Document made available under the Patent Cooperation Treaty (PCT) International application number: PCT/EP2008/060778 International filing date: 15 August 2008 (15.08.2008) Document type Cettified copy of priority document Document details: Country/Office:. TR Number: 2007/05658 Filing date 16 August 2007 (16.08.2007) Date of receipt at the International Bureau: 09 October 2008 (09.10.2008) ynal Bureau in Remark ity document submitted or transmitted to the Intern compliance with Rule 17.1(a) or (b) World Intellectual Property Organization (WIPO) - Geneva, Switzerland Organisation Mondiale de la Propriété Intellectuelle (OMPI) - Genéve, Suisse) T.C. TURK PATENT ENSTITUSU RUCHAN HAKKI BELGESi (PRIORITY DOCUMENT ) No: a 2007 05658 Bu belge igerisindeki bagvurunun Tiirk Patent Enstitistne yapilan Patent basvurusunun tam bir sureti oldugu onaylantr. (tis hereby certified that annexed hereto is a true copy of the application 2007/05658 for a patent ) Patent Daire Bagkani Vekili SSS TURK PATENT [@] ENSTITUSU iQO (a9) TORK PATENT [@pJENSTITOSO oy es (21) Bagvura Numarast (51) Bulusun tasnif sinh 0 2007/0565 FI6B 1/00 (22) Bagvuru Taribi 2007/08/16 (43) Bagvuru Yayin Tarihi (11) Basvuru Yayin No, (45) Patent Belgesinin Verilis Tarihi (30) Riighan Bilgileri (32) (33) (31) (74) Vekil (71) Basvuru Sahibi ERKE ERKE ARASTIRMALARI VE MOHENDISLIK ANONIM SIRKETI ‘Halkali, Merkez Mab. Basin Ekspres Yolu No: S/A Kat: 5 Kigikgekmece 34303 {STANBUL TURKIYE (72) Bulusu Yapan MUSTAFA NACI OZTORK Halkali, Merkez Mah. Basin Ekspres Yolu No: S/A Kat: 5 Kigilkgekmece 34303 ISTANBUL TURKIYE (64) Bulus Bashge Dinamik frenleme tertibati ve bunun galigma yontemi (57) Ozet ‘Bu buoy, dinamik enleme tersbat ve bu trib glipma yoni ile10 15 20 25 30 DINAMIK FRENLEME TERTIBATI VE BUNUN GALISMA YONTEMI Dinamik frenleme sisteminde meydana gelen frenleme kuwetlerinin sirtinmeye bagh olmadigi ve dinamik frenlemeden dolay! ist agiga cikmadigi diigiindilmektedir. Bulusa_iliskin teknigin bilinen durumunda benzer bir referansa rastlanmamistr. Onerilmekte olan bu bulug ile kinetik enerjinin sirtinme ve isiya déniismeden frenleme yapilmasi; gevre kirliigi ve kiiresel isinmanin azalmasina katki saglanmasi; frenleme sistemlerinin ucuz, dayanikli ve emniyetli hale getirilmesi amaclanmaktadir. Bulus, asagida ekli resimlere atif yapilarak, ayrintih bir sekilde agiklanmaktadir. Resimlerde; Sekil 1, dinamik frenieme tertibatinin dénme eksenlerinin birbirlerine gére konumunu géstermek igin kullaniimistir. $Sekil 2, dinamik frenleme tertibatinda birinci eksen ile ikinci eksen arasindaki egim agisini géstermek igin kullaniimistr. Sekil 3, dinamik frenleme tertibatinin tercih edilen uygulamasinin sematik goriiniimadiir. Resimlerde gésterilen pargalar asagjidaki sekilde numaralandinimistir: 1. Dénergeg Birinci eksen Ikinci eksen Uciincii eksen Kib (vektérlerin birbirine dikligini géstermek icin kullanilmisti.) Diizlem (cismin uzaydaki konumunu belirtmek igin kullaniimistir.) NOMeaoOn Egim agisi10 15 20 25 30 8. Otomatik kontrol initesi 9, Dénergeg mili 10. Tahrik motoru 11, Dénergeg tasiyicist 12. Frenleme etkisinin dzerinde olugtugu eleman 13, Frenlenen eksendeki hareketin yéniinii dedistirmeyi saglayan yapi 14. Egim agisindaki degisimi engelleyen eleman BULUSUN AYRINTILI AGIKLAMASI Dinamik frenleme tertibatina ait, sekillerde ve anlatimda_kullanilan dénergecin 1 silindirik yapida olma zorunlulugu bulunmayip, dénergeg 1 anlatim kolayligi agisindan dar silindir geklinde segilmistir. Sekillerde ve anlatimda frenlenen eksenin disey olma zorunlulugu bulunmayip anlatim kolayligi sagjlamak igin bu sekilde secilmistir. Dénergeg 1, déndiriilebilen herhangi bir cisimdir. Dénergeg birinci eksen 2, ikinci eksen 3 ve iigiinoii eksende 4 diniis hareketi yapabilecek yapidadir (Sekil 1). Sekil 1" de diizlem 5 dénergecin uzaydaki