Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
SENDA VERDE
A VEIGA, TERRAS ALTAS DE TREVINCA
CAMBIO CLIMÁTICO GALICIA
BOSQUES SOSTENIBLES
TRE ENATIO ( PA G . 2 6 - 2 7 )
PROGRAMA OFICIAL
4 Bienvenida | José Luis Baltar
Benvida Xosé Luis Baltar
18 Presume de Galicia
Secretaría xeral turismo
20
20 TREVENATIO 2010: un logro de todos
TREVENATIO 2010: un logro de todos
26 PROGRAMA TREVENATIO
PROGRAMA TREVENATIO
46
Número 1- 2010 Gloria Luis
Victorina Rey
Edición Mª Victoria Castro
Migdan Produccións SL Miguel Martínez
Carlos I. Romero Faraldo
Fotografías y colaboraciones: O Trisquel
Xunta de Galicia
INEGA
Secretaría Xeral para o Turismo
Impresión
Orballo Comunicación S.L. GRÁFICAS LASA SL
TREVIHOST
INORDE
Deputación Ourense
Depósito legal: 3
Bienvenida
El ayuntamiento de A Veiga disfruta de un entorno O concello da Veiga goza dun entorno natural pri-
natural privilegiado. Quizás eso compense su complica- vilexiado. Cecais eso compense a súa complicada
da situación geográfica. situación xeográfica.
También por eso estamos delante de un lugar que Tamén por eso estamos diante dun lugar que ten
ha conservado un patrimonio natural y paisajístico conservado un patrimonio natural e paisaxístico
único. único.
Y en esa línea va la apuesta del ayuntamiento, con E nesa liña vai a aposta do concello, coa colabora-
la colaboración del Instituto Orensano de Desarrollo ción do Instituto Ourensán de Desenvolvemento
Económico (INORDE) para organizar Trevenatio 2010, Económico (INORDE) para organizar Trevenatio
la Feria del Ocio, Conservación y Naturaleza que ten- 2010, a Feira do Ocio, Conservación e a Natureza
drá, en la hermosa playa de los Franceses, su punto que terá na fermosa praia dos Franceses, o seu
de encuentro. punto de encontro.
Son muchas y variadas las ofertas con las que Son moitas e variadas as ofertas coas que pode
puede disfrutar el visitante y que van de la caza hasta disfrutar o visitante e que van da caza ate a pesca,
la pesca, pasando por el tiro con arco, cetrería, con- pasando polo tiro con arco, cetrería, concurso de
curso de fotografía, caminatas, ruta en bicicleta, activi- fotografía, andainas, ruta en bicicleta, actividades
dades gastronómicas, etc. gastronómicas, etc.
En definitiva, una oferta plural y variada que hace al En definitiva, unha oferta plural e variada que fan
ayuntamiento de A Veiga aun más atractivo, si eso es ao concello da Veiga aínda máis atractivo, se eso é
posible. posible.
Vayan desde aquí a mis sinceras palabras de recono- Vaian dende aquí a miñas sinceras palabras de
cimiento a los organizadores por la amplitud de su pro- recoñecemento aos organizadores pola amplitude
grama y de felicitación por esta iniciativa, que estoy do seu programa e de felicitación por esta iniciativa,
seguro será todo un éxito. que estou seguro será todo un éxito.
4
Benvida
Trevenatio 201O nace después de mucho esfuerzo Trevenatio 2010 nace despois de moito esforzo
por parte de todos. Es un orgullo para mi, estar escri- por parte de todos. É un orgullo para o min, estar
biendo estas líneas para darle la bienvenida a una escribindo estas liñas para darlle a benvida a unha
Feria renovada, con un denominador común más rea- Feira renovada, cun denominador común máis rea-
lista, adaptado a las necesidades de nuestro munici- lista, adaptado ás necesidades do noso municipio e
pio y a los visitantes que se acercan hasta aquí. aos visitantes que se achegan ata aquí.
Estoy convencido de que nuestro tesoro más alto, Estou convencido de que o noso tesouro máis alto,
nuestra querida Trevinca, será testigo, una vez más de a nosa querida Trevinca, será testemuña, unha vez
nuestro éxito, del nacimiento de algo único y diferen- máis do noso éxito, do nacemento de algo único e
ciado que potenciará aún más las enormes posibilida- diferenciado que potenciará aínda máis as enormes
des que tiene A Veiga. posibilidades que ten A Veiga.
Queremos llegar a lo más alto, a todo el público y Queremos chegar ao máis alto, a todo o público e
traspasar fronteras para que Trevenatio sea una cita traspasar fronteiras para que Trevenatio sexa unha
imprescindible en el calendario de toda la familia con cita imprescindible no calendario de toda a familia
un denominador común: interactuar con el medio cun denominador común: interactuar co medio
ambiente. ambiente.
Conseguir potenciar esa unión natural de las perso- Conseguir potenciar esa unión natural das persoas
nas con el entorno, algo que lleva sucediendo en A co contorno, algo que leva sucedendo na Veiga
Veiga desde los tiempos más remotos y que en estos dende os tempos máis remotos e que nestes tempos
tiempos parece perderse poco a poco. parece perderse pouco a pouco.
Como alcale de A Veiga, os invito a que descubráis Como alcale da Veiga convido a todos a que des-
nuestro municipio y este Trevenatio, eso sí, siempre cubrades o noso municipio e este Trevenatio, iso si,
acompañados por la mejor de las guías: nuestra natu- sempre acompañados pola mellor das guías: a nosa
raleza y nuestra gente. natureza e a nosa xente.
5
Ourense, destino de bienestar
Ourense, destiño de benestar
Partiendo de la confianza de que estamos recorriendo un camino, al menos, asentado en pilares sosteni-
bles en nuestra provincia (recursos propios con los que podemos crear productos diferenciales), estimo que
es el momento de pararnos y reflexionar sobre si avanzamos hacia un destino, “Ourense, destino turístico-
termal”, de pronta maduración, o debemos de rectificar e incluso acelerar nuestras estrategias.
Partindo da confianza de que estamos a percorrer un camiño, polo menos, asentado en piares sostibles na
nosa provincia (recursos propios cos que podemos crear produtos diferenciais), estimo que é o momento
de pararnos e reflexionar sobre se avanzamos cara a un destino, "Ourense, destino turístico-termal",
de pronta maduración, ou debemos de rectificar e mesmo acelerar as nosas estratexias.
Me permito hacer un pequeño análisis desde el origen y Permítome facer unha pequena análise dende a orixe e
definiciones de TURISMO: ¿Qué es el Turismo?, sus defi- definicións de TURISMO: Que é o Turismo?, as súas defi-
niciones son tan plurales y variadas que sólo confluyen a nicións son tan plurais e variadas que só conflúen a nivel
nivel de la persona y sus actividades. Analicemos algunas: da persoa e as súas actividades. Analicemos algunhas:
• “El turismo es una actividad cuyo protagonista es • “O turismo é unha actividade cuxo protagonista é
el hombre, por lo que, al desarrollarse en el o home, polo que, ao desenvolverse no campo
campo personal, cada quien tiene su interpreta- persoal, cada quen ten a súa interpretación, a
ción, la cual depende de sus vivencias, deseos, cal depende das súas vivencias, desexos, gustos,
gustos, motivos, cultura, idioma, etc.” motivos, cultura, idioma, etc.”
• “El turismo es la necesidad del hombre por hacer • “O turismo é a necesidade do home por facer bo
buen uso de su tiempo libre.” uso do seu tempo libre”.
• “El turismo es una actividad consistente en viajar • “O turismo é unha actividade consistente en viaxar
para divertirse o con una finalidad instructiva.” para divertirse ou cunha finalidade instrutiva”.
Y por último, la Organización Mundial de Turismo (OMT) E por último, a Organización Mundial de Turismo
dice que: “el turismo comprende todas las actividades (OMT) di que: “o turismo comprende todas as activi-
realizadas por personas durante sus viajes a lugares dades realizadas por persoas durante as súas viaxes a
diferentes a su residencia habitual, para ir de vacacio- lugares diferentes á súa residencia habitual, para ir de
nes, trabajar u otras actividades”. vacacións, traballar ou outras actividades”.
6
Como ven, su definición desde el punto de vista general Como ven, a súa definición dende o punto de vista
es dificultosa, y a veces contradictoria. Sólo es sencilla xeral é dificultosa, e ás veces contraditoria. Só é sinxe-
si se refiere en cada caso, a la opinión de cada uno, a la se se refire en cada caso, á opinión de cada un, ao
lo que perciba o interprete, pero al intentar englobar la que perciba ou interprete, pero ao intentar englobar a
definición para satisfacer a la generalidad, el turismo es definición para satisfacer á xeneralidade, o turismo é
difícil de definir. difícil de definir.
Lo que sí está contrastado es que deriva del francés O que si está contrastado é que deriva do francés
“tour”, es decir “vuelta”, “viaje”, que a su vez deriva de “tour”, é dicir “volta”, “viaxe”, que á súa vez deriva da
la palabra judía “torá” que significa “estudio, conoci- palabra xudía “torá” que significa "estudo, coñece-
miento, búsqueda..” mento, busca..."
Estaremos de acuerdo en que es uno de los sectores Estaremos de acordo en que é un dos sectores de crece-
de crecimiento más rápido de la economía mundial, con mento máis rápido da economía mundial, cunha impor-
una importante aportación al P.I.B. de muchas naciones tante achega ao P.I.B de moitas nacións e unha das
y una de las mayores fuentes de empleo. maiores fontes de emprego.
Se desarrolló en pocas décadas a un ritmo de vértigo, Desenvolveuse en poucas décadas a un ritmo de vertixe,
creando una de las mayores industrias “sin chimeneas” creando unha das maiores industrias “sen chemineas”
del mundo. Pero estemos atentos, porque este éxito do mundo. Pero esteamos atentos, porque este éxito
generalmente incrementa los riesgos de degradación xeralmente incrementa os riscos de degradación do
del medio sobre el que se sustenta la actividad (medio medio sobre o que se sustenta a actividade (medio
ambiente arquitectónico, social y natural). arquitectónico, social e natural).
Estos riesgos se incrementan por los muchos déficits Estes riscos increméntanse polos moitos déficits que
que acompañaron su desarrollo, tales como la ausencia acompañaron o seu desenvolvemento, tales como a
de normalización de definiciones, de investigación, de ausencia de normalización de definicións, de investiga-
planificación de mercado, de políticas y legislación ade- ción, de planificación de mercado, de políticas e lexisla-
cuadas, de información sobre sus impactos, de coope- ción adecuadas, de información sobre os seus impactos,
ración entre los actores fundamentales y todo esto agra- de cooperación entre os actores fundamentais e todo
vado por un gran crecimiento exponencial y a menudo isto agravado por un gran crecemento exponencial e a
incontrolado. miúdo incontrolado.
