M ARS I L I I F I C I N I

aA d L Aurentium (M edicem, viru m magnanimum.

/ V I N A prouiitr.iia, fir titer attingens er,.Kj,fux.itra,

...

diJfoKtns magnar.tmeLauren
ti,fia .utt tchgincm fanetsun,
r.en filum Pro/buie c r SjbtLlis fa ir ifr u t Deci tribu., yerumstiam via quadam , tlegantiqsce Pbilofephiafingulariter extrr.tre : v t iff*
pietas ur.r.iutr. origo im orum , tarr. fecura tandem
inter omnes fi>piem i* ^-eloquentia profrjfires ince
deret , quamtuta penesdomefiicos conqr.tefiirOpsrtebat er.im religionem (que vnica efi aa felicitatem
y ta ) nor. rudioribus tomum hominibus,yerumtiiam
penttertbus communem fire.Qua quidem duce omnes
ad beatitudinem, cuiusgratia r.aiijumiss,(p ad quem
confiquendam communi fitidio laboramus , facilius
lutrafijue peruenire pojjtmus. Itaque Deus omni
potens , fatuus temporibus diuinttm Platonis ani
mum ab alto demif i t , vita , ingenio , eloquioque
mirabili, religionem Jacram apud tmr.esgentes llufiraturi-.m. Ciun vero adhecvfiqntfacuiafilPlatonicm tundam palam Lai inis gentibus oriretur,
Coimus Italis, decus, Cr infgntspietate v ir , Pla
tonicam lucem, religioni admodum falsst/irem , a
Gracis ad Latinos propagare contendant, m tpottf
fimum tntrajuos lares plurimum educatum, tanto
operi deftinaefit. Ego autem etfi d tenera atare no tuitor, rem tamen adeograseem,non
meis quidem , fedaui tui Cofmiproiperis aujpiciis
fitm aggrefies, fperans dininam opem tam necef ario,
tamqueptoofficio noudefuturam. Hacergein primis
fe ductus Academiamfum ingrej}us,decemque ex ea
Platonis nofitri dialogos, Cofino priufquam natur*
cdcederee,Latinot feci.Poft eius obitumpatri ruo Pe
tro prsftantijfimvtro,Dialogos nouemfegendos dedi.
Pofiquam vero Petrus e vita decefiit, fortuna pre
ciarsefspe operibus muida, innitumme a traduionit o f i io diftrabebat. Verum tu &religionis cultor,
C r Philofiphie patronus, mead incoeptum omnifa ttore auxilio rcuocafli. QuAmobremadinflitutum
munus felicibus iterum aufpiciisfum regrefus, neque
traduxi tantum , verumetiam partim argumentis
mentem pcrfirinxi Platonicam,partim quoad potui

brenibus commentariis explicasti Opus itaque tuum

diurno auxilio iam abfolatum tib i libentifim e dedi
co. A d quem ilia etiam qua maioribus tuis infiripu
funt ture hereditario pertinent, virum proficio auiu
patemeque v ite in pania colenda virruit heredem.
Leges autem inter Dialogos funebrem Platonis ora
tionem pio fratrifuo I'tdiano dicatam. Pre terta, vbi
ad librum de Regnoperuenerts, videbis Fredericum
Vrbinxtem ducem , eo die me honoratum, quoipfe
ruas ades honirificefitlu canit. pior, filum yero feptematque triginta libri, quifilo tuoinfignitif m t i
tulo, fid eu n ih denique tuifur.t -.quandoquidem om
nes m i gretia fu n t abfiluti, atque egofum tuus. N e
que vero me Platonicam in his libris fiyhem omnino
exprefiifieprofteor, neque nerfits ab yllo,quam uu
admodum dccitorevnqitam exprimipojfi conjio.Sry lum,inquam, non tam humano eloquio , qudmdittino
oraculofimiUm, f.-pe quidem tonantem a ltu s,fape
yero neclarea fu n ix te manantem,fimper autem ateatutcalefiia compltfte/.eem. PrcfM o quemadmesium mundr.s tribus precipite dotibus efi munitus, vtiiita ti fird in t, ornamento, atque ex kitdiitinum nob itteftaturartificem, ita Platonicus ftylus continent
vniuerfitm , tribue potifiimum abundae muneribus:
Phlofipkicafintentiserumviilitate, oratorio diifofitionit , tloquuricnifque ordine, fiorum ornamento
Poeticorum , Cr vilque tum diutnii vtinsrtefiibut,
tum etiam certiffimum de architeflo mundi Deoper
hibet tefiimonium.Valeam igitur, magnanime Lau
renti, valeant procul omnes, qui minutifim os erudiendepueriried Platone rationes eflagitant. Eru
diant alij rudiores, & eruditi deniquefores Platoni
cas adeant, inde non tam puerilia rudtmenta , quam
diuina myfieria^tandem reportaturi. D ix i modo
Laurenti tandem. N am Platonofier antequam diui
na fundat oracula , ne facra prophanis communda
fu r a , audientium animos triplici paulatim adfum rnum calle perducit,purgatione,refolutione,conuerfione. Quamobrem multa leguntur apud Platonem ad
purgandos perturbationibus animospertinentia .-plura
rurfhm ad/cluendas mentes afinfibus.Piserint* etiam
ad conuertendas , tum infeipfiu , tuminDeumomniumauthorem > in quem velntifoUmriii comerfie,

