651) SMER DL VE TRK DL

KARILATIRMASI
Yayin Tarihi 10 Aralk, 2012
Kategori TRKE, TRK DNYASI

Bodrum: Tarihten Bir Kesit Etrskler Kongresi iin.

Smer Dili ve Trk Dili Karlatrmas

Smerliler bundan 6000 yl nce Dicle ve Frat nehirleri aras olan

Mezopotamyann gneyine gelip yerlemi, orada byk bir uygarlk
kurarak en az 2000 yl varlklarn korumulardr. Onlarn uygarlklarnn
en nemli olay dillerine gre bir yaz icat etmeleri, okullar kurarak, kil
zerine yazarak o yazy gelitirip her istediklerini yazabilmeleridir. ivi
yazs ad verilen bu yazy ile gerek Smerliler zamannda var olan,
gerek daha sonra tarih sahnesine kan Orta Dou milletleri de kendi
dilleri iin kullanmlardr. 1800 yllarnn balarndan itibaren bu yaznn
ve dilinin zlmesi almalar balam, Ninevede Asurbanipal

kitaplnn bulunmas ile yaznn ve Asur dilinin 1855 ylnda zm

baarlmt. Okunan baz Asurca metinlerin satr aralarnda baka dilde
yazlm satrlar vard. lk olarak bu satrlarn skit veya Turan dilinde
yazlm olacan ve yaznn onlar tarafndan icat edildiini, ivi
yazlarn zmeyi baaran Rowlinson ileriye srmt. 1869 da Jule
Oppert bu dile Smerce adn verdi ve bu dilin Trk, Fin ve Macar
dillerine akraba olduunu syledi. 1874de Francois Leonorment da dili
Ural Altay dil grubuna koyuyor. Joseph Halvy ise bunlara tamamyla
kar karak bunun Sami Akadlarn zel bir amala uydurduklar dil, diye
tutturuyor. Onun bu direniine bakalar da katlyor ve 50 yl kadar bu
sav sryor. Daha sonra gney Mezopotamyada yaplan kazlarda kan
bol miktardaki Smer belgeleri zerinde byk bir gayretle alld
szlkleri, gramerleri yaplmaya baland. Bunlar zerinde alanlarn
hepsi batl bilginlerdi. Onlar Trke bilmiyorlard. Trkenin etimolojik bir
szl de yoktu. Yine de Fritz Hommel,[1] Diyakonov, zakar
Andereyas[2], rene skenderi[3] gibi bilim insanlar Smer dilini Fin,
Kafkas, Uygur dillerine benzeterek bir hayli e anlaml Trk ve Smer
kelimelerini karlatrmlardr.
Herhangi geni bir alma yapmadan Smer dilini Trk diline
benzetenler A.Falkenstein[4], Hartmut Schmkel, ve S.N. Kramer[5] dir.
Kramer hemen ekseri yazsnda yeri geldike bunu tekrarlamtr.
lmnden iki ay nce evirisini yaptm ve Trk Tarih Kurumu
tarafndan yaymlanan Tarih Smerde Balar kitabn eline ald 28
Eyll 1990da bana yle yazmt:
Ne de olsa bu kitap byk bir olaslkla Trke gibi bitiken bir dil
konuan ve Gney Mezopotamyaya 6-7 bin yl nce Orta Asyann
herhangi bir yerinden gm olan Smer halk hakknda. Smerlilerin
Trklerle ilgili bir halk olduu fikri Atatrk zamannda geerli idi. Byle
olabilecei hakikatten hi de uzak deildir.
Smeroloji Hocam Benno Landsberger de : Smer dili, hem dil
bakmndan, hem de, btn Asya boyunca dalk blgelerde konuulan
dil olmas bakmndan nemlidir. Bu trden olup bugn hala yaayan dil
Trk dilidir diyor. Trkmen yazarlar da Smercenin daha ok Trkmen
Trkesine benzediini ileri sryorlar[6].
Smer dili ile Trk dilini karlatrmak o kadar kolay bir i deil. nce
yazl kaynak olarak bu gn iin elimizde Orhun kitabeleri var. Arada

