Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
SILVA
GADELICA
(I.-XXXI.)
FOGRA.
An
rinneadh tr fto-liagrafacht
Pirc an Fhionn-Uisce.
sin nia
is
aithghein do
Suirbhireacht an Ordonis,
maireann), eadhon,
Ag
Esq., gur
leis
leis
an
gabhil
an tAistri
le
fil,
maille
ieis
"
at
mar a
na Ceartchin ar an
as
na
"
Notes and
SILVA GADELICA
(I. XXXI.)
STANDISH H^OGRADY
IRISH TBXT
"... cum in hyemis tempore post coenam noctu familia divitis ad focum (ut
potentibus moris est) recensendis antiquorum gestis operam daret et aures accommoGervasius
daret, tandem occurrit ab indigenis praetaxatum mirabile recensitum."
lix.
and
1892.
at the Ordnance Survey,
Reproduced by photo-lithography
Phcenix Park, Dublin,
and
Office,
Dublin.
571606
L0ND0N
C. GREEN AND
:
PRINTED BY
178,
STRAND.
SON,
R E F A C E.
'
'
thing
of
all
made
to time
now
lies
it
to
and
(in
the intervals of
ramming each
is
known
to be fatal to frogs.
As
days of vsop, a
yet no Gadelic
vi
Preface.
wealcer brethren who, not blindlv persisting in their hitherto blissful ignorance, may be disposed to learn if but a little of an out-of-
literature.
let
us
and
a very general way, may be ranged under the following heads :
in
A. Hagiology:
XXIX,
B.
Legend:
IV;
hagiological
matter in
all,
XXVIII,
also.
VX,
XXXI.
C. Ossianic lore: XI, XII,
XXVIII
D. Fiction: 2
XXI,
XXVI
Firinic matter in
also.
XVII XX.
Here the term embraces tales having whether an actual basis of history or
a mere historical element, however slight, as well as those 'which seem to
embody myths and traditions. The accurate sifting of them is left to specialperform, each according to his own peculiar views.
Includes tales of later date: deliberate inventions pure and simple, and for
the most part (as are our present specimens) of a jocose character.
ists to
.*
Next, the
articles shall
be taken
in
in the British
Museum
altogther obscure.
1
II.
Life f S. Molasius,
Abbot of Devenish
in loch
Erne
(after-
batrachian has sought thus to burst himself per contra it were no less instructive than easy to point out how and where lordly cetaceans of philology,
enviously invading shallows in which the humble Celtic whitebait sports at
ease, lie stranded (as Milton has it) 'many a rood in length.'
;
vii
Preface.
literary
Molasius
1
concerned,
is
A commoh
it is
III, Life of S.
Magnenn 1
much
ad
loc.
textual imperfection.
Museum,
written
by the
'
Th name
(Ir. p. 38,
1.
is
31),
does
'
Mac
Lee.'
fem. in form
otherwise
it is
2
His patronymic signifles rov iarpov, and the Mac Aleas were hereditary
medical ; a
physicians. William's transcripts are mostly hagiological and
MS. of his in the King's Inns, Dublin, is dated 1463, another in the R. I. A.
He had the habit of using in his colophons a peculiar Latin constrnc1467.
M Uilliam
qui scripsit ut bona morte peribit," representing
'
ro
scrib
Uilliam
degbhs
go ngaidh s, it was William that wrote
literally
he
sometimes
he
die
a
says 'lihera morte,' meaning
this, may
good death';
saorbhs free-death,' i.e. death in a state of gxace, free or exempt from condemnation daor n saor is guilty or not guilty,' daor 6 epscop saor bhandues and taxes
rogain is. liable to bishop, exempt from Queen,' i.e. for
tion of his own, e.g.
'
'
'
Museum.
breac
MS. in tre Royal Irsh Academy, written at some date not very
much anterior to 141 1. A paper transcript of this life, made in
1629 by
br.
is
in the
Burgundian
library,
vii
Preface.
Neither
Brussels.
IV M
in
nor in
but from the literary point of view our tract is perhaps the best
in Irish hagiographv. 1
Unfortunatelv an important episode was
wanting
in
" Three
penitents resolved to quit
and so sought the wilderness. After exactlv a
"tis a good life we lead.' At the next vear's
year's silence the first one said
end the second answered
it is so.'
Another year being run out, the third
"
exclaimed
if I cannot have peace and quiet here I '11 go back to the world.'
1
The
life,
in the
British
Museum, but
V.
Carthy-Riach's Book': a
(partly at
MS. on
all
for the
'
Mac
vellum, written
Mac Carthy-Riach
died in
In
1505.
abbey
'
House,' where
we
made
the last
tions
'
'
Lismoyny
cannot be discussed here but that in this case it denotes an office, and is not
a mere sobriquet, appears from Ir. p. 75, lin. antepen., where it occurs in the
;
pl.,
'
baclimh.
IV
Founded
1240 by the then Mac Carthy-Riach, who was buried in the
choir it became the burial-place of 0'Mahony of Carbery too, of the BarrysMore, and of the barons de Courcey.
2
in
'
to 15 17; a
memorandum
Mac
ix
Preface,
their
penmanship
a credit to
is
them
MS. was
part of the
in
it
Conn-
The word used here {aidcdh, oidedh) means a death tragical in its nature.;
most cases, therefore, violent. The aidedha (such deaths) formed one of
the categories into which the professional reciters' repertory was diviued.
1
in
VII. Birth of
Leabhar na
MS.
Aedh
sldine,
huidlire 'the
Book
astical
Divers
memoranda
which
it
was
-held
O'Conors-Sligo.
VIII. The Wooing of Becfola, from Egerton 1781: a thick
small-quarto vellum MS. in the British Museum, written mostly
The
make
have
'
it
(as with
'
'
self-evident, is this: a
tholomew'* in English, and this again is familiarly shortened to 'Bat;' the
occasion was too good to be lost. This is at least as old as Duald Mac
was murdered
who
in 1670
in his
settlers, at
'
Bateman'
as the equivalent.
in loch
chastity.
Hundred
1782.
Preface.
somewhere not
nial
Gaeilte
moving south
until
Caeilte
is
whose countries the holy men with their renowned disciple pass.
Leinster, Munster, Connacht, and Ulster having been travrsed
thus, they reach Tara and there find Ossian installed at the court
of king Dermot mac Cerbhaill 3 (V, VI). The Feast of Tara is
beinglield, and for the public benefit both heroes recite of their
own and fellows' deeds so much as their great age sufifers them
to have retained in
memory.
of Ireland.
1
This is convenient, but too literal ; English use requires: 'Colloquy with
the Ancients,'.meaning in modern phrase: the interviewing and questioning
of the Ancients by S. Patriclc and others,' for agallamh here is a verbal
'
noun with object in gen. Besides the loss of certain folios (indicated in text
and version) and damage of rodents, the piece is imperfect at end the scribe
left it so, and apparently had no prospect of completing it, for the last line
is immediately foll-owed by other and
incongruous matter (much defaced).
2
To return for a moment to this MS. it is the worlc of three scribes, one
of whom is unknown the two others were a friar surnamed O Buadhachin
;
Buchan,' Buhan,' who copied from the lost Boolc of Monasterboice (county
Louth) and Angus CCallanan, who in a very fine finished hand penned two
tracts an Agallamh bheg the Lesser Colloquy,' and suidigud tellaig Them'
'
xi
Prefale.
'
the writer's
measures
rirst
talcen in 1478
cousin
chiefry
IV M, but
Mac
John Tiptoft, earl of Worcester, who next year treacherously beheaded him
at Drogheda, whence the Irish say 'Thomas of Drogheda'; in 1470 the earl
of Warwick and the duke of Clarence had Tiptoft executed in England (IV M
ad ann.). The verses, of which some twenty syllables in all are defaced hopethe metre
lessly, are followed (f. 116 b) by a law opinion on the case, in prose
;
is
sdna.
3
This is an example of the latitude which the original narrator, whoever
he was, allowed himself in matters of chronology.
'
brought about by malice of the king of the Luchra- or Luprafolk, otherwise Lupracns
Pigmies,' to avenge certain affronts
put on him by Fergus. These, and the occasion of the dwarfmonarch's visit to Fergus's court at Emania, are told at length.
it is from
In this tale there is an element of facetiousness
'
in places
the scene
is
laid
and
latr),
for
Mac Donoughs
Donoughs of
bought
it
or rather,
lieu of so
333
Tirerrill.
Black
Mac
either
of
{sic)\
xii
Preface.
supposition, as also
Mac Donoughs
do the
relations
in 1516, 1522.
who
in
1785 pre-
1
The piece contains a wolf story the medieval Irish are reported to have
taken these animals for 'gossips,' i.e. for godfathers and -mothers, and the
Brehon laws show that they tamed and made pets of them as well as of cranes,
hawlcs, foxes and deer (ALI IV, 115).
;
XVI. Fiachna's
beneath the
'
Mac
MS.
of
its class.
The
piece
in the
is
Narrow
Stripes,
otherwise 'O'Don-
its
is
new
shirt offered
(tr.
p.
him
reading is caoilriabhach (two adjj. cpd.) and not caol riabhuch (two independent adjj.), and the matter is beyond doubt. The meaning oiriabh is 'a stripe,'
e.g. Lugaidh riabh nderg 'L. of [the] red stripes' (ind. A); riabhach is
'striped': applid to man or horse it means 'grizzled,' 'iron-grey'; to a cow,
In both the Highlands and Ireland the pronunciation (except
'brindled.'
metri gratia) is riach in the latter it is commonly introduced into English
every one knows what a 'a riach heifer' is, also 'a riach fog' [cco riabhach].
:
Two very abraded versions of this tale survive orally in the Highlands,
whither it must at once have been carried by the Islesmen who in thousands
took mercenary service with the great Irish chiefs during the ith cent. with
O'Uonnell and O'Neill especially. These curious waifs are printed by John
:
F.
Campbell
in
Tales of the
W.
Highlands,
I.
pp.
289319.
The Kern
(i.e.
xiii
Preface.
became 'O'Donnell'
exposed
cities.
Desmond
IV
ad
ann.,
0'Mulconry's Irish record of the Desmonds, written after the death of James
mac Maurice above, eleventh Earl, t June i&th, 1529. (iii) The Mac Eochaids
'M'Keoghs' were hereditary chief poets of Leinster: see divers of their ith
cent. poems in the Leabhar branach 'Book of the 0'Byrnes,' H. 1. 17 in Trinity
Who their head was at our story's period does not appear.
College, Dublin.
(iv) It is not certain which O'Conor-Sligo the romancer means: Felim mac
Manus mac Brian, 'a charitable and humane man' (IV M), + 1 5 19 whether
he be the man or not, his Munster expedition (like all that is ascribed to the
;
Mac Murrough-Kavanagh, in
Diarmaid na ngall D. of
was always styled 'king of
'
5 17.
two
other branches of them there were, both in Ulster, and all poets by profession.
The Shane O'Donellan from whose hcfuse the Kern is lost to view for good
was doubtless a contemporary of the composer's. These identificathrown out merely as starting-points for the curious, who also may
accept it that the tale was written, if not during Black Hugh's life, very soon
after his death in 1537; and perhaps no one laughed at it more heartily than
would Manus his son who, though as a chief he was a man of the sword and
one that stood no nonsense, was yet a great wit and good versifier, as witness
his many epigrams in dn dircch that have come down. He more especially
loved occasionally to run a-tilt at his good friends and devoted adherents, the
and
all
tions are
XIX. Bodach an
Drab Coat/
xiv
Preface.
by Edward
cent.
O'Reillv.
'
'
'
'
is
used
in its
'
Glendaloch,'
now
better
known
as
'
the
Book of
Leinster':
who
the
shew that
was (when as yet in process of compilation) in the hands
of Finn Mac Gorman, bishop of Kildare, -f-1160. The conjecture of some that he had at any rate a great share in the
writing of its older part is supported by two passages that have
been much misinterpreted: the bishop's letter 1 in lower margin
of p. 288 and a colophon to the tin b Cuailgne, p. 104/?, the
tone of which is that of a grave churchman much rather than of
an ordinary lay scribe. In one or two places the text of our
it
piece
is
ollmais
it
ingnais
mian dam do
dam
Tucthar
for
wisdom,
skill,
and
cultivation
xv
Preface,
of boolcs, lcnowledge, learning,
[Indeoendent quatrain:]
thou
man
'
'
The
is
Teigue, son of
tribes called
killed
is
losr
untbrtunateiy.
'
of Eochaid's Sons'
from thc Book of Ballymote. Here wc arc told how and where
Niall of i;he nine Hostages 1 was born and, in an allegorv, 2 how
he attained to pre-eminence over his half-brethren. 3
1
From whose sons Conall (sl. 464) and Eoghan (T46O sprang the two
great tribes l:nown as cinl Conaill kind, or race, of Conall,' cinl Ecghazn
l
race of Eoghan'; their coun 'ies oeing tr Conaill C'3 land,' tfr Eoghain
'
'
paramount in the former, ihe O'Neills in the latter; and their internecine
rivalrv, which endured for nearly a tbousand years and before Kinsale in 1602
culminatcd in the ruin of both, was such that later poets feigned Conall and
Eoghan to have been twins born in grips, either clutching the other by a
shoulder and a wrist, thus portending future discord (e.g. Teigue dall in iad
fin chinnios ar chioinn Nill, circ. 1 590). The annals however record that
Eoghan diea
stances) either sovereignty over Ireland or chiefry of a clan, signified that these
prizes fell to energy and the strong hand.
*
The most
Bhriuin
'
xvi
Preface.
O'Conors-Donn, O'Conors-Rua
XXV. Death
not at
all.
Even
The
reader will please to observe that in the Extracts (both text and
is
misnumbered XXVI.
They
ceed.
XXVI. Brnidhen
ain':
bheg na hAlmaine the little Brawl at Almhfrom Additional 18,747. Good version of a tale which,
according to 0'Curry,
1
As
Ir.,
'
is
not very
common.
XVIII,
this
how
'
'
ruse or device for violent purposes, e.g. do chuir s bruidhen roitrie 'he set a
do bh bruidhen aige ar muir agus bruidhen ar tr he had
;
'
xvii
Preface.
'
'
'
'
'
'
'
XXVII. Echtra
Adventure of Cian's
'
that Connla
mais ce
leave
of
'
n'est
pas
la guerre,' exactly.
Fresenius
'
Fresenic origin
is
Amongst
other
localities, I
the name
to scientific geographers
not unknown to students of chemistry is it of
'
XXVIII. Boramha
'the
i.e. from king Tuathal techtmar t 106, who first instituted the tax, to
Moling of Luachair t 596, who procured its remission.
2
From the most remote times collection of any kind of dues has in Ireland
been a ticklish business the extraordinary tale called the Siege of Cnoc
damhgairej near Knocklong (county Limerick), is based on king Cormac's
attempt forcibly to exact his revenue from Munster, a province which appears
to have habitually and successfully been refractory to the monarchs, i.e. kings
of all Ireland as distinguished from the five provincial kings. As for the cios
rent (so Elizabethans rendered it, and such it means to-day) or tribute which
the urradha subordinate chiefs paid to their chief paramount, it had to be
taken.
In English a chiefs urradha were called his 'gentlemen': thus
O'Cpnor-Sligo was O'Donnell's gentleman, and continually it needed hundreds
of swords and axes (many of whom never saw Tirconall again) to persuade
him to his duty. The following again were O'Conor-Sligo's gentlemen
1
S.
'
'
'
'
'
xviii
Preface.
O'Neill."
did
Fictitious
if
you
will,
but typical.
1782.
tract, as well as in I, II, V, VI, XXVIII, it will be
that some outrageously discreditable dodges (the only
word) are laid to the charge of eminent saints. The late
In this
noticed
condign
William
The former
in his
Adamnan's
Life of
Columba, the
in the tale of
'
'
Eimre
re
son,' in
xix
Preface.
Some peculiar constructions there are in this tale, which can be more
accurately rendered in Latin. The style is not Ciceronian, it is true but
there is no knowing what Tully might have written had he translated literally
1
from
He
Irish.
for
being able to do
so.
of Taillte
1
not explained.
is
stage of which
Our
12,
f.
348
b).
ing that Ireland lies to the north of Britain, that the inhabitants
are wilder than the Britons, are cannibals with enormous appetites,
and consider
the simple
is
a
it
excuses
that
hc
Scythian habit
by allcging
anthropophagy
have rcsortcd
othcrs
whtle
and
Iberians
too,
Gauls,
vcry many
it
it in segc extremities.
Thcy had, says he, peculiar notions as
but the great geographcr, like the
to degrees of consanguinity
honest man he was, warns us that hc had no corroborators
to
worthy of
1
Ei'a 6s
avry
credit. 1
Pomponius Mela,
irapafltfiXrifivt) 7cpoft)KT)
aafptg ir\i)v
'ti
nWov
vi)<n. pitcpa
nty\r)
% irXaroQ \ovoa.
oi
#'
/)
not
Kai
"StivOticbv
ivai \kytrai
Kai
Kf\roi Kai'lfir)ptQKai d\\oi ir\ovc iroit)<rai tovto \tyovrai (IV. v, 4). The verifier
That ornament pf
will perceive this excerpt to be very slightly contracted.
the Porch, Chrysippus, wrote up to a thousand lines inculcating that survivors
are
bound
to eat their
dead:
iv
S'
$i
avr
tu) TLepi
<p)<n
Kai iv rf
b 2
Hipi rv
fii)
Si'
iavr aipiriuv
xx
Preface.
all
is
in
them
and
its
plagiarist,
first
solid
in war. 2
Now
9th, 1571,
he writes
in
the preface to
his.
Irish narrative
3
:
of matter, and gladly would have sought them, had I found an interpreter
or understood their tongue
the one [interpreters] so rare that scarcely
five in five hundred can skill thereof
the other so hard that it asketh continuance in the land of more yeares than I had months to spare about the
:
business.
(ii) The people are thus inclined: religious, franke, amorous, irefull, sufferable of paines infinite, very glorious [glorieux], many sorcerers, exceilent horse-
vOvq *v pxij. tv Ce Ttp y Ilfpi httaiov /car tovq %i\ovq ot\ovq ko.< tovq -rtaOavvTaQ
nartoOHv Kh\tnn> (Diog. Laert. in vit. Chrys.). In the other respects our heathen
Irish were not genuine Stoics, inasmuch as it was only Bacchus that rapt
do what the Greek preached, and they were much ashamed afterBrantme and Tailemant des Raux tell us what some perectly sober
Christians did not casually, but habitually and ex professo, and there are
those that know what goes on now-a-days. As for Extract XXIX. xiv, referring to Christian times, it must be believed per impossibile' or not at all.
them
to
wards
'
expertes (III.
omnium
vi, 65).
(cap. 35).
Edition of 1809.
xxi
Pi'cface.
it
I
repentance
(ibid.).
One
office in the
that a lewd prelate witliin these few yeares needy of money was able to ])erswade his parish that S. Patricke, in striving with S. Peter to let an Irish
galloglass into Heaven, had his head broken with the keyes ; for whose relicf
he obtained a collection
(p. 25).
Where
is
So
far a writcr
vvith
garish apparell
(p. 28).
1
Writers are fond of remarking either that history repeats itself, or that
history does not repeat itself, according to thcir exigency. It is safe to affirm
that here the former aphorism is the one in point.
2
Born in Dublin 1552, 1 1618.
an Englishman could not speak
:
Except
he was
day quite shut
Irish, a defect
which
in that
xxii
Preface.
is
not surprising
The men
(vii)
and hew, of
stature
The women
tall.
are
well favoured, cleane coloured, faire handed, big and large, suffered from
their infancie to grow at will, nothing curious 2 of their feature and proportion
of body. Their infants (they of the meaner sort) are neither swadled nor
in linen,
lapped
(p. 44
till
they can go
2).
to this end
(viii) Greedie of praise they be, and fearefull of dishonor, and
they esteem their poets who write Irish learnedlie and pen their sonnets
heroicall, for which they are bountifully rewarded; if not, they send out
libels in dispraise (ibid.).
The
(ix)
Irish
man
much upon
standeth so
he termeth
anic one of the English sept, and planted [born and settled] in Ireland,
*
but if he be an
bobdeagh galteagh \bodach gattda\ that is English churle
'
'
gentleman.
They observe
(x)
The
basest sort
tncdhaV
boics,
who
v>
who
among them
these are lackies and are serviceable to the groomes and horsedaltins.' Of the third degree is the Kerne,
'
an ordinary [private] soldier using for his weapon sword and target.
Kerne signifieth (as noble men of deepe iudgenient informed me) a shower
of Hcll,' 4 because they are taken for no better than for rakehels, or the divell's
is
Jiim off from intercourse with natives in political feeling was thoroughly
English, was a sufficiently severe critic, yet had some sense of fair play and
wrote without bitterness.
;
Holinshed as well was a churchman f 1593; our excerpts are from the
ed. of 1583.
2
'
i.e.
careful,' in the
'
rightly explains
it
by
way of using
artificial
common
aids
is still
in
use
fcllow.'
4
i.e.
'
xxiii
Preface.
by reasing of the stinking
blaclce gard,
stour'] they
keepe whcre-
than by nature
sturre [sco.
The
grim of countenance,
tall
bodie, well
45
(p.
l).
To
rob and spoile their enimies they dceme it none ofifense, nor seeke
to recover their losse but even to watch them the like turnc
but
if neighbors and friends
[blood relatives] send their purvciors to purloine one
another, such actions are iudged by the breighons [brei/heamhain brehons
(xi)
anie
meanes
'
'
judges
']
aforesaid
(p.
45
2).
to ask
"
;
is
as intricat a ques-
lib.
cit.
45:0.
P-
cattle
'
'
wide hanging sleeves, playted thirtie yards are little enough forone of them.
They have now left their saflfron, and learne to wash their shirts four or five
times in a yeare (Campion, lib. cit. p. 24).
(xv) Ireland yeelds much flax, which the inhabitants work into yarne, and
;
export the same in great quantity. And of old they had such plenty of linnen
cloth as the wild Irish used to wearethirty or forty eiles in ashirt, al gathered
and wrinckled [i.e. lcilted '] and washed in saffron, because they never put
'
them
1
ofif til
2
they were worne out (Moryson, ubi supra).
i.e.
'thicfc milk,'
according
to locality.
2
Friend Fynes's veracity cannot be^dealt with here but in the same breath
us that they slept naked. This had been the custom of Europe
C'est que nos aieux couchaient nus, ainsi que nt>s aieules.
Cette nudit
1
nocturne tait encore usite au temps de Charles VII. [1403
46 1 ]. Toutes
les miniatures de nos vieux manuscrits, mme les gravures de nos premiers
imprims gothiques, jusqu' Frangois Ier [1494 1547J, s'accordent placer
;
he
tells
xxiv
Preface.
(xvi)
The tongue
write, read, or
understand
it
therefore
it is
prescribed
among
certaine their
and much
possible objection, that these illustrations (as being comparatively modern) cannot well bear on tales of much earlier
ages,
Irish
may
of
and trews
in
chose Dermot
Mac Murrough's
(xviii) The verie English of bir'h, conversant with the savage sort of that
people became degenerat and, as though they had tasted of Ceres' poisoned
cup, are quite altered (lib. cit. p. 45 2).
:
The
him
general reader,
in the
it
may
be, will
follovv
not flnd
much
to interest
Shelley's
xxv
Preface.
my
leaves
it
architect
list
is
'
in
either
were
back
or
Mogue'
in
'
'
-ist
that
is
'
'
breathist/
and
'
sleepist/
eatist,'
wallcist'
The
where an editor
is
it,
sources,
been saved
whcre.
nor to
It
all
By
the
method will provisionally appear elseadd that it is not suitable to all texts,
the case of these pieces and their editor it
details of the
may
be
editors
appeared to
beginning his
me
way
^vell
in
to
to bc legitimate.
of bibliography
it
may be mentioned
xxv
Preface.
German
by eccentric
same name
tr.,
fancies in translation
as
XX,
common
element, ap-
ir*
'
MS. versions.
From those facsimiles
other
LB
it is
:
first
penmanship, and deserved better than that the able and inoffensive man (last of a line of scribes) who executed them should
1
Professor of Sanskrit in the University of Leipsic, one of the few distinguished continental scljolars in this department who act on the golden
sic utere tuo ut alienum non laedas.'
With his usual kindness he sent
rule
'
me
'
'
the
On
MSS.
series,
pt. 1.
were
was
in printer's
printed.
xxvii
Preface.
i
have had
O'Longan
critics.
end hastened, by
I knevv Joseph
well.
Higher up
this has
copy
During that period therefore the entire text was copied for press
much of it and all the translation being written twice, a rough
version first, then the revised, which I confess might with the
advantage of time have been made much better than it is. Any
that have experienced what it is, with difficult work and for a
long spell to keep just ahead of an energetic printer, will understand me.
At this rate of speed the Extracts were not only
writtcn and translated, but hunted up and discovered as well.
Indcx C had to be omitted: it was made, and besides 'matters'
contained many words and phrases which it seemed desirable
to notice, and corrections not a few
but there was not room
for
it.
From
have
more
in no respect
first to last I have worked single-handed
reccived textual help whatsoever and if so it be that 'tis
blessed to give than to receive, then native Irish scholars
:
The
Duke
of Devonshire, with accustomed liberality, consented that for my purpose the Book of Lismore should tempolate
rarily
In the
charge.
his
J.
same
spirit this
me by
is.
xxviii
Preface.
hand
Nor must
interest manifested
This leads
The
me
the
reason
is
1
tvpe y u have them not.
trade
is
either as
on
Many
use,
chraobaib
shl
dhal Chais
( a
sloinnter Grdaig)
ghusa
do Ghaodlaib do chur
le
mbgha do
thabairt
go diithrachtach
Monuar
iar sin
nac.h, trighte.
n ar
ghlais mheic Niuil mheic Fhiniusa fharrsaig andiu budh dhcha aondream taidhbseach agus drithleoign dile aco bfinnsgalaidheacht n
i
bfionnstaraidheacht a dtre
dair
ionnus
ar
chan
b'for
do Dhibh OBhrua-
do chloinn Chonchonnacht
Loc
vi
Dhlaigh do
lig
aimsir'.
mar
at
'
Ag
so fs
tar ise
mar
Dhibh
adeir Uilliam
go tir.
buidhne mrchoimhtighe d treasgairt gach l
at reo sgosmhar 's ceo lonmhar ar a maireann do'n dimh.
gan ghlr binnghuth n' irfdeadh acht glamaireacht ghnth
s m bhos an dreoiln is an druimfhionn gan ird.
mar shrt ghrinn ag lbhuidhin d seinnim gach trth
n gleoghnomh an mhrlaoich Chonchulainn nr thlith.
n an leoghan broghmar beolaoibhinn mac Uisneach an igh
ach limn ina listn an uair chaithios a shith.
ar bhirdn ar stiln n ar stana bheag chlir
is beodha bhos mar gheoin laoich ag gliogar gan dhbhacht.
gan mrshuim gceol chaoin n mbeathaidh na bfidh
rnb'eol daobse a ghleoisnidhe chanus rabhn.
str
brnlaoithe
Masadh
cr mhisde sin
bfarradh chloinne
an dreoiln n na druimfhinne
mhac
mac sd gan
fiu
bfonmhaid
iarraid.siad orra
achtach linn na daoinese do sgar rena dteangain fin agus gan a malairt
ar ird aco gonice so. Seancha mac Aililla iomorro saorlabraidh Chonchobhair chalma churata mheic Nesa do bh
dtosach in tromhadh
Clr an
buidhean do thicheastal Uladh
leabair.
vii
re
Iolghiridhe ar thin
tirphist
baile
mr n
do
biltn sride
lr
na promchathrach aidhble
filte agus fms re
d bhrigh sin is budh chra chucasan an aicme mhondrda remhridhte tid Manannn mac leathanchuardach Lir is i riocht
faghil aco.
b'eol
taobh fhaisnisc na
le
LETHANAClt
I.
Add.
II.
Mholaise
III.
Mhaignenn
Chellaig
IV.
V.
Aedh baclm
in
112,
49, col.
f.
Lebar brec,
Mg
1 1.
lebar
Eg. 178 1,
Mg
f.
lebar
y]^ col.
f.
...
Mg
143
f.
in
^, col.
82
, col.
24
Charthaig,
89
92
30
, col.
Lebar brec,
f.
87
159, col.
f.
lebar na hUidre,
f.
85
Charthaig,
Eg. 1782,
;
f.
66
,.72
150 ,col.
25 6, col.
f.
Airt
Mg
Eg. 1782,
Eg. 1782,
Charthaig,
XIV.
49
93, col.
f.
lebar na hUidre, p. 52 a
17
37
...
Charthaig riabaig,
513
p. 272, col. 2
f.
...
f.
18,205,
Eg. 91,
lebar
Eg.
p.
125, col.
p.
39
ft
...
94
...
233
238
260 a
1
...
...
253
256
Clr an leabair.
viii
LETHANACH
XVII. In Gilladecair
Add. 34,119,
XIX. Bodach
in
XX. Leighes
chta lachtna
coise Chin
lebar
f.
Add.
257
18,747,
f.
f.
64
276
1 b
...
147, col.
f-
18,747,
Charthaig*
in
tsbarbrec,
f.
p.
296
75 b
306
121, col.
1782,
XXX.
Inghen
rg
Ghrc
f.
57
330
...
...
336
342
359
390
..-.
326
p. 163/3
310
319
265
...
289
Mg
Add.
Eg. 1781,
133
Eg. 154,
p.
p.
279
413
p.
27^a
416
5>3J
SILVA GADELIOA.
'
bheg agus do
i
d'iompaidh an priochaigh agus d'fgaib an tn
bfiadnaise Chiarin agus lethmarb crchtnaighte agus do ridh
B
ina raibhe
[513*
ir
naomh
gidedh ar
gCiarn do
sin.
chomfhaid
mbsaib
foirbthe
an
mhair
gcrbhad agus
do
chrstaide
s
sin
an
chrbaidh
an
tan
Atchuala
tuarasgabil
Rim
Eire
do
chuaid
do'n
bheith san Rira agus do fhgaib
agus
do baistedh san Rim is do minedh san chreidiomh chatoilice.
do bh ann sin fiche bliadan ag lighedh an scriptiuir dhiada agus
ag tiomargan a lebhar agus ag foghlaim riaghlach na hegailse
agus mar atchonnairc an pobal rmhnach egna agus glicas crbadh agus creidemh an t Chiarin do hirdnedh isan eglais .
do riacht i nEirinn as a aithle sin agus tarla dho ar shlighe na
hldille Ptraic irdesbog na hEirenn agus ar bfaicsin a chile
dhib .i. do mhuintir d dorignedar girdechas is subachas mr
agus n raibe Ptraic ina esbog an tan sin gidedh do bh ina
nitrebh do'n spirad
s
||
dhiaid
de agus do chuir ann sin do shenmir do na hEirennchaib ir gidh do bhdar naoim eile roim
Ptraic i nEirinn do choimd dia a maigistrecht agus a hirdespocidecht dosan n go dtinic s agus nr chreidedar a rigthe
n a dtigernadha tr nech eile go techt do
Adubairt Ptraic *e Ciarn irig romham i nEirinn is do
ghbair tobar i gcigcrch art rainn tuaidh agus an rainn tes di
ina medhn agus cumhdaig mainistir duit ag an dtobar sin agus
is edh as ainm do uarn
is ann bhias t'onir agus t'eisirgidh go
brth. do fhregair Ciarn agus adubairt
aithin damsa an tinad
a bfuil an tobar sin. adubairt Ptraic ris
biaidh an tigerna
maille riot agus gluais romhat go drech agus gabh mo chluignse
chugat agus biaidh gan labairt go roichir an tobar-adubramar
agus mar roichir laibheoraidh an cluigin do ghuth sholusbhinn
agus aichneochair mar sin an tobar agus gcionn naoi mbliadan
fichcd lenfadsa thu gusan ninad sin
Do bhennaigedar agus do phgadar a chile agus tinic Ciarn
ina shlighe fin dochum Eirenn is do an Ptraic isan lodil. do
bh clog Chiarin gan labairt n go dtinic s chum an ionaid
a raibe an tobar adubairt Ptraic
uarn ir r dtecht do
Celestinus dorigne espoc
.1*.
si 4]
Chiarn
ris
mar chomartha
at s cmois
||
chum na bpoiblech
Eirenn
Mumha
.i.
Mumain
gidedh isan
do thionnscain Ciarn
itrebhadh mar dhthrebach isan ionad so ir do bh s ar
dtimchelladh do choilltib mra an tan sin agus do thinnscain
ar dts sella beg do dhnam d'obair dheireoil ann sin do thinnat an talam re a nabarthar Eile.
chrann torc
d'irig 'n
mar atchonnairc
dtaobh
Ciarn
agus d'iompaidh ars ina serbhntaidhe chennsa
dochum Ciarin arna dnamh mn dhia do b^.an torc cdna
sin cddeisciopal agus cdmhanach do bh ag Ciarn isan ionad
sin
do chuaid imorro do'n choill agus do bhuain slat agus tuighe
eile do'n
do theich
allta
rchuthaig
idir
i
a fiaclaib mar
chongnam chum an
tinic s
lgciallda
is
tsella.
mbrg
an broc im thecht
leis
chum na
B 2
do choimignig
do ridh Ciarn
risan
a ndernais an ghadaighecht d nr
do dhnamh agus n rngais a leas
a bhrthair crd
[514*
irn
dhegmhaisech do mhanach
dhnam ir at uisge nemmhailsech againn isan gcoitsd do
chinne agus at biadh mar an gcdna d dtugadh imorro do
ndir ort gomadh fherrde let feoil do chaithem doghnfadh dia
d'iarr an
dhuit do chroicennaib na gcrann so ad thimchioll
sinnach ann sin ar Chiarn loghadh a phecadh agus breithemnas
aithrige do chengal air dorignedh amlaid agus nr ith an sinnach
biadh n go bfuair cead Chiarn agus do bh frnta shin
amach mar chch
.
||
mrn
tngadar a dheiscipail
fin
dochum
Ciarin
do thinnscain ann sin manistir dhellraigthech do dhnam agus do bhdar na hainmhinte sin ina stid
fin shoin amach
bfochair Chiarin ir do b'ait leis iad. do
fhs iar sin an creidem crstaide nEirinn do bhdar triar espoc
rnaomtha nErinn ar dtecht do Phtraic innte .i. Ailbhe imlig
iubhair agus Brans espoc agus Decln ina thr agus ina dhthaig
fin isna disib Muman
agus do iompaig an t naom Ciarn
daoine iomdha d dhthaig do Osraighib chum an chreidim
maille re
eile
is
chatoilice
Cclestinus
ppa
tinic
nEirinn
hingine air
is
nr
aomh Doma
a ligen uadha
adubairt fs
515]
ann.
isan
||
Ciarn
adubairt Ciarn
tchuala
Doma
tinic
anfhochain
dhia ar
Dhoma
do dhermaid
.
isan
agus adubairt a
chumus do
a
mhic
bronnaim
thu
dhuine a fhurtacht na teintib
ghrdhaig
do Chiarn tsaighre agus cuirim ar a chomairce thu cid tra
acht ar dtuitim do na teintib agus ar bfuaradh do na hitib do
frth an lenbh ina imshline mar budh ina chodladh do bhiadh.
amhail atchonnairc Doma sin do chuaidh mar a raibe Ciarn
bhuime do ghuth rd arna
agus an tespoc dar b'ainm Edus leis agus do ghab bruth aithrige
chuige Chiarn agus tug a dhias mac do .i. Dnnchad an mac
d do shaor fin na teintib agus mac eile gona sol agus gona
sliocht ina ndiaidh idir mhainistir is chos agus adhlacan agus
.
d'iompaig
Doma d
inad
fin
maille re girdcchus
agus
re.
[5153
||
eile
crin
fhedmanach amach
an bfaithche ag ithe
iomdha uatha
feoir
agus tug
leis
Do
Muman
na nEirennach go rg
agus do chreid do dhia
516]
||
dhaoinib go raibe an
b' a
aithbeochan bhs
'
dorigne Ciarn.
[516 ^
||
adubart shuas
fa bhrthair do'n rg
517]
|j
fichid
eile tnic
eile.
Ciarn
Muman
ghiall bfer
do thabairt do
agus nr bh'il
le hOilioll rg
Chaisil
umladh
mhr
re
io
[517 b
||
dhaoinedh.
Mhumain
tchonncadar
nr bh'fidir dib dol as ar aon chor do ghuidhedar Ciarn im a
saoradh ar an igen sin agus an tan ba il le Lonn agus lena
dbfergaig teichedh.
nrais fein.
dho
is
agus
chur iompa agus foghnamh do dhia agus do Chiarn shoin
amach do crochnaigedh an chomairle sin leo agus do bhdar
f lim Chiarin i ndeghoibrighthib agus i gcrbhad n go bfuar.
adar bs.
Si8]
\\
chum
urnaighthe
a tigerna tamall
mainistir
'n
dtrig an
||
mirabilis
le
Ciarn
Deus
edhon
An
adubairt Ciarn
mbiaidh s
muna
j2
[518J
fin
Letrach do ghbair bs
ann
caith t'aimsir
Odhrn d
istir
ir is uait
bhaile fin tr
||
onireach ann agus fa mhr a shubailcedha agus a naomagus ar ndnam mrbuiledh niomda dho mar lghtar ina
thacht
Do
ir is as
ainm lim
Eitille
agus
gcionn an seachtmadh l dorigne Ciarn sin i nainm
Chrost. ar mbeith sln do i bfiadnaise chich adubairt Ciarn
i
do
Muman
Ciarn do bhriathraibh
mhir
do
chuaid
uaidh agus ni'r chian
go bfeirg
gruama agus
iar sin go ndernadh an rg balb go raibh ocht l gan labhra.
tinic go Ciarn agus do leag fin ina f hiadnaise do chionntaig
fin ina aindligthib agus do iarr maithmechas agus arna
thuigsin do Chiarn go raib aithrighe fhirinnech aige do bhennaig
a thenga gur labair go hobann do ghuth sholusghlan agus ar,
ngabil bhennachtan Chiarin chuige do imthig sln d thig agus
do mhdaig ainm d agus Chiarin
Araile d'oidche do chuaid Ciarn agus oilithrech dar bh'ainm
Germn do bh ina fhochair sruth uisge fhuair agus ar mbeith
go fada dhib ann adubairt Germn n hidir liomsa a Chiarin
fulang ns sia isan uisge. do chuir Ciarn sighin na croiche csta
ar an uisge agus do chlaochlaig mesarda mar theas fothraicthe
agus do bhdar ag moladh d
Adubairt Ciarn a Ghermin ar s ticfaidh aoighe grdhach
eile
labair
.i.
Oilioll re
chugainn amirech
.i.
Carthach mac
r/g
Mhuman mo
dhalta fin
5f9l
do chuires d
oilthre ar
muna dtoirmioscadh
agus a shaothar do
13
dhnam
gabsa an
Aimsir
eile
ris
leisan rgh
tr
l igin tinic
adhbacht
do'n fheoil.
adubairt Ciarn
is
n shcilbheochair flaithes
do bhetha
bainfer
agus
do chenn
is
ir cuirfir th'aibd
briathra
Chiarin ir
Chiarin
14
[519 1
||
leis
ar dtecht dib
chum an
do bh ann
seal
re
tinic s
senChiarn.
mallaighte re
a nabarthar Crithid
eglais so
go
cisc
muna
mar
sin
do chuala Ciarn
go luath go
agus
mhir ann . do bh
tinic
re honir
ba as an teinidh choisrectha
d do hadaigth teine gach noidche innte agus do ghell Ciarn
nach biadh teine go cisc innte muna gcuiredh dia do neimh
||
tngadar an
l sin
520]
15
theintidh ina ucht agus do iaidh benn a bhruit uimpe agus rug
leis [1] do'n tig a rabadar na haoighedha. arna ngoradh dhib
suipir agus ar suidhe dib d chaithemh adubairt
Ciarn cluana nach caithfedh biad n [go] bfuighbhedh aisec
an leinb. adubairt senChiarn at a fhios againn gur bh' sin
do hullmaigedh
Bithn agus do
mhch an
heisinnill
teine ars go
do
ghab absolid.
dorigne aithrighe agus
chum
tinic
Ciarin
an
d aimdeoin
l sin
Ruadhn
agus do Chiarn
An
Do
tinic
bh Ciarn l ag
an taingel agus
dnamh
d'foillsig
an bhrtha an dara'
d
l
fin gan uiresbaidh
hathchuinge gidb dobhradh onir
neamh
thall do an
saidbhresa an tsaoghail do bheith air agus
gan dirse
ifrinn
d'iadhadh orra
d'is laithi
i6
[5203
dtalam eile
An nech naomtha so d'ar labramar .i. Ciarn saighre ba mhr
[a] umhladh in gach inad agus do b'inmain leis an scriptir
diadha d'istecht agus do lghadh agus d'foghlaim go haimsir a
bhis. agus aithrister go raibh s maille re naomhaib Eirenn ina
aimsir fin ag Findn chluana heraird agus go ndeachaidh naois
fhoirbthe agus i ndiadhacht mhir isan sgoil sin agus go nabarthaoi dalta Finnin ris mar ridht le naomaib eile Eirenn agus
ar mbeith dho isan aois rsa ocus i negna mhir agus arna
i
ar bith tr l na daoinechta
[a]
seirbhs
do dhia go
agus ar mbeith dho arna eslnugadh 'n tsenndacht agus 'n teinnios do chomfhoicsedar laithe
a bhis do agus do thogairm chuige a phobal agus a pharristighe
.
[sic)
i.
i<*J
17
so.
Araile erlam [ms. erum] uasal adamra somholta [soerjcheindua righradh Eibhir fhinn
Chaisi do
lach
chaithestar a colaind
timtirecht fecht naon
.i.
mheic Barra
meic [Aedh]a finn
ghusa trigh meic
dach meic Oiliolla
frich
Aildergid
Iraraa(?) meic
Mhaghog meic
18
{26
in file
a leth Caisiul na ct
Do
.i.
g [fhjoirgell
dherglasrach iarthair
tilgind
}|
'
irnh
dhrchrbaid
re dchracht a
B eg snma
bud
dles
isin
saoghalsa
dp induthar
is
.
in frchlirech
a thoirt na thigerna
ridhim[se]
budh feartach
mr
mochean
ris is
iarthair in
domain
in
ocus asbert
||
3]
19
is
comhailliudh
fr
in
in
na rgh de srbuidhech
do labairocus do mhol
Ba
amail asbert
'
fraisi finne
N shluicedh biadh inmar(?) n biadh eisinnraic n cinl gadaighechta ocus in uair ro biadta d aindeoin ro scadh f chtir.
acht aonn gach forbairt do bodh ar cholaind Mlaisi do bodh
ar a umhla ocus ar a uaisle ar a escas ocus ar a innracus amail
.
asbert Crost
I
thicbhus fin
is
sin
bhus
sel
||
Feart
eile
is
soirbh le dia
amail asbert
'
20
[3^4
acht toirthi crann ocus losa ocus luibhe in talmhan. carghas ele
imorro d .i. cethracha laithi cona manchaib can cenl bdh ar
medhn
li
co araile
amail asbert
*
Mlaise is d mhanchaib ar tairtib talmhan is crann
gan bhiadh dar blais duine ar doman ar oman ruire na rann
arghas eile d is d mhanchaib ar grdh in coimdedh roscar
do cach fior dob ba cuit choissi ln a bhoissi do ghrn ghlan
a beg a snmh isin saogal n dhndis adhlais na lag
mr brgh a trth ina ndoirrthech ar grdh in coimdhedh roscar
C arghas do
||
ln
in
do bhainne.
naomh ocus
F
amail asbert
j|
Fecht eile do fheraib Erenn f bhrn bhis ocus ga ina nimsnmh 'n bhuide Conaill ar tabairt ir adbulmhir ardhegdhinib
Erenn d adbath Diarmaid ocus Blthmac d rgh Erenn ocus
Feichn fabair ocus Oilern inecna ocus mrn do maithib Erenn
co ndechaidh tar iremh ocus tar innamail tar chill ocus tar
cuimhne inneoch adbath ann do rir droinge duine ar leith fer
nErenn foirend c rdh is d trian fer nErenn fuair bs ann co
ndernsat fir Erenn comhairle cinnus do dingbti in teidm sin
dob ocus is edh adubhradar uile troscadh ii co noidhche do
dnam re Molaise ocus re dia d furtacht ocus d firidhin amail
asbert in
file
4 ^.
53
21
cuinnighidh
'n chredhal chid chumhachtach
do choraigh dia degchobhrach a
hErinn in taimsiugad trna naomaib niamghlana don mr do mhrbuilib na tuatha co toghnamach tuirmet trnas tr[idenach]
.
||
ei[d]m
gubhamnach
amail asbert in
ghalair ghrnna
tuc dth
file
mhr
ar feraib Fil
Ar
friu sosscla
Manann clamh
caoca comanmann maille fris
in druith
.i.
r lic
amail asbert an
file
coeca
ac toghairm
||
'
tr
22
[53
leis
ocus asbert
na docracha so
ocus
||
d n dile d
n licenn a cara
pin
is
rir
do bh gach
dii
asbert
raibhe Mlaise s a
mhanaigh ac prindiugad thall na thaigh
co facadar ann ar castadh teine ar lasadh thuas na
thaigh
!
6.
6j
23
C romaidh
C
||
Feacht
oile
do Mholaise
Erenn
tr
cleatha istaig
cleathchir
tinadh d
ocus
is
ocus no dVJhbair an
isi
co brth.
amail asbert
'
dream d
||
tuisce a lim Molaisi ocus snais ocus credrais in tuisce ocus tuc
mac na
ar in uisce
24
bunaidh co brth
theacht
7^
[7.
rna
fris
fis frinneach
geinfidh grian s gnthreannaibh ticfa sunn
srbuadhach mac na cretra cumachtach ctainm cuingi in cruadhcribdech espoc Finnchad frfeartach ainm dles in deghnim sin
budh ceail earga a frarus ceann slibhe na seinsligheadh lich n
lmha a lmhugad sluaigh sirteoraigh sochaide n samhlait a srugad
fgbaim dib is d frfhoghlaib can a beith beo oenbliadhain ac
filledh na fal
.
iltighim
si
||
amail
asi>ert
ein
aeimh Erenn
'
'
'
'
'
||
nocha lmthar h
re
hiomadh
8]
iraird
25
fri Finnn
condechsadh l gach fear dobh d'innsaighidh a reiglesa d
coisecradh nochar bh'il le Finnn sin uair senor ocus asbert
Finnn raghadsa frisin naom leanfus mh'odhar cidh cuich uaibh
. scilid na nimh ar sin ocus leanaidh in odhar Molaise ocus
Nindidh ocus leanaidh Finnn cona dh apstal dc iat co
Daiminis ocus do bhdar bliadain ac Molaise ann
thall
im mo Mlaise san caomcharn
na napstal ndil dia mbadar f'n dilemhain
C oluim Fichm. is Cainnech Maodhc in ls lnlainnech
noemh dc do hirdndh
f nuimir
'
bo
s ro
mac Daimn
mina innsaighe Molaise co Daiminis
||
co dghair
iat
omhna gabtha
uair
Molaise
dobrsa a hucht
mo
26
ocus dot
mhac
asbert in
[8^.9
in ferannsa forsat
mo
||
fleidh
nach
amail asbert
....
