Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Sr;f jynfe,f
jynfot
Yl yk cf sKyfa&;yEucf syJG
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f orkdif;tusOf;csKyf
vGwv
f yfaom jynfaxmifpo
k rwjrefrmEkid if aH wmfukd zGpYJ nf;wnfaxmifjcif; rjyK
rDu jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHawmfta&SUbufjcrf;wGif wnf&Sdaeonfh&Srf;jynfe,f awmif
wef;a'orsm;rSm ya'o&mZf&rS ;f jynfe,f[ak c:wGiv
f suf jrefrmEkid if aH wmf(NAdwo
d Q)tpk;d &
0efBuD;Xmersm;ESifhjynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmf Oya'jyKvTwfawmf\Oya'jyKe,fy,ft
jyiftywGif xm;&SdcJhavonf/
&Srf;jynfe,fa'owGif t&yf&yfpDrHtkyfcsKyfrI vG,fulap&eftvkdYiSg &Srf;apmfbGm;
ydkif e,faygif; 32 e,fyg0ifonfh&Srf;jynfe,fa'oudk ya'o&mZf&Srf;jynfe,f[k ac:wGif
apvsuf jrefrmjynfbk&ifcH\wkduf&kduftkyfcsKyfrIatmufwGif xm;&Sdum (aumfr&Sifemrif;
BuD;)[kac:aom wkdif;rif;BuD;wOD;u pDrHtkyfcsKyfcJhavonf/ &Srf;jynfe,ftwGif;&Sd opf
awm? jynfolYvkyfief;tp&Sdaom t"dutpkd;&Xmersm;udk ya'o&mZffacgif;aqmifrsm; yg
0ifzGJYpnf;onfhya'o&mZfaumifpD\tkyfcsKyfrIpuf,E&m;atmufwGif xm;&SdNyD; apmfbGm;
rsm; ud,
k w
f idk u
f vnf; rdrw
d q
Ydk idk &f m e,frsm;udk tpOftvmOya'rsm;t& tkycf sKyfcMhJ uay
onf/
az:jyyg tkyfcsKyfrItpDtpOft& &Srf;jynfe,ftbdkY Oya'jyKjcif;ESifht&yf&yfpDrH
tkycf sKyfjcif;qkid &f m tcsKyftjcmtmPmrSm jrefrmEkid if b
H &k ifc\
H vufwiG ;f a&muf&adS eNyD;
jrefrmjynfOya'jyKvTwfawmfrSm ya'o&mZf &Srf;jynfe,ftay:if;? vkH;0MoZmtmPm
r&SdcJhay/
taMumif;&if;udk pDppfvQif jrefrmEkdifiHawmfwGif jynfrrSm EkdifiHa&;t& wkd;wuf
oifhoavmuf wkd;wufcJhaomfvnf; &Srf;jynfe,ftygt0ifjzpfonfh awmifwef;a'o[l
orQwko
Yd nf tzufzufrS wk;d wufrrI &Sad o;ojzifh &Sr;f jynfe,ftm; ygvDreftpd;k &pHepfBudK;
0kdif;twGif; yg0ifaqmif&GufcGifh rjyKoifhao;[k,lq NAdwdoQtpkd;&onf &Srf;jynfe,fw
0ef;vkH;omru csif;wGif;ESifhjrpfBuD;em;c&kdif&Sd &Srf;e,frsm;tjyif ucsifawmifwef;a'o
rsm;? em*awmifwef;rsm;? [l;aumif;awmifMum; Bwd*eH ,fajra'oESio
hf v
H iG cf &kid w
f u
Ydk kd csef
vSyfcJhayonf/
2
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
yifvkHpmcsKyf
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmf\vGwfvyfa&; armfuGef;wGif ay:vGifxif&Sm;onfh
atmifqef;-tufwvDpmcsKyfukd 1947-ckEpS ?f ZEm0g&DvtwGi;f ? vef'efNrdKU csKyfqcdk NhJ yD;
aemuf jrefrmEkid if aH wmforkid ;f wGif tpOfxm0&xif&mS ;aernfyh ifvn
Hk v
D mcHukd usif;ycJMh u
ayonf/
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
xm;&rnf/ xdo
k cYkd efx
Y m;jcif;cH&aom 0efBuD;onf tajccHOya'\udpr sm;twGuf &Sr;f
jynfe,fOu|vnf; jzpf&rnf/}}
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
,m;jynfe,faumifpw
D \
Ydk qk;H jzwfcsuftqkrd sm;t& jyifqifcsufOya'Murf;wifoiG ;f &
ykHrsm;udk tus,fw0ifh&Sif;vif;wifjy\/
jynfe,fOu|BuD;p0f[kHzwifoGif;aomtqkdudk y?r?n?w?rkH&GmtrwfOD;bNidrf;?
wnfNrJ z?q?y?v?oeyit
f rwfocifpjH rif?h erf;crf;trwfO;D xGe;f at;? oef&Y iS ;f z?q?y?v?
wHwm;OD;trwfocifcsefxeG ;f wku
Yd toD;oD; tus,fw0ifh axmufcaH qG;aEG;MuaMumif;/
odEDajrmufydkif;trwf r[ma'0Dp0f[defcrf;u jyifqifcsuftqkdwifoGif;aomfvnf; &Srf;
jynfe,fOu|BuD;u xyfrH&Sif;vif;jyrIaMumifh tqkdukd jyefvnf&kyfodrf;oGm;ojzifh ,if;
zGpYJ nf;tkycf sKyfyt
Hk ajccHOya'('kw,
d jyifqifcsuf)Oya'Murf;udk jynfov
Yl w
T af wmfrS twnf
jyKvku
d af vonf/
vlrsKd;pkvTwfawmfrSvnf; twnfjyKNyD
zGJYpnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya'('kwd,jyifqifcsuf)Oya'Murf;udk jynfolYvTwf
awmfrS twnfjyKNyD;jzpfaomfvnf; vlrsKd;pkvTwfawmfrS xyfrHtwnfjyK&ef vkdtyfonfht
avsmuf ,if;Oya'Murf;udk 1959-ck? rwf 16-&ufaeYwiG f usif;yaom vlrsKd;pkvw
T af wmf
tpnf;ta0;wGif 0efBuD;p0f0Pu wifoGif;\/
0efBuD;p0f0P wifoiG ;f aomtqku
d dk rk;d rdwaf pmfbmG ;BuD;p0fceG cf sKdu apmfbmG ;rsm;
tmPmudk rnfopYkd eG v
Yf w
T &f rnfqadk omtcsufEiS yhf wfouf tydik ;f 4-ydik ;f cGjJ cm;NyD; tus,f
w0ifhaxmufcHaqG;aEG;vsuf [oFmwajrmufydkif;wnfNrJtrwf a'gufwmpdefbef;ESifhrtl
yifawmifydkif; oefY&Sif;trwf ocifodef;armifwkdYuvnf; toD;oD; axmufcHaqG;aEG;NyD;
tqkdygOya'Murf;udk vlrsKd;pkvTwfawmfrS xyfrHtwnfjyKvkdufavonf/
vTwfawmfESpf&yfrS xyfrHtwnfjyKjcif;
&Sr;f jynfe,fapmfbmG ;rsm; tmPmpGev
Yf w
T af &;twGuf wifoiG ;f aom 1959-ckEpS ?f
zGpJY nf;tkycf sKyfyt
Hk ajccHOya'('kw,
d jyifqifcsuf)Oya'Murf;udk jynfov
Yl w
T af wmfEiS v
hf rl sKd;
pkvw
T af wmfrsm;rS toD;oD; twnfjyKNyD;jzpfaomfvnf; vTwaf wmfEpS &f yfwb
JG uftpnf;t
a0;rS xyfrt
H wnfjyK&ef vkt
d yfonft
h avsmuf tqkyd gOya'Murf;udk twnfjyKa&;twGuf
vTwfawmf 2-&yfwGJbuftpnf;ta0;udk 1959-ck? rwfv 17-&ufaeYwGif usif;yjyKvkyf
avonf/
8
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
if;tqku
d dk erf;crf;trwfO;D xGe;f at;ESiahf nmifa&Tajrmufyikd ;f trwfO;D wifuu
kd dk
wkdYu tus,fw0ifh axmufcHaqG;aEG;MuNyD;aemuf tqkdudk rJcGJ&m vTwfawmf 2&yftrwf
aygif; 366-a,muf&Sdonfhteuf? trwfaygif; 318-a,mufu axmufcHrJay;Mu&m t
rwf 3-ykH 2-ykHausmfvGefojzifh 1959-ckESpf? zGJYpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'('kwd,jyifqif
csuf)Oya'Murf;onf twnfjzpfNyDjzpfaMumif;ESifhem,uBuD;u ausnmvkdufavonf/
odYk jynfaxmifpjk refrmEkid if aH wmf zGpYJ nf;tkycf sKyfyt
Hk ajccHOya'yk'rf 154? yk'rf
cG(J 2)ESiyhf 'k rf 183(1)jyifqifcsufOya'Murf;udk twnfjyKcJMh uNyD;aemuf &Sr;f jynfe,fjynf
olYtkyfcsKyfa&; yEufcsvufrSwfa&;xkd;yGJBuD;udk awmifBuD;NrdKU 1959-ck? {NyDv 24-&uf
aeYwGif usif;ycJhavonf/
&Srf;jynfe,faumifpDta&;ay:nDvmcH
1959-ck? {NyDv 27-&ufaeYwiG f awmifBuD;NrdKUusif;yaom &Sr;f jynfe,faumif
pDta&;ay:nDvmcH (1) &Sr;f jynfe,f e,f&iS pf 0fzvkrH sm; tmPmpGev
Yf w
T o
f nfu
h pd E iS yhf wf
ouf if;wkdYtm;ay;&rnfhwvkH;wnf;yifpifaiGrsm;twGuf vkdtyfaomaiGrsm;udk jynf
axmifpktpkd;&u &Srf;jynfe,ftpdk;&odkY txl;axmufyHhaiGtjzpf axmufyHhjcif;udk vufcH
&ef? (2) &Srf;jynfe,ftpkd;&ESifhe,f&Sifp0fzvkHwkdY csKyfqkdonfhpmcsKyfrsm;udk twnfjyK&ef?
