episcopi CAPLT IV.
fautorcs cum hora qua jam dictum cst, adiit, ct da- De Letaldo abbalc ct ejus siwcessoribus.

tioncm prfedicti lociquasi imaginariam sibi fleri 21.HisitaquctaIitermultatis,defuitquicolempore

extorsit. Nc forte etiam episcopus poenitentia du- contrajus monasterium loeum supradictum ambiret;
ctus id negarc proesumeret, baculum ejus furto sedreversi quiqueadispcrsiono,quadispersirucrant,
asportant, et donationis indieem in crastinum rc- locum recipiunt, profanos et tcmerarios invasores
servant. .\ltoro autem die consurgonti episeopo ofii- procul expcllunt,atquc c suis uiium eligunt nomine
ciosissimus adest Fredricus pro collatis gratcs ro- n Letaldum virum nobilom.et secundum id tempus in
pendens, dcniquc testeiu baculum rcpraQsentans. multis solcrteni,abbatemquo constituunt. Eo auteni
Confusus episcopus, ct ([uid feccrit ignarus, sed temporo vix ali(|ui moiiachorum inveniri poterant
factiosorum unaniniitate convictus, volens nolens qui sccundum regularem viveient sanclionom. FIo-
tamen consentit. Et quia rei familiaris eum inopia ruit autem eo tempore Odo omnino vcnerabilis
perurgcrct, dapsili convivio donatus lirma jam au- abbas per quem ordo nionasticus rediviva vice re-
clorilaloFredrico optata conscnsit. Quo ad Mo- surgere cocptus est. Fuit enim vir moribus egregius
naslerium venicnte Wlmarus cum reliquis fra. etomni sapientia adornalus, qui et plurimos cdidit
tribus aditus monasterii claudunt, ct venicn- Iibros,in quibus studiosis et boni cupidis viventem
tem intrare non sinunt. Itaque cuni indigna- suidereliquitimaginem:quiavirsanctusnequaquam
tione ad episcopum reversus, eum ad monaste- aliter poluit docerc quam vixit.

(11) Agium sedere cccpisse anno 843 censct Carolus Sausscyus in lib. vi Annal. Aurel.,qui Anselmum
1, collocat interAgium et Waltcrum,
 .

807 LETALDI MICLVCENSIS MONACHI. 808.

22. Sane popt Trohnnnum Berno succcssit, qui A. tcm iratrum qui inilji romanscrant, pcr ministrum
morions Anselmo (12) pontineatum rcliquit, quo Bcncdicti panis dabatur exiguus ct pugillus logumi-

dcccdcnto Theodericus vir iudustrins succcssit, qui nis,raro vinum, et quando id dabatur non luxuriosa
et corpore vcnustissimus juvonta alacer, vivax ingo- dabalur monsura. Niliil enim olliciorum monachig

nio,et moribus fuil suavis.Contigit autcm obounlc promittebatur, sed quffique agcnda Ibrent niiniste-
Letaldo abliate locum Patris Maximini in cpiscopi rialcs Bencdicti omnia procurabant.

Thcoderici dominium dcvcnire, 0"cm loeum spo- 24. Eo aulcm tcmpore florebal inibi vir vcncrabi-

ciati dilcxit amore,ct nisi hcu ! proh dolor ! imma- lis Gaudobortus nominc saccrdotaH (piidom pra'ful-'

tura niorle prKvontus ibrct, omnimodis ciim in gcns schemate, elarus genore,3od claiiur spirituali-
statum prislinao dignitatis revocavisset. Vix ctonim bus crat rcbus; habebaiquo fratreni juuioris adhuc
quatuor annis ponlilicalupotitus.scdemepiscopatus aitalis Bernerium nomine,qui et ipsc postmodum vir

Ermentha-^o dercliquit. Procurationem vero Micia- egregius factue est, qui communi utilitati nihil pra>
ccnsisloci quidam P.olhardus ndministrahat, inlcr ponendum aliquando pulavissct. Hi ergo cum qui-
quom et Bcnedictum episcopi Ermentha?i prc-cposi- busdam aliis hanc niiseiam servilutem gcmcnles
tum de loco oodom altcrcafio grandis exorta, isto in- inilii rosidobant. Porro oa tcmpestate quidam vcnc-

vadcrc cupicntc, altcro rosistentc, eurndcm locum ad p rabiiis cpiscopus nomino Bcncdictus a Britannis ad
ultimam usquc dejcctioncra prostravit.Cum ctcnim vcniens, locum hunc de quo nobis sermo est, datis .
homincs loci saiculariter vivcrcnt,insimulandi locum triginta denariorum libris ab episcopo emit. Fuit
Bcnodicto dcdcrunt. Vorum Ermcnthaus episcopus autcm idem sanctus episcopus omni gratia adorna-
immodicus animi ct nimium co tompore sicculi fau- tus genero nobilissimus, statura procorus, eorporo ,

tor, insimulalionos contra fratros habitas libontor sicco, omnibus spiritus bonis intontus.tum maximc
audicns, eorum contcntioncs dissimulavit,ct certa- orationi assiduus, synaxim Davidicam quot diebus
minisoorumcalliduscontcmplator accessit securus, tum deinde stando Evangelium secun-
persolvens,
quia hujus controversia; sibi concrcsceret lucrum. dum Joannem ordine memoriter recitans. Hic ha-
Qua dc rcactum ost ut Rothardus non sustincns Bc- buit avunculum nomine Gradilon(.'m,do quo dignam
nodioti calumnias cederct.et quibuscunqueprctiosis historiam ad nos usque perlatam non abs re crcdi-
rebus coactis ad abliatcm quemdam pagi Bituri- mus parumper eusponso sermonis propositi ordinc
ccnsis nominc Raimundum sc conferret, damnum huic opcri insercndam.
maximum loco isti rebus ablatis conferens, tum 25. Cum enim hic potentissimus Britonum foret,
maximo quod prfrcepta rogum antiquorum qufp de relictis saeculi pompis ad monastcrum cui Heri (13)
rebus cjusdem loci munitica et prctiosissima habo- insula nomcn est,gratia conversationis venit. Cum-
bantur, secum asportavit. L que devoto susceptus esset, et ipse devotissime con-
23. Porro Bcnedictus co recedente quasi in dc- versaretur,ob corporis imbeoillitatemsemotcjussus
solatum locum sese infudit,et habenas suaj cupidi- est habitare. Porro amici ejus qui olim in s.tjcuIo

tatis longe lateque porrexit, et cum omni familia eum dilexerant, multa munera ei mittobant, qua?
eidem so loco ingcronssuapte vivere cocpit. Nam in ipse fratribus in monasterio positis pulchrc dispon-
domibus fratrum stabula constituit oquorum, hinc sanda curabat. Fratrcs autem putantos eum multas
sodos accipitrum, hinc pastiones canum, hinc cum habere pccuniaSj ut citius euncta sibi rclicturo
scuto et virgula ludebant juvenos, hinc arguto pc- grandi parebant obsequio, nihil necessitatis non
ctino personabant tpxtricos.hinc conventus sa;cula- supplcbatur, sed eunctaad votum praesto crant. At
rium, binc domina populo disprocedcns stipata cu- vero eo diutius pr3?tcr spem vivento, ct missiono
neis pedisscquarurn. Quis monachorum intor h.-cc pecuniarum delicionte, una quoquo doliccrc coepit
vivcrct?quis hoc ignominiosum dedecus sustincro fratrum sedulitas, et frigescere eocpit illa pccuniosa
valerct? Benedictus intcrea super Ligcriti (/(^LoircO charitas. Quod ille ubi animadvertit, hujusmodi
(luminis oram domum constituit, quam casam Mi- commento adversus crudeles usus cst. Evocato sibi
randem vocavit, ut nec ipsi rcditus piscium libero familiarius inha;rente fratre jussit arcnam secrcto
;

fratrilius doscrvirent. Etquiacpiscopus cuncta ojus ]) sibi dcforrietglarcas: quibus allatisduo scrinia qus-
consilio pcragcbat, dat ci invisus Deo consilium,quo lectulo ejus prasstabant complevit, ct quasi qui pro-
prjodia resquc boato Patri Maximino a regibus vel tiosa condidcrit,tlrmis clavibus diligcnter munivit.
etiam quibuscunquo (idolibus pro remedio anima- Post hajc cvocato abbate cur tot dicbus sui visitalio-
rum suarum coUata militibus suis partiretur pru ncm negle.xorit, modestc porquiril. Cum ablialc
liljito. (juod ct factum cst, primusque ipse quw^iui^ fratros intravorant, qui eadom scrinia ut sedorciit
potiora [iriosumcns, Lilimiaoimi, qucm rex Chlodo- audituri quai dicorentur aptare molicntos, vix ali-

vous Patri Maximino indulscrat,cum cunctis ad cum quatonus movcre potuerunt. Unde soUiciti apud sc
rcspicientibus sibi vindicat dehinc per rcli(juos sa-
; redeuntcs culpare seipsos ca?perunt, cur tanlum
tellilum prosdiorum factadivisionedeipsisreliquiis, virum neglcxerint qui tot bona apud sc condita
nihil reliqui monachis rclictum est. Unicuique au- illis rcservaret. Renovata itaquc sollioitudine oniiii

Ansolmus ad annum 930 pervenisse apud

(12) (13) Herio Insula, vulgo Hsle dc Ncrmonlicr, scu
oausseyum legitur. S, Philiberti in finibus Pictonum.
 8()lt I.MIKIl IIK MIIIACHLIS S. MAXIMIN! HIO
ciiiu sliiilio ot oiira alcndmn iiriifiir:inl, (iiii iiilVii \ nsl, .siins oxiiici(> ciini rojjiis cniisit suio Isiinc iiost
brcve lcminis ctillcclus lul Uoiniiuiin fclici liiio pjii!< oljitiirn n-niaiiiiiitc.

i)uievit. ?M, II.Kjiic piist iiliiliiiii Juc(il) cpiscopi, oliiatis

20. IVist ciijiis iiliitiiin (luique ojus crediili pd- (lciiuo viniiiti libris Alliprtus ct Azpnorius Annonem
liinlur, cellula clauditur, ab sque clave scrinia rcsc- venerabilpmGiiinnielici (JumiLycs) ccenoliii ubliutcm
runlur, rcconditi thesaiiri rcpcriiinlur, immcnsa siiuiii videlicct IVatrcin eviicaiit, ct julicntc cpiscopo
scilicct iniilcs ariMi.c bciic illuruiii rongrucns avari- Krniciilli.cdidciii virvciipraniliislocum supradictiim
lin', ipii rati ab cjiis iiiiiiistni siibbitos tbosuiiros, ad riijciiiliiiii sortiliis ost. Ciijiis tciiipdiihiis i|uusi
apprcliciisiiiii ciiiii divcrsis cxeruciaiit niudis. (aii iliiidaiii redivivus .cgcr a loufita a^griludiiii! coiiva-
dcjcranli ciim iiiilla adhiberetur fidcs : Ducito mo, lcscens,idem locus a dojcctionissua; vilitalp rcsur-
ait, ad domiiii mei sepulcrum, elipsius rcquiratur gere aggrossus cst. Por liun;cnim vonerabilem Pa-
tostimonium.Quicum asspntirent,vcnorunt utriquo trcm rcgularis ordo nostris diehushuic locoprimo
udmonnnicntum,elcvatu(]ueininislercjus vocn cum invoctus sub co fervcntissime viguit, ot si in rcbus
flotu : Eia, iii(iuil,domnc,quos thesauros rcli(|UOris adosset paupcrtas, virtus tamcn eharilatisct liospi-
cdicito, et si just;c sunt ptcii.T quaspalior inliiiiato. talitatis eam contegons cclabat, et libcralis obum-
Cui dc tumulo mortuus respondit : Innoeontom tc brabat honestas. Totics cnim vidimus hospitibus
qu idcm et sinc causa atlligunt, scd lalcs elccmosy- " largitor viiia propinari,nobis omnilKisaqua contcn-
narii talibus thcsauris omniiio digiii sunt. Quod illi lis, cttamcn oa ficri cautcla ul pr;csentos ipsi
audientcs valde constornati suiit, noc ub eo ultcrius hospites hocomnino nescireiit, scdoninps utsc vino
quidquam petcrc pr.csunipscrunt. Scd Dcnedietus delibutos .estiniarcnt. Divcrsis autcm modis adcrat
cpiscopus pauco admodum lemporc in loco Jlicia- Dei gratia, qux' necpssitali coneurreret,ol inopiam
censi conversatus, rursus patriam visitans in Bri- tam verocundajcharitatissolaminesui suirragii sub-
tanniis rovcrsus est. levarct, sod pt por miraculorum frequentissimam
27. Consoiiuenti tempore Jacob (luidam abbas copiam resiiectus sui dcinonstraret pnesontiam.De
transmaritanus in patria, cnm in pago Diturico quibus pauca nunc perslringere cupiontes nuUa nos
{te Ikrnj) convcrsaretur, fama pcrmotus ad eumdcm narraturos falcmur qua; aut ipsi noii viderimus,
locum Miciacensera scilicet venit, et videns eum aut ub his qui vidorint vel sincere didicorint
amuinum ut cst, facta cum episcopo Ermcnthaio accepcrimus. Hinc igitur soluto rudente carbasa
sc.xaginta librarum conventiono, hisquc porrectis nostra! narrationis sanclo coinmittimus Spiritui,
locum eumdem parictes vacuos scilicct sortitus est. ut dc Maximino suo locuturis sui gratiain in-
MortuoautcinCunano.S. PauIi(Looncnsis)cpiscoiio, fuiidat roris, atquc ad stationem optati porducat
Alanus comcs scicns Jacob multas habere pccunias, (] littoris.

eumindocedcntis loco constituit qui consecrationom CAPUT V.

indeplus scdcm cui consecratus fuerat nunquam Dc duohm fratribm mirabilitcr a mortc salvatis.
(sH/i/i/c adiit), sed in loco Miciaccnsi usque ad vitaj 29. Cum acrior solito ingriieret hiems, intuntum
tcrminnm pcrscvcravit. Verum eo iiiibi dcgcnte orta ut Liger lluvius glacic obduratus rigenti dorso trans-
est controversia inter suos, quos illo in loco con- itum non solum hominum, scd diversorum quoquc
duxerat, ct inter cos qui ante eum inibi habitavisse patcretur vehiculorum duo ^iri germani fratres a
;

videbantur. Non enim sibi conveniebant, ct quasi villula sancti Marcelli qua; ultra Ligerim est egressi
testa et a^s miseeri omnino ncquibant.Uiide accidit sunt, urbom petcre volentos, ferens caulos altcr,
utTartulphuscpiscopi Jacob nionacluis quibusdam altcronustus straminc aptandis carnibus quKsito.
occasionibus interceptus auctoribus Lamberto ct Is itaque supcr duratam fluminis faciem transcun-
Adelardo gravissimis verberibus forct affectus ; ipse tibus, cum jam penc in medio (luminis constitissont,
quoque episcopus injuriatus, etplus pavoris quam ropente glacie dissoluta qujcdam quasi tabulacum
periculi passus, clavem coactus de siiiu proferrot, illis ovulsa cst, qua; subsidonset vi fluminis impul-
sub quu ejus qua-quc pretiosissima servabantur. sa resurgens, leviterque uno sui capite adacto su-
Cumquc Isaac ct Egroalis id Ermcnlha!o episcopo _ per reliqua glaciei sohditateconsurgens^inmodum
nunliavissent, vehementer ille commotus, misit sagiita; velocissima; decurrit, necpriusrcstitit donec
Valinum decanum virum egregium cummultis aliis totam evaderct glaciem et obviis gurgitibus excipe-
nobilibus qui auctores maliti;c pcrquirerent,invcn- rctur. In mcdio fluvio quo tota vis lluminis incum-
tosquc procul expcllorcnt, episeopo auteni cum bcbat, rivus non multum grandis vidcbatur, quo
omni honore sua restituercnt. Sed non multo post tabula illu perveiiicns trementcs ct penc exanimes
tempore Jacob episcopus cognosccns tempus sua; sic ferre cocpit, utraque ripa plena vociferantium,
iepositionis imminere, et nimis illata; mcmor ma- sed consilium nusquam adcral. Nam ire non pote-
ili;E, thesauros suosotornamenta insigniaporsuos rat, ct dum quisque mctuit,intrarc nomo pnosume-
lartitur, ca-tcra in Britanniis rcmittciis. Postcujus bat. Itaquc ipsi qui ferobantiir jam de vita dcspe-
ibitum atrum Bcnodictus adest pcrscrutator iicorri- rantes, super inimicum veliiculum consederunt,
nus, sed tardius quam dcbuit. Episcopus eniin id Dei solius pra;stolantes auxilium. Cum contra mo-
uturum prospiciens dum adhuc viveret, ut dictum nasterium advolassent, unus ecclesiam respiciens,

Patrol. CXXXVII. 26
811 LETALDI MICIACENSIS MONACHI 812

Patris Maximini suifragium supplici vocc impelrat. A. opiamfieri.IrtofficiiadquRmilamfamulumAivaldum

IUico et sine mora, divisa per mcdium tabula oum nomine pcrlincre vidcbatur, qucm celllarius convo-

qui clamaverat sanum alque incolumem ad liUus niens dure incrcpat, cur rclicto suo officio huic ne-
defert; qui ad monasterium accurrens antc altare cessi tati non occurrat. At ille importunitate devictus,
proslernitur, et immenso fietu de se gratias rcpen- duobus secum sumptis asinis, naviculam conseendit
dens pro fratre sollicilo precabatur : Dc bac, in- solus pcne cunctam insul,T superficiem contegenti-
quiens, sancle, tua basilica non excam, donoc fra- bus aquis, vento autem flante c contrario.Cum illc
trem rnoum mihi ineolumen repra^scnlcs.Qui eliam in ventum conari non pos3ct,in medium pelagi cum

ipse dum contra ecclesiam beati Andrcaj apostoli, asinis suis devolutus est, quo et profunditas rapidi

quK cst in vilia Oslellensi, pervenissct, sancti apo- fiurainis el vcnti advcrsilas nihil ei commendandae

stoliimplorans ausilium, statim ad liltus ct ipse salutis ultra rclinqueret, fluctusque cumulos mi-

deveclus cst, fralrcmque rcpetcns eum seso lugen- naces erigcns navim operiret, ut non tam uavis
tem repcrit qui videns fratrem, flere amplius cccpit
;
intcr undas, quam unda; intcr navem viderentur.
pra; gaudio, et in amplexum ruensliberationis mo- Cum ergo neque conto neque rcmo aliquid conari
dum perquirerc coepit. Dcnique postmodum pluri- valeret, puppim insedit, ct vocibus altis auxilium

mis advixerunt temporibus, ct quotannis libcrato- n magni Patris Maximini implorare caDpit.Illico vento
ribus suis debits scrvitutis obsequium devolissimc quicscente, navi tamen fiuctibus oppleta invisibili
prosccuti sunt. manu perductus, portum Mrrogili(.Va;rni/)appubt,
CAPUT VI. secum ipsevchemcnter admirans quahter evadere
De prxdone pervaso a dxmone et post liherato. potuerit. Dehinc ad monastcrium cum asinis suis
30. Fulconis quondam satellites hujus Patris vil- regressus, ereptionc sui gaudium magnum cunctis
lam qua: Bezillis diciturintraverantetin eolonorum fccit fratribus.

inquictudincm multa insania grassabantur.Missum CAPUT VIII.

repente est et fratribus nuntialum qui cum sanc-: de merso diu jacente in flumine, nec mortuo.
torum pignoribus quosdam transmiserunt ro-
o suis 32. Vivianus bcati Martini canonicus huic loco
gaturos, ut ab hac molestia se temperare debcrent. quondam familiarissimus fuit: qui secum quodam
Cui ministerio prsefuit vencrabilis Simeon nomine tempore eo divertens, conduxit quemdam sua; fra-

a laico quidcm tonsuratus, scd modestia: et gravi- ternitatis canonicum nomine Constantinum.qui ala-

tatis moribus non improbabilibus adornatus.Is crgo criter a fratribus suscepti, biduo cnm omni officio-

cum venerandis sanctorum memorils appensiscoUo, sitate detenti sunt. Eo autem dic quo reversuri
dum curticulam, qua coacti praidones sese defon- videbantur, quidam eorum juvcnculus mo-
collegii

sare parabant, intrare vellet, unus corum lapidc C ridie quiescentibus fratribus (14) cum arcu et spi-
arrcpto irreverenter revcrendum nisus est percu culisclaustrum ingressus est, et cum quibusdam
tere virum. Sed cum lapidemdimittit,ipse quoquc, sodalium multo strepitu multaquo levilate agi ca-pit,
retroactis vi divina brachiisetcruribus,cum ingenti nunc spicula dirigcndo, nunc cursu et clamorc fra-
rugitu ad terram corruit et voces diversissimas tres inquictando. Cumque ut a tanta stultitiaquie-
cdere ccDpil. Quod cajteri pra;videntcs ingcnii tor- scere deberct admonerctur, non acquievit pro re- ;

rore perculsi sunt, omncs p'ariter terra; prosternun- verentia autem oorum qui eum adduxcrunt, a;qua-
tur veniam pro commisso flagitantes, simul etiam niniiter hoc interim fratres pertulcrunt. Scd cum
omnia direpta restiiuunt, et se maturius exituros 00 die a monasterio exisscnt, temerariusille navom
profitentur, supplicantque pro compare ut liberari consccndit contra ecclesiamB. Hilarii.quoprofundi
mereretur ab hac da;monica infestatione. Porro fra- currenlesLigeriti fluminisaliquandovadumncgant.
tres bona pro malis rependentes mox eum exorci- Cumque in medio fluvio pervenisset,conlum qucm
zata contigerunt aqua, caputque totum perfunden- tencliat in aquam mittens incaute, cadendosccutus
tes, corpus illico pedes et manus suo rcparantur est, ibiqueabhoranona usquead ipsam pencnoctem

officio.Et ipse surgens incolumisgrandi voceDcum jacens,multiseum investigantibus,invcniri ncquivit:

bencdicere et famulum ejus Maximinum magnifica- y. donec do eo dcsperantibus, umbris .jam incumben-
re coopit, ociusque indc digressi nil temeritatis in tibus, quidam piscator Barbas nomine, unco eum
eadem vilhila allerius addcre pra;sumpserunt. attrasit, navique impositum ad littus devexit.Nihil
CAPUT VII. in eo spiritus sentiri potcrat, mortuus ab omnibus
Dc auri<ja inler fluclns scrvato prospere. dicebatur. Dolor ingens, maximeque clericoruui qui
31. Ligcr fluvius huic monasicrio contiguus emo- eum adduxeranl, fletus intolerabilis cocgerat ibi

lumenlipersscpeest^etiamnonnunquam detrimcnti. plurimos diversa; aHatis simul et conditionis. Ad

Nam Si-epc dum metas alvci sui hanc pene contegit
insulam, Ligeritoque conjunctus unum
lagus, negatoque commeatu. insulariis non contem-
nendis, modicas importat nccossitates. Hoc itaquc
ingruente incommodo, in domo fratrum contigit in-
(14j Juxta Regul. S. Bcned. cap. 43.
ecclesiam itaquo contigit deportatus, perque pedes
efficitur pe- appensus est, multoque vel vino vel aqua riigesta
media noctc ubi vivus apparuit depositus est, et in
sese paulalim revcrtens quid secum ageretur vcho-
menter admirari cccpit. Gumque requireretur ubi
 Hl.l Liiir.ii i)F. .\!iii.\r.i;i.is s. .ma.ximi.ni. 814
fuiTil, vcl iiualitfr iicr lcil liiirariim mcmnMita mlrr A diiiiovcrc viil(!rct,cursim(|un ad dnmum sui (liiiuini
uiiil.18 vlvcri! |intii('iit: l'ri) lonun-itati", iMimit,(|ii!iiii revcrstis.cuni ingciiti cjulalu (piid patcrcturoaton-
suncto loco iiituli, iiuirli (|iiiil(^ni (lcstiiiatua enini, dii. Illc piil;iiis frigorc niunus ejus riguissu (nam
soil perintcrvciitiim maij;ni l'.iliis Maxiniiiii al) ipsia vchcincii.s luiic Iiicnis ingriicrut) uquacalcncri im-
Avcrni laucilnis rcMicaln.s cl vit;c rcsLitutus suni, pirat, rigi!iites(|ui; ea contreelari munus. Illc ;ini-
clcniciili(|uc ni(iili) ciii injiiriain iiiluli, ipsc aiictdr plins cjuliiudo sc tiuipicri iiiclamat.Porro (louiiiiiis
vciii;c ct .'^;iliilis ruit. I'act(i maiic, niulipcM ct cum ('ius moiiior fcsli f.iclus inlcllcxilcausani di-rmCMti»
niullaliumilil;it.' m()M;istcriuniPxpctil,sc(|iicni:i!,'ni) ciiiu aiixii'LiiLis,(;L niox eiim ud mimaalcriuni iliicxil
Piilri iinslrii ciinli-;i(lcns,iniliil^cntiaiii sii;c lcmcri- iniliecm rcaln.s [)r.'u manibus guslanlcm.
siii

talis ilcposccrc cl in;i\ini;is prn vita gratiarum ac- cancbatur Uuiiiinieu,coque vcnLuni crat
3.").Missa
lioiies (lcpcndcrc c^cpil, ([ui t;int;i; rci tcstis in liac qiio Agiiiis Dci (jui pro iiobiscsLimniolaLuseLiuvo-
vitu pluriuKis iiostniDilum cxigit annos. c;iLur el sumilur,('um ille mulLo cl.imoro ecclosiam
t:Al'L"T l.\. ingressus anle allare projccLus csL. Priiuuiiuc pu-
Dt' clcriiv liiiiso uli erclcsiii: tccto, pcnnancntc ill.T.io. taLum csl cum a d.-cmoiio agilari ; deindo vcro qua-
33. Vonorubilis Anno ahbas cui in niemoriis pio- dam simulutione hoc cum linxisso suspicabanLur.
runi maxima porlio cst, signum usibus ecclcsi.i; Uiidc ct uccodcnLes tenlabant manusejus evellerc,
pr-,Tpararijusscrat,quod scciindum (piorumdam nio- scd nulla id ratiuno efficcro potuerunt. Decretum
rciii l)a|)tizatnm tt supor tcctuin ccclcsiiu clovatum igilur a scnioribus proccssit pro co litanias fiori.ut
(»t.Cuiiu(uc lii ([ui oxlulcnmt, per lectum occl(;si,-c qui eum poLentia vinxcraL.i^lemcnLia solvere dignu-
ilcambularcul, quiibini clericus incaulius grudicns reLur.Ubi voro ud convivium ventum est.constituli
(lui nomcn Flodonicius non atlcnditla-
adliuc esl) siint qui ei cibos in ecclcsia deferrent, ct ori ejus
(picar cluvis ariixum levitcrqiio suspcnsum.scd lir- imponcrent.Posl mons;c autem rcfectioncm acccssit
niam nancisccns [iil cst, putans) maleriain,mox ut ad cum quidam frater Wido noniinc olim sa;culo
pedcm quasi liberum posuit.illico cnni f;randi ruina cxspcctabilis, cL perquirit ab co cujus esscl condi-
devolutus est cl primo quidcni capili crucilixicui
: tionis. Quo rcspondente so libcrum esse Surge :

inlcrius stabat Maximinus,illiditur,cujus illico co- ergo,ait,ot accedcns ad allaro sponLe teipsum Patri
ronara brachiumqne confrcgit, post super cancelli noslro contrade, et illico libcraberis. Quo consen-
pariotes, indo super gradus ligncos, ad ultimum licnte d.at ci manum ut surgorct. Conductus itaque
super p;ivimcntuin postralus ost.Sed hic talidevo- ad altare, quia manibus nequibat, voce supplici
lutiis rnina pcr iuterventum 1'atris M;iximini sibi scipsum contrndcns ait S. M;i\imo,moi miserere,
:

donaUis lindie vivit, cum ferc Iriginta (!t ct mc

absolulum ubicunque fuero ser-
nmplius his vinculis
aniii sunt ipio hoc peractum cst. C viim tuum esse cognoscc.Quod dicens velut fortis-
CAPUT X. siiiie iclus fuisset, retrorsum eecidit, et fossorium

Dc co cujus maniis lucscmnt fnssorio. longe in alLeram partem dcsilicns ingenti sonitu
3^.Kjusdem pii abb;ilis Annonis temporibus cum multos admirari fccit fratrcs quoquo accurrentes ;

adhuc infantulus cssem (ucque cniin audita.scd quaj cum ingcntijubilocorrcpLis signisUominummagni-
vidi narr;iturussum),contigit qiioddico miraculum, caic ccepcrunt sunl oninibus virLutibus suis qui-
Dcncdictus quidam dicebat ur non contcmncnd.-B opis bus sanctos suos gloriflcare non desistit,quosapud
coloniis, qui in villa nobis contigua,cui Godgiacus so vere vivcrc demonstrat,dum apud oorum cxani-
nonicn est.habitabat.Ilic ad rodiciuhim siliipartcm matoscinores sup.^rbiam viv.^utium lam pulciire et
agrl qucmdam advcnlicium mcrcedc conduxit. Im- elegantcrtriumphaL.Fossoriuin vcro illud ad laquear
minobat autcm hujus Patris dies fostivus qui xviii ccclesia; diu pependiL,ct homo illoquotanniscapitis
Kalcnd.Januariiejustransituinsignishidjelur.Porro sui eensum dic annuo supor altare sui liberatoris
illc qui colcndum susceperatagrumtanti fostiign.a- porsolvit.
rus, utpote novitius,desiderio aceelerandi operis CAPUT XI.
acccnsus dic festivo illucescente fossorium, quod De fralrilnis tcrritis cl miraliiliter salvaCis.
bessam (Gallico licclic) dicunl sumit, et opcralurus „ 3o. Sod quia pius Pater aliquando niium donis
campum pclit.Gperantc eo,vox subitoadeum facLa ninlcct,noniiunquam pcr scveritatis animadvcrsio-
esl, quu! diccret: Teduinc (sic cnim is vocubatur), ncm coereeL,eL intcrdum prosperu dum sccuriorem
quare hoc agis?Cumquc illc hucclilluc vorsisocu- rcildunt aniinum, deterius stcrnunt, adversa vero
lis ncmincni vidisset, opori cccpto institit, sed circumspcctius agcrc qu.cmquc commonent;rerais-
nihiloininus eadom vox cisdcni vcrbis, cur hoc s.ores nos forsan diviuus attcndons oculus tanto
pr.'csunicrcL,pcrquisivit.Al ille rospiciens et nulliim laclosmiraculo,conscquentitcmporeplacuitquodam
oinnino videns,fossati aggcremquo campus ambie- tcirere infoitunio, qno mirubilitcr quidem territi,
balur conscendit, et diligcnter conlcmplatus cum sed pcr inventum ejusdcm piissimi Patris nostri
neniincm videret, ad opus suum rcversus csl. mirabilius sumus salvati.
Sed tertio verbis eisdcni ca.lem vox eum com- cnim ;csL;iLc intemposLa noctis
37. Cor.se^iuenti
puscnil, ct mox rigenlibus digilis Laui vulide ma- hora subitus turbo ca;Ium coutristat, caliginis pro-
nus ejus fessorio hffiserunt, ut nulla ralionc ea3 funditas omncm adimit visum, corusci frequentes
815 LETALDI MICIACENSIS MUNACHI 816

timorem incutiunt, vcnti sibi dura ccrtamina man- A cum die Bcrnorius decania; administrans officium,
dant.Exsilimus stralis,cogimur in ccclesiam,mullo vir infer prfccipuos egrcgius,vitam laudabilemlau-
pavore attonitipsalmosncseimus(/'.,cecinimusct)li- dabili fine compleverat. His crgo velut duobus lumi-
tanias. Sacer cereus exstinguitur, et quassus sui mc- nibus viduali in magnacuraetsollicifudinerealiqui
dio quasi nolcns succurrere ad terram dclabitui'.Oua frafres sunt derclicti. Porro Ermenlh:ous episcopus
visiono crescit pavor, formido augetur, cmivpta hoc comperto moestissimus redditur, asumptoquc
.signa intorrumpente terrore laxantur, iiec alii|uid clcro ct quibuscunque nnbilibus, nec non revercn-
inter trepidos invcnitur solalii.Quidam Waklcrrcdus do Ricardo S. Benedicfi abbafe, ad monasferium ve-
aedituus.non quidcm monachus, sed a laico lonsu- nit fratres consolaturus, et sancti viri funeris officia
ratuSjCajtcris constantior.dum extra ecclesiam stat, curaturus. Sepelivimus crgo eum in atrio exteriori
venienscminusab.^quiloncjaculumigneum utvidit, quod respicil ad Aquiloncm juxta latus Suthardi
id attonitis ct multa lerrore compressis nuntiavit. viri clarissimi, qui locum hunc pure dilexit et ha-
Nccdum vcrba eompleverat cum ecce per mcdiam bilatorcs cjus miro coluit affectu.
turrisculi cohimnam fulmen de missum ecclosiam- 39.Post annos vero duodecim depositionis venc-
que ingressum super nos rotari coDpit,lapidesque ct randi Annonis.illud atrium ubi conditus est.vetcri-
caemonta parietum bulliontibus spargere flammis. _ bus dcfurbatis fundamcnfis,amplificarietdccentius
Stabat Ewrardus priorum unus quem lcvisscintil- efferri cwptum cst.Gum aufem pro jaciendisfunda-
lula mox ut attigit,quasi mortuum tcrrrcprostravit. monfis lumulus bcati abbafis,quilignusest,aparte
Ab oratoriosancta^ Maria3 MaynardusquiFossatcnsi capitis egcstahumo nudalus apparuisset.acccssimus
[Saint-Maur dcs Fossds, diac. Paris.) monasterio ct apericntcs eonfemplati sumus illum revercndum
postea prffifuit,redibat,quem eadem scintillula por- corporie el vcsfibus ita integrum ac si eo dic ibi
cutienscalceamcntislongediscussisvelutexsanguem positus fuisset.
pavimento dcjccit.Tota facics ccclesias vclut cliba- 40. Sed ut ad ea rcdeamus qua3 facta sunt, sc-
nus ardens.nihil prKter ignem oculiaspicicbant;de pulto vencrabili abbate,cum locus sincpastoroesse
jacentibus nemo soUicitus, suam quisque opperie- nonposset,Isaac,cujussupcriusmentionemfccimus,
batur mortem.Diu igitur,multumque super nos ille decanus est itcrum institutus.Per idem tempusEr-
globus oberrans, tandcm subter analogium lapsus menthffius cpiscopus gravi arreptusincommodo dc-
est. Putavimus cojlum in pra^ceps ruisso, ct dchis- speraricocpit:cumque minime convalescerct,prima
centem chaos terram petii9sc,nihilquo sapientiori- jcjuniorumhebdomadaadmonasterium deportatus,
bus aliud ineral,nisi dies Dominisicut fur in noctc ct monachio schcmate vestitus cst, moxquc conva-
ita veniet.Intolerabilis subsocutus fctor animos tre- lesccns in monasterio degebat eratque convcrsatio ;

mentium crudclitor sauciabat. Ejcoimus jaccntcs C ejus omnino grata, nulli unquam oncrosa. Fratres
quos mortuos putabamus multo afrocius fetentes vero dura cum habcrc pastorompra;optarcnt,primo
porcis noviter ustulatis.scnsuquo reparato cos jam quidem annuit,sod post volunfate mutata quemdam
lugero cccpimus, sed in illis non crat vox nequc lIcrmenaldum.S.Bcncdicti monachum,ut fratribus
.sensus^datisque custodibus hymnos orsi sumusma- prajficerot satagere coepit. Jam autcm subrogatus
tutinos. Mane autem facto cum jam illi vcgctatiori crat in cpiscopatu Ernulfus (15) ncpos ejusvirglo-
sensu vigerent, dcnudatos rimabamur, ot in E- riosusct infcr strenuissimos primus:quicumjucun-
wrardo quidem est lincacxtraquidem nigra,scdiu- dissimus ct amabilis esset, ad cum fratres se con-
terius ignea a vcrticc capitis usquc ad plantam pedis tulerunl rogantcs ne Hermenaldus cis pra!poneretur.
rectissime porrecta. Maynardus porrocruceinsigni- Qui cum impetravisscnt,Gt ex hac rc cpiscopusEr-
tus est in de.\tra scapula,qu!E ad mensuram palmi monlhajus victus esset,ex hoc tamen vincinoquivit
virilis manus undiquo difTusa, sod nihilominus et ut aliquis nostrum abbascrcaretur.Eratco tcmpore
ipsa cxtoriusquidem picea, intorius ardcns erat. in loco S.Benedicfi docanus nominc Amalricus, vir
Maynardus in brevi quidem convaluit, E^vrardus simplcxet boni tcstimonii ct secundum sfficuli di-
diusculc dccubans molior se postmodum diu ad- gnitatcm clarus,qucm cvocatum cum locus anno et
vixit. diebusoctopaslorcvacassct,abbatemconstituerunt.
j)
CAPUT XII. Porro Ermcnthffius cum biennio et menso uno hoc
Dc obitu abbalis Atnionis. in loco vi.^cissef, dio Kalcnd. Aprilium ad vitam, ut
38.1gitur pi« rccordationis .Vnno abbas cum fcrc crcdimus, sempitcrnam {siipjilc migravif).
annosidemmonastoriumpic gi.ibcrnavisset,
triginta 41. Gloriosus sane cjus successor ut sc solum

Epiphaniorum prima die cum dolorc pcne intolera- vidif iUico amorcm qucm crga locum habebat, ma-
,

bili omnium superstitumcarnisonere spoliatuscst: nifestavit.Inter Cffitera cnim bonorumsuorumcmo-

qui nossua pia charitatedestitutosaltcro nihilomi- lumcnta, omnium ecclcsiarum nostrarum rcdditus
nus damno mojstissimos dcreliquit.Nam nono antc qui ad cum pcrtincre vidobantur relaxavit, et ne

(15) Ex hoc loco corrigendus est episcoporum episcopatus sui sedcm iniisse anno 963, et tamcn
Aureliancasiumcatalogus,quiManasscnErmcnth.eo Manasscn, qucm Arnulfi decessorem putaf,synodo
.subrogatum habet.Quia ex observationcfacilcsolvi- Senonensi anno 981 subscripsisse.
tur Sausseyiscrupulus,cuimirumvideturArnulfum
817 LinEIl m MIHACULIS S. MAXIMINL 8<R
<lc?iti('o|)!! ul> iillo (^piscopo acciporontiir fciiiitootiiu- A. Maximiiii voco ^^iipplici illl impluranl anxilium, ct
ctoril(il(> ;iyno(lali saiicivit.Post vcro U(iiiiam|"'rpons mox is qiii liahobatiir,iiiidafiiinulaiitc,nd littus dc-
(lccrclum apostulica aiictoritat(5 cditum alquo for- voctiis, cl a quodam qui cum navicula fcstinabat,
matiim nostra littcra in charla, ct Itomana in pa- incolumis ojcctus ost.
pyro,transcril)i fccit,rcvcrtcnf>ipic in scrinio noslro
CAPIIT .W.
cidlocavil. Iii (]ii() (lccroto addidit, iil iiiiniiuam do,
I)e paiipere sub riipe habiUinle.
ali(|iio iiioiiastcrio iii oodom siiio fialriiiii cdiisoiisii
Vi.Rrat aiitom ibi riipes val(looiniiicns,qii,r facic
croarcliir ; (iiuid (|ui faccrc pr.vsiiiiipsissct anatlu'-
ronvcrsaad Aiistruni amplissimointoriiisgaudiopa-
iiiatc plcctcrotiir. Qua dc rc aiiiinos fratriim oo sibi
tcbal, dorsiiiiipuc pr.-idjons .\(|ijiloni, noquo facilo
conciliavit, iit iiilcr cadcra inunia prccum omni
admillcns Sulisolaiuim infra so maximam apricita-
holidoinada sacrificiumlaudis liisofroroiiduiii [iroeo
tcm volontibus oxpcriri oxhibebat.Quo quidam pau-
atquc pr.Tiloccssorilius succcssoribusquc suisdoecr-
per cum uxorc cl se.x parvulis advenicns cum non
nctiir. Sod dc his liaclonus. Vcrum quia dc maijni
invcniret hcspitium, sub oadem rupo sc cum suis
Patris Maximini virtutibus pauca pcrstrip.ximus,
recepit.el totam hicmem tompus([ucQua(lragosina;
ad ca qua! his diebus sub hoc scilicot abbato con-
ibi perigit.Dio autcm sancto Paschu; cum omnibus
figerunt acccdamus.
CAPUT XI IL
B suis ad basilicam venit, qu.ii ibi sacrata cst in ho-
noro S. Maximini, undc ct dracnncm oxstingucndo
Di' hix qui stih tcrra obruti suttt iiec tttortui.
pxpulit, ct in qua (sicut supra dictum est) quievit.
42. Domus hospiUim corruorat ct eam cxslruore
Cumque pauper illecum familiaquam conduxcrat,
cctpcramus ; trans Ligcrim autcm argilla qumdam
vivilicorum mysterionim pcrceptionem sustineret,
invenitur,dequa ca^montivicc levi sumptu parictes
rupis illa qua^ tot diobuseumfoverat,cecidit,etcum
criguntur. Ad hanc ergo fodicndam deputati sunt
ingenti ruina dcvoluta cst.At vero paupor rodiens
operarii; cumque
in proclivi montisparte foderent,
ubi eollapsaquondamamicaculmina vidit,omnipo-
et introgrcssi terram egererent,mons imminens su-
tenti gratias Domino rofercns,ejus famulum Maximi-
por Pos cecidit, ot duos omniiio contogpns,tertium
tantum capitc quoque foris apparente ingenti molo
num ingenti vocomapnificarecocpit^cujus piainter-
cessio se suosque ab imminenti liborabat exitio.
Comprcssit.Exsanguis faclus monachus qui oos con-
duxcrat,nomen Patris Maximini crebroinpcminans CAPUT XVI.
advolat. Sed quis eos vivere putaret ,\ttamcn illi '? Dc illata consuctudinc a Salottionc prxposilo cl pcr
omni nisu insurgentes certatim torram cruunt,sed Dotnini gratiatn cvacuata.
tanta molc involutos mortuos dicunt.Vcrum multo 45. Scribentibus nobis secundum possibilitatem
labore impcnso quosexstinctos putabant.vivosedu- C ingenioli nostri de virtutibus pr.ECollentissimiPatris
cunt. Cumque hi qui educti fuerant in gestatoriis nostri Maximini quosdam contigit vcnorandos ad-
apportarcntur, multo pavore attoniti dum nubcs fuisso, quibus pctcntibus cum ca qua; dicta crant
volantcs viderunt, montcm itorum ruere putantes revolvcrcmus,multa omisisse,non quibus ipsiintcr-
diccbant: Vk, vailiterum moriemur, occe montcm fuerant confessi sunt,rcvocabantque nostra; memo-
cadcntom videmus. li igitur per interventum Patris ria; multahocquoddicturisumus miraculum.
inter
Maximini ne opus corum morte focdcratur, et ab Temporibus piaj mcmoria? Annonis abbatis
46.
intcritu salvati sunt,et incolumes adhuc in hac vita erat quidam Hugonis (nempe Magni vel Capeti)
subsistunt. ducis pr»fectus Salomon nomine, vir insolens et
CAPUT XIV. coenobiis sanctorum vehcmcnter infestus,pr»cipue
De cwco in aquam mcrso. locum hunc speciali insectabatur odio,intantumut
43. Pro lapidibus ad domum supradictam conve- cursum Ligcris flvminis per terram sui jurisdedu-
hcndis Ahnaricus abbas cum quibusdam fratrum cere tentaret.in quo multas frustra expcndensdivi-
amno commisso supcr littusstabatjOtoporarios sui tias,ad effectum tamcn sui desiderii non pervonit.
prisontia acrius animabat. Cum ccce quidam pau- Cum ergo id gcnus malitia; frustra tentavisset, se
per lumine oculorum carens, ductore pra»vio usus, n mullis aliis modis huic loco officere parat.Cumque
stipis petendae gratia molendinum petcbat.Erat au- fratrcs
" 'humiliterpersisterent
' ''' ' etpreces
' '
"'
eorumapud"
tcm alittorein molendinum tabulalongactangusta. improbum nullum haberent effcctum, ad Domini
per quam commeantes ibant et rovertebantur,in cu- misericordiam sc contulerunt. Venientibus itaque
jus medio orbus ille dcveniens, pede lapso, utpote ejus satellitibus (sicut vulgo dicitur) juvare secun-
non videns, in aquam cecidit, et usque ad profun- dum consuetudinem nuporab iis male illatam,cum
dum dclapsus.iterumque resurg6ns,rapidis fluentis sanctis pignoribus fratres occurrunt,et eur tantum
ferri velocissime capit. Quod ejus ductor videns, facinus proesumatur inquirunt.Scd illi superbospi-
quantocius clamare cccpit.Cumque SKpiusresurge- ritu contra inenncs ai'maarripucrunt,et plaustrum
ret, multi concurrobant,scd advcrsum fluminis im- quod jain vino onustum erat, Iiubulcis imperant
petum conatus inefficaces crant. Porro abbas ct educcndum. Quodam ergo dio suis officialibus as-
fratres qui cum ee crant, et hoc intuebantur,ut ci sumptis ad monasterium venire dcdignatus,in vil-
videruut humanum deesse auxilium,illicoS.Patris lulis circumpositis cousuetudines fiscales adhibere

i
810 LCTALD! MICIACENSIS MONACIJI 820

conatur ot viiuim e dolis et torcularibus raptum A. riis monachos aggrossus est, et procacibus verbis
(nam tempus vindcmi.-c erat)pub!ico cellario confo- nomca blasphemare prcesumens cum
tanti Patris

rebaf. Mox unus, qui Fulcherius diccbatur, a dsc- plurimis solalium in eolem prato equos servare
mone corripitur.c.-ptcri nimio acti terroro in Cug.am instituit.Scd ejus supcrbiam judicia diviua subsecu-
convcrtun(ur,boves hinc inde crucntati moveri ioco la suut.Nam eidi'm in codcmpratoin cadem nocte
nonpossunt.douecfratriliusaccedenSilnisplnustrum quiesrenti terribiliter B. Maximinus apparuil, et
ad domum famuli qui Daniol dicebatur reductuni sfnltitiio cum arguens baculo inrurvo quem gestare
est,sicque quod pessime abstulerant irstitutum
illi vidcljatur percussit : qui surgens clamare soso mo-
est.Dio autem altoro idem Salomon cuui oinni liu- rituruni ciiMiil, et arcurcntibus sociis a B.Maximi-
militate ad mrmasterium venit, veniamfjue adi'ptus no se lothalifcr ictum ejulando indicavit. Moxquc
nihil ultra simile att.imtaro priesumpsit. Vcrum el eiiuos ejici ct sc exnortari jubctised ingravoscente

ipse Fulcherius non longo post tcmpore ibidem ad- molestia inter manus effcrentium spiritum oxhala-
ductus pcr Domini gratiam sospilali rcdditus cst : vit.Qua de rc tantus tcrror sociosejus invasit, ut
quorum autem oor superbia induravit,horum vitam usiiuc in hodiernum diem nemo inventus sit qui si-
mors crudelissima horrendo exitu terminavit. mile attcntarn pra^sumpscrit. Ista sunt qua; nos
omisisso supradicti seniorcs fatebantur, et alia
CAPUT XVII. jj

putaihhim vineam rofjaius artc sc quamplura, qu.-e fastidium declinantes rcticenda

Dc co qui ad
excusavit. putaviinus. Nunc vcro ad ca qu;e noslris diobus
47.Tempus vineffi putandaa advencrat, et abbatis facta sunt accedamus.
impcrio complurcs operarios frater nomine Hal- CAPUT XIX.
dcisus ad boc opus pcrqnirebat.Cumquc plurimns De ardenlibus.
collcgisset, nec sufficienter habere crcderet.ad do- 4'.>. Peccatis populorum ingruontibus et juslitiam

mum cujusdam Durandi acccdebat,ut cum ad npus Dei provocantibus mcdio ferc racnse Augusto ingens
veniro rogaret ;
qucm uxor supradicti Durandi ve- lues populum Aureliancnsom dcvastare coepit.Divi-
nientcm videns : En, inquit.domnus Haldeisus ac- no elenim igne membra ardebant humana, cujus
ccdit ut vos cum reliquis ad vinece putationem ire ardori nuUa potcratconcurrerearshumana.Omnem
debcatis. Cui illc respondit : Egn, non va-
in^iuit, igitur scxum, omnemquc a?tatem, et pracipue in-
dam; scd nc fortc doninus iste contristetur,incom- fantiles artus vis ista populabatur. Quid facercnt
moditalcm brachii simnlaho, et perhocinculpabilis quostanta nccessitasperurgeret? Sanctorum sulfra-
manebo.Simulque diccns brachiumcollo apnendit, impiorantdivinum quibushumanum
gia(-xpotuiit,et

et venicnti monacho rogantique ut ad opus acccde deerat au.xilium. Cumque per omnia pene sancto-
ret, non sc posse vcniro respondit. Cumqnc mona- G rum loca catorvatim hi tales cogercntur, prrccipue
chus porsisteretjillepalliorejectopendens Ijrachium apud liunc piumPatremvisimmensa congerebatur;
ostcndit En, domne, diccns, libenler abirem,sod,
: intantum ut oflicia divina fratres revercnicr,ut do
ut vidcs, hac dc causa vcnire non possum.Cumquc cct, psallcre Omnipofcnti nequircnt. Quis enim

monachus id simpliciter credcns recessisset,repcnte ferrs valeret tot gomitus horrondos, fetorcs info-
brachium illius qui fcfellerat,acri dolore corripiiur, lerabileshumanorum incendii membrorum? cujus
ct intantum atteritur ut ad aliquid efncicndum om- mcns tam ferrea non ex hoc mollirctur info-tunio!
nino movcri nnn valerct..\t illc intclligonscausam : Insuper cum tanla horum confluxorit multitudo mi-
En,inquit,mulier,quud ludendo dicebamus,rcs ipsa scrorum, quic si tofa coadunarrfur ccclesia,

veredicerc jamcompellit ; itaenim brachiummoum chorum psallcntium compleret et cryptas. Hoc tam
torquetur ut omnino conteri mihi vidcatur.Noctem molcstum quoquomodjfratrestempore dici sulfcrc-
itaque insecutam porvigilem ducens, fucto mane bant; immincnto vero hora noslis ab ecclesia cx-
volum vovit dicens : Sanctc Maximinc.ab hisdo^o- pulsi in porticu Aquilonali hKrenti eidem, nec
ribus juste mihi illafis libera me,et quofannisdiom non in cortc factissibi umbraculis manclianf.Dilu-
unam ubicumquc jussus fuoro,impen-
tuo servilio, eulo vrro iustanto repelebant monasteriuin llugi-
dendam promitto.Quo dicfo.sinc mora convaluit.et J)
tantos pii Patris Maximini intcrvenlu auxiliurn Dci
voti exsecutorusque hodiesanus et incolumisvivit. his vooibus : pra3stantissime Dei amice, qui tua
CAPUT XVIII. larga beiieficia ejusdcm Crcatoris omnium muncrc
De Adelardo eqnorum custodc. ncqiiaquam poscentibus assuesti inhibcre, opein
48.Robcrti dncis cquorum custodcs pratum qund nobis fer cclerem,ne cruciafu insistente aura nobis
monasferio subjacct intraverant, et multitudine subtrahatiir hujus luininis. Appareat nobis iier tc
cquorum immissaid depasci moliebaulur.Procposi- virlus divina, qui ad tua confugimus mcrifa, spo-
tus (ratrum Hcccdens nc id facerent rogare cccpit. rantcs tuo obtonfu misericordissimi Dei indulgcn-
Hi qui saniori sensu vigchant pro revcrentia Patris tiam.lI.TC dicentos cum multis lacrymis et planclu
Maximini pratum dc><orunt. et Ligcri amnc trans- intcrno cordis non ccssabant deosculori paviiuon-
misso pratis Marogili (Mareuil) scse infudcrunf. tuin s.icrx .Tdis.
Uniis porrospirifu armatus superbi.T? qiii .\delardus ,50. Clemonfia itaquo misericordis Dci claninr.^m
dicebafur, quique casteris prssesse videbatur, inju- mistiMu gemitu horum miscrandorum.cxoranfc pio
 821 LmVAi DE MrHACULIS S. MAXIMINI S-22

intcrcpsporo Maxiniino, .suGPi|.ionpomniiimninnibra A qnc tiliias cum p.-dibus improbior occupat.

simul
di^iialur rostinguorc.Dcindo pluriniorum ossa forro Dcni^nic gralia oliscciucnd.T saiiitalis primo (luidcm
rooiilcb.inUir aciilo, quoruni carncs oxcdcral igni.s. a suo genitnrc cujus mcns calcnala filiorum afTcctu,
Quoriimdam vcro intuiitum aerilcr domolita cranl, (luod nullo his valebat subveniri pra;sidio,
ducunlur
ut dissolutaipsasua spontc cadcreut.Ouot vero px- ad basilicam malris
ecclr^si.-c dccur-.'-.anrtn! Crucis ;

titoiint numcro.cnumcrarc siugillalim miniine ruf-
fioit lingua, pr.TJscrlim cuni, ut supra fati suinus,
iiu!iioros;iis afMuxoiit populii« qnin otiam pars ma-
:
lima hu.jus ab hac lucc abstracta sit.mox ut consc-
cutasanitalemfuit.Tandcmdignumduxi nominatim
do liis scribcre qui longo post advixorunt lcmpnrc,
qtio IcgentibuB fidos facilius adhibcatur.
51. Qiiidam rustiousnomine higolbcrtus una oum
soiiue ibi aiiriuanto lomporis spalio nullam assc-
(luunturs.initalis mcdclam.LVfjcnlc autem ncccssi-
tudinr, ardoris.duni piissimas Uomini aurcs inf(^rni
claniore doloris rontinuo pulsaiit,aquodam fidclium
pater prxdictoruin acccpit consilium, hos dcforrc
quantocius ail liininaChrisli confossoris Maximini,
qiiia virtus divinu pristabilis adost quibuscunquc
mortalibiis incnmmoditate corporca laborantibus ;

filio Gilborto .10 lilia, cujus nomcn exccssit, divino qui inox acrelcrat cum pucris itcr. Adv(>nicns autcm
ignc porvasi intantum dcpaslisunt,utpatordextrum ad basilicam piissimi confes30ris,implorat merituni
podcmanuttcrct,filius verocoxamsinislramctdcv- j. hujus pra;dicti patroni, quatonu* subvcnicndo ex
tram usquc ad genu tibiam.soror autcm sinislram slingual nionibra nuerorum ardontia: quod non diu
usque ad gonu libi.im ct ipsi itn dotruncati divino
:
rctardare divinitati placuit, qu;o omnibus loco ct
judiciomcritisgloriosissimiPatris Maximiiiidoinum tcmpore magnaliaproprio iniporio distribuit.Euim-
libcrali phiribus indc advixorunt annis. vcro transaclis dicbus aliquanlis, exstinctis pueri-
52. Ea tcmpcsfate quidam parvulus nomine Cnn- libus mcmbris ab igne dopastis sospitati intervontu
stantinus habcns cratem sinistri pcdis ab hac infesta Patris inclyli reddunlur Maximini.
valotudinc pervasam, dpvehilur ulnis amit.-c .sua; 55. Eadem tompestatc quoqun instunte sacra Do-
Horincntrudis nomine.Quidum ibidommoraturocto quidam borno nomine Bcrne-
niinici Natalis vigilia,
dicbus, noque die ac nocte molosiia morbi somnum riusqui quidem adhuc superest.excubiis tant.T! so-
capcrct, acccpit pnfata illius aniita a quodam Pci lemnitatiscumctBteris inlcrerat lidcIibus.Excubans
servo rcsponsum ut .vdituos exposceret, qu.itcnus itaque solemnide more.intempestivje phrenesissub»
sincrcnt pucrnm suum una noclium cnbare intra ito morbo arripitur, quod imniodorato thermarum
ecclesiarn, quod ct factum est. Et ccce noctis sub caumatcfii/ cst, ardore) forte illi accedcrat, quibus
silontio vidot mulior niveam colunibam ingrcdi ec- tanti luminis gralia eadcm sub noctc ablutus fue-
closiamot ad ingrossum ejus tolam rcddi corusoam rat (16). Nam dissiilfntc intcr se inffiquali elemcn-
Qu.-c accodcns ad alt.-ire,ibi aliquantispor subsedit, C torum tompcrio enim tunc nimium brumali;
(erat
pucr autcn mox correptus somno ulterius nullam teraporis frigus)sensum amisit funditus, atque in
molestiam morbi sensit, neque indc vestigium in- dicscrcsccnte corporis molcstia ita manceps effici-
ccndii ajiparuit. tur, ut nuUisjam tenori posset liganiinibus. Agebat
53. Altcr exstilil ffiquivoco noniinc pucrulus si- ipsc tetcrrimus oris pallor, sanguinea oculorum
niili niorbo poriclitans, scd non codom modo salva- snffusio, misera niembrorum distorsio,frequcns to-
tus.Judioium enim suporni judicisnequitquisquam lius corporis in pr.-cccps elisio, lacrymabiiis per to-
mortaliuni comprohendere.Matcr ojus Erfridadicc- habilum rotalio,ipsius pavim.enli et
tius saor<-B .Tdis
batur, palcr autem ejus jam honiinom exuerat. Hic supcrsparsorun-i s.^irporum cffrena voratio, qui ho-
itaque puor a quodam cane pcrvasus fortuitu ojus spos in Christiano h&spitarot divcrsorio. Unde suis
podeni niomordit doxtrum qua occasione incendio
:
custodibustaliterfatigatisferequindecimsolibusin-
porustusadduciturad limina hujus Patris nostriMa- fra oratoriolum S. Joannis Baptistajobseralisjanuis
ximini piissimi advocati. Cumque ibi aliquantisper truditur. Verumilludnostruin singulare decus, san-
donioratur,sanitatem consequitur plonissimam.qui ctissimus videlicctPatcr Maxiininus,hujusmodiIan-
usque hodie sorvitio detinetur fratrum utcns officio guorumassiduusperChri.stigratiamcuratoretmedi-
pastoris. cus,celeri suorum anlidoto meritorumpcstemlaten-
j)
5i. Sane vir quidam Laurentius quamvis rusticus, tisoxpulitininiici.Xocdiudiirorrepassusfuit,quema
tamen liborali prosapia ortus, binorum cxstiterat se sanandum sibi oxposuerat devotio fidelium.Itaque
patcr filiorum.Horumquidemnominafratcrculorum paucis dicbus ovolutis hostis concreto oris sanguinc
primogcniti Tedmari, junioris vero Gilardi vocita- expellitur, languens ac si morluus coram sacratis-
banlur. Siquidem incommoda valetudo prndicta simo allari reporitur, cujus in pcctorc vix vitalis
dcxtras islorum invadit puerorum suras, paulatim- calor palpitantis spiritus sentitur. Mox itaque ulnis
(IG)Hujusce ritus vestigium oxslat in Decretis idem auctor ibi pr.-cscribit. At multo antiquiorejus
Lanfranci. Vigilia Thoma aposloli, inquit, si dics roi mcntio habotur in regula cujusdam Patris cip.
Dominicus non fucrit radantur fratrcs ; ct halncentur 12, his verbis : Sijniliter ud
fratrum laiaiulum
capv.t
aui volunt halncari, ut duohus dichwi anlc Dominicam per singula Sahbala, vel bnlncai um usus per festas
Sntivitatis sint omncs halneati. Si ncccssc sit. ipso solemnilales pnepnrent. Vide nolas M^nardi nostri
apostolicv festivit^itis die bulneuri possunt. Qualein iii conc. Regul. cap. 55.
disciplinamhoc in opere servarc solebant aionachi.
823 ],ETALD1 MiniACENS. MONAC. DE TIIANSLAT. S. JULIANM 824

fldeliumatemplo sulKluctus in im.ini (iDraunciilam A vis arosccntibus poplitum ex assc inccdcnrli ami-
ipsius ccclcsifc conliguam toUitui- : sicque intra scrat oCticium. Hic itaque pcr multorum annorum
paucos dies perfectissimffi sanitali donatur, vigi- curricula IVatrum Miciacensium solertia frcqucnti
lanti fratrum cura in omnilnis adjntus. Pcr onuiia educatus alinionia fucrat. Vcrum ille inexbausUe
benedictus Deus. fons pirlalis qui pr.orilis sincerilato innoccnti.-e
Qux sefjuunlur, altcriiix vidcnluv aurtoris. abs(|uo ullius conspersione fermcnti cordc devoto
56. Altcr niliilomiiins (cnjus uomen cxcidil) ad- pnccipit cxc^rccri, illnm una noctium admoncri vo-
venit lumine oculorum privalus ab ipso oxccptionis luit ut Patris Maximini cxpetcrct opcni, si totius
parlu. Pernoctans itac|ue ante suffragatricem tant; corporis optaret consequi valeludinem. Qui su-
patroni tumbam, inexpertam semperqnc optatam pernaj admonitioni credulus, manc facto pcnitaec-
meruit extorquere illuminationcm. Ergo dum sta- clesia; subintrat,atque ante sacrosanctum prostra-
bili mcntis fide in misericordis intcrcessionc con- tus mansoleum,innocontis aCfectu animipiapiissimi
fessoris silii largiri confidit, quod natura non con- interpellat merita confessoris. Ncc mora, divina di-
tulit, infpstusque continuffi inquictudinis clamorcs gnatio illi adfuit. Excmplo siquidcm sc subrigcns,
nullo modo intercipit, confeslim quodam piissimi ac plenissimam totius corporis captans sanitatem,
Rabboni tactu ab ipsis oculorum orbibus sanguinis jv anno Dominica3 incarnationis millesimo quadrage-
rivus erupit, ac deincops postmodum sub tanti simo primo tcrtia ipsius rcsurrectionis Salvatoris
manu opificis inexpertum inscia lucis splcndorem Dominica, hora dici sccunda, eadem paschalis so-
pupilla extimuit, rerumque imagines dcinceps em- lemnitalis gaudia rcstauratione sui haud modica
blemate simili pecloro condit. ccclestis rogis auxit in kctitia. Et quidem aptc, dum huic vox in-
potentia, ingons, incorporea sua natura, qua;
in sonaret prophetica : Misericordia Domini plcna est
palpamino spirituali a mortali voluithumanitussen- tcrra ; indo ipsius tanta; miserationis viscera clan-
tirijinnatum glaucoma dcxtruxit,obtunsum verticis gore signorum cxcita plebs concurrens stupcrct
spcculum gcmino fulgore complevit. univcrsa.
57. Quidam duodenis puer nomine Erfredus ncr-

DELATIO CORPOUIS S. JUNIANI

IN SYNODUM KARROFENSEM

Circiler anniim 988

^ Lelaldo monacho Miciacensi descripta*

(Apud Mabill., Acta, Sa;culi IV, pag. 434.)

1. Dominn Patri Cun.stantino ct CMlcris fratribus C eorum intorventu patrum, quos nobis largitus cst
NobiliaciccenobiifratcrLETALDUsinDominosalutcm. intorccssores, ct ad corrigendam vita; nostr;c gra-
AdsublevandosTobiiclaboresangelusRaphaclmis- vitatem proponit iniitabiles.
sus aDomino,postquam eum non solumaba;rumnis 2. Aggrcdiamur igitur promissi opcris munus,
cruit verum etiam bcncficiis divin:c pictatis adjuvit, nostris(iuidemdc viribusdiffisi.sed divina' largitatis
revcrsurus ad cum a quo missus fucrat,a quo exiens auxilid fulti, illius vidclicct (jui ait Aperi os tuum, :

non discesserat, cos quos bencftcii superni munero et cgo implcbo illud (l'sal. lxxxi, 11). Vos autem,
ere.xerat, alloquitur dicens : Consilium regis abscon- reverendi Patrcs et fralres, juvatc precibus, quod
dcre bonum cst, opera atUcm Dei revelare cl confitcri charitativo injunxistis imperio : ncc admodum vobis
honorificum est {Tob. Quapropter nos opcra
xii). nostradispliceatruSticitas,dummodosolael intcgra,
Christi qu.T3 per gloriosissimum confcssorem suiim ut avoliis tradita est, rcrum gcstarum complaccat
Junianum nostris tempm-ihus oporari dignatus est, vcritas. Gum cxorti csscnt pcccatorcs sicut fcnum,
revclare et cunfiteri convcnit, ad laudcm cl gloriam ct veluti vcprcs ct spina; terrenam suffocanfes mcs-
nominis ejus, ad asdificationem awdientium, ut co- scm,ila maligni quiipic Dominicam devastarcnt vi-

gnoscant onincs quia opcra qua; operatus csl in dic- neam, placuit episcopis et abbatibus et quibusque
bus pafrum nostrorum, opcratur ct noliiscum, iiun . rcligiosis viris concilium deberc fieri,in quo el pras-

nostris quidcin mcritis,sed qua; bencticio pictatis ct da; (17) prohiborcntur, et res sanctoruni injustc sub-

(17) In synodo facta circiter aHuum 'J88, cui in- terfuit Hugo Ecolimcusis episcopus, mortuus anno
sj:i JOANNKS N.V PAPA. — NIITITIA lll.STdlllCA. R26
\airc rrstitui-iviiliir; i"t CTtoni mnlii qii.i; spociosam A porc usqiio nunc, quicunqiio (cbricilans a^-co.^scrit,

snnct.T! Uei Eccliisi.T racioin ficdabant, sub nnutho- invocalotjhrisl^ nominoporintorvontionom ojugdcm
niatis inuorono fpriroiitiir. Hoc ifjitur cnnrilium in Patris pristinam conscqiiitur sniiitntom. Indo crgo
caMioliio KiirroriMisi cojji fiiit (lcstiiialiim, f.irtusi|uo ciiiii .'id villiilaiii ciii Uiilliacus iionKm cit, ncccssi»-
pst ilii c;r.iiiilis i-.\ p.!::;o Pirlavo ft Lriiiovicino, cl senl , iii.iiisiiiiicm iiiilii .icccpcruiit, iioctoinquc illnin
.•i(ljni'i'iililiiis ri\sioiiiliiis niiilloriiiii coiicursus |io|)u- iii Dii laiiililiiisi^l liyiiiiiisporvigiloiii diiooiitos, factn
loruiii. Nam cl niulla rorpora snnctorum (I.S) ilii maiio itcr arripiioriint; sod iiihiloiiiiniis in codem
allula siint, i|iioruni pr.Tsontin ct rcligiositas rolio- loco qiio (piicvcranl roliipii.r, (idoles Christiani cx
ranHiir, ct malipnorum procacitas rptundcretiir. Iriitii vimiiic quasi ([uoddam foccrc poribolum, ut
Sanc illufl roiicilium iliviiia, iit rrcrlitur, voliinlati; locus i|is(^ ([110 sacru incmbra locata fuorant ab nc-
coaclum pcrsanctorum pr.rscntiam rrc([uontia illii- cossu lioiiiinum ot aniriialium tutus romanorct. Post
straviTc mirariila. At vcro inlcr c.Ttcra Uoo dipna miiUosdies taurus forox acccssitot cornibus at([uc
sanctorum pipiiorn, otiam gloriosi Palris Juniani cosliscamdcm3C|)cinludibundusconcussit;8ed mox
cxuvi.T cum docenli honorc delal.-o sunt. ut a siDpo rccessit; corruit et cxspiravit. In oodcm
3. Sod infcr h.Tc agcnda cum a cocnobio quoque loco cx ingenti iinbro lacuna succrovcrat,
sancti Patris clat.-c csscnt roIiiiui.T, non mul- j- qu.c susccptam ali([iiaiidiu rctinons af|unm,pro re-
tum longo n mnnaslorio hi qui sancti vohebaiit vcrcntia sanctoriim pignorum ad abhicndani phiri-
sarcinam , consodcrunt, onus dcpo- ct sacrum nios invitabat, intcr quos acccssit qu.Tdam muliur
suorunt. In co igitur loco post sanctissimarum re- clophantino labojans morbo, qua; cum ex eadcm se
liiiuiariim ovcctioncm dovotio fidolium crucis oro- lavisset aqua, pristina; sanitati roatituta incolumis

xit voxillum ob mciiioriam ct rccordationcm, quod remeavit ad propria.

ibi sancti Patris roIiqui.T quievissent et ab co tcm- :

1)00, secundum capitulum decornitur advcrsns pr.T- som dolatum ost, regnanto R(j(Iierlo rogo; ct sancla
donos, ut dubiuin iion sil ad cam referri oportorc Fidcs inlcr iiiuHa sanctoriim cor|iora,r/!Wi(;r!tn(Zum
hanc dclationein. moivm provinci,T fcranlur ad concilia, principatum
(li^^) Uo moro illiiis tomporis. Sic ferclrum sancti tenuisse dicitur.
Bercharii abbatis Ucrvensis in synodum .\icrcien-

ANNO DOMINI DCCCCXVI

JOANNES XV PAPA
NOTITIA IIISrORICA
(.Apud Mansi Conciliorum amplissima Colleclio, tom. XI.\, pag. 82.)

Joannes, patria Romanus, cx patro Leone postea prosbytcro natus, post cxstinetum tyrannum com-
muni sufTragio logitime elcctus est auno Christi 98.5 sub rogno Ottonis III. Hic timorc eorum qu.T priodo-
cessor passus crat, secessit in Tusciam, cum a novo tyranno Crescontio Numontano, qui titulo consulafus
munitioncm sancti Angeli possiderc aggressus est, infeslaretur. Cunique legationes ad Ottonem mittcro
froqiiontaret, Romani memores eorum qu.-c proptcr injurias pontilicibus illatas ab Ottonibus antorioribus
pissi erant, e vestigio honorilica legatione eumdem Joannem revocaruut, dataquo illi omni securitatc in
Urbom redire rogarunt. Quod dum faceret, omnes adventanti occurrerunt, piis officiis et obscquiis eum-
dem honorarunt seque illi subjecerunt. Libentio Hamburgensi episeopo pathum concessit. Leoncm Tre-
virensem viceepiscopum ad regem Anglicc et ducem Norlmannorum ablegavit, ut eos inter se dissidentes
eonciliaret. .-^cta psoudosynodi Remensis, qua amoto .\rnulpho Gerbertus subrogatus fuerat, improbavit,
et amolum sedi su.t restitui feliciter procuravit 1). Ad Crcscentii tyrannidem, qua; in dies magis magisque
1

invaloscebat, prupulsandam, Ottonem regem Germania; Romam venire rog.ivit. Antequam vero accoderet,
defunctus cst pontifex optimus soptimoMaii, cuni sedissct annos docem, menses dies duodccim. Sc-
IRiItus est in basilica S. Pctri in oratorio S. Mari.c.

(i) Non ost olfoctum id nisi sub Gregorio V.