....
co tidhlacad rige
sedh sin raidhe co
ar Mlaise
.
ire duit
na
rg
budh
[o]r[t]
co follos
9*. io].
iartain
gharbh comlonn
Mlaise gan meabail
ruc leis dochum an clirigh
orighne flead tall
do shlcht do'n naom innraic ann is do tinnlaic do in fearann
uc a mainchine co fr do Mhlaise is do rgh na rgh
aigh adbatar imaithber
do smuain
gann
27
f thr
oll
acon
thair
gan taisi
na thigh
rg gr
sth re
j|
tic
ba
leis
cach acra
re la
is
gach taccra
tarrla
in lid
'
ithinne
dubh
in
gach deghlim
licis
||
Feacht
eile
do Mholaise
aicci
ocus
28
\\ob.
nDaimhinis do sheanchoiredaib
do bhris ocus do roinn iad ocus tuc do chch amail
dobheiredh [arn] cach biadh imorro ba hil re gach nech dognod d chuit do na coiredaib cach nech ris ba hil ba htach
fs dib do rir a meanman ocus a naiceanta amail asbert
do'n dul sin tuc chuici a raibhe
dubha
crna
aiminis inis na
ndamh
'
gan ghi
||
mhr acon
fhledh ar neimhn
imthsa in
tighedh
uisce
searbh
da
lionn
brn
ocus
imorro
otrach
dorighnedh
rgh
d biadh. tinic in r ocus adubairt crt ro mhill in fhledh. n
in
etir lionn
ocus bhiadh.
in rechtaire
lionn ocus
ma
olc
biad.
ct
irg
re [a] ghilla
can col
cill
||
'
mn
go
'
'.
do fhuair deghfhir di
ar Mlaise ba maith mod
in tan
biadh
ii*]
ann rechtaire
'
co fr
fhgh gan a innisi
tharla dhuit an gnm olc irg ar ceann Mlaise co grot
ds co faghbha a riar ibhus f [a] mhiadh fin co frfollus
r riaruga in chlirigh chidh
do rad in fhleidh f lionn lin
tucadh dh gach n do thagh d tinic Mlaise sa[n] magh
inic
mar do
chucu co
29
in rgh
r gilla Mlaise
follus
nr
'
innti
Erenn.
is
il
Mhaodhig
in lidh
do
is
dochum
leis
Ar
sin
||
irgis
Maodhc
ina aghaidh ocus ferais filti fris ocus frestlais Maodhc do rir
a thoile ocus a aicenta ina dhiaidh sin do bhiudh ocus do dhig
.
ilim th'itchi a
Mhaodhig mhais
a Mlaise na feart co
doman
in
leam
is
oman
for
na rogh
Rim
co sirinn co teann
30
\\2.\2b
||
ar sin do
do bh ar in dorus a noenar r Molaise
ocus do chuaidh in chomhla ar cla co roibe in dorus oslaicthe
dorigne Moiaise aiffrend ann ann sin do dhia ocus do Mhartain
ocus do ghab slighe na Rmha chuigi as a aithle. mar do bhdar
ann araile aidhci in tan bi Molaise ac prindiugad co facadar in
nathair chuici do ghab ecla mhr ocus grin cch reimpi gairis
.
sir
asbert
[teasda
in laoid/i].
ocus ro dnadh
||
tairmchrith
coitchenn.
mr
t tinic isin
Rim
frisar
ghab
ecla cch co
tinic clirech
Rmha
do
fescur
shir oslacad
i3-
i3*l
31
roime.
filti fris
ocus adubradh
aiffreand
fris
do rdha
fiadhnaise in
tid
Molaise
||
seanmhir as a
fs ocus tucsat
aiffrind ocus
bec a ainm
tria
bithu
conadh
aire sin
adberar
in soscla
beg
Molaise
fris.
do'n chur sin cor scrbh innti inneoch rinic a les do reacht ocus
do riaghail ocus do gach fios nach raibhe roimhe in Erinn.
tinic
||
32
[i 4
eire d'ir
in tairrngeartaigh
do'n Banbasa
a chuirp 's a chinbsa
.
tarbhach toisc
buaidh co brth
chronugad idhna
i
mochean
is
fiarfaigis
Maodhc
irgis
Maodhc a imthechta
ficfet
Molaise inn
.i.
ucht
scil
mo
Rim bar
Maodhg.
uile
||
do chubail
ar sin scilis
n d'folt
Muire
linn
'n l ro fhcaib
Erinn*
is
* Et
reliqua ocus n leanmait n is mh do'n lidh
d at roimpe ocus is fearr mar t n na dhrochdhn
fer sin
conid
t4*. 15]
i>2>
cloch sin
ar techt 'n
Rim
ocus ro annlaic
taisi
na
taisi
dul do
Rim mina
naomh do
F
.
naomh na Rma
tr
||
sgn'beann a bheathadh
cheana
ocus
martir
(sic)
aire tucsan
is
ill
dhechtis
ar
'
r nannlucadh na
taisi
naem
sin
do Molaise
do
b in
||
34
rdnim na hErenn na
Maodhc
Da im inse.
sin
.habstail
Ruadhn
i.
[\$b
Coluim
cille
lothra ocus
ocus Cainneach
innsi.
in
cumsanadh do
n tinnabhrad
rgh
.
cach naidchi ar
puipli
le
in
faithchi
in
Diarmaid co tinic
lucadh
Erenn
tighe in tsncchta.
uadha ocus
is
amhlaid
d nachar ghab
in
sneachta
bar
etir
in
r.
dam
arcir in
lasadh
damhsa ocus
nime
do Molaise sin
Erenn d'acallaim na naom
leath.
ar comairfci] rgh
foillsigter
n ro ft
emhnais d
isi
'.
Enna
ainglidhe co nibh
cspoc
mac
i6.
16/0
35
||
D
T
tusa n claonfa
uc Mlaise
chum
lethtruim
taircsi fa tulcoir
uaill
acht
ij
ocus ac dth
ar fut
Erenn
uile.
36
[17. 17
do Chaisiul
a nescarait
||
comba
do shidaigheadar
do ghabadar Dealbna ar
icin re tr leithbliadnaibh rngadar a sin co feraib ceall do
chosnadar a ferann riusin re hedh ocus re hathaidh ar sin
timaircset fir ceall ocus Dealbna ocus fir Mide dochum Dartraigi
n cor airgsetar iad acht suaill. beirid Dartraighe orra a ndegaid
a mb tucsatar cath ann sin ar fn na neach frisa ridhter fn
mebais ar Dhealbhnaib ocus ar ffieraib ccall
in ghribaigh andiu
ar cla re Connachtaibh
ann
orra ann.
||
sin ocus
49:
Betha Aaignenn.
i]
ann
bh
37
fili
B uadach
ar
coinnmedh
Connachtaibh
do
in
Umaill
Partraighi
Finit
so.
ocus nr
decht-a
shill
ar
do
.i.
rosc ac
fanmat
f'n saegal
is
ocus
fair
ocus
is
in
noemDeo gracias ar
bidgais i[n]
edh adubairt
nemda
is binne in maitheas na
fort a chara ar s ocus
chomairce
ar Maignenn.
ocus
immach
sunn
gabais Maighnenn a
dogn do chomhairle
chomairce ar dia ocus adubairt ris in n bus olc let do dhnum
glr isin
talman
cathair
is
ibhni ocus
mu
uili
rit fin
n dna
re
nech
aile
Betha Maigncnn.
38
[49: 2
mac Fergusa
dob
.1*.
in r
na
damna
damna
trostin ocus
hallmarchaib do.
comhadh
Maignenn
illoch uair
do macaib.
!|
tcca
sillid
bhuime
rg
Erenn do cuingi
cssa for
[ms.
aislingi ar
liom
is
lethshil 'n
in lenab
fil
agut
in
tuan trcair
ocus d faghti
dam
49*:
Betha Maignenn.
i]
39
[ocus] a d lim
ctir co luath
Maighnenn
dochum
maer
naom
ghada
reithe
arna
pull
talman
ithi
dorighne dia firta follus for in nocmchlirech cur labair
an reithe fs isirf poll iroibc fchus Maighncnn ocus a tr nnbair naomchlirech suas ar dia ocus beirit a buidi ris mar do
mdaig a mrbuile fin. imths imorro in mhirlig ro benac; a
radarc as a rosc ocus do chuaid a lth as a cosaib ocus a lmaib
ocus do himred anbforlonn mr for a chorp uili cus adubairt 6
.
guth mr
mo
Maigncnn n
ocus
is
draib aithrighi.
ar dhia
rit
ar
Maigncnn
innis
it
dam
chorp
damsa
cat fr shiris
.
inneosat a
beith ocus
mo
ocus
is
Betha Maignenn.
40
[49^
chugumsa
ocus n
nr cian dib
ocus
fiad
ann
roime
ninad
irin in bail
aili
atmm.
buidi
muintir
fer dia
na hine
biad fort
fri
Maignenn
innis
||
Betha Maignenn.
5o: i]
41
[ms. dondoem] ocus dogn filti mr ris ocus tuc pxa d ocus
rid ris tabair th'aire frim a chara ar s. cuiris a lim tairis
do
fth na
diumus
fchsana sin
i
thnacsa d'fagbil procepta crbaid uaitse ocus d'iarraid m'fisitneach ocus mo glanta m uilib pecthaib ocus cintai (sic). ar dia
rit
ar
adeirim
Maelruain
f tr
rit
abair th'fisitin
ar s
collic [ms.
haisitin
colh.].
innisim duit ar s
lices trtha
dnam do
leth
mo
li
[ms. molai].
Adam
in uair
adubairt
a bethugad
ris
le
[|
Betha Maignenn.
42
[5
an
o:
tigi sin
cross ir ina
ndan ocus-cros
airgit
do
androma
leith
is
sin
[mo]
mra for do
chathair comarbais ocus bud h in treass teine ar a mbiad ratha
a nErinn h .i. tene sheinnLiann (sic) cinn mara ocus an tene
beo bithbeo bs a nints Muiredhaig meic Sdna ocus tene espoic
Maignenn a cill Maignenn. ocus bud tu bus breithem brtha fri
lim naomPtraicc ocus naem Erenn for'do mnchaib ocus for
lucht comaillti do timna th Sinann co fairgi.
Ocus do righnedar sin a cadach ocus do fgadar a mallachtain
ar an lucht do ticfa[dh] tar a timna ocus fs a nguin d'armaib
loma lmtha ocus a tabairt a nifern Milmantais ocus Sailemais
.
ocus Belsibub
Ocus
.i.
nanam do chur
a nchtar uaigi
fuair espoc
rdan ocus
ocus a
Maighnenn
toicthi for
comarba dia
ifirn.
is
ocus ro fgaib tr fgbla ag lucht ingrema a
thermainn ocus- naemchathrach fin .i. saegal gearr duthain
ocus scrioss for a shliocht an talam cin torad do tabairt dib
ocus maircc do lucht a comairci benus cill do cabair easpoic
Maignenn do geib se dia dib an atcuingi cir sirit air ocus
fot saegail abus ocus frecnarcas na glire marthanaige tall ocus
talam torrthach ocus cidb duine lemad inmain espac Maignenn
comad inmain leisna dinib ocus cidb lemad eagal olc do
.
dnum do comad
Ocus
tigedh
dochum
dochum
prindtigi n
Maignenn
in
do
uair
la digi doghnfodh] s
a broinn a mthar
Betha Maignenn.
5o: 2]
43
||
ndiulta sib aitnedha dia cinnus fchbus sib ar dia suas ac iarraid
bar nathcuingi
air
n cinnus
n bar
mar
isin
tr
nuaire do
nadnacal sin
sin
c fth
imm
ar
am
tuillmech buide
fri
trn
nach derna
.
do airginn
for
doghninn ingreim
trin
ocus
na hcacailsib
main an domain a
uilecumachtach ocus
.
is
mo
innisin leth
coimidechta do bi agad m'faicsin duit ocus ar dia rit a naemespoic guid orm ocus tig (sic) do trcaire form. ocus fchus suas
ar dia iar sin atbert a aingei coimidechta fris n tg fercc dia
.
slchtus
Maignenn
f tr
Betha Maignenn.
44
dtiitse.
n rid a
aga bennugad
ro
ar s
fireoin
budh tusa a
[50/-
uair
dol ocus
is
frit
ro
budh cubaid a
caithem.
||
cuire
naom
atchonnairc d hinnsaighidh
bennaigid na clirig di
ftha isin maigin ocus molus Maignenn co mr in connlacht ocus in ciunas is mochn bos isin bethaid boicht a bfuili
ocus
ligit
[nts, fhbuil.]
ar s acht nr
cdh n n moltar
isin
neclais ir cuirid a
compnach
mad
a pecadh
ocus a ndercincdh.
Hirgios
in tsathairn
b fin ocus a tr
in
domnaig
Do
thesmolta
nr ghlac r
Maignenn fthach
fer l [an]
nr fhc
Betha Maignenn.
2]
5o/':
45
nr shuid
cilli
[ms. cidli]
ocus b bithblecht
isin
baile
||
do thabairt don
mo
ndcnat
Stti,
inneosat ar s
mit
mo gruaigi
(sic)
ocus
truime
ail
tr
ar dia in l beid in
fri
lim Ptraic.
<.
ar espoc
Maignenn mar
aithrisit
na
croinici
Betha Maignenn.
46
\jns. cr']
[51:1
l
ndcc
mbrth n
ria
fr feidil
Luxifir
tic
pinne
crdub gan finna cin
.
fiacla
dchfad forru
mbeith ina
\jns.
immda achmusn do na
ocus tuatha ein trcaire
mn ubthacha
ocus
fin
corp
in lobair.
f chtir.
isin bith
.i.
innis dinn ar
rs
mac
cinnus dlcgmaid
igi
in
.i.
a cionn a secht
crbad do
dnum
5i
Betha Maigncnn.
i]
47
naomcspoic. tcirt moch ocus nin fata sith mic bicc codla
cimedha amail no biadh dochum bis imrdugad minic ndia
cin in uair do legan ina chile cin imrdugad iiar irnaighti cech
acn aidchi amail bud h [a] aidcc didhcnach ocus bud a
croch didh[e]nach d cionn sin bcith cin crch cin foircionn
.
molad.
[nts.
dichai] ag an d aspal dc
nanmanna
.i.
uili
cach foirbriugad
Fecht
aile dia
bail arraibe
Mochuta
ati a chara.
n fuilim
ocus rachaid
mar do
ar neimn budesta
ocus n bia
m mar atim
ocus adeirim
rit
Muchuta
mbsaib in tsaegail.
coillis
||
is
deich mle fer s ird aicce ocus deich ct supra [tns. s*] mle
ocus is [a] adbar sin deich mie leigin do ainglib bs ac
Betha Maignenn.
48
[51
sa
ar
ailitri
menma
ocus bos a
for a cloinn
for a
mni n
for a
derna
in
dia
ai[lithre]
is.
sin comairle
ailitri
certbrethach
fiarfaighis
ocus
dom
iss sin
in
cest
.
||
aimlesa fin
272
Betha Chellaigh.
2]
rena hathair
coiss
ocus
is
tomm
mairb
49
Encc
\testa
n do
shtiitn
Betha Chellaigh
na bethadh so\
Alaidh
chille
in so.
R ro ghab
Oililla
medoin
mbuaid
ocus a crech
leis
raen remi do grs ocus in tan nach beired for a creich dognthca
crech lessium in l sin for in tr a mbeirthea a crech. cid diu bat
.
Acht aenn
Nill co
Ulaid
mbtar
dorla conblicht
in
d chiced
mr
cend
iter
in cicid
.i.
Connachta ocs
Eogn
mrad ocus
crch
uli
Connacht
do
thinl ocus
crechsluaiged do
d'innsaigid.
mac
cic catha
sin
ro triallad tra
in
slg
mr do
Betha Chellaigh.
50
[273
acine accu.
Iar sin tra ro himred
lmu
for in rg for
Eogan co mb
ina
ar
bl
Eoghan
att
d mac ocumsa
co s
airm a
is
bfil
cuinehid
d rgad nach
f in
mo
ocus
.
adbar
sin.
.i.
fil
.i.
mac
fair
adbar
mhuig
ua Fiachrach ann st
clanna Nili d
chili
fri
ocus Connacht[a
||
maidm do
273
Betha Chellaigh.
ij
51
conid
oc rnaigte
tech leptha
mar do tecaisc
hairm a mbi Ciarn
iat
friu
ocus cuiris
iat
do
innisetar
dorine
do rinn nosbra
rinn brus can chabair can chuntabairt \ dla Cellaig tra berait
clanna Fiachrach leo co tucsat rige ua bFiachrach d .i.
Rdhba co Cdnaig. bi seal innte mar sin ocus n ba maith lais
a bhetha tchuala a oite d escaine
Is amlaid tra bi Guaire mac Colmin ann sin ar nirghi a
nis ocus a einig f Eirinn ocus i Fiachrach Aidne uli aice for
ferannus ocus nf ba maith eturra i ctir ina bferannus ocus
.
ocus
tr
aithli
sin
n cor
lon toirse
thuatacht
mairg damsa ol s d
lgend ocus mo naemoite ar
in tsaegail
mo
dmbuain truaigse
is
ut dixit\
E 2
Betha Chellaigh*
52
airg
ferr
[273:2
Ocus a
comairle dorine na
Ciarn cluana
.i.
ocus ba
hdna
leis
taeb
fri
c in tan sin
tig a oite
.i.
rg
do
irig cl a crbaid
||
for Eirinn
.i.
comgrd do
dochum espociti ocus tucad grda espuic fair ocus cell Alaidh
do chathraig espuic do do thathaig in espocite mr ocus menci
no bodh cluain meic Nis n ina fhairchi fcin acht n bi in
.
Betha Chellaigh*
273:2]
Eirinn aenduine ba
olds ocus frisa
53
Nr mac Guaire a mhac ina fharrad ann ocus Nemed mac Firchoga
do Ghuairiu. adubairtsen .i. Nemed fri Guaire
nemhmuinterda miscnech do chuaid Cellach in tspoc sechainn.
dalta nemelach
is
cuma n
ol
dom
techt
acallaim
fris
fer sin
mad
il
dosom
grd Guairi
itir
oc Cellach.
tit
ferg
mr
trt sin
nGuairiu ocus
chenn
cona muintir
ocus nr cheil
sin
uli.
ctna co Celach
or Cellach
ocus
tit as sin
immach
oc dcsain
in
naem
ann.
Cellach
is
Betha Chellaigh.
54
[274
ann
sin ina
cisc
do hairdercad
dia.
f Eirinn uli
.i.
Cellach
mac Eogain
ocus for
rg fisin.
oca
f huril
for Cellach.
tra celg eturru fin .i. Cellach do thochdnam f a chomair uair cr fuath le
do chumsat
Guaire nr lainn
leis
airm d'imirt
fair
fria
dhaltadaib
Cellach in clirech.
na techta
sin
co hairm
dnam
fris
corub
for
ctir
||
Betha Chcllaigh.
274:1]
55
deoch
tib
is
crith ina gcennaib ocus l na finghaile forru ann. olc bar ngnce
a ca bar Cellach ro chlaechlobar aicned ar ndul uaimse ocus
:
mo marbadsa do
nr shnsat a
ut dixit Cellach
is
Betha Chellaigh.
56
[274
forru ann.
bi for a
Cellach
.i.
itir
as
ocus
mo
ut dixit in lidsi
thuitim
:
||
rbad ocus
nallt
mo
bhreith dtb
is
dom
triasin raithnig
mo shaegal erchir
Maelcrin is cir dam a uaman tic dom bualad f deoid
A eannach n a eannach a nn bhratghlas bhennach
lir dam forcla do mhana
nrsat cara do Chellach
A fhiaich dogn in ngragarnaig msat acaraig a eoin
n hirig sunna do'n rith co netha do shith dom fheoil
S eirrfhiach ibair chluana eo freigraid co garb in gleo
braid ln a ingan nglas riumsa n bud min scras
1
n sinnach fil sin choill chir freicraid co luath in bim
said n dom fhuil's dom fheoil
crochaib uara aineoil
tbeir frium
mo
lebrn brec
n fhil
.
Betha Chellaigh.
274:2]
n c ruadh
chucum
tic
fil
fri
isin rith
noirther
head nuaire
comad
57
caemchuaine
id f a
-f 1 **
jotfia
Ar
talam
rotfia
sin tra ro
ro buail
neam
duit a Cheallaig
mochean
is
Macdeoraid
ba
naembrthar do mharbad
Guaire friu cin cor
faeilid
chuice
isin oiln
fuaratar falam
.1.
4<U"*
Betha Chellaiqh.
58
[275
ocus atbert
tit in
ocus ro lean
rg
iarmoracht na piasta
fecht
mac
cor mdlach
friss
mharbd do'n
do lic a mhuinter do
Muiredach iar sin for
tit
tnaiste
||
thech. sidis in claidem trthe co lr. rucside a lim isin loch ocus
claidem aiste
in
crchtnaigther co
pistpost.
Muiredach
lenais
mr Muiredach
beiris tra
a cenn di for
isin
tr
comraic
fria.
ocus marbais
gleod sin
in
nmain cch
is
a chorp so
samlaim rem c
ln d fhuil
in tc so
'.
'
275
Betha Cheiiaigh.
59
Iar sin
druim mr
leo co
frisa riter
choingeilt sin ocus atbert co ndiglad forru a nradh fair.. 'ri cian
tra 'n chill do chuatar ocus Cellach leo in tan atchonncatar in
chell tria theinid aird
Cellaig innte
ocus
.i.
nsfil
allaid
do
immedn na
corp
cch inn atcess ocus ba subach
for Cellach in
na damu
atchonncatar
daim
in
corp db
frisin
ingnad
iat 'n
ann
cell
ceitheirne
naemespoc.
allta sin
corp
chucu ocus
comrd
licset
sin
ndorus
.
in durrtige
do bensat
do
licset
cluig na
na
cille
do chansat na salmu
talum.
ticts tra
mar na damu
eili
na daim
ticts d'is
sin
cach lae co
fri
dombeir
cloinn
f
Iar sin tra tinlait lucht bga ocus caratraid Cellaig cu Coincoingelt as cach ird do Chonnachtaib co mba h a ln uile tr
ct bfear narmach i naeninud. is tra a chomairle nach fuair
feraib Erenn.
Marcn
6o
Betha Chellaigh.
275
frisin
r sin co nonir mir co nepert Marcn iar mbliadain
dna imthecht imbrach a Chchoingelt acht n doichell dosbeir
sin do rda fritsa r n lamait oc Guaire do chongbil ns m
:
||
acainn
ut dixit
Marcn
Imthigit
rompu iarum
Aeda
sline uair
is
do coinnmead
sin.
iarum
iar sin
aentuma oc Blthmac
tecascaid
Blthmac co
fig fuirri
ocus atbert
rodfhch
is
in
oidche sin
iar
ndnam
fria
head naimsire co
tarla cin
ar a olcas dglair
do brthair ar
in lucht
do
276
Betha Chellaigh.
i]
61
chuir sn brn
brth
fhastad
ocus ba trom
.
ut dixit
a craide ar chan
ithrech in n do rides
nr fht a
friss
tisce
Connacht co
doirb dib
samla
siar f'n
mar do
ctir
.i.
a nimat innus
nr ftsat a gcleith ocus cen biad ina bfocus. rucsan eolas iarum
co tech ro b'aithnid do reimi
ngliunn meic Arann tiar co ro
i
ann
thuillset uili
oidche sin
in
trom dgna ina fhocus ocus tuc urchar slegi.ind cor marb .
cid imar marbais
in muc nach leat a dhuine ol s\ mian a marbtha tnaic dam ar
Cchoingelt uair at acoras form. bud aithrech sin ol in muccaide
in gnm dornais. druit bec chucainn co ndernsam comrd or
torcc
Cchoingelt bi tra
in gilla
leis
co
chethrair oea
fil
in trse
ocus Macdeoraid
chuala cch uile
Is
for
mar
sin
tu Cchoingelt
is
deimin
is
in
.i.
daltada
uada tucad
a gcanai
frochnamach
shilled
ceitri
||
in
ferannsa dib.
bar Cchoingelt
oca
ocus bi
fhgad Choncoingelt.
bar Cchoingelt ms for
mac Eogain
cid
dam
in
muccaid co
dia
ol in
dti
ocam
mucaid
is
im
Betha Chellaigh.
62
[276
-.
ts sin chrchse
acht an
fil
ceithern acut.
tnacsa ann
ann bar Cchongelt. r bec dib sin aen muc ol s acht tabairse
eolas dib chucumsa co mbrat leo cuit na ctoidche do na
:
mucaib
is
dia t'faicsin
fhailse biad
it
is
atlcliur
do
.i.
Macdeoraid
bratsa na mucasa chuca
.
lium fs
.i.
dorus
comair cach
for banais a
acht marbaidsi in n as lr
Cchoingeltocus is
Rncatar rompu
m imoircios do
lib
bhert.
dob beos.
is
mochen
mise leat ar
ol in
mucaid.
caithem a bprinde
fria
iar
doimthig
lais
na
nr
ceithri dirse
27 6
Betha Chellaigh.
2]
63
ocus tar
turscair
lic
lm dess
fria
C idead
a d
co
irlig
is
t
anabaid
is
a gcolna do chrochad
is dingbla dib dochar
mochean a nimrd
in brth
nanmanna co
bimennach
diabal
bud
fota dib a
a riagad sunn
is
dhimblaid
inbaid
A haithli
roime
tr
rge
||
irig coinbhliocht
cocaid
for
ctir
Guaire
itir
fhaem ocus
budin do
dnum
do
do Ghuairiu
uile
Drlais
Betha Chellaigh,
64
[276
Guaire
in n sin.
is
friss
bud
olc
damsa
in n bias
de
d bfortha
in aislinge
dheoid
ocus
is
hain ar chtna
comairle sin
naem
le
Eirenn.
Guairi co ro bsaiged
leis
sin
ut dixit
mac Eogain
Cchoingelt
:
a cend degban
bl do'n chur
is
deorad
in
cliar
cumdach a charat
Jaemscar f innmas d'filid nr ib cuirm cltigib
ian leis ceol td in cach than ba binn leis fotha gadar
mian leis sluag mr f medaib nr fhaem l ar insedhaib
an ruc a mhthair cen ln ua Oilella Eogan bl
do bhodh risin slgorm seng bl cach tuaithi ina thimchell
aith e ac
'
Betha Chellaigh.
277-i]
re
do len Eogan bl
65
ar Fiachrach foltlebur
A mhenma ar
iV
fhcbadh Eogan
boin ac ulltach
tiar
in ig
tar es ruaid
tair
can tabairt
ba ruac dgir
Connachtaib
roibi
coin
is
Eogan ann
eich
is
sin
mn
j|
n hinann engnam n is
hinann buca n big dibse is do chlannaib Cholmin
ia marbthar mise imbrach
bar Cchoingelt comdlach
rachat oraib s maith lib co tech meic Cholmin chliaraig
abait umpa co himid Cchoingelt is na clirig
co rncatar uainn co cert co Drlas f Choinchoingelt
r bfercach Ciarn chluain cr bfertach Brnainn co mbuaid
nr dhch mac Colmin na gcrech do'n chuire chomhsln chlirech
r sin iurait in arcain
itir fhn ocus ardaib
co bfuair bs mar do b ndn le cloinn chillebair Cholmn
scanait can fhuirech na naeim sin Guaire guinech
millseat a bhetha is a bhs co bfuil a phort folam fs [. Finit .]
66
Aed baclm
Stair ar
Aed baclmh.
Stair ar
Aed baclmh.
gilla gi
193
ro
i,
gabh slaotn
mbliadainsea atsa im
luighi.
n airighimsi
turbhrdh
Aed baclm
fair
ar
ragatsa ar
mo lmh
tn't sin.
Do
riacht imorro
cicedh Con-
friss
adubairt
bcn a ccnn
de.
Ba hc
tra
chcadaigcdh
93*
Stair ar
i]
Aed bacldmh.
67
ndul do'n
muna
tic isin
Aedh
cc
Co cenn
Ruadhn
iat ar
ndorus na Temrach
madain
f pupaill
Ruadhin
re sn ocus re fleochadh
mara ag
F 2
Stair ar
68
Aed bactmJi.
[93*
ar faithchi na
Temhrach
hechraide gur gabhsat fieascadh d neachlascaib dhib co ndeachadar ar dsacht ocus nr ftad n dhibh n gu tucsat a cino
.
muir guna marcachaib leo co nderna[dh] rin dobh diblnaibh. feargaigter Diarmaid de sin ocus do chuaidh a Temhraig.
ocus do hiadhadh secht leasa na Temhrach air gu nach tstais na
clirig a Temraig ar nach fcbhaits miscaidh nid drochf hcbhla
f'n
innti.
Bearar iar sin biadh ocus lionn dib ocus lucht freastail ocus
forchoimta forro co tairseadh tomhaltas ocus caithemh do na
tuc tra Brnainn com'airlc dibsium
agaid sin
.i.
a cochaill do bheith
uma
leanna do
in
dhnum do na
traiscit
clirchib.
na
clirig
.i.
Mughain
in ben.
||
ocus atbert
in
fili
in
94
s-
iat
do bhi
mon mbWi
in bile ar flaith
69
Aed baclmh.
Stair ar
i]
in
||
.i.
fhlaithi
ocus a fhlaith-
mh'fhrinne re dia
tgar.
atbert
Ruadhn
Aed baclmh.
Stair ar
70
[94
M arg thachrus
fri
clrchib cell
d rabh Teamair co
M
I
misi ro bi ar in ciort
gia romairgset
am
is tria f hiort
talman
is
I
dom
gia biadh
fs fn
atsom roghabh
na>
salma
aire
is
||
ir
rom
dilsigh
nimhe
ro ghabhsat in cuire
inghine
n thinic
is
n thicfa
's
a bhiadh
mo choinneam
dia tigh
g romoirgseat na clirigh
ingna Eirenn ard a mbladh imon lia Fil r fgadh
a mbeith i fs is a fn is edh sin ro geall Ruadhn
emair gan tech gan teinid tar mh' issi co lainndeimhin
misi do loscad am lios imam troscad tr ainbhfios
uadhn lothra ba lia ir Brnainn in sruith 's a[n] senir
ro mhillset ar mbein a cluic troscad Eirenn ar Diarmuid
n riacht
94*
95
R uadhn
nocho
Aed baclmh.
Stair ar
lothra garbh at
frimsa
lind a buaidh
is fri
Ternair ro l
misi ro bi ar in cir
is
nim
iatsom ar an cir
is mairg thachrus
fri
clirchib
||
Feachtas do Diarmaid mac Cerbhaill ro bhtar in taos adhmmolad an rogh ocus a thsdha ocus a shoibhss. ro bi
olta oc
imorro ro mharbh
in
c.
bs
Becc
bhudh
in
||
fri
Mughain.
ar [a]
catar
i sin la
raghsa
ol s for
Banbn do
cuiredh cin
rith Bhic.
baam
beo.
tiaghait
is
is
maith an lne
ol cch.
is
maith
ol
is
d'olainn aencaerach
A ided Dk idrmada
72
137
seannath
ro laadh
conadh
ciond imaire
a arbhar ocus
Dondca
iar sin
Diarmaid suas
fechtas
comad
mo
f fhice
thighi fin
..
ed dubh
is
ut dixit
Finit
cerrbeoil in so
amail
rech co
do
druimm
luid Ciarn
tibrat it a
Is
for loingius
isin aimsir sin
in tshaoir
cluain
for loch
tr.
mac
fil
ataiter teni oc
37
y]b
Aidecl Dhiarmada.
1]
73
bfuil tipra
Is
ann
sin bi in clrech ic
tan
in
cissi
sin.
cumma dono
fri
r at
righi
ocus ro sidh
in
tsleg irrmbruinni Thuathail co farcaib cin anmarbtar dono Moel mr f chtir inn conad de riter
echtra Mil mir do conallaib Murtemne dono Moel mr rop
sin in tress comalta do Diarmaid .i. Luchta tha ferna ocus
Enna mac Laigsi in d comalta ali. ro rgsat iarum fir Eirenn
in t Diarmad siu ro bo cenn sechtmaini.
Dognther mrdil Uisnig la Diarmait ocus la flru Erenn um
main
||
beltaine
Uisnig
fiss
um
Temrach im shamfhuin
dl
ocus
.i.
no milledh
isin dil
ocus
in cin sin.
ticc fin
ticc
co cnoc
magh
.i.
Flann
find
fri
bi
haltir.
macc Dma a
nma do'n
Dma n
riter telach
tilach Fhloinn
r srgud
benubsa
[ms. aig.]
||
do
cid
for
Aided Dhiarmatfa.
74
bdud ocus
[37^:2
losccad.
rat bs
ocus in clrech
Diarmata amail ro
comdil
fer
nErenn co
do tr bithu.
Bi dono Ciarn naenach Taillten im lugnasa iar sin ocus
dorine firta imda ann ocus mrbaiii aidhble [ms. aible]. is and sin
imorro dornad in firtsa .i. duine tuc luigi nithig f lim Ciarin
co raibi bainne aillsi for a muinl condechaid a chenn de co
mbi fiadnaisi fer nErenn oc imtecht ocus s gan chenn isindaenoch conad sin in bacucc bi gcluain fri trimsi fota .i.
bi Diarmait iar sin
fri r secht mbliadan oc na manchaib.
rghi nErenn fri r fota. ocus n tnic isna haimseraib sin r bud
iniu n bud irdnigi n bud ferr cruth n delb n ergna n
innscni n rge inns.
Fechtas do Diarmait Temraig oc fledugud Mugain ingen
Concraidh mheic Duach do Eoghanacht chaissil for a lim .i.
mthair Aedha mheic Diarmata torrach annsin dono for Aedh
sline do lotar dono ammach forsin faithchi in lon ro btar oc in
l dia ninnfhuaradh. ambtar apn confhaccatar cucu [ms. qq] ua
Diarmataisin faithchi .i. Suibne mac Colmain mir. ctmarcach
chlainni
||
i'
ro b' a lon
tii
dubglass[a] co lbin
lith
{sic) airccit
anaill
imm
leith in
co corrtaraib ir
Diarmaid
De
in ar
an ngilla at
at fid occut.
th' aire.
n t in fid ol
Becc mac
finntasa
dono or Becc in
ba for
gilla nucut.
fetarsa
in
caeca
A ided Dk iartHada
38:1,23
mac
fhcaibsen
slini doridisi
.1.
f airmirt in araile
Aed
Conall rombth
.i.
mac Suibni
Conall
rann
iss
Aed
j|
slini
ro
marb Aed
rombth Suibne
Aedh
rin
ua Foilghe
noenl.
conid
.i.
in
do na hcaib a tuirme
slini
Aed
75
Conall
de ro chet
is
mac
S'uibni
mac D
In Becc
adubairt
.i.
sin
dana
sin.
is
som ann
is
a Bicc.
pas go tin amarach ar Beg. is ro aiglestar in naenmhur ocus dobert aenaithesc dib gonuscc na noe naithesca. is
dono ro ridh fri Diarmait mac Cerpaill isin Temraig dia
tres fer.
mbtar
ag molad
taes admolta
in
in righ
ro bi
Bec
bairt
quo araoth
in
dhigh thondaigh
oenroisni
it
it
||
t ol
caide
amae
duib ar Bec
is
ol
Diar-
dobra
curn ocus
.
in tighi
is
n annsa.
mait.
c ruad c irithe bs
.i.
saill
ficc thuitfios
it
chenn
iss
ochtach
d naimtib. Aedh
as indErinn
rghi.
coinnmedh sechnn
in inbaid sin
rgh
Aided Dhiannada.
76
\$>b;
t,
rompo
tnicc
mthair espoic Senaigh ocus mthair Aedha guairi.
lotra
ocus
do
ar
choRuadhn
rat
sin
co
iar
leis
Senach
espoc
||
mairce Ruadin
Ruadhnat
is iat
ocus
shiair ro btar oc
Aedh
hidhnaiccedh imorro
Ruadn
.i.
Coel ocus
sin ro oil
mata ocus a
neirt for
.
uadh
f ctir.
co hairm ambi
Ruadn
Ruadn brg. n
hairmm at acht minab fil fout it ati.
regles amach iartain ocus n tard dia idh
ro athchuimnig ann sin ina menmain andr ro fhidir n habrad
cia
bairt
.ocus
Aedha ocus
fer dia
muir
.i.
Donnn
ainm do shaigid
ro
gab
for tochuilt in
||
39
Aided Dhiarniada.
i]
dono Diarmait
tnic
fisin
Oedh
is
ssin
rigles
sin poll
a forcomul co
77
Temraig co
gls dorine.
fair
ocus dobeired
fair.
atch
i
||
no cadhsom
n ol Diarmait misi
oca letradh na clirigh oc timdibe
disig eisim.
gaill
for
na
do
clirig.
dam
mo
mo fhlaithessa [ms.
olc a ndernsabair ar s
lot ar bithin
in
oc dten na frinni
cid
fil
fhlaithiusa]
-ann ar Diarmait
A ided Dh iarmada.
78
n fagbaiter
chile co
mait co ro thochla
thaissi
noeninad.
go
[39
39
ft reilic
1>
-.
ar Diar-
co ro scilter
in tilaig inadnadhnaiccfiter
dono
torc allaid
clo
igem gacha etarthratha innti ocus nrab \ms. nar rab] iat a
manaig fin itrbait innti. in gln n ro tcbadh remomsa dono
ar Ruadn n ro hadhnaicter frit chorpsa . is ann sin atchuingid
Ruadn in dubthemell isin tellaig co n bia d do chlethi
.
Temraig co brth.
Is
ann
sin ro bi
in tighi.
is
bidba
||
in cleithe
in so
'
.-
mo
fhlaithessa
do
milliudh.
co ndernat drochriga ocus rgdamnada [ms. domno] ocus cuitchetharna coinnmed for bar cellaibse ann sin ocus gurab iat fin
benfus a mbrga dob in bar tighib ocus n raibe do chumang
.
Ruadin
tncatar.
mbi Diarmait
araile.
niat
mionn cechtar de
tiaghait
uadh
la
sodhain. diuchrus
ar s ocus S
th'aislingi duit tirnic do fhlaithes
dcired dot righe ocus do bth do greimm flatha festo for Erinn
lindi breth
.i.
||
tirchanus roinn do
minn
rgsa
.i.
ocus issedh
39
A ided Dhiarmada
2]
Erenn
flaithisa]
etir
79
ann
araili
fri
tiuccfa
dono
co commuirfi do'n
sin
bretha dob
S
||
macn
bithi nodusmairn
nach congcna
s lainn ferus alluag
g [mbth] Baetn rissin sluag
fola Baetn fuilt buidhi brad a hraic fuirri
chilli.
Colum
iar sin.
in
fine
isfri
ainm ann
,i.
cil
ndremain ar
dremne n
dreimfne.
doridisi
n cunnta-
ichse a
Aided Dhiarmada.
8o
[40:1,2
Diarmait.
Mo
dom
fhlaith
cachain Bec so
blth
ili
gith
tromm
buidh
gnth
bith
daera
samh
in
Niall dia
tr
bruidhi
atiat
Niall
tuircc
caeil
uilcc
muir
Tabar chucainn
Niall
nolcc
for
dodufiucfat
flaithi
i
rg
terc ass
ann
is
cin
fidh
immat buar
finnam an inann
fs
nglass
Diarmait.
ol
mn mess
saera
ith
rth
lon
co
bruidhi
Niall
fir
fliuch
gach
cron
tein
||
ambia
cia cruth
isi
aromth
bith
Ic
olcc
midhguin
co
Niall
nguin Niall
coscradh Ailigh.
iar
atlchamar do dia
duit.
Colum
dom
for
cille.
rotfetar
ol Becc.
shoegal. is amra
dono or Colum
cilli.
for
dom co
commun ocus
fin ar
do bis
in fetarais l
luath.
is iar
or
Bec
for or
i
fil
Colum
dom
acht secht
cilli.
shaegul
n for
comman
ocus
do
rat
sacarfic
||
fhitir
a g
Tuccaid
cissi
iar sin
bs no
Luid Diarmait iar sin for a cuairt rgi deissil Erenn r iss amlaid
no caithedh r Temrach Erinn .i. a Temraig illaighnib ocus a
sidin a Mumain ocus as sin
Connachtalb ocus for cicedh
.
4u o
A icied Dh ia rmada
i j
Ulad
dcoidh
contoirched
co
Temraig
gcionn idhe na
samhna ocus fer nErenn
i
im
fiss Temrach.
Dia mbi Diarmait
liumsa
tair
s.
maith
hechta lium.
Mugain
cin
ol
Diarmait
ol
abair
fri
Mugain.
nit ar
bam
Banbn do
Tit Diarmait la
ro deissedar ann
rith bicc.
issin tigh
istech.
ocus fidfidh
innocht
latsa
r n.tnicc liumsa.
Mumain]
ulccaib
ar
Mughain
ri
[ms.
ria
is
in r
uimmi.
is
maith
in lne or cch.
is
nusgaib
dingbhla [ms.
dinmalo] duit ol Banbn in lne oenruaissni ingen imtholtanach lium inningen uccut iss dorinne [inn]oenrissne do chur
.
co nderna scuab de
cch.
is
maith
Tucad
ol
iar sin
comln immaire
Banbn
eisin.
is
maith
in brat or
maith
is
in tsaill [ms.
eistip at
biata.
is
iss
is coirmm
maith or Banbn
oengrindi. laa do chuadassa
[ms. chdusao] amach do deiscin m'arathair ocus ro marbas fern
:
eighinn frth grainne ina egn ocus n fess cid arbar. ro laad i
cionn imaire co tucadh serrmr de ro cuiredh iarum conad a
.
rbar ocus a
Ro dch
churmm
iar
sin
in so [ms.
ann
Diarmait suas.
so].
is
nua ochtar
in
tighi
ar
Diarmait ocus n hg a uachtar. fechtas do chuamarne [ms. comarne] ar Banbn curchaib do gabil isc conaccamar cleithc
in tige cugainn do'n fairge dornad liumsa ar a ingantus tech
de. is for olse Diarmaid dobretha fistini Big ocus na ndruadh
i
dom
Darmait
Geinemain Aeda
82
slinc.
[406
2; 52
b-.
is
so do shlige [ms. shligid] ar Aed
fisin do dul amach. Acc
dub a ndorus in tighi ac tabairt in gi ina bruinni co ro imid a
druim trd. saidh issin tech iar sin gabsat Ulaid amuig
1
||
immon
Diarmaid
issin
chionn [ms.
cn.]
in
tech forru
dabaigh chorm'ma co ro
comba marb
luidsium in
de.
Conid
ball
cerrbeol
.i.
.i.
in so
cerr-
.i.
bl cerr.
.
Finit
in so sos.
Temair na
Hrinn
Gcincmain Acda
52/': 2]
sline.
S$
folt
fuirri
nEirenn
fiadnaisi fer
ocus ro forad n.
||
mn
ailc
oc fulmaisi a
lcicthi.
bili
Brio.
im
tuc di coneissib
ocus ba torrach
chompcrt dam
am
issed tr ro uc
dcside.
nipam com
chirtisea
.i.
do neoch as a
st
do'n
cethir
aithli.
do
n
hed bias ann or Finncn acht bud chosecrad dot bhroinn a n sin
.i. intsamail induain nemlochtaig ro hedprad dar cenn in chincda
doenna.
Ro bennach
in clrech darssi
am
mesti tr
damsa inandni a
chlrig
dcsuidc.
rnairgsea de seo ar
uair
bud ardairc
ic
fcraib
or in clrech.
Aeda
Geineniain
84
sline.
[53
Aed
slne.
maith tra
maithi a chland
.i.
in
fir
||
faill
uair
Mugain maith
mrrgan
in
ferr l
'
claind
in
nAed
.'
'FHt
\$ob
85
Becfola.
2]
i,
TocJimarc Becfhola.
Araile bi [ms baidh] Diarmaid
mac Aedha
slne a righe
n a cin or in ingen.
nuaithe or Diar-
maid. ac cuinchid [ms. achuinch-] cruithnechta or in ben. foghbha acum or Diarmaid. n obam or in ben. tuc iar sin an mni
lais
co Temraigh combi ina coemlebaidh. can do'n mni a Dhiarni innisibh] or Diarmaid. is bce
fhoda.
chaillech
madan
in
an ingen
ocht linte co
ecair ocus tr
mhind
nimdnum
ir ro fccas
domnaigh dia niarraidh or Diarmait ir n maith aister domnaigh. neich liumsa or an bhen r is deimin co nimtheochad. n
budh uaim [ms. ba huaim] or Diarmaid.
Luidh s dono ocus a hinilt a Temraigh budhess co Duibtir
laigen ocus dorla for merughadh [ms. merudha] ann iad co
dia
||
86
Becfola.
[151
(sic)
d fcchain co dorus
triar comaesa comdhclatchonnairc dono cethrar [nts. .iiii.] ele
luid
ocus geibid a ghaisccdh
na cathrach [ms. kr c ] co faccaidh an
iar
sin
[ms.
isem aenar] ocus luidh iar sin -isin cathraigh anunn. buaidh
th'einigh duit ol s is laechdha [ms. laechaidhe] in gni'om dor:
nais.
ro
ferfainn.
d bi
frit
am
||
tar
d.
n dernas
itir ol seise.
Amail do btar ann confaccadar cethrar macclirech ac.toidhecht astech. cidh fodera dbh an domnach do thoirimthecht
Imthecht Caenchomraic.
143/': i]
87
or in
.i.
Finit
Imthecht Caenchomraic.