(3) &Srf;jynfe,f e,f&Sifp0fzvkHrsm;onf rdrdwkdYe,ftwGif; tkyfcsKyfrItmPm? pDrHykdifcGifh
tmPmtp&SdonfhtmPmt00wkdYudk >cif;csufr&Sd jynfe,ftpkd;&vufodkY vTJajymif;jcif;udk
vufcH&ef? (4) &Srf;jynfe,f e,f&Sifp0fzvkHrsm; pGefYvTwfonfhtmPmrsm;ukd vufcHNyD;vQif
&Sr;f jynfe,ftpk;d &ud,
k pf m;? &Sr;f jynfe,fOu|u &Sr;f jynfe,f\e,foel ,fom;rsm;tusKd;
ukd a&SU&I rdrdukd,fwkdifjzpfap? rdrd\vufatmufcHt&m&Sdrsm;rSwqifhjzpfap? jynfaxmif
pkjrefrmEkdifiHawmf zGJYpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'yk'fr 161(1)t& qufvuftkyfcsKyfoGm;
&ef? (5) &Srf;jynfe,f\e,f&SifapmfbGm;rsm; pGefYvTwfonfhtmPmrsm;teuf jynfaxmifpk
jrefrmEkdifiH\zGJYpnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya't& jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH\tkyfcsKyfrItm
PmtwGif; usa&mufvmaom udprsm;twGuf jynfaxmifpktpkd;&u &Srf;jynfe,fole,f
om;rsm; tusKd;udk a&SU&I vkt
d yfovkd w&m;Oay'rsm;t& qufvuftyk cf sKyfap&ef? (6)
9
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
A[dt
k pd;k &zGpYJ nf;NyD;aemuf &Sr;f jynfe,fw0ef;vk;H twGuf wlnaD om tcGeaf wmfrsm; aumuf
cH&efEIef;xm;rsm;udk owfrSwfjcif;rjyKEkdifao;rDtwGif;? e,ftoD;oD;wGif aomif;usef;rI
aMumifh &yfqkdif;xm;&aom ,cifu aumufcHcJhonfhtcGefawmfrsm;? tcGefawmfEIef;xm;
rsm;ESifhaumufcH&ef jy|mef;owfrSwfNyD;aomrlrsm;pHepfrsm;twkdif;? ]]jynfe,ftcGefawmf
jyefvnfppD pfa&;tMuHay;tzGYJ zGpYJ nf;NyD; &Sr;f jynfe,ftpk;d &u qufvufaumufco
H mG ;&ef}}
ponfhtqkdrsm;udk aumifpDrS oabmwl twnfjyKaMumif; qkH;jzwfMuavonf/
,if;odkY {NyDv 27-&ufaeYu &Srf;jynfe,faumifpDrS qkH;jzwfcsufrsm; csrSwfNyD;
aemuf {NyDv 29-&ufaeYwiG f &Sr;f jynfe,f jynfot
Yl yk cf sKyfa&;yEucf s r*Fvmtcrf;tem;
BuD;udk awmifBuD;NrdKU NcdrfhNcdrfhoJoJ wcrf;wem; qif,ifusif;y&m tqkdygtcrf;tem;odkY
Ekid if aH wmforwBuD;OD;0if;armif? Ekid if aH wmf0efBuD;csKyf owk;d oD&o
d "k rAv
dk cf sKyfBuD;ae0if;
ESiw
hf uG jynfe,ftoD;oD;ESijhf ynfrrS{nfo
h nfawmfBuD;rsm;yg wufa&mufMuavonf/
tcrf;tem;BuD;onfum; &Srf;jynfe,f\&mZ0ifwGif armfuGef;wif&rnfhtcrf;tem;BuD;
w&yftjzpf wnf&Sdaernfjzpfayownf;/
10
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
11
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
12
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
tcrf;tem;BuD;
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rsm;tjyif? jynfe,f{nfo
h nfawmfrsm;wku
Yd aomif;aomif;jzjz c&D;OD;BudKjyKMuonft
h jyif
&Srf;? Arm? u&if? ytkdY? yavmiftrsKd;orD;rsm;uvnf; yef;rsm;quf *g&0jyKMuav
onf/
xkdYaemuf EkdifiHawmforwBuD;onf [J[kd;avqdyfrS awmifBuD;odYk armfawmfum;
jzifh <ua&muf&m armfawmfum;vrf;ab;wbufwcsuf&Sd NrdKUe,f? aus;&Gmrsm;rS ausmif;
olausmif;om;rsm;tygt0if vlxky&dowftaygif;wkdYu twD;trIwf tutckefrsm;jzifh
BudKqkdMuonfhtjyif? awmifBuD;NrdKUay:rS jrLeDpyg,ftzGJYtygt0if toif;tzGJYaygif;pkHrS
r@yfrsm;xk;d if;? trsKd;orD;rsm;u yef;qufif;? &Sr;f jynfe,fvx
l k ausmif;olausmif;
om; rD;owftzG?YJ tpk;d &t&mxrf; trIxrf;rsm;tygt0if toif;tzGrYJ sm;uvnf; a<u;
aMumforH sm;jzifh if;? jynfaxmifpt
k vHuav;rsm;ESihf &Sr;f tvHuav;rsm;udk a0S&Y rf;if;
aomif;aomif;jzjz c&D;OD;BudKjyKMuavonf/
xkad eY 1959-ck? {NyDv 28-&ufaeY nae 3-em&Dtcsdew
f iG f Ekid if aH wmf0efBuD;csKyf
AkdvfcsKyfBuD;ae0if;onf uavmrSwqifh awmifBuD;NrdKUodkY armfawmfum;jzifh a&muf&Sdvm
NyD; wyfr[m(4)wGif wnf;ckdonf/ xkdaeY eHeuf 8-em&D 45-rdepftcsdefwGif jynfaxmifpk
jrefrmEkid if aH wmftpd;k & jynfov
Yl w
T af wmfOu|BuD;OD;wifonf &efuek Nf rdKUrS [J[;dk avqdyo
f Ykd
txl;av,mOfESifhqkdufa&mufvm&m tqkdygjynfolYvTwfawmfOu|BuD; pD;eif;vkdufygvm
aom txl;av,mOfESifhtwl &efukefNrdKUrS z?q?y?v?(wnfNrJ)acgif;aqmifBuD;rsm;? z?q?
y?v?(oefY&Sif;)acgif;aqmifBuD;rsm;? twGif;0efcsKyfOD;a&Tjr? jyefMum;a&;XmetwGif;0ef
OD;cifarmifBuD;ponf{nfhonfawmfrsm;vnf; &Srf;jynfe,fjynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcst
crf;tem;odkY wufa&muf&eftwGuf vkdufygvmMuonf/
1959-ck? {NyDv 28-&ufaeYn 7-em&DtcsdefwGif uarmZtxufwef;ausmif;
&Srf;jynfe,fOu|BuD;p0f[kHzu &Srf;jynfe,fjynfolYtkyfcsKyfa&; yEufcstcrf;tem;
txdrf;trSwf npmpm;yGJw&yf qif,ifusif;y&m? EkdifiHawmforwBuD;OD;0if;armif? EkdifiH
awmf0efBuD;csKyfAkdvfcsKyfBuD;ae0if;? EkdifiHawmfw&m;0efBuD;csKyfOD;jrifhodef;? jynfolYvTwf
awmfOu|BuD;OD;wifwYdk <ua&mufonft
h jyif e,f&iS af pmfbmG ;rsm;? jynfe,f{nfo
h nfawmf
rsm;? jynfrtpkd;&{nfhonfawmfrsm;? ppfbufESifhtkyfcsKyfa&;bufqkdif&m t&m&Sdrsm; pkHnD
pGm wufa&mufMuonf/
18
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
20
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
<ua&mufvmMuaom vlBuD;rif;taygif;wkdY?
aeY&ufonf &Sr;f jynfe,forkid ;f ESpw
f axmifausmftwGi;f t"dyg ,ftxl;
jcm;qkH;ESifhusufoa&r*Fvmt&SdqkH;aeYBuD;waeYyif jzpfygayonf/ &Srf;jynfe,ftkyfcsKyf
a&;tpDtpOf ajymif;vJrIBuD;w&yfonf &Srf;jynfe,fvlxk\qEtay:tajcwnfif;?
e,f&iS af pmfbmG ;rsm;\jrifjh rwfw;dk wufaom 'Dru
dk a&pDpw
d "f mwftay: tajcwnfif;?
,aeYrSp yEufpdkufxl atmifjrifxajrmufjcif;tjzpfodkY a&mufcJhayNyD/
jynfaxmifpjk refrmEkid if aH wmf\zGpYJ nf;tkycf sKyfyHk tajccHOya'onf &Sr;f jynfe,f
e,f&SifapmfbGm;rsm;ukd,fwkdif yg0ifa&;qGJcJhMuNyD;aemuf tnDtnTwfoabmwljy|mef;cJh
aomOya'BuD;yif jzpfayonf/ tajccHOya'BuD;\tESpfom&onf rlvvlYtcGifhta&;
t&yf&yfukd todtrSwjf yKxm;aom 'Dru
dk a&pDukd az:xkwjf y|mef;vsuf pD;yGm;a&;pHepft
&mwGif trsm;jynfolwkdY\tusKd;pD;yGm;jzpfxGef;rIudk a&SU&Iaom qkd&S,fvpfpD;yGm;a&;pHepf
udk vufcHusifhokH;aMumif; az:jyxm;ayonf/ &Srf;jynfe,fapmfbGm;rsm;u jynfe,fvlxk
\tusKd;udk a&SU&I rdrdwkdY\tkyfcsKyftmPm? w&m;pD&ifrItmPmESifhtcGefawmfpnf;Muyf
rItmPmrsm;udk rdrw
d q
Ydk Etavsmuf pGev
Yf w
T Mf uNyD; jynfot
Yl yk cf sKyfa&;pHepfukd zefw;D ajymif;
vJay;Mujcif;onf tajccHOay'\rl&if; &nf&G,fcsufESifhudkufnDtyfpyfaom tjyKtrl
taqmift&Guyf if jzpfayonf/ wk;d wufajymif;vJaeaomacwf\'Dru
dk a&pDoiG jf yifvu
Pmrsm;ESifhvnf; nDnTwfaomoabm&Sdayonf/
odkYtm;jzifh &Srf;jynfe,f\tkyfcsKyfa&;puf,E&m;opfonf ,aeYrSp yEuf
pkdufxlatmifjrifjcif;tjzpfodkY a&mufayawmhrnf/ tkyfcsKyfa&;tpDtpOfajymif;vJrIBuD;
jzpfouJo
h Ykd &Sr;f jynfe,f\pD;yGg;a&;tajctaeESiv
hf rl aI &;tajctaewko
Yd nf waeYwjcm;
a&awGYaom a&TMumyef;uJhokdY zGHYNzdK;wkd;wufvmygapaomf[k uREkfyftaejzifh qkawmif;
arwmyko
Yd ygonf/ ,aeYrpS &Sr;f jynfe,f\tusKd;ESijhf ynfaxmifpBk uD;\tusKd;twGuf
uREkfyfwkdYtm;vkH; rdom;pkpdwf"mwfjzifh tm;xkwfaqmif&GufMuygpdkY/ jynfaxmifpkBuD;\t
21
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,fpnfyif0ajymwkd;wufygap/
jynfaxmifpkBuD; t"GefY&Snfygap/
vGwfvyfa&;BuD; ckdifNrJwnfwHhygap/
'Drkdua&pD wnfNrJygap/
22
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
'Dvkdrl&if;ESifhvGJNyD; usifhokH;&rIESifhzGJYpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'\rlvvuHxm;
csufudk ysuf&,fjyKaponfhtxufu yk'frrsm;ygvm&wJhaemufaMumif;&mZ0ifuav;udk
ajymjyvkdygw,f/
vGwv
f yfa&;acwfBudKtcsdeu
f Akv
d cf sKyfatmifqef;wkt
Yd bdYk jyemtrsKd;rsKd;&Sw
d hJ
txJrSm tcufqkH;jyemwck ay:aygufcJhygw,f/ t*Fvdyftpkd;&taeESifh Armjynfudk
vGwv
f yfa&;ay;&onfw
h idk af tmif t&iftac: awmifwef;a'o? ,cktac: jynfe,fawG
ukd jynfrrS cGJxkwfNyD; wwfEkdifvQif t&ifutwkdif; qufvuftkyfpkd;&efESifhxkdodkYrjzpfEkdifrS
"eo[m,tzGt
YJ pnf;twGi;f rSmaebkYd tjyif;txef BudK;pm;cJyh gw,f/ jynfe,fom;awG
&JU&kd;om;rI? tawGYtMuKHenf;rI? tawG;tac:aemufusrIwkdYudk tcGifhta&;,lNyD; trsKd;
rsKd;*kH;acsmcJhMuwJhtwGuf jynfe,fom;awGtaeeJY jynfru Armrsm;tay:rSm r,kHouFm
jzpfcMhJ uygw,f/ xkt
d ,kt
H Munfuif;rI yaysmufatmif Akv
d cf sKyfatmifqef;wkt
Yd aeESihf t
rsKd;rsKd;MuHaqmifc&hJ ygw,f/ xkBd udK;pm;csufxajrmufatmif apmfbmG ;BuD;rsm;&JUqEukd vku
d f
avsmum apmfbGm;tkyfcsKyfrIudk qufvufusifhokH;apcJhygw,f/ apmfbGm;BuD;rsm;twGuf
txl;tcGifhta&;jzpfaprJh yk'frrsm;udkvJ xnfhoGif;cJh&ygw,f/ nDwlnDrQ qufqHaMumif;
jyvko
d nft
h wGuf u,m;jynfe,frS apmzsmrsm;udv
k nf; tvm;wl tcGit
hf a&;rsm; cHpm;&
atmif zefwD;ay;cJh&ygw,f/
xkdtcsdeftcgu apmfbGm;BuD;rsm;ESifhapmzsmrsm;&JUtawG;tac: t,ltq[m
acwfrrSDMuao;ayrJh wcsdefus&ifawmh tawGYtMuKHrsm;udk ocFPf;pm,lNyD; wkd;wufwJht
awG;tac:rsm; ay:aygufvmrSmaocsmw,f/ tJ'v
D dk wk;d wufacwfrw
DS t
hJ awG;tac:awG?