Una region, una provincia, o una ciudad son un reflejo de Unha rexión, unha provincia, ou unha cidade son un refle-
estos riesgos y déficits, y todos convivimos con ellos. xo destes riscos e déficits, e todos convivimos con eles. Por
Por eso desde la Diputación Provincial y desde INORDE iso dende a Deputación Provincial e dende INORDE face-
hacemos una llamada a la reflexión y a crear un destino mos unha chamada á reflexión e a crear un destino
“Ourense”, basado en un desarrollo responsable. “Ourense”, baseado nun desenvolvemento responsable.
7
Para os orientais a palabra “crise” ten dous sentidos:
perigo e oportunidade. Persoalmente creo que estamos
ante unha boa oportunidade de ofertar Ourense, “como
destino de benestar”. Pode ser un bo momento para
poñer ao máximo de revolucións o “motor termal”
recurso de consenso, industria de enorme potencial,
con grande incidencia no emprego e unha crecente
demanda complementaria de produtos.
8
Pero, para valorizar estos productos y conseguir una
“oferta de destino” más sólida, debemos de seguir tra-
bajando en: identificar y actuar sobre las deficiencias,
adecuarnos a la legislación, sensibilizar y estimular al
sector empresarial, lograr el consenso de la población a
través de la participación, formación e información,
satisfacer la demanda, aplicar la calidad al espacio, ..
9
En Ourense, a corto plazo, tenemos que consolidar una En Ourense, a curto prazo, temos que consolidar unha
oferta de productos mejorados y satisfacer las deman- oferta de produtos mellorados e satisfacer as demandas
das de este nuevo consumidor de “bienestar”. deste novo consumidor de “benestar”.
Propongo, en definitiva, elegir un camino verdaderamen- Propoño, en definitiva, elixir un camiño verdadeira-
te sostenible basado en un triple enfoque: visionario, mente sostible baseado nun triplo enfoque: visionario,
preventivo y anticipador. preventivo e anticipador.
Sin olvidar que un enfoque, auténticamente sosteni- Sen esquecer que un enfoque, autenticamente sostible,
ble, necesita ser enriquecedor desde un punto de vista necesita ser enriquecedor dende un punto de vista
socio-cultural, medioambiental y sobre todo viable eco- sociocultural, medioambiental e sobre todo viable eco-
nómicamente. nomicamente.
En todo caso estas son mis reflexiones, como el turismo, En todo caso estas son as miñas reflexións, como o turis-
a través de sus definiciones, cada uno tendrá sus propias mo, a través das súas definicións, cada un terá as súas
reflexiones, pero como la diversidad nunca puede ser propias reflexións, pero como a diversidade nunca pode
sinónimo de división, sino al contrario, les invito a sumar- ser sinónimo de división, senón ao contrario, os invito a
las y a aplicarlas en nuestra provincia, Ourense. Creemos sumalas e a aplicalas na nosa provincia, Ourense. Cremos
juntos una pujante industria turística-termal que genere xuntos unha puxante industria turística-termal que xere
economía y sobre todo empleo, en definitiva, que incre- economía e sobre todo emprego, en definitiva, que incre-
mente la calidad de vida de nuestros habitantes. mente a calidade de vida dos nosos habitantes.
10
A Veiga,
Terras Altas de Trevinca
En la Galicia donde las cumbres de los montes acarician el azul del cielo, encontramos el lugar ideal
para reconfortarnos con el color de sus paisajes, la tranquilidad de sus tierras y la calidez de sus gentes.
Na Galicia onde os cumios dos montes acarician o azul do ceo, encontramos o lugar ideal para
reconfortarnos coa cor das súas paisaxes, a tranquilidade das súas terras e a calidez das súas xentes.
Con capitalidad en la localidad de la Vega, la naturaleza Con capitalidade na localidade da Veiga, a natureza é a
es la protagonista indiscutible de este lugar mágico, un protagonista indiscutible deste lugar máxico, un rincón
rincón perfecto para los amantes de la alta montaña al perfecto para os amantes da alta montaña ao ubicarse
ubicarse en este lugar el pico más alto de toda Galicia: neste lugar o pico máis alto de toda Galicia: Pena
Pena Trevinca. Trevinca.
Tres son las singularidades que identifican al ayunta- Tres son as singularidades que identifican ao concello
miento de A Veiga, declarado municipio turístico gallego da Veiga, declarado municipio turístico galego por
por resolución del Consello de la Xunta de Galicia el 27 resolución do Consello da Xunta de Galicia o 27 de
de septiembre de 2001. Su extensión, su altitud y su setembro de 2001. A súa extensión, a súa altitude e o
desnivel. Estos tres elementos diferenciadores, son los seu desnivel. Estes tres elementos diferenciadores, son
que le confieren a A Veiga una singularidad única en os que lle confiren á Veiga unha singularidade de seu,
nuestro territorio. única noso territorio.
12
A extensión: o termo municipal da Veiga comprende
unha extensión de 291,09 km cadrados o que convirte
no maior concello da provincia de Ourense e no cuarto
de Galicia, cun total de vinte e nove núcleos de poboa-
ción, aldeas en tempos, ateigadas de xente.
13
A VEIGA TURÍSTICA O Macizo atópase incluído na REDE NATURA 2000 co
LIC (Lugar de Importancia Comunitaria) “Pena
La riqueza paisajística, cultural y natural del ayuntamien- Trevinca” que abrangue una superficie de 24.894 Has
to está potenciándose constantemente desde el ayunta- cunha altitude media de 1.373 metros. Aquí poderemos
miento y las asociación de este municipio. Buena prue- atopar os mellores ecosistemas subalpinos de Galicia
ba de ello, es la concesión del premio Bandeira Verde con hábitats únicos e singulares nos que a flora e a
de Galicia obtenido por la Vega en el año 2002 en la fauna son as grandes protagonistas.
modalidad de Mejor Acción en la conservación de la
Biodiversidad por su cometido a favor del conocimiento
y de la divulgación del espacio natural de Pena Trevinca. A VEIGA TURÍSTICA
No podemos encontrar sólo un motivo para visitar la A riqueza paisaxística, cultural e natural do concello
Vega. Hay millares, hay muchas opciones y sobre todo, está potenciándose constantemente dende o concello e
tenemos un sin fín de posibilidades. as asociación deste municipio. Boa proba disto, é a con-
cesión do premio Bandeira Verde de Galicia obtido pola
Veiga no ano 2002 na modalidade de Mellor Acción na
conservación da Biodiversidade polo seu labor a favor
A Veiga fue declarado do coñecemento e da divulgación do espazo natural de
Pena Trevinca.
Municipio Turístico Gallego
Non podemos atopar só un motivo para visitar a Veiga.
por resolución Hai milleiros, hai moitas opcións e sobre todo, temos un
sinfín de posibilidades.
del Consello de la
Paisaxes de interese son os montes de Pena Trevinca e
Xunta de Galicia Foio Castaño, e os encoros de Vao e Prada, no que o
Xares semella máis un mar en calma que nos conduce a
el 27 de septiembre de 2001 vista ata a cola do encoro. A Senda Verde do Xares pode
ser outra das posibilidades para poder coñecer de pri-
meira man A Veiga xa que pasa por lugares únicos:
Prada, Oleiros, Corexido, Vilaboa, Santa Cristina,
14
Paisajes de interés son los montes de Pena Trevinca y
Foio Castaño, y los embalses de Bao y Prada, en el que
el Xares semejar más un mar en calma que nos condu- O Macizo de Pena Trevinca
ce la vista hasta la cola del embalse. La Senda Verde
del Xares puede ser otra de las posibilidades para poder está incluído na Rede
conocer de primera mano la Vega ya que pasa por luga-
res únicos: Prada, Alfareros, Corexido, Vilaboa, Santa Natura 2000 como LIC (Lugar
Cristina, Castromao, Playa de los Franceses, Baños, A
Veiga, Casdenodres, Castromarigo, Candeda, Hacina y
de Importancia Comunitaria) e
el famoso pueblo de Alberguería que se encuentra bajo
las aguas del Río Xares desde el 1959.
ademais no ano 2008 recibiu
o nomeamento de ZEPA (Zona
de Especial Protección de Aves)
RÍOS DE LENDA
15
RÍOS DE LEYENDA
PATRIMONIO DA VEIGA
16
En cuanto al patrimonio etnográfico, la frase "si buscas En canto ao patrimonio etnográfico, a frase “se buscas
un monumento mira a lo tuyo redolor" identifica a la per- un monumento mira ao teu redor” identifica á perfec-
fección el proyector de la RED ETNOGRÁFICA de la Vega, ción o proxector da REDE ETNOGRÁFICA da Veiga,
que fue galardonado por AGADER por el embellecimien- que foi galardoado por AGADER polo embelecemento
to del medio rural gallego. Molinos, telares, hornos, do medio rural galego. Muíños, teares, fornos, pallei-
pajares y forjas expresan los conocimientos ancestrales ras e forxas expresan os coñecementos ancestrais da
de la cultura de la Vega. El molino de Lameiro, de los cultura da Veiga. O muíño de Lameiro, das Lastras; o
Adoquines; el telares de Camila y de la Ermita o el teares de Camila e da Ermida ou o forno comunal de
horno comunal de Espino, son sólo una parte de este Espiño, son só una parte deste legado que merece
legado que merece una visita obligada. unha visita obrigada.
17
Con pequenos xestos, entre
todos podemos mellorar o noso
Facer da visita a Galicia unha experiencia única foi o gran obxectivo das
Xornadas de Sensibilización en Servizos Turísticos, que tiveron lugar durante a
segunda quincena do mes de xuño en 17 vilas galegas. Santiago de Compostela foi
a cidade encargada de abrir e pechar este ciclo de reunións desenvolvido por pri-
meira vez na nosa comunidade e dirixida aos profesionais do sector turístico, aos
que mellor coñecen e máis preto están dos nosos visitantes.
Máis de trescentas persoas participaron nesta acción directa que pretendeu con-
cienciar aos colectivos máis implicados coa recepción de visitantes da transcen-
dencia da actividade turística na economía galega.
“Presume de Galicia”
18
TREVENATIO 2010: logro de todos
TREVENATIO 2010, comienza. Una edición marcada por un fuerte carácter conservacionista y por enseñar A
Veiga a toda la familia, con actividades para todas las edades, públicos y gustos. Todo ellos sin olvidar la gas-
tronomía y la buena música. Un concepto de fiesta al aire libre para disfrutar de A Veiga en toda su plenitud.
TREVENATIO 2010, comeza. Unha edición marcada por un forte carácter conservacionista e por amosar A
Veiga a toda a familia, con actividades para todas as idades, públicos e gustos. Todo isto sen esquecer a gas-
tronomía e a boa música. Un concepto de festa ao aire libre para disfrutar A Veiga en toda a súa plenitude.