Easpac uasal ra bhi
Caenchomrac a ainm.
mac
d oilitre do
chadhas i cluain r ro fhinnad dia gach aen dobh no gheibedh
bs in fuighbed fochraic n in fuighbedh pian ocus no indisedh
do chch in bliadain do gheibedh bs in rithi didhenach do'n
bliadhain a imths. ba mr lais iarum a airbhidin i cluain ocus
tinic co hinis ndaim for loch r ocus a oilitri do dnamh innte.
ar ba huaigneach leis h fria hrd ocus oifreann ocus irnaighthi.
Btar dream rnaightheach do mhanchaib ina fharradh innti
ocus no- theighids for tr immach ar cenn almsan ocus primhidin i Tethbha r do btar fir Tethba i ngillsine mhir dh .i.
ct orc ocus ct laegh ocus ct uan ocus bairgen cacha loisdi
ocus screapall gacha caithreach ocus nach rachadh nr tar
.
dosom
amail isbert
88
Imthecht Caenchomraic,
tlchur
dom
gonsat nech.
||
mh budh nnbar
.
tr
nr
ba brc
[143
b-.
n ro
luaitti
bar nr.
nebairt
nbar a Tethba
Do
fecht
itir chluain ocs inis ndoim seal.
ndoim lotar na manaig imach luidh Eogan
ocus Ecertach d mac Aedhacn (sic) d'b Mine d bronndalta in clirigh co rncatar sliabh Liatroma a nb Mine. is
ann btar Fhannin oc seilg isin tslibh ocus ro mharbhsat
drcht do mhucaibh allaid ann ocus do ratsat banbh do na
dia
mbi
ninis
clirchib
dhobh
forsin gabail
cionn na teined.
dia
ocus mar do b
beol tuirc.
adhnacul.
mainistrech at f'n
ln
do thurrscur
in locha.
n'
24
-.
Tcsmolad Cormaic.
2]
89
mbtar
li
luid
Caencomhrac
na ncmais
ocus
tic
teach
sailli isin
ic
mr
forra
ocus ro ghab
ferg ocus
in
aingil rucsat
a ainim
ocus
dochum
fri
forbannuibh rsata.
Teasmo/ad Corbmaic
Finit
iti
Ctiinn ocus
Finn meic
Cumhaill sunn.
Airdrigh uasal irbtnech ro gab uas Erinn .i. Cormac
bisim iarum cetrachat bliadan
mac
irri-
ghacsi ocus ail fhsaig breth ocus ail bai bias conad do rir
gcinn hi
egna ocus eolusa na mbreth sin doberthai in laegh
rithi re r Cormaic. miach d gach immuiri ina r. laeghleogha
na colpacha ina r. gach aband acht co roichcd gln do geibthi
.
Tesmolad Cormaic.
90
[25
conebert
itir
i,
itir
bil
ba fann ar
Is [nr]
d'Erinn ina r
tr tairrngiri
.
faire
gan
gan
ingaire
.i.
gan
gan
ceist
ar n fdann duine
acht mina tecuscad aingel a ninnisin uile. ba mr tra a smachtsom ocus a cumachta for feruib Erenn ar n lomhadh nech
.
d'feruib
||
in rg.
Is ann imorro
iar luighi
nAlmuin acht
25
Tesmolaci Cormaic.
2]
91
cath
amhnas dtrcar
in cath for
leis
do
gnma
thuit
sin
chaid in rann so
M
A
Muinter Finn.
92
|>5*:r
dth
iarom aghaidh Finn iar firinni senchusa amail atfiadna heolaig acht- cena is xamail forchanuid a bunadhus.
atberad foirend db is do corca Oiche ua Fighinti do adberaid
arali ocus is fr sin comad do b Tairrsigh ua Failgi do ocus
gomadh do aithechthuathaib iadsighe amail atbert Maelmura
s cinedha nach do muir Breoghuin gbus maighin.
isin cronic
Garbraide hsucca i Thairrsigh Galeon laigen.
Issed imorro adberait Laigin comad innua do Nuadaidd necht
Finn ocus is so a ghenelach .i. Finn mac Cumaill meic Sualtaigh meic Biscni meic Nuadhat necht.
Conid iad tesmolta Cormaic ocus* agaid Finn sin.
Is h sin
hait
Finit
muintiri Finn in so
rfhinnidh a
ln
co
tr
.i.
nnbaruib laech
la
gach
fior
fichit
db
sin.
||
d ndghuilt acht iad fn. ocus cid iad [som] do derna mrolca gan aithi ar a mui[nter]aib.
N gabthi fer db so co mbo rfili d leabar dc na filidhechta.
eli
cuirthi tr feduib
2$b
Muintcr Finn.
2]
eiccill
a gona
fair
93
do gontai
rugta
a airm ina limh n gabtai. d tucad craeb isin choill n d
fholt as a fhige n m no ghabtai. d minaigedh crand crn f
.
bfianaigecht . ocus d
ndernadh sin uili fa do muir Finn .
Maith tra in fer ag rabatar in f hian sin ar nob in sechtmad r ro bi for Eirinn .i. cig r na gciged ocus r Eirenn.
ocus eisim in sechtmad rgh fri lim r Eirenn etc.
D chlcoimtaidi Finn .i. Nenelach ocus Raer ua in gairb.
d maer a chon .i. Crimthan ocus Connla cass. a rannaire .i.
Catluan mac Crimthain. tisech a comil .i. Corc mac Suain.
a tr dilemuin .i. Diarmait ua Duibne ocus Faillne ocus Colla
mac Cilti. a d thisech tellaig .i. Cilti ocus Glanna. a d fer
dergaithe a leptha .i. Adhmoll ocus [mac Neri]. a d fer dc
chiuil .i. Fergus finbl
Fianu Bran d Ridhe Nuadho ocus
Flann ocus Aedh airdcheolach.
Aithirne aghmar ocus
Cobthach ocus Cethern. a liaig'.i.' Lerthuili. a d sithealcoimdaighi .i. Braen ocus Cellach muel. a berrthir .i. Scannal. a
a ara carpait .i. Rinnch. a d thisech
crtir .i. Daelgus.
ocus Becn. a trnfer .i. Urcraidhe ua
.i.'Aena
marcsluagh
.
||
Bregaidhe.
seisir dirseor
a saer
a chornuiri
ocus
Mac
.1".
.i.
.i.
Finn-
reith.
Cudamh. a d
a fer
fer
a tinnmedir
.i.
Cuinnscleo.
Finit
a chainnleoir
.i.
ocus Uadhgarb.
In Agallamh.
94
[159
Agallamh na Senrach
in so.
M*
mac Finn
lsin
OCLls Cilte
wt '
mad d
<=>
{u^t^t^ ,^,d:
Wvwfv\
thoirbir in flaithfinnid
taob
ghalach
Fionn do
Chmha
Ocus fuaradar
fiss
na hoidchc
sin ac
Cmha
ocus ro fiarfaig
ocus sen cacha dighi do thabairt dib uair ro b'aithnid dissi mar
do biadtai a samlasum ocus ro b'aithnid di fss in n bud daoithin d'Oisn ocus do Chilte co minic roime sin. ocus ro irig s
.
aroile]
mr orrosum uimc
sin.
feV**%.SVI
159
2; 159
[Is
ann
In Agallamh.
1]
95
mar
||
re
.i.
laith]
do Chmha
toirrsech indiu
iar sin
ann
Cmha
is
.'dorla
gan ua
ciunn a snmha'.
bhaileimach ar an bfaitche
is comairle dornad
bfraig
gni'set
accu ann scarad re chile ocus ba scarad cuirp re hanmain a
scarad. ocus dorinsct amlaid sin uair do chuaid Oisn co sid
Is
sin tncatar
rompu
;eM
ass an
ocus
ochta clcithig bhail a raibe a mlithair .i. Bla inghen Deirc dhianscothaig ocus tit Ciltc roime co hinnbcr mBic loingsig mBrci
JU
Bcc loingsech
tinic do ghabil
mac
Airist atorchair
ann
.i.
tuile
mac
ann
rg
.
Rmn
ocus tarscnbrcgmaigbhudhes
mac
.i.
ocus corithdroma
Alprainn.
bdar [na
clcirig]
||
ac ingantus
mhr ac fcghad
rc
ticimhsc chian
d^i,
v *Krt
-**.
In Agallamh.
96
[159^2
in
ar Ptraic.
at
ocumsa dhuitse
'
fs.
ann
||
D mad
r in duille
dmad
ro frecair Cilte
airget in gheltonn
in tigerna
mac Cumaill
donn
nr maith
chuirios di in caill
.
ac rababh-
ro thidlaicfed Fionn
sin ar Ptraic in
bar mbethaid
ocus
io
In Agallamh.
1]
97
copna init bleideda buis ocus bnir isna tigib afrabais riam
romainn ocus frecrais Cilte sin is edh do bi i tig mo thigerna do chornnaib
.
Do
atar
in lid
triath ocus
na tigernad ac rab-
uirnn ro bhtar
macalla
na
b Cilte ac innisin
ocus adbert
is
||
'.
ar Ptraic
is
urgairdi-
In Agallamh.
98
[160
ar frth
do btar imorro ar
||
*^vk,
#t*cii*
rri.UnU^
f\*c*
Ba mr do dhinib ac
sin ar Cilte r
ba h so
caoca ro bi
is tr
ct gilla
tig
grda
Ar nirem na gcon
in lon
no bhod
tig
is for
Finn
duitsi
frth
miresbha forro
Is
d ocus adubairt ruc mac rig Bretan bar coin uaib ocus
toghaid nnbar do dhul d niarraid. ocus ro toghad amlaid ocus
ba'hiat so a nanmanna .i. Diarmaid mac Duinn meic Donnchada
frinne
i6o
'b
i,
In Agallamh.
2]
Muman
mac Mrna.
rg ar Cilte
mac
in
.
r/g Goll
ocus atbert
M ac Taidg
meic Mrna
mac Fiacha meic Airt
do'n
in
maig
do'n maig
99
mac
mac
glich ar Ptraic.
mac
Faelin
mac
FeradaigJ
Ptraic.
im r n im aircet n im biad
ar nech gmad inrg a oinech
do chuinnig n
bi
mac
nEirinn
Oisn
i.
in
ocus Ferdoman
ocus mise
ocus ba
fin ar Cilte.
naemh-
n cenn
ir n raibe guala gan gelsciath
gan cathbarr n desdorn gan d manis mirlebra. ocus luidsem
romainn f'n rim sin co rncamar sliab Lodin meic Lir ocus
nr chian dinn ann co cualamar comrd na bfer ag dnam shelga
chatha ocus chomlainn
ar in muig.
Dla Artir meic Bine brit do eisid ina dhuma shelga ann sin
cona mhuintir. innsaigter linne iat co hathlamh ocus ro mharbsam muintir Artir uile ocus iadhus Oscar a d lim um Artir
ocus ainicios ocus tucsam r tr com linn. ocus dchain ro
dhc Goll mac Mrna secha confaca in tech bocidech dubghorm
co srian co cumdach ir fria ocus in dcsain ro dhc d limh cl
.
in
lim
||
Diarmada
nelta nEdair.
in rgfeinnid
In Agallamh.
ioo
[161
ithnid
re chile
is
Oisn
riam
||
menman
tr ficht
sacart ocus*
tr fichit
sailmchtlaid ocus
tr fichit
naeim-
mid
re scla
le rg
fcinne.
na
anam
In Agllamh.
v>
i6i:2}
101
r bud gairdiugad do drongaib ocus do degdinib deirid aimsire isdecht frisoa sclaib sin.
ocus do imtigset na haingil iar sin.
gaib
filed
Is
ann
ocus
mbriatraib ollaman
sin
Osraige
Luaimnech
mac
linn
Eogain meic
mac
rg
Connacht
rig dhil
rig
ocus Scannln
ocus Baedn
Muman
rg rna
Tuadmuman
nAraide atuaid
mac
meic
Aililla
ocus Fulartach
dom
Ptraic.
||
sib
sin tucad
ann
Is
astar lia
fhiann riam
nEirinn n
bfuil in ferann
nAlbain.
sin ar Ptraic.
g selg as
selg
Arann
ferr
fuaradar in
ar Cilte.
cit a
In Agallamh.
102
i,
-.
ailn a
[161 b
olchoin innti
is
gadair
s a creca cain
n a mag
a cn ar barraib a fidcholl seolad na sithlong seice
ibinn dib ticc soinenn bric f bruachaib a habann
.
||
fregrait filinn
fionnall
Arann
tairise linn
cia in baile
arrabadhas
nEirinn n
ortsa ar
do bh
siat.
in
r
r
Eirenn.
mo
ruithendacht
damsa acht mo
fin
is
ann
sin
ar a brithre troscad
cn'crie
do dhnam
re tuatha
is
comairle linn
d danann
re rath
d'fagbil uatha.
in tclch
comainm a
clich bar iatsomh. Bodb derg mac [in D]aocus ro foillsigedh [do thuathaib d] danann bar
tiachtainse do throscad
sunn anocht re ferann ocus re mrrath.
carsat
ghda mise
ar s
||
ocus
ticid
In Agallamh.
162:1]
do
fiafraig
Bodb dob
cid
103
um nr chaithset biad. r
um crch ocus um ferann
Eirenn ar siat
ocus n fhuil
Aillbe.
Bodb
mac
adr
do
dergr
uinge
gach mac rg dhob sin dib ocus tr caoca
dach uaimse dib ar Bodb co saine gacha datha. ascaidh uaimse
dib ar Aed mac Aeda na nabusach a cnuc ardmulla amuich do'n
muir risanabar Rachlainn isin tansa .i. macm tuath d danann
sin
corn ocus dabhach uaimse dib ar s ocus in dabach do
lonad d'uisce eocharghorm ocus doghna mid sola somescda de.
ar
tr
caoca
isin
ocus
tr
Aengus g mac in Dagda .i. dnad ocus dingna ocus baile rgda
rmhr co sonnadaib sithrda ocus co ngriannaib gleorda glainrmhra
isin
ninad bus
il
dib
.i.
idir rith
f bhiad
r doghba n mar dobhra ufaithi]. ascaid
uaimse dhib ar Bodhb derg airpit[idh maith at acum .i.] fer
tuinne mac Troghain a ainm ocus ruidhb arna ruachtad ocus mn
re grlmnad ocus mlid arna mochledrad do choidldis frisin
d'radh
||
cona noidchib
isin tsd.
riu tr
habla a fidh
omna do
ocus do chuadar
chum
in
dnaid
iar sin
ocus do btar
sin
amach
ar Cilte
ocus
is
sin in
dn do
fhiarfaigis
tr
caoca
ocus do chuatar
breith leo
do ansat ann
dom a Phtraic
104
In Agallatnh.
dn rd Ruide
molchon mac Luigdech
ac rgab seghda ar sodhain
r
ceol crot ceol timpn co mblaid drd Fir tuinne meic Troghain
bhodh [ms. bidh] ann gan uair f terca
r gire n tr gire
gir cechnata d faidche gir graifne is gir erca
r gire n tr gire
gir a muc ndornmar ndega
gir a shhfag s blai bruidne gir muirne is gir mheda
bts ann uas a slataib
r cnuasa n tr cnuasa
cnuas ac tuitim foram ngnth crann f blth is crarm abaid
r meic forfhcaib Lugaid
grsat ruladh a bfedma
Ruide mac Luigdech lethain Echaid is Fiacha ferda
obhrsa teisd ar Echaid nach dechaid traighid madma!
n bodh gan airftiud gnth n bodh trth gan l canna
obrsa teisd ar Fhiachaid grsat ruladh a fhagla
nocha nebert guth bud r is n bhodh bud m calma
obrsa teisd ar Ruide custicds na tr thuile
nr rastar nech um n is nr iarr n ar dhuine
trcha nia ba foramh r
roclia ruirech trcha triath
ba h lon a sluaig ctaig trcha do chtaib f tr
[162:2
Clte cecinit.
r
thuile
tr thuile
gn tuile ech
ceola n tr ceola
tuile
ticed a
tuile
ar Ptraic
is
urgairdi-
sin.
j|
cuiris ar lr
mhacim
fiadnaise Ptraic.
ille
canasa tucais
rbhuide
in
leis
cnuasach a
as dthchas
dam
ar in tclch
ocus
derbbrthairdam
fin
gairit ar Ptraic.
bliadain
atm
ar Ptraic
Ptraic
mac
rg
In Agallamh.
i2:i]
105
Cilte cenit.
amach
inic in tarrngaire ig
r fichit
rigan go recht
doghninn a lesa
trth
do
uile
fa
acum
naoinfecht
in clesach
ann anois ar
in tinic ar
Beneoin.
btar
cluanuide
Ptraic.
is
chucafinn ar Ptraic.]
a naemPhtraic ar Fulartach
prind fs
n ar Beneoin. a anam
usa dobhrainnse eolus duit
||
n thinic
mac Ferg-
Ocus
luidset
roim
clirig
Ptraic co
tech Becain
ocus
is
fichit finnairge
mbethaid amrach
chrudh ocus do mhuinntir gan laidthech
ocus ro forad an n sin ut dixit Patricius
i
dhob.
oiret
is
ann
sin ro shluic in
talam
uile
fis
dithat na
n go
mhedn
li
amrach
talum mar
sin
ann
b ac Fionn.
Dithran
do btar d
do Chilte
c lfon mbrthar do
.i.
Cilte cecinit.
na tr meic do bh ag Cumull
Fionn ocus Dith[ran na bfled] ocus Fithal na biled
Fithal ocus
In Agallamh.
io6
Cia dar mac
ro
Ptraic.
bud
2; 163
macLugach
ceist ar
[162 b
nech
orumsa
ocus dorigne
an mac
in
||
tinic
mac
sin ria
Fionn ocus
Tcmair luachra
.i.
tr
Daire derg co Temhair luachra ocus do hinnigine leam ar Fionn r as mac rucad ann ocus
dmad ingen ro bud olc a breith disi d derbbrthair.
Adrae buaid ocus bennacht a rgfinnid ar cch is buadach in
athair in
mheic
sedh dib
sin.
tainm tucais
.i.
is
air
.i.
Gine
amail asbert in
file
Tucadh nucht Finn in mac iar sin ocus tuc Fionn i nuchd
Moingfhinne ingine Dubin .i. bainchile d'Fionn ocus is ro
thcaib ochd ct sciatharmach do'n f hinn ocus ro ail in mac sin
cur ba sln a dh bliadain dc. ocus tuc a dhaethain airm ocus
idid do ann ocus tinic roime co carraic conluain co cenn slibe
Smil meic Edlecair risanabar sliab Bladma andiu airm arraibe
Fionn ocus in fhiann. ocus tinic bfiadnaise na flatha Finn ocus
oc s dorigne in mac a coraidferais Fionn frchine bfilte fris
echt ocus a mhuinnterdhas [ms. mhuinnterus] re Fionn ocus tuc
a lim lim Finn ocus do bh re bliadain isin finn ocus dorigne
i
liosdacht
mhr
ocus n
sin
in fine
lnide
||
In Agallamh,
163:2]
bh buaid ar a chomhairlesium
atbert Fionn
107
ms
e th'rd an tclchas
n ben
re genaide
cath
mad
himderg duine
amaid n ar drochduine
trian do mhne re mnib is re hechlachaib rlir
re haes dna dnta duan nrbat dian re daescarshluag
geibh tosach ieptha de ret t'aes cumtha is comairle i
nratarraic imale
ar
N
N
adcluine
is
in cir
chlirigh ar Brocn.
i
scrbtar
||
an
scl t lat
ctir.
Is
ann
do
Ptraic
sin ro fiarfaig
do bh imorro
nEirinn n
deril ar Cilte.
cit
do Chilte
in
rabatar airftig
frth ar Ptric.
Finn do b ina
irdi
ocus
tr
Cn
duirn
secha confacca
in
tinic
is
cd duine
In Agallamh.
108
trla
do
chruite
fiadnaise Finn
ar an fhiann
b ac
ar tuidecht as in tsd
i
dib atchualatar in
do
[163^:1,2
is
Fionn n go
fuair bs
in lid
|j
||
ocus
:
In Agallamh.
.164:1]
L mdha
in
lasin bfer fa
mr
in
modh
imirt ir aircit
slig in
109
gan gi
domain d'irphiteodh
n flaith co cill
f
n tisech
raibe rgan san finn
nach tuc grd ocus mine do'n lnamhain lnnide
ar do thiced doinenn dr ar in bfinn fa rigda rn
do btis ac Fionn f a bhrat Blthnait ocus in tabac
f
in tan
crt
im fharradsa dhib ar
ann
roime ocus
ocus
ndruim criad
Dermagh
Ptraic.
is
slige thinic
bflodh
ocus
senmhag neo ris.aridter mag lighise [ms. lissi] tar [in bFeoir]
niucharbhradnaig ocus d'achadh b ba
trnbhuillig
risaridter achad
sligid Dhla meic mhir ocus
do ros in churad re [a] nabar ros caemlainn cr ocus lim dhes
.
||
fhinneda
isin
ciced
Is
tan so
it
Muman
aenach
a mbi
Eogan
co maithib
in
leithdcrg
d chiced
mac Aengusa
Muman
ann
Muman
re (a]nabar
stach senchlochair
bud dhes
mn Nechtain
dh
uime.
ocus tinic
nucht Ptraic
ocus ro shlcht do. ocus ro bisium sechtmain ann sin ac todhscad mharb ocus ac slnugad dhine ngalair ocus eslinte
ocus gacha haincesa ar chena.
In Agallamh.
iio
Is
ann
sin
[164:2
rfg
maithe Muman
Maith a anam a Chilte ar Ptraic crt uma tucad fionntulach
as so do
ar an tulaig so atmaid. adr frit a fhrinne ar Cilte
chuajnarne tr catha na finne do tabairt catha fionntrgha ocus
tucad r slega dr ninnsaigid ocus tucad fethna fithnais do
chrannaib r sleg. ocus ro dhch Fionn in tulaig uime ocus adu:
bairt
is
fionn in tulach
uirre in fionntulach
Cilte cecinit.
thulach rd ibinnsi
[M
E
B
||
nit
m buime
fin.
i6 4 *
i,
In Agallamh.
2]
1 1 1
Ocus do ilsighemar
[ms. donuladh
sin]
niarthur Eirenn
ocus tncamar
||
'
maca
idir fhira is
is
mnf
sda etorra
is
brat
is
caeimescra
is
aein
gorm
is
dergchorcra
||
In Agallamh.
I2
C
[165:1
'
'n chuirr guroich a chile
a
a
leithet
tomhais
is fiche traigedh
degdhorais
hudhnacht is a tuighe d'eitibh n ngorm is mbuidhe
a hurscar thair ac tobar do ghlain is do charmocal
d traigedh
tigh Cride
um
'
ocus
idir trigh
tr
tuile
mbenn edh
,
bud
luchair
li
mo
thurus
mad inmedh
acht
fionntrigh
chile].
.
||
esdar a fer
isin
.i.
cath
sin.
ocus
bdad Caeil
acu re Cael.
ocus tuc
riacht
ocus dorigne
gan bs d'fa-
i&5
165 ^
In Agallamh.
1]
bdad
113
rem thaeb
j|
is
re
iat
araen
conad
s a lige
fil
ocus
fert Caeil
ris.
is maith in
sunna ar Brocn.
Chilte ar Ptraic
scrbtar lat
saigid -ocus
chioll
dib.
amdhabach do
mac
do
rg
b'il
ar Ptraic.
fiannaigecht
b'il
lem
do
[fog-
||
Atchluini st a
anam
a Chilte ar Ptraic.
atchluinim ar eisium.
In Agallamh.
H4
fecht
[165^:2
ro chiestar Cilte
bo
ann
sin
bruinne dho.
sin ro irig Ptraic ocus Cilte in Hon' ro bhtar do
shluagaib co cenn fhebhrat slibe cin suas ocus is amlaid do
bh suidiugad an inaid sin arrncatar tr glennta imon slib ocus
Is
ann
loch eturra
loch b a ainm
ocus
mise
is
fichet.
in tcich.
Ocus do
shuide conad suide Pdraic ainm an inaid sin cenn fhebhrat slibe
cin. ocus tcbais Cilte a shuasn selga ocus fiadaig ocus fianchoscair s ird ann sin ocus ro licestar a tr barannghlaeda
badbda as co nach raibe i comfhocraib n i coimnesa dho
coill gan
fiad fdilmain i maig n i min n i maigshlib n
techt ina ruamannaib rretha co ndechsat d ninfhuarad tar is a
naistir illoch brgach b ina bfiadnaise cor ghab grin ocus egla
ocus uaman iat resin fidhrn ocus resin fothram adbal sin .1. re
damaib alltaide ocus re heilltib ruada rimhera ocus re torcaib
taebtroma ocus n mr nach muirbfids [i ctir] iat le fad a
retha ocus le scs anla. ocus ro leth in sluag imon loch ocus
n dhechaid loidech beo as do'n tseilg. ocus do roinnset in
tselg ocus rncatar ocht ct chum ronna acu, tabar dechmad
in fhiadaig dinn ar Beneoin. nr scaid le Bran mac Deirg in
chuid rinic do fin do roinn re nech.
Gabus galar ina \ins. ana] broinn mac rg Muman. do lm air
so a naeimchlirig ar Bran. dar mo brithrr ar Cilte n go tarda
i
||
mo mhac am
i66
In Agallarnh.
1]
1 1
Cilte cecinit.
C umhain lemsa
tulcha
atit
Ocus imthigid
||
nuaa
leo.
confaca in
niarthar na bruidne
ac
.i.
In Agallamh.
1. 1
[166
166 b
na mn.
ar
Tinicsum
iar sin as in
tugad an
lia
lia
||
Ocus do bh
is
mni.
Do
adubairt Ptraic
medhn Muman
cuan
rg
ocus
nabar
ocus
siled.
ocus
[fio]dh
tr
na
sliab
gan a
rompa andes
[tns.
nuadha] aircetlim.
sin
ocus luidset
ocus slchtait do
||
i66
In Agallamh.
2]
sochraide shlig ar
Cormac
chuir
Chormac ua Chuinn
ar rg Eirenn. ocus do
do thabairt chatha do'n
fhnn ocus do radad an cath imon ningin isin maigin sin ocus
ba hiat so citghnma Oscair isin cath sin amail adubairt Fionn:
.
suas a Oscair
irig
ro fes
tu in
is
bunad
fherr lm na luige
n fhuil crann sleige as sia do ria i nduine
mairg gus tibre a shide le cloidem go ngire
n thicfa
is
n thinic
is
bhud
.
an fhrghairg ar nirge
Is
||
do fhlaithib
n 'annsa ar Cilte
so
munb am]
u8
In Agallamh.
nire
[167:1
tcbad a
Phdraic.
ar Ptraic
lgh a nire
Cia at
isin
Slbhuide
mac
ocus a
go raibe
gaid fhi.ada sde trcha con ocus trcha gilla ocus trcha clach.
ocus ro miredh in tulach orro ut dixit Cilte
.
'A
t isin
Do bud
chionnsa thes
n hirimthi
sa sin ar Cilte
ocus ro oslaic in
nemh
nemh ar
tucais
fionnaircit
foghbaocus do bh ln crainn a
eile d.
dobrthar r Ptraic.
ann
uile in
sin
do
fhiarfaig Ptraic
bar bfinn ar
s.
in
do
co finnam sunn
lth
go ngal
||
s lesc
"i
In Agallanih.
167:2]
119
meic
ille Aililla ar
iat
mughaig
Cainn
cit a
Bine
fuaradar bs.
ria
brit ros-
mrshochraide
meic Con. th
ar Cainn. Connla
derg a cnuc dhen ro ghonasdar Fiacha muillethan mac Eogain
ann ocus th'tuisel de sin ocus atbert:
.
th tuisil
tuisel tuc
Ocus cath samna ar Cainn cia lasa tugadh ocus cia thorchair
ann. # Cormac cas mac Aililla luim tucastar d'Eochaid abhratruad do rg Ulad atuaid ocus do thuit ann Eochaid abratruad.
ocus do buailed Cormac cas ann ocus ro bi tr bliadna dc oc
:
rge
Muman
ris sin.
lr
an [dnaid] ocus dornad rgthech rmhr aige imon tipocus ro sidhit tr liagna cloiche uimpe ocus ro suidiged
.
||
rait..
tr
huaithnib cloiche
sin.
ar Cilte
sin
ocus
de
sin at
dn
d'ainm
tr liacc
dom a Chainin
>-do'n
is
is
is
dn
ocus
fair ar Cilte
In Agallamh.
120
o luid as co dn ar slib
o na
is
arb
co dn a athar budin
ro sidtea
[167 ^
tr
chaemchais
ainm
mac
rg
sin al
Muman
ro adhnacht san
Chormaic chnn
do chnedaib is
tar is
iar soin
dn glan grinn
chlair
d'fuilldoin
bairt a
marb-d chumaid
lais
chaem chorcarda
mhthair ocus a
iat
ina thimchioll.
ocus adu-
forro.
ann
sin
an
tuisce.
ghsln ocus tuc a lim dara agaid ocus do irig as an imdhaid amach. ocus ba subach somenmnach na slig de sin ocus do
irig
'
chreitset
do dia
nucht Ptraic
bdar ann
ocus tucsat
sin re
hedh na
rompa
ngannmagh
ris-
tchar an bhanchuire re a
re
I7 b
168
/tf
1]
ocus ro shuidset ar an
Chonnacht co
Agallamh,
flrt
||
Cilte.
Is ann sin ro fhiarfaig Muiredach mac Finnachta do Chilte
cid diat rth Ghlais [ms. rith] ar in rithsi. adrsa rit ar Cilte
Glas mac Dreacain mac rg Lochlainn tinic cic catha fichet do
:
Cumaill
Chilte
nAlmain
cid' f
Almha
tucad
a ainm
ocus ro mired
uaithi
gurab
fiafraig
freagrais Cilte
uirre.
mheic do Chumall
thairrsi
do
sin.
ocus do b ingen
tucastar Cumall
Muiredach do
clch do
brug braenach brecsholus Bracan
tan
laigen in
in
tulach tonnghlas so
ocus tulach na
an tulach
ainmnigter
adubairt Ciltc:
lma ainm an
marb
ba ln an dn
thall
tiar is tair
d idib
d'l uisce
is
d almaib
chum na
'
tiprat
|f
Is
maith do hinnisis an
Muiredach mac
Finnachta.
Is
sin ar Cilte
nAlmain
laigen ocus
In Agallamh.
22
[168
rinic fios
[ms. l]
iar sin
a secht meic
le
ocus
leisin finn.
tr
torchratar
mar aen
re
Glais ar in rith
so.
||
comfochraib
di.
mad
ann
nimeal
sin adracht
in bhaile tinic
In Agallamh.
i6S4:i]
deired an
domain
tr
mhid
123
in
do mharbad ar an
fidchle.
tr l
gilla
na
ris sin
ocus nr clch
nclchus
in
ar chlr na fldchle.
bn [cona
a Fhinn.
ocus rucsat an
a mbreith
.i. it a gcomraicfise
ocus gilla Finn bhin tabairse dorn do ocus rachaid ascaid dutse
leis .i. uinge d'r gach thisech finne d'fiannaib Eirenn
ocus
triar sin
dornad
amlaid
sd
sin acu.
In Agallamh.
124
in
[168^:2
d'r mbrithir ar
luighe adt.
A mhn
ille
finne Finn
is
im chomaeis r comchluicheo
C umain
||
'
'
n muirbfiter
mac
Bresail
tabair fd did
fis
'
leis
tr fheirg
i69
In Agallamh.
i]
25
rotfia screbal ir
gach fhir
gan chluinsin]
||
mo
fios
ar Ptraic:
is
maith
tfo innisis.
Ocus do irghetar
etir.
ro
fitir
in flaith-
ocus
do thuicemarne uile co raibhe dia ann tr urchra aenoidche adchonncamar. crt an urchra sin ar Ptraic. teglach mr bi ag rg
Eirenn ac Cormac mac Airt deich bfichit mac rg ba hedh a lon
.
na
ann
fri
bdar iar nl ocus iar nibnes agaid ann ocus ro drgat a nimdaidhe dib [ocus d]o btar ann re hedh na hoidche sin.
Is ann sin [tijnic prmrechtaire na Temrach .i. Binnde
d'agallaim meic rg Eirenn do b isin bruidin. [do hoscladh r]oime
.
In Agallamh.
26
in tech
ocus
as sin go
is
amlaid do btar
marbh
uile
ann
in
||
[169
.i.
169 b
Ocus do hadlaicedh
conid cnoc an
ir
am
fhochair
is
naeininad.
in
dia
lmh
ann
ort.
druad a hEirinn
ocus do thcbil
naem ocus
Dagda
rinic
Nira
ocus
(sic) isin
ni
||
i69 b
In Agallamh.
2]
Ebha
ocus do rinn
Mrna
it
ar bhid
tuile
in
127
it ar
luidset as sin
lebadh Dhiarmada.
do luig ar lecht ocus ar lighe a chomdalta ocus ro chiestar dra
falcmara frtruaga gur bo fliuch bli ocus bruinne dho ocus adu.
bairt
truag
ocus do btar
A nmann mac
.
Ocus
nDiarmata duinn
chad is Illann is Uath
re hingin
Chormaic
Selbach Sercach
is
Chuinn
Iruath
in tth
Clte coscair rg re
rg
Muman
mh
fiadnaise in tslig
mhir mhais
an tsleg ig inn
lm dhes is a chos chl do bhen do Dhthramach dhian
a cenn do fc Cilte cruaid do'n tib atuaid do dhruim chliab
nr
in a cur as a lim
in uair tarla
'
Ocus
lotar
rompo go
coill
na mbuiden
re
anabar
coill
Muadh-
natan
||
at
dob.
na hclich.
ar Cilte
n'
damsa
is dorcha an adhaig ar
.i. tipra Oisn.
as dorcha ar Cilte uair n fhuil inadh
.
aib Eirenn
nacham eolach
isin
cic ollchiged-
itir l
remra crdhaingne
n a habhainn
lim
araill
dochum na
ocus atchuala
in
In Agallamh.
128
[170:1
in
budin.
ina fhochair.
firt
scthach
mac Eogain
Derg dian-
fil
ocus
Semenn
sacaire
ocus Bec
gilla
na mbromhac
ocus ro bud
fherr limsa beith ina mbethaid sin in beith isin bethaid a fuilim
isin tsdh. gid uathad duitse oc seilg andiu ar Cilte atchonnarcsa
thu co mrbhuidnech comar tr nuiscedh tes it a comraic Siuir
i
ocus atbert:
athad selga sin a Dheirg do scaris red tfinn 's ret sheilg
eolach comall ngl
noidhedaib na finn
eolachsa lnib gal gach baile a torchratar
g bhiadh sdh mo ch chain fuil mo menma ar na fiannaib
ocha rabhasa fs riam toir n tuaid n tes n thiar
.
in at
A m
{|
baile
naenbar
f dairbre nduillech
isin
ar
firt
ftbag ar
Derg
cir gia
fuirrsceo
it
tollta scith
breca
nochar
*in tegal
uaimhnech
ndubh
ro bi ac Dil
mac d
crec ar Derg:
tigh
In Agallamh.
170:2]
129
r ct b is tr ct brat
tr ct cloidem ba comnart
do rad Fonn fiach a lenna do Chathir mac Ailella
Cia tuc
in tech
dub d'Fionn
n an Cathir mac
Cilte
ocus adubairt
dub dian
Derg
ac st
ar
Ailella.
mo
is
teichimse di f
tr
bam
luaithe in
gach
||
cenni
cenn
ocus
lucht
in tsda.
do
riacht in tn
In Agallamh.
130
[170// :i
in sin ar Ilbrec.
dhnam
in
raibe.
tsleig
ocus
is
||
isin
fir
dechmad
Eirenn ag
rathaigset
ocus ro shuidestar
le
ocus ag ibnes
bfiadnaise
70
i>
Is
In Agallarnh.
2]
ann
sin
macaeim
in
mac
do
go
rig
Erenn
ocus tuc
lim
do
ocus
finne anallana
r
mac
Eirenn.
ocus tnac do
dhnum mo mhuinterdhais
ritsa
carat ocus
fir
Is
do
ann
sin
adracht
[ms.
ocus
risin
ngadn
Conn
cicedaig Eirenn ar
naidm
air f
a bhrithir.
is
ann do
rid Fiacha
mar
atchluinfi
fort.
Is
ann
Temrach
fhios
sin
.
do
irig
Fonn
do choimd
go
mac Congha
nr chian
do
K2
In Agal/amh.
132
[171
1,
||
uime
in
nagaid
& lma
conad rd na teinedh ainm in ird ocus conad
glenn in bhruit ainm an ghlenna. mar do rathaig Ailln mac
Midhna a dhridecht do mhilled uime tinic tar a ais d'innsaigid
sda Finnachaid ocus go mullach slibe Fuait. ocus lenus Fionn
co carn Finnachaid ocus mar do b Ailln ac dul tar dorus an
tsfda anunn tuc Finn [mr] i suainemh na sleige ocus tuc urchar
nAilln gur
gmar urmaisnech co tarla mullach a dhroma
chuir a chroide ina lia.dubfola tar a bhl ocus rosdchenn Fionn
ocus tuc in cenn for cla co Temraig ocus do chuir ar chuaille
anuas
fichet
isin aier
co ruc
talmain
in
bhadbda
ocus do b ann co hirge grine s irdib ocus s innberaib an talman. tinic iarum a mhthair co hAilln ocus tuc
.
do chuaid
dho
d'iarraid legha
'
ann
Is
do
sin
irgetar
fir
Eirenn
uile
um
a rg ar faidche na
fir do
Temair ocus a fhedn ocus a thimpn ocus a chairche
ciuil
ocus dar lem do saeradh Temair cona turrscar.
Is ann sin do lonadh lthair leo ocus do cruthaigedh comairle
ocus s comairle do crochnaiged acu rgfinnidecht Eirenn do
tabairt d'Fionn. maith a anam a Ghuill mheic Mrna ar Conn
cdchathach [c ro]gha duit Eire d'fcbil n do lm do thabairt
lim Finn. [beirim b]rithir ar Goll is mo lm dobr i
atch a
ar
Fionn cenn an
loisced
.
lim Finn.
Is
ann
[sin
isin
ocus
do
||
nech
eile
ar Cilte
ocus do b Fionn
naill in
isin
bhruic
rge sin
luachair
In Agallamh
i]
133
orainn.
Is
ann
ocus a cupada
ocus do btar ac
chian dib ar matain go cualatar sitfedach na nech ocus culgaire na carpat ocus glonnbimnech na sciath ocus tairm in
.
lon
||
chair Lir
dias deglaoch
.
gliaid
.i.
Dubh
.i.
ocus
ac coimt an chatha
Dubh
is
ann
sin
do gabsat an
Donn d mac
.
ocus
is
Eirrge anghlonnaig
amlaid ro chuirset an
Donn
re
degfheichium
In Agallamh.
134
[1710:2
clib
compar
ann asbert
is
com-
coscair ocus
shd Finnachaid as
a haithle sin riam. do shleg dui.t a Ilbric ar Cilte. nr ohomadhas duit a rd rim ar Ilbrec r gin go mbiadh d'arm im Lir acht
.
an tsleg
thu.
sin is duitse
do rachadh
Maith a anam
anderna Fionn creidem n in derna riam ar s. dorine n
ar Cilte. cit anderna ocus crt adbar a dnma ar Ilbrec.
ndruim ndiamair risanabar druim d n ar in Sionainn ocus ba
h adbar in creitme arbtin Finninc ingine Buidb ro mharb a
:
cile fin
.i.
Conn
.i.
Conn
ir
nmain
cell
.i.
Ciarn mac an
tsaeir.
'.
|j
Ocus do
riacht fios an
dorigne Fionn
in
chomraic
sin
nemh
trt
ocus
172
In Agallamh.
i]
dam
naem
naeinfeacht
spirat
as ferr in gach fine
nmlicfe f bithmairge
.
in fhitsine
is
135
ocus ni scith
ocus ni slega.
in in l sin.
ocus
sliab Cairbre
ocus
bud tuaid.
chian do btar ann co
sliab cide
isin
carn
.1.
clch
||
ar Cilte.
n gach
ro bi
tres baile
dob acam.
comlann
ceithrc ct fin
ocus comlann
tr
ct a ch
ocus
In Agallamh.
36
[172
comlann
tr
a ticsium
ct a ingen
isin
triar isin
curach
agarb iarnaide
cosmail re
imdaingen iarnaide ina lim ocus in teathach ndeired in churcomfocus do Chilte ocus
aig. ocus do gabsat cuan ocus calad
do gab grin ocus egla Cilte rompa. adubairt an fer mr re a
ingin oslaic do'n choin ar s ocus lic chum in aenduine mir t
co ro luinge a lrdhaethain de r ndul ar fecht ocus ar turus.
i
ocus ro oslaic an ingen do'n choin ocus gabus grin ocus egla
Cilte roimpi nr ghab riam i-cath n i comlann ocus adubairt
.
glomar
fuair bs
eile
tr
ar
ris
do
irig
in tres
chum na
leis iat
bruidne.
na
172 :
In Agallamh.
i]
na mlchon
re
137
tuaid it ar thaispn an igse cenn do Lugh lmfada mac Eithlenn ocus in baile arrucadh Colum cille mac Feidlimid [ms. feil-]
.
amach co facadar
in daire
comdaingen cloiche
isin
brut s a bruinne
in
Ceilte
ocus adubairt:
do
|j
rach ann.
Dubdithre rgfinnid fhiann Osraige do mharbad dot shendo Gharad mhac Mrna. ocus carrac Guill do ghabil
ar Goll mac Mrna thiar ocus tr catha na finne do beith ac
forbhaise fair go cenn caeicdigis ar mhs ann
ocus a bheith
ni naidche gan biad ocus scthlim do dul ar a lth ocus ar a
lmach. ocus dul do mac Smaile mhac Duibdithre anunn isin
carraic ocus Goll do dchennadh i fiadnaise fhiann Eirenn. ocus
tuc leis in cenn d'innsaighid Fhinn. ocus do b th'athairse ag
athairse
mac Smaile
:
.i.
inneoch ro bi
idir rg
Cilte cecinit.
do'n
.
in
Aed
fhinnghel ba mr g
gach olc dorigne a lm
Ocus adubairt
Smaile.
sin ar
ocus
In Agallamh.
138
[1724:2
sciath Cairill
'
||
Ar
for
fria
do
meic Nill
tig Conaill
rg ceneoil
Cilte cecinit.
Dhuinn
tabair eolus
dn
D
A
tar is th'finne
is
bud
arcait uill
th'fairne
ln
for
is
173
In Agailamh.
i]
139
Dhuinn
mac
ar Conail
hairm d
fin
Nill.
do
innis
irig
re Cilte
Do
fiarfaig
ar in carn so.
do
is
aige do b a fios
ocus
tr
caoca
eilit
ocus
[tr
caoca
torc].
||
eile
nailnaib dob:
Ocus
at isin charnsa
bi slabradh
tir
is
do Chonall Bbionn ingen Mhuiredaig mheic Finnachta ingen rg Chonnacht. maith a ingen ar Conall fad gairit
bias Cilte ibhus tabar prind deich cd gach li dho ocus
cuirter ocht fichit b i frghurt ghabla ina urchomair ocus a
fa bainchile
do.
In Agallamh.
140
[173:2
slabrad
lr cinn in clich.
is
mr
||
brec ingen
i73 b
In Agallamh.
'
il
adubairt Goll
coma
fuil
ar a tibrinn
Goll.
fort.
do rogha
gan a lcun
.1*.
41
tr bithu.
Fionn
cuir ar
tr
comdaltada
fin
cig cd dc shin
amach
lon clainne
.
lon a rg
Mrna miadchlann
is
a tisech
rucsat
mrchalma
mlid
.i.
Goll
re
Fionn ocus
risin finn
tuc in
||
ingen
baile
tuc urchar
di.
ocus atchualaid
in rgan fidhrn
na
sleige
ocus
impis a haghaid ar an sleig co trla na huchd ocus ina hurbruinne gur bhris a druim ar dh co fuair bs. ocus rucad suas iar
In Agallamh
142
sin lena muintir fin
isin fhiortsa ar Cilte
[ 1
73
mo
sherc
b' in
chir
'.
fhagal co mrn
is tr
do
Ocus at fibse sunn ar Cilte in ben isa fert ocus isa scla sin.
Adracht Cilte iar sin ocus tuc lim risin mbaile bud tuaid
ocus tncadar cch ina dhiaid
slis in
Aeda meic
mac curad
ocus d faghainn dil f'n cloich dobrainn [a tri]an duit. do irgetar araen ocus tucsat srengtharraing
ba[dbda] uirre ocus ro tharrngsat co lonn ocus co lidir goocus caithmled thu
[roschuirset re lr
is
re] lntalmain.
Donn
||
tit in
sluag uile
isin
leo co
nach raibe fine nnbair dob gan a lrdhaethain d'r ocus d'airget.
Is ann sin tinic a charpat chum Conaill. irc isin carpat a
Chilte ar Conall.
ocus do chuatar
am
174
In Agallamh.
fiann Eirenn
ocus
s.
143
tuile f
is
conbec ba lr a gloine.
ndiaid mhuice n oige
conbec in gotha gairge
.
bud chroibghlice
n fhaca
nit dine n
ocus cit a
di.
fuil
do bdassa
l ar Cilte
ocus ro b'fiadhaide m.
ar Cilte.
gach carpat
ocus na
fer
leacar
mo
di
ocus ro scrch
in
in lion finne
atm.
mr ocus do ghab
eadramsa ocus
in
ninnus
ar a
sin.
cenn
Conall.
for ar Cilte
is
Baeiscne.
Ocus nr chian [dib co facatar] in mirsheiser chucu. canastncabair a ga ar Conall mac Nill. tncamar ar siat Phdraic
mhac Chalpuirn ocus Oisn mac Finn ocus Dhiarmaid mac
||
mo
n hitir limsa
d'is
Phtraic
Cerbaill
ocus
do
In Agallamh,
144
[174:2
lotar
isin
so.
anabar Uisnech
ann do bi Ptraic
is
re
Laighen ar a limhsin
Muma
ciced
Tinic Conall
mac
Nill
iar
tar
mac Aenghusa
dot shol
mac Rnin
is
cara dar
mo
cia ac raibe.
acam
athair ln ar Oisn
ac Fionn
mac
Cumaill.
|l
dthchas do
Dhonn
mo
chetsa ced
Cilte
uime
ocus
mad
is
In Agallamh.