xdkyk*KdvfBuD;rsm;&&SdvmwJhwaeYrSm xkdyk*KdvfBuD;rsm;udk,fwkdifu rl&if;tajccHudk qefYusif
aewJhOya'tpdwftydkif;awGudk jyifypfMubkdY wifjyvmvdrfhr,fqkdwm AkdvfcsKyfatmifqef;
wkdYtaeeJY BudKwifwGufcsufxm;cJhwJhtaMumif;wckaMumifhvJ tJ'Dvkd tajccH&nfrSef;csuf
eJYzDvmusaewJhyk'frawGudk xnfhcJhjcif;jzpfygw,f/ AkdvfcsKyfatmifqef;wkdY wGufcsufrIrSef
uefwJhtaMumif;? vGefcJhwJhrwfvtwGif;u usif;ycJhwJh&Srf;jynfe,faumifpDeJYu,m;jynf
e,faumifprD sm;&JUqk;H jzwfcsufrsm;uif;? azaz:0g&Dv? rwfv vTwaf wmfEpS &f yfaygif;t
pnf;ta0;qk;H jzwfcsufrsm;uif;? ,cktyk cf sKyfa&;opfjzpfajrmufatmif apmfbmG ;BuD;rsm;
ESifhapmzsmrsm;&JU0kdif;0ef;ulnDrIrsm;uif; oufaocHcJhygNyD/
apmfbmG ;tkycf sKyfr&I UJ tjypftemtqm apmfbmG ;tcsKdU&JUtawG;tac: t,ltq
24
tusift
h MuHawGtay: tjypfajymp&m t&ifu awGcY ahJ yrJh ,aeYawmhjzifh apmfbmG ;BuD;rsm;
[m rdrdwkdYcHpm;ae&wJhtcGifhta&;awG? tmPmawGudk &uf&ufa&ma&m vufawGYpGefYvTwf
jyvkdufMuwmudk awGY&NyDjzpfwJhtwGuf uRefawmhtaeeJY rcsD;usL;bJ raeEkdifawmhygbl;/
'Dvrdk S rpGev
Yf w
T Mf ubJ rdrw
d &Ydk UJ tmPm tcGit
hf a&;awGukd qufNyD; udik x
f m;csifMuao;w,f
qkd&ifawmh &Srf;jynfeJYjynfaxmifpkrSm Ekdifa&;a&m tkyfcsKyfa&;a&m ESpfckpvkH;eJYywfoufwJh
jyemawG ay:aygufvmEkdifygw,f/ tkyfcsKyfa&;tpDtpOfopfw&yfudk ajyajyjypfjypfeJY
ajymif;vJay;cJMh uwJh apmfbmG ;BuD;awG? apmzsmawG? rdrw
d &Ydk UJ tmPmtcGit
hf a&;awGukd vdu
k f
vkdufavsmavsmeJY pGefYvTwfcJhMuwJhapmfbGm;BuD;awG? apmzsmawGukd tJ'Djyemrsm;ray:
aygufEkdifatmif zefwD;wJhyk*KdvfawGtaejzifh rSwfwrf;wif&ygvdrfhr,f/
'kwd,tcsuftaeeJY uRefawmfajymcsifwmuawmh &Srf;jynfe,f&JUa&SUa&;udpyg
bJ/ ,ckvkd &Srf;jynfe,f&SifapmfbGm;BuD;rsm;[m rdrdwkdY&JUtcGifhtmPmawGudk pGefYvTwfvkduf
MuNyD; acwfeYJavsmfnDwJhjynfolYtkyfcsKyfa&;pHepfudk zefwD;NyD;wJhaemufrSmvnf; vlxkESifh
vufwGJNyD; &Srf;jynfe,f&JUtusKd; jynfaxmifpkBuD;&JUtusKd;udk pGrf;pGrf;wrH aqmif&GufMu
ygvkYd arwm&yfcv
H ydk gw,f/ &Sr;f jynfe,f&UJ pD;yGg;a&;? vlraI &;zGNYH zdK;rIepYJ ufrv
I ufrx
I eG ;f um;
vmrIwkdYukd vltm;? aiGtm;? Pftm; pkdufxkwf BudK;pm;aqmif&GufMuygvkdYvJ wkdufwGef;
csifygw,f/ &Srf;jynfe,fvlxkudk arwm&yfcHcsifwmuawmh apmfbGm;BuD;rsm;udk ,cktcg
olwv
Ydk ufxrJ mS tmPmtcGit
hf a&;awG t&ifwek ;f uvkd r&Sad wmhb;l qkNd yD; rxDav;pm;rjyK
vkyfrdMubkdYygbJ/
ed*;Hk csKyftaeeJY uRefawmfajymcsifwmuawmh Akv
d cf sKyfatmifqef; jyKpkysKd;axmif
ay;cJhwJhyifvkHpdwf"mwfudk xdef;odrf;Muyg/ jynfaxmifpkpdwf"mwf? rdom;pkpdwf"mwfudk yGg;
rsm;Muyg/ jynfaxmifpkaoG;cGJa&;orm; jynfaxmifpkopmazmufrsm;udk wkdufzsufMuyg/
usOf;ajrmif;aom vlrsKd;pkpw
d "f mwfrsm;udk pGev
Yf w
T Nf yD; jynfaxmifpw
k 0ef;vk;H &JUwk;d wufa&;
eJYpnfyif0ajymom,ma&;udk a&SU&IMuygvkdY arwm&yfcHvkdufygw,f/
25
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,fOu|? odEDapmfbGm;BuD;p0f[kHz\rdefYcGef;
&Srf;jynfe,f&SifapmfbGm;rsm;udk,fwkdif yg0ifNyD; a&;qGJxm;aom jynfaxmifpk
orwjrefrmEkdifiHawmf\zGJYpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'onf qkd&S,fvpfyef;wkdifodkY a&SU&I
aeonfukd trsm;jynfolvlxktodyif jzpfavonf/ urmay:&Sd twkdif;wkdif; tjynfjynf
wkdYonf acwfESifhavsmfnDaom 'Drkdua&pDudk BudKufESpfoufMuonfhtwkdif; if;vrf;pOfudk
vdu
k Mf uavonf/ &Sr;f jynfe,ftygt0if jynfaxmifpjk refrmEkid if aH wmfvnf; 'Dru
dk a&pDudk
ESpo
f uf,MHk unfvufcx
H m;onft
h wkid ;f vGwv
f yfa&;&onfah eYupNyD; if;vrf;pOfukd vuf
awGYusifhokH;cJhygonf/
1952-ck? atmufwkdbmvtwGif; rkd;rdwfapmfbGm;BuD;OD;pD;aom ,cif&Srf;jynf
e,ftpk;d &u acwfEiS ahf vsmfnaD om 'Dru
dk a&pDtyk cf sKyfa&;&&S&d efEiS jhf ynfe,ftusKd;tzuf
zufwGif wkd;wuf&&Sda&;udk ajrmfukd;NyD; &Srf;jynfe,f&SifapmfbGm;rsm;wkdYonf if;wkdY\tkyf
csKyfrItmPm? w&m;pD&ifrItmPm? tcGefawmfpnf;MuyfrItmPmrsm;udk pGeYfvTwf&ef aus
nmNyD;aMumif; trsm;todyifjzpfavonf/ odaYk omf taumiftxnf ay:onft
h csdet
f xd
rusa&mufcJhyg/
txufaz:jyyg 0g'vrf;pOftwkdif; ,ckuREkfyfacgif;aqmifaom &Srf;jynfe,ft
pk;d &onf tpk;d &oufyidk ;f vtenf;i,frQyif&adS omfvnf; xdw
k adk wmif;aomtcsdet
f enf;
i,fwGif ,cifu r&Sdao;aom tkyfcsKyfa&;puf,E&m;opfudk wDxGifNyD; aeY&ufwGif
&Srf;jynfe,f&SifapmfbGm;rsm;onf if;wkdY\tkyfcsKyfrItmPm? w&m;pD&ifrItmPm? tcGef
awmfpnf;MuyfrItmPmrsm;udk uREkfyfxH pGefYvTwfNyD; tqkdygtmPmrsm;udk uREkfyfu vufcH
aMumif; ausnmtyfygonf/
e,f&SifapmfbGm;rsm;onf txufaz:jyyg tmPmrsm;udk pGefYvTwfMuaomfvnf;
rsKd;cspfy*k K v
d rf sm;jzpfonft
h avsmuf if;wkeYd ,ftoD;oD;wGif e,facgif;aqmifrsm;jzpfwek ;f
jzpfqJjzpfonfhtwkdif; e,fvlxkrsm;ESifhvufwGJNyD; &Srf;jynfe,f\tusKd; jynfaxmifpk\
tusKd;rsm;udk qxufxrf;yd;k OD;vnfrokH aqmif&u
G rf nfukd pdwcf s,kMH unfapvdyk gaMumif;/
26
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
p0f[zHk
&Srf;jynfe,fOu|/
awmifBuD;NrdKU? 1959-ck? {NyDv 29-&uf/
27
jynfaxmifpkBuD; wnfNrJygap/
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,ftpkd;&ESifhapmfbGm;rsm;csKyfqkdaom oabmwlpmcsKyfykHpH
oabmwlpmcsKyf
.................e,fESifhxkde,f&Sd e,fole,fom;rsm;\vufiif;rsufarSmuf t
usKd;pD;yGg;twGufif;? &Srf;jynfe,ftpdk;&\tusKd;pDyGg;twGifif;............apmfbGm;
p0f............ onf? rdrde,ftwGif; tkyfcsKyfrItmPm? pDrHydkifcGiftmPm tp&SdonfhtmPm
t00wdYkudk >cif;csufr&Sd? &Srf;jynfe,ftpkd;&\vufodkY vTJajymif;tyfESif;vkdonfjzpfwaMumif;? &Srf;
jynfe,ftpdk;&eSifhjynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmftpkd;&wkdYuvnf;? ,if;odkYtmPmvTJajymif;tyfESif;jcif;
udk ESpfaxmif;tm;&pGm vufcHvkdonfvnf;waMumif;?
xdktaMumif;rsm;aMumifh. ...........e,fapmfbGm;? p0f. ...........ESifh
&Srf;jynfe,ftpkd;&\ukd,fpm; &Srf;jynfe,fOu|wkdYonf 1959-ckESpf?............(1320jynfhESpf?............)wGif atmufygtwkdif; oabmwlpmcsKyf csKyfqkdMuygonf/
tykd'f 1
............e,fapmfbGm; p0f............onf? rdrde,ftwGif; tkyfcsKyf
rItmPm? pDrHydkifcGifhtmPm tp&SdonfhtmPmt00wkdYudk? &Srf;jynfe,ftpkd;&\vufodkY 1959-ckESpf?
............(1320-jynfhESpf?............)u tpjyK vkH;0OkH vTJajymif;tyf
ESif;vdkufygonf/
tykd'f 2
,if;odkY tmPmvTJajymif;tyfESif;&onfhtwGuf. ..............e,fapmfbGm;
p0f............u wvkH;wcJwnf; yif&Siftjzpf usyf........(..........)udk
tcGeftaumufvkH;0vGwfuif; vufiif;tNyD;tjywf &&Sdap&rnfhtjyif?
xkdwvkH;wcJwnf; yif&Sifvpmtjzpf &&SdaomaiGxJwGif?............e,f apmfbGm;
p0f............u pmcsKyf rcsKyfqkdrD? yif&Sif&&SdcJhonfhrdrd\aqGawmfrsKd;awmfrsm;tm; oifh
awmfovkd ay;EkdifcGifh&SdonfhaiGaMu;rsm; yg0ifonf[k rSwf,l&rnfhjyif? ukd,f&Hawmf tapmifhtMuyfrsm;
xm;&SdvQif? xkdaiGxJwGif xkdukd,f&Hawmf tapmifhtMuyfrsm;twGuf ukefusp&dwfrsm;vnf; yg0ifonf/
tykd'f 3
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiH\zGJYpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'udk aemif rnfodkYyifjyifapumrl?
............e,f apmfbGm; p0f............onf? apmfbGm;uJhodkY qufvufcH,lEkdif
ap&rnf/
tykd'f 4
pmcsKyf csKyfqkdonfhaeY&ufwGif(............e,fu ykdifqkdifaom &kH;rsm;? pmoif
ausmif;rsm;? axmifrsm;? tcsKyfcef;rsm;? wnf;cdk&eftdrfrsm;? aq;&kHrsm;? tjcm;taqmuftODrsm;?
ajruGufrsm;? tp&Sdonfhypnf;rsm;rSty) apmfbGm; p0f............ rdrdyk*vduykdifqkdifonfh
a[mfrsm;? udk,fydkiftdrfrsm;? v,f,majrrsm;? O,smOfrsm;? jcHajrrsm;? vufeufrsm; tp&Sdonfhypnf;
rsm;udk vkH;0ydkifqkdifcGifhESifhw&m;Oya't& okH;pGJcHpm;EkdifcGifh&Sd&rnf/
28
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
tykd'f 6
,if;odYk tmPmvTaJ jymif;tyfEiS ;f onfah eY&ufrwkid rf u
D mvtwGi;f ?.............e,f
qkdif&mtrIxrf;tzGJYwGif yg0ifMuonfh&mxrf;rIxrf;rsm;tay:wGif rdrdwkdY\wm0ef 0wfw&m;&Sdonfht
avsmuf odkYr[kwf wm0ef0wfw&m;&Sdonf[k rSwf,l jyKvkyfaqmif&GufcJhonfhudpw&yf&yfESifhpyfvsOf;
&Srf;jynfe,ftpkd;&\oabmwlnDcsuf trdefYr&bJ &mZ0wfrIpGJqkdjcif; rjyK&/
tykd'f 7
(1) 1958-ckESpf? ZGefv 1-&ufaeYwGif.................e,fqkdif&m trIxrf;t
zGJYwGif trIxrf;vsuf&Sdaom apmfbGm; p0f.................\tNrJwrf;&mxrf;rIxrf;rsm;
tm;? tqkdygaeY&ufwGif xkdapmfbGm;\&mxrf;rIxrf;tjzpfjzifh &&SdcJhaom tcGifhta&;rsm;atmuf r
avsmhaomtcGifhta&;rsm;ay; &Srf;jynfe,ftpkd;&\trIawmfudk qufvufxrf;&Gufap&ef? odkYwnf;
r[kwf oifhawmfonfhavsmfaMu;aiGay;&ef? &Srf;jynfe,ftpkd;&u tmrcH wm0ef,lonf/
(2).................e,fqkdif&m? trIxrf;tzGJYwGif &mxrf;rIxrf;jzifh trIawmf
udk xrf;&GufcJh? 1958-ckESpf? ZGefv 1-&ufaeYwGif yif&SiftNidrf;pm;,lNyD;aom t&m&Sdrsm;tm;if;?
yif&Sif,l&ef cGifh&ufESifhaeolrsm;tm;if; ,cifu cGifhjyKonfhyif&SifvpmaiGudk qufvufay;&ef? &Srf;
jynfe,ftpkd;&u tmrcH wm0ef,lonf/
txufwGif az:jycJhonhftykd'frsm;udk ESpfOD;ESpfbuf oabmwlnDMuygojzifh? &Srf;jynfe,ft
pk;d &\ud,
k pf m; &Sr;f jynfe,fOu|ESihf.................apmfbmG ; p0f.............wkYd
onf?.................NrdKU? txufwGif yXraz:jyonfhaeY&uf toD;oD; vufrSwfa&;
xkd;Muonf/ apmfbGm; p0f.................\oabmwl vufrSwfa&;xkd;jcif;onf rdrdt
wGufif;? rdrd\tarGcH tarGpm;rsm;ESifht&kduft&m qufcHolrsm;twGufif;? jzpfonf/
..........................
