Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
CEBUANO SA FILIPINO
sa departmento ng Humanidad at
Agham Panlipunan
Ipinasa nina:
Abarabar, Rowell M.
Andal, Joel S.
Aquino, Jose
Cabanero, Neza V.
Cerdena, Sharmaine P.
Fiel, Arnel O.
Ereje, Ervin Z.
Esponilla, Jonry P.
Labao, Ronald
Madeja, Marlon R.
Mercado, Ellen P.
Miranda, Nimicky L.
Navarro, Jobelle O.
Mahigugmaon, Jayzell B.
Salido, Louie S.
Introduksyon 1
Layunin ng Pag-aaral 2
Kahalagahan ng Pag-aaral 2
Paglalahad ng Suliranin 3
Saklaw at Delimitasyon 3
Depinisyon ng mga Terminolohiya 4
Magkakaugnay na Literatura 5
Metodo 8
Pamamaraan ng Pananaliksik 9
Theoretical Framework 10
Buod 15
Konklusyon 16
Rekomendasyon 16
Apendiks 17
BIBLIOGRAPIYA
Bernales, Rolando A. et al. 2007. Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina. Mutya
Publishing House, Inc. 2007
Espina, Leticia D. et al. 2009. Pagbabasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik. Mindshapers Co.,
Inc. 2009
http://wika.pbworks.com/w/page/8021653/Call-for-Project-Proposals
http://www.bohol.ph/diksyunaryo.php
http://allanortiz05.multiply.com/journal/item/19/Pagsasaling_wika_Hand_Out
http://allanortiz05.multiply.com/journal/item/19/Pagsasaling_wika_Hand_Out
http://plumatek.multiply.com/journal/item/44
DAHON NG PAGPAPATIBAY
Tungo sa Pananaliksik, ang pamanahong-papel na ito na pinamagatang “Pagsasalin ng maikling
kwento ng Cebuano sa Filipino” ay buong puso na inihanda ng mga mananaliksik mula sa isang
grupo na binubuo nina:
Abarabar, Rowell M.
Andal, Joel S.
Aquino, Jose
Cabanero, Neza V.
Cerdena, Sharmaine P.
Fiel, Arnel O.
Ereje, Ervin Z.
Esponilla, Jonry P.
Labao, Ronald
Madeja, Marlon R.
Mercado, Ellen P.
Miranda, Nimicky L.
Navarro, Jobelle O.
Mahigugmaon, Jayzell B.
Salido, Louie S.
KABANATA I
INTRODUKSYON
Noong panahon ng mga magulang natin, ang pagbabasa ng teksto o libro ay isa sa mga
libangan o pampalipas oras pero ngayon ay tila nasama na sa paglipas ng panahon at nabaon sa
limot ito.karaniwan sa mga kabataan ngayon ay nahihilig sa social networking (facebook at
twitter) at online and console gaming(dota at laro ilipi) dahil sa inpluwensya ng ilipi at
maunlad na teknolohiya. Dahil ilip ay nawalan na ng interes magbasa ng makabuluhan na teksto
o libro kung minsan ay hindi nila maintindihan ang mensahe o mismong wikang ginamit.
Mayroon naman ang mga hindi nakapag-aral ng pormal sa paaralan ay ganito din ang nangyayari
sa kanila.may isang paraan upang maiwasan ito at ang paraang ito ay pagsasalin ng wika. Ang
pagsasalin ng wika ay isang paraan ng pagtangkang isalin o pakahulugan ang wikang ginamit sa
teksto patungo sa sariling wika. Mayroon tayong mga pamantayan sa pagsasagawa nito upang
tuluyang ito mapagaan at maunawaan ang tekstong nais basahin. Maraming kahalagahan ang
maaaring makatulong sa pagsasalin kagaya sa pang-komersiyo, pagbubuklod ng mga lahi , at
pagkakaroon ng kapayapaan at kalayaan sa lipunan. Ito’y ginagamit din sa pag-aaral ng artifact
ng mga archaeologist sa pagtala ng kasaysayan ilipino mundo upang malaman ang mensahe ng
mga sinaunang tao at patunay na kung may mga nangyari sa panahong iyon. Ito rin ginagamit
natin sa komunikasyon para sa araw-araw na pakikisalamuha sa mga tao. Kapag ito’y ginawa
natin ay mas maraming makababasa at tatangkilik ng teksto. Bukod ilip ay maaaring pang
mapanatili ang kultura ng sumulat nito. Sana mabigyan natin ng halaga ang mga angkin ilipin
ng mga manunulat dahil tayo ang tutulong sa paghahatid ng kanyang mensahe sa mga tao.