B2-> JOANNIS XV PAP.E. 828

EPISTOLiE ET PRIVILEGIA
I. A ibidem absquc ullius coniradictionc libcr pcrma-
PniVILEGirM PP.O MONASTEP.IO COKU AUr.EI TICINrNSI. neat.Ad cumulum quoquc vel augmcntum monasti-
Fragmeniiim. — Anno 986.) Cffi tranquillitatis adjicimus, nc quis cujuslibel di-

Onwes ejus loei posses<:ioiies confinnat, jietcnte Petro gnitatis pcrsona, vel aliquissucressorum tuorum
abbat\ eique coneedit usuin dnlmntica', sandalio- spiritu maligao seductus.quiddam vol minjmura
rum, pcdulum ct ehirotheearum, ac facuUatem in alienare pr.xsumat, tam ex his qua; modo monaste-
ilincre deferendi linlinnabulum in capdla,el quidem
rio tuo collata sunt, quam ex his qus ciEteri fideles
ad honorem sancti l'ctri,7iecnon « saneiissimi Au-
gustini, cujus sacritissimum eorpus in illa eceksia in dies collaturi sunt. Si quis autcm, quod absit,
rccondilum est. Datum viii Ral. Fehruarii per ma- ncfario ausu prssumpserit ea qua3 ad utililalcm jam
nus Joannis episeopi Nepesini, Joannis papx \V dicti vcnerabilis monastcrii slatula sunt, infringere
anno p.imo, indictionne xiv. »
aut in quoquam violaro, sciat se auctoritate orani-
(Apurt Mabill. Annal. Bened. lom. IV, pag. 3.5.]
potentis Dei, per interventionem beati Petri apos-
II.
tolorum principis, cujus vice fungimur, et nostroe
PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO S. MAXIMIM.
auctoris apostolicaj constitulionem, et suffraga-
(Anno 987.)
neorum episcoporum (4), anathomatis vinculo in-
[Apud Honlheim, Hist. Trevir. diplom. pag. 320.] innodatum.
extricabiliter
JoANNES ppiscopus, sepvus sorvorum Dei, venera- P
B
Scriptum per manus Thesphili Latini notarii, et
bili abbati amabili nobis in Christo tilio Ogom be-
rcgionarli, atque scriniarii S. R. E. in mense Ja-
nedictioncin apostolicam.
nuario, indictione xv. Bene valete. Datum vi Idus
Convcnit apostolico moderamini pia roiigione
Januarii, por manum Joannis episcopi et bibliothc-
poUentihus benevola compassione subvenire, ct reli-
carii sanctiB apostolica; sedis, anno,Deo propitio,
gioso voto assensum impartiri a suramo eniin opi-
;

pontificatusdomini Joannis summi pontificisot uni-

fice nos px boc praemium accepturos spcramuH, si
versalis episcopi XV, in sacraiio ecclesia; sancti
ecclciuas ad cjus cullum prteparalas noslra indu-
Hetri apostolorum principis, anno Domini nostri
stria in melius statuere laboramus.Igitur tuai reli-
Jesu Chricti 9y7.
gioni assensum prajbentos, auctoritate apostolici
III.
prKcepti decernimus, ut congregatio Deo sanctoquc
PRIVILEGIUM JOANNIS PAP.E .W PRO ECCI.ESIA
Maximino deserviens, sicuti a charissimo filio no-
.NOVIOME.VSI.
stro regc Ottone, cieterisque regibus, vel impcra-
toribus Francoruni, tuo ca^nobio concessum est, li-
(Anno 788.)
beram deinceps habeant potestatem creandi intcr se, [Colliette, Memoires du Vermandois, tom. I,

quein sccundum Deum sibi elegerint, abbatera, nec n pag. 577.]

aliqua quaelibet dignitatis persona(2) infra monaste- JoA.NNES episcopus, servus servorum Dei, omni
rium, nisi a te vel a successore tuo invitatur, quid- Ecclesia; Gallicanae.
quam pro suo libitu ordinaro vel excrccre pr;csu- Noverit omnium lidelium industria quod venit
mat. Interdicimus ctiam apostolico prfficepto, ne antonostram pra-sentiam rcverentissimusconfrater
•ui unquam ecclosia! vel sedi (3), concambio vel noster Lyndulphus, venerabilis videlicct cpiscopus
aliquo ingenio subdatur, sed tali libertate, et im- Noviomorum, Tornacensium, ct Flandrensium, cui
munitate, sicut Pruiniense monasterium cffiteraque intimanti nobis sedentibus in sede sancta; Jcrusalem
regalia loca, innoffensc et perpelualiter fruatur ; ipsc necessaria sui episcopi, visum fuit nobis apostolico
vero locus monasterii percnniter sub mundiburdio moderamine, ac benevola compassione succurrcre,
regum imperatorum, filiorum sanctre Homana;
et alacriquo devotione impertiri assensum. Tunc enim
ecclesiai, apostolico pra^cepto jubemus ut maneat; lucrum et potissimum prKmium apud conditorem
nulli unquam personaj beneficiarius,aul invadendus omnium reponitur Dominum, quando loca vencra-
pateat, sed ad usus et tranquillitatem monachorum bilia opportune et ordinate ad meliorem fuerint

(2) Nec aliqua qu.rlihet dtgnilalis persona, otc. pressiva vel alia minus ])rincipali et perpetua.
Ha^c omnia, tunquam relativa ad gratiam ab impe- _ Conf. notata supra ad Buliam Agapiti II pont. de
ratoribus concessam, ad immunitatem civilcm, nnn ^ anno 950.
ad eeelesiasticam pcrlincnt. (4) Et saffraganeorurn episcoporum. Hinc appa-
(.3) iVc ciii imquam Ecclesim vel sedi concamhio ret hanc bullam primario advarsus archiepisco-
vel aliinw ingenio subdalur. Uniotie scilicet sup pum fuisse impctratam.
 820 KPISTOLK ET Plll VII.EdlA. 830
sino (iiiliio slaliini poi'iiii<'l,i. Igitiu' (iilcctio siipra- A ul iiualiinr canonici cx ip.HJs flCxnglnttt.Rcrviuntipio-
(li('li cpisrnpi Lyniliil|ilii liiiniilitor ct ralioiiuliililcr tidio corpori cjiisdcin licala! virginis, in qunciinipic
posliilavit a iioliiM, (pialenus ros ct lcgcs siii cpis- loco illiiis civitulis jucucrit, cl lcloiiciim ipsiiis urbis
copii piT piivilfgii caiitioncm sancircnius ct cnn- passim cum oiiini iiitcgiilutc,ct qiiidqniil dciiiccps
(irinaiviiiiis, vcliiti oniilcm slatula stuil anlitiuitiis ipsis cuiinnici.'; cnnlulrrit. Slutiiimiis crgn in scde
u ri';-;iliiis ct principilni.-!, noslris(]nc antcccssoribii.';. sancl.c Jcriisulcm, siib divini .judicii obtcstatiniic,
Cujii.^ iii;;n.i' pctitioni assciisnm pivcbcnlcs, aiicto- ct analbciiialis vulidissiiiiis inlcrdictinnibiis, ut
rilutc licati apostoloruin jirincipis, ct noslri privi- nulliis nni|iiu!ii rcguin, luilUis diix,uut inarchio,aul
lcgii asscrlioiu! sancinuis el confirinamus ul niillns comcs, ncipic archiciiiscopus, vcl ullus cpiscopus.
comrs, aut c.xtranca pcrsona habcat potcstatcin nnllnsqnc linininiim iii qiinlibct nrdinc ct minislerio
comprrlicnilcndi, vd riistringcndi lulroncm infra conslitntiis, uiidcut inolrstiam ingcrcrc rcbns cjus
prnrincUim Novinmi.vcl in villis illius loci cpiscopo cpiscopii, sivc dc pr.!'ilictis monastcriis vcl dc om-
siibjcctis in procinctu antiipiitus dcpiitatis. Dccrc. nibiis qu.usupru posita sunt, quoquo modo aufcrre
viniusquc ul in Tornaco civitatc,nullus comcs, vcl aut alionaro pra!3umat; sed scmper, ut dictum cst,
cxlrancus juilcx, so iutcrmittut de districto, aut (irma stabilittttc,ha'C omnia pennancndn, decrcvi-
moncta, vcl dcrivatico unius partis.ncc de lclonco : ij mus atqiio promnlgumns. Si f[uis vcro pr.i:sumptor
scd sicut stalutum cst u pi:p mcmori.n! principibns uiit lcmcrarins homo invcntus fncrit.sivo clcricus,
sic (ixum ct iiicnnvulsum pcrmancal.Similitcr jii- ttut l;iicus, qui h.Tc nmniu cvcllcro tontuvcrit, aut
bcmus ct nullns homo faciat cidem cpiscopo, vcl disriimpcrc volucrit, sciatse Doi omnipotcntis odio,
siicccssoribus cjus, molcstiam do Ililcimocuin ma- ctdomni nostri apostolorum principis Petri,ct om-
trc Bcclcsia, et cum capella qum est in Mulius. Kt nium sanctorum analhemalis vinculo innodatum,ct
in P'lanilris,de ecclcsia eancti Salvatoris da Gcch- cum diabolfl, ct cum Juda Iradiloro Domini nostri
bccca, Aldcnburgi, Latlinga, Gcstclla, Fleskcnijcm. Jcsu Cliristi, iTlcrni inrcndii snpplicio concrcman-
Abbatiam vcrosancti Eligii,anti([uo jure,viris rdi- dum; nec unqiiam pncfato anathematcabsolvendum,
giosis rcgulaj bcati Bcncdicti insudantibusprteordi- nisi rcsipucrit, ct ad satisfactionem vencrit. Fiat :

natam, scd postca instinctu diabolico in canonico- fiat : fiat. Si quis vcro custos ct observator fuerit
rum ordincm rcduclam, ilcri:mr(uc a Rodulpho ve- hujus nostriapostolici privilegii constitntionis,bcnc-
ncrabili cpiscopo inantcriorcm rcgulam reductam dictionis gratiam, vitamquc oitcrnam a miscricor-
al ca mortuo, a canonicis ma!c invasam, nnuc a dissimo Dnmino Dco nostro conscqui mcrcatur in
Lyndulpho, conirutre nostro, monastico ordini, ut sa!cula sa!culorum.
fucrat rcdditam, in hoc ordine pra;cipimus pcrnia- Scriptum per manus Ste[3hani, scriniarii sancti
ncrc. Ita duntaxat ut ca bona qujs Lyndulphus ^ palalii, in mense Maio, et indictionc prima.
pm^sul in c:uicm abbalia invcnit, ct quffi postea IV.
ipsc adjunxit : nam invcnit ibi Ragembcrticurtcm rniviLKc.iUM pno MOXASTEnio s. GREr.onii.
cum Ecclcsia, Carisiolam, Magnullicurtcm, Verlc- (Anno 9S0.)
gium cum Ecclcsia, Mahericurtcm, Rathbodium,
A Gebchardo II Constantiemi cjnscono locum hime
I
terras in Appiliaco, tcrras in Bagdinicurte, terras conditum sub apostolica tuilionc e.rcipit fariisquc
]
in Amiati, tcrras in Diva, vineam in monte, terras donat.
in circuitu ccclcsia; qu.i^ ad ipsam pcrtinent, et in (Munsi, Condl. tom. XIX, col.85.)
plurimis locis minutas tcrras; abbatiam sancti Stc- Jo^NNES episcopus, servus servorum Dci. In no-
phani, et molcndinos, et Sichericurtem : adauxit mine sancl;c ct individua! Trinitatis, Patris vidcli-
Tcro ipsc Bucodrium, Colncium cum ecclesia, Gafri- cct, ct Filii, et Spiritus sancti.

mum,\Vasemium sine molendinis, salinas,Novem- Notum essc volumus omnibus Christi fidelibus
villam, sed lamcn sohim ccssura in vita Widonis, qualilcr Gcbcluardus II amabilis cpiscopus sanctaj
et sicul supra ilixiinus : ita duntaxat ut omnia Coii&tanticnsis Ecclesiu', dilcctissimus confratcr no-
bona, ct quce Dominus
tuturum dederit usibus
in stcr, oralionis causa Rnmam vcnii-ns, ad limina
monachorum omni tcmporc dcserviant. Confirma- ri apostolorum principum Pctri ct Pauli, ct ante no-
mus ctiam per petitionem Lyndulphi illud donum strain pr.-csentiara, retulitque nobis quatcnus ipse,
qiiod dedit Hadulphus, episcopus antecessor ipsius Dei nutu compulsus, ccclesiam coenobilarum con-
canonicis ipsiusccclcsiffi sanct» Mariaa, et sancti strusissctsupcrri[)amllLiminisquod dicitur Rlicnus,
Mcdardi infra murum; ecclcsiam vidclicct nominc ad hnnorem bcati Grcgorii confcssoris C.hristi, in
Arccium, ut tcneat absque contradictionc illam in quo loco rcgulam S. Dcnedicti aljb;xtis ct monacho-
pcrpctnam. Decrevimus etiam per apostolatus nostri rum fratrum luculcntissimo ordinarct; ubi dcvotis-
dccrotum mancrc fixum,et stabile illud donum sime dc suis propriis pr.-cdiis, qu.'e a suis parenti-
Lyndulphi quod concessit pro remedio anima'? suaj bus illi cvencrunt, et partcm de rebus sancta; suae
ipsis similitcr canonicis cxtra murum : videlicct ccclesi;c obtnlit ad sustcntationem ct stipcndium

Betnniscurtem cum atraincnlaria.ct abliatiam san- illorum vidclicct monachorum, qui in ipso sancto
ctn? Godcbcrta! virginis, quaj cst in honoro hcato- monasterio sajculo (icnuntiantes) Christi laudes
runi apostolorum Petri et PauH; eo scilicet tenore. persolvere diu nocluque non ccssant dc quibus :

II
831 JOANNIS XV PAP.E
nostrs liumilitatis supplicans clementiam, ut pr.Trli-
ctns locus ipsi^ sub fuitionc ct dcfensione S. Potri
nostraque noslrorumque successorum ponlificum in
perpetuum maneat. Ita tamen ut nullus rex, aut
dux, nequo marchio, ncc etiam episcopus,qui per
tcmpora in ipso ppiscopio f uerit, aut ulla pcrsona au-
fleat de oinnilius qua^ ilaidem ab ipsojamdictorieljc-
pardo cpiscopo concessa sunt alicnarc,aut quoquo
modo de ipso sancto monastcriocxlrahere, sed tuta
firma usquc in futura tempora
et stabilita atquc
conoedimus permancnda. Sed ethocapostolicaprin-
ceptionc,rogante supradicto confratre nosfro,inter-
dicimus in nomiiie Domini nostri Jesu Clirisli, nc
aliquis eidem monasterio prteficiatur, nisi quem
communi consensu fratres, ibidem Christo sedulo
scrvientes elcgerint, electumque episcopus benedi-
clionis titulo confirmarc procurct. Et hoc ipsum de
advocatielectionedecerni placuit.Sivero,quod absit,
aliquando contigerit ut episcopus cjusdcm sancln;
Ecclesi.T hwreticus vel schismaticus exislat, fratres
supradicti monasterii ex auctoritatc sedisapostolicK
habeant potestatcm ecclesiasticos ordines requiren-
di, iibicunque catholicum novcrint essc episcopum,
ne ille iniquus do hoc aliquam cis injuriam inferre
praisumat. Nam si quis aliquis homo,cujuscunquc
9itordinisveIpotestatis,quodnoncredimus,in aliquo
disrumpere tentaverit oa qu£e ab ipso jam dicto
confratre nostro ia pra-dicto monasterio concessa
sunt,ot a jure et ditionc ipsius monasterii aufcrre
voluerit.nisi resipiscat,excommunicatus a corporc
et sanguine Domini nostri Jesu Christi consistat, et
anathematizatus a SS. Patribus omnibus et a nobis,
nec in exitu vitffi communicet, sed etiam mortuo
nomcn ejus inter missarum solemnia nullo modo
recitetur.Qui vcro pio intuitu custos ct procurator
biijus nostri pr.-pcepti exstiterit, benedictionis gra-
tiam vitamquo ab ipso Domino Deo ct Salvatorc
Jesu Christo mcreatur in s.-ccula sacculorum Ameu.
Scriptum per manum Joannis notarii,et rcgiona-
rii, et scriniarii sacri Lateranensis palatii, in mense
Datum voro septimo
Aprili ct indictione secunda.
Kalcndas Maias pcr manus Gregorii opiscopi sacraj
Portuensis Ecclcsi», et bibliothecarii sedis apostoli-
ca;,anno pontificatus domini nostri Joonnis san-
ctissimi papa; quarto.
V.
EPISTOLA JOANNIS PAP.E XV AD O.MNES FIDELKS.
(Anno 989.)
Corheicnsihus monachis jura quxdam nova tribuunlur,
asscrunlur vetera.
Convonit opiscopali auctoritate, maximoque sum-
mi pra;sulis,pie sollicitequc sempercogitaro quale-
nus ita eeelcsiarum sollicitudiiies habeant,ut sacris
locis, inquibusjugi famulantium sedulitate Deus
plaeatur, opportuna conferre suffragia non detrec-
ctent. Unde ego servus scrvorum Dei Joanncs sacro-
sanct.e apostolic;o sedis pra>sul omnibus sanct.-c Dei
suggero quod vcnerabilis abbas
Ecclesiffi fidfclibus
Thetmarus, monaslerii quod vocatur Nova Corbcia,
832
A pcr interventum Hildibrandi Mutinensis episcopi
nostram efflagitavit clcmentiam ut omnia pr.-pcepta
gloriosissimorum impcratorum, seu rcgiim, sivc
qiiorumlibet principum chirographa, ncc iion ctiam
qua3 a nostris pra;decessoribus, Adriano atque Sle-
phano coUata vel conscripta sunt, nostra quoquc
auctoritate confirmaremus ct roboraremus, ct his
qu.T ab apostolica scde decrota siint, nostric sub-
scriptionischaiiulam adjungcremus.Nositaque,con-
siderantcs rcligiosam c.jus pctilionem,pastoralisquc
esse servorum Dei jugitcr utilitati commo-
officii
disqup prospicere, decrevimus ut duo monasteria,
Corbcienscvidelicetmonachorum,atque Heriforden-
se sanctimonialium, de omnibus rebus, quffl vel in
communi prin cipum cbarla,vcl prajcoptisconfirmata
•n esse agnoscuntur, nihilominus talem px aposfolica
8anctioneobtineantfirmitatem,utnihilhabeantunde
se tueri possint, quicunque sibi promittunt ha;c ali-
quando immutare,vel infringcre. Habeant
se posse ||
ergo prffifata monasteria rerum suarum llbcram in M
omnibus disponendi regulariter polcstatem; et ut II
plcnius prosequamur,quod sanctos apostolicosjam i«
dictos intendisse sentimus, atque ante eos B. Gre-
gorium, ac reverendae memoria; Nicolaum sanxisso
destatibus monasterioruminvenimus,nos humiliter
tantis auctoritatibus, subscribendo confirmnmus,
ut nullus episcopus Patherbrunncnsis aliquam ps
cis vel accipiat vel exposcat portionem, neque vel
in his qui regiminis locum tenent.vcl in ipsis con-
gregationibus, ant ipsis coenobiis potestatem obti-
neat; neque ipsorum dominalione potiatnr ulla,
C nequc neque in famulis,aut in omnibus
in clericis,
qua;cunque ad monasteria ipsa vidcntur habere pos-
sossionis respectum, sicut ab omnibus eis hactenus
scrvatum et concessum cst episcopis.in quorum pa-
rochiis reseorumdem monasteriorum conjacerc vi-
dentur.Namipsiuspra;fatimonasteriiabbatisuisquc
successoribus licentiamdamus,juxtaaltaresodendi, d
populoque infra suum monastcrium vel cellas,sccun- ^
dumDcumpra;dicandiacdocendi,itautnullusepisco-
pus persc ad ipsa monasteria,vel cellas corumdem,
vel oBConomus ejus,vel archipresbyter,aut archidia-
conusillius,seu qua;libet exejus agentibus pcrsona
potestatemhabeat accedendi,nisi fortc necessitatis
causa, vel dilectionis gratia vocatug advenerit; ne
importunitate sui, ministrorumque suorum inquie-
n tudine sacris locis flat molestia. Ncque in ecclcsiis
pri-cfatis monastoriis subjectis, vel in presbyteris eis-
dcm ecclesiis ordinatis aliquam tentet faccre per-
tui'bationem,novam constituendo,antiquam consti-
tutionem violando sed sicut regularitcr ac canonice
;
disposuerint,ex longojam tempore manentis ita fu-
turistemporibusmaneantinconcusse. Ordinationes,
qu.i; necossaria; fucrint ipsis monasteriis,agcre non
differal; altaris quoque, et basilicarum bencdictio-
nes, sive consecrationes, prout necessitas postula-
verit, vel in ipsis monasteriis, vel in agris corura
libenter conccdat; chrisma quoquc oleumque con-
sccratum per singulos annos pra;bere non diffcrat,et
 H;t:t r.l>IST(ll,.K F.T IMlIVILICniA: BU
|ir(i liis (mmiluis nulluin niuniis cxiijat, iic SpiriUis \ Clirisli, (|ualcMiis ct lilc friiiluiii lioiifc aclionis rc-
sancli praliain vcnilci^" conatiis, iii(li\iiu(iil alisit, cipiaiit,ct apiid districliiiii judicem pra;mia tctorras
damnationi.Mn inciirrat.IIoc constiUitiiin non soliiin (|uictis invciiiant.
l'alhcrbriiiincnscin, vertim cliani iiiiiiiiiiin Incinuin SoriptumpprmanusSlophaniprimiscrineiSanclaJ
rpiscopos.ubicuiiniuc in-idala inunasluiia,vrl rcili'- Uiiiiiana;ccclesia! in mciisc Junioctindictionosecun-
sias, vcl ai^ros, vcl raiiiilias lialicrc nosciinhii-, oli- il.i. Daluiii Kalciiil. Julii piir inaniis Joannis cpis-
scrvarc sinc ciiiictation(>,sou conlrailiclinnc nporlcl, ciipi saiict.i; fiphesicns [h]. Kcidcsia; (•! bibliotheca-
ut luillus piilcslalisjiirc rehns coriiinilcni nionaslc- rii saiiclic scdis apostolic.c. .\iinii piintilicaliis do-
rioruni abutatur, scd iiuineanl (iiiinia in potcstatc niini Joannis sanctissiiiii, i|iiiiili (lccinii |iap,i' iv,
pnelutorum cis, cl rcgulari tlispositionc, qu>Tciin- indictionc spcunda.
que, ut di.vimus, vel in agris,vcl in familiis, vcl in
JOANNIS PAP.E XV PniVILEGIUM PnO MONASTEBIO
decimis cis constant cssc collata. Sicut ct aposto-
S. NAZARIl LAUnESHAMENSI.
lica ct impcrialia pr;cccpta, partim simul, partim
singulatim cis conlirinavimus. Abbatcm vcro, et (Anno 089).
abbatissam in hislocisscmpcr eligcndi liabcant po- [.Mansi, Conr. tom. XI.X, pag. 410.]

tcstatcm, ul cam cligant pcrsonani qua3 propo- jj

JiiANNES epi3copus,servu3 servorum Dei,dileclis-
silum convorsatioiiis in utrolibcl monastcrio, ot Domiiio lilio N. religioso abbati vencrabilis
siiiui in

moribus non canonicum aut

ct liabitu prolitcatur, monasterii ubi S. Nazarii priitiosi niurtyris corpus
laicum, neqiic altcrius monasterii monaclium, in hoc qui dicitur N. qui dedicatus est
reqiiicscit, in
quo spccialitcr nos audirc dignctur rcgia domi- iiihonorc apostolorum Pctri ct Pauli, cl S. Nazarii
nalio, ut nuUam cisdcm monastcrio proponat martyris similitcr consccratus, successoribus tuis
pci-sonam, qua? non ab ipsis congrcgationibus iu pcrpctuum.
fuorit regularitcr clecta. Qua do re novorit clc- Convcnit apostolico moderaminipiareligiono pol-
mcntia, vel nunc cxistcntium, vel successionis lentibus benevolucharitate succurrere,etpromptum
juro omnium futurorum principum a scde aposto- cuni alacri devotionc impcrtire assensum. Ex hoc
licasancitum, nostraque subscriptione roboratum, cniin lucripotissimum prajmium eo conditore om-
nec non antcccdentium rcgum praiceptis cautum, niiim rcponitur Deo,quando vcilerabilialoca oppor-
ut pivedictis monastcriis nullum prKllciant pcr- tune ordinata, ad mcliorem fuerint sine dubio sta-
sonam dc quocuiiii|uo ordine, nisi qua: pcr clectio- tum nostru upostoliea auctoritate perducta.Etquia
nom probabilcm sumatur.Quoniam vcro multa; qure- mansuetudopostulavit
excellentia; vestra; laudabilis
runlur ab importunis hominibus malignitatis oc- a vobis, quatonus pro amoro
dilecti lilii nostri do-
casioncs,ac nccesse sempcr adversa tela clypeo pro- C mini Oltonis 111 impcratorls, ct dilecta; matris sua:
quod apostolica decrevit aucto-
tectionls rcpollero, Theophania;, ct dominaj nostra3 avia; sua;, spiritua-
ritus,nos quoquc approbamus, ut qui ordinati l'uc- lium liliarum nostrarum, pra;dictum monastcrium
rint adregimonsa^pcdictorum monasterioaum,nulla confirmaremus, concedimus ct confirmamus vobis
polostatc pra3valente dejiciantur,nisi criminis causa vostrisque posteris pra;futum monastcrium cum om-
fuerint deprchcnsi, cujus merito rcctores non de- nibus rcbus mobilibus immobilibus illuc perti-
ct
beant administrarc orficium.Infamia: vero maculis nentibus, (|ua; dici vel nominari possunt,apr(cscnti
sivo criminisalicujusdcnotationosi fuerint appctiti, iii indictioncad ipsumsacrutissimum monasterium

iion praiter caiionicam aut regularcm deponantur permuncndum statuimus,ct stutuendo coniirmamus
cxaminationem. Si quis ergo apostolica; sedis de- ita ut cunctaloca urbana vel rustica,idest in fundis
crctum contcmpserit,procul dubio damnationis ccn- et casibus, casis et viUis, vinctis et terminis, seu
suram suscipiet, quam crcdimus divino Spiritu pcr castellis, campis, pratis, piscuis, silvis, saltibus,
apostolicam linguam probatam.Nos igitur nostram arboribus, pomilcris, fructiferis ct infructiferis di-
subscriptioncmannuli nostri imprcsione signantes, versi generis, puteis, fontibus et rivis, aquis, mo-
obsecramus cccpiscopos nostros omncs, in quorum lendinis.piscationibus, praidia culta et inculta,una
manus ista dcYcnerint, ut sua etiam anctoritate j)
cum colonis et familiis suis,cum deciinis,et solitis
et subscriptionc ha;c confirmarc velint, ut qui- dationibue ct univcrsis rcbus, qua; aliquo modo ad
quo ha;c tcmerarc, pra-sumpserit generalitatis ipsum locum pertinent vel pertincre delicnt amodo
nostra: scntcntiis ita anathemalis vinculo oblige- et usque in finem sa;culi, sicuti ab anteccssore no-
tur, ut neminem habcat, cujus favorc blandiatur, stro doniino N. sanctissimo papa, per pra;cepti
aut se tueri patet a scntontia damnationis. Ab paginam vobis concessum est, ita et nos onmia in
'
imperatoribus etiam aut rcgibus sive ducibus, integrum pcr hoc nostrum privilegium, et auctori-
aut a quacuuque potestate, qua; pro tempore tunc tate beati Pctri apostoii cum omni securitate et
ordinata fucrit componerc cogantur mille libras au- tranquiUilate vobis et posteris vestris conccdimus
ri optimi, mcdietatem prKdictis monastcriis, ac ct confirmumus donandum perpetualiter. Post ob-
medietatem eamcra; eorum principum.Cunctis au- itum vero abbatis ncmo ibidcm abbatcm constituat,
tom ista scrvantibus sit pax Domini nostri Jesu nisi quem consensus ct comraunis voluntas fratrum
(5)An tunc debantur jam episcopi titulares. cx ipsa congregationc elegerit. Statuimus etiam

I
 |

8:f5 JOANNES XV PAPyE. 836

apostolica cnnraira siib divini ,ju4irii obtcstationc et A a Ijudovico etiam iliius filio; tu.T fratcrnitati ex

anathemalis inlei'iliclu,iit i.ullns diix,nullus comcs, animo faventcs, quidquid regalis munificcntia in
nuUus archiepiscopus vel episcopus,vel ctiam qua3- posspssionibus, terrarumque redditibus, silvis pa-
libet hominum magna parvave persona prajsuruat scuis, terris cultis et incultis.aqnis aquarumve de-
eidemvenerabilimonasteriodamnumsivcmolestiam cursibus marinis, stagnis,fluviorum([ue piscaiioni-
inlcrre, sive dc rcbus ipsius auferre vcl alieunre, bus,ecclesiarumcumsuisad.jacentiisdclegationibus,
scd sicut supra nobis confirm.atum est, ita percn- ii:genuorum,scrvorum,seu colonorum propagatione
nibus atque peqjcluis lemporilius sinc aliquadimi- atque incolatu,Auianensi cojnobio oontiilit ct quod ;

nuliono liceat linctcnus pcrraanero. Si quis autcni, pia (idelium devolio obtulit vel collatnra est,oninc
quod non optarnus, tcmerario ausu cxstitcrit, qui iiiud (|uod in pr.-csenli vcl in poslerum ad pra^fatum

contra hoc nostrum apostolicum confirmationis pri- Aniauensc nionastcrium pertincrcvcl possideri a to
vilegium veniro, aut in quoquam dirumpcre prjo- tibiquc commissis dignoscitur,ut absque inquietu-
sumpserit, et sicut supcrius a nobis, confirmalum dine cujuscumque potestatis vel conditionis intacta

est,ita permancrc non dimiscrit, sciat se, nisi resi- rotinerc distribucre, ordinarc, aut commutare pro
piscat, auctoritate Dei oinnipotentis et beati Petri loci utilitate valcas concodimus,et nostra auctorilate II

apostolorum principis,atquo nostra qui cjusfungi- „ corroborainus.Et quiainefrrcnatacupiditaSjha^resis-

mur vicc,anathematis vinculo esso innodandum et que Simoniaca,apud vcstrates omnino temporantiK
a rcgno Dci alienum, atque cum Juda traditore discretionisqucmodumignoiat,ullibcrius quffi spe-
D. N. J.C.ct cum omnibus impiis in ;clerno incen- culafiva?suiitcongruaexerccro valeatis, subrog.atio-
dio concreinandum. Qui vero pio intuitu custos ot nemabbatissanacongrcgationisdccisionesccundum
obscrvator cxstitcrit hujus nostri apostolici confir- bcatiBenedictinormamconeedimus,ct ut idem snb-
rnationis privilogii, bcncdictionis gratiam a justo rogandusab episcopo,quem religiosioris vil« meri-
judico Doinino nostro Deo consequi mcrcatur in tuiii commcndaverit, benedicatur, fratresque sibi

sfficula sa3cu!orum. Amon. conimissi ad sacros ordines proniovcantur; et sic ipse

Scriptum pcr manum Stcphani scriniarii sacri abbas,sireligionistramitem digneetlaudabilifer te-
palatii in mciise Octobri, et indictione iii.Data xiii nerevisusfuerit,licentiamdonandi pocnitentiam,un-
Kalendas Novenib.pcr mannm Joannis episcopi Ne- decumqueadschnmiliterconcurrenlibnse.xcommu-
poesinfe Ecclesin!, ct bibliothecarii sanct.-c sedis nicandiquc pcrversos potestatem habeat.et solvcndi
ajjost. Anno pontificatus domini nostri Joannis pa- satisfaeientcsauctoritate apostolica indulgcmus.
p.c V, in mense Octobri, et inilict. su|)ra scripta, Quod si forte.populi iniquitate et malitia exigcntp,

impcrante D. N. Ottone III impcratore. neccssc fucrit provinciam cxcommunicalionis vel

VII. C anathematis gladio feriri, patorna indulgcmus pie-
.IQANNIS PAP.'?". XV PniVlLEGIUM PdO .MONASTEUin tate,et apostolica confirmamus auctorilatc ut idcm
ANIANKNSI. loous Aniancnsis immunis valeat ab omni vinculo
(Anno 989.) excommunicationis, ut fratres inibi degentes pro
[Apud D. Douquet., Rccucil, IX, 252. nostra totiusque sanctic Romana; EccIesiiE salute et
JoANNES cpiscopus, pcrvus servorum Dci, dilc- prosperitate libcnter omnipotcntiDco preces per-
ctissimo filio RAVNAi.no abbati vcneraliilis inonastc- pcrsolvcrevaleant,pocnitentcsque,quidcvoloaddiem
rii Anianensis, quod csl 1'undatum atque sacratum faotam consocrationis pra:dicti loci conlluxerint,
in honore sancti Domini nostri Jesu
Salvatoris ipsa tantunimodo de absolutione nostra releventur,
Christi, ac perpctu.T! Dci gcnitricis semper virginig ut ubcrius devotonis sua; vota propitiatioria ot....
Mariae, sanctiquo archangoli Michaelis, necnon et omnium exsolvant.Quicumque vero laudabili fama
npostolorum principis, seu aliorum
gloriosi Pclri vel exemplo pra^dioti loci Anianonsis provocatu^,
8anctorum,pjus(juo successoribus salutem et apos- tumulari se in prcedicto loco petierit, possessionis
tolicam benedictioncm. seu substantiiB suae qualcmcum(]ue quantitatem
Convcnit apostolico modcramini pia rcligionc jam dicto ciEnobio erogandam dclegaverit, nullo
pollonlibus bcnevola charitate succurrcrc, et po- j)
pacto vel ocoasione prohibeatur ab episcopo, cu- |]

sccntium votis pium impertirc assensum,quia apud jus dia!cesis pcrsona fuorit,exccpto si pro pau-
i|)sa

conditorcm omnium nobis potissimum reponilur cis mcritis excommunicaitidui proprii episcojii pu-
prKinium.si vcncriiliilia loca roiigiosorum virorum blice subjacucrit.Et ne |3arv;im ([iiamlibcl occasio-
dcvolione coaKtiiicta iipostolica fuerint auctorilaie neni prn-dicti loci congregatio adinveniat minus
corroborala, alqiii' ad incliorcm slatum perducta. exsequendique saiicta suntet .justa,et sanct(C rcgu-
Igitur qnia tuadib'clio nostram supiiliciler expostu- l;e eongrua, sub divini nominis attcstatione prohi-

latclc!nentiam,([uatcnus apostolico privilegioconce- bemusnealiquamundialis potestas,comes videlicet

damus ct corroboremus tibi tuisquc succcssoribus aut comilissa, archiepiscopus aut episcopus, scu
inonasterium Anianensc sccundum tenorem atque qu;clibct s.iicuhirispersonapr;osumat oidem prwfato
astipulationcm rcgalis privilegii, quod eidem loco munasterio aut maligna occasione
re vcl ingenio,
ciementer dignoscitiir fuissc indultum a pia; meino- vim inferrc, vel molestus esso, scu quidpiam de
riai Garolo Francorum rege Romanorumque patricio, rebus vcl possessionibus ipsius monasterii auferre,
 HT, KPiSTOL/1': KT l'l!lVll,i:f;iA. K38
luil iilicnaic', .iiil nl:i|iiiMU (•iiJii.-Tniniiio scrvitii cnii- .\ stiu iIio'ce;ii iillaiii sibi vindicarc dcccMiiinu.' pote-
Muni contra lu!', vcl iiioiiaslico onliui iii aliiiiio coii- staloiii ;
qiiininio et ipsis et omnibns omniiio sua-
Irariiiin oxigcre : sed (luicuiunio eitlcni iir.vdicto deiniis cuitoiiiius vcr;n religionis, ul adjiitoriuin ct
ioco et conp;rej;atioiii dovoti oxisterint, ol aliiiuoj solatia vobis iii oiiinibus adininialrcnl,quatenus pro
suirraL;iuin verlio, aul opere, aut suhslanti;c susc plcnam rccipcrc meicedcm a
gratia liiijus bcnclicii
crof^alione conluierint, a pio rcinuneralorooinnium Demiiio morcantur, quoniam oiiinia qua; prolicuu
Doniiiio siiporiia' lionodiclioiiis et iioslno liuiiiilitalis Ecclesi;i; proli;inlur existore ct diviiiis non inipu-
graliain |ierripiaiit.Si iiiiis aiileiii liujus iiostii pri- gn;iiit prj'ce|ilioiiibiis,cflicii'nda et pricbenda oiniii-
vilcgii saiictioneiii ct ciirrnlioralioiuioi iii alii|iio re- Iicitcntis I)i'i aucloiilato ol bcatoruiii aposlolnrum
fragitre vel iiilVegere lciilaverit,alj oinuipolcnte Deo, IV'tri ct Puuii osse non dubitamus. Et lioc nostro
Patro ct Filio ot Spiritu sancto, porpctua nialedi- dccrcto dccernimus secundum pra;nominali boniB
ctione damnatus, ct a sancta; Ecclcsia; grrmio ex- mcmoria; Nicolai ot Agapiti pap.T sanctioncm ipsas
pulsus, cuin iiiipiis et homicidis tradatur diabolo dioccsos. llammahurpcnscm. . . . Apostolica ita-
pcreiinibusgchenniT inccndiis concroinaiidus. lionc (lue auctoritalc, Ilalverstailensis Ecclesia' ot Hildo-
valotc. neshcmonsis ct Pathrobruimcnsis et Mindonsis Ec-
Rescriptum pcr manum
Stophuni sacri scriniarii n clesiarum episcopis insuper jubemus atque monc-
sancta! Uoniaiu-c Ecclesia; in monsc Julio, in mcnse mus, ut vos in omnibus adjuvont, quatcnus saccr-
quiiito [/((/. vidctur in mcnsc i, indictionc v]. dolalc ministcrium exploro etanimarum lucra Do-

VIII. niinn Jesu Christo faeilius adquircrc valcatis, vo-

JOaN.MS 1'AP.E XV 1'UIVILEGIUM rRO ECCLESIA ilAMDUU- liis adininiculum pneboaiil iii oinnibus. Sic lanien,

GENSI. ut eos, quos adquiratis ct quos habeatis pcr gra-

(.\nno 989). tiam Chrisli adquisitos, vostro vestrorumque suo-
(Apud Lappenberg, llainb. irk. I, 5S.\ ccssorum archiepiscopatui subjcctos permancrc de-
JoA.N.NKs episcopus, servus scrvorum Dei, dileclo cornimus, a Christo tantum reccptuii pra;miurn
confralri nostro Liauizoni, vonerabili archiopiscopo rcmunerationis.qucmadmodum Christiana ac vera
llainburgcnsis Ecclosia', suis Jcij. suisquej succcs- docet religio : Itc, docetc cmnes gciUes [Matth. xxviii,
soribus in pcrpctuum. 10.) Itaque quamvis ad pnedicandum gentibus in
Convenit apostolico moderamini pia religiono pol- supradictis locis episcopi siut consecrati atque plu-
lcntibus benivolacoiiipassione succurrerc et posceii- rcs in illis partibus consecrandi, tamen Ibrmidan-
tiuni aniiuis alacri dcvotionc impcrtirc asscnsum. tam uovolla Christianitatis plantalione,
duni cst in
Ex hoc enim praimium apud con-
lueri potissiinum pcr barbarorum s;evitirtm utintantum numorus ex
'
ditorcm omnium Duuiinum procu! dubio promere- L cis decrcscat, quod iliorum auxilio ncquaquam epi-
mur, dum venerabilia loca ad meliorem fuerint sinc scoporum possit fieri consecratio. Ideoque pra^dicta
diihio statum perducta. Igitur quia postulastis a slatula, si nccesse sit, auctoritate apostolica decer-
nobis, quatonus archiepiscopatum Ilammaburgen- nimus esse scrvanda. Dcccrnimus autem,charissime
,
sis Ecclesiff! totum iiilegrum vobis confirinaremus, fraier Liavizo, ut potcstatom habcalis oidiuandi
siculi a pr.Tedecessnribus nostris, vidclieot Xicolao episcopos infra vcstram parochiam et dicccosim in
ot Agapito, hujus apostolicffi sedis cpiscopis, decre- omnibus supradictis gentibus. Et si quis contra hu-
lum est, inclinati precibus vcstris apostolica aucto- jus nostra; auctoritatis privilegium ire tentaverit,
ritate concedimus et confirmamus, cum omnibus aut in quoquo modo in parte vel iu toto frangere ni-
gonoralitor atquc specialiter ad eumdem prajfatum sus fuerit, sit cxcommunicatus a corpore ot vivifico
vestrum archiepiscopatum pcrtinentibus, scilicct sanguine Doniini nostri Jesu Christi, et a sanctae
omnia qua; vestri antecessores suis laboribus ad- Dei Ecclesia; aditu separatus. Obscrvator autem hu-
quisierunt, vel otiam amoro ajtcrna; patria; ibi a jus nostrffi admonitionis ct jussionis habeat bcncdi-
Christicolarum fidelibus nunc collata vel deinceps ctioncm omnipotentis Dei, et beatorum apostolorum
sunt conferenda. Cum illis etiam, qui nunc tempo- Petri ct Pauli, et nostram, qui eorum fungimur
ris ad Christi convorsi sunt fidem, vidclicct cpisco- J)
vicariatione.Dato igitur vobis.liatercbarissime Lia-
pis in omnibus gentibus Suconum sive Danorum, vizo, nostr;B aucloritatis privilogio, simul concedi-
necnon etiam in illis partibus Sclavorum, qu;e suiit mus vobis et pallio uti ubique locorum in utraque
a fiumine Pene usque ad fluvium Egidre, ita ut sub Albia; fiuminis ripa, statutisdiebus,sicut antecesso-
vestro vestrorumque successorum, Hammaburgen- ribus vestris moris erat. Insuper addimus pro voto
sis Ecclesiai archicpiscoporum, mancjnt potestate, vestne dignissima; pclitionis, in nataliliis beatorum
vcl qiiidquid vestri laboris certaniinc,divina f;ivente niarlyrum Laurcnlii, Muuritii sociorunique eorura-
gratia, ab errore perlidi;c, sive hominum sive lo- deni, ct in singulis festivitatibus vobis commissa;
corum, ad religioncm Christianam adquirere po- ccclesia; pallio vos indui.Sanctu Trinitas fraternita-
testis, vobis vestrisquc successoribus perpetualiter tcm vcstram diu conservaro dignotur incolumem,
tenondum, inviolabiliter tenere ccnsemus. Et insu- atque posl hujus saeculi amaritudinem ad perpe-
per decrevimus et sancimus, nullum archicpiscopo- tuam perducat bcatitudinem.
rum, vel Coloniensem vel alium quemlibct, in ve- Scriptum per mauum Stephani notarii, regionarii

I
 839 JOANNIS XV PAP/E. 840
atque scriniarii sacri palatii, in nicnse Novcmbrio A jinn dictam viam ad ipsum casalom de Salva-
ct indictionc in. torc et ad ipsum colluni; et redit de Vinca vitula
Data VI idus Novenibris, pcr manus Gregorii, cpi- et summitatem montis, qui ibi-
pervenit usque in
scopi sancta; Portuonsis Ecclesiaj, anno pontificatus dem qui vocatur Gasralio. Inde vero vadit per
est,
domini Joannis, sanctissimi p&px v; anno alj in- ipsam servam usque in collum de Ermenardo, et
carnatione Domini nostri Jcsu Ghrisli 9S8, in mcnse pervenit ad fontem sive ad collum de Filmera,
Novcmbrio et indicLionc iii. et inde ad collum sancti Gencsii. Sicque asccnden-
Palliuni vobis mittimus, et insujicr conccdimus do, ct desccndendo vadit pcr summitatem de ipsa
isto vel alio cujuscunijuc f;cncris nilidi candoris Scrraquem vocant Galmi,et pervenit subtus ipsum
vobis placueiiit vos indui. Amen. castrum, qucm vocant Pinna uigra, usque in ipsas
IX. viueas, quai sunt do Palatio, et vadit subtus ipsam
JOANNIS XV PRIVILEGIUM PRO MO.NASTERIO S. PETRI silvam qua; cst ad mcridiem subtus castrum Viri-
RODENSI. daria, et usque sublus ipsam rocham quam dicunt
(Anno 990?) Fitorio, et asccndit ad vallem de Fulcimannia, atque
[Apud Cocquelincs, buUnr. privitcg. Rwn. pont. pervcnit subtus fontes de Devolas in valle de Fru-
ampt. Coltcct. I, 280.] jono. Inde vcro vadit per ipsas
n rochas usque in
JoANNES episcopus servus servorum Dci HiLnE- montem de Inserto, ct descendit a parte Occidcntis
siNDO religioso episcopo atque abbati venerabilis por ipsam viam publicam usque in Racham Vcnto-
monasterii sancti Petri apostoli, fundato in comiia- sam, et in ipsum usquc locum qui vocatur coUum
tu Pctrolatcnsi, in monte qui dicilur Uodas, subtus de vallo Budica; indo ascendit in summilatcm de
castrum Virdaria, el per lc in codcrn vcncrabili ipsa cruce; sicquc dcscendit usque in viam de jam-
monastcrio,tuisque succossoribus abbatiljus in per- dicla cruce per ipsam vallcm usque in rivum de
petuum. Budica. Indo ascendit usque ad collum de Terrario,
Quoniam conccdenda sunt qua; in summitatem montis, quem dicunt
ratiouabilibus et pervenit
desideriis pcrtingere noscuntur, nostri apostolatus Rocha Morona. Deinde a parte circi descendendo,
auctoritas ad roborandam piam fulelium devotio- et asccndendo pervenit in summilatem de ipsa Uvar-
ncm in prKstandis privilcgiis debct minime abnc- dia Maurescha, ct porgit per summam Serram us-
gari. Igitur e.\cellcntia3 tu;D laudabilis maiisuctudo que in Parada de Durando, et pervcnit per ipsam
postulavit a nobis quatenus apostolica auctoritate Serram usque in Reiderictz de sancto Gencsio, et
per hoc privilegium concedcremus et confirmaremus ascendit per summam Serram in ipso pojo, qui est
tibi, tuisque successoribus, in pcrpctuum supradi- supra ipsum Rovescalium, et descendit per ipsam
clum monastorium cum omnibus suis adjaccntiis,et C Serram in jamdictam mcdam qua; est intus in marc.
perlincntiis, cum linibus tcrminisquc suis. Et ideo Item infra hos terininos conlirmamus tibi tuisque
tuis piis desideriis lavcnlcs, nostraapostolica au- succcssoribus occlesiam sanct;cGrucis cum decimis
ctoritato decernimus ipsum prajfatum coenobium ct primitiis, et sancti Joannis cum decimis ct pri-
sancti Pctri apostoli cum omnibus suis, a modo et mitiis, ct oblationibus atqiie alodibus, et omnibus
usque in finem sa;culi,sub patrocinio ot dcfcnsione rebus ad ipsas ecclesias pertinentibuSj ct ccclesiam
sanctaj Roman.-c et apostolic.-c matris Ecclesi;o per- Sancti Baudilii in vidle Tabcllaria, ct ecclesiam san-
petim permancndum, ut sub tuitione sancta; noslra; cti Stcphani, qua; est in vallc SubiradcIlos,et eccle-
cui Deo auctore doscrvimus Ecclesia; constitutum, siam sancti Fructuosi, et ecclcsiam sancti Vincentii,
nullius alteriusjuri et ditioni submittatur, nisisub qua; cst in villa Lanciano cum decimis ct primitiis,
tua tuorumquc succcssorum in perpetuum. et cum omnibus rebus ad camdem ecclesiam pcrti-
Gonfirmamus namquc tibi, et sacccssoribus tuis ncntibus, ct ecclesiam sancti Genesii, et ecclesiam
monasterium cum
pr.-edictum his lcrminis, et adja- sancli Petri cum ipso caslro Miralias, et ipsum
contils, ot cum
oinnibus qua; inforius continentur, castrum Virdaria cum ipso castellare, et cum ipso
id cst,ab ipsa petra qua; dicitur Mcda,qua; cst infra Pitorio, et cum Pinna nigra, cum omnibus rochis et
portum Fraxani, ct ipso raso usque locum quem di- £) terris, et silvis, qua; infra hos terminos sunt, ex-
cunt Tres Fratres, a parte videlicet Orientis usquo cepta ipsa silva dc sancfo Romano, sicut resonat in
in rnedium mare, atquc iudc vadit ad ipsuni locum charla, quam fccerunt GauzlVcdus comcs, ct lilius
quem vocant molinum dc Ualasco, indequc pervc- suus Suniarius quondam cpiscopus ad jumdictum
nitad ipsam Tamariz,et indc pergit usque ad ipsam cccnobium. Item confirmamus in pcrpctuum ad
Petram fictam, ct pcrvenit ad ipsam matcllam de ipsum cocnobium stagnum de Castilione cum ipso
Gomesindo, atquc inde ascendit pcr ipsam terrani gradu dc mari,et cum ipsis insulis, sicut resonat iii
usque in ipso fitorio dc nionte Pinnello, ct vadit pra!C(^pto Ludovici rcgis,sivc in charta,quam fecerunt
asccndendo usquc in summitatem ipsiiis mon- Gauzfredus comcs mcmoratus, ct Suniarius quon-
tis Pinelli, atquc descendendo pcrgit per ip- dam cpiscopus ad monasterium pra;dictum,ct(iuan-
sam viam usque in locum qucm vocant Sorbo- tum habetipsum monasterium invillaCastilione.vel
rello, et descendendo pervcnit in ipsa clusa, ct ad infra ejus tcrminos.ct in villa P;dacioli quem vocant
ipsum casale dc Friulani. Inde vero ascendit i>er Furtiuuum, ct in villam Fortianum superiorem, et
 8il KPISTOL/K F-T PUIVILEOIA. 842
ct rui-liaii(illum minorrm.Vi'! iiifriimnini tornuiiiis, A. Emiliuiii, rt in vilhi Apiani, vri infrii i-orum tornii-
quiintuin iliiiliMn li.'il>i't,nt DiiMiiiin propiltiiiitr .'icqui- nos, ot orcloHiam sanctro Columba) cum dccimis
silurusi'st,ctipsiinifaruiii toUiiiiali iiitcgrorum lini- ct priniiliis, ot vilhim coiijunctam cum suis mo-
buscl torniinissuis ijui iiirrontat ilo purlo Oriciili.s
; loiidiiiis, ot villam Pollcstrcs cura oeclesia sancli
in tcrmino (ic villa, qu.T diciliir do Saccaro, sivc in Martini, ct docimis, ct primitiis ct oblationibus,
tcrmino Uc villa qu.T- dicilur l'"urliano ct dc moridic ; atquc alodibus. El in villa Torrilias ccclosiam san-
jn tcrmino dc jain dicta vilhi l'"ui'liano situin in ipsa cti Potri cum alodo qui ibidcm cst. Et in villa
vallc;ct dc occiduo iii tcrniiiio dc vill;i qii;i! dirilur Higaranas, occlosi.- ni sancti .\ndrc.-ccum dccimisot
villarc Ilildcsindi, sivc in rivo qurin ilicimt .Muiii- primitiis, ct alodi iii qui ibidcm ost.Etin comitatu

volo siliim in alodo sancti Pauli, qui csl subtus valle Aspcri alodcm dc Campcllis, ct do vallc Oro-
sancli Marlini Sambucio do partc vero
; circi in mc- sa ; et villam qu.t; dicitur Ilivo dc Hugarios, cum
diorivolo Manivolo, Fivc in tormino do villa, quom finibus ot torminis suis, et cum ijisa ecclcsia sancti
difunl Timim, ot in villnroin Ilildcsindi, vcl infra Miohaalis cum docimis et primitiis suis.Dccimas.ct
cjus tcrminos, quantum ibidcm habot vol haboro primitias.ot oblationcs dojaiii dictis occlesiisadmo-
dcbcl, ct Domino annuontc acquisiturus cst cum nastorium suprascriptum, et loca et alodia cum
ipsis stagnis ot piscatoriis, et in villa Saccari, ot omnibus finibus, torminis, limitibus et adjacentiis
Yill.T nova; vcl infrn rarum torminos. Similitrr,
B oorumque pcrtinoi:tiis, quantum hodic ipsum mo-
ot villarom Stagnojolum cum ipsis stagnis, ot suis nastorium infra lios comilalus supcrius scriptos ha-
villarunculis.ct quantum habct in villa Pctralta, ot bot,ot auxiliantc Df.o acquisiturus est, juris sancta;
ia villa Olcastri, ct in villa sancti Clcmcntis, ct in Roman;c, cui Deo auctorc dcsorvimus, Ecclesia;, a
villaDudulim, ct in villa Novos,ol in villa Spcdulia, prajscnti tertia indictioncipsum monasterium,vilIas
ct in villarc quom vocant Solartila, ct in villa Ju- ct alodos, et ecclcsias cum omnibus oorum perti-
daica, ot in villa Pavo, ot in villa Palalio, ot in valle nentiis, ut supra logitur, in porpetuum per hujus
dcRodas,vol infra oorum torminos. Similiter ot in privilegii soriem s('ibilimus tibituisquo successori-
comitatu Impuritano in villa Militiano,quem vocant bus (letinendum,ot de co cum timore rogendum et
sanctum Petrum et in villa Armentaria cum ipsa
;
disponsandunijita ut nullus unquam regum.nullus
sortiono do occlesia sancti Martini et in villa Cha- ; cpiscoporum.nullusquehominumin quolibetordine
niaiio.oum ipsa occlosia sancti Martini,et cum ipso et ministerio constitutus audeat moleste causas
stagno;ctin villa Suvrana, cjusdem monasterii incumbcre, sod hsc omnia, ut
ot in villa Dalmalia, vcl
infra corum terminos,quantum inodoibidomhabct, supra jussimus, ita in perpctuum persistant. Sta-
ctDomino auxiliante acquisiturus cwt.Etin comitatu tuentes apostolica ccnsura sub divini judicii obte-
'

Bisuldinensi quantum habot in villa Lcrtio, vel in C statione, et analhcmatis intcrdictione, ut nullus
villa Molcndinos, vel in Tapiolas quas vocant Figa- unquam nostrorum succcssorum pontificumprasu-
riasjinfracorum torminos, ct ipsum alodom, qucm mat aliquam vim aut invasioncm in rcbus ipsius
vocant hortos, cum ipsa ecclcsia sancti Christo- monastorii facere. Post voro obitum abbatis, nemo
phori,cum decimis ct primiliis suisatijuo alodibus, ibidem abbalem coustituat nisi quem consensuset
etomnibus rebus ad ipsam eeclcsiam pcrtinentibus. communis voluntas fratrum cx ipsa congregatione
Et in comitatu Gorundensi ipsum mansum qui esl elegerit sccundum Deum et sancti Benedicti regu-
infranuiros ojusdem civitatis,ctipsumalodcm Cum- lam nullumque precmium, sive donum pro conse- :

pinum do Burello, quiost infra terminosdevilla crationc illius aliquis accipere contendat, et si eum
,

alodcm do Sccurunio, ct alodoin de Burdulis. Et in opiscopus ordinare noluerit, ad cujus didcesim

comitatu Barchinononsi.ct in Valcnsi, ot iii monto ipse pertinot locus, vel a nostra Romana matre
Signio, ct in valle Tordaria, et in villa Laurona, ot Ecclesia, vel a quocunquo voluerit episcopo per
inAgoUo, ot in termino de Olerdula, et in Pencdcs nostram auctoritalem libere ordinetur.Si quis au-
alodcm, qua; fuit de Guidisclo. Et in comitatu Au- tem,quod non optamus,nefario ausu pra;sumpserit
sona quantum hahct in villa Berga,cum ipsaeccle- ha;c,qua; a nobis pro slabilitate jamdicti monaste-
sia sancta; Cocilia;,ct villam Xidummalum, ct juxta p> rii statuta sunt transgredi, sciat se anathomatis

castrum Bolciaronno, ct ccclesiam sancta; Cecilia; vinculo innodatum,etcumdiaboloctomnibus impiis

cum suo alode. Et in comitatu Paliarensi juxta civi- a;terni incendii atrocissimo supplicio deputatum..\t
talem Liminiana ecclesiam sancti .\ndrea;,ct omnia voro qui pio intuitu custos et observator horum
qu;o habet iii eodem comitatu. Et in comitatu Gor- exstitorit, omnimodam bcnedictionis gratiam om-
daniff' quq.ntuni habet in villa E.xi, et in caHeris niumquo suorum peccatoruin absolutionem.et coe-
villis. Et in valle connuonti villam VillcUam cum Icstis vitic bcatitudinem cum sanctis et clectis, a
terminis suis.Et in comitatu Funiliotonsi ecclesiam misericordissimo Domino Dco nostro consequime-
sancti Andrea; in valle Pidillano cum alode qui ibi- roatur in sascula soeculorum. Amen.
dem est. Et juxta muros civitatis Narbona; mansos Scriptum per manum Stephani notarii et regio-
duos. Et in comitatu Rossilioncnsi ecclesiam sancti narii,et scriniarii nostrac apostolica; aedis in mense
Salvatoris cum alode qui ibidem cst, vcl in villare Fcbruario, ct indictione 3. Bene valete.

Patrol. CXXXVII. 27
843 JOANNIS XV PAP^ 844
X. A rabiliepiscopio,tuisquosuccessoribusin perpetuum
EPISTOLA JOAN.NIS PAP« XV AD OMNES FIDELES. possidenda".
(Anno 991.) Quoniam semper sunt concedenda qua rationabi-
libus congruunt desideriis, oportct ut devotioni, in
Demce conciUanda inUr Elhelredum rcgem Anglixcl
Richardum ducem Norlmannin', qwm marchioncm nobis pectoris humiliter acquisila?, in privilegiis
vocat. concedcndis minimo dcnegetur nostra clemcntia.et
JOANNES quintusdecinius sanctae Romana; Ecclcsiae ideo petitionem nos vobis per hanc praisentcm no-

papa omnibus fidelibus salutem. paginam conccdimus,atque offerimus,

stri privigelii

Noverint omnps sancta! matris Ecclcsias fidiiles, et

simulque confirmamus in supraseripto venerabili
et
episcopio pro omnipotentis Dei amore, nostrKque
nostri utriusquc ordinis per climata s<Tculi dilatati,
qualitcr nobis relatum cst a compluribus de inimici-
anima; rcdemplione, ac nostrorum omnium vcnia

tia Ethclrpdi Saxonum occidentalium regis, nec non dcliclorum,vidclicettcrramnostrisacriLateranensi3

et Richardi marchionis. Unde nimium tristis efrc- palatii ad fossatum faciendum.sicut incipit pcrlon-
ctus, utpotc de filiis nostris epiritualibus. tandem gitudinem a flumine juxta murum Portucnsis civi-
tatis ante ejusdcm portam, qua3 dicitur Major, et
initio salubri consilio,accervisi qucmdam apocrisia-
rium nostrum Leonem, viceepiscopum S.Treveren- „ cxindc pergento usque in lacum Trajannm, ct ab
sis EcclesiaB, ct misi eum illic cum litteris nostris
ipso Trajano remeante per aliud fossatum usquein

exhortatoriis ut resipiscerent ab hic superstilione. supradictum flumon. Itemque licentiain a nostra a-

Qui transiens vestras intcrcapedinos terrarum, tan-
dem marinos transmeavit fines,ctindic nativitatis
Domini pcrvenit ante conspeclum regis pra-fati,
moxqueexparte nostra salutato obtulit Iilteras,quas
illi miseramus.Qui,accersiti8 ounctis sui rcgni
libus utriusque ordinis sapientioribus, ob
oltimorcm Dci omnipotentis, ncc non et S. Petri
postolicamnjestatevobisconcedimus tollendiaquam
ex ipso fluvio, et per littus ejus mittendi in codcm
fossa to quantum vobis vestrisque succ^ssoribus pla-
cuerit, ct opus fuorit omni tcmpore ad utilitatem
fide-
jam dicti lacus, qui dicitur Trajnni, ad pisccs con-
amorcm gregandum.et exinde decurrente aqua ipsaper fos-
satum usque in praBdicto flumine et quidquid in ;

apostolorum principis,ot pernostram admonilionem ipso fossato, sive aqua, facerc volueritis, licenliam

patcrnam, firmissimam concessit paccm cum omnl- etpotestatemvobis concedimus faciendi, posito ter-

busfiliis ct filiabus suis, praisentibus ct fuluris, ct ritorio Portucnsi juris S. Romano;, cui Deo auctore
cum omnibus fidelibus suis sinc dolo. deservimus Ecclesiaa vestrisquc succcssoribus ad
Qua de re ;

misit Edelsinum sanctffi Schireburncnsis Ecclesiae tenendum emissa prajceptione concedere et confir-
praisulcm, nec non Lcofstanum filium Alfwoldi, et mare dcberemus inclinati precibus tuis, per hujus
Wulstani filium Edorolnofhum.qui transierunt ma- ^ pr<Ecepti scriem supradictam tcrram ad fossatum fa-
rinos fincs,et pcrvencrunt usque ad Richardum prai- ciendum,ot aquam in prtcdicto fluvio omni tempore
fatum marchionem. Qui ot monita nostra pacifice per ipsum fossatum decidentcm in Trnjanum, et
suscipicns, simulque audicns decrctum suprafati oxinde ducentcm per fossalum, scu aquam perti-
regis, libenti animo pacem firmavit eamdcm cum nentibus, ut superius legitur a prfflsenti quinta in-
filiis suis ct filiabus prxsentibus ct fuluris, et cum dictiono vobis, vcstrisquo successoribus adjuset
omnibus fidelibus suis; eorationis tenore, ut si ali- potcstatem ipsius S.Matris PortucnFis ecclesiaj con-
quis corum, vel ipsi, injuste aliquid contra alium c-cdimus,et in perpetuum confirmamus detinendum,
perpetraverint,digna emendatione purgetur.Paxque ita sane,ut a vobis vostrisquc successoribus singulis
maneat perpetualitcr et inconvulsa,sacramcnlorum quibus annis pensione nomine nostra; ecclcsia; de-
utriusque partis stigmate stipulata.Ex parte scilicet narios numero sex recipiamus, statuentcs apostolica
regis Etholredi, Edelsinus, prcesul sanct» Schirc- consura sub divini judicii obtestationo et annlhcma-
burnensisEcclesia', ot Leofstanus .Mfwoldi filius,ct tis intcrdicto.ut nulli unquam nostrorum successo-
Ederelnothus Wlstani filius.Ex partc Richardi Ro. rum pontificum,aut quibuslibetintcrvenientibus po-
gerius episcopus,RodulphusHugonis filius,Trutcno testatibus, veljudicibus, aul comitibus, sive castal-
filius Thurgis. Actum Rothomagi Kalendis Marlii, j) dis, qui in ipsa civitate Portuense pro tcmporc do-
anno ab incarnationc Douiini nongcntesimo nonngc- minatum tenucrit,dc quocunque fuerint ordine, vel
simo primo,indictioncquarta.Et dchominibusregis, alia? qua^libct magna;,parvan-que persona; prKdictum
vel de ininiicis suis nullum Richardus recipiut, ncc fossatum,sivc nquam fiuminis oxinde currenlcm,a
rex de suis, sinc sigillo eorum. jure, ot ditlonc supradicti episcopii aufcrre, vcl alie-

XI.
narc liceat, sed potius in usu et utilitate jam dieti

PBIVILEUIU.M OnEGORIO EPISCOPO POnTUE.SSI CO.VCESSU.M. episcopii supradicta permaneant. Si quis autcm,
quod non credimus, tam impius et iniqnus teinc-
(Anno 992.)
rario ausu in quoquam, vel in parte contra boc no-
(Apud Ughelli, Italia sacra, tom. I, pag. Ii4.) strum apostolicum privilogium venirc tentaverit, ct
JoANNES episcopus, scrvus servorum Dei,revcrcn- in omnibus non observaverit, et custodicril, sciat se
dissimo et sanctissimo Gregorio fratri, et coepisco- anathomatis vinculo esse innodatum.ct a rcgno Dei
poS. Portucnsis Ecclcsi«,et per te in eodcmvcne- alicuura, atque cum Juda traditore Domini uostri
 «i" EPISTOL/E ET PllIVILEr.IA. 846
J.suChristi.ct cum omnil^usimiiiis.Ttcrnoincondio A Diiniinum, qui ilixit : 0«/ ro.i m-ipit, mc rccipil
(ii^putatum.otinsuporiuiiKrniinivitanMWflpnUs logn- (iUitlli. \); ac proiiiiio nos qiii llduciain nostrasjusti-
lcm roniposilurum auri pnrissimi lil). 10 ad episco- tini non liabomus, illonim |ircribus ct moritis apud

puni, qui in ooilcm vcniMvibili opiscopiu por tcnipora clomontissinium iJouni jiigilcrndjnvcmur.quia di-
riioril.Porio qui custos 6t obsorvalor in omnibus vina saluborrima praicepla.et sanctoriim canonum
fiiorit hujusmodi nostri apostolici privilcgii bono- ac vcnorabilium 1'alrum instabant cfficacitsr docu-
diclionis gratiam, vitanifiuc .Ttornam, a miscricor- monla omniuni crclcsiaruin pio considnialionis in-
ilinsisnimo Domino nostro consoiiui niorcatur. tuilu.inio apostolici modciaininis annii-u, ulilita-
Soiiptuni por nianus Stcpliani ^criniarii sacri p.a- tum oommoditatcm, atquo. linnitalis perlicerc inte-
lalii in mcnsc Junio, ct indict. suprascripta. lionc gritatcm,qualenu.3 momoria Udalrici jani pra;fati
valcto. Dat. va Kal. Julii pcr manus Joannis ppis- vcncrabilis cpiscopi divino cultui dicata cxistat, et
ropi Ncposina} EcclcsiaJ, ct bibliothccarii sancttc in laudibus Dei devotissimc pcrsolvendis somper
scdis aposlolicic, anno pontificatns domini noslri valcat proficcro. Si quis interon, quod non crc-
Joan. sanct. XV pap>-c vn, ct ind. suprascripla v. dimus, tcmcrario ausu contra ca qum hac noslra
necornimus crgo, ctc. Si qua igitur, etc. Gunctis auctorilatc pio ac firmitcr por hoc privilegium
autcm, ctc. .\nicn. », constituta sunt, contrairc tenlavcrit, vel ha'C quse
Xll. a nobis in laudom Dei, ct pro rcvcrentia jam dicti
r.oNCiuuM noM.wuM pno c.\.\oniz.\tione s. udvlrici cpiscopi statuta sunt refragari, aut in quoquam
august.xni Episcon tiansgredi, sciat se auctoritate B. Pctri principis
CclcbratHin amio Domini 093. apostolorum, cujus vcl immcriti viccs agimus,
(Apud .Mansi, Conc. lom. .XIX, pag. 169.) anuthematis vinculo innodatum. At vero qui pio
JoAXNES episcopus,servus scrvorum Dci,omnibus intuitu obsorvator oxstitcrit, bonedictionis grntiam
archiepiscopis, opiscopis, et abbatibus, in Gallia ct a misericordissimo Domino Dco noslro multiplici-
Germania commorantibus, salutcm in Domino ac ter consequatur, et oDtorna; vito! particops erficiatur.
apostolicam benedictionem. Scriptum est por manum Slcphani notarii rogiona-
Cum
conventus csset factus in palatio Latcranensi rii ot seriniarii sanctrc Ilomana; Ecclesiffi,in mense
pridie Kalcndas Fcbruarii, rosidente Joannc sanc- FcbruariOj indictionc vi, anno nongentesimo nona-
tissimo papa cum episcopis et prcsbytcris, astanti- gosimo terlio.
busdiaconibusetcuncto clero,surgcns reverondissi- SUBSCUIPTIONES.
mus Luitolphus Augusta; episconus inquit Domino: Ego Joannes sancta; Romans catholicaj et aposto-
sanctissini" pra'sul, si vobis placct ct omnibus opi- lica; Ecclesia; cpibcopus huic decreto a nobis pro-
sropisct prosbytcris hic residontibus.libollus quom C mulgato eonsensi et subscripsi.
pra; manibus habco, coram vobis lcgalur, de Vita Joannes episcopus S. Anagnina; Eccl. consensi.
et miraculis venerabilis Udalrici, sancta; Augustana; Bencdictus episc. S. Pipornensis Eccl. consensi.
Ecclesi;e dudnm episcopi, ct quid libitum vobis Doniinicus episc. S. Ferenlina; Ecclesi;c consensi.
fuerit,docornatur. Quia8piritus sancti tostatur pr.'c- Crcscentius epi;copus sancta; Silva;-Candida3 Ec-
scnlia ot congrogalio sacerdolnni, ccrtum esse quod clesi.t! consensi.
legimuSjquiancc potcst veritas nostra mcntiri, cu- Anniso cpiscopvis S. Gcrensis Ecclcsia; consensi.
jus in Evangelio ista est scntentia Ubi duo vel tres: Bonizo archipresbyter et cardinalis S. Lucia;
eongregati fuerint in nomine meo, ibi ct ego sim in consensi.
medio eorum {Mattk. xvin). Quod cum ita sit, nec Benedictus prcsbytcr ct cardinalis S. Stephani
huic tam brevi numero Spiritus sanctus deest, consensi.
quanto magis eum nunc intcresse crodamus,quando Loo presbyter ot cardinalis S. Nerei consensi.
in unum convenit turba sanctorum, sanctum nam- Joanncs presbyt. et cardin. S. Damasi conscnsi.
quc est pro debita vcneratione collegium. Leo prcsbyter ct cardinalis S. Sixti consensi.
Cumque porfecta osset Vita pr.Tdicti sanctissimi Joanncs presbyter et cardinalis SS.Apostolorum
episcopi, vcntum cst ad miracula qua; sive in crr- n consensi
porc.sive extra corpus gcsta sunt : vidolicot ca;cos Joannes presbyter ct cardinalis SS QuatuorCo-
illuminasse, dwmoncs ab obsessis corporis effu- ronatorum consensi.
gassc, paralyticos curasse, et quamplurima alia Joannespresb. et card. S. Clementisconsensi.
3ignagessisse,qua; ncquaquam calamo et atramento Crescenlius prcsb. et card. S.Calisti consensi.
illustratii sunt. Bcnedictus archidiaconus.
Qua^ omnia lepida satis urbanitatc expolita reco- Joanncs diaconus et oblationarius.
pimus,et communi consilio decrevimus,mcmoriam Benedictus diaconus.
tllius, id ost sancti Udalrici opiscopi, alfectu piissi- Joannes diaconus.
mo.dcvotionc fidelissimavonerandam : quoniam sic Hi omnes consenscrunt ct subscripserunt.
adoramus colimus reliquias martyrum ct confcs-
et Data tertio Kalendas (nonas) Februarii per ma-
sorum, ut cum cujus marlyros et confessores sunt nuni Joannis episcopi sancta; Nepesina; EcclesiE,et
adoremus.honoramus servos,ut honor redundetin bibliothecarii sancta: sedis apostolice, anno pon-»

I
847 JOANNIS XV PAP^ 848

tiricntus Domini nostri Joannissanctissimi pap.-c XV A. licus fuerit, liceat aucturitate nostraipsum electum
charitatis officio consccrare,simonia; scrupulo quo-
octavo, et iudiclione sexta.
XIII. libel hinc inde penitus excluso. NulH ergo omnino

JOAN.VIS PAP-E XV PRIVILEGIU.M PRO MONASTERIO hominum hanc paginam nostrao concessionis,
liceat

BnEWNOWIENSI. ei ausu tcmerario

seu eonfirmationis infringere, vel
(Anno 993.) contrairo. Si quis autem hoc atlentare pr«sumpso-
rit, indignationem omnipotentis Dei, et bealorum
(Apud Bocsek, Codex diplomcUicus Moravix, tom. I,

pag. 104.) Pctri et Pauli apostolorura ejus se noverit incursu-

JoANNES cpiscopus scrvus servorum Dei, dilectis rum, alque cum Juda qui suspensus medius cre-
filiis Anastasio abbati ct conventui venerabilis
mo- puit (6), et cum omnibus roprobis ioternae damna-

nasterii sanctorum Christi, Benedicti, Bouifacii et tioni perpetuo subjacere.

Alexii in Brewno\v,sito,charitatem et fidem pacem- Qui vero custodierint et observaro voluerlnt,quae

que perpetuam. pra;missa et conscripta in prsesenti suntprivilegio,
Solet sedes apostolica piisdesideriisclcmenteran- vitam consequi mereanlur a;tornam.Bene valete.
nuere ethonestis petentium precibus favorem bcno- Scriptum per manum Stcphani scriniarii sancta;
volum impertiri.Cum igitur monastcrium vestrum „ Romans Ecclesiae.

in ducatu Bohemiffi primum et novella sit plantatio Datum Reati per manum Dominici episcopi Sabi-

sicut voncrabili fratre noslro Adalberto, Pragensi nensis, ii Kal. Junii, indictione viii, Incarnationis
episcopo,fundatorc ejusdem rcferente,intelloximus, Dominicac anno 993, pontificatus nostri, Deo propi-
et dignum existat, ut idem monasterium, quod in tio, anno 8, mensc 8.

temporalibus et in spiritualibus perDei misericor- XIV.

dem providentiam jam ex parte florere dicitur,per EPISTOLA AD GRIMOALDUM ARCHIEPISCOPUM
sedem apostolicam honoretur; ipsius dilocti Iratris SALERXITANUM.
nostriAdalbertiPragcnsisepi.=copiprecibusinclinati (Anno 994,)
vobis.ut tu,filii abbaselalii, qui pro tempore eidem lllum pallw doual ct Pa^sUini Acherontini, Nnlani,
liisinianensis, Muliittanensis, Consentini episcojia-
monasterio praefuerint.mitra, chirothecis,sandaliis)
luuni melropolitam sancit.
mapilla, baltheoque uti possitis auctoritate pra;sen-
(Apud Ughelli, Italia sacra, tnra. VII, col. 378.)
tium indulgomus. Et ut Ecclesia vcstra digniorseu
major aliis monasteriishabeatur, decernimus ipsam JoANNES episcopus, ser\'U3 servorumDei,dileclis-
caput esse et magistram in correctione ac reforma- simo nobisfratri, meritoque honorabili GniMOALDO,
tiono regularis disciplinoE superomniaclaustraordi-
Salernitans sedis archiepiscopo.
Bohomia construcn- C
nissancti Benedicti posthac in Quia vcstri accepti beneficii mcmores esse dcbc-
mus,ct roverentiam fraternitatis vestra? erga nos,
da,primumque locum postPragcnsomcpiscopum ti-
biAnastasio abbati,luisquc successoribus canonice et S. Romanam et apostolicam Ecclesiam,pra;cipue

succedentibussuper omues et in omnibus conccdi- exuberasse cognovimus, ideoque merito ac juste

mus habcrc..\d ba'C monasterium vcstrum sub bcati recompensationem charitatis vestra; responderevo-
Petri et nostra protcctionc ponentes omncs ceclesias bis slatuimus, quatenus liqneat omnibus Ghristi

vestras, villas, agros, silvas, casas, servos et ancil- iidclibus immonso honore honorandum forc, qui
la9,decimas quoque provinciarum Lutomiricensis, vicarium B. Petri apostolorum principis diligenter
Belincnsis,Bechinpnsis, et omnium hominum ejus- honoraverit Gonsensu ac voluntate nostiorum fra-

dem monasterii a memorato fratrc nostro.\dalbcrto, trum concedimus, et confirmamus te Grimoaldum

episcopo Pragensi, cujus amore h«c scribimu3,mo- confratrem nostrum in ordine archiepiscopatus,si-
nasterio vestro rationabiliter collatas, tam in vetcri- cuti quondam Amato, cui primitus vestr.-c sedis

bus cultis, quam in novalibus in posterum excolen- archiepiscopatus Salernitanus a nostra scdc nostro-
dis, vobis et his, qui vobis successerint, auctoritatc rum pontificum donatus fuit; ita vos nostra aucto-
apostolica confirmamus. Pra;terea volumus et pro ritate quiete valeatis possidere ac vigilantius custo-

divino amorc firmiter pra;cipimus,ut dux, quisquis dire. Tah namque ordine, ut fati sumus id ficri
q
fuorit,ipsum sanctun; raonasterium patremque mo- decrcvimus,et tu, et successores tui in pcrpctuum

nasterii cum omnibusadillud pertinentibusetlibcr- habeatis licentiam,et potostatem ordinandi episco-

tates a nobili duce Boleslao, viro catholico, eidem pos,et consecrandi inhis subjectis vobis locis, hoc
liberaliter indultas,ita custodiat, diligat, manu te- est Pcstanensi episc. cum parochiis et adjucentiis

neat, ut pr;escntis vitac prosperitatem dcsideret, et suis,nccnon episc. .\cheruntinum, simul otiam et
in futuro velit a benignissimo Conditore nostro episc. Nolanum, et episc. Bisinianensem,et episco-

bravium accipere. Post obitum

eDterna; beatitudinis patumMaluttancnscm, atque episcopalumCuscntiie
vero abbatis nemo ibidem abbatem instituat, nisi cum omnibus parochiis et adjacentiis corum,siculi
quem ipsa congregalio communiter et concordi as- in vestro anteriori usu pallii continotur, ct ut in

sensu elegerit. Et tunc Pragensi episcopo.si catho- ecclesia S. Dei genitricis Marise, et B.Matthaii apo-

(6, E transumpto originali Otokari I, rogis Bohemi», de anno 1224, bulla; in Charta Juncea scu
pcirpea scriptee,et nimia vetustate jam consumptae.
 «10 EFMSTOL.E ET PIUVILEGIA.
850
sloli .>t ,viingclisl<v,ouju8 sacratissimum corpuspos-
A fato monnstcrio ditiotiem quamlii)Cthaberc vel auc
vobis vestrisiiuf succcssoriims conc cs
9i(l('lis, .ilfiuo
toritat(!m pra^tor sodi>m apn.itolicnm prohibemus ita
sumosl.l'ost (liscoHsuni sii^uid.in tuuni .successores ut nisi nb abbato monastorii jam nominati fuerit
tui |i(^rv.'nianl ml npnslolicnm sc(I(^ni, ot usura p;illii
invitntusncqucmissarumsolcmniaaliquiscclebrarc
eonsecralioncm(|uc (iecrctaliler suscipiunt,ct si suc- pr.Tsumat omnimodo, ut proroclo Juxta id quod
cessores nostri consGcrnrc noluorint,liccnlia sitvcs- subjcctum ;[pnstolica) sodi firmltatc privilcfiii con-
tnpsanct.-cocclesiiT ab cpiscopis nostris sufrragnncis sistit incoiirussc omni tcmporc ilotatum
pcrmancat,
conscerari, ct non habcant poli\stat(^m succossorcs locis cf rcbus univcrsalitor lam ois qux
a primordiia
nostriinrunctisvestriscpisC()p;itibus,(]unsvobissub- sibi vindicure dcbct vel qu.-p modcrno tcmporc tonet
jccorunt,deinccp3in pcrpotuuni ali(]ucmepiscopum ot possidot quam ct cis qua; futuris lemporibus in
cunseerarc, quod jam vobisconccssum est. Quicun- jusipsius sacri monastcrii divina providentia augcre
que nntcm hanc nostrne concessionem prsceplionis ex donis ct oblationis dcciniisquc quorumlihct
violaro pra-sumpserit, perpetuo
anaihcmatis vinculo Christi fidolium volucrit,absqur. ullius porsona>
con-
religctur, ot h.rc noslra conccssio stabilis ot firma tradirfinnc firmitate pcrpetua perrruatur et
isdem ;

in periiistuum nianeat. Scripta pcr mnnus Bcnedicti Fuldensis abbas nntc alios abbatcs Gulli.-o seu Cier-
notarii ot scriniarii sanct.-c Homana; Ecclesiae.mense maniaB primatum scdcndi in omni loco conventuque
Martii.ind. vii. Benevalctc. nostra apostnlica uucforitntc nbtincat ndjicientcs :

Dalum octavo Kal. April. por manum Grogorii pro nmore ptvcdicfi regis Oftonis spiritualis filii
episcopi S. Porluensis Kcclosi.Y.ct biblioihecarii S. nostri jum dicto Ilattoni abbati, ut in missarum
scdis apostolica', anno, Deo propitio, pontificatus solcmniis dnlmatica ct sandaliis cum nostra aposto-
D. Joannis XV pap.x' B, mense Mnrtio. ind. vii. lic-c nuctoritatis liccntia utatur. Consfituimus
per
XV. hujusnostridecretipaginamutquicunquocujuslibet
JOANNIS PAP.E XV PniVILEGIf.M PRO .MONASTERIO Ecclesia; prssul vel quarunquo dignitafe pra;difa
FULDE.NSI. pcrsona hunc nostri privilegii fiMinrem quom aucfo-
(Anno 995.) ritafe bcatissimnrum apostolorum principis cujua
(Dronke, Cod. diplom. Fuld., pag. 339.; vicc fruimur confirmamus et corroboramus, violare
JoANNES episcopus, servus servorum Dei, charis- et transgrcdi tcntaverit, anathema sit ct iram omni-
simo nobis in Christo filio Atto.ni, C(i;nobii sacri polentis Dei incurrens a consortio omnium sancto-
Fuldcnsis rcligiossimo ct a nobis consccrato nbhati rum alicnus cxistat ct nihilominus pra^fati monas-
etpcrvoscunctis abbatibussuocessoribusque vestris terii dignitas mviolata permancat apostolica aucto-
in laude et Dei servitio ibidem pcrinancntibus in ritatc subnixa.
pcrpotuum. '
Scripfum pcr manum Georgii scriniarii et notarii
Desiderium quod ad propositum sanct» religiouis sanctce Romanai Ecclesiae, in mense Ocfobrio, viii
sanctorumquc locorum stabilitatcm pertinere mon- Idus. Benc vulcte.
slrafur. sine aliqua contradictionc est Deo auctore Datum II Kal. Xovombres pcr manum Jaannis
perliciondum. ut cs hoc vigor religionis sancta; ro- episcopi sancta; .\lbanonsis Ecclcsia; et bibliofhcca-
borctur.et eisdem sanctis locissaluset indemnitas rii sancta; sedis aposlolicce mcnsc Ocfobrio
dieSl,
solidetur, nobis quoque lucrum potissimum a condi- indictionc viii.

torc omnium Deo in regnis coilestibus ascribatur. XVI.

Igitur quia per interventum domni Ottonis excellen- JOA.N-.VIS XV PAP.E EPISTOLA AD ARNULFUM COMITEM
lissimi rogis nnstrique spiritu;ilis filii et futuri Dei ET ALIOS.
gralia imperatoris et sancta; Ifomana; Ecolesia; de- (Anno 901-96.)
fensoris pissimi votumque piissimaB avias suee Adal- Ul monaslerio sancli Rirharii qux abstulcriint
heida; iinperatrici3.\ugusta>solvcndum Ilatto abbas restitmnt.

a nobis postulavit.qualenus.jam dictum venerabilc JoA.NNES episcopus, servus servorum Dci, .Arnulfo
monastoriumquod olima sanct.ememoriaBBonifacio comiti,BALDuiN-o comiti cum laatre sua, Gosqerto
archicpiscopo ad honorem Dci et domni nostri ac ])
vicecomiti,atque Iliard.e, dilectissimisfiliis nostris
Salvatoris in loco qui vocatur Boconia erga ripam spiritualibus.omnimodam salutem, et apostolicam
fluminis quod dicitur Fulda constructum est, privi- benedictionem.
legii summa? sedis apostolicc infulis dccoretur; et Monemusvosapravisoperibus rccedere, ot bonis
sicut pcr sancfissimi pap<c Zacharia' consfifutionem operibus adha;rcre, quatenus Dei omnipotentis mise-
aliorunu]uevcnerabiliumpra;docessorumnosfrorum ricordiam consequi mereamini, et vitam perpcfuam
pontilicum pra;cepf a difioni sanctae nostra», cui Deo acquiroro valeatis. Quapropter,charissimi,manda-
. auctorc descrvimus, Ecclesia; suppositum est, ita mus vobis ut omnem ha;reditatem, quam abstulistis
perpetuis temporibus persevcret et nullius unquam cx monasterio S. Richarii confessoris, pro Dei omni-
altorius Ecclesiaj.jurisdiclionibus summitatur. Qua- potentis amore redderc procurctis. Nam si rcddi-
proplcrpiisdesideriisfaventos hac nostraauctoritate deritis, habcbitis bcnedictionem sancti Potri et no-
id quod oxposcitur digno effocfui mancipamus,ideo- stram ; si aufem monitionibus nostris non obaudic-
quo omucm cujuslibct EccIesi;o saccrdotem in prs- rifis, ex aucforitate Dei omnipotentis et nostra.

I
 ,

851 GUIDO II PODIENSIS EPISCOPUS. NOTITIA HIST. 852

Sciatis vos esse excommunicatos et maledictos, et A Si sospitatis copiam alacritatisque abundantiam

ab Ecclesia Dei et a communione omnium Christia- erga vcs fore noverimua,haud aliterquamde nobis
norum separalos, nisi ad satisfactionem pervene- ipsis lictamur. Casterum mandamus vobis quatenus

ritis. pro Dei omnipotcntis amorc, sanctique Petri venc-

XVII. ratione et nostra interveniente, huic nomine Ingi-
JOANNIS P.\P.E XV EPI3T0LA AD EPISCOPOS ALIQUOT. lardo succurratis, ut monasterium sancti Richarii
(.\nno 991-96.: confessoris per nostrum et per vcstrum auxilium
Vt restitui curcnt quw sancti Riharii u-onasterio relcvetur. Illis quoque militibus qui ha;reditatcm
sunt ablata. monaslerii abstuleruRt.vcstras excommunicatorias
JoANNES episcopus,servus servorum Dei.GuiDOxi litteras unicuique mittere non proetermittatis, ut
(Suessionensi;venerabili episcopo, Fclcoxi .\mbia- omuia qu® de prffidicto monasterio abslulerunt,

nensis civitalis venerabili episcopo, Balduixo Tor- reddere procurent. In hoc apparebit quod san-
ganensis civifatis episcopo,dilecti3simis filiis costris clam Romanam Ecclesiam diligitis, cum nostra
spiritualibus, cbarissimam salutem,et apostolieam deprecatio apud vos venerit, si eam adimpleve-
benediclionem. ritis.

ANSO DOMINI DCCCCXCVI

GUIDO II

PODIENSIS EPISCOPUS

NOTITIA HISTORICA.
{Gall. Christ. II, 695.)

Inter Begonem et Widonem catalogi editi collo- j) tus ad episcopatum Aniciensem, cum ad eum capes-
cant Hectorem Petrum episcopos. At Hectorem
et sendum accessisset, obviam ei venerunt soror ejus
praimiltere debuimus Gotescalco Petri vero nullam
; Adelais uxor Willelmi provinciae comitis, eorumque
babemusnotitiam.Itaquenur.cdeWidonedicendum filiis Pontius ct Bertrandus,qui .Aquitania; nobilissi-

ac primum de illustrissimo ipsius genero. Filius erat
Fulconis juuioris comitis Andium exGerberga, fra-
terque Goiiridi seu Godefredi, Giisagonclla! a vesti-
mento dicti,.\ndium quoque comitis,ut nos docent
Gesta comitum seu consulum Andegavensium Fulco
tres hahuit filios, primogenitum Gosfridum, alter
Guido episcopus Podii, tertio Drogo.
Guido litteris imbutus jussu parentum, saeculari-
buspompisvaledixit,moaachumqueiuduit;habitiim
in Cormaricensi difficesis Turonensis monasterio,
ubi, pulso .\rnaldo intruso, communi fratrum con-
sen£u,annuente rege. in abbatem est electus.Tunc
abbas Cormaricensis Villalupensem quoque abba-
tiam regebat. Atcum Guido dissensiones esse inter
utriusque monasterii monachos animadvertisset,
hortatu et consilio Arduini Turonensis archiepiscopi P annum octavum regni Roberti regis,ct anno mille-
Villalupensibus potestatem fecit sibi eligendi abba-
tem in posterum; elegeruntque Huncbertum.Simul
fuit abbas Ferrariensis, ct sancti Alfaini .A.ndega-
vensis; retinuitquc Cormaricensem pra?fecturam
usque ad an. 970, quo creatus est episcopus Ani-
ciensis, inquit Mabillonius.
Aliquot anais£mteepiscopatum,ob mulla prajdia
distractaex monastcriis.et data ia beneficium, cuin
poenituil.litterasque dedit,quibus adjurabat eos qui
hoc pacto possidebant suorum monasteriorum ter-
ras.easquantocius restituerent ipseverosicasc oc-
; vero a Gregorio quinto depositum luisse, ad episco-
cupata restituit.Xunc de ejus episcopatu dicamus.
Wido, Lothario rege volente, non sponte promo-
mi consules appellantur.Eorum ope opportune usus
est sap'en3 episcopus tum ad procurandam pacem
et tranquillitatem, sanciendo trcugam Dei, tuni ad
coercendos bonoruni Ecclesia; raptores, quos oblata
: rcstituere cotgit. Lcgere juvat in inslrumentis pie
et fortiter ab eo gesta descripta in charta veteri
nostris Sammarlhanis communicavit dom.
quam
du Bouchct. Fundatio ecclesiae sancti Petri de nio-
nasterio ibi facla legiiur an. 993. Penenisse dicilur
usquc ad annum 996. Sed eum tardius occubuisse
probat charta seu decretum de treuga et pace ab co
promulgatum, quod inter instrumenta ecclesiae.Ani-
cieusis cdidimus. Cum enim inter eos episcopos qui
cumWidone decretum condiderunt nominetur Fre-
dolo Elonensis,nullaqueejus mentio reperiaturante
simo certum sit Berengarium (Fredelonis anteces-
sorem) fuissc episcopuiu Elencnsem, liquet cum
opiscoporum conventum agi non potuisse ante an-
num millesimum.
Alia exparte constat Widonem episcopum annum
millesimum in episcopatu non attigisse, cum Ste-
pbauus ejus successor postDrogouem dcpositus sit
anno 998. Unde conjicimus Widoncm, cum anim-
advortisset Drogonem vel episcopatum renuisse, vcl
morte prfeventum oblinere non potuisse,Stephanum
palem ecclesiam rcdii=se, et auctoritate qua pollebat
in ea aliquandiu perseverasse.
803 GUIDO.NIS CIIAUTA. 854

GUIDONIS STATUTA
Ad paccm intvr Chrisiinnos conciliandam promulyala.