174/': i]
ar an
145
in
muc
ro
marb
Donn
Cilte ocus
d.i
do chacrthann ban
ocus
d dham.
fochaird Muirtheimne
sliab Bregh.
Is sin aes ocus uair ro
ghab [Diarmait]
|l
mac
Cerbaill mujl-
ar Oisn.
In Agallamh.
146
ann
ecal leosom n
ngais fothlachta
[174**-*
dibse
ocus roinnter ar
is sin
Ptraic
a cuit fin
:
tr iat
maith a
Eirenn ar
a naemPtraic
Ptraic.
ar
[M
.i.
innis
mar
a raibe Ptraic
nucht Patraic.
irgis athlaech
ocus tirnios
do mhuintir
....
Crt
fuil
acamsa
||
ar
Muchua
acht do chuimhnedsa
nocht
trthaib na hecailse.
fer
bhrithir
filte f tr ris
a ethlim.
tuc
ocus
in
in duirn
lim Chiite.
tochtmadh
na Fleisce so ar CiJte
In Agallamh..
175:1]
Cilte n roibe
mo
147
mn n
fhir
innise.
ann
Is
lnide
a lim
comradh a
ar lr ina bfiadnaise.
do
Eirenn
rg
is
carn Gairb
ann co deimin ar
ocus cic catha
in slabrad.
ocus ocht ct
ann adubairt
Is
btar
nEirinn
in
in cethrar
naenaimsir
.1.
ocus atbert
Cilte:
ba do maithib
Ocus a Chilte
ar
lne
mhac chuige
's
nma
'-
eturra n bhradh g
ar in rg fhuil s mo chionn
's nr mesa Oisn co mblaid
Cormac
in Fionn
nr fherr
in Cairbre lifechair
imat d'ilrechtaib a tigedh s [r n raibe bethadn tigedh sf riocht. ocus tncatar an fhiann laithe naen
ar in carn s cionn in locha sin ocus tinic in fiad amach ar in
loch ocus do lensamne ar in loch ocus do irig in pisd dinn
ocus do marb cd c ocus cd fer acainn. ocus do fiafraigessa
d'Fionn in linn taethsadh in phisd ocus dmad edh co cuirms
fria ocus co ndglaim(s ar muintir uirre. ocus tuc Fionn a rdain
radh
ach]
[di f'n]
||
f a
dhid
fis
ocus do foillsiged
for fitsine
do ocus atbert:
In Agallamh.
48
[175:2
bud for dam bud binn guth cluic ann nach tan
ruada robsat ile a rdbhuada
f
damaib
biadh
g
o ghab in doinenn dubad n soinenn acht ar selaib
do gab an talam trothall do ghab cochall cenn enaig
nach finne fadb fulaib im rulaib garb re conaib
siat
ic na finne g slaidhe
d bhliadain a hocht riagail ar
relaig
'
ann
ctach
fharrad
Eirenn dob.
fir
sin tinic
comramach do
.
do
[leo.
ocus tucsat
in b]iad
ocus
in
||
ri'.
175^
In Agallamh.
1]
149
fiadnaise rg Eircnn.
^^^
,
in*<
'
cia acaib as
sine ol in
r,
ann
Is
do
Eirenn
iarfaig
imon cnoc so
siat.
andernst
cit
aile.
nEirenn.
(sic)
samalta
ocus asbertsom
j|
ferr
in
bud
roinn bud
in
****<
Ih Agallamh.
50
[175 *
s fiannaib
nirdrge
as
nr ghann
lth
rnmhr ua Biscne
do
rgsat tuaid
is
fa balc
tes
athair Cumaill
flanna Eirenn
is
i
Crimhoill
naendil
r sin
gabsat meic
trcha laech ba
oll
mr
fa
deich mbliadna do
r sin
ro
gab
nr ghann
lth
in teo ir
[r]
[D
iger druad ba
dm
||
duilig
airbre
176
Jn Agallamh.
i]
r ndri
id
mr
is
lib
r fisid
mo
's
r fid
fa
theisd ar Fionn
ocus cit a
tmlorcaib
filed
ocus
ar
slechtaib suad
ocus
mbriathraib olla-
dognt'h amlaid.
Is ann sin ro fhiarfaig Fionn mac Faebairdheirg
Ceinnselaig do Chilte crt fodera in giusach Fhinn
:
freoin
atbert
aile isin
mac
rg ua
naeim ocus
crch.
fregrats
ghiusaig Finn.
Maith a Chilte ar Fionn
frisin
mac Faebair
th at ar lr na giusaige.
crt
isin
imanabar th ferna
Goll
mac
In Agallamh
152
[ 1
76
d'Fionn
a rdain f a dd
mogenar
adti
in
ut dixit\
Feraa
it
mr do cheolnaib
ria
Moedhc muinterach
do
ria
mac na
rtlainne
'.
rtla
Maith mh
sin ar
||
ocus at ceisd
aile
acam
dam
as
il
nuisced
ainm
in
f raibe in
dnad
fil
ann.
ocus d chcd gilla ocus d chd con ag cechtarnae. ocus gid iat
tr catha na finne ro sirthea fa terc ann dias bud ferr lth ocus
eile inntib fs
is
ina
a sruth ina
all
gabsat meic Mrn'a anair ocus aniar imon mbaile acu. ocus do
bdar teora l ocus teora adhaig ac dul ar in mbaile ocus nr
fhcdsat n dho ris sin ocus i cionn in tres l fuaradar bac<jal
.
In Agallamh.
i76:i]
ben n
rompa
153
in baile
ocus rncamarne
dhd
do
riamh
is
ann
sigcdh
tuc a rdain f a
ocus
fis.
in
do
sin ro foillsigedh
as
tres fios
ro
foill-
ocus adubairt
man
do dhnam
os
mbroc aniu
is
conair chuan
romhuir ruad
Moling ainm
all
ar or chairrge
is lia.
noilithre ar dhia
B ennn
chill
icfat fir
In Agallamh
154
[176 1>
mbliadain
risin
'.
bratsa Ptraic
so.
Ro
scilset
raicset
flr
Eirenn ann
cionn bliadna
chum
sin
Ternraig
a croch fin co ro
curab
chom-
acallaim na senrach
||
Ocus
co maithib a muintire as
fiarfaig Conall
Mongaig
in
na
meic do bdar ag
Bodb derg mac in Dagda isin brug brecsholus .i. Artrach ocus
Aed lainn ocus Aengus ocus tarla imresan etorra ocus a nathair
fin. maith a mhacu ar Bodb
derg fcbaidse damsa tuatha d
nices ar in lios so thes.
tr
muchen
gach ndim. ro
bi Aenghus ilchlesach
rith Mongaig ocus macu rg Eirenn
ocus Alban ac foghlaim lmaig aige. do bi Aed lainn
lios na
nices ocus cliara Eirenn ocus Alban ina fharrad ann. ocus trcha
bliadan ro chaithset do fhlaithius Chormac n
go fuair bs ac
rith Spelin i
mBregaib ocus tncatarsom for cla doridisi co
tuatha d danann ocus ba lios ballach breicdherg in lios so do
r
In Agal/amh.
177= i}
155
ille
ruad andiu:
rbhuide
Cilte cetinit.
Cit a
||
111
lma
tucsat a
naeinfecht
mon
cloich
d tarraing a talmain.
ocus
tr
isin
Chilte ar Conall.
ocus
In Agallamh.
156
Cathal d
mac
rg
Mumhan
mac
rg Laigen. ocus
ocus
in trth
is
iat
nach bodhben
[177
lebaidh Fhinn
is
nEirinn.
do bodh
iatsan
Cathal
is
is
as dile
ann
Is
aisdir
ocus ro gheltsad fr
scuirit a neich
uile.
is
ann do ghab
n haithnid
dam
ota
uisce
mhr
ann so
trigh
mac
in
hinad.
ferr
ainm d mbiadh
dhaethain do'n
uirre in glaise
na bfer
ocus atibhset a
lr-
ar an inghen.
ocus at a fhios acainn
is
st ocus
carpat
Is
is
leo.
ann
in aithentai
na
fir t.
aithnimt ar
ann
177*
In Agaiamh.
i]
57
ninchomlainn do mhacaib Mrna le muintir Finn ocus adrochratarsom fin gan ladhach mb[ethaid dobh] dla in banchuire
ocus fuairset bs d'uathbs in] chatha.
tucsat a naighthe
[re. lr
i
||
ocus atchonncatar
is
bs a inginc.
fhuair
thalam ann
ocus
is
dom
ar Cilte.
Is ann [sin] do fiarfaig Conall do Chilte in rabhatar gesa for
Fionn do b'imdha iat ar Cilte ocus n hiat tinic ris ocus do
gab crith ocus urman mr Fionn ar cur na macraide sin f
:
talam
ut
dixit'.
In Agallamh.
158
[177 b
2; 178
[N
[d'ulc
\\
'
haimsire.
Tncadar
isin
ocus ac
ibnes co trth cumsanta. irgis Cilte arna mhrach ocus tiomnas cilebrad do Chonall derg mac Nill ocus d muintir uile
ocus adubairt is mithig damsa imthecht ilieth naile fesda. ocus
:
roime
dnam
sair
co loch
bi oc nisdecht
in
ocus adubairt
iat
ocus ro
all
mo
thuras thrig L
liubair lighinn
mr
in
fada at g fhrnaid
a nisdecht lioin ba
mod
hannom
Coimn
is
Cilte st
do mhuintir Phtraic
ar siat
fs do.
a thabairt
cuirit
tucadh sen gacha lenna di[b] ann ocus nua gach bdh.
Ocus thirnic dib a prind ocus a t[om]altas do fhiarfaig
Colmn do Chilte crt m tucad loch daim dheirg ar in loch
:
sb.
d[am] derg ar s ro bi
leslercaib luachra
||
78
In Agallamh
2]
159
ocus
is
ocus tarrassa
in
ocus ro fhcbassa
h.
dmad
ocus
adubairt
I
sholus
in
dam
congna
aile
cionn
na hinnsesea
is
air
ocus
fios
in
congna ocus
ba n Uladln tan
ocus do bi
tuc in
mac
uile fria
eclsa in
congna
ocus cit a
acainn.
Dla na
fcaibset in
Cilte
l
crt
ocus adhaig.
||
dolait
na hocht
In Agallamh.
i6o
congeiltet co grian
[v/S-.i
friu.
Is
sin
lc
ann
sin ro f hiarfaig
bhanntrachta
in
Colmn do
risin tipraitse
Chilte
crt
cionn in locha.
m nabar
hOisn
tipra
frcgrais Ciltc
luid ar aithcd
conice
an tipraitsca
uisce neocharghormsa.
Do chuir co mr ar rg
an ingen
tr
sul
truag sin ar
dochichsedh a
Muman
amlaid
sin
b[l
amach
adubairt Cilte]
ocus
Otchonncadar d ciged
r
Muman
is
olc
Muman
bs na hingenraide'adubairt
finne orainn. ocus adurc Muirinn ingin Muirisce dul ar anaus
.i.
178/'
In Agallamh,
2]
scla l ocus
do
risin
finn
irge
b'annamh
ro
61
sin
chum
chatha.
in
tinic
air.
|{
l sin.
do
riacht Ciite
In Agallamh.
i62
[179:1
Modharn
tucadh
Alban
isin
ndiamair
tech
sin
sinn
co dn mnaidh
.
ocus do riachd
fris.
do
ocus
||
ocus ruc d
ocus marb
mac d'Fionn
isi
.i.
Aedh
do bhreith Aeda ar
Cilte cerinit.
F alamh
fa
In Agallamh.
179:2]
ocus
163
err in
as
marb
uile sin
Ocus do cuiredh
ocus ro tcbadh a
lia
maile
do b d'imat a highed
gurro fholmaig in baile
.
s a lige
do
filed
ocus
Is
ann
innisis
i
dinn
ocus scrbtar
ar Ciltc.
Ulad
lib in scl t
is
maith
tmlorgaib
lechtaib fiann.
sin
do
luid
ocus tncatar
isin
in baile ar a
l|
In Agallamh,
164
hainm
ocus slegh
aile
[179* :i
fs
mun-
in
derg a hainm.
sin ro fiafraigset na hallmaraig cia do bi ac coimd na
adubairt Art curab do mhuintir Fhinn iat. mochen ar siat
ann
Is
trga.
edh atchonnaic
is
flaithfcinnid
cail in
naeinfhechd ocus
mhac
||
rg
m do
mhac
Chonndo
Chonn-
b fer
rg
bi ac na lochlannchaib ocus
do tairrngedh
tr
leo iat
ocus do
cuired d
ar
dursan duit a rd ar
s.
ni
ct laech
um
siat
fer
uainn
r rncatar
gach
torchramarne dana. ocus dntar r bfert ocus tcaibter r lia
s r lige ocus na hairm d ndernsam maith ar siat ocus
tucaisse i tuarasdal dinn adlaicter iat maraen rinn. ocus do
.
anam re corp dib ocus ro cuirit a nds brthar f fhochtalman ann sin ocus is sin an chis ima roibe a mbladh
dheilig
ladib
Ar
In
179^:2]
Aga llamh
165
ocusdo
ass
i.
sin iat
lia
s a lige.
ar r Ulad is mr
do fhcbais acainn. ocus tncadar isin dnad anunn
ocus ro hegradh tech nla aca ocus do bdar co subach ann in
:
in teolus
adaig
sin.
ocus tinic
ina fharrad.
s.
suidis ar
anam
an imdaid
a rgfhcinnid ar
dam
tionlaid a choin
||
lim araile
cuirer ar
tr
suas dib
iat.
riam
ocus
isin
r
ninad sin ba
Ulad an
l soin.
in
ocus in tselg as
chommr
dorigne Fionn
dorine Cilte
In Agallamh.
i66
[180:1
dhilmain do rg
d'Ulltaib in l sin ocus rinic
Ulad ocus do Chilte. ocus tngatar rompa co rith na sciath re
anabar rith imill isin tan so conad selg beinne Boirche ocus
trcha fiad f
ro iarfarg Cilte
ocus
do
mhranir
in
Ulad ocus
rg
Ulad
cia
an ingcn d tabar
in
n fh[uil d]
|[
shol
miad
is
rann.
ina dhegaid:
fir
dhuib n dn
fir
dhuib
is
in
dnad
f at r bfuil
dixit Cilte.
do chuadar as
uile in f hian
marann
fial
ar a fuin
Ulad
coimr ocus
Oisn
Fial
tuctha arroibe
r d
In Agallamh.
i8o:2]
167
it
fhiadnaise.
ni haitnid
mh
in
ar
Oisn gan furtacht ocus firidin do thabairt [ar D]ub mac Treoin
adubairt Cormac ocus Fionn ocus maithe [fer
ocus ar a mhac.
j|
anam
mhine damsa
ingen Fil ar
re
sisi.
mad
ann
sin adubairt
Ulad
re a
mhac
.1.
re
hAengus mac
Eochadha
In Agallamh.
i68
scnathar inns.
mhni aige
co cenn
ocus tuc in tclch h iar sin ocus do bi d'aenba beo. ocus do bdar ac l ocus ag ibnes
oiret ro
Is
[i8o*:i
tr l
ro
irgedar co
tr
maraen
Cilte
friu
||
mac
ocus suidis
Cumaill.
Ulad
Ulad ann
sin
ocus
in
scolc d ninnsaigid ocus brat lainn uaine ocus delg aircit ann.
ocus line do shda buide re a chnes ocus inar maethsrill tairrsi
.
anechtair
ar
n cia thu
fin l in
r.
na
firine
Chilte
gach
i''m
a thimpn ocus
ghnomaib
ocus ro bi clch
isin
Cilte:
.i.
F orad na
iar ndth
deirimse
is
mr
in ghi ghlais
ocus Chonaill do'n chtfhrais
rib reime
is for inaridheimne
Eogain
r nesbada thall
ndth na cuire
is
na
nor
ct
.
i8o*
23
169
|[
lecht cinn chon ar in lecht t tall. innsat duit ar Cilte gen gub
nua in n diat ocus n ba scn mise in tan ro lertadar na han.
manna
sin iat:
R ro bi
ar
hingena aige
hclig sin
ba h
so.
tr
hingenaib sin
a
.i.
ndiaid a com-
isin
iat
ocus
is iat
ar
merugad
co tracht
fuair bs
'n bruidin
in tth so
ann
conad
bud tuaid
ocus tuc a
[uaithi sinj
[tr]
In Agallamh.
jo
anam
sin a
Ulad
[ar Cilte]
an
[181
i,
Fionn
ria[m.
||
ocus do bdar g
mbdudh
isin
Cilebraidh Cilte.
do
Ulad
rg
iar sin
iat fs ar Cilte.
ocus a
tr
tr
dnam
in
gedh
re maithius
mr thusa
re haimsir
muinnterdus
rg
fuir-
ocus can dinn a Chais choraig n dod dhn ocus dot eladhain
fin. dogntar imorro ar Cas corach ocus n derna romat riam do
||
1S1 b
11
In Agallamh.
1]
ic lais
a irphited
g luach shire a
luach as ferr ann
irftid ar Ptraic.
fin ar s ir
is
am
Maith an elada
ina choimd.
dinn ar Brogn.
ciuil
fhuil n
is maith imorro
biadh sianar.gan in brechta.sde ann ocus n
bud chosmaile re ceol nime inns muna bhiadh sin ar
Ptraic.
sin dornais
muna
ar Ptraic
at ceol
nimh
cian
talmain.
abraim
finnliath
epscop Soicheill
.i.
ar
Ptraic.
dogbtai
itir
filte
igedaib
ocus muintir.
is
cuich
[iat sin
mo
ar Ptraic].
||
Mhacha co
ann
brth ar Ptraic.
sin ro
In Agallarnh.
172
[181^:2
thabair a thaeb re lr
dam
irgidh
slibe cairn
dam
g biadh
na comdhl
mr sochd
dobeirinn
ar sluag
cumus
dnam
a nird ocus
||
i82
In Agallamh.
ii
Rnin do mharbad
Aedh
.1.
rind
tr
73
macaib
Aedh
.i.
iar
ndnam shelga do
riacht
Conn d
do
innsaigid
leith
a chil
ocus do ghabastar tar a fhormna ocus tar a armghaisced in flaithfinnid gan rathugad do. aithnis Fionn in t dongabastar amlaid
sin.
cid as il duit a Chonin ar Fionn. mo chor ocus mo
olcaib.
Conn co comnart
fregrus
sin
||
mh
dar r mbrithir
lon ati
ocus cc ct
coma bud
gilla
s.
ocus
n.
Conn
raibe tairise ag
gia ro
do gabadh
bliadan
fris sin
ghab
ro
dhingbadsom
an cethramad
.i.
fer ar
cruimh neime do
Jn Agallamh.
74
Crd ro
b'uisce
baile so ar Cilte.
do ann so ar
is
mait ar lr talman
n gur urmais aenclach dob
.
fer in
ar Ptraic.
[182
ar Cilte
bailese.
ocus atbert
[E
ol
dam]
[ann
[N
is
/.
<at]
||
Dul anois
fagbil ar Cilte
sum
leis
amach iadhus
dh lim uimpi ocus tairngis chuige co tinic rodbhuinne rimher d'uisce eocharghorm fhrlainn as in carraic go
raibe a[c] dianbhdad an baile. ann sin tcbus Ptraic an lim
Cilte a
isin sliab
ocus
frisa
isin
Beneoin.
is
In Agallamh.
i%2b-.i\
175
anam a
Aedh
mac Aedha na nabasach a cnuc rdmulla amuigh do'n mhuir
risanabarrachlainn (n rachrainn) isin tansa ocus macaem tuaithe
cia thusa a
brut s a bruinne.
d danann
anois].
clich ar Cilte.
uile
cr.t
1]
,i.
Ailln
mac Eogabail
hannsa le Manannn in in drong dhaenda. is ann sin ro fhiarfaig Aine d brthair .i. d'Ailln cid ar s ro thrig in delb rgda
rmhr do bi fort. dar r mbrithir mh a ingen ar Ailln n
fhuil do'n droing daenda nech d ninnsmais sin acht mad thusa
at aenur ocus do innis di
grd tucas ar s d'Uchtdeilb ingin
finn
mhni
am limse at a fhiridin
do
Mhanannin.
Aengusa
sin ar Aine
r tuc Manannn grd damsa ocus d tucasom a
mni duitse fifetsa lais tar cenn furtachta d'faghbil duitse.
:
ro shuid
Aine
ndil ndochra
ar lim dcis
do
Mhanannin ocus
tairbiris teora
pg
di'ob.
adubairt Ptraic
is
In Agallamh.
176
in
\\% 2 b
eile
secha atchiat
in cell [ocus
||
naem ocus
do
Raigne roisclcthan mac Finn isin dara
baile dob ocus Caince corcarderg mac Finn isin baile eile ar
Cilte ocus do marbsat clanna Mrna Raigne mac Finn conad
uada at mag Raigne ocus ro marbsat in mac aile conad uada
frn anosa.
at sliab Caince.
Ocus
nr chian
ar
ingen
Ptraic.
nAraide. cid
dil
rg
do thabairt
a naemPtraic ar an ingen
fin ocus mo dherbbrthair.
ir
r n fhuil
a tncais a ingen ar
marbmaicne
dom
shol
duitse
beo acht
aircit arraibe
caoca
d'aircet
uinge
Phtraic
um
mbeomaicne ocus
ocus
ingen
ar
n gan fer isin finn ben nach tuc grdh do ocus ro dhiult
Fionn roime ocus gia ro dhiult ro ba lesc leis acht ecal lais
fianna Eirenn do ar mt a nda. ocus tinic roime co trig an
chairn renabar trig na trinfher ciced Ulad idir dhn Sobhairce ocus muir ocus atchonnairc curach cennrd cil[dciridh]
.
iSj
i,
/;/
2]
criuma ann
Agallamh.
177
forra co
||
hlndia
t
mbud
siubal
il
mara
dmad
churach do.
Chiabin ar a muinnter
ar eisiura
tinic isin
r n faghaim
lib ar
at aenar duit
an
mo
mo
dhon n
chomairce
is
mh
ocus
innti.
.
ocus
dubach domhenmnach ocus ba scarad cuirp re hanmain leo scarad fris. ocus dornsat a caradrad Ciabhn ocus na
hciich do b san churach.
Is ann sin ro irgetar tonna gela girechtacha dib comba
cudrama re sliab gach mrthonn mhuiride dob ocus na hicneda ille eochairbhrcca no bodh re grian ocus re gainimh co
'do bdar co
dmad
ar
tr
fin illthair
chatha
miricin sn n go
isin
fi
ocus srian
ni tonna f
at
mh
terdus in
i
in bfil inr
ar in tcich
t
no fhirfed
iat.
ro
aemsatsom
sin
lim indclich.
cupada
re
thdacha co tant[a]
in
||
[ocus ro i]rgedar
abradghorma
ro seinnit leo timpna
gilli ille
In Agallamh.
78
[183^
ocus dorigne in
roime
ocus
tinic
d'innsaigd
dognod
Chiabin chasmongaig ocus tuc na ni mbunnsacha ina lim r
is ba ferr delb ocus toichim ocus tuarascbil do bi do thuathaib d danann ocus do mhacaib MfledJ tigh Mhanannin. do
trig
prmliaig
ocus do bdar
tr
tarrngaire
.i.
Libhra
||
buan in bd
dainna d mthair beith marb
ldna cheinnfionn
trla in
senanm
In Agallamh.
183*.*]
is
179
mas
'
mongach
mheic Dhaire
Ptraic
Medhb
filed
sin.
ann ds cid no
ocus is amlaid
thiced
ndnad
sin ar Ptraic.
Caide ainm an achaid so a Chilte ar Ptraic. gort in fhosdidh ar Cilte. crt in fosddh ar Ptraic. clch d'Fionn
tarmairt imthecht uad ar bithin a thuarasdail r fada leis co
rinic do .i. Druimdcrg dna mac Duibdechelt do Chonnachtaib
ann so. ocus tncadar tr catha na finne d fhostd ocus nr
thairis acu
ocus do riachd Fionn d fhostd r bdar buada ar
a fhostd clig ocus ba do na buadaib sin acht go ndernadh
Fionn tr rainn do comad sdach iarum ocus atbcrt Fionn:
.
In Agallamh.
i8o
[184:1
'
'
Is
ann
ail fionn.
sin
do
ocus
uime adertai
is
ros
na hechraide
ris
.i.
tan do
in
btis
Ocus
nr chian
in
aenmni d ninn-
saigid ocus brat uaine uimpi ocus line maethsrill ria a cnes.
ocus niamlann d'r buide re a hdan. canas tncais a ingen ar
Cilte. a huaim Chruachna ar an ingen. cia thu a anam a ingen
.
ar Cilte.
s.
cid rotimluaid
ill
d'iarraid
ar Cilte.
in
Dagda mise
mo chaibche ortsa
ar
ar an
ingen
danann
do thuathaib
isi
frcgrad ar in
mni a Chilte
ar Ptraic.
dobr imorro ar
Ciltc.
a lim f'n carn ocus tuc in lugbordach anos .i. crannc tucadh
i
cfomair chsa ocus] chnachais d'Fionn mhac Chumaill ocus 'tuc
ocus do
'
184
In Agallamh.
2]
A
A
cetra dabcha ir
frmhullach slibe smil
dabach as luga db fairsing ndise cumang trr
deirimse ritsa de
a mheic Chalpruin co naeime
go mairit na hinnmusa is nach mairit na dine
tit
in
Ar ndnam
do Phtraic
dhnam
anunn
iar sin
isin
sin
co facadar
aeim ar
Ptraic,
in
taenclch d
cia thusa a
mhac-
leithdeirg mise ar s
mac
uaine]
umpaib
in
[Dagda
iat
.i.
||
in tsda
arir
sd.
tsda
is
.
dom aire
am Hth 'n
ann tucassa
ocus tnac
in
mh
In Agal/amh.
82
[184
1>
Laigen.
Tncatar rompa iar sin d'nnsaigid chicid Laigen ocus rncatar co fert Raeirinne ingine Rnin ruaid ar laechmachaire
Laigen ocus innisid Cilte dib cid f tucad in tainm sin ar in
.
fert
mhcic ar an tulaig so
lemsa ascaid d'iarraid ort a naemPtraic ar
sin a
anam
Raeiriu a hainm.
mo
a Chilte ar Ptraic.
Cilte.
cia ascaid
dheirbshiur do thabairt a
pianaib r tarrassa do mhuinnterdas ocus do ghrda. do mhthocus t'athair ocus do thigerna Fionn-mac Cumaill do thabairt
air
sin
le
dia
sin
ro altaig Cilte
til as ferr fuair
Cilte riam.
nabar
in
Tuathal techtmar mac Fiachach fionnolaig mheic Feradaig finnfhechtnaig ocus is in Tuathal sin do bhen a cinn do chicedachaib Eirenn curab uime adubrad Tuathal techtmar fris 'n
.
na hEirenn
re
Temraig na
.i.
rg
nanm]anna
ocus
Laigen
.i.
||
In Agaiiamh.
184^:2]
183
de.
againn.
dar
mo
bhrithir ar
tuc
leis
cusin mbailese
is
ann do bi a
siur isin
Cilte cccinit.
ithir
Fithir
bs do chumaid a
ocus Dairine
marb
Ptraic ar Cilte.
fhiadnaise
irgios in
isin
macaem
ocus ac
fer
Ptraic.
:'||
ocus do chuir
ocus tncatar
chum an
baile
macaem
rmhr
Dla Chilte
luid
illeith
thes do'n
In Agallamh
84
dnad
in baile
[is$:.i
maithe do b maraen
fris
ocus
dar lemsa ar
tu Cilte
is
maith lem
mac Rnin.
curab
for
ar Cilte.
ck>
buana
is
agam
ar Coscrach
ocus
in
tan as inam
ocus ar
for
do ghaile
am
lathar ar Cilte
do dhingbainn
sin
dotsa.
ann
sin
Coscrach
Is
mo
||
imat na con
in teolus
do
shaeil in
damh do
thoidecht.
ocus do
In Agallamh.
185:2]
185
mar
adaig
,.
sin
.i.
do
daim
Ptraic
do mharbad
in
ocus ac ibnes
in
anma
les
ro bi oc fogail
adaig
sin
air.
ocus do ruacht
ag l
arna
in slg uile
crt f
is
sin
ar [Cilte]
deinmnedach
in rt in gaeidel.
conad de
sin at
deinmnedach
naeinfecht d hinnsaigid
di.
do
riacht Cilte
iarum
in lia sin
in
lia
rann
ar Ptraic
is
maith
ann
sin
In Agallamh.
i8
[185*
mr mo dhiomda
is
ort a Choscraig
ocus suidis
Laigen
Phtraic ocus a
lon a shlig
chomus bhiuc go mr
nucht
shuide
maidm
r "rg
Laigen na
ler
in daigfer
na [dheisel]
||
innti ac dchain
co ro lethasdar th
tansa connice so
in corraball
Bladma
isin
uile.
ocus
Ro ba
hurdraic
mhesa gach
i
coimr n
fer
i
go ro shigedar
nr
r Laigen.
db in gach fer uainne acht gan a tarrachtain
comaimsir dibse. ocus is edh ba ghairdiugad
in
185 b
In Agallamh*
2]
87
inneoch ro bhid
in smirdris
ocus adubairt
Cilte
Druimdherg
ocus Aengus
daire ocus
Dubh
Aedh
ceitri rg caille in
tr
||
uisce
ocus atbert
eich
fii
issed a fhor
is
n brg
Is
ann
sn
tucsomh d id
is
aire a bheith
ncmais a
anam
maith a
dhnam
mise do
a Chilte ar Ptraic
ferr
do dhluigse ocus do
nr chir
duit toirrse
do
.i.
.1.
In Agailamh.
188
[186:1
aile
do'n
fhinn.
Is
ann
ninnsaigid
fled
n tucad
sho-la shomblasda.
damsa riam
ar
Laigen
fled
darab
dunad anunn.
Is ann sin ro irgedar diiem
racht ocus ronnaire re roinn
ndabchaib
hescradaib bnir
coitchinne.
Is ann sin adubairt r Laigen re Ptraic nach facamarne Trfdech acaibse. atchonnarcais imorro ar Ptraic [.i. Cas] corach
mac Cainchinne at ac dnarn fhogl[ama] fhesa ocus eolais ag
Cilte. caide mac [na trth ar Ptraic]. sunna a naeimchlirig
ar in mac egals[a. d dhuit a]mach ar s ocus tcedh Aed mac
E[chach lethdeirg] mac rg Laigen f thimpn Chais choraig
let ocus cochall ciarlebar uime. ocus do ratadh amlaid sin chum
:
j|
Ptraic ocus
Is
ann
chum ng Laigen
ro sheinnesdar
sin
nuallargan sde
fuirri
ocus
is
fir
cch
r Laigen
r is dobeir do chch gach
do ghbsa tabradhsom amach r n ac
iarraid dla atsa
farrad in tilchinn ocus Chilte acht do
dhnam fhesa ocus fhoglama ac Cilte ocus d'faghbil nime
dom anmain Phtraic. cit a fuarais in gilla a anam a irfdig
ar r Laigen as ferr oinech inni fin. i cicd Ulad tuaid ar
Cas corach. g hainm ar r Laigen. gilla fuaramar ar an tirfdech n fes ainm n mthair n athair do.
Is ann sin adracht r Laigen re beinn mbuabaill bi ina lim
ocus adubairt maith a anam a naemPtraic d rabamarne ac
sd Liamna lennchaeime ocus do riachtsat chugainn d ingin
ferr
oinech in ghilla ar
do gheib. gach
In Agallamh.
186:2]
in
rucsat leo
m'aenmhacsa do
ocus
189
is
lr
in
m'aeinmheic
an aenaig.
talam
sos.
ocus atsa
irig grian as
Is
fios
bhi'
cercaill teinntide.
ann adubairt
Laigen
re Ptraic
do
beith isin baile r ticfait slig ocus sochaide Laigen d'r ninnsaigid ann. is ann sin do irgedar d drongbuidin mora leo .i.
[ocus um rg Laigen]
mhil [ar machaire Laigen].
mac Rnin
in
Is
ann
sin ro
fiarfaig r
Laigen do Chilte
||
crt f
tugad
ocus 10 bi
mac
aige
.i.
Ml mac
Aieil ocus
do
b bainchile aige
uainne ann
dna
nEirenn ac tathaige
fer
is
.i.
naenbar derbchomdaltad
aice
In Agallamh.
190
[iflfr*? 1
.i.
Cilte cecinit.
uibrinn
mo
Ocus do
b in
macm ag
mo
rninic
ghairmim
um
chuirmlinn
fuir[re
ocus
fiarfaigis]
scia di
ocus do innis an
.i.
d'innsaigid]
filte ria
||
Do mhac Lugach
in l sin
ocus do riachd
mac Lugach an
araill
d'Fionn.
fiar-
mar do
faigios
ingin
fiarfaigedar cch ar chena
ocus do innis Fionn tuirthechta na hingine ths co deired
chucatsa tinic s ar Fionn ocus ac so as mo limse it lim
ocus a cath ocus a congal ocus n bud thruime ortsa sin olds
:
ar an finn uiie.
tr
i86 b
In Agallamh,
2]
191
loingsig
dob
ocus tuc gach nech dob cetra cimenna chum araile tar braigdib
na sleg slemanchruaid ocus ro ghab cch dob cennaib a chile
do na claidmib claislethna ocus gid cian [gairit ro] bs gun
i
comrac
thalam
[I
adrochair Ml
sin
mac Lugach
le
ocus atbert:
ro cuired f]
[ocus
|j
os scith
is
cloidim catha
ba chalma Ml
mr
cor
Conad uada
is
mr nabhann
mr pudhar mr nuch
n go
is
norghuil
mr sruthn
tinic in tuluch
tulcha in mhil
Cilte r
tar in rnuir
fuirre bi
mac Lugach
ocus do bi ac
chloinne do.
Is
ann
ocus
in slg uile
naeinfecht do'n
tulaig for a
In Agallamh.
192
[187:1
..
aigsi
conad de at
tainm
in
sin.
as sin co rith
do na
irfted
timpn leis
Cas corach] an timpn ina lim.
fice an tge
Is ann do ghab teine
na teined naeififcht ocus ro fhbair
[gilla in]
tabrad in gill[a
slgaib.
.i.
||
thimpn do
in tirfdech a
ocus
lia
in baile
cloiche ro bi
imach
conad rd
ainm an
fice
inaid sin
ill.
buaid
ar siat giila
bud
ferr lth
n lmach n einech in an
gilla d.
dla rg
Laigen imorro do
na mrrgna
re a
187
fled
In Agallamh.
2]
193
in baile
ocus lonnaigter in frn risin leochaill ocus adubairt n rabh gein meic n ingine acut a Mhaelin ocus n
rabh fer fine n aicme ocus n roibe dna.
do'n fhleid
sin.
[Do chujadar na
rompa iar sin co hrd Cuillinn i machbdar ac dchain na haille ocus na habann
[uaithib ocus] irde Cuanaide. is ann sin ro fiarfaig r [Laigen do
Chilte :] crt f tucad rd Cuanaide ar an ird rinn anall ocus
rd Cuiliinn ar an inad so. ro chiesdar Cilte ann sin co truag
toirrsech ocus adubairt aenchomdalta ro bi acumsa ann so .i.
Cuanaide mac Linn meic Faebair mac rg Laigen ocus nr bo
slig
||
deigben a mthair
.i.
so
mbaile irraibe
c abratghorm
shrll rg ria
mn
oc hacallaim
delg ir isin
inn ina farrad.
esta
bhanmuilleoir
in
farrad na
a dheigmeic ar Cuillinn dna imthecht budr n hinad duit beith gum acallaimsi ann so. ocus do
Mrna
riachtadar clannmaicne
tar
iat.
do hinnised dinn
in scl sin
ocus ro irgemar i
d innsaigid
ocus
do
riachtsam
athlam
infir
irge
ocus n tucsam aithne fair .i. ar Chuanaide mac Linn [meic]
Fhaebair ar mo chomaltasa. ro impasom a agaid irn ocus tinic
fecht f tr tromhainn ocus in trcs fecht tinic tuc urchar sleige
damsa co ndechaid tria adhm ghln ocus gach cnoc ocus'gach
carrac frisa riothaimse ar s iarsma na sleige sin tic friom. ocus
ar Cilte ocus
naeinfecht
tucassa urchor
dosom co
a dhruim ar dh ann
rd Cuanaide aderar
Tncatar rompa
mhoige
l
fea
ccus
ba marb ocun rd t
tall
conad
fris.
in slg
friu
co rith mir
ocus tncadar
isin
In Agallamh.
194
[i8y^
i,
choraig ar
ann
||
air.
r Laigen re Cilte at
crann sleige acm ocus is il dam cetri fithsnaise do thabairt
duitse fair r atchuala nach roibe nEirinn n nAibain crannaide bud fherr anisiu. adeirim friut ar Cilte in crann sleige
Is
nach
ftdais
fir
tucad in crann
co nach raibe
dna ionnsma na
sleige anois ar
Laigen
ocus tucad
in tsleg
lim Chilte.
chinn ocus aimsig co comnart co tarla ina halt ocus ina hinad
chir amail no biadh aimser fhada ina hionnsma. ag so do shieg
duit a
ro bi.
fiach
ionnsma na
raba Cilte
ech
conad
sleige.
dheired
nEirinn
iat sin
.
for a
in
sin.
um
a nderna in toirrse
a los
in
r
gan chomarba dlios dingbla acum do'n tsleig sin ro
innsmasdar Cilte dam. maith ar Ptraic tabar illim ghilla in
irfdig co fesam in ba ln a ghlac d hinnsma ocus d cr. tucad
in tsleg illim an ghilla ocus ro bhog ocus ro bhertaig co lnchalma. ben dot do chochall ciairlebar budesta ar Ptraic ocus
domhela sleig th'athar. ocus ro ben [in gilla a cho]chall de ocus
n raibe ann nech [nach tuc] aithne fair. is taisced deig[chlrig
dar r] mbrithir ar in toirecht. ocus'a naemPtraic ar r Laigen
n J^odh comus tuaithe d danann ar an mac ro oilis ocus ro
altromais cusandiu. an bs ro rdaig r nime ocus talman is
ar in
||
In Agallamh.
i88:i]
195
rompa co hard
fostada na finne
amach
so.
is
in
Dagda
rnisi ar s
ocus
maigin do
fhcrainn
.i.
ocus nr fcbad ar
is
ann
sin ro irges
[i
mad
aeht
adubart
||
Fhinn ocus
in fecht
didenach do fhosdas
iat tinic a
In Aga llam h.
196
lais
[188:2
toitim
im a arm ghaiscid
conad rd
do.
in
sin
iat
ili.
Cilte cecinit.
ar
nesba
ar
nesba
cath Clidhna
marbad
ct fer f
tr
etri
ni crchta
ni cd
is
Is
sin a
r
mo
g bhiadh
is
Laigen.
hedh
tic
ann
sin
tncadar rompa
in
.
ocus tncadar
mullach
in tslibe suas
Do
tinad
atm
talam ann so
|j
ferastar troimshnechta
.
In Agallamh.
iSSd-.i]
197
isin sd
anunn
ocus do dchas
ocus do shuides
umam
in tech
i cathir
ghlainide ar lr in tsda
ocus atchonnac ochtar ar fhichit
isin
gach
do ghabad
uair
dobeired
lid
corn illim
in
ines uimpi.
Dam th'umalfsaic a
dm
ar mise r at
Cumaill
sdh
so.
ocus do
in fhir
anam
ocus
as ferr in
fsin
dhiultfaider acainne
dosum
am
airm laeich
'ig as
chenn Finn
is
r 'n l ro ghabas
chuir oram in in
m do
adaig anocht.
sinn]
||
cia agaib
tclch ba
mh
dob.
cia thusa a
do dhinib
anam a
clich ar Fionn
r n
in oiretsa
ar in tclch
r mthair.
In Agallamh.
u;8
[188^:2
thecht f
in
tclch
d danann
ocus
is
sin
musaibj
ijnneoch 10 b do shdaib ocus mhinib ocus [d'innetir chornaib ocus chuachaib ocus bhleidib [buis ocus
a niontls
j|
thuaithe d danann
.i.]
a ceol ocus
thuaiscirt Eirenn
cusan sd
immpi ac
so.
ocus in
innail
is
danann sin.
Ocus do bdar ac
irgedar adubairt
Donn
ocus
in leth
re
Fionn
sin.
ocus mar do
tairse lerasa ar in
falam
danann
In Agallamh.
189:1]
na
199
fert
lainn
Almaine
Glas a sd Glais
Donn
ailin
ocus
crch Osraige
i
ciged Laigen ocus Aed ailin a Rachocus Ferai mac Eogabail ocus Ailln mac Eogabmac Eogabail ocus Fainnle mac Eogabail a sd
Liamna lennchaeime
rainn atuaid
ocus
ail
Lu
Mumain
Eogabail a
sda
ri'g
maig
[a
Ocus
tfnaic Fionn
gacha bliadna.
do innis Fionn d mhuintir
i]sin sd ocus
facaisse a
anam
ocus
doman
d'fiannaib Eirenn
200
In Agallamh.
[1S9
do
d
b fer
C omlann
laech
im
fhert in druad
amne
erctha ruibne rd
tosach na buidne
fil i
'
deirimse fribse de
d rs
in cath
crda crom
ar Oscar.
chuca.
Is
ann
sin
[do rat]samne
in
ann
||
vocus dcich
sin adubafirt
ct
cinnus [dognam risin nr so ar] siat. tabrad Lir sda [Fionnchaid comairle] dinn r is as sine acainn. dobrsa ar Lir
com]airle dib beiredh cch [a carait ocus a comaltada ocus] a
meic ocus a mbrithre leo d sdfaib ocus tabar mr] teined do'n
.
tsi'da orra.
isin sd
anunn co crchtach
.i. mac
Lugach ocus Oscar ocus Diarmait. ocus tncatar tuatha d
danann f tr risin mbliadain sin d'innsaigid an tsdachtna ocus
crilinntech
tn'
frisin
mbliadain sin
ocus ro b' ^r
Midir.
ocus gid
In Agallamh.
189^:1]
201
Oscar ocus
for
in
r ro luig for
chatha
gurab
clch sln ro
is
mar co
sd
bud fherr
init.
do
riacht
lucht acat.
amach do
do
rr\ochtrth
Donn
laithe [ar]
ticsiumh as in brug
||
Is
Midir
ann
:
sin
tar
adracht
romainn a
broga braenaig ocus in tan rncadar adchonncadar flesc gilla ic idedhaig go mbrat d'olainn n nosmholt a tr trdaig tairrngire ocus ln ochtair a bhrait aice do
losaib leigis ocus ocshlinte d cur i cnedaib ocus crchtaib in
lochta ro loited isin chath do thuaith d danann. cia st a Aedh
ar Cilte. is sd in tclch d tncamar iarraid ar Aedh ocus
frithilidh co maith co nach dechad uaib isin sd. ocus do
rompa co
faitche in
naenuair
rithsam
tucsam
linn th sin co
ris
fhormna
ocus
laechmachairc Laigen
sinn. ocus in uair rncamar
.
in tulaig s in th adchonncamar in
cethrar ocus cethra bruit chorcra corrtharacha impaib ocus cetra
.
lir
ocus a tigerna
risin
mbliadain
sin orra.
In Agallanth.
202
comrd
mo
nacallam
gan
dhise
mac
truag lom a
ocus adubratar
acu ar Colla
[1894:2
cid
do Themraig ocus
sciled
do
dnam
ocus a tigerna. ocus tngamarne uathaib ar Cilte n go rncamar co loch dh n re a nabar sliab Aige meic Ugaine [isin tan
so
ocus [tncajmar
mac [Midir
isin sd
anunn ocus
ferais
Libhra
iat
ocus atbert
is
:
||
inleighis iat
mad maith mo
luach leighisse.
mr bar nesbaid
so in cethramad esbaid as
no sdiurad dobcirise ar in
Mrna. dobheirim imorro ar Cormac comus fiadhaig ocus fianchoscair Eirenn duitse a Ghuill co fesdar in esbaid do bhunad
d'Fhionn ocus roga selga do chloinn Bhiscne ocus do chiannmaicne Fhinn uaitse risin mbliadainse ocus ro acmsat fianna
Eirenn sin. n thiciubsa re Fionn um rgfinnidecht [ar Goll] nc5
go mbiasom tr bliadna d'esbaid for cch ocus go nach rabh sil
.
fris.
190:
In Agallamh,
1]
ann
Is
sin
do
203
re
Cormac cinnus
:
na secht rgna dc so. dogntar griann deirrit degdaingen do gach mni f leith dob gona
banntracht re ms ocus rithe ocus bliadain n go fionntar beo n
marb Finn ocus a lrdhaethin [bd] ocus lenna dib fris sin.
Is ann sin tucsat irftig Fhinn a nagaid ar Chormac :i. Daigre
mac Mrna ocus Der ua Daigre ocus Senach ua Daigre ocus
.i.
Blthnait a bhen.
fregrais
atbert
maith
:
|j
Do
ct imorro
ar
Cormac
tuinn Rudraige.
Tinic iar sin meidhescal Finn
irn
thuinn Chlodna co
.i.
Garbchrnn tisech na
Edgith
As
do shorrdhan
sair
mr midchuarta
.cfib.
rompa
Temraig
tech
ninad rgfinneda aige ann ocus Eithne ollamdha ingen Chathir mhir i ninad rgna
ocus Aillbe ghruaidbrec ar a limside.
.
ann
sin ro irig
iar sin.
dinn.
Is ann sin do fregair Bernghal bchtach a heochairimlib
slibe Fuait atuaid ocus fiathbrugaid do rg Eirenn in l thinic
atuaid in flaithfinnid i ndegald an fiada sde in seiser clch ro
:
bi ocus
do
rat in sleig
am
limsea
?n Agallamh.
204
[190
Cormac
lim [Oisn
Oscair.
ocus Linbhinn
lim Dhiarmata.
lim Chilte]
[i
mheic Lugach.
Caide Fergus finnbhl
[i
lim
||
ar Fergus.
in
mebair liom ar
fidir
in file
ar
g fad
:
is
s.
t[esta]
m ocus
airdr
flaithfinnid uainn.
in
Is
ann adubairt
menma
i
Eirenn
is
mr an
esbaid ar s
r n h r
fuil re
nAlbain
foir-
chenn
fair sin ar
Corrnac.
in
dh
n.
am
ro bi Cilte
'oc
init
tuatha d
d'Eochaid lethderg
In Agallamh.
i 9 o/>:i]
do
205
rg
shrl rfg ria chnes ocus inar maethsrill tairsi dianechtair brat
corcra corrtharach uim delg ir isin brut s a bhruinne clai[dem
.
