Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
BO SATIR
Hugh Brocklebank 2
BO SATIR
BO SATIR
BO SA
Peter Sharp 3
ABSTRACT
Geotechnical design of shallow foundations on sand is mostly governed by the settlement
criteria as granular soils can commonly provide high bearing capacity. Most of the
settlement in granular soils takes place during the short term and requires vigilant
estimation. The prediction of settlement for foundations in sands is a challenge since
undisturbed sampling, and therefore, accurate determination of insitu properties with
laboratory testing is nearly impossible in practice. Therefore, the predictions mostly rely
solely on insitu testing, such as standard penetration, cone penetration and pressuremeter
tests. These tests are commonly used in practice for measurement of engineering properties
of sands, but are meaningful only after they are interpreted using a set of correlations to
indirectly estimate design parameters. The results in these tests are essentially obtained at a
failure state and the design parameters estimated from these results can not be used to
simulate realistic settlement behaviour under working stress levels for foundations. This
fundamental problem in practice leads the published settlement prediction methods to
generally overestimate the settlements, yielding conservative designs. The methods dealing
with the nonlinearity are generally complicated and difficult to implement considering the
time limitations in the practice. Therefore, a simple nonlinear settlement calculation
methodology is proposed to help practising engineers increase the accuracy in their
settlement assessments as well as bridgeing the gap between traditional methods and more
complex nonlinear methods.
Keywords: shallow foundation, settlement, modulus of elasticity.
TIR
ZET
S temellerin kumlu zeminlerdeki geoteknik tasarm ou kez oturma kriterine baldr,
bunun sebebi bu tr zeminlerde genel olarak, zemin emniyet gerilmesinin olduka yksek
bir deerde olmasdr. Kumlu zeminlerde oturmann nemli bir ksm ksa vadede
gerekleir ve dolays ile ok hassas bir hesaplama gerektirir. Ancak bu tr zeminlerden
numune alnp deneyler yaplarak laboratuvarda tasarm parametrelerinin incelenmesi zor
veya imkansz olduundan oturma hesaplar arazi deneyleri sonularna bal kalr. Bu
1
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
1. GR
Kumlu zeminler iin tasarlanan tekil, radye ve mtemadi temellerde tasarm genelde
oturma hesab sonularna dayanr. Bunun ana nedeni kumlu zeminlerin, dk younluk
indislerinde dahi, iyi zemin emninet gerilmesi sonular vermesidir. Statik durum
dnldnde, kumlu zeminlerde oturma ksa vadede tamamlanr bu yzden oturmann
yaplara etkisinin ok byk bir blm neredeyse bina yapm aamasnda oluur.
Kumlu zeminlerde arazi deneyleri ile dolayl yntemler kullanlarak tayin edilen
mhendislik parametreleri dnda laboratuvarda rselenmemi numuneler ile direk
deneyler vastas ile mhendislik parametre tayini yapmak mmkn deildir. Bu yzden,
arazi deneylerinin eitlilii ve mhendislik parametrelerinin tayini iin kullanlan dolayl
ytemler, oturma hesaplar ve tahminlerinin gerek oturma miktarn temsiliyeti asndan
ok byk nem tar.
Ancak mhendislik parametreleri her ne kadar hassasiyetle aratrlp hesaplansa da arazi
deneylerinin temel presibi ile temel oturma hesaplarnn prensiplerinde bir uyumazlk
vardr; arazi deneyleri zemin dayanmn ve sklk modln yksek snme deerlerinde
ler, halbuki temel tasarm ve zemin ierisindeki gerilme ve snme dalm
dnldnde, yksek snmedeki sklk modl temelin sadece hemen altndaki
katmanlardaki durumu temsil eder. Daha derinlerde ve yanal ynde temelden
uzaklaldka, zemindeki snme deeri azalr ve dolays ile sklk modl de farkl olur.
Ayrca tasarm prensiplerine gre de temel yk hibir zaman zemin kayma dayanmna
yaklamaz. Dolays ile temelin hemen altndaki katmanlarda dahi snme, arazi deneyleri
esnasnda yaplan lmlerdeki snmelerden ok daha kktr.
Ayrntl zemin modellemesi yaplarak sklk modlnn snmeye dayal deiimi lineer
olmayan bir eri olarak bulunabilir ve temel yklemesi sonucunda zeminde oluacak
gerilme ve snme dalmna gre de temel oturma hesab daha hassas bir ekilde
yaplabilir.