{Gall. Chriit. lom. II, .Vppniul.)

In noinino Dci fumnw ft inrlividunf TrinitQti?. A por puum sorsfactum forsfactum' et in oumdem
,
;

Wioo, Doi gratia Aniciensis pr«3ul, supprnse piola- villanum qui altorius terram aravorit vel laborave-
lii>miscricordiamex3pectantibus,snlutompl papcm. rit, quod est in contcntiono, nisi unusquisquc dc
Notuni csse volumus omnibus Di-i fidolibus.quo- terra sua.autdesuo boneflcio ;tcrrasccclesiasticas,
niam videntes malcficia quip in populo quoticlie ac- ppisropaIe3,canonicnlos,monachaIcs, nulliis pr.-csu-
cre3Cunt,congrcgainusqiio5queepiscopos,domnum mere audcat, neque aliqua mala con.suetudine disho-
Pe. Vivarionsem, Wigonem Valentinonsom, Bego- noraro nisi do manu episcopi aul fratrum voluntate
nemArvorncnsom,RaimundiimTolo?en3em,Deusdc pcr procariam acquisierit de ista hora et in antea;
Rutencnsom,Fredelonem Elnensem.ctdomnum Ful- ncgotiatores ctiam nuUus apprehcndere vel dc rc-
crannum Ludevensem,etWidonom Glandensem.et bus suis spoliare pr^sumat se sciente. Interdici-
alios quam plures cpiscopos, ot quosque principcs mus otiam ut nuUus laicorum seintromittat de se-
cl nobiles, quorum numerus non cst inventus. Et pulturis ccclesite, vel offerendis,et nuUus presbytc-
quia scimus quia sino pace nemo vidobit Deum,ad- rorum protium de baptisterio accipiat,quia donum
monemus propter nomen Domini.et ut sint filii pa- Spiritus saneti est. Si vero aliquis raptor fuerit aut
ci3,utini9tisepisc.(ipntibus quosistiepiscopiregunt, malcdicusqui hanc institutionem infregerit ot tenerc
ncque in istis comitatibus, de ista hora inantea n noluerit, sitipse oxcomm.unicatus.etanathemaliza-
et

ccclesiam homo non infring.it, extra ecclesiam qui tus, et a liminibus sancta; Dei Ecelesis segregatus,
inrirmnrnentoCastellQniflp,fCPciente,nisicpi3copi(l) (nisi) usque ad satisfactionem voniat. Quod si non
propter corumcensum.Prfodaministiscomitatibus, fecent, prosbj-ter ci missam non cantet, divinum ei

neque in istis episcopatibu? homo non faciat; de officium non faciat et si mortuus fuerit, presbytcr
:

equis parvis, de hovibus, de vaccis, deasinis velde
asinabus, vel de fascibus quos ipsi portant neque de
ovibus, vel de capris. nequo dc porcis,ncque eaoc-
cidatnisiperconduetum suum veIsuorum,initinore
potitus accipiat victum sicut ad suamdomuni,nihiI
portot, velad castellum bastire, aut obsidere, nisi
nnusquisque de sua terra, aut de suo alode,veI dc
eum non sopclint, noque ad occlesiam sit scpultus
communionem non det oi se sciente, ct si aliquis
presbyter hoc infrogerit se sciente. ab ordine depo-
natur. Precamur etiam vol admonomus ut in isto
tempore, scilicet mediantc Octobrio mense,ad istum
Dei placitum cum bono animo et bonavoluntato ve-
niatis, in Dci nomine, ut remissionem peccatorum

suo beneficio, vel de sua eommanda; clerici non vestrorum consequi valoatis, prajstantc Domino no-
portent swcularia arma; monacliis injuriam nuUus stro Jesu Christo, qui cum Patre ct Spiritu sancto
(ullus) homo aliquam non faciat neque his qui cum
; vivit et regnat. Confirmat hoc archiepiscopus Dago-

co porrexcrint, qui arma non porlaverint, nisi epi- bertus Bituricensis sedis, ct domnus Theobaldus
scopi aut archidiaconi propter eorum censum villa- C Viennensis archiproesul.
;

num aut villanam propter redemptionem, nonnisi

(I) Videtur deesse aliquid.

GUIDONIS CHARTA
Scripta cuni abbas ageret in monasterio S. Pauli Cormaricensis. — Monastcriis ablata restituit.

(Apud Mabill. .innal. lib. XLvn, pag. 624.)

EgoinDcinomine Wido abbas ox monasterio san-
cli Pauli Gormaricensc, seu ex monastcrio sancti
sub ejus patrocinio degente
Salvaloris Villalupae,
necnon ex monasterio sancti Petri Ferrariensis, at-
queexnionasteriosaneti.\lbini.\ndecavensis,nolum
]} fiericupio omnibus sancta; Dci Ecclcsia; fidelibus,
tam prfesentibus.quam futuris,qualiterIocis in meo
;
regimincconsistentibus omni allcctione atque cona-
mine consulere velim.Ego siquidem quondam bonis
omnibus affluens, prosperitalibus sa;culi fulgens,

I
 ;
;

855 GUIDO II PODIENSIS EPISCOPUS. 850

cuncta postponens, tirocinio Christi me mancipans, X ptionem, ut si quispiam aliquid illicite lenet,quod
monasticum ideo sumcns onus : sed saecularilnis ego ei maligno depravatus consilio contuli,jam non
pra^pcditus nogotiis, insuper inimici tentalionibus audcat rotincre. Hoc quoque scriptum fratri meo
instigatus,multimodissusceptum monasticum ordi- Gaufrido Andecavorum comiti dircxi, qui gratante
nem non, ut decebat, liactcnus custodivi,scd pJuri- animo euni manu propria firmavit,(idelium quoquc
mis iiitnrlabentibus culpis praBvaricavi.Dcnique loca manibus roborandum essc dccrcvjt.Signum domni
in mco rgiminc consistcntia,qui dcbucram bona pro Widonis abbatis, qui hanc editionem fieri jussit
posse augendoadmelioraprovelii plurima indesub- S. Widonis cpiscopi, S. domni Hynmari abbatis,
trahens, qua;sivi ad ima relabi.Nunc voropoBnitudine S. Nefingi episcopi, Fr. Wido manu propria firma-
ductus, quod minus peregi, supplere cupio.Hortante vit, S.Gaufredi comitis, S. Marcoardi, S. Rainaldi,
quoque Widonc cpiscopo, avunculo meo, nec non S. Warini, S. Widonis, S. Guatoni, S. Odonis,
domni abbatis Hycmari impulsu.quin potius divino S. Odolgarii, S. Griferii, S. Burchardi, S. Erncgisi,
instinctu,terram quam de hislocis,prohnpfas! sus- et aliorum xv.
luli, benigno animo iliis reddo : fccique hanc scri-

DE CHARTA GUIDONIS
Qua Treugam Dei confirmavit

(Gall. Christ.)

Fuit vir quidam cx nobili Francorum progenie B eis quale sibi de regenda pace daront consilium.
ortus, Guido nomiue, qui, providentia Dei dispo- Ipse vero apud Brivatensem vicum nepotibus suis
nente, traditus a parcntibus littLrarum studiis,rc- mandans congregarc exercitum, omnibus dc pon-
lictis SKCularibus pompis, monachus factusin ccc- tificatu suo coadunatis in unum, in prata sancti

nobio quod vocatur Cormarium, viriliter militavit Germdni quaa sunt prope Podium, quajsivit ab eis
ibi sub regula sancti Benedicti. Patre vero illius ut pacem firmarent, res pauperum et ecclesiarum
monasterii migrante ex hac luce, fratrum concor- non opprimerent, ablata redderent, ut sic, sicut
dante consensu, abbas ibidem eligitur, atque juxta decct fidcles Christianos, ita sc haberent; quod illi
morem canonicum benedicitur. Sublimatus autem dcdignantes, jussit exercitum suum a Brivatc tota
ita bonis fulsit moribus, ut etiam fama bonitatis nocte vcnire mane, volens eos constringere ut pa-
cjus perveniret ad aures regis Francii-e, cujus rcx cem jurarent, et pro ipsa tenenda obsides darent,
idem innixus consilio, disponebat quod bene pla- rura et castella beat;e Mariae, et res ecclesiasticas
citum erat Deo, ut utile quas rapuerant, dimitterent; quod factum fuitDeo
populo. Quo in temporo
Aniciensi ccclesia viduata suo auxiliante. Postquam vero Dcus omnipotens cuncta
antistitc, a clero et

populo... unanimiter lcgati mittuntur ad regem, sibi subjieiens, dedit ei tranquillam et sercnam

ut daret illis utilissimum pastorem, pra;fatum sci- „ pacem, convocavit majores Ecclesiae, dicens volun-
licet abbatem, cui erat frater germanus nobilissi- tatem suam esseutclericiibidemDeoservientcsha-
mus comes Gaufridus, cognomento Grisagonella. bcrent communiter victum et vestitum sufficienter
Unde rex nimium gavisus, convocans, electum vi- hac dc re causa bipartita oblatione altaris beata- Ma-
rum, multa prece monuit eum,ui,pergcns Podium, ri.T, dcdil unam partem canonicis Deo el ejus gcni-

fieret ibi animarum pastor sihi, ct populo fidclis- trici scrvientibus alteram vero reservavit suis usi-
;

simus procuralor. Haec ille audiens, nec citius bus. Proeterea cum Truano decano, optimo viro,
consentiens, rege cogente velit iiolit, fratribus va- magno ingenio, fecit incidi rupem quam vocant
ledicens, sumptis inde sociis, cum missis Anicien- Arculcam (de V.Mguille) in cujus cacuminc oidificavit

sibus iter aggreditur. llocfactuni audientes Pontius ccclesiam in honorem beati Michaelis dedicatam,
ac Bcrtrandus ejus ncpotes, Aquitania? clarissimi quam similitcr cum magnis appendcntiis dedit pra-
consules, cum matrc eorum Adclaide sorore ipsius, dictis canoiiicis (clcricis).His ita compositis divina
venerunt ei obviam, sc et sua ei dantcs ; cum qui- inspirante clcmentia, dum domnus Guido sancta;
bus Podium ingressus, flt ei magna processio dc~ Vallavensis ecclesiaj supcrno nutu episcopiis,sollicita
ricorum, fit grandis exsultatio laicorum, quod invcstigatione mentis arcano secum disculeret qua-
Deus cis talem patronum dcdisset. Pontificali igi- liter pastorali officio a Deo sibi commis.50 ad utili-

turcathedrasublimatus,cogitansassiduedctcncnda D tem suarum ccclcsiarum, seu cocnobiorum, atque

pace, de rebus Ecclesi;p quas viabstulerunt raplorcs anima; sum proiectum, et ca?teris qu!C pra;sulati
hujus tcrree jussit ut omnes milites ac rustici dc cui\-e congruere videntur, die noctuque invigilare
cpiscopatu suo convenirent in unum, auditurus ab dcbcrct, scmetipsum erga id officii in multisoffen-
8." DR CHAHTA GlinONIS. 858

disso rofonns, iu lcrra [lamon] jurticii Christi exa- A canipns] silvas ct appoiuldrias «luas. Kl in" codem
niinationc pcrculsus,I)oniini lioniRnum Citipil implo- Vellaico, qua' Lanciacus dicitnr, mansum unum,
rarc uuxiliumno univors.-ncarnis ita viam pcrfiooret, quom nolfrodus (Ilorfrcilus) canonicus in bencficio
priusquani quidciuid ili'lii|uoril,pro pnase satisfacc- teni bal ; in villa qiinqui' sauoli
Ooruiani unaiu a|)-
rol.Undo.DiM grulia suocurronto cuui sludioso sc- poiidariam ad g.dliuas nulriondiis.ot in codom Vcl-
cuni tacil:i cogitationo rovoivens (lualitor faciuorum hiicii in p,ij,'o quoui vocant Fivor (Fincs), unam
fasoiculos.Deo propitio.doponcre potuisset,sibi me- ecclcsiuiu iu bonorc sancli Juliani dodicatam, suo
moria nccidit quodutccclcsiaruni dccus augeretur, cpiscopio .Vnioicnsi subjcctam, a suis nopolibus
pcr niultas civitalcs monastoriu conslructa habe- Pontio cl Bertraudo (in ciiicndatioticin) acocpit,
renlur; iiisa vcro Auicionsis cui pr.vcssct, tali roli- ct qund jam pr.ofutuni riuignncin pivTpositum, ca-
giono vidua moncbat. Quocirca decus Vallavcusis ptuui violontor, a boul.T Maria; Auicieiisis occlesia
Ecclcsia? augmci\tarc contcndens, ut peccaminum Minialc duxcrunt.Inipsaautemcivitate cui pra;esse
molcm sibi interius judex remittcrct, in .\niciensi viiloUir, unum molcndinum, qucm 90 sol. Pctrus
urbc [suburbano] canobium constituerc, Dco lar- sibi vcndidit, ot unnm furnum qucm ab Hugonc
gicntc, disposuit. Suam igitur dispositionem su.i; Arcadi (Richardi) abbatis ncpote ob canonicam
sorori Adclaidaj comitissi', suisquo liliis, videlicct ^. pro protio GO sol. accepit.et in ipsacivitalo dc terra
Pontio cl Hertrando, cjus ncpotibus,cunctorumquo illa quam vulgus proprie torram sancla; Maria; no-
canonicorum collcgio manifostans,cunctis hoc lau- minat,quamepiscopus ipsiusloci in propriisusibus
dantibus, in prsdicta .Xnicicnsi urbciprajdicto sub- tencre sempor solitus cst; totam sepulturam,(et in
urbano) pro aniraa^ sua-, oniniumquo episcoporum Brolio Dominico ad jumontorum pascua tantum de
qui ante so in eadom urbe pastoralem curam rexc- prato,quantum homo uiius in die falcc volueritsc-
rint, ct suorum succcssorum, necnon Stephani co- caro), ct in Arvernico quoque territorio clausum
gnati, Adelaida; sororis,corumque filiorum Pontii et unum, quem de Imbepto presbytero 100 sol. com-
Bertrandi.ct omnium Aniciensis EcclesisD canonico- paravit. Insuper pro cunctorum utilitatc laborarc
rum,animarumquc redemptione suorumque pecca- contendens, et ut sui succossores indeficicntcm

torum remissionc,quamdam ecclesiam sub nominc (indeficiente)atotius bonitatis largitore mercedem

(sancti Potri) monasterii a?dincavit.
quadam die ipso domuo Guidone episcopo
dicto in capitulo Aniciensi personaliter existente,
domnis canoniciis ad hoc spccialiter vocatis,cs quo.
rum numcro crant vonerabiles viri, domini Guido
pr.-cpositus Anicicnsis.et Valontin.T Ecclesireopisco- C obhitum fuorit, docinam partom jam pr.Tdicto coc-
pus, Truanus docanus,Petrus sancti Potri abbatis,
Vinca-cicnsisque Ecclesia; pra;sul, Guitardus etiam
Vincffciensis Ecclesia; archidiaconus, et abbas Ro-
bertus qui tunc sancta; Aniciensis Ecclesia; erant
canonici,cum ca;terorum canonicorum collegio in
capitulo residontiuin, per ferulam sui episcopatus
indagatriccmtradidit pra;dicta;ecclesioeseuca;nobio
proedicto dc sancta; Mari.i; tcrra, cunctis canonicis
conscntientibus, in tcrritorio Vincensi (Vivariensi)
quamdam villam qua; dicitur Isla (Fascia)
omnibus juribus etappendiciissuis,qua;ad
partem pertinero videutur,excepta duntaxat capella
qu.-B in ipsa villa est a;dificata, atque in honore
bcati Cyprianiepiscopietmarlyris consecrata,viven-
te Truano decano. Post cujus obitum similiter dedit n
ipsam capellam cum dominio (decimo; suo, sive
cum univcrsa ha;reditatc qus ad ipsum pertinere
vidctur, qu.-E est in ipsa villa. Fustellina (Fascia clesia maneant,et nunquam nisi ad ecclesia; et eo-
una), de vinea, et in illa de Tbauliaco mansus
unus; rursus dc proprio (pr.-cdio) in Vivariensi
territorio in villa nomine Gimellis mansps duos,
quos acquisivit de Guidone. Desidorii nopoto. In
Postea vero pro temporali stipendio accipiant, cx omnibus
jam pra;- quffi ecclesia ca^terarum
Vollavensium matre,
in
quae cunctis sibi subjicientibus pontificali cathedra
cxeellentius cminet, Christo Dei ct hominum me-
dialori pro requie defunctorum, salute vivorum
nobio tribuit; utita cocnobitffisubbcatiPatris Bene-
dicti regula in eodem monasterio Ghristo famulan-
tcs,docimam partem sub futuris episcopis ex eorum
semper medietate accipiant.Super ha;c omnia unam
integram canonicam cx quadraginta dedit, sic in
ipsa societate pcrcnno (sicut ipse in hac societate),
Deo concedente, bonum valeant adipisci.Ha;c autem
omuiaqua;supra scriptasuntsic leguntureotenore
sicut ipse (sicut legitur pro remedio animarum
cum cunctorum pra;dictorum, eo tenore ipse) dominus
episcoi)i Guido episcopus pra;dictn cconobio tradidit, ut,
(secunilum abbatis qui eidem loco prajfuerit jus-
sionom) coenobitae ibi degentcs Christo Domino pro
salute vivorum et requie defunctorum servientes,
proprietario jure ita habeant, teneant, firiniterquc
possidcant, ad suorum ipsiusqueca;nobii utilitatom
disponsont,quatenus meliorando in ipsa semper cc-
rum utilitatemab ipsa recedant.Canonicorum vero
congrogatio,ut partem scmpiterna; remunerationis
a Doo accipiant, pro cjus rogatu promisorunt sc
taleiii sevoritatem (sociotutom)pro stabililatc hujus

alioautcni loco in (villa de Nido Aquilino vineam pra;dicti monastcrii post mortom ipsius Guidonis
unaoi quam 10 solidis emcrat de Ebrardo)territorio cpiscopiafuturis cpiscopis ipsius loci petere,ethoc
Vellaico in villa qua; vulgo nominatur Caciacus, pro consuetudineaclegeteneri laudaverunt.qualcm
totum quod modo ipso domnus Guido episcopus in pro suapartc altarisetcommunia.Sicut enim futuri
dominium tcnerc vidotur. videlicct prata, vineas. episcopi ipsius loci omnia qua; canonici ex eadem
839 S. ADALBERTI EPISCOPI PRAGENSIS 860!

Aniciensiecclesia iii suaparte habere videntur.jurc- A. ^iJt^iui', ut quod ordinatum est ad ecclcsiasticam
jurando conservare promisorunt, ita rcs hujusmo- utilitatcm, alter qufflrat perperam fundere et quod;

nasterii supra dictas,velqua3Dcopropitioibi donatae suo debct studio crcscere, perniciose teutet prae-
fuerunt,nullo modo a semetipsis episcopis minorari verterc. Quapropter, etc. Actum est autem hoc in
jurejurando promittant.Denique pro certiori securi- Aniciensi civitate Idus Aprilis, luna xvii, anno In-
tate et stabilitate, ut certius credatur et l^mius lc- carnationia 996, indict. vi, epacta xxv, concurrente
neatur,a se et a suis successoribus hanc chartulam VI, fcliciter.

in pracsentia canonicorum prtefatus domnus Guido
episcopus seribere rogavit. Quam manu propria
inferius litterarum apicibus roborans, cunctos san-
clKEcclesicediversorumordinumcnnonicos.quorum
nomina inferius descripta habcntur,propriis mani-
bus firmare prtecpit; nimis enim inhonestum et
indecens,atquc omnibus bonis operibus conlrarium
Ilanc chartulam firmaverunt Guido praspositus
Valcnlincnsis Ecclcsiaj cpiscopus,Truanus decanus,
Petrus abbas [Vivariensis] episcopus canonicus
Adomarus abbas canon., Guitardus abbas canon.,
Robertus abbas canonicus.Theotardus canon., Bo-
fredus canon., Arnaldus, Robertus custos ecclesiffi
canon.,Adenan. [Eddenus', AVibernus canon., etc.

ANNO DO.MINI DCCCCXVII.

EPISCOPUS PRAGENSIS ET MARTYR.

Auctore forte Joanne Canapario canobii SS. Bonifacii et Alexii in Urbe, incunte sxculo
XI, abbate.

(Apud Pertz, Monuincnta Germanix historica, IV Script., 574.)

MONITUM.
RomcC in latcrc montis Avcntini ad Tiberim flu- B paucissimis monastcrii fratribusinnotucraut nobis-
vium converso ca^nobium exstat sanctis Bonifacio et cum communicat (3). Vir igitur in omnibus, quo!
Alcxio consecratum, quorum veucratione Gra>ci Romaa vel ante ultimum Adalbcrti itcr contigeranf,
juxta ac Latini aftracti, antiquitus sub utraque haud levis auctoritafis,scilicet quieaaut ipsevidit,
snncti Basiliieteancti Benedicti rcgulavitam mona- aut ab Adalberto et fratre e.jus Gaudcntio (4), qui
sticam egerunt. Hic Adalbertus, opiscopus Pragcn- sanctoviro inde ab infantiafidissimus comesadhas-
sis,e patria profugu.-?, sub Leonc abbate monachum serat (.5), a S. Nilo (6), et Leone audivif, ultimam
induit,el complun-s uunos sanclorum virorum fami- Adalberti expeditionem et marlyrii historiam a
liaritate usus, cx corum dcnique numero VitiC sus; Gaudenlio itineris socio,qup,m prascipua observan-
scriptorem sortitus est. Cum cnim complures epi- tia colit, didicisse videtur.
scopi et martyris Vit;c exstent,ea quM omnium an- Qua? cum ita sint, nonnulli Gaudentium ipsum,
tiquissima ot reliquarumfonspracipuus agnoscitur, quem Otto III an. 1000 Gnesensi sedi archiepisco-
intra biennium aut trienniumpostobitum Adajberti pum imposnit,librumconscripsissepxistimarunt(7\
conscripta, auctorem habuit monachum SS. Boni- quibus quominus assentiar,animo auctoris permo-
qui nomcn quidem suum latere vo-
facii ot Alexii, veor.Nam majore charitate de Gaudentio loquitur,
luit, qucm Joanncm Canaparium,cocnobii mox
sed quain ut ipsum eumdcmque fuisse credant, animo
abbatem f^uturum,l'uissc existimo.Corte monachum minus comraoto Adalberti cirdem narrat, quam ut
SS. Bonifacii et Alexii eo se prodit, quod tum frafrem ca scribcrs opiner; ideoquc in eam potius
S. Basilium,tum S.Benediotum « Patrom nostrum » sentcntiom inclino,ut Joannem Canaparium aucto-
vocat; Lconis abbatis (1) et fralrum dc Adalbcrti q^
rem libi-i habeant, cujus visio dn obitu Adalberti
vita ct moribus juilicium atTert ipse una cum reli-
; infra ifa narratur « Ecce in monasterio ubi ille
:

quis fratribus Adalbertum » SKCularis philosophia^ talis {.Idalbcrtusj nutritus fuerat, cuidam converso
scicntissimum csse i> noverat (2i,ct ea qu;u nonnisi Joanni Canapario,taliaDominus pervisumostendil.

(1) Idem qui anno 995 ad causam Arnulfi etGer- (6) Cap. 15.
berti dirimendam in Galliam missus cst. (7) Praccipue Cl. Voigt in llistoria Prussitc I,
(2) Cap. 5. Cf. cap. 12. p. f).53 sqq., qucm CII. Palacky in Wurdigung der
(3) Qap. 29. altesten bohmischen Gcschichlsckreiber, p. 296, ct
(4^ Cap. 12. Gontzen Gcschichtschreiber der Saehsischen Kaiser-
(5) Gap. 10. zeit, p. 133 secuti sunt.
 801 VITA. — MONITUM. 862
E summo caAo Uniu3 nomon, cxlra ipsiim qiii A Libor statim ut prodiit, pcr Italiam et Germaniam
h.TC viilit, mlmn(iiim pnucissimi sriunt; aitcr vcin incl.iruit, paiicos pnst aiiiios u Briinnne cpiscpo in
or.it, tit .nilhur lioilio ijiac mcminit, Hnmmis Adnl- libio ab ipsn do Vitn .\dalborti clito excerptus cst,
bcilii.'», ciii iiugclictis iiiinistor .jam Cfclcstif nicns.T; si^ciilo XI iii Moiitc tlasino cl in (iormania tertiain
eouviviii piwpnrcvit.» Ilic uuclorciii excmnlo Joan- vicisiitudinem siibiil, liim Lconi Oslicnsi, nucloii
iiis cv;iiif;clistin (S) sun ipsius rorcrrc intclligimiis; trnn^dationis S. .Vliiiuilii ot .\bundanlii, Cosina; dc-
ct moilcstia cu, qu.c iiionaclium dccct, virn noliili- cauo Pragcnsi (20), ct aliis pcr eos auctoribiis (21)
tatc cariiis pricpollcns ct divitiis afflucns, qui mu- innoluit.
nnchicuiii tiiibilum alircnunlians quic sicculi suiil Editiu nostrii liis nilitur siibsidiis :

susccpit, Joumics Cuiiaparius ['J), se « qucindaiii •>

1, C. ilucnli tjuclfcrbytuiiu, olini Lamspringonsi,
convcrsum » tanlum dicit. inlcr llclmstadicnsos n. 5.53, mbr., in 4", s.-cciili xi.
Joanncs noster, ut riucforc Miruculorum S..\Iexii Texliim pra'bct in univorsum sinconim, scd locis
rcforcntc discimiis. diini in Sicculn orat, multos ami- com]duribiis manu sccunda. ojusdcm tamcn s.cculi
C03 propinquosct tidcles sincera cliHritalc devinxc- arrasum ilc[)ravatum, quarc primaria Icctiono
et
rat cumdem locum sccum potere cumdomque halii- ope loliquoruin codicum restilutu, corrcctorig raro
tuin suscipero, sod nonnisi pauci corum prninissis tantum rationcni habui.Congruil cum eo.
suis etctorniit. Eum.non soluin Srriptur,i! sacrm cl 2) C. regius Stuttganlicnsis, olim Zwifaltanus,
Patrum, scd otiam classicorum Homiinorum, gna- n. 167, vol. III, mbr., in folio maximo, s.-pculi xii
rum, plurimff» sententiT inde decorptic, quas operi iiicilii, cui 187-191 libor noslor manu sa;culi xiii
fol.
insorendas duxit, arpuunt. Leonc dofuncto ablms illatus cst; quo V. Cl. Moseri, suproini rci schola-
Ij
eloctus cst ilO\ et an. li>02, d. 8 Mnrtii, votustam stica3 in rogno Wirtembcrjjcnsi consilinrii et biblio-
Eurcmiani, patris S. Alcxii, donatinnom auctoritate thccarii, benoricio uti mihi licuit. Eodem pcrtinorc
puWica transcribi jussit (lil. Obiit d. 12 Octobris videtur.
a. 1004 (12). 2'') C. Sancta; Crucis in Austria mbr. sa;c. xii, in
Scripsit Vitam Adalberti superstitibus Nilo (13) folio.
(t 1005), Ottone III (li) ^j 1002, d. 24 Januarii) et 2«:) C. Ca^sareus Vindoboncnsis inter codd. Hiet.
Lconc, hntc itcr imperatoris in Poloniam ad visen- eccl., n. 5 signatus, mbr., in fol. siculi xiii
dam .\dalberti tumbam susceptum (a. 1000), cujus cxcuntis.
certo mentionom non facit, Grcgorio V papa recens 2'') C. Zvvettlensis in Austria, n. 24, mbr., sa)c.

dcfuncto (a. V99, d. Fcbr. 5), quod eo in vivis de- XIII, in folio.
gente vix pra;cipitem cjus animum vituperasset(10;; 3»; C. cconobii Windbcrgensis, a Canisio in Lect.
ideoque anno 099 librum absolvisse censcndus ost. Antiq. v, p. 332 sqq. cxpressus, haud amplius
II, p.
Cujus suscipiendi Ottonom III auctorem tradit scri- pxstat, quare cjus loco textum Canisianum adhibui,
ptor libelli do translatione SS. .\bundii et Abun- in universum bonum, q^ii fero nonnisi ubi editor
dantii (16), et nmicitia qua imperator Adalberto sentcntia; haud bene intollecta; additis vocibus ali-
junctus erat (17), et animus auctoris in Oltonem III quibus medori nisus orat ab anterioribus codicibus
et II bencvolus (18), rem ita se habuisse, fidem fa- recodit. (Janisii textum.
ccre possunt. 3""j Froherus in SS. Bohcmicis pag. 73-84 repe-
Auctor utitur stylo gravi et brevi, adhibitis lamen n tivit et Basnagius in altora Lectionum editione
sententiis, qua? nonnunquam ad rccentioris idio- tom. III, p. 45 adnotationibus nonnullis auiit.
seqcj.,
matis usum (19) acccdunt. — Ad Canisii lectionem.

(8) Evang. XIX, 2f), a5. tanti martyris non ferens, cum senatu Romano ct
i"J) Miracula S. Alexii. episcopis et clericis extra montes in Sclavoniam
(10) Abbatom vocal Bruao In Vita Adalberti pergit ad eduoendas Romam rcliquias beati maryris
infra. Adulbcrti. Qui manus ejus auferens, auro ct gemmis
11) Marini, Pajiiri, p. 126, 127. mire exorn.ivit, ct ecclesiam nomini e.jus inter duos
1 12) Epitaphium ejus Baronius, pontcs fabricavit, et magnic di.gnitati tradidit; nec-
et Fclix Nerini in
libroDc Templo et ccenobio SS. Bonifacii et .Alexii, non ortum ejus, actus ot passionem mira arte com-
Roma; 1752, in 4°, pag. 144, ita refort posuit Ct in libello scribi fccit. Tum cocpit inquircre
:

corpora sanctorum martyrum. et prajcopit, ut, ubi-

Cbriste Deu?, renim puletierrime factor et auctor,
Suscipe me indlgnum. salus et onine bouum,
Obsecro, flagito, servus postulo, qutpso, Joanne?;
CouOteor culiiam. da clciucns veniam.
Onine maUim luerHi, cuiuulumque roalibii? auji,
TarJu? ftd omne bonuui. proniptu,- ad omue malnm.
A canite u=que po.bfs macnlant menibra omnia sorde.-,
Seu tu, soucte Deus, rex, miserere, piiis,
Da ia regione domum, sunt ubi eastra viroium.
.\uricomus ubi regnat aurea ssecula Christus.
Prccor vos omncs qni hie post me vcntnri eslis. pro yne
preces fundatis et propter karitatem, quam violare non
licet, ncmo suiim nec alienum cadaver super me miltat;
quod si aliquis hoc prxsumpserit, sit maledictus alque
in pcrpetuum anathenialc constrictus.
Lrcdo quod Picdemptor meus vivil et in carne mea
videho Dcum salralorem meum.
.1/» incamatione Domini nostri Jcsu Christi anni
sunt mille 4. Ohiit mense Octobris die
clione 3.
Cf. cap. 19.
(1.3)
cuiiHiue invcnta fuisscnt, ad ccclcsiam beati Adel-
berti deportarentur. Et nuntiatum cst illi, quod in
ecc!osiabeatorum.\bundiipt Abundantii martyrum,
quiE est .juxta moniem Soractis, erant plura sancto-
rum martvrum corpora.Qui misit suos nuntios epi-
scopos ct c"lericos et monachos, ut cum omni honore
_ et diligcntia et hymnisDci ad ecclosiam beati.\del-
" borti ca deferrent. Qui protinus abierunt, et coepe-
runt inquirere, ubi essent tumuli eorum. Et invenc-
runt in uno tumulo corpora beatorum ,\bundii ct
Abundantii posita,et in aliocorpusbeata;Theodora;,
quic in pradio suo eos sepelicrat. Invencrunt etiam
inter eos sanctos martyres, qui habebant inauratas
vestes et mire oxornatas, et super altarc eorum mcii-
sam sculpt.am ct nimi.': dccoratam. Et doportata sunt
omnia secundum .jussum imperatoris ad ccclcsiam
beati Adelberti martyris. »
12, indi- (17) C.ipp. 22, 23, 25.
(18) Capp. 8, 14, 21, 22, 23.
(19) Ita c. 8 foret loco esset; postulans eral, e.r-
:

(14)Cf. cap. 14. posccns erat pro postulabat, exposcebat viverc suuin ;

fl5)Cap. 21. pro vitam suam usurpat.

(16) Mabill. Acta SS. 0. S. B. sa-c. V, p. 873, (20) Per cosmam annalista; Saxoni.
cujns ultima exscribimus « Por palmam martvTii: (21) Quorum non pauci vita? compendium edi-
migravit ad Dominum. Quo audito rex, ardorem derunt.
839 S. ADALBERTI EPISCOPI PRAGENSIS 860

Anieiensiecclesia in suaparte babere videnlur.jurc- A ^'delur, ut quod ordinatum cst ad ecclcsiasticain

jurando conscrvarc promiscrunt, ita rcs liujusmo- utilitatem, alter quajrat perperam fundcre et quod
;

nasterii supra dictas,velqua3Dcopropitioibi donatae suo debct studio crcscere, perniciose teutet prffi-
fuerunt,nullo modo a semetipsis episcopis minorari verlero. Quapropter, etc. Actum est autem hoc in
jurejurando promittant.Denique pro certiori securi- Aniciensi civitate Idus Aprilis, luna xvii, anno In-
tale et stabilitate, ut ccrtius credatur et firmiustc- carnationis 996, indict. vi, cpacta xxv, concurrente
neatur,a seet a suis successoribus hanc chartulam VI, foliciter.

in prxscntia canonicorurn proifatus domnus Guido Hanc chartulam firmaverunt Guido praepositus
episcopns scribere rogavit. Quam manu propria Valcntincnsis Ecclesia; episcopus,Truanus decanus,
inferius litterarum apicibus roborans, cunctos san- Petrus abbas [Vivaricnsis] episcopus canonicus
clffiEcclesitBdiversorumordinumcanonicos.quoruin Adamarus abbas canon., Guitardus abbas canon.,
nomina inferius descripla habenlur,propriis mani- Hobcrtus abbas canonicus,Theotardu3 canon., Bo-
bus firmare nimis enim inhonestum et
pra'C''pit; fredus canon., Arnaldus, Robortus custos ecclesiae
indecens,alque omnibus bonis operibus contrarium canon.,.\denan. [Eddenu,?', ^Vibernus canon., etc.

ANNO DOMINI DCCCCXVII.

EPISCOPUS PRAGENSIS ET MARTYR.

VITA SANCTI ADALBEIITI

Auctore forte Joanne Canapario ccenobii SS. Bonifacii et Alexii in Urbe, incunte sxculo
.17, ahbate.

(Apud Pertz, Monumenla Germanix historica, IV Script., 574.)

MONITUM.
Roms in latorc moutis .Vvontini ad Tiberim flu- B paucissimis monasterii fratribusinnotuoraut nobis-
viuni converso ca^nobium exstat sanctis Bonifacio et cum communicat (3). Vir igitur in omnibus, quic
Alcxio consccratum, quorum veneratione Gracci RonifB vol ante ultimum Adalborti itor contigerant,
juxta ac Latini attracti, antiquitus sub utraque haud levis auctoritatis.scilicet quicaaut ipsevidit,
sancti Basiliictsancti Benedicti regulavitam mona- aut ab Adalberto et fratre ejus Gaudentio (4), qui
sticam cgerunt. Hic Adalbortus, episcopus Pragen- sanctoviro indo ab infantiafidissimus comesadhae-
sis,e patria profugus, sub Leonc abbate monachum scrat (5), a S. Nilo (6), et Leonc audivit, ultimam
induit,et complures annos sanctorum virorum fami- Adalberti expeditionem et martyrii historiam a
liaritate usus, cx corum denique numero Vita; sua Gaudentio itinoris socio,quem praecipua observan-
scriptorem sortitus est. Cum cnim complures epi- tia colit, didicisse videtur.
scopi et martyris Vita; exstent.ca qu.-c omnium an- QuK cum ita sint, nonnuUi Gaudentium ipsum,
tiquissima ct reliquaruinfonspr.Ecipuus agnosoitur, quem Otto III an. 1000 Gnesonsi sedi_ archiepisco-
intra biennium aut trienniurapostobitum Adalberti puni imposnit,librumconscripsissecxistimarunt(7\
conscripta, auctnrem habuit monachum SS. Boni- quibus quominus assentiar,animo auctoris perrao-
facii ot Alexii, qui nomcn quidem suum latere vo- veor. Nam majore charitate de Gaudentio loquitur,
luit, scd quem Joannem Canaparium,ca!nobii mox quain ut ipsum eumdemi^ne fuisse credant, animo
abbatcm futurura.fuissc oxistimo.Certe monachum minus comraoto Adalberti CiTdera narrat, quam ut
SS. Bonifacii et Alexii eo se prodit, quod tum fratrom ca scribero opincr; idooque in eam potius
S. Basilium,tuin S.Bcnedictura « Patrem nostrum " sentcntiam inolino,ut Joannem Canaparium aucto-
vocat; Leonis abbatis (11 ot fratrum de Adalbcrti r rem libri habeant, cujus visio de obitu Adalberti
vita ct moribus judicium atfert ipse una cuin reli-
; infra ita narratur « Ecce in monasterio ubi ille
:

quis fratribus Adalbcrlum « sa3cularis philosophiffi lalis (Adalbcrtus) nutritus fuerat, cuidam convcrso
scientissimum csse » noverat (2i,ct ea qu;c nonnisi Joanni Canapario,taliaDominus pervisumostendil.

(1) Idem qui anno 995 ad causam Arnulti etGer- (G) Cap. 15.
berti dirimendam in Galliam missus est. (7) PrKcipue Cl. Voigt in Ilistoria Prussia; I,
(2) Cap. 5. Cr. cap. 12. p. f)53 sciq., qnom CII. Palacl^y in Wurdigung d£r
(3) gap. 29. altesten hohmischen Geschichtschreibcr, p. 296, ct
(41 Gap. 12. Gontzen Gesr.hichtschreiber der Saehsischen Kaiser-
(5) Cap. 10. zcit, p. 133 sccuti sunt.
 861 VITA. — MONITUM. 862
E 9ummo foclo Unius nomcn, cxtra ipsum qui A Libor statim ut prodiit, pcr Italiam ot Germaniam
h.TC viilit, iiilmn(iiim imucissiini sciunl; alter voro incliruit, pancns post nniios a Brunone cpiscpo in
or.it,ut ailtiuc ho(lii> ipse mcniinit, Homnus Adnl- libro ali ipso do Vita .\dalbcrti cdito cxcerptus est,
bcitus, cui angclieua niinister .jam ca'lcstis ni(ins.-c STcnlo XI iii Moiilc Casiiio ct in (iormania tertiam
conviviu pi-.Tp.irovit.» Ilic auctorcin cxcmnlo Joan- vicis.ilndineiii subiil, tiiiii Lcoiii Osticnsi, auctoii
nii* cvaiif;clista! (S) sna ipsitis rcfcrrc intciligimns; translationis S. .Miiiudii ct Abund.inlii, Cosmn: dc-
cl inoilcstia ca, qii.c monacliuin dccct, vir « noliili- caiio Pragonsi (20), ot aliis per eos anctoribus (21)
talo carnis pr.cpollcn'; ct divitiis affluens, qui mo- innntuit.
nacliicnin liabituin alrcnuntians qutc s.T;culi sunl Editio iioslrii his nilitur subsidiis :

susccpit, Jouniics Cauiiparius {'J), se •> « queindam 1, t;. ducali (luclfcrbytaiio, olini Lanispringonsi,
convcrsnm » tanlum dicit. intcr llclinstailienscs n' 553, mbr., in 4", s.Tciili xi.
Jnanncs noster, ut nuctore Mirnculorum S. Alciii Textum pra^bct in nnivorsum sinccriim, scd Incis
rcfercntc diijcimns.dum in sfflculo erat, multos aini- compluribus manu sccunda, ojusdcm tamen s.ccnli
cos ])ropinquo3 et lldcles sincera charitatc devinxe- arrasum el depravatum, quarc primaria lcctionc
rat cumdem locum sccum jictere cnmdomqne habi- ope rcliquorum codicum restilutn, corrcctoris raro
tuin suscipero, sod nonnisi pauci oornm promissis tanfum rationom habui.Congruit cum eo.
5ni3 Btctornnt. Enm.noti solnm Soripturo! sacriB et 2) C. regius Stuttgardicnsis, olim Zwifaltanus,
Patrum, scil oliam classicorum Romanorum, gna- n. 107, vol. 111, mbr., in folio maximo, s.Tculi xii
rum, plnrimic sententia» inde dccorptfc, quas operi mcilii, cui fol. 187-191 libcr nostcr manu sa?culi xiii
insorendas dnxit, arpnunt. Leonc (icfuncto abbas jj illatus cst; qtio V. Cl. Moseri, suproini rei schola-
cloctus c?t ilO', et an.l002,d.S Martii, votustam stica; in rogno Wirtembergcnsi consiliarii et biblio-
Eufomiani, patris S. .\lcxii, (lonatinnom auotoritate thccarii, benoficio uti mihi licuit. Eodem pcrtincrc
publica transcribi jussit (11). Obiil d. 12 Octobris videtur.
a. 1004 (12). 2'') C. Sancta; Crucis in Austria mbr. ssc. xii, in
Scripsit Vitam Adalberti superstitibus Nilo (13) folio.
(t 1005^ Ottonc III (14) (i 1002, d. 24 Januarii) et 2'-') C. Cffsareus Vindobonensis inter codd. Hiet.
Loonc, nntc itor imperatoris in Poloniam ad visen- eccl., n. 5 signatus, mbr., in fol. sseculi xiii
d«m .\dalberti tumbam susceptum (a. lOOO), cujus cxeuntis.
certo mentionom non facit, Gregorio V papa recens 2'') C. Zwettlensis in Austria, n. 24, mbr., sajc.
dcfuncto (a. 099, d. Febr. 5;, quod oo in vivis de- XIII, in folio.
genle vix praicipitem ojus animum vituperasset(i5,; 3»; C. cttinobii Windbcrgensis, a Canisio in Lect.
ideoque anno 999 librum absolvisse censendus ost. Antiq. v, p. ii, p. 332 sqq. expressus, haud amplius
Cujus suscipiendi Ottonom III auctorem tradit scri- exstat, qnare ejus loco textum Canisianum adhibui,
ptor libelli do translatione SS. .Abundii et Abun- in universum bonum, qm fere nonnisi ubi editor
dantii (16), et amicitia qua imperator Adalberto sentcntia? haud bene intellecta; additis vocibu? ali-
junctus erat (17), et animus auctoris in Ottonem III quibus modori nisus orat ab anterioribus codicibus
et II benevolus (18\ rem ita se habuissc, fidem fa- recodit. (Janisii textum.
ccre possunt. 3'"j Froherus in SS. Bohcmicis pag. 73-84 repe-
Auctor utitur stylo gravi et brevi, adhibitis tamen n tivit ct Basnagius in altera Lectionum editione
sententiis, qu« nonnunquam ad rccentioris idio- tom. III, p. 45 seqq., adnolationibus nonnullis auxit.
matis usum (19) accednnt. — Ad Canisii lectionem.

(8) Evang. xix, 26, a5. tanti martyris non ferens, cum senatu Romano et
9) Miracula S. Alexii. episcopis et clericis extra montes in Sclavoniam
;I0) Abbatom vocat Bruno in Vita Adalberti pergit ad educendas Romam reliquias beati maryris
infra. Adulberti.Qui manus ejus auferens, auro ct gemmis
ill) Marini, Papiri, p. 120, 127. mire exornavit, et ecclesiam nomini e.jus inter duos
(12) Epitaphium eju.s Baronius, et Felix Ncrini in pontes fabricavit, et magna- dignitati tradidit; nec-
libro Dc Tomplo ct coenobio SS. Bonifacii et Alexii, non ortum ejus, actus et passionem mira arte com-
Ronia} 1752, in 4°, pag. 144, ita refjrt : posuit Ct in libello scribi fccit. Tum ca?pit inquirere
corpora sanctorum martyrum, ot prEcepit, ut, ubi-
CliristeDeus, renim pulclierrime factor et auctor,
Suscipe me indignum. salus et omne bouum, cumque invcnta fuissont, ad ccclesiam beati Adel-
Obsecro, Dagito, servus postulo, quipso, Joannes; berti deportarentur. Et nuntiatum est illi, quod in
Confitcor culpam, da clemens veniani. ecclcsiabeatorum.\bundiiet Abundantii marfyrum,
Omne malum luoriii, cuiuulumque realibu? auji, quae est juxta moniem Soractis, erant plura sancto-
Tarduf ftd omne bonuui, proniptu,- ad omne malum. rum martvrum corpora.Qui misit suos nuntios epi-
A canite usque pedifs maculant membra omnia sordes, scopos ct c"lericos et monachos, ut cum omni honore
Sed tu, sancte Deus, rcx, miserere, piu?. ._ et (^liligentia et hymnisDei adecclosiatn beatiAdel-
Da in rcgione domum, suut ubi caslra virnrum. " berti ea defcrrent. Qui protinus abierunt, et coepe-
.\uricomus ubi regoat aurea ssecula Christus.
runt inquirere, ubi essent tumuli eorum. Et invene-
Prccor vos omnes qui hic post me vcnlnri estis. pro me runt in uno tum.ulo corpora beatorum .\bundii et
preces fundatis et propl^r karitntem, quamviolare non Abundantii posita,et in alio corpus beata; Theodora;,
licet, nemo suum nec altenum cadaver super me mittat; qusnin prseclio suo eos sopelicrat. Invcncrunt etiam
quod si aliquis hoc pra'sumpscrit, sit male<iicUis ntque inter eos sanctos martyres, qui habebant inauratas
in pcrpetuum anathemutc constrictus. vestcs et mire e.xornatas, et super altarc eorum mcn-
Lredo quod Rcdemptor meus vivit et in carne mea sam sculptam et nimis dccoratam. Et deportaf a sunt
videbo Dcum salvalorem meuyn. omnia secundum jussum impcratoris ad ecclcsiain
.Vi incamationc Domini nostri Jcsu Chrisli anni beati Adelberti martyris. «
sunt mille 4. Ohiit mense Octobris die 12, indi- (17) Capp. 22, 23, 25.
clione 3. (18) Capp. 8, 14, 21, 22,23.
(13) Cf. cap. 19. (19) Ita c. 8 foret loco esset; poslulans eral, e.r-
:

(14)Cf. cau. 14. poscens erat ^TO postulabat, exposcebat; viveresuutn

(15 Cap. 2'l. pro vitam suam usurpat.
(1(3) SS. 0. S. B. sa-c. V, p. 873,
Mabill. Acta (20) Per cosmam annalista; Saxoni.
cujns ultima esscribimus « Pcr palmam martyrii
: (21) Quorum non pauci vita? compendium edi-
migravit ad Dominum. Quo audito rex, ardorem derunt.
867 S. ADALBERTI EPISCOPI PRAGENSIS 868

sime ** credidit.Inrlc crigcns se " de invisavirgine, A lum,qui adhuc kodie nil sciuiit vel faciunt,cxtra quoi
dedit so benc simplcx puer in amarissimas lamea- digilus ^-^
salance in eorum cordibus scripsit. Ve mihi,
tationes, atque continuo imbre oculos humectans: quia silui ! Hoc est, qucd dolct, et dolebil in sevum.
lleu me! nupseram inquid, et criminis machina-
'"", Nam ccce ! dirx mortis victima iu infcrnum recta via
torem digito monstrans Ilic ine nuhsrc fecit! Ilaec : proficiscar,uhi vermcs mci non moricntur,ct ignis yncus
elhis simiha Daoplenus infautulusjam tuncagen- ardcbit in icternum,et ultralSic ai\,clcil\us iliclo^'^ (ViR-
do, mullorum oeulos in se dcfixit ^', mirantium GiL. jE7i. 1,142) obdormivit; factusque est planclus
ejus acta ac dicentium : Benedicens bencdLcit liunc magnus super cum.Timuerunt autem™timorema-
puerum Dciis, qui infra limina puericix adhuc posi- gno.sed prtc omnibusadolescens"'. Adalbertus, qui
ius, ad optima quuque sic arduus surgit. ter quater- hisdiebusdeliciosus milcsorat.Xocte cadum"- sacco
que beatus, si hxc humanitatis studia tola devoiion-e indutus cilicino etcaputcanocinerercspcrgens,sin-
adimplevcrit, et arrepti operis cursum congruo cxitu gulas circuit ecclesias; paupcribus quoque quoe ha-
terminaverill Quibus vero cognitus erat pator et buit largo dispergens, se etcausam suam precibus
ejus mirifica mater Son cst mirum, aiuni, si tanlus
: Domino eommondavit.Ipsiautem episeopatus hono-
cst de tantis parentibus ortus. Palris justitia florct in rem jam tunc aliquis tacitis repromissionibus,non-
co, et maternx piclutis imago in purpurco pectore nuUi publico sermone promiserunt.
^
vernat. Quot annis studuit, inccrtum est sed quia 7. Post mortem vero episcopi non longe ab urbe
;

EEcularis philosophi<c '^ sat scienlissimus erat, no- Praga factus est conventusdesolatieplebisunacum
vimus onmcs. Quem Dominus, credo, ad hoc hu- principe illius terrce;et fit diligcns inquisitio,quem
manaj philosophiffi '^'
studcre voiuit, ut post divinaj pro ilio ponerent. Responderunt autem omnes uno
sapientiffi montes faciliorc gressu scandcrc possct; ore : Et quis alius, nisi indigena noster .Ulalbertus,
aut pocius SiTculi amara parvulus potarc dcbuit,ut cujus actus, nobilitas, divicix ac vita cum honore
post vir factus Dei dulciaavidiorc animo hauriret. eoncordanl? Hic quo ipsc gradiatur optime novit ; hic
6.Post hasc magister scolarum -'^
imperatoris ser- etiamducatum ammarum prudenter amministrat.
vitio ascriptus,accossit in regiam curlc;a (uw. 981). Eodem die dominico, quando hsec electio facta est.
At archimaudrita ^' "' debilum naturas
Adalbertus quidam validissimo dcmone raptus ferlur in eccle-
''
pcrsolvens, c.x hoc pelago ad littora sempiternae sia ubi sedes cpiscopalis cst;et cocpit palamcon-
beatitudinis transvolarat. Alumnus aulem ille pa- fileri sua, quorum sibi conscius erat.Tunc
mala ''

Iriam carosque propinquos revisens,subsacra; civi- convenerunt ministri dominicalis mensa;, orantcs
latiaPragse episcopo '^' arma christians miliciaj mi- pro eo et sacris verbis inimicum perscquontcs.Ex-
litaturus assumpsit. Noc mullo post ccpit languor clamavit autem per os illius impurissimus doemon
pcssimus eundcm cpiscopum, et detestaljili fine C dicens Quid mihi ac vobis } Vcnislis dctrudcrc mc :

clausura vitam venitoi ultimadies (fl«.932).Narain de hoc habitaculo mco ! Quid prodest jactare vcs ina-
e.xtremo anhelitu, cum tamen adhuc magaa pars nia vcrba 1 Ego ilium, qui scssurus est in ista sede,
animae superstcs foret, astantibus, quorum iile ado- valde timco ubicumque cum video vcl audio,non au- ;

lesccns ^" unus erat, hanc fabellam »" a!gra ^" voce sus sumstare. Et continuo spumans dcmon murmura
retulil Ei '" mihi ! quuUs eram ct quantum divcr-
: et horrisonaverba ingeminat; et diris dcntibusdiu
sus *' ab illo (VmoiL., /En. ii, 274), qualem me nuuc infrendcns, ad ultimum c.Kivit hominc sano. Die
csse vellem! Ei me miserum! perdidi dies meos;jam postero ante ortum solis venit nuncius diccns,quia
"'
pcenitentix fruclus nusquam ^^ ! Perii '^''
! Ubi nunc heri doranus Adalbertus consensu publicoelectus
honor meus et inancs divicix t caro putribiiis et est in episcopum. Concurrunt populus cum clero
esea vermium, ubi riunc gloria cl pulchritudo vani- glorificantes et gratias agentes Domino,quia volecs
tatis tux? Decepisti nie, dccepisti, failax swculum, nolcnsque nequam spirilus confessus cst electio-
promiltens inihi annosam xtatem, ct ecee! insperatx nom illius.
morlis gladio ut male intcremisti animam meam ! Sed 8. (.-In. 983.) Redicns inlerea de Sarracino "- bello,
""
mcuni scelus utcumque vcniabile tamcn '' crga pium adiit Vcronam imperatorius apex, sciliect Otto
Dominum forct, nisi quod *» commendatx plebis sce- n secundus, cui fuit manus in prffilio fortis, in parvo
lera ad cumulum miscriarum accedunt ''^. Voluptates corpuroma.'dma virtus; augustusmelior bonopatre,
enim ct dcsidcriacis pro lege erant ; nec prohihui fu- el ut fama meininit, per omnia cesar christianissi-
rentem, ncc prohibcre potui sponte pcreuntem popii- mus. Idem tunc victor et victus pro reeoUigendo"'
'^"

VARI.« LECTIONES
*' te/ 2. ^' dccst i. ^^ miserum h. <!««»/ 4".
3c. ^- philosophia; humanae
=' d. m. e. a. d. B. b.
—
desunt 2. ''
Astericus imperatoris Othonis secundi servitio 4''.
s. " archimamlrila proprio princeps
cocorum, hxautera significat archiepiscopum 1. in murginc. ^''
Magdeburgensis .\dellierlus 4''. ^" c.

primo nomine Tetharato a. 3c. °" "" locutionem 4> hunc sermoncm A>>.
a. donnus Adalbertus u. 4''.
" mesta 2. e» Ei— vellem dcsunt 4«. " ,•;„ -^ 3^ 41, (/^^.jj j mutatus 3« dissimilis 5. " nuUus est 2.
" Peribit 1. ^^ decst Z. b. '^^ deest i. «" accedent 2. acccderunt 3c. accedissent 5. ^'^ deest i. ^» dicta-
tus 4» " deest 1. 8\ '«
a. omnes 3c. 4», b. ' a. donnus A. 4^ '- e. prrcdictus donnus Adalbertus 4i>
peccata 2. " concessu corr. consensu 1.
"'
ita sxpius. '^ ecclesiam
3», c. i^ 5. '* sarraceno, 2c. 3ac.
saracenico 4a, ^ " gloisa ; id est bunaa 1. '« recoligendo i.
Hfiy PASSIO. H70

militc liuc vpiionit.volensultumirPflamn.ivictiiri.T?, A. pluniis ct ostro rigiilu» ", dio oculos liominum ji.v

sod ncpcicns, quia mors cnm proxima pulsul. Ad pccns; noctc voro aut habuit fratrom riaudcntiurn
hunc ergo Sclavonic.i "' manus pcrrcxit, fcrons lo- aut ca'cum natiim '"", extra quos suocubili amicis-
gationcm dc p.irti^ '" ducis, ot olilulil rlcctiim cpi- sima faniiliaritatc junclos, cl se tcrriiini, nomo
scopum, rogans pjus manu popularcm conlirmari quarlus rccubuitiniinadnmo.Ipsiveroniida humu!"^
plcclionom. Non miiuis iiupcralor ooruin dign.r pc- vcl lonc "" cilitium, ol lapis pro capitis snstcnta-
ticioni adquioscens, dat ei pastoralcm virgani ; et, culo, soinnum dabant. tJumqiiam saturo venlre
cujus sufTiagancus crat, Mogonlino arcliipr.tsiili in ivit "" dorniitum, ct nondum oxplolo soporo,surgit
cplscopuin dircxit consccranduni. Consecratus iUc ad orationis convi^i.i. Corpus vcro ol rorpo-
solit.i;

(yun.20)rcstoamicorumdominini iioslri JcsuChristi, ris incontiva accrrimis atlrivcrat jcjuniis, ncc ""
multo coinitalu cquitat in dulccm
Petri et Pauli, ulli "" umquam voluptati animuin daro volebat.

patriam.Equus autcm cujus tcrgo insodorat, non Parva quics oculis et nulla venia est defectis pe-
more fromontium cquorum noc propcris" cursibus dibus.
gradiebatur, ncquc auio ct Hrgento portat fulgcntia 10. Lustraverat enim carccrom "" ct "* carccrc
ficna; sed in rusticum morom torta caiiape *- ora positos, quorum longa scries ct inriiiitum agmcn
strictus, incessit ad arliitriuni sodcntis.Vcnlum cst . crat. Nulli plus nota propria domus, quam sibi crat,

ad sanctam civitalem Pragam,ubi,dux pra;cluus" quis, quo nominc ct in qua parte cuboret infirmus,
Woncczlaus *' quondam regnum tcnuit, ac in Doi aut quot capita rodiviva salus vit.T, quot fatalis hora
servitio viverc suum ogregie pcrduxit ;
postea vero mittcrct la;to. Quorum omnium posl pia obscquia'"',
sub impii fratris fcrro nobilc martyrium con.-;um- si sominis tcmpus crat, ad campum dccuirit.ot sa-
mans "', manifcstis inditiis ac ingentibus usquo ho- ciono peracta nndc vivcrct '"", propriis manibus se
dic miraculis sua mcrita probat. Ibi tum ** novus laborasse gaudebat. Hinc viator intrcpidus adcrat
illc pontifox vincla pcdum solvens, nudo pede intrat sacris a^dibus Domino precalor importunus
; sa;pius
urbcm ; hinc humili et contrito corde orationis jura ca^lestcs fores pulsat nunc longis genuflexibus '"*,
:

persolvcns, magno gaudio civiuin cpiscopalem ca- orationem protrahit, nunc a;gra "" suspiria cordis
thedram obscdit. niulto flumine rigat '". De "- completorio usquo ad
9. Erat autem cunctis ciebus pontific.itus epi- primam non exiit sermo "^ dc ore ejus, ct ad "*
scopii sui pia; ac fidolitcr servicns Domino, sed " instar monachica; professionis nocturna silcntia ser-
multo tompore " ac '• inproficuo "• labore chris- vat. Post primam pastoralibus causis studiasuaim-
tianitalis normam oxercens in populo. Res cccle- pcndit "', audions diligenter, quid cum pra>dato
siasticas sub <Tqua divisionc distribuit iu quatuor paupere pcrcgrinus et vidua cjularcnt "•'. Quando
partcs ;
priinam partom pro nccossariis vel orna- C autem cxteriore cura vacabat, usquc ad missa; cclc.
tibus sccundum canonicorum ", com-
ecclosifE ; brationem Davidicis utilur colloquiis. Homini non
moditatibus ^ asscripsit terciam vero in agmina
; locutus est vcrbum, quamdiu dominicai^^^mensa;'"
paupcrum proflua miscrationc expendcns, ultimfe infulatus astititetsupra sancta sanctorum immolat
partis summulam pro suis usilms servat. Pr.-c- angclicum pancm. Post aut opera manuum laborat,
teroa^ omni dic festo plurimos " pauperes eli- aut cum caris capellanis sacra; lectioniscibaria de-
mosinarios " ad misericordia; opcra vocat,qu.T? eis gustat '". His ociis longum diem, talibus ncgotiis
necosssaria erant aftluente copia ministrans. Item totam '-" ducerc noctem. Hi sibi mores, hoc studium,
cotidianis diebus ter quaternos (.33) haberc solitus ha;c erat meta vivendi.
quos in apostolici nominis honorem dape ct '-' completorium cum solitis orationibus
crat, 11. Post
potu saciat '' Raro autem cxtr.i festum aliquod " incubarot, quidam pauper, cui nil piKter vitam et
viditeummcridianussolmanducantem,ctnuinquam membra impius latro reliquit, miseris ululatibus
media nox somno indulgentcm. Statlectus paleis'* templi ostia pulsat. Quo audito cum dc erogatis

VARLE LECTIONES.
''•
bohemica 3c sclavonica bohemorum eleri et populi manus 4b. ^^p. Boleslai ducis 4b. " prosperis.
4,1 perpropcris 4b *- canabe 3a 4b. cannabc 3c canapa Cod. S. CwcitUv (4c?). "^ prajcluis 2. pra;clivis.
3a pra-clarus 4b. pra;diiectus 3c. deesto. " uuecezlaus 1. wcnezlaus 3». uuentisclauo 4a. wcnzeslaus 4b.
'^ consumens corr. consumans 1. 3a.
consumans 2. 4a, b. "' deest 1. dum 2. tuni 3c. 4a. tunc 4b. ^'' ac 4b.
''- usibus
** dccsfZ. ** ct kh. ciasum in 1. «» pmficuo 4b. •"
3a, c. 4a, b. clcricorurn 4a, b. 4a, I).
" Propterca 1. con: S" quinquageiios 4a, b. deest 2. Sa, c. "^ saciabat 4a, b. 5.
'>'- '''
aliquid 2. ali-
quem 4a. "* altis 2. 3a, c. 4a, b. deest 5. "' rigulus 2. '"" n. vel alterum, extra 3c. *"' leve 3c. 4b.
'"* it vel vadit
3c '"^ n. u. u. v. a. d. v. (/fsu?(i 4a ^''-
erasum i. "« carceres 2. 4a. '"« in c. 2. 4a, b.
'"" '"* ita distinguuitt 1. 2. 3c. 4a. reliaui post
0. sacri seminis, servus erat, ad caminuin dccurrit 3a.
peracta. "" gcnuum flcxionibus 2. Sa, c. genuflexionibus 4a, b. "" deest 3c. '" r. His studiis jonguin
diem, talibus negotiis totarn ducere noctein hii sibi mores. hoc studium, hoc erat mcta vivendi. Dc 4a.
;

(His ostiis. .duccbat

. . .) ib.: v. infra.
. "-.A4b. 5. "^ verbum 2.3c. ''' deest i. "' s. s.i.iksunt
.

«. agcndis immorabatur 4b "^ hei. secunda "" dominicis corr. dominico 1. "' deest 1. etad-
1. manu
ditum ministerio imnu sitc. XYl. I. "» degustans 1. '-" solebat inserunt 2. 3c. '" quadam die post 4b.

XOT-E.
.33) Id est duodecim.
 :

871 S. ADALBERTI EPISCOPI PRAGENSIS 872

opibus nuUa '-- supertuisscnt,cccpit curiosius exco- A cipia christianorum, quos morcator Juda>us '*- in-

gitarc, quid illl darc possct; et cum nihil aliud oc- auroomeratomptospue totepiscopus redimore
felici

curreret, ingressus cubilo, quod solum habuittulit non potuit.In somnis quoqueapparuit eiDominus,
inde sericum pulvinar, cuiabstrahens sericum,plu- suscitans eum et de lento sopore surgere jubens.
mas'-'circumquaque per domum respersit deinde ; Inquid ille : Quis cs tu tam imperios.r auctorilatis,

&d jaccntis mendici clamorem recurrens, inanem vel ciijus rci gratiam quictem frangcrc jubcs^RQspon-
purpuram in rugas complicavit '-', et per coeun- dit : Ego sum Jesus Christus, qui vcnditus sum; et
tium '-° januarum foramina cmittens, hoc ibrtiti ecce iterum vcndor Judxis, et tu adhuc stcrtis '" ?

dono manum pauperis accumulavit. Cujus furli '^"

lUe expergefactus, secum tacito corde pertractat,

auctor cum latcrct, cumque Myzl '" domus suk quidnam ha;c visio vellct. Admovet solvendac qua».-
camerarius '-' hoc intcr pucros asperius requi- stiuncula? socium '" eloganlem virum Williconem.
rerc '*' vellet, prohibuit cum dicens yequaqunm : Hic honore prffpositura? proeerat csteris, hunc vir
inimicus homo hoc "" fccit, sed qui indigens crat, sanctissimus omnium consiliorum suorum partici-
forsitan pro explenda necessitate assumpsit. pem fecit. Cui cum suam visionem exponeret,
12. Inter ha;c sancta opera non desieral pluere respondit in '" propria verba et cogitatione ille

pr»dicationis verba; nec sibi solum bonus,nec nisi T^ mitissimus hcros : Quando venduntur christiani
cum pIuribus'^'coBlestiumgaudiorumparticepscsse Judxis, hanc venditionem patitur '^^ ipse Christus,
voluit singulis "- compassione proximus, et pr»
;
cujus nos '" corpus ct membra, a quo movemur ct

cunctis in contemplatione suspensus ; sic alta pe- sumus.

tens, ut proximorum infirma non despiccret; sic 13. H«c sanctus episcopus aequa lance pcrpcn-

infirmis proximotum congrucns, ut alta petere

'^' dens, et ab imo cordis longa suspiria trahens,am-
non desisteret ; sic discrelionis artem scrvare novit, plius stare "* tiniuit; sicqueconsiliodolorisaccepto,
ut essct in co et juete consulens misericordiaet pie venit Romam (an. 989), et apostolica; sedis ponti-

saivicns ''^ disciplina.Ipsi autcm contraria voluntate ficem (34;, qui in tanto suo populique discrimine
ad carnalcm scnsum lapsi *^^, bonum pastorem foret acturus, gemebundis '" questibus '°°
inquirit
sequi noluerunt. Novo quippe modo cum essont ccc- Commendatus, inquid, mjVu' grex audire tnenonvult,
Iestibusbonispasti,pcccatorumfecibuscxplebantur. nec capit scrmo meus in illis, in quorum "" pectori-
llle "' spiritalibus adjutoriis caulas""suas pra;mu- bu^ da'moniacx scrvitulis impcria regnant;ct caregio
nire instat; illi dcstruere, quod fecit,diaboIicisim- est, uhi pro justo virtus corporis,pro lcge voluptas '°*

pugnationibus festinant.llleacaptivitate daimonum dominatur {Joan. viii, 37). Ad ha;c apostolicus :

et viciorum populum liberare parat; illi co arcius Fili. inquid, quia te sequi nolunt, fuge quod nocet.
se in omni peccato obligare non cessant.Vidit crgo C Operx ptecium est enim, si cum atiis fruclum agere
cpiscopus, quia divinis logibus adversum ire omni- nm potes, vel ie ipsum non pcrdas. Quare mco con-
bus modis festinarunt '^" ; vidit, quod obduralo sitio arripe tibi ocia contemplationis, ct sedc inter
corde in Dcum grandia quaeque et nova scelera eos, qui vittim quictam in studiis dulcibus et salubris
adimplerc meditantur vidit optima: gubernatiouis ; agunt. Hac itaque velut divina rcsponsione anima-
frustrari lacertos, plus ctiam obcsse sibi quam po- tus cum
ad futura sanctorum gaudia ardenti dcsi-
pulo prodesse. Deflct ''" ergo peccatum, et amaris- derio anhelarot, statuit secum natale solum notio-
gimo luctu prosequitur dampna pcrdita; gcntis.Ad resque '^' populos derelinquere. Vult pro Domino
ullimum cogitat, mclius osse relinquere quam in percgre proficisci.atquo velut sub alio sole inopcm
ca!co et sponte pereuntc populo operam perdere. ducere senectam. Omnia dura et aspora prodileclo
Quod maxime de tribus causis actum esse dicunt, Jesu dulcia sunt;pro divite Christoangu-
sibi visa

qui hujus rei ordinem ipso riarrante compericrunt. stam pauperiem pati, non tam labor quam ingcns
Prima et velut principalis "" causa propter plures amor erat.Post hanc sua> montis deliberationom '"
uxores unius viri ; secunda proptor detestandacon argentum pauperibus largc distribuons, cpiscopa-
jugia clericorum ; tertia propter'"captivos et man- D lem cameram evacuat '".

VARI.E LECTIONES.
'-- nulla; 3a. 4b. '" plumans eraso n. 1. plumam 2. 5. '-' ita 2. 3c. complevit corr. comprcssit 1.

complicuit 3a. coUigit 4a. '- decst 3c. uuillico 2. 3a. 4a. uillico 4b.
'-"'
apcrta 2. '-« '-' cama-
facti 5.
rarius 1. pncpositus 2. Ha, c. 4a. '-^ inq.
3a, c. 4b. '™ deest 1. '^' nec sine p. ex corr. 1. scd cum 3a.
'^- s. c. p. et p. c. i. c. s. post desisteret scribuntur in 2. 3c. Unde disputans de rcgno Dci et suadens
de justitia cjus, in multas scorum (corum 4b.) iniquitates fervcnte vcnte zzelo excurrit. Ipsi autem 4a, b.
"^ infirniitatibus 3c, .5. '" seruiens 2. '''^
rolapsi aa, c. 4a, b.
psi 3a, "^ illc non cessant desunt 4a, b. —
'^' caulcs corr. eaulas 1. claues 3a. '^*
festinant 3c, festinarent 4a 5. '^- Deflet gentis desunt. 4a. —
"" primicialis 2, 3c. '" p. mancipia ct animas ch. 4a. ''- videns 3a, '*^ steteris
1. '^^ dccst 1.
'" dcest 2. ''"^
pariter 2. "^ n. sumus c. 3a. '" ista 1. "^ gemibundis 1, gemebundus 2,5. '°° qua;-

stionibus 3a, deesC 2, 5. '^' illis, iniquorum 3a. '^' uoluntas 2. '" noeioresque 1, 2. '^* in marg.
pertractationem 1. '°^ euacuauit 2, 3a c, 4a b.

NOT,«.
(34; Joannem XVI, qui an. 985-996 sedit. Cf. infra, cap. 51,
 «7:i VITA. m
1 i.KiMl ,uitnmi|>si:<(li('lius lli)ni.i'in)iii'ruliixaii;-'ii- A. '>• "'i^'' ''" cngitiiiitr,, (rustnilur "''' iMUii Dnus,
""
stii ThiMiphiinii '"", miilpr pjns qiii moilo ropniil volcns, dilecti honiinis dcsidcri aliqiiuntuluin dila-
liM'i'iils ol Dini jiiv:iiitii iniixiniiis Otlo (iih.'.>S0-'.1'.)9) ;
tarc, ut qiiaiito iiiinc nmura prinuini et luborc par-
cui |iia rurii ririM [iiiiiprres ciim siimiiiiitihiis viris, la '"" tanto posl dulcioiu riiisscnl.Niim cum ihi mo-
cl biMic i|ii,i>rontil)iis ('.hrisliiin sinci-risxiinn dilcctio naslica Icge vivcrc vcllct^ciiniiiiic""'^ minimo usque
fuit. llirc coinporlo, f|UOil grntiii oriitionis cxulans ud iiiaxiniiim nmncs hoc libcnlissinic vcllcnt, rc-
'^*
illc usquc llicrosoliinam pcrgcrc vcllct, clani vcrbum ransvcrboralaurcs
pcii lc altoni tiis lorri bilc I

vciiiiv illiini rccit, cl

''"•"
argcnti taiitum, iiuantiim Kt ho»um csl ""^ iiiiiiiiiint, ul sles nnhiscum. Ilic
JHVciiis ('aiiilcntiiis vix lcvarc possot, pro viutico vumachicum induns habitnm; hic Dco ptacilurum
accipcrc lci-it. Oiiiiil "'" cailcm conscipicnli nortc viucrc Jucas '" ; noslras ijuoiiuc ccclesins novo opcrc
''-
paupcrihus liilclitcr ilivisit, atqiic ab uno (lcnario conslruclas, cum sis cpicopus, sacrare polcs. Quo
totum cxpcndcns,nil sibi rctinilit.Deindc pucris rc- andito '", illo hcros jam duduin intra sc turbatus,
missis in palriam.mutat habitum; ot asinum""pro h.Tjc ira dictantc rcddidit : Utrum mc homincm vel

portandis oncribus mercatus, cum tribusnumcro asinum putiitis, ut cum amota filiorum cura episcopus
1'ralribus socium itcr assumpsil. Ilabcns (35)itnquc esse dcsislerem, nunc sub nominc cpiscopi vestrus do-
animum Ilicrosolinis scpulorum Doinini viscrcve- mus consccrarcm'! Nec mora, ivit '" dcorsum pcr
j^
nit ad montem Gnsinuni "'',in cujus cacumine mo- montis convcxa,ct quasi duorum '''^ dicrum itincrc
nasterium sodct "^', quod in hoc loco primus con- acto, ad magnum virum Nilum (39) pcrrcxit, cujus
struere cirpit beatissimus patcr, monachorum flos nobilc mcritiim in monastico ordinc velut novus
et gloria "^', Itcncdictus; ibi qnoiiuo ""^jUt Grcgorii lucifer in ,T?thcrio '''' axo rcrulgot; sub quo etiam
mcllilluum os (SlVl sonut, nltimam partcm vit.T dc- ducc ac divin.x urtis mugislrodiscipulorum plurima
guil, ct vera; religionis cxemplar omnibus, qui in niunns Doo mililarunt '"'. Ili vero omncs propriis
Cliristo pic vivcre volunl,iligito conscripsit.llic tnm manibus victum qu;crcntcs,sccundumrcgulamsan-
licet agnitus iion tuissct,tamcn Domino quod fulu- cti '* patris nostri '" Basilii coclcstibus vcstigiis
rum cral providcntc, honorilice hosiiilio susccptus innituntiir. IIuc fama duclus, aggrcdilur sanctum
est.Post paucos autcmdios cum ca'ptum agcre
itcr sencm.cl provolulis gcnibns din profudit lucrimas,
vcUctjiiccossit ad cum illius loci abbas (37), et cum qu.-crcns abillo""' responsu et amica solacia.Qucm
ipsi) admodum inlustres viri, h;cc consilia velutab intuitus diimnus abb;is Nilus, cujus meriti ia con-
ilivina arce '"^ fercntes : Viam, inquiunt, quam ac- spcctu Domini viverct,jam in primo scrmonc cogno-
quimvLv beatitwlinis causa cwpisli, usque hodie (40) ita amore Christi fer-
Umqc est a rectu vit; qui ct
via et ab illa qux vcntcm non meminit se vidissc aliquem juvenem.
ducil nd vitam. Pcrple.nlalihus
quippc fuijacis s.vculi carcre mugni animi est; scd C F.t rcccpisscm te, inquit, ilulcis '*' natc, nisi hxc sus-
cotidic loca nova mutare minus luudabile est. Sicut ccptio milii mcisquc nocilura,tibi tamcn minimc essct

f
enim hiberni maris inconstancia malum nautis, ita profutura. Etenim ut iste habitus ct '"- barbx pili
I vagacio de loco in locum periculum suis sequacibus tesiuntur, non '"'' indiqena scd homo Grxcus "" sum,
I
tninalur. Slare auteni loco et .'iupernis usihus eo libe- Terra autcm qumUulacumituc cst, quam ego ct mci
rius perfrui, non nos,scd prarepta nuijorum virorum- mecum incolunl illorum '^'
(41), quos tu bcnc fuqis,
que forlium e.templa Quod consilium pro-
tibi dicunt. propria quod Deo volente nimis vellem, una
est. Si,

vidus horos non secus quam divinitus datum acci- nobiscum cohabitaveris, tollunt ilU "^ qux sua sunl
piens, ibi nncm laboris et crrubunda! vagacionis cgo cum caris filiis expellor '*'
totus,tu de "^ incerta
ponerc cogitavit (38). re plus incertus eris. Quim immo accipe patris consi-
VARI.E LECTIONES.
• '^slhephania2, thoophania3a,4l), teophania 4a, theophanu .5. 3c, '" deest 2, qui tunc rcgna-
teuphanu
bal 3c. '^' in loco raso 1. '"^ et argcnti tantum —
desunt scd manu alia in marginc supplcta sunt,ita:
feiii
magnumquc census copiam iu iisns puuporum distribucndaniipsidcsun-hirijussitgazophilatio i.ettanlum
eiauri poudus pro amoro Chrisli conlulit.qiiantum Deodili>ctus(iuudentius,vii'isuncti gcrmanus,vix insinu
suo levaropotuit .">. "'"ijuc»i/i>('ow.s-ol. "^'onugrum 4b. "^*casinuni3c. "^'sciiill. "'*gratia2. "^'quoquc
— licet dcsunt 4,). "'" artc i. "i. "'''
(ilossa : id cst non adquicvit dcus i. "'* parata 2. 2;i c. "'''
cum- .

quo 1. '" cst,uit quiilam niiniu cuutus scncx, ul 4.i. Qiiuibim die oi quidam vcneraliundns scnior h.x'o
churitatis vorba deposuit Boniim cst inquiciis il). '''' plai'ituram vitam li. c.t corr. 1. '•- dcdicare et
:

mstio^ cloricos ad gradus ecclosiaslicos promovere dccontissimc p)teris Lcn Osticmis. '"' a. velud qui
'''"
liiiilco tulmine ictus certa loqiii nc.^oit, li;oc 4n, aiitcr 4b. ''" ilcr 2. unius 4b. '"'' ethereo 2. 3a, c.
'''
iiiilitans corr. manu posteriori militut i. millitabat 4b, 5.
''''
deesl 4.). dccst 4b. "*" ipso 2. eo 3c.

dulcis i. alia manu addito 1. ''*-

cl patcntcr b. p. 4a ct iulons.T! b. p. 4b. '" manu 2. ndditum 1.
'"*
grcssus 1. fon. HirtjjK i;'ri;H(/« de longe cgrcssus es. '"" i. sanctorum soniorum ct Iralrum qiios tu
non bone 4b. ""^ alii 5. ~ '^'^ expollur 5. " '<^'
dccst 1.
NOT.E.
(35) Cf.Lconis Ostiensis Chron.Casincnso, lil). ii, •> (30) In monastcrio propc Barrcam in
S. Mirh.Tlis
c. 17. .
" agro (Japuano, ubi S.
Nilus aiini 978 994 vixit. Cf.
(3(>) Vita S. Bcncdicti cap. !-> scqq. Vilum S. Nili in .\clis SS. Scpt. tom. VII, p. 327,
(37^ Manso. ct Cultula! Hist. Casin. 1, p. 120-126.
(38)CasiniexstalhomiliavcnerabilisAilalberticpi. (40) S. Nilus obiit an. 1005.
scopi et martyris innatali S..\lcxii confossoris et mi- i41) Cusinatium,quibus monastcrium S.Michaelis
racula ejusdem sancti.^'idohujuscetomicol.895870. suDJacebat.