Phtraic]
ocus tuc
fis
nabar
na rg
caisel
isin
tan
so.
Is
sin tinic
shichtsat maithe
maithes
uile ar a
Mhuman
Muman
c screbal sin
ar Beneoin.
?n baile so ar
mar
so ol in
Muman
ri
croch
r.
d'fognum
diaid.
Mhuman
ar gach leith do
na cd ocus do irigin
naeimchlirig cumba sholus do ar gach leith.
dochichfedo mhn
ct ocus inneoch
beith aigc.
a chlirig ol in
ghrian re hagaid in
ocus amaii tuc Ptraic a chois ar in
Iic
lec ro irig
naier
ocus
thecht
ocus troscad
do
Mhuman
rg
naenbar mac
frflatha
filte re Cilte
fuirre
Is
ann
Muman
lec
sin fherais
ar chena.
na ct ar
Muman
anam
in leicsl
a Chilte ar
am mebrachsa
Muman
crt f tucad
in n diat ar Cailte
r n
ocus talam do
In Agallamh.
2o6
[190
freoin
ann so
ar ts ar
Muman. Fiacha
nrus ann
ut dixit Ptraic
||:
is
cros
d'aithle
M
D
bud ghlan r
beimid
is
eich
deich
triar lainn
naenbhail
deich ct is a fhor is nocha brg
is ghbus mo chell chain
d'abaib ocus d'frnaib
btar sailm gbtar crda paidrecha is soiscla
gbtar sailm sunna co moch imon carn i fil in chloch
fir
fichit
maith
in fios
ar
Muman
Ocus do bdar na
circaill teinntide
rompa
uime
as sin co rithn
shuidestar
Muman
ocus suidis
isin
rtha.
Is ann sin do fiarfaig r Muman do Chilte crt f tucad rithn
na ningnad ar in rith so conad ann asbert Cilte in rann:
:
ngnad
in triar fer
ba chaeime
cliu
ar in rithsea ar a chionn
tr
catha na finne
eile.
ro
cia
191
In Agallamh.
i]
dara
207
fer
in tres fer
||
gach
re
bhiam
ar aeinrian
ocijs in triar
acainn marb gach tres noidche ocus is uime sin nach il linn
nech d'r bfaicsin ocus bomaitne ac faire an fhir sin. ocus ba
fer
ann
sin
so.
sin ar
Scannal ua Liathan
dna
ar
na hoclich
anocht in amrach.
Is
ann
in
is
.i.
ferr
lr linn
amrach
sn
tngadar
na ningnad amach ocus ro scesdar
.
ann
tr
in
ar in taes dna.
imthigset.
sin
adubairt Fionn
atbert Caeilte:
D^ com dc
ocus
tr
ct
do chornaib co nr ac Fionn
ba hadbal a lin do'n lionn
Tabair na cuirn
inntib ibidhse
mh
ar
Fionn
in
crugad
iat
fleidesi,
gurab
lios
na
iat.
fleide
ingnad
ainm
in
In Agallamh,
208
lesa a tucad d'Fionn
uime
[i 9 i
ocus lebadh
tucad rithn [na nijngnad ar in rithnsea ocus rith chinn chon ar in [raithn] ailesea. ocus do bdar
ocus
is
sin ar Cilte
mar
sin.
|j
ann sin tinic Eogan leithderg mac Aengusa meic Natfraeich roime ocus Ptraic maraen ris ocus Cilte co rith cinn
chon ndeiscert maige feimen ocus co lios in bhanntrachta bud
Is
dhes.
ocus ro shuid
in
fiadnaise rg Mumanocusfiarfaigios in r
cid f tucad rith cinn
chon ar in rith so ocus lios in bhanntrachta ar in lios so. fiath:
ndnum
daib
shelga shlibe
ann
ciuil
an tige
ail
fer fo
ann
tuc a cennus sin uile d'ingin rg Bretan d'ar ba chomainm Dergoda bainchile Oscair mheic Oisn. ocus do bdar r fada do
bliadnaib
isin bailese
conad uatha at
rith in bhanntrachta ar
in rithsi.
teine acht f tr
d[aig do'n fhinn] ocus do bi gairdiugad mr cun [mbanntracht sin] .i. tr ingena rg Cein[nselaig .i. Fionnchas] ocus
.
191 b
mn
In Agallamh.
2]
grlmnad no choidldais
re
209
ceol srrechtach sde
frisin
Muman.
in
adaig sin
ocus tncatar f
tr
mac
rg
Ulad
ingnad mar
mur
teined
re bliadain innosa
bl isin chuach.
Is
frisin
coin
maith a uasail
||
mad
bheg
fnntib acht
uinge d'r f
tr
ocus
is
ann do fholaig
bhun an
In Agallamh.
210
chairthe
sin.
tucsat in tr as
ocus in trian
mharann mo
M araid ann
ruire
aile
do na
lia
maraid
clirchib.
n Oscar
in flaithfinnid
[192:1
in tr
Dla an
trr
as a haithle
hlruaithe anair.
fharrad
roime co Temair
rinic
\ms.
gille]
fhedma na
finne.
Dla'na naenbar
dh mac
||
192
In Agallamn.
2]
1 1
dinne
uait.
flaithfinnid scla di
m'ainm
um
tr na ningen ar in tr sin ar
an ingen acht m'athairse cona
thr macaib ocus ni ningena ocus secht bichit do geinedh
uada conad aire sin aderar tr na ningen risin tr sin. c tr as
nesa di sin ar Fionn. tr na ferar s. cia as r fuirrisin ar Fionn.
Ctach croidherg ar s. ocus ocht meic fichet do mhacaib aige-
Fionn.
ar
s.
crt
a tucadh
mac Chdaig
chroideirg
laidhes f thr uada ocus
.
mhac do
.i.
Aedh
lainn
do ghluais gaeth as in
d ar ninnsaigid ocus ro innisedar scla in tre seo dhinn
ocus adubradar clch maith. do beith innti .i. Fionn mac Cumaill
ocus msa thusa iri tclch sin ar s tnacsa 'dot innsaigid
dom bheith ar do chomairce. ocus do bhenastar a lmainn di
ocus tuc a lim lim Finn. maith a ingen ar Fionn tabair do
lm i lim Guill mheic Mhrna r n cra duit do char n do
in tre seo duit ar Fionn.
triur iascairedh
trsi
ris.
ann
sin
||
macCuain
ocUs
ar Fionn.
P 2
In Agaltamh.
212
[i
92 b
-.
finn.
ann
fris.
sin ro
fhinn
an tuisce
d'l as in
chuach.
riam ar
lim.
ann
sin ro
fir
ill
i$ b
In Agallamh.
2]
ar an ingen is st in
an ingen ocus ro shuid
:
fer ar
a tnacsa teichem
ocus do irig
idir
riacht
an
ocus re Goll ro thcaib in sleig ocus tuc sdhad sanntach sotalfot lime laeich do chrunn na sleige
mhenma
frisin
clch.
Is
ann
sin ro
irgemarne ar Cilte
tr
catha na finne
naein-
.i.
mac
[Dair]e
labair t]onn re tr
ann
leisc s]iar ar
trig L meic Oidhremail [ocus o rinn chn]a in baile tabraits na [hallmaraig a cos cnachais do Choin]ri mhac Dhaire
i
||
chl
co trla
am
.
lim
chl.
ocus do chuaidsium
isin
ocus n fhedamarne cia leth do chuadar uainn. ocus do riachtsamne aniar conicce in tulaigsi ar Caeilte tr catha na finne,
ocus ro fiarfaig Fionn scla dinn ocus do innisessa do
ocus ro
In Agallamh.
214
chuirsem na hairm ar
lr
[193:1
fiadnaise Fhinn.
maith
mh na harm
sin ar
dna
.i.
acu fin ar
siat
Muman.
nr thuicset in
crugad
longphort ar leith acu ocus mr
teined ar lasad impaib ocus gan nech d faicsin isin mr teined
sin co trth irge arna brach. ocus adubairt Fionn n hil
in
.i.
liomsa a marbad
ocus crt chongbus sib i rinn bar crotha ocus bar ndelba mar sin.
gach aen ro bi ac l fleide Goibhnenn acainn ar s n thic saeth
budhesta.
ocus
mad
tsca
n aidche ar an
co n bud
il let
Aillinn a fhialchorcra
n
dhechub
duit iarmarta
taet
romat ct chuirm
193
In Agallamh.
2]
215
nr
soiscla Chrost
ennaigimse in
co nach loitet
dna dn tabarta
irig is beir
mad
friut
i
mo
mad
adeirim
Do
ann
do
sin] ro fherastar r
[fiarfaig
!|
......
sam
ocus ro
In Agallamh.
[193 b
-.
adubart
tr
cathaib cengailte
is
ocus do chuirsem na
tr
cinn ar lr
tulaigsi
ocus
fiadnaise Finn.
chuca
is
mise
iat.
ann
sin
Connacht
in ac faicsin
is
||
Ro
193 h
-.
In Agallarnh.
2]
Fionn fer in champair rgfinnid Alban Goll gulbain ocus Cas cuailgne d rgfinnid
fhiann Ulad tr meic Degic .i. Fed ocus Faeidh ocus Foscadh.
tr meic incherda Beirre .i. Glas Gr ocus Gubha
Cilte mac
Rnin ocus a dh mac .i. Faeln ocus Colla Goth gaeithe mac
Rnin is [bhodh] urchar saighde roim an finn in tan ro
[thacra]d a rith fin do Legn luath [a luachair] aniar is no
beiredh na heillte [d'edruth amail] dobeired cch a bhai dilse.
D[iarmait ] Duibne d'feraib Muman ar n [raibe scs cos] n
luas anla n scs [maige na taige riam ocus mac Lugach] lonn
lidir [.i. soermacm fhiann Eirenn ocus Alban ocus aidhle]nn
ghaiscid na fiannaigechta uile ocus Bran bec Buac chin .i.
rgrechtaire fiann Eirenn ocus Alban Scannal ua Liathin
tisech macm fiann Eirenn ocus Alban Sciath brec mac
Dathchin saerfher cluiche fiann Eirenn Goll mr mac Mrna
cona dh trocha derbbrthar ocus cona chic ct dc d'aenmaicne ocus tr fir in chairche eochairimlib slibe Fuait ocus
tr cairche ciuil acu ocus iat oc chur i nucht a chile ocus n
bhodh duad n decair ar nech in tan atchluinedh in ceol sin.
caidht anmanna na nclch sin r r Chonnacht. Luath ocus
Litmech ocus Lnlidir ar Cilte ocus do'n ghnithfinn iat.
conad iat sin anmanna na triath ocus na tigernad ocus na fer
ferainn do b ac Fionn ocus do bhiathad ina lios fin f thr
gacha bliadna ocus ro chanad in drdfiansa conad iat sin a r
Chonnacht ar Caeilte na cesda ro fiarfaigis dom. ocus ro thuitsiumh ar in tulaig i tmh ocus i taise ocus do bi teora l ocus
teora aidche iar sin gan tuailnges aisdir n imthechta a haithle
a choicled ocus a chomaltad. is ann sin do gabad longport ac rg
Chonnacht ann sin ocus dornad fothracad acu do Chilte.
Ocus tncadar rompa iar sin co cluain na ndamh r nabar
cluain imdhergta isin tan so ocus ro gabsat longport ann ocus
.
[|
In Agallamh.
218
do bennaig Ptraic
Chilte crt
in baile
tucad cluain
[i 94
imdergtha ar in cluainse:
Turchairthe selga fuair Fionn ocus tr catha na finne ann
so .i. dam gacha dise 'd'fiannaib Eirenn ocus tr daim d'Fionn.
ocus
uime
is
sin
tucad cluain
dam
ar an inad so.
ocus
is
uime
is
tucsat na
fir
||
ndeidh]
s.
chile.
tinic
iarum
in
macm
ghab ac hairrlech
194
In Agallamh.
2]
ocus tarraid bim baegail tar bile in scith fuirre cur bhen a cenn
ocus tuc in cenn leis d'innsaigid thuaithe d danann ocus
adubairt Caeilte in rann
di
ro fcaib
Mr
.i.
forsin [tr]ig
c*t
.
is
an ingin n himerbrg
cubar ina comdil
in trn ro bi
mharbad
Is
catar
inr bfiadnaise.
ann
tr
an loinges Eolus brthair in rg ocus tnd'fcrad chatha ar tuaith d danann. dobram ar tuatha
sin ro rgsat
||
Cailte in rann
I
Cit a
fuil
sin.
Eogan
fid ar Caeilte.
sunn ar
s.
faghaib a fhios
ln Agallamh.
220
r
fot mo shaegail
deired eise ocus aimsire dam.
m
in
ocus
rann
is
[194* :i
S ccht mbliadna dc
co taethais ac linn
'n l
andiu
Temrach
crotbhall senrach
duit a Chaeilte co
ar Caeilte
mo
Eogan do
bud
Caeilte.
caemchl i
is
is
mo
inann
is
Fionn. c sae-
.i.
thriath ocus
maith
mh
sin.
a ucht in tsdha in
linne sud crotha ocus delba duitse co rabhais (sic) f lth ocus
lnchoibled ocus saermhacmdacht tuaithe d danann duit leis
.
sin.
ar
truag sin
umam
ghb
dhilem orum
Caeilte
etir
ocus
iris creidim ocus crbguth forlaeich ocus for[ghaiscedaig] sin ar tuatha d danann ocus is maith in n ridhi.
c[irde iarrmait um]at leighes ar siat. crd ad[bar na cirde ar
tr fiaich tecait chucainn atuaid gacha
Cilte. [ocus atbertatar ]
bliadna ocus in uair bt macrad in tsda oc immin tirnid ar
in macraid ocus beirit fer gacha fiaich leo dob gach agaid samhna
ar Ilbrec. ocus do bdar ann go tinic l cona lnsoillse ocus
d'irgedar tuatha d danann i fiadnaise na himna ocus tucad
fidchell gacha seisir dib ocus brannabh gacha cicir ocus
.i.
in frdhia forrda
aid in tilchinn an
tarras
nEirinn.
||
Is
ann
sin
atchonncatar na
tr fiaich
ocus cuislenna
a himdhomain in mhara
mbuada
bi forsin faidche
mar
slg
Is
uile.
fer d'feraib
na
In Agallarnh.
194^:2
221
fidchle ocus tucastar urchar d'fiach dob co tarla ina bheol ocus
Eogabail
bodesta.
i
Cilte.
adubairt Cilte
mr
maise mac
dhob ocus
aile
macmh
dias
ts]da sin
do bdar
is
dob
ocus
||
aiin in
do bar ninnsaigid.
in tsda
macm
is iat
amach
leo.
in iat st ar [Cilte] in
co deimhin ar iatsom.
is
maith
ocus marbmaid
triar
gach
sd
ocus cch do
.i.
fiche
cit a fuil
ar Ilbrec as
aEirinn
[Ilbrec.]
is mithig lem .
sunna ar an ingen,
In Agallamh.
222
beir let Cilte
mac Rnin
[196:1
corach
ilem do.
Ocus
maran
tinic
Bbionn roimpe
tech na
ria.
leigis
do Chilte
isin tig
sin
ocus tuc na losa inn ocus ro minaig iat ar an uisc ocus tuc 'in
tsithal illim Chilte ocus ibios dig mir eisti. ar nl na dige do
.
d[ig] aile.
Ocus ibios Caeilte ocus scios crbhainne [scithe] ruaide ocus
crt in scfith sin a ingen ar Cilte. crlinnte] neime na sl[eg
ocus na faebar tucad ort isna comraicibf irrabais piam.
.
c
Ocus ibios dig aile] aiste ocus scithidsium scith crdhuib.
baramail do biadh di sin a ingen ar Caeilte. cumha [do ch]oicled
ocus do chomdaltad ocus do thriatha ocus do thigerna Fhinn
||
mheic Chumaill
Ocus
sin
in
n fhuaras
cth n
cliathad n
comlann
n as decra
lem in
a hl.
Ar
linn
d'aithle
firidin.
fuaras
ar Cilte acht
mt trebhlaide
mo
chinn ac
In Agallamh.
196:2]
223
ris
ocus dornad an leiges soin dosom re
hedh ocus re hathaid. ocus dornsat lucht in tsda trena dob d
fios ocus d urgairdiugad
trian d maithib ocus d mruaislib.
trian aile d macaemaib trian aile d'ingenraid ocus d'ollamnaib
fad gairit do biadh ina lebaid leigis. ocus gach turchairte selga
n fiadaig fogeibdis lucht in tsda dobeirte do Chaeilte .
Bi iarum an ingen ocus a d mac ocus Cas corach mac Cain.
mac Eogabail
ac l ocus ac ibnes
andiu
Do
chluinsin ocus ro fhiarfaig Caeilte scla dob ocus crt in cairche ciuil atchualamar ar s. Uainebhufide a sd DJuirn bhuide
andes thuinn Chlod[na ocus nlaith] thre tarrngaire ina
:
||
farrad
ocus ba [hirfitech]
tre
tarrngaire uile
ocus a mbliadna
is [li
chommaith
Ann
sin.
Chaciltc
ocus ro shigestar
ro shig-
In Agallamh.
224
[1965 :i
estar
in leigis.
Is
ann
sin
do irgedar lucht
in tsda
amach
tirnic
ann
mo
sin.
shlinte
dam
ocus tncatar
isin sd
.
leigis
anunn
am slemain
is
rga
uile
a nclchas
slinchrchtach
is
fon
febas a fer
ocus atbert
iar sin
fin inni.
||
dmad
Fionn bud
Chumaill ocus mhaithedh fer nEirenn ar chena d.lesugad [d'ugdar]aib ocus d'ollamnaib co deired aim,sire. fil. cabair [again]ne
duit ar an ingen. c cabair sin ar Caeilte. deoch [chuimn]igthe
co nach tarla duit es
cille d'innlacad dinne duit co Temraig
.
196 b
In Agallamh.
2]
gacha oirechtais ar
225
in t
umambia. [ocus
ocus
[aiccill
nes n
mac
ninnber
eisium n go nderntar
do
ghell
|j
Ocus
tecait
n-r
rompa
chuca
ocus
mr
iat.
dib.
bhaile
cairtheda an
trr
tr
aderar
cairtheda cloch at
friu
cionn
mo
sloinnter
In Agallamh.
2 26
[197:1
flatha
Finn
nAlmain
Almaine
l|
bar fiadnaisese.
sinn do beith
Is
ann
sin
do
acht in seiser
as
il
dib.
mallacht ar in
is
risin finn
Goll
ocus
do mhnib
ocus tucsat
iat ar
etr.
etir in n sin
.
bhiam
fin
cinn dob
mhuirbfios
Mrna
irgetar clanna
ocus r mbeith
tr
marbtha
sin.
mn
dib ar na
ocus
'r
fiadnaise a
tr
ocus do cuired f
acaib.
ocus nr
damad dibsium
dam
in fios
fin sin
ocus
dom mhac
ar
ocus
in
tclch
dom ua
is
ocus
rachaid
197
In Agallamh,
2]
22 7
tucad
achtaih.
mac Finnachta
is
uachtar na banglinne
do ibds dig ocus dognds
.
.i.
is
amlaid do
is
do chonair
fin tnacais
ocus gab ar
in*dara cenn
[Is
ann
sin
is
tar]
a himerta
trell
do chuirset
in fhidchill
uadaib
s.
is
ac
fharrad
degmhni dornaid
ar Cilte.
a Chilte ar an ingen.
danann
crt in tairfdech
t at
ocus in tairfdech as
maith a dhelb ar an ingen msa
maith a airfted. dar r mbrithir m ar Cilte gid maith a dhelb
ocus ro ghab
is ferr a airfded. gab do thimpn a clich ar s
ocus ro bi ac shefnad ocus ac shaeirsheinm. tuc iarum an
airfdech tuaithe d
ferr
nEirinn ocus
nAlbain.
uile ar Cilte
is
In Agallamh.
228
[197*:
duitse leo,
Ba dheired
dib do na
tr
dnaib
sin
ocus tucad
fa [nesa]
tech ndeirrid ndamair iat.
ocus d irig Etrom mac Lugair a [haite na] hingine ocus ferus
in ingen istech ina degaid
filte roim Chilte ocus do [riacht
sin ocus] do bdar ag l ocus ag [ibnes mar sin. maith a
l
||
ben
eile
conice so
chuir isin
isin
licthe
Finn
[air so ar s.
[Lmh
lu]ath
d]o lucht in
nEirenn (st'c)
tre
.i.
cionn a
chile.
[Is] ann sin do b clch i nduibthr ocus i nduibh[fiodh ocus i]
slib Guaire rnabar sliab Cairbre Borbch mac [Trnlmaig]
.
carn so
In Agallamh.
197^:23
sin
229
fair] fin
acht co
ris .
||
do marbad Eogan
Gnathail
hesbada
tan
isin
is
le
Mhuaid
in
muir
isin
tan so do thrgad.
ar in ngaillim
ammach
lem
tech
mhn bud
d'fiarfaigid dhot r
c n sin ar Cilte.
ferr innisiu.
ocus n thucassa
cuich in tairfdech t
Cas corach
mo
do b'il
an ingen.
rt soidheithfirech
it
mac Cainchinne
ar Cilte
mhthair n
fin
ocus
ollam
ocus
d
danann
Bbionn
mac ollaman tuaithe
dursan
dono
ar
an
ingen
ingen Elcmair in bhroga a mhthair.
nach mac do Bhodb n d'Aengus n do Thadg mhac Nuadat .
crd' n a ingen ar Caeilte. grd trom taidbsech tucas do ar s
ocus n thucas grd do neoch roime riam. n bud ferr nech diob
sin f deired inssom ar Caeilte tr bhreith 'naemPhtraic co
mbia ollamnacht Eirenn aige f deired ocus cuirfidh tuatha d
danann i ndnab cnoc ocus carrac acht muna fhaice tr tadall
a athair.
In Agallamh.
230
[195
t.
gan chomaentugad ar
do[t dheo-
Cilte.
ocus dornad selg slibe gam ocus slibe na seghsa ua Eibric ocus
clrmhachaire in Chorainn chladhuaine ac Fionn ocus do rith
.
shleige fin
trt,
ocus tncamar
tri
iar sin
leigis acainn.
Ocus cnoc
ainm
eile
Coinnillsciath dri
Ptraic.
tchiu
tr
neola co nim
tchiu nl
a Choindilscith os bruidin
.'
abair re cch
dma
mod
biaid triath
tailc in
cailc
ceil ar
do thriath mar
na
tr
95
2; i95*
anam
In Agallamh.
*]
a Chilte
231
is
bairt
[r
Eirenn
uaimse duit
Is
do
.i.]
mac
Diarnait
Cerbaill
ollamnacht Eirenn
||
n'ge.
sin
in
tr
naenbair d'iarsma na
finne
d'aire orro
friu.
lr isin
Truag m
Oisn
sin ar
issed
b ac
mhuinntire.
I
bfuil
in bhaile ar
N rabasa riam
ar Cilte l nach
mar
fritsa
'
fil
cia
cnoc
in
air
ar Cilte
:
ocus t'athair do
loit .
Cilte dixit.
Ocus
in
cumain
letsa a
anam
gr ba
mr
in
chned
[ro
ghab]
||
in
cathbarr
In Agallamh.
232
[195^:2
uma chenn
rib
[Is]
ann
fil]
[sin] ro
araile)
Eirenn dobsom
fiarfaig r
r bhrit-
cia
do mharb
Cairbre lifechair
mac Cormaic
ocus
.i. clch ro bi acamsa [ocus gom athair rom]am.
Oscar ar Diarmait cia [rosmarb. aen]urchar Cairbre mheic Chormaic ros[marb ar 0]isn. ocus mac Lugach ar Diarmait cia
[rosmarb] isin chath chdna. Bresal mac [Eirge mac] rg ghallghaeidel [anall ocus tisech teglaig rg] Eirenn . ba mr
Oisfn]
[Ocus ro
b'
sin
ann
ocus tnic co
sin
na ndru[ad
lic
fri
lem do bheithsi [i
Temraig oc frithilium] na senrach ar n ria [oil n aithis]
mise fheraib [Eirenn]. dogntar [a rir mar irdchairse
ocus m]ar adrait [fin ar in r]gan. [ocus tncatar] maraen
isin tech [irrabadar n]a senire .i. [Oisfn] ocus Cilte ocus do
s dul ar [saerchuairt] Eirenn
ocus
i
ocus
il
ro bi [Oisfn
arnlaid
is
nEirinn
ocus adubairt
iss]
ham-
laid]
it]
is
|)
dib
in rf
baid dib.
iat
nuires-
Aidedh Echach %
39 a)
233
fir
anam
a Oisn ar
Eirenn. turchairthe
>
cloch ro bi sunna
Temraig
ar Oisn
is
in
ocus ba hingnad dla a leptha ar Oisn
Eirenn do bodh a choimse i lepaid in abaic
.i.
fer
.
ba
ocus
mh
in
d'feraib
nidhe ba
fi.
ocus in tan tigedh
drcht dubfhola no mhaidedh treimpi ocus in
ticed braen alaid trthe. [ocus cia
tan tiged ben do b
ro thcaib] in lec sin n ruc a hEirinn ar Diarmaid mac [Cerb-
ticed
ben aimrit
fuirre
aill].
cich
mrmhenmach
ro
ghab
[gan chrochnugad
rge
||
mar sin\
in
so.
maithi
sliab nEiblinne.
bi
Aidedh Echach.
234
39
morro Rib
aithis
leis
asbertatar a
leo.
|j
nArbthen
it
.i.
fil
loch
indiu.
tic in fer
sin.
mr
dorignis
bad. cia bad
fer
fair.
fair iar
fair
marbad cjosom a
co ruc leo co
laigid in gerrn
tici
mag
marbaid
in fer
dana a neochu
friu
in
as
uili
mair-
uili
d'ulc frinn
dib.
isin
domnaig
ms
iar
sin
combo
Eocho
lethrigi
thipra.
fuirri
nUlad
finn-
amnais.
mBuain ocus
chinset dl
dl Sailne.
icid ticid
collethlia
gebid faebra
bi tr
tirsib conid
snidid ethra
Curnn oc
ann asbertsom
ticfa
taircetul
:
40,
Aidedh Echach.
/3]
do Beon mac
Inli dia ra
gab
echnat indairmairi 1
ina lnaib
235
.
||
ard
tonn
in
mo
thuige tracht
mo
il
is
mairg
frisatibi
fraig
chin dn mac na mn
conid ethair immar
ipra maic Maireda mais benaid frais fri hadba nuis
allinn lichnech lethan glais imma tged cch dia chuis
md
iamb
f linn
locha lin
linn
mo
chenn
noncuirfed dar
iss
mr
ota
mo chomnaide
M
G
ithig damsa dul for cel scarad frim etal bes n rom
blaisiu maigri matan moch . f loch Echach adba. dom
.
1 .i.
6
.
||
do'n topur
atchim
.i.
in tipra
3 .i. frinni
4 .i
A idedh EchacJi
236
Issed sin dana as
Echach
tomadm
41 a
locha
co ro baisted indabaig
ngnad in richt as bi lus dia dorigne in firt follus
a drech abbn cerr bo cacht alleth do bratn bitbalc
ia nebart carais maeda
Oengus ua Aiblen aebda
dosrat iaraa taistel tair
ro sied
friu.
iar sin
st
ninnas
Ro
sin.
clebradsa for
Lban ingen
ocus
is
d tnac
siar
co inber Oilorba
dil
Araide isindlsa
||
mini
thucthar
fin
im
tr
mo
dla chucutsa
ciunn bliadna
ocumsa
att
log dam.
mainistir.
sein.
cia
ocus abairsiu
log conaigi
rotfiasu
sin
tr ol
ol
isi.
ocus do
Comgall
Beon acht
fri
ii.
t'adnacal
tnic
Beon
na clirchib
Aidedh Echach.
4io]
237
Tnic
s illon
Ro
imi.
masa
bi tisech ua
ro bi
deiscin etir
ac for
n hairi at c
ocus for
log sin
ocus nrab
Ro
is
bi iarom
imcosnam
ina ferunn ro
uili
gabad
impisi.
asbert
nimresain.
Asbert
imbrach
in taingel friaraile
for s a
carnn Airenn
licidse dib.
tncatar na daim
a itsecht ann
Muirgetn
naill di
.i.
sin.
gein in
ro baist
Comgall
mara n Muirgeilt
ocus
.i.
fuirech incomfot
iss
iss
roga ruc
ainm do
geilt in
s
||
rat di
mara. ainm
dana Fuinche.
amail" cach
dia di innim.
.
Finit
Aidedh Ferghusa.
238
[30
is
in
fer
mac
ghualainn
tucad Bec
.i.
mac
d ndabchaib
siad donna ar
leisin
iar sin
corn mbrec
nursainn in
ocus
irgis
is
tslios rg
nagaid
A idedh Ferghusa.
30 b m]
239
riam rg bud
[trjnfer
bud
mo
ferr in
dar r mbrithir ar
siat n
facamar ar
trnfer.
ferr in
in facabair
siat.
fuil [sin]
tigse inocht
dom
fhacamar. do[beirim]
brithir ris
mbud
ar Iubdn co
||
merlidir midhachda.
ac chlos sin
Eisirt ar s.
is
fiafraigis
aithnid
do thuathaib
fair
Iubdn de
dam
cad
.i.
gill
luchra.
a mrbriathra
ollam in rg a ghire
ndernais in gire sin a
ar in tollam nchiged d' Eirinn ocus
ro tibestair Eisirt
lim
mac
ann
ocus atb[ert]:
F led mr inocht nEmain
.
is
Olc
cirde
tr l
ocus
ormsa a airdrgar
Eisirt
ocus tabair
tr
Macha
co tech Ferguis mic Lite ocus d fagar comartha suaichnid ar a tiubarthise aithne co fuil in frinne acom co tucar
lem
ocus
muna
il
lib rim.
is
ann
forrda
tairsi
sin
imuig inechtur
ocus a d bric
ille
tre
fhinndruine co forniamad
ir itir
ocus a
'
Aidedh Ferghusa.
240
chochallbrat
srill
[31
chonnairc in
fer
fr sta
dirseoir
do
thuillfed
s ar
bois
dar
mo
Aedha. ocus
cumus da gach
daeine mra ar
ocus
in
fili
dilem
leisin
Fergus.
corn go Fergus
chucum
ar
ar
dar r mbrithir ar Fergus <k*r asat fer seguinn fochuidbithe is cir do chur isin chorn gumad coimdes duit in lionn d'l
Eisirt.
iad a glaic
uachtar
in chuirn.
mo
chubus
mr
d'fios
mo
sin do'n
dilemain do
co raibe ar
ar Eisirt a ollamna
snm
Ulad
ar
is
uaim g licth
ocus do niamghlanad do britib
les d'fagil
bilide
Aidedh Ferghusa.
31:2]
M sa rimsa bertaigi
fra
'
usa
bretha forglide
241
mn
||
D[ar
r] mbrithir ar
Fergus
is for
mo
chuidse de sin
[uair
is
do atmhaig tusa
festa ar Eisirt
ghbainn dib
atbert
binn
is
[r
mjuige
line
in tolc
somenmach ocus
fin ocus dmad
linn
istecht
ria
adubairt s
il
ar
libse
Fergus
[do]
ocus
buadach blaithbinn
faithlinn
muige
roinn buar
is
boeighe
'
....
a les
ocus ar crodh u[ainn] nach brmisne n rt uait de ocus a tucamar n bram. a ollamna ocus a igse Ulad ar Eisirt roinnid
.
a fer dna
ocus
fa
ocus do bodh
fomir
nucht no
farrad Eisirt
Aidedh Ferghusa.
242
n
mese dra
rit
ir
[31 ^
Ro imgetar in d
m coiscim Aeda
ort
ocus d ndern-
Macha ocus ba
iges sin rompo a hemain
is olc siublus tusa a Eisirt ar Aedh. ruc
||
Eisirt urracht retha co mbi urchar saigde roim Aedh atorra sin
at in chir ar Aedh. dar r mbrithir ar Eisirt issed sin do
.
anois ar Aedh.
ocus dorigne
Aedh
lid
gaeth
dom
breith ss
irigse air
romuir
tar
menn
sd bos ag rg
is commaith l
itir muir is tr
ech buide blith rodbra leis
an fair gan meirg is eirg d fheis
.
Ni fada ro btar ann co facatar in foluaimnech tar brr uachtna tonn chuco fair a chol ocus a dhuabais ar Aedh. crd
doch ar Eisirt. in mol mongruad muige ar; Aedh. n h ar
Eisirt acht ech Iubdin ac techt ar do chennsa sin. ocus is
amlaid do b ocus d sil grbda glanshoillse glir ina ciunn.
air
ocus
fi
Eisirt ar a
Aedh
Aedh
muin
tarr anos a
Aedh
ar Eisirt.
ac a ollamain ar
n fuil cht
.
3i*:
Aidedh Ferghusa.
2]
ocus a
fer
sin tr asa'tnic.
in rig st
dig b st
243
mbasaib amail do biadh lenb ocus gidedh rictse a les bar coima ainm ar Eisirt.
fair. c hainm st ar siad. Aedh- iges
uch is mr a fhir t'athach ar siat sin.
Is ann sin atbert Eisirt r hlubdn cuirimse gesa nach fuilngid
.
||
frlaeich ortsa
tre
asa
tu ct duine fecmhus ar ts in
ocus
lite
tngamarne
gomad
coimded dorigned do rg Ulad inocht is ann sin tnic Iubdn
co dobrnach domenmnach d'accallaim a mn .i. B b ocus ro
.
innis
leis.
rachad ar
litin
do chuatar
imgem
mbruidin istech ocus fuaratar coire mr na hEmna ocus fuighell liten na sluag ann ocus
do chuaid Iubdn chuice ocus n rnic do lr . irig ar t'ech ar
B b ocus irig do'n ech ar brd in choire. ocus dorignesium
sin ocus n rnic a lm cos na lige airgid do b san choire r ba
in baile.
sin
chos gur'thuit
uis a
ss in lite
ss scicrr-
mar do
isin
betha
amlaid ro cenglad ocus ro cuibriged itir chois ocus lim . is fata ati a fhr duib ar B b r
is amlaid ro bi Iubdn ocus folt cas crdhub fair ocus ba giliter
ocus uan tuinne a chnes ba deirge in corcrn caille a dh
beits
gemla
iairn in
fi is
gruaid.
fuilt
b ocus do
frecair
dub
ris.
uile acht
ocus atbert B
is
fer
let d'innsaigid
Aidedh Ferghusa.
244
[32:1,2
n habairse sin ar B b dig nocho nimtheochadsa uaitse go brth co faicer c rim bias ortsa. ro irigsetar
sluaig in baile iarsin ocus fuaratar Iubdn san coire liten ocus nr
tuaithc luchra.
||
do a fhgbil
fionn
thuathaib luchra
m'ainm
ocus ben
dam
tn
ben d
atchi'thse
im fochair
ocus
is
gcenn
in gairbteglaig
rugad Iubdn
uime
sin
mr
is
ro fgbad
do chuires
mo
lm ar do chenn.
lig as al a Ferguis ar
ar
Fergus.
mad
beithesa
||
do rid
in lid:
fl
racul
acamsa
in dara leth
de d'r derg
is
airget in leth
fil
maith
in tara-
fin in
fua
ocus
Aidedh Ferghusa.
32^:1]
'
fordorus d'fionndruine
a tairrsech d'uma
dar lium fil a thuga
is
is d'eitib n bfionnbuide
*
chainnelbra rdaide mon cainnill is lr glaine
co ngeim do lg loghmaire i certlr in taige
cht mise is an airdrigan n fuil nech uainn f duibe
teglach ann gan arrsaidecht folta barrchasa buide
ichellach gan oenduine dma maith ann gan tachor
.
245
r fer
n r mni d dhul
n gabtar in taracul
crainn eile
mo
n ar
ac Fergus na fled
na loisc rg na fed
im nach gnth sreth sluaig
n fann in feidm rog snom im gach crann cruaid
loisce in,fid fann bud mana grch nglonn
ro sia gbad renn n bdad trn tonn
loisc aball n na ngc faroll faen
fid man gnth blth bn
lm chich na cenn chaem
eorad draigen dr fid nach loiscenn saer
ar muir
tr
girid elta n
'.
fid
||
'
dna
ris
anois
dil
fhir
Aidedh Ferghusa.
246
Do
bsium
mar
isin baile
menman
sin
[32^:2
ocus ba
hurgairdiugud
ac fheichem ocus ag istecht a briathar.
L ann do chuaid Iubdn co tech in banntrachta ocus siat
ag dnum fhoilcthe ocus fhothraicthe ocus ac slemainchorad a
gcinn
tibis
gire sin a
is
sin.
cad
f ndernais
in
ar Iubdn.
mn
crd tuicter
d'folcad ocus
marbsat a
cile
||
r noidce.
eile
do
ocus n dubratar
dia
il le
umpu
irdr
na ndla
bud
ro
cir
hEmna
i nEmain
mar sin n go tngatar
commra d iarraid co faitche na
Aidedh Ferghusa,
33:0
dobram
ar siat in
ortsa innocht ar
siat.
ar maitin.
chruithnechta
Iubdn ar
crt
in
fhogal
ligfemid laeig Ulad co a mithrecha co nach fuigter
dognamne foghal
ar Fergus.
f brin
n thiubarsa
gan trebad.
tsol
247
bud
ocus dorignetarsan
gciged Ulad
bud h Iubdn.
i
hEmna
fuigtse
Iubdn ar a shon
ocus tngatar
sin ar Fergus.
hEmain ocus do
dognamne dgaltas eile ar
in tres l
co
iarratar Iubdn.
tiubar ar Fergus.
siat. c dgaltas sin
ar Fergus. loiscfemait tha ocus muilte in chigid ihocht. n
bfuigtse Iubdn. ro imthigetar rbmpo ocus dorignetar mar do
gellatar ocus tngatar in cctramad l co hEmain ocus do iarratar
Iubdn. n thiubar ar Fergus. dognamne dgaltas ortsa. c
dgaltas sin ar Fergus. gerrfam a gcinn do diasaib in chigid
n fuigt Iubdn ar a shon sin ar Fergus. ocus dornsat
ocus tngatar in ciged l co hEmain ocus do bodar ag iarraid Iubdin. n thiubar ar Fergus. dognamne dgaltas eile
ortsa. c dgaltas sin ar Fergus. berrfam fuilt.bar mban ocus
inocht.
sin
mo brithir
amach
Aidedh Ferghusa.
248
2;
33^:1
[33
([
ro
bud
olc dultad
ail
gan
mar dognmais
r bfogail
Fcrgus
sia in
beir nroga
a ndernais
mo
ann:
in lid
eir
o chlaidem n
nocho
nfuil
mo
ninis
chlaidem
fil
j|
33
<*
2]
249
is tr
is
mongenar
rosbeir
Is
sin uair
Aedh iges d
echtra.
ocus ro
j!
rosg nguba
Aidedh Ferghusa.
250
[34:1
Is
ann
sin
do chilebair
is
roga
do
rug s .i. brga lubdin.
maithib Ulad uile iarsin ocus ro fhg s bennacht aca ocus rug
bennacht uatha ocus fa cumach Ulltaig ina diaid. n hair aithis
||
a chil
nintig
ris.
Cid tra acht ii>nisis in tglaech d mni fin sin ocus innisis in
ben d'n rgain do mni Fergusa go tarla itir in rg ocus in
rgain tr imremim fothraicthe go tuc in r dorn di gur bris fiacail
ina ciunn. gabais ferg in rgain ocus adubairt do bud chra duit
.
ar
cham do
bl go clais
binghnma ban do dhnum. tucad scthn d'innsaigid Fergusa iarum ocus do fch fin ocus adubairt is for
don mni a ndubairt s ar s ocus is in pist tuc in dol so
orumsa conad uime sin rug Fergus na brga do rogain tar
do
chil in
shdaib Iubdin
Ro
uile.
Aidedh Ferghusa.
34:2]
ann so ar
pist ar a chle.
Is ann sin ro
faicti
go
251
lingis isin
||
f hinnfadach
aici
aitenngairbe
domtnic clmaine
comlainn
li
loch
go rabatar na hicneda eochargorma ag bidglimnech tar bruachaib in locha dig n fuaratar inad comnaide sin loch uair do b
gainem fionntrachta in locha ar a uachtar. in dara ham ba
gilither in lemnacht in loch in tres am ba chubar forderg fola
in loch uile. is ann sin ro irig in pist s cionn in locha inirde
.
25i
mar a
in locha
a chrchta
fiacail
[34^:
do
as.
||
sin
U
A
is
trn ro cirrbad
in lid:
mo chorp
Rudraige
mo bdad
do'n chaladcholg
dorigne Fergus
as
is
gan
dom g
uill
domrad nit ncomluinn
damsa Iubdn nocha liumsa nach uchbd
ingen Echach
illin
in tecasc tuc
in
ocus tnic
gcined
Aedh
mr
in
Fergusa
bd a marbadsan
in irdrg
C oimdaidh
*.
Ulltaig dob.
Conid iad imtechta tuaithe luchra ocus aided Fergus conuige
sin.
.
Finit
Coimpert Comiaic.
26oa]
253
so sos.
Luid Art mac Cuinn chtchathaig do thabairt chatha Mhucnagaid Mheiccon. issed luid co mrsluagaib fer nrenn
rama
delma:
asbert
Lugna oc
cloistecht in
elm
torann
eras cille
For ar
Lugna
mac na
frflatha
ro
Coimpert Cormaic.
254
[260/3
mac Arodh
Bi Grec
tarla forsin
uamaid co
huama ocus
in blaicne
inaroile l oc
facaid
meic etorro
for a lma.
do
in
ferann
Ghrec.
benad leo
Lugna
forsatt
log
mac ocus na
in
in so
Grecraige
in n sin
cuilna
oc tairchetail do:
eisti.
for or s.
choma d
luid
fagh-
conid de do radad
faghbla Chormaic do
cusin uamaid ocus do
M ochen
Cuinn comarba buadach frfios frinne ina ciurt fri dla deichbud ergnaid ngise bud sobraide bud saitech bud finnid.
bud gartaid bud sognasaid sofer bud mer a mrgnma bud fmm
mided ar dil sluagaib cengat cch bud forfid finnchlesa fri hulu
bire
errudu diambia dobad a ruirech rruanaid conleicfi loinges diambia at esbaid fria r nae ms forfaid caipthiug condathrinne bodbada ardibiba sluaga dia luaignib concertfa claenrecht for iathu
.
Banba
mag
concoicerthar a mrbretha
co foirchenn in betha
cuirfid
ainn
conanebrad
fris
mac
Lughna
||
is
mochen
fria escirdib
.1.
is
Coimpert Cormaic.
26o(3]
255
tu
is
Lotar iarum
leis
.i.
conici sin
ir is
beirthea forro.
chomaidecht
is
firchl
do chethairnib btar
lais.
na rgna
mac na
ghbreith mraid
Temrach.
N ba maith imorro rge Meiccon. dlomsad fir Eirenn do
iarum ocus doberaid rge do Chormac. b^. ln in bith do gach
maith iar sin cin bi Cormac beo. bdar imorro a choin la
Cormac iartain ocus isedh fodera in cadhas mr bi la Cormac
for conaib .i. a oilemain do chonaib.
Conrochd dono in Temair do athnidedh lais amail nach roibe
in
roime itir tige ocus chluidhe ocus chumdaige olchena itir laechtigib ocus ghriannaib ocus tige talman. ba maith tra bi Eire
fri linn in rg sin.
n fta uisceda abann dol fri slomrad a hisc.
n fta a caiilte co hurusa d'imthecht fri himad a mesa n ba
.
rid imthecht a
fria
.
scarad
fri
flaithemnus ce thncus
fris
Ultaib
co fuair bs
Sdh Fiachna.
256
[125
1,
fri
turcbil ngrine
lom mac Airt iath meic moch guid fod fair ros na
slg na mbrug mbreg conerracht re ucht Boann brg.
i
Finit
Amen
dia nebairt:
rfg
bertha
le
Finit.
30. "]
fair
claidem
Tabraid
mac
||
dorochairside liomsa
Sail.
brthar do
.i.
co Goll
raei
mac Duilb
dhine muige
mell.
do
forfuacrad
nad
il
Is
airside
coecat lech
agus
in cath
agaid
ina
dhiaid
nagaid
atchonncadar
dhiaid.
,
titsium
rempa co
rinic a
dhnad
i35*s*;
i.
/* Gilla
*33l
decair.
257
tra ol
Loegaire
coindriocubsa
rottioncubsa ar Goll
mac
maith
suidc.
Duilb.
cona ehoecait
frisin
do
Loegaire as
luid
iar tuitim
mbethaid
midid in
dorochair bar
asbert
ac tuidecht
Luid Loegaire
iar sn
ocus ro
ann
dasairnectar s a cionn.
toeit or
mn coema
dot
rir
ocus nachamfcaib.
fri
leithrge in
ocus n thinic as
fs.
.
Finit
.i.
flaithes
do
b Eire co
fhilidecht ocus fa
ar rgamlacht in
S
Cormac
sin.
Iti
258
Do
Gilla decair.
mac
in tirdr
Fionn
[134, 135
Bhaoiscne
trinrg sin
le linn in
Cor-
.i.
sechtmad
in
Ba mhr
.i.
baile in
mar
mic Raighne
ocus co drom
coli-
choille re a ridter
ocus
||
luachair
Dhegaid
indiu
f shliab
Desmuman
chaomlainn chrot
muice ocus f chrochaib oirermne na Siuire srebhuaine ocus f mhagaib fruaine frghlasa
Feimen ocus f Dhisechaib urrda agarba aimride Eithne ocus
f thulchaib mnille [slibe]
Muman
d chiced
nach raibe taoisech naonbair ac fiadach ocus ac fian-
In Gilla
i3*, i37l
decair.
259
deglaochaib ina fhochair .1, Oisn mac Finn Oscar mac Oisn.
Goll mac Mrn Art mrbhuillech mac Mrna Sciath brec
mac Dathchaoin .i. fer iomchair scithe Fhinn na tri Bailbh 'n
.
meic aoincherda Beirre Caoilte mac Rnin DiarLiathn luath luachair Dhegaid.