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 103 sur 960

Marfij Ficini Prooemium-

103

optatis inde vert atisradiis feliciter illufirenrur. In' m tiquum refumit decus; c?ibivelut inpstria liben'
terca P iaro nofier , dum occultisfape modis tuuo tijfixtc reqtaefcit. Onamcibrcm tuur.t vnaiecuni P*~
generi neceffario tra Hat officium, interdum tocari v i- ionice Laurenti omnes,tum dijcendijtum bene viste
deturgr ludere.Verim filaienici ludi atque iccim ul- di cupidos, ad Academiam Platonicam cohortari,
grautoresfitnt quam feria Stoicorum. Neque enim
H ic enim isaunts vel inser iocrfdum pracepta rr.o.
per humiliora quadam dedignatur alicsfbip eruagari,
rstm, vel inter ludendum indufiriam differendi ittcunmodo fin fm auditores captatu humiliores facilis#
de admodsim & facile confiqtteniur. H ic viri etiam
adexcelfa perducat. M ifie t frequenter granifim o rei tum fam iliaris .stem publica difciplinam abunde
quodam confito vtilia dulcibus, quo modefis fermo- perdifent. Hicfenespro mortali vis a , vitam sberanis blandi leporibus, animes nntttrapromores ad voltt - bunt asemam. In Academia hortis Poetafub lauris
ptatem,per jpfam voluptatis efcam ad cibum allictat canentem Apollinem audient.Invefibulo Academia
falutarem.Fingit fxpe fabulas more Poetico, quip - - oratores spectabunt Mercuriumdeclamantem-.Inpor_
pe cum ipfe Platonisflylus , non tam Philefiphiate, Heu verb,cpau!a /u tifo n felri ciuitanur.quc guberrjt
qttdmre veraPm icttsvideaiur.Furit eniminterdum
toresjouemipfumxufcmabmst,findentem leges,iuatque vacatur, v t P ates, & ordinem interea non htt- ra diEIextern, imperiagubernantem. In ip fs denique
marum,[eruat,fdfatidicum c r diuinum .neque tam penetralibus, PhilofiphiSationutm fi.um agnofient,
docentis perfixam a g it, quam Sacerdotis cutufdam
calefiium arcanmmcanternplatartm. Vbique "vero
atque Patie , panim quidem ferentis,partim veto facerdotes reramque fiteramm am i f i t es arma refeo
cateros expiant ts-. in diuinum furorem fm iliter ra- rient, quibuspietatem aduerfusimptos firenueprotepientts. Fabulis vero inter h ac cb idpotijfm um v ti gara,Huc igitur,hucprecar,omnes accedite,qui libe,
videtur: V t inter varies Academiaflores oblcHentur rales colitis difciplinasMe eas,&-libertatcmvit*paquidem omras,fed expan duntaxatpoma decerpant, rittradepturi,huc denique curLii concurrite#uos affc*
vefcar.tur fatuius, facilius concoquant,perfidiasnu quenda veritatis, & confcqHtrJ.itbearitudtnisperpe.
triar.uir.Agit autem dialogis omniatvtfermo viucns, tuus ardor inflammat, hic aspirante D eo, veritatem
perfinas loquentes ante oculosponat,pcrfuadeat effea- advm tm ,t- felicitatem conficuturi. Perum iterum
ciustC-r moueat vehementius.Accedit ad hac,quod aadmonendi effis,ne temere de rebus Platonicis,im ve
nteos ( v t par efifipportune dialogisftis honefatfayo diurnis fera tisf i n erasam ,fid longo (fraquo exacilias multos pofferitati commendans. Prarereaopimme indicetis , tuque liuidamineos cenfiaramcxerr.tones eadem dere diuerft commodius dialogo recen- cearis, quiprocul ab omni Usure vobis vigilant rlafentur. M itto quod dialogus mira quadam varietate
buram. Imo verofauete libenterautori pio, ftese ctdeleciat, & attentione audientes detinet & legentes. iam traductori, nonfilu m t ranflasione verborum ,fid
Verum quidnam longiusper minutiora quadam & hu- explicationefinsensiarstm communi omnium vtilita cniliora,digredimur ? Sophia , magnanime Laurenti, si pro viribus cenfiilenti. N olite precor antiquam fa qtet flo h y .it capite nata^tb initio cum eo eras cuncta
Issturemque dcHrinam, heu iemdv.i nimis opprefam,
componenspatremimitans, ipfe quoquefiam filo canuper autem ir. lucem diitinaprouidema prosuunstm,
pite peperit,Philofiphiam nomine,cuius deliciaferent. infiqui crudeliter & opprimere, nefarie quam Deus
tffi cumfiliis hominum. Hanc igitur in terra quondam ' omnipotens vulr vbique viuam jnan alis bomofirufha
per Variat Gentesperegrinanttm txceUensierapaffm perdi'a velit. Dextera enim Dominifecit virtutem,
admirabantur ingenia.Quoramin numero Plato nof e r
dextera Domini iam exaltaseis eam,non morietur,fid
nexfilum admiratus t f illam : fii primus & filu s
viuet,& narrabit optra Domini. Sed quonam optime
adfemmum excoluit. H uic enim illeprimus tanquam
Laurenti nos ingens in Platonem ac nefiunt tenera
fuerafacerdoHa cinxit tempora m itra :praterea pemodum, rapiasm amor}N um in Platonis caifa deca-.
pium iisduit, quodAssgufamfiliam M incrtu decet:
m auim tu, oratoria facundia principis ? Sons enim
capta etiam mans/fque & pedesfuauittr redolemibus feperque ipfiprocaufi declamauerit^spsJ eosprafiriUiniuit vnguentis. D eniqtufilum tpfitmquacunque Hmqstiperturbatienibiis Vacia, equosfiprefiiserint
Phitofiphicum numen incederet, variis asferfitfieri- auditores. Te Vero in prefinria minime adhortabor,
b u s,(f omauit.Talis eratgttqueetiam eft huiusdina
miruminmodssmad hacomniavoiuntateproperfem,
intra limites Academia deambularais habitus, talis ingeniopromptum, fiudio erudttum.Sed optabo dssrtornatus Quoties Vero extra hortos Academicos per- taxat, v tfe legasfeliciter,crfdiciffinie vtuas.M xruagetur, nonfilum V cruentafemper am ittit erflores, filv tu i memor. D san vero M arfilm m Ficinsim nomi,
fid etiam proh nefas!ftp e incidit in latrones, atque a . no, Philippum qtsoqtse Valarem Academicum nomiffisfiteerdotq rgrattttaris infsgnibut nudapaffim, firumintellice pariter nominatum. N a m fV a lo ra tfp-quafprophanapererrat,adecque deformis apparet, que M arfilius in Platone defendendo, & inte amanv t neque Phoebo vlterists Mercurioque fi t fam ilia- do idem fitn t, proculdubio interf i quoque funtidem ,