konumunu géstermek, kiib 6 ise eksenlerin birbirine dikligini géstermek igin kullaniimistir. Birinci eksen 2 dénergecin 1 kendi etrafinda déndiigii eksendir. Ikinci eksen 3 birinci eksen 2 ile agi yapan herhangi bir eksendir. Birinci ekseninin 2 ve ikinci ekseninin 3 birbirine gére konumunun belirlenmesi gerekmektedir. Bu iki eksenin birbirine gére konumunun belirlenebilmesi igin egim agisi 7 kullanilir. Geometride agi kesigen iki dogru arasindaki agiklik olarak bilinir. Ancak dinamik frenleme yénteminde dénergecin birinci ekseni 2 ve ikinci ekseninin 3 kesisme zorunlulugu yoktur. Bu sebeple10 15 20 25 30 dinamik frenteme yénteminde kullanilan egim agist 7; eksenlerin kesismesi ve kesismemesi halleri icin syle belirlenir: Dénergecin birinci ekseni 2 ve ikinci ekseninin 3 kesismesi durumunda aralarindaki agi egim acisidir 7. Dénergecin birinci ekseninin 2 ve ikinci ekseninin 3 kesismemesi durumunda ise eksenlerin biri izerinde alinan bir noktadan gegen ve diger eksene paralel olan eksen gizilerek kesisen eksenler elde edilir. Bu durumda birinci eksen 2 ile ikinci eksenin 3 birbirine gére konumunu belirleyen egim agis! 7, elde edilen kesisen eksenler arasindaki agidir. Usiincii eksen 4, birinci eksene 2 ve ikinci eksene 3 yaklasiklikla dik olan eksendir. Dénergecin 1 iigiincii eksen 4 etrafindaki hareketi neticesinde egim agisi 7 dedisir. Dénergeg 1 birinci eksen 2 etrafinda déniis hareketi yaparken dénergece 1 ikinci eksen 3 veya Uciincii eksende 4 déniis hareketi verili. Ikinci eksen 3 veya iigiincii eksenden 4 dénergece 1 hangi eksende déniis hareketi verildi ise 0 eksen frenleme etkisinin iizerinde olugacagi eksendir (frenlenen eksen). Bu durumda dénergeg 1 déniis hareketi verilmeyen eksen etrafinda kendiliginden hareket etmeye baslar (serbest hareket ekseni). Dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafinda hareketine olanak saglanmalidir. Dénergecin 1 serbest hareket eksenindeki hareketi neticesinde frenlenen eksende verilen harekete bir direnme etkisi olusur. Bu direnme etkisi istenilen bir hareketi frenlemek igin kullanthr. Dénergece 1 verilen iki hareket neticesinde kendiliginden baslayan UgiincU hareketin yéniiniin belirlenebilir ve hesaplanabilir olmast nedeni ile dénergecin 1 serbest hareket eksenindeki hareketi yoniinde bir moment uygulanarak frenleme etkisi arttirilabilir. Boylelikle dénergece 1 Ug eksen etrafinda da hareket verilerek frenleme etkisi elde edilebilir. Bu durumda ikinci eksen 3 ve iigiincli eksende 4 verilen hareketlere karsi her iki ‘eksende de frenleme etkisi gérilliir.10 15 20 25 30 Birinci eksen 2, ikinci eksen 3 ve iigiincii eksen 4 etrafinda doniis hareketi yapabilecek yapida olan dénergeg 1, en az bir hareket kaynag ile birinci ekseni 2 etrafinda hareket ettirlirken, ayn! anda en az bir hareket kaynagi ile ikinci ekseni 3 ve iigiincii ekseninden 4 en az birinin etrafinda da hareket ettirilirse, dénergecin 1 serbest hareket ekseni_etrafindaki hareketine olanak saglanmasi durumunda dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafinda kendiliginden hareket etmesi neticesinde ikinci eksen 3 ve iigiincii eksenden 4 en az biri iizerinde frenleme etkisi olugur. Dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafindaki hareketinin y6ni, birinci ekseni 2 etrafindaki hareketinin yénii ve frenlenen eksen etrafindaki hareketinin yéniine gére belirlenir. Frenlenen eksenin ikinci eksen 3 olmast durumunda; dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafindaki déniig hareketinin yénii sabit iken, ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin yénii degistirildiginde tigtincii ekseni 4 etrafindaki hareketinin yoni degisir. Ayn zamanda dénergecin 1 ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin yénii sabit iken, birinci ekseni 2 etrafindaki hareketinin yénii deGistirildiginde iigiincii