Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
wm0efcHt,f'Dwm
aZmfaZmfxGef;
wGJbuft,f'Dwm
&Jjrifhausmf
xkwfa0ol
okawoeESifh avhvma&;Xme
vl@abmifopf'Drdku&ufwpfygwD (XmecsKyf)
http://www.dpnsburmese.org
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
t,f'Dwmhwifjycsuf
vlr_vl@tzGJ@tpnf;
vlr_vl@tzGJ@tpnf;/ vlxktajcjyKvlr_vl@tzGJ@tpnf;/ t&yfzufvlr_vl@tzGJ@
tpnf;/ t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;/ vlxkvlwef;pm;tzGJ@tpnf; ponfjzifh jrefrmvdk
a&;om; ajymqdkae=uwJh t*Fvdyfvdk Civil Society a0g[m&toHk;tE_ef;eJ@ t,ltq
[m vlra_ &;odyeH̀ ,fy,frmS Ekid if o
H m;jynfow
l @kd &@J Edik if aH &;b0rsm;eJ@ywfoufv@kd avhvm
oHk;oyfolynm&SifawG/ rl0g'a&;qGJolawG/ EdkifiHa&;acgif;aqmifawG/ EdkifiHa&;wufºuG
v_yf&Sm;olawG/ vlr_a&;vkyfom;awG/ apwem0efxrf;tzGJ@tpnf;0ifawG/ owif;
pme,fZif;avmuom;awG aqG;aEG;jiif;ckef=uwJhtcg/ avhvmoHk;oyf=uwJhtcg/
oabmxm;tjrifawG wifjy=uwJhtcg rjzpfrae oHk;&wJh a0g[m&/ &nf!$ef;&wJh
t,ltq/ udk;um;&wJh vlr_a&;ody`Hoabmw&m; jzpfaeygw,f? toHk;jyK=uvGef;vdk@/
&nf!$ef;udk;um;=uvGef;vdk@ vltrsm;&J@ yg;pyfzsm;rSm a&yef;pm;ae+yD;/ ysdKwdkif;}udKufwJh
ESif;qD vdkygyJ?
1
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
2
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
democratic transitions wdk@udk avhvmwJhtcg vlr_vl@tzGJ@tpnf;&J@ tydkif;udk csefvSyf
xm;cJhvdk@r&ygbl;? 'ghtjyif 'Drdkua&pDuspfvpfckdifrmzdk@qdk&if vlr_vl@tzGJ@tpnf; zGH@+zdK;
wdk;wuf&Sifoefvmzdk@ vdktyfw,fvdk@ ynm&Sifrsm;u wifjy=uygw,f? 'gayrJh vlr_
vl@tzGJ@tpnf;eJ@ 'Drkdua&pD qufoG,fr_&Sdae&r,fvdk@awmh wxpfcsajymvdk@ r&jyefygbl;?
vlr_vl@tzGJ@tpnf;awGu 'Drdkua&pDudk tm;jzpfapr,fh tusdK;oufa&mufr_awG
jzpfapEdkifovdk/ 'Drdkua&pDudkqef@usifwJh oufa&mufr_awGvnf; jzpfapwwfw,fvdk@
ajym=uygw,f? vufawG@rSm b,fvdkoufa&mufr_awG jzpfapEkdifovJqdkwmu vlr_
vl@tzGJ@tpnf;toif;tyif;awGt=um; tm%mjyef@ESH@r_/ vlr_vl@tzGJ@tpnf;toif;
tyif;awG acgif;aqmifawGeJ@ EdkifiHa&;vl@tzGJtpnf; political society eJ@ EdkifiHawmf&J@
tzGJ@tpnf;awG acgif;aqmifawGt=um;u AsL[majrmuf tquftpyfawG/ EdkifiHwum
taetxm;awGtay:rSm wnfaew,fvdk@ 0g&Sifweftajcpdkuf ta&S@-taemuf
avhvma&; okawoeXme !$ef=um;a&;rSL; rloD&mtvm*wfyg Muthiah Alagappa
u olwnf;jzwfxw k af 0wJh ‘tm&S. vlrv _ @l tzG@J tpnf;ESihf Edik if aH &;tajymif;tvJ’ Civil
Society and Political Change in Asia: Expanding and Contracting
Democratic Space pmtkyfrSm a&;om;wifjyxm;ygw,f?
ÐÐÐÐÐ
3
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
aemfZ;kd
jyifopftawG;tac:tajccH
vlrv
_ @l tzG@J tpnf;t,ltq
vlr_vl@tzGJ@tpnf; civil society ESifh ywfoufI acwfopfEdkifiHa&; tawG;
tac:e,fy,fwGif tajccHt,ltq ESpf&yf&Sd.? yxrt,ltqwpf&yfrSm aps;uGuf
rsufESmpmudk rlvtajccHðyo!fh zGifhqdk&Sif;vif;r_jzpfonf? t*FvdyfvlrsKd; EdkifiHa&;
oabmw&m;ynm&Sif *|efavmhcf. a&;om;wifjycsufrsm;t& vlr_vl@tzGJ@tpnf;
qdkonfrSm vlom;wdk@. ukefxkwfvkyfr_/ zvS,fr_/ pm;oHk;r_jzpfpOfwGif jyifyoufa&mufr_
uif;pGmjzifh ud,k yf ikd Of ya'orsm;twdik ;f jzpfay:aeo!fh tjyeftvSef v_y&f mS ;aqmif¶u
G rf _
rsm;tm;vHk;udk qdkvdkonf? TzGifhqdkr_rSm t*Fvdyf-tar&duef vpfb&,f0g'wGif vlr_
vl@tzGJ@tpnf;ESifhywfoufI aomhcsufusaom t,ltqjzpfonf? xdk@a=umifh
yk*~vdue,fy,fwpf&yfjzpfonfh vlr_vl@tzGJ@tpnf;tm; EdkifiHawmfpGufzufr_rS uif;
vGwfap&ef twwfEdkifqHk;umuG,f&ef vdktyfonf[k qdk=uonf? 'kwd,t,ltqrSm
rGefwuf(p)usLŒESifh tvufZENm;awmhcfAD;vf ponfh jyifopftawG;tac:q&mrsm;.
a&;om;wifjycsufrsm;tay: tajcðyay:xGufvmjcif;jzpfonf[k tawG;tac:rsm;
ordkif;wGif qdk=uonf? t*Fvdyf-tar&dueft,ltqESifh tjrifuGJjym;onf? xdkuJhodk@
jyifopftpOftvmtawG;tac:rS qif;oufvmonfh t,ltqt& vlr_vl@tzGJ@
tpnf;tm; aps;uGufe,fy,ftjzpf r±_jrifay? tenf;ESifhtrsm;qdkovdk EdkifiHawmf.
trSDtcdkuif;+yD; wnf&Sdaeonfh apwemh0efxrf; toif;tyif;rsm;/ vGwfvyfaom
tpnf;t&Hk;rsm;. tpkta0;tjzpf ,lqonf? Tt,ltqt& vlr_vl@tzGJ@tpnf;
tm; EdkifiHawmf.qef@usifbuftjzpf owfrSwfjcif;r&Sday? A[dktpdk;&ESifh tjcm;tm%m
qHkcsufrsm;t=um; tm;r#ajcwpf&yftjzpf wnf&Sdaejcif;jzpfonf[k qdkonf? ,if;odk@
rwl u G J j ym;onf h tajccH t ,l t qES p f & yf t euf jyif o pf t pOf t vmvuf a wG @ rS
qif;oufvm+yD; 18 &mpkwGif pwifvmcJhaom 'kwd,t,ltqtm; ,ckpmpkwGif
avhvmwifjyoGm;ygrnf? xdkodk@wifjy&mwGif tawG;tac:ordkif;wGif vlr_vl@tzGJ@tpnf;
t,ltqaemufcHESifhywfoufI xif&Sm;onfh rGefwuf(p)usLŒ ESifh tvufZENm;
awmhcfAD;vfwdk@ uJhodk@aom tawG;tac: '\eq&mrsm;. a&;om;wifjycsufrsm;ESifh
xdktcsdefumv EdkifiHa&;aemufcHrsm;udk qufpyfwifjyoGm;rnf jzpfonf?
4
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
rGefwuf(p)usLŒ ESifh Oya'rsm;. 0dnmOf (Montesquieu & "Esprit des lois")
tawG;tac:oabmw&m;ordkif;wGif vlr_vl@tzGJ@tpnf;ESifhywfoufI
jyifopftpOftvmt,ltqudk avhvmrnfqdkygu rGefwuf(p)usLŒESifh ol. emrnf
ausmf usrf;wpfapmifjzpfonfh 1748 ckESpfxkwf ‘Oya'rsm;. 0d^mOf’ The Sprit of the
Laws (1748) udk aemufa=umif;jyefajc&mcH&ef vdt k yfayvdrrhf nf? od@k aomf rGew f uf(p)
usLŒ taejzifh xdktcsdefu vlr_vl@tzGJ@tpnf; civil society [lonfh a0g[m&udk oHk;E_ef;
wifjycJhjcif; r[kwfay? aemifwGif vlr_vl@tzGJ@tpnf;t,ltq. tajccHjzpfvmonfh
tdkif'D,mopfw&yfudk olu wifjycJhjcif;jzpfonf? ,if;rSm EdkifiHawmfwpf&yfwGif “=um;cH
qufoG,fonfh tm%mtaqmuftHkrsm;” intermediary powers . ta&;ygr_tm;
wifjycJhjcif;jzpf+yD;/ rif;qdk;rif;npfrsm;/ tºuGif;rJhtm%mydkifbk&ifrsm;ESifhywfoufI
tajccHum pOf;pm;vmcJhjcif;jzpfonf? tpOftvm t&pPwdkw,foabmw&m;t&
rif;qdk;rif;npfrsm; odk@r[kwf tvGeftu|H tºuGif;rJhtm%musifhoHk;r_rsm;rSm bk&if
wpfyg;csif;pD. yk*~dKvfa&;tay:tajccHIjzpf&aom tusifhysufr_wpf&yftjzpfom ,lq
onf? odk@aomf rGefwuf(p)usLŒ.tqdkt& tkyfpdk;olwdkif;onf Oya'pnf;rsOf;rsm;u
cGiðhf yxm;onhf twdik ;f twmxufausmv f eG I
f ‚if;wd@k . tm%mudu k sio hf ;kH &ef t+rJwap
óud;yrf;wwf=uonf? tkyfpdk;olwpfOD;wnf;. tkyfcsKyfr_wGif w&m;Oya'pdk;rdk;a&;udk
xdef;odrf;Edkif&eftwGuf wenf;tm;jzifh Oya'ESifhtnD tkyfcsKyfap&eftwGuf pnf;rsOf;
abmifowfrSwfr_rsm;/ taqmufttHkqdkif&m e,fy,ftuef@towfrsm; vdktyfonf?
jyifopfEdkifiHuJhodk@ Oa&mybk&ifpepfEdkifiHrsm;wGifwnf&Sdaom rSL;rsKd;rwfEG,f txuf
wef;v$m nobility rSm tkyfpdk;oltm; obm0t& xdef;csKyfuef@owfr_ðyonfh taqmuf
ttHkrsm;jzpfonf? odk@&mwGif rSL;rsKd;rwfEG,ftxufwef;v$mrsm;u bk&ifxHrS tcsKyf
tjcmtm%mudk Oya't& cGJa0usifhoHk;ydkifcGifh&Sdjcif; r[kwfay? rSL;rsKd;rwfEG,f txuf
wef;v$mrSm =um;cHtm%mtaqmufttHkw&yfjzpf+yD; EdkifiHa&;ESifh tkyfcsKyfa&;tm%m
tvHk;pHkydkifqdkifonfhbk&if. vufatmufcHomjzpfonf? =um;cHtm%mtaqmufttHk
rsm;onf tm%mpD;qif;onfhvrf;a=umif;udk =um;cHaqmif¶Gufay;&efjzpfonf[lI
rGefwuf(p)usLŒu qdkonf? ol. tqdkyg tuef@towfjzifh tm%mydkifbk&ifpepfyHkpH
wGif vufatmufcHtm%mtaqmufttHkwpf&yftm; pepfwusvnfywfapjcif;jzifh
vGwfvyfr_ liberty udk xdef;odrf;umuG,fxm;onf? =um;cHtaqmufttHkrsm;u
A[dktpdk;& (bk&ifhtm%m) udk tuef@towfðyEdkifonfrSm ‚if;wdk@taejzifh tm%mudk
cGJa0&,lxm;jcif;a=umifh r[kwfay? ‚if;wdk@a=umifh tm%musifhoHk;r_udk tvG,fwul
rjzpfapbJ/ ydkrdkcufcJapI jzpfonf? rGefwuf(p)usLŒ. tqdkt& bk&ifpepfw&yfwGif
5
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
jyifopfawmfvSefa&;ESifh rGefwuf(p)usLŒ.t,ltqtay:oabmxm;
6
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
EdkifiHa&;tawG;tac:wGif t&pPwdkc&ufwpf vpfb&,f0g' ododomom jyefvnf
0ifa&mufvmjcif;jzpfonf?
t&pPwdkc&ufwpf vpfb&,ft,ltq
jyefvnfwnfaqmufa&;umvwav#mufvHk;wGif bk&ifh*dk%f;om;rsm;.
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;rSm twdkuftcHvpfb&,frsm;. jyif;jyif;xefxef a0zefxdk;ESufr_
rsm;jzifh &ifqdkifcJh&onf? vpfb&,ftawG;tac:ynm&Sifrsm;ESifh EdkifiHa&;orm;rsm;u
t&pPwdkc&ufwpfjyefvnftoufoGif;a&;udk rnfodk@r# rjzpfEdkifa=umif;/ 18 &mpkESifh
awmfvSefa&;umvrsm;twGif; zGH@+zdK;vmaom vlr_ajymif;vJa&;oabmw&m;rsm;tm;
udk;um;+yD; jyifopfvl@tzGJ@tpnf;onf tqifhwpfckodk@ jzpfay:wdk;wufvm+yDjzpfI
wenf;tm;jzifh 'Drdkua&pDvl@tzGJ@tpnf;wpf&yfqDodk@ wufvSrf;ae+yDjzpfI bk&ifh*dk%f;
om;rsm;yHkoGif;&ef óud;pm;aeaom vl@tzGJ@tpnf;rsKd; r[kwfawmha=umif; axmufjy
jiif;ckefcJh=uonf?
7
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
A[dkcsKyfudkifr_tm%mav#mhcsjcif;tm; vlr_jyefvnfpkpnf;a&;twGuf
ud&d,mwpf&yftjzpf bm&ef@wfu rlvu pdwf0ifpm;jcif; jzpfonf? ol. wifjycsufrSm
ydkrdkaumif;rGefaom pDrHtkyfcsKyfa&;pepfwpf&yf jzpfay:vma&;r#om &nf¶G,fjcif; r[kwf
ay? EdkifiHom;rsm;t=um; pnf;&Hk;pkzGJ@r_ pdwf"gwf the spirit of association between
citizens udk tm;ay;jcif;jzifh ydkrdkaumif;rGefpGm pkpnf;wnfaqmufxm;onfh vl@
tzGJ@tpnf;wpf&yf jzpfay:vmap&ef &nf¶G,fjcif;jzpfonf? trsm;jynfol. vlr_
tusdK;pD;yGm;udk OD;xdyfyefqif&ef jzpfonf? a'oE W&qdkif&mtkyfcsKyfa&;rSL;rsm;tm;
vGwfvyfpGma¶G;aumufjcif;jzifh vlxkuvnf; xdkolwdk@udk rdrdwdk@. acgif;aqmifrsm;tjzpf
todtrSwfðyvufcHvmrnf? xdka'oE W&tkyfcsKyfolrsm;rSm vlwef;pm;tv$mwpf&yf
jzpfvmjcif;a=umifh xdkuJhodk@ A[dkcsKyfudkifr_tm%mav#mhcsjcif;u txufv$mvlwef;pm;
opfwpf&yfudk ay:xGef;vmapvdrfhrnf? tqdkyg a¶G;aumufcH tkyfcsKyfa&;vlwef;pm;rSm
wdk;wufaom vlr_txufwef;v$mtjzpf tkyfpdk;ol bk&ifESifh tkyfcsKyfcHjynfolwdk@t=um;
qufoG,faygif;ul;onfh =um;cHwpfck jzpfvmrnf? vl@tzGJ@tpnf;twGif; vlr_tqifh
twef; ydkrdkjrifhrm;vmap+yD; EdkifiHa&;pepfwGif ae&may;jcif;jzifh ‚if;txufwef;v$m
vlwef;pm;opfrSm tkyfpdk;olbk&iftwGuf *k%fxl;aqmif opPmcHrsm; jzpfvm+yD;/ wcsdef
wnf;wGif tkyfpdk;ol. A[dktm%mtvGeftu|H usifhoHk;r_tE W&m,fudk umuG,fum
trsKd;om;vGwfvyfr_ national liberty udk xdef;odrf;apmifha&Smufolrsm; jzpfvmvdrfhrnf
[k bm&ef@wfu a&;om;wifjycJhonf?
8
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
jyifopfwGif vGwfvyfr_ESifh wnf+idrfr_udk xdef;odrf;apmifha&Smuf&eftwGuf
txuf v $ m vl w ef ; pm;wpf & yf vd k t yf o nf [ l a om bm&ef @ wf . tqd k ð ycsuf u d k
vpf b &,f r sm;u vuf c H c J h = uonf ? A[d k c sKyf u d k i f r _ t m%mav#mh c sjcif ; u Ed k i f i H .
“'Drdkua&pD” odk@r[kwf blZGmtpdwftydkif;xJrS obm0t&yif txufwef;v$m
wpf&yfudk ay:xGef;vmapvdrfhrnf? tqdkyg t&pPwdkca&pDvlwef;pm;opfu rif;qdk;rsm;
ESifh rif;rJhtajctaersm;rS uif;a0;aprnf? odk@rSom tkyfcsKyfa&;pnf;rsOf; the Charter
t& xlaxmifxm;aom tpdk;& &Sifoefa&;udk tmrcHEdkifrnfjzpfonf? TonfrSm
awmfvSefa&;vGefumv jyifopfEdkifiHa&;tawG;tac:wGif acwfpm;cJhaom t&pPwdk
c&ufwpf vpfb&,ft,ltqyif jzpfonf?