Conn [maol] mac Mrna .i. fer aithise ocus mlabartha na
finne ocus Fionn [bn] mac Bresail. acht at n chena fa
bhinn le Fionn ocus le fiannaib Eirenn guth ocus glm na
ngadhar ocus glaodhach groidmher na ngasradh ocus tormn
na dtrinfher fedghail ocus frghir na finne isna foraoisib ocus
mboirinn
tr
cia
||
le cach tarraing d
dtugadh do'n aghastar agarb iarnaide ac iarraidh aistir ocus
imthechta do bhuain aiste. ocus ba mh in sin in tingantus
nach tairrngedh sise na lma fada sithremra do b ac in bfer mr
as
chompar a chlib le cach stad ocus le cach fuirech d ndnadh
uaid ac dul tar a hais. ocus ba shamail re tormn tuinne trnmire cach buille bailcbhrgmar buanlidir d mbuailedh in fer
a.
||
s 2
In Gilla
26o
mr
decair.
[138, 139
imthechta do bhuain
mhac
Bhresail
do thuic aige
fin
chomrid chnesda
in
ir
fr ligis dot
do choimt
il
co ndroichdeilb ndiablaide
.
as
mo
ag so fth
dheilhnisse
n thiocfainn co trthnna
j|
ocus
dochrom
a chenn ocus
do
fhill
bairt seisen
dhobsan
acht aonn
mr
ar in fer
bheith
agam
fhognus
dam
mhir ar Fionn.
fhir
ir n fhuil sin
.
ir
is
prinn
co cenn do l
doman
tr
.
ed
ocus
fer
is
maith
is
in
tadhbar
d
do bhiad ocus do thomatus
beg liom
sin
dam
fin
ocus
is
mr
is
maith
in
tadbar ar
in fer
mr
ir n
do les mo thigerna
n aonduine ag mbin do dnam. a Chonin mic Mrna ar in fcr
mr cia as m tuarastal marcaig sin bfinn n tuarastal coiside.
fhuil isin
doman
n as decra liom in
aonn
||
In Gilla
Mo J
261
decair.
amach
ar in fer
mr m thugaimse liom
gillaigecht
dam
ir n fuil gilla
dogenadh
||
lim
agam.
Eirgios Conn mac Mrna in tan sin ocus ghlacus an tagastar
agarb iarnaide ocus chuirios re hech in fir mir ocus tuc leis
.
mar
aige.
a Chonin mic
mo
ocus cnuic
is
ocus do b
Mrna
chomairlese
is
fir
mir
cabhin ocus
no co mbriste a croide
na finne. eirgios Conn in tan sin ocus tuc echlim ar ech in fir
mir ocus bhuailios a dh shil co dian ocus co dchellach uirre
ocus nr chorraig ech in fir mir leis sin. aithgnim in n sin at
uirre ar Fionn n co bfaghbaid s comtrom a marcaig fin do
daoinib uirre n bfoghabtar aister aiste. do chuadar tr fir dg
d'fiannaib Eirenn ar chla Chonin ar ech in fir mir ocus iuigios
ftha ocus irgios ars. mesaim gurab ag magad is ag fonomaid
li
ocus
is
In Gilla
262
ort
lenus
||
decair.
[14, 143
n bfuil
inle
feirbe
||
In Gilla
143. i44l
hinbir
decair.
203
.
gan luing ar Oisn n(5 luathbarc againn. at ar Fionn gur fhgbadar tuatha d danann do bhuadaib ar chloinn Ghaodail ghlais
mic Niuil mic Fhiniusa farsaid gidb aca re a mbiadh gnithe
le hEirinn d'fgbil [acht] dul co beinn Edair ocus gidb lon do
rachadh leis ann co bfuigds a sith do luing n do luathbaic
ann.
/ Gilla
264
dturais co hEirinn
.i.
decair.
[145,
46
ar in chtfer acasan
.i.
tuag saoir
||
ocus cranntabaill
ocus d
bfuighbinn deich gcd fiched d'feraib Eirenn ar aon lthair dogenainn a sith do luing n do luathbarc dib le tr builledaib
dom
in cherd at
sin.
is
in bfer eile
||
co rncatar
blscaoilte
dib.
Is
ocus
tr
ann
is
fir
dg
eile
do dhui d lorgairecht
Tn Gilla
4 7, 148]
ocus do
chum
decair.
265
laoidh
in
||
facmaire frdhoimne
Is
ann
ghimnech
mara lethangharba l-uaine. ba cheol codalta ocus ba mhochchorrugad maidnc d'Fionn ocus d mhuintir beith ac istecht re
coicetal na mara mongruaide mrfarsinge ac crnn ocus ac
conghir ocus ac
||
coimdecht
le slesaib
is
le
brdaib na luinge
irrabatar.
Tr
mhuintir Fhinn
glasmhr uaidh
In Gilla
266
decair.
[149, 150
Dhuibne
ar s
ir is ac
mac
dtr thairrngire
||
as
is
cloiche ac in mbile
cairrce
maig
commr
ocus carraic
lfad
mo
dhithin de.
N fada
do mhac
Dhuibne
in tan
atchonnairc
in
a choda uisce.
curata
do beifh ac
||
nimnech mchillide
ocus co calma
In Gilla
i5i, is2]
shnomach
mar
le
decair,
267
fchus
sin.
amach
r.
ocus tuc
mac
ocus dorigne
leis
blscaoilte
d'feoil
teora oidche
do mhac
fhaitche in longphuirt.
mac
mhac
||
In Gilla
268
decair.
[153
phreib do leith a
ghbair inadh suain ocus codalta as ferr in sin duit lenus mac
i Dhuibne in gruagach ocus.do chuatar i bfad ocus i gcin as
sin
ocus fuaratar cathair cennrd ar a gcionn ocus tr caogaid
.
maraon
ar slios
re hcmnaoi
na cathrach
ditgil
im a cionn.
do ferad frchaon filte re mac i Dhuibne ina anm ocus ina
shloinne in do cuired mac i Dhuibe nadhbaid ocshlinte do
b sin chathraig ocus do cuired luibe uaisle ina chnedhaib ocus
ina chrchtaib ocus ba slemain slinchrchtach . ocus do suided
engach rsnithech impe
do
ocus nr cuired
sei
ninad
in
n uasal
uasail
tucad biada
mara
)|
ninad
in
sil
ocus tucatar
menman
o'cus aicenta.
do dnam n gur
na talman trom-
ocus
in fled as ferr
i
gurab
do
b ac
in ghaiscid
leis
in
in
fiarfaigios
gruagach
tairis bliadain
in ghaiscid scla
do mhac
ba
i
In Gilla
rs4, 155]
Acht
decair,
269
chena
[at n]
mhuintir
||
mac
pc do ocus iarrus
sin
dn
leis
d bfuair ariam ac
fin
na Sorcha
ba haite
Do commrad
rg
sin
in
na Sorcha in
aonach d ninnsaigid
scla
.i.
bainghilla turais. Fiarfaigios in r
adubairt sise co raib scla aice .i. co rabatar ciumsa in
di.
chuain ocus
tre
leis
ocus
Sorcha
f chos
fchus
||
[iat]
irdr
domain
in
ocus do
in
chrchse
in uair sin
mar gach
crch eile.
co bfcbad
/.
do
licetar as dob.
do
labair irdr
Grc
in uair sin
ocus
is
dianmarbad t ar mo mhuintir.
sen nach gcualaid nrd do ghoil n do ghaisced fer nEirenn ar
marthain n ar mrchuimne ariam roime sin ocus co ndbeorad
adubairt
adubairt-
cia dorigne in
///
27
Gilla.decair.
[156, 157
crche.
||
crt sin
do
comrac
Oscar
in lae
Fhinn.
b'il let
andiu do
mac
irdrg
ar dhsacht
dubachais ocus
domenman
re
Do labair r Ghrcf'n am sain ocus is ro rid cia do gbainn do dgail mo mhaslaid ocus maslaid mo mhuintire ar Fonn
ocus ar rg na Sorcha. do gbair mise arsa in macm mr mac
:
In Gilla
158,159]
decair.
271
comraic ar
na hlnnia.
rig
mo
n dnfair ar
Fionn
luighim fm armaib
bud fhaide ar do thuillem n
thuarastal.
do
oirbertacha
.
j|
ocus tucatar
in
is
ir n
goile
ar do
ann
sin
ocus na honchoin
maoidme
re
domenman
mhuintir cenn
Do
fir
d mhuintir
leis.
aontuma ac
hainm
b ingen c
.
ocus amail
tit in
In Gilla
272
decair.
[160, 161
naltaib ocus
le degbualad na dise deglaoch sin gur clos
nimchianaib iat. is ann sin tuc Fionn bim toirtemail trnbuillech do mhac rfg Grc gur dhiubraic a chenn d cholainn ocus
ocus
|{
sin.
Elaigios
msclus
d'ldh
in r
dochum
Taise thaoibgel
Finn.
co
thaoibgel ocus adubairt gidb dobradh chuige Fionn
dtiubradh seoid ocus maoine do. do labair taisech tegiaig do
i
mhuintir in rg ocus
adubairt
is
comaill
damsa a ndubrais
Fionn ocus
na Sorcha
ocus chroithios
in
chraob s a gcomair
iat ocus
ghoidios Taise taoibghel 'm oidche sin. ocus is comairle dorigned le rg Grc rucad Taise taoibghel chuige ars gan n bud
||
ocus adubairt
in laoid
In Gilla
i62, 163]
B uadach
dccair.
273
ar mbreith
oirechtais le
Fionn ocus
le rg
||
cile.
tairrngire.
irraibe
ocus atchonncatar
Abartach
in
||
chuige d'iarraid a mhuintire air n cath do thabairt do. is comairle dorigned le hAbartach aisioc a mhuintire do thabairt d'Fionn
ocus a bhreth fin do thabairtdo ina mhaslaocus ina mhirsiubal.
Do
desaiged long luchtmar lnibsech bhennchorr bhlthdaingen do Gholl ocus d'Oscar ocus tucatar cl le tr ocus
.
1 }1 Gilla
274
decair.
[164, 165
is
*do
ocus
fairrge.
phort
long
dtr
carraic a combrised
isin
nGric.
na
airedaib cia
ocus ar ndul ar
hainm
n
crche.
in chathair
tr
d'fiarfaigetar
atchonncatar
ba chenn
scla
.
do na haod-
cia
h in chr-
||
d'fiarfaigetar na haoddiamra
doeolais rucad iat in
nglenntaib
uair nach raibh fios na cathrach sin n a hainm aca ocus adubradar gurab sin cathair na haithne isin nGric ocus nach
raibhe isin doman cathair ba lia lm lidir laoch ocus curad ocus
crt dognam anois
dronga dianmra le goil ocus gaisced in
cia
airedha dobsan. in
uirre.
crt
siubal
ar
cnstaidechta.
crt
dognam
dognadsa elada ar
bar son 'ar Fergus finnbeoil. dorignetar amlaid sin ocus do
ghluaisetar rompa dochum in dna ocus do bhuailetar bim
fleisce fri frdorus na cathrach. ocus adubairt in dirseoir nach
.
raibhe in
sin
mbaile
co ndechaid s
dochum
nach
seilge ocus
||
ocus do
commrad
Tinic in
derg coin
fin
in taos
dochum
fhiarfaigios
Fergus
di crt in tinnell
nlchad
dochum Finn
In Gila
i66, 167]
decair.
275
a saimeoladh
||
ina mirshiubal.
||
deired.
.
Finit
Cetharnach i DhomnailL
276
[64,64*
Dhomnaill do rir
dhruinge~\
caithem
fleide
a thalman maraon
gacha bd ocus
le
ris
do
fritheolad ocus
do
ocus
nua
frestlad iat le
in trth fa
subach
sthach
somhenmnach cch
uile
in tech so
sin tech so
Ar
ar fichit at
.
Giliagin
muinter
ds ar fhichit as binne in in ds
eile
in
in
cetharnach
ocus
caoilriabach ocus in tuisge ac plibarnaig ina bhrgaib
barr a d cluas trna shenfuan ocus leth a chloidim nochtaithe
.
ina
||
rg
Alban do chodlas
arir ar in
cetharnach
bm
l in Ile
gcionn tre l Manainn l i Rachlainn ocus l eile ar fionnsliab Fuait ocus is duine siofidech suairc
charn na foraire
siubail m ocus agatsa atim anois a i Dhomnaill ar s. goirter
i
chugam
in dirseoir ar
an tusa do
Domnaill. tnic
in dirseoir
Dhomnaill ar
immach
cetharnach
in
ir n
mar
lthair
lig thort
ar in
a i
suidh
do
Domnaill. n
si'os
ar
ir n
Domnaill. suid-
dhnaim
n ar bith
as
il
liom
fin.
d'ist
65
Cethamach Dhomnaill.
65*]
277
||
sligtecha siublacha taigenta taitnemacha ocus cuislenna ceoilbhinne cruite go gcuirfids daoine ina gcodlad le fuaim in cheoil
.
dar
tr
slnaib d a i Dhomnaill ar
in
gach uilc mar bh lucht eladan Bhelsibub Abiron ocus na prinnsada puiblidhe (sic) ag imirt na niarann ocus na nrd i bfrochtar
ifrinn
n chualas doicheol as m in do mhuintir ar s.
Is ann sin do rug in cetharnach ar in gclirsig ocus do sheinn
.
||
s in tan sin.
dar sln d ar
Domnail do chualas
finn shos
isin
talam
O Doirge
ocus bacach beinne Boirche
.
na
tuairisc
s iat
Domnaill. bm
binn
is l
irig suas
serb ar in cetharnach.
Eg. 164, f. 148: do shinneadair na saoithe mra sin cuir agus puirt agus
ciuil agus silteacha seanma agus cuislionna ted bhinne tiaghur dar
mo bhriathair air an cearnach do chual- fn. tuairasgabhail bheilsibub agus
abrn agus shatain dhamhloid agus sop seit agus athuinne agus prionsdubha dorcha puiblidhe dubhneallaibh ochtair ifrinn n chuala fin ceol ba
mhesa no sibhse sinn fin raod dhuinn air 6 domhnaill do dhan no n dhan
air an cearnach oir n dhenad acht mur as il liom fn.
leg.
1
adhbhann
...
adbanna
ciuil
Cetharnach i Dhomnaill.
278
Dhomnaill
[60: eeb
gcumaid ocus
ir at s
ag
gcuimhrinn
rachad ar in cetharnach ir n bhiad acht mar chrochaire
ghrnda dhnfadh ealada do dhaoinib maithe. ar in adbar sin
n rachad tairis so suas acht cuinds a maith chugam anuas ms
mian leo. ocus ann sin do chuiredar inar ocus atn ocus line
.
cetharnach
orm go
ir
dochum
||
Domnaill chugat ar s. n
n beidh aonn ie maoidem ag
do chuir
in chetharnaig.
hil liom
ar in
duine maith
in
brth.
Is
ocus
ann
||
.
tchonnairc cch imroll urchair in fhir do thgbadar uile
a dtuaga go fochmar frnimnech i nagaid in chetharnaig le
bimennaib brogmara ar amus a chinn gidedh is ar fer aca
lr
do tharla gach buille dob sin, is amlaid do chuir in cetharnach na gallglig ag gabil do chlaib tuag ar a chile idir
mharcach ocus ghallglch co rabadar uile ina gcosair chr.
fin
tinic in cetharnach
tsaor d'faghbil
Cetharnach i DhomnailL
67; 67*]
ugad
fir
279
thegasg
rama
in
cetharnach do
ferainn
||
||
cetharnach.
cosmail go
in iarla ocus
is
an
cl
Cetharnach i DhomnailL
sSo
U
Mar do
ch a dhia
is
Dubartn
mr
in cl
Dubartin
[68; 68
s ar shenlebar shenchais
dorug
s sos
in gclirsig
dochum
suain ocus srchodalta re fogar in chaoincheoil titbhinn tsde do sheinn s, is frbhinn in fer eladan tu a Dhubartin ar Seaan mac in iarla. bm l binn is l serb ar Dubartn.
|f
maith ar a ndechaid cl selga ocus fiadaig ocus fianmar do b Fionn mac Cumaill 1 mic Thrnmir
mic Bhaoiscne mic Fhiacha saidbir mic Bric mic Dhairne duinn
mic Dhegaid. do bdar na mirfinneda ann .i. Oisn mac Finn
re duine
choscair inalld
ocus Raigne mac Finn ocus Oscar mac Oisn ocus Glndubh
ocus in Dubchosach beinne gulbain ocus in Dubthuath ocus
.
ocus Goll
ocus Conn
ghail linn.
2
grsacht na ngillanrad co ndechaid fiad ballach binderg ann
so siar reomainn ocus do b ilar datha ann. do lig Fionn a
iallchoin d innsaigid .i. Bran ceoilbhinn in ch ghel ocus in
.
||
1
Eg. fj,f.fj2: Fionn mac Cumaill mic Trnmhir i Bhaoiscne mic
Fiacha saidbir mic Bric mic Daire duinn mic Deghaid do bh mac Finn
ann .i. Oisn mac Finn ocus Cairell a mhac agus Roighne roisclethan mac
Fhinn agus Diarmaid Duibhne agus Oscar mac Oisn Garadh glndubh
Dubhchosach agus Dubhach Art mr Goll Conan agus Beithi barrgheal mac
Mrna fairis ann
.
2
Ibid.
do cuiredh fiadh ballach binderg siar ann so romhainn ocus do
bh iolradh gacha datha innte do lig Fionn mac Cumaill iallchoin do bh
aigi lithe .i. sithlear in ch ghel ocus in ch chruadlethan ocus mac an
truim ocus lim tar luachair ocus do chuadar na coin ann ag dul tar in
maoilinn sin siar fhchus Seaan mac in iarla do'n taobh shiar de
[ocus] sos
n suas soir n siar budh dhes'n budh thuaid n fhacaid s in cethernach
:
ocus n
fios
do
cit
in
domhain
Cetharnach i DhomnailL
69]
ch chrn Enn
ocus
mac
in
281
1
[sliab] luachra siar.
fhchus Seaan
ni
mac
in iarla thairis
fheca s in cetharnach
ocus nr
.i.
thaob
bfis
do
Mac Eochaid
ocht sechtmained dg ag
siled a choda smera ocus fola co fig frfuiltech nr bfidir tth
n leiges d'fagbil di ocus d fer dg do laignib ocus do thithle r
legaib do b'ferr
Mac Eochaid
sin.
atchonnairc
d innsaigid ocus fuanbratn uime ocus lebar ina lim ocus drdn abrin d ghabil
aige. go mbennaigid dia duit a Mhic Eochad ar in cetharnach.
go mbennaigid dia duitse ar Mac Eochaid c hit as a dtngais
a glaoich ar s. i dtig Sheaain mic iarla Desmuman do chodlas
mbl tha senaig do chodlas in
arir ar s
dtig i Dhomnaill
oidche roime sin. i nOilech na rg do rugad m. bm l in Ile l
gcionn tre l i Manann l Rachlainn ocus l eile arfionncharn na foraire i sliab Fuait ir is duine siublach suarach saobnsach m. c helada duit ar Mac Eochaid. adbar legha m ar
in cetharnach. c hainm at ort ar Mac Eochaid. Cathal O Cin
m'ainm is mo shloinned ocus. d ligfesa in doichell ocus in
ghorta ocus in droichbs at innat dot do leigesfainn do chos
at sin innam gan amrus ar Mac Eochaid n go nibim tr deocha
ocus is cuma liom crt dogn cch shoin immach. an ligflr
in tglach caoilriabach
||
in doichell is in
ligfed
chena ar
mach
thorad a retha.
m
in
1
Eg. 166] f. 10 b\ tar sliabh luachra siar agus dar liom ar se do chloinim
anois caismirt na bhfer thionnall agus fead ghair na bhfear fiadhach luightha
na laochradh agus maoidhebhna bhfear oglaech ar na morchonaibh agus dar
liom do chim an fiagh ag gabhaill an niar agus an fhiann inna dheigh agus
an conhart ar mirre agus ar dasacht inna dhiadh fachas s. mac an iarla
Cetharnach i DhomnailL
282
eile
ocus n
muc
ocus
lithe
ar Cathal
tr
||
ocus biad
70
leigisfid
Mac Eochaid
duitse
[69/';
Cin
am
fin
at
glan n
at
maith
sin
grnda beidh
agam.
Do
chuir
mac Eochaid
mhr d hollmugad
fled
d commis ba
is
O Chin
chuirm thgbus Cathal O Cin air is nr luaithe
mol mongruad l mrta in Cathal ag dul tar maoilinn in chnuic
b ar agaid in bhaile. tinic in fer fritheolta chum Mic Eochaid
ocus iss adubairt in liaig t b agat hUlltaib d ngoirter
Cathal O Cin n luaithe in mol mongruad d ngoirter in gerrfhiad in eisen ag dul tar maoilinn in chnuic t thall is ann sin
1
dorigne Mac Eochaid in rann mar lenus:
rad do Chathal
hinchsithme
ocus
in
in
liaig a
mac
hUlltaib inmain
mar
Ghluaisios Cathal
is
mairg
||
in
c hainm at ort ar
siublach saobnsach m.
Gilla d.as
ainm damsa
ar s
Conchobair.
tuaid
mo
mhairg do
ulltaig fin
Cetharnach i DhomnailL
70 b ; 71]
283
Gilla d.
dar
n h
||
ag cruinnechad a mb is a gcapall is a dtrd co haoninad. fuaradar tr ba breca ocus tarb maol na caillige muimnige ocus tug O
Conchobair
iat sin
nr bfada dib
Muman
ciged
irv
||
airt fris in
is
iat uile
filled
Mar
ar in tir ars.
sin
do ina
ocus nr maith
le
hO
Conchobair
sin ocus
Cetharnach i Dhomnuill.
284
[71*; ya
s fair
||
rann im
in
adbar sin
L ethchuma
1
:
ar Ghilla d
mb
co trig Lf
n breth chir a bheith cen nf
in t do choiscfedh in tir
mbiainnse is Murchad mac Briain ac gabil giall b is crech
tobach csa in domain mir n thiubrainn do acht a leth
.
ar cenn na
Fchain d dtuc
domain
ar
mar
in
Conchobar
tairis nr bfios
do c hird do
d uada.
ghab
Trla f'n am sin Tadg O Cellaig i naonach lnoirechtais a
din ocus a degbaile fin. atchonnairc in cetharnach caoilriabach d innsaigid ocus leth a chloidim nocht do'n taob shiar de
ocus barr a d cluas trna shenfuan ocus senbrga ln d'uisge ac
fedalaig uime. go mbennaigid dia db ar in cetharnach do
irdib in
in gilla
frecradh
gctna.
Tadg
||
marga dam
Tadg
Cellaig.
clesaide maith
ar in
cetharnach
Leathchuma ar ghiolla d
ms.
fhlaith
n cuibhe
72
Cetharnach i DhomnailL
73]
<5;
cctharnach
tr
285
tsimin medin as
dntar sin let ar O Cellaig. chuirios in cetharnach barr a dh meor ar in d shimin do b'foide a chile
dob ocus do shid in tsimin medin d bhois. ag st cles agat
a Thaidg i Chellaig ar in cetharnach. dar mo chubais nf holc in
foirimellacha ann.
cles ar
Cellaig.
cetharnach do mhuintir
Chellaig
damsa dognainn
dn in cles t sin ns
gcig marg
chtna ar in cetharnach caoilriabach ocus dobrad leith na gcig
t
in cles t.
||
tr chlr a
gctir
Thaidg
dam dognainn
eile
marga
ar
Tadhg.
do bhogfainn mo letchluas ar mo letchionn ocus do bhiadh in
letchluas eile ina comnaide ar in clesaide. dn sin dinn ar O
Cellaig. chuirios in clesaide a lm suas is do ruc ar a letchluais
dar go deimin is maith in cles ar
ocus do bhog ar a lethcionn
Tadhg O Cellaig. nr raib maith agatsa ar cetharnach i Chellaig ocus munab in donas orm dognainn fin in cles t.
shraig in cles eile thu arsa in cetharnach caoilriabach dn
in cles t anois. do chuir in tclch a lm suas ocus -do bhog a
.
leis.
is
mthapaid
in
eile duit.
|j
dobrad
ar Tadhg.
Tuc
immach
as a
immach
mhla chlesaidechta
nl in aieoir
ocus tuc
Cetharnach i Dhotnnaill.
286
[73 b
tsnithe indiaid na con cus in gerrfiaid tuc igben lainn innimmach as mhla eile do bh aige ocus adubairt lithe in
.
ellta
giila
maslad
do
'n gcoin.
b'aoibinn le
Tadg
istecht re sestn
in gerrfiad
do chaomnad gan
co
sin nl as aithne
lir.
Do
ocus
is
tairrngios in tsnithe
mn ocus in ch ac
creim chnm in gerrfiaid. lnus ferg mr in clesaide cor tharraing
a chloidem ocus tuc buille ina mhuinl do'n .ghilla cor theilg a
iarsin
ocus
||
fuair in gilla
itir
d chois na
leis
do
b'ferr
roime
1
do lenmhain
go raibhe egla air go raibhe a ghiolla pirteach rena mhnaoi agus go raibhe
an ch ag ithe an ghearrfhiadha tairrngios an tsnithe leis anuas
.
fer
dobeir n d'fear gan anmain mian gach righ ar talmain tadhg Eg. 166,
do bheir morann do beir begann do bheir fs an fhithcid mharg^do
f. 14:
bheir uaim dfer gan anim l mian mo croidhe ar talmhuin thaidhg
Cetharnach i DhomnailL
74; 74^]
mrn
287
'
is
mian gach
Tadg
do
am sain ocus
cetharnach caoilriabach chuca ocus in tuisge ac
fedalaig ina senbrgaib ocus barr a chloidim nochtaithe do'n
taob tiar de. co mbennaigid dia db ar in cetharnach. co mbennatchonncatar
||
in
r.
ach siofidech
nrd
nochtar ifrinn
thusa sin do rd
fiu
linn.
is
s.
olc as
in gilla
leis fin
buille f deoid.
fin in
siat.
derbchomdalta
fa
hannsa
le r/g
d'fchatar
Laigen crpchta
Cetharnach i Dhomnaill,
a88
i
dorignedh
[75
D'fan in cetharnach
tig rg
ocus adubairt
chum
sdhe co gcuirfedh aos galair ocus greslinte in domain i dtoirrchim suain ocus srchodalta re fuaim in cheoil fhrbinn shiabartha
do sheinn
s in tan sain.
[cill] scre
co tig Sheaain
dornin Eg. i^f.iib'. ocus d'imthig fin roime go rinig cill sgire go tigh sheaain i dhomnallin ocus tugadh
meadar bainne reamhair ocus mias d'ubhla fiadhaine chuige ocus chaith a
lrdhaothin dobh ocus ghluaisios as a bfiadhnaisi ocus n fios cit a ndechaid uatha shoin al conadh sin sgal in cheatharnaig chaoilriabhaig .i.
do thearrngn s luibh
ceatharnach i domhnaill conuige sin Eg. i66,f. 13
do bh age amach as a mhla cleasiacht agus do choimmill s an luibh do
charrabad uachtarach .gca. fer dhobh agus druigadh slainn mar do bhdar
riomhe sin riomh agus do ghluais uatha amach as a mhbfennuise agus n
dharnna std na caomhn no go ndecha go teach cheann dhornainn ocus
tugabh meadair bhainne ramhair 5ge agus miadhs dubhadhla fiainn agus dith"
a leor dhaoichuint feinn dobh agus do ghlis 6 amach as a mhbfiannuisa gan
chead gan cheluirra dhoibh agus do ghluias se riomhe na dhia deannaraith
ar ghlis nar bhfes flf c hard dardaibh in domhuinn mhir do ghaibh se
uatha acht immacht gan tuarraighe ag sin dhobhse cuard slanmhnainn mc
lir do thuatha dd s do bh ar siubhaill mar sid an nfher chleasiachta
agus a nfer aillaoidh deoirrachta is draoidhchta ar gc uile dhuinne no go dr
f dhearrh gur uimme s uainn gan aguinn acht a thuaraiscg mar uimme gach
draoidhtheoir ocus aillaoidir d raibh an romh agus mar sin an nfiainn
agus gc draim d dinig hoinn agus d dtuicfa go brich agus sinni leo na
nia ar na sgiobha le prinnsias mullune shrid an dreatheid an fidhthui
do tharraing s luib do b
l donn mhaoi dheannach nibhar 1740
leg.
aige amach as a mhla clesaigechta ocus do chuimil s an Iuib do charbad
uachtarach gacha fir dob ocus d'irghedh sln mar do bodar roime sin
riam n derna stad n comnaide n go ndechaid go tech Sheaain Dhomnallin agus tugad medair bainne remair chuige agus mias d'abla fiadaine agus
d'ith a leordaoithin fin dob agus do ghluais s amach as a bfiadnaise gan
ched gan chilebrad dib agus do ghluais s roime ina diaid dtennaruith ar
ghls nr bh'fes dib c hird d'irdib in domain mir do ghaib s uatha
acht a imthecht gan tuairisg ag sin dbse cuaird Mhanannin mhic Lir do
thuathaib d danann s do bodh ar siubal mar sd ina fher chlesaigechta
ms.
ui
Bodach
7*1
in chta lachtna.
289
Dhomnallin
ocus tucatar medar bainne rem.air ocus mias
do ablaib fiadaine chuice ocus do chaith a leordithin dob. ocus
do ghluais as abfiadnaise can fios dib c hird ar ghab s
uatha ocus n chuala a bhec do sclaib in chetharnaig chaoil.
Finit
Ag so
is
d'irig
leis.
mrfhairrge co bfacadar in long luchtmar lnidbsech fna linrim seoil sin bfairrge anoir co lindrech d nionnsaigid innell
.
uirre.
tan atchonn-
in
mr mfleta merchalma ac irghe d'urlannaib a shleg ocus do chrannaib a chraoisech n gur ghab leithed a
dh bonn do'n trig ghelghainmide. lirech lomtha lnmhasech
air
ghualann
in
innell ocus ar in
sin
is
Bodach
290
ainm damsa
mac
rg
in chta lachtna.
na Tesille
[8
maisedh
mac
Caoilte
eije
dom
chrch fin
mar at
gilia turuis at againne ar Fionn
Rnin n fuil s sin mbaile in tan so ocus d
.
mbiadh do chaithfed
sin
dogbad go derbtha
gcis Chorainn
sin
do ghluais Fionn
sin
mbelach ocus
ni
cian
do
chuaid in tan tarla ar choill aimrid dorcha ocus bthar frdomhain mise ag gabil tr chertlr na mrchoilie sin. n cian do
chuaid innte in tan tecmaic ar in ndil diablade droichdelbe
mr
roime
8]
291
is co ndubairt
crt n raon siubail n scchrin so do bain duit
a Fhinn mic Chumaill ar s at aonar ocus at aonracht gan duine
d'fiannab Eirenn at fochair. at ar Fionn do mhit mo bhuaid:
mo
ertha ocus
faill
acam
ar sin d'innsin
duit
co beinn
dtic leis a
choimionad
thabairt ar in
rfg
ocus
sin
innus co
dogbad go derbhta
gcis Chorainn na bfiann
mbenfadh gell retha do'n laoch t maisedh ar in fer mr is
duine gan rgacht tu ms Xaoilte mac Rnin do chrann bag
air.
agamsa
fhedarsa
ar in fer
t.ra
mr d
:
crt as
Eirenn ar
in fer
in
dam
ar
acht
s.
Ann sin fillios Fionn ocus bodach in chta lachtna tar a nais
ocus n haithrister a naister n a nimthecht n co rncatar co
beinn Edair mic Edgaoithe.
fhir
do'n
fios
mellta ataoi
dom
292
\%b
tuilled
||
nimthechta ar a mrach.
ann
sin
mac
iarainn
ualach sin
dhon ocus
na teinedh lnmire
sin
d rstadh
ocus gls
iompidh ar na
Bodach
9]
in chta lachtna.
293
do
ft'ona
ocus tuc
sin
tech.
leis
sliab luachra
na
rsta roime.
i
chodlad
||
mscail
in
dom
dnam
air
de.
ina shuide
f'n
sin tslige
nemshuim atchonnairc ac
ocus n raibc-gan
ac
in- mbodach
do suid
'sos
leth in arin
chuiris co
Is
ann
fill.
sin
do ghluais
siubail amail
do
Bodach
294
in chta lachtna*
[gb
rachadh
bfrgheilt ghlinne
aing
immach
iat ars
Caol
in
is
a shnthaid
ann
is
in bodach co
do suid ocus do tharr-
leis
a Chaoil ar s
is
cir duit
irdchos na hErerm
do breith
festa.
is
go rachad
inle
n ferbige n
(o mhaoilinn chnuic
i
bfrgheilt' ghlinne.
dub
re gual gobann.
a ghualainn ocus
||
in
fhiann co coitchenn ln do
mhiregla gurab Caol in iarainn do b i dtosach r do chuiretar uile a muinigin i mbodach in chta lachtna is gan fhios ar
,
ar bfaicsn in bhodaig
do do chuad
Fionn co
Bodach
9*]
ghualainn.
mbl
ocus
in rid
in
295
bodach marb ar a
chucainn scla as
mach ocus
in chta lachtna.
ferr in sd.
d'aithin
gurab
in
do chuaid
bodach do
in
b ann.
do chruinn-
immach
mar
2g6
Leighes
ars.
Chin.
coise
o bhualad
bodach tar a
buille
fillios in
[147:
gcath n i gcruadchomrac
mar a raibh Fionn ocus
ais
'thinic
Fionn
fleid
Gurab
mic
rg
na Tesille ocus
Bhriain
sosana~\
idid
ar
siad.
c as
ar Eirinn ar ben
Ceinnidid ar iadsan
147:2]
masadh
Brian.
dr
mo
Leighes
coise Chin.
297
isi
masad
ar
||
irge sin.
298
Leighes
coise
Chin.
[147^
1,
ocus anaid
isin
O Crnagin
Chrnagin ocus adubairt Cian re
mni i Chrnagin co tuc s grd rmr di ocus gur b'il leis
beith aice ocus adubairt sisi nach biadh s aici co brth. ocus
do irig Cian ocus do leg ocus do igh sisi ocus dorigned lir
mr groidhe di. ocus do lig s chum in doruis ocus ruc Cian
ar chois deirid uirri ocus do thg sisi in cos eile ocus do bhuail
s Cian ar a chois ocus do bris in cos ocus
d'imthig fin roimpi.
Ocus d'irgedar na sluaig arna mrech d tigib ocus d'imthig
Cian co hinnis Cin Ocus do b s bliadain i nothras a choise nr
fdadar legha a snadhmad n nraed d nimh do buain aiste.
ocus an l
cionn biiadna'ar ndul do muinntir Chin chum
nadh
fin frithlam in
oidche
sin.
ocus do suidh
aifrinn tinic
d'fiafraig
||
148:1]
Chin.
coise
Leighes
299
lennn sde
macm do
:
ingen lainn
ars
Fraingc
||
ocus co tiubradh
congnam
di
ocus
is
eile.
300
Leighes
Chin.
coise
[14$
nad
sin in
mo
macm
mn
uathasan. ocus
in
fhaghin
Rmais na rg ocus mo
masad ar macm in faghin is do do leighius
tnacsa ocus do chuir in macm urbruith sos.
Ar [ghrd] t'einig ar Cian cinnus do chuadar na mn sin.
inneosad duit ar macm in fhagin do lenassa ben rig Frangc
ocus tesda in tiarrla do chumaid a mn. ocus rnacsa san Gric
ocus tarla duine dam ocus do bhs ag fiarfaigid sccl de ocus
naib
cathair
arsa Cian.
.
adubairtsen co facaid
ocus adubradarsan
||
sin. ocus do ghluais mise ocus do bdassa bliadain ar fud Grige ocus i cionn bliadna tarrla dnad
rgda romr dam ocus adubradar rium co facadar ceithre fichid
i
ocus nr chiontaig
shoin.
fer ria
rmd
in
r48^:ij
Leighes
lachtna ocus na
mn
Chin.
coise
301
bartsa co rachainn
iarla.
ocus
ocus
ocus rngamar san Fraingc an oidche sin ocus do chuadmn an iarla ocus do chuaid fer an bruit lachtna i
ctir.
assa
farrad
liumsa
sin.
ocus do chuadassa
farrad
fin a
Chin do
b'olc
mhn an
iarla (szc)
ocus
mac dam
risin r sn
iad d noilemain.
Ocus doclos
fae sin
macm an
bruit lachtna
do \huitim liumsa
ocus tngadar
tr
mic
iaria
na comairle san
oiln
arrabassa
dom
mthair
rcm marbad
iarraidse
trt
b'il
dam
macm mr
ocus
ar chuan an
oilin
chugum
mr
gurab
ir
mo bhen
macm as
ocus adubairt
ille
macm
dochonnac riam
an ghlin duib nr
b'i'.
302
\n%bM
aige.
mn
chenn na
||
aifrinn fs chugainn.
macm
Inneosad
fs ar
crochaib Lochlann
doman do
duib.
ocus adubartsa
macim an ghlin
gabil
tarrla clch
i49
Leighes
2]
i,
nach rabas
fiin
coise
am manach nam
egla duine
Chin.
303
brige
riarn.
||
iarraidse f'n
tinic in
fuair s
duib.
sin.
ocus do ghluaises romum ocus tarrla abann mr orumt>cus aithech mr ag an abainn ocus do leigessa d'innsaigid na mara m.
.
in
tslige d'fgbil
ocus
duib
ocus
||
chugum
d'fiarfaigid scl
tr
ocus dar do
chugum ocus
cosc
filed air
in
macm
an
304
Leighes
coise Chin.
[149*:
liumsa
sin.
comrac fuaradar an bs
d'innis s
dam
sin
ocus
iad.
macm an ghlna
macim an ghlna duib ocus adubairtsen gur imthig. ocus adubairt gur marb s derbrthair do macm an ghlna duib ar muir
an scil ocus is do ched macim an ghlna duib do marbas .
ocus d'innis dam mar do gab s tigernas ar ghruagach an ghlenna.
:
sin
ocus do chuir
||
dam do
am
fochair.
in
masad
macm an
ar iadsan
is
bliadain eile
ocus dorignedar
ocus
sin.
mairne ocus
mc
H9*:
2]
305
||
Ocus ac
fin
mac
ccc
Finit
ocus
Bruiden
306
[Bruidhen
chise Chorainn.
chise in
[75*; 76
Chorainn mar
leanus']
cnuastorthacha Chairbre
chobair
Is
ann
le
Fionn
is
||
am
f'n
sin.
dherga leo
ocus
fiacla frghra
Bruiden
76 b\ 77; 77*]
chise
Chorainn.
307
i
gcarbaid gach drochmn dob ocus a
chnmaltacha ac congbil a gcenn ar na laechchaillechaib sin
a s lma lnfhada leo ocus ba shamail re had-
frneimnecha fchama
dtr muinil
||
buinremair barrchaeil buabail cach ionga fhorgrnda fherchonta bh ar cach mr dob ocus s cosa fchama foltchlmairc
ocus
tr
leo.
Do
gctir ocus cor cenglad co daingen doscaeilte iat leisna caillcchaib calma sin. tinic dias eile do'n fhinn ocus clann Nemh-
nainn maraen
riu
'
Nr chian dib
do
lthair ocus
||
Smil ocus
in
fhiann uile
itir sel is
uasal
co rucatar na caillecha
sin
||
Bruidcu
308
chise Chorainn.
[7$; 78 b
lchrann loinnerdha
||
do
iallach scithe
choscairt ocus
.
ocus chenglus co daingen
ocus nochtus a chloidem iarum do
do chnimgherrad na
caillige co ndubairt
dob
ocus luigim
anabraim.
Is ann sin scaeiiios in rgmhlid do'n chaillig ocus tit rompu
as a aithle cusin gcnoc irrabatar in fiann
cruadchuibcengailte
ocus
Fionn
maraen
riu
d'Ferco
ndubairt
scaeiiter
Goll
rigte
||
gus
fhinnbeoil
na finne ar dts
ocus
Bruiden
79]
chise Chorainn.
309
scaeilter
d'irgetar in fhiann co hobann immach as in uaim iar sin ocus do shuidetar re taeb na tulcha. do
fhch Fergus finnbheoil file na bfiann ar Gholl ocus do gab d
admolad
f'n
ngnjom
dorigne.
igciallaide
coilgdrech rena
droma.
sliasait
ocus
sciath
mr
mleta s
ird
||
Tinic
gcuma
ocus do chuir f
sin
do
maslugad na caillechaib chena ocus is so Iarnan n Chonarin ac tiacht do dgail a sethrach. ocus is amlaid do diult Ois/n
ocus Oscar ocus Conn ocus mac Lugach ocus Diarmait
Duibne ocus Caeilte mac Rnin ocus Cairell ocus maithe na
finne [olchena] comrac na caillige do dnum Co ndubairt
Fionn co rachadh fin do chomrac ria. is ann sin adubairt Goll
mac Morna a Fhinn ar s n cubaid duit comrac caillige ocus
rachadsa do chomrac ria ir is ann derbtar in cara in uair as
caillige
in ticen.
||
Do
chuaid Goll
iar sin
Cath Mhucrama.
3io
[288 a
d'fiannaib Eirenn.
Caem
chneisghel
Guill mic
ocus
Mrna
ocus do marbad
bfinn
leisin
gcionn a
Conid
sin
sin].
Ailill
espin.
tr
leis.
chathaig
Aililla ocus
meic
Cormac mac
Eogan mac
di
Aililla
do chorco ligde
mac
for
Aililla
ocus Cian
mac
diatt
Ailill
alta ocus
Eogan
Aililla.
Luid
Ailill
nAine
ingnad leisseom.
ices ro bi
fidis
immairg Laigen
dia acallaim.
Ailill istiolaig
Ailill
samna
oc coistecht
fri
fogeilt
mac Commin
na
cethra.
issin
dolluid side
tiolaig
anaid
shoin.
m'athar
notshraigiubsa ind
.i.
lom a ainm
shrugud ocus marbad
conid
mo
Ailill
noconficbsa athgabil
lat in
Cath
288./?]
tan immoscram.
Mh ucrama
ainm na ingine
sin
fil
isce
thoeb
311
.i. Aine
comfocus do'n Mig
for in tiotaig
i
||
lis
Lud dna fecht aile Eogan mac Aililla ocus Lugaid mac con
a chomalta co hArt mac Cuinn dia mbi for cuairt Chonnacht
do thabairt ech ocus srian uad .i. brthair mthar do Eogan. oc
techt dib sech ammag co cualatar in ceol issin dus ibair ro bi
ssindes. berait leo co hAilill aridisi .i. in fer thucsat assin dus
.1.
r btar oc imresain
imme
fer
bec
tr
tht ina thimpn. cia t'ainm. Fer f mac Eogabail. cid dobrinti
or Ailill. atm oc imresain im in fersa. cinnas fir so. timpnach
maith. seinnter dn a cheol or Ailill. dogntar or s. ro shephainn dib dna goltraige conadcorastar i ngol ocus
ci ocus
derchiniud ro ges d anad de. ro sheinn dna gentraige conadcorastar i ngen ngire acht naptar ecnai a scaim. ro sephainn
i
Atragat
Ailill
lem a
Ailill
iarsuidiu
la
atrubartsa ar
Eogan
n for or
Ailill.
leis.
beir
dn a
breith
in fer.
Lugaid
is
:
Eogan
Ailill.
bec torbai or
atrubartsa or Lugaid
lem in ceolaid. is for or
fer.
is
droichbreth or Lugaid.
gnth
for
dam
or
n t as cir dia
naigid.
Luid dna la mac con isin cath a aite .i. Lugaid lgamacmoga
Nuadat. is and luid mac con imacallaim fria drith. Dodera a
ainmside do dairinib d in tainriuth comchosmail crotha ocus
delba in drth fri mac con. maith or Lugaid ficraid Eogan
comrac dise formsa innosa ocus donscra a bruth mac indrg
ocus a adbar ocus ua araile. nmataet fort beolu ar in drth at
lomthr. regatsa ar a chenn ar in drth ocus do mionnsa for mo
.
chiunn ocus
t'eirred
imum
conerbara cch
is
Cath Mhucrama.
312
damsa
atbra cch
[2890
notbeirsiu as f chtir
biaid imorro
naicra iarum
marbthair
is
in
||
sain
is
de ro chet
C ath chnn
ebrat ro
mebad
for
amail ba
mac con
.
do
chtaib acan
mucrama matan
fich
for sn.
ro fht
Lugaid beith
Erinn
iar sain la
Eogan
co ndech-
(.i.
ligirle
namm.
mr no bod
ina lim) la
mac
do chuatar corrg
n Alban dosrionchoisc iarum Lugaid co mr a muintir ar n bad
baeglach no beits .i. ar n tuctha aichne forru ar dig n ro
marbtis la rg nAlban ar rg nEirenn .i. Art mac Cuinn. ocus
asbert mac con fria muintir ar a ndernad cch dob riar araile
amail bad r cach fer dob dialailiu ocus dna conn abrad nech
a ainm fin frissium. filid friu imorro r Aban. nocondernsat a
slonnud ocus noconfes can dib acht a mbeith do ghaedelaib.
muc ocus ag cach nna dib tech f leith co cenn mbliadna. ba
con
nnbair dib
tr
issed
didiu
hingnad iarum
etir brisiud
tsainriuth.
Laa and
catar fer cosca ingnaid chucu istech. can do'n fhiur ucut ar in
r.
de ghaedelaib ol s. cia dn airbere ar in r. icse ol s.
scla fer nEirenn lat ar in
is
maith
Muman
ol s
ar in
ocus Lugaid
in
n thnic in Eirinn
r.
Eogan mac
mac con
ar in
maith
riam
flaith
flaith
Ailillaol s
r.
cia as r
senir a athair.
Cath Mhucrama.
289 0]
313
dobert a mr for ds
is
in r
ell
in r
is li
atchuas a
r
f thriar
donca
ar a blaib.
luid
scl.
||
comgairther
fer aile
scl ctna
ammuinter
berar
fin
frisn
ferthaigis
blaib. n bi ann
:
fodla
ocus arandntar
ammiasa
ina fiadnaisi.
broc
Muman
dar miasa n ar
in r
apar
nip sen a timarnad or Lugaid la
tabairt na lochad inna beolu in r oc deiscin. dosmberat na fir
friu
mani
mairbfiter
is
ssait.
uile lasodain
no scad
la tabairt erbaill
Lugaid or
r
in
r.
issed
mo ainm
or Lugaid.
fochen duit
m
do
ar th'mun ar Lugaid.
or in
dgl-
domairsedsa cobair
Alban
Cath Mhiicrama*
314
di
churachaib
[290
asberatsom ba hoen-
leo.
mr
mac
dosnuc. ro indretar diu in "Eirinn co ro giallsat sochaide mr
dob d ocus nstarraid debaid corrncatar mag mucrma
Dolluid Lugaid didiu cossindarba ocus cossin tromsluag
do dgail a ainchrid! for firu Eirenn. nfr bo ghor in
sain
crch c
||
mbethrae
Mag mucrma
fri
Aidne atuaid
didiu
.i.
muca
do dechatar a huaim
geintlechta
carpat.
ol
is
Medb
imarcraid in
muc
sain a
Medb
la
or cch.