eksenin 4 etrafindaki hareketinin yonii degisir. Frenlenen eksenin iigiincii eksen 4 olmasi durumunda; dénergecin birinci ekseni 2 etrafindaki déniig hareketinin yénii sabit iken iigiincii ekseni 4 etrafindaki hareketinin yéni degistirildiginde ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin yénii degisir. Ayn! zamanda dénergecin 1 Ugiincii ekseni 4 etrafindaki hareketinin yénii sabit iken, birinci ekseni 2 etrafindaki hareketinin yénii degistirildiginde ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin yénii degisir. Bununla beraber; birinci eksenin 2 ve ikinci eksenin 3 cakisik veya paralel olma konumu asildiginda dénergecin 1 birinci ekseni 2 ve iigiincii ekseni 4 etrafindaki hareketlerinin yénii degistirilmedigi halde ikinci eksenin 3 etrafindaki hareketinin yénii degisir.10 15 20 25 30 Dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 cakisik veya paralel bulundugu siirece frenleme etkisi elde edilmez. Birinci eksen 2 ile ikinci eksenin 3 cakisik veya paralel olmasi halinde, cakisik veya paralel durumdan kurtariimasi igin dénergece 4 iigiincii eksen etrafinda hareket verilmesi gerekmektedir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 gakisik veya paralel konumda bulunmamas: saglanarak dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafinda hareketine olanak verilmelidir. Birinci eksen 2 ile ikinci eksenin 3 gakisik veya parale! konumda bulunmamasindan kastedilen, birinci eksen 2 ile ikinci eksenin 3 cakisik veya paralel konumda kalmamasidir, anlik olarak bu konumdan gecig kastedilmemektedir. Frenleme kuwetinin biiyiikligii; dénergecin 1 dlgiilerine, malzemesinin yogunluguna, dénergecin 1 birinci ekseni 2, ikinci ekseni 3 ve Ugiincil ekseni 4 etrafindaki déniig hizlarina bagli olarak degismektedir. Dénergeg 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 birbirine dik veya dik durumtu olmasi konumuna yaklastikca frenleme etkisi artar, gakigik veya paralel olma konumuna yaklastikga azalir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 birbirine dik veya dik durumlu olmasi durumunda frenleme kuweti en biiyiik, birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 birbirine gakigik veya paralel olmasi durumunda ise frenleme kuweti sifir olur. Dénergecin 1 birinci ekseni 2, ikinci ekseni 3 ve Ugiincii ekseni 4 etrafindakihareketlerinin hizlarina bagl olarak dinamik frenleme yénteminde elde edilen frenleme etkisi degismektedir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafindaki hareketinin fiz! arttiriidiginda frenleme etkisi artar, dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafindaki hareketin hizi azaltildiginda ise frenleme etkisi azalir. Dénergecin 1 ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin hizi arttinidiginda frenleme etkisi artar, dénergecin 1 ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin hizi_azaltildiginda ise frenleme etkisi azahr. Dénergecin 1 Ugiincii ekseni 4 etrafindaki hareketinin hizi arttirildiginda10 15 20 25 30 frenleme etkisi artar, dénergecin 1 igiincii ekseni 4 etrafindaki hareketinin hizi azaltildiginda ise frenleme etkisi azalir. Dénergecin 1 birinci eksendeki 2 déniig hareketine veriimesi gereken erke miktan’ dénergecin 1 birinci eksendeki 2 déniig hareketine kargi olan direngleri yenecek kadar olmasinin yeterli oldugu dilsiiniilmektedir. Dinamik frenleme tertibatinda elde edilen frenleme kuveti maddenin atalet 6zelligi ile ilgilidir. Maddenin yapist bozulmadan gevreye zararli_ hale gelmeden maddenin atalet 6zelliginden faydanilmaktadrr. Yukarida agiklanan yéntemin uygulandig! bulusa iliskin dinamik frenleme tertibati; birinci eksen 2, ikinci eksen 3 ve iigiincii eksen 4 etrafinda dénis hareketi yapabilecek yapida dénergeg 1, ikinci eksen 3 ile herhangi bir egim acisi 7 yapacak sekilde yerlestiriimis olan birinci eksen 2, birinci eksenin 2 ve