9
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
10
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
rlvtajccHt& tm;enf;aecsdefwGifaomfvnf;aumif;/ EdkifiHawmf. vkyfydkifcGifhudk
uef@owfEdkifor# uef@owfxm;v#ifaomfvnf;aumif; vGwfvyfr_udk umuG,f apmifh
a&SmufEdkifrnf[k Oa&myom;wdk@u ,Hk=unf=uonf? qef@usifbuftm;jzifh tar&dum;
wGifrl vl@tzGJ@tpnf;. tcGifhta&;rsm;u tzGJ@tpnf;0ifrsm;tay: ausmfvGefaer_udk
vufc=H uonf? tm%mESiyhf wfoufIvnf; ‚if;.tajccHru l kd xdyg;jcif; rðyay? od@k aomf
tm%musifhoHk;r_tydkif;wGifrl jzef@usuf cGJjcm;xm;onf? TuJhodk@ Ed_if;,SOfavhvm
r_rSwqifh awmhcfAD;vfu tpdk;&rif;wdk@. tusifhysufjcpm;r_udk xdef;csKyfwm;qD;&ef
a&S;,cifu txufwef;v$mrSL;rwfrsKd;EG,frsm;. vkyfief;aqmifwmrsm;udk a'oE W&
tkyfcsKyfa&;taqmufttHkrsm;/ toif;tyif;tpnf;t&Hk;rsm;u tvm;wl vkyfaqmif
EdkifpGrf;&SdyHkudk ol. ‘'Drdkua&pD ('kwd,wGJ)’ wGif &Sif;vif;wifjycJhonf? awmhcfAD;vfu
apwem0efxrf;tzGJ@tpnf;rsm;udk rGefwuf(p)usLŒ. pum;twdkif; “omrefEdkifiHom;
jynfolawGjzifh ,m,DpkzGJ@xm;onfh 'kwd,taqmufttHkrsm;” tjzpf az:!$ef;cJhonf?
‚if;tzGJ@tpnf;rsm;u EdkifiHom;rsm;. vGwfvyfr_udk ydkI vHk+cHKr_&Sdap+yD;/ olwdk@. wef;wl
nDr#cGifhrsm;udk xdyg;jcif;vnf; r&Sday? Todk@ t&pPwdkca&pD &Sd&ef rvdkyJ vGwfvyfr_udk
xdef;odrf;umuG,fEdkifa=umif; awmhcfAD;vfu wifjycJhonf?
11
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
de Dijn, Annelien (2007): Civil Society in the History of Ideas: The French
Tradition, Discussion Paper Nr. SP IV 2007-401, Social Science Research
Centre Berlin (WZB).
Taylor, Charles (1991): "Civil Society in the Western Tradition" in Ethel Groffier
and Raymond Klibansky (eds.), The notion of tolerance and human rights:
Essays in honour of Raymond Klibansky, Ontario.
12
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
ESpq
f ,fw
h pf&mpk t&yfzufvŒl tzGŒJ tpnf;
&JE,
G rf ;dk
'Drkdua&pDu tpkd;&eJ@jynfolvlxk t"due,fy,fESpfckt=um; qufEG,fr_ukd
zGifhqkdygw,f? 'Drkdua&pD&JŒ Oya'pnf;rsOf;awGu jynfolu tpkd;&tay:vkyfEkdifwm
(tpkd;& tpm;xkd;vJvS,fEkdifwm) eJ@ tpkd;&u jynfolawGukdrvkyfEkdifwm (wpfOD;csif;
vGwfvyfcGifh rcsKd;azgufEkdifwm) ESpfckukd tav;xm; azmfjyygw,f? okd@aomf wu,fh
vufawG@tm;jzifhawmh ,ae@armf'ef'Drkdua&pDu tJ'DhESpfcktay:rSmom wnfaewm
r[kwfbJ aemufxyfa'gufwkdifwpfcktay:rSmvnf; vkH;0rlwnfaeygw,f?
t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;[m ESpfq,fhwpf&mpk 'Drkdu&ufwpfEkdifiHa&;pepf
twGuf r&Sdrjzpftc&muswJh wwd, a'gufwdkifyg? t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;u vlxkeJ@
tkyfcsKyfol tm%mykdifwkd@=um;rSm =um;cH (buffer) taetxm;jzpfygw,f? vlxkeJ@
tpkd;& uif;uGmraeatmif qufpyfay;ygw,f? EkdifiHom;awG tpkd;&eJ@ pdrf;raeatmif
xde;f nda‡ y;&if; tm%mvuf0,f&o dS &l ŒJ avmfrmESyd pf ufru
_ ae tumtuG,af y;ygw,f?
t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;vkd@qkdvkduf&if vl@tzGJ@tnf;twGif;u tpkd;& r[kwf
wJh tzGJ@tpnf;aygif;pkH yg0ifygw,f? tzGJ@0ifwkdif;uvnf; twif;t=uyfr[kwfbJ
ukd,fhoabmeJ@ukd,f pdwfvkdvuf&yg0ifolawGyg? rdwfzuftzGJ@tpnf;rsm;/ bmoma&;
toif;tzGJ@rsm;/ toufarG;0rf;ausmif;tkyfpkrsm;/ wwfodynm&Sifrsm;/ tvkyform;
or*~rsm;/ aoewfypf0goemtkd;rsm;/ iSuf=unhftzGJ@/ opfcGtzGJ@/ awmifwuftoif;/
wHqdyfacgif;pkol/ [pfa[mheJ@ &yfygcsmwdwf pwJh toif;tzGJ@tkyfpkawGxd yg0ifygw,f?
omreftm;jzifh wpfOD;xufykd pkaygif;zGJ@xm;wJh toif;tzGJ@tpnf;t¶kH;rsm;
[m 'Drkdu&ufwpfvpfbmwDukd tumtuG,fay;&mrSm t"dutcef;u¾rSm &Sdyg
w,f? ‘EkdifiHawmf’ ukd ta=umif;jy+yD; ‘wpfOD;csif;pD’ ukd rESdyfpufEkdifatmif t&yfzuf
vl@tzGJ@tpnf;u umuG,fay;ygw,f? tm%m&SdolawG&JŒ r[m;w&m;tpkd;r&Ekdifr_ukd
vlxku wefjyefxdef;csKyfEkdifatmif t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;u ulnDygw,f? vlxk
a¶G;cs,fwJh‘ukd,fpm;ðytpkd;&’ wnf+rJatmifvnf; usm;uefay;ygw,f?
14
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
rsufvkH;awGu pl;pl;&J&J? t&ifoufOD;qHykdifacwfeJ@ tifyg,ma[mif;awGxuf zrf;qkyf
EkdifwJh tm%mvufwHu oefrmvGef;ygw,f?
tpkd;&awGu olwkd@tkyfpkd;xm;wJh vlr_b0xJ twif;0ifxkd;azguf&if; jynfol
wpfOD;csif;pD&JŒ pm;0wfaer_/ ESvkH;ckef/ &ifwkef/ avvnfwmtxd apmifh=unfxdef;csKyfEkdif
pGrf;w,f? okd@ESifhwkdif wbufujynfolawGrSmvnf; aepdrfhraebJ arG;&myg vpfbmwD
tcGifhta&;awG umuG,f&r,fh taetxm;yg? tpkd;&rsm;&JŒ !d‡,lEkdifwJh yg0g0&Zdef
pufuGif;atmuf vGwfvyfpGm ¶kef;xGuf&r,f? armf'eftpkd;&rsm;&JŒ qef;jym;whJ yg0g
vufwHukd tHwk&ifqkdifzkd@ wpfOD;csif;vpfbmwDawG pkykHatm&r,f?
'ga=umifhyJ vpfbmwDukd xdef;odrf;umuG,fzkd@ taumif;qkH;tiftm;u
t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;&,fvdk@ tajzu ±Sif;vmygw,f? t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;u
vpfbmwDukd umuG,f&mrSmawmh enf;vrf;tzkHzkHeJ@yg?
yxr/ yk*~vdutzGJ@tpnf;awG[m ‘EkdifiHawmf’ ,E W&m;atmufu vlxk
twGuf tumtuG,f tcif;tusif;ae&mawG ay;ygw,f? tpkd;&xdef;csKyfr_atmufu
wpfOD;csif;pDvGwfajrmufap+yD;/ ukd,fhtusKd;pD;yGm;aemuf aumufaumufyg aqmif¶GufEkdif
cGifhawG &Sdvmw,f? yk*~vdutzGJ@tpnf;awGu tm%mykdifawG&JŒ vufoD;qkyfxJuae
vlxkudk vGwfajrmufatmif rsKd;pkHzefwD;ay;ygw,f?
'kwd,/ tpkd;&awG&JŒ wae@wjcm; qyGm;aewJh,E W&m;ukd wefjyefusm;uefa&;
twGuf t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;u tpktaygif;ukd,fpDeJ@ vpfbmwDukd xdef;ay;ygw,f?
a&S;¶kd;tpOftvm vl@tzGJ@tpnf;awGrSm vpfbmwDu a&ajrh&SifawG&JŒ olaumif;ðycH
vlwpfpv k ufxrJ mS yJ &Sw
d wfygw,f? acwfopfurBmrSmawmh olw@dk vufxu J vpfbmwD
ukd t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;u tpm;xkd;,l&if;/ tpkd;&tm%mtay: wpfOD;csif;pDu
wefjyefxdef;nd‡Ekdifr,fh vlr_uGufvyf social space awG trsm;}uD;[ay;vmygw,f?
aemuf t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;ukd t"du jzpfwnfvmapwmu vGwfvyfwJh
aps;uGuv f yk if ef;ao;ao;}uD;}uD; tzG@J tpnf;/ toif;tyif;awGyg? tpk;d &eJ@ rif;npfawG
jynfolukd rn‡if;qJEkdifbJ oufom&m&apzkd@ vkyfief;tzGJ@tpnf;awGu ykHpHrsKd;pkHeJ@=um;cH
umuG,fay;ygw,f?
EkdifiHa&;ygwDrsm;
15
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
16
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
wzufrSm pD;yGm;a&;tay: tajcrðy tm¶kHodyfrxm;wJh EkdifiHa&;ygwDrsm;vnf;
&Sdjyefygw,f? 'DygwDawGusawmh vlrsKd;/ bmom/ rsKd;EG,fpk/ bmompum;/ EkdifiHom; pwJh
trSw0f ad ooykpH H identity awG jr‡iw
hf ifa&; tm;cJ=uw,f? 'gayr,fv h nf; olw@dk uk,d pf m;
ðywJh tkyfpk&JŒ bmompum;tcGifhta&;/ rsKd;EG,fpktcGifhta&;awGtwGuf a&SŒwef;wif
&ovkd pD;yGm;a&;udpP xnfhpOf;pm;&wmawGvnf; &Sdvmw,f?
EkdifiHa&;ygwDawG[m ukd,fwG,fzufxm;wJh trsKd;om;0daoo identity awG
aqmif¶Guf&if;/ tkdif'D,mawG tpGrf;ukefjr‡ifhwifzkd@vnf; óud;yrf;&ygw,f? okd@aomf tJ'Dh
ygwD&JŒ tkdif'D,mrSmukdu tzGJ@tpnf;&JŒa&SŒc&D;eJ@ pD;yGm;a&;pDrHcef@cGJr_awG yg0ifae+yD;om;?
'ga=umifhrkd@ aps;uGuf[m ygwDawG&JŒ t"dutpdwftykdif; jzpfaeygw,f?
tusKd;pD;yGm;qkdif&mtkyfpk
uGefjrLepfwdkif;jynfawG&Sd t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;
17
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
tcsKyfu aps;uGuf
&JE,
G rf ;dk
Ref: Civil Society by Michael Mandel baum
18
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tdE,
dN jynfoŒl vlŒtzGŒJ tpnf;
0if;jrifah rmif
19
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
20
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
wma=umifh &GmrJh &Gmaysmuf 'kuQa&muf&wm pwmawGudk ypfrSwfxm;+yD; jynfol@vl@tzGJ@
tpnf;awGu wkdufcdkufqef@usifcJhw,f?
1980/ 1990 ESpfawGrSm tvGef}uD;rm;wJh emr'gjrpf0Srf; a&umwmpDrHudef;eJ@
ywfouf+yD; jy\emwufcJhw,f? tJ'Da&umwma=umifh &GmawGaxmifeJ@csD+yD; a&ðryfr,hf
tE W&m,feJ@wkd;awmhr,fhudef; qdkufvmw,f? oef;eJ@csD+yD;/ v,form;eJ@ awmifay:om;
awG &GmajrpGef@cGmajy;+yD;/ opfawm[ufwmaygif;rsm;pGm qkH;¶_H;&r,fhtE W&m,f usa&muf
vmrSm jzpfygw,f? tJ'aD b;qd;k usa&mufawmhr,fh qif;&Jom;awGyg0ifwhJ qef@usit f mcHyJG
rSm emr'gtmacsmiftif'dkveftzGJ@u (Save The Namadar Movement) OD;aqmif
qifEGJcJhygw,f?
olwdk@udk vlxku ZGJeyJ}uD;}uD; axmufcHtm;ayr_/ *ENDykHpH qef@usiftHwkr_/
(tpmiwfcjH cif;/ oydwaf rSmufjcif; boycott / c&D;&Sncf sw D ufjcif;) Oya't& tuJprf;jcif;
pwmawGtjyif EkdifiHwum arwWm&yfcHcsufawGuwqifh EkdifiHpkHyg0ifwJh !Gef@aygif;tzGJ@
ay:vm+yD; a&umwmpDrHudef;&yfqdkif;xm;zkd@ EkdifiHwumw&m;¶kH;&JŒ wm;rdef@xkwf+yD;
wm;qD;wmtxdjzpfvmcJhygw,f?
aºuG;wifEGHepfaewJh aus;vufqif;&Jom;awGt=um; pdwfysufvufysufjzpf
aewm/ udk,fhudk,fudk tqkH;pD&ifaewmawGeJ@ txufwef;tqifhtv$mawG cspm;aewm
awGudk azmfxkwfajym&if; 'Drdkua&pDta&;rSm tcsuftcsmae&mu yg0ifcJhw,f? 'g[m
tdENd,&JŒ xl;jcm;wJh vlxkrD'D,m&JŒ tcef;u¾yJjzpfygw,f? tif'D,m*END&JŒ ta&;ay:
tkyfcsKyfa&;umvtwGif; r[kwfwmvkyfwmudk pdefac:&rS óudufw,fqdkwJh tðytrlawG
[m udkvkdeDacwfqDutajctaetwdkif; jzpfvmygw,f? qifqmjzwfawmufr_awGudk
tav#mhay;&wm &Sufp&mtjzpf odjrifcHpm;&wmu ydk+yD;Ekd;=um;apjyefw,f?
tm%mydkifawGeJ@ yËdyuQqefwJh qufqHa&;uwqifh ykHay:vmwJh pme,fZif;
owif;pmynmawG arG;zGm;vmw,f? ta&;ay:acwfumvuwnf;u tdE, dN pme,fZif;
eJ@ owif;pmavmu[m ud, k yf idk af pmif=h unfah &;tcef;u¾eJ@ yg0ifvy_ &f mS ;cJw
h ,f? tpd;k &
tkycf sKyfa&;,E ,W m;&JŒ cspm;r_/ Zmwferd ehf @J vlenf;pkawGtay: t=urf;zufjiLplwmawGukd
tpdk;&u rxDrJhjrifvkyfaewmawG/ wdkif;jynftESH@ tkyfcsKyfa&;ydkif; ysufuGufvpf[if;r_awG
udk azmfxkwfay;cJhw,f? vmbfpm; tusifhysufcspm;r_awGudk pkHprf;azmfxkwfcJh&mrSmawmh
0ef}uD;csKyfwpfOD;/ umuG,fa&;0ef}uD;wpfOD;/ qufoG,fa&;0ef}uD;eJ@ &mZ0wfr_ xlajymwJh
bD[mjynfe,f 0ef}uD;csKyfwpfOD;wdk@udk &mxl;u z,f&Sm;EkdifcJhw,f? owif;pmavmu&J@
xyfrHóud;pm;cJhwJh vGwfvyfr_eJ@ywfouf+yD; jyif;jyif;xefxef awmif;qkdr_awG[m vlxk
rD'D,mt¶G,ftpm; aygufuGJus,fjyef@oGm;jcif;eJ@ wòydifeufwnf;jzpfcJhw,f?
21
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
22
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
2001 tdE, Nd rSm NGO aygi;f woef;ausm&f v dS mwmu ta=umif;tcsuw f pfck
jzpfw,f? avsmfuefwJh enf;ynm&a&;/ tao;pm;acs;aiGuwqifh ulnDa&;/ ywf0ef;
usifoef@&Sif;a&;/ a&&&Sda&;/ tajccHusef;rma&; apmifha&Smufr_/ rlvwef;ynma&; pwJh
u¾awGrSm zGH@òzd;wdk;wufvmzkd@eJ@ ydkrdk0efaqmifr_ay;Ekdifa&;wdk@rSm NGO trsm;pku
pGJpGJepfepf vkyfudkifvm=uygw,f?
wjcm;tzGJ@awGu tyef;ajza&;vkyfief;/ a&xkavxk npfnrf;r_umuG,fa&;/
r_cif;jy\em/ ,mOfoGm;vma&;udpP pwmawGudk OD;wnfaqmif¶Guf=uygw,f? tJ'Dvkd
aqmif¶Gufr_awGu 'Drdkua&pD yDjyifa&;/ tusKd;ðyEkdifa&;twGufawmh wdkuf¶dkuf raqmif
usOf;Ekdifygbl;? 'gayr,fh 'Dvkdaqmif¶Gufr_awGuwqifh oufomcGifh&atmif vkyfaqmif
Ekdifr,fqkd&ifawmh 'Drdkua&pDa&;udk ab;ðy+cdrf;ajcmufEkdifwJh vlr_a&;/ pD;yGm;a&; jy\em
awGudk ajz&Sif;aqmif¶Guf&mrSmawmh taxmuftulay;Ekdifygw,f?
'ghtjyif tajccHvlwef;pm;u OD;aqmifOD;¶Gufðy&mrSmyJjzpfjzpf/ òrdŒjyudpP&yf
qdkif&m ,Ofaus;r_awGudk ysKd;axmif&mrSmyJjzpfjzpf tJ'D NGO awG[m r[wWr*END
pdwf"gwfudkom arG;jrLxdef;odrf;=uygw,f? wzufrSm vlr_t&if; Social Capital udk
vnf; wnfaqmuf=uygw,f?
vlr_t&if;qdkwmu bkHaumif;usdK;twGuf yl;aygif;vkyfaqmifEkdifpGrf;wJh
tcsif;csif;qufqHa&;t=um;rSm&SdwJh ,kH=unfr_/ yl;aygif;aqmif¶Gufr_/ tjyeftvSef
em;vnfr_wdk@yJjzpfygw,f? 'gayr,fh NGO wkdif;awmh 'Drdkua&pDa&;twGuf taumif;
csnf; rjzpfEkdifygbl;? wcsKdŒtzGJ@awGu vpfb&,frqef (tjrifrus,f) ygbl;? ,Ofaus;=u
w,fvkd@vnf; rqkdom?