4000 yla yakn bir zaman dilimi bulunuyor. Bu sre iinde Trke
kukusuz bir ok deiikliklere urad. Dier taraftan Smerce
kendisinden ok ayr bir gruba ait olan Akad dili yoluyla zld. Akadca
da ,o,, gibi sesli harfler , f, , g gibi sessiz harfler yok. Smerce
iaretlerin birka tr okunuu var. yle ki, somut bir kelimeyi anlatan
resim yazsndan evrilmi bir iaret, o resim ile ilgili soyut anlamlar da
tayor. rnein: G ifade eden bir iaret hem gk, hem de Tanr
anlamna geliyor. Ayrca ayni iaretin hece okunuu da var. Bu bakmdan
okunularda yanllar olabilir. Dier taraftan Trkenin en eski
kelimelerini eitli Trk dillerindeki okunularn bildiren tam etimolojik
szlk yok. Ayni ekilde D. 3000 1850 yllar arasnda yazlm olan
Smer dilinin de bir etimolojik szl yok. Kukusuz bu sre iinde
Smer dili de bir hayli deimi olabilir. Karlatrmalar hi de kolay
deil. Smer dili Trk dilinde olduu gibi kelimeler kk halinde, onlara
ekler yaplarak yeni kelimeler oluturuluyor. Smer dilinde Trk dilinde
olduu gibi fiil bakmnda ok zengin. Ses uyumu var. Erkek, dii ayrm
yok. Trkede olduu gibi ksa anlatmla geni anlam veriliyor.
Karlatrmalardaki btn bu zorluklara ramen son yllarda
Azerbaycandan Prof. Atakii Celilolu Kasm, Smer iaretlerine yeni
okunular da vererek ok eski Trk kelimeleriyle karlatrmalar yapm
ve onlar Smerce kesin Trkedir adl bir kitapta toplamtr[7].
S.N.Kramerde Smercenin tam tercme edilemediini, ileride
deiebileceini sylyor.
Yksek Mhendis Selahi Diker yaamnn krk ylnda btn dillerle Trk
dilini karlatrm ve sonunda btn dillerin kaynann Trke
olduunu gsteren bir kitap yazm[8].
randan Roshan Kheyavi yazmaya balad btn Ural-Altay dillerinin
etimolojisini kapsayan szln ilk cildini yaymlam. Bunda da
balang olmasna ramen 101 kelime iinde 35 Smer kelimesi Trke
kkne balanyor.[9]
Prof. Osman Nedim Tuna, 165 Smer kelimesini, hem anlam hem de
fonetik bakmndan uyan Trke kelimelerle eletirmi. O, bu tezini
Amerikada Trkolog ve Smerologlarn olduu kongrede sunmu ve
hemen hi tartma olmadan bu tez kabul edilmi.[10] Ona gre
Smerliler ile Trkler arasnda tarihsel bir iliki bulunmasn, Trklerin en
az 3500-4000 yl nce Anadolunun dou blgesinde yerlemi

olmalarna balyor. Trk dili 5500 yl nce bamsz ve iki kollu bir dil
olarak bulunuyordu. lk ana Trke ise 10.000 yl eskiye gidiyor, diyor.
Trkmen olan Begmyrad Gerey, Smer kltrn arkeolojik buluntular,
mimarlk, efsaneler, yer adlar ve dil yoluyla Trkmen kltr ile
karlatrm, anlam ve fonetik bakmndan Trke Smerce 295
kelimeyi eletirmitir. Bylece, 5000 yllk Smer ve Trkmen balarn
bir kitap halinde gstermitir.[11]
Baz bilim insanlar, iki dil arasndaki benzer kelimeler iin her yerde
insan zekasnn ayn sz bulabileceini, bunlarn bir tesadfe bal
olduunu sylemilerdir. Buna karn nl dilci M. Swadesha, bilgisayar
kullanarak Eer iki ayr dilde fonetik ve mana bakmndan benzeyen
kelimeler, 100den fazla ise bunlarn bamsz olarak icad edilmi olma
ihtimali birka milyonda birdir. Ayn ekilde ift kelimelerde 7den fazla
olursa, o iki dil arasnda tarihi bir iliki vardr. diyor.[12]
Osman Nedim Tuna da; En ideal artlarda Smerce ve Trkede hem
fonetik hem de anlam bakmndan benzer bir ift kelimenin bulunmas 25
milyonda birdir. diyor. Buna gre; Smerce ile fonetik ve anlamca
benzer 10 kelimeyi bulmak zmirden Erzuruma kadar olan mesafenin
(1280 km) 1 mm.sinden daha azm.[13]
Dier taraftan baz bilim insanlar da kelimelerin gelii gzel
karlatrmalarn doru bulmuyor, ancak ayni konulardaki kelimelerin
uymas gerektiini sylyor. Bunu 1975 ylnda ilk uygulayan Olcas
Sleyman. O, insan, tanr ve tabiat ile ilgili fonetik ve anlamda ayn olan
60 Trke ve Smerce kelimeyi bulmu ve Rusa bir kitapta yaynlam.
Kitap rejim deiinceye kadar yasak kalm. imdi Trkesi de var.[14]
Son yllarda bu almalara Yksek Mhendis nal Mutlu katld. O bir
kubbe tamirini yaparken kubbe yapmasn ilk kimler icat etti merakna
dm ve aratrmalar onu Smerlilere gtrm. Smerliler btn
kltrleri balattna gre bu kltrlere ait kelimelerin de onlarda
balamas gerek dncesiyle Smer diline ait szlk aryor. Ancak
internette 2500 kelimeyi kapsayan Smerce ngilizce bir szlk buluyor.
Aslnda Smer dilinin tam anlamyla henz szl yaplmad.
Philadelphia niversite Mzesinde balanan szlk 2019 ylnda
tamamlanacakm. Fakat elde olan malzeme ile yaplan almalar var.
nal Mutlu bunlardan yararlanarak, Kltr ve Sanat, Bilim, Siyaset,
Mhendislik, Ticaret gibi 20 konuya ait Smerce kelimeleri buluyor.