Bu makalede, kumlu zeminlerde temel oturma hesabnn yukarda bahsedilen prensipler
gz nnde tutularak nasl yaplabilecei konusunda bir uygulama ve bu uygulamann
kullanld bir proje olan Mirdiff City Centre Mall projesi anlatlmaktadr. Ayrca bu
uygulamann yaplmas srasnda gerekletirilen arazi deneylerinden bahsedilerek,
kullanlan mhendislik parametreleri ve hesaplanan oturmaya karlk gelen temel ykleri
sunulmaktadr.
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
[1]
Denklem [1]de,
G; kayma modl, Gmax; ok dk snmelerdeki kayma modl, ; herhangi bir snme
deerinde oluan kayma gerilmesi, max; kayma dayanm, f,g; model katsaylardr.
Yukardaki denklem ile ilikilendirmek zere kayma snmesine bal kayma gerilmesi
deiimi ve kayma dayanm, Duncan ve Changn (1970) hiperbolic modeli ve MohrCoulomb gme kriteri dnlerek, aadaki denklemler kullanlarak elde edilebilir;
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
1
Gmax
[2]
Rf
max
max c tan
[3]
Davrann
almak
in
Sklk modlne eriebilmek iin laboratuvarda bender element veya resonant column
eksenli deneyleri yaplabilinir, ancak kumlu zeminlerde bu deneyler rselenmi
numuneler zerine yaplabileceinden deiik younluk indislerinde deneylerin
tekrarlanmas ve parametrelerdeki deiimin allmas gerekir. Bu pratikte alan
mhendisler iin baz durumlarda zaman kaybna sebep olabilir, ancak sklk modlnn
de allabilmesi iin en gzel metodtur.
Dier bir yntem de kayma modl iin arazide lmler ve deneyler yaplp daha sonra
korolasyonlar ve elastik teori kullanlarak sklk modlnn elde edilmesidir. ok dk
snmelerdeki kayma modl basit kayma dalgas hz deneyi ile llebilinir, buna gre;
Gmax =
[4]
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
E
1
1 f
2m tan
Emax
Rf
E
a max
[5]
Denklem [5]te,
E; herhangi bir snme deerindeki sklk modl, Emax; ok dk snme deerlerindeki
sklk modl, m; ortalama efektif gerilme, diye aklanr. Ayrca kayma snmesi ve
eksenel snme, a arasnda da aadaki gibi bir iliki kurulabilir (; Poisson oran);
a
[6]
rnek olarak, Denlem [5] belirli bir parametre kmesi iin uygulandnda ekil 1de
gsterilen eriler elde edilebilir;
1.0
10
25
50
10 0
0.9
0.8
c':0
':35
f:1, g:1
Emax:100MPa
0.7
E/Emax
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0.0
0.000001
0.00001
0.0001
0.001
Axial Strain
0.01
0.1
[6]
Denklem [6]da,
Temelin altndan balayarak zeminin tabakalar olarak modellendii, ve temel yknn
derinlie gre deiiminin elde edildii bir hesaplama ynteminde, i; toplam zemin
oturmas, ti; tabaka kalnl, i; tabaka ortasnn derinliinde hesaplanan temel yk
transferi; Ei; tabaka derinliinde ve snme deerine uygun olarak elde edilen sklk
modl (elde edilen erilerden iterasyon yaplarak).
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
0
0
20
200
400
Settlement (mm)
40
60
80
100
120
140
ekil 2. Temel Basnc Oturma Erileri, Karlatrmal Tam lekli Deney Verileri
(Briaud Ve Gibbens, 1997) Ve Matematiksel Model Sonular.
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
200
Emax (MPa)
400
600
800
20
Level (m DMD)
15
10
-5
Zone - 1
Zone - 2
Zone - 3
Zone - 4
Groundwater Level
-10
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
E/Emax
0.1
c':0
':35
Emax:150MPa
Shear w . v. & SPT
PLT results
PMT results
Eq [14] Fit, at sm':100 kPa
Eq [14] Fit, at sm':39.6 kPa
Eq [14] Fit, at sm':16.5 kPa
0.01
0.0001
0.001
0.01
0.1
Axial Strain (%)
10
400
B earing
capacity
curve
Zone - 1
Df: 2.5 m
350
linear - 25 mm
no nlinear - 25 mm
linear 15 mm
no nlinear 15 mm
linear 5 mm
no nlinear 5 mm
300
250
200
150
100
50
0.5
1.5
2.5
3.5
Foundation Width, B (m)
4.5
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
3.SONULAR
S temel tasarmnda uygulanmak zere kumlu zeminler iin kullanlabilecek dorusal
olmayan ve sklk modlnn snmeye bamlu deiimini gz nnde bulunduran bir
hesaplama yntemi gelitirilmitir. Bu yntem ayrca sklk modlnn derinlie baml
ortalama efektif gerilmeye karlk deiimini de dikkate almaktadr.