iiciinci eksenin 4 etrafinda hareket ettigi ikinci eksen 3, birinci eksen 2 ve ikinci eksene 3 yaklasiklikla dik olan iigiincii eksen 4; dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafinda déniis hareketini saglayan bir hareket kaynagi; dénergecin 1 ikinci eksen 3 ve iigiincii eksenden 4 en az birinin etrafinda dénig hareketini saglayan en az bir hareket kaynadr; dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafindaki hareketine olanak saglayan en az bir yapiy! kapsamaktadir. Dinamik frenleme tertibatinda ana parca birinci eksen 2, ikinci eksen 3 ve gine eksen 4 etrafinda déniis hareketi yapabilecek yapida olan dénergectir 1. Dénergecin 1 kiitle merkezinin birinci eksen 2 Uzerinde bulunmasi ve birinci ekseninin 2 en biiyiik atalet momenti dogrusu olmasi tercih edilir. Ayni zamanda elastikiyeti kiigiik (elastiklik modilii biiyik) olan malzemeden iretilmesi tercin edilmektedir. Tercihen malzemenin elastik modillii 100 GPa’ dan biyik olmalidir. Dénergeci 1 tasiyan ve diger elemaniar ile hareket ve kuwet baglantisini saglayan en az bir eleman vardir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafinda déniis hareketini saglayan10 15 20 25 30 bir hareket kaynagi bulunmaktadir. Dénergecin 1 ikinci ekseni 3 ve Ugiinci ekseninden 4 en az birinin etrafinda déniis hareketini saglayan en az bir hareket kaynagi bulunmaktadir. Bu hareket kaynagi dinamik frenlemenin uygulanmasinin istendigi hareket olabilecegi gibi esas itibari ile frenlemenin uygulanmasinin amaglanmadigi harici bir kaynak da olabilir. Dinamik frenlemenin uygulanmasi istenen hareketin frenleme etkisinin izerinde olusacagi ikinci eksen veya iigiincii eksenden en az birine baglanmasini saglayacak bir yapi bulunmaktadir. Serbest hareket ekseni etrafindaki hareketin ydniine bagh olarak frenleme etkisinin arturilmasint saglamak igin dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafindaki hareketinin hizinin arttirimasini saglayan en az bir hareket kaynagi bulunmaktadir. Frenleme etkisinin arttiiimasin! saglamak igin dinamik frenlemenin uygulanmasi istenen hareketin hizinin, frenlenmenin uygulanmasi istenen hareket ile frenlenen eksen arasindaki baglanti orani degistirilmek sureti ile arturilarak dénergecin 1 frenlenen eksenine verilmesini saglayan en az bir yap bulunmaktadir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 gakisik veya paralel durumda bulunmamasini saglayarak dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafindaki hareketine olanak veren en az bir yapi bulunmaktadir. Bu yapi, dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafindaki hareketinin yéniinii degistirmeyi saglayan en az bir yap! veya dénergecin 1 ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin yniinii degistirmeyi saglayan en az bir yapt olabilir. Ayrica dénergecin 1 iigiinci ekseni 4 etrafinda hareket ettirlerek dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseninin 3 gakisik veya paralel durumda bulunmamasini saglayan en az bir yapi da bulunabilir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseni 3 arasindaki egim agisinin 7 degisim aralginin ayarlanmasini sagiayan en az bir yap! bulunmaktadir, Frenleme etkisinin ortadan kaldiriimasi istendiginde tercihen dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafindaki hareketine olanak vermeyecek bir yap bulunmaktadir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2, ikinci ekseni 3 ve Ugiincil ekseni 4 etrafindaki déniig hareketlerinin hizian, yénleri ve dénergecin 1 birinci ekseni 2 ile ikinci ekseni 3 arasindaki egim agisinin 7 galigma araligini istenilen degere ayarlayabilecek yap1 tercihen bir otomatik kontrol10 15 20 25 30 initesi 8 ile kumanda edilebilir. Dinamik frenleme tertibatinda frenleme etkisinin higbir zaman sifira diigmemesini saglamak igin tercihen yaklasikla ayn! agisal hiza sahip birbirine bagh 