'ghtjyif vlrsKd;a&;/ bmoma&;qkdwmawGukd onf;rcHzdk@awmif a[majymae
=uao;w,f? [dENLrsKd;cspfrsufuef;awGu c&pf,mefeJ@ rlqvifbmom0ifawGudk
t=urf;zuf qef@usifzkd@ pnf;¶kH;v#ufyJ? cGJjcm;qufqHjcif;/ oD;oef@z,fxkwfjcif; qkdwm
awGukd rSefuefw,fvkd@ vGwfvGwfvyfvyf a[majymv#ufygyJ?
'Drdkua&pDvdkvm;axmufcHolawGjzpfOD;awmh twGif;oabmtm;jzihf 'Drdk
ua&pD0g'udk t+rJwef;cH,lr_r&Sd=uovdk tjyifyef;tm;jzifhvnf; wm0ef,lr_ t+rJwef;
r&S=d uygb;l ? od@k aomf 'Dru
kd a&pD0g'cH,rl _ csKŒd wJah ewJh jynfo@l v@l tzG@J tpnf;&JŒ wcsKŒd aom
tpdwftydkif;awG ykHysufaeonfhwdkifatmif tdENd,&JŒ oefrm}uHhcdkifwJh jynfol@vl@tzGJ@
tpnf;u 'Drdkua&pD&J@ tumtuG,fwHwdkif;}uD;jzpfaewkef;ygyJ?
0if;jrifharmif
23
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
'Dru
kd a&pDtoGiu
f ;l ajymif;a&;jzpfpOfwiG f
vlxv
k y+ &f mS ;r+rsm; ta&;ygr+
atmifr;kd aZmf
ed ' gef ;
25
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
1? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;.tcef;u¾ESifh toGiful;ajymif;a&;t}udKumv
ab;=uyfeH=uyf tajctae
26
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tusdK;quf” "demonstration effect" [k ac:qdk+yD;/ wurBmvkH;wGif r=umcifu jzpf
ay:cJhaom 'Drdkua&pDtoGiful; ajymif;a&;jzpfpOfwGif aomhcsufusaom ta=umif;&if;
wpfckjzpfonf[k qdkcJhonf?
Tordkif;qdkif&mtjzpftysufrsm;u EdkifiHtrsm;tjym;. EdkifiHa&;tajymif;
tvJ jzpfpOfrsm;wGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf tqkH;tjzwfay;aom tcef;u¾wGif
wnf&Sdonfqdkaom pma&;ol. tqdkjyKr_udk ydkrdktm;aumif;apygonf? toGiful;
ajymif;a&;t}udKumvrsm;wGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf tjyKoabmaqmifonfh
tajymif;tvJrsm;. ueOD;tpysdK;r_rsm; jzpfEdkifygonf? odk@aomf vlxkv_yf&Sm;r_rsm;u
vnf; EdkifiHa&;tajctae wkef@qdkif;oGm;r_/ &yfwef@oGm;r_ESifh tajymif;tvJjzpf&ef ar#mf
rSef;&cufonfh tajctaeESifh tcdsefumvrsm;odk@ wcgw&H wGef;ydk@wwfygonf? 1988
ckESpf jrefrmEkdifiHwGif jzpfyGm;cJhaom jynfvkH;qdkif&m tkHºuGr_}uD;onf wpfygwDtm%m&Sif
pepfudk +zdKzsufEdkifcJhaomfvnf; tm%mtaqmufttHkwpfckvHk;udk rajymif;vJEdkifcJhay?
rajymif;vJEikd af o;ay? tESpEf pS q f ,f=umvmonfw h ikd f ppftpd;k &u tm%mudk qufvuf
qkyfudkifxm;qJ jzpfonf?
vlxv k y_ &f mS ;r_rsm;u tjyKoabmaqmifaom tajymif;tvJrsm;tm; wGe;f yd@k
Edkifaom tajctaewGif qENjyjcif;/ uef@uGufjcif;/ tkHºuGjcif;rsm;onf tkyfpdk;oltm%m
&Sif tpdk;&rsm;tm; jynfwGif;EdkifiHa&;tajctaersm;udk xdef;csKyfEdkifpGrf; r&Sdonfh tae
txm;od@k wGe;f yd@k um tpd;k &rsm;tm; w&m;0ifrt _ =uyftwnf;jzifh &ifqikd &f ap+yD; jynfol
vlxt k wGi;f omru Edik if w H umrsuEf mS pmwGiyf g tcuftcJEiS hf &ifqikd }f uHKawG@&aponf?
‚if;wdk@. r[mrdwfrsm;twGif;Yvnf; ‚if;wdk@. w&m;0ifr_tay: ar;cGef;xkwfr_rsm;jzifh
&ifqdkif&+yD;/ jynfolvlxktwGif;omru EdkifiHwumwGifyg w&m;0ifr_ qHk;±H_;apygonf?
,if;odk@aom tcsdefumv. tapmydkif;tqifhrsm;wGif tpdk;&rsm;u ‚if;wdk@
tay: zdtm;rsm;udk ckc&H ef }udK;yrf;jcif;ESihf ‚if;wd@k .w&m;0ifru _ kd jyefvnfwnfaqmuf&ef
tm;xkwfjcif;rsm; jyKvkyfEdkifygonf? v_yf&Sm;r_udk tm;enf;oGm;ap&ef rw&m;zrf;qDjcif;
ESifh owfjzwfjcif;/ ppfwyfESifh&Jwdk@udk tokH;jyKI qENjyolrsm;ESifh wufºuGv_yf&Sm;olrsm;
tm; ESdrfESif;jcif;/ vlrsm;pka0;jcif;ESifh owif;rD'D,mrsm;udk uef@owfr_rsm; wdk;jrifhjcif;
ponfjzifh t=urf;zufzdESdyfr_rsm; vkyfaqmifvmEkdifygonf? ‚if;wdk@. w&m;0ifr_udk jr‡ifh
wifjcif;jzifh v_yf&Sm;r_rsm;udk tm;enf;atmifvkyfonfESifhw+ydKifeuf EdkifiHa&;tusOf;
om;tcsKd@udk v$wfay;jcif;jzpfap/ ta&;r}uD;aom uef@owfcsuftcsKd@udk av#mhcsay;jcif;
jzpfap/ odk@r[kwf vmrnfha¶G;aumufyGJrsm;ESifhywfoufI avoHay;vmjcif; ponfwdk@
uJhodk@ tay:,Htajymif;tvJrsm;udkvnf; vkyfEdkifygonf?
xdok @kd tm;xkwrf r_ sm;u wcgw&H ydrk ekd uf&KS id ;f onfh t=uyftwnf;tajctae
od@k OD;wnfomG ;apEdik yf gonf? tkypf ;kd olrsm;twGi;f ESKwfxu G af y;&rnfvm;/ aphpyfaqG;aEG;
27
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
28
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
a&S@rwdk;om aemufrqkwfom EdkifiHa&;tajctaersdK;udk jzpfay:aponf? odk@aomfvnf;
tkyfpdk;olrsm;tm; zdtm;ay; t=uyfudkifEkdifonfh taetxm;wGif &Sdonf?
jrefrmEkdifiHtawG@t}uHKwGif 1988 ckESpf yxrOD;qkH; qENjyr_rsm; jzpfyGm;cJh+yD;
aemuf ppfwyf. zdESdyfr_rsm; wdk;jr‡ifhvmcJhonf? odk@aomf qENjyr_rsm; qufvufjzpfyGm;
aecJh+yD;/ wEdkifiHvkH;twdkif;twmtxd us,fjyef@vmjcif;a=umifh tpdk;&taejzifh ab;=uyf
eH=uyftajctaeod@k qdu k af &mufcyhJ gonf? zdEydS rf u
_ kd qufjr‡iI hf qENjyolrsm;. a'gorD;udk
ydrk akd wmufavmifapjcif;jzifh t±H;_ cHrnfvm; od@k wnf;r[kwf tavsmah y;jcif;jzifh xde;f csKyf
Edkifr_udk tqHk;±H_;cHrnfvm; qdkonfh taetxm;rsdK; jzpfcJhonf? xdktajctaewGif rqv
tpdk;&onf oabmxm;wif;rmol orwOD;pdefvGif.ae&mwGif ynm&SifwpfOD;jzpfol
t&yfom;orw a'gufwmarmifarmifjzifh tpm;xdk;cJhygonf? orwa'gufwm armif
armif u ygwDpkHpepfwnfaqmufa&;ESifhywfoufI vlxkqENcH,l&ef aumfr&Sifwpf&yfudk
zG@J pnf;cJ+h yD;/ 1962 ckEpS w f iG f ppfwyfu azmufczJG suq f ;D cJo
h nfh ausmif;om;or*~ taqmuf
tODtm; jyefvnfwnfaqmufay;rnf[k urf;vSrf;cJhonf? vlxkv_yf&Sm;r_u rnfonfh
aphpyfaqG;aEG;a&;udkrS vufrcH jiif;y,fcJh+yD;/ tpdk;& vHk;0ESKwfxGufay;&efESifh =um;jzwf
tpdk;& zGJ@pnf;a&;udkom awmif;qdkcJhygonf? oydwfarSmuf qENjyr_rsm; qufvufjzpfae
cJhonf? 1988 ckESpf =o*kwfvtapmydkif;rS pufwifbmvv,fydkif;txd EkdifiHw0Srf;wGif
rnfonfhtkyfcsKyfa&;tzGJ@rS r&SdcJhay? ausmif;om;rsm;ESifh &[ef;ysdKrsm;u aus;vufESifh+rdK@
rsm;ygrusef wEdkifiHvkH; twdkif;twmjzifh vkH+cKHa&;/ usef;rma&;ESifh tpm;tpmtwGuf
tkyfcsKyfa&;wm0efrsm;udk ,lcJh&onf? qENjyolrsm;. vufwGif;odk@ tm%ma&muf&Sd
Edkifaomfvnf; vlxkv_yf&Sm;r_u tm%mtaqmufttkHudk odrf;ydkufEdkifcJhjcif; r&Sday?
xdktajctaeudk=unfhjcif;tm;jzifh xdkpOfu vlxkv_yf&Sm;r_udk,fY &ifhusufr_
&Syd rHk &bJ/ pdwu f ;l pHEe_ ;f uJveG ;f aeyk&H onf? tpd;k &ESihf vufawG@usus n‡Ed i_d ;f &ef (od@k r[kw)f
AsL[majrmuf tpjyKcsufrsm; vkyfaqmif&eftwGuf jyifqifr_&SdcJhykHr&ay? vlxkv_yf&Sm;r_
twGif; tuGJt+yJrsm;a=umifh tpdk;&ESifhaphpyfaqG;aEG;&ef wpfckwnf;aom udk,fpm;jyKr_
r&Sdjcif;uvnf; ta=umif;&if;wpf&yf jzpfEkdifygonf? xdktcsdefu vlxkv_yf&Sm;r_rsm;tae
jzifh tpd;k & tusO;f t=uyfxaJ &mufaeaom tajctaetm; tcGit hf vrf;tjzpf qkyu f ikd f
I tm%m&,l&ef wGef@qkwfcJhonf (odk@r[kwf) tm%m,l&Jonfh owœdESifh pGrf;&nfwdk@
csdK@wJhaeonf[k aumufcsufcs&ygrnf? v_yf&Sm;r_taejzifh tqdkyg ESpfvcef@ vpfvyfae
aom tm%muGuv f yfukd vufO;D r_&&dS dS 0if,El idk rf nfqykd gu &Edik af jc&Syd gonf? od@k r[kwyf g
uvnf; v_yf&Sm;r_. acgif;aqmifr_u pdwful;pHE_ef;rsm;xuf vufawG@usus tpdk;&ESifh
tay;t,lvkyf&ef tm;xkwfcJhv#if awG@qkHaqG;aEG;a&;t}udKtqifhodk@ wufvSrf;aumif;
wufvrS ;f Edik rf nf jzpfygonf? wdik ;f jynf. vuf&EdS ikd if aH &;t=uyftwnf;rsm;twGuf vlxk
v_yf&Sm;r_rsm;wGifvnf; wpkHw&m wm0ef&Sdygonf? jrefrmEkdifiHtawG@t}uHKrS oifcef;pm
29
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
2? tm;aumif;aomvlxkv_yf&Sm;r_tajccH
(u) vlxkv_yf&Sm;r_. tp
30
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tpdk;&tay: rauseyfcsufrsm;udk &,fp&m[morsm;okH;I oa&mfum wHk@jyefxdk;ESufcJh
=uonf? Oyrm [mowpfckrSm -
tDr,fvf'g ao+yD;aemuf ewfjynfa&mufoGm;ygonf --- ewfjynfY
tDr,fvf'g 0ifvmaomtcg bk&m;ocifrSvGJI tm;vkH; rwfwyf&yf=uygonf/
a,±_u --- aumif;uifbkHu vmaom tzbk&m;ocif bmrsm; jzpfawmfrlwm
vJ/ tb,fa}umifh tDr,fvf'grm;udk@pfudk rwfwyf&yf+yD; r}udKqdkygovJ t&Sif [k
av#mufar;&m --- tzbk&m;ocifu ighae&m aysmufrSm pdk;&drfvdk@yg/ tu,fI
ig rwfwyf&yfvdkufv#if igh ovGefudk ol 0ifxkdifvdrfhr,f [k jyefajzonf
xdkumvwGif xGufay:vmaom [motrsm;pkrSm bmoma&;ESifh ywfouf
aom [morsm;jzpf+yD;/ uufovpfbmomESifh ywfoufI ydkrsm;onf[k xdk[moudk
ajymjyolu qdkygonf? rm;udk@pfu ol@tpdk;&Y bmoma&;t&vnf; w&m;0ifr_&Sdonf
[laom ajymqdck sut f m; txl;wvnf jiif;qd&k eftwGuf ,if;uJo h @kd aom [mooa&mfr_
rsm; ay:xGufvmjcif; jzpfonf? xdkuJhodk@aom vkyfaqmifr_rsm;onf jynfolvlxk.
rauseyfcsufrsm;udk a&mifjyef[yfae+yD; tm%mydkifrsm;tm; wdkuf&dkufwkH@jyefcsufrsm;
vnf; jzpfonf? yGiv hf if;aomvl@tzG@J tpnf;rsm;Y &&SEd ikd o
f !fh tcGit
hf vrf;rsm; tm;vk;H udk
rm&S,favmxkwfjyefI ydwfqdk@uef@owfxm;aomtcdsefrsdK;wGif vlxktm; aqmf=o
pnf;&kH;Edkif&ef txda&mufqkH;vufeufrsm; jzpfygonf? “TuJhodk@aom EdkifiHa&; tcif;
tusif;Y a=unmjcif;r&SdbJ jyif;xefpGm qifEJ$aom oabmw&m;a&;ppfyGJwGif aumv
[mvrsm; xkwfv$ifhjcif;/ twif;ajymqdkjcif;/ o&kyfzsufjcif;rsm;/ pum;vdrfrsm;oHk;jcif;/
wifpm;ajymqdkjcif;/ pum;vHk;tEktvSav;rsm;jzifh ac|;odyfajymqdkjcif;/ a&S;&dk;ykHjyifrsm;
ajymqdjk cif;/ xk;H wrf;pOfvmtjyKtrlrsm;jzifah zmfjyjcif;/ trnfrazmfbaJ jymjcif; ponfw@kd
vdktyfonf” [k *sdrf;paumh James Scott u ol. 1990 xkwf Domination and
the Art of Resistance: Hidden transcript wGif axmufjycJhonf? jynfolvlxk.
ae@pOfaexdkifr_b0wGif olwdk@. cHpm;csufrsm;tm; azmfjy&ef (odk@r[kwf) w&m;0ifOya'
wGif; v_yf&Sm;r_wpfckcktm; pnf;&Hk;aqmif&Guf&ef ae&mr&Sdonfhtcg tkyfpdk;olrsm;ESifh
ywfoufI aumv[mvrsm;xkwfv$ifhjcif;/ oa&mf[moysufvkH;rsm;xkwfjcif;ESifh
twif;rsm; ajymqdkjcif;wdk@ jzpfavhjzpfx &Sdygonf?
r=umao;cifujzpfcJhaom 'Drdkua&pDajymif;vJa&;jzpfpOf. awmfvSefaom
vlxkv_yf&Sm;rsm;udkavhvm&mwGif pkaygif;aqmif&Gufr_oDtdk&Dudk tokH;jyKEdkifygonf?
vlxkv_yf&Sm;r_ay:ayguf&eftwGuf vl@tzGJ@tpnf;qdkif&m wpHkvHk;tajctaeESifh wckcsif;
tajctae owfrSwfcsufrsm;&Sdonf[k tqdkygoDtdk&Du qdkygonf? wpHkvHk;tajctaeY
vlxkv_yf&Sm;r_rsm;jzpfay:&ef vdktyfaomtajctae (4)ck&Sdonf? ,if;wdk@rSm rauseyfr_/
oabmw&m;/ pnf;&kH;aqmf=oEdkifaompGrf;&nfESifh tcGifhtvrf;wdk@jzpfonf? wckcsif;
31
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
ydkvef
vufcsf 0gvufqm Lech Walesa ESifh tvkyform;rsm;OD;aqmifaom 1980
ckESpf qENjyuef@uGufyGJrsm;uae aoG;pnf;nD!Gwfa&;v_yf&Sm;r_ ay:xGufvmcJh+yD;/ xdk
v_yf&Sm;r_ twGif;odk@ u|rf;usifvkyfom;rsm;/ ysHusvkyfom;rsm;/ ausmif;q&m q&mr
rsm;/ q&m0efrsm;/ a&S@aersm;/ tif*sifeD,mrsm;ESifh pwdk;qdkifydkif&Sifrsm;/ ynm&Sifrsm; ESifh
&dkrefuufovpfbk&m;ausmif;yg yg0ifvmcJh=uonf? uGefjrLepfEdkifiHwpfckwGif Oya't&
w&m;0iftodtrSwfjyKr_ &&Sda&;twGuf yxrOD;qkH;aom vGwfvyfonfh tvkyform;
or*~ v_yf&Sm;r_jzpfvmcJhonf? ydkvefEdkifiHwGif wpfygwDpepf tqkH;owfa&;twGuf
ta&;ygaom v_yf&Sm;r_jzpfcJhygonf?
axmifcsDaom pmapmifpmwrf;rsm;ESifh ajratmufrD'D,mrsm;uvnf; tHwkr_
vkyfief;rsm;wGif ta&;ygaom tcef;u¾u yg0ifcJhygonf? xdkwdkufyGJonf EkdifiHawmfESifh
vl@tzGJ@tpnf;t=um; xdyfwdkufawG@r_jzpfvmcJhonf? 1987ckESpf ykyf&[ef;rif;}uD; *|ef
aygvf (2) . tvnftywfc&D;ESihf ol. aoG;pnf;nD!w G rf t
_ zG@J tm; Oya'abmiftwGi;f
w&m;0ifjyefjzpfa&; awmif;qdrk u
_ omrefjynfov l x l tk =um; uGejf rLepf0g'tm; oabm
w&m;t&ESifh usifh0wft& jiif;y,fr_udk ydkrdkt&Sdefjyif;apcJhygonf? 1988 wGif aoG;pnf;
nD!Gwfa&;tzGJ@u OD;aqmifonfh qENjyoydwfarSmufwdkufyGJpOfrsm;onf tpdk;&tm;
tajctaeudk rxdef;odrf;Edkifonfhtaetxm;odk@ wGef;ydk@cJhjyD;/ twkduftcHtiftm;pkrsm;
32
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
twGif;Y tiftm;r#ajcudk jzpfapcJhygonf? *GsefvifhZf Juan Linz ESifh tJvfzwf pwDAif
Alferd Stepan wdk@u 1988 ckESpf arvwGif vli,frsdK;qufopfESifh ppfaoG;ºuG tvkyf
orm;or*~0ifrsm; tpjyKcJhonfh aoG;pnf;nD!Gwfa&;oydwfwdkufyGJ tausmhopf jzpfyGm;
vmcJhonf[k axmufjycJhonf? tpdk;&bufrS tv,ftvwform; ,m&lZ,fpuD;ESifh
twdkuftcHbufrS tv,ftvwform; 0gvufqmwdk@ ESpfOD;rSm ‚if;wkd@twGif;rS tpGef;
a&muforl sm;. pdeaf c:r_rsm;udk txdu k t
f avsmuf &ifqikd cf &hJ onf? aemufq;Hk wGif toGif
ul;ajymif;a&;umv. or&dk;us av;OD;upm;yGJ (tpdk;&tpGef;a&mufrsm;/ tpdk;&tv,f
tvwfrsm;/ twdkuftcHtpGef;a&mufrsm;/ twdkuftcHtv,ftvwfrsm;) ay:xGuf
vmcJhygonf?