Gelitirilen yntem tam lekli temel deneyi sonularna gre kontrol edilmi ve kabul
edilebilir lde bir hassasiyet elde edilmitir. Ayrca yntem, bir projede tasarm metodu
olarak kullanlmtr. Bu projede dorusal olmayan temel oturma metodu ile tasarm
erileri oluturulmutur. Bu tasarm erileri, deiik temel boyutlarna gre hem temel
oturmasn hem de zemin emniyet gerilmesini gz nnde bulundurmutur. Bylelikle, tm
projede temel tasarm iin uygulanabilecek pratik bir hesaplama arac gelitirilmitir.
KAYNAKLAR
[1] Das, B.M. and Sivakugan, N., Settlements of shallow foundations on granular soils an overview, International Journal of Geotechnical Engineering, Vol 1(1), pp. 1929, 2007.
[2] Terzaghi, K. and Peck, R. B. (1948), Soil Mechanics in Engineering Practice, Wiley,
New York.
[3] Schmertmann, J.H., Static cone to compute static settlement over sand, ASCE
Journal of Soil Mechanics & Foundations Division, Vol 96 (3), pp. 1011-1043,
1970.
[4] Schmertmann, J.H., Hartmann, J.P. and Brown, P.R., Improved strain influence factor
diagrams, ASCE Journal of the Geotechnical Engineering Division, Vol 104
(GT8), pp. 1131-1135, 1978.
[5] Burland, J.B., and Burbidge, M.C., Settlement of foundations on sand and gravel,
Proceedings Institution of Civil Engineers, Vol 78(1), pp. 1325-1381, 1985.
[6] Briaud J. L., Spread Footings in Sand: Load Settlement Curve Approach, Journal of
Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, Vol 133(8), pp. 905-920, 2007.
[7] Jardine, R.J., Symes, M.J, and Burland, J.B., The measurement of soil stiffness in
triaxial apparatus, Geotechnique, Vol 34(3), pp. 323-340, 1984.
[8] OBrien, A.S., Sharp, P., Settlement and heave of over consolidated clays a
simplified non-linear method of calculation Part 1, Ground Engineering, pp. 2832, 2001a.
[9] OBrien, A.S., Sharp, P., Settlement and heave of over consolidated clays a
simplified non-linear method of calculation Part 2, Ground Engineering, 48-53,
2001b.
[10] Mayne, P. W., Schneider, J. A., Martin, G. K., Small- and large-strain soil properties
from seismic flat dilatometer tests, Proceedings of a Conference on the Prefailure Deformation Characteristics of Geomaterials (Jamilowski, Lancellotta and
Lo Presti (eds)). Balkema, Rotterdam, pp. 419-426, 1999.
[11] Lehane B.M., Fahey M.F., Investigating a simple settlement prediction method for
foundations on sand, Canadian Geotechnical J., Vol 39(2), pp. 293-303, 2002.
[12] OLoughlin, C. D., Lehane, B. M., Non-linear cone penetration test-based method for
predicting footing settlements on sand, Journal of Geotechnical and
Geoenvironmental Engineering, Vol 136(3), pp. 409-416, 2010.
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
[13] Fahey, M. and Carter, J., A finite element study of the pressuremeter using a
nonlinear elastic plastic model, Canadian Geotechnical Journal,Vol 30(2), pp.
348-362, 1993.
[14] Lee, J., Salgado, R., Carraro, J.A.H., Stiffness degradation and shear strength of silty
sands, Canadian Geotechnical Journal, Vol 41(5), pp. 831-843, 2004.
[15] Pestana, J. M., L. A. Salvati, Small Strain Behavior of Granular Soils: I. Model for
Cemented and Uncemented Sands and Gravels, J. Geotech. Geoenviron. Eng.,
Vol 132(8), pp. 1071-1081, 2006.
[16] Wang, Y., ORouke, T.D., Interpretation of Secant Shear Modulus Degradation
Characteristics from Pressuremeter Tests, J. Geotech. Geoenviron. Eng., Vol
133(12), pp. 1556-1566, 2007.
[17] Briaud, J. L., Gibbens. R.,( 1997), Large scale load tests and data base of spread
footings on sand, Federal Highway Administration, US Department of
Transportation, Report FHWA-RD-97-068.