&Srf;jynfe,ftpkd;&twGuf &Srf;jynfe,fOu|/
..........................
.................apmfbGm;.................
29
tykd'f 5
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
30
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f
jynfolYtkyfcsKyfa&; yEufcsyGJtcrf;tem;BuD;
31
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
32
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
33
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
34
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
35
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
36
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
37
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
38
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
39
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
40
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
41
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
42
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
43
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
44
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
45
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
46
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
47
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
48
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
49
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
50
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
51
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
52
&Srf;jynfe,f&mZ0ifwGif armfuGef;wif&rnfh&Srf;jynfe,fjynfolYtkyfcsKyfa&;
yEufcsr*Fvmtcrf;tem;BuD;udk wcrf;wem;atmifjrifpGm BuD;rSL;usif;y jyKvkyfay;cJhMuaom
wyfr[m 9? wyfr[m 6 ESifh wyfr[m 4 wkdYrS ppfbuft&m&SdBuD;rsm;
("mwfykHukd armfuGef;wkdufrS aus;Zl;jyKon)
53
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
odEDa pmfbGm;BuD;p0f[kHz\twKywdtusOf;csKyf
odEDapmfbGm;BuD; owdk;r[moa&pnfol
p0f[kHzonf aumZmou&mZf 1263-ck(c&pf
ou&mZf 1902 ckESpf) wGif? crnf;awmf odED
apmfbGm;BuD; p0fcGefqHwkef[krf; ESifh r,fawmf
r[ma'0DBuD;wkdYrS arG;zGm;cJhavonf/
1912 ckESpf? touf 12 ESpfwGif awmif
BuD;NrdKU&Sdya'o&mZfapmfbGm;om;rsm;ausmif;
odkY ynmoifMum;NyD;? 1918 ckESpf? yXr urm
ppfBuD;wGif bm;rm;&kdifz,fppfwyf0ifa&muf
trIxrf;&m ply'gtjzpf &mxl; cefYxm;jcif;cH
&onf/ 1921 ckESpfwGif ppfwyfrS xGufNyD;? r
auG;c&kdifodkY e,fydkif 0efaxmuftjzpf ajymif;
a&TUtrIxrf;cJhonf/ if;rS wzef 1925 ckESpf
wGif e,fyikd 0f efaxmuftjzpfrS Ekwx
f u
G
f crnf;awmf apmfbmG ;BuD;\&ku
d &f mjzpfaom odED
apmfbGm;BuD;tjzpf pwiftkyfcsKyfcJhavonf/
1938 ckESpfwGif ppfwyfrS ppfom;a[mif;rsm;tm; jyefvnfac:,laomaMumifh
trSwf(14)bm;rm;&kdifz,fwyfwGif AkdvfBuD;&mxl;jzifh jyefvnfxrf;aqmif&um uavmrS
a&wm&Snftxd wm0ef,l&avonf/ AkdvfBuD;&mxl;rS AkdvfrSL;&mxl;wkd;wufcsD;jrifhjcif; cH
&avonf/
1942 ckESpf? t*Fvdyftpkd;&rsm; qkwfcGgoGm;NyD;aemuf ppfwyfrSxGuf odEDNrdKUokdY
jyefvmNyD; e,fcsKyfrIudprsm;udk qufvufaqmif&Gufae&m 1942 ck? arv 1 &ufaeYwGif
odEDodkY *syefrsm; 0ifa&mufBuD;pkd;odrf;ydkufvmaomaMumifh awmxJodkY a&Smifwdrf;ae&mrS
ZGefvwGif odEDodkYjyefvmNyD; e,ftkyfcsKyfa&;udk qufvufaqmif&Gufae&m *syefrsm;u
t*Fvdyfppfwyf trIxrf;cJholjzpfonfhtwGuf t*FvdyfESifhuif;&Sif;rnfr[kwfaMumif; t
xif&SdNyD; Zlvkdifv 24-&ufaeYwGif apmfbGm;&mxl;rS acwcsxm;NyD; tus,fcsKyf csKyfxm;
jcif;cH&avonf/
54
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
Akv
d af emfqidk ;f onf (au-tif-'D-tk)d rsm;ESiyhf ;l aygif;NyD; vm;&I;d NrdKUtm; 0ifa&mufwu
dk cf u
dk f
&mwGif aiGwu
dk rf S aiGaygif; 6 ode;f cefq
Y ;Hk &I;H jcif;cH&ojzifh jynfaxmifpt
k pd;k &xH tultnD
awmif;&m vrf;yef;qufoG,fa&;twGuf apmifha&Smuf&ef u,m;ppf&JwyfcGJwckom ydkYay;
cJah vonf/ odaYk omfvnf; apmfbmG ;BuD;onf ravQmhaomvkv
YH jzifh qlyal omif;usef;olrsm;
tm; tm;oGefBudK;yrf;wkdufckdufacsrIef; vGwfvyfaomEkdifiHtm; umuG,fapmifha&SmufcJh
avonf/
1949 ckEpS ?f ZEm0g&Dv 4 &ufaeY vGwv
f yfa&;txdr;f trSwf atmifyaJG eYwiG f apmf
bGm;BuD;\*kPfowd rsKd;cspfpdwftm; csD;usL;*kPfjyKjcif;tm;jzifh EkdifiHawmforwBuD;u
owdk;r[moa&pnfol [laom bGJYxl;BuD;udk csD;jrifhcJhavonf/
vGwv
f yfa&;&NyD;aemufyikd ;f wGif wkid ;f jynftajctae rNidrrf oufjzpfojzif?h &Sr;f
jynfe,ftwGuf Nidrf0yfydjym;a&;) (Maintenance of Law and Order) rsm;ukd wm0ef
,lNyD; vpmrJh &Srf;jynfe,f txl;wkdif;rif;BuD;\wm0ef0w&m;rsm;ukd 1949 ckESpf? ZGefv
9 &ufaeYwGif apwemh0efxrf;tjzpf aqmif&GufcJhonf/
uJhodkY wkdif;rif;BuD; &mxl;udk aqmif&Guf&if; usL;ausmf0ifa&mufvmaom w
&kwfjzLtm; Armhwyfrawmf wyfr[m(6)ESifhyl;aygif; 1953 ck? rwfvtwGif; tNyD;wkdif
acsrIef;wkdufckdufEdkifcJhavonf/
z?q?y?v 2jcrf;uGJNyD; jzpfay:vmaom tajctaet&yf&yf jyemwkdYaMumifh
&Srf;jynfe,ftpkd;&tzGJYopfudk jyefvnfzGJYpnf;&m jynfe,fOu|tjzpf aqmif&Guf&ef 3-4
Budrf wku
d w
f eG ;f Muaomfvnf; vufrcHbJ ae&mrS aemufq;Hk rjiif;omawmhbJ jynfe,fOu|
tjzpf 1958 ck? Ed0k bFmv 12 &ufaeYwiG f vufccH o
hJ nf/ odEaD pmfbmG ;BuD;p0f[zHk onf r[m
a'0Dp0feef;qkid [
f ed ;f ESio
hf m;awmf p0fved w
f EYdk iS t
hf wl usef;rmcsrf;ompGmjzifh wkid ;f jynftusKd;
udk onfykd;aqmif&Gufvsuf &Sdavonf/
56
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
58
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
usKdif;wkHapmfbGm;BuD;p0fpkdif;vkHrSm (1972)ou&mZf
1289 ckEpS w
f iG f zGg;jrifavonf/ (1934) 1296 ckEpS f
rSp usKdi;f wkeH ,fausmif;wGif tajccHynm&yfrsm;ukd
oifMum;cJh&m? wESpfumv tMumwGif 4 wef; txd
wwfajrmufcahJ vonf/
if;aemuf touf 17 ESpt
f &G,w
f iG f t*FvefEikd if o
H Ykd
oGm;a&mufNyD; uifbm&DNrdKU bk&ifynmoifausmif;
wGif wESprf Q ynmoifMum;NyD; 1940 ckEpS w
f iG f usKdi;f
wkHodkY jyefcJhavonf/
1941 ckEpS ?f arvwGif wzef MopaMw;vsEdik if o
H o
Ykd mG ;
a&mufNyD;? tuf'v
D w
d Nf rdKU? pdeyYf w
D maumvdyaf usmif;
1945 ckESpftxd ynmqufvufoifMum;cJhavonf/
1946 ckESpfwGif tpkd;&\wkdufwGef;csuft& MopaMw;vsrS jyefvmNyD; 1947 ck
ESp?f rwfv 1 &ufaeYrpS e,ftyk cf sKyfa&; wm0efucdk ,
H cl g usKdi;f wkaH pmfbmG ;BuD;tjzpfjzifh
xrf;&GufvmcJhavonf/
touf 19 ESpft&G,f (1947 ck) 1308 ckESpfwGif usKdif;wkHe,f vlrsKd;pkvTwfawmf
trwftjzpfjzifh a&G;cs,fwifajrmufjcif;cHc&hJ avonf/ (vlrsKd;pkvw
T af wmfoYkd wufa&muf
Mu&onfhtrwfrsm;teuf? touft&G,f ti,fqkH;trwfjzpfavonf/)
59
usKdif;wkHapmfbGm;BuD; p0fpkdif;vkH\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
oDaygapmfbGm;BuD; p0fMumqdkif\twKywdtusOf;csKyf
oDaygapmfbmG ;BuD;p0fMumqkid o
f nf crnf;awmfp0ft?dk
r,fawmfp0fpd ed v
f mT wkrYd S 1924 ck? Zlvidk v
f wGif &Sr;f jynf
ajrmufyikd ;f oDaygNrdKU zGg;jrifonf/ arG;csif;,ckvuf
&Sd 3 OD;teuf ti,fqkH;jzpfonf/
1932 ckEpS rf S 1935 ckEpS t
f xd arNrdKU pde*f sKd;Zuf uGef
Aifhausmif;wGif ynmoifMum;NyD; 1935 ckrS 1941 ck
ESpftxd awmifBuD;NrdKU &Srf;apmfbGm; om; ajr;rsm;
ausmif;wGif ynmoifMum;onf/ 1941 ckEpS w
f iG f if;
ausmif;rS 10 wef;atmifjrifNyD; tdE,
d jynf? 'g*sDvif
NrdKUpdeaf ygausmif;qufvufoifMum;&m pDe,
D muif;
b&pf(csf) atmifjrifonf/
1944 ckESpfrS 1945 ckESpfwGif rkdif;vkHNrdKUpm;tjzpf cefYtyfjcif;cH&onf/ 1947 ck
ESpf? azaz:0g&Dv oDayge,fvlxk\wifajrmufcsuft& oDaygapmfbGm;tjzpf oDayge,f
tm; zGg;pm;tkyfcsKyfonf/
1949 ck? pufwbFmvwGif tar&duefjynf? aumif&&dk m'drk idk ;f twwfoifMum;onfh
odyHausmif;odkY oGm;a&mufynmoifMum;um? 1953 ckESpfwGif rkdif;eif;tif*sifeD,mbGYJudk
&&SdcJhNyD; 1954 ckESpfwGif jyefcJhonf/
1954 ckESpfyif vlrsKd;pkvTwfawmftrwftjzpf a&G;cs,fjcif;cH&onf/ apmfbGm;
rsm;tpnf;t&k;H wGif 1955 ckEpS rf S ,aeYtxd twGi;f a&;rSL;tjzpf aqmif&u
G v
f suf&o
dS nf/
oDaygapmfbGm;BuD;p0fMumqkdifonf taemufwkdif;olESifhvufxyfxdrf;jrm;cJh&mrS
orD;awmf 2 OD;xGef;um;avonf/
60
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rkd;rdwfapmfbGm;BuD; p0fcGefcsKd\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
63
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rkd;eJapmfbGm;BuD; p0fjynfh\twKywdtusOf;csKyf
rkd;eJapmfbGm;BuD; oa&pnfol p0fjynfhonf 1914 ck