Encontrar un motivo único, singular y diferenciador en Atopar un motivo único, singular e diferenciador en
toda España. "Queremos una feria novedosa que toda España. “Queremos unha feira novidosa que
nazca en nuestro ayuntamiento y que no exista en naza no noso concello e que non exista noutros luga-
otros lugares de la geografía, para colocar a la Vega res da xeografía, para colocar á Veiga no calendario
en el calendario de todos los amantes de la naturale- de todos os amantes da natureza e do medio ambien-
za y del medio ambiente". Con estas palabras, el te”. Con estas palabras, o alcalde da Veiga, Edesio
alcalde de la Vega, Edesio Yáñez, presentaba ante los Yáñez, presentaba ante os medios de comunicación o
medios de comunicación el pasado día 8 de julio en pasado día 8 de xullo en Ourense, a nova edición de
Ourense, la nueva edición de TREVENATIO 2010. TREVENATIO 2010.
Unha convocatoria en la que estuvieron presentes Unha convocatoria na que estiveron presentes ade-
además del alcalde de A Veiga, el presidente y geren- mais do alcalde da Veiga, o presidente e xerente do
te del Inorde, José Manuel Freire y José Manuel Inorde, Xosé Manuel Freire e Xosé Manuel
Rodríguez, respectivamente. Rodríguez, respectivamente.
Durante el acto, el presidente del Inorde apuntaba Durante o acto, o presidente do Inorde apuntaba "ás
“las enormes posibilidades que tiene un municipio enormes posibilidades que ten un concello tan fermo-
tan hermoso como A Veiga en el que se contempla la so como A Veiga no que se contempla a beleza da
belleza de la montaña y de Ourense en estado puro”. montaña e de Ourense en estado puro".
El gerente del Inorde, José Manuel Rodríguez, fue el O xerente do Inorde, Xosé Manuel Rodríguez, foi o
encargado de leer ante los medios el programa, que encargado de ler ante os medios o programa, que cua-
calificó de “espectacular”. “Un municipio como A lificou de "espectacular". "Un concello como A Veiga
20
Veiga tiene que potenciar sus recursos naturales y las ten que potenciar os seus recursos naturais e as acti-
actividades al aire libre, sobre todo si tenemos en vidades ao aire libre, sobre todo se temos en conta
cuenta que estamos ante la mirada del “techo de que estamos ante a ollada do "teito de Galicia", un
Galicia”, un monumento natural que debe ser poten- monumento natural que debe ser potenciado dende
ciado desde todas las instituciones y organismos”, todas as institucións e organismos", asegurou o
aseguró el gerente del Inorde. xerente do Inorde.
Un acontecimiento, que cuenta con el valor añadido de Un acontecemento, que conta co valor engadido de
ser el I Encuentro de Ocio, Conservación y Naturaleza seres o I Encontro de Ocio, Conservación e Natureza
que se celebra dentro de esta cita que ya lleva cinco que se celebra dentro desta cita que xa vai polos cinco
años e vida. Un nuevo concepto que destaca por su anos de vida. Un novo concepto que destaca polo seu
carácter integrador, conservacionista y a favor del carácter integrador, conservacionista e a favor do
medio ambiente, enmarcado dentro de uno de los pai- medio ambiente, enmarcado dentro dunha das paisa-
sajes más hermosos de toda la geografía gallega. xes máis fermosas de toda a xeografía galega.
Alentados por lo que supone una nueva aventura, TRE- Alentados polo que supón una nova aventura, TRE-
VENATIO 2010, es un escaparate de actividades al aire VENATIO 2010, é un escaparate de actividades ao
libre. Con ofertas diversas y para todas las edades, la aire libre. Con ofertas diversas e para todas as idades,
organización búsqueda que se conozca el contorno a organización busca que se coñeza o contorno natu-
natural interactuando en él. "No hay nada mejor para ral interactuando nel. “Non hai nada mellor para
conocer un lugar que pasear, vivirlo en primera persona coñecer un lugar que pasear, vivilo en primeira per-
y sobre todo, disfrutar haciendo el que a uno le gusta", soa e sobre todo, disfrutar facendo o que a un lle
señalaba el alcalde en la presentación. gusta”, sinalaba o alcalde na presentación.
Por todo esto, el depor te y las actividades son las Por todo isto, o deporte e as actividades son as prota-
protagonistas en estos 16, 17 y 18 de julio en A gonistas nestes 16, 17 e 18 de xullo en A Veiga: pira-
Veiga: piragüismo, ciclismo, ecoturismo, rutas orien- güismo, ciclismo, ecoturismo, rutas orientación,
tación, juegos tradicionales, exhibiciones de pesca, xogos tradicionais, exhibicións de pesca, cetrería ou
cetrería o mushing, son algunos ejemplos del que se mushing, son algúns exemplos do que se pode facer
puede hacer en la Vega. Muchos escenarios y un na Veiga. Moitos escenarios e un único fin: disfrutar
único fin: disfrutar conociendo A Veiga coñecendo A Veiga
21
ESCENARIOS PARA COÑECER A VEIGA
22
cleta, kayak, actividades ecuestres, senderismo, tiro
con arco, son sólo una pequeña parte del total.
Paralelamente a las actividades deportivas y a aire
libre, se celebrará la entrega de premios del I Concurso
de Fotografía Ambiental "Trevenatio", que con 500, 300
y 150 para los tres primeros puestos, es una iniciativa
que tiene enorme éxito en el blog y en la red."Pensamos
que un concurso de estas características -que pretende-
mos sea de forma anual-, potenciará que los visitantes
inmortalicen el paisaje de la Vega, que observen por
sus cámaras y retinas nuestra biodiversidad, nuestro
ayuntamiento de forma natural," indica el alcalde.
A VEIGA EN BTT
Eido das Estrelas, As Chairas, Aira da Petada y-Hotel Outro dos puntos fortes do programa que ofrece esta
El Cier vo. Son menús adaptados a Treventario que edición 2010, é a participación infantil. A organización
tendrán un coste de 25 euros que incluyen vinos de pretendeu que os nenos sexan protagonistas no medio
la tierra mencía y godello elegidos por los estableci- natural e para isto instalaranse tirolinas, pontes monos,
mientos (Más información en el programa .páginas 26 y 27). haberá contacontos en directo, talleres de maxia, activi-
Además, y a par tir del mediodía del sábado 17, se dades de orientación e diversos talleres especiais.
23
podrá comprar un ticket por 7 euros que dará el pase
consiguiente para la “Senda do Sabor” que consiste-
en degustar un pincho elaborado en cada uno de los
establecimientos de A Veiga que par ticipan en la ruta
gastronómica.
DE CATA EN A VEIGA
24
A praia dos Franceses será o escenario de moitas das actividades de TREVENATIO
DE CATA NA VEIGA
25
PROGRAMA en CASTELLANO
Viernes 16 julio
10:45 H. APERTURA PÚBLICO RECINTO FERIAL Establecimientos participantes: Eido das Estrelas, As
Chairas, Aira da Petada y Hotel El Ciervo. Precio del
11:00 H. PRESENTACIÓN DE LAS JORNADAS DE “CATA menú degustación 25 . Incluye vino mencía o godello.
DE VIÑOS TREVENATIO”
Iniciación al análisis sensorial de los vinos blancos Menú Eido das Estrelas
gallegos, a cargo de D. Alfonso Losada, Jefe de Sección Brocheta de Vieiras y gambones con reducción de piqui-
de la EVEGA. Cata de vinos blancos de las llo y espárrago verde
Denominaciones de Origen de Galicia (Monterrei, Medallones de venado con salsa de sauco y moras
Valdeorras, Ribeiro, Rías Baixas, Ribeira Sacra). Helado de violetas y Bailey´s con fideos de arroz dulce
Sábado 17 julio
9:30 H. CAMINATAS-SENDERISMO Lugar: Playa de los Franceses
“I Camiñada Vereas da Veiga” Horario: ininterrumpido
Lugar de salida: pueblo de Xares 9:30 de la mañana
Lugar de llegada: A Veiga 10:45 H. APERTURA AL PÚBLICO RECINTO FERIAL
Distancia 11,1 Km
Duración estimada: 3h 11:00 H. II DÍA JORNADAS DE “CATA DE VIÑOS
Durante el recorrido se darán explicaciones sobre TREVENATIO”
toponimia de lugares, leyendas, flora, fauna y arquitec- Iniciación al análisis sensorial de los vinos tintos galle-
tura popular gos, a cargo de D. Alfonso Losada, Jefe de Sección de
Recomendaciones: llevar calzado adecuado para cami- la EVEGA. Cata de vinos de las Denominaciones de
ñar y alguna prenda de abrigo. Frutos secos, fruta y agua Origen de Galicia.
Maridaje de vinos gallegos con quesos gallegos de
MUSHING denominación de origen. Conclusiones y comentarios,
Exhibición de tiro y de conducción Pepe Mata, Presidente de Galicia Gourmand. Fin estima-
Lugar: Playa de los Franceses do da “Cata de Viños Trevenatio” 13:30 h.
Horario: Mañana y atardecer
13,00 H. PREGÓN OFICIAL TREVENATIO A CARGO DE
10:30 A 20:00 H. ACTIVIDADES INFANTILES MONCHO BORRAJO EN LA PLAZA DE A VEIGA
Tirolina, puente mono, talleres de nudos, geocaching, cuen-
tacuentos, taller teatro, hinchables. TODAS GRATUITAS
26
2010
TREVENATIO
13,30 H. COMIENZO RUTA DE PINCHOS “SENDA DO CETRERÍA
SABOR” Exposición al público de las aves desde la apertura
Lugar: Bares y restaurantes de A Veiga incluidos en el de la feria
ticket “Senda do Sabor” Lugar: Playa de los Franceses
Horario: todo el día Exhibiciones de vuelo de 45 minutos aproximadamente
Sobre 12 aves de presa de distintas especies en exposi-
CAZA & PESCA ción: Águila de las estepas, Águila Real, Águila de Harris,
1. Exhibición de perros de muestra Halcón Lanario, Búho real, Milano negro, Peregrino,
Lugar: Coto de caza intensiva de Vilanova Halcón Gerifalte, Lechuza común, Halcón lagar, Búho
Comienzo: Sábado mañana. nival, Cernícalo común, cernícalo americano, etc.…
Fin: Domingo tarde Al finalizar los vuelos habrá alguna sorpresa para los
más pequeños
2. Exhibición de Rehalas
Lugar: Vilanova PIRAGÜISMO Y KAYAK
Disfrute de las aguas del embalse de Prada
3. Exposición de Rehalas Lugar: Playa de los Franceses
Lugar: Xares Horario: Mañana y tarde
Domingo 18 julio
11:00 H. APERTURA PÚBLICO RECINTO FERIAL CETRERÍA
Exposición al público de las aves desde la apertura de
ENCUENTROS DE LLAVE la feria
Exhibiciones de este juego tradicional gallego Lugar: Playa de los Franceses
Lugar: Valdín Exhibiciones de vuelo de 45 minutos aproximadamente
Horario: Mañana y tarde Sobre 12 aves de presa de distintas especies en exposi-
Federación Gallega de Chave ción: Águila de las estepas, Águila Real, Águila de Harris,
Halcón Lanario, Búho real, Milano negro, Peregrino,
DEPORTE RURAL VASCO Halcón Gerifalte, Lechuza común, Halcón lagar, Búho
Exhibiciones corte de troncos, levantamiento de pie- nival, Cernícalo común, cernícalo americano, etc.…
dras, etc. Al finalizar los vuelos habrá alguna sorpresa para los
Lugar: Playa de los Franceses más pequeños.