ribusplaccar.neqtst infitpervcl auofitIoui,velM itume matriprobetur. Ceterumflarim matemoconfilio insraparietes & hortos Academia fifi recipim ,

Valerem tibi Laurenti fingsdarisfita virmtprobat,

Platonicus honorlotuLit,incredibilis inte amor valde
commendat. '

J xxj

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 104 sur 960

MARSILII FICINI
f l o r e

n t i n i

I N OMNIA PLATONIS OPERA.

E pitom e, f i n A rgum enta

, C om m entaria, Collectanea

& Annotationes quotquot extan t.

IN HIPPARCHVM PLATONIS , EPITOM E.

R o p o s it v m Plato
nis in Hipparcho, eft
doc ere nos, omnes ho
mines bonum appete
r e , cum Se illi qui pro
pter auaritiam aberra
re videntur, bonum ap
petant Illi liquidan lucri cupidi funt. lu
crum vtile eft. vtile vero bonum , bonum
itaque cupiunt. Etenim lueram damno
contrarium.Damnum vero cum obiit,ma. Ium, malo igitur contrarium.Contrariurn
maiojbonum.-lucrum ergo bonum.Quamobrem cum illi etiam, qui ab appetitu bo
ni declinare videntur, bonum cupiant,nihiliam repugnat quominus omnes homi
nes bonum appetat. Bouum autem duplex.
Vnum finis. Ad finem alterum. Illud pro
pter fcipfiim, hoc propter aliud expetendum.Illius appetitio volutas, huius eleiftio.
Illud venerandum, hoc vtile Illofiuimur,
hoc vtimur.Illius adeptio beatitudo, huius
lucrum vocatur. Lucrum igitur eft boni
vtilis acquifitio , quod ad venerandi boni
confequutioncm conducere poteft. Quod
vero ad hoc non confert, nec ipliim vtile
eft,nec cius adeptio luemm. Laudanda
igitur lucri cupiditas, quae omnibus natu
ra ineft. Vituperanda autem opinio falla,
qua? dum quod re vera vtile & lucrum eft,
ignorat, appeuum naturae ad aduerfa re
torquet. Haec omnia Plato latenter docet,dum Socrates definitiones faifas,quas
Hipparchus de lucri cupiditate refert, &
inducendo & ratiocinando refellit. Vtitur
autem Plato hac propofitionCiOmnesho
mines bonum appetunt, tanquam mani-

fcfta, ad concludendum quod omnes na!

natura lucrum appetunt,quodquehsc aopetitio naturalis laudanda eft Haec autem
eft conclulio quam modo quodam directo
Socrates tribus argumentandi modis in
fert, id eft, exemplo inductione, ratiocina
tione.Sed modo quodam conucro cxom
ni hac difputationc per argumentationem
minori colligimus propofirionem iliam
maxime confirmatam, Omnes Icilicet ho
mines bonum appetunt, que huius libri fi
nis vltimus eft,cum primus finis firoftendere, omnes lucri cupidos clfe, neque id eifc
vituperandum.

