Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
1. HIV kI hY?
HIV dw mqlb hY “Human Immuno deficiency Virus”[ieh ie`k Aijhw vwiers hY jo
mnu`KI srIr dy Immune System (ibmwrIAW qoN bcwaux vwly qMqr) dy mu`K sY`lW
nUM jW qW nSt kr idMdw hY jW auhnW dy kMm krn dI qwkq Gtw idMdw hY[ ies
sMkRmx kwrn srIr dw bcwEu qMqr lgwqwr kmzor hMudw jWdw hY, ijs nwl “Immune
deficiency” pYdw ho jWdI hY[ieh auh siQ`qI hY jdoN srIr dw bcwEu qMqr sMkRmx
Aqy ibmwrIAW nwl lVn vwlw kMm nhIN kr skdw[ ies siQ`qI iv`c ivAkqI auhnW rogW
Aqy ibmwrIAW dw iSkwr vI hox l`g jWdw hY[ijhVIAW ik ishqmMd ivAkqI nUM nhIN
huMdIAW [
“Immune deficiency” nwl sbMDq ienPYkSnW nUM “mOkwpRsq ieMnPYkSn” ikhw
jWdw hY ikauNik ieh srIr dy kMmzor ho cu`ky bcwEu qMqr dw Pwiedw ayuTwauNdy
hn[
2. AIDS kI hY?
AIDS, dw pUrw nW “Acquired Immuno Deficiency Syndrom” hY[ ieh “HIV”
vwiers dy Asr nwl hox vwlIAW ienPYNkSn, bImwrIAW, kYNsr Aqy auhnW dy l`CxW
leI vriqAw jwx vwlw Sbd hY[
29. HIV pwizitv ivAkqI iv`c HIV dy ielwj leI ARV QYrypI iks qrHW kMm krdI
hY? HIV iek vwiers hY jo srIr dy bcwEu qMqr dy sYlW qy burw pRBwv
pwauNdwS hY[ ieh sYlW nMU nSt krdw hY jW auhnW nUM shI kMm nhI krn
idMdw[ ieh vwiers srIr dy bcwEu qMqr nUM kmzor kr idMdw hY Aqy SrIr iv`c
Immune deficiency dI siQqI pYdw ho jWdI hY[srIr ivc “ Immune system” jW
“bcwEu qMqr” dw kMm swfy srIr nUM ienPYkSn Aqy kYNsr qoN bcwaxw hY[
ARV QYrypI HIV vwiers nUM srIr ivc v`Dx Pu`lx qoN rokdI hY[ j`d HIV vwiers
dI igxqI nhIN v`DdI qW srIr dy bcwEu qMqr dy sYl (CD4 cell) dyrI nwl nSt
huMdy hn Aqy srIr nUM ienPYkSn qoN bcwaudy hn[
30. HIV ielwj dI dvweI shI smyN Aqy shI qrIky nwl lYxI cwhIdI hY[ ieh
mh`qvpUrn ikauN hY?