Horario: Mañana y tarde
PIRAGÜISMO Y KAYAK
18:00 H. ESPECTÁCULO ECUESTRE Disfrute de las aguas del embalse de Prada
Exhibiciones en caballo, acrobacias, etc. Lugar: Playa de los Franceses
Lugar: Playa de los Franceses Horario: Mañana y tarde
Horario: Mañana y tarde
19:00 H. CIERRE RECINTO FERIAL
27
AFORRO E EFICIENCIA ENERXÉTICA, CONFORT, CALIDADE DE VIDA
Vivenda bioclimática demostrativa Sotavento,
prototipo de edificación eficiente e intelixente
Vivenda bioclimática demostrativa Sotavento,
prototipo de edificación eficiente e intelixente
Este proyecto innovador, el único de estas característi- Este proxecto innovador, o único destas característi-
cas existente en España, desenvuelto por la Fundación cas existente en España, desenvolto pola Fundación
Sotavento Galicia -de la que el presidente es el director Sotavento Galicia -da que o presidente é o director do
del Instituto Energético de Galicia (Inega)-, en colabora- Instituto Enerxético de Galicia (Inega)-, en colabora-
ción con la Consejería de Economía e Industria de la ción coa Consellería de Economía e Industria da
Xunta de Galicia y con el Ministerio de Ciencia e Xunta de Galicia e co Ministerio de Ciencia e
Innovación, servirá a la vez como laboratorio de análisis Innovación, servirá á vez como laboratorio de análise
y experimentación de la eficiencia energética en la e experimentación da eficiencia enerxética na vivenda
vivienda y como centro de formación y divulgación de la e como centro de formación e divulgación da edifica-
edificación bioclimática, en una combinación perfecta ción bioclimática, nunha combinación perfecta de afo-
de ahorro económico y confort rro económico e confort
El alto consumo energético en el sector de la edifica- O alto consumo enerxético no sector da edificación,
ción, que se sitúa en Europa en una media de entre el que se sitúa en Europa nunha media de entre o 35 e o
35 y el 40% del gasto energético total, debe concien- 40% do gasto enerxético total, debe concienciarnos a
ciarnos a todos sobre la necesidad de apostar por una todos sobre a necesidade de apostar por unha edifica-
edificación de alta eficiencia energética como práctica ción de alta eficiencia enerxética como práctica
corriente a institucionalizar en el ámbito de la construc- corrente a institucionalizar no ámbito da construción
ción que, a uno cueste asumible, actúe además como que, a un custe asumible, actúe ademais como factor
factor dinamizador social y económico, por la vía de dinamizador social e económico, pola vía de xeración
generación de empleo. de emprego.
Bajo estos parámetros de eficiencia y sostenibilidad se Baixo estes parámetros de eficiencia e sostibilidade
ideó la vivienda bioclimática demostrativa, en el Parque ideouse a vivenda bioclimática demostrativa, no
Eólico Experimental de Sotavento. Se trata de un pro- Parque Eólico Experimental de Sotavento. Trátase dun
28
yecto innovador, el único de estas características exis- proxecto innovador, o único destas características exis-
tente en España, desenvuelto por la Fundación tente en España, desenvolto pola Fundación Sotavento
Sotavento Galicia -de la que el presidente es el director Galicia -da que o presidente é o director do Instituto
del Instituto Energético de Galicia (Inega)-, en colabora- Enerxético de Galicia (Inega)-, en colaboración coa
ción con la Consejería de Economía e Industria de la Consellería de Economía e Industria da Xunta de
Xunta de Galicia y con el Ministerio de Ciencia e Galicia e co Ministerio de Ciencia e Innovación, servirá
Innovación, servirá a la vez como laboratorio de análisis á vez como laboratorio de análise e experimentación da
y experimentación de la eficiencia energética en la eficiencia enerxética na vivenda e como centro de for-
vivienda y como centro de formación y divulgación de la mación e divulgación da edificación bioclimática,
edificación bioclimática, en una combinación perfecta nunha combinación perfecta de aforro económico e
de ahorro económico y confort en unas instalaciones confort nunhas instalacións que teñen un marcado
que tienen un marcado carácter ejemplarizante. carácter exemplarizante.
O xefe do Executivo galego, no interior da casa, co conselleiro de Economía e Industria e o director do Inega, entre outros
A través de este edificio inteligente y eficiente, que fue A través deste edificio intelixente e eficiente, que foi
inaugurado el pasado 21 de junio por el presidente de inaugurado o pasado 21 de xuño polo presidente da
la Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo, en un acto Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo, nun acto que
que contó con la par ticipación del consejero de contou coa participación do conselleiro de Economía e
Economía e Industria, Javier Guerra Fernández; del pre- Industria, Javier Guerra Fernández; do presidente de
Sotavento e director do Instituto Enerxético de Galicia
(Inega), Eliseo Diéguez García; dos patróns e consellei-
ros de Sotavento, así como cunha nutrida representa-
ción de alcaldes e de directivos das empresas enerxéti-
cas máis importantes do panorama galego, pretende-
mos mostrar ao público, mediante un exemplo real as
posibilidades que este tipo de construcións ofrecen á
hora de aforrar enerxía e de mellorar a calidade de vida.
CENTRO DE INVESTIGACIÓN E
DIVULGACIÓN
29
sidente de Sotavento y director del Instituto Energético de converterse en Centro de Investigación e Divulgación
de Galicia (Inega), Eliseo Diéguez García; de los patro- da Arquitectura Bioclimática Sostible.
nos y consejeros de Sotavento, así como con una nutri-
da representación de alcaldes y de directivos de las Os visitantes que se acheguen ata ela terán ocasión de
empresas energéticas más importantes del panorama comprobar, nesta vivenda bioclimática demostrativa,
gallego, pretendemos mostrar al público, mediante un como o aforro e a eficiencia enerxética son posibles na
ejemplo real las posibilidades que este tipo de cons- edificación (redución da factura enerxética, moderación
trucciones ofrecen a la hora de ahorrar energía y de na dependencia de enerxía, mellora do confort e da cali-
mejorar la calidad de vida. dade de vida) e ademais viables economicamente.
Los visitantes que se acerquen hasta ella tendrán oca- Deste xeito, a través deste contedor tecnolóxico demos-
sión de comprobar, en esta vivienda bioclimática trativo, poderáselle exemplificar ao público, dun modo
demostrativa, como el ahorro y la eficiencia energética real, os aportes de enerxía para a correcta construción
son posibles en la edificación (reducción de la factura dunha vivenda, mostrando o importante papel enerxé-
energética, moderación en la dependencia de energía, tico e medioambiental que as edificacións teñen cara a
mejora del confort y de la calidad de vida) y además via- conseguir un modelo de desenvolvemento sostible da
bles económicamente. nosa sociedade.
La vivienda bioclimática, emplazada en el Parque Eólico Esta vivenda bioclimática é un proxecto de carácter
Experimental Sotavento, servirá de complemento ideal innovador, posto que hoxe por hoxe non temos constan-
para los contenidos tratados en las más de 20.000 visi- cia de que exista nin en Galicia nin en España un proxec-
tas anuales que recibe este Parque Experimental, que to similar, polo seu carácter transversal e global, posto
desarrolla un importante cometido de divulgación de las que con el queremos darlle a coñecer á xente o papel
energías renovables y del ahorro y eficiencia energética enerxético e ambiental dos edificios bioclimáticos.
30
desde el año 2002, además de ser un centro de I+D+i SISTEMAS ENERXÉTICOS RENOVABLES
en el que se recogen actividades y proyectos de marca-
do carácter innovador. Cunha superficie construída duns 240 metros cadrados,
esta edificación eficiente e intelixente, conxuga á per-
De esta manera, a través de este contenedor tecnológi- fección o deseño e os propios elementos arquitectónicos
co demostrativo, podrá ejemplificársele al público, de como bazas para obter unhas condicións óptimas de
un modo real, los aportes de energía para la correcta habitabilidade no seu interior, tendo tamén en conta o
construcción de una vivienda, mostrando el importante clima e as condicións do entorno.
papel energético y medioambiental que las edificacio-
nes tienen hacia conseguir un modelo de desarrollo
sostenible de nuestra sociedad.
A vivenda bioclimática,
Esta vivienda bioclimática es un proyecto de carácter
innovador, puesto que hoy por hoy no tenemos constan-
emprazada no Parque Eólico
cia de que exista ni en Galicia ni en España un proyec-
to similar, por su carácter transversal y global, puesto
Experimental Sotavento, ser-
que con él queremos darle a conocer a la gente el papel virá de complemento ideal
energético y ambiental de los edificios bioclimáticos.
para os contidos
SISTEMAS ENERGÉTICOS RENOVABLES tratados nas máis de
Con una superficie construida de unos 240 metros cua- 20.000 visitas anuais
drados, esta edificación eficiente e inteligente, conjuga
a la perfección el diseño y los propios elementos arqui-
que recibe este
tectónicos como bazas para obtener unas condiciones
óptimas de habitabilidad en su interior, teniendo tam-
Parque Experimental
bién en cuenta el clima y las condiciones del entorno.
Detalle das pantallas demostrativas para o cálculo do aforro e da eficiencia enerxética da vivenda
31
El objetivo ambiental y energético perseguido es que O obxectivo ambiental e enerxético perseguido é que
dentro de la vivienda siempre se tenga sensación de dentro da vivenda sempre se teña sensación de confort
confort térmico, gracias a la propia construcción y al térmico, grazas á propia construción e ao aporte com-
aporte complementario de sistemas energéticos reno- plementario de sistemas enerxéticos renovables (insta-
vables (instalación solar térmica, caldera de biomasa, lación solar térmica, caldeira de biomasa, bomba de
bomba de calor geotérmico, miniaerogenerador e insta- calor xeotérmica, miniaeroxenerador e instalación solar
lación solar fotovoltaica), con el fin de ejemplificar, de fotovoltaica), co fin de exemplificar, de forma compara-
forma comparativa, sus características, rendimientos, tiva, as súas características, rendementos, vantaxes e
ventajas y desventajas de cada sistema. desvantaxes de cada sistema.