1988ckESpf =o*kwfvwGif jzpfyGm;cJhaom aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@u OD;aqmif
onfh 'kwd,t}udrfoydwfv_dif;rsm;twGif; tpdk;&u aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@ESifh aphpyf
n‡dEd_if;&ef urf;vSrf;cJh+yD;/ pm;yGJ0dkif;awG@qHkaqG;aEG;yGJrsm; jzpfvmcJhygonf? 1989ckESpf
t&mufwGif ydkvefEdkifiHonf ,ae@cHpm;&&Sdaeaom 'Drdkua&pDcdkifrma&;jzpfpOfodk@ OD;wnf
onfh “pm;yGJ0dkif;rSwqifh aphpyfajy+idrf;r_” "roundtable negotiated settlement" udk
&&SdcJhygonf? cdkifrmtm;aumif;I pGrf;&nfjynfh0aom vlxkv_yf&Sm;r_onf tkyfpdk;olrsm;
tm; tm%mtaqmufttHkajymif;vJap&ef =oZmoufa&mufEdkif+yD; wdkif;jynftm;
+idrf;csrf;aomenf;jzifh 'Drdkua&pDpepfqDodk@ OD;wnfay;EdkifcJhygonf?
zdvpfydkif
zdvpfyikd Ef idk if o
H nf 19 &mpktapmydik ;f umv udv
k ekd aD cwfuwnf;u taemuf
wdkif; EdkifiHa&;,Ofaus;r_ vpfb&,fykHpHrsm;udk awG@}uHKcJhygonf? 20 &mpktapmydkif;umv
rsm;twGif; ynmwwfvlwef;pm;rsm;/ tvkyform;rsm;ESifh aus;vufvlxkrsm;. EdkifiH
a&; Edk;=um;ouf0ifr_ESifh udkvdkeDqef@usifa&;v_yf&Sm;r_onf zdvpfydkifEdkifiH. EdkifiHa&;
v_yf&Sm;r_ ,Ofaus;r_udk jzpfay:apcJhonfh ta=umif;t&if;rsm;xJrS wpfckjzpfonf[k
,lq&rnf? zdvpfydkifEdkifiH. t&yfom;vl@tzGJ@tpnf;toif;tyif;rsm;t=um;wGif
vuf0JtajccHt,ltqrsm;ESifh v_yf&Sm;r_rsm;&Sdonfudk &Sif;&Sif;vif;vif; awG@jrifEdkifyg
onf? tm%m&Siftpdk;&vufatmufwGifyif zdvpfydkifEdkifiHY pnf;rsOf;usifhxkH;qdkif&m
'Drdkua&pDykHpHwpfrsdK; &SdaecJh+yD; jyif;xefaom uef@owfcsufrsm;&Sdaeapumrl w&m;0if
t&yfom;vlr_tzGJ@tpnf;rsm; wnf&SdEdkifygonf?
t"dubmoma&;tzGJ@tpnf;jzpfonfh &dkrefuufovpfbk&m;ausmif;onf
vl@tzG@Jtpnf;. EdkifiHa&;ESifh vlr_a&; tajymif;tvJwGif aomhcsufusaom tcef;wGif
&SdcJhygonf? txl;ojzifh rm;udk@pftpdk;&jzKwfcsa&;umvY jzpfonf?
1981ckESpf zdvpfydkifEdkifiHodk@ tvnftywfoGm;&ef ykyf&[ef;rif;}uD;*|efaygvf
33
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
34
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
}uD;rm;us,fjyef@aomawmfvSefykefuefr_udk OD;aqmif&efESifh 'kwd,ppfOD;pD;csKyf. axmuf
cHyyHh ;kd r_jzifh tm%m&a&;twGuf Edik if aH &;enf;y&d,m,frsm;udk tpysKd ;vkyaf qmif&ef olr.
pGrf;&nfudk jyocJhonf? v_yf&Sm;r_twGif;&Sd tpktzGJ@aygif;pHkuvnf; olrtm; wnD
w!GwfxJ axmufcHyhHydk; cJh=uonf? v_yf&Sm;r_onf vSnf;aeavSatmifjrif;aZmif;rusef
ae&mwumwGif pnf;&Hk;xm;EdkifcJh&m rm;udk@pf rSm jynfyodk@ xGufajy;cJh&awmhonf?
,ae@tcdsefwGif zdvpfydkifEdkifiHonf jynfh0aom 'Drdkua&pDpepfodk@ OD;wnfcsDwufv#uf
&Sdygonf?
35
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
36
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
pnf;&kH;aqmif&GufEdkifrnfh tajccHrsm; jzpfapcJhygonf?
ausmif;om;v_yf&Sm;r_tpOftvmESifhtwl ajratmufausmif;om;or*~rsm;
onf wEkdifiHtwdkif;twmaqmifonfh 1988 ckESpf 'Drdkua&pDa&;tkHºuGr_}uD;udk jzpfay:
aponfh tm%m&Sifqef@usifa&;wdkufyGJ tpOftqufwGif ta&;ygaomtcef;u yg0ifcJh
=uonf? ArmEdkifiHvkH;qdkif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf (Auo) jyefvnf arG;zGm;
vmcJh+yD; 'Drdkua&pDawmfvSefa&;udk pwifOD;aqmifcJhonf? AuoESifhtwl a'otvdkuf
ausmif;om;or*~rsm; wEdkifiHvkH;tESH@ ay:xGufvmcJhonf? ajratmuf&Sd ArmEdkifiHvkH;
qdkif&m ausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf OuUX rif;udkEdkif (tkyfcsKyfaomrif;udk Edkifonf[k
t"dy`g,f&aom) onf 1988ckESpf v_yf&Sm;r_. oauFw jzpfvmcJhygonf? olonf 1989
ckESpfwGif tzrf;cHcJh&+yD; emrnfqdk;jzifhausmf=um;onfh jrefrmEkdifiHtusOf;axmifrsm;wGif
(15)ESpfwm tusOf;uscHcJh&+yD;/ ESpftawmfrsm;rsm; wkdufydwftusOf;csjcif;cHcJh&ygonf?
ppfaxmufvSrf;a&;t}uD;tuJvnf;jzpfol ppftpdk;&0ef}uD;csKyfcif!Gef@ &mxl;rS z,f&Sm;cH
&+yD; aemufydkif; 2004 ckESpf 'DZifbmvwGif ol@tm; axmifrS v$wfay;cJhygonf?
&efukefpufr_wuUodkvf0if;twGif; ausmif;om;rsm;tm; t"du&k%f;ESdrfeif;
a&; vHkxdef;rsm;u ypfcwf+yD;aemufydkif; 1988ckESpf rwfv(13)&ufae@rS (17)&uftxd
ausmif;om; qlyltkHºuGr_rsm; jzpfay:cJhygonf? xdktawmtwGif; vlaygif;rsm;pGm ypfcwf
owfjzwfcHcJh&+yD;/ tif;pdefaxmifodk@ ydk@aomtcsKyfum;twGif; vl(40) aoqkH;cJhygonf?
tm%mydkifrsm;u wEdkifiHvkH;&Sd wuUodkvf aumvdyfrsm;ESifh txufwef;ausmif;rsm;udk
ydwfypfcJhygonf?
odk@aomf ZGefvwGif tm%mydkifrsm;u wuUodkvfrsm;udk jyefvnfzGifhvSpfaom
tcg ausmif;om;qENjyr_rsm; jyefvnf jzpfay:cJhygonf? &efukefwGif pwifcJhaom qENjyr_
rsm;onf tjcm;e,f+rdK@}uD;rsm;odk@ jyef@ESH@oGm;cJh+yD;/ tajctaeonf z&dkz&JESifh tm%m&
tpd;k &u rxde;f Edik rf odr;f Edik of nfh taetxm;od@k a&mufvmcJyh gonf? xdt k ajctaewGif
tm%m&Sif OD;ae0if;onf ygwDOuUXae&mrS ESKwfxGufa=umif; a=unmcJh+yD;/ 1988 ckESpf
ZlvdkifvwGif ygwDpkHpepfudk jyefvnfusifhokH;rnfvm; rusifhokH;bl;vm;qdkonfudk qHk;jzwf
&eftwGuf jynfol@qENcH,lyGJusif;y&ef tqdkjyKcJhygonf? ygwDnDvmcHu ‚if;. tqdkjyK
csuu f kd y,fcsc+hJ yD;/ ygwaD cgi;f aqmifopfukd a&G;cs,w
f ifajr‡mufcyhJ gonf? ol. tqdjk yKcsuf
onf tajctaeudk avsmhyg;apa&; aemufuG,frS }udK;udkifzefwD;&eftwGuf }uHpnfvkyf
aqmifcsuw f pf&yf jzpfEikd yf gonf? od@k aomfvnf; ol@a=unmcsu. f wu,fah emufqufwJG
jzpf&yfrsm;rSmrl }udKwifpDpOfcJhjcif; r[kwfay? jynfolvlxku ESpfumv=um&SnfpGm apmifh
pm;aecJah om tcGit hf vrf;aumif;}uD;udk olu zefw;D cJyh gonf? ra&S;raESmif;rSmyif axmif
aygif;rsm;pGmaom jynfolrsm; vrf;rrsm;ay:odk@ xGufvmcJh+yD; vl@tcGifhta&;rsm;ESifh 'Drdk
ua&pD jyefvnfwnfaqmufa&;udk awmif;qdkcJh=uygonf? }uD;rm;aom v_yf&Sm;r_}uD;
37
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
4? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;tm; ESKdif;,SOfavhvmjcif;
38
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tpdk;&onf tkyfcsKyfa&;tm%modrf;I jzpfvmcJhaom yk*~dKvfwpfOD;wnf;tm%m&Sif
jzpfonf? jrefrmEkdifiH&Sd tm%m&Siftpdk;& tpOftqufonf oabmw&m;a&;tajccH
r&SdbJ ppftm%m&Sif oufoufom jzpfonf?
ydkvefESifh zdvpfydkifEdkifiH&Sd &dkrefuufovpfbk&m;ausmif;awmfonf oabm
w&m;a&;awmfvSefr_ESifh wufºuGaomvlxkv_yf&Sm;r_ ESpfckpvkH;twGuf oauFwjzpfcJh
onf? jrefrmEkdifiHwGifrl awmfvSefa&;wdkufyGJwGif &[ef;ysdKtrsm;tjym; wufwufºuGºuG
yl;aygi;f yg0ifc=hJ uaomfvnf;/ 0gawmf& a&S;&d;k pGJ em,u q&mawmf}uD;rsm;rSm a&ikEH KS wfyw d f
aecJh=uonf?
ydkvefEdkifiHwGif vl@tzGJ@tpnf;qdkif&mA[k0g'onf uGefjrLepftpdk;& vuf
atmufwGifyif tm;aumif;cJhonf? zdvpfydkifEdkifiHwGif rD'D,mtygt0if t&yfzuftzGJ@
tpnf;rsm;onf uef@owfcsufrsm; }uD;rm;pGm &Sdaeaomfvnf; &yfwnfcGifh &SdcJhonf?
jrefrmEkdifiHwGif rnfodk@aom vGwfvyfonfhtzGJ@tpnf;rS wnf&SdcGifh r&Sday? odk@aomf
1988 ckESpf 'Drdkua&pDawmfvSefa&;onf ydkvefaoG;pnf;nD!Gwfa&;v_yf&Sm;r_ESifh zdvpf
ydik f jynfo@l tm%mawmfveS af &;wd@k uo hJ @kd yif ta&twGut f &vnf;aumif;/ pdw"f gwtf &
vnf;aumif;/ pHwefb;kd t&vnf;aumif; cdik rf mtm;aumif;cJo h nf? od@k aomf r[mAsL[m
ESifh tcGifhtvrf;taetxm;t&qdkv#if vkyfudkifEdkifpGrf; enf;yg;onf[k qdk&rnf?
ydkvefEdkifiHwGif aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@onf ‚if;wdk@. tem*wf &nfrSef;csuf
rsm;tm; cdkifrmatmif pkpnf;EdkifcJh=u+yD;/ vufawG@usr_ &SdcJhonf? xdkenf;jzifh tvm;
tvm&Sdaom EdkifiHa&;tiftm;pktjzpf wnfaqmufcJh=uonf? aoG;pnf;nD!Gwfa&;
tzGJ@onf acgif;aqmifr_ &&Sd&ef or*~rsm;ESifh vl@tzGJ@tpnf;wGif;&Sd tjcm;tkyfpkrsm;tay:
=oZmv$rf;rdk;r_ tcdkiftrm &SdcJhonf? zdvpfydkifrS tuGDEdkonf jynfolvlxkwpf&yfvHk;.
wpfckwnf;aom udk,fpm;jyKr_ jzpfcJhonf? rJa&wGuf+yD; csufcsif;yif rdrdudk,frdrd orw
tjzpf a=unmI tm%modrf;wdkufyGJudk xdxda&mufa&muf udkifwG,fEdkifcJholjzpfonf?
tcsdefudkuf vufOD;r_udk &J&J0Hh0Hh t&,lEkdifcJhonf? 1988 ckESpf jrefrmh'Drdkua&pDawmfvSef
a&;wGif ydv k efEikd if EH iS hf zdvpfyikd Ef ikd if w
H @kd uo hJ @kd pkpnf;nD!w
G af om wpfcwk nf;aom ud, k pf m;
jyKr_ r&SdcJhay? xdk@a=umifh v_yf&Sm;r_. acgif;aqmifrsm;onf tpdk;& t=uyfqdkufaepOf
ay:aygufvmonfh tcGifhtcgaumif;udk tusdK;&Sd&Sd tokH;csEdkifcJhjcif; r&Sday? 0ef}uD;csKyf
a[mif;u tpdk;&zGJ@pnf;+yD; rdrdudk,frdrd w&m;0if0ef}uD;csKyftjzpf a=unmcJhaomtcg
tjcm;rnfonfhacgif;aqmifurS ol@tm; axmufcHyhHydk;cJhjcif; r&Sd? t"du acgif;aqmifrsm;
tygt0if =oZm}uD;aom ausmif;om;rsm;u ‚if;tm; tm%mrufaom EdkifiHa&;orm;
wpfa,muftjzpfyif pGypf cJG =hJ uonf? xdpk Ofu ausmif;om;acgi;f aqmifrsm;rSm olw@kd u, kd f
olwdk@ 'Drdkua&pDa&;wdkufyGJ0ifolrsm;omjzpf+yD; tm%mvdkcsifolrsm; r[kwfa=umif; ajym
qdkcJh=uonf? zdvpfydkif jynfol@tm%mawmfvSefa&;twGif; tm%m taqmufttHk
39
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
ed * H k ;
40
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
om;or*~rsm;onf 1988 ckESpf 'Drdkua&pDawmfvSefa&;. armif;ESiftm;rsm; jzpfcJh=u
onf? Tae&mwGif tcsdefudkuf pnf;0g;udkufjzpfa&; ta&;}uD;r_udkvnf; axmufjyvdkyg
onf? rxdef;Edkifrodrf;Edkifjzpfaeonfh tajctaea=umifh tkyfpdk;olrsm;twGif; t=uyf
twnf;ESifh &ifqdkifae&onfhtcsdefrsdK;wGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;taejzifh tcsdefudkuf tcGifh
tcgaumif;udk rdrd&&qkyfudkifI tusdK;&Sd&Sd tokH;csEdkifygonf? tuGDEdku orwtjzpf
a=unmvdkufonfhtcsdef/ aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@u tpdk;&. awG@qHkaqG;aEG;&ef urf;
vSr;f r_tm; vufcv H u
kd of nfth csed w f @kd uohJ @kd aom tcdu
k t
f wef@onf toGiu f ;l ajymif;a&;
t}udKumvtqifhodk@ wufvSrf;EdkifcJhonfh ta&;}uD;aom tcsdefumvrsm; jzpfygonf?