HIV iek bhuq sikRAw vwiers hY Aqy ieh bhuq CyqI AwpxIAw bhuq swrIAW
kwpIAW bxw lYdw hY ijhVIAW ik bcwEu qMqr dy CD4 sYlW nMU nukswn
phuMcwaudIAW hn[ ieh vwiers bhuq pirvrqnSIl Aqy qyz vI hY[ ijhVw Awpxy
Awp nUM id`qIAw jw rhIAW dvweIAW dy ihswb nwl bdl lYdW hY qW ik
dvweIAW Asr nw kr skx[ G`t qoN G`t iqMn dvweIAW iek`TIAW lYx nwl ies
vwiers nUM Awpxy Awp nUM bdlx dw mOkw nhIN imldw Aqy ieh dvweIAW
nUM Asr krn qoN nhIN rok skdw[ shI smy Aqy shI qrIky nwl dvweI lYx nwl srIr
iv`c dvweIAw dI shI imkdwr bxI rihMdI hY ijs nwl vwiers nUM bdlx dw mOkw
nhIN imldw dvweIAW nw lYx nwl jW Bu`l jwx nwl vwiers nUM Awpxy Awp
nUM dvweIAw qoN Asrmukq bxwaux dw mOkw iml jWdw hY[
31. HIV ielwj dy kI sweIf iePYkt jW nukswn hn?
HIV ielwj dIAW kuJ dvweIAW nwl c`kr Awauxw, aultI jW isrdrd ho skdI hY[
pr jdoN mrIz nUM iehnW dvweIAw dI Awdq ho jwdI hY qW ieh qklIPW TIk ho
jWdIAW hn[ kuJ ARV dvweIAW nwl srIr dy Akwr Aqy crbI dI mwqrw qy Asr
huMdw hY[ ies kwrn iqMn ARV dvweIAW iek`TIAW lYx dI bjwey bdl bdl ky
lYxw mrIz leI PwiedymMd ho skdw hY[
32. ART mW qoN b`cy nUM HIV vwiers nMU phuMcwaux qoN ikvyN rok skdw
hY?
mW qoN b`cy nUM HIV viers grB dOrwn, j`ckI dOrwn jW mW dy du`D rwhIN
phuMc skdw hY[iksmq nwl ies qoN bcx dy bhuq swry qrIky hn[ ies kwrn hr
grBvqI mihlw nUM HIV tYst krvwauxw cwhIdw hY[ jy grBvqI mihlw HIV
pwizitv hovy qW fwktr nUM ieh jWc krnI cwhIdI hY ik, kI ausnUM ARV QYrypI
dI loV hY jy ausnUM Awp nUM ART dI loV hY qW ieh b`cy nUM ienPYkSn
hox qoN bcwaux dw cMgw qrIkw hY[ jy mW nUM Kud ART dI loV nhIN hY
qW ausnUM grB AvsQw ivc Aqy j`ckI dOrwn ARV dvweIAW lYxIAW
pYxgIAW qW ik b`cy nUM HIV ienPYkSn nW hovy[ j`d b`cy dw jnm ho jwvygw
qW mW nUM ieh socxw pvygw ik b`cy nUM lMmy smyN leI mW dy du`D dI
bdlvIN Kurwk dyxw, aus Aqy ausdy pirvwr muqwibk sur`iKAq Aqy shI hovygw
ik nhIN[ jy nhIN qW ausnUM bdlvI Kurwk dyxw sMBv hox q`k b`cy nUM isrP
Awpxw du`D hI dyxw hovygw, hr mW nUM ieh kiTn PYsly lYx smyN shI
jwxkwrI, slwh Aqy shwrw imlxw cwhIdw hY[AmIr dySw iv`c mW qoN b`cy
nUM HIV ienPYkSn dw hoxw 1% qoN vI G`t ho cu`ikAw hY[mW bxn dI ie`Cw
r`Kx vwlIAW HIV pizitv AOrqW nUM fwktrI slwh nwl hI Aijhw krnw cwhIdw
hY qW jo b`cy nUM HIV ienPYkSn nw hovy[
33. kI HIV dw ielwj sMBv hY?