Patrol. G.XXXYil. S8
87S S. ADALBEUTI EPISCOPI PRAGENSIS 876

lium, ct unde digrcssus cs, repcte urbcm Tlo)nam. Quo A IT.Ipse vero omni oliQ^dienlia ac humilitatc am-
cum angclo bono te ducente perveneris, domnum ab- bulans inter fratres, eontra bella tcmptatione vi-

batem '*' Lconcm nobis amicissimum cx noslra ciorum intrepidus tyro accingitur.Incogitationibus
omniumrjuc persona salutes, atquc epistolam nostram suis ad humilem confessionem semper confugiens,
fcras in b:i'c verba : aut ti' apud sc, (juod plus volo, quassata; mentis archana spiritalibus viris pandcre
rctincat, aut si ci difficHc apparet, ad nbbutcm sancti non cessavit.Cossantc vcro tcmptationum imliro,in
Sabj;mea vice commendet. novam mosscm virtutum floruit, ac posl viciorum
Hac spe confirmatus, rcgrctlitur ad sacralam
16. victoriam solito clarior eluxit. Processit ergo ut lux
arcem, urbium dominam et caput mundi Romam. splendens,et crevit usque ad perfcctum diem(Proi).
Inde.cui monasterio aI)basLeopra?fuisset,diligentor IV, lS).Obediontia, qua donavit eum suus '"" abbas,
inquircns,adsanctorumliminaBonifaciictAlexii(42) hujuscemodi erat, ut coquin.i; fratrum aqua; ^^mi-
monstrante populo perductus ost. Postquam '™ in- nistratorios -"^ usus humoro apportaret, manibus
gressusest et cum abbate datur copia fandi{ViRciL. quoquoeorumlavandis similc obsoquium agcrct.Sic
JEn. i, 520), obtulit salutationem et litteras quas sc cunctis fratribus servire laetatur. Nec moratur
miserat abba Nilus. Quibus perlectis, ut ox longo interea a;mulus hostis, nnnc apcrto bello.nunc la-
usu spiritum probarc doctus erat,prinsquam rece- T> tcntibusinsidiishomincmDciimpugnaturus.Et cum
pisset illum, arguta arte cuncta explorat. Primum tcstacia ^''' vasa nunc aqua, aliquando vino plena
CQcpitindignationem simulare; quis,quamentepr{e- portaret.preedictus hostis callido astu lapsus parat,
ditus esset, averso vultu indagare, aspera et dura ac ut confracta in partes spargercntur efficiens,
illi priTdicenSjCunctaquearchana mentis ejus sagaci sacri viri faciem iugenti ruhore perfudit-°'.Ha;cdum
ingenio perquirens.Justum vero ac tcnacem propo- multociensflcrent,ctipse tot vicibusveniamprostra-
sili virum (Horat. Od. in, 3) nec dira hominis tocorporepeteret, tandom ultorejus confusionis rc-
responsio frangere valuit, nec venientia temptami- spexitad hLTonegociaDcus-^^.Nam unadierum cum
na""a semel arrcpta voluntate revocare potuerunt. fratrummensffiapportaturusforelmerum,offensope
Abbas vero Leo ubi non solum (43) avcrtcre a suo de corruitipsesupervas.ct vasc< ingenti cecidit super
proposito,sed etiam dira praedicando plus accendere marmora lapsu. » Audit a longe pater monasterii,
poterat,accepturum se fore illum pollicetur.Statuit cunctiquc fratres per ordinem,quomodo labiturille
aulem,domnumapostolicumcumhumiliutoantistite hcros,nesciontes,quia hunc casum prosperrima ad-
prius convcnire, ut quicquid agcndum foret, tanti versitas comitarotur. Ita enim vas sanum et vini
patrissenlentiasuorumque cardinalium consiliade- porcio non minuta reperitur, ac si ulla facta foret
liberarent.Post heec rite peractis omnibus, qua die ruina. Item nobilis quredam "° femina (44) mona-
Dominus "'discipulorum suorum pcdes lavif' ac ^ slerium hoc causa orationis ingreditur; et cum ca-
linteo oxtcrsit,monachilom habitum sanclus ille "* ritatcm ibi facerc '" jussa "- foret, jam soptem
episcopus acccpit. Sabbato sancto, quando bapti- annis panem sc non gustassc profitetur. Illc vcro
zati catocumini criminalibus ''-' vinclis solvun-
''•'^
hunc abstincnti,-c morcm pro infirmitate adhaisissc
tur,soluta est et ipsi capite'"pcndens cnculla.Hinc ei rccognoscens,allalo pane salutifera; crucis signa-
3CcundumreguIa;morcmfratrum numero addietus, culum impressit,ac doinde prandcnti matrona; eum
qua;rendum angusto callo""ccepit ardcntius cupere apponens hi nomine Domini mci Jesu Ckristi, fitia,
:

Christum.Duo autem cx fratribusqui cum eo erant, inquid, manduca -'^ panem. Non liect tibi snnctam
jam dudum videntcs quia se monachum faccrc vel- caritatcm violare; pro ejus enim amorc lioc parum
let '»=', non beno relicto -"" clipco ^»' (Ohat., Od. iii, prandii accipere jussa es. Ad hanc vocem credula
7,10)fugam dederunt. Solus voro Gaudontiusexem- mulicrpanis munera dcgustans,cum gratiarum ae-
plo constantis viri remanens -*-, cum boato viro tione regreditur in doinum suam.Exhinc ergo com-
monachatumatquo probabilom conversationem con- muni cibo usa, rem novam sibi contigisse civibus
secutus cst ;
qui otiam sibi carne ot spiritu duplex narrat; ac glorificat vox omnium dominum Deum,
germanus, et ab infantia sempcr fidissimus comcs Ncc *" pra;tcreundum cst, qualitcr cujusdam Jo-
^°3 adhcsit. D hannis filiam.qui nunc Urbis pra;fcctus csse dino-
VARI^ LECTIONES.
_
"" abbatem —
apparet ad desunt l.sed manii 2. margini adscripta. ""' P. monasterium i. 2. '" venion-
tium temptationum miue 2. 3a. c. 4a, b. vcnientium temptaminum ymbres 5. "- D. panom discipulis
fregit ac bencdixit 4a. "^ 1. cisdemquc cucharistia; pancm frcgit ac bonodixit 4b. ''•"
in loco raso 1.
'''^
'" coUo 2. '"' calco 3c ^'" *"» recto pro-
infantes 4a. crinalibus 3.i. in marg.
''•"=
focisset 5. 1_.

jecto 2.,3c -'" clippcti l.supra scripto manu 2 cursu occulti ct in mary/»." clippcti quasi clam gradienlos.
:

^"'' in. marginc :

^^- ila i. distinriuit. "'* -"^ ^"^ dccst 1. -"' ininistrarios 1.
dccst l. s. pater a. 2.
ih-Mna alia manu l "" roboro fudil fWT. rubore pcrfudit 1. -""^
i\.\i. dcsunt. 2. *"• fteM. ^" face-
.

ret. multa prcce fratrum foret rogata, Jam plcno triennio panom 4a -'* rogata cssel jam plcno trionnio

panom 4 b. *'^ m. hunc p. 2. 4b *'* Nec abscossit dcsunt 4a. —

NOTyE.
Hodie
(42) .S. Alcssio, in monte Avontino prope (44) Constantia vocalur in poematc de S. Adal-
Tibcrim. berto.
(43] Id est non solum non avcrtore.
 H77 VITA. «78
scilur ('ir>), iilroi-issiiinis lcliriiini (Inlnr vrxan: cu!- A ccclcsiii- ctislii.li li(lcli|,.r ciinunpiiiliit, crciiciiH, ut
pil. (Jiniin ruin liiiiiiii Dci sucratissiin,-» siiii inaiiii roniiiia iiilcr rciiiiuas siil.icia ilnloris et siili ulturis
laiii;crcl,oiniiis hmgin.r rorpiiris cjiis impcrin alis- «kToiisionevila' seeurilatcni halieret.Crimcn qiinqiic
rcssit. iu sc pefcrre voliiit, ut sc sceleris auclorc magnum
I.S. (.(;(. i,)'.)'i.) .\rchic|iiscii|iiis vcro .Mcu;iiiitiuiis ;iliipiiil licrcl: seilicel»" ut per'-" preiiitenti.T fru-
licjli |ir.i'sulis grcj^cm siuc piislnic iro cdiispiciciis, ctiis ;iiil ill.iin vitai servarel, ;iiil ;iiiiliii siiiinl jiissi
iiiisil li\i];filus cnm litlpris, pcr ipins iliiiiiuiiiii .•ipnslo- miirciciitur'-". Oiia voliinlale qiii;i inarlyrii eoro-
licuiii (lo saucli viri rcililu iulcrpcM;il. Kacl.mpio csl n;iiii cxposeoiiserat.ailimpleret iiliqiic quiiil voluit,
Hum.T siiioiliis ('i(i) pro hac ciusa; otorilur ulriin- nisi enni pruilenter rlomnus Willico»" prohiherct.
quo litigiuni grauilo,c.\ uiia partc ooruin iiiii inona- impia nianus iiitorea aliscou-sa; mulieri fcrruni ne-
eh.uin pcnlcrc limnerunl,c.\ nliii eoruni qui pasto- ccmquo parana, armato niilite cpiscopalc"» forum
rcm suum cum auclorilalo qun^sieruiil.Cumquc in- irrupcrunt. Ou.Trunt niinis -' et contumacihus'"'
vicem pugnantihus sontculiis utraquc pars iliu dc- episeopum,i[ui coutra (livinum -" fas et lega-
ilietis

crrtarel -'^ taniloni iliihiain luinciorum primas vix liajura aihiltcram rlefcndero vellut. Quod ille divi-
promcruit victoriam. Hic ipsc prinias tVater rrat nx cuntcmplationis ocio vucans ubi aurc pcrcepit,
ducis.cujus tcrra;quicxigeh;iturepiscopus pr.^fuit p eum volut divisic noctis hora esset.dicto versu frc-
(47). Tuni apostolicus non tam voluntatc quam jure git silcntia,ct iu quo clausus erat e.xivit dc templo.
Dci pcrmotus, talia respondit : lifdilimus ijiwdjnsle Dcinde qui secuin crant Iratrihiis pacis oscula li-
quirniiit, ijHaiiwis ilc haiio palrc jam ilcijcncrasscnl baiis : llcne calclc, inquid, cl jiro misero ferlc pia
lilii, cl dabiinus cuiii hac lcijc : Si audicrint cum, tc- vota Ckristo ! hiilti totus ardorc martyrii (lagrans,
ncant cuin Dci bcncdictionc, fiiciiwlijuc suh co fru- non turdioro desiderio et cursu,quam qui fugit hos-
cluin ccutujdum. Si autein a consuela iniijuitatn sua tcm,spontc venit in hostcm -^-, ac modium agnicn
recedere nolmit, hic nostcr ahstjue jicriculo sui cajiitis intrepido grcssu incedens Si me ijuwritis, inqiiid, :

malorum consorcia declinct. ll;ee uhi dicl;i d(>dit, piwslo siiin. Unus autcm cx illis,eui cum bonis "^
liiiila sinodus; et soluto cietu.rcdiorunt r]uisiiuc
cst senipcr keva voluntas -^' crat, oninium orc talia re-
in (lonuim suam. .Vbscedunt legali, mnn;ichis tri- spondit : Ca.'<sa spes martijrii te tenct et nobilis gloria
stihus,cl keto animo ac magnaexultationc.Cumqun leti. Errat pro ccrto h,rc sanctitas, qux nosirum vult
emenso ilinere Pragam vonircut, eunt ci obviam fieripeccntum. Non imjikbitur tua volunlas, sed agi-
omnisa^tas et scxus,ct qnasi cum ingcnti-"' g;iudio tur aliquid, quod jilus dolct; quia nisi lirrc mcretri.x:
accepcrunt cum. Dant manus ac promittunt om- nohis cilius rcddalur,hahemus fratres tuos, In quoruin
nia -", velut qui de sua roversione opido gaudo
u.vorihus jirolc ct jn';viliis lioc maluin ulciscumur. Hsc
rent-"', secuudum cjus pr;eecpla priorcm vitam C dum furens Sclavus contra episcopum dilatravit
plenissimo emendare vellcnt -''*. ecce corruptus auro proditor adest; qui cxcerpcns
10. Seil paulo post cepit eos --" ignava--' molli- eos clam ex agmino vocat, seque itineris dueem
cics, ct ncglectis pra;dicationibus itur in omne nc- pr.-ebcns, domum, iii qua clausa erat, domusque
fas.Veteruin quippe vicioruni recordationihns pivT- euslodeni manifestat. Cuslns vcro tentus ah illis,
venli, iu carnalcm partcm rekdiuiitur, ct perennt nuno minis, nunc amicis affatihus,ut illam in ma-
labor pasloralis ol diligcns cura boni patris. Inter nus corum reddcrct, diu prohatur; ad ultimum
h.-cc luctuosum et miserabile crimcn cxoritur (Virg. mortis timorc pcrterritus,nun -'^ sic sihi creditum
JEn. IV, 220). Mulier cujusdam nohilis cum cleri- cruentis hostibus prodidit feminam. Ilapitur infelix
co-" adultcrasse publice arguitur. nu;im cum morc illa fruslra pressis altaribus,et sub manu eonjugis

jarliarico parentes dcdecorati eonjugis decapitare capitalem jussa est subire sentenciam. Quod cum
lU.Trorcnt, fugit illa per celcrcs auras, donec voce illc, velut vir justus, faccre noUet, sub gladio vilis

H cursu usque ad optatum pervcncrat episcopum. vcrnuke truncata, pocnas male usu corporis capite
Volcns autem de illorum manibus mulicrcm liberarc, exsolvit.
-"lausit eam
monastcrio sanelimonialium, quod
in 20 -^'^. His atquc horum majorihus -' popularis
'Ubvocabuloctveneratione saneti Ceorgii consecra- J)
nequilice studiis rnm sermo doeentis episcopi con-
uin, lirmissimis maniibus valhiliir-". Clavim vero traire nequirct, llet bonus pastor, quia in morbido
VARI.E LECTIONES.
^''
-'^ deccrtaret 'i.i.
-"^ decst 1.
3.1, r, emendarc 3c. -" g. et s. 3.i, c, 4,i, b. 5. ^'^ dcest2. 3c. "" co 1,
' ignavia 2. ignavia et ''ib. --- clero 1. b! "' vckitur 1. -^* f. (ciedilo) ut scilieet 3c. --'' pro p. fru-
3.i. -i.i, 5.
:tibus 2. -"^ vn manu sccunda I. =- Wiolliluna 3i;. --'' episcopalem. 1. "" nimiisS. (to-^. 3a. -'" tumaeibus
^^^ deest 3a. -^- s. v. in h. dcsuntj. "' bona 2. cui minus semper Iseva vol. 3c. -^* voluptas 4a.
^ deest 2. **•>
Hic 3a. non distinyuit. - m.ijurum 2.

NOT.E.
(V>) Joannes Glosa pr.Tfectura fungehatur eti;im (^7) Christianns, Huleslai I filius, Holcslai II fra-
)Ost obiluin Lconis abbatis au. 1002, d. 8 Martii; ter socius ejus Uadla, qui et Anastasius etAsteri-
;

'. Marini Papiri p. 127. eus, Adalberti pr.Tecptor,de quo cf. HartwiciVitam
(40) Cf.Vitam S. Adalberti auctore Bruuone. S. Stephani rcgis.
 ; ;;

879 S. ADALBERTI EPISCOPl PRAGENSIS 880

grcgo signa sahitis nulla inossc prospexit -". Hinr
pro spcctandis sequentibus malis oculos claudcre
volens, dulcis^^" Roma? mosnia revisit {un. 995),
ctnave "" monasterii mutat pastoralia frena. Con-
gaudent illo redcunte monasticieplebis sacra colle-
A acerrima fcbre corrcptus, corpus tcrrrc
ccelo. utraque in sua dimisit^-''' cxordia. Rex autem
OttoAlpium nives multo militetransmeans.juxtasa-
cramurbem Ravennamrogaliacaslrametatuscst.lbi
in oju? occursum voniunt cpistola; cumnunciis.quas

gia, ac sanctitatis -" sua? amore pariter ct utili- miltunt Romani proccrcs ct senatorius ordo (990,
tate''-pcrfruuntur. Dilexerunt eumomnes, scd prm Mai.). Primo illius advcntum,vclut toto tcmpore pa-

omnibus abbas suus,qui ct post so totis cohortibus terna;mortisnonvisum,totisvisceribusdesidcrarcac

fratrum prosfecorat illum (48). (S. Bened. ncyida, debitafidelitate^^pollicitanturexspectare^deindcin
autem omni vilitate et oxtremitate conton-
C.7.) Ille mortedomni apostolici tam sibi quam illis non mi-

tus '" quanto magnus -" erat, tanto se cunctis infc- nimam invectam esse-''* partem incommodorurn an-
riorcm prwbuit; quanto spiritalibus divitiis dives, nunciant, ct quem pro co ponercnt, rcgalcm cxqui-
tantoin oculishominumparvus,pauper etdespectus runt sentenciam.Erat item in capcUa regis quidam
esse cupiverat '*°. Diount autem abba et fratres ejus clei-icus nomine *°' Bruno,secularibus litteris egro-

de eo, quia in omni virtute ad unguem perfcctus gic ''° eruditus et ipse regio sanguine genus fe-

est.ot cxtra martyrium -*" vere sanctus *" crat. Sic
do dio in diem sempcr novus et se ipso robustior
Buccrescens,ad divinaa contemplationis fasligia velut
caslissima ^" turtur evolaverat. Volens autcm Do-
minus ostondere scrvo suo, cujus meriti viveret in
conspcctu suo,mon9trat ei per visum duosordines
rons (50); magna; scilioet*" indolis, scd, quod mi-
nus bonum,multum fervida) juvontutis (51). Ilunc,
quia regi placuit, a majoribus olcctum Magontinus
archiprwsul Willigisus -°- ct suus coUega Hildcbal-
dus"" opiscopus (52) adduxerunt Romam; proinde
a Romanis honorifico acceptum "', ad hoc ordinati

in ca'lo, unum purpurco ^''', alterum nivoo amictu, cpiscopi apostolico honore promulgarunt. Supcrvc-
quibussub diversa specic singularc moritum ct pro- nicns ctiam rex Romano more cgregic accipitur
pria merces; ambobus tamen esca et potus crat doinde ct magno gaudio omnium imperatorum attigit

laus pcrpotua Qfeatoris. Et facta est vox ad oum apiccm (ii/ai. 21). Lffitanturcum primatibus minores
dicens : Inter utrosque est tibi locus, cotivivacio menScV civitatis -^^ cum afflictio paupere exultant agmina
;

Cujus roi visionem abbati suo

et nptissi>nns /(ono;'. viduarum, quia-^" novus impcrator dat Jura populis,
cum cxponcrot,non hoc do sc.scd velut sanctissimus datjura novus papa-^''.
Paulus revelationis sua; mysteria do alio homine 22. His temporibus christianissimus illc cnsar,

narrat{/ Cor. xn) Scio^"". inqmd, hujusmodi homi-

: cui-'^'' circa servos Dei maximum sLudium semper

nem, cui Domimis per visum ^°' talia ostendit et hxc et diligens cura fuit, crebro alloquitur sanctum

ipsa donalurum sc promiltit{&]. Adalbertum, et habebat eum sibi familiarom, au-

21. {An. 996.) Hoc ipso temporo itor ugit Uomam diens libonler qurpcumque sibi diccrot. Archiepis-
rcx Francorum Ollo tercius, pulchri cjcsaris pul- copus vero Willigisus votcrcm qucrimoniam ca-
-•'''

cberrima prolcs. Dccursis quippe pucrilrbus anuis, ncns*™ domnum*" apostolicum de sancti hominis
cum jam vclut prima *^- lanugine barbae florercl*^', reditu interpoUat; congeminat"^ vota cum votis,
tompus ot virtus major annis imperatoriam sibi ex- et ut reportaret illum, modis omnibus instat. In
poscorant -" dignitatcm. Roma autem cum caput apostolica quoque sinodo canonum *'' tcstimonia
mundi et urbium domina sit et vocetur.sola rogos rcvolvens,coram omnibus se justa petcre clamat
imperare facit; cumque principis sanetorum corpus peccatum essc, singulis ecclesiis maritatis, solara

suo sinu refoveat, merito principem terrarum ipsa Pragam suo pastore viduari juste-"* poscentibus '"• ;

oonstituere debot. Suus ^^= ipsis diebus pontifex benivolam aurcm -"", viduaeecelesia: maritum suum
VARl.E LECTIONES.
"'" conspexit 3a. -*» ducis 1. *» navi 2. 3c otio 4b. amore .5. " s, illius contubcrnio et socictatc 4b.
contectus superscr vel contentus *" major 3c. ^" concup. 2. ^" monasterium 3.
'*' uUra 1. ".^ 1.
2i9
-" fcs 2. "« castissimus 2. 3c purpurcum corr. purpureo, 1 '""scio usiiue promittit dcsnnt2.
-" visum ostcndit cajlestcs acies, quarurn una roseo vernabat aspectu, altera vcro filiorum camlcbat
amictu ct factaest vox ad eum dicens inter hos ordincs locum habes4b. "^ deest 3a. --'^ f. invcntus
;

^^' cxpoposccrant 3.
-=» summus 3a, c. cujus 4b. ^" divisit 1. ^" felicitato 1. 2. ^'•' deest i.
..25.
5=' ((c(?s/ 3a. '-"i"
(/(?«< 2. '"^ wilgisus 1.
^'^^
deestiii. hildchaldus 2. ildebaldo 4a, uldcbaldus 3a ude-
-'i'*

baldus 4b. adcbaldus3c. totiusque clcri populique conscnsu, favontc ctiam rcgc, urbis cpiscopus
''*'

ordinatur 4b. ^'^' c. a. p. e. a. v. desunt 4a.

soo
(,u„j uQyo imperatorc dat populis jura novus papa 4a b.
^^" deest 2. ^'^"
vulgissus. 1. "" qua;rens 2. carens 4a. -' d. a. dc s. b. r.
^'^'
d. i. n. p. desunt 1.
^'^
desunt 1. 3a, 4a, b.
-''-
cognomiuat 2. canonum usijue agoront desunt 4a. *''* juxta inquiebat b.a.
indueSc. juxta 4b. ^" juxta potentibus 2. ™
aLCComnwi\a.r(i in margine supplet 5.
mrJE.
(48) Fortassc an. 995, cum Lco legatus in Galliam D teUexit Petrus Dam, c. 27, atqiic de Brunonc archi-
proficiscerctur. episcopo et martyre intcrprotatus cst.
(49) Vidc qua; in prfcfat. de auctorc hujus libri (61) H,tc defuncto Grogorio V (a. 999, d. Febr. 5)
dissorui. scripta ossc vidcntur.
(50) Filius Ottonis diicis, filii Conradi ducis ct (52) Wormaticnsis.
Liudgard;c liliffi Ottonis I. — Locum hunc malo iii-
 881 YITA. 88«
praherc »"', libora mcnto poslulnns crat. Rursum ^ cumcnrpserantsomniim.cnlciamontacorumcompo-
ox itiiKTP (luo vcrsus csl ud palrium, continui^ littc. ncrc ciirn *'"
fuit ; ab janitoro iisquc ail priiicipcm
ris lioc iiiem rcitcrarc non ccssat ncc ; diniisit prius, ilomusoniniumcaligasaquaabluit,ctpurguto8
rcgi.T
doncc pollicitus esl doraiius apostolicus, facturuni sordibus"'co8 suo loco restituit. Ad huncmodum
sc esso qu.-c vcllet. Tristatus est autcin homo Dci plurima scrvicia ogit in camcrn quanto qujeque ;

quia rcliiiquerc cogitur

monastcriuin. Pra;scierat vilissima crant,tanlo libcnlius o;> pro liumililutc"'
ciiim, quia populuin, cui *"" pastoralcm ciirani dc- minisliat. Scd sciviinini.s auctor iliu incognitiis la-
l)uit, a viu sua inala ncnio nctcrc quissct. Scd tri- tuit,donec quidam Wolpharius *'"',
impcrialis mini-
stcin cjus aninuiin hno valdo solatur,quia si incom- stcref^Osibi dilectuscupicularius.sanctum prodidit
niississibianimabusdignosrruclus agcrc nequisset, furem.
c.vtrancis "' et non baptizatis pra;dicator missus 24. Vidit quoquc ibi soiniiiiiin iinrtc una, c[uod
lucrat. Ergo inultis lacriinis fratruni "" dulcc mo- hu.jusmodi crat. Putabat sc fratris sui curtcm ""
nastcriuni liiiqucns, cuni suiiima: discrecionis viro adirc, ot modia cnrte starc domum, cujus structura
Nothcrio cjiiscopo (53) ultra .\lpcs proficiscitur. aspcctu crat delectabilis, pariotcs et tecta nivei
23. Cuinquc vclut duoruin propo mensium iter candoris ; intus duo Iccti, auounus sibi, alter fratri
agcreut, vciierunt Magunciam {Sept.), ubi "' re- dcputatus erat utorque scilicet, ut decuit, multum
:

grcssus ab Italicis horis imperator commoratus B honoris gercns sed lcctulus suus omncm gloriam
;

cst. Cum quo vir Dei inansit bonum tempus, altcrius longe pr;ecellens, totus purpuroo splendorc
quiavaldc -*- raniiliarissiinus sibi ^" crat ct iiocte ct scricis ornamontis amictus, ad caput vero aurci
*** -"'
paritcr ac die velut dulcissimus cubiculaiius staminis linthco pulchcrrime rcdimitus '"'-. Sur-
impcriali -'"^
camera; '*''
adhaesit "". Hoc autcm sum vero in capite erat aureis litteris scriptum ^"^
non sic, velut sa;culi aliquo amorc *" captus, Miinus lioc aiictentum ™' filia siionsa tibi ^os.

sed quia dilexit ipsum, et dulcibus dictis ad amo- Cujus visionis ordinem cum aliquibus nnrrando ox-
rcm ccclestis patria; accenderc voluit. Nam die poncrct : Vide, iiiquiunt illi, (/uw Cfiristo domitiosc-
sivo noctc, cum turba locum dcdit, sanctis allo- cundantc '"^ marttjr eis fiUurus. Hcgis filia, qiue dat
quiis aggrcditur docens ne *'•" magnum
illum, tibi rcgia doiia, hoc
^»"
cst domina casli, sacralissima
putarct '", sc imperatorem esse cogitarct, se virijO Maria. Hoc audicns illc, factus cst laetissimo
;

hominom moritnrum, cincrem cx pulchcrrimo, animo ;et ingrcssus cubiculum cordis, egit gratias
putrcdinom ct vormium escam esse futurum vi- saneto sanctorum angclonim domino et omnipo-
;

duis so c.xhiberc *''- maritum, paupcribus et pu- C tenti ^^ Christo. Hinc matrem gratiarum, qua;
'pillis monstrare se patrcm timerc Doum ut justum
; regis solio proxima sedet ^"', prona cervice ct
ac districtum judicem,amareut pium veniae largito- gavisa; mentis jubilo adorat Gloria tibi, inquicns, :

remac misericordia; fontcm;sollicite pcnsare,quam virgo "", maris slella, qux me ut pia domina humil-
angusta via qna; ducit ad vitam, et quam perpauci, limum servum tuum respicere dignala es.
qui intrant por oam benc agentibus cssct per humi-
; 25. Hac ipsa tcmpestatc adiit Tiironiam ^", qms-
litatcm socius,contra dclinqucntium viciaper zelum rcus auxilio sanctum senem Martinum. Ncc ^'-
justitiic erectus -"^. Ad hunc modum plura -"* sub- praiteriit Floriacum, qui ^" beatissimum corpus
nectens, monet carum filium, praesentis vita; bona confcssoris nostri ''* et patris Bencdicti suo gre-
despiccrc, ajternitatis eloctionem dosiderare, man- mio "^ collocaro mcruit ubi etiam, quis ille ;

sura qu;rrorc, in rcbu? tcmporalibus et transitoriis sit Domino "" (.54), cscorum visus, claudorum gres-

fiduciam non habcro. Cunctis, qui in rcgia domo sus,surdorum audilus "^ et crelestium miraculorum
erant, scrvitutcm "' serviens, velut servus
omnium, multa millia protcstantur. Horum duorum karissi-
sicoorum vilissima qua;que manibus tractat,et omni morum patrum sacris confabulationibus "' pastus,
humilitate eorum servicia facit. Noctibus quoquc D laetoanimo regrediturad imperialedomicilium.Inde
VAKLE LECTIOXES.
"' pra:be 3c. qui 2. ''' et e. et i. -*" deest 3a. ^" ubi propter pesliferum estum sibi suisque contra-
-*•

riam deserens Italiam imperator commoratus est alpium. Mansit 4a (... contrarium... cst. Mansit)
4b. -"- deest 1. 3a. 4b. multum 4a. *^^ s. e. e. n. p. ac d. v. d. desunt 1. *** sanctissimus 3a 4a. ami-

cissimus 3c. v. d. desunt 4b. -*^ cubiculo 1. "^ imperali corr. impcrialis 1. "' camare corr. camere 1.
curti vcl camerffi. 3c. -'* qux scquuntur usque
non habcre demnt 4a. -*^ inorc 1. -™ decsl 1. "' p. ad-
dito alia manu si 1. -'^ cxhiberet. . monstraret. timeret, etc. 3c.
.
-''^
electus 1. -" plurima 2,
. .

^'^ servitutc 2. 3c 4a. deest 4b s. s. desunt 3a. -"'^

carum 1. '" decst i. *»* h. servat et m. 2. *" vol-
pharius I.woltharius regius i. 3a cujusdam volfarii bonc indolis nobilis alumni dictio 4a.c.u.b.i.rolatio
""'
4b. ct s. d. c. dosunl 2. ^*" currcm 2.
et capitalc aurco panno tectum 4a, b.
'^'>- ^"^ reliqua capitis

usque dignata es desunt 43. '"* ita 1. glossa manu cadem auctorialo, optimum. •"'^
sponsatnr Sa. donat
:

3c M. h.' a. donat tibi sponsa lilia regis 2. M. h. donat tibi filia rcgis 4b. ^^ fec. 2. '"'^
ha^c 3a. 4b. 5.
deest 3c. ™* omnipotento 1. ^'^' sed et I. ^"' v. Maria m. 5. '" tyronum 2. ^'- hcc 2. "^ qua; 2. 3a,
c. 4b.
^'*
n. et desunt 3c. ^'' grege 3a. 4b. ">^ dominus in loco raso 1. decst 3a. 4b. d. (conccdente) 3c. ^"
s. a. destmt 3a. ''* s. et fab. 2.

NOTiE.
.53) Leodiensi.
(54) Id est apud Dominum, cujus auctoritatis Benedictus sit apud Dominum.
 ;

883 S. ADALBERTI EPISCOPI PRAGENSIS

quid sibi mcnti forct, quro volcntc Dco agorc vellet^ A hxc sanclitas. Nolumus cum ; quia si venicl, non
Bub luccm proforens, ccepit '"" cum dilecto coesaro pro nostra salute, sed pro puniendis malis
^''^
venit et

familiarem ^-" cxtremum sermoncm habcre. Finita injuriis, quw ''*'•

fratribus suis fecimus cl fccisse

locutione, pacis oscula invic^m -" libant, ct am- juval '''. Non esl qui rccipiat cwn, non esl usquc ad
plius numquam sociandos ^-- non aljsque dolore unum. H.-cf ethis similia aiidiens bcatus ^"^ episco-
separant amplexus. Vircrgo eanclus cjus caramvi- pup, tanto I.Tticia; risu cxul)cral,ul pcnc ^*''aFo!ito

tamcarissimoJcsumullumcommendanSjSCcundum rigorc magnum aliquid cxcederct. Disrupisti, in-

^-*
placitum ^^' arcbipr;csulis sui ad apostatricem (]uid '''*,
vincula mea.Tihi immolo^''^ glonamctsairi-
gontom '-^
pcrgcro caipit. Sapuit i|)sc,quod consilio ficiw.i laudis,quia pasloralis curx funes cl ^^"vincula
Euo non obau(lircnl,sed nc inoljcdicns cssct, jussum de mco rollo ipsorum rcfulacio liheravit. Falcor me
itcr adimplcrc maluit. Iloc ctiam cjus animo ma- liodie, bonc Jcsu, lolum csse luum ; tibi, dominator
gnam spcm tribuit, quia si non in filiis, in alic- ''-''
virtutis xternx, laus honor el yloria. Noluisti eos,

nis ct barbaris animarum lucra congregare potuit.

'''
qui le nolunl el qui a via vcritatis in dcsiderio de-

Erant enim multa; nationes per circuitumjper quas clinant.

aut sibi martyrium aut eis baptismi gratiam con- 27.1nde adversus diram barbariem prophanosquc
fcrre potuit ^-'^. Gcns autcm ha>c sccleratissima, ad idololatras^^^^^gladiumpncdicationisacuensetaplans,
quam rcdirc compulsus cst, in odium sui nominis eum riuibus''"^primum, cum quibus postmodumdi-
grando ncfas pcregerunt.Nam parcntcs suos,nobilcs micarcoporLcrct,animodeliberareca!pit;utrumLiu-
et prcDclaros viros, miscro vulnere prostcrnunt quos christianorum praeda miserorumque
ticenscs,
fratresfratrumquefi!ios,masculum unacum insonte hominura dampna pascunt, an Pruzzorum ^"* fines
femina,omncs niorlo sa~vissima dampnarunt civi- ; adiret, quorum dcus vcnter est [Phil. iii, 10), ct

tatos (.55) quoquc corum ignc ac ferro devastantcs, avaricia juncla cum mortc ''''. Tandem allernanti
omnia '-*' eorum bona in captivitatcm rcdcgcrunt. pocior sentencia succcssit animo, ut quia h;ec
Unus autem ex suis fratribus (56) dum ba!c mala rcgio proxiina et nota fuerat duci proedicto, Pruz-
domi geruntur, cum Bolidavo '" Palaniorum ™ zi;8 ^''"
deos et idola iret debellaturus. Dux vcro '"'',
duce foras '^' in cxpcditione imperatoris crat. Uux cognita voluntate ejus, dat ci navcm et ipsam pro
vcro illc pro amorc sancti fratrismagnis promissis pace itincris tcrdcno militc armat. Ipse vero adiit

ct amicis ^^- opibus cum solaUir. primourbem Gyddauyzc ''^*

(57), quam ducis lalis-

26. Ergo pro his sccleribus aditum sibi clausum sima regna dirimcntein ^'^ maris confinia tangunt.
putans ille sanctissimus ^" hcros, noluit C lbi,divina miscricordia adventum ejus prosperante,
frustrari adventum suum;sed declinavit ad pra^fa- baptizabantur hominum multa; calervae. Ibi, missa-
tum duccm («?). 997),quia sibi amicissimus erat, et rum sollcmpniacclcbrans, Patri immolatChristum,
si
^'^'
sc ^^" rocipcrc vcllcnt ^^'', per ojus missos cui non post multos illos ^"' dica so ipsum pro^""
cxplorarc putuit. Quo facto, econtni illi magua indi- hostia fucrat oblnturus. (Juicquid vcro supcrfuit dc
gnatione rcmittunt ci irai
•*'*
ct furoris plena verba, eo ^"-,(iuod ipsc ct novi^"^ baptizati communicaruiit,
dicentes Sumus peccatores, populus iniquitatis, ijcns
: colligercjubet, ct mundissimopannoinvolutum sibi

durrc '" cervlcis ; tu sanctus, amicus Dei, verus servabat '"* pro viatico dcporlandum.
Israliclita, ct lihi omnia cum Domiiio. Tanlum ac 28. Postcra aulem die salutis omnibus inpoiiitur
talcm non porlant cohahilaliones ct consorcia iniquo- cariiuB cl pelago, ct tollitur ab eorum oculis num-
rum. Et tumcn undc novum ^*" hoc genus, ut tocicns quam postea videndus.Iliiic nauticum itor velocissi-
rcpulsos, tociens abjectos non unius sed diversarum mo cursu peragens, post paucos marinum litiis
mcnlium '*' rcquirat cpiseopus ? Agnoscimus ^'•-, ingo cgreditur,et reversa est navis cum armato custode.
ininant, quid sub colore pixtalis mendosum tinniatH Ipse autom pro pra:stitis benoficiis gratiam vectori.

VARI.E LEGTIONES.
^'^decst2. ^-° f. ct e. 3,1. dccst 3c. 222 gj^p 2. 32:1 fy/,,,,^ fiQgi.,.tun^ 1.
''^-'
321 giDs.ta prevaricatriccm
1. ^" dccst 1. proficiscitur... in Sclavoniam 4.i, b. qu;c .scquuntur valde corrcpla habcntur in 4a. '-" dccst I.
'^^
gratia confurri 3a. 5. baptisma confcrri 4b. '-' nomiiia ^.1. bolezawo 2. bolczlao 3a. boleslavo 3c.
bolisclavum 4a. bidcslao 4b. 3'" ila 1. 4a. palaniorum corr. pul.miorum 5. poloniorum 2. bolaniorum 3a
polaniorum 3c. polonorum 4b. '" dccst 3a. ''- p. de amissis 3c. ^^^ itcr 3a. ^"' deesl 5. ^'^ si bohcin cini
se 4b. '*' deest 3a »" v. pragenses 5.
.
3'« dire 1. 4a. ^^'^
dcest2:\. nova sanctitas ex-
surgit 4a, b '*' mencium c.orr. gentiuin i. gcntium 3c. vox bis scripta 3a, c. 4a. cogn agn. 4b.
"'•''
bcne i" D. i.
niet 4b. 5. q. de f. 2. 3a. '•' jilossa id est dclcctat 1. ^*" illusus 3a, c.

Domine u. 4b, •''' sacrificabo 4a. 5. ^'<' deest 2. "^' dcsideria 33. in propria d. 3i;. 4b. 3" idol )liitras 3a,
41). idulolatrias 3r.. ''' i\. ct postmodum 2 c. q. dc.mnt
'"
" prusorum 3i:. prussorum A b. constunlcr.
m.
est 3a. pruzi;c 1. 3i. u. Prussi.c U. 4b. voccm Pidonus Bz-ovius tnscruisse ccnscndns cst,
qui lioc ctsupra (\i\c\ Vnizziva jungit. ''" glossa danyzc 1. gidaiiie 3a. gidauic 3c. gncsdon ^a. gedaiuuii
4b. gyddanyzo 5. ''" deprimontom 3c. '-"^"
decs 12. ih. *"'
pcr corr. pro 1. p h..destmt-i. 3«^ Dco 3a.
''' noti 1. '"'• scrvavil 2. 3a,
c. scrvat 4b. scrvari 5.

NOT.E.
Vide Annalcs Pragenscs Gosmas in
(55) Luhic. 56) Sobicbor nomiiic.
poematc ap. Dobn. II, p. 40, Kurim(hodie Kaurum) .57) Dantx.ig.
vocat.
885 VITA. B8d
bns ct vpotornni iliiiiiina nprns, roniniisit ilii i'inn \ in ''"'' naviiMilani imponpbantiir, f~t rctrn iliicti nian-
gominis frtiibus: (pioruni altor prosbytor liono- sorunl (inin(|ni; dies in (|n(iilain vico (00).

dictiis, altor dilootiis ot a pnoro sibi cnmes frater 21). Il.TC (Inin in illii parlc goruntur, cccc in mo-
(laudontius crat.Tunc mugna liduoiaCliristum pra;- naslori(i, ubi illo talis nntritus fuprat, cuidam con-
dioantos, intrant ^''^
parvani insnlam, qufc curvo vcrsn Jnanni Canapario™'' talia Dominus pnr vi-
ainno (fhS) circumvecta, formam circuli adcunti- suitinstoiKiil.Ksunimora-lo velulvDlanoiadeorsum
^^^"'''nionstral.Voniontcsvorolooi possossoros,cum vcniunt usqiie ad tcrrain ilnii "" lintpamina, alba
'''''
pugnis oxiniloruiit oos "'". Et qnidani. arreplo sicut nix ot nuinda alis(|nc omni sordc ut niacula.
iiaviciiliu romo, astitil opisonpn pi'opius,ot ut fnrtc Anibu sua bonera •'"'•',
singnlos (iiiidem virns, de
psaliiios in libro dccantaverat, ingcntcm ictum inter terra lcvant ainbo fplicissimo '"" cursu nubcs ct
;

seapulas dcdit. E.xcussus manibus volat in divcrsa aurca sydcra Iransnatanl '"'. Unius nomcn cxlra
codox,ct ipsc cxlenso capitc ot mcmbris jacot humo ipsum^^qui ha^c vidit admndum iiancissimi sciunt;
prostratus; sed cxtcrius aflliolo cnrporo quid pia^*" alter '"''
voro orat, ut adhuc hodic ipsc •'"'
memi-
ineiis^'^" intus agcrot, risus cordis pcr vocis orga- nil, domns Adalbertus, cui angelcus '"'^
ministcr
uum mox-''^' patefocit. (JcH^wi tibi, inquid, Domine, jam ca-lostis monsK convivia pra;paravit. At pater
qnia etsi amplius non erit, sallim vel unum iclum pro .» Nilus ignotum est qu iddc poviderct; scd dulcibus
Crucifixo meo acciperc merui. Transions vero in scriptis eundcm irum
vin ""> ita alloquitur : Scias,
aliain partom lluminis (59) stctit ibi sabbato (.l^riL dulcissime fili, quip amicus nosler Adalherlus amliu-
^''-
17). Ycspcrc autein faotn, dnminus vill.i; divinuni lal cuni Spiritu sancto, el hratissimo fine priVsentem
heroa •'''•^
.Vdalbortum trun^duxit in villam. Congre- vilam erit terminalurus. Itcin fratri Gaudentio, qua;
^'"
gat sc undiquo inhors vulgus, ct quid dc illo opcre '" futura erant, nocturna quies *'•" textis am-
^'^ ^'''
fnrct acturus
'''',
furibunda voce ct canino bagibus diiit. Expergcfactus ergo, si vellet audire
rictu cxspcctant. Tunc sanctus Adalbertus, quis et somnium suum, interrogat dilcctum patrem ""•
''"^

uiuio ossct, vol ob quam causam illuc veniret, in- Rospnndit autcm ipsc Dic, si quid liahes. Vidi, :
—
^'^
tcrrogatus, talia econtra miti voce rcspondit : inquiil, in niedio alhiris caliccm aureum, ct hunc
^'^
.St(m nativitate nomine Adalbcrtus pro-
Sclavus vino semiplenum; custos vero ejiis ncmo erat. Me ita-

fcssionc monachus, ordine quondam episcopus, officio que volente bibcre merum, opposuit se mihi *"' mi-
ntitw vester apostolus "". Causa nostri itineris est nister altaris, et audacibus meis cmplis velut quadam
*"' ncc mihi
vestra salus, ut rclinqucntcs simulacra surda et muta, imperiosa auctoritate contradi.rit, quia
agnoscatis Crculorcm vcstrum, qui .<olus, ct e.ttra nec alicui Iwminum hanc liccntiam ilare vellet,pro co
qucm altcr deus non esl; ct ut crcdentcs iu nomine qvod tibi in crastinum pro mislica rcfectionc foret
ejus vitum hubeatis) et in atriis inmareescibilibus '*' C sei-vatum. IIkc eo loqucnte, fugit somnus ab ocul's,
cteleslium gaudiorum prxmia percipcre mereamini. et occupat tromencia membra torpor ingens. Detis,
HiEC sanctus Adalbertus. llli autem jam duduni inquit, fili, prosperet hunc vismn ! Fallaci somnio
indignantes et cum olamore blasphemia; ^*- vcrba ncmincm crcdere oportcl.
advcrsus cum proclaniantes.mortem sibi minantur. 30. Jam purpureo dio, cirptuin
exsurgentc ">'

Et^'^ extimplo terram baculis pcrcuticntcs, fustos itor agunt carminc viam sibi
{April. 23), et Davilico
capiti ejus apponunt,ct infrendunt dire dentibus in adbroviant "" ct dulcis vita; gaudium continuo appel-
eum Maynum sit tibi, inquiunt, quod hucusque
: lantChristum. Indc mcmora*°^ et feria lustra loquen-
impunc vcnisli, ct sicut celer rcditus spem vitw, ita tes, sole ascendente ad mcridiem, campostria (61)
libi parvx mor;c neris dampna crcabunt. ^obis et loca adierunt. Ibi IratroGaudentio missam cclebran-
toto
•'"'*
huic reijno, cujus nos fauces sumus, commu- tc, sanctus nionaehus conmiunicavit, et post
ille

nis lcx itnperat ct unus ordo vivendi; vos vero, qui sacram communionem pro alleviando '"^ labore
estis altcrius et ignotx legis, nisihac nocte disc^datis, itineris pauxillum obsonii accepit. Et dicto versu
in crustinum dccapitahimini '^°. Insa vero nocte et soquenti psalmo, surgit do gramineo cespite, et

VARLE LECTIONES.
^<=Mntravit 1. ^se
arleuntes 2. '" deesti.
arepto I. ^«^ pia ex con'. 1 diva 5.
•'"'« '''*
m. ejus i. 2.
'"'
decst 2.
^'^
domnum 2,
*"^
q. primas do
ileest2. 4a,b. ''» acturum 2.
'•' ''"'
furibunda corr. furi-
bundo 1. '"" deest 1. 2. 5. ^'^ mitti corr. miti 1. '"^ bohemus 2c. '^" aplus 1 manu alia inscripto c.
(apostolicus). ''^'
inmarcessib. 1. ^'- blasphema 2. .3a, c. 4a, b. 5. ^^^ decsti.^is., c. '" toti 3a.
'»' (//(i.wa
scc. XI. gihafdadc werthath 1. ^'f
deest 1. navioule 2. 3a. '" glossa sadulcrie 1. campanario 3c.
5.
'•''"'
(teM. 4b. ita ia.. h crasumi.reliqui onera.
^'''' ^oo /^ i. 3a, c. 4a, b. 5. volociasimo 2. "" trans-
ount 2. transnant 3a, c. 4b. i. onicrotem admodum 4a Vox valde modestn, si Johanncm ca scripsisse
^'•'-

^as 39G v. johanncni 4b.

slatuas ! "'^^ ahor usque prs;pa.T(L\'it dcsunt
l. 5. ^'"' dccst 3a ^h. angclus 3a. _3"^
»' opera 2. 5.
"
^''*
quies 1. *'"'
sommum 2. 3a.
"
*''° fratrem 5. "" dcest 2. *»« qui 3a. exurg. 1. 4b.
»oi
abr. 1. '
ne :: mora
""^ aleu 1. "
corr. allcu 1. "

NOT/E.
ul videtur. Cf. Cl. Vuigt, Geschichte
(58) Pregel, (GO) E regionc urbis PiUau.
Prcussens I, p. -206 sqq. (61) Nemus Pruzzorum sacrum ; vidc Voigt
(59) In Sambiam, bodie Samlaiul. p. QAV).
 —

887 S. ADALliEllTI EPISGOPI PRAGENSIS. 888

quanlum jactus cst lapidis

*»''
vel missus sagittae A. fusis proeibus pro sua et persecutorum salute ad

pronressus, loco resodit (62). Hic

*"* cepit eum som- Dominum clamat. Sic illa sancta anima carcere suo
nus;etquia diutini
"''
iliuci-is fcssus crat, pleno cvolat; sic nobile corpus protcnta crucc tcrram oc-

cornu profudil^^cum sopori fcraquies.Ad ultimum cupat; sic quoquc mullo sanguinc vi'am fundcns,
pausantibus cunctis affuit paganicus furor, et irruc- beatis scdibus et scmpcr carissimo tandcm pcrfi'ui-

runt super eos impctu magno, ct injeccrunt omncs tur Christo. sanctum et bcatissimum virum,
in vincula. Sanctus vcro Adalbertus stans contra cujus in "' vultu angelicus splendor, in corde scm-
Gaudentium et alium fratrem bgatum Fralres, in- : poi-Christus erat! pium et omni honorc dignis-
quit, nolilc conlrikari '•"! Scitis, 'luiu luvc pdlimur siniurn, qui cruccni, quani voUmlatc sempor et
pro nmninc Domini, cujus cirlus ullra onincs virlules, animo portavit, tunc etiam manibus ct toto cor-
pulchriludo supru omncs dccorcs, potencia incnurra- pore complexus cst Accurrunt undique *-" ar-
!

bilis, pictas sinyuluris. Quid enim forlius, quid co

mis '•'•"
dira barbarics, ct nondum cxplcto furoro,

pulchrius, quum dulccm "^ pro dulcissimo Jesu fun- aufcrunt corpori nobilecaput,ct scparantexsauguia
dere vitaml Prosilit c furibundo
*'^ agmine igncus '•'* mombra. Corpus vero loco dimittentcs, caput palo
Sicco '", ct totis viribus ingcns jaculum movcns, fixcrunt; cl kcto clamorc sua scclera laudantcs,
transfixit ejus pcnclralia cordis
*". Ipsc enim, sa- rcversi sunt unusquisquc ad proprias sodcs (03).
ccrdos idolorum et dux conjurata} cohortis, velut " Passus cst autcm sanctus gloriosissimus martyr
et

ex dobito prima vulnera facit. Deinde concurrerunt Christi Adalbertus ix Kalcndas Mai "^ (64), impe-
"". rantc rcrum "3 doniino Ottonum tcrcio pio ct "»
omnes, ct vulncra miscentes, irani exsaturant
Prolluit purpurous sanguis pcr foramina utnusque clarissimo ca;sare, feria G; scilicet ut qua die, do-
lateris^illcoculisacmanibusstatoransincadum"". minus Josus Cliristus pro homino, cadcm die homo
Exiit rubeus aninis divilo vcna, et extractic hast» ille pro Dco suo patcrctur '-'. Cui '•^'^cst miscricor-

septem ingencia vulnera pandunt. Illc vinclis solu- dia in scculum, honor, laus '" ct impcrium in se-
tis extendit manus in modum crucis, et supplicitcr cula seculorum. Amcn ''-^
VARI.E LECTIONES.
*"' lapis 2. ""*
H. tum 3a, c. 4a, b. ""> d. labore i. 3c, 5. *'" perfudit 3a, c.
4a, b. *" c. Quis
illc ignobilis color suliito mutavit gonas vostras ? Scitis 4a.
"* dulcc est 3a. *" foribundo 1.
"^ glossa iratus 1. igncns 2. sencx quidam 4b. *" (//(wa proprium nomen 1. siggo 3a, c. "" cordis
sancli niartyris A(billierli. Sanctus vcro Adalberlus in sc scnem irrucntcm conspicicns miti voce
dixit : Quid vis patcr? aut cur manus innoccnti sanguine polluis atquc crueutatas sponte diabolo
ic

tradis? » Ipso 4b. ''" extaurant 1. 3c, 4b. "" ccelum crcclis ait « Domine adjuva me » et vinclis : ;

solutis, cxtendit manus in modum crucis, et supplicilcr prcccs cifundcns pro sua ct pro persequu-
torum salute, ail " Duminc Deus omnipotcns exaudi propitius oralioncm meam, et nc attendas istorum
:

facinora, qua; in me indigno propter sanctum nomcn tuum commisorunt; quia ncsciuut quid faciunt;
sed aperi januam cordis eorum, ut tc factorom oinnium agnoscant ot intclligant, et ad to revcrtantur; ut
passio moa non sit infructuosa, ncc istis, nec aliis qui mei mcmoriam fecorunt; sed concedc omnibus in
prasscnti SKCulo quictcm ct paccm, ot in futuro vitam Klernam condonarc dignoris; Salvator mundi,
qui Palre et Spiritu sancto cuiicta gubcrnas in SKCula sreculorum, Anieu. » Et dum complesset ora-
cum
tioncm, amputatum est capul cjus; sicque nobilc corpus felici lapsu occcupat terram. Sic sancta anima
migravit ad Christum. Discipuli autcm rapicnfos magistii cilicium sanguinc asporsum, aniaro planxei unt
animo, dicentes « Hou consolatio nnstra ct si^es gaudi nostri cur nos ncntes non consolaris? » Scd
: !

ubi cadaver sanctissimi martyris et pontificis Adalberti corruit, concurril undiquo armis munita dira
barbaries, ct nonduin cxplcto furorc, caput sanctissimi martyris palo fixcrunt, corpus vcro dilaccrandum
bestiis loco ipso diiniserunt; ei sic l;ctii clamoro laudautcs sua scelera, unusquisque ad sedcs proprias
reversi sunt. Sod ut ostendcrot omnipotens Deus, cu.jus mcriti esset tantus martyr, per triginladics jussa
a Domino, ab aquila corpus ejus cuslodilur, ubi nulla fera, nullaavis accodcrc potuit. Eam divino judicio
aquilam custodcm discipuli aspoxcrunt. Post vero infidelis turba nccdum humano sanguine satiata, tol-
leiitcs corpus ejus miscrrime dilaceralum, in mare dimiscrunt. Inde vcro indicio fulgidfe columnai, supcr
cnrpus cjus in cudum usque porrocta!, manifcstatum est corpus ejus discipulis; et venicntes cum multis
Christianis, abstulerunt corpus ojus, et conjungontcs caput corpori, honorifice sopelierunt, et dignara
ecclesiam nomine cjus construxorunt; ubi mcrita ct virtutcs qjus oxubcrant us([uc ad hodicrnum tlicm.
Passus est autcni beatissimus Christi martyr et pontifcx Abalbertus ortavo Kalond. Maii, sciliccl ut
qua dio Dominus Josus Ghristis pro hoininc, eadcm dic ipse pro ejus noinine paterctur, ipso ad juvante,
cui sit houor cum ajtcrno Patro el Spiritu sancto, et nunc et por infiuita sa^culorum sa;cula. .Xmcn dcsi-
nit 4b. In ms. IJUrajectino ctiam corpus tribus diebus ab a^iuila custoditum tcstc llcnschenio, .lcta SS.
p. 187, lcijclmtnr.
"''
ilccst 1. *-"
u. cum a. 3c. '-' decst 2. 4a. '•'-
April. 1. *-' rogum 5. *- decst
1. *-' rcliqua dcsunt 4a. "'^ cujus 2. 3a. 5. *-' deest i. '-* amen. Explicit passio ct Vita S. .^dalberti
Pragcnsis civitatis episcopi .5.

NOT.E.
(62) Inter Pilluu et Fiscliliuuscn, v. Vnigt. pag. rii constructa et an. 1609 diruta v. Voigt p. 063
270, qui sanctum propter iugressum silvo; sacr;c seqq.
occisum fuissc conjicit p. 000 sq([. ; (04) An. 997 dies 23 Aprilis iii fcriam scxtara
(03) Dc capella an. 1422-1424, in loco marty- incidit.
 88"J MIHACULA. 800

MIRAOULA SANCTI ADALr.ERTI MAKTIKIS

1. Posl inorlctn vcio iioii (IcCueiiiiit divina [iro- A ncenon ol lociis in revei-oiieia liabehutur, illiequc
digia in niiraeiilis eeiaiii inler gcntes. Nain iligi- facta pulehra iniraciila refcruiitur.
tus (05) cjus iii ai|uiim dccidens el a pisce ipsum 3. Logitur cciam,quod in Ungaria Christumprc-
rapionle dcvoialus,do vciitre ejus ad instar arden- diearet bcalus Adalberlus priinum qiiidein pcr
;

liscaiidele inter Ihictus cunctisvidentiliiisrutilaliat. nuneios suos, dcindc pcr sc i]isum,ct iiinumcrabi-
Quo iniraeulo atloniti '"' piscatorcs, oinni stiidio lem popiiluni verbo iircdicacionisalciue inultis mira-
cuni capcro cupientcs, quoeumque sc divcrtcrcl culis ad lidein converterct. Acciditeum pervenirc
sequcbantur. Nec mora, piscem capiunt el e.xcucc- ad locum, ubi sedes et principalis totius regionis.
ruiil et cx vcntriculo ipsius sacrum digitum sancti Erat autcm ibi ydoliim quoddam cclebre pre cetcris,
pontilicis, flammantcm in ardentis eandi^o siniili- cx (juo demoiies frcqiicntcr darc maiiifcstp rcsponsa
tudine, extraxcruiit. solcbant. llac igitur eansa turbc vicinarum nrbium
idem tompus Prutcnus quidum nobilis
2. Circa ad spectaculum statutis tomporibus illud
liiijus rei

cx 1'omoraiiis quorumdam causa ncgociorum vonit adorature convcnicbant.Ma.xima itaque multitudine

in Sambiam populi ydolum circumstanto, sanctus ponlifex, fide
tcrram,sciliect in Prusciepartibusspc-
cialcm qua ab incolis bcatus martyr Adal-
'*'', in fortis, paratus pro Christo traderc in mortem ani-

bertus martyrium consuinavit ubi eum a dicenti- „ mam suam, audactcr acccssit, et vidcntibuscunclis
;

bus eogiiovisset, quod ignotus (luidam.cujus lo^iue faee acccnsa in conspectu sarcerdoliim ydoIi,omni-
la ab eis non intclligebatur,apudipsos fucralinter- bus virtutc Dei consternatis atqnc stupcntibus,
fectus, cs proposito cognosccndi defunctum, ncc tante auctoritatis constanciamnullo contradiecntc,
dubium quin spiritu Dei agente.pervenit adlocum. illud penitus concremavit.
llepcrieus igitur caimt sanetum, audivil id loqiii sc 4. Postmoduni vero cum pagaiii proximi Polonie

oc dicere sibi : Tolle mc dcfcriiuc mc in Poloniam, predicacioncm cjus recipero nollent, adirc voluit
inciviliiCcm quc Gncscn vocntiir, ct si illuc *™ usque melropolim Pulouorum, que Gncson appcllatur, de-
munde lc conservans mc dctulcris, rcvcrcntcr yloria venitquc inquandara villam,ubi de via ad civitatem
tt diviciis lu el posteri lui in perpcluum sublimahimini pra;dictam requirebal. Sed homines loci audicntes
supcr omncs qui habilmt in hii.s tcrris. Si vero pol- linguam cjus a sua plurimum dessonare, aspicicn-
lueris viam tuitm, ycncracio lua ultima non proficict tcsque luibiUim ipsius, seilicet monachalcm, sibi
in melius nec dccrcscct in deterius, scd mcdiocri modo omnino invisum,risum commovcrunt,et loquenti ad
comparcs veslri similibus persistetis.llus slupcfactus eos ac interrogantide itinero non dignabantur
homo rcponensquc in vase,pro-
gentilis tulit illud, rcspondere. Tunc sanctus Dei spiritu plenus, qui
feclus est versus Poloniam tcndcns. Cuin autem in pcr ipsum signa et prodigia faciebat, ait ad illos
ll terram suam prope a domo propria pcrvcnisset, ^ Quia pro honorc Dei loijui non vultis, ad gloriam
ccpil cogitatio pulsaro aniinum ejus de videndis ejus in nomine ipsius jubco ut tuccatis. Hoc dicto,
pueris suis ol uxoribus, quas duas habebat. Vietus indc abiit, et recte viam Christo ducente invcnit.
hujusmodi igiturairectione,caput venerandumcum Impii illi mox muti eCTecli, perlriti ac conturbatiin
vase in quadam concavaquercu recondens,domum 00 quod acciderat ipsis, in dolore atque gemitibus
ad suos pcrrcxit cum voluntate quam ciciusrever- sic manebant. Ultra ad aliam villam venit, et pro
tendi. Mandati dcnique transgressor eCfeetus,cum via inquirens, similiter et contomptui habitus est,
redicns caput sacrum rcquireret, in loco ubi illud ipsosque sicuti primos eodem mullavit suppIicio,ut
reposuorat non invenit; cognacio vero hominis su- quos consimilis culpe reatus obligabat pro pena
pradieti, ut eciam ipsi qui ex ea sunt profitentur, digne constringcret, in utrisque non injurie sue
rcrum temporalium successn usquc hodie in eodem vindictam mira expectans, sed in spiritu levitatis
statu permanet, sicut pcr illud divinum oraculum occasionem salulis eorum etgloriam christo Christi
dudum fuerat declaratum. In loco autcm, in quo qucrcns. Deiude ad terciam villam Dco ducc deve-
caput martyris gonlilis reposuerat, extitit olim ec- nicns, de itinerc sciscitatus est, ac villaui bonigne
clesia in honore ipsius martyris consocrata,et ipsa D respondentos.viam sibi humilitor ostondorunt.Qui.

V.\RI.E LECTIONES.
"** ottoniti c. "' spialem c. "" illud c.

NOT^.
(65) Cf. libros de Vita S. Adalberti apud Dobner Mon. Boh., II, p. .56, 59, et Chron. BohemiiB skc.
'civ, apud Mcnckcn SS. Sax. III, p. 1647.
891 S. ADALT5ERTI EPISCO PRAGENSIS 892

bus gracias agcns, exaclo itincre longo brcvi tetn- A. gracicDei perbsatum Adalbcrtumprfedicante mulla
pore angelo bono comitante,pervcnit usque Gncscn miracula faciente, fidem christianam tola Polonia
urbcm,plcnam populo, potenlissimam ao raraosam. suscepit,el fundata est veluti pcr unum de apostolis
Coiilinuo ad forum pcrgens, multitu.Uni quo aderat supcr apostolicc fidei firmam pctrum, prcfalumque
Chrisluni confidenter prcdicat, premia vito ctcrne tempus ac modum abslincncie ante paschapro rc-

annunciat "',Deoquc cuopcranlc ct scrmouc confir- vcrentia sancti Adalbcrli gratenlcr ct communiler
mante, sequentibus signis plurimis et diversis, custodiendum acceptans, plurimos annos circitcr
Christo domino innum.cri crcdiderunt.Undc factum 230 irrcfragabililcr obscrvavit, donec legalus qui-
est, ut fama cjus modo per univcrsam regionem damscdis apostolice magne auctorilalis, nolens"'
percurrens ad illos "* pertingcret, quos sanctus gcntcm Polonorum diucius aliis fidelibusin obser-
prcsul in nominc Christi dudum vocc privavcrat, vacioncannualis jejunii foredissimilem, superprc-e-
non auditu, sicque pcrsisterant nuUo prorsus va- fato statuto circa annum *'•"
Domini 1247, auctori-
Jentes subsidio relcvari. Igitur ad virum Dci spe tatc apostolica dispensavit.
gracie ipsius iuveniendc unanimiterproficiseuntur, 5. Eciam legitur,quod volens beatus Adalbertus
reperiuntque ipsum mullo populo prcEdicantem. Re- transire ad terras alias paganorum,socium laboris
cognoscentes autem eum, coram ipsa muILitudinc j. et ilineris sui virum sanctum noniinc Gaudencium
pedilbussuis provoluli.suspiriis acflelibus variisque in Gncsen pro se archiepiscopum constituit, pcr-
gcmitibus dclicti sui veniam postulabant. Hoo "' ductusquo in Pomeraniam a duce tcrrc honorilice
videns beatus Adalbcrtus, obmisso intcrim opcre exceptus. Euudem quippe principem jam pridem
prKdicacionis, cui toto conanime insistebat, con- sanctus Adalbcrtus in Polonia baptizaverat, cum
versus ad illos, ut animo mitissimus erat, placide illuc *" advenisset pro filia ducis Polonie, ipsam

alloquitur cos, diccns : Scio, frutrcs, scio, qui estis. sibi postulans in uxorem quam ilii tradero nuluit ;

Vidco, quod munus Bomini tcliyit vos vobisquc tri- antequam ibi ab compontificc Adalberto baptisrui
huit intidlcctum, ut peccatum vestrum cognosccnlcs ad lavachrum perccpisset. Proinde convocat dux Po-
Dcum upproximctis ,
qui sanut conlritos corde, uc per meranie populum suum, ut a sanoto episcopo au-
hoc misericordcm Deum, cujus ego scrvus
ipsum diant verbum Dci.Audicntes igitur Pomeranii quod
sum, denuntio "* errori vestro indulgcntiam prcsli- predicartt, quia dii corum quos colobant, dii non
tisse. Vroptcr. qupd scrvus cjus in nomine ipsius Dei essent scd domonos.nec aliquid prestare boni poa-
et Domini noslri Jesu Cliristi vehomentor indignati suut contra eum blas-
crcutoris omni lin- sent,
gux "''
officium reddo. phomantes, convcniuntque in unum qui intcr cos
Iliis diotis et signo cruois
super cos facto.confcstim solutum viuculumlingua; prudenciores reputabantur, eum super verbis suis
ipsorum, et cunctis stupentibus ceperunt loqui, C rcdargucrc attemptantcs "'. Sed sancto Adalberto
Christumque verum essc deum magnis vocibus con- vcrba vite plenius prosequente, se in deceplione
clamarc. Baptismi igitur graciam accipcre cupien- deviclos confitonlur, neo tamen a cultu cousuclo ac
tes,prius verbo fidei procatu ipsorum instruens eos, primis tradicionibus se vclle reccdcre polliccntur.
fecit ex aqua et spiritu rcgcncrari "°. In fide deni- Ammirautes igitur valde super prudcncia et respon-
qucconnrmati,sanctissimopontifici alacritcromnes sis ejus et vcacrabili persone ipsius reverencia illcc-

in commune supplicant, dicentes SanciUa'em ti '", ipsumquc supercommunem slatum hominum

:

luam, fumulc omnipotcntis Dci, iinunimiter implora- esse aliquit arbitrantes, pctebant, ut cum aliis diis

mus, ul pro iniiiuitatc, ijuam quidcm *" ceca ac fu- corum ab ipsis sc permitteret adorari. Quo audito,
riosa mente commisimus, uliquit mugnum nobis
in le vir Dei nimium contrislatus ac tanto errori corum
in satisfactionemimponas ad memoriam posterorum. condolens, graviter ingemuit, lacrimas quoque
Ad quos beatus prssul Laudo vos, inquit, filii, : ubortim profundens *'*, sic eis respondet : Heu mi-
quod sub manu Dei pia devocionc humiliamini. Ve- seri ! quam ceei estis el quam perditi, quantumqm
rumtamen certissime hoc scitote, quia illuc ct cclera plorandi, qui non solum demonihus j^essimis, sed

pcccata vcstra omnia vobis in huptimatc sunt diynissa, cciam Iiomini mortuli deitutcm vultis uscribere ; que
tantummodo mentis vigilanciam observclis, ne ad r\ nisi soli Deo inesse potest, qui cuncta ereavil.
pristina mala seu alia revertentes perceptam graciani 6. Inde Prusciam mare transiens,adjunxitsecui-
amiltatis. Cumque magis ac magis inslarcnt "*, dam Pruteno, qui Polonicam linguam novit, quem
stutuit eis,ut anto quadragosimam a septUiagosima, ad fidem cito convcrtit. Qui hospieio bealum pon-
prius quam alii Christiani jejunium inchoarent,ipsi tificem cxcipions, ipsi rcvertentcr scquebatur, et
ab esu carnium usquc ad dicm cinorum abstine- de mandalo ejus, Christianum so esse ad lempus
rent. Quod prcceptum dcvote suscipientcs, in vita ab aliis occultabat.
sua fideliter custodierunl ac posteritati sue obser- 7. Legitur ot ''"', quod imminente passionc sua
vandum quasijure hereditario tradiderunt. Spiritu cum missam celebraret beatus Adalbertus, indigni

VARLE LECTIONES.
"' "' hic "' rcgeucrati 137
annuuciat c. "•' i. quos p. q. c. ? "'* denuntcio lingua c. c.

qd "» instarct c.
c. "''
volens c. annos c. "' illud c. *'- atemptantes c. *" illegitti c. pro-
fundentes c. "° et quod et c.
 893 MIHACULA. 894

paBaiii hor viiloiilcs, intci;3r clnmnros oxcilavcriint A tcm, rx jinlicio iii virum impclii furlo, iiiulliscum
(licoiitcs : Ecrc hic ad nos vcnicns imwilarioncs ct vcrbcribus afliciuiit, ac in vincula coiijccluni variis
malclicia siiu nd nialcdiccndos nos cl morhidandos afdiguiit siippliciis, utsanctasrcliquiaseismonstrct.
c.rcrcct. Eainu.i iijitiir ct pro con.tervancia no.stra ct Dcniipie rolin(|ucns mandatum Dci, dcrclictus cst
patricsdlulc occidanius cuni. Cuni autinii vrliirl iii- ab co ; el Iraditus injiiste polcstati iiiipioruiii,satis-

snni ailvcisti.s sancluin sacio;ancla iiiislci-ia pcr frcit iipsornm voliintati. Tradunliir tamcn saiicla
npoiitiMii
**''
coiicuiicrcnt, unus cx ipsis rcspiciciis iiioiiibra pro|ihaiiis maniljus asportanda; qiio rum
pijsl tcrgiim viilil imiiicnsam llammam ignis, quc disposicione siipcriia rcveienter ipsi barbari custo-
lotam villain cnmliurerc vidcbatur, ct vociCcrans dierunt, vol ipiia si hoc non faceront ll.igello diviiio
fortilcr sociis inilical : proptcr i|Uod onmcs quam pcrcuti rormiilaliant,aut ipiia Christianis ca vcndore
cclcritcr rcvcrliintur. Nichil itaquo ilampiii sibi ac- ciigilaliaiit. lili vcro (|ui digiliim sancti pontificis in
cidissc cognnsccntcs. scd vidonles quia ilhisi sunl, piseis vcntre rcperuerunt, properaiiter ''•',
ut lcgi-
amplius (|uam anlca furentcs ud invicom loqucban- tur, iilos, apud quos veneranda membraesse nove-
tur : Fantasticum fuit quod aspe.vimus, ct e.v vi in- rant, adicrunt, oinnesque sancti corporis digitum
cantirionis cjus tulc quod npparuit nohis. Sccundo lumine colesli conspiciunt radiare,ad quod spcctan-
igitur contra sanctum Doi atrocitcr uccurrcrunt, _ dum miraculum tota villa coiilluons et slu|inns,cor-
simiiique visionc ut prius expavefacti, in villam pus l)c;itum tanto clarilicatum prodigio ''''deinccps
cursu proporo roilcuntes,domos suas illesas omnino ampliori revcrencia conlirmabant. Porr.) scientcs
cum omnihus quc hahebantrepcrierunt,quas inccn- Pruteni reliqiiias martyris gloriosi principi chris-
dio pcnitus putavcrant perisso. mira potencia tianissiino duci Polonie magno Boicslao prcciosaa
Uci ! U inscrutabilis ailitudo sapicncie et scieneie oxisterc, mitlunt ad cnm nunccios diccntcs Novc- :

cjiis, qiie suaviter disponens omnia, iilud divinum )•/.<, illum dcuiTi tuum, qucm inlcrfccimus, iipud nos
ac colostc sacramcntum ludibrium cstimanlos, sic cssc. Si vis miKjiiam iiobis dure pcauniiim, proinpti
lcvi ludibrio dolusit, ut dclusorcs maiigni per hoc sumus transmiltcrc illum lihi. Audiens hoc nobilissi-
corripi et sacrificia sancta cum sanctissimo ponti- mus princeiis, gavisus cst gaiidio magno,et mittons
ficc assistentc conscrvari illibata valcrent. prccium postulatuin, suscepit cum veneracione dc-
8. Logitur eciam, quod rapnt ipsius ahscisum liita corpns sacrum. Fortiir faclum mirabile in vir-

supcr cacuraen arboris, sub qna missam cclobra- tnto Dci, quia corpus illud, qund templum atque
verat, snspcndcrunt, et ut circumquaque ab omni- organum Spirilus sancti extitcrat, ox pacto pagano-
bus a longo vidcri iniquorum exultacione posset, rum de pecnnia reponderari dcberct posilum in :

totam trunci partem proxiraam vertici dcsectis slatera, lcvissimum factum est,quod quasi*'^nichil
I
ramis:., ).-.(. .i:i.>„ .....1.,...^ n „„
totaliter nudavcrunt. Cunique corpus sa- C omnino indice equa lance appendore vidcatur.Cum
» ..

cruin membratim discerptum huc illucquc dispor- defcrretur ad cenobium quod Gnosna nuncnpa- *^'''

dissont, hospes ip.-;ius per angelum Dei divinifus
ammonitus"'cst, utmembra sic diligentcr coUigo-
ret.qiiatenus nil de ipsis dcpcriret et mente recondi-
ta rovcrontissime consorvarct At illo celesti visione
obcdicns, in timore sancto studiose pcragcbal quod
tur porvenit, ibiqne de assensu predicti ducis cuin
congrua venoracionc cst primitus collocatum. Crc-
brescentibus igituretlonge latequc circumsonanti-
bus '" gloriosi pontificis signorum preconiis,vir ille
(pii hospes in Pruscia fuerat, cui rcatus suus os in-

sibi fucrat imperatum. Vcrumptamen cum "* sin- torscrat, ad profalum monaslorium cum dovocione
gula frustra solorter cohorontibus artubus adap- vonit, et fusis procibus cum lacrimis in animo con-
taret, unius manus decsse sihi digitum dcprchendit, trilo ad sanctum Adalbcrtum continuo usu sermo-

quem quidam ox perlidis abscisuin proptcr annulum, nis sibi roddcndo plcnissime est curatus, ct confir-
abstracto eum,in flumine projecerat '*'Hunc itaque matus in bono, usquc in finem vite sue Deo et ho-
sollicitus pluriljus diobus hinc indc perqnircns, ot spili suo sanclo martyri in sancta conversationc
loca qnoquo perscrutans, minime repcriebat dic sorvicns permansit ibidcm. Post aliquantulum vero
;

autem quedam uxor cjus mirata super hoc interro- tcmporis orto bello inter paganos finitimosctPolo-
gavit cum, quidnam foret, quod tam anxius tantum n nos,mctucns princops mcmoratus, nc forte aliquo si-
queritans circuiret. Qui primo ullo modo revelarc nistro bellorum eventu tantum thesaurum perdcre
noluit '=", scd tandem victus tedio ox improbitatc*-'' posset, sacras rcliipiias cuni ingenti gloria viii Ydus
conjugis, secretum sibi propalavit que mox utpoto Novcmbris in Gnescn transtnlit,ubi peripsius mar-
;

infidelis vicinis prodidit.qualiter apud virum suum tyris gloriosi merita mirabilia multa fiunt *"''.
sacreexuvie*'-collecte atque recondito haberentur. 9. Dcniquc Otto imperator, qui boatum Adalbcr-
Cujus prodicionis quia vir auctor fuerat, illico os tumin vita sua preceptorem, in justificationibus Dci
ejus ila invorsum est monstruose, ut vix suraerc familiarom atque amantissimum habucrat, in gra-
cibuni ct potum,nullatcnus loqui possot.Pagani au- vem ogritudinem Romc existens docidit,et spo salu-
VARIyE LEGTIONES.
^*'concurrentem c. *" amonitus c. '" deest. c *" prqjiccrat c. '^" voluit c. *" importunitate ?
•*" *"'' *'"
cximie c. propcrantur prodigiti c. quia dcferetur c. circumdon
fucrit c.
 S. ADALBEIITI EPISCOPI PRAGENSIS 89G

lismcrlicoriim " jam

omnino fuerat dcstitutus. In A de consensu principum presoncium ipsum rogem
extremis igitur positus, apostolos aliosquo sanctos Poloaie coronavit. Sic itaque occasione vcneracio-
paLronos Urbis pro vita couscrvandasupplicitcr iu- nis beati Adalberti gloriam regni primum Polonia
vocabat. Sed cum nullo "" modo sibi adesse sen- adepta ceperuntquc principes ejus extunc non
est,

tiret auxilium, ad sui pii ^" palris bcati Adalberti esse subjecti regibus Romanorum. Iste (68)rexPo-
sc convcntit patrocinium flagitandum ''''^cujus plu- lonorum, dictus victoriosus el pius Bolcslaus.dila-
rima prcclara miracula cognovcrat, votum vovens, taWt lcrminos regni ct famam celeljerrimam gentis
quod si eum liborarct, ipsius vcllctlimina in pcrso- sue, a Daniibio siquidem, magno flumine rcgni Un-
na propria visitare. Mira res, quia mirabilis Dcus garie, usquo ad Salam,fluvium Saxonie,apud Hallis,

iu sanclis suis. Vix vcrba fmierat, otecce subito pc- et a Kiwe, quc est Rusie metropolis, usquc ad
nitus sanus factus cst cunctis stupentibus,surgcn3- montcs Karinthie, principatus ejus dominium tcn-
que in momento papam adiit,miraculum quoque ac dcbatur. Iluic(G9Jsuccessit filius ejus ejus Mesco in
votum ipsi ex ordinc patelecit. Qui gavisus est, et regnum.Post quem *" filius ejus Kazmirius ex so-
Dominum, qui sanctos suos ita glorificat, in bealo rore (70) Ottonis imperatoris prcdicti cognominatus
Adalbcrto glorioso suo marlyre benedixit.Cum (66) Karolus tcrcius regnavit, et post hunc quarlus re-
igilur dictusimpcrator Otto tercius pro expleto voto gnum tenuit films cjus Boleslaus diotus DcUicosus,
in Poloniam advcnissct, cxceptus estin magmliccn- sed sccleralissimus, qui sanctum Stanislaum vene-
cia ct gloria magna a prcialo duce Polonic Boleslao. rabilcm virum, episcopum Cracovicnsem *'*, pro
Stravitque ei viam publicam de baldekinis etsam- eo quod ipsum pro ini(juitalibus suis arguerct, in-
mitis diversisque preciosis sericis ornamentis ad terfecit in quo defecit rcgnum et usque ad prcsens
;

duo magna miliaria usque inGnesonintemplum ad
tumbam sanctiAdalberti Videns autem cbristianis-
simus augustus circa eumdcm ducem tantam divi-
ciarum opulenciam rroquenciamquo et excellen-
ciam regii apparatusin ministcriis,cil)is etpolibus,
vasis aureis ac argcnteis aliisque muniflcenciis, sc
quoque ab eo tam regali supra modum deccncia
susccplum et pcrtractum, dixit ad principes qui sc-
cum erant Ma(jis dccct talcin princiinin csse con- ct gaudens ad propria est rcvcrsus,graLias agens
:
tempus deinceps rex in Polonia non surrexit. Dedit
ergo in prefata coronacione OLto imperator regi Bo-
leslao pro insignis regalibus lanceam bcati Mauricii
et unum ex clavis Domini,fllioquc ejus Mezconi so-
rorem suam despondit in uxorem. Boleslaus (71)
autem rex inter plurima excellentia'" munera bra-
cbium sancti Adalberti ccsari clarisssimo obLulit
quod illc super omnia dena gratissime acceptavit,

sortcm impcrii quam subjcctum. Sumploque(07) dya- Domino, cujus regnum ct'Tnuni est ct imperium
dcmat *le capile suo, imposuit supei' caput ipsius, C super omnes in secula scculorum. Anien.
VARL./E LECTIONES.
*»' bis scrijilum «" ullo c. piis c tlagittandum c. quam c "'* draconionscm c. '"°exee-
lencia.
NOT/E
(60) De soquenlil)us Martini Galli Chronicon,
cf. fG9) De scquentibus cf. Martini Galli Chron. p.
Gedani 1749 fol., p. 00. 01, ubi haic in libro dc pas- 68, ct Boguphalum p. 25.
sionc Adalbcrti lcgi dicuntur. (70) Ex Riohcza, lilia Mathildis sororis Ottonis
(67) Cf. Vilam S. Stanislai et Voigt llisl. Pruss. 111.

I, 277. (71) Cf. Martini Galli Chr. p. 01, et Boguphal.

(08) Cf. Boguphali Chron. in Sommcrsberg SS.
Silcs. 11, p. 25.

EPISCOPI PUAGENSIS

HOMILIA l^' NATALE S. ALEXII CONFESSORIS

(Apud Bullaud. Julii tom. IV, p. 257.)