,ckpmwrf;Y vlxv k y_ &f mS ;r_rsm;onf wdik ;f jynfwpfc.k Edik if aH &;b0wGif tqk;H
tjzwfay;aom tcef;u¾rsm;wGif &Sdonf[k ed*Hk;csKyfygonf? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf
zdvpfydkifESifh ydkvefwdk@wGif tjyKoabmqmifaom tajymif;tvJrsm;udk tpysdK;olrsm;
tjzpf jrifawGcJh&+yD;/ jrefrmEdkifiHwGifrl EdkifiHa&;t=uyftwnf;twGif; ESpf&Snfvrsm;
qufvufwnf&Sdaer_ESifh tajymif;tvJuif;rJhr_wdk@twGuf wm0efruif;olrsm; jzpf
onfudk awG@&rnfjzpfonf? rnfonfhjzpf&yfwGifrqdk vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf xdkvl@tzGJ@
tpnf;. tem*wftwGuf tqkH;tjzwfay;aom tcef;u¾wGif &Sdae+yD;/ xdktcef;
u¾udk todtrSwfjyK&efvnf; wm0ef&Sdygonf? vuf&Sd vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf pkpnf;
nD!Gwfaomudk,fpm;jyKr_uif;rJhjcif;/ tm;vHk;oabmwlvdkufygaqmif&GufEdkif&ef r[m
AsL[myl;aygif;aqmif&Gufr_ r&Sdjcif;ESifh wdkufyGJtm; toGiful;ajymif;a&;t}udKtqifhodk@
wufvSrf;&ef tcGifhtvrf;rsm;udk &,lEdkifonfh pGrf;&nftm;enf;r_ ponfh twdwfumv
tawG@t}uHKrsm;udk oifcef;pm,l&ayrnf? EdkifiHokH;ckpvkH;. tawG@t}uHKrsm;u 'Drdku
a&pDa&;wdkufyGJ atmifjrifonfjzpfap ratmifjrifonfjzpfap acgif;aqmifrsm;tm; vuf
awG@us&ef/ enf;emºuG,f0&efESifh aysmhajymif;r_&Sd&ef/ vlxkv_yf&Sm;r_rsm;. axmufcH0ef;&Hr_
ESifhtwl ta&;}uD;aomtcsdefrsm;wGif EdkifiHa&;t& a&S@rwdk;omaemufrqkwfom jzpf
aeaom tajctaerS azmufxGufa&;tm; }udK;pm;vdkpdwfrsm;&Sd&ef vdktyfa=umif;udk
rD;armif;xdk;jyv#uf &Sdygonf? jrefrmEdkifiHwGif 'Drdkua&pD r&&Sdao;aomfvnf; vlxk
v_yf&Sm; r_rsm;onf 'Drdkua&pDc&D;pOfordkif;wGif ta&;ygaomtcef;u¾u yg0ifcJh=u+yD;
jzpfonf? ydkvefEdkifiHESifh zdvpfydkifEdkifiHwdk@uJhodk@ toGiful;ajymif;a&;t}udKumvtqifhudk
wufvSrf;&mwGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;u ta&;ygaom tcef;u¾u yg0ifcJhonfh
om"ursm;udk jrefrmhvlxkv_yf&Sm;r_rsm;twGuf ta&;}uD;aom oifcef;pmrsm;tjzpf
avhvm&rnfom jzpfygonf?
atmifrdk;aZmf
rl&if; "The Importance of Social Movements in Crafting Transition to Democracy"
By Aung Moe Zaw
41
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
,Ofaus;r_twm;tqD;ESihf
tcGit
hf vrf;rsm;
&Jjrifah usmf
urBmt}uD;tus,fqkH; orkdif;0if,Ofaus;r_ tpOftvmrsm;[m trsKd;rsKd;
tzkHzkHuGJjym; ajymif;vJvsuf&Sdygw,f? ,Ofaus;r_eJ@ ¶kd;&mtpOftvmawG&JŒ tjrif
oabmxm;/ ,kH=unfcsuf/ wefzkd;/ tðytrl/ p¶kdufoGifjyifykHpHawGu 'Drkdua&pDzGH@òzd;a&;ukd
trsm;}uD; tusKd;*,uf jzpfapygw,f?
'Drkdua&pD qef@usifa&;uJwJh ,Ofaus;r_wpfck[m vl@tzGJ@tpnf;twGif; 'Drkd
u&ufwpfE_ef;pHrsm; ysHŒESH@r_ukd ydwfyifumqD;xm;ygw,f? 'Drkdu&ufwpf tifpwDusL;&Sif;
awG w&m;0ifciG rhf &atmifvnf; jiif;qefxm;ygw,f? tifpwDusK;&Si;f awG vnfywfEidk Of ;D
awmifrS ¶_yf¶_yfaxG;axG;jy\emawG wavS}uD;zefwD;ay;ygw,f?
,Ofaus;r_ukd ppfwrf;xkwf&if t"duykHpHESpfrsKd; xGufvmygr,f? uef@owfcsKyf
wnf;xm;aomtjrif Restrictive version eJ@ uef@owfcsKyfwnf;r_av#mhcsxm;aom
tjrif Less restrictive version &,fvkd@ ESpfykdif;cGJ=unfhvkd@&ygw,f? yxrtcsufudk
t&if=unfh=unfhygr,f?
uef@owfcsKyfwnf;xm;wJhtjrif,lqcsuftvkdt& taemufwkdif;,Ofaus;r_
uomv#if 'Drkdu&ufwpftifpwDusK;&Sif;awG zGH+zdK;zkd@ oifhavsmfwJhtajccHawGay;w,f?
'Drkdua&pDu taemufr[kwfwJh vl@tzGJ@tpnf;awGrSm tHr0if pHr0ifEkdifygbl;? 'Dt,l
tq udk us,u f s,jf yef@jyef@ tqkðd yoGm;wmu ppfat;acwf ‘0dik ;f &Hxed ;f csKyfa&; ay:vpD’
eJ@ emrnf}uD;cJhol a*smhcsfuefeef George Kennan yJjzpfygw,f?
a*smhuefeefu ‘'Drdkua&pD[m taemufajrmufOa&myrSm q,fh&Spf&mpkeJ@
q,fhudk;&mpkawGrSm qifhuJwkd;wufay:xGef;vmwJh tpdk;&ykHpHjzpfw,f? t*Fvdyfa&vuf
=um;eJ@ ajrmufyifv,ftay: e,fedrdwfpyfxm;wJhwkdif;jynfawGrSm t"duay:vmwJh
tkyfcsKyfa&;pepf/ aemufawmh ajrmuftar&dutygt0if tjcm;urBm@tpdwftydkif;awG
qD wpwp o,faqmifoGm;=uw,f? taemufajrmufOa&myu vlawG[m rlv 'Drdku
&ufwpfvlom;awGjzpfvm+yD; udkvkdeDðy&if; +rdK@jyt&yfom;tpkd;&ykHpHawG usifhokH;vm
=uw,f’vkd@qkdygw,f?
42
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
“'ga=umifyh J 'Drudk a&pD[m tcsed uf mva&m ae&mrSmyg ESpcf pk vk;H usO;f ajrmif;
wJh tajccHoabmaqmifw,f? taemuf&JŒ jyifycg;qufjywfusefwJhae&mawGrSm vlxk
twGuf vlxkua&G;cs,fwJhykHpH wmpm;zkd@ tawmfcufygw,f? 'Drkdu&ufwpf tifpwD
usK;&Sif;awG zGHòzd;zkd@eJ@ tokH;ðyzkd@u ae&ma'owkdif;twGuf rvG,fwJhudpPyg?” vkd@ quf
ajymygw,f?
&Sif;atmifajym&&if 'Drkdua&pD[m taemufajrmufeJ@ A[kdOa&mywkdif;jynf
awG/ olwkd@u ukdvkdeDðycJhwJha'o tcsKdŒawGrSmom tvkyfjzpfygw,f? 'ga=umifhvnf;
taemufurS ,Ofaus;w,fvkd@ tpGJtvrf;}uD;olrsm;u atmufygtwkdif; aumufcsuf
qGJygw,f?
(1) acwfopf 'Drkdua&pDu taemufrSmyJ tajcwnfw,f?
(2) q,fhukd;&mpk tapmykdif; 'Drkdu&ufwpfwkdif;jynfrsm;[m taemufEkdifiH
rsm;yJ jzpf=uw,f?
(3)ajrmuftwWvefwdwfa'o tjyifuqkd&if ,cif+Adwdo#ukdvkdeDrsm;/
tar&duef=oZmv$rf;rkd;cH wkdif;jynfrsm;eJ@ vufwiftar&durSm tkdufbm&D,ef
ukdvkdeDjzpfcJholrsm;yJ 'Drkdua&pD &Sd=uygw,f?
(4) 'Drkdua&pD ‘tD’ aewJh 1973 ckESpfavmufukd=unfh&if 'Drkdu&ufwpf
wkdif;jynf ESpfq,fhukd;ck&SdwJhteuf ESpfq,fu taemufOa&myeJ@ vufwiftar&du
wkdif;jynfrsm;/ &Spfcku ,cif+Adwdo#ukdvkdeDrsm;eJ@ usefwpfcku *syefjzpfw,f?
(5) 1990 ckESpfrSm 'Drkdu&ufwpfwkdif;jynf ig;q,fh&Spfck &Sdygw,f? okH;q,fh
ESpfcku taemufOa&myeJ@ vufwiftar&duwkdif;jynfrsm;/ ajcmufcku ta&SŒOa&my
wkdif;jynfrsm;/ ukd;cku +Adwdo#ukdvkdeD tar&dueJ@ =opa=wvs ukdvkdeDwkdif;jynfrsm;/
useaf jcmufcu k *syef/ wl&uD/ awmifu&dk ;D ,m;/ erD;bD;,m;eJ@ qDeaD *gvw f @dk jzpf=uygw,f?
wwd,v_dif;rSm 'Drkdu&ufwpfjzpfvmwJh wkdif;jynf okH;q,fteuf ESpfq,fhajcmufcku
taemufujzpfovkd taemuf=oZmtrsm;}uD; v$rf;rkd;cH&zl;wJha'ou wkdif;jynfrsm;yJ
jzpfygw,f?
wu,fawmh taemuf,Ofaus;r_[m abmfvuefa'oeJ@ ,cif qkdAD,uf
a[mif;twGuf olpdrf;w&Hqefygw,f? orkdif;a=umif;t&qkd&if tJh'Da'orsm;[m
Zmbk&ife@J atmfwrdk eftifyg,mwk@d &ŒJ tpdwt f ykid ;f awGjzpfygw,f? olw@dk uv dk r$ ;f rk;d xm;wJh
bmoma&;u taemufwidk ;f c&pf,mefr[kwb f /J a&S;¶k;d pGJ atmfoadk 'geh @J tpPvmrfbmom
wkd@ygyJ?
43
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
uGefzsK;&Syf0g'
44
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
olaumif;ðypepfu 'Drkdua&pDtwGuf tvkyfjzpfzkd@ cJ,Of;ygw,f? ppfbuft&m&SdawGukd
olwkd@t&nftcsif;eJ@ óud;pm;r_a=umifh &mxl;wkd;jr‡ifhwm rSefayr,fh/ b,fawmhrS ppfwyf
[m 'Drkdu&ufwpf rjzpfovkdygyJ?
pHawmf0if w¶kwfuGefzsK;&Syf0g'eJ@ ol@vufcGJrsm;jzpfwJh ukd&D;,m;/ AD,uferf/
pifumyl/ xkid 0f rf/ *syefw@dk u qifyh mG ;t,l0g'awG[m wpfO;D csi;f xuf tkypf u k dk tav;ay;
w,f/ vGwfvyfr_ vpfbmwDxuf tm%mykdifr_udk tav;tay;w,f/ tcGifhta&;xuf
wm0ef0wW&m;ukd tav;uJygw,f? uGefzsK;&Syfvl@tzGJ@tpnf;rSm EkdifiHawmfqkdwmukd
usm;uefxm;Ekdifr,fh vl@tcGifhta&;awG csKdŒwJhygw,f? EkdifiHawmftwGuf/ trsm;tusKd;
bkHtusKd;twGuf acgif;pOfatmufrSm wpfOD;csif;tcGifhta&;awG paw;ypf=uygw,f?
tjrifoabmxm;uGJvGJr_eJ@ ,SOfòydifr_xuf o[Zmwjzpfa&;/ ajyvnfa&;eJ@
emcHr&_ adS &;wk@d yJ vkcd siyf gw,f? txufatmuftqifq h ifh trde@f ay;r_e@J ¶kad oukid ;f ¶_id ;f r_uydk J
t"duwefzkd;rsm;tjzpf vufcHxm;ygw,f? tkdif'D,mjiif;ckefr_/ tkyfpkygwDrsm;&JŒ yËdyuQ
awGukd tE W&m,f&Sd+yD; w&m;r0ifbl;vkd@ ¶_jrifygw,f?
ykdta&;}uD;wmu uGefzsK;&Syf0g'rSm tpkd;&tkyfcsKyfolukd txdef;tuGyfay;
Ekdifr,fh vlr_tifpwDusK;&Sif;rsm; r&Sdovkd/ w&m;0ifcGifhvnf; ay;rxm;ygbl;? tpOftvm
w¶kwfjynfrSm avmuDudpPeJ@ emrf0d^mOfqkdif&m pnf;uef@r_ tm;enf;ygw,f? EkdifiHa&;
w&m;0ifr_ Legitimacy u aumif;uifbkH&JŒ tyfESif;cGifhtay:rSm wnf&Sdygw,f?
aumif;uifbkHuay;tyfwJh vkyfykdifcGifhtm%mqkdwm EkdifiHa&;rSm ukd,fusifhpm&dwW
aumif;rGefr_ukd qkdvkdygw,f? pm&dwWaumif;olqkd&if vkyfykdifcGifhtm%m tvkdtavsmuf
&&SdwJhoabmyg?
tm%meJ@ ukd,fusifhw&m;u wxyfxJvkd@ ,lqwma=umifh tm%mukd
xdef;csKyfuef@owfzkd@ w&m;0ifcGifh r&Sdygbl;? orm"d&Sdol vlolawmfawGom tm%m&ap
vkd@ uGefzsK;&Syfu rdef@xm;ygw,f? tm%m,lxm;ol[m aomwmyefrkd@ oGm;rxdaveJ@?
okd@aomfvnf; taemufwkdif;t,l ‘tm%m[m t&d,myk*~Kdvfukdvnf; ,pfrl;azgufjyef
apw,f/ 'ga=umifh tifpwDusK;&Sif;qkdif&m uef@owfxdef;nd‡r_ check and balance
vkdtyfw,f’ qkdwJh pum;eJ@us *GwD;*Gus jzpfukefygawmhw,f?
w¶kwjf ynfr}uD;rSm 'Dru dk &ufwpftpk;d &tawG@tóuH vk;H 0r&Scd yhJ gb;l ? taemuf
&JŒaxGjym;wJh 'Dru dk a&pDudk axmufc=H uwmu tpk;d &eJ@ oabmuGv J qJG ef@usiw f hJ vlenf;pk
tkyfpkyg? olwkd@taetxm;uvnf; 'Drkdua&pDom atmfayr,fh uGefzsK;&SyftpOftvmeJ@
t"duaomhcsufwefzkd;awGukd ausmfvGefazgufxGuf&Jwm r[kwfygbl;? ynm&Sif vlpD,H
ykdif&JŒ pum;eJ@ajym&&if acwfopfw¶kwfjynf xlaxmifolrsm;[m trsKd;om;a&;
tajcwnfwJh uGefjrLepfygwD rsufESmzkH;pGyf ‘uGefzsK;&Syf vDeif0g'D’ awGygyJ?
45
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
46
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
vD&SdefvGef;wkd@ EkdifiHa&;jrifuGif;u aysmufoGm;csdefus&if pifumylrSm uGefzsK;&Syf0g'u
qufajcukyf+rJ ygOD;rvm;?
1980 jynfhvGefawGrSmyJ xkdif0rfeJ@ ukd&D;,m;ESpfEkdifiHu 'Drkdua&pDqD a¶GŒvsm;
cJhygw,f? orkdif;a=umif;t& xkdif0rf[m w¶kwfjynfr&JŒ wGJzuftpdwftykdif;wpfck jzpf
ygw,f? xkdif0rfukd *syefu ESpfaygif;ig;q,f=um odrf;ykdufxm;+yD;/ 1947 rSm a'ocH
aexkdifolawGu w¶kwf&JŒ xdef;csKyfr_atmufu ykefuefxGufvkdufygw,f? 1949 rSm
trsKd;om;a&;0g'Dtpkd;&vnf; uGefjrLepfawGukd ¶_H;edrfht&SufuGJ+yD; a&mufvmygw,f?
tJh'D¶_H;edrfhr_a=umifhyJ xkdif0rftrsKd;om;a&;0g'Dacgif;aqmifrsm;tzkd@ [dwf[ef
rsm;wJh uGefzsK;&Syf0g'ukdukdifpGJzkd@ rjzpfEkdifawmhwm awG@&ygw,f? aemuf pD;yGm;a&;eJ@
vlr_a&; tvsiftjrefzGH@òzd;r_uvnf; ¶kd;&muGefzsK;&Syf0g'ukd tm;enf;apcJhygw,f?
xkdif0rfom;awGrSm tefx&my&maESm vkyfief;&Siftv$may:xGufvm+yD;/ uGefzsK;&Syf
r[kwfwJhpwkdiftjynfheJ@ jynfr}uD;&JŒ v$rf;rkd;r_atmufu vGwfajrmufcJhygw,f?
xkdif0rf&JŒjzpf&yfu w¶kwfEkdifiHa&;,Ofaus;r_rSm tajccHusus ajymif;vJr_
jzpfcJh+yD;/ w¶kwfjynfr/ ukd&D;,m;/ AD,uferfwkd@rSm 'grsKd;rjzpfcJhovkd *syefrSmvnf;
b,fwkef;urS r&SdcJhzl;ygbl;? xl;jcm;wJh xkdif0rfpD;yGm;a&;zGH@òzd;r_u uGefzsK;&SyftarGukd
ðywfxGufoGm;apcJhygw,f? orw vDwefa0S;vufxufrSm pD;yGm;a&;eJ@ vlr_a&; wkd;wuf
r_a=umifhwufvmwJh zdtm;awGukd wkef@jyefwJhtcg ol@vl@tzGJ@tpnf;twGuf wjznf;
jznf; EkdifiHa&;wHcg;zGifhay;&if; ajz&Sif;cJhygw,f?
ukd&D;,m;&JŒpHawmf0if ,Ofaus;r_rSmawmh a¶GŒvsm;ajymif;vJvG,fr_ mobility
eJ@ omwlnDr#r_ egalitarianism t,ltqwkd@ yg0ifygw,f? 'ghtjyif tm%m&SifpepfeJ@
vloefvpl mG }uD; strong man tkypf ;dk wJh tpOftvmyg0if+yD; 'Dru dk a&pDrvkv
d m;wJh uGezf sK;
&Syft,ltqtcsKdŒ aygif;pyfxm;ygw,f? ukd&D;,m;ynm&SifwOD; ajymcsuft& “jynfol
awGu EkdifiHom;tjzpf olwkd@tcGifhta&;awG usifhokH;zkd@twGuf rawG;=ubl;? txuf
trdef@apmifhzkd@eJ@ &yfwnfa&;twGuf c,zkd@avmufyJ vkyfcsif=uw,f” vkd@ qkdygw,f?
uGefzsK;&SyfxkH;pHrSm tjrifrwlqef@usifolrsm;twGuf onf;cHay;r,fhae&m r&Sd
yg? vrf;¶kd;a[mif;eJ@ pmtkyf}uD;xJu zJhxGuf&if opPmazgufygyJ? ukd&D;,m;bmoma&;
tpOftvmrSmvnf; aphpyfaqG;aEG;r_eJ@ tay;t,ltavsmhtwif;vkyfwmukd vlr_pHE_ef;
wpfcktjzpf rowfrSwfygbl;? tay;t,lpum;prd&if &efol@t0,fcHwmyJ? uGefzsK;&Syf
ynm&Sifrsm;[m b,fawmhrS ‘tay;t,ltavsmhtwif;’ pum;&yf rokH;E_ef;yg? 'g
olwkd@ pdwfjzLpifatmifxm;wm? tJh'D &yfwnfcsufukdifxm;rSvnf; ,Ofaus;r_ oduQm
wufw,fvkd@ ,lqygw,f?