De Pbtlofophia ,[eu Amatore,

Eptame.

Vmma huius dialogi e ft quid iit &

qualcofficium Philofoplri definire. Eft
autem Philofophi officium, diuina nolfe,
gubernare humana : in illo contemplatiua
Philolbphia , in hoc actiua comprehendi
tur. Philofophus itaque primo diuinam,id
eft,abfolutam ipfiusboni naturam perfapientiam contemplatur. Deinde ad id bo*
num vclut ad finem humanas operatione*
dirigens humana gubernat. Haec auton
gubernatio duo requirit. Primum ,vt quid
humana natura fic , & quo paito ducatui
ad bonum, malo remoueatur, cognofcat:
quodquidemper prudentiam Philofophu*
agit. Alterum, vt fic inftituathominum &
affedhis Scahis, fic temperet atque cohi
beat , vt ad bonum quod lapientia ipfainucncrat, & ad quod prudentia deinde di
rexerat/acile tendant Id vero per morales
Virtutes efficitur, quas omnes vnoiuftiti*

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 105 sur 960

Oj
ninjr. Haecmm ciuilis, tum regia diicipli'
na vocatur. Cuius ubieum ciuitas eil>finis, commune bonum,miniflra: artes om
nes. Officia xluo,leges condere, & condi,
tas cxequiillud perprudentiam nomotheticam , hoc periuftitiam legalem &iudiciariam agit. Verum quo pao quis ciuiIcm fapicntiam nancifcatur, in plurimis
eius difputationibus Plato dubitat , & in
praefenti Theage, vtrum ciuiles homines,
an fophifta?, an contcmplatiui duntaxat
Philofophi eam doceant. Quod a ciuilibus
viriis, aut fophiftis,aut ioli contemplationi
deditis difeatur , in Menone & hic quo
dammodo ncgat,quod illi ne filios quidem
fuos vnquam docuerint,quod ifti rationem
boni non habeant, quod hi rerum huma
narum experti minime fiut. Reflat igitur,
vt hace auca Philofbphis& contemplandi
& agendi apprime peritis percipiatur, aut
diuina forte contingat. Illi nufquam reperiuntur Vndc in M enonc & in Theage diuinomunere fieri aflerit ,vtin animos ciuium temperatos Dei prouidentia boni ip
fius intelligentiam,& leges ad id ducentes
infundat. Quam /anc notionem hicciuilem fapicntiam, in M enone propriori vo
cabulo vaticinium quoddam neminat, ciuilefqueviros furentibus comparat. Saepe
etiam ait, nunquam a malis genus homi
ThcagcsVel deJdfricntU Epitome.
num ceflarurum, nifi aut legitimi Philofo
phi dominentur,autij qui gubernant rem
Iftinguiturinhoc Dialago Sapicria, publicam diuina quandam forte phiiofo& vlumum diftinionis membrum phcntur.Hoc autem libro cum Socrates in
iua membra fapicmiam diftinxiftet , &
fic inuefligandum afiumftur, vt quo pao
acquiritur ab hominibus, pateat. Prima hanc ciuilem fapicntiam fiib quadam iro
partitione Sapientia duplex dicitur. Vna nia fpecie, nec ciuilibus viris-, nec a fe vt
abfoluta,conditionis altera. Abfoluta, quae a Philofopho contemplationi dedito Theaiimpliciter abfq, additione aliqua fapien- gem adipifci poffe drxifiet, fubiunxiteentia nominatur. Conditionalis, qua: non tandam e fie vim daemonis, & denique vo
fimplicitcr apicntia,fcdpicntia quaedam luntatem Dei precibus exorandam , quadia eft. Illa fic definitur. Cognitio carum fi illinc illa difeantur, & Dei prouidentia
rerum de quibus haberi icientia poteft. per medios fpiritus,fepe hominibusagen
Habetur autem icientia de iis qua: femper dorum oracula pandat. Eos autem minieadem, & eodem modo unt, huiufmodi ilros,quiDei iufiii bonorum ciuium & le
funtfumma rerum principia, & artema: re gitimorum principum mentes ad bene gu
rum omnium rationes, hxc autem diuina bernandum illuminant, Dionyfius Areo
dicuntur, quo fit vt fapientia fit diuinarum pagita principatus nominat. Efierhic forrerum icientia , qua? quidem abfoluta la tafie de daemone Socratis difputandum,
uin et
pientia eft-Conditionalis vero omnibus ar fd argumenti breuicas prohibet. o%
iam Maximus Tyrius, & Hermias, & Atibus & facultatibus eft communis Nam
iummitas cuiufque artis fapientia quaedam puleiusdehoc abunde difieruerunt. Indu
vocatur, vt fapientia gubernatoria,fapien cit autem hic tres Plato perfonas, Dcmotia aurigaria/apienua militaris. Ex omni docum ciucm Athenienfem, vn cum fi
bus autem quae cum additione fapientia lio fiio Theage fapicntiam afteante, &
nuncupantur, precipua eft,quae caetcris vt Socratem. Incipit vero a Demodoci peti
miniftris vtitur, cuiufinodi ciuilis fapientia tione dialogus.
eft. Quae quidem facultas commune cmitatis & Gemiura bonum conicdans,defi-