.
bud
h seo
c-orroemid a croicenn
for a
mucrma.
Rolliced tra do mac con indred na hEirenn corrnic mag
mucrma i nairthiur Chonnacht. is mithich ol Art mac Cuinn
debaid do na feraib. mithig imorro ar Eogan mac Aililla. luid
dna Eogan all ria sin co Dl mac Chreca di Osairgib ro bi
ndruim Dl dri side is dall. tir liomsa or Eogan do shinni
maith or s
regasa
lat.
abaid a
fcbaisiu iartaige.
Dl
fi
la
mr
Eogan ds
itir
ar Eogan.
in biad rge
Muman
a ingen ar
uaimse co brth.
maith
Cath Mhucrama.
29o/3]
315
.i.
fiacha
fer
.i.
all
liach
.i.
alldornad marb-
sin.
|)
cloch
fil
immedn indtha
co trth
hathair.
do scuiredar
teirt
tar
a cenn
atbailet
beoil.
ro lethai
muillethain fair
chursa.
rbec m or s i la m'inginse (.i. Achtan a hainm) innocht a Airt at i tairngire damsa ordan mr do gheinemain
uaimse. ba for sn ba mr a nordan .i. Cormac rnac Airt meic
Art.
Chuinn. fid
innaidchi sin
is
di
fria
aib
ocus luid
dochum
in
fianlaig
la
Cath Mhucrania.
3i6
[291
in dala indna
Art mac
Corbchacht mac Aililla i
nairenuch in chatha aile. forruacart imorro Lugaid comrac dise
for Eogan. asbert Eogan nadragad ina aigid do'n chur sain r
batar olca a fholaid fris. asbert dna Lugaid n bad drth dar a
brit
nairenuch
Aililla ocus
chenn di'n chur sain cia dofitsed r rop fherr leis coin fer
nEirenn d' ithi olds buith fria thr anechtair n bad shire.
Ba dub imorro in taer uasaibseom collic do na demnaib oc
irnaide na nanman truag dia tarrung dochum iffirn. acht d
aingel amin n btar ann s chiunn Airt imorro no btsside
cach leth imatiged issin tsluag f bith fr naicnid na forflatha.
Is ann tra forfpart cechtar na d ergal dochum araile. amnas
imorro in gres rollsat for cechtar na d leithe amainsi na taidbsin ro btar ann .i. finn-nl na cailce ocus indaeil dochum inna nl
asnaib sciathaib ocus asnaib bocitib oc nesorgain de fhaebraib
na claideb ocus de imfhaebraib na ngae ocus na saiget iarna ndegursclugud do na curadaib ocus bimnech ocus brioscbruar na
mbociti iarna truastad de na colgaib ocus di na buirnib in
tairbrech di na diubairgthib na narm in toescach ocus in tionsaitin na fola ocus na cr a ballaib na nclann ocus tr thoebu na
mled. s amlaid imorro ro btar na d Lugaid sechnn in
chatha amail bte mathgamna etir banbraid ac fpo cach fhir ar
nuair uaidib cathbarr corach m chenn cechtarni ocus lirech
airn imbe ocus claideb mr ina lim. immusrubartatar forsna
.
||
gonta
in fer as in
midid iarum
for
Cath Mhucrama.
291/3]
317
sochraiti sin
||
sathuaid arridisi co comairnic fri Art conid ro marb ocus dcmaing a chenn de is de at turloch Airt crch c mbethra.
Gabais Lugaid mac con iarsain rge nEirenn ar icin co mbi
Temraig secht mbliadna lna ocus gabais Chormac mac Airt
i
ina ucht
naltrom.
Beo imorro
I
is
Ailill
crna indiu
mo
thimna cen on
la gire
f bthin
it
'
atbiur
ngra do
mac con
ndid a drith:
6 luid Dadera
migine
dar
is
druthin Dirine
Ba h
innas sain
.i.
in
chloenfherta
Temrach
is
do
sin ro cet*
Temraig ocus
n thnic fr tria
ndernas fingal
noco riocub arithisi dombr ndol db mac indrg ro marbas.
co bo thr didiu nonaithned mac con do Chormac ocus tintd'
dia goirigfris beus cilebrais d iarum. issed luid siar co Ailill
s
Cath Mhucrama.
3 i$
-
ud
a maccin or
is
[292
brigit.
n irg
fochen n
n dlgedach.
chucum
tair
tra
||
dom
co
docinfe
fri
ghaire.
n or
f
s
oc dicisiu
ro gab suainiud
Ba
do delbad
b diorsan
in cilebrad
mac Commin
isi
Fheirchis or Ailill
nachallicid
ri
ill
Lugaid.
recart in coirthe
imorro
fris
Chuind:
nombra do don
and asbert
Ailill:
connecmaing
ina tan co ro
luid
Ferches
rcha bliadan
Gabais
mucrma
mad
fer
is
cose
mac con
Muman
secht mbliadna.
cath maige
torchair
nEirenn impu
mo
in sin
dib
condomdersaig as
co nr
indfhir
sciathaigit
de at es Ferchis
is
conacatar n
forsinnuisce
Ferches.
co hAilill.
rrdiaid
thr
Is
and immarnic
is
for sn.
Tar
in
donarraill imorro
luid
collic.
Saidb.
lecain
fri
fiacail fidba ro bi
dia nerbrad:
ina dtoetsat rg
ile
Aililla
abais
mac con
tr
mBanba
ro bi irrgu Eirenn
Finit
i2i
i,
Cath Chrionna.
2]
319
sos
mar
/enus]
.i.
[Cormac] ua Cuinn. bi r for UlltFergus duibddfach]. btar d bhrthair la
Fergus .i. Fergus foiltlebar ocus Fergus teine f Bregu. is ann
bi tech Cormac i Temraig in tan sin ocus tech gach irdn'g
Bi
for Erinn
.i.
dib.
Eirenn.
Do
leo
ocus
fidit techta
do tomailt
fise
rempa
ocus do dcsain na
Temrach.
is
in rgbhaile.
isin
do
is
tech
amus Chormaic
Cesarnn
file
Cormaic:
ann aspert
is
Chormaic mina cara cathbuadach cuindig do'n M'umain mlid trn tolc
tigernai brus uruath neccraite uait n caith comarbas daim do cid
soer mag rge rois ar nrab rath Cuinn comardad cin comarbus necht
.
unla a mo chaemchormaic
diamba crinna comh
.
brthair ronascar
comarba
nr
bo
j|
caithmlid do'n
d duit
fri
fecht echtra
tlith innsaigti
dersaid derchaeintech
lat in
im
nr
mo
aid
bo
Mhumain
Cath Chrionna.
320
is
Do
luim
is
athair
Aililla
\\2\b.\
do thabairt
in chatha.
mr
niged co
fris
ann.
aire
is
imh do tuachtamar
ar
filt-
Cormac do
Cormac cas
comorbai do
fherann
cille
leis
is
etorra ro rann a
ocus bi
.*ocus
rgdamnacht
etorra.
Dornsat comairle iarum etorra .i. Oilill ocus Cormac cas ocus
Fiacha muillethan ocus is ed ro chinnset .i. eolas do thabairt ria
Cormac co hairm
do thabairt
in chatha.
lga
comairle in tsenchoma[irlig
sech rop olc a thosach dn ocus bud olc a dheired.
sin tra tit Cormac co Tadg ocus ro fher Tadg filte mhr
asbert
sin
fris.
n*
2]
321
Temair do chosnam.
do cath fria hUlltaib.
araile).
fris
et dixit
Tadg
M r
bimenn
araile)
||
beitit
tair
.i.
Cormac
ocus dobr
fin
an cath
n tabarse
in
chatha
liatha f deoid.
tosach
rat a
ocus a nclaecha
medn
bfii.id-
Cath Chrionna.
322
[122:1,2
liatha
||
le
is
ann
Ulad ocus
comthuitim.
am
supa sesca
co nrlainn a ghi fisin ocus rossoich f'n sluag f'n innus sin.
is ann sin dorla do Thadg ocus
d'Fergus foiltlcbar comrac ocus
.
||
Tadg
22 b
Cath Ch rionna
i]
323
Muman.
aib
||
Cormac maile
na
ortta
tr
Fe^gus f
nr cheiledar a laide
nagaid
in
chatha ar an
gilla.
is
'
irig
Y 2
.'
324
\\2t-t
gnom
Taidg
Is for ar
Lugaid
chath ocus n
fuil fer
a Lugaid lngairg
a meic Eoguin is irig
irig
nim
amulchaig iarna chrchtnugad ocus iarna atchuma frithlam in onchon sain ocus in beg dom anmain fil indam is frissium
conmltar ar Lugaid. adraig suas iar sn ocus tit co hairm i
rabatar cch ac cur in chatha ocus fechtair cath eturra ocus
thairnic dib a nairm uile do chaithem nocha dnadh in fer dob
acht inathar araile do tharraing cona lim conad de at th an
gille ic
inathair
fri
cath rtha cr
isin
||
cath aircetrois
droma
cath
.1.
cath conachaid
cath Crinna.
cath sithbiu.
fuait.
Doberat
iar sin
Tadg
doberthar damsa aire
a fherainn
in n sin ar
an
dothoet
giila.
Tadg
s.
gilla.
i23:i,2]
Cath Chrionna.
Tadg. n tucsam ar an
gilla.
325
Tadg ocus
.
conid
iat sin
sin all.
tech f leith
mr do na
marbad. ocus
is
de
tech f leith ar
Tadg bud
des co
sol
nOililla luim
.i.
co
Cormac
cas ocus co
Cormac
ar
saeili
||
rg.
les
a leiges
fer.
ric
ol siat.
Tadg ocus
siat.
fsaigter in
calma im or
3 26
[265
do cach
doberar f
an innus
tn'
sin ar
fiadnaise chich.
cnet
n galar ann co mba sln iar sin. marbus Tadg tra na lega tuc
na biasta ina mhedn.
Dothoet Tadg iar sin bud des dia thig ocus triallus Cormac
gan in ferann do thabairt do co ro thinnscain Tadg do thabairt
chatha do Chormac im a ferann. conid comairle dorine Cormac dilse a ferainn co brth do thabairt do amail dorarngair.
ocus is amlaid bias co brth.
.
Finit
Ba
ocus nr lm in
26$
ri]
327
Trna
in
mac
conebert
do cach
ro gab
do biadh iar
Ruc Trna leis iar sin in mac ocus ronalt ocus nf tinic
Trna n a dhalta co Temraig iar sin corbo inrge in mac. tinic
iar sin ocus Niall co Temraig is ann tarla Cairenn dib oc tabairt uisce do Temraig. asbert Niall fria iar sin lic a aenur in
fognam ol s. n lmaim ol sisi frisin rgain. n bia mo mthair
ol s oc fognam ocus m mo mac rg Eirenn. do rad leis iar sin
co
Temraig ocus do chuir dach corcardu uimpi.
.
immach ocus
leis
Brian do bar cathrib ol
corma ocus na builg lais far
Fiachra ol in dri. do riacht Ailill ocus in
Ailill da bar ndgail ol in dri. do rocht
do
in
dri.
do
in
na hird
comra a mbdar
la
leis
lais
Fergus
cron ol in
ba
dri*.
for
ig meic
Echach
Niall inneoin
s l
is l
fri
tuargain for
Brian tocht
Ro ba trom
aib
ollBrian rd
Ailill
I
tra la
trodaidse ar
chath
isin
is l
Moingfinn an n
bar cethrar
sin
mac co
connebairt
'Niall
328
ocus marbaid
nath
ol
trodait iarum.
[265/3
damsa a nedargain
ferr
ol Niall.
conid de sin at
in
senfocal.
ar in goba.
Do
for
merugud
coimt
in topair.
is
ba samalta
re
mong ghlas ghisechtach bi tria chleth a cennconselgad glaisgg darach fo breith dia corrn glais-
herboll fiaideich in
mullaich
srn
cham chluasach
sile
duba dethaige
medn
is
li.
li.
.
is
topair
||
ati ol in gilla.
issed ol
s.
in cedaigi
damsa
n do'n uisce
ol s acht
s.
in
topar d'faghbil.
luid Brian sinnser na
Do
mac
ocus do
rosaicen uisce.
Do
luid Fiachra
ro iarr uisce.
dobr
ocus ro fuair
ol s
in
ocus tug pc
dam
do.
265/3]
329
uisce.
Do
la
damsa a ben
uisce
ar
dobr ar
s.
pc
insf.
mra
raibe ar
doman
ba samalta
bonn
di
ingen
deiredh
ria
remra
rigte
d
mhaelasa fhionndruine etir a troigtib mne maeithgela ocus
lnbhrat lomarda lnchorcra uimpe bretnais ghelairgid tiomthach in bhruit fiacla niamda niamanda li ocus rosc raegnaide
rmr ocus bl partaingderg. is ilrechtach sin a bhen ar in mac.
rgnaide
li
sta sithlebra
li
for'n ar
Temra
mac. misi
cia thusa or in
s.
asbert in so:
is
in flaithes
adbr
rit
cim garg
a mrmathes
s
s.
agus
in flaithes or
fri
ma
gail
cl
amach
shol
Fiachrach
.1.
Dath ocus
Ailill molt.
ocus aenrig a Mumain ,i. Brian boroma. cen fresabra na rga sin
uile. ocus amail adcondarcais missi co grnda conda aduathmar
ar ts ocus lainn f deoid
is
amlaid sin in
flaithes
uair n
gilla.
fria
chloind co brth.
fris fin
Aided Crimthainn.
330
[263/3
air Niall
d'iarr-
aid uisce ocus amail ro ldar ar in topar ocus cosin mni ocus
amail ro thairrngirside dib. cid fodera nach in sinnser innisios
.
na scla
for
Moingfionn
.i.
do radsam
Brian.
r sinnseracht
do
forlmas ocus rge nEirenn 'n uairse immach. b'a for n dono.
r nr gab nech eile rge nEirenn Niall all acht nech no ua
cos-in tolgbuillech
Uisnig
mac Domnaill
Maelsechlainn
.i.
acht
mina gabad co fresabra r ro gab Fiachra a hib Nill in deiscirt n in tuaiscirt .i. deichnebar Conaill ocus s rg dg Eogain
.
amail adfed:
dam
s eol
flaith
Finit
i ndeilb
gadairocus Fergus i ndeilb madaid. no bds iarum
oc imsrengail ocus oc coinghleic etorro. srinis in molch for in
leoman cach re fecht i tosach fortamlaid in leoman ann sein forsin
Ailill
do.
innisid
in
fs.
for ar in dri
bud
Aided Crimthainn.
263(3]
331
is
tid cirghala
aib na
mac
combo
eile
anaenur
leo
in tairechas.
bud gadar
taf-
britrib.
ocus
is
Marb Eochaid
Echach
itir
iardtain
a cic macaib
bi diu
.i.
eile.
impide ocus
cherd ndridechta
tria
co ro cuired
ba heolach side
gaiscedach amra
iardtain
fri
cosnum na
in
cach
comad
rge.
do dechaid anair
sonairte ballraid
db lmaib in
iar sin.
co nert nnbair
fer
donn
co comdheise
tailc
tarbda co
engnama a
Brian.
r
i
is
ciced nGailian
Aicec Crimthairin,
352
[264 a
Tic
sth
||
na
saigid
fleide.
Moingflonn copn neime illim a brthar. nocho nib ar Crimthann n co nebasa ar ts. ibid Moingfionn dig ocus ibid Crimthann iarum. atbail iarum Moingfionn aidche samna do sonnrad.
conid s aided Moingfinne bansdaide. conid de garar fii Moingfinne frisin
colainn
r ba
chumachtach
side
mn
ocus
conid de cuindgit
Muman
fer
.i.
co nerbailt ann
in rg
sin.
ertn Crimthainn
mac Fidaig do
diat
fcid
b a rine
tilaig in
maigin
'
isin
phrmdine
for iath
ar sin
tic
dogniat a hathaig ar sr
man
in chathairse
fertn
r sin
is
N
air
tinic
fil
buime
acht carnn
in rg
nam
ro fogain tra n
do Moingfinn
in celg sin
hissi
is
Niall nigiallach ro
comad
gab
rige
dorad im a brthbud r ar a
Brian
nEirenn ar
is
Crim-
Aided Crimthainn.
264]
333
thainn.
acht chena
mr
eitir
cath damchluana etorro ocus midid for Nath ocus for a athair.
eitir
i
dib d isseom.
nebairt in
file:
dia
rian
cliar
Bendachus diu in ssar co mr .i. Di galach ocus ro tharrngair do comad uad in rge. tic Nath co nidnaib catha lais do
mbi uathad ina longpurt ocus ferthar cuibsaigid Bhriain it
etorro
ocus srinter for Brian ann sin cath damleng angbaid
.
in
leis
co ro adnocht iad
ros
'
Aidcd
334
s
cocad
j!
Briain
is
[264/3
clann Fiachrach
for Brian
degcath'damchluana
in r as rgdamna Eirenn
aith in dias adrochair ann
do feill na fer imon nglenn is de at aenach nDrithlenn
rian badna bertad agraid mac Echach meic Muiredaig
laech do Laignib ro chuala romb i cath damchluana
do chid Fiachra co rge
s di'n sceol sin ferrde de
imon rge do ghabil
's comad tuairgnid catha amin
is
Crimthai?in.
Niall nigiallach
Ligid
dobeir rge Connacht do
ngiallnus
as
fisin
mac
conid
conid uad
Ernadaib ann
sin
tria
giall
amMumain
leis
ocus dobeir a
lnchin
fhert
sedchaid:
aicne
is
Brian ar
Banba
Aided Crimthainn*
264/3]
ichre
triri
rotangal
gab a chrch
ilill is
bailc tla
is
tr
cuibrenna commra
echaing cucu Crimthann cas conuaill confor conermas
is cachtsais cach colaech lais
ninis dualaig Dornghlais
o luid mthair mac nEchach in brig Moingfionn mrbrethach
gaid cairdine co nglinne do rg daigrech Dairine
obert br na hinnse dochum dige domillse
do cher mac meic Daire de do thonnaig truim treimside
r in gnom dogein tria gus brthair Daire tria diumusf
bad ferta fth co f cath cruaid curad Caenraig
ae do Fiachra fer togach maidse Maide mescorach
ba h treise do ghell guin do slg droma Eogabuil
o dega deirg
a dreich meic meic Muiredaig (trig)
nr bo thriamain cr bo thr
tuc a Mumain mirghiall
fri Fiachraidh frisin tirath
eic na fer fichsatar cath
im fert Fiachrach forri
fil cic deich dob di fri di
ethrar do sol Bhreogain bhin ro lonsat Eirinn imlin
Eiber is Lugaid nr iag is Eiremn in tardmac
rannsat
in gcin bi thair
Banba
335
Tncatar
fir
Muman
ga Fiachrach.
Ailill
la
forgeinset etorro
icin ferann
Tuadmuman
trig
ar ts
ocus
In Bhruiden
336
[99; 99 a
bheg.
is
sin
Tuadmuma
Finit
tach
Laigen
mhac do rg
Alban ocus dronga diandsachtacha do macaib rg ocus rouaisledh in domain maille friu.
Acht at ni chena tncatar fianna Eirenn uile ann ocus do
tach ua Conbroin.
tncatar
dochum na
fleide dias
||
ann
sin d'irgetar
re friothlam
dacha co nemannaib glanilne gloine ocus co gcerdacht chruithniamda for cach escar loinnerda linghrsach inlainn dob ocus
do dilcd deocha garga gabiltecba do lenntaib ride rmhilsedo
.
Bruiden na JiAlmaine.
ioo; ioo/-]
na deglaochaib
mcnma
ocus
sin.
t>37
ina mledaib
ann
||
||
fiadaig ocus
Ciarn
mo
fhianchoscair innte.
is
ocus
curad
is
in laech sin
cruadchomlannach
.i.
in
Is
ann
sin
do
labair Goll le
mac Cumaill
ir
do thuic
s co
Bruiden na hAlmainc.
338
[ioij ioi/>
do gabad
in
chuires r ar a mhuintir
do
thuit
tiagaim
fionnlochlainn liom
||
Saxan liom
sin uair
do
ann
dc maracn
dnad
rg
ocus
ocus
Lochlainn ocus do
fir
riot
ann
do
Is
sin
|j
dtucthsa esonir
ainn ort
dam mar
mar thucas
thuc t'athair
ar Chumall.
is
at ar
in
Do
luigim fm
Bruiden na hAlmaine.
io2; to2/o
339
ocus do
||
clann Oscair
Is
ann
sin
isin orghail.
do
leoman
irig in
lidir
.i.
ir fna
.
chaemchorp
.i.
scaball
isin
lim aroile do
ghab d rdrladhaib
sin.
rd
in
cach lim do
isin
.
||
acht do
ghroidghleo
adubairt
thecmil
.i.
Conn
re
snthe do shaegail.
Is
ann
sin
re chile
ocus do
d'irig
in
goined Oisn
leis.
ro irig
do
do
chuir a
chulaid catha ocus cruadchomraic uime ocus do goined Garbfoltach lcis. ro irig Garadh uchtlethan mac Mrna ocus do
leis.
z 2
Brniden na hAlmaine.
340
[103; 1033
cocaid
Goll'
grennmar
||
dnam
Is
dob.
ann
sin
a scl coille co
.i.
ann
Mrna do
doscaeilte
||
io4
Bruiden na hAlmaine.
io4*]
341
na
bfiled
||
||
a dubairt Goll
a Fhinn
do biadh etrainn
do'n fhrinne im
d'Fergus
ar s n duit
dobrmaeis innsin na
scl
dhnam
etrainn.
Tadhg mac
342
Ctn.
[105; 10$
117
Do aentaig Fionn sin ocus tuc Fergus daingniugad f'n bfrinne do dnam ocus ro innis gurab Cairell do bhuail dorn ar
Chonn ths ocus co dtncatar dias mac Guill do chobair
.
Chonin
ocus
fin.
||
nagaid a
chile ocus gur ghabatar ac cnimgherrad a chile can choigil
ths na hoidche co hirge grine arna mrach ocus gurab iat
esbada muintire Finn mic Chumaill risin r sin .i. aencht dc
lcissin
na bruidne sin a r Eirenn ar Fergus. adubairt Flaithr einechlann do chlannaib Mrna ar s s orra do tosaiged in tadbar. n
breith mhic ollaman sin ar Cormac ir dieghaid cach claech
urraim d thigerna. is fi'or sin isin mbnbhualad ar Flaithr ocus
n hedh i ndortad na fola. adubairt Fithal saermaid clanna
Mrna can einechlann do thabairt uatha s orra do tosaiged in
tadbar ocus fs saermaid Fionn ar mit a esbadh can einechlann
do thabairt uada. adubairt Fionntan mac Bchna
is breith
mic ollaman sin ar s ocus do mhol Cormac ocus Cairbre in
:
||
bhreith
sn.
do goiredh
Iar sin
bhreith dib
Finit
sos]
Fecht naen diam[bi Tadg] mac Cin meic Aililla luim f[or
cuairt] rgdhamna i niarthar Mu[man] ocus a bhrithre bunaid
mar ae[n] ris .i. Airnelach ocus Eogan. tr chaegait laech bahed
allon. is sin uair ocus aimser thinic Cathmann mac Tabairn
.i.
r(
tre frille
comar
U7
Tadhg mac
-2)
Cin.
343
tinic in Cathmann sin foirenn ni long lnFreiseh for uiginnecht ocus for iarmoracht in mhara
co rabatar ic. taiscelad an tre .i. iarthair Muman co fuaradar
Espine sairdhes
mhr a
trib
gur gabad muinnter Thaidg uile ann sin ocus do chid fin ar
icin uathaib a los engnama ocus eisimil. do gabad ann tra Lban
ingen Chonchobair abratruaid ben Taidg meic Chin ocus a dh
.
.i.
a dh brthair
ndaeire ocus
ndochraide
isin
tr
.i.
Eogan ag imChur
clnaid a bhrithrech ocus a mhn ocus a mhuinndo bhreith d'allmarchaib uada. trndar imorro cethracha
laech dia mhuintir gan oirrlech do na hallmarchaib ocus ro
marbsat fer gacha ir ocus tucsat infher do na hallmarchaib leo
illim ocus do innis sein dib scla in tre as a tncus chuca. is
comairle ro chinn
Tadg ann sin curach caem comnart chic ses
ndechadh cethracha daimsheiche do
do
fichefc
buanchrugad
dhoinnlethar chruaid choirtigthe. ocus do rdaig iar sin gach n
ba dior do trelmaib a curaig [do sheolchrannaib reraarir]de
rmhra ocus do luamhair[edib lineolacha ocus do rmadaib]
lethanbasacha ocus do shesaib so[dhaingne soshuidte arn]a
nionnsma ina ninadaib [cor ba chomch]ubaid comdlthta in
domenma do
"tire
||
curach
Ro
sin.
Tadhg mac
344
Cin.
mais
ecinaid a les
amach
garba
lth
[wjb-.i
re.
hathaid nr nc-
for in
lem
tar
for
forsin naibis
nanbail nemfoirchennaig ocus tar tuile na dilenn trine tromaidble co nach facatar tr n talam rompa n d nis acht lib.
rmda ruithenda oc
rlen-
||
dhcsain
le
ncsamlachta
dochum n go
ocus tiagait
ocus fadit breoithe ocus
riachtadar
na laeich go litmech.
ocus dogniat drgada dib forsin feor nlainn nuainecda ocus
adagat ina suanaib th sin co solustrth irge arna mhrach.
ocus irgios Tadg co moch arna mhrach ocus tit do thaisdul
ocus do shr in tre ocus do chur a chuarta ds in raibe itreb
dhaeine n ainmided sin innse. adracht Tadg iar sin ocus ro
ghab a eirred catha uime ocus do irgetar trocha laech d
.
mhuintir immaille
sirit in
treoit
toiln
caerach
uile.
d nolainn
r nibdar
.
luga
ocus fuaradar
ii7*
Tadhg mac
2]
aentrt
dermair do
drecra
Cin.
reithedaib
345
ann
aidble
ocus
bi
ocus brisis an
tairrngios
Tadg
||
bi acu
mara
is
do chuatarsom.
tr
ina
Tadhg
iar sin
>
Tadhg
346
Ocus a
fhira ar s dnaid
tnac Cin.
[118:1
j|
ocus grian glantobrach go taithnem aeinghel arcait ocus brabaillbreca bithille co ndathaib dgraise donnchorcra orra.
.
dna
ocus
i
caillte
tncatar.
is
lainn in
tr
tnac
mochen
ocus atbert
dmad
a diamair
Tadg
in lidh:
dela-
a feda
coimtech mar thr nime ro bud toirthech iarsuide
n fhedar r n am aithned in fil ann itreb duine
mad dam ro bud duthaig n sheichnainn nach inbaid
ac dercad ar a hnaib is ac fgain a fidraid
o thricfinn talam tairthech idir mol ocus duine
gidedh sin ro bud ch'ima is beith sunna iarsuide
m sanntach ar a.-sirthin ._in daigthr inamtraill
nocha nfaca a cnacsamla is amra ocus is lainn
.
is
Is lainn ocus
tiagam
ait
tr
rompa
is
toirthech an trse
tncamar ar Tadg
ocus
ar s ocus tcbaid bar curach ocus tirmaigid . tiagann sin fiche laech iidir ocus fcbait fiche eile oc
tncatar
do bhiud
r ba lr
aingecha.
in n
dobeirim
dom
idh.
iiSA
uS:2;
Tadhg mac
1]
Cin.
347
[is]in
||
trse ar
ocus
ghaeta
inn lem
n
fris
sm scarad g scaraim
ocho dmiad
mo
'
frian in frthe
is is
seol roscadach
lidsi sos
rithe
Tadg an
Tncatar rompa
drcht mela
cnuic
tr
ille
iar sin
mag
||
s.
is
maith ana
a rfgan ar
ridi
Tadg
bratar an laid
I
34^
Tadhg
maridi in focal fig
niac Cin.
[n8*:2
A m
'
do brla na fomarach
rla eibide co tenn gaeidelg sciamda g scrbenn
at fine gaeidil co daith
duit a Thaidg curab trnmaith
cicluces
||
dogna a fhaisnis n
n misi
a innisi duit ar s
ocus
triar fer
immaille friom
.i.
ocus thncamar asin chrch nirchradaig nanshodhaig sin atrnaid i mbethaid shuthain isin trse. isat ben fhesach fhreolach
ie
leisin
ima-
n9:
Tadhg mac
i]
calluim
an
lid:
I
Cin.
fil
349
ocus do chan an ingen
r dlinne na dtrt
a bfrinne g coimt
ach r chongbus in recht rn doneoch chreitios Crost comJn
bud chaern a taitnem maile a naitreb sin innsese
.
|J
in
gach
oirrig ocus
isin
ar an ingen
fer uasal
gach
fil
sin a
aemda co ncusc
in chnuic.
in
pudralla
etorro.
inill
Tadg:
inad at bar codhnach caem d 6 a ndilsebair cin cruthach
bar caemghnise gignithir dib uaisle adartha a degchlann tsaer
thaitnemach na nd cumachtach caem
C aem
Is
ann rochansatsom
rath
Tadg
cruaid
in tuir trn
an trith
fer
n fial f
le
cr
r
.
co
trn
Tadhg mac
350
B ennacht
Cin.
119
2; 119*
is
maith bar caeincibcrta
eis
aeis is suairc bar sellad
nad.
at saera bar sonarc
at [lebra bar
is laithmech bar ndiiged
njdladfholt n am licid gan a[m]arc. is beird mo bennacht
foraib ar
Tadhg
"is
j|
Cia do chomainm a
n annsa ol
do
ingen do
Adam m r ceithri hingena atrn isna ceithrib trib diamra
dridechta do innis an ingen uachtarach duit .i. Ueniusa ocus
cheinl.
ar
chaeimrigan
Ueniusa
Tadg
m'ainm
ocus
can
ocus
nanmanna
cionta imarbais
naeininad
ocus
is
aire
tucad sinn isna sosaidib suarcasa ar r nige ocus ar r nionnracus do choisecramar do dhia. cia in gilla g iichrothachsa it
fharrad ar Tadg. slonnadh fadisin duit ar an ingen r at
innscne ocus urlabra aige. is amlaid bi in macaem ocus aball
.
debairt
macaem.
ar in
in tu
chugam
silled
eile
carthanach do ar an
isin chrchsi
ocus
is
ingen
ocus tucas
acht
sin.
is
aebda ocus
is ait
sin ar
Tadg ocus
.
choimdus
ocus a
anam
n co
a Thaidg ar
an ingcn.
||
dmad ched
d[o ragainn]
tin]ic
Tadg
cona muintir roime iar sin ocus in lnama chdna immaille friu
do shaigid in din ina raibe in mr marmaire ocus n mr mad
do lbad rinn an fheoir lainn uaine f bonnaib mne maeithgela
na lnaman sin. tecait rompa isin sduaghdorus stiallarchobrach
.
H9*
Tadhg mac
2]
Cin.
35
cona cennphartaib r fhorioiscthe. tecait i sraith suarc srethnaide arna coimecar do mharmair mhngil is s gorm glanchorcra
co rngadar in tech adbal oircgda mbi in rgrad rathmar rolainn. ba shuairc ocus ba sochartha in tech sin. rlr lainn airgidide cona cetra doirrsib dgraise dathille do'n or fhorloiscthe.
i
lega cristail ocus carmogail arna necar ocus arna nrdugad isin
fraigid fhrlainn fionndruine comba comsolus i ocus agaid ann
in iiirinn.
Muman is mr a mblad ar in
im Aengus im Chorc chuimnech
L aechrad Chonnacht f garg gail
F
ir
im Lorc ua laechLuigdcch
Eochaid mac Muircdaig
isin tulchain trin trebair
gusin mairgreit minemail
C etra meic dec Nill na clann ar in slios tuaid n cblam
ocus medn in toige do'n dreim lainn foltbuide
.
is
airrther d'Ulltaib
crda
ine
emna
in fairenn ar
gach maig
Temrach sosad
sluaig
f Chairell
mac Muiredaig
[A
si'n
Dchaid Tadg uad fiarlait in rgthige rmir conacaid dosabdonmr f blth ocus o thorad abaid. crt in aballsa thall
ar Tadg. is torad na habla sin ar an ingen bus biad do'n tsluag
bias isin tig sco ocus aball d'ablaib na habla sin tuc Connla
chucamsa ocus do rid in lid:
all
Tadhg mac
352
Cin.
[120
1233
nach tucadar
in tige
sin
fcbil.
mochen
re
duit a
a dcsain.
Thaidg
ol
ocus do rcht co
s.
chommin
sin
uaim duit ar Tadg ocus cia thusa a ingen ar s. Clodna cheinnfionn ingen Genainn meic Triuin do tuathaib d Danann lennn
Chiabin chasmOngaig meic Echach airmdheirg. ocus atm re
hathaid sin innsese'. ocus is uaim shloinnter tonn Chldna crchaib Muman. ocus is as biad ocus as betha dinn torad na habla
atchonnacais chianaib. ba hibnes ocus ba hurgairdugad le
Tadg ocus le a mhuintir beith oc istecht re hurlabra na hingine.
is
a haithle sin do rid Tadg is mithigh dinn triall ocus
imthecht d'iarraid r muinntire. maith linne g[ach fosad] ocus
gach fuirech bias oraib againn ar an [ingen]. ocus rnar do btar
ar na brathraib sin confacad[ar] tri heoin ille tr shlios an tige
istech chuca .i. n goim co cenn corcra ocus n corcra co cenn
uaine ocus n brec condath ir for a chenn. ocus suidit forsin
.
||
na heoin t ar Cldna
dib
muir n ar
tir
uainecda so
lat ar
n co
bud
fris.
ragait
ocus dognat
risd
Cldna
Eirinn.
ocus beir
copn lainn
in
air
uair gid
ndernad ar
bleidmol do chuir in muir isin
fon f chdir.
cia bhaile
n annsa ar an ingen
purtsa i tncabairse ocus ro coscrad againne ocus frth i medn
a chroide in cupn sin ocus is a aihm in biasdain. o'cus n
Tadg.
scaradh do lmsa
fris
in
tan
is
ainm
ocus
is
ann
adhnaicfetsa do chorpsa iarnatghuin do oss allaid anfosaid artosaig ocus notmuirbfit allmaraig iar sin ocus ticfa th'anam lemsa
.
conicce so
||
fios tu
bud
sln dot
i^ib
2; 124
ghabastar
etarra
Tadhg mac
1]
Tadg
353
Cin.
tr
re [a]ndocra dedail
a fhlaith
mhr co
r didenach
sostain sebraig
do bethad
B ud mor do
iar
n bud fhrithir
do mhradh as mithid
flaithes
.
jl
as
sin
rabatar
rompa
ocus
tit
frchine filte frisin ndreim ro bi isin purt ac coimd in churaig ocus tucsatsom comin a filte di. ro fiafraig in ingen dob
.
do btar
cia fod
innti.
atthise
isin
dar linn ar
tr.
siat n
chomln
bliadain
innti
ar an ingen
ocus n
fhuarabair biad n dig frisin r sin ocus gid fada no biadh sib
sunn n biadh fuacht n ta n ocaras oraib. moghenar do biadh
.
do gnth
isin
is
mithid dinn
triall
tre
in
ib a
is
in
duine co ndeigdnam
Imrit
anbhaile
dib.
||
Tadhg mac
354
m.naig uile iat
ocus
Cin.
[124:2
tairrsi f
chdir.
Seolait
rempa
dh trth dc ocus
ocus ro
cuan ocus calad do ghabil dib ocus anait na
heoin ina tost ocus do irgedar na hic ocus do chuatar i tr ar
tinnenus ocus do ghabsat ag cumadh a comairle cinnus do
ragdis ar iarmoracht a mn ocus a muinntire. is ann sin adubairt Tadg raghatsa m'aenar ar s do shur ocus do thaistel in
ocus do imthig
tre. ocus tucad a arm ocus a ided d innsaigid
siat
gan man
an
tirsid
||
is
M
As
a haithle sin
ro fhcsamar Eirinn
ac sin duit r mirscla
do ghab Tadg ac
aithfarfaigid scl
d'Eogan
i 24 b
Tadhg mac
2]
1,
Cin.
355
n ag raibe
laeichar
Eogan
ocus
is
||
isin
Imthsa Thaidg
||
tinicsein co suntach
2
somenmach do
shaigid
356
[125:1
mr ldh na
laechraide do na sclaib
sin
Tadg
in lid
mr ningnad
muir rnenn
a cu innse hEirenn
c rncabair tr Freisen
o chuadas turus ga
a mbeith fin
dhmbrthair
ndaeire de
coinne
Dnaid irge a dhegmuinnter ar Tadg ocus tiagam
in
bhuiden
na curad do ghell inr comdil. ocus do irgetar
chrda churad sin
timchell Taidg d thrnchoimt ocus rncatar rmpa do'n ruathar soin gusin calad
ndnad Eogan in
timluchtad. ocus ba hurthosach oidche do na hcaib ann sfri.
ocus naeinfecht do Thadg isin trcht ocus d'Eochaid airmderg
ocus do Thuir thortbuillech do'n tib eile ina arrthaist. ocus do
btar oc acallaim araile ar in ngabail mara co muinnterda ocus
ro fhersat na freisenaig fiite re Tadg con thrinferaib. ocus
mar do btar ar na briathraib sin confhacatar Eogan ina ethar
d nmnsaigid ociis tinic airm mbi Tadg ocus do innis scla
in dnaid do ocus mar do acaill Airnelach ocus in ingen ocus na
slig ar suide do thochaithiumh na troimfhleide. ocus do innis
i
||
hEogan chum
Tadg dornsat
i
a cura ocus
?2o
i,
2; 120
Tadhg mac
1]
do na
thre Freisen
feraib sin
dmad
Cin.
iat
357
bud coscarach
'n chath-
Imthsa
in
allmaraig do b
farrad
Thadg ar
in turus
soin
||
do
b ac roch[tain doruis
na bru]idne dochonnaic
in
taeinfer
Airnelach
do bhensat
.i.
Illanfn] ithesach
nmac
in trinrg
in irdrg
.
||
Tadhg mac
35&
Cin.
[1
20
na hesbada
sin
na hallmarchaib
ocus dornsat
laig in trinrig i coinne a chie isin chathugad
comrac nemfhuis niata naimdid. is ann sin tncatar nnbar
curad do lucht chlchoimta Chonin do'n taeib eile d'Eogan d
irrlech ocus ba h croch a cuinnscleo adrochair Conn cona
nnbar laech le hEogan co hathlam isin imresain ocus gidh
Eogan n derna acrt cenn Conin do chommidium ocus- ro
.
||
Bororna.
294 ; 295]
359
ithig
dinne
triall d'r
toig
{ccetera desiderantur]
Incipit Brotna.
.i.
Aichle
Temrach ocus
taeb
Muman
aile for
Laigniu
ocus a cic dc ar
fichit for
ndgail sain
Echach meic Luchtai Conrach mac Deirg r Chonnacht Eocho mac Echach doimln for Laignib.
Btar dana d ingin grdacha la Tuathal .i. Fithir ocus
Dirine a nanmann. cotarat Eocho mac Echach Doimln r
r
chicid
Laigen inningen ba
fiadnaise sinsir in
mni
leis
siniu
.i.
Fithir
||
dalta dil
Eocho a
imorro do rg Chonn-
dosrat iarum
Boroma.
360
[295/3
marb ar s indingen
fri Tuathal
lem th'ingensa ail'e do thabairt. atrubairt Tuathal
d mbiadh ar s ingen ar chaecait acum dobertha
duitsiu co tormalt ben dob. tucad do iar sin indingen aile .i.
Dirine dalta saide dana do rg Ulad ocus dosrat leis co rith
imil it imbi indingen aile ar a ciunn. amail atchonnairc imorro
Fithir Dirine atbail Fithir de nire f chtir amail atchonnaridise co
Temraig conerbairt
il
de chumaid. doringned iar sain a tanconaprad cch is garb in tonachsa conid aire
ach na d ingen
ridter garbthanach.
.i.
r Laigen bs
amlaid ro bi c rd
ringne
ithir
ocus Dirine
marb
mo dm
is
Fithir do nirine
aidble na hcra
1)
is
ro thuitset m'ingenrad
dgltar ar Laignechaib
ar na laechaib alLife
allon uile
Faendruim co Lethduma
J|
Boroma.
296 a]
361
ait
ann Fergus
doimln
sin
leith
imorro innraic
chaecait ct b
.i. tr
chaecait ct lennbhrat
ait ct
molt
tr
tr
chaecait ct coire
uma
muc
chaecait ct
tr
coi e
tr
mr uma
tr
chaectgts
||
Boroma.
362
[296/3
dia cumaid as
marb
Fithir
n hnairt
A
T
r
is
immar dorigned
ba
muc no
chaecait ct
chaecait ct nanart
niomda
la
C corb
la
Cormac mac
Airt.
rosfuc
thinl leithe
||
S id
is
snm
Boroma.
297]
363
is
'
ocus ro rid
dthchu ar s do'n
Fhinn
m
I
in nirgi
fi big
ferchath
thiocfad
ocus
is
do dchur
in chosa
arnlaid ro bi
c rd
ra prmthuathaib na Temrach.
n cualadais in cin truim berair uainn illeth Cuinn i
thici irig
trocha b
ni mle
'
Ro
ocus tailchinn
Fionn
ticfat ifus it
anuas.
.i.
teglach rg
fuilet na hain-
gil t.
|(
Cellach cael
ocus Braen.
chucu Molling
lid seo:
luath.
Boroma.
364
M olling Iuath
[zw /3
atbert Fionn
frinn
otfiasu imbrocros
mnainn na mna
ercain a dithruib
eoin airir
na tuinne
Berba bruinne
staec thuirc
iaich
ni alleitir fhaelchon
smra na grine
a Fhinn inngha
saill muice slngha
Lemna
a habla ilne
slibe
d duma
a fedaib cua
na hirne a hEiblinn fid finghlinn fua
S uba a slib Bairche rotbia co hilgen
.
ill
brothracha beca
epaid ard ibinn
cuilcthe clime
coml ra
iris rit
rotfiasu fine
slinte
filte
ra file
comrac bidbad
mairg bos
||
cen brthair
Boroma.
297(3]
irine
is
Fithirt
is fuilled
ocho mac
mr nimned
frth
dla in d ingen
Echach Co ctaib dethach
nga
365
nic ra
iris
bt
it
cmais
t'fiann lainn
amra
resal
aelchruinn a cremchoill
is
Flaitches in ghaiscid
is
Maelugra innastair
Cuan
in chascair
Ferdomon
C uana
fuilech
Dubrit dubdola
I
chreic iscne
.
Ro
lid
:
os
mbroc indiu
is
conair chuan
nim ann
B aethlig mera nach mn cim
cian gairit tiocfait
is
.
Boroma.
366
[298,
condl con
f chtaib
focherdfat
imme
cuan
ar nuair
ir
|j
allgaire
Molling ainm
in
isa chell
slib
lle alle
d cht naem
/3
G
S
in sile anos
immasech
nghuba esa ra
hail
Batr
Miledn
triar
.
huarboithe
Ba sed
clcn
fiadnaise indfinneda
ocus Eithledn
immedn
ba sed a nanmann
Enn na
eturru.
Enin sunn
fs
for
brbmai:
ntaigib srebnaide srldai impu fin eturru ac dnam indaififrind leo. ba hiat clirig btar ann Molling cona muintir iartain.
.
Enn ocus
ro fhg
imme
hiongnad
sluag atchonnairc annsaide
ocus ro thiorchan co tiocfaits clirig
leis in
tromdmaib
in sluag
.
ocus ba
||
Boroma.
298/3]
bad
in tinad arduasal
ailithrech.
naem
inaimsir na
367
gir
na Gairbe gainmige
na
croimchinn atachonnacsa
atchonnac na tailchenna
is
Tri l ocus
trf
nis irros
mbroc
iarfaig in rgfinnid
tncatar uile
rempo
ann
sin ro
garbthonach indiu
:
is
sunn ar s ropsat
cit
fuaratar
fir
forlunn
eisid in
ar Fithirt finn
n co tuc Dirine
lais
ar dorocht Dirine
marb
anall
donn
'
Themraig thaebglais
rop adbal
in
tanforlonn
'
de nire de
ognther tanach co trn
Ffthirt
trocha ar
tr
caecdaib
Bororna.
368
[299
eirgit sluaig
Fergus
ropa
d'Ultaib
dalta rg
is
'.
taet
rncatar
Ns
lonaib nath
o gabsat sluaig na
dar mag Muagenn
sin
Temra dar
.
nad
lth
lac
nnister
do
rg
Themra
issed atrubairt
Ns
Breg
mar dorochair
is
is
na Temrach
Emna
Ailenn n
ba ruad d'fuil ocus mirther barc Bresuil
absatar na sluaig iar sin co rncatar rith mil
oiscther
loiscther Ririu
ascalt rg a muinter
loiscther Maistiu mlib dl
tolaib tlacht
'
in
garbthonaig. ro irgi-
Boroma.
299/5]
369
naigid innaenfecht for leth Cuinn is ann btarsaide oc Cnmros. ro cuired cath cruaid combgach comramach eturru leith
.
ar a i sin n ro fhulangair
for leith;
chair
.i.
Eochaid
dianebrad:
I
N rucad
brama
tra in
iar sain
alLaignib co ro marbait
in
im cach naeningin
Temraig la
diambi in chlaenferta Temra'g co
ro athsnaidmed in
bris
leth
Ro gab
gid in
Ailill
mbrama.
molt mac Paith rge nEirenn iar sain ocus toibitiat so dana na catha ro bhrisiset Laigin for
2 B
Boroma.
370
[300 a
||
tnic in
fris
dnam ocus
iat
uile inaentech.
ocus aisceda
leis .i.