47
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
48
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tm&SpepfawG&JŒ t"dujy\emu csKyfukdifxm;wJhygwD}uD;&JŒ=oZmeJ@ twkduf
tcHawGay:xm;wJh onf;cHr_t=um; e,fedrdwfpnf; uef@xm;jcif;ygyJ? EkdifiHa&;pepf
ykHpHu uGefzsK;&Syft,l0g' qufusifhokH;&Sifoefapzkd@ taemuf'Drkdua&pDenf;emawGeJ@
qufpyfn‡d,laewJh oabmygyJ? xGufvmwJh tifpwDusK;&Sif;awGuvnf; 'Drkdu&ufwpf
,SOfòydifr_awGay:vmzkd@ r[kwfbJ uGefzsK;&Syf&JŒ wnf+idrfemcHr_awG tvkyfqufjzpfa&;yg?
ta&SŒtm&SuGefzsK;&Syfwefzkd;eJ@ taemufvkyfxkH;enf;emawG aygif;pyfr_u
a&&SnfpD;yGm;a&;wkd;wufr_ukd xdef;xm;Ekdifyghrvm;? tck wurBmvkH; pD;yGm;a&; tusyf
¶kdufumvrSm w¶kwftygt0if uGefzsK;&Syfarmf',fvfawG awmifhcHEkdifrvm;? uGefzsK;&Syf&JŒ
ygwD}uD;armf',fvfu tvkyfvufrJhjy\em/ aiGa=u;azgif;yGr_/ vlr_a&;eJ@ qENjy t"d
u¶k%;f awGudk ESpq f ,fw
h pf&mpka&SŒc&D;rSm b,fvadk usmv
f m$ ;xGurf vJqw
dk mujzifh pdw0f if
pm;p&mawGyg?
tpPvmrf
49
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
50
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
uwqifh olwkd@w&m;0ifr_ topfjyef&atmif óud;pm;=uygw,f? tJh'D wHcg;zGifhr_rSm
vufOD;atmif tjrwfxkwfEkdifwmu tpPvmrftajccH0g'D tkyfpkawGygyJ?
t,fv*f s;D &D;,m;rSm tpPvmrfu,fwifa&; wyfO;D tzG@J u 1990 jynfEh pS f ZGev f
a¶G;aumufyGJrSm vlxkrJ 65 &mckdifE_ef; tEkdif&&Sd+yD; jynfe,fav;q,fh&Spfckteuf okH;
q,fEh pS cf k xde;f csKyfxm;Ekid yf gw,f? 1989 Ek0d ifbm a*sm'f efEidk if aH ¶G;aumufyrJG mS tpPvmrf
tajccH0g'Drsm;u ygvDrefae&m okH;ykHwpfykH tEkdif&&SdcJhygw,f? tD*spfrSm ygvDrefukd,fpm;
vS,ftrsm;pk[m ‘rlqvif nDaemif&if;csm’ tzGJ@u jzpfygw,f?
a¶G;aumufyGJawGrSm tpPvmrftajccH0g'DawG vlxkaxmufcHr_ &vm&wJh
ta=umif;u tpk;d &awGu twku d tf cHtyk pf ak wGudk ESyd u
f yG x
f m;vk@d jzpfygw,f? tpk;d &ukd
qef@usifzkd@&m taumif;qkH;ykHpHuvnf; tpPvmrfbmoma&; tumtuG,feJ@om
vG,fulEkdifygw,f? 'DvkdeJ@ tajccH0g'[m ta&SŒtv,fykdif;a'oawGrSm jyefvnfacgif;
axmifvm&jcif; jzpfygw,f? tpPvmrftajccH0g'ukd ESpòf cduo f al wGuvnf; ukeo f nfawG
eJ@ vli,frsm;yJ jzpfygw,f?
tpPvmrfwkdif;jynfrsm;u tpkd;&qef@usifwJh twkduftcHrsm;&JŒ vGwfajrmuf
a&;v_yf&Sm;r_awGu tpPvmrftajccH0g'ukd acgif;axmifvmapwmrkd@ 'Drkdua&pDc&D;
twGuf jy\emawG&SdapcJhygw,f? tajccH0g'DeJ@ tpGef;a&mufawG tm%m&cJh&ifvnf;
'Drkdua&pDukd csnfheJ@ap+yD; taemufrkef;wDa&;awGyJ qufjzpfOD;ygr,f? 'Dtwkdif;vnf;
jzpfae+yD; tar&du&JŒ tukdiftwG,fnHhzsif;r_u rD;avmif&mavyifhovkd 'Drkdua&pDeJ@
tvSrf;a0;apygw,f? 'gjzifh 'Drkdu&ufwpftpkd;&ykHpH wnfwnf+idrf+idrf&&Sdzkd@ tpPvmrf
wkdif;jynfawG b,fvkdazgufxGuf=urvJ?
wpkd;wp tcGifhtvrf;rsm;
51
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
&Jjrifhausmf
&nf!$ef;
52
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
53
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
54
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
awmifukd&D;,m;/ rGef*kdvD;,m;/ xkdif0rf/ xkdif;eJ@ zdvpfykdifwkd@rSm EkdifiHom;awGu
wkdif;jynf&JŒ 'Drkdua&pDul;ajymif;r_[m olwkd@b0awGtwGuf bmwpfckrS wkd;wufrvm
bl;vkd@ ,kH=unfvm=uygw,f? ðywfusoGm;wJh tm%m&Sifa[mif;rsm;&JŒ acwfukdawmif
vGrf;woo jzpfaeygw,f? 1997 pD;yGm;a&;tusyftwnf;t+yD; ajrmif;xJxkd;qkduf
qif;oGm;wJh ‘tm&Swefzkd;’ ukdawmif jyef&Smvmygw,f? 'Drkdua&pDpepf&JŒ xdef;nd‡a&;
ykHpH checks and balances ukd r&Ekdifawmh zcif}uD;pkd;tkyfxdef;a&;eJ@ aps;uGufpD;yGm;a&;
a&morusifhokH;wJh ‘a&mif;&if;rdwfo[maumif;pm;a&;’ crony capitalism qkdwJh
tm&Swefzkd;uyJ [kwfEkd;Ekd;?
tm&SEkdifiHtrsm;pkvkdyJ xkdif;EkdifiHrSm ynmwwfvl@rvkdifwpfpku taemuf
pwkid vf 'f rD u
dk a&pDqw dk m ykpH cH u
G f Ekid if aH &;pepf one-size-fit political system vk@d ,q
l +yD;
twGef@wwf=u+rJygyJ? PAD tzGJ@0if 0dcspfcsKdufuqkd&if “Oa&my okd@r[kwf tar&duef
pwkdifvf 'Drkdua&pDukd usKyfwkd@ qDrSm&zkd@ rar#mfvifhygeJ@? usKyfwkd@rSm ukd,fykdifta&SŒwkdif;
'Drkdua&pDyJ &Sdoifhw,f” vkd@ ajymygw,f?
'Dvkd rausreyfaygufuGJoHawGu a'owGif; pD;yGm;a&;wkd;wufr_E_ef; jrifhae
wke;f awmh tk@H yek ;f jzpfaeygw,f? ok@d aomf urBmvk;H qkid &f m aiGa=u;tusyt f wnf;eJ@ tm&S
yufyif;&ifqkdif&csdefrSmawmh vkdufavsmnDaxGwkef@jyef OD;aqmifay;r,fh acgif;aqmifr_u
t"dujy\em jzpfvmygw,f? urBmvkH;qkdif&mpD;yGm;a&;usqif;r_[m tar&duef
orwa¶G;aumufyGJtwGif; t"dutkwfatmfaomif;eif;tjzpfqkH;/ tkdbm;rm;twGuf
acgif;tcJ&qkH; jzpfEkdifayr,fh/ tm&S 'Drkdua&pDrsm;uawmh rqkdifovkd aeomoyavnm
u ygyJ?
*syefygvDrefu pD;yGm;a&;ðyjyifajymif;vJa&;tay: rqkH;jzwfEkdif&Smovkd/
rav;&Sm;eJ@ xkdif;wkd@uvnf; taemufpD;yGm;a&;ðywfusr_uae olwkd@ykd@ukefusqif;r_
umuG,fzkd@ a,mif0g;0g;jzpfaeygw,f? wu,fawmh tm&S&JŒtkyfcsKyfa&;ykHpHrSm 'Drkdua&pD
&JŒ trsm;qENukd ukd,fpm;ðyzkd@qkdwJh tajccHw&m;ukd,f aysmufaewmjzpfygw,f?
jyef=unfh&if a'owGif;ppfyGJawGeJ@ iwfjywfpkwfzwfaewkef;uvnf; tm&S
EkdifiHom;awGcrsm olwkd@acgif;aqmifawGeJ@ xdawG@ajymqkdEkdifwJh taetxm;r&SdcJhygbl;?
pD;yGm;a&; wkd;wufr_awGu tJh'D[muGuf EkdifiHa&;ðyjyifr_awG wnfaqmufxm;oifhwm
ayg?h ok@d aomf b,fvydk jJ zpfjzpf uae@ tm&Som;trsm;pk[m xrif;0+yD; t0wfvv S myg+yD?
vlvwfwef;pm;awGeJ@ òrdifòrdifqkdifqkdif vwefaqmifwkdifjzpfvmyg+yD?
'ghxuf tm&Som;awG iwfrGwfawmifhwvmwmu zuf&Sif'DZkdif;qef;qef;
r[kwfawmhbJ tpkd;&&JŒwm0ef,lr_/ yGifhvif;jrifom rxdefcsefr_eJ@ w&m;r#wr_wkd@ jzpfvm
ygw,f? tm&SwwkdufvkH;&JŒ 'Drkdu&ufwpf prf;oyfaqmif¶Gufr_rSm tm;enf;nHhzsif;wJh
55
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
56
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
aumufyGJpepfawGu jynfh0rSefuefr_r&Sdwm qkd;ygw,f? ¶GmawGrSm rJ0,f rJckd;u tm&S
EkdifiHrsm;&JŒ ykvdyfa&m*gwpfckygyJ? b,fvkdyJjzpfaeae 'Drkdua&pD}uHhckdif&ifhusufvmzkd@
AGufaygufaewJh a¶G;aumufyGJrsm;pGmuyJ jzwfoef;=u&ygr,f?
a¶G;aumufyGJawGtay: vlxk&JŒ,kH=unfr_uif;rJhvmw,fqkdwmvnf; trSef
ygyJ? 'gu EkdifiHa&;todynmtm;enf;r_&JŒ tusKd;qufjzpfygw,f? tkyfcsKyfa&;,E W&m;ukd
pdwfysufaewJh v,form;/ aqmufvkyfa&;vkyfom;eJ@ acgif;¶GufAsufxkd;awGu rJ¶kHuae
acgif;aqmifavmif; pDppfxdef;csKyfv$wfzkd@xuf/ vrf;ay:wuf vlpk tkHeJ@usif;eJ@ tpkd;&
qef@usifa&;vkyf+yD; EkdifiHa&;tajymif;tvJvkyfzkd@ukd ykdtm¶kHuswwfygw,f?
rsm;aomtm;jzifh tm&Synma&;pepfawG[m aiGa=u;okH;pGJr_ usKHvSDyg;&Sm;+yD;
tm*Hktxyfxyfaqmif ynma&;rsKd;awG jzpfygw,f? rJwpfjym;&JŒwefzkd;yg0g&Sdr_ukd EkdifiH
om;awGtay: oGefoifr_/ wm0ef,lwwfaom acgif;aqmifr_&JŒ ta&;ygr_awGukd !$efjy
Ekdifr_ tm;enf;ygw,f? xpfueJ&Sd vrf;ay:xGufzkd@xuf/ EkdifiHa&;todynm cGifus,fus,f
jzef@usufEkdifzkd@u a&&Snf ykdta&;}uD;vmygvdrfhr,f?
57
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
(3) tifpwDusK;&Sif;rsm;usm;uefjcif;
58
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tm&SrD'D,mrsm;ukdvnf; wkduf¶kdufydwfrypf&ifawmif zkwfvkdufzkwfvkdufjzpf
atmif ydwfyifxm;ygw,f? 2007 ckESpfrSm *sme,fvpf 17 OD; tm&SrSm towfcH&yg
w,f? ygupPwefwpfEkdifiHxJrSmwif owif;axmuf 250 txdef;odrf;cH&ygw,f? 'Drkd
u&ufwpfEkdifiHa&;pepf ygupPwefrSm toufoGif;zkd@ rpGrf;Ekdif&Smr_[m tifpwDusK;&Sif;
awGwnfaqmufzkd@ ysufuGufr_a=umifhyJjzpfygw,f? tifpwDusK;&Sif;rsm;uom yËdyuQ
awGukd enf;rSefvrf;rSef =um;0ifajz&Sif;ay;Ekdifygw,f?
tm&Swv$m;rSm w&m;¶kH;awGukd aphpyfjyefajznd‡E_dif;&mXmetjzpf ¶_jrifxm;
ygw,f? 'gayr,fh ygupPwef&JŒjzpf&yfwpfckrSm Oya'0ef}uD; tkdufwfZuft&Sifu
w&m;a&;Xmeukd ‘vufxyd cf wfcidk ;f &mXme’ wpfct k jzpf az: jyygw,f? csr;f omºuG,0f ol
eJ@ tm%m&SdolawG[m Oya'pepfukd tokH;cs+yD; vufwvkH;jcm; rsKd;pkHtokH;csolawGyg?
qkd;vfòrdŒu ukd&D;,mwuUokdvf EkdifiHa&;ody`HygarmuQ *sef*spfuvnf; ukd&D;,m;vlxkeJ@
ywfouf+yD; “Oya'atmufrSm vkH;0nDr#r_r&Sdbl;vkd@ jynfolut+rJpGJ xifxm;w,f”
vkd@ ajymygw,f?
xkid ;f &JŒw&m;a&;uvnf; tawmfu h adk r;p&mawGe@J yg? t&iftm%m& People
Power Party eJ@ tzGJ@0ifESpfOD;ukd +yD;cJhwJhvawGrSm w&m;¶kH;u ydwfypfygw,f? a0zefol
awGuawmh ‘w&m;a&;qkdif&m tm%modrf;r_’ judicial coup vkd@ wifpm;ac:a0:yg
w,f? a¶G;aumufyGJrSm rJvdrfwJhtwGuf tjypfay;wm aumif;ovkdvkd&Sdayr,fh w&m;¶kH;
qHk;jzwfcsuf&JŒ jrefqefvGef;rlu tm;vkH;ukd rsufckH;yifh rsufpdjyL;oGm;apygw,f? =um;em
ppfaq;t+yD; wpfem&Dr#awmifr=umbJ w&m;ol}uD; ukd;yg;xkdiftzGJ@u vuf&Sdtpkd;&
tzGJ@ukd zsufodrf;ypfvkdufygw,f?
w&m;¶kH;awGukd wu,fu Oya'omv#if v$rf;rkd;ae&r,f? yk*~Kdvfpkd;rkd;r_r&SdbJ
Oya'pkd;rkd;a&;yJ &Sd&r,f? EkdifiHa&;tm%meJ@ aiG=oZm tmedoif oufa&mufaevkd@ rjzpf
bl;qkdwm tm&Som;awG qkH;jzwf&awmhr,f? 'grSr[kwf&if 'Drkdua&pDa&aomufjrpf rckdif
Ekdifygbl;? w&m;a&; bufvkdufr_uif;+yD; rm;rm;rwfrwf&yfwnfzkd@u w&m;ol}uD;
wpfOD;csif;&JŒowWdtay: wnfygw,f? w&m;a&;udpP 0ifrpGufwJh EkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;
tay: trsm;}uD; wnfrSDaeygw,f? w&m;a&;vkyfxkH;tay: vlpGmvkyfwJh EkdifiHa&;orm;
[m aemufa¶G;aumufyGJus t&Suftkd;uGJ+yD; aemufaumufusr,f qkdwmodzkd@ vkdygr,f?
ysHusEkdifiHa&;orm;b0uae todynmukHvkH+yD; jynfol@tusKd;a&SΦ_wJh EkdifiHa&;orm;
jzpfzkd@ vkdygr,f?
59
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
(4) t&yfzufvl@tzGJ@tpnf;zGHòzd;a&;
60
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
'D&mpkopfrSm pdwfv_yf&Sm;wufºuGzG,f a¶G;aumufyGJwpfck &SdcJhygw,f? 2008
ckESpf tar&duefa¶G;aumufyGJygyJ? tm&Swv$m;u EkdifiHom;awGuvnf; olwkd@EkdifiH
uk, d pf rD mS tajymif;tvJawG o,faqmifay;r,f/h wppDjzpfaewJh vl@tzG@J tpnf;ukd uko
ay;r,fh tkdbm;rmawG awmif;qkdzkd@ vkdtyfaeygw,f?
armfrGef; tbf'lvf a*,Grf; [m tm&S&JŒoufwrf;t&SnfqkH;acgif;aqmiftjzpf
ESpfaygif; 30 =um armvf'kdufu|ef;EkdifiHukd tkyfcsKyfcJhygw,f? 2008 Ekd0ifbmrSmawmh wkdif;
jynf&ŒJ yxrqk;H ygwpD aHk ¶G;aumufyt JG +yD; tm%mukd +idr;f +idr;f csr;f csr;f eJ@ pGe@f vw
$ cf yhJ gw,f?
ol@ukdqufcHwJh rkd[mruf epf[d'f [m a*,Grf; r=umc%axmifcscJhwJh vl@tcGifhta&;
v_yf&Sm;ol jzpfygw,f?
touf 41 ESpf&Sd epf[d'fu ol@&mxl;vufcH tzGifhrdef@cGef;rSm ol@tpkd;&[m
Ekid if w
H umvl@tokid ;f t0kid ;f twGuf taumif;qk;H pHerlem jzpfap&r,fv@dk ar#mv f ifah =umif;
a=unmoGm;ygw,f? 'g[m tm&StwGuf Oyrmaumif;jzpfovkd/ urBm}uD;u vkdtyfae
wJh t&mvnf; jzpfygw,f?