homine Piato complectitur. Atque ex iis

duobus humanorum gubernatio conflat.
Eiufiiem autem eft fcire rce hcminem
vnum,familiam,ac rempublicam guberna re. Quamobrem qui moralis eft, idem do
minus, ciuilis,rex idoneus efict. Ex quibus
concluditur in ipfo philofophanris officio
harc omnia contineri, fapicntiam, pruden
tiam, iuflitiam moralem,dorneflicam.ciuiicm,ac regiam difciplinam. Per fapicmiam
diuina cognofcit , per prudentiam iuftitiamq; humana, gubernat, dum rem fiiam,
rem familiarem, rempublicam adminiftrac
. Eiufmodi eft Philofophi ipfius officium
quod Plato in libris de repblica latius ex
plicat, inhocfignificatbreuius. Ac primo
duas aliorum opiniones circa Philofophi
officium confutat. Prima videtur vel Solo
nis fiiifte, vel fimilis alicuius, dicentis id cffe quam plurima difeere, fecunda Hippis
bphtfta: volentis Philofophiam artium om
nium peritiam efie. His denique confuta
tis, fententiam quam pra?diximBS,breuiter
innuit. Socrates ergo fingitur hzc infeholis Dionyfij , qui grammaticas elementa
Platoni tradidit, aduerfus difcipulos duos
Dionyfij difputafle, deinde qua: in fcholis
traauerac,in corona familiarium fiiorum
principio recenfere.

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 106 sur 960

Marfij Ficini
ln Menonm de Virtme}Epitome.
Q

Vatuor elc argumentationum gencra,quibusPlatovtitur, exemplum,

mducuonem, ratiocinationem, & enthy
mema , &quopado fiant,fatis in Alcinoi
compendio , quod & nos traduximus, de
claratur. Vbi etiam tres Platonicorum dia
logorum ipcciee inuenimus ,& quibus ar
gumentationibus in vnaquaque dialogi
ipecic vti foleat. Aut enim iolum inquirit,
falfaue confutat dialogus , aut/blum vera
exponit ac docet, aut in vtroque verfatur.
Primus inquifitiuus & contentioiiis. Expofitiuus alter. Poliremus mixtus elt didus.
Meno autem licet mixtus fit,maiori tamen
cx parte contendit & confutat, & omnes
argumentationes attingit. Vt nili qui ex a
liis Platonis dialogis, quiad expolitionem
magis quam ad difeeptationera pertinent,
fenfa colligat,SeMenoni huic adiiciat, dif
ficile fumraam difpurationis huius elicere
poflir, eft autem hxc,quid virtus fit,Si quo
modo nobis adiit,inquir ere. I d Socrates ef
ficit , dumquatuor Menonis, Ariilippi,
Gorgia:, Sc Prodici de virtute definitiones
confutat, & definitionem luam poft illas
indudam geminis obi cilionibus retradat.
Veritas quippe ex redargutione falfitatis
elucet.Eli autem hominis virtus afiediofiue habitus animx, quo potentia naturalis
cius quam optime liaum opus exercet, quas
definitio in libris de Rcpub.traditur.Opus
cuiufq; potentia: tunc optime exercetur,
cum ad fin liium dirigitur.Quod ad finem
confert, vtile dicitur. M erito igitur in hac
difputatione commune virtutis officium id
eftc traditur, vt& adioncs& ea quibus agcndovdmur,vuliareddat.Illa itaque de
finitio huic dialogo confonat, cundifquc
virtutibus eft communis. Virtutum profelo fpccies plures lunt, pro virium animae
& aduum diuerfitate,in quibus vna tamen
quae dicla eft communis virtutis ratio femper inlpicitur. Prima vis animas mens eft,
cuius adus eftperperua contemplatio ve
ritatis. Secundaratio,cuiusadus veritatis
inueftigario. Tenia phantafia, cuius adus
colledio eorum quae fenius eius n cij por
rigunt , perqu illa dilcurlus. Atque hae
iunt vires anima: , quae cognitiuae dicun
tur. Rcftant tres aliae, quas appetitiuas vo
cant, Voluntas, & irafccndiVis,&cohcupifcendi. Voluntatis adus, appetere quae
m ens & ratio porrigit. Irafcibilis, aggredi
quae ratio & phantafia proponit. Concupifcibilis adus,adfcifcere quae phantafia fenfufqueobiciunt. Sexinfuper iftis duae fubiicionwr, njoucndi & nutriendi vigor, fcd