Las visitas estarán guiadas por educadores formados As visitas estarán guiadas por educadores formados ad
ad hoc que acompañarán sus explicaciones de demos- hoc que acompañarán as súas explicacións de demos-
traciones prácticas. De esta manera el visitante irá des- tracións prácticas. Deste xeito o visitante irá descubrin-
32
cubriendo los espacios y áreas temáticas con un reco- do os espazos e áreas temáticas cun percorrido secuen-
rrido secuenciado enfocado desde distintas ópticas. La ciado enfocado desde distintas ópticas. A bioconstru-
bioconstrución, el bioclimatismo, los sistemas energéti- ción, o bioclimatismo, os sistemas enerxéticos renova-
cos renovables o eficientes, la gestión del agua y el aho- bles ou eficientes, a xestión da auga e o aforro e a efi-
rro y la eficiencia energética serán objeto de demostra- ciencia enerxética serán obxecto de demostración prác-
ción práctica para los visitantes en esta vivienda. tica para os visitantes nesta vivenda.
El proyecto tiene así un carácter abierto para posibilitar O proxecto ten así un carácter aberto para posibilitar a
a determinados sectores, sobre todo a los relacionados determinados sectores, sobre todo aos relacionados
con la construcción, disponer de una instalación demos- coa construción, dispoñer dunha instalación demostra-
trativa abierta para conocer el comportamiento y funcio- tiva aberta para coñecer o comportamento e funciona-
namiento de los materiales y de las instalaciones, para mento dos materiais e das instalacións, para a realiza-
la realización de cursos de formación en este ámbito, ción de cursos de formación neste ámbito, para o
para el desarrollo de experimentos e incluso para com- desenvolvemento de experimentos e incluso para com-
pletar el proyecto con la implementación de nuevos sis- pletar o proxecto coa implementación de novos siste-
temas e instalaciones. mas e instalacións.
33
A VEIGA DE LEYENDA - A VEIGA DE LENDA
A Cántara da Moura
Cuenta la leyenda que... “En el interior de esta Conta a lenda que... “No interior desta cova habi-
cueva habita una hermosísima mora. Al romper el ta unha fermosísima moura. Ao romper o día a
día la mora abandona su rincón de piedra para moura abandona o seu recanto de pedra para saír
salir a sentarse al lado del río. Allí peina sus lar- a sentarse á beira do río. Alí peitea os seus lon-
gos cabellos dorados con un peine de oro, mientras gos cabelos dourados cun peite de ouro, mentras
aguarda acercarse a las jóvenes de Corzos que agarda achegarse ás mozas de Corzos que gardan
guardan su ganado; en el momento en el que pasan o seu gando; no momento no que pasan o seu
a su lado, la mora deja caer su peine. Si la joven carón a moura deixa caer o seu peite. Se a moza
para a recoger el peine, la mora premia su bondad para a recoller o peite, a moura premia a súa bon-
con unas monedas de oro. Si la joven sigue su cami- dade cunhas moedas de ouro. Se a moza segue o
no y no se detiene, la mora castiga el desdén de la seu camiño e non se detén, a moura castiga o des-
doncella convirtiéndola en una piedra más de las dén da doncela convertíndoa nunha pedra máis
muchas que hay en el lugar.” das moitas que hai no lugar.”
Origen de la Cántara Orixe da Cántara
La palabra “cántara” puede tener dos significados, A palabra “cántara” pode ter dous significados, os
los dos igualmente válidos y aceptados para expli- dous igualmente válidos e aceptados para explicar a
car el origen del nombre del lugar, sin bien, dado el orixe do nome do lugar, sen ben, dado o carácter
carácter rural y cotidiano del término, el más correc- rural e cotián do termo, o máis correcto será que
to será que se acepte la cántara como recipiente. En se acepte a cántara coma recipiente. En primeiro
primer término, tenemos la Cántara como femenino termo, temos a Cántara como feminino de “cánta-
de “cántaro”, un recipiente para guardar líquido. ro”, un recipiente para gardar líquido. (A cánta-
(La cántara es una cueva entre grandes rocas por ra é unha cova entre grandes rochas por onde dis-
donde discurre el río). En segundo lugar, tenemos a corre o río). En segundo lugar, temos á Cántara
la Cántara como perteneciente a familia de como pertencente a familia de “Canto”, que é unha
“Canto”, que es una piedra lisa y redondeada por la pedra lisa e redondeada pola erosión. (Asemade
erosión. (Al mismo tiempo la cántara es un lugar a cántara é un lugar onde abundan as grandes
donde abundan grandes rocas redondas). rochas redondas).
34
Origen de la “Moura” Orixe da Moura
Las “Mouras” son unas de los personajes mitoló- As Mouras son unhas das personaxes mitolóxi-
gicos gallegos más conocidas. Son seres sobrenatu- cas galegas máis coñecidas. Son seres sobrenaturais
rales presentes en la mitología de todos los paises presentes na mitoloxía de todos os paises célticos,
célticos, conocidas como Xanas en Asturias; coñecidas coma Xanas en Asturias; Lamiñak no
Lamiñak en el País Vasco; Fée en Francia, País Vasco; Fée en Francia, Korrigan en
Korrigan en Bretaña, etc. Las mouras, por lo Bretaña, etc. As mouras, polo tanto, poden con-
tanto, pueden considerarse como hadas dotadas de siderarse como fadas dotadas de poderes máxicos,
poderes mágicos, propias del folclore europeo y son propias do folclore europeo e son unha mostra de
una muestra de que, a pesar de los matices, existe que, a pesares dos matices, existe unha unidade cul-
una unidad cultural europea. tural europea.
Un lugar especial en A Veiga Un jugar especial na Veiga
El lugar conocido como “A Cántara da Moura” O lugar coñecido como “A Cántara da Moura”
es un espacio natural al pie del río Corzos donde el é un espacio natural ao pé do río Corzos onde
agua, las cuevas, las piedras y la vegetación, confor- a auga, as covas, as pedras e a vexetación, confor-
man uno de los rincones más especiales de nuestro man un dos espacios máis especiais do noso conce-
municipio. Las grandes cuevas existentes forman un llo. As grandes covas existentes forman un labe-
laberinto natural y en la cántara, el río Corzos va rinto natural e na cántara, o río Corzos vai sote-
soterrado formando una piscina natural siempre rrado formando unha piscina natural sempre fres-
fresca, saliendo de nuevo el exterior a través de una ca, saíndo de novo o exterior a través dunha porta,
puerta, -según cuentan- esculpida en la roca por los -segundo contan- esculpida na rocha polos mouros,
mouros, en forma de cascada blanca y ruídosa. A en forma de fervenza branca e ruídosa. A
Cántara da Moura está situada en una zona donde Cántara da Moura está situada nunha zona
existen muchas cuevas, siendo a más famosa la lla- onde existen moitas covas, sendo a máis famosa a
mada “Cova dos Escapados”. En esta cueva se refu- chamada “Cova dos escapados”. Nesta cova refu-
giaron durante meses los escapados de la guerra xiáronse durante meses os escapados da guerra civil,
civil, pertenecientes al bando republicano, que fueron pertencentes ao bando republicano, que foron moi
muy perseguidos. A ella tan sólo podemos acceder perseguidos nesta zona. A ela tan só podemos
por un pequeño agujero, sólo conocido por los vecinos acceder por un pequeno burato, só coñecido polos
de la zona, al que le ponían una escalera para bajar veciños da zona, ao que lle poñían unha escaleira
que quitaban una vez que entraban. Conseguían para baixar que quitaban unha vez que entraban.
sobrevivir semanas enteras sin salir gracias a que Conseguían sobrevivir semanas enteiras sen saír
aquí el río va soterrado y podían pescar las famosas gracias a que aquí o río vai soterrado e podían
truchas negras del río Corzos. pescar as famosas troitas negras do río Corzos.
35
Cambio climático e impactos
En la Galicia donde las cumbres de los montes acarician el azul del cielo, encontramos el lugar ideal para
reconfortarnos con el color de sus paisajes, la tranquilidad de sus tierras y la calidez de sus gentes.
Na Galicia onde os cumios dos montes acarician o azul do ceo, encontramos o lugar ideal para reconfor-
tarnos coa cor das súas paisaxes, a tranquilidade das súas terras e a calidez das súas xentes.
La lucha contra el cambio climático es un problema A loita contra o cambio climático é un problema mun-
mundial. Para hacer frente a los efectos de este fenó- dial. Para facer fronte aos efectos deste fenómeno, é
meno, es necesaria la implicación por parte de toda la necesaria a implicación por parte de toda a sociedade
sociedad para evitar la emisión de gases de efecto para evitar a emisión de gases de efecto invernadoiro
invernadero a la atmósfera. El famoso Protocolo de á atmosfera. O famoso Protocolo de Kyoto (2008-
Kyoto (2008-2010) tiene como objetivo estabilizar las 2010) ten como obxectivo estabilizar as concentra-
concentraciones de gases de efecto invernadero en la cións de gases de efecto invernadoiro na atmosfera a
atmósfera a un nivel que prevenga una preligrosa inter- un nivel que preveña unha preligrosa interferencia co
ferencia con el sistema climático. sistema climático.
Este nivel debe alcanzarse en un margen de tiempo que Este nivel debe alcanzarse nunha marxe de tempo que
permita a los ecosistemas adaptarse de forma natural al permita aos ecosistemas adaptarse de forma natural ao
cambio climático, que no ponga en peligro la producción cambio climático, que non poña en perigo a produción
de alimentos y que garantice el desarrollo económico de de alimentos e que garanta o desenvolvemento econó-
un modo sostenible. mico dun modo sostible.