MONITUM.
Habomus ecgraphum ex tomo, ut signatur, 109 ms. bibliotheoffi Casinensis, in litteris, ut ascribitur,
Longobardicis, cum hoc tilulo /)( naialc sancti Alcxii ronfessoris. Lcctio S. Evanyclii secumium Matlluvum.
:

In illu tcmporc di.rit .Siinon Pctrus ad Jesum : Doininc, ecce nos rcliiiuimus oinnia, ct sccuti sumus te;
quid
erijo crit nobis, ctc. llomilia venerabilis Mclberti cpiscopi. llomilia hxc uuuc cxcudetur magis propter
 S!I7 IKIMII.IA ili: AI.KXIO CO.NFKSSOItlv 8l)8

iiovi lii' .^aiictn iius iliicc.il, rcHcissin iis, iiiim in

aiitiiniilal(Mii i]U:iiii piiiplor iiiiTitiiin, ciiiii iiihii principin
Cliristiun scipiiiiilur iii voliiiiliirid piiiipcrliitp, i|ii.'i'i|ii(! ad
scriliit .iiictor di- pr.viiiiu iliiiiiiin ipii usccticos
poliiis qiiiiin liisloricds spcclaiil. Mcininit ilc ca Karoiiius .•iil aniiuiii IIHII. iiiiiii l'.t, ailililipic ipsani in
ccclcsia SS. Hoiiilacii ct .\icxii lloiiia' iliclaiii, i|iioil rcpctil aniio 10ll/(, lann. H. Kl vero diclain luisscislo
loco, collij^ilur c\ vcriiis ipiiluis airaliir aiictor iii liiic auditorcs siios.

noAiii.i.v s. An.ALnKirn eimscoim pn.\r.i<:Nsis ac mahtyius.

liujus rci cl in iioiiis, tValros cliarissiini, J^ Uoinaiii piipiiii accopta essc dicereliir. Magni cl-

s.Tpc cxcinpluni siiinpsimiis,cuni aliculii pro rcruin cuiiii inerili cst, fr.itros iuoi, Iiomincm Dci diviiia
necossitatc digrcdicutps, cuncta nobis inonastcrio- vnco appclIari,quoniani ouin |iroplicbe iilii iiominis
riini habitacula ipiasi propria paterc cognovimus. ct non homincs Doi ab codoin Doinino suntappcl-
Cunctos in nostrum obscqnium sinccrissimadcvotio- lati ; iste quasi quodam privilegio homo Doi cst
ne pronos aspexinuis,et niaximc in beala; memoria! nominatus. Siciit ipsc singulari pra; cn;teris dimica-
patrc nostro.\lexio,cujus hodic venerandani assum- vit corlaminp, ila spcciali vocabulu a Doiniiio mc-
ptionis dicm dcbila soiomnitale rccolinnis, totuin riiit niincup.iri.
lcctionis hujus tciioroin vidomus perfcctissimc cssc Cnineniin oarnales nnptias amore divino inflani-
complelum. Dorciictis enim omnibus secutus cst matus contompsit, Doniiuioo moruit thalamo copii-
Christum, quando sprotis omnibus, patrc vidclicct lari atquo inter illa innoccntum agmina Agnum

et mntro, ncc non sponsa cum oarnali aniorc atipie soipicntia connumcrari, qui cantant canticum no-
scrvis ot ancillis nnivcrsaquc substantia, mariiiis Miin anto sodoni Dei et Apni. lli suiit ouini qui cum
nuctiiuis niinio cum laborc suporatis, Edoslam nuilicribus non suiit coinquinali : virgines onim
Syri.e tandom pcrvenit ad urbcm; ubi pcrfcctam sunt, et scquuntur Agniim quocunquc iorit. Mcrito
vivondi norinain lougo usu didicit, cl despccto homo dei, id cst tcmplum Doi, hospos Christi, ha-
niundo, injuriis opprobriisqnc, famc et siti,f'rigore " bitaculum Rpiritus sancti efTeclus cst. Jurc diclus
alqiie nuditate, niortifioato corporo Chrisium totis cst pro Roma orando exaudiri, qui in Roma singu-
desidoriis sequolialur. larom sluduit ducero vitam ;ot bcnc ei congrait

Sciebat enim ipsuiii Evangelio dixisse Nisi

in : seriiio Doiniiiicus, qtii dicit ? Qni dimiscrit uxorcin
quisrcnunliavcril omnibus qua; possidet.et sccutus uiit filios proptor nomen meum,oontupium accipiet
me fiiorit.non potest mcus cssc discipulus.Cumquo ot vitam ajtornam possidebit.
h.TC Dominica; praiccpta diuturno tompore ibidoin Quod cniiu pro Christo diinisit, Iioc coiifiiplum
; cxsPiiuoroliir, diviiia voco manifostatur hominiluis : accopit; qnia nimirum centuplo majus oi fuitmori-
ac, ne van<T culpam, inde abscc-
gloria> incurrerct tum oastitatis intor contincntos proptor frnctuni
dorc disposuit; ac sic dum Tharsum causa occul- spiritus, quam intcr lascivicntes quondani propter
tandi proficisccrctur Dco volcnte, vi ad patriam dosidorium carnis quos carnaliter tunc
: filios intcr
revorsus ost. Cumque a patre pro pauperc susce- habcre despexit, nunc centuplum accipcrc meruit
ptus ossct, iit audistis, in domo propria nt perogri- spiritalos. Centenarius quippe numerus, ut sa;pe
nus manebat. quanta constantia quantaquc ojus dictum est, perfectionem fignrate dennntiat. Nos
fuit paticntia! Quis cnim narrarc poterit quantas namquc licct ncc servi appellari digni, filii tamcn
tcntationos, quantosve fluctus in sui sacratissimi C ejus sumus quia nos in hanc suam domum (72) sub ;

pectoris arcano pcrtulerit dum patrem pro se tanto monastica professione pius apud Deum intecessor
moerorc aflici conspiceret, scirct etiam matrcm congregavit. Nos sumus ejus filii quos diversis car-
nocte diequcin flelu et gemitu perdurare? Vidcbat naliter editos parontibus in unam sancta; profcssio-
insuper servos proprios deliciis abundarc vcstibus- nis famitiam spiritalitor non cossat coadunaro. Nos
que pretiosis indutos incodere, ct sc ab omnibus sumus filii ejus, si itor virtutum ejus imitaiulo
contomptui habcri tolcrahat ad ha;c opprobria
: tencmus; si non a patientia quam in so ostcndit,
irrisionesquc corum,ct quasi jam mortuus sa>culo, torpcndo deDeclimus.
solo tantum spiritu Christo vivcbat. Undc nccosse est,fratros charissimi, ut tanquam
Nam quomodo ipse adhuc fragili ciroumdatus boni lilii el tanto parente digni,exempla illius san-
corporc h;cc tot incommoda suliorc valcret, nisi ctissini.-o vit;e sequi cnrcmus. Non nos a vostigiis

divino amoro ejus cor intus acccnsum arderet? Sed tanli patris scquendis ulla anima; vel carnis illece-
ista omnia divina agebantur prudcntia ut ei accrc- bra revocct, quatcnus ct ipsi qui carnales affectus
sccrel gloria, et nos excmplo paticntia; iliius ad substautiamque rcliquimus terrenam; qui uxores
cadom soctanda instruerot. Nosse ctonim convcnit duccrc ac filios carnalitor procroarc angelica; con-
rratcrnitatom vestram, qnantam gloriam per paticn- T^ versationis amore fastidiviinus, a rege coclesti vir-
tiam apnd Douin promeruissot ut divina vocc homo tufum spiritualium merito otin pr.cscnli centiiplum
Dei sit appcllatus ct cjus oratio pro scelere lotius acciporc de societate sanctorum, el in smcuIo ven-

(72) Hinc colligi vidotur homiliam istam dictam a S. Adalberto Roma; in monasterio aut templo SS.
Bonitacii et Ale.xii.
 899 GREGORII V PAP^. 900

turo vitam possiderc mcrcamur Klcrnam. Quod ul ^ admonuit orationem pjus qua;rcrc, per cjus merita
oblinere possimus.toto mcntis affectu ejus patroci- nos exaudire dignetur. Qui trinus in personis, et
nia implorcmus cujusnatalitia cclebramus (75). Dat unus in substantia vivit et regnat in sajcula sa;cu-
noljis fiduclam ha^c implorandi qui cum pro Roma lorum. Amen.
orantcm sc cxaudirc proinisil. Ipso cniiii ipii nos

(O.^j^Exliis verljis ac superioribiis iium. 1, nijii.s Trslo S. Alixii, codem, ut suspicnr, dicquo bodic-
hodie vciicninilum assumiiliimh dicm dcbita SDlonin- dum colitur apudLatinos 17 Jiilii.
\.ale recolimus, liquot diclam esso hanc homiliam

PKOFESSiO llEGULyl!; S. BENEDICT[

ABEATO ADALBERTO
liomx in mnnasterio SS /]on//acii ct Alca.ii confcssorum, die 2 A/irilis rt?in/991 facta.

(Aapud liocsek, Codex diplomalinis MoraviiT, p. 104.)

tEgo Adalbertus promiU.o stabilitalcm mcam B secuiidum rcgulam Bancti Bcnedicli, coram Dco et
ct convcrsionom morum mcorum cl obniiontiam omnibussanctis ojiis ct abbato Augustino pra;sciitc.

ANXUM DOM NI DCCCCXCIX.

B-ilE^»

NonnA HisroHiCA.
(Apud Eggs, Poiitificium doclum, pag. 287.)

GregoriusV,nalioneOormanus,Briinoantpadictus r conjurc impcriali, corona, et Augusti titulo in basi-

ex ordinc S. Hcncdicli, Utbonis Saxoiii.c cl Sucvia;lica Vaticana insignivit.
ducis cx Jiidithu paris pn.isapix lcmina iiiiistris li-
lius Joanno .\VI mortuo, ob vit;c morumque inlc-
gritatem, magnamquc rci liltcrariic cognilioneni,
Othonis imperatoris suasu, qui Uom.'e tum adcrat,
a clcro pojiuloque Romano, sexto Kal. Scptembris
anni 996, Romanus electus cst i.oatiCex. Hic ob
largissimas eleemosynas, dietim in pauperes, vi-
duas, atque pupillos crogatas, aliaque innumcra
dona oratoriis, ccclesiis, et monaslcriis faota, Gre-
gorius Minor ad distinctioncm Maijni appellatus
est.
Anno sui poiitificulus priino.bona omnia supcrio-
ribus annis Ecclesia' Ravennati a ponlilicibus con-
cessa, Joaunis archicpiscopo confirmavit, sanciens,
ne ab ullo clerico Ravcnnate pcr omnom .Emiliam
et l'entapolim porliorum aliquod exigerctur. Ro-
berto Gailiarum regi, Hugonis Ca|ieti tilio inccstas
cum Rerlha nuiitias interdixit; quarc Robcrtus rc-
liclaRertliaConstanliam WillbclmiTolosani cornitis
filiam,annucnte Grcgorio.iii matrimonium duxit.
Gaudentiiiin 1'ralrem sancli.-\ilalberti Pragensis cpi-
sco[ii, Miecislao priiicipc id pcr litteras,ct nuntios
pelciite, ad Guesncnsem calbedram in Rolonia
evexit. llcribcrto archiepiscopo Colonionsi jus pallii
concossit eumdemiiuo posti^a in numcrum septem
elcctorum, quibus crcandi imperaliiris Romani jus
concessum est, assumpsit, Othonem III cum Maria
Anno vero Christi 997, abeunto in Gcrmaniam
Othonc Augusto, Croscenlius vctoro dominandi libi-
dino stimulatus, Grcgorium pontificcm diris scdi-
tionibus exagitare ca^pit.Cujus vim cum Grcgorius
omni prffisidio militari destitutus ferre diutius nc-
quirct, Joannis prffidoccssoris cxcmplo, Urbc egrcs-
sus in Etruriam so rcccpit. Gcrebat eo tempore
Placentiffi episcopatum Joannes quidam Philayatus
appcllatus, natione Calaber, patria Rossanus, pro-
fcss ono monachusCassinas,qui litterarum scientia,
qua exccllcbatet pecunia; magnitudino, qua CKteros
superabat,innatus, co usque arrogantiffi lucrat pro-
lapsus, ul semetipsum ullro archiepiscopum appcl-
laret. Hunc igitur,quod pecuniosus esset, turbisquo
concitandis aplus, Romani nacti, auctore Crescen-
tiOjpseudoponlificcm advcrsusGregorium absentem
proclamaruut. Qua rc cognita Grcgorius in Germa-
niam, qucsturus simul injuriam, ac opcm Ca^saris
D imploraiiiinis, conoessit. Crescentius rcrum cdoc-
tus, nihil de contumacta remisit, quin polius, quasi
certum Uthonis bellum habcret, Urbis mccnia lir-
mare, aggcres strucrc, fossas agerc,et antc omnia
molom Adriani (a suo nomine posiea. Cresecnlii Aic-
tam) variis propugnaculis, commeatu, et milite
miiuiro ccepit.
Utho Gregorii precibus exoratus, codem anno
cum lirmissimo omnis gencris copiarum roborc re-
'JOI KIMSTOL.K ICT nilVlli:(ilA. •Jltt

(liil, iii llaliam, ac;iiiili iiiiiitilicis iMJiiriain iilliiriis. \ 111 rohiis gcstia S. Ad.-ilhcrli, sori|ilis ah auctorc
KxoiTiUi IIdiikim iiililiirln, uriiiiiMf acliiuili), civibii:* illiiis toiii|iciris, iniihiis sigiilicatiir in liac .synodo
piiiviv ifcus.inlilius, frlicui rorlilcr iipiuigMiil. Ali- agilalain iiiisso caiis.nn S..\dallioi l'i'agonsis C|ii-
ti

quaMiiliii ucrilor rcslileri' UniiiaMi, a CrcsciMilio et coiii, jiiiliciii ]iijstulati ah iirohiopisooiio Mogiinlino
anii|ia|)a spi" iiiai^iia pr.Tinioriim iiMiinali. .\l iiiva- dc raoicnda in siia oorlosia, (|iiaiii roliijucr.it, rosi-
Irsrciililiiis niiini cx parlc (icrnniMis, riiin oliscssi doiili.i. Oiiod aiiloin majnris iniiiii(;iiti cst, ad linc
rcnilii pciHiria laliciraiitcs,laiitnni iin|icliiin ainpliiis ciinciliiim rclcrciidiiiii viilcliir, (|iicid do ini-
i|isiiiii

susliiicrc iioM [lossc.iil. porlas ullro apcruiiil,

('..csari
Crcsccnlio,!'! aiilipa|ia
llrliisiiiic ilcclitioiicin raciiiiil
inlra inolcwn Ariaiii liil.insis.Otlio cuiii siiis Uilicin
ingrc.^siis, (Ircjiorium ilociiuo, postcpiam c.\actus
cst,nicMso sciii sua' rcslituit. rcliiisc|iu; in Urho ile-
jiositis, Crosccnliuin cum JoauMO aiitipapa iii arcc
obsedit. Cum vero in lougum ohsidio trahorctur,
C.x'sar propositis pi^cmiis, (lormaiios, ut acrius
incumhcrcnt, iMCondit. Qu\ impolu qnac|uavcrsum
(acto, arocm donii|uo, ut Uitmarus scrihil, c.\pu-
gnant ; s.cvtluin iii omnos; (jroscentius vulnoralus
ciiptusqno, muro pr.ooipitatus cst cujus cadavor
post terga houm roligaluin, ac per paludes, tra-
ctum conspoolu Ro-
]irohcc|iio iIIusiini,ilonic]uc in
maMorum cxoolsa traho susiicnsum csl. Siinilc sup-
nlicium do iis [laritor sumptiim, qiii ex complici-
l)us supcrorant.
Joanuos voro aiitipapa, jussu C.Tsaris, ociilis nr-
)icraloiis clcctorihiis(,irchii-pi>'cccpis scillcct .Mogiiii-
lino, Trovirciisi, ('.oloiiiciisi, liiin in.ircliiicni; liran-
dehiirgoMsi.Odiiiito l'alaliiiii, diico Saxiiiiic.c,(;t rogc
Rohoiiii.clah codoiii ]ioiitilioc Grognrio coMstilutiin)
mullorum asscrtiono Iradiliir; siqiiidoni r(;s magni
momenti noiuiisi consultisl'alrihus,colloctiso]iisco-
pis in synodo
liori oonsuevoruiit.Lcgcndiis hic vcnil
Platina Grccorio V, ot Haroniiie tomn X ad
iu
annum 'JU(), liollarmiMus, et alii; jira^scrtiin Jo.Pa-
latius VoMotus tomo II Monarchia; occidcntaIis,lib.
II, cap. 3, ubi lato i« solide hanc ipsam qua;stio-
: ncm tractat.
n Scdentc Gregnrio ad cluvum Ecclcsi.T, IIuii-
gari Christianam lidem amjilcxi sunt; viriqiio
)cr tcmpus sanctissimi vixoro, RomualduB sci-
id
liicelahhas, Ronilaoius Russoriim apostolus, Olho-
nis oognatu!?, et Roiiiualdi disci[)uliis; Adalhor-
tus iu Prussia marlyr: Stoiiliaiius IluMgarin; rex ;

batus,ac narihus anrihiisc]ue pra'cisis.jumciilci im- Maiolus ahhas Cluniaccnsis, (;t Roswitha sanc-
positus, toti Urhi, ]icr c]iiani oircumducohatnr, vo- tinioniulis Saxonica, Gr;occ cl Latino supra viriini
ctoris sui oaudain iii iiiaiiihus lonoMs,acorhum sjio- doola.
ctacnliimruit.Tum iu Gormaniam o.xsulalum mis- Ohiit voro Grogorius, administrato optimo iiiuiti-
sus.paiilo post doloro viilMcrum animiquc nicrroro licatu (cui hionMiuin supra monsos quiMquo^ac dios
confectiisdooossit.cumsodisset in Ilomana cathedra 24, prairuit) duodocimo Kaloiidas, Marlii aMMO
quani iiivasorat, ciroitcr menses dccom. Hic dum nostiic salutis 990, scpultus .ad S. Pctrum in Vati-
adversus Grotrorium sodoret,!egatum niisit iu Gal- cano. juxla cineros B. (ircgorii Magni oujus in Vi-
liam Polrum cardiiialom.ut occlosiam, quani Fuloo ta a'iiiuIator cxstitcrat, cum hoc scqueuter adhuc
comes Andogavensis in dia'cosi Turoncnsiero.xerat, oxslante opitaphio.
suo nomino consecrarot. Vcruiii ipsa die ad oonso- l!ic, queiii tcgil hnniiis, oculis vultuiiue decorum
cralioiiem pra;stitula, tompluni deropontc corruit, Papa fiiit (jiiintu.< noniiiie (.irefioriiis.
vcluti rospuoret Dous ipsc tcmpluin pcr schismati- Ante tiiiiien Bruno, Francoruin regia proles,
Filius Othonis ile gcnilrice .IiKlith.
cum, aut sanctic scdis invasorom in sui honorem
(] Liuyiia Teutonicus, Vuaugia doctus in urbe.
dedioatum. Scd juveiiis catliedrani scJit apostolicani.
Interim Gregorius, sublatis «mulis, debita; sodi Ad hiuos annos, et nienses circiler oclo [quinqiiej,
ac lihertati restitutus, inito oum Othone consilio, Ter souos Fchruo couuunierante ilies.
animum tum ad rorormandum stahilicndumque Paiiiierihus divt-s, per singula Sabhata vestes
Roman.v Eoclosi.c slalum,tum ad eloctionom impc- Divisit, niiniero cantus niiostolico.
ratorum pacifice el ahsquc tumnltu in postcrum Usus Fraucigena, Gcrniana, ol voce Latina,
Instiliiit iiopiilos eloquio triiilici.
laciondam ad.jooit,conciliuniqucopisooporum RoiiiK
Teitius Otlio sihi Petri coniUjiait ovile,
eaproptor cocgil cujus aota licot pcricrint, ex
:
Cngnatis nianibus lerrciiic viuciila earnis,
fragmentis tanion, quK doindo repcrt.a sunt, rcvo- Exuit et |iost(]uani lcrrentB viuciila carnis,
canlur in lucem qua; pcricrant. Mcntio impriniis -•Equivoci [i. c, Grcgorii .M.j dcxlro siihstituit laleri.
hujus conoilii Roma; sub Grogorio V habiti cxstat DECESSIT. XII KAI.. MABTll CMSClX.

EPISTOLyE ET PRIVILEGIA
I j) nom pii conditoris nostri oporlct nos in privilegiis
nnEGonii p.vp.e v f.oistdlv .\n \vi\izont.m .\nn,\TEM. pra;standis nostram nullomododenegaremuninccn-
(.^iino 991).) tiam.Igitur quia vestra dilectio nostra' suhlimitatis
(Apud Ughelli, ludia mcra, tom. II!, ool. 618.) apostiilatum humilitor rogavit.qualenus pr.vdictum
Greoorius episcopus, scrvus scrvorum Dci dile- monastorium sancti Salvatoris institutum in supra
clissimo in Ghristo Domino, filio WiNizo.N-i,venera- nominalo comitatu, ctterritorio privilogiis aposto-
bili abbati sancti SaIvatoris,sito in comilatu Clusino licie scdis decorctur, ut sub dictione juris sanctfe

territoriomonte Amiato tibi videlicct tuisquc suc-

; nostr.T, cui Doiiiino auctorc pr.Tsidemus, Ecclesiae
cessoribus, inperpctuum in Doinino salutcm. inslitiitum nullius altcrius ccclesia^ juri vel dictioni
Quoniam semper sunt conccdenda, qua; rationa suhmittatur. Pro qua re veslris piis dcsideriis, per
biliter et congrue a lidclibus petuntur ob devotio- hancnoslramauctorilatem,quodpostulastislihenler
903 GREGORII V PAP^E 901

eoncedimus.Et iiico cujuslibot ccclcsioc sacerdolem A pro nostra anima,nostrorumque antccessorum,seu

in praefato monasterio quamlibet jurisdiclionem, succcssorum pontificum devota sine intermissione
velpotestalom, sive auctoritatemprster sedis apos- fiat oratio.Deniquc statuimus ut dumabbas dehoc

toliccc pontiliccm habcre proliibcmus,ita ut nisi ab Sfeculo migravit, neque rex, nequo dux, neque
abbale monastcrii ejusdom fuerit invlLatus, nec marchio, nequo opiscopus, nequo comos,iioque ulla
missarum solemnia iiiidom omnimodo celebrarc alia pcrsona ibidcm abbatem ordinare pr.Tsumat;

priESumat.IIauc denique noslram aposlolica aucto- sod congregalisinunumcunctis ejusdem monasLerii

rilate conslituimus, el nulla alia magna scu parva fraLribus, ex communi consensu, Dei providentia,
pcrsona eisdom vero monasterio, sive inferius in qui dignus hoc honore visus fuerit,ex propriacon-
sorvis videlicot, vel in iamulis, aul cLiam in servis, grcgationeabbatem ibidem ordinare.Si quisantom,
vel ancillis, nccnon etiam in libcris, vel in cunelis quod non optamus, tcmerario ausu conLra ea, quae
rebus ad id p6i-Linentibus,videlicet, in easis etpos- ab hac nostra auctoritate pio et firmiter per hoc
sessionibus quomodo aliquam molestiam inferre nostrum privilegium deposita sunt, contraire ten-
concedimus et confirmamus
prffisumat. Pariterque taverit, vel haec, qus a nobis ad laudem Dei pro
cidem sancto monasterio primilias, vel decimas de slabilitatc jam dieti monastcrii statuta sunt, rofra-
suis hominibussive de pri-eceptalibus, atquesacrum •„ gari, aut in quoquam transgredi prajsumpserit,

baptismum liceat cclobrari in ecclesia S.Benedicti, sciat se auctoritate Doi, et beati Petri apostoli, et

et in ecclesia S. Mari;o in Lamule,sicut concessum trecontorum docem et octo Patrum sanctorum ana-
cst a partibusregum per praicopti paginam, quid- thematis vinculo innodatum, cum diabolo ct ojus
quid ibidem contineri videtur, vel si quid ab ante- atrocissimis pompis,atquc Juda traditoreDomini no-
cessoribus nostris pontificibus sanclis, scilicet Stc- sLriJcsuGhrisLiocLcrniincendiisupplicioconcreman-
phano, Adriano, Joanne, Formoso. vol ab aliis an- dum, nisi quod male peccavit, digno correxeril. At
tecessoribus nosLris ponLilicibus cidcm monasterio vero, qui pio intuitu custos, et observator exsti Lo-
concessum est, totum hoc in inlcgrura apostolica rit hujus nostri apostolici privilegii h;mc confirma-
auctoritate vobis vestrisque succcssoribus concedi- tionis benedictionis gratiam a miscricordissimo
mus et confirmamus. Chrisma quoque et oleum judice Domino nostro, vitamquc t-cternam cum >

sanctum,a quacumquc ecclesia voIueriL,vel poLuerit omnibus electis Dei conscqui mereaLur in sa'cula i

liccnteraccipiant,statuentosaposLolicacensura pra;- SKCuIorum. Amen.

cipimus uL ntJllus dux, marchio, comcs,vicecomes, ScripLum per manus PeLri regionarii notarii, et-
caslaldus vel aliquavis magna seu parva persona, scrinarii sancta; Romana? Ecclesia; in mense Maio,

ullum districtum in aliquibus castris ipslus manum indictionc suprascripta nona. Bene valcte.
habere, vei judicaro, sou aliquid placitum tenero C Dala VI Kal. Junii pcr manus Joannis episcopi
audcat, nisi ab ipsius monastcrii abbatc invilatus sancta; .\lbanonsis EcclesiaB,et biblioLhecarii sancl.-e
fuerit. Hoc quoque apostolica auctoriLaLe pr.-eci- aposlolic;e sedis, et indiction. ix, anno ponlif. D.
piendo sancimus, iil neque episcopum, vcl alium Gregorii summi pontificis, et universalis E. PP.,
quemquam dc ordine clericorum, ecclesias, paro- anno primo, impcr. D. Othonc a Deo coronato,
chias, oellas, vel prffidia, vel qua;cumque loca, seu magnoquc anno primo monse Maio, et indict. su- ''

ros praefaLi monaslerii aufcrre aut abalionare quo- prascripta subscripsit.

vis modo pr;esumaL, aul quamlibet controversiam, Theobaldus episcopus S. BcUitrensis Ecclesia;.

sive injuriam, seu aliquam damni jacluram in re- Petrus, episcopus S. Pra;ncslin. Ecclcs.
bus, possessionibusve,vel in nuUis uLensilibus,sive Azzo, episc. S. Ostiensis Ecclosiaj.
ornamcntis, praedicto monasterio inferre audeat. Abbo, archidi;iconus sancta; Rom. Ecclesiaj.
j
Ilsec omnia, qua; superius toemorata sunt,videlicet Grcscentius, ablationarius, sanctaj Rom. Ec-
decimas,primitias, oblationes ad sarpo dictum mo- clesia;.

nasterium pertinontes, necnon et bapLismum, et Amico vir vencr. prcsbyter, ct card. sancL.-c Roni.

chrisma, et oleum tibi, dilecto filio, Winizoni ab- Ecclesia;.

batijtuisque succcssoribusinpcrpetuum a prajsenti II
p
nona indictionc pcr hanc nostri privilegii paginam OROORII PAP.E V PRIVILEOIO.M PRO ECCI.EUA
apostolica auclorit;ite confirmamus.atque concedi- CAMERACEXSl (1).
mus secundum pnedictum modum, ob hoc pra^ci- (Anno 996.)
pue, ut in eodcm monaslorio pro stabilitatc re^gni [Apiid Mansi Concil. XIX, 2S.|
gloriosissimi impcratoris nostri OLhonis tertii, et Gregorius opiscopus, sorvus servorum Doi.dile-

(i) Anno ChrisLi 996 Herluinus Cameracensis
episcopus Roma; a Gregorio V ponLif. max.ordina-
tus,cum in Ilomana synododoiis qui Ecclesi.e suae
bona invaserant, cnni(uestus osset, Uregorius pri-
vilegiis Ecclcsiam illam communit, invasoresque
cxcommunicavit. Cujus rci montionem, et Gregorii
litteras h;\liot Baldrici episcopl Noviomensis Chro-
nicon IHi. i,cap. 3 : <i Exin, inquit,habila inibi sy-
nodo cum impcratore, papa resideulc cuia episcg-
pis, abbalibus, prcsbyteris, cum de ncccssariis Ec-
Horluinus opisco-
clesia; negotiis satis tractaretur,
pus surgens,popuIaLoros sua; parochi» cum gravi-
talc querimoni;e indicavil. Sed el quod nuper npes
sui aiiLccessoris, uL pra;misimus, a Walthoro oL ab
aliis devastatas repcrerit,in modio proclamatinncm
extulit. Undo papa connrmanto, imo opiscopis, ab-
batibus, cunctis (|Uoque qui ibi residebant, assca-
tienlibus, •> etc.
90S EPISTOL.K 15T PIUVll.Rr.IA. IIOG

cto lllio llEr.i.ui.Nn, sancl.v Canicraccnsis Ecclpsiaj A. vcro crcutor Pl obser^-ator fiiorit, bcncdictioncm Pt

aiitistiti, siiisqiio siicccssoribus in pcrpctuum. g^atiam, ct indulRPnliam pcccatoruni suorum ac

Cura' pastoralis officiuin, suinin.T; sclis ili<.;iiitas vitam .•ctcrnain a Chrislosalvatorc noslro conscqui
qua nos, licct inilit;iii, uliinur, compcliit nos non mcrpatiir. Amcn.
soluin nobiseuin manontiu, vcnim oliam longe po- Scriptuin pcr manus IVIrisgonis nolarii ct scri-

sila sanelx Dci Ecclcsia; mysicria, Cbristo an- mensc Maio et

ptoris sancl;c Uoinan;u Ecclcsiic, in

nucnte, vigilunli solliciludine custovliro ct guber- indict. nona. In Christo bcne valeto.Anno ponlifi- i

narc.Quoniam vcro,sicut omnibus pcne notum est, catus doinni Gregorii suinmi pontificis ct universa-
intcrvcniontc hac rc quic inlcr .Vrnuirum Rcmensis lis Ecclesia; papx, imporii vcro domni Ottoni Tcr-

Ecclesi» arcbipr.TSuloin, et Gerbcrlum invasorem lii impenitoris anno undeciino,

cjus, e.xcrcvit,idcm praidictus Ilcrluinus pra;sul, III.
illorum odiis, Remis canonico more consccrari ne-
(2) DIPLO.M.V GnECOnil PAP/E V WEniNFniDO .\nD-\TI
quivit, pjus consccratio ad apostolicam scdem us(jue CONCESSU.M.
ad nos haud injustc pervenit. Quem consecrantes,
(Anno 996.)
lacrymabilcm ab ca qucrinioniam audivimus, scili
cet quod teinpore antoco^sorum suorum idom cpi- „ Confinnat omnes monasterii possessioncsjiisfiiie eli-
!/''"''« ahbalis, priimim c.v Stabiilensi, deinde ex
scopium inultiplicitcr amalignishominihus dop
nibu^i donra;-
!>lulinuii(liiricnsi civnnbio.
datum sit. nos humilimc implor;ivit ut
lindc et
nostra apostolica auctoritatc aliquod ei subsidium
(Apud Marton., .hnpliss. Collect. II, 52.)

contra inimicos sanct.-c Eeclcsia; darcmus. Cujus In nominp sancta; ct individu.-c Trinitatis.GnEOO-
prccibus annuentes, per istud nostra; apostolicoe Rios cpiscopus servus servorum Doi Weuenkiiido
aucloritatis privilegium sancimus ut nullus dux roligioso abbati salutcm ct apostolicam benedictio-
marchio, comcs, vicccomes, seu aliqua magna vcl ncm.
parva persona, dehinc prasnominata! Ecclcsi;e loca Tum summa; apostolica; dignitatis ape.\ in hoc
invadcrc seu dcpraedare pra;sumat, Quod si pra;- divini roboratus nitore dignoscitur pra;fulgere,si in
sumpserit, seiat se a nobis, Christo auctqre ac B. acquirondis Dci laudibus snis impensius studebit la-
Petro apostolo, anathomate illigatum, quousque boris cxhibcreeertamen.Ob hoc debila nosejusdem
pra:dicta; sedis antisliti satisreccrit, vel, Romam apostolica; pastoralis compellit soUicitudinis cura,
veniendo,se ibidem purificaverit.Hoc quoquenobis quasque ad stabilienda piorum pertinere dignoscun-
similiter intimatum cst,quod obeunte cpiscopo vel tur locorum ubertim promulgare, et upostolicae in-
ca;tcris saeerdotibus praiJictc-e sancta; Camcracensis stitutioniscensuraconlirmare.Igiturquiapostulasti,
Ecclosi.T, aliqui diabolico reploti spirilu solcant res C frater, a nobis, quatenus monasteria a senerabili
ccclesiasticas,quas vel episcopus, sivc etiam sacer- Patro Remaclo in honoresancti Pctriconstructa,id
dotes reliqucrint, diripere ac devastarc. Quibus est, Stabulaus et Malmundarium, sita saltu .\rduen-
ilidcm apostoliea censura ne hoc amplius agcre nonsi, privilegio uostra; auctoritatis muniremu3,et
pra;sumant interdicimus. Quod si fecerint, cujus- quia justa visa cst nobis petitio tua, assensum tibi
cunque sunt ordinis vel dignitatis, sciant se ana- prsebemusperhujusnostri privilegii constitutum,ct
thematis vinculo perclusos, quousquc hoc digna roboramus apostolica auc;oritate,atque dccernimus
quoque magnopcrc
satisfactione correxorint. lllud secundum antiquorum edictum regura,id cst,Sigi-
prmoptamus ut fratres in cocnobioejusdcmccclesiae berti, Chludovei et Dagobcrti, qui et eorum constru-
comm;mentes, cunctasque congregationcs ad eam ctores fueremonastcriorum,necnonetimperutorum
pertinentes,quidquid jusfe ac legalitcrpossideredc- Karoli,Ludoviei et Ottonis Augustorum, ut loca dc-
bent, sine aliqua diminutione fiimiter teneant atque lcrminata,vel villc-e^aut possossioncs, qua; ab ipsis
possidoant.uttemporalibusprxsidiissunicienterad- imperatoribus ipsi sancto sunt tradita;, et pcreum
juti sine murmuratione, sempiterna liducialius ap- ulrisqueecclcsiisdivisffi.usibusdeserviantmonacho-
peterevaleant.InsupercidemHerluinoepiscoposuis- rum, nullique liceat advocato, vel in placitis, aut
que succcssoribusin pcrpetuumpcrhancnostripra;- jj castieiis,ea infringere^quod percutimusa;ternoanu-
cepti paginam concedimusetconfirmamusutnullus thematc.Pr.-etereasancimnSjSicutabipsisimpcrato-
dux, marehio vel comes, seu alia qucTvis magna vel ribus est dciinitum, ut utrinque in unum e duobus
parva porsona, aliquem districtum, sive judicium monasteriis confluentibus monachis habeant sine
vel aliquod placitum in aliquo loco su;po nominati simulatione,sine exceptionc pcrsoBaB,sine respectu
episcopii tenere audeat, nisi ab ejusdem sedisepi- pccunia;,secundum sancti Benedicti regulam, abba-
scopo licentiam accepcrit vel invitatus fuerit : sed tem cligendi liberrimam optionem, ea tamen pra;-
de suis quemcunque voluerit,ad id offi-
liceat sibi ponderante ratione, Malmundariensium pace, ut
:ium peragendum ordinare. Si quis autem, quod quiabeatusRemaclusutriusque monasterii eonstru-
aon optamus,hujus nostri apostolici privilegii vio- ctor,et Tungrensium anteaepiscopusetpastor, ma-
lator oxstiterit, sciat se cum Juda tr;iditore etapo- luit in altero eorum, id est Stabulensium, locum se-
staticis angelis aetcrno igne concremaudum. Qui pultura; sibi eligere, ipsi primam clcctionis obtineant
(2) Suspectum. J.afff. vidam,si apud eos melior meritis et probabiliorinYe-

patrol. axxxvii.
907 GREGORII Y PAPyE. 908
niatur. Sin autcm non illo, scd Malmundaiii rcpc- A. rcligiosus olectus fuerit.sinc qualilict controvorsia,
riatur utriquc locapraaficicnduSjab oo potius quam ne prolongitudo itinoris obsit, a vicinis opiscopis,
ah extcrnisassumptus intromittatur.Si quis autem, sicut mos exstitit, ordinetur.Et si, quod absit, ali-
quod non optamus, nelario ausu prsesumpsorit his quo livore infecti atque invidia ordinandi distule-
laudem Doi pro stabilitate jam dicto-
qua? a nohis ad rint, hac hcentia sivc privilegii jurc revocati, pcr
rum monasteriorum statuta sunt refragare, authKc institutionem hanc aposlolicam cum teslimonio
in quoquam transgredi, sciat se anathcmate innoda- abbatis sui et clericis propriisoorum manibus de-
tum.atquecum diabolo et cjus atrocissimispompis, cretum hoc subscriptum fcrentibus sino dilalioue
atque Judatraditore Domini nostri Jesu Christitar- ordineturpro eonsuetudine, ut lumen quod ibidom
tariincendiis concremandum. Atvero si pio intuitu hfictonus tanto tomporeper episcopi praedicationem
observator et custos ductor fuerit, hujus nostri apos- claruit,illis temporibus non minoretur omnino aut,
tolioiconstituti.ad cultum Dei respicientis, miseri- quod nefas est, e.xstinguatur. Neque episcoporum
oordiam a misericorde Doo nostro multipliciter con- motropolitanus de prajfato venerabili monastcrio in
scquatur, ct beats vitffi possessor eiilci mercatur. ceHulis ejusdem ecclesiK, sive titulis, seu oratoriis
Scriptum por manum Joannis notarii regionarii ditioniipsiusconstituti3,autordinaiionesfacerc,sivc
atramentarii sanctae Romana; Eccle8iffi,anno Domi- |. pro chrisma conficiendo venire atque exquisitare
nioa3 incarnationis 990, indictione ix.mense Junio, agere, aut distringere, vel ad se presbyteros convo-
die II. Bcne valete. care,nec ullusepiscopus altarid eorum ecclesiarum
IV. sine eorum consilio vendere prassuniat.sedpcrhanc

onEoonu p..\p.e v dulla pho .monasterio s. martini auctoritatem privilogii nostri episcopus ex ipso vo-
TUnO.NENSI. nerabili monasterio canonice curain pastoralem et
(Anno 99(3.) Bollicitudinem ministerii sui in prielatis adjacenti-
(Apud Mabill., De re diploin., p. 669.) bus,velsubjicientibusnominatis vcnerabilibus locis
GnEOORius episcopus, servus servorum Dei, om- habeat. Etquaicunquecmendandaetcorrigendasunt
nibus fratribus in monasterio sancli Martini viven- cum consensu abbatis sui canonica institutione et
tibus, Ottoni scilicet decano eximii gregis beati secundum ordinem cuncta peragat.Si vero quaalibet
Martini patroni nostri. discordia intcr vicinos opiscopos, seu episcopum
Innotuit satis profccto digne auribusnostrisqua- praefatum, quod non optamus, orta fuerit, nuUus
grex nunc usque degerit, atquo privilegia
liter idoin audoat abbate minime annuente sepius nominati
tam rogalia quam pr.Tccssorum nostrorum domni monasterii episcopum distringere vol in qualibot
Adeodati atque Nicolai habuerit, ut, seposita potO' judicare parte.Quod si abbasejus monastcriinullo
state cpiscopali supra C modo valuerit iutereossententiamdolimaro,noslris
Turonics urbis, quidquid in
fato grege disponendum erat, sive regendum aut apostoliciseveniantobtutibusconcordiareformandi.
corrigendum, abbas ejusdem monasterii cum suo Igitur regalis munificentis edicto,simulquevotisct
prKposito,necnon docano CKtorisque probatissimis procibus tot fidelium annuendo slatuimus,ct hujus
viris.sub tuatcnuerit ditione.Ob hoc pergrnndisnos sanctas apostolice sedis decreto firmumus ut, sicut
constringit sollicitudinis cura qusque ad stabilita- hujus praicepti scries continet, ita decamus, sacer-
tem pertinere dignoscuntur locorum ordinare nobi- dotes aut clerus ejusdem monastcrii res omnes sibi
lium. Ideo secundum antequam consuetudinem ei- munere regio concessas cum universitate suorum
dem venorabililocoapostolica; institulioniscensura appendiciorum pcrpetuo possidcant integerrime, ita

confirmari a nobis deposcit, quatenus privilegia ut nullius potestatis vir quidquam exinde de eorum
quffi a prffidecessoribus nostris sanct» recordatio- dominio vel possessione pr.\'sumat auferrc, in quo
nis,domno scilicet Adeodato atque Nicolao firmata misoricordia; sute beneficium regia dignitas fratri-
csse constant, in isto tcmpore nostra aposfolica bus,inoodcmcffinobiobeatiMartinimorantibus, lar-

oidem loco auctoritate demum confirmarentur. giridisposuit. Statuentesapostolicacensurasubdivi-

Idcirco vcstris annuentes votis, prslatorum Pa- nijudiciiobtestatione,otanafhomatisinterpositioni-
trum institutionum decreta prorsus aposlolicis infu- n bus,utnuIlusunnuamnostrorum succcssorum pon
lis sancimus,simulque eadem roboramus apostoli- tificum,autqualibetdignitateprsdituspotcstate,vel
cam scquendo normam. Quapropter auctoritatc alia qua;cunque magna parvaquo personapra;sumat
beati Petri apostolorum principis fulti, decernimus contra hoc nostrum apostolicum privilcgii pra;cep-
condicto monasterio vestro statiicntes prorsus om- tum agore.Potius autem firmissimum atque stabile
nia qua; usque nunc sunt, ct ut liceat ibidem ha- eum ejus tcmporibus decernimus pcrmancndum.Si
bere episcopum sicut a priscis tomporibus fuit,pcr quis autcm quolibot tcmpore,quod nullomodo crc-
cujus prsedicationem populus, qui a diversis regio- dimus, hujus dccretum privilegii apostolica auctori-
nibus devota mente quotidic ad sancta ejusdem tate firmatum in toto, vcl in parte temerare tcnta-
confessoris Christi monasterii limina concurrit, re- verit, sua3 prEesumptionis digna emendatione minus
media porcipiat a Grcalore animarum. Et quando corroxit, sciat se auctoritatc domini mei boati
opiscopus .sancli pra;fati loci do hoc swculo migravc- Apostolorum principis Petri anathoniatis viiiculo
i'it, et alius ab abbate necnon eadem
congrcgatione essc iiinodatum ct a rcguoDci alicuum,at(juocum
 <iim KIMSTOL.K KT PlllVlLKr.lA. 910
(iiiili<j|o('t ijus nlmci.ssiniis pnmpis icloriKi iiicciKlii A Prciosiiiium ciiitdrps conipprinnt, atqui; fidclcs, co
supiilicio (Ipputntum, et perpntun; condcmniitionis quodJonnncsarchicpiscopuscJusdemsanclaillavcn-
suinmissiiiii.AI vcro (jui oliscrvalor cl cuslos liiijus nulisccclcsimsuggcHsil nposlolic.u ulmilati nostr.T,
iiiistri npiislolici privilcf,'ii cxstilcril, liiMicilicliniiis (pialeniiscoiiliriiiaiciiiu ci iir.iccpta, (|u,i' suntcdila
griiliaiii vitjinnpic .TlcriKini ii iiiiscricorilissiniu Dn- iii pr.cilila sancla Itavcnnali ccidcsin, ot ci ah nnto-
inino Hco iioslro consi;i|iii nicrciiliir. ccssoiiliiis niislrispoiilili(';iliiis,suispr.'cdeccssoribu8
Scriplnni pcriiianus l'ctii notarii olscriniariisaii- lurgitnta sunl, ntiiuc coiicessa. Cujus prccibus, dl-
ct;c Iloiiiaii.v Hcclcsi.c, in mensi! Scplcmliri cl iinli- vino amore, beati(|iie Apollinaris ponlilicis cl mar-
ctiono dccima. tyrisf.hrisli siicccnsi,aiii,iliilius inclinali conlirma-
Datniii III Kal. Octoliris pcr iiiniuis Joaiinis c|ii- miis ei,ac sluhilimus in iierpctuuin,ulis(|iic aliipia
scopi ct liililiiilhccarii sanctiu scdis a|)oslolic.i",.'111110 (liniinutione, secundiim priscam consuctudincm
doniii Grcgorii V, papm primo, imporanlo domno pnudicla! suncla; llavennutis ccclesia;. Quapropter
lcrlio Oltone, a Dco coronatn, mugno Tmpenitorc, conlirmnmusjum lihi .loanni archiopiscnpo Raven-
anno primn, nali, el pcr
procdictam ecclesiam Ilavennntcm
lc in
V. tuis succossorihus in pnrpoluum itaquc confirma- ;

KCCLKSi.E s. i.nosPEr.i coNSEcn,vTio.

^ mus ,.i,^„e corrohoramus monastcrium in honorem
/1 Circ(iorio V (inno fm-la, cujus miinifhriiliic
'J'.)7 "' ' 'ati llilarii constructum in tcrritorio quod vocalur
inonunicnti) ri/i/w.vj/i sunl iKiricli ccclcxLv sc(iiu>iti's
ccrsus.
Giilicata cuni ccrtis aflinibus suis situm, cum rebus
vidolicet omnihus, ct omnibus suis jurihus, et cum
(Apud Ughclli, ./to/i(i Mcra, tom. II, pag. 270.)
omni judiciali potostato quK cst e.xhihonda in pra;-
Teuzo pr.Tscntc.Ti runduvit episcopus ;cdcm,
scripti tcrritorii incolis, ab uno lalerc
videlicet,
Ad decus et sancti instiluil Prosperi.
pra;dicti toiritorii Gollicati, Massa Balneo, qua; est
Cujus ad hanc scnipcr voneranda transtulil ossa,
juris sancti Potri, cl comitatus Bobiensis, ab alio
Cum p;ipa qiiiiito nomine Grcgorio,
laterejuga Alpium finis Tuscife, a tcrtio latere co-
Forte Ticiiionscm qui tiinc porgehal ad iirhom,
mitatus Populionsis, ulqiic a quarto lutere Fagon-
C.onsilii sacri causam huhiiurus ihi.
tclla percurrcnte ol fluvio Rap quatonus tu ipse
l'oiitilicem multaque turba secuta,
Joannos archiopiscopus tuiqucsucccssorcs in pcrpe-
Suscepit Teuzo quos pater hospitio ;
tuum habcalis potostatem idcm monusterium
Veneral antistes junior cl ipse Joannes
sancfi Hilurii cum supradicti territorii potestute,
Scdc Uavcnnuli doxtcr uliiiurus ihi.
ct publica fnnctione, prout vobis melius secundum
Ciim (luilius u dicto primo Tcuzone rogaliis,
quod Oi-dinandi et disponondi, noslra nostro-
lloc pci' se tcmphim reddidit ipse sucrum.
C 1umuuc omiiium succossorum rcmota contradictio-
Tot simul ac lanlis domus sacrata patronis,
no.Insuporctiamconcedimusatqueconrirmamus,et
Corpus est posilum hic, Prosper almo, tiuim.
corroboranius tibi, otper te in pra;dictam Ravonna-
Cuiii (luo Vonerii simul ossu lcvala hculi,
tensem ecclesiam, tuisque succcssoribus in perpe-
IIujus in 0001031,1; coniIit;i sunt laforo.
tuum,Massam,qu;e vocatur Fiscalia, cum omni ju.
Sunl ha^c, dante Doo, dum tortius impcrut Olhn,
Atque Kalonduruiu fucla iiova (lcij. nono) Fehrui.
diciali potcstate ct publica functiono, et cum certis
aflinibus suis,ab uno scilicol latcre Arioll trans-
VI.
verso, qucC vocatur ab alio latere Deonorum
;
GREGOIllI PAP.E V PRIVILEGIUM PUO ECCLESIA RAVrN-
N.VTE. percurrentem in Padum ;a tertiolatere Padum pep-
(Anno 997.) currentcm usque ad dimidium fundi, qui vocatur
(Coquelinos, Dullnr. privilcQ. ainpl. Collect. I, 292.) Latus, atque u quurto latero pcicurrentem
Gregop.ius episcopus, scrvu? servorum Dei, revc- usquo ad fundum qui vocalur Ustuladum confir- ;

rendissimo ct sunctissimo confratri nostro Joanni mamus quoquc omnem judiciariam potestatem in
archiepiscopo sancta; Ravennatis Ecclesia;, et per loco et plcbe, qu;o voealur cornu ccrvinum cura
eamdem sanctam Ravennatem Ecclesiam ejus suc- ecrlis alTinihus suis, tibi, et per te in eamdom san-
cessoribus archicpiscopis in perpctuuin. j) ctam Riivonnatom ecclesiam tuis suceossoribus in
Quoniamomnium sanctiirumDciocclesiasticorum pcrpctuum. Insuper confirmamus et corroboramus
slatus a hoalorum apostolorum principis Petri do- tibi Joanni archiepiscopo monastoria duo posita

ctrinis provohitur, ot ad cjus fulcimen lapsw, qua; infra civitatem Ariminenscm, unum fundatum in
sunt, resolidantur, oportet merito sanctam Ravon- honorem sancti Thomas apostoli, alterum in hono-
natcin ecclcsiam minorulionem su.i; diojceseos fa- rem sancta; Euphemiae martyris, cum omni integri-
cientem, suarum dignitutiim copia carentem.ita cito tate eorum tam intra eamdem civitatem, quam
restitui, ut nomen cti;im nictropolcos non amitlat. extra qu.-c eadem monasteria per donationis

Cognosccntes igituripsaminomnihuscassalam.con- paginam vestraccclesia tenere vidotur ejusdem

venit ad ejus relevationis stutuin aiixiliutricem no- ecclesia; diacono .Marlini ducis, otHengloradeecomi-
stram porrigero dexteram, qualcnus bcati Petri tissa; et pra;cipuo imperalorum tam oadem mo-
apostoli fonte pot.ita, Chrislo juvante, suis reinte- nastcria quam ct alia loca de jure pra:dicli diaconi,
gretur honoribus. Et ideo omnium sanctarum Dei eidem sanctae vestra: ecclesiffi confiriaata in perpe-

I
911 GREGORIl V PAP^. 912

tuum,neononomnes rcsidentes et colonos pra;fatee A. incendii siipplicio sit dcputatns. Insuper sciat se
Ravennatis ccclesia;, tam in comitatu Hadriensi compositurum auri obrizi lib. xxxsanctae Ravonnatce
quam in Ferrariense et Comaclense commorantes, ecclrsiai. At vero, qui pio intuitu observator in
ut immunes a buUa publica, et angaria maneant omnibus exstiterit,cuslodiens hujus nostri privilegii
functione ; sed jugiter tibi, tuisque successoribus conslituta, ad culUimDci respiciens, benedictionis
archiprcBsulibusinpcrpetuumomnemfunclionem et gratiam misericordissimo Domino Deo noslro mul-
angariam exigant, el quod eis ab actoribus sancta: tipHciter et vitoe Kternie particeps fieri mereatur, et

Ravennatis ecclesics fuerit injunctum, verum etiam cum sanctis omnibus sociatus pcrmaneat.
concedimus et confirmamus vobis... gentes et com- Scriptum per manum Petri regionarii notarii, et
morantes in castro ut nullam publicam functio- scriniarii sanctaB RomanajEcclesia;, in monse Janua-
nem faciat excepto vobis, veslrisque successoribus, rio et in indiotione x (3). Bene valete.
ea videlicet ratione praifixa, ut nullus dux, comes, Datum v Kalend. Februarii per manus Joannis
vioecomes, castaldo raagna parvaque persona episcopisancti Albanensis ecclesia;,et bibliolhecarii
praefatis colonis, et residentibusaliquam publicam sancta; apostolica; anno pontificatus domni
sedis,
functionem aut angariam... autexigant. Sed securi Grcgorii papa; primo, imperii autem domni tertii
ctquiotiin omnibus sub vestra tuitione et potestate, ^ Ottonis imperatoris augusti, anno primo in mense
ut prsedictum est.existant. Simul etiam sancimus ut Januario.
ganotaRavennasecclesiaoumsuissulijoctisecclesiis, Vll.
sicut beatissima Romana, oui Deo auctore descrvi- GREGORII PAP.E V PniVILEGIUM IIATTONI ADBATI
mus,Ecclesia,nisi percentumcurriculaannorum res FULDENSI CONCESSUM.
ipsius excludantur nullatenus. Praiterea a flumine (Anno 997.)
Punctari cum Palude Argenta; et omnibus pertinenti- (Dronke, Cod. diplom. Fuld. p. 340.)
bus,pisoariis,terris,aucupationibus,venationibus,u- Gkegorius episcopus, servus servorum Dei.
trasque rlpascum cunctis numi-
cEdificiis in prajdicto Omnium tidclium pra?sentium videlicetac futuro-
nesitis, usquc ad portum maris necnonportum Vo- rum nolitiw pateat qualiterper meritum dignitatis
lanse, usque ad locum qui dicitur Cervia, oum om- Hattoni Fuldensis Ecolesia; abbati vcncrando id
nibuslittoribussuis,silvis,qualibusqueinstrumentis quod nostri antecessoris pictas ooncessit nostra de-
ibi conditis, vobis, vestrisque sucoessoribus in per- votio non denegavit. Ideoque quia postulavit a nobis
petuum confirmamus. Res etiam omnes lapides,ct dignum duximus ut ejusdem loci supradiotoc eccle-
petrastam supra terram, quam sub terram, extra siae venerabili antecessoris nostri renovando confir-

opus in publicis aedificiis positas, vestrs Ravennati maremus concessum. Venerabilis enim antecessor
ecclesia; largimur, prout vos vestrique successores C noster illum supradictum abbatcm Romfe conscora-
ad ejusdcm eoclesia; utilitatem pra;vidcrint exeroen- vit eique debita; subjeotionis juguin suljcunli con-
das, et operandas. Dcnique concedimus, et ooufir- cum dalinatica et sandaliis missam celcbrarc
cessit
mamus ut ab aliquo saoerdote Ravenna; dogente, Ad quod animum vertentcs,quia specialius aliissuis
aut ox familia ejusdcm sancta; Ravennatis ecclesia;, consimilibus nostra; Roman;e Ecclesia; famulatur,
pcrtotam j^ilmiliam atque Pentapolim nullumtelo- spccialius digniorc munere condonari dccrcvimus.
ncum,atque portatieum,sive silliquaticum exigatur, Quare sine omni contradictione nostra auctoritate
aut exposoere prcTsumatur. Statucntes, atque pro- apostolioa conccdimus, ut cum dalmatica ct sanda-
mulgantes coram Deo, et terribili ejus futuro c.xa- liis inissam celebrct talique pignore nostra; Romanae
mine...per hujus nostri apostoliciprivilegiipaginam Ecclosic-e subjcctione praesignetur.
sanoimus, et beati Petri aposlolorum principis Scriplum pcr manus Petri regionarii notarii et
auctoritate decernimus tam apostolioc-e sedis obte-
; scriniarii sancta; Romana; Ecclesia; anno DominicaB
Etamur futurospontifioes, quamque qui ecclesiasti- incarnationis nongcntesimo (nonagcsimo) septimo,
cas funotiones ministraverint, vel ctiam magnas mense Februario, indictione dccima. Rene valete.
parvasque personas, et quispiam cujusounquo sit Datum VII Idus Fcbr. per manus Joannis cpisoopi
dignitatisprasditadeomnibus supra dictis oapitulis, n sanctcT .^lbanonsis Ecclesia; ct bibiiothecarii saucta;
quae a nobis conccssa sunt, vel confirmata, quoquo apostolica; sedis.
modo lioentiam habeant sa;pe nominatalooa, in uno VIII.
adunata, atque spccialitcr apostolica; exarationis EPISTOLA GnEGOnil PAP.L V AD UTTONE.M I.Mr'ER.\TOHE.M
pagina conjuncta, disjungere, vcl uno ab altcro (Anno 997.)
alienare. Si quis interea, quod non credimus, leme- (Apud Mirc-cum, Opp. diplum. III, 563.)
rario ausu, contra ea quae ab hac nostra auctoritate Gregorius episcopus, servus servorum Dei, dile-
pieetfirmiterper hoc nostrum privilegium disposita ctissimo filio Ottoni Romanorum imperatori Au-
suntcontraire tentaverit,aut in quoquam transgredi, gusto
sciat se auctoritatebeati Petri apostoli anathemcT.tis .Equum igituret dignum judicavimus inipcrialis
vinculo innodatum, et cum Juda traditore wtcrni honorem regiminis et potcstatem apostolica aucto-
(3)Exstatutoanobis Gregorii pontificis electionis die constat legendum essc indict. x prout jacct,
Bon veroxi. Bene enim conveniunt omnia.
913 FPISTOL.H KT I>ltlVll.KGIA. 9Ji

ritnto patorno finiiari.i^l ili^ omiii lionu vciluntalc cl A. snnguincam suam contra intordictionom apostoli-
bcnolicii.'* cunctis n'.) iniponitona potostato pacro cam in conjugium duxil,ad salisfactionom convoco-
hnic loco conccssis ilii^naa Dco pralias dari^ Ali|uo lur cum episcopis his nupliisinccstis consenlienti-
idoo quia postulas a nobis qualitor locum ctEcclo- bus. Si autcm rcnuorint, communionc privonlur.
siani Ai|uipgrani palatio bonis o.k voslra dovotiono .3. Itcm sancta synodus sancivil ut Neapolita-
inchoaluin principiis, nostra muniliconlia conlir- nus invasor, qui illius loci archiopiscopum ap-
marcnuis ot auctorilato. prohondore focit ol se in oumdom locum porSimo-
Et ut ctiain bcno inchoala piincipia oo moliorc niacam hrcresim conslitui fccit, nisi satisfaciat,
fino utcrcnlur, supradicta; Ecclcsiaj concedinuis anatheniatizctur,
cloricorum congrogationcm catholicorum subiimi- 4. r.onstituit etiam ut si quis cpiscopus,prcsbytcr,
miter... ot ut rogularitor vivant commondannis. aut diaconus, aut clcricus, papa incolumo et co in-
Insupor ctiam sUituiiiius ac por nostri pr.noopti pa- consulto, aul subscriptionom pro Romano ponlifi-
ginam, ot iii convulsum deorcvimus in siopcdicta catu commodare, aut pictationom prnmittcre, aut
Ecclosiascptcm cardinales diaconos,ot prcsbytoros sacramentum prajbere tentaverit,aut aliquod certc
cardinalcs septom, huic Ecclesias in corum ministc- suEfragium polliciUis fuorit, loci sui dignitate ct
rio doservirc, ca videlicct ratione, ulnullius digni- tj omnium fidoliumcommunione privetur ot anathc-
fatis persona super sacrum altaro Dei gonitricis matizotur. Synodus Symmachi pap.-niOirreoii.sancfa
Maria> ibidom conslitutum missam celebrotjpr.Ttcr sijnodus ut ncmo snnrU Spiritus donum vendcre prx-
pra^dictos septein curdinales prcsbyteros et archie- sumnt, aut pro aUcujus episropi, preshyteri, diaconi,
piscopum hujus loci episcopum Leodiensi qui
ct vcl nUrujus ordinis consecratione pecuniam arcipere,
difecesi pivcsidet. Et hoc anathomate firmiter cor- et qui dnt, et qui accipit, et qui mediator est, anathe-
roboramus, otc. ma sit.

Datum an. 997, monso Fol)iuarii, indiotiono de 5. Placuit etiam omnibus ut Gisilharius (5) epi-
cima,soxto Idus Kobruarii, per manum Joannis epi- scopus, qui contra canones sodom suam dimisit et
scopi Ecclesia; sanctai Albanensis el bibliothecarii aliam invasit, in Natale Domini Romam vocatus,ad
sancta; sodis apostolicai, anno pontiricatus Grogo- satisfaciendum veniat ;
quod si renuorit, a saccrdo-
rii V papa; primo, rcgiii tortio Ottonis imperato- tali officio suspendatur.
ris (4). 0. Notum vobis otiarn facimus, qualilor por com-

IX. munom consensum fratrum, Crescentinm sanctiB

Romana; Eoclesia; invasorem et deprasdatorcm a
GnEGOHII PAP.E V EPISTOLA AD WILLEGISUM ARCIIIE-
PISCOPU.M .MOGUNTINUM. gremio sancta; Ecclesiae et omnium fidelium com-
r munione segregavimus, et ut unusquisque vestrum
(Anno 997.)
in suo episcopatu huic facto assensum praebeat cha-
(Apud Pcrtz. Monum. Germ. III. 694.)
ritative/ogamus.
Gregor servorum Dei,dilecto confratri
us, servus
Ego Grogorius sanctae catholica; et apostolica; Ro-
WiLLEGiso archicpiscopo et vicario nostro salutcm et
mana; Ecclesi.'E pra;sul subscripsi.
apostolicam benedictionem.
Ego Joannes sanctae Ravennatis Ecclesia; archi-
Dccreta enim synodi Papiensis, quibus ego licet
episcopus subscripsi.
indignus subscripsi et una mecum archiopiscopus
Ravonnas nec non arohiepiscopus Mediolanensis cum Landulfus sanct.-o Modiolanonsis Ecclesia; archi-
aliis confratribus, qua;so, ducite ad memoriam, et
episcopus subscripsi.
uth.-ec ad profectum veniant auxilii opcram impen- Wido Papiensis Ecclcsia; opiscopus subscripsi.
ditc. JoannesAlbanensisEcclesiajepiscopussuhscripsi.
1. Placuit sanct.-e synodo ut omnos opiscopi occi- Blinwarmund sanct.T; Hipponensis Ecclesia; opi-
dentalos, qui in depositione Arnoiri archiepiscopi scopus subscripsi.
fuoruntetcertisinduciisvocati Papienscm synodum
Sigifredus sancl.T Parmensis Ecclesice episcopus
spreverunt et inconvonientes causas ad confunden-
Q subscripsi.
(iam synodum per laicalem porsonam miserunt,ab
cpiscopi olTicio suspendantur..\dolboro Lodunensis
Joannes Mulinonsis Ecclesia; episcopus. Adam
Taurinensis Ecclesioe episcopus subscripsi.
episcopus, qui etiam metropolilanum suum appre-
hendit et tradidit. ab episcopi officio suspendatur. .\ndreas Laudensis EcclesiiB episcopus. Joannes

Auctoritate Julii papa; sancitum Januonsis Ecclesia; episcopua.

est, qui etiam
uriontales episcopos ad synodum venire spernentos, Constantinussancta Albensis Ecclesiffi episcopus.
depositionis roos judicavit ; vero absquc apo-
illos /Mbortus sancta; Rrixcnsis Ecclosia; episcopus.
stolica auctorilalo depositos innocontos remanore. Liiitifrodus Tcrdonensis Ecclosia; episcopus sub-
'^. Docretum cst etiam ut ro.\ Ilobortus, qui con- scripsi.

(4) Similo privilegium in ecclosia metropolitana constituit Lco IX pontif. inax. anno 1052.
Coloniensi, in qua « nomo prxter septem cardinales {r>) Morsoburgcnsis et M;igdcburgcnsis.
prosbytoros possit divinis mystoriis operari. « Ita

I
915 GREGORII V PAP^. 916

A bus, plagis ot appendicibus, cultum et incultum,

GREGOnil PAP.E V liULLA PP.O MONASTERIO SUULACENSI. vacuum et plenum,cumomnibus supradiclo mona-
fAnno 997.) st'-Tio sen castejllis gencraliler et in inU-grum pcrti-
(Apud Muratori, AiitirjuU. Ital. tom. I, pag 943.) nentibus in tcrritorio Tilnirlino et Sublaciano, sic-
Gregorius cpiscopus, servus servorum Dei.rcvc- uti pcr termhia designantur atque denionslranlur.
rcntissimo ac prudentissimo Petro presbytero et Incipientc a porta Imperatoris.unde ipsum (lumcm
monacho alque peritissimo abbati venerabilis mo- redundat, dein deveniente in monte, qui vocatur
nasterii sancti conlessoris ac patris Bi-nerlicti, el Romani ot recte in Campolongam, recto tramitc

sanct;c virginis sororis ejus Scholastic.'.e,r]uoil poiii- pergente in Pcreto, ubi cst ecclesia sancti Pelri :

tur in Sublaco, tibi tuisque succcssoiilnis inibi tle- inde venicnte in Staffile, quu; astat iu Camposacro :

servientibus vel introeuntibus in perpctuum. indc iter agcndo et pervenit in arco sancti Georgii,
Si semper sunt concedenda qua; piis desideriis et sic pervenit inmonte de Flaontino, de ipso de-
congruunt. quanto potissirnum ea, qua; pro divini scendenle monte, et pervenit in aqua, quae el Fer-
cultusprairogativa esso noscuntur, nonsunt omnino rata vocatur; sequente ipsaaquausquedum eveniat
neganda, quia sunt a largitoribus non solum pos in arco de Aquaferrala, el per ipsam a(]uam donec
cenda, sed charitatis titulo procul dubio exigenda. „ suum cursum esplicit in fluvium Tibcris : trans
Petisti nos igitur quatenus concederemus sive con- meantc ipso fluvio, ascendente in monte, qui voca-
firmaremustua; religiositati supradictum tuum mo- tur Crofco, qui proprius de tuo est monasterio.lnde
nasterium sancti Bencdicti et sancta3 Scholastica;, per cacumcn monlium, per conchas vallium, per
quod ponitur in Sublaco, cum cellis et coenobiis, una cavernas petrarum devenit in montibus,qui cogno-
cum corum, una cum
turrc et cuncta supelleclilia minantur Gomini ; ct sic dosccndentem in Fenes-
specu,ubibealissimusBenedictusercmiticam vitam trelle, et indc pervenicntc in rivo qui nominatur
dusit, inlra se et circa se cum criplis,
cum omnia Travc, et per eumdem rivum doscendcntem in alio

et omnia humana qua3 ibidcm nunc sunt;

»dificia rivo de Gona ubi dicitur Crucis ; ipsaque Cona
verum etiam et lacum cum piscariis et aquimolis ascendcnte in locum qui voeatur Graru ; inde ite-

suis, inde e.\eunte aqua palaiieto cum piscariis et ratim ascondente in monte.qui et .\i]uaviva dicitur,

aquimolis suis, deducente ipsa aqua in loco qui vo- ipsum flumen dc-
recte in ponte Terraneo, ct per

catur Mandra. Item aquimolis et piscariis suis, ct scendente usque in petra Imperatoris, et inde in
pcrvenit usque in loco, qui cognominatur de Fcr- monle Romano. Civitas etiam,qua; vocaturCarsoli,

rata, omniaintegrum cohsirentes. Nostra nam-

in cuni ecclcsiis et domibus infra se in integrum ct
que auetoritate in vestromonasteriosintconnrmata, delbris in diversis vocabulis, villis, vincis, fundis,

ut nulla unquain hominum magna parvaque pcr- C et casalibus, rivis cum aquimolis, cum omnibus
sona audeat in ipsa aqua, quK vocalur Timida,seu suis pertinentiisetadjaccntiis.sicuti vestra antiqua

in aqua, qure appeliatur Augusta, vel in aqua,qua: privilcgia continent, ila vobis in omuibus sintcon-

dicitur Bullica, neque in Flumicello, neque in aqua firmata, posita iufra castro Reatino el Ciculano, et

de Roccanelluni,nequc in aqua, qu» cognominatur Marsicano territorio. Denique et confirmamus vobis

Cona, neque in uUa aqua de toto Sublaciano tcrri- castellum in integro,quod et Trillano nuncupatur,
torio, vel in quolibet de ipsis locis, sine consensu una cum coUe de FerrarielMunaslcrcllum et Sassa,
abbatis ejusdemmonasteriipernulliusargumentum sive qua? ab aliis vocabulis nuncupantur.cum villis,

idem aquimolum dedicare. Et qui hoc fecerit.aqui- fundis et casalibus, vineis, et terris, campis.pratis
molum ipsum in supradictum monastcrium occur- et pascuis et cum omnibus suis pertinenliis.sicuti
rat, et in nostro palatio compositurus existat auri extenditur usque in Pisciscano.
cocti libras duas. Item confirmamus vobis delinen- Et easale in integro.qui vocalur Ursano et Sam-
dum castellum in integrum.quivocatur Sublurum, buci cum ecclesia sancti Thoms in desertis posita,
cum omnibus suis pertinentiis vel adjacentiis,cum et montem in integrum, qui appellatur Gurdiano,

omni placito et donatione sua.unacum glandatico. cum lundis ol casalibus suis, atque medietatem de
et herbatico suo, atque cuncta publica functione, jj loco, qui dicitur Ylice etlocum qui vocatur Casta- ;

sicuti in nostro palatio annatim pcrsolvi solet.Sou niola, cum vineis et terreis vel omni pcrtinentia; et
confirmamus vobis montcm in integroadcastcllum in ipso confinio adest monte, qui vocatur Buberano,
facicndum, qui vocalur Augusta ct montem qui ; in integrum cum ca;teris vocabulis sive pertinenti-
vocalur Cervaria, cum omnibus earum pertinentiis bus.Iterumqucetiam confirmamus vobiscaslellum,
in integrum. Porro el castellum, quod vocatur.Xr- quod dicilur Ampolloni, in integrum cum ecclesiis
sule, simulque et castcllum quod vocatur Antieu- et domibus infra so per omnia et cxtra se cuni vi-

lum ununiquodquo c;istclluiii cum ccclesiis.collis,

: neis, terris, fundis, et cusalibus,velomnibus cidem
domibus infra sc ot deforis, vineis, lcrris, cuiiipis, perlincnlibus castello. Insujier locum, qui vocatur
pratis, pascuis, silvis, saleclis, aiboribusjiomiferis, Pcntoina, cum
omnibus in integruiii pertinen-
suis
fructifcris, vol infructiferis diversi gcneris, puteis, libus ; vcrum ctiam
ct mcdictatem de castello di-
fontibus, rivis, atquc fluminibus, cum aquimolis, vulgalo dc sancto Pamfimo, cum medietate dc suis
tum castanieta ct paludibus, cum montibus et euUi- omnibus pertinentiis. Verunilameu et castellum de
 917 EPI8T0L.E ET PRIVILEGIA. 918
Ciillomalo iuleprum. Item et locum, ((ui ct Ilo-
iii \ po33idcre,ct tu etiam pro venorubili tuo monastcrio
maiii vociitur in inlcgrnm i-t niodietutcni ile villii,
; vel successoros tui abbates, possideant ac detineanl,
qu.r iippellatur l'u\>\, una cum fumiia ot casaliiius, atquc jurisdictionc in perpetuum fruentes dofon-
vinpis ot terris; campis, pnitis, p.nscuis, el silvis, danl, etiu utilitatom cjusdem pii loci perenniterpro-
salectis, fontibus, ac rivis, cum nquimolis, ct cum ficiant.Proquoetiani subdivini judicii obtcstatione
oniiiil>u.s pro singulis loois, ol vnrahulis geiirrulitor, proiiiulganto3 doccrniinua, ut niilln uiiqnam cujus-
et in intct;rum portinrntihiis.Omnilnm jnindictis lo- que publica; altitudinis virnium .'*ivc mulicrum.vel
cis trrritorio Tiluirlino sit.o sunt. At vero ci confir- etiam nliu cujuscumqup sit digiiitatis magna parva-
mamus vobis vestrisquo snccessoribus cellam sancl.t^ que persona, quomodolibet jurisdiclioncm exercerc
Barl^ar.T, qu» est inlro rivitate Tiburlina, in inte- in jam dicto monastcrio vel in castcllis, massis, fun-
gruin cum domibus ct ccllis intra sc cum aqui- dis, et casalibus, prsediis cultis et inciiltis, vol in
molis suis intro eudem oivitato et deforis, cum aquis, molendinis, et piscariis, vel in ali(|ua pos-
funilis et casalibus, vimjis et terris, campis, pratis^ sessione, seu etiam in diversis rebus,uhicumquc
pasruis et silvis, cum omni sua pcrtinentia vel detinere videmini, nec quidpiam borum ex eodom
adjacentia. Sive etiam et infra hujus alma> Romff loco auferre, aul diripere pro-sumat, ncquo ullam
connnnamus vobis cellani sancli Krasmi, quK pnni- n liBsionem,aut contrarietatem maliti.T in ipso beati
tur ia Celio rnontc, cum domibus, cella vinaria, et Benedicti monastcrio atqueomnibus ut supra an-
fenile, cum hortis ct vincis circa se, cuni arbori- nexis eis pertinentibus, quoque ingcnio, aut argu-
bus olivarum, ct diversa gencra urborum poraife- mento inferre audent. Potius autom juro pcrpotuo iu
roruin, ct cum ca>toris vineis et casalibus; scilicet eodem venerabili monasterio, ut superius affictum
pralum, quod ponitur foris ponte Salario, ot.casale, est, proficiat, et potestati atqueditioni tuaB,velomni-
quod ponitur .\quario, ct alio oasalc, quod vocatur bus successoribus tnis abbatibus perennis perma-
Quiiito; et in Allianonse torritorio vinos, quee sita; neatdisponendiatquepossidendi facuItas.Siquisau-
suiit a criptu qua; vocatur a Silicc Albanenso, tem(quo(l nonoptamusHemerarioausu contrahujus
et in loco, qui appollatur Zinzinni, vel in divcrsis nostrffi apostolicifi prreceptionis seriem pie a nobis
locis sive vocabulis, ubicumque inveniri vcl reperiri promulgatam vonire, vel litigare tentaverit, sciat se
possint perquamlibetseriemscripturarumad ipsum Domini nostri et aposfolorum principis Petri ana-
piuni ac venerabilem locum pertinentes, sub juris- tbematis vinculo innodatum, et cum diabolo et ejus
dictione vestra semper peraistant, a prffisenti decima atrocissimis pcenis, atque cum Juda traditore Do-
indictione, ct usquo in perpotuum vobis vestrisque mini noBtri et Salvatoris Jesu Christi in a;tcrno igne
!
sucoossoribus abbatibus cum timore regendum ac
concremandum,simulque et in voragine tartureoque
regulariterdisponcndum Convenitreverentia;ve3tr«e C chaos demcrsum cum impiis plectendum. Qui vero
nos iinplorasse, at saepedictum monasterium sancti pio intuitu custodes et obedientcs atque observatores
Benedicti ct sancta; Scholastica; apostolica; aucto- hujus nostr.B salutiferfe prteceptionis exstiterit, be-
ritatis serie inuniamus.et oinnia et pertiiientia pe- nedictionis gratiam et ca-lestis rctributionis sterna
renni jurc inviolabiliter permanenda confirmcmus. gaudia a justo Judico Domino nostro consequi et
Propterea precibus tuis per hujus pr.Tceptionis
fle.xi vitaj aDterna: particeps cffici mereatur.
paginam statuentes dccernimus, ut cuncta loca ur- Scriptum per manum Bcnedicti Scriniarii san«
bana vel rusticana, id est massas, casales, vel ca- cta3 Romanae Ecclesia:, in mensc Septembri, Indic-
divorsa proedia culta vel inculta, quae ponun-
stella, lione X.
tur per loca et vocabula, quE superius piaemissa vel Bene valete.
nominata sunt, sicuti a pontiCcibus, regibus.vcl a Datum IV Kalendas Julii por manus Joannis epi-
Deum timentibus in eodeni venerabili loco concessa scopi sanctsB Albanensis Ecclesias et bibliothecarl,
sunt, vel eliam per alias rationes juste inibi advene- summre et apostolicas sedis anno, Dco propitio,
runt, sicut omnia prajfatuin tuum monasterium de- poulificalus domni Gregorii V summi pontificis et
tinuit temporibus sanct.-e recordationis Gregorii et universalis papie in saeratissima sede beati Petri
Zacharia; et NicolHi papiT prsedecessorum nostro- J)
apostoli, anno primo, indictione x (6j.
ruui. ita et nunc cum magna securitate quiete valeat
ti) Ughellius hanc ipsam bullam pra> nculis ha- a Ciampinio in Catalog. bibliothecar. S. R. E. atquc
bens, Joannem
intrusit in catalngum episcoporum ab ipso UghelHo in episcopis Albanensibus certiores
Altjanensium ad annum H2S. tomol Ital. Sacra;. Sed facti fucrimus eodem anno fioruisse Joannem epi-
is lallitur.Nnn ad Grogorium quartum, sed quidcm scopum .\lbanensem, et sancta; Romanaa Ecclesia;
ad quintum, littorffi ists (si tamon omni suspicione bibliothocarium, res monet referendam esse hanc
falsi eas carere putas) pertinent. Neque onim con- bullam .id Grogorium V, qui iisdem temporibus ca-
venit indictioni x annus primus Gregorii IV papa-. thedram Petri conscen(iil; et pro Greyorii IV scri-
Facile tamen error in apographum irropsissc potuit, bendum Gregi^riiV. Mic autcm renuntiatuscst pon-
ila ul librarius logcrit X pro V, quas litter.T inler tifex monse Maio anni 990. indictione ix. Ergo in
se lacile commutari possunt,et ad eamdem formam hac buUa alter error occeurrerit, atque esl scribeu-
fero accedunt. Sed cum e Mabillonii Annalibus dum aut anno secundo, aul inilietione ix. Interea
atque c Ghronico Sublaconsi conslet anno 997 flo- animadverteris ea vcrba /?i noslro palalio composi-
:

ruissc Petrum Sublaccnsem abbatem et rursus cum ; turus ejcistat auri cocti libras duas.
 919 GREGORII V PAPtE. 920
XI. A sionem, ecclesiastico more, in prajfato episcopatu,
GIIEGORII EPISTOLA AD JOANNEM RAVENNATENSEM cpiscopum consecrare dcbcatis, remola omnium ho-
ARCIIIEPISGOPUM. minum contradictionc. Statucntes apostolica cen-
(Anno 997.) sura sub divini judicii obtestatione, et anathematis
PlacenUnam ecvlesium resliluit, Monteferetranam, interdictu.ut si quicunque homo, cujuslibet pottsta-
suhjicit. tis cxistens,pra;sumpscrit ausu temerario contra hoc
[Apud Mansi, Concil. tom. XIX, col. 208.] apostolictc confirmationis privilegium agere, aut a
Dilecto Joanni S. Ravcnnatis Ecclesiic ar-
filio jure S. Ravcnnatis EcelcsiiT> praefatum episcopatiim,
chiepiscopo venerando, tuisque succcssoribus ar- donum.jCt consecrationem subripere tentavcrit, nisi
chiepiscopis in perpctuum. rcsipuerit, ct his monitis nostris acquioverit, aucto-
Divinac remuncrationis praemia, ct bont-c aclionis ritate Dei et nostra non solum anathematis vinculis
nostra; labores ab a?tcrna manu optate fruotificari innodelur, sed a regno Dei alienus cxistat; qui
sperantes,dignum duximus omni divintc servitutis autem verus custos et observator exstiterit, bene-
obrcquio hilari mente impendcre famulatum, ma- dictionis gratiam a Domino consequi mcreatur.
xime in restaurandis ecclesiis, quas ab antecessori- Scriptum manu Petri scriniarii, notarii ct regio-
bus nostris ad divini usum servitii. dicatos con- •n narii S. R. E. in mense Julio, indictione supradicta
speximus.Quapropterconsiderantes etiam univcrsas X. Dat.Non. Jul. per manus Joannis episcopi S.
hasreses in sancta catholica Ecclesia miscrabiliter Albancnsis Ecclesia; ct bibliothecarii sancta; apoa-
ortas, dignas resecari S. Ravennati Ecclesiae, tibi tolica^ sedis.