ESpf? {NyDvwGif rkd;eJNrdKU zGg;jrif crnf;awmfrSm p0f
ausmf[dk;(pD?bD?tD;)jzpfonf/
1921 ckEpS w
f iG f at? bD? trfausmif; ynmoifMum;
cJhonf/ 1922 ckESpfwGif awmifBuD;NrdKU&Sd tpdk;& &Srf;
apmfbGm;om;ajr;rsm;ausmif; ynmrsm; qufvuf
oifMum;cJ&h m 1939 ckEpS ?f rwfvtwGi;f usif;yaom
tpkd;& 10 wef; pmar;yGJukd 0ifa&mufajzqkdNyD;onfh
aemuf ausmif;rSxu
G cf yhJ gonf/ xdak emuf awmifBuD;
NrdKU? NrdKUjytkyfcsKyfa&;XmecsKyf&kH; w&m;olBuD;oif
wef;udk wufa&mufoifMum;cJhygonf/ ausmif;om;
b0 ynmoifMum;vsuf&adS epOf upum;ckepf m; t
rsKd;rsKd;buf tvGe0f goemyg txl;ojzifh abmvk;H uefjcif;bufrmS xl;cRefaomaMumifh
txufArmjynfabmvkH;toif;odkY 1934 ckESpfrS 1938 ckESpftxd yg0ifupm;&ef ta&G;cH
cJh&ygonf/
awmifBuD;NrdKU&Sd NrdKUjytkyfcsKyfa&;XmecsKyf&kH; vufatmufwGif w&m;olBuD;oif
wef; NyD;onfhaemuf 1939 ckESpfwGif &Srf;aoewfudkifwyfwGif 0ifa&muftrIxrf;aqmifcJh
ygonf/ if;aemuf jrefrmjynf &dum o,f,yl aYdk qmifa&; armfawmf,mOfwyfbufoYkd ajymif;
a&TUjyef&m 19139 ckESpf tdEd,jynf? um(vf)ulNrdKUodkY if;wyfrS udk,fpm;vS,ftjzpf oif
wef;rsm; wufa&mufoifMum;&ef apvTwcf jhJ cif;cH&ygonf/ xkrd S tdE,
d &dum o,f,yl aYdk qmif
a&;wyfrawmfEiS t
hf wl oifwef;rsm;oifMum;NyD;qk;H onhaf emuf 1939 ckEpS ?f 'DZbFmvwGif
&Srf;aoewfudkifwyfwGif;odkY tvkyf0wfw&m;rsm; xrf;aqmifcJhonf/ 1942 ckESpf? rwfv
wGif AkdvfBuD;&mxl;tqifhtwef;odkY wkd;wufcefYtyfjcif;udk cH,l tdEd,jynfodkY &kyfodrf;
oGm;onftxd trIawmfudk xrf;&GufcJhygonf/ odkYaomf rdrdonf vkdufygroGm;bJ jrefrm
jynfwGif ae&pfcJhygonf/
1938 ckEpS w
f iG f r[ma'0DEiS v
hf ufxyfxrd ;f jrm;cJyh gonf/ 1952 ckEpS f tar&duef
jynfwiG u
f sif;yaom taxGaxG ukvor*nv
D mcHobifoYkd jrefrmjynfrS ud,
k pf m;vS,af wmf
64
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
65
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
awmifydkifapmfbGm;BuD; p0fcGefyef;pdef\twKywdtusOf;csKyf
awmifydkifapmfbGm;BuD; p0fcGefyef;pdefonf c&pfou
&mZf 1894 ckESpf? pufwbFmvwGif zGg;jrifonf/ apmf
bGm;BuD;onf &Srf;jynf wjynfvkH;&SdapmfbGm;rsm;t
euf wOD;wnf;aom yavmiftrsKd;om;apmfbmG ;jzpf
avonf/
a&S;OD;pGm 1906 ckEpS w
f iG f awmifBuD;NrdKU? &Sr;f apmfbmG ;
om;ajr;rsm; ausmif;odkY ynm&yfrsm; qnf;yl; oif
Mum;cJhNyD;? 1916 ckESpf ausmif;rSxGufcg awmifydkif
e,f usrkdif; tjzpf e,ftkyfcsKyfa&; udp t00wGif
crnf;awmfapmfbmG ;BuD;tm; ulnaD qmif&u
G cf o
hJ nf/
1926 ckESpfwGif crnf;awmfapmfbGm;BuD; ewf&GmpH u
awmfuek af omtcg crnf;awmf\&ku
d &f mudk qufvuf
pkd;pHcJh&m ,aeYtxdyif jzpfavonf/
awmifydkifapmfbGm;BuD;p0fcGefyef;pdefonf ewf&GmpH &yfapmufapmfbGm;BuD;p0fcGef
vdwf\orD;awmftBuD; p0fcifEGHtm; vufxyfxdrf;jrm;um r[ma'0Dtjzpf wifajrmufcJh
avonf/ r[ma'0DEiS o
hf m;awmf orD;awmf 6 OD; xGe;f um;cJo
h nf/ r[ma'0Dp0fcifEHG ewf
&GmpHNyD;aemuf? yavmiftrsKd;orD; p0feef;useftm; r[ma'0Dtjzpf qufvufwifajrmuf
&m om;awmf orD;awmf 4 OD;xGef;um;jyefonf/ 'kwd,ajrmuf r[ma'0D\om;awmft
BuD; p0fcGefatmiftm; usrkdif;tjzpf cefYtyfxm;avonf/ if; r[ma'0D uHawmfukefjyef
aomtcg jrefrm-t*Fvdyfujym; a':cifararqkdoltm; r[ma'0D wifajrmufjyef&mwGif
om;awmf orD;awmf 13 OD;xGe;f um;cJo
h nf/ apmfbmG ;BuD;wGif yavmiftrsKd;orD;wOD;ESihf
w&kyftrsKd;orD;wOD;tm;vnf; Muif,mawmftjzpf xm;&Sdavonf/
apmfbGm;BuD;onf yifvkHnDvmcH &Srf;jynfapmfbGm;rsm; tpnf;t&kH;\Ou|t
jzpf pGrf;pGrf;wrH wm0ef,laqmif&GufcJh yifvkHpmcsKyfvufrSwfa&;xkd;cJhol jzpfavonf/
apmfbGm;BuD;onf 1925 ckESpf t*Fvef-jyifopfjynfrsm;odkY av;vMumrQ oGm;
a&mufvSnfhvnfcJhbl;NyD; 1939 ckESpf? 'kwd,urmppfBuD;jzpftHhqJqJwGif rmvm,k? w&kyf
66
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
67
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rkdif;udkifapmfbGm;BuD; p0fMunf\twKywdtusOf;csKyf
rkdif;ukdife,f apmfbGm;BuD; p0fMunfonf jrefrmou
&mZf 1271 ckEpS ?f waygif;vjynfah usmf 11 &ufaeYwiG f
crnf;awmfapmfbmG ;BuD;p0fceG rf EHk iS rhf ,fawmf r[ma'
0Dp0fjr,fyidk w
f rYdk S zGg;jrifNyD; apmfbmG ;BuD;p0fceG rf \
Hk om;
awmfESpfyg;teuf 'kwd,om;awmfjzpfonf/
ou&mZf 1287 ckEpS w
f iG f crnf;awmfapmfbmG ;BuD;p0f
cGerf Hk ewf&mG pHomG ;ojzifh om;awmftBuD; aemifawmf
p0fEGHonf ou&mZf 1927 ckESpfwGif rkdif;udkife,fapmf
bGm;BuD;\t&kduft&mudk qufcHtkyfcsKyf&onf/
i,fpOf awmifBuD;NrdKU &Srf;apmfbGm;om;ajr;rsm;ausmif; ynmoifMum;NyD;vQif
aemifawmfp0fEGHonf apmfbGm;BuD;tjzpf tkyfcsKyfaepOf if;onf rkdif;ukdife,f\usrkdif;
tjzpfjzifh tcGefawmftrwfBuD;&mxl;udkyg yl;wGJxrf;&GufcJh&onf/
1291 ckESpfavmufwGif aemifawmfapmfbGm;BuD; p0fEGHESifhtwl t*FvefEkdifiHodkY t
xl;ynm&yfrsm; avhvm&ef oGm;a&mufc&hJ onf/ t*FvefEikd if w
H iG f aemifawmfapmfbmG ;BuD;
p0fEGH\usef;rma&; csKdUwJhrIaMumifh rkdif;udkifNrdKUodkY jyefvnfxGufvmcJh&onf/
ou&mZf 1932 ckESpfwGif aemifawmfBuD; p0fEGH ewf&GmpHoGm;ojzifh if;\t&kduf
t&mudk qufvufqufcHtkyfcsKyfcJh&onf/
xkdodkY rkdif;ukdife,fudk apmfbGm;BuD;tjzpfjzifh 1932 ckESpfrSp tkyfcsKyfvmcJhonf
tjyif 'kwd,urmppfBuD;twGif;if;? au?tif?'D?tkdac: u&ifolykefrsm;x<upOftcg
if;? rdrde,fol e,fom;rsm;ESifhwuG tpdk;&tm; tbufbufrS ulnDapmifha&SmufvmcJhol
wOD;jzpfayonf/
if;rS ,cktcsdet
f xd apmfbmG ;BuD;tjzpfjzifh tkycf sKyfvsuf&NdS yD; wk;d wufaeaom
urmBuD;\tajctaet&? wk;d wufopfviG o
f nfh tkycf sKyfa&;tajymif;tvGrJ sm;jzpfay:
vmEkid &f ef &Sr;f jynfe,f e,f&iS rf sm;u rdrw
d \
Ydk tkycf sKyfa&;tmPmpGev
Yf w
T af y;a&;udpw
iG f
txl;pdwf0ifpm;vsuf&Sdaom apmfbGm;BuD;wOD; jzpfayonf/
68
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
69
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
if;jyif rdr\
d 0goemtvku
d f "gwfy&Hk u
dk u
f ;l jcif;? vQyfppfynm? armfawmfum;puf
ud&d,mjyKvkyfjyifqif wyfqifjcif;? *DwmtwD;ESifh,kd;',m;apmif;BudK;twD;wGif tvGef
yif0goemyg wD;cwfjcif;rsm;? vuform;ynm? yef;bJynm tp&do
S nft
h EkynmtMurf;
ynmwkdYudkvnf; avhvmwwfuRrf;aom apmfbGm;BuD;wOD; jzpfavonf/
71
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
vJcsm;apmfbGm;BuD;p0fEGH\twKywdtusOf;csKyf
c&pfou&mZf 1906 ck? atmufwb
dk mv(jrefrmou
&mZf 1268 ckESpf? oDwif;uRwfvjynfhausmf 14 &uf)
aeYwiG f crnf;awmfvcJ sm;apmfbmG ;BuD;p0fceG v
f idk ;f ESihf
r,fawmf eef;qkdifrGef;rS wwd,ajrmuf om;awmfvJ
csm;apmfbGm;p0fEGHtm; zGg;jrifcJhonf/
9 ESpfom; t&G,fodYka&mufaomf vJcsm;NrdKU jrefrmpm
oifausmif;wGif yOrwef; txd ynm oifMum;NyD;
awmifBuD;NrdKU? &Srf;apmfbGm;om;ajr;rsm; ausmif;
qufvuf txufwef; ynm&yfrsm; qnf;yl; oif
Mum;cJh&mrS 1928 ckESpfwGif rEav;NrdKU? &Jt&m&Sdoif
wef;ausmif;wGif ynmrsm;qufvufoifMum;cJo
h nf/
1929 ckEpS w
f iG f tD;?at?pD&mxl;ESirhf w
d v
d mNrdKUwGi]f ]y&kAd ifp(J vf)x&dr;f eifaumvdyaf usmif;}}
2 ESpfcefYrQ Oya'ynm&yfrsm;udk oifMum; rdwdvmyif e,f0efaxmuf&mxl;jzifh trI
xrf;aqmifNyD; ompnfNrdKUwGif aiGwkduft&m&Sdoifwef;udk 1930 ckESpftxd oifMum;cJhyg
onf/ xkrd w
S zef awmifBuD;NrdKU 0ef&iS af wmfrif;BuD;&k;H wGif bwf*sufa&;qGeJ nf;ynm&yfrsm;
udkvnf; qufvufqnf;yl;avhvmoifMum;cJhygonf/
1931 ckESpfwGif vJcsm;e,f&Sif crnf;awmf\&dyf&m e,f&Sifp0fzvkHtjzpf cH,lchJNyD;
1940 ckESpfwGif 'kwd,urmppftwGif; &Srf;taysmfxrf; ppfwyfeHygwf 13 wGif 'k-Akdvf&m
xl;jzifh arNrdKUwGif trIxrf;aqmifcJhonf/ 1941 ckESpfwGif? *syefacwfwGif vJcsm;e,fodYk
jyefvnfMunf&h t
I yk cf sKyf&ef ta&;wBuD;vkt
d yfaeojzifh e,fukd jyefvnftyk cf sKyfc&hJ onf/
1945 ckEpS f r[mrdww
f yfrsm; jyefvnf0ifa&mufvmcsdew
f iG f *syefrsm;\zrf;qD;
jcif;udk cH& if;wkdYvufrS xGufajy;wdrf;a&SmifNyD; 5 &uftMumwGif r[mrdwfwyf trSwf
101 wyfrawmfEiS yhf ;l aygif;um e,f&v
dS x
l rk sm;udk pk&;Hk NyD; *syefukd awmfveS cf o
hJ nf/ 194647 ckESpfwGif tcsKyftjcmtmPmydkif vGwfvyfaomjynfaxmifpkBuD; ay:aygufvma&;t
wGuf jynfaxmifpo
k m;tm;vk;H pnf;vk;H nDnw
T af &;yifvpHk mcsKyf csKyfqMdk u&mwGif &Sr;f aumf
rwDtzGJY0if 14 OD;teuf wOD;tygt0iftjzpf vufrSwfa&;xkd;NyD; vGwfvyfa&;twGuf
BudK;yrf;aqmif&GufcJh&ygonf/
72
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
73
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&yfapmufapmfbGm;BuD; p0fcGefqm\twKywdtusOf;csKyf
&yfapmuf apmfbGm;BuD; p0fcGefqmonf 1257 ckESpf?