Kailangan natin buhayin ang nalimutan na babasahin at teksto upang yumaman ang kultura at
tradisyon. Dahil sa mga ito ay hindi tayo mamumulat sa katotohanan ng buhay at mawawala ang
pundasyon ilipino pagiging ilipino. May kasabihan tayo na “hindi lumingon sa pinanggalingan
ay hindi makakarating sa paroroonan” kaya magsama-sama tayo sa kaunlaran at kalayaan ng
bansa.
Pahina 2
LAYUNIN NG PAG-AARAL
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL
Panitikan upang lubos na mapahalagahan ng mga mambabasa ang mga akdang gumagamit ng
iba’t ibang diyalekto. Yamang kalakhang bahagi ng ating bansa ay may higit na kasanayan sa
wikang Filipino, sila ay mahihikayat na tangkilikin din ang akda na nakasulat sa ibang diyalekto.
Sa ganitong paraan, lumalawak ang saklaw ng panitikan dito sa ating bansa. Ang pagsasalin ay
malalim na kamalayan sa kanyang unang wika, habang natatamo naman ang ganito ring
pagtutumbas, kailangang piliin ang pinakaangkop na salita. Dahil dito, nagiging malikhain ang
buong maipahayag ang tumpak na mensahe ng akdang isinasalin. Sa bahagi naman ng may akda
Pahina 3
na sumulat ng Orihinal na akda, mas nahihikayat silang sumulat pa ng maraming akda dahil alam
nilang may proseso na upang maparating sa mas maraming mambabasa ang kanilang akda.
PAGLALAHAD NG SULIRANIN
SAKLAW AT DELIMITASYON
kung kaya naman para sa mga mambabasa ng pag-aaral na ito, Proseso ng pagsasalin lamang at
ibang bokabularyo ng Dialektong Cebuano ang maaring maibahagi sa inyo. Nalilimitahan din
ang bokabularyo ng Dialektong Cebuano ang Naibahagi yamang nakabase lamang ang
Pagsasalin
Sapagkat isa sa mga pangunahing Gawain ng Komisyon sa Wikang Filipino ay ang
pagsasalin, may kapangyarihan itong magpasya kung anong mga proyekto ang dapat isagawa sa
larangang ito.
Isasaalang-alang ng komite ang mga proyekto kung ang isasaling akda, aklat, teksto at
iba pa ay hindi pa naisasalin at may maiaambag sa pangunahing tungkulin ng tanggapan.
Saklaw ng Pagsasalin
• Mahahalagang akdang historikal at tradisyong kultural
• Mga batas, resolusyon at iba pang mga aktang lehislatibo
• Mga pahayag na pampatakaran ng pamahalaan at mga dokumentong opisyal
• Mga teksbuk at mga materyales na reperensya sa iba-ibang disiplina
• Iba pang mga dayuhang materyales na maaaring ipasyang kinakailangan sa edukasyon at para
sa iba pang mga layunin.
Isang malaking gampaning pambansa ang pagsasalin. Kailangan ang pagsasalin upang maipon
ang lahat ng kaalaman at karunungan ng mundo tungo sa wika ng bansa. Sa kaso ng Filipinas,
isang pangunahing pansukat din ang pagsasalin hinggil sa nagiging antas ng pagsulong at
Pahina 6
kaganapan ng wikang pambansa. Hanggang hindi nakabubuo ng isang aklatan ng mga salin mula
sa iba’t ibang katutubong wika ng Filipinas at mula sa mga pangunahing wika ng daigdig, mga
saling magtatanghal sa salimuot ng karanasan at kasaysayang pambansa at sisinop sa
pinakadakilang mga tagumpay ng sangkatauhan, ay hindi pa maipagmamalaki ang lusog at tatag
ng Filipino bilang wikang pambansa.
Isang mahalagang bahagi ng naturang pambansang plano sa wika ang pambansang programa sa
pagsasalin. Masalimuot at maraming aspekto ang pagbuo ng naturang programa. Kaya
kailangang lahukan ito ng mga eksperto sa pagsasalin at ng mga institusyon at samahang
nagsasagawa na ng pagsasalin. Kailangan din nitong isaisip ang pangkalahatang
pangangailangan sa iba’t ibang larang ng buhay at iba’t ibang disiplinang akademiko upang
magampanan kapuwa ang pagsasaling pampanitikan at teknikal gayundin ang mga kagyat na
kahingian sa paaralan, hukuman, batasan, negosyo, at ibang sektor ng lipunang Filipino.