Joanni ejusdem ecclcsia! vcnerando archipra?suli, XII.

tuisque successoribus in perpetuum, paterno amore GREGORII PAP.'E V EPISTOLA AD ABBONE.M ABAATEM
subvenimus. Plaoentinam ecclesiam injuste tibi a KI.ORIACENSEM.
meo nntecossore ablatam, et contra canones sub {.\nno 997.)

nomine archiepiscopatus locatnm, tibi tuisque suc- [.Apud Mabill., Annal. Bencd., IV, 107.]

cessoribus refutantcs in pcrpetuum. Insuper etiam a Domino specialiter venerabili Adboni abbati, G.,
nostro apostolatu postulastis quatenus pro omnipo- servus servorum Dei, salutem in Christo.
tentis Dei arnore, mercedeque aniina; nostrffi, ncc Quia iitterarum veslrarum portitor fostinabat
non pro statu regni domini invictissimi tertii
cst quantocius rcdire, vix vespertinalis synaxeos spatio
Ottonis imperatoris Augusfi, episcopatum Monlcfe- ut remoraretur valui impctrare. Unde breviloquio
retranum cum omni integritate sua, e.x. nostro dono usus, vestra; semper erga me nova; benevolentia;
sub jure S.Ravcnnatis Ecclesia; donaiido,et episco gratias refero, petens, sicut mandastis, ut nobis
pum consecrandi amodo in antea cui volueritis, tibi C fratrem R. impi'a;sentiarum dirigatis, qui nobis dc
tuisque successoribus, nostrae apostolica; auctorita- promissione (7), do
vestra prosperitate, de regis
tis privilegio munircmus in perpetuum. Proptcrea Cantuariorum archiepiscopi incolumitate renun-
tuis flexi precibus, ad honorem S. Ravennatis Eccle- tiet; unum dcprccani=,ut cxvestris miss;ilibus libris
siaj, et cjusdem venerandi loci, ipsam
stabilitatem optimum transmittatis, quatenus, quutiescunquc
jam fatum venerabilem cpiscopatum Monteferetra- inter missarum solcmnia videro, specialis amici
n.um cum omni integritate sua, scilicet ecclesiis, ca- mcmor sim, nunquam ingratus vestro benoficio.
pollis, casis,casalibu3,curtibus, mansis,coloniis, ab- Valcte.
batiis,cellis,fundis,seu terris,vineip,pratis,pascuis, XIII.

ctiam famulis utriusquc sexus, cl cum omnibus ad DREGORII PAP.E V PRIVILEGItl.M PRO ABBATIA S. AM-
UROSII.
jus notati episcopii legaliter pertineutibus, salvum ct
in cunclis quietum consistero sub jure sancta; Ra-
(Anno 997.)
vcnnatis scdis tuitione, sine cujuslibet quacumque [.\pud Mansi, Conc. tom. XIX, 203.]

contradictione. Itascilicetconfirmantes, decernimus Postquam beato Petro, apostolorum principi, Do-

ut episcopus qui in codem episcopio pro tempore minus ac Redcmptor nostcr Jesus Chrislus ex utero
fuerit a to, vel a tuis successoribus ordinatus, sine D Virginis pro nostra rcdemptione, ut erat Deus verus
omni contradictione, subjectionem impendat; et ut ante saecula, verus homo in fine sKCulorum apparerc
alii suffraganei, in omnibus seoundum eeclesia; tua; dignatus est, ligandi atque solvendi in coelo et in
profectum obediant, insuper nunquam sub divini terra potcstatem tribuit, etiam januas regni ccele-
jubemus atque
judicii obtestatione interminantes stis rcserandas conccssit, supra soliditatom fidci
pra;cipimus ut nuUus iniperator vcl rex, dux aut sanctam stabilirc dignatus cst Ecclcsiam,sccunduin
marchio, dc pi\-cfata consecrationc in aliquo lc luo- illius vcridicam voccm, diccniis Tu es Petrus, ct
:

que succesgores hcdere priesumal, sed a pi'a;senti super hanc pelram a;dificabu Ecclcsiam meaui, ct
decima indictione in antea usque in perpetuum, portaj infcri non prrevalebunt advcrsus eam ct libi :

qucmcunque eligere voluerint, per nostram conces- dabo claves rcgni coclorum ; ct quodcunque ligavcris

(7) II;ec Rotbcrti regis promis.?io forte spectabat archiepiscopus, dc cujus incolumitale soUicitns
divortiutn a Berta regiiui ipsi altini, quam contra erat pontifcx, Elfricus cst, qui forte tuiic tcmporis
ecclesiasticas regalas desponsaverat. Cantuarionsis c-egrotaverat.
921 EPISTOL.E F.T IMlIVILEf.IA. 022
fiiipor tniTain, ligiitiim orit ot in cn^lo; iH riiiii(Ii-un- A. nnslro spiritiinli lilio, ct por lo in oamdcm poclo-
i|iii' siilviM-is siipei' ti'1'riiiii, soliitiim oril el in ca'lo siain, cuuotisquc succcssoribiis tuiH archiopiscopis
yinllh. xvi). fu^tiiiimii i't hu.jus vicarii sincpris-.simo in porpctuura.
Ueo fnmulautps, carpntps npbularum dpnsitatibus, Qnoniam apostolicm scdis bpncvolcnlia, ct an-
tautam diguius pprcoiioruiil potestatem.ot univcrsi tiqun; consuoludinis zoln provooati, rralcrnitatom
curaui suntsorliti ro}:ciiuiiiis; inlorquos otnoslram tuam Ravonnati Ecclesio! prn;focimus,insignia prni-
pnrvit.itoiii Dci omiiijiolontis misorionrdia coiiniimc- suliim cjusdom ocolosi;o dignum duximus tibi onn-
rare dignata Ob huc univorsitati crcdcntiuni
est. fproiida,cum usu [)allii,qun uti dobens cortis tpm-
innotoscorc voluimus quoniam abbatiam in honorc poribus, cortisquo modis, sicut anteccssorps tuos
celoborrimi Cbristi confossoris Ambrosii, necnon usos fuisso cognoscis.IIoc te nihilominus admonen-
vcncrabilium martyrum Protasii ol Gervasii consti- tes, ut sicul a nobis hujus decoris usum nc saccr-
tiitaiii, ubi ooruin sacra oorpora roconiluntur, por dotnlis honorcm accopissc to gaudos, ita
olTioii

hujus uostnu nucloritatis privilegium intcgorrimo ctiain morum atqiio actuum prohitate suscoptum
corroboramus oum omnibus pcclesiis, oraoulis, cur- in Christo
sacerdotium adornaro contendas. Sic
tibus, massaritiis, districtis, ad ipsam rcspicionti- cnim alterno eris honore conspicuus, si cum ha-
bus scilicot
: Basiliano,montc Feliciano, Leveniano, bitu corporis mentis quoque bona concordant
Cercsola,Lcmonta, Capiato, Olooduoto, Campilioni,
B ut foris compnsitus, intus aiitem dirootus, Dco
Anticiaco, Golonia, Vereilorio, Cavounoo, Villa Alba, cum Prophota voro diccrc possis Providco Deo :

Cugniano, atque oum univorsis ad pnolatani abba- (vorius Dcum., Haru.) in conspeclu meo semper, ut
tiam spectautibus po scilicet ordine ut monachi
: sit dextris mihi, ne un^juam commovear (Psal. xv).
(1

ipsius cccnobii simul cum abbato qui nunc sunt, vel Ut autem charitatis in nobis fundat» dulcedinem
qui pro tempore fuorint, pra^taxalas ecclosins, ora- rocognoscas, ex gratuita largitato nostra post mor-
ciila, curtos,massaritio9, sorvos, ancillas, .Milionos, tom Ailcloidai imperatricis Augustas, donamus tibi
etAldianas, sino alicu jus majoris minorisvo persouft! tun^quo Eoclosiaj districtum Ravcnnatis urbis, ri-
contradictionc, hahoanl,toneant ot possideant,atque pani intogram, monetam, toloneum, mercatum,
in eorum usum ac sumptum, pro melius provide- muros et omnes portas civitatis.Si vero alia privi-
rint,distribuant, nostra apostolica auctoritate con- legia aliquibus facta apparuerint, sanctaj Ecclcsia;
cedenles. Si quis vcro, quod non credimus, diabo- obnoxia, ct huic nostro privilogio contraria, aucto-
lico suasu contra hujus nostrai apostolica; conces- ritalo Dei ot S. Petri
ad nihilum redigonda illa diju-
sionis lirmitatem posterum agore tentavcrit et
in dioavimus ct hoc quod facimus, stabilimus, et
:

prxlibati monasterii canobitas in aliquo, quod eis intactum permancndum jubemus. Donamus etiam
conccssimus,inquictaverit,sitanathemahorrenduni C libi,tua>que Ecclesia; sancta;,Comaclonsem comita-
atrccentis decem et octo Patribus, et ex consensu tum post mortem Adeleida) imperatricis Augustte :

fraudis Judm Anania^que adaequetur flammis, ct a
Patre, Filio, sanctoque Spiritu, nocnon
apostolo Petro malodictus in pra?sens, et futurum,
roi crimino astrictus semper maneat; atquc a ca-
tholica Ecclesia sit eliminatus,donec prcenominata!
ut tu, tuaque sancla Ecclosia, tuique successores,
a beato illum cum omnibus inibi pertinentibus libcre te-
neant, et ordinent in perpetuum. Et quod beno
factum est ut bene reservemus, et in melius corro-
boremus priviIegium,quod tu praedecessori Joan-
:

abbatia; monachos, corumquo Patrom digna satis- ni, cum Monteforetrana et Corviensi ecclesiis, et

facliono placorc studuerit. cum omnibus qut-e sibi largifi sumus, ex nostra
Datuin IV Kal. Maias, por manus Joannis episcopi beiiovolontia, tibi, tuoeque Ravennati Ecclesi»,
S.
S. .\lbanensis Ecclesia; et bihliotbecarii sanctae apo- tuisque succossoribus, confirmamus, ct incorrupta
stolica; sodis ; anno, Doo propitio, pontiflcatus domni semper esse decernimus, id est monasterium sancti
Grogorii suinmi pontiPiois et universali quinti papa3, Thoma; apostoli, et Euphemiaj martyris, cum omni
in sacratissima scJe beati Potri apostoli secundo : intogritate eorum,ot cum omnibus rebus,ot posses-
imperante domno Ottone tertio, a Deo coronato, sionibus eorum cultis, et incultis, tam in civitate
magno et paciflco imperatore, anno ii, in mense ct rv Ariminensi positis, quam extra, scilicet in comitatu
indict. supra scripta xi. Scriptum per manus Pctri Pisaurensi, Ariminensi, et Monteferetrano colloca-
notarii et scriniarii S. R. E. in mense Aprili, et in- tis. Qux omnia per oentum jam curricula annorum,

dictione undecima. P. Bene valcte. vestra Ecclesia et vestri antccessores tenuerunt, et

XIV. vos,Deo gratia, tenetis quiete id est, castellum :

GP.EGOnil P.VP.E V EPIST0L.\ AD GEUUEUTUM quod vocatur Ligabizzi,cum omni pertincntia sua,
P.AVENN.\TEM EPISCOPUM. et curtc de sancto Hermete, cum prsdicta ecclesia,
(Anno 997.) et cum casalibus et appcndicibus suis : scilicet ca-
MiUUpallium, Raveiinatensem Ecclesium mullis ornat stellum quod vocatur Galliola,cum omni pertinentia
privilcgiis, multis donationibas auijct. sua; nec non et castrum quod vocatur Granariolo,
(Apud Mansi, Concil. tom. XIX, 201.) cum omnibus rebus ct possessionibus suis. Et cas-
Gregorius episcopus servus servorum Dei, Ger- tcllum quod vocatur Montecorlino cum omni inte-
BERTo S. Ravennatis EcclesiK arohiepiscopo, ac gritate sua; necnon ct integrum castellum quod vo-
 ,

923 GREGORII V PAP^. 924

catur Crucis.rum omnibus rebus et possessionibus A gere, et in exercendis Dei laudibus sui studcat
guis. Etut palernitas bonitatig nostras filiationem laboris exhibcre certamen, ob
hoc debita nos
tua?devntionis summoairoctuctafflueuter in Chrislo ejusdcm apostoHca; pastoralis compulit solliciti>
enutriat, aucloritate Dei omnipotentis et S. Petri dinis cura, qua^que ad stabilitatcm piorum lo-
principis apnstolorum, hoc noslro privilcgio, praj- corum promulgare, et apostolica; institutionis
ceptum (le Rogiensi episcopatu, cum omnibus sibi censura confirmare. Igitur quia poslulasli a no
adjacentiis, a vcncrabili Ottonc Augusfn, tibi tu=eque bis, venerande archicpiscope, quaicnus inlegrum

Ecclesia; luisquc succer-soribus attribulum, confir- archicpiscopatum sanctffi Beneventanae Ecclesia;,

mamus, stabilimus et inconvulsum permanendum cui Deo favente pr«es, concederemus tibi, tuis-
praecipimus, ut teneas, defendas, regas, et ad Dci que successoribus in perpetuum, ac cuncta qua:

honorem, tam tu quam tui succcssores, liliere a pr<Edeces8ore nostro domino Joanne sanctis-
ordinetis.Confirmamus etiam tibi tujeque Ecclesia; simo papa, precatu domiui Ottonis invictissimi
in perpetuum donamus Cssenam, cum omnibus imperatoris per privilegium concessa sunt tuo
inibi pertinentibus et potestate apostolica jubemus
: pradecessori Landolpho archiepiscopo ejusdcm
ut de subtus strata, usque ad mare, nullus audeat sedis, confirrnaremus : piis tuis desidcriis fa-
districtum aut venationem ullani exercere, nisi cui D vontes, hao nostra quod a nobis
auctoritate id
tuauttuisuocessores jusserint sed absqueomnium ; exposcitur per interventum domini Ottonia im-
hominum inquietudine, ad honorem, et utilitatem poratoris etTectui mancipamus, concedentcs tibi
tuam, potestative omnia ibi facias et preecipias. tuisque successoribus usum
pallii, sicut scriptum

Omnia etiam privilegia jampridem aprffidecessori- est, retinere. Tribucntes insupcr tua; fratorni-
bus nostris tuae Ecclesim collata, omniaque prfficepta tati, tuisque successoribus in praedicta diocccsi
aut a rcgibus aut imperutoribus pro Dei respectu in locis in quibus olim fuerunt in pcrpetuum
attributa, hoc nostro privilcgio in voluntate Dei, et episcopo» consecrare, qui veslra; subjaceant di-
auctoritate sancti Petri, confirmamus, corrobora- tioni, id est TermulauBe, Bibina3, Quintodecimi,
mus et in a;ternum valere volumus el prscipimus. Ariaui, Triventi, Larini, LuceriiB, S. Agathae,
Si quis igitur contra hiec quae per hoc nostrum pri Abellini , Asculi, VulturariEe, Thelesise, Alifae

vilegium pie et firmiter disposita sunt, temerario Sessula;. Confirmantesque tibi tuisque successo-
ausu ire tcntaverit, soiat se auctoritate B. Petri ribus ecclesiam S. Michaelis in Monte Gargano,
prinoipisapostolorum,cujus immeritovicesagimus, cum ipsa Sipontina eoclesia, et cum omuibus
anathematis vinculo innodatum, et cum diabulo et earum pertinentiis , et omnibus praediis, cum

Juda traditore aeterni supplicii incendio concreman ecclesiis, 1'amiliis utriusque sexus, et massis, et
dum ; sicquo irremediabiliter involvendum, ne un- C cuncta qua; videntur esse pertinentia ipsarum
quam a nexibus anathcmatis sit absolulus. Atvero ecclesiarum. Concedimus autem Alphano clerico
qui observator in omnibus exstiterit, custodieng vestro nepoti intcgrum ipsuiii archiepiscopatum
hujus nostri apostoliei constituti auctoritatem, ad post decessum tuum habendum curn omnibus
cultum Doi nostri rospicientis, bencdictionis gra- suis perlinentiis, sicut sunt civitatcs, sive quffi-

tiam a misericordissimo Deo nostro multipliciter cunque castra possessa duduin ab anieeessoribus
conscquatur, et vitae jeternaB particeps efficiatur. tuis episcopis. Siquidem censentes insuper apo-
Scriptum pcr manus Pctri notarii et scriniarii S. stolica censura sub divini judicii obtestatione...

Romana: Ecclesia;,iu mcnse April., Indict. xi. Bcne {Reliqua usque ad calcein haud legi possunt. Quo
valete. aulein jurc Vipera totum iiilegrum reluterit diploina,

Dat. IV Kal. Maii, pcr manum Joaunis episcopi ipse viderit. In fine diplomatis lcgitur : ) manum
S. Albanensis Ecclesife et bibliothecarii sancta; Antonii notarii scriniarii sancta; Romans et apos-

apostolicee sedis, anno pontificatus domni Gregorii tolicae Ecciesia; in mense Aprilis, et indictione

Fummi pontilicis et univcrsalis papre, in sacratis- undecima

sima sede B. Petri apostoli, anno ii, imperanto XVI
domno Othonc iii a Dco coronato, magno et paci-
D GREnORn PAP.E V PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO SAXCTI
flco imperatore, anno ii, in mensc et indict. GEXESII IN DIOECESI BISULDUN'ENSI.
suprascripta.
(Anno 998.)
XV.
(.\pud Coquclines, diplom.pont. ampl Collect . .\, 29C.)
GREnORII P.\P,E V EPISTOLA .\D ALPHA.NUM
DENEVE.NTAiNUM ARCHIEPISCOPU.M. Gregorius episcopus, servus servorum Dei.
(Anno 998.) Creditne nobis speculationis impcllimur cura, ct
(Apud Ughelli, Italia Sacm, II, 353 ) ardorc Christianae rcligionis, et studio diviui cultus
Gregorius episcopus, servus servorum Dei, Al- pi rmovemur pro venerabilium locorum pcrcogitare
PHANO dilcctissimo ot rovorcndissimo sancta; Benc- stabilitatem atque Deo scrvientium securitatem, ut
ventana; Ecclcsiic archicpiscopo in Dnmino salutom. hoc provcnientc pio labore, ot auinia; Christo dica-
Cum summa; et apostolica; dignitatis apcx in tff', qua; sc illi diebus vita; coruin decrevcruut, per-
hoc divini prufectus niiorc dignoscatur pr.-efulT severcnt impcrturbata', nec non, et illa maneant
 m EPISTOL.f' ET PRIVILEGIA. 020
flnolcnus firmii, qum a Chrisliania in Doi laudc A clcsias cuni nloilibua ot propriotaliliu» oorum omnia
constitiitii i<unt. Igitur omnilius ('piscopis.ducibus, infra comitatum Itisulduncnscm constilulas, sicut
miircliidnilius, coniililius.santt.T \)c\ i;ccK'si;e lidc- ilisc comcs donavit jam fato mgna-
fatus llcriKirdiis
lilnis prvsi>ntibns scilicet ati|uo rutnri.s notuni esso stcrio, et caUcra qu.n onarrare longum osset, quas

viiliinins, qnla dilccliis et s[iii'italis lilius luislcr ubi(|ue donavit vcl in antca donare potcst, sivo
Bernanlus liisulduncn.f is gtoriosus comos suggcssit casis, c;isalibus, curtibus, mansis, ecclcaiis, ccllis,
nostro aposlolaliii (juod venerabile monaslcriuin in fundis sou lcriis. viiicis, scu pnitis, ol paseuis vcl
hoiiorc ac noiuinosancti tlcncsii et sancli Micliaelis pascuariis suis, ct cuin omuibus ad jns
notati mo-
arcbanpcli noslnc apostolica; conrirni;(lionis ct naslorii perlinciilibus,salvuiii,cliu cuiictis (luielura
aiicloritatis inorc eanonico privilcgio iminircmus. consist(M'o iiiore canonico sub nostra- apostolica;

Cu.jus salubrilius nioti precibus,om!iiuin([ne Ecclc- scdis tuitionc.itascilicct confirmantes dcccrnimus,

siarumDei status habcri volcntes.ct uniuscujusi[ue utnullum imi)cratorum, vel rcgum.neque ullaalia
sacri loci jus aliqno modo violari nolcntcs, decerni- magna vel parva porsona in prajfato monaslerio
mus hujus apostolic.r auctoritalis jirivilegio.a pra;- neque pro placito, ncquo [iro districto, noquo pro
senti undccima indiclione sancinius ob honorcm honiicidio ibi aliijuam dilioncm habcro prfcsumat
ipsius lieatl Gcncsii et sancli Micbaclis archangcli, sed rcni pcr judicium caus;itorum,canonicc dijudi-
ct stabilitatem ejusdciu venerandi loci, ipsuin jam cent, ct doccrnant, scniper in illorum consislat
fatum voncrabile monastcrium.quod ipsc pra;dictus voluntatc,clpotcstato; liceat eossub quiete et pacc
Dcrnardus nostcrin Cbristo spiritalis filius.proom- vivcrc.ct sccunduincanonicam rcgubim soli Domino
nipotentis Dci amorc mcrcedequc anima; su;e, de Deo scrvire. Omni tcmporo sunt iinniuncs et alieni
suo [iro|»rio, suoquc coinitatu.modcrno lcmporc in ab omni iniblica functiono vol turpi scrvitio,ita ut
aiitoa construxit moro canonico.et sub jnre sancli nuUus audcat eos molestare aut inijuiotare, nisi so-
Petri constiluit, nullius allcrius ccclesice juri vcl Iummodobinos[solidos omni anno ad altare sancti
ditionibus submisit, donantc vel in pcrpetuum in Pctri pro pcnsione pcrsolvant. Promulgantesnpmpe,
monastcrio conccdente de suis propriis suo-
pra>fato ethuc auctoritatc bcati Petri aposloloruin principis,
quccomitatu Bisuldincnsi robus, imprimis videlicct coram Dco et tcrribili ejus in luluro examino, pcr
ecclesiam sancti Vinceiilii cum decimis,et primitiis hoc noslri apostolatus privilegium atque constitu tum
propecastrumBisulduni,
vel cimcteriis 3uis,qua; est sancimus atque decernimus, ut nullus unquam prae-
et ecclesiam sancta; Marire, ct sancti Joannis cum sumat quispiam alius, cujuscunque sit dignitatis
omnibusalodiis, ct proprietatibus suis qua; cst prope prffiditus polcstate,vel ctiam quajcunque niagna par-

mccnia liisulduui,cl una cum ipsa proprietate quam vaque porsona in eodem monastcrio, vcl cjus causis
'ipsnni falum monastcriuin sancti Genesii ct sancli C incumberc, aul de rebus, et posscssionibus, vel
Micb;iolis habere videntur in Burgo Bisulduno, et in quidquid do iis quas eis pertinere vidontur, quoquo-
CasoUas, et in Bt;rrechar, et in Getfano, et in Por- modo aiiferre aut alicuare, sed loca qua; a prsdicto
ciolas, et in Furvollos, vel in omnibus locis; et Ec- Bernardo Bisulduneusc comite ineodem monasterio
clesi;im sancti Martini de Jucuniano cum decimiset conccssa suut, vcl concessa erunt, nccnon alias
primitiis vcl oblationibus suis, ot occlesiam Sanctffl locorum posscssiones, qua; a cateris Christianis in
iMari;o qua; est in faxis cum decimis et primitiisvel codcm sancto loco in postmodum illi concessa; fue-
oblationibus suis.et ecclesiam saneti Frucluosiqua; rint, firma stabilitatc in jure mouasterii ipsius
33t in Ursiniano cum decimis et primitiis,vol oblatio- e.xistenda,atque in pcrpctuo permanenda statuimus.
jibussuis; itemetecclesiam sanctiSylvestriqua;est Nec licentia sit, ut dictum est, quod ex eis vel
n Mauro cum decimis et primitiis vel oblationibus omnibus oidem monastorio pertincntibus cuiquam
^uis; similitor.ct ipsum alodem de sancto Raphacle magna^ parvajque persona; auferro, ut profecto jnxta
iicuti per fincs ot tcrminos designantur ;
pariter et id, quod subjeclus idem venerabilis locus apostolici

psum alodom de sancto Raphaele, qui est in .\dano, constituti atque privilegii consistit, inconcusse do-
t qui est in Evoro, sicuti pcr fines, et terminos de- tandas permaneat. Si quis autem, quod non opta-
iignantur; alodemdc praidictosancto Raph;iele qua» r. mus, nefario ausu praisumpscrit ha-c quis a nobis
:st in Carravia, sicuti per fines et terminos dosi- ad laudem Dei pro stabilitate jam dicti monasterii
,'natur; necnon et ipsum alodem de villa Marialdo statuta sunt refragare, aut in quodam transgredi,
•um finibus ct tcrminis suis, sicuti ad jura pertinet sciat anathematis vinculo innodatum, et cum
sc
iancti Raphaelis,et ipsam ecclesiam sancti Quintini diabolo ct cjus atrocissimispompis, atque Juda tra-
um silvis,et cum omni sua pertiuentia vel adja- ditore Salvatoris Domini nostri Jesu Christi a;terni
entia;et ecclesiam sancti Cornelii qutc est in inccndiisupplicioconcremandumdeputatus vormis :

lariio, cum omni sua pertinontia vel acljaccntia, el qui uon moritur ct ignis qui non exstingiiitur un-
psuni aludom pr.iedicti Beinardi comitis, quom ha- quam,noc velit noc valcat ei parcore. .\t vero qui
icrc videtur in Ribellas cuin casis, vincis, terris et pio intuitu obscrvator.ct in omnibus exstiterit cus-.
ilvis, pratis, pascuis,vel piscariis suis, sivecaeteris todicns hujus nostri apostolici constituti,ad cnltum
lodibus ad ipsum monasterium vel ad ipas eccle- Dei rospicientis, bonedictionis graliam amiscricor-
ias pertiuculibus. Ilas vcro supradictas omnes cc- dissimo Doaiino Deo nostro multiplicitcr conscqua-
 ,

927 GREGORII V PAP.E. 928

tur, ct viliP ffitern.-c pnrliceps effici morcatiir in A episcopus, noquo princcps, ncque marcluo, ncque
soccula sfficulorum. .\men. qUiTliljet magna parvaque porsonade omni-
pr.Tfutis

Scriptum jior manus Pelri notnrii ct PcriiMarii bus rebus qu;c inibi pertinere videntur audcant mo-
sanctie Romana; EcclcsicB, in monse .-Vprilis, indi- lcstare vel inquietare,nec non sub divini judicii pro-

ctione undeeima. —
Bene valete. mulgatione, et confirmatione, anathcmatis inter-
et

XVII. dictione corroborantes decernimus ul nullus epis-

GREGOni! PAP.E V PRlVILKGlf.M PRO r.CCLEFI.\ copus. seu quilibet sacerdotum in eodem venerabili
MONTIS.M-UORIS. eocnobio pro aliqua ordinatione sive consecratione
(Anno 998.) prcshytororum vel diaconorum, missarumque celc-

(.4pud Baluz.,il/is<;(?//. edit.Luc,,tom.lII,pag.6.) bratione, nisi ab abbatc ejusdem looi invitatus fue-
Grlgorius episcopus, servus servorum Dei. rit, vcnire ad sed liceat mo-
agendum praesumat;
Convenit apostolico moderamini pia religione pol- nachis ipsius cujuscumque volucrint ordinatio-
loci

lentibuslienivola compassione succurrere et posopn-
tium animisalacridevotione irapertiri assensum.Ex
hoc cnim lucri potissim.um praemium a conditorc
omnium Dco promeremur,cum venerabilia loca or- -rj
dinataad meliorem fucrint sine dubio statum per-
ducta. Igitur ob hoc universitati patcat credenfium
nis gradum suscipere ubicumque volucrint. Abbatcs
namque qui consecrandi erunt de ipsa congrega-
lione cum consilio fratrum communiter eligantur,ot
ad eum consecrandum quemcumquc voluerintcpis-
copum advocent. Si quis autcm temerario ausu,quod
fieri non credimus, contra hujus nostra; apostolica;

quoniam abbatiam in honore sancta3 Dci genilriois confirmationis seriom venirc nut agerc tentaverit,
semperque virginis Maria; dominae nostra; et sancti sciat se Domini nostri apostolorum principis Petri
Petri in Monte Majorisconstitutam per hujusnostra; anathematis vinculo innodandum et cnm diabolo et
;

auctoritatis privilegium integerrime corroboramus ejusatrocis(sociis),pompisatquocumJuda traditoro

et confirmamus in pcrpetuo, cum omnibus videlicet Domini ct Salvatoris nostri Jesu Christi in Kternum
ecclcsiis, oraculis, curtibus, massarieiis ad ipsam ignem conoremnndum,simulque in voragincm tai^
respicicntibus quw ab aliquibus fidelissimis Chris- tareosquechaosdcmersum cum impiisdeficiendum.
tianis cidem sancto monasterio concessa sunt, vol Qui vero custos et observator hujus nostri privilcgii
quK etiam pcr aliqua munimina ad eundom pium exstiterit, benedictionis gratiam et vitam ajternam
locum pertinoro videntur,eo scilioet ordine nt mo- a Domino consequatur.
nachi ipsius cocnobii simul cum abbate qui pro tem- Scriptum per manum Petri notarii et scriniarii

pore fuorint, prKtaxatas ecclesias, oracula, cortes, sanct;e Roman.-c Ecclesi.T in mense Aprilis, et indi-

massaricios, servos, ancillas, aldiones ct aldianas, ctione undcoima.

sine alicujus majoris vcl minoris persona; contradi- C XVIII.
ctiono habeant,teneant et possideant,atque in eorum DULLA GREGORII PAP.E V PRO ARNULPHO I.N EPISCOPUM
usum ao sumptum prout melius pra;viderint distri- AUSONENSEM ELIGENDO.
(Anno 998.)
buant, nostra apostolica auctoritate conoedeutc. In
(.\pud Mansi, Conc. tom. XIX, col. 227.)
Buper etiam ex nostro dono nostra apostolica aucto-
ritato in usuet salario prsfativenerabilis monastcrii Gregorius episoopus, servus servorum Dci.
in perpetuum conoedimus et confirmamus, castrum Divina nobis saluberrima prKcepta ct sancto-
vidolicct in integrum quod vocatur Biduino cum tcrri- rum canonum instituta veneranda nos admonent
torio ibidcm pertinentect cum omnibus adjaoontiis, considcrationis intuitu, imo ct apostolioi modc-
vel pertinentiis suis qu;e Ismido por donaiionis car- raminis annisu, utilitatum commoditatem atque
tulam Domino Deo et sancto Petro sub jure nostr;c firmitatis proficcre integritatem, quatenus pro-
sancta? Romana; Ecclesiaj donavit, ea videlicet ra- curandarum utilitatum subsidia, ut divino cultui
tione ut posl diem obitus sui et de trcs filiis sui no- dcdicata cxistunt, inconcusse permancant, at-
minativo, Bermundus scilioet, Faraldus, et Lotge- quo in laudibus Dei diutissime persolveudis va-
rius,totum ipsum castrum nostrum inpotcstatodo Icant profiocre. rfoc prooul dubio commissa sol-

monachis ex supradicti monasterii devenircnt, et n licitudo nos provocat pia considerationc sanarc,
quandiu vixerint ipsi supradicti tres filiis suis me- ut cx hoc divina placata clementia, in sydereis
diatcm de supradioto castro teneant et possideant. arcibus nobis ascribatur remuneratio. Ideoque
Mortuo vero uno portionem illius ad monasterium omnihus sanctae Dei Ecclesi» fidelibus tam pra;-
revertat,ita et prosequentibus quando aliis obicrint, sentibus quam et futuris notum esse volumus
similiter portionis illorum in sanoto monastcrio re- qualiter peracta fuit synodus septimo Idus Ma-
vertatur. Censu vero pro jure sancti Petri,sicutipsc ias in basilica beati Petri aposlolorum principis,
Ismido constituit, infra quinque annos tres libras ante aram sive allarc ejus, cum omni Roman.x;
olibani monachi ad altare sancti Petri persolvant. Ecclesiaj cpiscopis ct.ultramontanis nocnon dia-

H;cc omnia supradiota loca cum omnibus eorum per- conibus utriusquc gradus sancta; nostra; aposto-
tinonliispcr hujus nostri privilegiiauctoritatemmo- lica; sedis, cunctffique scdis Roman;B urbis
n;icliis ipsius monastcrii tcncnda ct possidenda con- inter quos ctiam adfuit domnus gloriosissiiiiua

cedlmusin perpetuo,ita ut nullus dux, ncque nullus et screnissimus Otto tertius impcralor Augustus
 'J'Jit EPlSTdM' KT l'l{|Vll.i:(iI.\. U30
ciitii ultramoiituiiis Longobnrfiorumquo iliicilius, A vivenlc, iiPc ab alio motropolitnnn iiisl dioeco-
rninililius, 8cu inilitia' ropin niinis. Kl rcsiilcii- saiio orilhiai'i, i-liamsi taloin clorus ct plcbs cli-

les illic aii Augusli lirincngauilo

pedcs iir.rfati gereiil, sed hiijua rci factorein socundum suum
comilc filium Borrclli Aquitaniorum sive Golho- profossionom, et canonicnm ct apostolicum nucto-
rum nohilissimo niarchinnc cum optimalibus sivc rilatcm dobcrc dcponi. Nosdoniqucobedicntcs pra;-
clencis suis, Arnuli)ho cpiscopo, rt Guailulilo ceptis canoMuin, judicantibus cpiscoiiis Homunis,
ndvorato ppiscopn, in nodcin coiivontii vcl syn- Longobardis, et ultrainontanis, conscntientp ct
odo intcr se altercantibus dc cpiscopio Auso- judicante domno Oltone impcrature Augusto, jus-
iicnsi Guadaldo se rrclamantc, antc apostolicam
; simus n Bcnedicto archidiacono noslro ct Uot-
et imperialcm pra:sontiain, quod prKdiclus Arnul- berto oblationario ipsum Guadaldum deponi. Qui
phus per vim ot injustc tolleret ci pra;dictum slatim nostris jussibus obedientes,ut mos cst
.•\u5onenseiTi episcopatum, una cum Rayniumlo Romanorum, dc dcxtera
illius annullum cvellen-

ipsius provincia; inarchionc, .Vrnulpho

virgam pastoralom super caput ipsius
episcopo tes, et
respondentc quod ei non abstulissct per vim nec frangonles, et casulam atque dalinaticam scin-
injustc praedictum episcopalum, scd juste ct le- dentes, et ab ordinc pontilicatus cum dcgra-
galiler se obtincrc, et a proprio metropolitano _ dantes, in terram sedprc fecorunt. Post ha;c
Narbonensi, cujus dia;ccsis fore debct, cssc con- omnin pcracta, domno imporatoro jubentc, et
accratum, el Guadaldum vivcnte Fruiano pon- episcopis Romanis, Longobardis, at(}uc ultra-
tillco Ausonensi ab alio motropolitano Oddone mnntanis judicantibus, consentiente et acclamante
Galliaj provincia; archiepiscopo fraudulcnlcr et Ermengaudo comite cum clericis et optimatibus
absquc lege ordinatum, eta Joanne papa ante- qui de regione illa ibi uderant, una cum se-
ccssoro nostro et a cojtu cpiscoporum Roman;e iiatu ot militia Romana Longobardorum ot ul-
Ecclcsiaj sivD aliis compluribus condcmnalum et tramontanorum ,
privilegio nostra; auctoritatis
anathcmatizatum ; reclamante se praedicto epis- conlirmando et corroborando Arnulphum pra;no-
copo Fruiano, quem Guadaldus interfici fecerat minatum episcopum in ordine pontificali Ecclc-
cum fratrc et consanguineo suo et aliis pluri- siae Ausoncnsis statuimus atque sublimavimus,

bus. Ha;c talia illis dicentibus, diligenli animo, annulumquc et virgam pastoralem ei dcdimus,
cum summo studio, letaniis, psalmis et ora- ligandi solvendique potestatcm vicc apostolorum
tionibus intercedonlibus, ct lidein catholicam re- ct noslra ei concessimus, et episcopatum prca-
legenles, tractare cocpimus qualiler fida relatione fatum una cum pra;cepto domni Augusti cum
ad regularem trainitem perducsremus et seeundum omnibus suis pertinentiis quaj ad scdem ipsam
canonicam et apostolicam auctoritatem eos discu- C pertinent, vel pertinentiis qua; ad sedem ipsam
teremus. Tunc nos dcmum seeundum canonicam pertincre debent, illi stabilivimus, ita ut nullus
et apostolicam auctoritatem ferula excommunica- homo vel judicialis potestas in pra;fato episco-
tionis ct bandi nostri constrinximus prc-elibatum patu vel sede aliquid contra hunc Arnulphum
Ermengaudum comitem cum clericis et optima- episcopum sive successores suos temerario ausu
tibus suis ut quidquid exinde vcraciter sentirent, contra ecclcsiam (seu res) sancti Pctri seu san-
nobis pro apostolorum principis
amore Dei et cta; Maria; in vico Ausonensi disrumpere,
sitas
Petri renuntiarc satagercnt. At illi professi sunt invadcro, subripere, vel dehonostare aut dila-

uno anirao unaquc voce ea qua; ab .\rnulpho niare, aut aliquid pcr vim auferre, contendcro,
episcopo audieramus vera et recta omnia esse, ot vel cxtorquerc prresumat : id est, nec parochiss,
Guadaldum vivente Fruiano episcopo episcopatum neque fiscos, nec pra;dia, aut castella, neque
sibimct usurpasse et ab alio metriipolitano injuste monetam, ncque telonea, neque pascuaria, ne-
subintroductum, et postea pra;dictuni Fruianum a quc omnia, quidquid dioi vel nominari potest,
praifatoGuadaldo innocenter occisum. Deinceps seu etiam abbatis quE ad jus Ecclesia) perti-
nosmet coctusque episcoporum diligenterpraefatum nent. Si quis autem contra hoc nostri privilegii
Guadaldum inquirendo discussimus, si vera es- j) robur vel contra jus supradictarum ecclesiarum,
sent qua; ipsi contra eum objecerant. At ille, sive praeccpta episcopii, vel contra canonicos ibi-
quia negare non potuit, se proprio ore professus dem Deo famulantes, ad irrumpendum venerit,
est pra;latum episcopatum vivente P>uiano ponti- aut in aliquo molestiam fecerit, aut legorit nisi
fice sibimet subripuisse, et ab alio metropoli- rcsipuerit,anathematis vinculo ex auctoritate beati
tano, non a dioccesano Narbonensi, ordinatum, Pelri, et aliorum apostolorum, atque ex parte
el seditionem se incitasse, quae ipse pra;libatus nostra sciat se esse e.xcommunicatum, et cum
pontifex Fruianus a suis fuit interemptus. Tunc Juda traditore catenis igneis nodalum.
nos deinceps ha;c audientes, et ejus verbis ma- Scriptum per manus Petri notarii et scrinarii
gis quam aliorum testimoniis crodentes, cospimus sancta; Romana; Ecclesiae in mense Maio, indic-
perquirere sanctos canones, et recitando inveni- tione XI.
mus capitula a sancto Nica;no concilio constituta, Bencdictus sanct» Romanee Ecclesia; archidiaco-
non debcre usurparc alicui episcopatum episcopo nus, qui deposuit Guadaldum.

I
931 GREGORU V PAP^. 932

Joannos diiicuuus sanctfc RomnufB Ecolosiffi, qui A diri ;

quod vos et omnino conlidimus
diligcrf' et I
Honio vocor. studere. Quapropler excellentia! vestra; mense No-
Ego Notkoriis sancta^ Leodicensis Ecrlesia? opis- vembri prc^sentis anni xi (wr.xii) indict.(9) Petrum
copiis siibscripsi. fratrem et coepiscopum a gremio sanctce Romana;
Bpneflictiis rliaconus, .loannes Hiaconus sancta'. ErcIesi.T transmittimus, ut, fratribus ejusdem pro-

Eeclesia^ Romanai. vincifc in unum congregalis, immunilas et pr.-c-

Petrus abbas, qui in synodo, quod lioc privilc- suiiqitio et sacrilogium canonica aiiclorilate el ve-

gium narrat, resedi et subscripsi. stra rcgia dignitate talcm terminum accipiant, ne
Ego Otto Doi gratia Romanorum imperator post haec membra diaboli, filii nequam, in sancta
Augustus subscripsi. Ecclosia le etiam ibi regnante talia pra^sumant.
Anno pontificatus domni Gregorii summi pon- XX.
tificis ct universalis quinti papse in sacratissima PP.lVII.Ef/IUM PRO MONASTERIO GREGORII PAR.E V CLU-
apostoli tertio, impcrante domno NIACENSI.
sedc beati Petri
tertio Ottone Deo coronato magno et pacifico
a (Anno 990.)
{Bullar. Cluniac, 10.)
imperatore anno .secundo, in mense Madio, ot
indictionc xi. .
GREGORiusepi.scopus servus sorvorum Dci dilecto
Joannes prwfectus, et comes palatii, atquo dati- " lilio OiJiLONi abbati monasterii quod dicitur CIu-

vu9 judex. niurum, in honorc boatorum aposlolorum Potri et

XI.X. Pauli consecratum in comitatu Matiscononsi situni,
GREOOBII r'.\P.t: V EPISTOLA AD CU.NSTA.NT AM (8) ot per te in cunctis successoribus tuis abbatibus
nEQlNAM GALLIARU.M. perpeluum.
in
(Anno 998.)
Desidoriura quod religiosorum pr.Tjpossitorum ct
Ut rjui villiis Juliani ciiisropi pr.rd/iti fueriint, ct in-
ccnderanl, ccclcsiastica regiaquc auctoritiitc cncr-
sanctorum locorum stabilitate pormanoro monstra-
ceantur. tur sinc aliqua dilalione est Dco aucloro pcrficien
Cum devotissimam dominam sciam do cceiesti vita (fuin,ot quoties in susutilitatiscominodis nostrum

atquo remcdio animas suae sedulo cogitare, culpam asscnsura et solitffi apostolicae auctoritatis cxpos-
mo commitlerc vehementer existimo, si ea quw cunt prwsidium, ultro benignitatis intuitu nos con-
pro timorfi omnipotentis Dei sunt supgerenda, si- venit suhvcnire, ct ritc pro integra Fecuritate ca
luero et te sanctissimam de ecclesiastica pace so-
; ralione solidare,ut ex hoc nobis quoque potissimnm
dule non coinmonucro. Nimis mc Juliani IVati'iset pr.Tinium a conditoro omnium Deo in sidereis ar-
coepiscopi nostri proclamatio nupcr contristavil : cibus conscribatur^Et ideo quia postulastisa iiobis
maxime cum villai sua!,vidglicct ecclesi8>., anequis- n ut prajfatum monasterium apostolicte auctoritatis
siniisprcedonibus sint depraedata;, atque nocturuis serie muniromus.et omniaejus pcrtinentiapercnni
incendiis morofurum combusts et dum iidemiua- ; jurc ibidem inviolahiliter permunenda confirmare-
ligni juxtanostripra;decossoi-ibus Bonifaoii dccreta, mus.ct absque omni jugo seu ditione cujuscunquo
pro immunilale illud emcndarc noluerint; dum et porson.-e constabilire nostri privilegii pagina corru-
sfficuli leges hrec eadem ita habcre volucrint, lege boraremus : proptorea tuis flexi precibus ob inter-
vulgari teslo in qua sic scribitur Si quis manu : <i ventum Doraini invictissimi et pii Ottonis impera-
armata usquc ad quatuor homines in vicum allerius toris augusti, ejusque remedium anima; per hujus
ad malefaciendum vencrit, ille qui prior est pro nostivT auctoritatis privilegium statuentos deccrni-
illieita pra'Sumptione componat solidos dccc. So- mus, ut cuncla loca et monastcria ad supradio-
quaccs vcro ojus.unusquisque solidos Lxxx.Sivero tum Cluniacense cosnobium portincnlia, qua; ab
ibi incendium fecerint, sibi nonam componant, aliquibusChristiani3,regibus,6pi8Copis,ducibusseu
pra^dam vcro in quadruplum restituant.» Si sa^culi principibus eidem loco sunt conccssa, et ab anlo-
leges talem justitiain habere voluerint, lox divina cessoribus tuis abbatibus acquisita, Rernone vidc-
cur iuforior esse debcbit? Cum in ipsius verilalis licet.Odono, Aymardo, et boata; recordationis san-
prtesentia a Zacchaio collaudatum sit, si aliquem cto Maiolo praedecas^sore tuo, vcl qu.-ccunquc ad
defraudaret, ut in quadruplum restitueret.Et,quia " eumdem locum portinere videntur, absque ullius
summum in rcgibusbonum estjustitiam oolere.ac conlradictionecummagnasecuritatequietusdcbeas
sua cuiquejura servarc, et in subjectos non sinero possidere, et per tc universi successores tui in per-
quod potostalis est lieri,sed quodKquum est custo- potuuin,hoc ost.ipsumCluniacense cosnobium apo-
Roborli regis Prancorum conjugcm.
(8) tium, iino et aliquandiu postoa fiiil, ut ex Grogorii
eortissima, quam apposui, emen-
(9) Indiotioiiis VII opistolis apparet.ac nominalim lib. i, opist.19.
datio est.Scripta csl enim epistola menso Novemb. Nun (iosignat Gregorius cujus urbis opiscopus oa-
ann.99^, quo anno Constantiam Robertus rex con- sct illo Julianus. Andcgavi furte,siquidcm epislol.-c
jugeni dnxil. Ncquc enim scribi potuit vel anno luijus oxomplum ex.\n(Iegavonsi codico descriptum
pr;ecedcnli, ((uo nondum regina erat Constantia, est. Quod si ita est, addondus Julianus Andoga-
vel consoqucnti, quo Gregorius pontifex jam inde vensium episcoporum calulogo. Neque locus ipsi
a Februano mense obierat. Porro Novembri ann. (leerit.Nam circa h;ec tempora magnus hiatus est
9VI8 currobat indiclio xii,inchoataaKal.Septembr., in Gallia Christiana.
quod eral in tomporibus pontificiio iiidictioois ini- Gadr. Cossart,
93;i EPlSTdL.K KT lMiIVIIj;r,lA. 934
U}M(i»siiiii> liliia (liii'r (liiillrlninin pa(;n MatiscnnPii- ^ Iraditis. ('.ollulaiii cjuoi|uo ju\ta |iosit«m in ijiso
liiriiniliitiiin.cumniiiniliiis iiduis in rirciiitucjiisiliMn comitatu situm, hunoro Hanctio Dci (ioiiitricig
iii

looi, i't iii aliis rcginnibus posilis lul ipsiini ioiuni, saoiulani, quni vocatur ad montos. Moiiastorium
pcrtiiiciitiliiis, in comilatu vidclicct Matisconnnsi etiam Colsiniunonso rum cellis, ccclesiis, villis, et
ccllaiii in lioiioro siiiicti Marlini sacratnm ; ccdcsiam torris siiis, (lurniacuin vidolicot, Iturmniciiliim,
iliioqncjuxta positam in lionorc sancli Joannis dc- Ab.iliii;iiiiiii, (iiiiniacum, (iardonotuni, ot cum orn-
ilicatam villas cliani Cnvinias cum ccclcsia, So-
; nibiis pcclosiis ot torris ad iiisiiiii C.olsiniunonsi' mo-
liislriacum villain ciim ccclcsia, Kscutiolas ciiin nasloiiuiii porlinontibiis. Crlluin rjuciqiio in ijiso
ecclcsia, Cialliniaciini cum ccclcsia, Riiliaciim ciiiii coniil.itu situm iibi roqiiiosoitsuiictus Klorus,quuin
ccclcsin, Masilias cum ccdcsia, Claiiiaaiinuni, l'c- tradidit supradicto looo Eustorgius clcricus cuni
Ironiacum, Uargcsorcnam villam, Arpayacum,Dar- omnibus ad cam pcrtinenlibus. Cellam quoquo in
boniaeum, Upsorniacum, ccclesiam suncttc Colum- Drivatensi vico pcrlincntos ad .oupradictum locum.
ba), Vitroriam, liurgulicnsem villani, castrum Lur- CoUam otiani Uiliacum cuin curU> ot oinnibus ad
donuni, Hlanuscum villam noininp Cottam, mona- eam jiertincntibus. C;ipellum quoquo juxta positum
stcrium ctiam nuod vocatur Carus locus cum in honoro sancti Salvatoris constructuin in villa
omnibus ail sc pcrlincntibus, cellam Rcgniacum „ Suraciaco omnes quoque pcclcsias et torras, seu
;

cum omnibus ail eain perliiicntibus,ccclosiam san- qu.Tcunqucvidotur supradictus Cluniacua possidcre
cti Victoris cuin omnihus qu.v ibi aspicero viflentur in jam dicto comitatu. Mansionos quoque cum ca-
cellam quoquo in honore sancti ^'ictoris cum omni- polla in .•Vvicionsi civitato situs.quos trudidit supra-
bus suis appcndiciis, occlpsias cliuni ct terras qu(B dicto loco domnus Grimuldus olericus. In episcujiatu
JHxta illam sunt, pro quilius dcdimus ccclesiam etium Vivarionsi collain Mizoscum cum oninibus
eancti Jaiigulli, Eguirandam quoquo curtem cum qu.'D ibi iispiciunt, cellain de Rumpono manto, ccl-

ecclesia sancti Androa; apostoli, et cum aliis ecclo- lam ad fontes, coUam Riorus cum omnibus qusc
siis ot omnibus suis appcndiciis, oninos quoquo liaboro videtur supradiclus locus Cluniaeus injum
ccclosias et torras, seu omniu qufficunqiio supradi- dioto ejiiscopatu. In ejiiscopatu Uticensi uiiuiasto-
ctus locus vidctur babero in jam dicto coniitatu.In riuin in honore sancti Potri et sancti Suturnini do-
comitatu voro Gabiloncnsi ccUam de Bellomonto in dicatum, super ripuin Uhodani situm, cum castro
honore sancta; Dei genitricis Maria constructam, Coloncellas et curte Tulleta, ot cuin omnibus ad 90
cum omnibus qtirD ad ipsam aspicerc videntur : pcrtinentibus ulraque parte fluminis.In Trecas-
e.v

ccclosiani quoijuodc Campiloco, cum omnibus qua; siiio ejiiscopatu cellam in honorc sancti Amandi

ad cam porlinore vidonlur. Curteni ctiam vocabulo cunstruclam. In episcopatu .\rausico cellam in Po-
Juliacum cum ceclsiisot torris oidem loco quondam C dio Odoleno, monasteriolum in honore sancti Pan-
ab cpiscopo Manasse collatis, ct omues ecclesias et tuleonis constructuni cum omnibus ad illud perti-
terras, qutecunquc supradictus locus videtur habere nentibus In Gapincensi cpiscopatu eellam in honore
in jain dicto comitatu. In opiscopatu vcro Augusto- sancti Andrcffl constructam, jam dicto Cluniaccnsi
duncnsi ccllam Oradcllis constructam in honorom cuenoljio concesssamaUicaudoclerioo cum oniuibus
«anctiE Doi Cionitricis cum omnibus suis appondiciis. appendiciis suis. Ganagobienso quoque monasterio-
Illas etiam ecclesias et torras quas Theotardus clc- lum et curtem Valentiolam, et omnia qua; videtur
ricus nuper contulit jam dicto Cluniacensi cocnobio. gupradictus locus Cluniacus tenere et quod habet
Conlirinamus etiam et corroboramus nostra aposto- habere, videlicet de quibus rebus habet donationem
lica auctoritate illam,quain fecit domnus Walterius etdescriptionem,atquede villa et castro Sarrianis,et
Augustodunensis cpiscopus,do monasterio quod di- de omnibus quse habot in patria quo; vocatur Pro-
citur Magabrense ad suain Ecclesiam pcrtinento vincia, in Valentinonsi episcopatu hoc quod videtur
cumomnibusadipsumpertinontibus.Omnesquoque habcre Cluniensis locus in villa quae dicitur Ales,
ecclesias ct terras,et quaecunque supradictus loeus et in monte Syon, et omnia quse videtur habere ipse
Cluniacus videtnr habere in jam dicto episcopatu. locus in ipsn episcoputu. In opiscopatu Vionnonsi
In coniitatu quoquo Arvornensi Silviniacum mona- n monasterium quod vocatur Taderniacum cum cella
sterium, ubi pr;cdecessor tuus sanctus Maiolus re- qua; dicitur causslla, et villa qua; vocatur Braeost,
quiescit, cum omnihus ad eumdem locum pertinen- et villa qu.-c dicitur Insula, cum omnibus ecclesiis,
tibus. Et cellam qu;c vocaturFirmitas cum omnibus villis et terris qua; videtur habere jam dictus locus
ad sc pertincntibus ccUam quoquo qua; vocitur
; in nominalo cpiscopatu. In episcopatu quoque Lug-
Scuriolas; ecclesiain cliain inhonoie sancti Sulpitii dunensi, cellam beat;i; Maria; qua; dicitur Taluza-
dicutain in villa qu« dicitur Langiacus. Et cellara lis; coUam Poli;icuni, coUulani Arledunuai ,collam
qua; vocatur ad lioscum in honorc sancti Petri con- quoquo .\mbertensom,cuin occlesiis, villis et terris
structain. Monasterium quoque quod dicitur Rivis adipsam jiertinentibus cellam quoque Saviniacum, ;

consecratum in honore sancta; Doi Gonitricis cum et curtem Ambariacum.et ecclesiam sancti Andeo-
curlo Lipsaco et omnibus suis appondiciis. Ecclc- li, ccclesiam qua; vocatur Adoratorium, curlem de

siam qu;c vocatur Manrcngum cum aliistcrris eidom Uomanis, cellam Cuvari;xcum,ceUulum Luini;iciim,
monasterio ab Eustorgio nobilissimo viro nuper villam Tusciacum omnes quoque ecclosias, villas ;
933 GREGORll V PAVAL. 936 '

et terras, quas Wichai-dus morions eidem loco Clu- A. Romanoe Ecclesia: Doi gratia episcopus ct servus
niensi contulit, cum omnibus qu£e videtur habere servorum Dei.
supradictus locus in supra jam dicto episcopatu. Dosiderium quod ad religiosum propositum ct san-
Monasterium quoque Paterniacum ab Adolaide im- ctorum locorum stabilitatom pcrtinere monstratur,
peratrice Augusta constructum, ct a Conrado rege sine aliqua est Deo auctore dilatione perficiendum,
et filio suo Rodulpho rege, Cluniensi cccnobio pcr et quibusdam sanct;e Ecclesio; utilitatibus
quoties in
praicepta regalia traditum, cum omnibus qure vide vel commodis noster as.ssensuSjCt solitum apostolica;
tur habcre in Burgundia, etcum omnibus quso ipsi auctoritatis exposcitur pra2sidium,uUrobenignitatis
monasterio in Alsacia dedcrunt imperatores Augusti intuitu nos convenit subvenire, et ratum proposi-
Ottones. Monasterium quoque quod dicitur Roma- tum pro integra securitate ex rationesolidare,ut cx
num cum omnibus ad sc pertinentibus jam dicto hoc sanctorum venoratio locorum,salus
et indemni-
Clunicnsi coenobio, et tibi tuisque successoribus ha- fas profiigetur, et nobis quoquc
potissimum lucri
bere concedimus in perpetuum. Ha3c omnia supra prffmiumaConditoreomniumprffiscribatur. Volente
scriptaloca,etmonasteria cum cellis,ecclesiis,curti- igitur atque rogantc tertio Ottone imperatore Au-
bus,villis,servis et ancillis,silvis,vineis,campis,pra- gusto ct Lamperto sancta? Conslantiensis Ecclcsiaj
tis,aquis,aquarumquo decursibus,ot omnibus lerris „ episcopo,quoddam monasterium in ripa Rhoni,juxta
cultis et incultis ad supradictas possessiones vel Gonslantiam in villa qux vocatur Potrishusa, de
potestates pertinentibus ipsi Cluniensi loco,tibiquo Gebohardo beata; memoriai episcopo, in honorem
et tuis successoribus per hujus nostri privilegii S. Gregorii constructum, apostolica defensione mu-

auctoritatem tenenda et possidcnda concedimus in nimus, et prKceptis Romanai' Ecclesiae eo tenore

perpetuum, ita ut nullus dux, neque episcopus,ne- decoramus, quatcnus ad ipsum monasterium, cui
quc aliquis princcps, noque quffilibet magna parva- nunc abbas Pcrichorus pra^est, cum omnibus ad se
quo persona de prajfatis omnibus rebus et decimis, pertinontibus, divcrsis pra;diis, culLis ct incultis,
qua; inibi perlinere videntur, audeat molestaro vel colonis et familiis.vel quajcunque idem Gobehardus
inquietare. Nec non sub divini judicii promulgationo episcopus haereditario jure vcl aliqua acquisitione
ct confirmationo, anathematis interdictione corro- ad idem monasterium contradidit, aut quaecunque
borantes docernimus, ut nullus episcopus, seu qui- de episcopio commutavit, aut sine cominutationc
libol sacerdotum in oodcm vcnerabili ccenobio permisit, necnon quidquid praEdictus Lampertus
pro aliqua ordinationc scu consecratione ecclesiae, episcopus ad ipsum monasterium in quocunque ne-
presbyterorum vcl diaconorum missarumque cele- gotio concessit, cum Siggeri pra;diis,Tusccnanch et
bralione, nisi ab abbate ejusdem loci invitatus fue- Wengiu vocatis, in pago Turgeu, sub comitatu Pe-
rit, venire ad agendum pra^sumat sod liccatmona- C retholdi comitis sitis, quorum unum de rebus epi-
;

cliis ipsius loci cujusounquc voluorint ordinis gra- scopii per episcopum Gebehardum, aliud de ejus-
dumsuscipere,ubicunquotibi tuisquosuccessoribus
placuerit. Abbates namque qui consecrandi erunt,
de ipsa congregatione cum consilio fratrum com-
muniter eligantur, et ad eos consecrandum quem-
cunque voluorint episcopum advocent.Quascunque
vcro terras nunc tenos, et quas tu tuiquc succes-
sores acquirore potueritis, in porpotuum possidcn-
das concedimus vobis. Si quis autem temerario au-
su (quod ficri non crcdimus) contra hujus nostrK
apostolicffi confirmationis seriem venire aut agere
apostolorum prin-
tentaverit, sciat se Doniini nostri
dem monasterii rebus per pr«dictum abbatem Peri-
cherum acquisitumest,velquodcunquo por aliquem
Dominum timentium ad eumdem piuni locum con-
codondum est,aut concessum jam venit, apostolica
beati Pctri defensione ac tuilione stabililum et in-
concussum sub Christi tostimonio pormancat ct
persislat. Hoc ctiam jam apostolica jussione, cum
consonsu tcrtii Oltouis imperatoris Augusti et Lam-
perti supradicti episcopi, qui ha;c fieri rogaveruut,
omnino interdicimus, ne forte aliquis eidcm mona-
sterio prajfigatur, nisi quem communis fratrum ibi-

cipisPetri anathematis vinculo innodandum.et cum dcm Doo servicntium concordia cligat ; ad episco-
diaboloejus(pieatrocissimispompis,atquecum Juda pum vero eum
qui ita eleetus ost, stabilire tantum
traditore Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi pertineat. Idipsum etiam de advocati electione de-
D
in ffiternum ignom concremandum,simulque in vo- cernimus. Electo autem abbati vel monasterio ad-
raginem tartarumque chaos,demersum cum impiis vocato curEB sit res monasterii curare, easque dissi-
deficienduni. Qui vero cuslos et observator hujus pantibus resistere. Si quis interea,quod non credi-
nostri privilegii exstitcrit, benedictionis graliam et mus, temerario ausu coutra ca quae ab hac nostra
vitara a Domino ffiternam conscquatur. Amen. •
auctoritatc pie ac firmiter per hoc nostrum privile-

XXI. gium disposita suut, contraire, vel his qua3 a nobis

BULLA PRO C.ONFIRJIANDIS JURIIJUS
r.REGORII PAP.E V ad laudem Dei pro stabilitate jam dicti monasterii
MONASTEHU DE PETTEnSIIAUSEM AD RIPAM RIIENI IN statuta sunt, refragari aut in quoquam transgredi
DIOECESI CONSTANTIENSI. tentaverit, sciat se ex auctnritate B. Pctri principis
(Anno 999.) apostolorum, cujus vcl immeriti vicem agimus,ana-
In nomine sanctaj et individua} Trinitatis,GREGO- thematis vinculo innodatum, et cum diabolo atquc
nius, qui et Bruno, sanctoe catholioa; ct apostolicK Juda traditore Chrisli Kternis incendiis concreman-
1)^7 EPISTOL.i; ET IMtlVll.ECIA. 938
diim. At viTii qiii piii iiiUiilii ubscrvalnr nostra? sa- A stituta,annuatlm pensioncm polvcndo licoat vos
lulircr.i" pr.Tccpliciiiis cxslitcrll, bciicdiclionls grsi- possidore,ct oa omnia sub juris et dilionc sanctia-
tiiim ajuslorctributorc Domliio mulliplicitcr consc- simn! nostrn; Romana! Ecclosla;, cui Dco auctoro
qualur, ctvllac OBtcrna: particeps cfrici mcreatur lu doscrvlmus,voblsad tcnendum conccdlmus.Scitole,
sa'cula sa3Culoruiii. Amcn. fratrcs dilcctissimi, antc oculos mcnti.s ct corporia
Iradltiones regularum paternarum.iit uniisquisijuc

("illEt;iiIUI l'Al'.K V EITSTOLA AD MAUTl.NU.M Allll.VrEM.

pra'latus novcrit, qiialiler dclinat iniperassc subje-
(Anno y.ty.) ctis, ncdum asporaclnon uiiicuiquofratriaptiasima
(Ilkloirc ilit Laiigucdoc, tom. 1, prcuvcs, pag. 155.) vidcamur ini[)onl, iie usquc ad cflnlemptum pro-
(iiiEOORius cpiscopus scrviis scivoium Dci,rharis- rumpat dc impcrantis indisrrotionc subjectl. Slt
simo (illo Mautino rcvcrcntissimo abbali vciicrabilis namquc moderata vivacitas in sollicitudinibus, supe-
monastcrii sanetl .Viidrca- apostoli,ct saiicti Michac- rcminons in fratribus strcnuitas,ut dum rcgulariter
lis archangdl, ct bcati Martini coulcssoris, quod cst omnis quiotudo intogerriine confcrtur, pcr obodicn-
fundatum in cacumino montis qul nuncupatur .\n- tia; lineam benc servientes exhlbcnt temporalia, ad

daoni,super fluvium Ilhodani.cjnsqucsuccessoribus gaudia coelostis patria; pcrveniant sompitcrna. A

abbatibus in pcrpotuum. P pra'senliduodccima indictione, ct usque In porpc-
Cum summus apostolica' dipnilatis apex in hoc tuumconccdimusetconfirmamusvobissupradictum
divinl ccrtaiiiinis nltorc di_q;noscitur prKrnlgcrc, ut monastcriuin ot montcm,sicutl pcr commutationis
in cxercondis Del laudibus sibi impcnsius studeat cliartam vobis cvenit de Aldeborlo ct ejus fratre
faboris cxhlbcrc ob hoc dcbita nos ejus-
ccrtamcn ; Adalclmo, simul cumconjugibussuisscilicetLcucin-
dcm apostolictc pastoralis compulsl sollicitudlnls dcnominectBeliiIde,seu Poncione,elfratroojusCom-
cura, qu;cquc ad stabilitatcm piorum pcrtincre di- berto, siniul ciim conjugibus. Adalinde scilicct et
gnoscunlur locorum ubertim pronuilgarc ct aposto- Unla, noc non Uorengario prcsbytero simul cum
licai institutionis censura confirmare. Igitur qula fratribus duobus Perone vldelicet et Nectale,Dab-
pctislisanobis, quatcnus conccdcrcmus sivc confir- batoetiam cum trlbus fillis suishis nomlnibus. Ga-
marcuius tna; rcligiositatl prffidictum monasleriiim ribcrto, Silvestro.et Poncione, ita praDsenlisconfir-
sanctl Andrca> apostoli, saucti Michaelis, ct sancti mationis privllcgio cuncta qun; inconcussa va-
Martini, ut his tribus ecclcsiis unum scmpcr pcr- leat possidere. Idcirco constituimus nos auctoritate
sistat monastcrium. Cum ipso niontc in inlcgro in Dei et sancti Petri apostoli etnostra;, utdum abbas
qxio adsunt ipsa; ecclcsia! cuni omnibus infra se et inde obierit, nullus ibi liceat ingredi abbas, nisi
circa sc habcn cum domibus, villis ibi ct ubique talis qui Deo et cunctis fratrlbus placeat, et eum
cum omnibus rcbus ct substantiis niobijibus el im- C quem congrcgationi placuerit absquo peccatoconse-
moliilibus ac sescquc movcntia, quantumcunquc a crari liceat. Si quis aulem, quod non crodimus,
die fundalionis usque nunc ibi concessa vel largita qualiscunque episcopus, marchio, comes, aut vice-
sunt.Verum etjam et usque in futurum pcr qucm- comes, vel austaldus, vel quilibet magna; persona;
vis modum ibi advenerlt, nos aposlolica auctoritate ha;c qufe pro Dei omnipotentis amore constltulmus
firmitcr et stabilitcr hoc monaslcrium sub prolcc- rofragari aut in quoquo transgredi sciat se sub
tione abbatis pprpeluis temporibus pr.Tcipimus pcr- anathematis vincula in-
divini judicii obtcstalione et
manerc absquc cujuslibct contcstatione vel impedi- nodatum,ct a regno Dei alienandum,et cum diaboTo
mcnto. Denique etiam confirmamusut undccunque sine fine cruciandum. Qui vero pius adjutor et ob-
morluorum corpora masculini sexus vel fcminini ibi servator hujus nostra; pra;ccptionis exstiterit, bene-
se scpcliri devotaverit, nullus episcopus, aut cano- dictionis gratiam a Christo Domino consequaturet
niciis aut canonicorum, clericus, vel vicc do- vita; a;terna; particeps effici mereatur.
miiiio nulla contrarietatc malitia; contra vobis vel Scriptum permanum Bencdicti scriniarii sancta;
conlra servos monastorii cxcrceat. Loca cnim qua: Romana; EccIcsI.t; in monse Januarii et indictlone
de aliorum locorum piorum numero non sunt con- D pra;fata duodecima.

Patrol. C.XXXVII. 30
 CIRCA ANNUM DOMINI DCCCCXCIX

HROTSUITHA
VIRGO ET MONIALIS GANDERSHEIMENSIS IN GERMAMA, ORDINIS S. BENEDICTI

NOTITIA HISTORICA IN HROTSUITHAM

(Ex Meibomio Seniori.)

Laurentius Humfredus, Anglus, qui aliquandiu, A tissimis didicit, me admodum erudimt. Ha;c ibi. Es
religionis causa,in Germania exsulavit, Roswitham, quibus vcrbis coUigero licet, Ricliardam primo,
poetriam, patris sua: vindicare satagit. Vult cnim deindc Gcrbirgam, Roswitha; magistras fuisse,
fuissc filiam Hederici, regis Northumbrorum, cx quibus ipsa mos in codem munore successcrit.
Bregsinda uxore.alio nomine vocatam Hildam, quoe Fuisse ibidem etiam prffilectiones et exercitia theo-
in coenobiis Dritanniaj et Gallise annos tres et tri- logica, cx scriplis Rosv^-ithae patet. Etenim multa
ginta peregerit, femina elarissima et doctissima. ex Scripturis eleganter profert, et in prajfatione

Verum temporibus decipitur, tcstesque alias sunt quam diximus, protestatur se immatura hac a;tale
Gcorgius Fabricius, Originum Saxon lib. ii, et quaidam ex apocryphis dcsumpsissc cx ignorantia,
HcnrieusBodo, Chron. Gandersh. ms., Roswitham qua;, licet dubia sint, tamen boni consulenda
Saxrinici generis pucllam fuisse.Sunt qui eam con- censet.
fundunt cum Rosvvilha.Gandersheimcnsi abbatissa Nobilissimus Martinus Fridericus Seidehus, con-
quarta(Bruschiusnodes Windam vocat), qua; Chri- siliarius Brandenburgicus, cum iconcs el elogia
stina) tertic-c, fundatoris Ludolfi filioe, in regimine virorum aliquot pra;stantium, qui mullum studiis
monasterii successit, sed et hi tomporibus fallun- consiliisque suis Marchiam juverunt etillustrarunt,
tur. Dc Roswitha abbatissa Chronicon cojnobii S. „ publicasset, illis Hroswida; nostra; sanctimonialis
Michaelis apud Hildessaminhunc modum loquitur: iu Gandersheim cffigiem inseruit,vocatque Helenam
Wulhcrlus, scplimus cpiscopus Hildcsheimcnsis, post a Rossow, cujus nobilis familia; hodieque plures su-
Christinum,Gandershcimcnsem abhalissam defunctam, persunt. (H. Meibom. Junior.)
Roswitham ibidcm in rehimcn intromisit, qux cxteris Opera Roswithae Trithemius, lib. Dc viris illu-
excellentior in logica el rhctorica exstitit, ut ejus libri stribus GermanitB, hoc ordine recensct. Rosvida,
etscriptura tcstantur ; composuit namque librum lo- mmastcrii Gandcrsheimensis in Saxonia sanctimonia'
gicx valde insiynem. De eadem Nicolaus Selnccce- lis virgo, nobilis, ordinis divi Patris lienedicti, in

rus, theologus, Pa;dagogi;e partc i, titulo De usuris, divinis Scripturis studiosa et erudita, sxculariumque
haec scribit : De Roswitha abbutissa, filia regis Grx- liltcrarum disciplinis probc imbuta, ingenio prxstans
cix, ut fertur, dicitur quod diabolo schcdulam, qua et clara eloquio nec minus convcrsalione quam crudi-

jmer quidam sanguine suo scripta se ei obligaverat, tione insignis, scnpsit Uim metro qnam prosa multa
extorserit. Nostra poelria, Roswitha,in Gandershci- prxclara opuscula, quibus se.tuni ingenio superans,

mensi cocnobio instituta ost ab adolescentia, quod nonien .nium cum inijcnti gloria tran.^misit ad poste-
hisloriam beat;c virginis Maria> ipsa
prffifalione in ros. Ex his ego lcyi subjcrta :

testatur vorbis scquentibus Vnde, clam cunctis, et

:
Ad Gerbcrgam ubbatissam heroico cnrmine De vila ct
quasi furtim, nunc in componendis sola desudando, C convcrsalione intcmcratx Dci ycnitricis et virginis
Marix librum unum.
nu7ic male composita destrucndo, satagebam, juxla
De Asccnsionc Domini codem carmine L. I.
meum posse, licet minime necessarium, aliquem ta- L. L De S. Ganyolfo
men conficere tc.rtum cx sanlenliis Scriplu>-arum,quns De pa.ssionc S. Pclagii martyris, his temporibus in

intra urcam Gandershcimcnsis collegeram coenobii, Corduba passi, L. L

De lapsu Theophili, Vice Domini, el ejus pmiitentiu,
primo sapientissimx atque benignissimx Rikardis ma-
L. L
gistrx, aliarumpue sux vicis inslruente magisterio S. Uasiliu^n convcrsi
;
De lapsu cujusdam juvenis, per
deinde prona favcnte clementix regix indolis Ger- L. I.

bcrgx, cujusnunc subdor dominio abbatix.qux Xlate De passione S. Dionysii, episcopi ct martijris, L. L
ncptcm, scicntia De passione S. Aynelic viryinis L. L
minor, scd, ut impcrialcm dcccbat
vrovcctior, ali^iuol atietores, quos ipsa prior a sapien- Omnia prxdicta eleijanti carminc heroico cmnpo-
'.»41 AD 01'EIU IIIIOTSUITII/K PHOLEGOMENA. 'J42

suit. Siri/isil in-.rlcrea se.v eimwditis, imiUita Tercn- X iLiililiuiii li:iliiiisao. liniiiicuiH ilcidd, inonachus Clu-
tium, iiiMnim prima iiiserihiliir : son.sis, iii (llirnii. (i.iiiilcrsliciiii. iiis., mmuml poce
Conrersio Ciillieiiiii iiri>ieii>is, imssioiiem iuiiiuteiis miitis lloswilhfc de furiiliilinne monaslcrii Ganders-
Joaii/ilset l'aiili martijriim. heimensis, ciii pricniiserit Vitus pontincum.Anasla-
Seeiiiida esl de imssione Aijapis, Cliionu- el Ihreiuv ^..^
,., ,,„,„,„„tii pai,.onor„ni.
*
Vfr.im hoc lucem
virijiuiiin.
lerlia, de resu.ieilatione CaUimaelii ct nnisinme /'.r
noiKliiiii vi(iiL(.)ii.f ,i Tnlhoiiiiio roiiunc.iiionita di-
S. Joiiiniem. \iiiHis,priiiiiis cvulg.-ivit, (IoiuvhIiih (j^lti'.s,l'rotiicius
(^iiiurla. de loiisu el cimvcrsloncMaii.r, neplit .Urali.r i.',.;,iiiiis, iin.t.Mll. llctiiiuit aiitcni scriptioiiini me-
iiiiiii.i.
ili.c .il.dis scriptoiiliiis usitatnni, qiiihus iioiiiinii
Qiiinlu uiseriPiliir eonvcrsio ihaid.r. nierelieis. , . ,, , , ,

Scrla i>ussi,<nem rceilal saueturiim vinjinum Fidei, lUiiioilus^IUilliortiis Uaiiiwanlus et smiilia.iii initio
Spci ct Cliuritatis. uspiraro familiare fuil, ciijus ctiam mnminit Aven-
Seripsit cliani metriee : tinus .\iiiialiuin lih. i, in noiiicnclatura opcri pras-
Cesla Otlonis impcratoris, L.I.
n.Na.Pancgyricum do lau.libus Ottonis Magni confo-
J-.pujrummatum divcrsorum L. /., ct inurdum non iii- . , %, • , •
, , • .

'^'^ hortatu Gorbirgaj abbalissffi.ut tcstatur in prae-

cleijantes ci>istoltts.

C.vtcrcaiiu.rcompo.uiit adnolitium imlr.r lcetiimis socundo carmine pra>liminari innuit,

fationo, in

non vcncrunt. CUiruit lemporih'us Oitiviis primi el sr Oltoncm socundura imp. poema ipsum vidcrcdesi-
p dcrassc. Dictio est tolcrahilis, sajculuin quo
lundi elari.fsimorum iiniw. viiit
redolcns in prosoiliam plurimum pcccavit, quod
Hactenus Tritheimius.cu.jus verba rcpctit liiblio- :

Iheca Gcsncri, addcns, Roswitham Gr,cc>-o linguae s^^x»' condonamlum cst.

AD HROTSUIfyE OPERA
PROLEGOMENA. 1'

(Rx oditlono Hcnrici Leonurdi Schurzflcschii anno 1707 VitcmbergiB Sa.vnnum data.)

EPISTOL.\ DEDICATOUIA.
Rcverenilissimee serenissima:<iiie vrinripi ac, domiixE, dominie Bz^smcM ClirusTlN.E, Brimsiicensium el Lunxhurgensiuin
duci, S. I{. I. coeiwbii Ginukslieimensis ahbiilissce princiiiali diijiiilale auclir., etc, clc.
Offero demissc et obedienler Irudo, ijiiis sereniluli Iuib onini jure dcbentur, opcra llrotsuilhcc virginis iHuslri loco nata,
ttin aniuiuissiino S. /(. I. propler Gnudam //. ccenobio, cui suinmit ciiin abbaliss'C iiuclorilate aercniliis tua prceest ,religio-
sissiince qiionduin sacerdolis. Qiia> cu!,i iiiulla oralione, prosa vcisibiisiiue .conscripta reliquil , Uiin ccenobiiim a Ludolpho !U.
Sa.tonum dilce comlilum, cl religionibus majorum liioriim consecralum, summa iiielatis et doctrince laude, illo protsertim
Augustoriim Ollonum sieculo ma.rimopere fnmaque ingcnii, qund in ea elu.ril, optimi omiies prope Europx re-
illuslraril,
giones, el inler cas Germaniam proicipue elSa.ioniain.in qiia nlla el eilucuta est,mirificc implccit. Vigo sanclissima,viris uti-
qiie Grceee Latineiiue,ut lcmpora illu ferebant,dorlissimis anleponenda.ct co majori luiide digna.quo rarior per ea tempora
; el, quanivis non opiimum semper
erudilio fuil, quibiis scribcndi oriialum et verbis et sententiis comproliavit dicendi genus
e.Tpresscril,taineu,ut diserla eral.primum inter omnes lociim tcnuil,qui sceculo tniiius eleganli litlerarum elegantiiE sliide-
Tunl. Qiinre veleres emendatnsque scriptores, tam soluUi quain uslricla oratione iusignes leyil rcliyiosa sacerdos Hrolsuilha
et imitandos sihi proposnil, niagnamque vcrborum copiam ad Latini scrmonis aiipariitum attulil, el disciplinas velerum per-

icrutata est, ut vaiietale scribendi solerliam ani.iii ccmniendarel Itaque ad lUviiium humunamque mpicnliam, qiioe oinnium
bonarum arliuin inater est, laborem oyerumqbe coulnlil, et ccrto confirmutoque animo hanc viam et ralionem iniit, nee
modo arles ingeuuas non probro sibi du.ril, sed etiam niulta iUiirum ornamenta comparuvil haud quippe ignara, neminem ,

siiie sapienlia: sludiis projiccre ad doctrime laudem posse. Adeu verum cst. quod Ciiero scripsit, neminem sine philosophio,

qu r argumenta iid invenicndum et eiiiifirmandum pm bel, suas digne parles tucri.Percurrit ergo omnes diseiplinas el arlet,
lum inler geometras veisala, lineas duxit, ae soniiriim turielales alque inlcrvulla aciurale cognovil. ['ruierea poelarum fn-
biilas ad vit.F usum accomodiivit.enque de eausa scitissiuias Tirentii comirdius erolrit, et, deleclu hubilo, ad pielulis regi*-

Ins redegit. Nihilosecius sludium in auliquilalc posuil, el tnons vetcrutn utque hisloriuni sacram pariler ac profanam per-

guisivil sedulo et perspexil. Qiiare unti illasueulo post Chrislum nalnin deiiino, iinprimis digna visa est, qiiiv tnaiimi et
Auyuslissiiui imi>eraturis Ollonis I \ilam et res ab eo geslas lilleris mandnret, ul vcl hoe aryumcnlo viris, qiios illa' partes
decent doctrinv adjuinentis prirslarel, nomenque ab iiijuriis tcinporum el ohlivione poslcrilalis vindicaret. lloec vero tanta
el tain iniisiliilii Ilrulsuilhic ornuinenta in c.rnobio qi:od sereniliis luu sapienlissiine uoslra memoria inoderalur ciira etvi-
giliis Ilriilsiiilhir elahnrata, jiire quodnm ad scrcnilulcm luani pciiineul, quir diriiias humanasqiie arles eliam uuiic fovet
et, queinadinoilum magni nominis nnlislita, Gcrbiiryis II, in media s.iculi burbaric, lillcrarum sludiu bonasque arlesnbin-
teritu el c.rilio nsse.ruil, sic rcverendissimn serenilas lun parilcr ciim revcrendissimis seicnissimisque curaruin principuliiim to-
eiabiis ducibus, iii'i;a,ii^sa ; Mcyai>idilunu diire el fanonissa Elronora, Ilrunsiviscenium ac Lunuburyensium
.lluria Elisnhcllia, ;

duee, beniyne libcrulilerqiie ud hiinc dicin usque nrnal ae munifice coiiserral, gloriamque Irunsmitlil adpoi-
liieliir, bcneficiis

teros, qui ilivina<! atque excelcissimas , irlntes scrcniliilis lu.v,duin crunt hoinincs,ultro el consliinter prirdieabunl.Ego qiiidem

inreligione volorum, quu' pro tua H. srrciiitule Druin faiieiida siinl, conquiesco, et laudes luas, supra quam a me aut
iiei aut cogilari possiint, maxiuias assidue veneror, Deiimque, cclsissimurum f.iiniliarum slalorem precor ut reverendissi.m

I.
943 AD OPERA HROTSUITH^ 944
mam wenitafem liiam msumma animi tranquillitate sospitet, etperpetua omnium rerum felicitate augeat, et omnem adeo
pemiciem abealongissiine avertat, ac slirpem serenissiinam gentemque universam Gnelphicam, tol tantorumque heroum
sanguine fundatam firmalainque liaclenus, et regiis quoque ac imperaloriis necessiludinibus atque affinilatihus conjunctam,
evehat indies,et insolalium commiinispalriui, ac prtcsidium imperii Romani.tutam semper florentemque omni rerum stalu
pri£slet,ut,serenissimo palre salvo ,et serenissimis fratrihus ac sororibus salvis agnatis denique omnibus serenissimo' domus sal-
vis,ratioties imperii consilio furtiludine Guelpliorum fclicissime constiluanliir et gloria felicilasqiie cum ipsa rerum (cterni-
lale adiiquentuT.
Witembergoe Saxonum,xu, Kal. Jun.,anno reparalm salutis IIOT.
Reverendissimre serenitatis tuu?, devotissimus.
Hcnr. LeonardusSciiunzFLEisciiius, /. V.D. Ilistoriarum P. P,

SCHURZFLETSCHII PR^FATIO AD LECTOREM.