36
Sostible en el año 2007. En la elaboración del CLIGAL,
participaron más de un centenar de investigadores de
las tres universidades gallegas y de diferentes centros
A chegada das andoriñas
de investigación de Galicia. La información recogida pre-
tende servir de guía tanto para el ciudadano como para
á comunidade galega,
los responsables políticos que deben tomar las decisio- na actualidade, ten lugar
nes oportuna que le permitan a la sociedad gallega miti-
gar las causas y adaptarse a los efectos del cambio. no mes de marzo e
ALTERACIONES VARIADAS experimenta adiantos
La temperatura aumentó en Galicia de forma similar al de máis de 60 días
resto de España. Sin embargo, el mayor incremento se
produce desde los años 70, especialmente en la prima- Medio e Desenvolvemento Sostible no ano 2007. Na
vera y en el verano, con valores muy superiores. Además elaboración do CLIGAL, participaron máis dun cente-
cambió la frecuencia de valores extremos. Se estima nar de investigadores das tres universidades galegas e
que a mediados de siglo la temperatura media anual de diferentes centros de investigación de Galicia. A
aumente 1,5 grados con respecto a finales del siglo XX. información recollida pretende servir de guía tanto para
o cidadán como para os responsables políticos que
En cuanto a las precipitaciones, comienza a apreciarse deben tomar as decisións oportuna que lle permitan á
un cierto cambio de distribución a lo largo del año, apo- sociedade galega mitigar as causas e adaptarse para os
yado por las tendencias observadas en índices de efectos do cambio.
sequía y se aprecian cambios más claros en la frecuen-
cia de días de precipitación extrema: disminuye la prima- ALTERACIÓNS VARIADAS
vera y aumenta el otoño. Las predicciones del modelo cli-
mático muestran un incremento de la temperatura media A temperatura aumentou en Galicia de forma similar ao
anual a mediados de siglo que podría duplicar la tasa resto de España. Non obstante, o maior incremento
actual. Un efecto que será más acentuado en el verano, prodúcese dende os anos 70, especialmente na prima-
especialmente en las temperaturas máximas. vera e no verán, con valores moi superiores. Ademais
cambiou a frecuencia de valores extremos. Estímase
Un ejemplo lo tenemos en las heladas. Se aprecia un que a mediados de século a temperatura media anual
atraso paulatino de las fechas en las que tienen lugar las aumente 1,5 graos con respecto a finais do século XX.
primeras y adelantos en las fechas en que se producen
las últimas. Un comportamiento que ha sido mucho más En canto ás precipitacións, comeza a apreciarse certo
importante en las etaciones orientales de Galicia. A largo cambio de distribución ao longo do ano, apoiado polas
plazo, podría llegar a que el número de días con helada tendencias observadas en índices de seca e aprécianse
sea prácticamente nulo en algunos puntos de Galicia. cambios máis claros na frecuencia de días de precipita-
37
Los fenómenos ambientales extremos serán algo muy frecuente en el nuevo escenario climático
38
30 años se ha observado una disminución de la materia tiñeiros poderemos observar outro indicador. Existe
orgánica del 20-30 % en los suelos con cultivos intensi- unha tendencia ao adianto das datas de floración de
vos que no fueron tratados con fertilizantes orgánicos. máis de 17 días como media dende o 1970 e agora xa
Si miramos para los castaños podremos observar otro sucede no mes de xullo. Nos cultivos de vide, rexístrase
indicador. Existe una tendencia al adelanto de las fechas un adianto de 15-20 días nas épocas de floración dende
de floración de más de 17 días como media desde el os anos 70. A consecuencia disto tradúcese en que a
1970 y ahora ya sucede en el mes de julio. En los culti- potencialidade viticultora das zona mellore e que estea-
vos de vid, se registra un adelanto de 15-20 días en las mos ante viños de maior calidade e máis equilibrados.
épocas de floración desde los años 70. La consecuencia
de esto se traduce en que la potencialidad viticultora de No caso dos bosques, prodúcese un aumento da medite-
las zona mejore y que estemos ante vinos de mayor cali- rraniedade nas zonas costeiras e espérase un gran cam-
dad y más equilibrados. bio na paisaxe. Ademais, hai que sinalar que os índices
de perigo de incendios se disparan tanto no sur coma no
interior de Galicia. Prevese que os lumes se fagan máis
Tenemos que tomar medidas rápidos e intensos, especialmente nos períodos secos e
este patrón contribuiría ao aumento de emisión de
desde todos los estratos gases invernadoiro. Ao producirse incendios, consúme-
se máis materia orgánica do chan e agrávanse as conse-
sociales para luchar contra cuencias negativas sobre a recuperación da vexetación e
os efectos erosivos e hidrolóxicos.
el cambio climático.
Estamos ante el mayor No referente aos ecosistemas mariños, a temperatura
superficial do mar aumentou de 1 a 3 graos e en nivel
problema medioambiental medio global do nivel do mar entre 50 e 140 cm. dende
o ano 1990 o que produce unha maior erosión en praias
al que se enfreta e costa. Percíbese unha diminución de nutrientes nos
océanos e xa se nota a aparición de especies de augas
la humanidad en toda máis calidas en detrimento das de augas frías.
su historia. Las acciones Los adelantos en las fechas de floración tendrán consecuencias
39
“Senda Verde do Xares”
Es un lugar único para los visitantes que se acerquen hasta A Veiga. Un paseo de 32 kilómetros de longitud
que recorre todo el embalse de Prada. Un paseo por la senda nos descubre lugares únicos, orillas hasta ahora
desconocidas y como no, nos ayuda a conocer el medio ambiente de A Veiga acompañados por las aguas del
apresado Xares. ¿Te atreves a caminar con nosotros?
É un lugar único para os visitantes que se acheguen ata A Veiga. Un paseo de 32 quilómetros
de lonxitude que percorre todo o encoro de Prada. Un paseo pola senda descóbrenos lugares únicos,
beiras ata agora descoñecidas e como non, axúdanos a coñecer o medio da Veiga acompañados
polas augas do apresado Xares. Atréveste a camiñar connosco?
La “Senda Verde do Xares” es una ruta de senderismo A Senda Verde do Xares é unha ruta de sendeirismo que
que bordea el Embalse de Prada. Esta senda atraviesa bordea o Encoro de Prada. Esta senda atravesa os pobos
los puebos de A Veiga, Casdenodres, Castromarigo, da Veiga, Casdenodres, Castromarigo, Candeda, Medo,
Candeda, Meda, Prada, Corexido, Vilaboa y Santa Prada, Corexido, Vilaboa e Santa Cristina. Ten unha
Cristina. Tiene una longitud de 32 kilómetros y nos per- lonxitude de 32 quilómetros e permítenos coñecer de
mite conocer de cerca el hermoso embalse de Prada, preto o fermoso encoro de Prada, que xunto co de Santa
que, junto con el de Santa Eulalia, es uno de los embal- Eulalia, é un dos encoros do río Xares.
ses del río Xares.
La “Senda Verde do Xares” es un proyecto único que A "Senda Verde do Xares" é un proxecto único que ase-
asegurará el conocimiento de todo el entorno del gurará o coñecemento de todo o contorno do Encoro de
Embalse de Prada, de los pueblos que se recorren y de Prada, dos pobos que se percorren e das súas xentes.
sus gentes. Mención especial queremos hacer aquí al Mención especial queremos facer aquí ao desaparecido
desaparecido pueblo de Alberguería. Actualmente, se pobo de Alberguería. Actualmente, encóntrase sumerxi-
encuentra sumergido a más de 30 metros de profundi- do a máis de 30 metros de profundidade dende a crea-
dad desde la creación del embalse en el 1959. Su nom- ción do encoro no 1959. O seu nome provén do ofrece-
bre proviene del ofrecimiento de posada o albergue que mento de pousada ou albergue que estaba situado á
estaba situado a la orilla del camino medieval, que beira do camiño medieval, que dende Petín,
desde Petín, Portomourisco, iba a las tierras zamora- Portomourisco, ía ás terras zamoranas. No século
nas. En el siglo XVIII, Alberguería contaba con más de XVIII, Alberguería contaba con máis de 50 casas e un
40
A Senda Verde é un proxecto gran patrimonio.Todos os seus veciños tiveron que emi-
grar. Moitos quedaron en pobos da Veiga e outros dei-
que asegurará o coñecemento xaron este municipio. Por todo isto, a Senda Verde é
unha oportunidade para coñecer a historia deste pobo e
de todo o contorno do Encoro da Veiga. Ademais, actualmente, existe un gran labor de
divulgación por parte de veciños que ata 1958 residiron
de Prada, dos seus pobos ou con anterioridade vivían alí e que queren preservar a
súa memoria.
e das súas xentes
50 casas y un gran patrimonio.Todos sus vecinos tuvie- UN PASEO FOTOGRÁFICO
ron que emigrar. Muchos se han quedado en pueblos de
A Veiga y otros han dejado este municipio. Por todo esto, A Senda Verde constitúe unha oportunidade para todos
la Senda Verde es una oportunidad para conocer la his- os amantes da natureza. Estamos ante un paseo natural
toria de este pueblo y de A Veiga. Además, actualmente, a beiras dunha masa de auga cristalina, impresionante,
existe una gran labor de divulgación por parte de vecinos que chama a atención dende a primeira mirada. A tra-
que hasta 1958 residieron o con anterioridad habían vivi- vés das nosas retinas observaremos estampas únicas
do allí y que quieren preservar su memoria. que parecen postais da Veiga. A vexetación, os embarca-
doiros como o de Pozo das Olas ou coñecer a rede etno-
UN PASEO FOTOGRÁFICO gráfica que encontramos ao longo dos seus 32 quilóme-
tros, merecen unha visita obrigada.
La Senda Verde constituye una oportunidad para todos
los amantes de la naturaleza. Estamos ante un paseo
natural a orillas de una masa de agua cristalina, impre- Estamos ante un paseo
sionante, que llama la atención desde la primera mirada.
A través de nuestras retinas observaremos estampas
natural a orillas de una masa
únicas que parecen postales de A Veiga. La vegetación,
los embarcaderos como el de Pozo de las Olas o contem-
de agua impresionante,
plar la red etnográfica que encontramos a lo largo de sus que llama la atención
32 kilómetros, merecen una visita obligada.
41
Ecosistemas forestales futuros
En 1987 el Informe Bruntland, afirma que los recursos consumibles se deben regenerar y sustituirse, de tal
forma que las reservas naturales no decrezcan con el tiempo. En este sentido y en materia forestal, la tala
de los bosques es admitida, si a la vez se siembra, por lo menos, un árbol como reemplazo del talado.
No 1987 o Informe Bruntland, afirma que os recursos consumibles deben rexenerarse e substituírse, de
forma que as reservas naturais non decrezan co tempo. Neste sentido, e en materia forestal, a talla dos
bosques é admitida, se á vez se sementa, polo menos, unha árbore como substitución do talado.