Ang pagsasalin lamang ng mga akdang pampanitikan ay isang higanteng tungkulin kaya’t
mangangailangan kahit ang NCCA ng ibang katuwang na samahan upang matupad ito. Bukod
naman sa propesyonalisasyon at pagtataas ng bayad sa tagasalin ay kailangan ang iba pang
insentibo upang lumaki ang hukbo ng tagasalin at tumaas ang antas ng pagsasalin. Kailangan ang
isang tanging gawad para sa katangi-tangi’t huwarang tagasalin at isang regular na gantimpala
upang itanghal ang mahuhusay na saling pampaanitikan at teknikal taon-taon.
Ayon kay Nida, ang katangiang ito ang “first and foremost requirement of any
translator.” Tungkol sa wikang isasalin, hindi raw sapat na nakukuha niya ang general drift ng
Pahina 7
Ang ginamit na parirala ni Nida rito ay “capacity for literary expression.” Magkaiba ang
kakayahan sa wikang pampanitikan kaysa karaniwang kakayahan sa paggamit ng wika. Kung
ang isasalin ay tula, higit n mabuting ang maging tagapagsalin nito ay isa ring makata sapagkat
iba ang hagod ng makata. Iba ang kanyang paraan ng paghahanay at pagpili ng mga salita.
Ang alinmang wika ay nakabuhol sa kultura ng mga taong likas na gumagamit nito. Ang
Ingles ay wikang kasangkapan ng mga Amerikano sa pagpapahayag ng kanilang kultura; ang
wikang Filipino ay gayundin sa pagpapahayag ng kulturang Pilipino. At gaya ng alam natin,
ang Amerika at Pilipinas ay dalawang bansang lubhang malaki ang pagkakaiba sa kultura.
Pahina 8
Sa gayon, masasabi nating walang wikang higit na mabisa kaysa ibang wika. Ang lahat
ng wika ay may sariling bisa at kakayahan bilang kasangkapan sa pagpapahayag ng sariling
kulturang kinabubuhulan nito.
Definisyon:
Metodo
Basahing mabuti ang ginawang pagsasalin Huwag gawing literal ang pagsasalin
pati ang orihinal na akda
KABANATA III
Ang mga paraan na ginamit ng aming grupo ay binasa ang kuwentong Cebuano upang
isalin sa Filipino. Inintindi naming mabuti ang bawat salitang ginamit dito sa kuwento. Binasa
namin ang kwento at inisa-isa ito salita sa salita, paksa sa paksa, pangungusap sa pangungusap at
mahahalagang detalye upang lalo namin malaman kung ano talaga ang nilalaman ng kwento at
gustong ipa-abot ng may akda sa mambabasa. Kami rin ay naghanap sa internet ng iba’t-ibang
lenggwahe. Kami rin ay kumausap ng isang cebuana, pinabasa namin sa kanya ang kwento at
dahil dito napadali ang grupo namin sa pagsasalin ng kwentong Cebuano sa Filipino. Pinabasa
rin namin sa aming guro ang kwentong Cebuano sa Filipino upang maitama ang mga maling
gawain upang mapadali ang aming gawain at matapos sa takdang panahon ang aming proyekto.
Pahina 10
Theoretical Framework
KABANATA IV
a. Ang babasahing Cebuano na aming isinalin sa wikang Filipino ay may 100 porsyento o
bahagdan ang sumasang-ayon na nagustuhan nila ang aming pagsasalin dahil sa maganda
daw ang aming pagsasalin at naiintindihan nila ang kwento ng maayos.
b. Ang babasahing Cebuano na aming isinalin sa wikang Filipino ay may 100 porsyento ang
sumasang-ayon din o nagsasabi na maayos ang pagkakagawa sa aming ginawang
pagsasalin ng teksto at lahat sila ay binigyan ito ng rate na apat
c. Ayon sa nakalap naming mga sarbay ang kanilang reaksyon sa kwento ay maganda at
nagawa naming maisalin ng malinaw ang kwento.
d. Ayon sa sarbay namin marami ang nasiyahan sa kanilang nabasa na kwento kahit na
patungkol ito sa isang tao na nabaliw sa pag-ibig at naging usap-usapan siya sa lugar nila
na isa daw siyang baliw.