wefaqmifrek ;f vqef; 5 &ufaeYwiG f crnf;awmfapmf
bGm;BuD;p0fcGefvdwf(K.S.M.)ESifhr,fawmfp0feef; r
jrifhwkdYrS zGg;jrifonfh wOD;wnf;aom om;awmf jzpf
onf/
1272 ckESpfwGif awmifBuD;NrdKU? &Srf;apmfbGm;rsm;\
om;ajr;ausmif; pwif ynmoifMum;NyD; 1280 ck
ESpfwGif ausmif;rS xGufum tkyfcsKyfa&;ynmrsm;ukd
awmifBuD;NrdKU jrLeDpyg,f&;Hk if;? rZsrd 0efaxmuf&;Hk
if;? ta&;ykid &f ;Hk if; wESpw
f mrQ avhvmqnf;yl;
NyD; &yfapmufe,fodkY jyefvmum? w&m;olBuD; tjzpf
if;? e,fcsKyftjzpfif; jyefvnfxrf;aqmifonf/
1267 ckEpS ?f uqkev
f jynfah usmf 10 &ufaeYwiG f &yfapmufe,f usrkid ;f tjzpf crnf;
awmfu ceft
Y yfco
hJ nf/ (1947 ckEpS ?f azaz:0g&Dv 7 &ufaeY) 1308 ck? wykw
Yd v
JG jynfah usmf
7 &ufaeYwiG f crnf;awmf\&ku
d &f mudk qufcrH nfah pmfbmG ;BuD;tjzpf Armjynfb&k ifcu
H cefY
tyfjcif;cH&onf/
apmfbGm;BuD; p0fcGefqmonf 1282 ckESpf? wydkYwGJvqef; 13 &ufaeYwGif usKd;wkH
apmfbmG ;BuD;\orD;awmf p0feef;0if;ausmufEiS x
hf rd ;f jrm;vufxyf&m orD;awmfav;OD;ESihf
om;awmf ESpOf ;D xGe;f um;cJo
h nf/ wkid ;f jyKjynfjyKvTwaf wmfrS ,aeYvrl sKd;pkvw
T af wmftxd
ygvDreftrwfwOD;taejzifh a&G;cs,fjcif;cH&onf/
a&S;OD;pGm vufxyfcJhonfhr[ma'0D ewf&GmpHNyD;aemuf 1319 ck? 0gqkdvqef; 12
&ufaeYwiG f anmifa&TapmfbmG ;BuD;p0fa&Tou
dk \
f wlrawmf p0fEEHG iS ahf emufxyf tdraf xmifjyK
&m aemufxyfom;awmf trTmESpfOD; xGef;um;jyefonf/ ,ck oufawmf 63 ESpf&SdNyD; usef;
rmoefpGrf; &Tifvef;vsuf &Sdavonf/
74
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
pum;apmfbGm;BuD;p0fcGefMunf\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
76
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rkdif;yefapmfbGm;BuD; p0fa&TMunf\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
1950 ckEpS t
f wGi;f ? a'oE&A[kow
k tjzpf ,k;d ',m;jynf? befaumuf? Zif;r,f
ponfNrdKUrsm;odYkvnf; oGm;a&mufvnfywfcJhygonf/
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
uJo
h Ykd jynfaxmifpo
k m;aumif;&wemNyDopGm jynfaxmifpak umif;usKd;ukd ud,
k f
pGrf;? PfpGrf;&SdorQ onfydk;&GufaqmifcJhjcif;aMumifh trsm;jynfolwkdY\,kHrSwfukd;pm;jcif;
cHc&hJ onfEiS t
hf rQ 1958 ck? Ek0d bFmv 12 &ufaeYwiG f topfwzef zGpYJ nf;aom &Sr;f jynfe,f
tpk;d &tzGw
YJ iG f ynma&;ESiu
hf sef;rma&;0efBuD;tjzpf a&G;cs,fwifajrmufjcif; cHc&hJ ygonf/
79
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rkdif;vif;apmfbGm;BuD; p0frefvdwf\twKywdtusOf;csKyf
rkid ;f vif;apmfbmG ;BuD; p0frefvw
d o
f nf c&pfou&mZf
1919 ckESpf? ZEm0g&Dv 1 &ufaeYwGif rkdif;vif;e,f
(wudwf) &GmwGif zGg;jrif crnf;awmf p0fceef? r,f
awmf p0feef;tkHwkdY\arG;csif; 11 a,mufteuf 'kwd
,ajrmufom;awmfjzpfonf/ apmfbmG ;BuD;p0frefvw
d f
\txufwa,mufrmS orD;awmfjzpfaeyg rdrt
d m;
1939 ESpfwGif crnf;awmfapmfbGm;BuD; ewf&GmpH uH
awmfuek o
f mG ;aomtcg p0frefvw
d o
f nf crnf;awmf
\t&kduft&mudk qufvufcHpm;cJhygonf/
apmfbmG ;BuD;onf acwfynmt*Fvyd b
f momESijhf refrm
bmomrsm;udk wwfuRrf;onfhtjyif rdrdwkdif;&if;ynmjzpfaom &Srf;bmomudk aumif;pGm
wwfuRrf;ygonf/
apmfbGm;rSm om; 2 a,muf? orD; 3 a,muf? om;orD; 5 a,mufxGef;um;onfh
teuf om;ESpfa,mufESifhorD;tBuD; wa,mufwkdYrSm acwfynmudk qnf;yl;Muvsuf&Sdyg
onf/
apmfbmG ;BuD;onf tkycf sKyfrI uRrf;usifr&I o
dS nft
h avsmuf 1953 ckEpS w
f iG f w&kyf
jzLrsm; vma&mufaESmifh,Sufaomfvnf; &yf&Gmvlxkrsm;rSm qkH;&IH;epfjcif;r&SdcJhyg/
apmfbGm;BuD;onf jynfoljynfom;wkdY\tusKd;udk txl;a&SU&IolwOD; jzpfonfht
avsmuf jynfolvlxk\av;pm;jcif;udk cHpm;&olwOD; jzpfygonf/
EkdifiHawmftpkd;&tay:vnf; opm&SdolwOD;jzpfonfhtjyif tpkd;&vkdvm;csuf
rsm;udk tifwkduftm;wkduf aqmif&GufulnDolwOD;jzpfygonf/
80
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
81
rkdif;yGefapmfbGm;BuD;p0faq[kH\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
omrkdif;crf;apmfbGm;BuD; p0fxGef;{\twKywdtusOf;csKyf
omrkid ;f crf;apmfbmG ; r[moa&pnfopl 0fxeG ;f {onf
awmfeif;NrdKUpm;BuD; p0fcGefxD;ESifhomrkdif;crf;NrdKUpm;
BuD; at-wD-trfb&YJG p0fceG zf ;dk \orD;awmftBuD;p0f
cifxm;wkdY\ om;awmf jzpfygonf/ p0fxGef;{wGif
armifESpfrokH;a,muf&Sd&m (1) p0fcif&if? (2) p0fcif
pde?f (3) p0fxeG ;f {wkjYd zpfMuygonf/ tpfrawmftBuD;
p0fcif&ifrmS p0farmifEiS t
hf aMumif;ygNyD; ,cktcg if;
\cifyGef;p0farmifrSm omrkdif;crf;e,f udk,fpm;vS,f
awmftjzpf aqmif&u
G v
f suf&ydS gonf/ tpfrawmfp0f
cifpdefrSm &efukefwuodkvfausmif;rS Oypmtxuf
wef;udk atmifjrifNyD; 1939 ck? pufwbFmvwGif uG,fvGefoGm;ygonf/ p0fxGef;{onf
awmifBuD;NrdKU? &Srf;apmfbGm;om;ajr;rsm;ausmif; 10 wef;txd ynm&ifEdkYaomufpdkYcJhyg
onf/ 1936 ckESpfwGif &Srf;jynfe,f c&kdif0ef&Sifawmfrif;BuD;&kH;wGif tkyfcsKyfa&;ynm&yf
rsm;udk ESpfESpfcefY avhvmqnf;yl;cJhNyD; 1937 ckESpf? Mo*kwfv 3 &ufaeYrSp a&TpvG,f&
rif; ayG;vSNrdKUpm;BuD;p0fpHjr\vufrS omrkdif;crf;e,fudk vufcH,lNyD; udk,fwkdiftkyfcsKyfcJh
ygonf/
1938 ck? arv 1 &ufaeYwGif &Srf;jynfe,faumifpD obmywdpum;apmfbGm;BuD;
r[moa&pnfol p0fcGefMunf\'kwd,orD;awmf p0fMunfxl;ESifhvufxyfxdrf;jrm;jcif;jyK
ygonf/ orD;awmfp0fjrpfO;D wa,mufxnf;om xGe;f um;&m ,cktcg ynmoifMum;vsuf
&Sdygonf/ om;awmf&if;csm rxGef;um;ojzifh tpfrawmfp0fcif&if\om;tBuD;p0farmif
&ifudk om;awmftjzpf arG;pm;NyD; omrkdif;crf;e,f\usrkdif;&mxl; csD;jrifhxm;ygonf/
omrkid ;f crf;apmfbmG ;BuD; r[moa&pnfopl 0fxeG ;f {onf 1939 ckEpS w
f iG f &Sr;f jynf
e,ftaemufyikd ;f e,f&iS af pmfbmG ;rsm;\uk,
d pf m;vS,t
f jzpf &Sr;f jynfe,fya'o&mZfaumif
pDwGif aumifpDtrwftjzpf a&G;cs,fwifajrmufjcif;cH&ygonf/ 1942 ckESpf? zufqpf*syef
rsm; pdk;rkd;tkyfcsKyfpOf rdrde,f\pnf;&kH;nDnTwfrItwGuf &Gmwkdif;aph vSnfhvnfum pnf;vkH;
nDnTwfrIudk &,latmifjrifcJhygonf/ 1945 ckESpf? r[mrdwfwkdY jrefrmjynfodkY 0ifa&mufvm
csdew
f iG f Armhvw
G v
f yfa&; wyfrawmftxufArmjynfEiS &hf rS ;f jynf? wkid ;f rSL;Akv
d rf LS ;BuD;Axl;
82
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
84
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
aus;oD;refpHapmfbGm;BuD; p0fa&TrIH\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rnf;awmf\&ku
d &f mudk qufvufcpH m;cJo
h nf/ if;ESpf yif wkid ;f jyKjynfjyKvTwaf wmftrwf
tjzpf a&G;cs,fjcif;cH&onf/ 1949 ckESpf? au?tif?'D?tkdrsm; qlylaomif;usef;csdefwGif ppf
0efxrf;rsm;zGpJY nf;um vG,v
f ifukd A[kjd yK [dyk ;Hk teD; EGm;vydaYk wmiftxd wku
d cf u
dk cf o
hJ nf/
1951 ckESpf? &Srf;jynfapmfbGm;rsm; tmPmpGefYvTwf&eftwGuf tdEd,jynf? r[m
&mZmapmfbGm;rsm;\pHepfudk oGm;a&mufavhvmonfhtzGJYwGif tzGJY0ifwOD;tjzpf a&G;cs,f
jcif;cH&onf/ 1954 ckESpfwGif *syefjynfodkY ukdvHbkdpDrHudef;t& tdrfwGif;pufrIvufrIvkyf
ief;&yfrsm;ukd oGm;a&mufavhvmcJhonf/
&Srf;jynfe,fwGif apmfbGm;rsm; tmPmpGefYvTwfNyD;aemuf a&SUtem*wfwGif &Srf;
jynftm; rnforYkd nfyHk qufvuftyk cf sKyf&ef pkpH rf;a&;aumfr&Si\
f Ou|tjzpf 1958 ckEpS f
&Srf;jynfw0ef;vkH; vSnfhvnfpkHprf; ppfaq;chJonf/
1950 ckESpfwGif EkdifiHawmforwBuD;u oa&pnfolbGJYjzifh csD;jrifhjcif;cH&onf/
86
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
oD&dysHcsDp0frkd;ausmfonf Muufoa&aqmifa&TpvG,f
&? vG,v
f aHk pmfbmG ;BuD;p0fceG cf rf;csKyfEiS phf 0fjrpfppfwYdk
\yXrom;awmfjzpf 1917 ckEpS ?f Zlvidk v
f 5 &ufaeY
wGif arG;zGg;onf/
if;onf awmifBuD;NrdKU &Srf;apmfbGm;om;ajr;rsm;
ausmif;ESiu
hf avmNrdKU pde*f Ref;ausmif;wGif ynmoif
Mum;cJhonf/
1938 ckESpfwGif if;\bcrnf;awmf uG,fvGefoGm;
NyD; uavmNrdKU taemufyidk ;f qkid &f me,fr0I efaxmufrif;&k;H ESiahf wmifBuD;NrdKU? NrdKUr0efaxmuf
rif;&kH;wGif ynmoifMum;&m 'kwd,wef; &mZ0wfw&m;olBuD;txd olaumif;jyK csD;jrifh
jcif;cH&onf/
vG,fvkH e,fole,fom;rsm;wkdY\qEt& tvkyfoifae&mrS 1941 ckESpf? azaz:
0g&Dv 1 &ufaeYwGif crnf;awmf&dyf&m vG,fvkHe,fudk tkyfcsKyf&eftwGuf apmfbGm;tjzpf
cefYxm;jcif;cH&onf/ *syefacwftwGif;vnf; e,fudk qufvuftkyfcsKyfcJhonf/
1947 ckESpftwGif; ysOf;rem;rS vG,fvkHe,f taemufykdif;odkY 0ifa&mufvmaom
tvHjzLuGefjrLepfolykefwkdYudk rdrde,f&JESifhzGJYxm;aom apwemh0efxrf; umuG,fa&;orm;
rsm;tm; OD;pD; ESdrfeif;cJhavonf/
1948 ckESpfwGif jrefrmjynf? ysOf;rem;e,fwGif au? tif? 'D? tkdESifhuGefjrLepfwkdY zd
ESdyf&ufpufrIudk rcHEkdif qkwfajy;cJhMuaom tpkd;&trIxrf; t&mxrf;? 0efxrf;wyfom;
ESifht&yfolt&yfom;rsm; waxmifausmfwkdYudk tultnDrsm;ay;NyD; u,fwifcJhonf/