Gum in vetcribus Christianorum pootis,supcriori A Roswitha; imagine judicandum. Eadem effigies re-

anno edendis, operam studiumque ponerem, et in pcritur ctiam in opere Meibomiano, sed nullum de
conspectum tuum Commodianum ot Oricntium de- hac icone, et quod caput rci est, de ejus subscri-
nuo proferrcm,opportunis quorumdam consiliis ad- ptione, quod miror, judicium tulit.

monitus sum ut oculos ad poetas gentis Saxonicoe Haec nunc ab imperita multitudinesodisjunxit,ct
convertercm, et in primis eos qui in nostratibus Richardam atque Gerbergam vitrc perindc ac do-
regionibus vix conspiciuntur amplius,et rari admo- ctrina!,magistras habuit,nec Latinas solum litteras,
dum ac haud facilo obvii sunt.tura rudiorem saculi verum etiam Graicas perdidicit, et, pro conditiono
faciem pra:ferunt, ut non sine fastidio legantur,ro- temporum et captu illius, quo vixit decimi SKCuli,
cudendos curarem atque ab inficeto scribcntium utroque orationis gencre, tam soluto quam ligato,
more repurgarem.Qaarc ut c-cquissimac eorum pcti- excoluit animum ac perpolivit; ncc philosophorum
tioni salisfaciam,principio me referre volui ad poe- scita a suis studiis alicna duxit,quin artcs optimas
trias, quas Saxonia, ex quo Christe fidem dedit, qua; ad disserendumvalent, etornamenla sermoni
postea in sinu suofsvit,ut patriam,sfficulis cultioris alferunt,memoria atquo animo comprehendit tum ;

doctrinfe expertibus, scriptis illustrarent, et ros ad omnis vctustatis exempla,quffi sapientes instruunt,
posteritatis memoriam insignes traderent.Quo nu- T. prfficlare tcnuit, magnamque sapientiae partcm cx

mero fuit Hros\vitha,quce recentioribus scriptoribus annalium monimentis dcprompsit; neque scicntias
Roswitha sine aspiratione appellatur, virgo quon- mathomaticas neglexit, in quibus illa egregiam ct
dam saccrdos Gandesheimensis,natione Germania, doctam se,prout ex comoBdiis liquot,ostendit, atque
Saxonica gonte orta, virginum Saxonicarum decus, sua virtute viros, qui in obscuro hfec studia
et sine dubio natalium dignitato illustris,propterea neglexerant, et virgines ad virtutem excitavit ; ct

quod vetustissimum apud Gandam monasterium, gratE postoritati pietate pariter et sanctimonia vir-
haud facilo virgines,quam cultu principali^et sum- tutis cxemplum reliquit, et quasi graditas in coclos
mo loco natas, rccipiebat. Cujus virginia religiosse ascendit.
nomen media correpta pro-
a pluribus scriptoribus Quod minimc ignorabat Otto, hujus nominis II

nuntiatur, quod tamen non approbo, cum, potius imperator,et virginis studiis delcctabatur, atque,ut
pronuntiandum cum mora esse, statuam, idque ut patris Augusti, Otlonis Magni,qui MinilcbitT, Bene-
faciam,adducit me ipsius Roswithae auctoritas,me- dictini ordinis quondam in Thuringia ad Unstru-
dia producta pronuntiantis, cum in prasfationo ad thum flumen ccenobii, anno Christi 973 deccsserat,
historiam intemerata? Dei gcnitricis ait : otMagdeburgi in templo cathedrali a sc constructo
Hroswithae votis carmimili:?que novis. rcgiomore sepultus, historiam contexeret, gravis-
Cum quo loco alia Rosv,'itha; loca conferri possunt/ '-'
sime hortabatur, neque id negabat Ottoni filio.sed
ut col.l082,et 1083et alibi,ubi media nominis sylla- postulatis Augusti imperatoris, jubontc pariter ol
ba pariter producta reperitur.Nec Martino Friderico impollente eam antistita sacrarum virginum Gcr-
Seidclio asscntior, imaginem RoswithK cum hac borga,hujus nominis secunda, locum dabat,otrudc
subscriptione : Helcna a Hossoiv, vulgo Pioswitha, inquinatumvc osvum carminis facultate ornabat,cum
sanctimonialis in Gnnder.shci)n, oxhibenti in libro, historiam Ottonis Magni conderot, et res ab co ge-

qui Iconcs el Elocjia virorum uliquot pnvslun- stas non incpto sed minus compto, vero nihilomi-
i»(m,etc., inscribitur,proptcrea quod in nullo testi- nus et ad fidem historia; espresso carminc,spccia-
monioscriptoris cujusdam,nequo documentodiplo- tim heroo, popsequoretur.
matis, probat : solo autem iconis el ejus subscri- Corte carmen hoc prudentiam Roswithaj confirmat,
ptionis indicio, forte nostra patrumque memoria in quo bolla Ottonis Magni percensuit, et causas
dolincatK, staro, et tantam ci tribuere fidem, nihil aucti pcr eum imperii aperuit,more3 ct institutaac
aliud est quam fabulas narrare et mire tricari : lcges reipublicos percalluit, ct patriae antiquitali?
potius id pro lusu pictorum, aut cjusdem arlis haud ignaram se probavit. Vere cxistiinavit

amantium, habendum esse puto, quam pro vera D rcligiosa virgo cj[uod Oltg Magnus Joannem XII pa
943 PllOLEGOMENA. 94«
piim, i]iii :inLo poi\lilicuUini Octaviiinus csl vocatiis, A. hrimeiisis m .Saj-oniu ordinis nostri moninlis. virgo
rcclo zolo i-cjcccrit, (lisscnticntibus qiianililict Itaro nohitis, in divinis .SrrliUuris siniiil cl in s.rculuribtu
nio ct Itcllarmino, altcro ad annum Christi '.MVi d liltcris .itu lio.^issimn, mctrn simul erudita scribcre et
'.HIO, jiltoro 2 (ic jurc Unm. ponlif. 2'.\ rcspnns. ail prosn, ncc minns cruililionc ijuam ril.r mcrito vene-
arcfuincnliim -'i, aicnlihus, Otlonis Maf,'ni zchirii in randa, clc. Idcm is ct lioo tostatur in Catologo illu-
cx.TuctiiraliiMic Jo;innis .\11, clsi lionuni, non tamcn strium viroruin, p. 120 cdilionis l''rancofurtanai a
sccundum scicntiam. Quorum et
rcctuni ruisse ncc Marquardo Frehcro cvulgatn-. Joannes Cuspinianus
sontcntiam maximc (lclcnilcnilam susccpcrunt Al- in Oltonc Magno tradit scquentia : Hcs gcstas Otto-
]ihonsus Cirtconus ct .Vnguslinus Ohloinus, iii Vitis nis fioswitha monialis com^dc.ra cst vcrsihus, ijui liccl
cl rchus f;ostis pontincuin llonianiinim ot canlina- sint ut tcmpora fcrchant, ncquc elcgantcs, ncijuc salis
liuni, ad annuni 'J5<>, p. 71.5. Vcrlia llos\vith;B (]u;o culti, niirandum tamcn ingenium mulicbre in
c.U,

in Vita Ottonis Magni oxstant ha^c sunt : Sa.vonia, ct in ipsa burbarie educntum et genitum, ea

Qiiiililor ot rooti (oin|unicli.s ncuiniuc zeli

pra'starc potuisse.Lilius firegorius Gyraldus, vir
Siiiiiiiiuni |>outilifi'iii (|ii;i'il;un piMvcrsii imtrantciii, sane doctissimus, scd mcliore.utde co prodit Itar-
tjus iii'c iiioiiilis ilif,Mi;iiiti'iii codiTO crohris,
thius in Animadv. et Statii L. V. Silv. II, T. I, for-
Sodia n|iostolic;E frainhiii feril lionore,
Coustitiions aliuin rectoris nomine dignuin. j, tuna dignus, dc poetis historicis dialogo v ait Apud :

De cxauclorationc Joannis XII legi mercntur Thco- Sa.ronas, id quod mihi miraculo pro.vimum videtur,

doricus dc Nicni, et cx co Meihoniius in notis ad floruit Rosivitha monialis. Georgius Fabricius, Orig.

Roswithum; tum Joanncs Ilonricus liccclcrus in Sa.xonicar. lib. ii, hacc dc Roswitha fatur De Hos-
:

comniciitario Dc rchus s;oculi a Christo nato i.x ct x, wilha poetria rcclius gloriantur Sa.roncs. Idcm is
cl spcciatini in Ottonc Joanncs Conradus Dietericus
;
hujus mentionem facit in libro Dc poetis GermaniK,
in IlistoriaOltonis Magni IlermannusCoringius Do;
Caspar Bruschius, in Historia monastcriorum, Roa-
finihus impcrii. QuiT Joannes Launoius e nomine witham nostratem pucllam Saxonicam vocat. Quod
contra Haronium alTcrt, lcgi possunt in cjus episto- luculento etiam confirmat tcslimonio Antonius Pos-
lis, part. IV, cpistola 1, ad Ludovicum MarKsium, sevinus, in Apparatu bihliotheca! sacra; ita scri-
theologiim Parisicnsem
scripta. Tradit ctiam
,
bens Ro.tvidis^^iiuam alibi Rosvitim, alii Koswidam,
:

religiosa saccrdos plurade Ludolpho,Ottonis Magni Sa.vonica, genere et familin valde nobilis. Reliqui
filio, scitu digna, hocrjue magis observanda, quo omnes, ut Gabricl Bucelini in Germania topochro-
jilus a rcliquorum scriptorum fide recedunt. Nam, no-stemmato-graphica sacra et profana part. i;
qua^ dc dissidio civili, auctore Ludolpho excitato, Gerardus Joannes Vossius, Do historicis Latinis
commcmonintur in supplcraento Reginonis, plsne lib.11, c. 41; Joannes' Henricus Bocclerus in com-

cum narrationc Roswitha; non conveniunt. Putat '-' mcntar. Dc rcbus sa?culi a Christo nato ix et x;
tamcn hic Bo3clerus, hanc Roswithaj narrationcm Casimirus Oudin in Supplement. de scriptoribus
in Vita Ottonis Magni parum esse sinceram, et cum ecclesiasticis a Bellarmino omissis, p. 311; Caveus
gimuhitione quadam perraistam. in Historia litteraria scriptorura ccclesiasticorum,

Ut nunc etiam auctorum tcstimoniis comprobem, p. 412, et novissime Elias du Pin, tom. VIII Novae
virginom Roswithain saccrdotem, et natalibus il- Bibliothcca; auctorum ccclesiiisticorum, una mente
lustroin, nalione Gcrmanicam ct gente Saxonica atque scntentia comprobant, nostratem Roswitham
prognatam, c rc mca
Primo enim id
esse putavi. virgincm fuisse illustrem. Neque ab his Hcnr. Mei-
indicat vetustissimus Roswilha; operuni codex, ma- bomius in Vita Roswitha; discedit, hanc virginem
nu mulieris conscriptus, cura hujus titulus Roswi- illustrcm natione Germanicam,gentc Saxonica pro-
tham nostratcm virginem monialcra Gcrmanicam, gnatara evincens. Spcctant et huc epigraniraata

gcnle Saxonicam, nominet. Pra;tcrca, pra>sto mihi Sodalitatis littcraria', qua3 in Opcra Roswitha3, cum
sunt, Hcnricus Bodo, quondam in Clusai cocnobio, Conr. Geltes ea primum in lucem emilteret, sunt
quod fano Gandersheimcnsi proximum est, doctus confecta, et rursus huic editioni post Celtis praefa-
atquc diligens monachus, qui in chronico suo Gan- tionem subjuncta, nominatim Joannis Dalburgii,
dcvsbcimen.?\, quod Syntagma de canstructione cwno- D ioaimis Trithcimii, Henrici de Bunau, Ololiki de
bii Gandesicnsi, pcrfcctionc ijuoquc el defcctione ejtis- Stein, Wilibaldi Byrkhamcri, Joannis Tholophi,
dem inscribitur, et in tomo II Rerum Germanicarum Henriei Groningeri, Joannis Verneri, Martini Mel-
Meibomii exstat, Roswitham hanc illustrem virgi- lerstadii, Conradi Celtis, Joannis Latcrani, Joannis
nem ct Saxonicam nominat. Verba ejus, qua; apud Stabii, Urbani Prtepusini, Sebastiani Sprenzii, qui
Mcibomium tom. II, p. 490, lcguntur, ha;c sunt : Roswitham nostratcm et generis dignitate illus-
Suh illiislrissima dominu Garhurgi istu secnnda vitiim trcm, et gente Saxonica fuisse ortam, ad unum
Ciiit ac floruit illustris virgo sanctimonialis Hrosvita, omnes confirmant.
ui Sa.vonia nata,miro ingenio ne doclrina clarens, in Non 1'uil itaque nationc .^ngla, ut Laurentius
utroque scribcndi gencre admirabilis. Joannes Tri- Humfredus, .Anglus, errore ductus, putavit, quippe
thcimius torao I Annalium Hirsaugiensium cara qui eaci genti Anglicaua; vindicare studuit, atquc
virginem nobilem^iominat, cum ibidem ait Ctaruil : Roswitham hanc non aliam quam virginem Hildam,
his ctium lemporibus Roswitha monastcrii Gandcrs- quic Northumbria; provinciam, in qua nata erat, et
 ;

947 AD OPERA HROTSUITII/E. 948

omncm Britanniam Insigniler iliuslravit, audacter Tum Willielmus Malmcsbu-
A. batissa in Streoiteslieule.
magis quam vere tradidit. Sed magnopcrc fallitur De gcstis regum Anglorum lib. i, vocat hoc
riensis,
Humfrcdes, quandoquidem eum et locorum ot tcm- monaslerium Streanshale, simulque monet nunc
porum rationes rofellunt. Conslat cnim ex Beda, Witcby appellari. Vcrba hicc sunl Quoruin prxci- :

quod Hilda, uirgo sanctissima, et virginum Angli- puum moniistcrium tune feminnrum, vunc monucho-
canarum quondam dccus et ornamentum, post an- rum, ub Eboruco 30 millibus in borcali parto situm,
num ajtatis tertium ettriccsimum, abdicatis sajcuii untiquo vocubulo Slrcaneshall, modo Witeby nuncu-
juribus, ordini sacro so addi.^teril, et c.\ Northum- pulur, quod ub insiijnis reliyionis femina Ilildu cwp-
bria patria sua, in Angliam oricntalcm, cujus rcL;is lum, Edcljlcilu, cjusdem reyis filia, in rcijimine succe-
propinqua crat, profecla fucrit, co ijuidcin consilio, dcns niagnis fisciilium opuin molibus auxit. Guiliel-
ut inde trajccto mari venirct in Gulliam, et ibidem luus Cambdenus, luculenti operis auctor, quod Bri-
in ccEnobio quodam Deo se vitamquo dicaret.JSed tannia Magna inscribilur, monasterium boc recen-
ipsa nihilominus in peregrinandi proposito perinlc- tiori vocabulo Whitby nominavit, cum ait : IIujus-
grum annum persistebat in Anglia orientali,quoad inodi fuerut abbatia de Whilby ub Hilda doinina, re-
practer exspcctationcm ab episcopo Aidano in pa- liis Etvini cx filio ncple, fundata. Quare in mentem

triam revocarctur. Id ubi factum locum unius „ venit mirari quod Gerardus Joannes Vossius lib. ii,
est,

familia; ad septentrionem plagam,ut loquitur|Beda, cap. 41, De historicis Latinis monasterium hoc, in
Viuri fluminis acccpit, et aaque ibi unum annum vi- quo Hilda fuit abbatissa, Herethoiu appellaverit
tam rcligiosam cum perpaucis sociis transegit, vel, plane enim hoc nomen non quadrat, sed a descri-
ut loquitur Matthasus Westmonastcricnsis,abbatissa plioneAnglorum scripturum longius recedit. In hoc
faeta fuerit de Ilertcscy. Gui muncri postea in co;- monasterio Strconeshalch, quod Beda interprctatur
nobio a se constructo Strcanshalch, in comilotu Sinus Fari, cum quo conspirat etiam Philippus
Eboracensi sito, summa curastudioque pra;fuit, in Brietius in Parallehs veteris et now-e geographim,
eoquc vita3 gcnere usque ad mortem perseveravit. synodus sfficulo septimo, anno Christi 664, habita
Testis est luculentus, qui apud Bedam cxstat, locus est, qua; hodie appellatur Pharentis, vel, ut alii

lib. III, c. 33, lli.slor. ecclesiast. Vcrba concopta scribunt, Tarensis. Traclabatur autcm in ea de lite,

ha^c sunt: Atvio DominiciC incani(itioiiis sexccntesimo qua; dc dio Paschatos iiiter Anglos et Scotos ooorta

ocloyesimo religiosissimu Christi famula Ililda, ab- erat. Wilhelmus.Malmcsburicnsis qua;stioacm 1. iii
batissn monasterii Slrcatieshalch, postmulta qua; fecit De gestis pontific. Angl,, ita format : Conquirebanl
in tcrris opera ccclcstia ad pcrciiiienda prxmia vitic quid esset rectissimum, ulruin morc Dritonumi ct Seo-
cxkslis, de tcrris abluta Iransivit die ijuinta dcciniu omnisque aquilonuiis purtis a xiv lunu, Doini-
toriim
Kulcndarum Dcccmbritim, cum esscl unnorum sc.ra- C nicu dic venicnte usque ad xxii 1'ascha agendum aii :

gintu sc.v : quibus ;vqua portione divisis, triyinta tres melius sit ratione sedis aposlolicx a xv luna usque
primos in sxcidari habitu nobilissimc conservala com- ad XXI Pascha essct Dominica cclebranda. Sed Scoti,
plcvit, el totidem scquentes nobilius in monachica vila a quorum causa stabat llilda, litem perdidcrunt.
Domino consecravit, etc. Qu,v cum relicto habitu sx- Ilaud immorito magna saocrdos Hilda, sanctissimi
culuri illi soli scrvire decrevissct, seccssit ud provinciatn morio ct cxquisilissima; viriutis, recondita^quc cru-
oricntalium Anqlorum{erul namiiuc jiropiniiua rcijis il- dilioiiisvii'go,ascriploribusAnglicisnonvulgaribus,
lius) desidcrans e.vinde, si quo modo posset, dereliela . pro eo, ac par^est, ornatur elogiis, sicque vocatur a
palria, et omnibus quxrumque habucrut, in Gulliam Godvino, in episcopis Eboraccnsibus, mulier sanctis-
pervcnire, atque in monaslerio Cutx yercijrinam pro sima; a Foso in Actis suis, feinina erudita ct devota;

Domino vitam duccre.ctc. !S'am et in codcm monasterio a Spcdo 1. VII, c. 30, pia el erudita; a Lelando apud
soror ipsius Hxrcsvid, mutcr Adulfi, rcijis oricnla- Baleum ccnt. 10, c. iG, fcininu incompurubilis; cl ab
lium Anglorum, rcyuluribus subdita disciplinis, ipso Illyrico, fide Lclandi ct Balei in Catalogo, «jrtYer mi-
tempore coronam exspectabat xlernam; cujus xmulula scricord!X,donn miraculorum illustris; a Baleo ipso
exemplum, et ipsa proposito peiegrinandi, annum to- ccnt. 1, c. 80, mulir pia, pnulens, liltcrala, ct ab
tum in prxfatu provincia retenta ; deinde ub Aidano n codem c. 94, muiicr sanctissimu; a Wilhelmino Mal-
episcopo in patrium rcvocatxi, acccpit locum unius mcsburiensi Dc gestis regum Anglicoruni i. i, insi-
familix ud septcntrionnlem plagam Viuri fluminis, ynis rcliyionis fcminu.Meminit etiam hujus Ililds
ubi xquc anno uno monachicam cum perpuucis sociis Simeon, monachus Dunelmensis, apud Soldenum
vitam agebat, etc. Contigit eam suscipere construcn- p. 75 editionis Londinensis, cui, ut teslatur prajfa-
dum sive ordinundum monustcrium in loco qui voca- tio, hoc opus plur.imum dcLet.

tur Sircunshnlch, quod opus sihi ttijunctum non scyni- Ilorum aucloritate nunc satis abuiideijuc cviiici-
tcr implcvit. Faciunl ctiam ad hoc institutum ca qu;e lur, Hililam natione fuissc Anglam, et in caniubio
in Chronico Saxonico rcperiuntur, quod opera Slrcancshcale a se constructo sacrisvirginibus praj-

studioquc V. CL. Edmundi Gibsonii, reverendissimo fcctam, ibique eo pra;sula; munero usque ad niortcm
archiepiscopo Cantuaricnsi a sacris et bibliothcca, dcfunctam, codcmquc in monasterio scpultain, ossa
anno 1602 Oxonii prodiit. Vcrba ex intcrpretalioiie tamen dciiide propter Danorum excursioncs Glafco
Latina b.xc sunt : Et codcm anno dcccssit Ililda, ub- niam trauslata. Quibus rebiis cvcnit ut cx solis lo-
949 PBOLEGOMENA. 980

Qiiia scrlptum csl Prctinm (inimmvirl divi-

eonim ralionilnis iil probuiv qnramug.IIililiun oni- A ^i'"! : :

niiio ilivorsiini os.so a lloswillm nostrulo. Illii rnirn ti.T i'\u<,iflcircortjo iMlliolplitis, (tu.v S(i.roui:r,notum

luit Ani^la ot sacorilos nuigna in Streonosluilrh.vi;!, essc cupio otiinihus Clirislilulclihusjum pr:rscntihus

nt alii iiominiinb, Strconoahculo, inonaslcrio in co- quam futuris,({Uod c(jo post indiodtioncm momiste-
niitaln lOhoraconsi silo,h(nc vero 1'uit naliono Gcr- rii puclturum/iuod diviiut iuspiralionccommouitus,
inanioa, gontc Saxonica, virgo sacordos, vulgo mo- simulifucditectx coujmjis mc;vOd:c svadcla inductus,
nialis, '.iii civniihio ('.ninlorshoimonsi, nhi ah ailnlo- in lionorcm pr:rcursoris Steplumiijuc protoninrlijris
scontia honas artos iliilioil iluoln llioharilisot iinti- in llruniiistasliusrn ^rdijicare C(vpi,tiltcris dominino-
slitis virginis('icrhurg.v,quarum discipnla fuil Ilo- stril.iiodovciriliomanorumrrijisinuictissimi adsanc-
swithii, ut ipsamot in prajfationc in Historiam hoata^ tissimum Scrijium papam acceplis cum pr:rdicta con-
,

virginis Maria) tcstalur. PnBtorca nunquam Icgitur juge mea,anno Dominica Incarnationis octingentcsi-
Hnoil Roswitha cailoni fucrit quic llilda. Oiiarc rortc mo (juiiuiuagcsimo tcrtio, iiidiclionc prima, nomu
nsscrit Cicorgins l'"ahricius Uriginnin Saxoniciiruni summi puntiliris pr;rnomi-
ihi,ct in pr^rscntia ipsius

lih.U; DcHostritliapoctriarcctiusglorianturSa.ronca natum monastcrium^rt omncm proprictatis me,r lt:i'-

ijuam ingti; mmi iMurentium Humfredum,sua' eam rcditutcm,(iuamhahui,vidcticctOandcrscm\amarcu,
patrite vindicanlem, non audimus, ncqiie ferimus. j^
ct Atuungemarcu et Huderinge marcu cl Dengdia

Cum quo conspirat r.orardus Joannos Vossius lili. marcuct I.itclttiandorpmarcuct aliatocapturima cum
II, c. 51, Uc hisloricis Lalinis (|ui ita pronunliat : familiis utriusiiue sc.riis apostolorum principi pro
l\'am llimrfrcdusct locisrt trmporihus rcfcllitur,cum rcmcdio anim;v mr;r,cl coram simul.iiuihtis dchitor
llitda .Ingla fucrit in monaslcrio llcretliotr; atijiie cxsliti.injus ct proprictatem intcgratitcrtra ii(li,dc.
annoClirisli dcccsseritC>i'^0,regnante in Nortltumbria Cumautemdivinacoopcrantegratiaprospcrcdomum
l'.gfrido,(juemadmodum constat e.v Beda tih. IV Ili- rcdiisscmus,gratantcr a sancto cottcgio reccpti, cum-
storiarum,cap. i;3. Pnclorcii noquo ([uopiarn in loco drm toctim sacro pticllurum cicltti vidcntcs niiiiis an-
lcgitur qnuii llihla porvoncrit in (".crmaniam,iljiquc gtisltim in (ittadam silva lin'rcdil(ttis nostnr, ju.vta

bonasartcsdidicerit,quippcqna; lum temporisapud flttvittmGand:r, qiti atio nominr Kcltttcrna nttncupa-

nosfcrmeoxolevorantjCt magis inAngliaquam apud tur, anno ab incarnalione Domini 856, indictione
nos in ohscur'o isto s.tcuIo cxcolcbantur. Accedit qttarta,ecclcsi(tm in Iwnoreprxdictorum confessorum
qnod illis trtrnporilins,quihus vixit Hilda, nondum non longe a toco priore ,cclchriori ;rdificio construxi-
C.andcrshcimensc monastcrium fucrit conditum ,
mtis. Ilanc mcam .conjecturam proeclaro confirmat
quippoquod aLudolpho,Saxonumduce,pcrsuasione Catalogus episcoporum Hildcnesheimensium, sum-
ejus conjugis Oda;, A. C. 842, in honorem sancto- tus de Chronicis Eggehardi.^Vragiensis abbatis, ad
rum prn^cursoris Joannis Baptista; ac protomartyris '-'
EgbertumCorbpicnscm, oumcommomorat monaste-
Stephani, fundatum, anno vcro Christi 852 a S. Alt- rium in Bruncthusen anno 852 conditum, Gandcr-
frido.ipiarlo Hildesheimcnsium episcopo,consccra- shcimcnsevero quarto post ha-canno, hoc est anno
tnm ct ilotatum, testimonio Caspar'is Bi'uschii ct Christi 856, inchoatum. Ila cnim fiitur .lltfridus :

GahriolisBucelini Iegimus.Verum,si verba diploma-
tis fundatoris Ludolphi inspicio,ha;c aliud signifi-
Hujusonim auctoritate constat
care mihi videntur.
primamhujus monasterii scdem locoBruntcshusen,
hodie /Jru>M/ii«f»,fuisso affixam, deindc proptor lo-
cum nimis angustum ah codem Ludolpho,conscn-
licnte ejus conjuge Oda,mutatam csse,el celebriori
aMlificioad Gandam amnem, non procul Brun-
shusio distantem, in honorem Anastasii ct Inno-
centii pontificum constructo, translatam, ubi ho-
diernum conspicitur vetustissimum istud proptor
Gandam monasterium. Quod vero spectat annum J)
fundationis, fateor quidem illum in diplomate non
esse expressum, haud tamcn diffieulter, si conje-
cturis non inanibusslandum.definiri posse.Si enim
anno 853 Romam profectusest Ludolphus.idqueitor
onno Domini 852 cuin I.udotplio printo ducc in Bru-
netshusen, et qiiarlo post hac anno in Gandcsheim
virginum camobiiim inclioavit. Exstat hic catalogus
apud Loibniziuni,in libro Dc scriptoribus antiquila-
tum Brunswiccnsium.Idem docot Engclhusius,?cd
annos omittit, asscritque primo sanctimonialium in
Brunteshuson cccnobium fuisse icdificari cocptum,
annoautem quarto post idinGandcrsenexstructum.
Testimonia Engelhusii lcgi possuiitin lihro cjus,cui
tituluscst: Vitie C.V cclsissimascrcnissimorumducum
Brunswiccnsinm domo oriimdorum, qui insertusest
Maderi Antiquitatibus Brunswiccnsibus,p. 24; tum
in Chronico ipsius, quod pariter es mss. codicibus
primum odiditMaderus,p. 170. Quaro mea senten-
tia est emondandus Joanncs Justus Winckclmannus
in Notitia veteris Saxo-Wcstphalia; ita statuens :

post inchoatum a se monasterium suscepit,in cam Jirunodux Saxonixccenobium in Brunshusen exslrit-

sontentiam adducar ut credam annum fundationis
ad annum Christi 852 referri oportei"e. Diploma hoc
exstat apud Bodonem,cujus libellus tom. IIRerum
Germanicarum Meibomii continetur. Idcm hoc di-
plomaproximc Lcuckfcldius,in antiquitatibusWal-
ckenredensibus, ex tabulariu Gandershcimcnsi de-
nuo reccnsuit cmcndatiusquccdidit. Verbaejus hsec
xit. Ineo etiam falliturEngelhusius,quodcoBnobium
in Brunteshu.=en in honorem Anastasii et Innoccntii
pra;sulum putavorit Kdificalum, cum tamcn Joanni
Stephanoque id dicatum fuerit.In hoc monasterium
Gandcrshciniensc ctiam poslcro tcmpore, conscnsu
impcratorum ct pontificum nonnulli canonici intro-
ducti 8unt,qui hoc jure etiamnum,etsi tantonumoro
 :

9Si AD OPERA HROTSUITH^. 952

non gaudent. Nam lestinionio doctoris Jacobi An- A desiisse.IdcmdocotClironiconSaxonicum anteame-

dreae, in oralione de principium olTicio in collegiis moratiim.cujus vcriia lnlor]jresLalinusilaredilidit
monasticis tucndis et studiis litterarum fovcndis, IIoc uHHoCiSO iiiclijcit Tlwudorus 'McUicpi.scopalcm sij-

anno Christi 1571 Tubinga; habita, legimus, quod nodidn in IIxUifcldc,iU {crrorcs ci>-ca) Cliristi fidcm
memoratum cocnobium Gandersheimense 24 vir- corrigcrcl.El codcm anno dcccssU Hilda,abbalissain
gines, canonicos 12, cum vicariis 8, complexum Strconcsliulc. Contra vcro poetria Saxonum Roswi-
fucrit,omnes tamen jurisdictioni et obedienticc ab- tha,C.auderslieimensi3 monialis,trecentis post annis
batissK et decanissfe obnoxios. GiEtcrum ot de Gan- (lorere eccpit. Claruit enim
sub Ottonc II, ut
illa

dersheimio id observari par est,quod serenissimus conslat ex ejus prajfatione ad OltonemII, hoo cst,

Julius, Brunsvvicensium dux, hoc locum proptcr ut ait Uupinius in Tabula chronologica auctorum
litterarum studia, quae ibidem semper culta atque in ecclesiasticorum ad sajculum x, anno Christi 973,
ipsa burbarie conservata sunt, maximi fecerit, ejus- quamvis id tenipus,quo maxime noruit.Onuphrius,

quc amorc adeo captus fuerit, ut eo tempore quo Gcrardus Joannes Vossius et Gotlfr. 01earins,0udi-
sacraemcndarcntur, hunc psdagogio exornaret. At nus, ad annum Christi 930,contra Antonius Posse-
enimvero cum postca observarotur pajdagogium hoc vinus ad annum Christi 990,rpjiciant.Quo spcctant
illustre non satis commodo loco situm, sed silva; j, et legendi sunt Coccius De signis ecclesiae S. X :

Hcrcynia3proximum multis aquarum eluvionibus et Casintus in Chron. Eccles.; Jacobus Gaulterius in

indeevcnicntibus periculis obnoxium essc,sic eidem Tabula Chronograph. status EcclcsiK calholica-. In
serenissimo duci Julio visum fuit, illud trans- qua pr.-cfatione, quod obiter notandum. Ottoncm I
ferreHelmstadium, ubi postea privilogiis auctuni cum Davidc,filium Ottonem II cum Salomone con-

academia) dignitate eohonestatum est. Dc qno tulit, haudfallentefutura! felicitalis indicio, ut ac-
Johannes Caselius in acripto quodam, quod in eeptam a patre gloriam in immensum dcincopsau-
nuptias herois Ilcnrici Julii Gucllii et heroin.j; gerct,nisi pramiatura mortc ereptus fuisset.Decessit
Elisabeth.T CimbricM confecit' ita pronunliat : enini Otto II in florc a'tatis,ipsoquc a:tatis tricesimo
Igilurad 'ionlum cuiGannx nomcn,primas acade- anno, bello quod infciiciter in Italia gesscrat.instau-

mi:c lincas du.rit, cic. Tc7icros emm surculos e Gaii- rando intentus, Roma; anno Christi 983 in porticu
desinis kortis in valles IJclmianas lranslulit,nt ido- divi Pctri sepultus.Corpus deinde translatumeslin
neo solo injnstam arboruin proccritatcm surgcrcnl, basilicam novam. Atlinet huc legi ChroniconCassi-
fructusquc ipsir fcn cnt rcipublicx spcrutos mullipli- Aringhus Rom. Subleran. lib. II,
nenso lib. II, c. 9;
ccs, Eo loco porticus disputaulium condidit, plurcs aBgritudine animi an veneno
c. 9, p. 173. Utrum
liltcranim viagislros accivil,doctoriiusbonas mcrce- sublatus sit multi dubitant,certc Italia patriAugus.
des dccrcvit, pr;rviia addidil, ctc. ul vcrbo dicum, C lum decus, filioel nepotiexitium altulit, nec melius
univcrsitatcmlitlcrariavi novam omnibus rcbusfun- sineeriusquc cum suc cessoribus actum fuit.
davit. Nec aliter scntit Meibomius in Chronico llid- Vcrum ab his ralionibus discessionem facit Joan-
dagshusano, p. 391 .-/pcruil, inqud, idemprinccps
: nes Tritheniius in libroDescriptorihusccclcsiasticis
illustrc p,rdagogium in antiguissinia^adeoiiuc priina, inscripto, et KiOi a Marquardo Frehero cum aliis
si qiia annalibus nostris fides, urLe Gandesia, ad cdito, quippe qui lloswitham monialcmGanilcrshei-
Gandam fIuvium,non procid ab Ilcrciniis montibus mensem,ad tempora Leonis IV pontificis,sive paulo
Migranlc paulo post Gandcsia, ad FJviuvi
sita, etc. [lost ad annum Christi 8G0, rcfert, p. 178. Ait cnim
Gymniasio isto \Vimlruvius,cuiii cominilitonibus suis ibidcm : Coatanca Joannis .ingtici fuit, vel, ut alii

eo sc deportavit. Transtalionis liujus mc adolcsccnte scribunt : quorsum

Co:vtaiiea Joaniuv Dritaiiiuc fuit,
hsee ferebatur causa : Gandi siuin situm,ul dixi, ad legi debet Lilius Gregorius Gyraldus tomo II Ope-
radiccs sattus Ilcrcinii initium veris tiqucscentcnive rum, dialogo 5, De poctarum historia, editionis no
ct aqua copiosa cx cdilis montibus delabcnte ,ctuviom- vissima;,quamexhibot Joanncs Jensius.Tum Paulus
bus subindc infcstabatur : ila, ut tibri ct supctlcx Coloinesius in aniinadversionibus ibidem reclcdocet
lilteraria tam doccntium quam disccntiuin pcrictita- hac in supputatione lalli Tritheimium, pariterque
renttir, clc. Pr.ctcrcaremotiuscratGandcsiumavw- ]) mon et se plura et haud vulgaria dehac Joanna Bri-
inangulo sive secessu posi-
dilutiio .'>axoniu',et quasi tanna scripsisse in suis opusculis et miscellaneis
tuin, unde minus frequcntari putabatur. lletin:rsta- historicis. Contra vcro, si scriem, quem ibidem or-
dium veco, prMrrquam qttod inter Magdeburgum dinatTrilhemius, spectamus, Roswitham interillos
et tirunsivigam,urbcs amplas ctpopulosns,loco fcre soriptorcs retulit, qui post annum Christi 1000 flo-
intermcdio coque apcrto ct salubri situm cst.viciiias ruerunt, eoque nomine plurcs seriptorcs cjus sen-
habet concurrcntcs rcgiones, ducalum /Irunswiccn- tentiam secutos in errorem induxit. llunc nequc
scm ct Lun:iliurgcnscm, arcldcpiscopalum Magde- Carolus Dufresne in Indice scu Nomenclalore seri-
burgenscm cl divccesin llalbcrstadienscm. l)torum mediajet infimae latinitatis.qucmsuo Glos-
Porro Humfredi instituto et temporum rationcs sario pr;omisit,evitare potuit,cum ibidem p.liCait:
rcpugnant, ac docnmento cst locus Beda; anle me- noswitlm sanclimoniidis in Saxoniu rixit circnannum
moratus.qui satis indicat llildam dcocssissc anno 1120. Addit porro, Dufresnius, ('_/«.v opcra scorsim
Christi r)80,atque adeo saiculo septimo in vivis csse ediui, foite dicerc voluit, conjunctiin cdita. Panegy-
m PUOLEGOMKNA. gS4
rii-iirf iMiini n(is\villi.i\(|ui snlns .s(>nrsirn odiliia rst, A. rfswiliia Angla, ihir|uo in alir|iin(l monastnriiim,
\it siili liiWMi liiijii:! |ir.fr.'ili(inis inilicadir.nncracjiis ciijiis nniiion srriplnros tarcnl, iiilravit. Qu.o vcro
iiniiciiMi|ircliiMi(lil. Itcniiii al) liis ralinMiliiis (lisccilil apiid .Maliilliiniiiiii inS.coiilo 11 Hi'iiodiotiiin,in elogio

Trithoniius, [ilaMc sui IVirtasso nlililus.ot alias prin- S.TIionlodoho(lig,a(l hnc instilutiim perlinpnlia lc-
rihiia coiitrarias su|i|iulatinn('s iiistituil iii ('.lirniiicn gunlur.lulirico nituntiir fimdamonlo, noc taiiti sunt
llirsaiip;i;r tnui. I .Aiiiialiiim, iiuaii(lni|ui(lciii ilii lln- ul ino in cjiis senlontiaiii addiicoropnssinl. lliioliua
switliaiii ad anniiin C.lirisli '.)7I iiniiil,ol roolos.cculn uli(|iio onntra Mabillniiium csl staliiondum qiirid

rlociuin oaui ascriliit.yiiaiiivis vclusTrilhoiiiii oililio Iloroswitlia .Aii^jla iinn fact.i fuorit inniiialis mnna-
iiniicrlocla liujiis Chrniiiei, a MaiqiKirilo l'rolicro stcrii Calensis in Callia siti, el, (idi! Sammarlhniio-
Franonrurti IGni ovul^ala, unius anui ililTcrenliam runi fratrum in (lallia Ghrihiiana, a diva IJalbildo,
cnnslituat, ac ponatannum Chrisli 970, pariterque Clndnvei II rcgis conjui;c, fundati; ncquc Jotrcnsis
(niindcMi aniuiin 970inf.alalngo illustriuin viruruin mnnastorii, paritor in Ciallia sili, atque a S. Ado-
iuiiuorct, rcpolaliiuo p. 120. (Juarc inirari suliit iie, li. Audoiioi Iratro, conditi; uoqiin Jolri sopul-
|ilano sibinon conslilisso Trilhcinium, rationcsqiic la, ut pr.Tolaro (lenionstrat.\nlonius Pagi inCritica
loniporum oinnino conturbassc, et crrorcm ciTorc liaroniana advcrsus Mabillonium, tom. II, ad an-

cumulasso, ac Uoswitham mox ad Sfeculum ix, jj

num Christi G80, qui ca occasionc errorcm Ucdaj
mox ad s:cculum x, mox ad iirinoipiiim s.i'culi omcndat, aliud in Oallia monastcrinm pro Calcnai
XII, rotulissc.Mlamon non dosunt qui Trilhoiniuin monaslorio sumonlis. \ licda dcccptus cst ctiam
ali hnc crrnro viiidicare sludont, inlor (luos impri- IMaUh.ous Wi!stinonasloriensis, cum ad annum
inis unniinandus cst .\iitonius l'ospovinus in .Vppa- Christi G80 scribit
monia- Horcswitham prL-edictani
ralu liildiolheca) sacivT, vir lom fuissc Galensis monaslerii,quod tamcn tcmpo-
ciiuidem doctus, at
pravi consurffi obnoxius, qua cum notavit David rum rationibns planc non congruit.Doccntcnim ca;
liinndoUus in Pscudo-Isidnro, Daronii exscriplorom quod Iloreswilha .-Vngla anto annum G'i7 virgo sa-
nnminans,licot cnin on niitius OL^orint Valcrius.Vn- cordus facla fuoril, quoil lomporo Calcnsc mnnaslc-
(Iroas Dosselius, in pnorationc ad liiblinlliecam liel- riuin nundum onnstruotum eiat. Ut voru a llildam
[jicaiii, ot Daniel Genri^. Morhosius in Polyhist., rodoam, id ndmnncndum erit hanc quidcm in Gal-
cap. 1(5. Ilic cnim Possevimus cxistimat non liMC liani iter medilalam fuissc, scd co nunqiiam pervc-
talia ignorassc Trithemium.quod Roswitha nostra nissc vel polius scmper in .\nglia mansissc, riiian-
sa^culo dcoimo flnruorit, ot vix crcdondum sit lalcs quam huio sontcnti.-c ropugnatHonricus Moiboniius
ct tain absurilas tcmpniurn rationes ab cn cssc ini- scnior in Vita Roswitb«,exislimansIlildam In ccc-
las, contra polius slatuendum vidcalur, ab alicno nobiis Britannia- ac Gallia? annos trcs ct Iriginta
hominc impcrito vcl impostorceas, verbis aliquando C confecisse. At enimvero si verba Bcda! proprius in-
nonnullis;idditis, hislocisinsertas fuisse.FaturPos- spicio, contrarium docent, ct eonlra Moibomium
sevinus in Apparatu sacro ita Alterius potius qiinm : comprobant Hildam nunquam in Galliam intrassc.
Tritliemii csse opitior.Impostores enim nostri lemporis Tnta roi dilfioullas sita cst in his vcrbis,»? prxfata,
hiijus moili mulla in seriptis catliolicorum doctorum provincia retcnta est, quo; ita explicanda arbitrnr,
inseruerunt, ctc. Quod in Tritlieimii secunda edilione ut de Anglia oricnlali intelligantur, atquc adeo Bcd;c
ejusdem libri De scriptoribus ecclesiasticis fecerunt, sensum, obscurum hoc in loeo, hunc ecse affirmo,
eaque inseruerunt tju,v Trithemius nunquam corjituve- quod Ililila cx patria Northumbria niigravorit in
rat. Gerardus Joannos Vossius Do historicis Latinis Angliam oricnUdom, cum ibi ilo ilinerc, in Galliam
lib. c 41,cumdem Tiithcimii orrorem obscrvavit,
11, ad sororom Horeswithamsusoipicndo,cogitarct,per
sed pariteripsum abciTorissuspicioneliberavit,ct, annum mansisso, quod ab .\iilano, Lindisfurnensi
abhominetemporumparumintclligenteadjeclacsse episcopo, in patriam Northumbriam revocarotur.
arbitratur.Verba Vossii haic sunt Seijiie hoc nesci- : Sed enim sancta; virginis consilium proficisccndi
vit 7'r(;/((';>H/iu, etc.Illud tamen hic angit Vossium, extra Britanniain succcssu caruit, quandoquidcm
quare Roswitham Tritheimius inlcr scriptorcs qui vcrba Beda' aliam inlcrprotalioncm rccipiunt, ut-
post millesimum et centosiinum annuin fiorucrunt, n pote non asseverantis,sed tantumcommcmorantis,
rcfcrat,sed ad ha3c respondcrc expeditum est,quod illam retentam essc in pra^dicta, id cst in cadem
Tritheimius, in Catalogo illustrium virorum non provincia,qua; sanc fuit .\nglorum oricntalium pro-
exactc ohservet ordincm temporum, atque itales vincia, de qua Anglo-Saxonicus presbj-tcr locutus
scriptorum secundum annos non semper supputct. fuerat, neutiquam vcro in Gallia, quam idem ille
Igitur speciosius magis quam vorius fecisset anloa provinciam non dixerat. Pro mca sontentia
Humfrcdus si Hereswitham.natione .\nglam,Anna; slat Malih.TUS Wcestmonastcricnsisad annuniGSO,
logis orientalium Anglorum conjugein, cum Ros- qui his utitur verbis Anno gratix GSO llildaabba-
:

witha nostratc confudissct. Fortc, ob aliquam tissa, ciim in liabitu sancLT reliyionis apiul Strcnes-
nominis cognationem plurcs applausorcs invcnis- hulh xxxiii annis vitam du.rissel, de mundo miijrii-
set, quibus id pcrsuadcrc et oredulos in crrorc vit ad Dominum. II.vcautcm virgo bcatissima, citm
inducere potuisset. Nam viventc marito,el eo qui- csset de s.irpe regis Eadwini gcnerosa,et ad prxdica-
dom consenticnto, in G;dliam disccssit con.jux Hc- tionem beali Paulini ad fidcm convcrsa, postea, rc-
9»5 AD OPERA HROTSUITH^. gs6

licto hahitu s.rculari, proposuit transfcrre se ad mo- A IV. Flroswita.

nastcrium Calx, ubi soror ipsius Ilcreswita, mat£r V. Luthgardis I.

/FJilulphi, rcr/is oricntalium Anijlorum, Deo fclicilcr VI. Windclgardis.

militahat. Sed rctcnta est a prcrsule Aidano, et fuc.lu VII. Garburgis II. {Sub hac Garburgi lioswitha
ahhatissa, ad Uerlescy, et post in monasterio Slre- nostra monialis vitam egit ac claruit, eidcmque
nefhalh appellato, quod ipsa fundavernt, etc. Tum poema suwn dedieavit.)

suffraRatur huic sententias nostra' Antouius Pogi, VIII. Sophia.

in Critica Baroniana, tom. III, ad annum Clirisli IX. Adelhcidis I.

OSO, Maltlia;i Westmonastcriensis sententiam gravi- X. Beatrix.

bus confirmans argumentis. Inter alia Pagi sic XI. Adelhcidis II.

ait Quisquis cnim attenle totum Dedx locum supra

:
XII. Frederuntha,

recitatum le/ierit, intcUigct Bedam nihil aliud indi- XIII. Agnes I.

care quam Ilildam e.v ?iortliumhria patria sua in An- XIV. Adelheidis III.

gliam pcrre.risse ; et in ea, cum dc profcctione in Gal- XV. Berta I.

liam suseipienda cogitaret, per annum nmnsisse, do- XVI. Luthgardis II.

nec rcvocataest ab Aidano in palriam seu in Nor- -n XVII. Adclheidis IV.

thumbriam. Propositum igitur peregrinandi e.vtra XVIII. Adheidis V.
liritanniam c.rsecutioni non mandavit Ililda, eum XIX. Mathildis.
illud Ilc.ia nnn affirmet; imo serihat, illam retentam XX. Berta IL
ecsc in cadem provincia, ideoque in provineia orienta- Verum hic nulla abbatissa comparct quo; Richar-
lium Anglorum, de qua locutus fuerat, non vero in dis nomine sit insignita, et illorum temporum, qui-
Gallia, quam Deda antea provinciam non appcllarat. bus Roswitha monialis Gandesbeimensis vi.xit ac
Quod nunc attinetadRoswitha; nostratis morum claruit, aiqualis. Nec vero hoc tale Richardis no-

doctrinffique magistras,habuit illa pluros,sod duas mon repcritur in seric harum abbatissarum, qua;
imprimis nominat, quibus omnia refert accepta, exstat apud Gabrielem Bucclinum, et mullis locit
casque summisornat elogiis,et,ut perpetuaharum a priori diversa est in parte ii Germania! topo-chro-
memoria feminarum ad omnem posteritatem pcrve- nostemmato graphic» sacra?. Series abbatissarum
niat, in prrofalione, in opera sua versibus conscripta, secundum Bucelinum haec est :

graviter expressit.Verba hsc sunt :P;'i)»o sapientis- 1 Ilabundis.

simx, atquc hcniiinissimx Rikkardis mayistrx, alia- II. Gerbiga L
rumque sux vieis inslrucnte magistcrio,deindc,prona III. Christina.
favcnle elementia rcgix indolis Gcrbcrgse, cujus nunc ^ IV. Rodeswinda.
subdor dominio ahbalix, qux cetate minor, sed, ul V. Wcndelgarda.
impcrialem dcccbat ncptem, scientia provectior, ali- VI. Gcrbcrga II. {Sub qua, ut ait Bueolinus,
quot auctores quos ipsa prior a sapicntissimts dedi- claruit monialis cjusdcm caenohii doctissima,cujus
cit, me admodum pic erudivit. Alque ita constat po- insignia CTStant prxctari inijcnii monimcnta liis-

steriorcm magistram Garburgim, Gcrbirgam, aliis torica et poetica.)

fuisse antistitam, vulgo abbalissimam, in hoc coe- VIL Sophia.

nobio.quod sanc dc priori non dici neque ex verbis VIII. Athelheides I.

mcmoratK pra;fationis colligi potest. Nihilo tamen IX. Bertha.

eecius nonnuUi reperiuntur qui priorem Roswitha; X. Loicardi».
magislram Richardimabbatissam paiiterhujusca;- XI. .\telheides II, etc.

nobii fuisse fcrant, haudi alio nixi fundamento quam Certum igitur apud me est Richardin, sive Richar-
quod in hac pra;fatione antea nominata ponunt.Sed dam, non in abbatissarum Gandesheimensium,
hisnonapplaudo,verum potiuainpartes ncgantium sod monialium,numero esse reponcndam.Id tamen
eo, reorque Richardim,vel,ut alii appellant, liikkur fateri me oportet, harum talium sericm primarum
dim bujus monasterii fuisse monialem, nunquam Q illius monasterii abbatissarum, qua; apud Buceli-
vero ad abbatissa; dignilatem evectam. Ex verbis num legitur, mutilam,et ex Bodonis Chronicosup-
memorata; pra;fationis hoc tantum concludere licot, plcndam pariter ac emendandam essc. Eumdeni
quod Richardis sapiens doctaque virgo fuerit vixe- Bucelini ordinem habet et Gaspar Bruschius in
ritquc in monasterio, atque docuerit Roswitham, centuria I monasteriorum Germania; praccipuorura,
non tamcn idco liieliardis abbatissa statim voeari p. OG. Seil ultro fatetur eum esse impcrfectum.
potcst, cuni id virgini quoque sacerdoti convcniat, Idem cst ille BruBchius, qucm plagii accusavit La-
tum etiam in quod caput rei est, nusquam commc- zius, ct a Francisco Guillimanno, in Ghronologia
nioretur. Series abbalissarum Gandesheimensium, episcoporum Argentoratensium, sa;pe iterumquo
quam cx syntagmatc Bodonis eollegi, hajc est notatus est, et quidem ex tabulis veris ac primi»
:

I. llathumoda, aliis Ilabundis. quiliusque monumenlis.De ejus morte rofcrt Chri-

II. (larburgis 1, aliis Gerbirga. stianus Matthia>, Theatr. histor. p. 1030, misere
III. Christina. periisse sclopo trajectum in Francia orientali.
957 IMIOLF.GOMENA. 9S8
L.iuiliil luiTilo liiuii' in.inarluuii, lloilniiiMn, IIimi- A functorio consignavcril , 1'lplurimis iu loris al) au-
ricua Mnihouiius iii ii.ilisinl iMiiinlrni, rl Clhrouicon ctoritato lahulariini vctcrum roccsscrit.
iil> co iiil tiiiuuin usiiui! {.'mO ('ouliiiuuluiu ruiijt^c, (la^tcruin nec id hio nmittcndum est, quod Ro-
ri'ctn ariiriunl, elsi (|un>ilaiu illius opi-ri» portio, ul switha uostra inouialis iiiiuiiuc coiifuudcudasitcum
mitoa ailiuiMUii, touip(U'uiu iiijuriii iiil('i'i'iilit',i;l vcri) «hhatissa Ilroswita, (|ii.o iii pr.oniissa ahatissarum
iil ipioil ("liuiuiium oxstat.iiou ullra iiroilurluiu lc- sorio ([uarta ost iii onliiio. Nostra dn (jua
ciiiin,
j{iliir,i|u:iiu ail UMiipora alihulissai Dortju II, i|uippc liic agiinus pcriuaiisil iiiouialis,ol iiun(|uani ad ah-
1)11,1' ,111110 f.lirisli l'^2Hail hauc(Iit;nilalcni pcrvciiit. batissa! di;,'nilatem cvccta csl. Quaro vir clarissi-
Ni'c tauii'11 oMiiiia prohul Meihuiiiius, pr.Tscrliiii ea nius, Joanncs llouricus 13u;clcrus, in Commontario
ipi.'ii ilc priiicipihiis yaxoniic trailit, noiiiie iii co Uo rohus s.cculi a Christo iiato i.\ ot x.iii Oltoiio 11,
couseusil ciiin Hodouo iii (Ihron.s.vpius allalo,(|Ui)il p. .'3t)^, corrigciidus cst, cuin iljidcin ait : lisl Imjns
hic liilcin facial Wiuilclu;arLliui ahhatissaiu Oaiulcs- IvinporisclitDH J!usirid,sivc UioscitUa,vir<jo illiislris

hciinouscm.ccolusiaui cxtra oppiiluin in mcmoriam iiwniulis ]jriino,))ost abbalissa Ganclcrsluiiiwnsis, Vih-

13.VirginisascUcdicatam,exstrucndam curasse,at- batissam cuin moniali conl'unden3,sicut in oumdom
juo adoo fuudatricis tilnlum promcruisse,(|uain po- orrorom inductus osl doctor Christianus Kortholtu».
utca (icrl)urgiiii iu cicuohiuiii Hoiicilictimini couvcr- p c. 3 sa'C. x, p. 302, iii lihro ijui inscrihilur llisto
1: '»01, .'..:i..... 1.,,...,.. ,^^««.^1...,, ..,..i,i:.i;.-.,., c:,^
tissc,3l)homiiiihus loouiii poraptuin roddidisso.Sic
^ „:.. ,^„«i,^..:....i:.... v,^,.: n'....i....,,...i: t>
ria coclcsiastica Novi Tcstuiiionti.Uosvitham :ii -.11..
abha-
ciiiin fatur Uodo ajiud Moibomium tom. II, p. 4'Jl : tissam, etUosvvilham moiiiaIcm,unam camdcmijuc
// 'iiidelgarilis ccclesiam e.vtra oppidum in hon orein fuisso, ratus. Scribit enim ita : Iliscc Jumjalur Ho-
Dciii(ir;v Viryiiiisxdificarit/iuam ct licnedLvit D60- sirillia sivc IfrosviCa, virgo nobilis, prinio inuniulis,
que dicaril . Idciii apiiil Mcihoiniiim.p. 49'i : cccle- posCca abbiiCis.ui Gandcrslicimcnsis.
lidiii illain c.clra opiiidiuiiji/udiii doiiiina Windcl- Ilis traditis, baud alioiiuiu foro puto si ad lloa-
(jardisxdificari fccil ,iii rwiiobiaiii ririjinum ordinis withio ingonii niouiinonta, ijua; grat.o postoritati
dici liencdictiiti illiisl rissiiiia domina Ciurburcj is,Uu- rcliijuit, enumcranda dcinceps acccdam. Itdiijuit
jus secunda, conrerlif. At onimvoro oou-
iioininis enim virgo rcligiosa varii argumcnti scrii)ta,ot mox
tradicit huic Mcibomius in notis ad pancgyricum Vitas martyrum ct sanctorum, mox coinadias, in
Ros\vitIur,ctpotius staluit hiijus ccclosia', fuiidatri- trniulaCionciii Tcrcnlii, illibatain virginitatom sua-
cciu fuissc Gorbugiin II, abbatissaui Gaudorshei- doutcs, mox llisloriaiu Ottouis Magni coiisoripsit.
mouscin, Henrici Rixosi, ducis Bavariaj, liliam, et Plura scripsit, scd vel lcmporum injuria depcrdita,
llonrioi llczclonis, itidom Bavario; ducis, sororem, vcl subrepta. Testis hujus rei,omni exceptiono ma-
et rccte id probat e.x diplomate conlirmationis Gt- .jor, cst Honricus Bodo, monachus Clusensis, in
tonis II imporatoris, apcrti; iu 00 id asscvcrantis. C Syntagmato suo, p. 4.52, ajiud Moibomium,cum ibi
Vcrba diploinatis h.To suiit : iXovcril omnium jidc- dom mentionom pocmatis bujusdam do con-
faciat
liuiii iiostroruin,Cam pr.rscnCiuin i/uain futurorum, structione monastcrii Gandosiani, a Roswitha no-
iiidust ria,<jualilcr iici)! is iwsl ra Gerbirga nomiiiala, stralo conscripti. Vcruin hoc, ut recte tradil Meiho-
GaHiicrshcimensis cveiwbii abbalissa, ijuoddam ibi mius, non exiit in lucom, ncquc id hodiercpcritur
monasleriuin, in suiieriurc plaga ciriCatis situni, in cojuobio Gandorshcimensi, utrofertvir rcvcron-
penilus a fuiufamcnlu conslrucrc in fiunurc sanct.v dus,JoanncsGoorgiusLcuckfcldiusinAntiquitatihus
Mari;r,obcudc3lis gaudii Sjicm ,itroi)oi)ciisvoluiiCuCe Walokonrodcnsibus,qu;o sermono Germanico proxi-
saucCimoiiialium suaruni,ibidem prius maiiciitium, mo prodiorunt, pag. 243. Anto quom Chronicon
consCituiC ,illucqne triginfasaiiclimoniales iii divini Walckenredcnse,' sivc Cataloguin ahbatum, Latine
servitiicollcgiumaggregaviC.Xlchronicon Hileshci- cdidil Henricus Eckstormius,qui prodiit Holmstadii
meiiso Jacobi Uoutolii, apud Christianum Franci- iOlT.Porro lucmoratus Lcuckfoldius trailit,a niona-
scum Paulini, ab bac Moihoinii sentcutia ilcrum chisvicini monastorii Clusa',ordini Bonodictino sa-
reccdit, ot eam.ijuain Bodo fovot, sontontiam, tuc- cro,quantum conjcotura assoqui licct,illud cssc su-
tur.Verba § 9 hsc sunt : Siijhnrdus, aliis Gebhar- brcplum et alio Iranslatum, co pra;sertim tempore
dus,con.iecravit \Vindetgardiin,abbu.Cissa<nGanUes- ])
quo Julius.Brunswiconsium dux,anno Christi 15G8
hcimensein,<ju;i: ccclesiam e.vtra oppidum momo-
in doctorem Jacobum Andrea;, religionis emondando;
riain /i. Virginis e.vslru.ri/,a se dedicatain. Ihmd eo cansa, ca in looa misit, repugnante licot abhatissa
secius Joanncs Georgius Louckfoldius hunc mona- ciijnobii Gandershoimonsis, Magdalona dc Columna,

chum Bodonem laudibus prosoquitur,ejusque sin- Monachi enim Clusenscs, de instituto Julii ducis
gularem iudustriam commcndat, inprimis,quod ta- eommoniti, mctnque nova; mutationis pcrtcrriti,
bularium Gandorshoiinonso inspcxeritac pcrvoluta- optimas quasque res suas atque monastcrii labulas
verit, littcras itom fundatii)nis,donalionis ct diplo- coUcgcrunt, alijue aliorsum transportandas oura-
mata iminunitatis ac jirivilogia cognitu nccossaria runt.tjuofaclumost utpriodictum Roswitha; jioema,
in Chronicon referre voluorit.Neque tamencjus
sic quod paulo anto aBodonc,nionacho Clusonsi,impe-
rcprehensionem cfTugero potuit, proptcrca quod IratumetoxtramonastoriumGandersheimonscuten-
multum in describendi industria desidcrat,cumpri- di gratia ci fuit conccssum, idem fatum suhirct.At
ma ot authontioa concessionum instrumonta por- quo dclatum fuorit vix cuiquam constat, et docti
959 AD OPERA HROTSUITH.f:, 960
jacturam illius morito qucruntur (l).nuam in sen- A admodum ibidcm in margine vidcre cst. Inscriptio

tentiam legi attinct pacta anno Christi 1.571 inter hujus vita;h,-cc legitur: yitaS.Wuiiibaldiahtjalis,
serenissimum duccm Juliun: et abbatissam Gan- a saiiclimoniali Hili/eii/ieimensi .••cri/ita, ctc.
dersheimenscm in capitc rcligionis conventa. In his Verum Oudinus ut Dupinius vehcmenter falluii-
enimfidem obligavit antistitase.proeoquodhabeat, tur.Nam in locis modo allatis nunr|uam Roswitba3
jure, velle injungere abbati Clusensi et e.jus mona- fit mentio,ncdum mcmoratur ibi cjusnomcn.ncque
stcrii sodalibus, ornni ut studio curaquc in id in- id Canisius et Surius, aliud cdocti, aflirmant, sed
cumbant utantiqua monastcrii instruracnta et con- potius cx Itiuerario S.\Villibaldi,ot cx Vita S. Wu-
cessionum tabulas bona fide restituant, ct mona- nilialdi, probari potest ab una eadcmquc virgine
sterio denuo infcrant; sed voto non rcspondit sanctimoniali Heidenheimcnsi, illorum temporum
evontus. Eam quoquo in rcm lcgere juvabit excel- a;quali, quffi a nonnullis HildenJieiiiicnsis scribitur,
lentissimum Wilhclmum Ernestum Tenzelium, vi- has commentationes esse confectas,id quodvelhoc
rum in hoc sludiorum gencre versatissimum, in argumcnto constat, cum in Vita S. Wunibnldi haic
.\ctis menstruis. verba legantur Po.':/ Juvc itarjue,cum sar/a.c ille vo-
:

Nec id hic reticeri debet, quod proximo vir qui- licn voiuntalemadimplerc nplahat desideria, sla-
dam clarissimus ex Francia orientali per amicum j^
timfjue,Dominodispen.mnte,adoplatu7netdesidera
me certiorcm fecerit, asservari in monasterio Rid ttim inc/ioaverit iter,et,sicut iii alia frafris ejus tex-
dagshusano aliquom Roswitha: libellum, hactenus tura,subtilius iiitimando enarraviiims,et nunc ite-
inodilum, quem ut usibus nieis mutuarer, atquo randorememoramus,cic.(Jm(\sim hujus studii periti
opori quod sub manu est addorom,ultrome commo- per hanc sanctimonialem intelligunt ipsam S. Wal-
nefccit. Ego, qui nihil aliud qu.Tro nisi ut de repu- purgam, atquc, adducti inprimis Adelberti, abbatis
blica litteraria aliqua saltem ex parte benc videar Hoidcnheimonsis, auctoritate, statuunt, S. Walpur-
mcreri, omni studio curaque in id incubui ut ejus gam de rebus gcstis fratrum suorum Willibaldi et
inspieicndidescribendiqucfacultasmihi daretur,sed Wunibaldi commentaria scripsisse. Verba Adel-
spe mea frustratus sum.Nam ad liltcras meas,ejus berti in prffifatione ad Eberhardum,episcopum Bam-
reicausa scriptas, hoc rcsponsi loco accepi, nihil bcrgonsem, apud Jacobum Grctserum, p. 320, ha;c
ejusmodi in Riddagshusano monasterio reperiri, sunt Quicunijue ergo genus et vitamS.Witlibaldi
:

inspectis licet et pervolutatis tabularii schcdis. et Wunibaldi voluerit agnoscere,ex scripiisS.Wul-

Porro Casimirus Oudin, in Supplementis de scri- burcjge vir(jiiiis,rju,T cjermana soror corum erat,ple-
ptoribus a Bellarmino omissis, p. 331, et L. Elias niter poterit ediscere. Huic sententia; etiam suffra-
Dupinius, in nova Hibliothcca auctorum ecclcsiasti- gatur Medibardus,in Rhythmis dc S. Walpurgaita
corum, idiomate Gallico conscripta, tom. VIII, Ro- ^ commemorans : Supjer.^ites ulriijue fratri, utriusrjue

swithaenostrati attribuunt Ilinerarium S.Willibaldi breviter, sed veraciter, coii.scripsit Vitain insignissi-
primi, Eistcttonsis episcopi, prout Surius illud, ex mam. Ubi tamen Philippus, triccsimus nonus cpi-
Canisii tom.IV Antiquar. Lect. transcribons, exhi- scopus Eistettcnsis, De divis tulelaribus ccclesi»
bct in Vitis sanctorum, ad me.nscm Julium,sigilla- Eistcttcnsis, quem commentarium Jacobus Gretse-
tim ad annum 7.50, rt apud Joannem MabiUonium rus in lucem primus emisit, Medibardum notat, et
legitur SkcuIo III Sanctorum ordinis divi Renedicti, hunc errrorc lapsum esse commemorat propterea
tomo II. Inscriptio hujus Itinerarii ita sq habet : quodS.Warpurgam utrique fratrisupecstitem fuisse
llincrarium S. Willibaldi, episcopi Eisteltensis, a enarrat. Doinde dubitat Gretsorus in observationi-
consanijuine ipsius sancli, sanctimoniali Heidenhei- bus in Philippi episcopi Commentarium : Utrum,
men,n,srriptum. Allera autem Vila hujus Willibaldi, sicut ejus verba ha\je,ni,Adelberlus Hodoeporicon et
quoc apud Mabillonium exstat, sa;c. III, p. ii, non /listoriam Willibaldinam,qu;€ tomo If^ Canisiano
hanc sanctimonialem Heidenheimense:n, sed alium a S.Walpurga conscripta
exslant, significet, earjue
anonymum, agnoscit auctorem. Prffiterca virgini crediderit,an alia commentaria abeadem virgine
roligiosae Roswith;e, prasdicti scriptorcs, Oudinus
etaborata viderit,aflirmarenon /laheo.Certe plcra-
et Dupinius.Vitam S. Wunibaldi,pviini abbatis Hei- n rjue,si non omnia,rju,v Adclberlus a ffert,in Uistoria
denheimensis, ut hujus auctori, assignant,prout ea Witlilbaldina,et in Hoducporico .iiireniuntur ; quod
legitur apud Henricum Canisium in tomo IV Anti- Hodoeporicon stijlo pau/uium /imatiore anonymus
quarum Lectionum,ubi testatur so VitamS.Wuni- quidam reddidit, recisis nonnullis, ut tom. IV A.
baldi,quamvis incultam et obscuram, et vitiis sca- L. videre licet.
tontcm,tta,sicuti in monastcrio Rebdorffcndi^propc Ab Adelberto tamen et Medibardo discessionnin
Aichstadiuin, ca legitur, desoripsisse. Ex Canisii facit Canisius tom. IV Anti([uarum lectionum, rc-
tomis hanc tran.scripsit Laurontius Surius, etlibro turque non Willibaldi sororem S. Walpurgim pri-
suo, (jui nomen, Dc vitis sanctorum probatis, pra^- mam monasterii Heidenheimensis abbatissam, sed
fert, ad mensem Decembrem, et ad annum740,in- aliam virginem sanctimonialem Hoidenhcimcnsein,
seruit,ncque tamcn id diffitcri potuit, se aliquibus illorom temporem .Tqualcm, Willibaldi tainon con-
lnlocis,ulipsoloquilur,vitiis stylum mutasse,qucm- sanguineam, et natione Anglam sive Aiiglo-Saxo-

(1) Vido priTcfationcm D. Porlzii in carmon laudatum (luod infra damus. Edit. P.wnoL.
•Jfil PHOLRfiOMRNA» (K!2

iipm, ImiMini lin-uliralionmn nurtorfni rsiso, i]M;r A sc lcnucriinl nnnis rirritcr ilcrcin. Kl ji;iiilii posl :

spiitontiii |ir,r n'lii|iii.s inihi oliiini pl;ic-ot. N(ui luilom Dcrictis iitiiuc iwwtis siilirciiulis, Cciiiliciilla siisccjiit

priiuus Kislollonsis opisropus ^Villiliiildus fuil nn- imiicrium. .\l(|iic indc Jiidicat CnintiiiH, Richardum
liono Siicvus, nciiiic mitionn Scotns, rtsi posterius noslrum cx illorum subrngulorum numcro fuisse.
D.Olcario in nhnco pliicuit, scrl Anp;lis sivo Anglo- Bollandus p.iritcr Richarduni rcgcm app(dhit, .npud
Saxoniluis iinmimcrari dobcl, ul roclc posl Grctsc- (piiMii rliam c.juR Vita.cx Aclis sancloriim W illibaldi
riim in oliscrv.ilioniluis ail 1'liilippi nommiMilarium ct Wiiuibalili iiiprimis confccla, ad dicni scptimum
caii. ;t, juilirariint Oiiilimis iii Supplomfuto ail Itel- Idiis l'"rliriiarii lcgiliir, (jiii dics iii fastis ccclcsiasti-
hirinimim, p. 1",)V(, cl Diipiiiiiis tnm. IV Nov.r liiblio- cis S. Ricli.irdi iucmori.T dicatus cst. Vcriim ab
thcca,' auctoruin occlcsiasticorum.yuibusct applau- iitriusijuc senlentia rccedit Pagius tom. 111 Crit.
(lil Cavcus in Historia littcraria scriptorum ccclc- Baron. ad annum Christi 750, et S. Richardum non
siaslicorum. Ncquc cum lioc Willibahlo cpiscopo Angli.-crcgcm sed nobilem ct pra;divitcm Anglum
Eistcttcnsi confundcndus cst illc Williljaldus i]ui fuissctra(Iit,coqucnomino notat Bollandum ctCoin-
Vitani S. Bonifacii conscripsit, (iua3 postca iib tium quod sc a Baronio in crrorcm induci passi
Otlilono, undecimimonacho, cpistolis, actis
sa^culi fucrint, ciiin lamcn Baronius nihil habcat unde id
conciliorum aliisquc nonnuUia aucta est. Hi cnim „ probct, quam cx supposito S. Richardi cpitaphio,
divcrsi sunt ct a so inviccm distingui dobcnt, licct longc posl cjus mortcm conscriplo, quod fabula;
Scrrarius, 1. iii ilormn Mogunliacarum, not. 1 ; potius qiiam historin: ascribcndum sit. Qucm erro-
Mabilhuiius in oliscrvationibus prxviis ad \'ilam rcin ijiscmcl Baronius, ut vidctur, poslca agnovit
illam, ot Cuintius in Amialibus ccclcsiaslicis ad in appcndicc ad hunc annnni,ciim ibidcm S. Richar-
aniium Christi 712, n. 12, crrorc ducti, divcrsos dum, non virum gcncrc
Angli.u rcgcm,sed ct relnis
hos pro iisdcin habiicrint. Illud taincnhic non ijiico chirum. nominavit. Quod vero ad Vilam attinet
iuliciari, nullum Richardum .\nglia3 rcgom, i|ui pu- S. Walpurga^, aliis S. Walpurgis, canscripsil eam
tcr S. Willibaldi cpiscopi Kistoltcnsis, itcm Wunc- Wollib.-inlus, Cffinobii llascnrietani ante annos
baldi abbalis, cl S. Walpurgis, abbatiss.-c Ilcidcn- monachus, quam Canisius postca in scplingculos
hcimcnsis, fucrit, in scric rcgum non intcgram, emisit, inseruitquc cjus
Anglia! rcpcriri, luccm, ctsi

lUMiuc cjus nominis rcgcm uspiam in monumcntis tom. IV Antiquarum Lcctionum, ubi duo tantum
Anglicis, ncdum in Bcda, qui accurate rcgum ge- libri cx quatuor illis exhibcntur. Omncs enim

ncalogias rcccnsuit, invcniri. Omitto rccentiorcs cosque inlcgros, adjunctis taincn Canisianis. Petro
Wilhclmum Malmcsburienscin,MalthaHim Vestmo- Stevartio dcbomus, cujus cura anno Christi 1016
naslcrienscm, Ilcnricum IIunlindonicnscm,FIoren- Ingolstadii prodicrunt. Amplo ctiam commcntario
tium Wigornienscm, Ethclwerdum et alios, apud C S. Walpurgis Vitam complexus est Philippus Iricesi-
quos nulla est mentio Richardi regis, qui ad haec nnis nonus episcopus Eistettensis, qui apud Cani-
tcmpora refertur. Vcrum tamen ego do hujus siuin cxstat tom. IV A. L. Qucm Philippi commcn-
historix fidc nec quidquam detractum esse volo, tarium postcaab anonymo quodam in compcndium
ctsi disscntiant Munsterus in Cosmographia, Panfa- rodactum, primum odidit saipc nominnlus Pctrus
leon De viris illustribus, Marlinus Crusius in Suovi- Slcvartius, ct Vita; atque miraculis S. Walpurga;a
cis vel potius Volusianis suis Annalibus, Naucle- Wolffhardo eonfectis junxit.Rhythmis etiamVitam
rus, Irenicus, Chronicon Anonymum, anno Christi S. Walpurgis inelusit McdibardusscuMedingaudus.
t40'i Norimbcrga; editum, itcm Philippus in Com- Pr.Ttcrea commemorant Conturiatores Magdcburgi-
mcntario De divis tutelaribus Ecclcsia; Eistettcnsis, cijCcnt. viiictJosias Simlerus Gcsncri cpitomator,
tum deniquc Breviarium Eislcttcnse, ad unum om- lum Balcus ccnt.ii Scriptorum Britanni», S. Willi-
ncs scntientcs, Richardum Sucvim ducem fuisse, baldum Vitam et res gestas S. Walpurgis sororis
scd nihilominus assentior Baleo et Gretsero comme- sua; memoriaj prodidisse, sed ha;c commentatio si
morantibus, virum exstitissc Richardum gcneris unquamoxslitit,veltcmporum injuria dcperditaest,
dignitate illuslrcm,et regibus propinquacognationc vcl in loco quodam obscuro rcposita ct squalore
conjunctum. Nil tamcn obstarc putat Petrus Stcvar- j^ obducta delitcscit. Quare mirari subit Oudinum et
tius in notatione tertia prajdicti libri, quod scripto- Dupinium eo delapsos essc ut putaverint has Vitas
res cum prajtermittant, cum, si non administra- S.Wuncbaldi et S. Willibaldi Roswitham nostratem
tione tamen gencre, si non officio tamen titulo, auctorem agnoscerc.cum tamen ipsis temporum et
rex fuerit. Pr.ttcrea hanc scntentiam confirmat locorum rationcs omnino rcpugnent, adeo ut vel
Carolus Cointius in Annalibus ccclcsiasticis, ad solus Trilhcimius illos hoc doccrepotuissct, qui ne
annum Christi 738, n. 5, scd paulo aliter : Vult vcrbo quidcm in reccnsendis Roswitha; operibus ha-
enim Cointius fuisse subregulum, ctprobat exBeda; rum Vitarum mcntionem fecit de quo tamen :

lib. IV, cap. 12, subregulos fuisse illos qui post constat,eum sex fere millia codicum librorum mss.
Conwalchi regis obitum tantispcr occidcntali Saxo- veterum maxima cura ct summo studio collcgissc,
nia? pra;fucrunt,dum Ccdwalla rcgnum rccuperarct. ex iisquc collectis deindc opus suum Dc viris illu-

Locus Beda^ hic cst Ciiin mortuus cssct Coiiwidch,

: slribusordinisBcncdictiniinscriptum,composuisso,
twccpcrunt subrcguli rcijnum gentis, ct divisum intcr prout id apud Bilibaldum Pirckheimerum indodica-
963 AD OPERA HROTSUITH^. 964

tionc Fulgcntii anno Christi 1510 ad roverenriara A liuippo iiuibiis virginos sacrasad castitatcm co
niatrcm Pirckheimcriam, editionis Ilaganoonsis, dam novo scribcndi argumento exhortata est ; tum
legimus.ideniquo MemoriasTrevoltiana; ad mensem propter lcctionem Vitarum D. HldfLv virginis, mar-
Aprilem anni 1705, p. 3i2, suo comprobant tyrumet sanctorum, quas scriptas reliquit, aliquo-
testimonio. Ecquis enim rerum Germanica- ties aBaronio in Martyrologio laudatas,tum propter
rum perifus se persuadcri patiatur, nt credat historiam Ottonis Magni, quK non parvum ad intcl-
ex HoidcTdieimio Gandeslieiminm exsculpi posso? ligcndas res in (iermaniaeo teniporc geslas lectori
Omnino cnim divcrsa sunt monasleria, et multum lumen affcrt.

inter se distant. Alterum enim in Francia oriontali Ouiliusargumentispcrraotussum utnova; edilioni

situm ; alterum veteris Saxoniffi finibus continctur. curanda3 incumberom, et Roswithrc opuscula int&-
Ad prius referri oportctillam sacriordinis virgincm, gra et apud nos admodum rara, denuo proferrera
quffi S.Wunebaldi et Willibaldi res gcstas conscri- in lucera idque simul adraonerera ante mc fuisse
;

psit, neutiquam ad posterius aggrogari dcbet. Igi- plerosque qui hanc operam navare voluerunt, sed
tur monastcrium Heidenheimense, quod a Cointio nunquara id re ipsa priTstiterunt,vel, aliis gravissi-
sub finom tomi V in indice posteriori cpiscopatuum mis oocupationibus impcditi,vcl contenti si RoswL
et monasteriorum, etiam Hildenhoimium appella- t» thasPanogyricum in laudem et gesta Ottonis Magni
:_ r. .•_ ... j.
tur, non in Saxonia est qurerendum, noque in Thu —
.•_ ri^L..
couscriptum, rursus in lucera emisisscnt. Ita pr»-
ringia invcstigandum,ut crroro ductus pntavit An- dictus RoswithtT Panogyricus seorsim editus ct in-
tonius Pagi, tom. 111 Crit. Baron. ad annum Ghristi nexus ost Collectioni scriptorura Gerraaniffl, per
735, sod ejus sedes in Franconia constituenda est. Justum Rouberum, Ilanovias 1619, tum rursus Fran-
Fuit autem Heidenheimium et monachorum et san- cofurti ad Mojnum prelo Aubriorum cxpressus
ctimonialium coonobium.ita tamcn ut sanctimonia- anno 1621, atque Witichindi Historiae junctus, cura
lium monastorium in loco esset qui sejunctus a Henrici Meibomii Senioris,qui notas quasdam adje-
monasterio virorum erat. Idem monot Marcus Vel- cit;deinde haud pridcm a Juniore Honr. Meibomio,
serus in operilius suis I. v, p. 147. Ait enim ibi- amico fratris mci singulari, sod magno GermaniaB
dcm : Fralcr FillibaldiJ'unibaldiis,Ueidetihcimii damno suporioribus annis defuncto,tomo ejus primo
virortim monastcrium,Falburgii soror fcminarum Rerum Germanicarum insertus.
c.vcitavit. Nunc ad jus saeculi rcdaclum. Ad extremum de Conrado Celto et id obsorvari
exponam instiluti
Scquilur, bcncvolo lootor, ut par cst, quod dissimulavcrit monastcrium, cx quo
mci causam,quamobrem dcnuo cdondorum Uoswi- cura eo codox ms. Roswitha3 fuit communicalus,
th.T Opcrum laborem susccperim, cujus pra?cipue quandoquidera id hffic vorba testantur quas in Coltis
h;ec sunima fuit quod eo nomine publicc a viro quo- C pra?fatione ad Roswitham leguntur: Cum itaquc, iut,
dam, cujus apud me auctoritas valet, nobilissimo imper ejus gratia peregrc profcclus fuissem, forteque
invitalus fuerira,cxistimanto dignum fore laborcm, in ccenohtum ordinis S. Benedicti conccssisscm, repeii
si Roswith.T, virginis Saxonica;, opuscula, qua; antc vetutissiinum, liltcra ferme Cothica et mulicris mntiu
duccntosotpluresannos.sigillalim annoCliristi 1501 conscriptwn, codiccm, sub titulo et inscriptionc vir-
(non 1505, ut vir inclylus pulavit in introductiono ginis ct moiiialis Gcrmania', gente Saxonica. Quo
ad librum proxime editum, cui titulus cst Collcctio conlinehantur ea quin in frontc et indiee hujus volu-
Scriptorum Rerum Brunswicensium), a Gonrado Joanncs Aventinus in prcT-
tninis contincntur. Qua.re
Celtc Norimberga? odita sunt, et nostratibus In rc- fatione in Vitam Henrici
IV, Cssaris Augusti.vix se
gionibusjara vix cognita,denuorccudcndacurarcm, continero potuit quin rcprohendcret r^onradum Cel-
et ab inliccto scribcndi moro repurgarem. Quod ut tem, quom prTCcptorem suura vocat in Annalibus
consilium inirem,operis jucunditas rae induxitma- Boicis, p. 1, quod reticuerit nomen monasterii
ximo.cum inteliigerem inslitutum hoc mihi, in an- S. Emmeramrai, quod Ratispona; Theodo primus,
tiqua Saxonia nato, non tantum honorificum scd non secundus, otsi rerum Boicarum scriptores
etiam anliqua? Saxonum genti gloriosum forc, si utrumquo Theodoncm pro uno habcant,condidit;ot
cccptum cousilium pcrsc(iiierer, eruditoi[uc orbi do- T) etiamnum magna et urbis et ordinis celcbriiate
clararem qualcm Saxonia virginem gcnuerit atque tamen omnia sua de-
splendct, ex cujus hibliothcca
in sinu suo alucrit,saiculis istis pr£esertira obscuris, sumpserat ct sccundura vetus, quod ibi asservatur,
;

quibus bona; arlos et liUcrse a viris aborant ct in RoswithK exemplar cditionem suam prelo expri-
Gerraania ferc cxsolevcrant. Certe mirificum, quo mondam curaverat.Vcrba Aventini ha3c sunt: Exstal
pollobat, ingenium adco probavit omnibus, ut non ct ihi (in bibliolhcca divi llcmcrami Rcginoburgii)
tantum STCuli,vcrum ctiam mulicris captura cxce- excmplar vencrnndx vetustatis l\osivilli;r, fcminx
dcret,raagno sane Saxonia;, ot ad omnom postcrita- sacralx, quod Chunradus Celtis rommndato acceplum
lem propagando, mulieris sapientissima; exemplo. opera sua Quamobrem autem
e.vcudendum euravit.
Tumvero lectu utilia hasc opuscula omnino consui, id obticuerit, satis mirarinon possum. De eodem
cum proptcr piuni custumque virginis animum,ro- Celtc ct id admoneri dobet, quod fuerit primus in
ligiososquc ranres cognosccndos, qui in coma'diis Germania impcratoriis mauibus pocla laurcatus,
sex, ad ssmulationcm Terentii scriptis, elucent ;
utpotc qui Friderici III, Saxoniaj electoris, consiliQ
9Go IMIOLKGO.MK.NA. mc,
ct hortiUii cordniim pocticum a Osaro Fridrrico \ ['°:>t iiidii iicrAiiiisiini, ili^iinni imkc Im cnr|Miru rnrniiini,
Kt i|ii(Hi 11(111 sr^^iiis si vwxi^ niiinris (*riiiii.
III, Maxiiniliaiii 1 pulrp, in arco Norimbcrgcnsi nn-
Ailiii- ^ciiiis loii|,'i> iironvoriiiii xlciiiiiinli; clnriiiii,
no 1V.)1 nlilinuil,priiiius(iuc ojiis ilignilutis Utulun» Mn!iis iilii Ki'l>(li!< coniiin llcclit n(|iiis.
Mic, iilii Krnnconiiii iirlis illii.>^tri vnllc lcvnliir,
ct insigiiia iipiiil ('icrniaiios ^rssit : ipiani Cdrnnatn
llccpic 'KpeCou (ir.cco iKHiiiiio ilictu polis.
laurcani ailliuc liinlii' \'iii(lolion.T asscrvari Iradunt
Bcriploros.Nartus autcm esl liaiic (lignilalcm Conra- Ilnriiui igitur locoriim aiicloritulc Cnnrailus Ccllcs
dus Ccltcs annoa-talissuaitriecscimosecundo.yuaro dc scmctipso lestuliir sc fui.ssc haud procul urhc
prrorKschonliaeliii.intemporuinvatinnihuscommis- lli;rbip()li nutiim. Idcin lioc cjiis Vita, a Sodalitatc
sus.omcnilari ilclict.cum aitConraiium Geltem co- litleriu llhcnana cnnfccla, indical ciijiis vcrbu h.TC
ronalum ab imperatore anno Christi 1 187, cum ta- sunt : Conradus Cclles, Protucius familia Ccllica ho-
men eum scribcrc oportuissct ll'Jl. Quoil vel hoc nesta ct apud lonijc ab llercbipoli, Francorum m
argumcnto constat, si natus Conradus Celtes anno Germanin mctropoli. Protucii nomcn est fictum, et,
anno triccsimo sccundo lau-
Christi 1459, ct a;tatis ob dissiniulatum fortc patria; nomcn, ab co assum-
ream pocticamobtinuit,ut ipsc Eschcnbachius fate- ptum. Quare miruri subit cur Paulus Frchcrus,
tur,consequonsestutanirmcmipsum ab imperatore Gerardus Joanncs Vossius, ct post hos Eschen-
coronatum 1'uisse, non auuo 1487, sed 1191. Quem ^ bachius, Ccltis natalem locum Sucvofurto ascri-
crrrorem, jam antc Eschcnbachium commiscrunt pserint; qui lamcn alibi qu.-crendus^et haud proeul
Joannes Pctrus Lotichius in llibliothec.-c pocticie Herbipoli collocandus crat. Certe, si Suevofurti
parte ni, p. 9, ct Paulus Freherus in Thcalro viro- lucem aspexisset, utiquo non scriplurus fuisset
rum eruditionc clarorum p. 2i;{. Legi huc possunt sc haud prnciil Ilcrbipnli nutiim essc. Nam op-
ejusdem ConradiCeltispr:cl'atio,qudtuoripsiusliliris pidura Sucvofurtuni est procul Ilcrbipoli situm et
Amorum praMixa,tuinlihri Odarum,qui Argontorati quinque milliaribus ab ea distat. Verum ab his
anno 1513 prodierunt,quibus et prajmissa cjusVita rursus disccssionem facit Trithemius, et, si verba
a Sodalitatc litteraria Rhenana tum temporis con- cjus inspicio,qu.T; exstant tom.II Annalium Ilirsau-
scripta.Sub (incni hujus libri conspicitur cliam ojus gicnsium, p. 036, aliam planc palriain Cclti vindi-
cpitaphium,quippii quod docet Celtcm mortedeces- cant, atquc, ex pagn Wupfed, qui Sucvofurto pro-
sisso anno Christi 1508, pridie Non. rcbr.; vi.xisse plor cst, oriundium confirmant; quam in rcm ita
annis 49, diebus 3, traditum sepultura; Vindobona; loquitur Conradus Cellcs, natione Germanus, patria
:

juxta.Tdem divi Stcphani.Lapidis itaque sepulcralis Francus orienlalis, cx Wulfeld, prope Sckweinfurt
etcarminum inbustaejuscompositorum auctoritate oriundus : sod ha;c neque Celtis, ncque Vit.T cjus
ConradusGesnerusin Uibliotheca,ctejuscpilomator vcrbis ullo inodo respondent. Nam si in loco Wup-
Josias Simlcrus, commodc refulari possunt, cum C fclt esset natus accurate loquendo potius scripsis-
dicunt : Claruit Conradns Ccltes aniio Doinini 1370. prope Suevofurtum esse natum, cum
set Celtcs sc