En o que a los bosques se refiere, nos encontramos con No que aos bosques se refire, encontrámonos co concep-
el concepto de Sostenibilidad Forestal, según el cual, los to de Sostibilidade Forestal, segundo o cal, os bosques
bosques reforestados serían el mejor ejemplo del uso reforestados serían o mellor exemplo do uso racional e
racional e inteligente del recurso, en la medida que son intelixente do recurso, na medida que son fonte de ener-
fuente de energía renovable y de materia prima industrial xía renovable e de materia prima industrial e que ofre-
y que ofrecen, además de un suministro seguro, otras cen, ademais dunha subministración segura, outras fun-
funciones positivas. Entre ellas se han identificado la cións positivas. Entre elas identificáronse a recuperación
recuperación de las tierras degradadas, la captación de das terras degradadas, a captación de CO2, ademais
CO2, además de una accesibilidad ventajosa que permi- dunha accesibilidade vantaxosa que permite extraer e
te extraer y aprovechar la madera cerca de los centros aproveitar a madeira preto dos centros de consumo,
de consumo, una alta productividad generada por la rapi- unha alta produtividade xerada pola rapidez do crece-
dez del crecimiento y un alto volumen de madera gracias mento e un alto volume de madeira grazas á facilidade
a la facilidad de adaptación que tienen las especies al de adaptación que teñen as especies ao ser establecidas
ser establecidas en áreas previamente identificadas. en áreas previamente identificadas. Pero analizando
Pero analizando más el concepto, este dice literalmente: máis o concepto, este di literalmente: "O desenvolve-
“El desarrollo sostenible de tierras forestales y de sus mento sostible de terras forestais e dos seus múltiples
múltiples valores económicos y ambientales implica valores económicos e ambientais implica manter indefi-
mantener indefinidamente, sin mengua inaceptable, nidamente, sen mingua inaceptable, tanto a capacidade
tanto la capacidad de producir y renovarse como las de producir e renovarse coma as especies e a diversida-
especies y la diversidad ecológica de los ecosistemas de ecolóxica dos ecosistemas forestais", Maini, 1989. Así
forestales”, Maini, 1989. Así pues, se entiende que los pois, enténdese que os bosques naturais poden ser tala-
42
dos mentres esta acción non sexa desmedida e se recu-
peren as especies, feito que suxire e demanda, tamén o
coidado da fauna dos bosques e doutras especies vexe-
tais susceptibles de explotación e coidado.
43
ORDENACIÓN FORESTAL SOSTENIBLE as actividades para maximizar a produción destes,
durante un período de tempo, e para avaliar a condición
El desarrollo sostenible implica conocerla limitación de do bosque considéranse tres parámetros fundamentais:
los cambios que pueden soportar los bosques y organi- 1. A capacidade de producir; 2. A capacidade de renovar-
zar las actividades para maximizar la producción de los se e 3. A diversidade ecolóxica e das especies.
mismos, durante un periodo de tiempo, y para evaluar la
condición del bosque se consideran tres parámetros fun- A capacidade de producir refírese á cantidade de espe-
damentales: 1. La capacidad de producir; 2. La capaci- cies que crecen nun espazo determinado, o clima e a fer-
dad de renovarse y 3. La diversidad ecológica y de las tilidade do chan, ademais de cuantificar a cantidade de
especies. biomasa que se extrae no momento da recolección,
acción que xera unha perda de nutrientes nesta, ao
La capacidad de producir se refiere a la cantidad de momento de retirar a madeira. O segundo factor, a capa-
especies que crecen en un espacio determinado, el cidade de renovarse, é unha característica que depende
clima y la fertilidad del suelo, además de cuantificar la en gran parte da forma de reprodución das especies cul-
cantidad de biomasa que se extrae en el momento de la tivadas.
recolección, acción que genera una pérdida de nutrientes
en la misma, al momento de retirar la madera. El segun- O último factor de análise é a diversidade ecolóxica e das
do factor, la capacidad de renovarse, es una característi- especies, estreitamente relacionados entre si para man-
ca que depende en gran parte de la forma de reproduc- ter a biodiversidade. Nesa orde de ideas, para que os
ción de las especies cultivadas. bosques sexan realmente sostibles débense tomar varias
medidas de acción que lles permitan logralo e debe
El último factor de análisis es la diversidad ecológica y de facerse no ámbito nacional e internacional coa colabora-
las especies, estrechamente relacionados entre si para ción dos entes privados e os gobernamentais interesados
mantener la biodiversidad. En ese orden de ideas, para na reforestación. Outra política importante é o incre-
que los bosques sean realmente sostenibles se deben mento da produtividade nas zonas axeitadas para a refo-
tomar varias medidas de acción que les permitan lograr- restación, mediante a acertada ordenación dos bosques
lo y debe hacerse en el ámbito nacional e internacional e as plantacións, que axude a reducir as perdas xeradas
con la colaboración de los entes privados y los guberna- polos incendios, insectos e enfermidades, todo co fin de
mentales interesados en la reforestación. Otra política reservar unha maior extensión de terra dispoñible para
importante es el incremento de la productividad en las outros usos, sen reducir a produción de madeira.
zonas adecuadas para la reforestación, mediante la acer-
tada ordenación de los bosques y las plantaciones, que É importante sinalar que no medio dunha longa lista de
ayude a reducir las pérdidas generadas por los incen- medidas, o traballo dos actores da cadea se volve deter-
dios, insectos y enfermedades, todo con el fin de reser- minante, sendo para cada sector as demandas e respon-
var una mayor extensión de tierra disponible para otros sabilidades tan diversas como definitivas.
usos, sin reducirla producción de madera.
ALCANZAR O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE
Es importante señalar que en medio de una larga lista de
medidas, el trabajo de los actores de la cadena se vuel- As principais solucións para alcanzar un desenvolve-
ve determinante, siendo para cada sector las demandas mentos sostible son: conservación do bosque baixo
y responsabilidades tan diversas como definitivas. sistemas de rehabilitación e reforestación; plantacións
44
ALCANZAR EL DESARROLLO SOSTENIBLE de aproveitamento agroindustrial; vender o bosque
como paisaxe e benestar espiritual polo ecoturismo;
Las principales soluciones para alcanzar un desarrollos plantación de especies eficientes na conservación da
sostenible son: conservación del bosque bajo sistemas auga e nutrientes; plantación de especies resistentes a
de rehabilitación y reforestación; plantaciones de aprove- temperaturas e condicións do chan; resistencia xenéti-
chamiento agroindustrial; vender el bosque como paisaje ca de flora e fauna a pragas e enfermidades; preferir
y bienestar espiritual por el ecoturismo; plantación de especies e variedades resistentes a uso de control bio-
especies eficientes en la conservación del agua y nutrien- lóxico; evitar o uso de combustibles fósiles; uso racio-
tes; plantación de especies resistentes a temperaturas y nal da auga; educar as comunidades para a conserva-
condiciones del suelo; resistencia genética de flora y ción do bosque natural e o medio e por último, crear
fauna a plagas y enfermedades; preferir especies y varie- sociedades produtivas máis competitivas.
dades resistentes a uso de control biológico; evitar el uso
de combustibles fósiles; uso racional del agua; educar a CERTIFICACIÓN FORESTAL E SELO FSC
las comunidades para la conservación del bosque natu-
ral y el medio ambiente y por último, crear sociedades Aínda que os bosques poden resistir unha ampla gama
productivas más competitivas. de alternacións naturais, é necesario establecer para eles
medidas de protección, non simples alternativas, co fin
CERTIFICACIÓN FORESTAL Y SELLO FSC de garantir a súa existencia. O Consello Mundial
Forestal, (Forest Stewardship Council, FSC), é a entidade encar-
Aunque los bosques pueden resistir una amplia gama de gada de proporcionar a certificación voluntaria para bos-
alternaciones naturales, es necesario establecer para ques naturais e plantados manexados sosteniblemente
ellos medidas de protección, no simples alternativas, a en todo o mundo.
fin de garantizar su existencia. El Consejo Mundial
Forestal, (Forest Stewardship Council, FSC), es la entidad encar- Esta certificación que é un dos mecanismos do mercado
gada de proporcionar la certificación voluntaria para bos- para a protección dos bosques constitúese como o proce-
ques naturales y plantados manejados sosteniblemente so de inspección e certificación voluntaria de bosques
en todo el mundo. particulares, para determinar se están a ser manexados
de acordo ao conxunto de estándares convidos.
Esta certificación que es uno de los mecanismos del
mercado para la protección de los bosques se consti- Para este fin, o FSC desenvolveu uns principios e crite-
tuye como el proceso de inspección y certificación rios para o manexo forestal tendo en conta os factores
voluntaria de bosques particulares, para determinar si económicos, ambientais e sociais das entidades que
están siendo manejados de acuerdo al conjunto de desexan ser acreditadas. Para o proceso, existen dous
estándares convenidos. tipos de certificación: a de manexo forestal e a certifica-
ción da cadea da custodia.
Para este fin, el FSC ha desarrollado unos principios y
criterios para el manejo forestal teniendo en cuenta los Para o caso da certificación de manexo forestal certifí-
factores económicos, ambientales y sociales de las enti- case o bo manexo dos bosques segundo os principios,
dades que desean ser acreditadas. Para el proceso, criterios e indicadores pre-establecidos e a ela poden
existen dos tipos de certificación: la de manejo forestal acceder distintos grupos sociais como campesiños,
y la certificación de la cadena de la custodia. grupos étnicos, empresarios, procesadores e propieta-
rios. Na segunda revísase toda a cadea produtiva
Para el caso de la certificación de manejo forestal se cer- dunha determinada mercadoría, dende o bosque ata o
tifica el buen manejo de los bosques según los principios, produto final, xerándose o que se coñece como o selo
criterios e indicadores pre-establecidos y a ella pueden FSC. Queda sentado que se trata dun compromiso
acceder distintos grupos sociales como campesinos, gru- compartido no que toda a cadea ten dereitos e deberes
pos étnicos, empresarios, procesadores y propietarios. e que debe asumirse coa conciencia que o protexido é
En la segunda se revisa toda la cadena productiva de una o futuro, representado no bosque.
determinada mercancía, desde el bosque hasta el pro-
ducto final, generándose lo que se conoce como el sello
FSC. Queda sentado que se trata de un compromiso com-
partido en el que toda la cadena tiene derechos y debe-
res y que deben asumirse con la conciencia que lo pro-
tegido es el futuro, representado en el bosque.
45
A Veiga: por un futuro sostenible
A Veiga: por un futuro sostible
En la actualidad el paisaje debe ser considerado como un Na actualidade a paisaxe debe ser considerada como un
sistema (visión holística) en el que interactúan el medio sistema (visión holística) no que interactúan o medio
ambiente y la ordenación del territorio, de manera que el ambiente e a ordeación do territorio, de xeito que o
equilibrio entre ambos va a determinar el mantenimiento equilibrio entre ámbolos dous vai determinar o mante-
de los espacios naturales sin impedir el desarrollo que mento dos espazos naturais sen impedir o desenvolve-
las sociedades modernas quieren conseguir. mento que as sociedades modernas queren conquerir.
Es responsabilidad de las autoridades políticas, sobre É responsabilidade das autoridades políticas, sobre
todo de ámbito local, conocer la importancia de los bie- todo de ámbito local, coñecer a importancia dos bens
nes paisajísticos de su entorno, protegerlos y posibilitar paisaxísticos do seu contorno, protexelos e posibilitar
que contribuyan a una mejora en la calidad de vida de los que contribúan a unha mellora na calidade de vida dos
vecinos sin poner en peligro su disfrute por las genera- veciños sen poñer en perigo o seu disfrute polas xera-
ciones futuras (Informe Brundtland en el que se define cións futuras ( Informe Brundtland no que se define por
por 1ª vez el concepto de desarrollo sostenible incorpo- 1ª vez o concepto de desenvolvemento sostible incorpo-
rado a todos los programas de la ONU y que sirvió de eje rado a tódolos programas da ONU e que serviu de eixe
para la Cumbre da Terra de Río de Janeiro en 1992). para a Cumbre da Terra de Río de Janeiro en 1992 ).