hae cum fuperioribus, aut nihil,aut vix, &

pavum admodum in virtute communi
cant. Ajfedio mentis quae contemplatio
nem perficit, lapientia eft,qua: rationis in
daginem,fcientia atqUcprudentia. Scien
tia quidem indagationem eorum qux na
tura facit, prudentia conltationcm in iis
qua: nos agimus,Qua: phantafiae difeurium
opinio reda , quam fagacitatem quidem
vocant. Juftitia voluntatem Sc liberalitas.
Irafcibilem fortitudo ciulque pediifcqux.
Concupifcibilem ctincntiafimul & tem
perantia. His omnibus id eft commune,
vt quxlibct carum ficaffectio adum poten,
ti a: naturalis perficiens,dum decorum red
dit 8vtilcm ad finem vlamum confcquendum. Varix vero virtutes diuerlomodo
habentur. Sapientia quidem nam ra, eft
enim xterna rationum omnium in mente
complexio,pcrpctuulquc veritatis intuitus.
Scientia per doctrinam Philofophix quas
rcminifccntiam prxftat, acquiritur, dum
ratio qux pennas olim abiccit. ad mentem
conuerfa reminifeendo iterum alas recu
perat. Prudentia doctrina fimul & longo
vfu rerum aducnit.R eda opinio exemplis,
authoritate, indudionc, forte. Iuftitia for
titudoque temperantia, castcrxqu e mo-'
rales virtutes prudentia? redxquc opinio
nis legibus Si exercitatione legitimapcrficiuncur.Vndc duohxc moralium virtutum
principia Plato poiuit, prudentiam 8ire
dam opinionem. Quamobrcm prudentia
fxpe numero totius moralis virtutis apud
Platonem nomen vliirpat.Eft 8i virtusjquedam ad redam opinionem attingens, qua
legitimi principes ac ciucs, i.n agendo honefti,contemplationis tamen expertes bo
num publicum curant, quam eiuilcmperi
tiam nominant.Eamquc Plato facultatem,
& in Thc2ge,& in prxfcnti M enonc,haud
aliter quam forte diurna, dari ciuilibus hominibusdilputat. Hac igitur lummula quis
mentem Platonis in Menone colliget, Sc
huiufmodi pnemifia diftindionc contradi\iones renuet , obiedionefquc vitabit?
Diiputationem vero illam dc reminilcentia gcometricifque figuris in argumento
tr adiare idcirco non placuit, quoniam non
vt principalis , fedvt acccfforia eft infer
ta. Argumenrum autemfummam rei ca
putque requirit. Singula quippe diicuterc
non argumenti, fed commentarii potius
eft officium.

In Alcibiademprimum,veldenamra ho
minis ,Epitome.

Andidiffimus Platonis noftri liber

qui Alcibiades primus inferibitui
Alcibiade ipfo venultior, Sc omni carior

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 107 sur 960

107

Commentaria.
auro,quid homo eft, quid eius officium do
cet. Eft aut em homo , anima rationalis,
mentis particeps, corpore vtens. Ex hac
definitione illius officium trahitur trifa
riam diftributum. Vt enim rationalis ani
ma eft,in fcipfani circulo quodam ratio
cinationis fefe animaduertendo refle&itur. Vt mentis particeps, in diuinam men
tem velut riuulus in fontem filum refluit.
Vit vtens corpore,humanis negotiis guber
nandis incumbit. Perfcchim igitur Si abfolutum hominis officium eft,primo quidem
vt naturam fiiam animaduertat, deinde ab
illa canquamab imagine Sc affedhaad di
uinam mentem exemplar cius & caufam
conuertatur. A qua hominis animus illu
ftratus, ipfiim bonum, ipium vtile , ipfum
pulchram, ipfum iuihimintelligit, fiium que bonum, vtile, pulchrum, initum perfede comprehendit. Vnde quid bonum,
quid vtile aliorum hominum quibufeum
verfatur, quibufucimperat,nofcit.Cumque bonum abfolutum , bonum fui , bo
num aliorum cognoucrit, ad feipfitm iam
& alium vnumquemque cutaudum fecun
dum cogniti boni normam debet accede
re Philophia iludi , moralis , Mathe
matica:, Theologia: opus eft, vt ad feipfm
Sc ad mentem fui caufam redeat. Moralis
quippe Sc Mathematica difciplina ani
mum in corpus merfum in fcipfiim reftituit, Theologiafupra fe rapit, & extra feipfiim attollit in Deum. Mtis diuinij idea
rumque cognitio fapicntia dicitur. Suiipfius notitia , St fui fuorumqueboni vtilifque inuentio ex diuinai mentis intuitu manans,prudentia nuncupatur. Prudentia fanc vt bonumintelligit, humanas a&ioncs,
tam publicas , quam priuatas ad finem
optimum refert. Vt vtile, per commoda
media propriafque vias, quibus ad finem
perucniat, dirigit.Vt pulchrum, quis or
do,quis modus in hoc progrcfiii quali quo
dam itinere fit feruandus inftituit. Vt tuftum, qua: diftinctio fingulorum operam,
qua: obfctuahtia impoliti ordinis , quod
fupplicium transgredientis , quod prae
mium :legcm huius itineris obfcruantis
praeferibit. A Philofophiaigiturad fapientiam , fapientiaad prudentiam fitacceffus, prudentia vero magiftra vitae difciplinamfui cuiufque rei familiaris, Sc Reipublica: tribuit, homo perj prudentiam gu
bernat , domus autem Sc duitas per ami
citiam publicam ,iuftitiamqu e fcniantur.
Publicam amicitiam voco confcnfioncm
illi qua cuncfti fub eadem lege Sc princi
pe libenter conueniunt, & ad eundem fi
nem rcfpiciunt. IuiHtiam publicam omni