Profecto nondum iis temporibes nalus fuit. Vidit pagus Wupfeld prope Suevofurtum sit situs. Cae-
cnim is lucem 1459, et floruitimprimis circaexitum terum de poctis laurcatis legi possunt Scaliger in
sa^culidecimi quinti,et initium ScTcuIidecimi scxti. Ausonianis Lcctionibus, idcm lib. i Poet. Christ.
Patria ejus ad Mu;num,haud longe ab urbc Franco- 41, ubi tradit cs Martiali, heroicos poctas Rom.i;
rum Ilcrbipoli distans,memoratur in cjus Vita,qua; querna corona donari solitos; tum Thomas Reine-
a Melchiore Adami transcripta legitur in cjus libro sius in Variis Lectionibus lib. i, cap. 19, ubis is
Dc philosophorum Germanorum.^titulum fc-
vilis Scaligeri seutentiam ab operarum
mendis qwe
rente. Sed locus ibidem non est dosignatus, et scnsum nimium turbarent, purg.tvit, et sic Scali-
quanquam Gorardus Joannes Vossius lib. in, cap. gcrum contra Casparcm Hoffmannum, medicum
10, De historicis Latinis, et cx co Andrcas Cbristia- professorem Noricum, defendit : Carolus itcm Pas-
nusEschenbachius.in Dissertationo de poetisChri- chalius in eruditissimoDe coronis opcrc ct Joan-
stianis sacris, n. 53, tum MatthoBus Merian in To- nes Frider. Heckelius De coronis poetarum. Fuit
pographia FranconiiC patriam definiant, et Suevo- sane anliquissimus ct omni laude dignus hic poe-
furlum in Franeis oricntali ad Mmnum.quod vulgas j)
tas honestandi mos, scd quem ab aliquot s.TCulis
Suinfiirtum nominat, fuissc tradant, tamen ipso intermissum, anuo Christi 1341 rcvocavit primnm
Celtis testimonio relblluntur. Confirmat enim illud urbis Rom.-c senatus, atque poctafi laureati dignita-
Conradus Celtcs suo Dc origine, situ,mo
in libello tcin in Franciscum Petrarcham contulit, ut cjus
ribus et institutis Norimberg£e,verbis scquentibus. Vila tcstatur. Itaque mirari subit quare tam anti-
Quo cum amne piogrcdiens, mo.v nomen
traclu silva, quam ct laudabilcm consuctudinem, ct s<Tpius ab
a collibus, qua se in Uvvam fasliijiat, accipit, Franci iinperatoribus expetitam, Suctonio teste, ridcat
iceque SteigorvaId,/(/ «< ardua silva, dicitur.Dcindc, auctor Satyra; Mcnippcee.
ubi proprior fthcno Mirnus faclus cst, vetustissima
urbe 'EpeSiToX, Francorum mclropoli, irrigata, unde Hmc sunt, bcnevolo lcctor,quorum causa te prae-
ct nobis origo est. Commodc autcm cum his conspi- monendum duxi. Vtilc, et conntibus meis fave. Vi-
rant oa qu.-c idcm Celtos habet lib. i .'Vmorum, ele- tembergfc Saxonum. xii, Kalendas Junias, anncre-
gia 13. Verba hoec sunt ; garat« salutis 1707^,
967 AD OPERA HROTSUITH.E
CONHADI GELTIS
PR^FATIO
AD FRIDERICUM UI SXONI.E ELEGTOnEM.
(Edit. Ojjp. Ilrotsuilha; anni 1501.)
Dtflicili et longa peregrinatione,non sine peculii
meiet prospere valetudinis jaclura, princeps illus-
trissime, Germanise nostrn; fines et ejus interiora,
quse tu germanusr/ue luiis, Magdeljurgensis archie-
piscojius et Germanix priinns, loiige lalegue possi-
detis, pcrluslraui, ewui/ue luborein ei itincruin pc-
riculii /il/ens Sfinpcrel iiilari aniiiio subii, ul unti-
quos et nonduin iinpressos inquirurcm coiliccs, et,
si qiios iii Ilercinia silva, Alpihus Olinohiisque
montihus, et castis Gcnnanix solitu linibus, pnlu-
dibus etiain, in vionasleriis et ccenobiis Ihnida-
rum, locniiiclissime a noslris imperatoribus et du-
cibus fundatis. incenissein, nostrorum s;ci:nliirum
fclicitale, per impressoriam artem.a nostris liomi-
niljiisinoentain,in lucein proferrem.Ad quam rem
mult:e sane et honestx caus;e mc impulerunt. I\ec
vaniloqucntia aliquoruin rnaledicorum et detracto-
rum ine ab inccplo deterrere potucrat. (Juidum in
alio viderint quod impar suis viribus,cel qund illi
sua ignavia, et ob insitam ingenii et inertix he-
betndmein et tarditatem, attingere nequeunt, mox
ali'nx virtuti, cui niliil inviiim ct inaccrssuin est,
obliiqiiunlur et obstrcpunt, sacrilegiique ens insi-
nuilanl, qui vetustos codiees, et quidquid littera-
rum sub l^onstantinis, Caiolis ct Arnulphis, Fri-
dericis et Conradis, et Oldonibus, clarissimis et
impernloribns, ia Gerinaniam illa-
religiosissiinis
tum, aut apud nos natuin conspiexerint, Gnccaque
et Roinana illa, prisco cliaraclere conscrijita,lege-
re non potuerint. Quibus cgo benigne admodum
respondeo, pulckcrrimum esse homini Gerinano et
laudi toti Germanicx nationi, si quis, amore littc-
rariiin et patri;e, peregrinationns suscepcrit, et,
qwcctimque exemplaria vetera Grxca aut Latiua,
dono, commiilalione, vel mutuo, aut numerata
peennia, conquirere possit, illaque impressioni
mandare, et, dum illa impressa aut transcripta
fuerint, cum tisiira, et, ut ita dicam, post iiminio
acccptis induciis, in loca sna ct cicnobia revertan-
lur. Quocirca, liuni vidisscm multa jirxclara et
illustria cxemjilaria, lainquam egrcgia ct opima
qu;cdain de nobis s/jolia, ab Italis c Gcrmania in
llaliam dt-lata ibiqae impircssa, cogitabam cgo,ad
me, homincm in media Gcrmania et ffercinia na-
tum, et qui primus intcr Germanos litterarum or-
namcnta et insignia.ac im/icrialcm laurum a Cce-
sare, tuo, Prince/)S illustrissimc, Friderice, duclu
et monitu acce/iissem, successionis et hxreditatis
jurc s/iectarc deliere, ut latentes in obscuro codices
velul venatorcyregiu: eliccrcm,Germanisque meis,
tanquam opi/iera fiuxdam,offcrem,r^uibus illivete-
968
A rum nostrorum patrum et /jrogenitorum,circa lit-
teras et religionem Chrislianam nostram, diiigen-
tiam et juges labores viderent et intclligerent ,com-
miscrationc quarlam ductus, et /jriscorum Gcrma-
norum laboribus mirum in mnduin coinpatiens,ut,
qu;c illi marjnis iin/iensis et vigiliis, dum anle an-
nos sc/ilingcntos Itomanas liltcras[/jriusenim Grx-
cis usi fuimus) cuin religione Christiana suscepi-
mus, scri/isissent, illa jam sxculorum nostrorum
ignacia, incuria, et duin s/icciosa vitia sequimitr,
a cicli injuria, puloerc prn lillerarum sludiis,sila
,
et caric, et, ul cum gemitu dicain,a blnptis etiam,
non satis luta essent. Acccssit mira milii qu;edain
historiurum Germanicarum vicinarumque nobis
nationum cupido,ut, si qtms itivcnissem de regibus
et imperaloribus nostris codices, aut illorum clare
gesta aut dicta ah extcrnis vel nostratiis litlcris
B tnandata,illos iti lucemctlerem, aut ad illustratam
nostram Gerinaniain,qux in manibus est ,ttiscrercm,
aut argumenta scribcndi acce/jcrcni Cum itaque .
nu/jcr cjus gratia peregre /,ro/cctus fuissem, for-
teque iti ncuobium ordinis sancti Benedicti conccs-
sissem.rcpcri vcluslissimum liltcrn fcrme Golhica
,
et mulicris manu conscriptum codicem, sub titulo
et inscriplionc virginis ct monialis Germanx,gente
Saxonica, quo continebantur ca qux ii ftonte et
indice hnjus voluminis contincntur. Incredibile
diclu, qiianto stupore et gaudio correptus fucrim,
duin mulicrem Gennanam post sexccntos annns
[lot enini ab Oddonc /jrimo itmoslratti usquc xta-
tem fluxcre) Latitia oralione et vcrsu loquentem
legisicin. Mirabar in ea vehcmenter tria, qux ad-
niodum /laucis concessa sunt, ut Joanncs Dalbur-
gitis, Vortnaticnsis antistes otnnium decus nostrum,
(] et litteraruni et prxsulum singulare ornatnentum,
in dislicho suo meininit, guod talia puellari xlate
scripscrit ct feminea, in mcdia barbarie et palria
horrida genita. Mirabar insuper antiquas verbo-
ruin et nominum inflexiones et structuras, ut sois
/jro sibi, lis ['ibi, mis prom\h.i, figuras etiain
pro
et dictionum passiones, ut debrias /iro ebrius, et
id geniis plura. Taceo liberales a>ies mathemati-
casq ue disciplinas ,in quibus se illa doctatn et admi-
rabilem ostendit, iit de tonis et tnusica iti Paphttu-
tio, ct rle vi, et virtute, ct naturis nutnerorum in
fide.Quod si aliquibus orationis composilio in car-
mine ct oratione ejus nasum contraxerit .dent,qu3e-
so,veniatn tion sibi, sed illis suis temporibus, oui-
bus iiullaalia eloquentia,propter harharorumdilu-
oiitm,parens littcrarum Italia usacst.Tcstes Decre-
D tales et Clementinx otnnes ejus (emporis et sxeuU
 !IGi) Miiil.KGOMI-^NA. •no

cnistolx et i'vsrri/itil,tcstis rsl C(iilc.r,rt ijiii Mdijnt ^ rcntcs, sncris initinli, a d'lissiiiiis /nitrntissimisque
lirci/iirii Mi)riiliiiin lHiri, vt idiiiruin ifliiis s;rruti in tota (lermania /^cc/csiis, .\/iigundina et Mad-
scri/itiiruin, in ijui/nis limijc iilin quam in lliijes- burga, in pontificcs postutnti sunt, te quoque
tis, iliro llicroui/mii ct Aiinustinn, elocutionis germano, Junnnr, ad /latrins terrain et rcm/nihti-
cniu/iositura csl,u/ji oiniiia aii arliijtlimum et coti- cam /lotentissimi dnrntus re/icto. in quo tu singu-
dnnnm meilii ct fiuis sonoritatcm rc/cruutur, /ari /iritdcntin, consilio, sa/iientia et modestia, el
qucm Cicero co/urem siiniliter cailcntcm et desi- amore /taeis el concordix, qiti in liermanix /irin-
nentrm nominat. /'roinile nim me tautiim hujus ci/iibus rarus affectus est, rluces ct emicas, latro-
rirginis iiostr;v litterx (lilectul/ant, f/unntum vc/ ciiiii, /lerjitrii, s;evissiiniis hoslis ct inimicits. .\on

il/;c niistiw Ciiubric;c mu/icris vel Velada i/la
aul Aiirinia a llomanis scri/iluri/iiis, i/ni sini/ii/a-
rem in /jc//o virtuleiu el (iirinationem i/lis (livini-
tus ins/iiratamcommemiiraiit. I.ouijumcssel, l'rin-
ce/is il/ustrissiine, si (icnnanarum mulicrum
lutes,a/jlinmanis su!jlataruin,ct (ulhuc vivcntium,
recenserc ve/lein. !S'ce eijo taiiti Sa/i/)lio, C/eliam,
vel //ieroni/iiii hustiic/iiaiii i't /'uuliiiuin,aut a/iitd
Hc/ir;vos, J{uth,Ji((litli ct J-Jstlirr, quantitin rgo in
musiris instrumentis oinniljits doetissiinain Annain
licrmanam, aut Agniilam Frisiam in eannini/im
Sapphicis, jure eivi/i ct divino, et /jhilosophia ad-
mira/iilem, aut i//nm nostram charitatcin Vili/jal-
di /'ijrkliamers, hospitis nostri sororcm, in Ho-
maiui /ingita et scri/jcndis epistolis facilem et cx-
facile di.verim quantns tnc.r/iensns /iro prim i/niin
niistroriim concordia, finniinilaque /tnli;r. tln//ix
(icrninnixquc vesiriv /tacc et itnione, fcccris,qnot-
quc aiinos cjus rei gratin /irocu/ a patria a/ntd
vir- /'ridericuvtCiesarcm, a/ntd quem nunc im/ierium
Jlomaiium spirat, Maximilianum, invictissiinum
regem, alisum/isrris. .\ulla tibi ile /latria terrn et
am/i/issimo ditcatu tuo cura. nut/a de conjugc du-
l> cenda animi sollicitudo. (Jitidquid opuin, virium
nniini et coiisilii, in tc est, lioc totum rei/iub/icx
Christianx ct imperio Ilomano, et /iro ejtts ma-
jestate conservanda im/icndis, donas, prxbes et
offers. Aniini tui nobi/issimi, et cor/ioris tui egre-
gii, illn dioina qitxnam ex nata/ilius et sigillatis,
itt genethliaci dicunt, ste/lis dona sunt. Ex decore

tcm/iorancam. Nullus scxus et ivtas, in omni
lerrarum loco, ad virtutem et crudilioncm imbe-
ciUisctindocilis est,si quando ingcnium mdustria,
educatiii ct /irxeeptio itli adcst.Cum itaque, Prin-
ceps illiistrissime, longn mccuin cogitafione vol-
viisem, cuinam o/ius lanlx nni/ieris dedicare de-
berem, occurristi tu mox in i/lis decretoriis et co-
mitia/ibus !Sorinhcrg:e die/nis, cuiiiqur codicem
istius nostrx poct;v tibi obtu/issem, tu mox, ut im-
primeretur, jussisti et curasti, ilata etiam a Cse-
sareo senatu /jrivilegio, ne qiiis hxo et alia cxem- C trorumque observationibus et naturis et motibus,
plaria iin/jressa in dccem annis,/jost inc et soda/es
meos, in /i/ieris et im/jeria/ibus urbibus imprimere
\ audeiet,sub certa et debita mnlcta. Acci/te igitur,
Princeps illustrissime, tiltcraria iltius mulieris.
enim vultus tiii, et ocubiritm tuorum modestia, el
quadam singitlari grntia, hominnm in te fnvorem
traliis et rapis. Admirabi/is, inter has virtutes,
la/iorum et vigiliaruin /intientia et to/ernntia. Si
qiiando a re/mblii^a vacns, aut vcnationi, re/axan-
di animi gratia, intendis, miruin tuuin in litteras
studium est. Nunc /lortas, nitnc oratores et histo-
riographos, Jam medicos et theologos, nunc Juris-
peritos, attdis, lcgis, ct te illis ob/ectaris, nunc m
mathematicx disciplinis, niimeris et mcnsuris, as-
delcctaris, musicam et /licturam, et eas, quas
Grxci et Latini in ndiniratione et ntaximo cultu
Itabitere, earitnii/ue artiimi egregios mngistros,
titis donis et muneribus donns et accumu/as. Facis

gcnte tua ort;c, munera, qux tu, ut xterniora te, iit Sigismitndus quimdnin imperator fecerat,

sitiit, majora xstimas, quam si tibi quid fliixum (jui su/)ra nobi/cs illos in sua curia honorabat et
et caducum obtulisscnius. Tantus eniin amor tuus locabat, qiti tngenii /irxstantia et singulnribus

jl
m xternas et immortales, ut ita dixerim, littcras artibus cxteros mortales anteircnt. /nterrogantes
\l et rcligionem Chrtstianam cst, ut fact/e omnes cur id faceret ,nobilitalemque et illustri natos gene-
a/ios Gcrmanix pi-incipes, inn/tos etium /jrxsules, re despiceret? respondisse fertur : Jure cgo illos
ad quos litterarum cura et /jatrocinium jurespec- colo et creteris mortalibus praifero, quos natu-
liirc deberet, e.vce/Ias et su/iercs. Sequeris tu rccte ra parens et Deus singulari donavit ingenio,
ct inh;ei'es vestigiis Oddonis i//ius jirimi, cujits subjiciens, illos solos naturam et Deum posse
omne /xitrimonium et amp/issimum im/icrium tu creare, in sua autem polestate situm ut in sin-
et germanus tuus, Erneslus, Magdeburgensis ar- gulaa lioras nobiles titulo el prffidiis faceret,
rhiepiscopus, hxreditario ^iiodain Jure, titulo, Quapropter, I*rince/is illuslrissime, ob eas egre-
/jrope sanguinis propagatione ct affinitate, possi- D qias aniini et corports tiii dotes, omncs qui tngenio
detis. Accepisti eam a progenitoribus tuis et /jnn- aut altqua singulari arte pollent, te colitnt et ob-
ci/)C i/lustrissinio, Ernesto, inslilutiunem, qui re- servant, tibique vt ilhislrissimx tux familix ob-
liijione, piclate, justitia. et singu/art e/emenlia ct scrvantia et obsequio assurgunt. quoruin nu- E
/iljera/itate, su/icr omnes sui sxcu/i princi/ics j)ol- mero et egomettbi tuisqite illitslrissiinis gennanis,
/rbat et cminebat, felicissimus i/le freunditale il- archijirxsuli, et Joanni, totuin uffero, dedo et
/ustrissimx conjugis, Bavaroruin famitia anti- coinmtndo. Vale, Prince/is illitstrissime, nostrain-
quissima et nobi/issima ortx, cwn qita, ante sus- qiie nomini tuo dtdicatain /joetam Gcrmanicam,
ceptam etiam rciigioncm, Saxunibiis coiijugia et si qitando a re/iub/ica vacaveris, /ege et reuolve.
offinitales fitere. Multain il/e et inrh/tam, ex ea \'a/e iterum. Ex Norin/jerga Augusta prxtoria,
sua nobilissima et religiosissima frinina, genilor diversorio nostro /ittcrario,xde Vtlibaldi Pirckha-
iuits suscepit pro/em,de qua duo c/arissiini adoies- mcr, utriusque lingitx et philosojjhitestitdiosissimi.

Patrol. CX.XXVII. 31
971 HROTSUITH^ MONIALIS QANDERSHEIMENSIS. 972

SODALITAIIS LITTERARI^
EPIGRAMMATA
Iii Norinbergae convwilu i>rincipiini ct dccrctoriis Impcrii diebus constilula, Opcra
HrosvithcC, clarissimnc virginis ct monialis Germanic.T.

Joannes Dalbiin/ius, Vorynaliensis episcopus Soda- A Joannes Vernerus.

litatis liltcrarixper univcrsam Gennauiam prin- Hrosvitha Germanis nunc maxima gloria tcrris,
ceps. Carminibus Latios nectere docta modos.
Quae paucis ffitas concessit patria sexus, Nec minus et voces describit culta solutas,
Hrosv,-itha, virgineo proostitit ingenio. Liber.i Tcrentii comica facta sequens.

Aliud ejusJein. Marlinus Mallerstnt, medicus.

AfTro laus scen.ie, lyra Flacco, bella Maroni : Gloria quanta fuit magnis Oddonibus armis,
Multipliccm laurum Hroswitha docta gerit. Oloria tanta tibi Hrosvitha in historia.
Conradus Celtes.
Joannes Trilhemius, abbas in Spanheim.
Cur non laudemus GermanoG scripta pucllcc ? Si magniloquum cogens ccntonc Maronem,
proba,
Qu.T si Graeca esset, jam dea certa Ibrct, Aquc, aluit doctum quos tulerat Latium,
Adde quod hos cecinitquam prisco tcmpore vorsus, Hunc nostram legercnt Saxono sanguine cretam,
Phcsbus ab orbe redit. Nostra; laudassent carmine vatis opus.
Hinc se.\.centeno
Ileinricus de Bunau. Joanncs Lateranus.

Quanlum Gcrmanis faveant pia numina cocli,
docta virgine nosse potes.
Hac nunc in
Ha;c veleres sanctos vates vcneranda reccnsct,
Et plus quam Sappbo carmina casta canit.
Odolilios de Stein (alsz Gitelwollfj.
Hac de Germana quid, Graie, quid Itale, sentis
Non minus ae vestr.u verba Latina canit.
BtrUiamnwr, yorinbcrg.
Vilibaldus
'Ei T,ir.iiu OEXiTr, (xouiatuv eotlv ctoJvTuv,
TojfiiS EVOSxiTT, jlOUTOt iiaT»ypi-.p£TJt.
Ejusdem traductio.
Si Sappho decima est Musnrum
Hrosvitha scribenda cst undccima Aonidum.
Joannes Tholophus, prtppositus.
Ut lyra Thrcicio conccssit carmina vati,
Qufc micat arctoo lulgida steila polo,
H.-ec eodcm inlluxit Hrosvitie verba chcHmquc,
Nata e.\ Saxonicis casta poeta plagis.
llenricus Groninger.
Invide, divinosnon ccssas carpere vates
Tanqu.am mendaces vaniloquosque viros.
Nonne vides quanlum ha;c monialis carminc
Historia sacras virgo diserta canens
Olim in arctoa generata terra,
Sa.xon.i; gentis gencrosa virgo,
Cujus antiquum memoratur esse.
jj Hrosvitha nomen
Illa divinos cccinit calores,
Martyrum sancta modulata Vitas,
? Arte quam magna Druidumquc gcsla
Docta reccnset.
Quam sacro dcnam numcro sororum
Phffibus ascripsit, miseraus lalioruni,
Et sibi dignos cumulans honores
Laude perenni.
Joannes Stabius, Math. Ingclstad.
dulce canentnm, Barbara nostra licet dieatur patria tellus,
Expcrs ct Graii dogmatis et Latii.
Attamen hoc calamo potuit Germana virago,
Hrosvilha, quod Latii vix potuere viri.
Urbanus Prebusinus.
Quanta fuit Graiis Sappho doctissima Musis,
Tanta fuit Latiis Hrosvilha carminibus.
C Sebaslianus Sprentz,.
Claruit ut quondam septcnis Gri-ccia sophis,
Extulit ut vates inclyta Roma suos,
possit, Sie decus ct patriae splendor celobratur in oris.
? Hrosvitha, Germanis digna puelia legi.

Hll.' '3^>' Ui.

(Ex
TH^ OPERA
edit. Schurzfleischii et D. Pertizii.)

flROTSllTIIiE I^ SEX COMOEDIAS SCAS PRMATIO

1 Plurcs invcniuntur catholici, cujus non pcnitus J)
3pernant,Terontii tamen figmenta freqnentius lccti-

oxp\irgaro ncquimus lacti,qui,pro cultiorisfacundia tant, ct, dum dulcedine scrmonis delcetanlur, ne-
sermonis, gontilium vanilatem librorum utilitati fandarum notitia rcrum maculantur. Unde epo,
prajferunt sacrarum Scripturarum. Sunt ctiam alii Clamor validus Gandeishcrmcnsis, nonrccnsa^iiWum
sacris inb.iTcntes paginis, (lui lirct a!ia gnntilium imilari dictnndo, quem alii cnluiit legcndo quo, ;
 !)7;i (:o.M(ir:ni^i': sf,x. — PR/EFATin. 974
co.ldin ilictiiti<iiiin gciicrn, (]\iii tur|im luscivaruin poncliaiu iuiiliiri sit, scnlciitiis concodo
i\, ; ipsis
;

inccslalciniii.iriiin rccil:ilijiiitiir,iiiuil:»liilissacr!iruni tamcn dciiunlio mc in linc jiiro rcprrhendi non

castiinoiiiaviri;iiiiiin,juxlnniciriicnltiilcin iiipciiioli, pnssc, (|iiasi his vcllcin abiisivc a3siniilari,i|ui rnci
cclclii-iirclur. lliio taiiicii riicil iioii rnro vcrccuiuiiiri incrtinm lunge pr.cccsscrunl in scicntia sublimiori.
j,'rii\ iipii' niliorc pcrruuili, i|iioil, liiiius iiiodi sppcio Ncc cnim Lunlii! sum jacLantia5,ul vel cxtrcmis mo
ilii-Liliiiiiis ciii.Ti'iilc, ilclcsliiliilnii illicilc aiiianlium pr.rsumam conlcrrc aiictoium aliiiiiuis,scil hoc so-
ilruiriilliiiii rl iiiiili' iliilciii co||iii|uia ciiriiui, qu.i) liini nitor, uL, liccl niillatcnus valpain sup-
aplc,
Mi'c iiiislro iiuililiii pcriiiilliiuliir, •} accoiiiinoilari plici liiincn inoiitc dcvoliiiiic,acci'|ituiii datorem
iii

ilictauilo incntc traclavi ct slyli oriicio dcsignavi. rctor(]uciim ingenium. Idcor|iic nou siim adoo ama-
Scil, si hicc crubcsccnilo uogligcrcm, ncc proposito Irix iiioi.nt pro vitanda rcprchcnsione, Chrisli,qui
satislaccrcin, ncc innoccutiuui lauilcin arlco plcnc in sanetis opcratur, virLuLein
(quoeunque ipsc dubit
jiixta niciimpossecxponcrcin,i|iiiiiquiinlo lilanditi.f posse) cesscm pra;dicare.Si eiiim alicui placcL mca
luiiiiiiliiini ad illicicnduiii proniptiorcs, lauto ct su- dovoLio,gaudobo si autcm, vel pro iiipi abjpctionc,
;

pcrui niljiitoris gloria sulilimior ct triiiinpliunfium vol pro vitiosi scrmonis rusticitalc nulli pliiccL,mc-
vicliiria proliatur ploriosiir.pripscrtini cuin lcniinca mctipsam tanien juvat quod fcci ;quia, dum proprii
IViigilitas vinccrct, ct virilc roliiir coiirusiuui subja- jx viliLaLcm laboris in aliis mca; inscicnLi.t; npusculis
ccrct. Noncnim diihilo rnihi ah aliquiluis objici hcroico ligalam sLrophio, in hac dragmatica junc-
quod hujus vilitns dictationis multo inlerior, multo tura serie colo, perniciosas gcnLilium dclicias abs-
contractior, penitusquc dissimilis cjus, qucm pro- lincndo dcvito.

EPISTOLA EJLlSDliM
Ad quttsdaiii sapicnlt:$ hujus libii faulorcs et cmendatorcs priusquain lihros suos ederet.

3 Plcnc sciis cL bcnc moratis.nec aliciio prorpctui gaudeo .=cd major quam sim videri Limco, quia
;

iiividentibus.scd, ut dccet verc sapicntcs,congriilu- utriimque ncfas psse non ambigo,et gratuitumDei
iantibus, HrotsuiLlia nesciola, nullaque probitate C donuni ncgare,etnon acccptum acccpissesimularc.
idonea, pr.Tsens valcro et pcrpes gaudcrc. Vcstr.Tc Unde non dcnogo pr.Tstante gratia CreaLoris per
igitur laudandic humilitatis magnituilinpm satis dynamin me artes scire,quia snm animal capaxdi-
admirari ncqnco, magnificicquc, circa mei utilita- sciplina;, sod pcr cnergiam fateor omnino nescire.
tem, bcnigitatis atquc dilcclionis pleuiludinem, Perspica.xquoqno ingonium divinitus mihi collaLum
condignarum recompcnsatione graLiarum rcmctiri esse agnoscOjSod magisLrorum cessanLe diligenLia,
non sufficio, quia, cum philosophicis apprimc incuUum et propriffi pigriLia inerli.T3 4 torpet negle-
studiis enuLrili et scientia longo cxcollcntibus ctum.Quapropter, ne in me donum Dei annuIarcLur
sitis perlecti, mei opusciilum vilis muliercula!, ob uegligcntiam mei, si qua forte fila vel ctiam (loc-
vosLra admiraLione dignum duxisLis, ct largitoroin cos de panniculis a vesto [ihilosophia; .ibruptis evel-
in mo operanLis graLias fraterno affcctu gratulan- lcre quivi, prajfato opusculo inserero curavi, quo
tcs laudastis, arbitrantcs mihi incsse aliquantu- vilitas mea; inscientiiB inLermi.xLionc nobiliorisma-
lam scientiam artium, quarum subtilitas longe tcrifc illusLrarctur,et largiLor ingcnii Lanto amplius
pra;LcriL moum mnliobre ingonium.Dciiique rusLici- in me jure laudarotur.quanLo mulieribus scnsus Lar-
tatem mca; dicLaLiuncuhc hactcnus vix audcbam liior esse crediLur. Ha;c mea in dicLando inLenLio,

paucis ac solummodo familiaribus mcisostoiidcrc; n h.TC sola mci sudoris csL causa, neqne simulando
undc pono opcra ccssavit dictandi ulLra aliiiuid hu- me ncscita scirc jacLo,sed quanLum ad me tantum
jusmodi, quia, sicut pauci fuere (]ui nie prodcntc scio quod ncscio. Quia cnim aLLacLu vestri favoris
pcrspiccrcnt, iLa non mulli, qui, vcl quid corrigen- atque peliliouis arundineo morc inclinatalibellum,
dum inesset cnuelearont, vcl ad audciidiiin aliquid qucm tali intcntionc disposui, sod usque huc pro
huic similo provocarenL. At nunc.quia triuni tosti- sni vilitatc occultare quam in palam proferre malui,
monium constat esse verum, vcstris corroborata vobis perscrutandum Lradidi, dicct ut non minoris
sentenliis, fiducialius pra;sumoctcomponenilisope- cum emcndando investige-
diligcntia solliciludinis
ram quando Dcus annucrit possc, ct quo-
daro, si quam proprii seriem laboris; et sic landem ad
Lis,

rumcumquc sapionlium cxamcn snbirc. InLcr h.-cc normam rectiLudinis rdormatum iiiihi romittile,
divcrsis affcctibus, gaudio vidclicet ct mctu, in di- quo,vestri magisLcrio prirmonslrantein quibusma-
versum Lrahor. Dous naniquo, cujus solummodo xime peecassem possini agnoscere.
gratia sum id quod sum,in mc laudari cordetenus
975 HROTSUITH^ MONIALIS GANDERSHEIMENSIS. 97G

GOm(ED\JE SF-X HROTSUITH.^5

ARGUMESTUM IN GALLICANUM
Conversio Gallicani principis mililiK, qui iturus ad bcllum contra Scythas, sacralissimam virginem
Constantiam Constantini imperatoris liliam desponsavit, sed in eonflictu prsBlii nimium coactatus, per
Joannem ct Paulum prirnicerios Constantia; cnnversus.ad baptisma convolavit, coelibemque vitam elegit.
Postea autcm, jubente Juliano Apostata, in exsilium missus martyrio cst coronatus. Scd et Joannes ct
Paulus eodem jubente clam occisi ct in domo occulte sunt sepulti. Ncc mora percussoris fllius a dfc-
:

monio arreptus, patris commissum ct martyrura confitcndo meritum ju.\ta eorum sepulcra salvatus,
una cum patre est baptizatus.

ACTUS PRIMUS
INTERLOCUTORES :

CONSTANTINUS, GALLIC.\NUS CONSTANTL^, ARTEML\, ATTICA, JOANNES, PAULUS,

PHINCIPES.

5 SCENA I. GALLICANUS.
CONSTA.NTINUS. Sod summa implends intentio scrvitutis suni-
Tocdet mc, Gallicane, morarum, quia gcntcm, mam oxpetit recompensationem mcrcedis.
quam scis SeytharumRomana;solam resistcrc paci COXSTANTINUS.
nostrisquetemerc praeceptis rcluctari, bcllo protra- Nec injuria.
his lacessere, cum pro tui strenuitate id tibimet GALLICANUS.
cxercitii ad defensioncm non ignores patria; servari. Difficultas enim cujuscunquc laboris tolcrabilius
GALLICANDS. fcrtur, si haud incerta accipiendic spc mcrccdis
Tuis enim, o Auguste Constanline, obni.xe ma- relevatur.
nibus pedibusque semper insistens obsequiis, tua; CONSTANTINUS.
Augustalis excellentia; votis effectu conabar res- Patet.
pondere operis, ncc unquam me subtraxi facieji- GALLICANUS.
dia.
Unde incundi prffmium periculi mci,qua!So,pro-
CONSTAXTINUS. ponas in pra;senti, quo impigre dimicans sudore
Si opus est monitu? nam mem-jrioe fixum tenco.
non frangar certaminis, animalus spc retributionis.
Unde monui hortando potius quam argucndo, mo-
CONSTANTINUS.
rem ut geras.
GALLICANUS.
Quod dignissimum omniquo videbatur senatui

Idipsum etiam sludcljo nunc. gravissimum {lcg. gratissimum), nunquam tibi ne-
gabam aut negabo praimium, scilicet nostra; adep-
CONSTANTINUS.
tionem familiaritatis, pra;cipuKque inter palatinos
Gaudeo.
dignitatis.
GALLICANUS.
GALLICANUS.
Ncc amorc vita; abduci potero quin pcragam quK
Fateor, sed id nunc haud molior.
jubes.
CONSTANTINUS. CONSTANTINUS.
Placet, luiqucin ino bcnevolentiam Uuidu. Si aliud c.xpertas, oportet proferas.
 971 COMOr:DI/li SF.X. — I. gallicanus. 978
OALLICANOS. A CONSTANTIA.
Iino .'iliuil. Adsiiin, doniinc mi jubo, qiiid volis.
;

CONSTANTINUS. CONSTANTINUS.
Anxietatccordis ratigor,gravique tristitia afTicior.
OAI.LICANUS. CONSTANTIA.
Si pr.vsmiio dicere. . . . Ut te venientem aspexi, tristitiam dcprehcndi.et
CONSTANTINUS. licct causam ignorarem, conturbata pcrtimui.
Et bcno. CONSTANTINUS.
gallicanus. Tui causa contristor.
Irasceris. CONSTANTIA.
constantinus. Mei?
Nullo inoilo. CONSTANTINUS.
gallicanus. Tui.
Certc. CONSTANTIA.
constantinus. Expavco; quid cst, domine mi?
Non. CONSTANTINUS.
B
GALLICANUS. Piget diccrc, ne conlristcris.
Movcberis indignatione. CONSTANTIA.
CONSTANTINUS. Multo magis contristor, si non dixeris.
Nc id vorcare. CONSTANTINUS.
GALLICANrS. G.illicanu? dux, cui frcquens succossus triumpho-
Dicam, jussisli ; Constantiam tui nalam amo. rum primum intcr principes dignitatis acquisivit
CONSTANTINUS. gradum, cujusque ope sa;pissime indigemus ad
Et mcrito. Docet utliorilem filiam honorabilitcrC dcfcnsioncm patria;...

amcs et amabilitcr honores. CONSTANTIA.

GALLICANUS. Quid illc?

Intcrrumpis dicenda. CONSTANTINUS.

CONSTANTINUS.
Desiderat te sponsam habitum irc.

CONSTANTIA.
Non intcrrompo.
GALLICANrS.
Me?
annuerit
CONSTANTINUS.
Ipsamque, si tua pietas, dcsponsare n
Te.
gcstio.
CONSTANTIA.
CONSTA.NTINUS.
Mallem mori.
Non lcve appctit pra?mium,scd summum vobis-
principes, ante insolitum.
CONSTANTIXUS.
ijuc,
Prajscivi
0ALLICANU9.
COXSTA.NTIA.
lleu ! heu! dcdipnatur; prcescivi. Instate, quajso,
Noc mirum,quia tuo con9ensu,tuo permissu.ser-
mecum precibus.
vandam Dco virginitatem devovi.
PRixciprs.
CONSTANTINUS.
Decet tuam, imperator rgregie, dignitatem, ut
Memini.
pro sui revercntia hoc illi non abnuas.
COXSTAXTIA.
CONTA.NTINUS.
Nullis enim unqnam potero compelli,
suppliciis
Non abnuo quantum ad me ; sed subtili primum quin inviolatum custodiam sacramentum propositi.
inquisitione reor investigandum, au filia pra?bcat COXSTANTINUS.
assensum. Convenit.Sed hinc coaretor nimium,quia si,quod
PRINCIPES.
D debet fieri paterno more, te in proposito perman-
Conscquens est.
sum ire conscnsero, haud leve damnum patiar in
CONSTAXTINCS. publica re. Si autem, quod absit, renitor, a;ternis
Iho, ipsamque, si velis, Gallicane,pro hac re ap- cruciandus poenis subjacebo.
pcllabo.
COXSTANTIA.
GALLiaANCS.
Sienim divinum dcsperarem adesse auiilium,
Ac libens.
mihi quam maxime, mihi potissimum esset do-
SGENA II.
lendum.
CONSTANTIA.
CONSTANTIXU9.
Dominus imperator adit nos solilo tristior. Quid
Verum.
velit vehementer admiror.
CONSTAXTIA.
CONSTANTIXUS. Nunc autom nullus relinquitur locus moestitiae,
Huc ades, o filia Constantia. paucis te volo. prajsumenti 7 de Domini pietate.
 ! !

HROTSUITA^ MONIAUS GANDERSHEIMENSIS. 980

979
CONSTANTINUS. A. PRINXIPES.

beno dicis,mea Constantia! Procedo, procede, vocat te.

Quam
CONSTANTIA. GALLICANUS.

Si meum digneris captarc consilium, pramons- Dii pnipitii, favete

trabo qualiter utrumquo ovadere possis damnuin. CONSTANTINUS.

CONSTANTINUS. Perge securus, Gallicane, ad bellum. Reversurus
utinam ! cnim accipies, quod desideras, praimium.
CONSTANTIA. GALLICANUS.
Simula, prudenter peracta expeditionc, ipsius Illudisne mo?
votis te satisfacturum esse; ct ut moum concor- CONSTANTINUS.
dari crcdat velle, suade, quo suas interim fiiias Si illudo?
Atticam ac Artemiam, velut pro solidandi pignoro GALLICANUS.
amoris, mecum mansum ire, mcosque primicc- Mo foliccm, si unum scirem.
rios Joannem el Paulum secum faciat iter arrep- CONSTANTINUS.
tum ire. Quid unum ?
CONSTANTINUS. GALLICANUS.
Ij
Et quid, si victor reverleretur, mihi erit agon-
Ejus respone^um.
dum? CUNSTANTINUS.
CONSTANTIA. Filia; ?
Reor Omnipatrem priusosse invocandum.quo ab GALLICANUS.
hujusmodi intentione Gallicani rovocet animum. Ipsius.
CONSTANTINUS. CONSTANTINUS.
filia, filia, quantum dulcedinc tua; ailocutionis
Injusta satis ratio in hac re verccundo! virginis
amaritudincm dulcorasti mccsti patris, adco ul pro responsiim quarcre. Gonsequcntia autem rerum
hac re nulla posl haje movear solliciludine. nionstrabit ojus assensum.
CONSTANTIA.
GALLICANUS.
Non ost necesse.
Si lumc scircm, responsum (locci faoercm.
CONSTANTINUS.
CONSTANTINUS.
Eam et Gallicunum la;ta promissionc circurave-
Licet, exporiare.
niam. GALLICANUS.
CONSTANTIA.
(]
Exopto.
Vade in pace, mi domine.
CONSTANTINUS.
SGENA III.
Sui priraiccrios Joannem et Paulum tccuin com-
GALLICANUS. decrcvit,usquc in diom nuptiurum.
moratum iri
Curiositatc frangar, o principes, antcquam, quid GALLICANUS.
meus senior Augustus tandiu cum hcrili flliaagat,
Quam ob causam?
experiar. CONSTANTiNUS.
PHINCIPES.
Quo illorum 8 ex confabulatione ipsius vitam,
Suadet illi vellc qua; dcsideras.
mores, consuotudinem, possis prEnosccre.
GALLTCANUS.
GALLICANUS.
utinam prMvaleret suasio
Bonura consilium, mihique quam maximo pla-
I

PAULUS [letj. PRINCIPES].

citum.
Forsitan pra;valcbit.
CONSTANTINUS.
GALLICANUS.
Scilicct tui filias secum versa vice desidcrat inte-
Silete, quieacite, Augustus rcvertitur,non ut abiit
rira maneum ii-c, quatenus illarum per sodalitalem
obBCuro, sed vultu adniodum soreno.
rv libi lial murigera.
PRINCIPES.
GALLICANUS.
Bona fortuna.
Euax, Eu-ax; Omnia meis respondcnt votis.
GALLICANUS.
CONSTAXTINUS.
Si enim, ut dicilur, speculum menlis cst facics,
Eac ut adducantur citius.
serenitas facici mansuetudincm forlc dcsignat ejus
CAI.LICAXIS.
animi.
Statis, militos? Currite, abitc, adducilc filias ad
PRINCIPES.
obscquium suas domin<B.
Ita.
SCENA IV. SCENA V.
CONSTANTINUS. MILITES.

Gallicane Adsunt illuslres Gallicani natn',tux familiaritati,

GALLICANUS. hcra Constanlia, pro sui pulchritudiris, sapicntiic

Quid diiit? et probitatis perspicuitale satis aptK.
081 COMOliDI/E SEX. — I. GALUGANUS.
CONSTANTIA. A !'AUI.L'S.

Plarol. (Introiliiciintur honorifico.) Amator Vir(^i- Uous det pnjvontuin Nos adhibcmns !
friMinontu-

iiitiitis cl inspirator custitalisi, Christo, qui mo [iro" lioncs hoi tamentorum.

cihus niurtyris lu;p Agnctis a icpra paritcr corporis SCENA VII.
ct ali lUTiuo cripicns gcntilitiitis, invitasli ail virgi- CAI.UCANUS.
ncum thulamiim.in quo tu munifc.stus
tui gcnitricis Opporluno advcnilis, Jonnncs ct Paule; suspensia
cs vcrus Uous, rotro cxorilium nutus a Doo Putro, diu animis vostrum prresiolabar advcntum.
iilcmquc vcrus homo cx malro natus in lcmporc, lc JOANNES.
vcram coaUernam Pulri supicntiam, pcr quam
ot Ul voccm jnbonlis ilomna; hausimus, libi ad ob-
facta sunt omniu ct cujus ilisposilionc consistunt et sequendum convolavimus.
nioilcrantnr universa, supplicilcr cxoro nt Gullica- CALLICANUS.
nuni, qui tui in mo amorcm subripicndo conatur
]\Iulto inagis veslro quain aliorum dclcctor ob-
oxstingucro, post te Irahcndo ab injusla intenlionc
sequio.
rcvocarc, suiqno filias digncris tibi assignaro spon.
PAUI.US.
sus, ot instillu cogitutionibus earum tui amoris
Non immerilo, nam vulgo.dicitur ; Qui dilectis
ilulcodincm, quatenus cxsecranlcs carnalo consor-
^ obsequilw, cl ipse sil dilectus.
tiuni porvcnirc mcreuntur ad sacrurum societatcm
GALUCANOS.
virginum.
Vcrum.
AUTEMIA.
JOANNES.
Avc, Constantiu, imporialis hera.
Dilectio mittentis horse rcconciliatur nns familia-
CONSTANTIA.
ritati tua;.
Salvctc, sorores, Altica et Artemia; stato, stalo, GALLICANUS.
no procidatis, scd libatc mihi osculum amoris.
Non nego. Convenite, congregamini, tribuni ct
ARTF.MIA.
centurioncs, omnesquc mci juris mililes. Adsunt
Tuum ad obscquium, domina, alacri mento voni. Jounnes ct Puuhis, quorum dolinebar absonlia ne
nius, tua) dilioni sumina dcvotionc nos subjecimus,
pergorcm.
tantum, ut tua nobis abundet gratia. TUIDUNI.
CONSTANTIA. Pra^cedo. (Collectim comitantur.)
Unum Dominum hubomus in ccolis, cui dobctur GALLICANUS.
devotio uoslra- scrvitutis, in cujus fido ct dilectionc tompla primuni nobis intranda,nu-
Capitolium ct
condccet.nos servata corporis intogritute unanimi- „ ritu sacrificiorum,
minaque dcorum plaoanda sunt
ter persevcrare, ut mcrcamur aulam ccoleslis patri»
quo prospcrentur exitus pugnK.
cum palma virginitatis introirc.
TRIBUNI.
ARTEMIA.
Necessc.
In iiullo reluctamur, sed tcstes in omnibus prav JOANNES.
ceplis parcre nitimur, 9 prscipue in agnitione vo- Subtrahamus nos interim.
ritatis et servandac proposilo virginitatis.
PAULUS.
CONSTANTIA.
Decet.
Congruu satis rcsponsio, vcstraque ingenuitatc SCENA VIII.
condigna, ncc dubito quin divina; inspirationc gratia; JOANNES.
ad credondum ostis pcrventa; pcrvcntura'].
En, dux cgredilur; ascendamus equos, offcramus
[al.,

ARTEMIA.
nos obviam.
Qui posset fieri ut servicntcs idolis sanum sapo- PAULUS.
remus, sine illustralioue supcrna; pietatis ? Ac cito.

CONSTANTIA. OALLIC.iNUS.
Slabilitas vestra; fidei spom mihi o.xcitat de cro- Unde venitis I Ubi fuistis?
dulilate Gallicani. JOANNES.
AUTE.MIA. Stravimus sarcinulas, prsmisimus, quo cxpediti
Admonoulur tantum; liaud dubiuin quin credat. tuum iter possimus comitari.
CONSTANTIA. GALLICANUS.
Advocentur Joannes et Paulus. Placct.
SCENA VI. SCENA IX.

.lOANNES. GALLICANUS.
Prffisto sumus, hera, quos vocasti. tribuni, proh Jupiter ! aspido innumcrabilis
CONSTANTIA. exercitus legioncs, variis armorum inslrumentis

ad Gallicanum, ct inhajrentcs cjus latcri

Itc citi horribiles.
suadete illi paulatim mysterium nostra; fidei, si TRinUNt.
iorsaa illum Dous dignctur per nos luerari. Hercle hostes !
 ;

liROTSUlTH/E MONIALIS GANDERSilEIMENSlS. 984

983
GALLICANUS. J^ GALLICANUS.

Resistamus fortiter et ccngrediamur viriliter. Assentio; undc quantocius baptizari gestio, ac

TRIBUNI. reliquum vitae in Dei obsequio vacare.

Si cst utihs nostri congressio cum tantis ? PAULUS.

G.\LLICANUS. Justum.
Et qurd mavultis ? SCENA X.
TRIBUNI. GALLICANUS.
Submitterc 10 colla. Ecce, in introitu nostro proruunl Romaui urbico-
GALLICANUS. lae, insignia laudum ferentes ex morc.

Nolit hoo Apollo ! JOANNES.

TlilUUNI. Consequens est.

yEdepol faciendum. En, undiquesecus circumda- GALLICANIS.

mur, vulneramur, periminur. Sed nec nostra:, nec deorum fortitudini titulus
GALLICANUS. debetur triumphi.
Eh heu ! quid erit, cum tribuni mc spcrnunt, se PAULUS.
tradunt ? T> NuUo modo, scd vero Deo.
JOANNES. GALLICANUS.
Fac votum Deo cffili te Christianum fieri, et Unde templa arbitror transeunda.
vinces. JOANNES.
GALLICANUS. Rectc arbitraris.
Voveo, et opere implebo. GALLICANUS.
HOSTES. Et limina apostolorum supplici confessione esse
Heus ! rex Bradan, speranda; forluna victoriw intranda.
illudit nos, En, destr» languescunt, vires fatiscunt PAULUS.
sed et inconstantia pcctoris cogit nos discedcrc ab tc tali opinionc felicem ! Nunc testaris te vc-

armis. rum Cbristicolam.

BUADAN. SCENA .XI.

Quid dicam ignoro; ipsa quam toleratis me ur- CONSTANTINUS.

get passio. Restat ut nos duci tradamus. Admiror, o milites, cur Gallicanus tandiu se sub-
IIOSTES.
trahat nustris cospcctibus.
Alias non evademus. MILITES.
p
DRADAN. domum
Ut urbem inlravit gressum ad sancti
Dux Galicanc, noli in nostri perniciem Sc-cvircsed Petri concite tetendit, tcrratenusquc prostratus pro
parcc ct uterc ut libet noslra servitule. recepta victoria grater impendit Altithrono. 11
GALLICANUS.
CONSTANTINUS.
Ne trepidetis. neformidetis! sed datis obsidibus Gallicanus ?
facite vos tributarios impcratoris ot
vivitc bcate sub
MILITES.
Romana pace.
Ipse.
BRADAN.
CONSTANTINUS.
Tuo arhitrio pendet quot qualesque accipere quan- Incrcdibile.
tumquc pondus solvendi census nobis velis impo- MILITES.
nere.
En, accedit; ipsum potes sciscitari.
GALLICANUS.
mei milites; ncmo la;da»ur, SCENA XII.
Solvitc procinctum,
CONST.\NTINUS.
nemo pcrimatur ; amplectamur foederatos, quos
Diu te, Gallicane, sustinui, ut modum exitumque
publicos insectabamur inimicos.
JOANNES. j)
experirer prffilii.

GALLICANUS.
Quanto magis valet intenta precatio, quam huma-
Dicam digestim.
na praesumptio !

CONSTANTINUS.
GALLICANUS.
Verum. Hoc intcrim parvi pendo, quo cdisscras quod
P.VULUS. magis cxopto.
supcrna miscratin, quos GALLICANUS.
Quam efficax hisaderit
Quid est ?
Dco commendat humilis devotio !

GALLICANUS.
CONSTANTINUS.
Cur iturus deorum templa ct rcvcrtens intrares
Perspicuum.
JOANNES. apostolorum tccta.
solvendum GAI.LICANUS.
Sed quod vovetur in perturbatione,
est in tranquilHtate.
Rosas ?
[\h:\ COM(H;i)l.K sr.x — I. gallicanus. «86
nnNSTANTINUS. S, CONSTANTINDS.
Curiosc. Saliilirc.

gai.i.u:a.\us. CALLIC\NUS.
Kxiioiio. Exporicbar. Ut os ad vovfiiiliiiii aprnii, calcsto
CONSTANTINUS. Juviimcn scnsi.
Exopto. COnSTANTINOS.
r.AI.t.ICANUS. (Juo pai-lo ?
Katcor, sacratissiiiu' iinpornlor, ituriie, ii( (iIjJc- CALLICANUS.
risti, sacclla iiitravi, iiu'i|iic il.cinoniis ct ilii.s siip- Appciruit mihi juvcnis procon-c magnitudiiiiscru-
plcx coniniisi. ccm fcrcns In humoris, ct prajccpit ut stricto mu-
CO.NSTA.NTINUS. crone illum sequcrer.
lloc lloniauis aiitiiiuitiis fiiit iii ninre. CONSTANTINDS.
GALLICANUS. Quisquis illc crat, coclitus missus fucrat.
Mula consuctudo.
GALLICANDS.
CONSTANTINUS.
Comprobavi ; ncc mora, astitorunt niihi a dcxtra
Possima.
B KTvaque inilitcs armati, quorum vultum minimc
GALLICANUS.
agnovi, promitlontos auxilium sui.
Quo pacto cuui suis logionibus advencre,
triliuni
CONSTANTINUS.
meiiuc cunteni uiuliqucsccus scpserc.
Coclestis militia.
CON.STANTINUS.
Pomposo admodum apparatu CALLICANOS.
cgrodiebaris.
OALLICANUS.
Non ambigo. Al ubi scqucns prfficedcntcm sccutus

Prouioviinus,
[leg.sccurusjintermcdiashostium ingroderer acies,
hostes iiupcf^iiuus, commisimus,
pervcni ad rcgom oorum, nominc Bradan. qui mox
victi suimis.
incrodibili 12 mctu corroptus, pcdibusquc mcis
CONSTANTINUS.
llomani victi
provolutus, sc cum suis subdidit, profcssus ccnsum
principi Romaui orbis tinetenus solvendum.
GALLICANaS.
Pcnitus. CONSTANTINDS.
CONSTA.NTINUS. Gratcs prosperitatis anctori, qui in so speraiitos
rrs dira omnibusquc SKclis inaudita ! non patitur confundi.
GAI.LICANUS. GALLICANUS.
Ego quidcm ncfanda ncc adc- C
sacrilicia itcravi, Experimento didici.
rant qui adjuvarent dii ; sed invalescente congrcs-
CONSTANTINDS.
sione plurimi cx nostris intericre.
Vcllcm cxpcriri quid doindc profugi actitarcnt
CONSTANTINUS.
tribuni.
Confundor audicndo.
GALLICANDS.
GALLICANUS.
Maturubant rcconciliari.
Taiiilem tribuni me sprcverunt, sc tradiderunt.
CONSTANTINDS.
CONSTANTINUS.
Hostibus ? Recepistin' gratis?
GALLICANUS. GALLICANDS.
Ipsis. me
Ego illos gratis, qui poriclis, qui sc inimicis?
CONSTANTINUS. haud ita.
Ah ! quid fccisti ? CONSTANTINDS.
GALLIC.ANUS. Et qui ?
Quid possem facere, nisi fugam captarc ? GALLICANDS.
CONSTANTINUS. Proposui promercndK gratiae protium.
Non.
CONSTANTINDS.
GALLICANUS.
Qualo ?
Etiam.
GALLICANDS.
CONSTANTINUS.
Quantis tunc angustiis urgcbatur constantia tui
Videlicet sectam Christicolarum, quam qui elege-
rit,gratiam susciperet priorem hoiioicmquc am-
pectoris
pliorem qui vero spreverit, gratia simul privaretur
;
GALLICANUS.
Maximis. et militia.

CONSTANTINUS. CONSTASTINDS.
Et quomodo cvasisti ? Recta propositio, tuaquc auctoritatecondigna.
GALHCANUS. GALLICANUS.
Mci familiarcs socii Joannes et Paulus suascnint Ego quidcm, baptismate imbutus, totum me Deo
mihi votum fecisse Crcatori. subjugavi, in tantum, ut tua? quam prs omnibus
 !

98/ HROTSUmi/E MONIALIS GANDERSHEIMENSIS. 'J88

dilexi abronunciarom liliu;, quo abstinens conjugii A GALLICANIJS.

Fiat, fiat
placerem Virginis proli.
CONSTANTINDS, CONSTANTINDS.
'

Accede proprius, ut irruam in tuos amplexus. Cum vinculum Christi amoris in unius nos so-
quiclcni, nune cogor tibi
tibl (ictcgore quod ad cielate conjungat religionis, decct ut, quasi generj
Nunc
tempus studebam velaro. Aupustorum, hpnorificc nobiscum habitcs iutral
CALI.inANUS. palalium.

Quid? GALLICASCS.
COKSTASTINUS. Nulla magis est vitanda tcntntio, quam oculoruml
quod nioa tua^quc nata; eidem quam concupiscentia.
Id videlicel,
studcnt rcligioni. CONSTANTINUS.
clcgisti
GALLICANDS. Refragari nequeo.

Gaudeo. CALLICAKDS.
CONSTANTINUS. Unde non expedit me frequentius virgincin in-

Tantoquc servanda; Oagrant amoiT,

virginitatis tueri, quam pive parontibus, pra; vita, pra; anima, a
blandimcntis rovocari possint ab g^is amari.
ut nec m^inis nec p ^-^f,

intentione. CONSTAHTISDS.
GALLICABDS. Ut libet.

Persevcrent, oxopto. GALLICANCS.

CONSTANTINDS. Eccc, habes quadruplicatum excrcitum Christo
Introoamus in palatium, ubi ipsK commoran- favente et me laborante, paterc ut nunc militem

tur. imporatori, cujus juvaminc vici, et cui debeo quid-

GALLICANDS. quid feliciter vixi.

Pra;ccde, soquar. CONSTANTINDS.

CONSTANTINCS. Ipsum decet laus et jubilalio, ipsi dcbet famulari
Eccc, occurrunt cum Augusta Ilelena mei ge- omnis creatura.
nitrice gloriosa, omnibusquc lacryma; fluunt pra; CALLICANDS.
gaudio. Sed ilH potissimum, quis in nccessitate largius
SCENA XIII. pra;stat auxilium.
GALLICANCS. CONSTANTINDS.
Vivite felicitcr, o sanctae virgines, perseverantes Ut asseris.
^

in Dci timore, dccusquo virginitatis inviolatum GALLICANDS.

servate, quo digno; inveniamini amplexibus Regis Partem posscssionis, qua; ad filias pertinol, cxci-
ajlorni. pio,partemquead suscoptioncm poregrinorum mihi
CONSTANTIA. reservo. De reliquo proprios scrvos libertate do-
Eo liberius servabimus, quo tc non contra luetari
natos ditari, pauperumquo necessitates volo sus-
gontimus. tentari.
GALLICANDS. CONSTANTINDS.
Non contra luctor, non renitor, non prohilioo; Prudcnter possessa disponis, nec expcrs fics

sed vestris in hoc votis libens concedo in tantum, aetorna; retributionis.

ut nec te, o mea Consatantia, quam haud segniter GALLICANDS.
emi vita; pretio, aliud quam cccpisti velle cogam. viro llilariano in urbe
Mo ipsum etiam sancto
CONSTANTIA. individuum sodalem ardco associatum
ostendi (2)
llrcc mutatio dextra; Excclsi. quo ibidem reliquum vita; in Doi laude paupe-
iri
GALLICANCS. susceplione.
rumquo vacem
Si in melius mutatus non essem, tua^ promissioni
CONSTANTIKDS.
13 assensum non prwberem.
CONSTANTIA. Siraplox Essc, cui scmper est posse, sinattui esse
prosperis successionibus juxta sui velle vigere, et
Amicus pudicitise virginalis et fautor totius bona;
ab injusta intentiono revocavit, perducat te ad gaudia a;ternitatis, qui regnat ct
voluntatis, qui te
gloriatur in unitate Trinitatis.
meamque virginitatem sibi signavit, dignolur nos
CALLICANDS.
pro corporali discidio quandoque associatum irc
in aeterno gaudio. Amen.
ostatdi.
Novissimus Coma;diarum Hrotsuitha; editor Q. Magnin, hic lcgendum monot
Oslicnsi loco
(2)
Edit. Patrol.
980 COMLHiDLK SEX. — I. GALLICANUS. !l!tO

ACrUS SECUi>JI)LJS

lyniiiLOCUTonics .-

JULIANIIS i.Mi'i:ii.mm, consules, mh.ites, TLIIENTIANUS, JOANNES, ciiiustirol*.

SCENA L h. . MILITE8.
JUI.IANUS. Scd Joanncs ct Paulus tc fastidiunt.
14InconuniKium satis nostro prolialin- o.-;sciiii- JULIANUS.
pcrio, quod chrisliani lil)cro uluntur arbitrio, et Quid agunt ?
jactanl sc icgos dcbcrc seiiui, (]uas acoipiebaut MILITES.
tcinporibus Constantini. Libcro vagantur, thcsauros Constantii- erogant.
CO.NSULES. JULIANUS.
Turpo, si patoris. Advoccntur.
JUl.I.V.NUS. MILITES.
Non patiar. Aiisunt.
CONSULES. SCENA V.
Dccct. JULIANU.S.
JULIANUS. Non noscio vos, Joanncs ot Paulo, a cuiiabulis
milites, nudatc clirislicolas
accingimini, ct Augustorum mancipatos fuisse obscquio.
possessionibus propi-iis,objiciondo scntcntiam Cliri- JOANNES.
sti diccntis Qui non renuntiaverit omnibus qua3
:
T> 1'uiinus.
possidct, N. P. T. M. V. E. S. P. T. JULIANUf.
MU.ITES. Unde dccet ut moo inlucrentes latori serviatis in
In nobis non orit mora. palalio, in quo nutriti cstis a pucro.

SCENA IL PAULUS.
CONSULES. lluud scrvicmus.
En, militcs revertuntur. JULIANUS.
JULIANUS. Mihin, non servietis ?

Sccundusnc cst vestcr roditus '? JOANNES.

MILITES. Diximus.
Secundus. JULIANUS.
JULIANUS. Num non videmur Augustus ?
Et cur tam citus ? PAULUS.
MILITES. Scd dissimilis prioribus.
Diccmus : Castella, qu» Gallicanus sibi relinuit, JULIANUS.
dccrcvimus intrasse, tuaiquc sorvituti usurpasse ; \\\ quo?
sed,si quis ex nostris pedcm admovit,lcprosus seu C JOANNES.
encrgumenus est faclus. Rcligione et mcritn.
JULIANUS. JULIANUS.
Rovertimini, ipsumquc compellite vcl patriam Vcllem plenius audirc.
deserere, vcl idolis sacrificare. PAULUS.
SCENA III. Volumus dicere : Gloriosissimi et famosissimi
GALLICANUS. impcratores Constantinus.Constans ct Constantius,
Ne fatigomini, o inilitos, inutilia suadendo, quia quorumfamulabarausimperio,fuereviriChristianis-
in «slimatione Ktern» vit;c llocci facio quidquid simi, et gloriabantur se servos esse Christi.
habelur sub sole.Unde iKitiiam desero et exsul pro JULIANUS.
Ghristo Alexandriam pcto, optans ibidem coronari Memini, sed non opto oos in hoc sequi.

ISCENA
martyrio.

MILITES.
IV.
PAULUS.
Deteriora imitaris. Qui ecclcsias frcquontabant,
etexcusso diadematc 15prostrati Jesum Christum
Gallicanus, ut jussisti, patria cxpulsus Alexan- adorabant.
Iriam petiit,ibique a Rauciano eomitc tentus gladio JULIANUS.
D
;st peremptus. Ad ha^c mc non cogitis.
JULIANUS. JOANNES.
bene factuin I Ideo illis es dissimilis.
991 HROTSUITHyE MONIALIS GANDERSHEIMENSIS 992

PAULUS. A JOANNES.
Nam quia «dolcbantur Crcatori, Augustalis api- Acceplas non faciamus inducias, sed iacul-
flocci

cem dignitatis ornabantct bcatificabant insignibus permiltamus,nosque jojuniis ct obsccra-

tat.es ccelo

suK probitatis et sanctitalis, prospcrisque ad vota tionibus Deo interim commendomus.

successionibus pollebant. PAULUS.
JULIANUS. Consequens esi.

Certe ego. SCENA VI.

JOANNES. JULIANUS.
modo, quia eos divina comitabatur Vado, Tcrontiano, sumplis tcrum militibuscom-
Non simili
gralia.
pelleJoannem et Paulum doo Jovi sacrificare. Si
JULIANUS. autem obstinato rcsistcrint pectore, perimantur,
Frivola. Ego quondam stullus talia c.xcrcui, ct non palam, sed nimium 16 occultc, quia palatini
fucre.
clericatum in Ecclesia obtinui.
JOANNES.
SCENA VII.
TERENTIANUS.
Placetne tibi, o Paule, clericus?
Impcrator Julianus cui servio misitvobis, Joan-
PAULUS. B
nes et Paulc,pro sui clementia aureum simulacrum
Diaboli capellanus.
Jovis, cui thura gratis imponero dehetis. Quod s;
JULIANUS.
nolucritis, capitalcm sententiam subibitis.
At ubi nihil utilitatis inesse deprchendi.ad cultu-
JOANNES.
ram doorum mc inflexi, quorum pictas me provoxit
Si Julianus sit tuus dominus.habeto pacem cum
ad fastigium regni. illo, et utere ejus gratia. Nobis non est alius nisi
JOANNES.
Dominus noster Josus Christus, pro cujus amore
Abrupisti nostri orationcm, no audircs justorum
dcsideramus mori, quo mereamur feternis gaudiis
laudem. perfrui.
JULIANUS.
TERENTIANUS.
Quid ad me "?
Quid tardatis, milites?stringite ferrum, et intcr-
PAULUS.
ficite imperatoris deorumque rebclles ; interfectos
Nihil scd subjungcndum est quod ad te. Posl-
;
clam in domo sepelite, nullumquc sanguinis vesti-
quam enim mundus eisnon erat dignus habendis,
gium relinquito.
suscepti sunt inter angolos, tibique infelix respu- MILITES.
blica relinquebatur regenda.
Et quid dicomus rogati ?
JULIANUS.
TERENTIANUS.
Cur infelix juxta id temporis 7
Simulatc quasi exsilio sint dcstinati.
JOANNES. JOANNES, PAULUS.
Ex qualitate rectoris. Te, Chrisle, cum Patrc ct sancto Spiritu rcgnan-
PAULUS. tem, unum Deum,
sub hoc poriculo invocanius, tc
Roliquisti omncm religionom, ot imitatus cs ido- moriendo laudamus tu suscipc animas, pro tc de
;

lolatria3 suporstitionem. Pro hac iniquitato, ct a lutca habitatione eliminatas.

tuis conspectibus et a tuorum sociotatc nos sub- SCENA VIII.
traximus. TERENTIANUS.
JULIANUS. Christicola^, quid patitur unicus
Et hcu, filius
Licet satis multis a vobis dehonestatus sim,adhuc mcus ?
tamen parcens audacicT cupio vos inter primos in CHRISTIC0L«.
palatio cxtollere. Stridet dentibus, sputa jacit, torquet insana lu-
JOANNES.
mina ; nam plenus est daemoniis.
Ne fatiga te, quia nec minis, nec blandimentis
D TEHENTIANUS.
cogimur cedere. Va^ patri ! ubi agitatur.
JULIANUS. CHRISTICOL/B.
Deccm dicrum dabo inducias,quo tandem resipi-
Ante scpulcra martyrum Joannis ot Pauli humi
scentes ultro maturetis reconciliari gratiaj nostraj provolvitur, soque ipsorum preoibus torqucri fa-
dignitatis. Sin aulem.quod facicndum est faciam,
tetur.
non ultra vobis ludibrio fiam. TERENTUNU9.
PAULU3. Mea culpa, meum facinus. Nam mco hortatu,
Quod factufus cris hodie porfice, quia nec ad tui meo jussu ipsc infclix impias manus in sanctos
salutationem, nec ad palatium, nec ad culturam martyres misil.
deorum nos poteris revocare. CHRISTICOL.B.
JULIANUS. Si te hortantc deliquit, to compaticnte pocnas
Abitc, disccdito, quoo monui pcrpetrate. luit.
 "j!i;t COMOEDIyK SEX. — 11. DULCITUS. 91^1
TF.llKNTlANUS. A .SCRNA IX.

Kpi i|ui(l(Ma paiui jussis impiissimi iinperatoris TKIlF.NriANU.S.

Juliaui. Oloriosi tnslcs Chri.sli, Joantics cl

Paulo imita-
r,IIRISTICOI>.E.
mini cxnmplum magistri cadcm jubcntis, et orate
pro pcrsccutorum dcliclis.Esto com|iuticntcs orbati
Idco nain(|uo ipso diviua p(>rc'ulsii.s cat nlliono.
piilrisanpusliisct niiscrcaiiiiui ruricntis iiati misc-
TEUE.NTI.^.NUS. riis,qu(iainlio tincti fonlc ba|)tismatis pcrscvcrcmus
in lidc saucl.(^ Tiiuit.-itis.
Sciii, eoi|iic niiigis cxpavoo, (|U(i nulliiin lioslcui
Dei scrvoruin iinpunituin cvasissi^ mcmincro. ciiniSTicoL.r..
Parcc, Tcrculiauc, 1 7 l.icryniis, ct parcc an.xiclati
CURISTICOL/i:. cordis. En, filius tuus rcsipiscit ct pcr murtyrum
Ilccle. suffragia sanum roccpil.
TERE.NTIANUS. TEnnNTIANUS.
GraliasRcgisaiternitatis^quisuismilitibustantum
Quid si curram ct pcBnitcns scclcris sacris pro-
praostitit honoris, ut non solum unimaj gaudent in
volvnr tumulis?
j^
eoclo,sed ctiam mortua in tumulis ossa variis ful-
CHniSTlCOL.F..
gont miraculorum titulis, in tcslimonium sui san-
Vcuiam mcrobcris, si tamcn baptismalo nunida- clitalis, pr.Tstantc Domino nostro Josu Christo quj

h(M'is. vivil ct rcgnat.

il

DlLCiTIlS
ARGUlMEiNTUM IN DULCITIUM
Pussio sanctarum virginum .Agapos, Chioni;r et Ircna?,quas sub noclurno silentio Dulcitius pra-ses clam
adiit,eupicns caruin amplc.xibus saturari. Sed mox ut intravit, montc captusoUascl sartagincs pro virgi-
nibns amplectcndo osculabatur, donoc facios ct vestes horribili nigredinc inflciebantur. Doindc Sisinnio
eoniiti jussu perpuniendas (/ci/. j. imperatoris pun.) virginos cossit"qui ctiam miris modis illusus tandcm
Agapcn ct Chioniam concremari ct Ircnam jussit perfodi.

INTERLOCUTORES :

DIGCLETLVNUS, AG.\PE, CHIONIA, IRENA, DULCITIUS, milites.

SCENA L C 18 DIOCLETIAXCS.
DIOCLETIANUS. Evidens magnumquc.
Parcnlclc claritas,ingenuitas,vestrumque scrcni- ACAPE.
tas pulchritudinis e.\igit vos nuptiali lcgc primis in In quo?
palatio copulari, quod nostri jussio annucrit fiori, DIOCLETIANUS.
si Christum negare Postrisi|ue diis sacrificiavelitis In hoc pra'cipucqnod,rolicta vetusta^observantia
lerre. rcligionis, iuutilcm Chrisliana; novitatem scquimini
AGAPE. superstitionis.
Esto securus curarum, nec te gravct nostrarum AGAPE.
prajparatio nuptiarum,quia nec ad negationcm eon- Temcre calumniaris statum Dei omnipotentis.
'
fitendi nominis, noc ad corruptioncm iiitcgritatis Periculum.
ullis rebus compelli potcrimus. diocletianus.
DIOCLETIANUS. CujUS.
agape.
Quid sibi vull ista qua; vos agitat fatuitas?
Tui reinuc publica; nuam
1
gubernas
agape.
Quod signuni fatuitatis nobis inesse deprehen- " diocletianus.
dis? Ista insanit. Amoveatur,
 !

995 lIROTSUlTHyE MONIALIS GANDERSHEIMENSIS. <)96

CIIIONIA. A DULCITIUS
Mca germana non insanit.sed lui stultitiamjuste Exffistuo illas ad mei aniorem trahcre.
reprehendit. MILITES.
DIOCLrTIANUS. Difndimus te prajvaicre.

Ista inclcmcntius liacchaUir, umle noslr-is cons- DUl.niTiUS.

peclibus iTque suhtrahatur.et tertia disculiatur. Quare ?
IRENA. MILITES.
TerLiam rebcllem tibirjue pcnitus probatis reni- Quia staliiles fide.

tenlem. DULCITIUS.
DIOCLETIANUS. Quid si suadeam blandimentis?
Ircna, cum sis minor ffitate, fito major dignitate. MILITES.
IRENA. Contemnunt.
Ostendc, qua;so, quo pacto. DULCITIUS.
DIOCLETIANUS. Quid si lerream suppliciis?
Flecte cervicem diis,et esto sororibus e.vemplum M!LITES.
corrcctionis et causa lilierationis. B Parvi pondunt.
IRENA. DULCITIUS.
Conquiniscant idolis, qui volint incurrcre iram I']tquidfiet?
Celsitonantis, egoquidem caput rcgali unguento .mlites.
delibutum non dohoncstabo, pedibus simulacrorum Proecogita.
submittendo. dulc tius.
DiocLETiANUS. Ponitc illasl9 incustodiaminintcriorcmolficinaj
Cullura dcorum non adducit dchoncstatcm, sed BBdem,in cujusproaulio ministrorumservanturvasa.
pra;cipuum lionorcm. MILITES.
IRENA. Ut quid eo loci?
Et qua3 inhoncstas turpior,qua; turpiludo major, DULCITIUS.
quam servos venerari ut dominos? Quo a mc Si-cpiuscule possinl vidcri.
diocletianus. HILITES.
Non suadeo libi venerari scrvos, sed dominorum Ut jubos.
principumque deos. SCEN.\ 111
IRENA. DULCITIUS.
p
Nonnc is estcujusvis servus, qui ab arlilicc prctio Quid agunt captiva; sub hoc noctis tempore?
comparatur, ut emptitius? MILITES.
diocletianus. Vacant hymnis.
Hujus pra-sumptio verbositatis toUenda est sup- mjLClTllJS,
pliciis. Accedamus propius.
IRENA. MILITES.
Hoe optamus, hoc amplectimur, ut pro Christi Tinnula? sonitum vocis a longe audiemug.
amoro suppliciis lacercmur. nuLf.rni's.
diocletianus. Observatc pro foribus cum luccrnis; ego auLcin
Istae contumaces nostrisque decrctis contraluctan. intrabo ct vcl optatis amplexibus me saturabo.
tcs catenis irrctiantur, et ad examon Dulcitii praesu- MILITES.
lis {leg. praisidis) sub carcerali squalorc serventur.
Intra, praestolabimur.
SCEN.\ II. SCENA IV.
DULCITIUS. AGAPE.
Producile, militcs, producitc quas tenetis in car- j) Quid strcpit pr;c foribus?
cere. IllENA.

MILITES. liirrlix Dulcitius iiigreditur.

Ecce quas vocasti. c.ninvn.
DULCITIUS. Deus nos tueatur
Papae! quam pulchrff', quam venuslffijquam egre- ACAPB.
giae puellula; ! Amen.
MILITKS. (.IIIONIA.

Profecto decora;. Quid sibi vult collisio ollarum.caeaborum et sar-

DULCITlUS. taginum ?
Captus suni illarum specie. IIIENA.

MILITES, Lustrabo. Acceditc, qua;ao, por rimulas perspi-

Credibile. cite.
',i'.t7 (;()M(h:i>i,k skx. - ii. Dri.crnrs 'J'J8

*<1AIT. A coxmi.
Quid ost? IIoc me, vchomenter cnnfudit, hoc pracipue con-
inr.NA.
Irislavit, quod (piid patiobaris ignorasti,
Ecco, islo slullus iiKMitc alionnlus ;osliniiil sj«
iiULcrriLS,
nostris uti nniplcxilius.
.Maiido ut lasoiv.T pa.Tseiitoutur puell,-o,(t abstrx-
A(;ii'i.:.
.'
ctis vostibiis piiblico donudciilur, i|Uo Mnati vico
Ouiii ni.-ii
qiiid iiosliii possiut liidibria cxperiuntur.
JIIIMA.

NuTic (illiis niiilli love.t preuiio, nuno sartugmcs SCENA VIII.

ct cacabos iinipKcitui- initia libans oscula. MILITLS.
(IIIONU. Kruslrii siidamus, in vanum lidiorainua. Ecco,
lUdiculuni' vostimenta virgineis corporibus inh.-crcnt velut co-
MtENA. ria. Sed et ipse qui nos ad expoliandum urgebat
Nam fiicics, manus ac vestimcntii, adco sordidii, prieses stctit sedondo, noc iillutenus excitari potest
a(K'o coinquinata, ut nigredo qua; inhajsit similitu- somno. Ad imperalorom
a adeainus,ii)si(iue rorum
dincni Elhiopit; oxprimat. qii.i' goruiitiir propalomus.
.AC\PE. n
Deoot, ut talis apparoat corpnrc,(]ualis adiabolo
SCENA I.\,

nlOCLETIANI'S.
possidelur in montc.
Dolet nimium quod pra'sidom Dulcilium audio
inENA.
adeo illusuin, adoo cxprobralum, iideo calumnia-
En, parat egrcdi. IiUendamusquid illo octredionlo
luni. Sed, ne vilcs mulierculi! jactent se impune
agant niilitcs pro Ibribus cxspoctantcs.
nostris diis doorumquc cultoribus illudere, Sisin-
SCENA V.
nium comitem dirigam ad ultionem exereendani.
MILITFS.
Quis hic cgreditur dxmoniacus, vel magis ipse SCENA X.
SlSl.NNllS.
diabolus? Fugiamus.
milites, ubi sunt lasciv», qua; tonjueri dclient,
niLcims.
quo fugitis? State, exspcctato, dutite mo
Militos,
puelke ?

cuin lucernis ad cubilc. MILITES.

Affliguntur in carccre.
MILITES.
sismviis.
\'ox sonioris nostri, sod imago diaboli. Non sub-
-tiimus, sed fugam maturomus; phantasma vult Irenam rcservatc et reliquas producite.

nos pcssumdarc. ^ MILITES.

lHLClTirS.
Cur unam oxcipis?
SISINMIS.
Ad palatium ibo, ot quain abjoctioncm patior
principibus vulgabo. Parcens infantix. Fortc facilius convertetur, si

SCENA VI.
sororum praesentia non terrebitur.
MILITF.S.
DLLCITllS.
Ita.
Ostiarii, introducite me in palatium,quia ad im-
poratorcm habeo secretum. SGENA XI.

OSTIAnll.