La mejor manera de entender esto es buscar un ejemplo A mellor maneira de entender isto é buscar un exemplo
clarificador. En Galicia hace muchos, pero queremos clarificador. En Galicia hai moitos, pero queremos esco-
escoger un bien representativo y modelo a seguir en ller un ben representativo e modelo a seguir en nuestra
nuestra comunidad: A Veiga (Ourense). comunidad Galicia: A Veiga (Ourense).
46
al río Miño. El río Xares nace en Pena Trevinca, con una Bolo. Das súas serras xorden regatos que se aúnan para
gran potencia en su primer tramo, baja rápido y encaja- dar orixe ó Xares un dos afluentes do río Bibei que deixa
do, es decir, su capacidad erosiva le permite ahondar en tódalas súas augas no Sil para que faga caudaloso ó río
los materiales e introducirse en ellos, de manera que el Miño. O río Xares nace en Pena Trevinca, cunha grande
valle fluvial está ocupado por el río en su totalidad. potencia no seu primeiro tramo, baixa rápido e encaixa-
do, é dicir, a súa capacidade erosiva permítelle afondar
En lo su recorrido se hace con el agua del Meladas, nos materiais e introducirse neles, de xeito que o val flu-
Requeixo y el Corzo y refleja en la tonalidad cristalina las vial está ocupado polo río na súa totalidade.
rocas que lo envuelven cariñosos, desnudas en el invierno
y cubiertas con toda su explosión de colores en el verano. No seu percorrido faise coa auga do Meladas, Requeixo
e o Corzo e reflicte na tona cristalina os penedos que o
envolven agarimosos, núos no inverno e cubertos con
toda a súa explosión de cores no verán.
É responsabilidade das
autoridades políticas, sobre
todo de ámbito local, coñecer
El Xares revoltoso acomoda sus aguas al ir llegando a la
a importancia dos bens
depresión de A Veiga donde deja parte de los materiales paisaxísticos do seu contorno,
que transporta para formar una llanura en la que el valle
está ocupado por el río y los aluviones. Esta artesa fluvial protexelos e potencialos
tiene un nombre muy gallego: una vega donde los sedi-
mentos fueron el origen de tierras de labor fértiles que Veiga, non se detén, racha o bordo da penechaira na
abrieron la puerta los asentamientos humanos de la Alberguería e, unha vez máis cinguido ás veiras atravesa
comarca. Sestea el Xares en A Veiga, no se detiene, a zona “das costas” para logo, paseniñamente regalarlle
rompe el borde de la penillanura en la Alberguería y, una toda a auga ó Bibei en Portomourisco (Petín).
vez más ceñido a las orillas atraviesa la zona "de las cos-
tas" para luego, despacito, regalarle toda el agua al Bibei O Xares sorprende, asombra, conquista con tódolos
en Portomourisco (Petín). sentidos: o balbordo nas fervenzas e remuiños, o cheiro
a limpo das augas rebulidoiras, a composición pictórica
El Xares sorprende, asombra, conquista con todos los dos vales monocromáticos no inverno de nevaradas…
sentidos: el barullo en las cascadas y remolinos, el olor todo como resultado da interacción auga, terra, río,
a limpio de las aguas revoltosas, la composición pictóri- rocha, porque a natureza desta determina as formas do
ca de los valles monocromáticos en el invierno de neva- relevo.
das ... todo como resultado de la interacción agua, tie-
rra, río, roca, porque la naturaleza de esta determina las Son rochas metamórficas de idade cámbrica ou precám-
formas del relieve. brica nas terras altas e granitos hercínicos no resto, por-
que o Xares, sempre o Xares, vainos levar a orixe, cando
Son rocas metamórficas de la edad cámbrica o precám- Galicia se ergue como parte das terras emerxidas do
brica en las tierras alta y granitos hercínicos en el resto, Macizo Hespérico como xerme máis antigo do que logo
porque el Xares, siempre el Xares, va a llevarnos al ori- ía ser a Península Ibérica.
gen, cuando Galicia se sobresale como parte de las tie-
rras emergidas del Macizo Hespérico como germen más Fainos viaxar no tempo cára o inicio do Paleozoico onde
antiguo del que luego iba a ser la Península Ibérica. os terreos galegos afundidos se acumulan nunha cunca
de sedimentación ou xeosinclinal que se vai desenvolver
Nos hace viajar en el tiempo al inicio del Paleozoico ó longo de 200 millóns de anos ata que no periodo
donde los terrenos gallegos hundidos se acumulan en Carbonífero se inicie a oroxenia Hercínica, e dicir, un
47
una cuenca de sedimentación o geosinclinal que se va proceso polo que se vai levantar Galicia e permitir que
a desarrollar a lo largo de 200 millones de años hasta saian ó exterior os granitos que se fixeron no interior da
que en el periodo Carbonífero se inicie la orogenia codia continental, ó mesmo tempo que se van metamor-
Hercínica, y decir, un proceso por el que se va a levan- fizar os materias areosos e arxilosos do fondo da cunca
tar Galicia y permitir que salgan al exterior los granitos sedimentaria para dar orixe a metagrauvacas (areiscas
que se hicieron en el interior de la corteza continental, metamorfizadas) e xistos.
al mismo tiempo que se van a metamorfizar los mate-
rias arenáceos y arcillosos del fondo de la cuenca sedi- RELEVOS DA VEIGA
mentaria para dar origen a metagrauvacas (areniscas
metamorfizadas) y esquistos. Na Veiga podemos ver relevos de rochas vellas, antigas
que, no contexto dunha Terra dinámica, rexuvenecen
no Terciario e son modelados no Pleistoceno
RELIEVES DE A VEIGA (Cuaternario) por mor das glaciacións que padecerá
todo o norte de Europa e tamén as serras orientais gale-
En A Veiga podemos ver relevos de rocas viejas, antiguas gas. O glaciarismo cuaternario deixou a súa pegada na
que, en el contexto de una Tierra dinámica, rejuvenecen Veiga en forma de vales en U como o do Meladas que fai
en el Terciario y son modelados en el Pleistoceno sitio nun bosque de ribeira onde se suceden bidueiros,
(Cuaternario) a causa de las glaciaciones que padecerá ameneiros, sanguiños…En circos glaciares hoxe ocupa-
todo el norte de Europa y también las sierras orientales dos por lagos como o Ocelo ou o da Serpe.
gallegas.
A Veiga, por su historia geológica y geomorfológica con- A Veiga, pola súa historia xeolóxica e xeomorfolóxica
formó un conjunto faunístico y florístico que debe ser pre- conformou un conxunto faunístico e florístico que debe
servado y protegido porque ejerce una múltiple función ser preservado e protexido porque exerce unha múltiple
social, económica y cultural. función social, económica e cultural.
48
49
Si habéis llegado
a esta página es
porque estáis
G
N a tuuí a
disfrutando de
Trevenatio 2010
y por eso aquí os
dejamos una
ra l
pequeña guía
para no perderse
el entorno natural
que ofrece A Veiga
Flora y vegetación
Entre la avifauna nidificante destacan aves
Destacan las extensas formaciones de prados amenazadas a nivel global, como la perdíz par-
silíceos con Festuca indigesta y manchas en dilla (Perdix perdix hispaniensis), y también
pendientes rocosas silíceas de vegetación cas- importantes en Galicia, como las únicas pobla-
mofítica. Justo en roquedos silíceos existe ciones de acentor alpino (Prunella collaris), y de
vegetación pionera del Sedo-Scleranthion y del curruca tomillera (Sylvia conspicillata), y la prin-
Sedo albi-Veronicion dillenii y también ejemplos cipal de abejaruco (Merops apiaster).
de mato mediterráneo. Entre los bosques,
sobresalen los de (Taxus baccata) Teixedal de Además, se hallan numerosas rapaces como el
Casaio y los de castaños y robles, incluyendo halcón abejero (Pernis apivorus), águila cule-
robledales del endémico Quercus orocantabrica. brera europea (Circaetus gallicus), aguilucho
También hace falta destacar las ripisilvas de pálido (Circus cyaneus), aguilucho cenizo
Alnus glutinosa y Fraxinus excelsior (Alno- (Circus pygargus), águila real (Aquila chrysae-
Padion, Alnion incanae, Salicion albae). Por últi- tos), cernícalo vulgar (Falco tinnunculus), alco-
mo, hay que subrayar la presencia de la acuá- tán europeo (Falco subbuteo), halcón peregrino
tica (Isoetes boryana), del cardo (Eryngium vivi- y búho real (Bubo bubo).
parum), de la santolina (Santolina semidentata), Otras aves reproductoras son: codorniz (Coturnix
de los narcisos (Narcissus pseudonarcissus nobi- coturnix), paloma zurita (Columba oenas), chota-
lis y Narcissus asturiensis) y de las gramíneas cabras gris (Caprimulgus europaeus), alondra
(Festuca elegans y Festuca summilusitanica). (Alauda arvensis), totovía (Lullula arborea), bisbi-
ta campestre (Anthus campestris), bisbita alpino
Fauna (Anthus spinoletta), mirlo acuático (Cinclus
cinclus), colirrojo real (Phoenicurus phoenicurus),
Entre los invertebrados destacan el ciervo tarabilla norteña (Saxicola rubetra), collalba gris
volante (Lucanus cervus) y la babosa (Oenanthe oenanthe), roquero rojo (Monticola
(Geomalacus maculosus). Respecto a los verte- saxatilis), curruca rabilarga (Sylvia undata),
brados, podemos encontrar reptiles de gran orpéndola (Oriolus oriolus), alcaudón dorsirrojo
interés como la endémica lagartija leonesa (Lanius collurio), alcaudón real meridional
(Iberolacerta galani) así como el lagarto verdi- (Lanius meridionalis), chova piquirroja
negro (Lacerta schreiberi). (Pyrrhocorax pyrrhocorax), y escribano hortelano
También es destacable la presencia de la sala- (Emberiza hortulana). Entre los mamíferos, hace
mandra rabilarga (Chioglossa lusitanica) en falta subrayar los murciélagos (Rhinolophus hip-
una de las localidades a más altitud de su posideros, Rhinolophus ferrum-equinum y Myotis
área de distribución. myotis), la presencia notable en los ríos del des-
Los peces son muy abundantes en los ríos, mán de los pirineos (Galemys pyrenaicus), y
con buena representación de truchas (Salmo nutria (Lutra lutra) y los grupos estables de lobo
trutta) y bogas (Chondrostoma polylepis). (Canis lupus) y corzo (Capreolus capreolus).
50