0ifhxef;
tvif;&eHŒ*sme,foŒkd 'Dru
kd a&pDavhvma&;/ Edik if w
H nfaqmufa&;qdik &f mavhvma&;ESihf
ywfoufaom pmrlrsm;udk atmufyg vdypf mtwdik ;f pmwdu k rf w
S qifah omfvnf;aumif;/
tD;ar;vfjzifah omfvnf;aumif; ay;ydŒk Edik yf gonf? ay;ydŒk &mwGif pma&;ol. trnf&if;ESihf
qufo, G &f ef vdypf mtjynft
h pHu
k kd wygwnf; xnfo h iG ;f ay;apvdyk gonf?
wm0efcHt,f'Dwm
61
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
ausmv
f if;OD;
xdik ;f Edik if .
H Edik if aH &; tvSnt
hf ajymif;rsm;
tm%mydkifbk&ifpepfrS pnf;rsnf;cHbk&ifpepfodk@
62
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
udk róudufwJholawGyg? olwdk@[m jyifopfrSmausmif;wuf&if; awGŒqHk=u+yD;awmh wdkif;
jynfrSm pnf;rsnf;cHbk&ifpepfusifhoHk;zdk@ }uHpnf=uygw,f? 'geJŒ wdkif;jynfudk olwdk@ jyef
a&mufwJhtcg t}uHtpnfukd taumiftxnfazmf=uw,f? tJ'Dwkef;u bk&if &mr 7
jzpfwJh z&mcsmwdAk'f[m aeraumif;jzpf+yD; yufcsyl&Du aEG&moDpHeef;awmfrSm tem;,l
aewJh tcsdefvnf;jzpfygw,f? befaumufu tJ'Dt&m&dSi,fwpfpku pnf;rsnf;cH bk&if
pepfukd ajymif;zd@k wu kd w
f eG ;f wJph mudk vufc&H &Sw d t hJ cg bk&ifu tvG,w f ulyJ oabmwlchJ
w,fvdk@ qdkygw,f?
tJ'DaemufrSm jyifopfjyef Oya'a&;&mu|rf;usifol y&D'D befEdkjrGefeJŒ ppfwyf
xJu yvwfzdbGefqGefu&rfwdkŒu OD;aqmifum jynfol@ygwDudk zGJŒpnf;vdkuf+yD; tpdk;&udk
xlaxmifcJh=uygw,f? tJ'Dwkef;u jynfol@ygwDtzGJ@0ifOD;a&[m &m*%ef;avmufom
&dSayr,fh ppfwyf&JŒwpf0ufausmfausmfu jynfol@ygwDudk axmufcHolawGjzpf=uygw,f?
jynfol@ygwDtpdk;&zGJŒ+yD;wJhaemuf tpdk;&tzGJŒxJr‡m&SdaewJh bk&ifhaqGawmfrsdK;awmfawGudk
&mxl;u xkwfy,f/ tcGifhxl;cHjzpfaewmawGudk y,fzsufypfcJhw,f? tJ'DaemufrSm bk&ifh
*dk%fom;awGeJŒ tm%modrf; y&D'Dwkd@tkyfpk=um; vGefqGJyGJawGjzpfcJhygw,f? wpf}udrfrSm
bk&ifu v$waf wmf&ŒJ wpf0ufukd wdu k &f u
kd cf e@yf ikd cf iG ehf ŒJ olróuduw f OhJ ya'awG wifoiG ;f vm
&if ADwkdtm%moHk;+yD; y,fzsufcGifhudkawmif;qdkwJhtcg y&D'Du atmifjrifpGmy,fcsypfEdkif
ygw,f? xdk@twlyJ y&D'D&JŒ pD;yGm;a&;pDrHudef;tqdkðycsufudkvnf; qdkAD,ufu pwmvif&JŒ
rltwdkif; jzpfaew,fqkd+yD; y,fcsypfvdkufjyefygw,f? tJ'DaemufrSm y&D'Dtay: uGefjrLepf
qdw k phJ yG pf cJG suaf wG }uD;xGm;vm+yD; ppfwyfxrJ m‡ vnf; bk&ifv h v
kd m;oltyk pf uk wpfpxuf
wpfp tompD;&vmwJhaemufrSmawmh y&D'DeJŒtaygif;ygawGudk ðzwfcsypfvdkufjyefygw,f?
'ga=umifh y&D'D[m jynfyudkxGufajy;wdrf; a&SmifcJh&w,f?
tm%modrf;r_rsm;eJŒ ppfwyfwefcdk;xGm;vmr_
63
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
64
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
ðzwfcs+yD; taemufeJŒjyefvnfajyvnfatmifaqmif¶GufwJhtaeeJŒ tar&duefa&muf
xdkif;oHtrwf qDeDudk 0ef}uD;csKyf&mxl;ay;tyfcJhygw,f?
zdbGefeJŒ ppfwyftodkif;t0dkif;u &mxl;pGef@v$wf&+yD;aemufydkif;rSm y&D'D[m
EkdifiHa&;rsufESmpmrSm jyefvnfta&;ygvmygw,f? zdbGefeJŒ ppfwyftodkif;t0dkif;udk
wefjyefwt hJ aeeJŒ y&D'[ D m bk&ifro d m;pkeŒJ qufqaH &; jyefvnfxal xmif+yD; Oa&mybuf
wdr;f a&SmifaewJh tmeENmbk&ifav;tygt0if bk&ifb h ufawmfom; trsm;tjym;udk vGwf
+idrf;csrf;omcGifheJŒ jyefac:cJhygw,f? bk&ifh*dk%fom;awG tpdk;&xJ jyefa&mufvm+yD; bk&ifeJŒ
aqGrsdK;eD;pyfawmfwJh qDeDy&mrkwf 0ef}uD;csKyfjzpfvmcJhw,f? 1945 rSm qDeD[m olŒnD
uku&pf y&mrkwf eJŒaygif;+yD; bk&ifvdkvm;wJh 'Drdku&ufygwDudk pwifxlaxmifcJhygw,f?
'Drukd &ufygw[ D m v$waf wmfxrJ m‡ y&D'&D ŒJ tkypf ek ŒJ tm;òydirf a_ wG&v
Sd m+yD; tpd;k &udk pdeaf c:
cJhygw,f?
'kwd,urBmppft+yD; xdkfif;EdkifiHa&;[m &_yfaxG;aecJhw,f? ppfwyf/ bk&ifh
*d%
k ;f om;awGeŒJ y&D'&D ŒJ vpfb&,f*% kd ;f om;wd@k tm;òydiaf ecJ&h mu 1946 *|ev f 6 &ufae@
tmeENmbk&if tdyf&mxJvufonfray:bJ aoqHk;&wJhtcsdefrSm tm;jydKifr_ txGÉftxdyf
udk a&mufcJhygw,f? tJh'DaoqHk;r_[m tcktcsdeftxd tajz&Smr&ayr,fh qDeDeJŒ bk&ifh
bufawmfom;awGuawmh y&D'Dudk pGyfpGJcJhygw,f? tmeENmbk&ifaoqHk;+yD;aemuf ol@nD
awmf ,ckvuf&dS bk&ifblrdabmudk xD;eef;tyfcJhygw,f? 1947 rSm ppfwyfu tm%m
jyefodrf;+yD; y&D'D&JŒvlawGudk z,f&Sm;cJhygw,f? y&D'Dvnf; vufrwifav; vGwfajrmuf
oGm;+yD;/ 1949 rSmjyefvmcJhygw,f? tJh'Daemuf qD&Dxdkif;tzGJ@0ifawGeJŒ ppfwyfxJu ol@udk
vdkvm;olawG&JŒtultnDeJŒ tm%mjyef&zdk@óudpm;cJhygw,f? 'gayr,fh y&D'Dbufawmf
om; a&wyfu tm%modrf;zdk@}uHpnfwmtygt0if tJh'Dvdk óud;yrf;r_awGtm;vHk; t¶H_;
eJ@ &ifqkdif&+yD; y&D'Dvnf; yxr w&kwfEdkifiH/ aemuf+yD; t*FvefrSm jynfajy;tjzpf ouf
qHk;wdkif aexdkifoGm;cJh&ygw,f? 1947 ppfwyftm%modrf;r_rSm zdbGefu ¶kyfjytjzpf yg0if
vmayr,fh bk&ifeJŒ bk&ifhbufawmfom;awGbufu yl;aygif;}uHpnfw,fvdk@ oHo,
&dSaeolawGvnf; &dSygw,f?
'Daemufydkif;rSm ppfwyfu bk&ifhbufawmfom;awGeJŒ eD;uyfvmcJh+yD; tpdk;&
xJr‡m 'Drdku&ufawGtrsm;pk ae&m&vmygw,f? ppfwyfuawmh uef@vef@um aemuf
uG,fu xdef;csKyfaecJhygw,f? aemufydkif;rSm tpdk;&tzGJŒ &mxl;tay;t,ludpPtygt0if
bk&ifhtm%mudk wdk;jr‡ifhay;zdk@ 'Drdku&ufwdk@uóud;pm;vmvkd@ ppfwyfeJŒrajyrvnfjzpf+yD;
1951 rSm pwkxˆt}udrftjzpf ppfwyfu tm%modrf;jyefygw,f? tJh'Dvdk tm%modrf;r_
[m qGpfZmvefuae bk&ifblrdabmjyefrvmcif wpf&uftvkdrSmjzpfcJhwmyg? tJ'Dwpf
}udrf tm%modrf;r_aemufydkif; ppfwyftm%m[m ESpfaygif; 20 =umatmifwnf+rJcJh+yD;
ppfacgif;aqmif wpfa,muf+yD;wpfa,muf ajymif;vJtkyfcsKyfvmcJhwm 1970 ausmfwJh
65
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
66
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
vnf; xyfqifhjzpfay:cJhygw,f? 1977 eJŒ 1980 =um; oHk;ESpftwGif; tm%modrf;r_
oHk;}udrf jzpfyGm;cJh+yD; 2 }udrf atmifjrifcJhygw,f? atmifjrifcJhwJh ppfacgif;aqmifwdkif;
wdkif;jynfudk 0ef}uD;csKyftjzpf tkyfcsKyfygw,f? aemufxyftm%modrf;r_udk róuH&rcsif;
tm%m+rJaecJhygw,f?
1980 rSmawmh ppfwyftwGi;f u bk&ifvv kd m;ol y&ifwifqv
l mEGef tm%m&
vm+yD; ol@vufxufrSm EdkifiHa&;wnf+idrfr_eJŒtwl pD;yGm;a&;zGH@òzd;wdk;wufr_vnf; t&dSef&
vmcJhygw,f? 'gayr,fh ol@&JŒtm%moufwrf;tprSm ppfwyfwGif;u Young Turk
vdk@ ac:wJh t&m&dSi,frsm;&JŒ ykefuefr_udk óuHcJh&w,f? tJ'DykefuefolawGxJu wpfOD;u
awmh aemifwpfcsdef ppfOD;pD;csKyfeJŒ 0ef}uD;csKyfjzpfvm+yD; uae@xufxd EdkifiHa&;ZmwfcHkay:
rSm &dSaeao;wJh csmAvpfa,mifcsm&k'f jzpfygw,f? Young Turk awG&JŒ ykefuefr_udk
óuH&wJhtcg y&if[m bk&ifeJŒtwlwdkif;cef;vSnfhvnf&mrSm vdkufygoGm;+yD; bk&ifhtum
tuG,fudk &,lcJhygw,f? 'ga=umifh olwdk@&JŒ ykefuefr_ratmifjrifyJ y&rfomv#if tm%m
+rJaecJhygw,f? y&if&JŒ 0ef}uD;csKyfoufwrf;[m 1988 ckESpfxd &SpfESpfausmf=umjrifhcJh+yD;
ol@vufxufrSm EdkifiHjcm;&if;EDS;jr‡KyfESHr_rsm; tvHk;t&if;eJŒ0ifa&mufvmcJhw,f? bk&ifeJŒ
tpdk;&&JŒ cdkif+rJwJhqufqHa&;[mvnf; ydk+yD;odomxif&Sm;vmygw,f?
67
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
68
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tm;ay;cJw h ,f? c|ev f yd ikd v
f ufxufrmS urBmb h %feŒJ Edik if w H umaiGa=u;tzGŒJ tpnf;awG&ŒJ
tultnDeJŒ pD;yGm;a&;jyefwnf+idrfatmif aqmif¶GufEdkifcJhvdk@ 1998 taxGaxG a¶G;
aumufyGJr‡m c|efvdydkif&JŒ 'Drdku&ufygwDuyJ jyefEdkifygw,f? 1998 rSm w,fvDzkef;eJŒ
+*dKvfwkqufoG,fa&;vkyfief;&Sif olaX;}uD; wyfcfqif&Sifemm0yfu xdkif;&wfxdkif;ygwDudk
zGJŒpnf;+yD; EdkifiHa&;e,fy,fxJ jyef0ifzdk@ ajcvSrf;awGjyifqifvmcJhygw,f?
2001 ck a¶G;aumufyGJumvrSm vlxku EdkifiHwumaiGa=u;tzGJŒtpnf;rsm;&JŒ
pD;yGm;a&;jyefvnfOD;armhvma&;tpDtpOfawGudk cg;oD;vm+yD; c|rfvdydkif&JŒ pD;yGm;a&;
ay:vpDawGudkvnf; vufrcHEdkifjzpfvmw,f? 'ga=umifh a¶G;aumufyGJrSm wyfcfqif&JŒ
xdkif;cspfwJhxdkif;vdk@ trnf&wJh xkdif;&wfxdkif;ygwDudk axmufcHcJh=uw,f? wyfcfqif
tm%m&vmwJhtcg a¶G;aumufyGJuwdtwdkif; aus;¶Gmtkyfpk wpfpkudk bwfwpfoef;
&efyakH iGxal xmif+yD; aus;vufxw k u
f ek af wGjr‡iw f ifz@kd óud;pm;cJw
h ,f? 'ga=umifh aus;vuf
vlxku wyfcfqifudk ,Hk=unfaxmufcHcJh=uw,f? 'gayr,fh wyfcfqifu 1997 ckESpf
tajccHOya'uay;vdkufwJh 0ef}uD;csKyf&JŒ tm%mudk tjynfht0oHk;+yD; òrdŒay:u vlxk
tajcðytzGJŒtpnf;eJŒ owif;rD'D,mavmuudk &ef&SmvmcJhw,f? 1992 ckESpfu
xlaxmifcw hJ vhJ w
G v
f yfaomwDAo D wif;Xme tdik w f AD D &JŒ &S,,
f mawG trsm;tjym; 0,f,l
+yD; owif;vGwfvyfcGifhudk xdef;csKyfzdk@óud;pm;vmcJhw,f? tpdk;&&JŒ AsL¶dkua&pD,E W,m;
udkvnf; pD;yGm;a&;e,fy,fu pDrHcefŒcGJr_awGoGyfoGif;+yD; xdef;csKyfzdk@óud;pm;vmw,f?
'gth jyif ppfwyfuykd g Edik if aH &;&JŒtoH;k cscH tjzpfpOf;pm;vm+yD; ppfwyf&ŒJ xdyyf ikd ;f acgi;f aqmif
awGxJr‡m oleJ@ &if;ESD;qufEG,fwJht&m&dSrsm;udkom OD;pm;ay;vmwmrsdK;awG vkyfvmyg
w,f?
2005 ckESpf a¶G;aumufyGJr‡m wyfcfqif&JŒ xdkif;&wfxdkif; ygwDyJ tEdkif&cJhw,f?