nhIN, HIV dw koeI ielwj nhIN pr cMgI qrWH Aqy lgwqwr ielwj krn qy srIr iv`c
HIV vwiers dI igxqI vDx dI r&qwr nUM GtwieAw jW roikAw vI jw skdw
hY[ grIb dySW iv`c vI hux HIV pwizitv ivAkqI nUM lMmy smyN q`k TIk,
ishqmMd Aqy ikirAwSIl r`iKAw jw skdw hY[
34. ARV dvweIAW kI hn?
ARV dvweIAW, HIV ienPYkSn dy ielwj leI vrqIAW jWdIAW hn[ ieh dvweIAW
srIr iv`c HIV vwiers nUM vDx Pu`lx qoN rokdIAW hn[
NACP dw dUjw pVwA 1999 qoN 2006 q`k c`ilAw[ies pVwA dy AMqrgq Bwrq srkwr
nUM HIV dy ivru`D pRogrwm rwj p`Dr q`k PYlwieAw ies p`Dr qy vDyry Kqry vwly
gru`p iv`c HIV nUM PYlx qoN rokx v`l Aqy Awm jnqw q`k HIV qoN bcwaux dI
jwxkwrI phuMcwaux v`l v`D zor id`qw igAw ies qoN ielwvw ies kMm iv`c NGO,
is`iKAw ivBwg; Aqy puils mihkmy nUM vI Swiml kIqw igAw rwj p`Dr qy ijMmyvwrI
nwl ieh kMm krvwaux leI ies dw ip`Cw krdy rihx dI loV sI pRogrwm nUM v`D qoN v`D
lokW q`k phuMcwaux leI, ies dw mulWkx Aqy inrIKx krky ies nUM hor mzbUq bxwaux
dI loV sI[ HIV dy PYlx dy Kqry dy ADwr qy rwjW nUM pihl id`qI geI Aqy au`Qy ieh
pRogrwm vDyry qIbrqw nwl lwgU kIqy gey[
sMKyp iv`c ipCly 10 swlW qoN srkwr sucyq ho geI sI pr rwj p`Dr qy ieh
pRogrwm kwrgr qrIky nwl lwgU krnw iek v`fI cnOqI hY ies qoN ielwvw lokW iv`c HIV
qoN bcwaux vwlw Awcrx Apxwaux dI jwgrUkqw pYdw krnw Aqy AIDS dy mrIz nwl
juVy klMk nUM Gtwauxw vI ie`k v`fw kMm hY hux srkwr NACP dy qIjy pVwA dy
pRogrwm iqAwr kr rhI hY Aqy ies nUM iqAwr krn leI v`K v`K KyqrW nwl sMbMiDq
mwhrW dI tIm bxweI geI hY[ ies pRogrwm iv`c rwStrI Aqy AMqrrwStrI p`Dr qy
kMpnIAW nwl sWJydwrI krky iek HIV bwry rwStrI p`Dr qy slwh mSvry dI skIm iqAwr
kIqI jwx dw ivcwr hY[
NGO: gYr srkwrI Adwry: Bwrq iv`c ielwkweI, rwj Aqy rwStrI p`Dr qy bhuq swry NGO
kMm kr rhy hn iehnW NGO’s dw kMm vDyry Kqry vwly grupw nUM AIDS/HIV bwry
jwxkwrI dyxw, HIV Aqy AIDS dy mrIzw dI dyKBwl krnw, Awm lokW nUM jwxkwrI
dyxw Aqy AIDS/HIV kwrn XqIm hoey b`icAW dI dyKBwl Aqy sMBwl krnw hY siehnW
NGO’s AdwirAW jW sMsQwvW nUM ielwkweI dwnIAW qoN Bwrq srkwr Aqy
AMqrrwStrI eyjMsIAW qoN mwlI iemdwd imldI hY[
fonr:
Bwrq nUM sMXukq rwStr Aqy hor AMqrrwStrI fonrW qoN qknIkI Aqy mwlI mdd
imldI hY n`by dy dhwky dI SurUAwq qoN USAID, CIDA Aqy DFID vrgIAW
eyjMsIAW keI rwjW iv`c kMm kr rhIAW hn USAID ny 1992 qoN hux q`k 70 mIlIAn US
fwlr, CIDA ny 11 mIlIAn US fwlr Aqy DFID ny 200 mIlIAn US fwlr Bwrq nUM id`qy
hn Bwrq nUM iemdwd dyx vwlIAW eyjMsIAW Aqy imlx vwly pYsy iv`c hwl dy swlW
iv`c hor vwDw hoieAw hY 2004 qoN gyts PWaufySn ny Agly pMj swlW leI 200 mIlIAn
US fwlr id`qy, globl PMf ny mW qoN b`cy nUM HIV PYlx qoN rokx dIAW skImW leI
26 mIlIAn US fwlr id`qy Aqy tI.bI HIV dI ienPYkSn dy ielwj leI 7 mIlIAn US fwlr id`qy[
USAID Bwrq nUM Awpxy 15 vyN sB qoN v`D pRwQimk dyS bxwaux dw PYslw kIqw
hY[DFID vI Bwrq dy hor rwjW nUM PMf dyx bwry ivcwr kr irhw hY[ku`J hor mwlI
mdd dyx vwlIAW eyjMsIAW DAVIDA, SIDA dw kilMtn PWauyfySn Aqy XuropIAn
XUnIAn hn[