Bunlarn eitli Trk dillerindeki karlklarn aryor. Hatta daha ileri

giderek bat dilleriyle, Etrske ile karlatryor ve inanlmas g
sonular karyor[15].
Bunlardan baka D. 2400 yllarnda yazl ivi yazl belgelerde Trk
adlar bulundu. Bunlar o tarihlerde Mezopotamyaya akn eden ve orada
125 yl kadar krallk srdren Gut/Kut Krallarnn adlar idi. Bunlar 1937
ylnda D.T.C.Fakltesinde Smeroloji hocam Prof.B. Landsberger bir
Trkolog ile yapt almasnda saptad. Kutlarn Mezopotamya da
kald 125 yl boyunca 12 krallar oluyor. Bunlardan drdnn ad kendi
zamanlarna yazlan belgelerde, dierleri de daha sonra yazlan kral
listesinde. Bunlardan Yarla, Yarlagan ad Orhon kitabelerinde, nkii ad
da Enki olarak Dede Korkutta bulunuyor.
Konumuzu toparlayacak olursak: Smer belgelerinin ilk okunuundan
itibaren Smercenin Ural-Altay dillerine benzedii sylenmi. Daha sonra
ayni anlam ve fonetikte olan Smerce ve Trke kelimeler
karlatrlm. Bu yeterli grlmeyerek konulara gre karlatrma
istenmi. Son almalarda bu da yapld ve Trk dili ile Smerce
arasnda byk bir yaknlk ortaya kt, hatta baz kelimelerin
zamanmza kadar ulat grld. Bilim insanlar da Trk dilinin ok
salam, kolay kaybolmayan bir dil olduunu kabul ediyorlar. Bunlara
gre Smer dilinin Trk dili veya o dilin bir dal olduunu, Trk dilinin de,
Prof. Osman Nedim Tunann ne srd gibi, on bin yl nceye kadar
gittiini korkusuzca syleyebiliriz. Bunlara ek olarak son yaplan
arkeolojik buluntularda, yer adlarnda, efsanelerde, destanlarda Orta
Asya, zellikle Trkmenistan ile Smerliler arasnda pek ok benzerlikler,
balantlar bulunmutur. Smerliler Mezopotamyaya daha g etmeden
Trkmenistanda tarm ve hayvancln balam olduunu, Smerlilerin
en eski yaz iaretlerinden bazlarn ieren bir de yaz bulunduunu
reniyoruz[16] Bunlarn hepsini toplaynca Smerlilerin Orta Asyadan
g eden Trklerin bir kolu olabilecei sav hite yabana atlamaz.

Muazzez lmiye

[1] Fritz Hommel, Ethnologie and Geographie des alten Orients, 1925
Mnchen , S.16-22.

[2] Zakar Andereyas, Current Antropologie, World Journal of the

Science of Man, 1971 p. 212
[3] Irene Iskenderi, Der Tarikia Hazereha, S.215.
[4] A.Falkenstein, W. Von Soden, Sumerische und Akkadisch Hymnen
und Gebete, s.7
[5] S.N.Kramer, Cradle of Civilization, P. 33
[6] dek Odekop, Sumer Hakda Kelam Az, 1990 Yallk Jurnali, say
12 s. 30
Begmyrat Gerey, 5000 yllk Sumer- Trkmen Balar.
[7] Atakii Celilolu Kasm, Sumerce kesin olarak Trk dilidir. stanbul,
2001
[8] Selahi Diker,Anadoluda on bin yl, Trk dilinin be bin yl, Eski Kayp
Dillerin zm, Tre Yaynlar, 2000.
[9] Roshan . Kheyavi, Historical Comparative Dictionary of Ural Altaic
Languages, Vol:1, Iran.Karaj.
[10] Osman Nedim Tuna, Sumer ve Trk Dillerinin Tarihi lgisi le Trk
Dilinin Ya Meselesi, Ankara, 1990
[11] Begmyrad Gerey, 5000 Yllk Sumer Trkmen Balar, IQ Kltr
Sanat yaynlar, 2001,
[12] Ord.Prof.Dr. Reha Ouz Trkan, Kzlderililer ve Trkler, Bir Tarihin
Bir Dramn Hikayesi, E yaynlar, 1999, 2003, s.122-123
[13] Osman nedim Tuna, a.g.y.,s.38
[14] Olcas Sleyman, AZ YA , Rusca aslndan eviren Natk
Seferolu, Trk Dnyas Aratrmalar Vakf. stanbul 1992.
[15] M.nal Mutlu, Dnya Uygarlklarnda Trk Dili, yaynlanmak zere.
[16] Begmyrar Gerey, 5000 yllk Sumer Trkmen balar s.7, 41, 78
See
more
at:
http://www.yenidenergenekon.com/651-sumer-dili-ve-turk-dilikarsilastirmasi#sthash.RwRQKssP.dpuf