if;jyif u,m;e,f? vG,faumfNrdKUudk aomif;usef;ol au?tif?'D?tkdwkdY wkdufcdkuf
rIaMumifh qkwfajy;cJh&aom u,m;ta&;ykdifESifhwuG tpkd;&tzGJYom;rsm;? ppf0efxrf;rsm;
wkdYudkvnf; 2 Budrfwkdifwkdif ulnDay;cJhonf/
1949 ckESpfwGif awmifBuD;NrdKUudk a&mifpkolykefrsm; 0ifa&mufodrf;ydkufaepOf &Srf;
87
yifavmif;apmfbGm;BuD;p0frkd;ausmf\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
1950-51 ckEpS w
f iG f a&mifpek o
f yl ek w
f o
Ydk nf yifavmif;NrdKUudk tBudrBf udr0f ifa&muf
wku
d cf u
dk af omfvnf; apmfbmG ;BuD;OD;pD;aom e,f&t
J zG?YJ vJA;D ESi&hf yf&mG umuG,af &;wku
Yd &Gwf
&GwfcRHcRH wGef;vSefwkdufckduf ESdrfeif;cJhavonf/
uJo
h Ykd jynfaxmifpk jrefrmEkid if aH wmfBuD;\tusKd;udk &Gw&f w
G cf RHcRH tm;BudK;rmef
wuf aqmif&Gufojzifh jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHawmftpkd;&u ESpfaxmif;tm;&&SdvSojzifh
1952 ckESpf? vGwfvyfa&; txdrf;trSwf atmifyGJwGif jrefrmEkdifiHawmforwBuD;u oD&d
ysHcsDbGJYwHqdyfBuD;udk csD;jrifjcif;cH&onf/
1952 ckESpfrSp jrefrmEkdifiHawmf vlrsKd;pkvTwfawmftrwftjzpf wkdif;jynf\t
usKd;udk aqmif&u
G v
f m&m 1957 ckEpS ?f atmufwb
dk mv? Ek0d bFmvtwGi;f &Sr;f jynfe,fOu|
trdefYt& tdrfwGif;pufrIvufrI ynmqnf;yl;&ef *syefjynfodkY apvTwfcJhNyD; w&kyf-jrefrm
cspfMunfa&; tpnf;ta0;okdY &Srf;jynfe,f\udk,fpm;vS,ftjzpf wufa&muf&eftwGuf
w&kyjf ynf ,leefe,f? ref;&S;D NrdKUodYk tzG0YJ iftjzpf oGm;a&mufc&hJ onf/ vG,v
f eHk ,f apmfbmG ;
BuD; p0fr;dk ausmfonf aygif;oif;qufqaH &;wGif if;? e,ftyk cf sKyfa&;wGif if; txl;aumif;
rGefol jzpfonfhtavsmuf e,fole,fom;? rdwfaqGo*F[rsm;\cspfMunfrIudk cH,l&&SdNyD;
rdryd idk ef ,fukd {csrf;pGm tkycf sKyfvsuf&o
dS nfjh yif &Sr;f jynfe,faumifp\
D trwftjzpfjzifh if;
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfvlrsKd;pkvTwfawmfygvDrefwGifif; trwftjzpf wkdif;jynf\
tusKd;udk onfydk;xrf;aqmifvsuf &Sdavonf/ apmfbGm;BuD;onf r[ma'0Deef;vSwifESifh
om;awmf orD;awmf 4 a,mufESifhtwl usef;rmcsrf;om aysmf&TifpGmjzifh &Sdaeavonf/
88
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
abmfapmfbGm;BuD; p0fcGefatmif\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
91
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rdkif;&IapmfbGm;BuD;p0frefz\twKywdtusOf;csKyf
rkdif;&IapmfbGm;BuD;0Pausmfxifp0frefzonf crnf;
awmfrkdif;&IapmfbGm;BuD; p0fcGefxGef;ESifh r,fawmf p0f
eef;crf;wkdY\om;awmforD;awmf 4 yg;teuf 'kwd,
om;awmfjzpfNyD; t*Fvdyf ou&mZf 1922 ckESpf? {NyD
v 2 &ufaeYwGif zGg;jrifonf/ touf 8 ESpft&G,frS
pwif awmifydkif;&Srf;jynf awmifBuD;NrdKU apmfbGm;
om;ajr;rsm;ausmif;wGif pwif ynmrsm; avhvm
qnf;yl;cJhonf/
xkdausmif;BuD;wGif ynmrsm;udk avhvm qnf;yl;pOf
t*Fvdyfou&mZf 1937 ckESpf rkdif;&INrdKUwGif rkdif;&I
usrkid ;f &mxl;tjzpfceft
Y yfjcif;cHNyD; qufvuf txufwef;ynm&yfrsm;udk oifMum;vsuf
&Sd&m 1940 ckESpf? 'kwd,urmppfBuD;jzpfvmcsdefwGif ausmif;rSxGufcJh&onf/
1947 ckESpfwGif crnf;awmfjzpfaom rkdif;&IapmfbGm;BuD;p0fcGefxGef;onf rrmr
usef;jzpfvmonfESifh rkdif;&IapmfbGm;BuD;p0frefzonf rkdif;&INrdKUe,fcsKyfBuD;tjzpf cefYtyf
jcif;cH&jyefayonf/
1953-54 ckESpf? au?tif?'D?tkd?w&kyfjzLrsm; 0ifa&mufusL;ausmfonfwGif rkdif;
&IapmfbmG ;BuD;p0frefzonf jynfaxmifpAk rmhwyfrawmfajcvsifwyf&if;(4)ESihf csif;wyf&if;
(4)wkdYESifhyl;aygif;NyD; jynfaxmifpkBuD;tm; 0ifa&mufusL;ausmfaom w&kyfjzLwkdYudk wkduf
ckdufacsrIef;&mwGif udk,fxdvufa&muf yg0ifqifETJcJhaomaMumifh jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH
awmftpkd;&u ESpfaxmif;tm;&&SdvSojzifh 1956 ck? vGwfvyfa&;txdrf;trSwf atmifyGJ
wGif EkdifiHawmforwBuD;u 0Pausmfxif[laom bGJYxl;BuD;udk csD;jrifhjcif;cH&avonf/
1952 ckESpf? pufwbFmvtwGif; crnf;awmfBuD;p0fcGefxGef; ewf&GmpHvGefaom
tcg 'kw,
d om;awmfBuD;jzpfonfh rkid ;f &IapmfbmG ;BuD;p0frefzonf apmfbmG ;BuD;tjzpf crnf;
awmf\&dyf&mawmfudk qufcH&avonf/
rkid ;f &IapmfbmG ;BuD;p0frefzonf 1953 ckEpS w
f iG f jynfaxmifpk jrefrmEkid if aH wmf ygvD
92
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
apmfbGm;BuD;onf jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfESifh*syefEkdifiHwkdY\ppfavsmfaMu;
t& ypnf;rsm; 0,f,la&;wGif jynfaxmifpktpkd;& t0,fawmfrpf&SiftzGJY\tzGJY0ifwOD;
tjzpf cefx
Y m;jcif;cH&NyD;aemuf xkt
d 0,fawmftzGEYJ iS hf 1957 ckEpS w
f iG f wBudr?f 1958 ckEpS f
twGif; wBudrf? 2 Budrfwkdifwkdif *syefjynfodkY oGm;a&muf&jyefayonf/
1958 ckEpS ?f Ek0d bFmv rEav;NrdKUwGif zGpYJ nf;wnfaxmifonfh rEav;wuov
dk f
aumifpDwGif aumifpDvlBuD;rif;tjzpf xyfrHa&G;aumufwifajrmufjcif;cH&um if;ESpf Ekd
0bFmv 12 &ufaeYyif topfwzef jyefvnfzGJYpnf;aom &Srfjynfe,ftpkd;&tzGJY jynfxJ
a&;ESifhw&m;a&;Xme0efBuD;tjzpf jyefvnf ta&G;cH&jyefavonf/
rkid ;f &IapmfbmG ;BuD; 0Pausmfxifp0frefzonf 1957 ckEpS w
f iG f ZeD;jzpfol uG,v
f eG f
oGm;NyD;aemuf ,cktcg r[ma'0Dtopf qufvufvufxyfjcif; rjyKao;bJ om;awmf
orD;awmf 5 a,mufESifhtwl ,cktcg usef;rmaysmf&Tifvsuf &Sdavonf/
93
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
udk;uefYapmfbGm;BuD;&efMuif;qkdif\twKywdtusOf;csKyf
c&pfou&mZf 1918 ckESpf? azaz:0g&Dv 2 &ufaeY
wGif ukd;uefYNrdKUe,f pifudkifNrdKUwGif zGg;jrifyg crnf;
awmf(&ef0ifjyif;ESifhr,fawmfusrf;wD) wkdY\arG;csif;
14 a,muf &do
S nft
h euf 'kw,
d ajrmufom;awmfjzpf
ygonf/ rdrd\txuf wa,mufrSm crnf;awmf&SdpOf
tcguyifewf&mG pHavonf/ crnf;awmfapmfbmG ;BuD;
oufawmfBuD;jrifh trIawmfudk rxrf;aqmifEkdifyg
awmhojzifh rdrdtm; 1939 ckESpfwGif crnf;awmfBuD;
\t&kduft&mudk vTJtyfay;cJhjcif;aMumifh ,aeYwkdif
qufvuf cHpm;vsuf&Sdygonf/
apmfbmG ;BuD;onf awmifBuD;NrdKU apmfbmG ;om;ajr;rsm;ausmif;wGif wuov
dk 0f if
wef;atmifjrifcJhNyD; &efukefNrdKU&Sd wuodkvfausmif;wGif Oypm (c)wef;udk atmifjrifcJhyg
onf/ &Srf;pmESifhw&kyfpmvnf; aumif;pGm a&;EkdifbwfEkdifygonf/ apmfbGm;\om;orD;
rsm;rSm 8 a,mufjzpf om;axG;rSvGJ useforD; 6 a,mufESifhom;wa,mufrSm acwf
ynmrsm;udk qnf;yl;Muvsuf&Sdygonf/
apmfbmG ;BuD;onf tkycf sKyfa&;bufwiG f txl;uRrf;usifow
l OD;jzpfNyD;vQif acwf
ynmwwfajrmuf tjrifus,folwOD;jzpfonfhtavsmuf rdrd\e,fol e,fom;rsm;wkd;
wufrnfhta&;ukd a&S;&I udk;uefYe,frS t&G,fa&mufausmif;olausmif;omrsm;tm;
axmufoifah xmufxu
dk af om axmufyahH Mu;rsm;ay; acwfynmrsm;udq
k nf;yl;aponf/
if;jyif e,ftwGi;f vnf; jyify&eforl sm; 0ifa&mufwu
dk cf u
dk f apmfum;rIrsm; rjzpfay:vm
Ekdifap&eftvkdYiSg e,fapmifh&JtzGJYrsm;tm; txl;tiftm;BuD;rm; ckdifcHhpGm OD;pm;ay; zGJY
pnf;ay;xm;ygonf/
1949 ckEpS w
f iG f ud;k uefeY ,ftwGi;f odYk w&kyjf zLrsm;0ifa&muf apmfum;jcif;udk apmf
bGm;BuD;ESifhtzGJYom;rsm;u atmifjrifpGm wGef;vSef wkdufckdufcJhbl;ygonf/
apmfbGm;BuD;onf opfyifpkduf0goemygolwOD;jzpfonfhtavsmuf rdrde,fwGif;
94
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
95
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
rkdif;aemifapmfbGm;BuD; p0ftkH;armif\twKywdtusOf;csKyf
rkid ;f aemifapmfbmG ;BuD; p0ft;Hk armifukd 1275 ckEpS w
f iG f
crnf;awmfapmfbmG ;BuD; p0fceG v
f EHk iS rhf ,fawmfBuD;p0f
eef;crf;rS zGg;jrifonf/
i,fpOf touf 11 ESpw
f iG f awmifBuD;NrdKU at?bD?trf
ausmif; ynmoifMum; 1937 ckEpS w
f iG f ausmif;rS
xGufNyD; rEav;NrdKU &Jt&m&Sd oifwef;ausmif;wGif
qufvufynmoifMum;cJo
h nf/ if;ausmif;rSxu
G
f
awmifBuD;NrdKU? 0ef&Sifawmfrif;BuD;&kH; tvkyfrsm;ukd
qufvufoifMum;cJNh yD;aemuf? 1939 ckEpS w
f iG f arNrdKU
&Srf;taysmfxrf;ppfwyfwGif ppfoifwef;wufa&muf
oifMum; atmifjrifcJhonf/
1940 ckEpS w
f iG f awmifBuD;NrdKUodYk wzef jyefa&mufcNhJ yD;aemuf tdE,
d jynf armfawmf
um;wyfwGif 4 vMumrQ oifwef;wufa&mufoifMum; if;rS awmifBuD;NrdKU o,f,lykdY
aqmifa&;wyfwGif jyefvnftrIxrf;cJhonf/
xkdtcsdeftcgwGif 'kwd,urmppfBuD;jzpfyGg; *syefrsm; jrefrmjynfodkY 0ifa&muf
vm&mwGif r[mrdwfrsm;\armfawmfum;wyfwGif 'kwd,AkdvfBuD;&mxl;jzifh OD;pD;uGyfuJ
a&SUwef;ppfrsufEmS odYk cJ,rf;rD;ausmufrpS r[mrdwpf pfwyfukd o,f,yl aYkd qmifay;cJo
h nf/
1942 ckESpfwGif *syefrsm; jrefrmjynfodkY0ifa&muf odrf;ydkufpOfwGif rkdif;aemife,f
awmf\tcGeaf wmfXmewGif wm0ef0ifa&mufxrf;&Gucf o
hJ nf/ 1945 ckEpS ?f *syefrsm; jrefrm
jynfrS ppf&;HI qkwcf gG xGuaf jy;csdef r[mrdwpf pfwyfrsm; jyefvnf0ifa&mufvmonft
h cg
wGif r[mrdww
f \
Ydk (101)ppfwyf ply'g&mxl;jzifh *syefrsm;udk rkid ;f aemif? rk;d eJ? armufr,f?