'gayr,fh ol@rdom;pkydkif &Sif;aumfydka&;&Sif;udk pifumyltpdk;&&JŒ &if;EDS;jr‡KyfESHr_ukr`%D
wDrm;qwfudka&mif;cs&mrSm tcGefa&Smifr_tygt0if tm%mtvGJoHk;pm;vkyfr_awGeJŒ
vlŒtcGifhta&;csdK;azgufr_awGa=umifh vlxku vrf;ay:xGuf+yD; qENjyvmcJhw,f? tJ'D
qENjyyGJawGudk OD;aqmifol PAD tzGJŒ&JŒacgif;aqmifawGuawmh 1992 ckESpfwkef;u
AdkvfcsKyf}uD; qlcsif'gudk tmcHcJhwJh AdkvfrSL;csKyfa[mif; csrf;avmif; qD&darmifeJŒ t&ifu
wyfcfqifeJŒ&if;EDS;cJhwJh rD'D,mvkyfief;&Sif}uD; qGef'D vif;axmifuGef; wdk@yJjzpfygw,f? 'Dvdk
qENjyyGJawG jyif;xefaecsdefrSm bk&ifu=um;0if+yD; wyfcfqifudk &mxl;uaeqif;ay;zdk@
wdkufwGef;cJhayr,fh wyfcfqifu acgif;rmaecJhw,f? 2005 ck azaz:0g&D a¶G;aumufyGJrSm
tEdkif&ayr,fh qef@usifolawGrsm;aewma=umifh azaz:0g&D(24)rSm v$wfawmfudk zsuf
odrf;+yD; {+yD(2)&ufae@rSm a¶G;aumufyGJ jyefvkyfzdk@jyifqifygw,f? tJh'Da¶G;aumufyGJudk
twdkuftcH'Drdku&ufeJ@ tjcm;ygwDi,fawGu oydwfarSmufcJhw,f? 'Drdku&ufa¶G;
aumufyJG r0ifwhJ rJqENe,f (40)rSm rJxnfo h Ol ;D a& (20)&mE_e;f rjynfw h ma=umifh =um;jzwf
69
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
70
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
wpfa,mufa,muf[m rJcdk;r_/ rJormr_ usL;vGefw,fvdk@ ppfaq;awGŒ&dS&if ygwDudk zsuf
odrf;Edkif+yD; ygwDacgif;aqmifawGudkvnf; EdkifiHa&;vkyfcGifh ig;ESpf ydwfyifEkdifygw,f? EdkifiHu
xGufajy;+yD;aemuf xdef;odrf;xm;wJh wyfcfqif&JŒypPnf;OpPmawGudk tpdk;&u jyefvnf
ay;tyfzdk@óud;pm;vmygw,f? 'gudk rauseyfwJh wyfcfqif qefŒusifa&; PAD tzGJŒ[m
2008ck arvrSm vrf;ay: jyefxGufvm+yD; prwf tpdk;&tzGJŒudk E_wfxGufzdk@ awmif;qdk
=uw,f? prwftpdk;&tzGJŒu awmif;qdkcsufawGudk vspfvsL&_cJh+yD; tpdk;&udkaxmufcHwJh
UDD ac: tuôse0 D wftzGŒJ eJŒ tpd;k &qefŒusiaf &; PAD tzGŒJ xdyw f u kd &f ifqikd rf a_ wG waeŒ
wjcm; }uD;xGm;vmcJhw,f? PAD tzGJŒu tpdk;&0ef}uD;csKyf&Hk;0if;xJtxd 0ifa&muf
odrf;ydkufum oydwfpcef;ðyvkyfvdkufw,f? tJh'DvdkjzpfaepOf zGJŒpnf;tkyfcsKyfyHktajccH
Oya'qdkif&m w&m;&Hk;u prwfudk 0ef}uD;csKyfvkyfaepOftwGif; wDAGDvdkif;wpfck&JŒ tcsuf
tðywftpDtpOfrmS tca=u;aiG,+l yD; aqmif¶u G w
f thJ wGuf tajccHOya'udk csKd ;azguw f m
jzpfvdk@ 0ef}uD;csKyf&mxl;uaeE_wfxGufzdk@ trdefŒcsvdkufw,f? prwf &mxl;u E_wfxGuf
+yD;aemuf v$wfawmfxJrSm PPP u prwfudkyJ 0ef}uD;csKyftjzpf jyefvnftqdkwifoGif;zdk@
óud;yrf;cJhw,f? 'gudk !Gef@aygif;tpdk;&tzGJŒ0if ygwDi,fawGeJŒ PPP twGif;u vlwcsdK@
rauseyfvdk@ ysufjy,fcJh+yD; PPP &JŒ'kwd,acgif;aqmif wyfcfqif&JŒ a,mufzawmfol
qGefcsdKif; 0kefp0'f 0ef}uD;csKyf jzpfvmcJhw,f?
qGefcsdKif; vufxufrSm PAD &JŒ qENjyyGJawG csKyf+idrf;roGm;wJhtjyif ydk+yD; jyif;
xef vmcJw h ,f? 2008 ckEpS f atmufwb kd mv (7) &ufae@ 0ef}uD;csKyfopfu v$waf wmfrmS
tpdk;&ay:vpD wifjyzdk@&dSwkef; PAD u v$wfawmfudk 0dkif;0ef;ydwfqdk@+yD; qENjycJhw,f?
tJh'DqENjyyGJudk rsuf&nf,dkAHk;eJŒypfcGif;+yD; òzdcGJwJhtwGuf vl 2 OD;aoqHk;+yD; qENjyol
trsm;tjym; '%f&m&&dScJh=uw,f? tJh'Djzpf&yfa=umifh =unf;wyfOD;pD;csKyf tEkyGef aygif
csif'g udk,fwdkif jynfolvlxka&SŒarSmufxGufvm+yD; 0ef}uD;csKyfukd &mxl;uE_wfxGufzdk@
awmif;qdkcJhw,f? v$wfawmfa&SŒrSm aoqHk;cJh&wJh qENjytrsdK;orD;&JŒ tokbudk zdzk&m;
}uD;udk,fwdkif wufa&muf+yD; aoqHk;oltm; bk&ifpepfudk umuG,fwJh &J&ifhaom trsdK;
orD;tjzpf csDusL;*k%fðycJhw,f? qGefcsdKif;[m 0ef}uD;csKyf&Hk;udk 'Gefarmif;avqdyfa[mif;
rSm ,m,DziG v hf pS +f yD; wdik ;f jynfukd tkycf sKyfaeayr,fh &mxl;u E_wxf uG zf @kd jiif;qefaecJw h ,f?
'ga=umifh 2008 'DZifbmv 0ef}uD;csKyfjynfyc&D;xGufaepOftwGif; PAD qENjyorm;
awGu 'Gefarmif;eJŒ ok0Àblrd EdkifiHwumavqdyf}uD;udk 0ifa&mufpD;ESif;+yD; tpdk;&
E_wx f u
G af y;zd@k awmif;qdck =hJ uw,f? PAD tzGŒJ &JŒ &Sp&f uf=um qENjyaepOftwGi;f zGŒJ pnf;
tkyfcsKyfyHktajccHOya'qdkif&m w&m;&Hk;u PPP &JŒ 'kwd,acgif;aqmif ,kef,k'f wD&m
ydkif&wf [m rJrormr_awGrSm wm0ef&dSw,fqdk+yD; PPP udk zsufodrf;vdkufwJhtwGuf
a=umifh qGefcsdKif;vnf; &mxl;uae ðywfusoGm;cJhw,f?
71
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
ed*Hk;
xdik ;f Edik if aH &;ZmwfcakH y:u wyfcq f if&ŒJ taygi;f ygawG ðywfus+yD;aemuf twdu k f
tcH 'Drdku&ufygwDu tpdk;&zGJŒzdk@ óud;pm;vmcJhw,f? tJh'Dvdkóud;pm;&mrSm t&ifu
wyfcfqifeJŒ yl;aygif;cJhwJh ygwDi,fawG/ wyfcfqif&JŒvuf&Hk; ae0if;cspfacsmheJŒtzGJŒ pwm
awGudk pnf;¶Hk;EdkifcJhw,f? tJh'Dvdk pnf;¶Hk;&mrSm =unf;wyfOD;pD;csKyf tEkyGef aygifcsif'gu
wenf;enf;eJ@ ywfoufcw hJ ,fqw kd hJ owif;awGvnf; xGuaf y:cJw h ,f? 'Dt&ifu Edik if aH &;
rwnfr+idrfjzpfaewJhtay: pdwfysufaewJh pD;yGm;a&;todkif;t0dkif;uvnf; 'Drdku&uf
OD;aqmifr,fh tpdk;&tzGJŒudk axmufcHóudqdkvm=uw,f? vuf&dSrSm 'Drdku&ufOD;aqmifwJh
tpdk;&tzGJŒudk ppfwyfu tjynfht0axmufcHr_ay;xm;+yD; ordkif;t&vnf; bk&ifhtodkif;
t0dkif;eJ@ qufEG,fr_ wpHkw&m&dSaew,f? 'gayr,fh wyfcfqifeJŒ tuôsteD0wf UDD
tzGJŒ/ PPP ygwDudk topfwpfzef trnfajymif;xm;wJh zk&mhxdkif;ygwDwdkŒu vuf&dS
'Drdku&uftpdk;&udk qefŒusifolawGjzpf=uygw,f?
EdkifiHa&;tiftm;pktoD;oD;[m olŒordkif;a=umif;t& ol &Sifoef}uD;xGm;
vm&mrS ‚if;wdk@&J@ tjyeftvSef yl;aygif;aqmif¶Gufjcif; yÉdyuQjzpfjcif;wdk@tm;jzifh EdkifiHa&;
yHkay:avh&dSygw,f? xdkif;EdkifiHrSmvnf; 1932 ckESpf awmfvSefa&;uae aygufzGm;vmwJh
jynfol@ygwDtwGif;rSm t&yfom;tkyfpkESifh ppfom;tkyfpkt=um; yÉdyuQrSm ESpfbufpvHk;
u jyifytiftm;pkawGeJŒyl;aygif;+yD; wpfzufeJŒ wpfzuftEdkif,l=uwmudk awGŒ&rSmyg?
vuf&dSrSmvnf; bk&if/ ppfwyfeJŒ 'Drdku&ufygwDwdk@&JŒ yl;aygif;aqmif¶Gufr_a=umifh tm;
enf;wJh wyfcfqifeJŒtaygif;ygwdk@ us¶_H;&+yD; EdkifiHa&;rsufESmpmuae wjznf;jznf;arS;rdSef
aysmufuG,fvkeD;yg; jzpfae&ygw,f? wyffcfqif&JŒt"dutrSm;u wòydifeufwnf;rSm
tiftm;pktoD;oD;udk pdefac:rdwmjzpf+yD; olpdefac:rdwJh tiftm;pktcsif;csif; yl;aygif;
aqmif¶GufwJhtcg ckcHEdkifpGrf;r&dSwma=umifh jzpfw,f? 'ghtjyif xdkif;EdkifiHa&;rSm vlxk&JŒ
axmufcHr_[m uGyfvyfaygif;rsm;pGmxJu uG,fvyfwpfckudkom jznfhqnf;ay;Edkifwm
jzpf+yD; wu,fhwu,fEdkifiHa&;ZmwfcHkay:rSm atmifatmifjrifjrifujyzdk@qdk&if xdyfwef;
elite tkyfpkawGeJŒ tay;t,lvkyfzdk@vnf; vdktyfw,fqdkwmudk xdkif;EdkifiHa&;ordkif;u
jyqdkygw,f?
ausmfvif;OD;
(ausmfvif;OD;onf xdkif;EdkifiH &rfurf[ef wuUodkvfrS EdkifiHa&;ody`HbGJŒvGefausmif;om;jzpf+yD;
xdkif;EdkifiHa&;udk txl;ðyavhvmaeolwpfOD;jzpfonf?)
72
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
armif&if
[dkbuf_cHu rD;xdefxdef
tydkif; (2)
xkwfav²²vdkav²²tdk²²wap>
ol æ b,fqDrSmvJ æ
74
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
&dSwm tukefxkwf
75
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
Ed_if;p&mvm; ´´´´
[kb
d ufjcHurD;xdex
f ed f tydik ;f (1) rSm azmfjycJ+h yD;ovdk xdik ;f Ekid if rH mS v#ypf pf"mwf
xkwfEdkifzdk@twGuf xkdif;obm0"mwfaiG@wifydk@r_ tm;vkH;&J h 30 &mcdkifE_ef;[m jrefrm
EkdifiHuyg? tay:u Z,m;(2)rSm Ed_if;jyxm;wmuawmh xdkif;EkdifiH&J@ pGrf;tifxkwfvkyfEkdif
r_aygif;[m jrefrmEkdifiHxuf 4 q ausmf rsm;ygw,f? xdkif;EkdifiH&JŒ v#yfppf"mwftm; xkwf
76
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
vkyfr_ pkpkaygif;[mvnf; jrefrmEkdifiHxuf 16 q eD;yg;rsm;ygw,f? aus;vuffa'oyg
rusef wpfEidk if v
H ;Hk vlwpfO;D csi;f v#ypf pfr;D 24 em&D ok;H pGEJ ild rf r_ mS jrefrm[m xdik ;f Ekid if x
H uf
15 q ydk enf;ygw,f? wenf;tm;jzifh jrefrmwpfEkdifiHvkH;&JŒ 14 &mcdkifE_ef;om
v#yfppfrD;okH;pGJcGifh&wJh t"dy`g,fygyJ? ('D 14µ awmif 24 em&D rD;okH;pGJEdkifr_ay: tajccH
wGufxm;wmyg)?
2005 ckESpfrSm jrefrmEkdifiH[m t&ifESpfawGeJ@pm&if v#yfppfrD; 18µ ydkrdk
xkwfvkyfcJhw,fqdkayr,fh 200µ ydkxkwfvkyf&ifawmifrS 2003 ckESpfu xkwfvkyfr_
7²39wD&m0yf » 2 ] 14²78 wD&m0yf qdkawmh 'D 18µ wdk;xkwfEkdfifwmav;[m xdkif;eJ@
,SOfvdkufawmh ajczsm;omomyJ&dSygao;w,f?
a&$av; æ qufv_yf&Sm;vdkuf
[kwyf gw,f? xdik ;f xuf vlO;D a& 13 oef;ausmf ydek nf;wJh jrefrmEkid if /H xdik ;f xuf
obm0t&if;tjrpfydkrsm;wJh jrefrmEkdifiH/ xkdif;xuf wcdsefu ydkcsrf;omcJhwJh jrefrmEkdifiH/
ordik ;f xJrmS xdik ;f u armf=unfch &hJ wJh jrefrmEkid if }H uD;udak wmh xdik ;f u &mZ0ifxrJ mS wu,fh
udk xm;cJh+yD; vufjyElwfqufcJhyg+yD? txnfcsKyfvkyfief;vdkrsKd; vl@cGeftm;okH;&wJh ukef
ypPnf; xkwfvkyfr_awGudk pdwfr0ifpm;awmhbJ OD;a%SmufeJ@enf;ynm todynmtajccH
knowledge-based industries bufudk xkdif;u pDrHudef;awGeJ@ ajcOD;vSnfhzdk@ wmql
aecdsefrSmawmh usaemfwkd@jrefrmEkdifiH[m tar&duefeJ@ tD;,lawG&JŒ pD;yGm;a&;ydwfqdk@r_
awGa=umifh txnfcsKyfpuf¶kHawGydwfcJh&+yD; vkyfom;&Spfaomif;ausmf tvkyfvufrJhjzpfcJh
&ygw,fvdk h idkcsif;csae&wkef;yg?
ajym&&if jrefrmhtxnfazmufonftopf vufwiftar&duwdk@ *syefwkd@udk
wifydk@&r_[mvnf; 'D tar&duefeJ@ tD;,lawG wifydk@&r_eJ@ rE_dif;omavmufygbl;? jrefrm
EkdifiH pufr_ZkefawGrSm 'DtxnfcsKyfvkyfief; Garment Industries awGudk &if;ESD;jr‡KyfESHae
ol trsm;pk[mvnf; jrefrmpum;vkH;0rwwfwJh aqGrdsK;aygufazmfrsm;eJ@ jrefrmEkdifiHu
todtrSwfrðybl;qdkwJh wdkif0rfEkdifiHom;rsm;u trsm;pkjzpfygw,f? olwdk@eJ@ vkyfief;
vkyfudkifcGifh/ &S,f,meJ@ &if;ESD;jr‡KyfESHr_trnfcHcGifh pwmawGtrsm;pkuawmh æ tif; æ
odwJhtwdkif;ygyJ?
77
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
wl&uDEidk if rH mS atmufajcoef@&iS ;f a&;tvkyo f rm;udk a':vm 600 xuf avsmh ay;vd@k r&
atmif tpdk;&uowfrSwfxm;a=umif;/ tvkyform;tcGifhta&;/ vlr_zlv_Ha&;awGvnf;
tvkyf&Sifuay;&a=umif;eJ@ azmfjyxm;ygao;w,f? 'Dvdk[mawG vkH;0r&SdwJh vlr_zlv_Ha&;
qdkwm csKd (*sKd) eJ@vm;ar;&r,fh jrefrmEkdifiHrSmawmh txnfcsKyftvkyforwpfOD;&JŒ
vkyfc[m wpfvrS ,ltuf(pf) 10 - 30 a':vm qdkawmhvnf; “óudufrS óuduf” jzpfae
wmvnf; rqef;ygbl;?
tenf;qk;H awmh tvkyt f udik t
f opf 700 ausmf wm(&f)upf(&S)f awGu zefw;D
ay;Edkifw,fqdkawmh rqdk;ygbl;? 'gayr,fh 'Dhxuf tcGifhtvrf;awG/ tvkyform;cawG
ydkrdkawmif;qdkEdkifwJh obm0a&m/ vlom;t&if;tjrpfyg&dSwJhEkdifiHrSm jynfy pD;yGm;a&;
ydwfqdk@wmcsnf;yJ vufnd‡K;xdk; ,dk;r,fzGJ@aer,fhtpm; bma=umifh'Dvdk ydwfqdk@cH&w,f
qdkwm pOf;pm;+yD; tajznd‡zdk@yJ vdkygw,f?
78
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tJ æ usef;rma&; pkpkaygif;qdkwJh t"dy`g,fu aq;&kH/ ukwif/ taqmuf
ttkHpwJh bmnmbmnm vdktyfcsufawGtwGuf &if;ESD;jr‡KyfESHr_yg? jynfol cHpm;cGifh
qdkwmuawmh wjynfvkH;vlOD;a&u tJ'D *Ds'DyDuae wdkuf&dkuf usef;rm;a&;aq;ukocGifh
&r,fh yrm%yg? tay:u pm&if;Z,m;av;awGuawmh &Sif;&Sif;em;vnfvG,fvdk@ pmeJ@
xyfr&Sif;awmhygbl;? oabmayguf=ur,fxifygw,f? 'Dudef;*%ef;av;awGudkawmh
aocsm=unfhapcsifygw,f?
tDoD,dk;yD;,m;uawmh EkdifiHtqifheJ@qdk jrefrmatmufrSm &dSaeqJyg? olu
awmh tajctaet&udk urBmu aiGa=u;tvSLaiGawGu use;f rma&;twGuf ok;H udk ok;H &
r,fh tjzpfrdk@ Ed_if;vdk@awmh raumif;ygbl;? EkdifiHwumuvnf; axmufyHhaeygw,f?
'gayr,fh uarBm'D;,m;vdEk idk if eH @J ,SO=f unf&h ifawmh jrefrmjynfoal wG use;f rma&;twGuf
cHpm;cGifhu pkpkaygif;rSm 4 quGm+yD;/ jynfol@aq;&kHrSm ukop&dwfcHpm;cGifhu 5 q awmif
enf;aeyga&mvm;? uarBm'D;,m;vnf; tm&Sb%feJ@ EkdifiHjcm;acs;aiGawG/ axmufyHhaiG
awG &ygw,f?
International Crisis Group (ICG) Asia &JŒ 2000 ckESpf tpD&ifcHpm eHygwf
(11)t&awmh wpfjynfvkH; wifydk@ukef tm;vkH;&J h 20 &mcdkifE_ef;[m umuG,fa&;ypPnf;
wifoGif;r_ jzpfw,fvdk@ od&ygw,f? ('DrSm ajymxm;wmyg Burma/Myanmar: How
Strong is the Military Regime´ ICG Asia Report N° 11˜ 21 December 2000?)
tqifhtwef; cGJolrsm;
79
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
armif&ifh[m æ aocsm&JŒvm;
80
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
awGxJrSmawmh tqdk;jrif0g'D usaemfarmif&if&JŒ 'D pGrf;tifaqmif;yg;awG azmfjyay;rSm
r[kwfygbl;? xdkif;EkdifiHrSm aus;vuf 95µ ausmf v#yfppfrD;&atmifvkyfcJhwJh tcdsefawGrSm
awmif olwdk@jrefrmjynfu tqdkygynm&dSrsm;&JŒ t}uHaumif;awG r=um;vdkuf&vdk@ xkdif;
pGrf;tifay:vpDcsrSwfolrsm; pDrHudef;awGcszdk@ tvG,fenf;rawG@bJ awmfawmfyifyef;
cJhr,fvdk@ awG;rdygao;w,f?
olwdk haysmf=uavownf; æ
81