e. Ang babasahing Cebuano na aming isinalin sa wikang Filipino ay may 75 porsyento ang
nagsasabing naiintindihan nila ang kwento dahil sa napapanahon daw ito ngayon sa ating
bansa dahil sa dumarami ang dumadanas nito ngayon ang maloko sa pag-ibig ngunit
iiwan din pala. At sa 25 porsyento na nagsasabi na hindi nila naiitindihan ang kwento
sinasabi nila na ano daw ang konek nito sa ating nangyayari sa buhay-buhay.
f. Ang babasahing Cebuano na aming isinalin sa wikang Filipino ay may 100 porsyento ang
nagsasabi na saya ang kanilang nararamdaman pagkatapos nila mabasa ang kwento na
“Talia Migrante”, sinasabi na ito daw ay nakakatuwa at nakaka-aliw basahin.
g. Sa sarbay naming ginawa 75 porsyento ang nagsasabi na wala kaming maling salita na
nagamit sa pagsasalin ng kwento
h. Ang babasahing Cebuano na aming isinalin sa wikang Filipino ay may 75 porsyento ang
nagsasabi na maganda ang kwento dahil para sa kanila ang kwento ay isang kakatawanan
na may halong kung ano ano pa.
Pahina 12
Matinding pangsang-ayon
Sumasang-ayon
Hindi sumasang-ayon
Matinding di pangsang-ayon
0 20 40 60 80 100
May 100 na porsyento o bahagdan ang sumasang-
ayon na nagustuhan nila ang aming pagsasalin dahil sa maganda daw ang aming pagsalin at
naiintindihan ng maayos ang kwento.
Pahina 13
Naintindihan mo ba ang
iyong nabasa
Matinding pangsang-ayon
Sumasang-ayon
Hindi pangsang-ayon
Matinding di pangsang-ayon
0 20 40 60 80
May 75 porsyento ang nagsasabing naiintindihan
nila ang kwento dahil sa napapanahon daw ito ngayon sa ating bansa dahil sa dumarami ang
dumadanas nito ngayon ang maloko sa pag-ibig ngunit iiwan din pala at sa 25 porsyento na
nagsasabi na hindi nila naiitindihan ang kwento sinasabi nila na ano daw ang konek nito sa ating
nangyayari sa buhay-buhay.
Matinding pangsang-ayon
Sumasang-ayon
Hindi sumasang-ayon
Matinding di pangsang-ayon
0 10 20 30 40 50 60 70 80
May 75 porsyento ang nagsasabi na wala
kaming maling salita na nagamit sa pagsasalin ng kwento
Pahina 14
Maganda ba ang kwento
Matinding pangsang-ayon
Sumasang-ayon
Hindi sumasang-ayon
Matinding di pangsang-ayon
0 20 40 60 80 100
May 100 porsyento ang nagsasabi na saya
ang kanilang nararamdaman pagkatapos nila mabasa ang kwento na “Talia Migrante”, sinasabi
na ito daw ay nakakatuwa at nakaka-aliw basahin.
Matinding pangsang-ayon
Sumasang-ayon
Hindi sumasang-ayon
Matinding di pangsang-ayon
0 10 20 30 40 50 60 70 80
May 75 porsyento ang nagsasabi na maganda
ang kwento dahil para sa kanila ang kwento ay isang kakatawanan na may halong kung ano ano
pa.\
Pahina 15
KABANATA V
Lagom
Filipino. Ang isinalin naming kwento ay “Talia Migrante” isang kuwentong sa wikang Cebuano
maunawaan ang kuwentong sa patunguhang wika at hindi mabago ang mga ideya ng wikang
pinagmulan.
Ginawa namin ang pagsasalin sa pamamagitan ng pagtanong sa mga kapwa naming mag-
aaral na may kaalaman sa wikang Cebuano. Kumuha rin kami ng mga datos sa library at internet
para sa aming ginawang pagsasalin. Sa kabuuan naging matagumpay angaming ginawang pag-
aaral.
Pahina 16
Konklusyon
wika. Ito ay meron mga batayan na dapat sundin halimbawa, ang hindi paglihis sa tunay na ideya
Masasabi naming na dumidepende sa orihinal na akda upang hindi naming mabago ang
ideya o tema ng kuwento. Dito masasabi naming na ang isang tagasalin ay dapat may kaalaman
sa dalawang wika gagamitin ang orihinal at patunguhan. Kailangan rin na meron kaalaman sa
Rekomendasyon
kaugnay sa pagsasalin.
3. Bukas rin ang aming grupo sa anumang rebisyon na maaring gawin upang mas maging
Pahina 17
APENDIKS
SARBEY
Pahina 18
8. May mga maling salita ba kaming nagamit?