90 derece faz farki ile caligan iki adet dinamik frenleme tertibati birlikte kullanilir. Frenlenmesi istenen hareket iizerindeki frenleme etkisi, dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafindaki hareketinin durdurulmasin: saglayacak en az bir yap! veya dénergecin 1 serbest hareket ekseni etrafinda hareketine olanak verilmemesini saglayacak en az bir yap! veya frenlenmesi istenen hareket ile dinamik frenleme tertibatinin baglantisinin ayrilmasini saglayacak en az bir yapt ile ortadan kaldiniiabili. BULUSUN TERCIH EDILEN UYGULAMASI Bulusun tercih edilen uygulamasi asagida sekillere atif yapmak sureti ile tarif edilecektir. Agagidaki tarifnamede bilinen fonksiyonlara veya sistemlere, gereksiz detaylara inmeksizin deginilmistir, Bu zamanin alisiimig sekillerine uygun olarak dinamik frenleme tertibatinin kolay anlasilmasini saglamak icin sekil 3 de sematik olarak gésterilen mek verilmistir: Frenlenen eksenin ikinci eksen 3 olarak kullaniidigi uygulama séyledir. Dinamik frenleme tertibatinda ana parca dénergectir 1. Dénergeci 1 tagiyan ve birinci ekseni etrafinda déndiirmek igin kuwet aktarim! saglayan bir dénergeg mili 9 kullanilmistir. Dénergecin 1 birinci ekseni 2 etrafinda dénmesini saglamak igin dénergeg milinin 9 iizerinde veya bu mile bagl herhangi bir motor 10 (hidromotor, elektrik motoru vb.) bulunmaktadir. Bu motorun 10 digaridan harici bir kaynak ile galistiriimasi tercih edilmektedir. Dinamik frenleme sisteminde frenlenmesi istenen hareket dénergecin 110 15 20 25 30 ikinci eksen 3 etrafinda déniig hareketi yapmasini saglamak igin kullanihir. Béylelikle, birinci eksen 2 ve ikinci eksen 3 etrafinda dénmeye baslayan dénergeg 1, hareket verilmeyen iigiincii eksen 4 etrafinda da kendiliginden hareket etmeye baslar. Dénergecin 1 dgiincii eksen 4 etrafinda kendiliginden baslayan hareketi neticesinde dinamik _ frenlemenin uygulanmasinin istendigi hareketin baglandigi ikinci eksen 3 izerinde frenleme etkisi olugur. Frenleme etkisinin istenmedigi durumlarda dénergecin iigiincii eksen 4 etrafindaki hareketine izin verilmez, Bununla beraber, sistemin frenlemeye her an hazir durumda bulunmast igin harici bir kaynak ile galigan herhangi bir motor (hidromotor, elektrik motoru vb.) ile ikinci eksene 3 hareket verilmeye devam edilir. Bunun sebebi, yeniden frenleme istendiginde frenlemenin baslangicindan itibaren yiiksek frenleme kuvveti ile sistemin devreye girmesini saglamaktir. Frenleme etkisinin arttinlabilmesi igin dénergecin iigiincii eksen 4 etrafindaki kendiliginden basiayan hareketinin yéniine bagl olarak dénergecin 1 Ugiinci’ eksen 4 etrafindaki hareketinin hizini arttirmak iizere Ugiinci) eksen 4 iizerinde veya bu eksene bagli herhangi bir motor (hidromotor, elektrik motoru vb.) bulunmaktadir. Bu motorun da harici bir kaynak ile galistiriimast gerekmektedir. Ayrica dénergecin iigiincii ekseni 4 etrafindaki hareketinin hizint kontrol etmek igin hidrolik bir sistem kullaniimaktadir. Ayn zamanda dinamik frenleme tertibatindan elde edilen frenieme etkisi, dinamik frenlemenin uygulanmasinin istendigi hareketin hizinin, frenlenmenin uygulanmast istenen hareket ile frenlenen eksen arasindaki baglanti orant ile dedgistirilerek ikinci eksene 3 uygulanmasi sonucunda arttinlabilir. Dénergeg 1, dénergeg mili 9 ile dénergeg tasiyicisina 11 yataklanmistir, Dénerge¢ tasiyicisi 11, frenleme etkisinin izerinde olustugu elemana 12 yataklar vasitasiyla baglanmistir. Dénergec tastyicisi 11, egim agisint 7 degistirebilecek sekilde hareket ettirilebilir yapidadir. Dénergecin 1 ikinci ekseni 3 etrafindaki hareketinin yéniinii degistirmeyi saglayan bir yap: 13 vardir. Frenleme kuwetinin kaldiriimasi istendiginde egim agisinin 7 degisimini dnleyecek ve iigiincii eksendeki hareketin hizint_ kontrol edebilecek yapida en az bir eleman 14 olmalidir. Bir otomatik kontrol