no legitimam diftin&ionem, qua finguli,

licet fub eodem principe, & ad eundem
finem, hoc eft publicum bonum , diuerfo
tamen tramite proficifcuntur, variamque
officiorum ddributionem pro natura Sc
dignitate vniufciiiufqnc natura Sc legi
bus aifignatam feruant,proprioque mune
re fine vfurpatione alieni fimguntur. Infunt in hoc Dialogo Theologica: dictio
nes dua:, ipium idem, Sc ipfiim vnum quodque. Circa hominem illa fignificat
animam vt idem , haec animam in corpo
re. Sed de iislatius in commentariis, qua:
in decem hos Platonis Dialogos feribere
iam inftirai.

3d Alcibiadem Secundum Velde l/rotoi

Epitome.
Q

Veniam fecundus Alcibiades li

ber , profecto fandiffimus de Voto
infctioitur , fummatim colligendum eft,
quid votum, quid in voto petendum , &
quando Sc quomodo. Definitio voti partim ab Orpheo, parama Platone fumpta
hjEC eft Votum eft ardens effedhis cafti
animi, Deo deditus, Sc quod bonum vi
detur exoptans. Huicaffcdui Zoroafter
Sc Orpheus fiiffiimigationes Sc characte
res adliibucnint, quoties ad fecunda nu
mina preces dirigerentur. Mercuriusac
Plato cum iupremi numinis maicftatem
venerabantur , externas omnes csremonias auferebant, folam ac puram fragran
tiam animi relinquentes. Sed de his om
nibus in noftriscommentariis diligentius.
In voto petendum Plato vulc bonum , idqueex eo p a tet, quod petitionem hanc
Poct? Lacedsmoniorumtcftimonio com
probat ,:eamquetutam 8c prudentem ,Sc
imprudentem cfteputat,votumquehuiufmodi Sc a quolibet Sc femper fieri poffe.
Petitionem vero certi cuiufdam & proprij boni tunc demum effe fecuram, cum
prudentiam quis fuerit coniccutus, alias
autem periculofam. Vbi multadeprndentia diflcric,qu* tu vir omnium prudentiffime Cofme lege obfecro diligenter , vt
quanti faciat prudentiam prorius agnofcas. Vniuerfalis ergo precatio,qua bonum
folummodo petitur , femper fieri poteft,
propriavero qua certum aliquid quod bo
num videtur optatur , tunc facienda cum
quid pofccndum eft quinouerit , tunc id
nofcet, cum quid bonum,quid malum eft,
intellexerit. Idintelliget,cuin mente di
dicerit. Difcet, curo fe ad illam conuerterit. C onuertet, cum purgaucritanimam
tcncbrafque expulerit. Purgabit,cum fcipfimi legicims: Philofophue dedideric. Tra-