Maedc ua Dnlaing
al
qcus coire
d'innsaigid Branduib
ocus claidem.
ocus sciath
uilet
sunn aisceda
al co
rg
mbrannaib braine
sciath
is
chlaidem
is
chaire
Boroma.
3oo/3]
tal allus in bd
in coire
I
371
do bruith na
||
fuil
M'
al
trbenn torcblach
iartain
imme
iarum in
martaib
berbastar.
Ba hanh
sn ro rid
mac
rg
Eirenn
cit ar s at
ben Bran-
Buichet
ocus fcbais
Ba hann
sin tnic
imme
bur cinte
Brandub
sin
mbaile
d'iarraid
uile.
ris
in tu
fin
innal
in
Glasdm
tabairsiu ar
in cinte n tidnacul
Boroma.
372
acht tidnacul rg
mogad
in rg
ocus ruc
[soia;^fiz
corice in tech irraibe nac
leis
ra
ocus tncatar rempo immach ocus ro iadsatar in rgchomlai mir in rgthige dar a nise uair bi nert nnbair in
Eircnn
teg
teine
.i.
ocus
is
atchluini st a
uainne.
immut
cach
f'n
innas sain
immach ocus
ro brised co mr.
ro
gab reime
ro thespn
rannairech.
in cenn.
chill
glinne d loch
nairech
et cetera alibi in
.
||
co
Aed inna
urnaide
Boroma.
joi a 35]
mn
beitit
373
.'
do thuitim
re
Laignechaib
tchiu r inaenbaile
tchiu
mana mrchatha
is
a naigthe inaenchonair
Chuinn co comramaib
do drim dar a normanaib
for leith
||
doringne lid
inniset
in
issed tnicside ar st
tr fichit
ct
'
in
ro ia:-
Boroma.
74
faig
lim ac
rneda
issed ro ridset
ac seo in
de at corn Laign
||
ro bi in
na techta
in Ailiuch.
ro
marbad ar siat do macsu ocus r a muintire acainn. atchualamarne chena na scla sin ocus ar a i rosefsidse imshln ocus
d roisemne in bar ndegaidse ar s adchichist. tncatar na
.
dub.
iar sain
rempo atuaid
techta
meic.
Do
ringned tra lirthionl leithe Chuinn la Aed mac Ainmeirech ocus tncatar rempo co Rge. ro hinnised do Brandub fir
dar Muintech
chaillid
clar
dar Muinichin
ard mBresta
dar
Dimne
dar Sline
dar Etar
dar F
lat
a chlirig ar Brandub.
leth
scla
ar epscop
ro iarfaigit scla de
fris.
do chuingid fhosaid
fortsu ra sd
filet
Aed
cid
tnacsu ar Aed.
n ra debaid ar
in clirech.
co ro benta do lim do na
tr
Brandub do
tr baiii filet
ocus ba
tall.
for
ocus ro irgiset
Eirenn ocus tncatar rempo ocus epscop Aedin leo. rncatar
iar sain co bclach din bolg ro iarfaig in r c hainm in bel.
fir
lin fer
ech.
nEirenn
mire
n ar in r. buiig
ann innocht ac Laignechaib ar 'm ciirconice in lic ro iarfaig in r c hainm na
itir
faicfiter
giaisiice
ciata builg
seo.
||
lec
chomairt chnma
sin ar in clirech.
cata
Boroma.
302 a]
cnma
n ar
itir
in
375
r.
do chnmasu ocus
rncatar rempo
hainm na bernadsa ar in r. berna na
sciath sain ar in clirech. cata scith itir n ar in r. scith
Chonaill ocus Eogain faicebtair ann innocht.
Luidset fir Eirenn dar in mbernaid sin ocus gabsatar fir
Eirenn dnad ocus longport ann sin. gabais epscop Aedin
reime co d imbi Brandub. iarfacht Brandub scla d atbert in
clirech fir Eirenn do ghabil longpuirt ac cill Blat ocus ro rid
co bernaid na
sciatli
cia
dc in cach sheisrig
imda
cenglaiter builg ina nerblaib ocus lonaiter na builg sin do mionchlchaib do chur sceoin for gregaib Eirenn. bodh in chaindell
t remut ocus in rgchoire m cenn co rois medn longpuirt
nEirenn cuir techta innairet sin d'innsaigid rg Eircnn ocus
apar ris co mberthar biad Laigen d innocht.
Doringned in chomairle sin la Brandub innairet ro bs imme
mr
fer
Brandub
sin atbert
is
ferr
damsa
chlirig.
Brandub
ocus luid
fichit
.i.
ech ac
in clirech
port ocus atchonnairc amail elta ilarda cach datha cen ghluasacht
s chiunn in longpuirt. iarfaigis in clirech cata elta ilarda.ataciam. meirgeda fer nEirenn sin ar Brandub ar slataib ocus ar
:
ua Nill as a taigib
bad ghnm co ngonaib dothaeth rgrad Ailig
ocho nasa a nirim gnm Laigen ardunchaig
d ro thuit d ndebthaib Ailill mr mac Criomthainn
.
Boroma.
37
[302/3
||
rg
braigtib
iat.
siat
m mac
comfochraib do Bhrandub ocus ro ridsetar cid mragbais r macu ar siat. do ghait bar neceng catha domsa ar Branatar
dub.
A
A
T
rian aile
menn
chonn
sin
ocus
is
amlaid
dabaich
fuil
lid
naid dn r cotach
risna fedaib fna
rop chotach
tr
bithu
Boroma.
303 J
rigit
c choimt
Maedc
$77
dn inne
||
Deisetar nm
ri rg
[Ulad] deiliugud longpuirt ra rg Eirenn. cinnas ro
fhtfamne n bar r Ulad. n annsa bar Brandub geibidse longport ar s bail at longport rg Eirenn dogntar debaid rib ocus
n fuilngidse ocus deiligid friu amlaid. dorignset Ulaid amail
:
atbert
ro
mr m ar s
Aed mac Ainmeirech
ro ride
in
rannsa:
co
cill
mo
fair
mthar damsa
.i.
ocus doringne
in
cuilinn siaramain
macrad
doroiset scol cille dara ocus gtaid fer dob in liathrit sin dognasaide sprdaire de ocus biaid aice co cenn secht mbliadan aile.
.
immach.
in sliab
Maedc co
.
cill
fer
imroill.
th mblathcha indiu.
Luid Brandub
iar
sain aithle
in
Boroma.
378
[303,3
nem
sin
rosbia
.i.
d'fiur
dam
ris sin.
ua Mil
Dubnaig meic
secail
inanoc sain ar
innunn
sin pupaill
biad
dmba sthchu
sib
att ac bruth a
muc
Airgiall.
ar
Is
cocholl
dam
for
Laignib
Coluim
uair ro ghell
cille
dsom n
mairfide
as a chocholl.
aile
iarum ro iarfaig
chlcirig ar s
.1*.
Boroma.
304 a]
379
Laighde
rogaib
Osairge.
n
aile.
||
fuair
dana
in fer sain
co cuired
ell.
ro
gab iarum
treblait
dofholochta iartain
ro tinilit chuice
im na staib
sin
is
tol
liom ar dia
mo
fin ifus
fin
itir
ro fhuaipretar troscad
meic sethar
Boroma.
380
[304/3
imorro atbert
sain.
in
gilla
dana Aed
atbert
ro
is
Aed
mo
fhcsam
issed
ar s ac Ailiuch in cocholl
la
Laignib.
leis a ghrega ocus a
ocus ro imthig reime ra
thsit sait ocus broscar in
mrshluaig
raide f na fnaib.
cia so bar
biud do rg Eirenn.
Airgialla.
gillanrad Laigen
atrchtatar Airgialla suas ocus in lm dobeired in fer suas fogeibed mart n muic f a lim. for dib bar r Airgiall ; licid
annsa
ni'
||
iat.
laigib'a sciath
inataib allirech.
ocus
co bernaid na sciath
nEirenn ra hucht na
muscul ar amus rg Eirenn ocus
marbais nnbar c innsaigid ocus tnic Dub din r Airgiall
eturru ocus comraicis d ocus do Rn cherr ocus tuitis Dub din
leis. beirid Rn cerr doridise muscul ar amus
rg Eirenn ocus
bernad
sin.
beirid
Rn
cerr
tic
Rn
cerr.
beirid
Rn
de
for in lic
Boroma.
305 a]
a mrenna
ocus cuiris
eisti
dana Laigin
cenn
38
innti
in
iartain
arna brach co coscur ocus commidib conice bail irraibe Brandub. tic dana Rn cerr ocus cuiris cenn Aeda meic Ainmeirech
ina fhiadnaise. conid cath din
bolg sin forborama. isin chathsa
ro
Ro
mborama
thoibgiset iarum in
.i.
Maelcoba Suibne menn Domnall mac Aeda Cellach ocus Conall cael d mac Milcba Blthmac ocus Diarmait.
gabais iartain mac Blthmaic rge nEirenn ocus n thuc in
mborama co ro tinlad leis tuaiscert nEirenn ocus atnaig can a
uairidnach
ragam]
T abram
tiagam
rLaignib
linn r
illeith
mbramai
mr Moga
jj
immandernad
debaid
in
[tabram r co]nairmchrechaib
for rLaignib
is
Airgialla
condine
fir
ais
for
leithe
Chuinn
fcthair in
boroma ac Laignib.
Gabais Cennfaelad mac [Crunn]mil ceithri bliadna co torchFinnachta. gabais Finnachta fledach mac Dnchada iar
air la
nEirenn
sain rge
ina aigid.
fiche
mbliadan
ocus beirid in
mbroma
f d
cen fhresabrad.
Moling
in tan so
uair thnic
Molling shruthair Ghuaire nochonfuair inad rais n co tracht co ros mbruic unde Molling cecinit:
n scr risinnrussa
I
Boroma.
382
[305/3
os neidnech na habnaire
ros ndubghlaise co
ndremna
Mar
doriacht in
ocus dorigne
I
dochum Molling
fios sain
in lid
ro thinil a muintir
Chuinn n in ammuinigin r naem chena ragmait d'iarraid a maithme na borama ocus ms ammuinigin naem
cia do naemaib Laigen
chuirfimid d'iarraid maithim na borama.
dobram do
leith
||
ocus
is
meic
cia
Aililla
in lid
uathmair.
....
.
Boroma.
3060]
383
innirscartad comlainn
ra Finnachta in tsluaig
inn cruas r catha m tuitfet meic fhlatha.
M
1
mac
I
s in srl
Faillin in fidh
dar sluagaib
is
n innaiged ra dodraing.
is
in long ar luamain.
in calainn mos
bhuada
atchluinim atchuala.
tucht fichtech
s in
is
I
in chaindel chrithrech.
uam dom
is
uabar in rd
Molling
innaicme.
Fheradaig fhinn
d'
nochon
ar.
R
I
aera cach
in
bhrama shaidbir
Is
selba.
osiasa
sain atbert
irig
a Molling
dna
nAeda
ann
tr
n as les linn
is
irg fa thuaid
||
echsa
is
co
t
.
dn mBrain.
D
I
ot
mac
is
dot ua
Boroma.
384
B rroma
C
D
F
[306/3
innachta ro faeth
immar
ro thuit Aed.
Ro
bia ar
mo
lethlim
lir.
a Molling
is irig
risin filid
tuidecht
athair
I
inanmaim a dhachta
Isu uasail in
nanmaim na narchaingel
eis
inanmaim na nardapstol
comus r mbethaigte
leis comus r marbthane
att aice ar
filet
ra coimsid
nim
ghnis ghil
na cland
in tan tic in
tam
mssed bar
chlirig.
in file
Imthsa Molling
chliar.
is for
ocus recfaid
fionnmhaige risanapar
mag nechain
dib
reime
indiu
ro irgiset
suas co
nEirenn
immag clraig
maccme
fer
m
.
chepaib conna
gabais
reime
rg
ocus n
Boroma.
306(3]
385
||
mn mborrama
colluan.
ro
Temra
catiath
in triath
is
tic alles
is
is
Cormac
oirpre
is
is
Mesu a chch
linn
do dhl ar in
file do reic
brc do rd duit
.i.
in
duan
atbert Molling ms
doringne
ocus
a
dhuain.
ro irig in fili ocus do
geibedh
doringne irgedh
chuaid ina chenn ocus issed ro rid
Tollchenr.
duit.
rbar drbar
lachain odra
cerca
is
lodra
lomna raig
cbail
datha dine
buaidre cille
C iall ar esbaid grian ard uismid
gaeth na sidi Lifi lusmair
luam na frbreth
olling luaimnech
feidm tenn treorach ac deilb frbreth
locha eore
benna Cuailnge
Boroma.
386
romom
[307
co muir mideng
thorom grogoll trball
co muir mlach
ise imbrach
d'es ruaid rmach iar nuaim trlech
ise
ticfa
||
mac Finnachta.
mo
is
rost conic
chr
nachumthair
trst tr
mad
cet ra
in luansa ra luad
id dl fhota
bad
irig
suas co him
dl tar ais
Fianachta oc imbirt
clirech.
clirech
fhidchilli.
tair d'acallaim
Adamnin
ar in
Adamnn
imthigsiu ar s Adamnan ocus abair frissium gbadsa caecait salm innairet ocus at salm sin chaecait sin gtus
rge- ar a chlaindsium ocus ar a ib ocus ar fer a chomanma.
tnic in clirech co Finnachta ocus ro innis d. n thuc Finnachta d id sein co tarnaic in cluiche sin d'immirt. tair d'ac:
allaim
cluiche
Adamnin
seo.
ro
ar in clcirech.
innis
in
clirech
Boroma.
307/3]
Adamnn
doridisi ar
aile
sunna
chuaid
in
ar
n rag ar
innti
chuaid
ocus abair
gtus
in clirech
sin.
ro rid in clirech in
Finnachta co
ris
choimded
fairsium ccnnsa in
tir in cluiche
Adamnn
tnic in tlirech co
Adamnn
salm
387
co
in fidchill
tric
d'faghbil.
ro
Adamnn n
in ra
.i.
dam
a n dana ro ghellais
.i.
annsa ar Finnachta
dom
mo chomanma
chlaind do
cen nech
lemsa
fal
trom dana
tres n dana ro
gairde saegail
||
ghellaissiu
r.
mani
atbert in clirech.
Adamnn
co brth.
Finnachta
opts
imda m'rgala
ropts fora
mo
dla
mo
'
2 C 2
for
for ar
in dl
in
Boroma.
3SS
[308 a
halla
fri
A mo
'
||
mo
F
airnbtait
it
cros Molling
ro shuid
Is
iar
sain
ro rid
ro foillsiged
is airc ar s
Boroma.
3o8 (3]
389
ocus
andar leo atchonncatar a nmait iat. gabsat rompo co hth Laegaire it irrucad Labraid loingsech ba hand atbert Molling cia
fil
sin baile t i cluinem in cloc. is and atbert Colmnait in
chaillech fris monuar tra a chlirig andar lem is uamain rotmedhair cell usaille sin ar in chaillech. atbert Molling c broc
bennchoprach mr st atchiam i cil na cetharda. cell dara sin
ar in chaillech. conid and doringne Molling in etarghuide seo:
.
tair
l|
Mionannala.
390
C
[57
A Mhunnu
a
mo
rt
a Abin caemaig r
toraib tuath
ros d b n cros d b
st
n hgamne uath n hc
uair
ridig
Mhaedc dar
cia
b n gamar n
[Afionanna/a sunna
mhenn anuas go
Finit
aois Chrost s cd
a deich.]
A.D. 615 . .
l dana do Shuibne mhenn ina
ghilla g
ina thig fin ro bi ac rd re a mhni is
ingnad lem ol s a
laighct ro gab cinl nEogain tigernas for chch innosa. is ed ro
.
rid in
bcn
[tr] chinl
fochuitbeda
is
Eircnn.
Is r rside ro bi
cogad
itir
na d Fhiachna
Baetin.
iss
mthair
.i.
in
Fiachna mac
Fhiachna sin
Mionannala,
57*]
39;
ac
faicsin di in mic th/re ac dulu
na caeirib ocus ac marbad ro bud maith lium or s mac do
gheinemain uaim ocus uaitsiu dobradh in aradhain t for do
chinedhsa. n th ar in saegal in mac sin ar in tathair. cidedh
tra rug s Fiachna iartain ocus tucad for altrum.
Tnic fecht naen ann do thig a athar ocus a mthar acht nr
ba hinmain risin nathair ar a dhire ocus ar aicniud a mthar
do beith aice. beiridh iarum a mthair lc h in naracul f leith
ocus frithilter ann ocus a aitc. tic in mac iar sin immach ocus
ill.
Baetin sin
in
Mongn
macdo Mhanannn
erdairc
mhir
in
Mongn
ocus ro ba gr gaeth
glic a intlecht.
tra thnaic in
mra immaille
sin ocus a
Mongn
mthair
ris
ocus buidne
mac
muirbfidter mcise.
di
is
in
mac
min
mr ac
issed ro rid
luaithred
is
di
||
faca
tr
n talam uaithe
luaithred inn.
ocus ro chuir
isin
muir
in brt
cona
Mionanna/a.
3Q2
[57 ^
--3-
Mon-
gn co sluagaib immaiile
ar icjn ina longaib iat.
co tuc
fris
maidm
forru
ocus ro cuirit
ro
assin
rempu conice
ssin brit.
de
sin
.i.
Mongn
aithnc
in trig
nc
ria
fuirri.
ro bi
mhr
in coblach n
soir acht
pcus
esi).
fuil
Comgall rnaidhte
.i. in dar muintir a athar
indthrachtacha
inds foirrne
dogn
ocus sinn d fhaemad co dthrachtach chucainn. is for sain ar
in r/
ocus n ltigfither dosum in fad sain.
.
ga!l
.i.
ar chiniud
rachtach.
mo
cia uainn
chridc at rnaidhte.
sin a d.huine
nim
dana ar
re ciniud
ar s
in r risnat
trt
m co dth-
dobeiri dthracht
do
Mionannala.
58]
mo
beith
maith
393
dom
lat airchis
cogcar ar s do breith
||
issed ro rid
iarrai ri in
isintsaegulsa ifus
mbrait
flathes
Comgall
nime thall.
ocus msa
chiniud mhlacht-
ro altaig iartain
Comgall comad
in
naenfecht
flaithius nime.
ro rid
dia amlaid
ocus amail
Comgall doghna
moad do thigerna biasu co honrach ac cloistecht
re ceol mbinn muinntire nime ac molad mheic Mhuire.
Ro thinilset tra leth for leth in d Fiachna a nuilib bngaib
dochum in chatha in Fiachna imorro no beiredh buada conice
so ro foruaisliged sin chath so ocus in Fiachna ro clitea ann is
ruc in coscar ocus ro marbad Fiacha mac Baetin r Ulad
amlaid sin la Fiachna mac nDemain. nr bha chian imorro iart:
atisiu ifus ac
fochraib do
issed ro rid in
deman
mo
deman
cia
de na d
ft
in
Mionannala.
394
Fiacha
Ulad
[58 b
(la
Conghal clacn
ndegaid Shuibne
nEirenn
iartain.
mr
dln
649. Is in naimsir
ach
Chonnacht
.i.
na
||
mad
.i.
format uair as
in
is
irilios
ngalar ro bi
ocus ane ba
format
.i.
in
do marbad.
nc.
in brthair
imorro n dechaid
f chtir induair ro
gairmedh
acht ro irnaidh re
ocus is amlaid tnaic istech irraibe Raigellach ocus a claidme nocht f a coim ac shluag ocus siat imm
gcuairt
timchiull a tigerna.
tabair
ocus as
tnaic in tres l co
Mionannala.
59)
lnuaithed
ann
395
slinte
acht chena
reimfhisid ar todchaide
in
lais
aire ro flarfaigsidi ar dig forfitir co fuigbedh Raigellach a aidhed nmait icin cen co fitir cia h. ro
fhrecair in fith ocus issed ro rid : in r ro marb a brithre uile
is
imorro tiocfaidter
tiocfus riut.
dobradh
tosadh in
in nidin
||
iartain
as in neimiud irraibe
ocus tchonnaic
ro
sin ocus ac
in r
ro rghrd-
ardarcugud ocus ro
Eirenn
dar Sionainn ar
laid d'innsaigid Dhiarmata ruanada rg
snm co hailech Muirinne ocus is 'n Muirinn fuair in tailech a
ac aditchiugud in
ghnma
ainm.
Rnaic tra
chairiugud
ocus n derna forru uile a legun. ocus ro throiscset fair uair is
so mt in ghrda do rat di dmad tisecha a carpatsi comad
.
icin disi
dmad
tisecha a charp-
Mionannala.
396
[ 59
tnaic in
i uile
649.
sechtmad bliadain
flatha in
Diarmatasa dornad
tinl
fri
Dhiarmait a mallchobair
r
it
anmann
clite cath
ec do Dhiarmait n rid
et
fir
ic
chucainn a dhuinebath
hrd irradais
in cath n
Diarmait
.
riata lig r
n disi
mac Aeda
fuirec chinl
gciunn gait
mhir ar macin bhic
bud daim
Ro
fris
j|
uanaid asberti co se
indiu is lobrn cen ille
icdai dartaid
tair
mb
sline
Fhergus
inna forreith do Diarmait
co
co
in chosit sin.
r cobair Ghrip
cobair Dhiarmat
59
Mionannala
?>]
shluagaib co Sinatnn
ar a chiunn.
ro bi
dana
397
tinl
mr
ac Guaire aidne
Ro
chuir
craigese
in tsluaigse
is
taifnidh. trct
n na hainbfrinne
is
lr
acht uair as
iat
Ro
damsa
diu in sluag
at ar ainbfrinne.
fuil
acum
in
nagaid Chonn-
aid cona shluag ccus ro fcrad cath cruaid feochair fochda eturru.
ar a i tra memaid in cath for Guaire ocus ro marbad r Conn-
tr
brithir
Muman
Chimn
im
in
d Chuan thncatar na
for
Mionannala.
398
Guaire
friumsa
mad
tr
cir la dia in
Cimn
re
Cimn
uar ro bi
diandebairt Cimn
in so
is
ti
ninis cheltra
is
ac comthairisium
fil
n cath
condebairt
[60
do
mbiat faebra
fri
faebra
ocus indna
o arbart
mac d
teich
fri
hindna
hathlath uaire
fri
Ro
chath remridte
iar cur ir a
scal cribdech
.
maim
ria
chuaid
in
bannscal conice
dar cosa innaeighed thnaic d hinnsaigid. atchonnairc in mbramr isinnuisce ocus nr fht a marbad co tinic d'innsaigid
tn
innaeiged bhi
gilmech
aici.
in bratin
tinic
co
tric isinnuisce
rombise adaig
Ro
do
aile
anocht
dom
dombert deich
fis
incad
mb mac Maire
rat c a
sin
for braigtib
dam n b
is for
rgaib fochertfait
uair
mac Colmin
ro l bualta
in r
cliter colg
mo
ruanad
mt chinn bh
ar
uaman mo ruanadh
Mionannala.
6o6)
O
O
ro breca braenn cr
errad fir chlus catha
ro breca braenn cr
licither
nf
dhenngorm Diarmat
line
399
ro sernathar gi bic
dias cta ric a
.
is iat
Dornad ann
tosuch in imairic
tnu n atnu
nochusfuigba
Is
ann
ispe.rt s:
l biu
atabiu comlu
'.
is
||
rofionnfamne
chlam thruag
n d'iarraid ar Ghuaire.
damsa
ar in clam.
do-
do
beirt a delg ir
r n raibe
tic
ocus
tic fer
Mionannala.
4<do
[61
dam
mo
muintir
hairg
ocus Guaire
acht chena n
mthar.
do aenuch
tair
mo
mr
aircit
Eirenn inaeninadh ocus cen truag dob dom atchuinnf thairmescfaidter im chch a fechtsa n do chuingid fortsa
Guaire
gid.
fir
or Diarmait
arcat co lr
acum
ac or Guaire
at
fin.
lmaib
ar
amus na mbocht
Ba rmr
Eirenn
fir
uile
in
do aenchiunn com-
Is
Choluim. crt
Ghuaire ol Cuimn
ise
eclais
dmad maith
fota.
acum
n
.
mr n dornad
lat alln
acut
||
la
Cimn dar
isindeclaissi a
ar m'
Mionannala.
6i]
In ocut.
annsa
ghalar fm churp
401
ro
ol
talmain dom.
Chuimn
i-
Ghuaire.
ro
lubghurt
gabad
tic
in
imnid sin ris, n fuil acumsa ar Aena n aile duit acht geib
rann so d. tnaic in chaillech reimpi co Guaire ocus ro ghab
rann do:
Ghuaire
imridi
in
in
mo
Is
domainchessa ar
m'aenmhacn
ba for sn ro marb
bachlach do muinntir Chluana ech Aena oc thafunn as a ghort.
ro gabad in bachlach oc Aena corro naidmed ct mb ar in
mbachlach nc in eich. tinic in bachlach ar sin co Guaire d
faighde. gab in rannsa do Aena ar Guaire. tnaic in bachlach
reime co hAena ocus do gab in rann .i.
D o mac Laigse ba mr g in aenchenn ar in ct mb
in mr do dul ar in mbec
in fubann in tsacairbec
or Guaire ocus digltair sin for Aena.
Is fuba
dana a
imorro
ol
leithite sin
Aena
co meinic
itir
Aena ocus
ro bi
Ghuaire.
ac faicsin Laigen d
nasach.
2
Mionannala.
402
[61 b
Dunchada
ro
gab
in Aircheltra
iar sin fichit
cath.
bliadan co torchair
la
Congaiach
ngrellaig Dolluid.
In Finnachta tra ba dhaidbir do chonioh ar ts
ocus
la
ocus ro
bi ben aice
||
chumang dib
na
ra mit
ocus ba h a nimridte
na crann. atchuala dana Finnachta in timbo chian uaidib a both Fhinnachta ocus
tnaic ar a chiunn ar in sligid ocus issed r'o rid riu bad chra
dib tuidecht d tig boichtsium inds imtecht na hoidche doirche
ocus mt na doininne. issed ro rid in r ocus a muinnter is
cir nanabra is maith linn a rd frinn. tncatar iarum lais dia
thig ocus ro ba m mt in tige inds a shaidbre. do rat imorro
Finnachta buille i cenn a dhaim ocus in buille aile cenn a b.
ro irlamaigset imorro muinter in rg fin co tric ocus co tinnesnach do biur ocus do choire ocus ro chaithset corbat sithich.
tairisem f bunaib
rdhad
sin
uair nr
fetar a
bhen
||
mr do
in uair thnaic in
ocus cach n ar
Finnachta marcshluag
Mionannala.
62]
403
chos
fri
iti
balln d
Adamnn
a degduine ar s at a dhamna
ocum uair tr meic liginn maithe att in naentaig ocus atmne
tr gillai oco ocus issed bs gilla ar timcheli ocainn oc iarair neich
dubach.
is
ed ro rid
tirdhlta ro bi
||
balln ar Finnachta
ocus tucsa
lat in triur
mac
liginn fuil ar
in
in
in
do
Adamnn na
leis
Adamnin
a leth do
nim ocus
bud airdr Eirenn in fer d
tucad in fhledsa innocht ocus bud cenn crbaid ocus ecna
Eirenn Adamnn ocus bud anmchara Finnachta ocus biaid
Finnachta i bfechtnaige mir n corro ailbimnige s do AdamAite imorro
nn.
a chara fin
aid
fair
do rat dana Cennfaelad ardmacraigecht na
Shionainn co fairrce d .i. ar ceithre tuathaib fichet.
fherajnn
Mide
uile
ro bi Finnachta
airle l
ann
fri
r naimsire
.i. fri
crd dognad uair m'r bo lr lais beus beith immara b. do ratsaide dna comairle cruaid crda do ocus issed ro rid fris nach
:
roinnenn slige Asail for s Mide for d. dnasa in dara leth do'n
Mide combad tairise dthrachtach duit ocus mar bus tairise
.
dna comdil
ocus n
nam
bias rge
Mionannala.
404
[62 i
ocut acht biaid cid rge na Temrach bcus mad il lat. dorigne
iarum Finnachta in chomairle sin ocus ro fuacair cath iartain for
brthair a athar
achta
ann ro rid
is
Cennfaelad.
.i.
ro bi ac bim ar a fer
immn maeraigecht do
ben
in
in
rann
675.
faelad
fris
Do
itir
Fhinnachtaocus Chenn-
gab iarum
ro
fichet
mbliadan.
Finnachta ro maith
Is in
la cethrachait rg
remesium
in
anall
.i.
na boraime
ri
immach ocus
iarraid
maithme
ocus aenadaig
rat iarum Finnachta in cirde sin imorro
tinic
Molling reime
dana
thuic
do
achta.
issed ro rid
muintir
ro mell in duine
naem m
mbith
fitir
reth co tric
muinter
rg
in rg fair.
ocus
is for
sin
imorro conid
Temra
catiath
in triath
is
s cride
cerna Chuinn
tic alles
immach
is
in tonn
is
Temra
bile
nach
do'n
is
lais
is
I
duan
||
is
I
achtmad
ro
uile.
r n fuil
immaig
tinn
tinn
's
is
Ro
maithed tra
haithrech
la
in
ars
ocus ciarbo
Laignib.
Mionannala.
63]
borama
verius
et Jioc
is
405
Adamnn
uair tinic
est.
in
f chtir d'inn-
cluiche.
do acallaim Adamnin or
tair
Finnachta co
abairsiu frissium ar
salm
Adamnn
in clirech.
n ragh or
do Adamnn.
sunn ocus at
ro innis in clirech
tair in cluichese.
gbatsa caecait
aile
ar in fidchill.
do acallaim Adamnin or
in clirech. n rag
tnaic in clirech d'innsaigid
frecra Finnachta. irgsiu ar Adamnn
tair
fris
nime do faghbil dsum. ro innis in clirech sin do Finnmar atchuala Finnachta sin ro chuir in fidchill uad co tric
ocus tinic conice bail irraibe Adamnn. cid dotuc innosa ar
flaithes
achta.
Adamnn
ocus n tnacais
issed fodera ar
risin cttechtairecht.
|{
Adamnn
is for
sin
in
borama do maithem
or Finnachta.
ocus a maithem
achmasin do
I
tria bithu.
ocus ro chan
is
amlaid ro bi oc tabairt
in
ocus
's
n dinnainn
nanderna
Mionannala.
406
C
[63 *
faia in dlsa
D msam
rse
mad
ruadus cr
ro thicbainn
caide
mo
bdbada
ropts lna
mo
mo
comad nacha
ro tairnfinn
diongna
mo
is faite
mo
tuatha
mo
chaingne
opts imfaicse m'airde ropts daingne
in dlsa ciamad tecmaing nocha lecfainn re Laigne
.
695.
Ro
Adamnn
fiadnaise
Adamnin
Adamnin
ocus n ro ghat
fair in n
fiaithes nime.
ina pupaill
Ec'Molling
chtna cin
699.
ocus
Adamnin
issin bliadain
tr
sciatha
cathugud anair
.i.
siar
innile
Eirenn
uile
d ec
||
acht bec
ocus ane n
in Eirinn
nam
702.
sechtmad bliadain
itir
Irgalach
63
Mionannala.
407
.:
a chlirig ar Irgalach. fledugud ocus cotlad ar in clirech. dorine dana Irgalach fledugud ocus cotlad indadaig sin dorine
.
frithaire
ocus beith
issin
abainn co
matain.
Adamnn do
co
mr
in
uair ba torrach
Adamnin
fris
a cland do
Adamnn
lot tria
escaine
Adamnin cen a
Adamnn
mesam
ri
insil
ocus ba hecal
cland d'escaine.
ocus dorla
flaithes
ocus raga
tnaic ar
airt
nn
bad
co deimin ar s in gen
fil
it
br
rucad
in
mac
f chtir
ocus
is
is
amlaid
sin dorla.
amlaid ro bi ocus s
leth-
chaech.
702. Isin
Irgalaig ro
bliadain
marbad
in
ba nesam
.i.
tlrgalach sin
sechtmad bliadain
flatha
Mionannala.
408
riana
[64
in tlrgalach in l
immach
atchuala in
flatha
in
Loingsich
remridte
Do
lasair.
Mionannala,
6 4 3]
Dub
ocus
409
dberg
....
'
cimme
cr
tr
]|
Ro
chuaid
iar sin
ocus ro fcaib
d bliadain
,i.
Cellach
mac Ragallaig
d Dnchad
issin rge
-f
in naithrige do eclais
705. ba marb i gciunn
iartain in Cellach.
704.
enn
in
uair ro
gab
Ligin cath do
.i.
ars
ars
Adamnn
fir
riagail
uile
Colum
cille
apriel
im
Eirinn uile
trt sin re
habdaine Ia ar ngabil do fin na riagla rminche i senab Chantabric uair is seichem Choluim chille ro bi for ts aice. Bd
.
Mionannala.
4io
ina thfr
is
innmus imda
uad.
bil
[65
sin
.i.
techta
rg
Laigen
chrugud
ualr
is
cuma
itir issin
long-
purt
ocus ro chuir
feisin.
techta
fhtfa
||
gilla
ocus ro rid
risin ngilla
trige
ocus tnaic in gilla ocus dorigne amail asrubairt
.
Congal
imme
deril
Congal
fris..
fin
degdinesium
iat
coise
thabairt
d n delb dinn
rucait
itir.
muc
na techta ar nacalaim
ina fionna dib do biud.
Chongail
ocus tncatar rempaib arna mrach d'innsaigid Laigen ocus
Faelin ocus ro innisetar a scla ocus issed ro ridset nr ba n
i
ocus nr ba
r
ocus nr thabarta brigde
n tigernus dib.
Imthsa Congail imorro ar nimthecht na techta ro tiniled a
rnaithe chuice ocus dornsat a comairle. ocus iss comairle do.
Laigen
uile
thcaib in
nemhn dorigne
ocus ar
in
dob.
madmaim do
ar
rat l file
65
Mionannala.
&\
acht chena
is
do na
ro chreitsium
411
loisctib
atchonnaic fin in
d techtaib.
Ro
bi tra Congal
Laigcn amlaid
sin
r lethbliadna ac
fri
mr
Laigen
rg
connebairt:
id
ilebair
a Life
lr
ronanassa
ghnis
it
ba hinann deimes
dirruisc
diamberrtha ocus
mg
Muirisc
in
di
uair cid
glenn eturru
fris
dom
dom
sin ar
mar
Congal
att t'focail.
cid
||
tusa ar Congal
acht is amlaid sin dognainn caratrad frit d crechtsa in tech
sin friumsa ar a d luaCh. n habairse sin itir a r bar Cuan
.
dobeirim
mo
brithir
n bia
in
Ro
scarsat fi sin
degmarcaig
.i.
fin chuice
n r
ocus Cuan
ocus ro rid
friu
ocus ro ghairm
lenaid
Cuan
in
ri'
indiu ar s
41
Mionannala.
marcach
[66
itir
itir
ro
sin ands.
ocus ro ba mr
ro bi oc echaib leithe
cochaib ocus
spunc iblech teined in taer dar a nise. cid tra^ acht rucad ar
Chuan fithise ann sin ocus n ro damad for do feraib d acht
.
irpite
na hcasa
iar
ninnriud indLifise
im chenn Chuain
fhithise
in
no muirbfedh Congal
ocus
clr cruaidiubair
ocus
comlethan
||
re a ucht
co ro ben re a smeich
ar s
mes dam
inn
in gise.
issed ro rid in
ar tabairt in fhorgaim
Ro
279
faig
Inghen rg Ghrc.
de
41
acom chlchoim-
tsa ocus
ocus d tecmad
diubraicfet indaballsa ar
in taball
Finit
rgu thair
duit arir.
||
in dil
chomman
ocus cretair
Inghen rg Ghrc.
414
[280
roscarastar
sin.
caem
didiu gila
fi in
gilla lasin-
immach
luid in r
marb
in fer
ba tor do na ingenaib a n sin. dolluid dana bachlach mr do dorus tige naningen gairit chucu doberat biad d
beir uan in faistin ucut rotbia a lg. cengaltair iarum cuire uait
f'n cholcaid
f'n
all.
uait f'n
ambi
all.
leisseom
tit s
sisi.
in
bid ferrde d rn or
s.
cuiri
d lim friu
maith
tra ar
is
frit
th'isi.
cucaiseom
lth
nith or a sitig conaccara cch in fer conmaith or sisi. contolat. luid s immach condaig
sin or s a fechtsa.
drnic frim.
luidside dondiaenai
gaibid
airc
in
condaromarb
gilla.
in gilia.
nistarlaic suas.
mr a orddan
s
feccaid
dana
ro
inna diaid
ro bi indinailt
inailtse or s
condaccatar marb
bided.
gaired
mo
cat
for a cine.
tit leis
airdr aile
cumma
lat
ro
or
gab
gab and mr dana a horddansi condo thabairt ascada di. tnic s cosinrg.
indrg ro
do'n rg
istr.
||
Inghen rg Ghrc.
280 a]
41
in fail
chuala in
fer
bs n ro
fris.
n ro
lil
in
olc sin or in
or s
n
do
ind
phendsemmar
ba
r.
olc sin or in
asbra.
di.
corrucad inucht
de cin bam beo dscrt ocus eclas do dnam damsa letsu. dognth n ro lnad in dsert do buaib ocus damaib ocus echaib
ocus r ocus argut. tair dot dentu tr or in rf. condig clirech
remum ind .i. anmchara. coich side or in r. mo anmchara fin
or sisi ronimderggas. nib side imorro i suidiu aranderna d'aithrige co tudchaid chuice. btar didiu inandsiurt condeochatar
dochum nime ocus condntis ferta mra erthu conid s cathair
addaig as dech fil la grcu in chathair ro gabad impu. rop
tra iartaige na hingine colaige do ghrcaib in sin.
.
Finit
Ambacnc.
4i6
[274 a
mac
Ciarn
anmchara issindoenuch ina fharrad. agtair cluicheda ocus ferthair graifni indoenaig. tic ben do saigid a fir issindoenuch ocus atnaig oc liamain a fir for mni aile ocus ro bi
intsaeir a
sin.
it
sin
fail
Ingnad
na
aile in so
tr
mac
C.
Green
&
Finit
SILVA GADELICA
NOTES AND CORRECTIONS
for dithche leg. dihaig ; I. 25, for i ndidhenaighe do'-n 16 le.g. do'n
ndidhenaighe.
vi, 1. 37, after barla leg. gan bhlas.
1.
10, after /*a chiteamh
vii, 1. 9, after neamhshuim leg. 4a* ndantaoi ;
for * Le&rtr brec leg. lehar Baile in mhta.
leg. go flirseach ; 1. 27,
viii, 11. 8, 9, for in Lebar b/ec leg. lebar Baile in mhta.
6, 11. 10, 14, here and elsewhere for bhrfaidh leg. bhraidh.
10, 1. ii, here and elsewhere for dbferg leg. dberg.
P. v,
1.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P,
P.
PP.
P.
16,
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
P.
4,
1.
1.
4,
1.
P.
P.
1.
P. 36,
P.
P.
P.
P.
P.
7,
1.
29, ni
'
'
'
'
'
'
'
'
1.
Senach.
22, a niurt as niurt, not
S.
niurt.
SILVA GADELICA
2
P.
P.
P.
P.
75,
1.
10, leg.
marbadsom.
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
fam.
P. 77.
fr.
une drle
1.
Dan.
'
d'histoire.'
iv.
P. 79,
11, a cinaidh-i gcinaidh.
P. 81, !. 6, ms, noeghoidechta bad spelling for noighedechta.
1
1. 9,
P. 82, in foliation of MS. for 526
leg.
52*1
1.
'
'
'
'
leg. chlaoinferta ;
rights,' as mramra.
MS. for 526 2 leg. 52^ ; 1. 22, leg. Bric ; \. 26,
com chirtisea or comchirtisa it stands in the facs. presumably Windisch
onj is about as obscure as the other
gets comchirtsea from the MS.
the meaning is evident, but what is the construction ?
:
20, cracra
83, in foliation of
'
1.
P.
'
'
'
'
P. 86,
1.
1.
'
'
trce.'
mac Lugach.
senrua metri gratia for senruadh, meaning here old and rusty
1.
in sensc of
time- and weatlier-worn
33, demhna as nom. pl. for
'
demhain, cf. copna for copin (p. 97 1. 1), and cthra for ethair boats
P. 95,
'
1.
'
1 1,
'
'
'
P.
P.
P.
P.
the
first
'
'
P.
'
'
'
P. 119, 1. 8, after mg mnadbul qu. leg. Breogoin ? 1. 23, rather leg. assithal,
ex.'
the s being doubled after prep. a [as]
P. 120, 1. 19, after slgaib delete point.
sin leg. in chatha sin.
P. 122, 1. 14, for in chatha
T. 124, 1. 4, ro add he kindled [etc.]; ro chuir s einid isin mbruidin would
be he set fire to the fort.'
P. 127, 1. 28, leg. barrghlais.
'
'
'
'
P. 128,
1.
'
'
at present
nom. prep. because of
least) do [dc] bhlthin, with dep. gen. as in text and, before
(in
do bhithin go raibh
verb, with go, as
propterea quod erat.' Owing
to sinlcing of asp. th, the northern half would comparativelv lengthen
the first i, and our scribe was given to reproducing methods of pronunciation then as now alien to MacCarthy-Riach's countrv of Carbery.
P. 134,
1.
Munster at
'
P. 135 U- 3 1
35 le g- doghbaigh.
P. 137,
1.
fill
21,
lin.
penult.
P. 138,
1.
ollamda.
P. 14 t, 1. 14, leg. risiu ; 1. 29, ms. trcicibhsa : there is no saving how far back
this aspiration of O-Ir. 13-fut. extends.
P. 142, lin. ult., ms. fagad with dotted fbfagad for bfaghbadh.
P. 147, 1. 9, ms. n go nosl- with i under the dash, which is placed as in type,
not half way up the / ; a dash occurring in the latter position either
Btands alone, or has a letter supefscribcd (nevcr subscribed). The abbreviation certainlv denotcs pass. oslaicihi (not act. oslaiced as hastilv printed)
and as such has been translated (tr. p. 163, 11. 2, 3).. The description
of this wonderful chain is rather obscure, and we liave not space +:o discuss
it.
By locked understand merelv fastened,' closed,' not pad'
'
'
'
'
lopked.'
22, for ms. cennac (two strokes over end c), isingl- (dash at mid /),
cenn i cenn, isin glcnn ; I. 39, ms. atithc ye aro,' written fancifully
to represent accentuation of regions other than Munster, where aloue (I
imagine) this form is still in use, correctlv pronounced tdthaoi, atthaoi :
I am.' taoir, ataoir
older orthographv tthi, atthi : cf. tamm, ataoim
thou art,' freq. metri gratia for the currcnt tim, atim, and tir,
atir, an interchange which in larer MSS. of the northern half (Ulster
especiallv) is by an abuse extended to 3rd p. sing., where it has no raison
P. 148,
l.
'
leg.
'
'
P.
P.
P.
P.
P.
'
'
Spoken by Ciabhan
.'
SILVA GADELICA
P. 179, i. iS, ms. mairg dadhav in long d ; 1. 20 (tr. p. 201, 1. 35), ms. maa
rmoir, leg. mac Jmir.
P. 183, 1. 6, ms. thaimsenann.
P. 185, 1. 17, ocus do h d'febus [etc.j, here the scribc's attention wandered'
a little
the sentence is defective.
P. 198, 1. 15 sq., here dotted / represents bhf.
P. 199, 1. 2, add (.) at end
1. 25, supply perhaps doithber.
P. 20T, J. 1, ms. sin l'or sinn, perperam 1. 21, tar romainn is a pregnant construction inclucling both tar romat {zn p. sing.) and ticms vomainn
;
'
is
'
'
;.
16,
1.
Ieg.
i.
P. 278,
P. 280,
1.
1.
.293,
16, leg.
308,
317,
320,
323,
1.
5,
P. 324,
P. 327,
P- 33.
(.).
294,
p.
1.
17,
ii.
leg.
mac Briain.
is wrong
ms. Saidbe
of course.
1.
13, ieg.
29, le*.
1.
1.
lin.
add
cos
10,
1.
ms.
6, leg.
l.
fcgthair.
airmitnech
^ M,
>
leg. ard.
ult.,
; 1.
'
'
*& [etc.] is
>
meaniag
'
P- 334
P. 338,
P. 34 r,
37 * e o- senchaid.
30, ieg. d'innsin.
r
20, le, mthchu-na
11.
s in
'
P. 346,
P. 347,
P. 348,
P.
up \menn]ghor aivfeogach].
ms. scellborb.
of the generai. 4, metre dr;s not decide whethsr t j read na ngabal
either word suits
of the invasions
tions,' or na ngzbdl
colonizings
all the sams m the end.'
the passage aai eaves it
351, i. 12. leg. na iribhit.
P
P.
P.
P-
355
356,
358,
359
1.
io,
1.
18,
ftll
'
'
'
'
'
'
P.
P.
P.
PP.
P.
P.
P.
ms
1.
4,
leg. ths
dhh-ce
1.
1.
10,
leg. fiafraigset.
adhm
15,
brdthair.
Condn.
T 5 * or Fergusa leg.
I.
Feradaig.
364, 1L 28 sq., nothing wanting here.
370, 1. 6, I have taken tlie Latin marginale as referring to k. Failghe's
byname roth ; anywhere else in sentence it would be otiose dictum.
372, 1. 31, here the poem is inserted from the place to which he refers
LL. 47/3, lin. ult.
373. 1- 3 to ghuidimse add (]).
382, 1. 24, for [cruai]d leg. rind ; 1. 25, for di leg. dind (Lec).
383, 1. 7, for torcda leg. torc dar (ibid.).
384, 11. 17 sqq., leg. Tollchenn; lin. ult., leg. conna[ch roibidis d clirech
naeninad db~\ gabais reime [ar aba Molling co rinic tcch an\ rg (cod. cit.).
3 5 i h eg. fuair [coimirgi and. dercais for in sluag] ocus ba ndr leis
1.
9,
leg.
mac M.
(ibid.)
1.
8,
'
P. 388,
P.
P.
P.
P.
P.
410,
414,
ms. nmat.
d leg. do
1.
7,
1.
15, for
1.
22, leg.
dobram.
University of Toronto
Librar/
DONOT
REMQVE
^3
10
<Q
O
CO
H
!J
co
lO
KH
'd H
THE
CARD
FROM
THIS
CQ
P
CH
O O
*Q
O
fcO
<D
h^