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 108 sur 960

Marfij Ficini

det j cum luam ignorantiam rccognoucrt. No ice ergo toipfum templo Apol
linis cft inferiptum, ne quis temere Deum
oraturus accederet. Quo autem ordine
in oratione propria fit orandum , Mercu
rius in orationibus fixis, & in fuishymnis
Orpheus , & Pythagorae in carminibus
aureis docuerunt, quoruin ritus- alios ex
ponemus. Plato deinde hos Theologos
imitatus, inlibro de Pulchritudine oran
tem fe Socratem introducit. O ainicc
Pan , atque estera numina, d a te , oble
ero , vt intus pulcher efficiar, quxeunque
& mihi extrinfecus adiaccnt, cxtrinfccus fint amica. Sapientem folum diuitem
putem. Tantum vero huius auri traditi,
quantum nec fcrre,ncc ducere alius quamuis temperans poffit. Quid petit Socrarc>?
Bonum. Quod bonum?Sapiendam,hoc
cft veritatis diuina: cognitionem , quam
dare folus D euspoteft, quam accipere
iolus animus pulcher, id efttemperatus,
purus,candidus valet. Quidpoicir in pri
mis? Vt dignum lapientia faciat, remerarij nepe hominis cft, munus aliquod quo
indignus eft petere. Quis diuina lapientia
dignus? Qui lumen eius ferre paratus eft,
ruis paratus? Qui per continentiam pri
m,deinde per temperantiam, poftremo
per fanctimoniam, id cft ciuilcm, purga
toriam,purgarique virtutem anim i, lie anLTiumexpiauerit,vtpulchcr,hoc eft pu
rus omnino niddufquc cuafcrit, & virtu
tem iam, exemplarem,diuinamfcili&et,
fapiendam lolam, upte thefaurum om
nium diuidarum optaucrit Idcirco So
crates Deum patrem omnium & miniftroscius amiceadlpirare precatur , vt il
lorum benigno proprioque fauorc purga
tus eaadat. Corporea vet o & externa leuiter pcrcranfit, eligens illa fie fe habere,vt
tranquillam puritatem animi non impe
diant. Deinde pulchrinidinchac iam par
ta , optat vt lapiendam folam,hoc cft Dei
cognitionem efle opulcndamomnem liifficicntiamquc asftimet,foIamque fidat. Po
ftremo quali per ante dita paratus fulgi
dum hoc aurum diuinae lapienda: poftulat.
Neque id fuperbe, neque rcmifse tamen.
Minimam quippe veritatis cognitionem
intemperad homines forduntur, finnmam
& infinitam in fciplb Deus amplcfiitur,
magnam vero & amplam vir temperans
adipifeitur. Tancum igitur huius auri po ftulauit,quantum folus ferre vir temperans
valet. Hoc equidem eflTe aurum ignitum
arbitror, quod emendum loan in Apoc.
prxccpic.

In Minoem,vel de Lege,Epitome'.

inos de lege requirit vt quid lex

communiter, quot ciusipccies, vnde lie, paucis comprehendamus. Si quis
Platonis verba in hoc libro de Lege, & in
libris de L egibus, necnon de Repub. dili
genter aduertat ,fic legem vniucrfalidefi.
nidone deferibet. Lex eft vera gubernan
di rado, quae ad finem optimum per com
moda media gubernata dirigit, eran grc-_
diend poenam , obediend praemium lla
meas. Quo fit vt inirirutioncs principum
cum vera: non fune, nec ad optimum recio
calle proficifcuntur, leges minime lint, fcd
d c c ra a , edicta, infticuta potius fintqum
ieges ,a lege namque legitimum, legiti
mo iuftum, iufto bonum, retium,y erum
que opus fcpenuincro nommamr, propterea legn veram bonamque elle necciTc eft. Sequitur etiam vt lex aeterna
iit, ac penitus immutabilis& apud om
nes gentes eadem de cifdcm , fi hoc mo
do vera fit . nam quae temporibus locifque & opinionibus permutatur , nonlex,
fed inftitutio nuncupatur. Legis autem
fpecics, ve ex Timaeo,Phidroque, & Gor
gia colligitur,quatuorfime. Prima diuina
quam prouidentiam Plato vocat. Secun
da axlcftis, quam fatum. Tcrda moucns,
quam naturam. Quarta humana , quam
prudentiam naturalem. Prima in mente di
urna,quam Sacurnilegcm Orpheus & Pla
to elle volunt.Secunda in lixpcriori animae
mundi parte quam iouis. Tertia in moucnte inferiorique illius potentia,quam primae
V eneris. Poltrona inhominis mente,quam
fecundae Veneris legem vocanc. Prim al
fumino bono, quod lupra mentem cft,pro;
fluit. Secunda mente & iummo bono.
Tertia alumino bono,mente, Scvniuerlali anima. Quartaimmo bono itidem, &
mente & anima.Omnes vero ad ipliim bo
num iterum reflechmtur. Prima in ideis,
circa fummum bonum, fupr rationes. Se
cunda inrationibus, circaidcas, iiiprafemina. Tertia in feminibus, circa rationes,
fupraformas. Quartaiii notionibus, circa
rationes, fiiper actus & artes,quam regiam
legem appcllanc fuperni regis imitatricem.
Vndc vero lex piohcifcatu r , ex iis qux di ita fune elicitur. A b ipfo quippe rerum prin
cipio omnes ,fcd vario modo,vt ditium cft,
mananc.Quamobrem omnes illuftrcs con
ditores legum inucntioncin lcgii in D cum
fcd per diucrli nomina atque media retu
lerunt. 2foroafter Batixianis Pcrfifquc le
ges tradens, in Horomafim Trifncgilus
^gyptiis, in Mercurium. Moyfee ludxis

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 109 sur 960