rkdif;yefe,frsm;rSae jyefvnfawmfvSefarmif;xkwfcJhonf/
*syefawmfvSefa&;udp NyD;qkH;NyD;aemuf oufqkdif&mrS emrnfaumif;vufrSwfESifh
wuG aoewf 3 vufudk qktjzpf csD;jrifhjcif;cHcJh&onf/ xkdrS rdrd\e,fwGif jyefvnf0if
a&muf wm0efrsm;xrf;&Gufaeckduf 1949 ckESpfwGif au?tif?'D?tkd?rsm; jynfaxmifpkjref
96
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
97
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
puG,fapmfbGm;BuD; p0fcGefnGefY\twKywdtusOf;csKyf
puG,af pmfbmG ;BuD;p0fceG n
f eG o
Yf nf 1242 ck? waygif;
vqef; 9 &ufaeYwGif zGg;jrif bcrnf;awmf p0fcGef
xkH? trdr,fawmf p0feef;crf;\om;awmf orD;awmf
3 a,mufteuf wOD;wnf;aom om;awmfjzpfonf/
touf 12 ESpft&G,fwGif puG,fNrdKUrS bkef;awmfBuD;
ausmif;wGif ynmoifMum; touf 25 ESpw
f iG v
f ,
G f
aygwku
d t
f yk [
f ed t
f jzpf trIawmfudk xrf;aqmif&av
onf/
1274 ckEpS ?f wydw
Yk v
JG jynfah usmf 6 &ufaeYwiG f crnf;
awmf p0fceG x
f Hk ewf&mG pH&m crnf;awmf\&dy&f mukd qufc&H ef acwtyk cf sKyfprD o
H nf/ 1276
ckEpS ?f 0gacgifvjynfah usmf 7 &ufaeYwiG f acwtyk cf sKyf&mrS jrefrmEkid if aH wmf bk&ifcq
H m[m
ukwfbwfwvmbk&ifcHu tNrJwef; tkyfcsKyfap&ef puG,fNrdKUpm;&mxl;udk csD;jrifhjcif;cH&
avonf/
1303 ckESpf? c&pfou&mZf 1942 ckESpf? pufwbFmv 15 &ufaeYwGif jrefrmEkdifiH
awmf ppfaoemywdcsKyf *sife&,f tD;'g;u puG,Nf rdKUpm;tjzpf todtrSwjf yKvsuf cefpY m
ESifhwuG cefYtyfjcif;cH&avonf/
1307 ckESpf? c&pfou&mZf 1945 ckESpf? t*FvdyfppftkyfcsKyfa&; jyefvnfa&muf
&SdvmonfhtcgwGif puG,fNrdKUpm;tjzpf todtrSwfjyKcH&onf/ 1309 ck? c&pfou&mZf
1948 ck? vGwv
f yfa&;&aomtcg apmfbmG ;rsm; tpOftvku
d f p0fzvk[
H k todtrSwjf yKav
onf/
98
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
99
bef;,OfapmfbGm;BuD; p0fpdefnGefY\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
usKH;apmfbGm;BuD; p0fcGefaqmif;\twKywdtusOf;csKyf
usKH;e,fapmfbGm;BuD; p0fcGefaqmif;onf usKH;e,f\
26 qufajrmufaom e,f&Sif(OD;bkd;wif)ESifhyifrSDapmf
bGm;BuD;\orD;awmf apmcifESif;wkdYrS zGg;jrifNyD; &Srf;
jynfe,fajrvyfyidk ;f &Sd apmfbmG ;rsm;ESiahf qGrsKd;awmfpyf
rIwGif tquftoG,f trsm;qkH;aom "EktrsKd;om;
apmfbGm; jzpfonf/ apmfbGm;BuD;\nDawmf ESrawmf
rsm;rSm (1) nDrawmf a':cifMunf? (2) a':cif&D? (3)
nDawmfceG o
f ef;(ac:)yGpJ m;oef?Y (4) p0fcifarmif ac:
armifcifarmifwjYdk zpfNyD; r[ma'0DrmS a':{jzpf om;
awmfrsm;rSm (1) p0fcGefoef;?(usrkdif;ESifhe,fcsKyftjzpf aqmif&Gufaeonf)? (2) p0fcGefpdef?
(3) p0fcGefodef;ESifh (4) p0fae0if;wkdY jzpfMuonf/
apmfbGm;BuD; p0fcGefaqmif;onf ,cift*FvdyfacwfESifh*syefacwf crnf;awmf
vufxufwiG f trwfcsKyfBuD;tjzpf aqmif&u
G
f e,fvx
l rk sm;tm; vufyeG ;f wwD;aexkid f
NyD; tkyfcsKyfrIudpt00wkdYudk aqmif&GufcJh&m e,fvlxk\cspfMunfrIudk txl;yif&&SdcJhonf/
1946 ckEpS ?f crnf;awmf ewf&mG pHveG af omtcg crnf;awmf\&dy&f m usKH;e,fawmfukd quf
cHodrf;ydkufNyD; e,fvlxk\axmufcHrIjzifh e,f&SifapmfbGm;tjzpf qufcHcJhonf/
apmfbGm;BuD; p0fcGefaqmif;onf 1952 ckESpfrSp ,cktcsdeftxd jynfaxmifpk
jrefrmEkid if aH wmf vlrsKd;pkvw
T af wmfygvDreftrwftjzpf jynfaxmifpEk iS jhf ynfe,f\tusKd;
udk onfy;kd xrf;aqmifvsuf &So
d nf/ apmfbmG ;BuD;onf 1953 ckEpS rf pS e,ftyk cf sKyfru
I pd
t00wku
Yd kd ud,
k w
f idk u
f ,
dk u
f s rtkycf sKyfawmhbJ om;awmfBuD;jzpfonfh p0fceG o
f ef;tm; e,f
csKyfBuD;tjzpf cefYtyfNyD; tkyfcsKyfrIudp&yfrsm;udk vTJtyfcg xm;&Sdavonf/
usKH;e,fonf &Srf;jynfe,ftwGif;&Sd jynfe,frsm;wGif ti,fqkH;aom e,fjzpf
onf/ tus,ft0ef;rSm pwk&ef; 24 rkdifrQom&SdNyD; vlOD;a&rSm 3000 ausmfrQ&Sdonf/ e,f
twGif;aexkdifMuaom vlrsKd;rSm (1) ol&JvlrsKd;(ac:)&Srf;vlrsKd;? (2) ytkd0f;? (3) "Ek? (4)
awmif&kd; paom vlrsKd;rsm; aexkdifMuonf/ apmfbGm;BuD;p0fcGefaqmif;rSm "EkvlrsKd;jzpf
NyD; touf 55 ESpf&Sd usef;rmoefpGrf;vsuf &Sdonf/
100
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
101
&GmiHapmfbGm;BuD; p0fcGef&D\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
yif;w,apmfbGm;BuD; p0f0if;Munf\twKywdtusOf;csKyf
yif;w,apmfbmG ;BuD; p0f0if;Munfonf apmfbmG ;BuD;
p0fcGefndKESifhp0fcifEkwkdY\om;awmfBuD;jzpfNyD; 1924
ckEpS w
f iG f zGg;jrifavonf/ 1938 ckEpS w
f iG f awmifBuD;
NrdKU &Sr;f apmfbmG ;om;ajr;rsm;ausmif; ynmqnf;yl;
aepOf crnf;awmf ewf&mG pHojzifh 1941 ckEpS ?f 'kw,
d
urmppfBuD;jzpfvmaomtcg ausmif;rS EkwfxGufcJh&
avonf/ 1945 ckEpS w
f iG f ppfBuD;NyD;onft
h csderf pS
uavmNrdKU0efaxmuf&;Hk wGif tkycf sKyfa&;ynm&yfrsm;
udk avhvm qnf;yl;vsuf &Sdae&m 1947 ck? yifvkHNrdKU
wGif usif;yaom &Sr;f jynfe,facgif;aqmifBuD;rsm;ESihf
jynfrrS acgif;aqmifBuD;AkdvfcsKyfBuD;OD;atmifqef;
OD;aqmifaom acgif;aqmifBuD;rsm;wk\
Yd vGwv
f yfa&;&&Srd t
I wGuf yl;aygif;aqmif&u
G af om
yifvkHtpnf;ta0;BuD;odkY yif;w,e,f\e,f&Siftjzpf tm;BudK;rmefwuf wufa&muf
aqmif&GufcJhavonf/
apmfbmG ;BuD;onf 1948 ckEpS w
f iG f &Sr;f jynfe,f\NrdKUawmfjzpfaom awmifBuD;NrdKU
tm; au?tif?'D?tkdESifhaomif;usef;olrsm; 0ifa&mufodrf;ydkufxm;pOf EkdifiHawmftpkd;&\
aomif;usef;rIESdrfeif;a&;tzGJY\t&m&Sdtjzpf aqmif&GufNyD; ArmhwyfrawmfESifhyl;aygif;cg
&Sr;f jynf\NrdKUawmfjzpfaom awmifBuD;NrdKUtm; jyefvnford ;f ydu
k Ef idk o
f nftxd oufpeG BYf udK;
yrf;aqmif&GufcJhavonf/
1952 ckEpS w
f iG f jynfaxmifpk jrefrmEkid if aH wmf vlrsKd;pkygvDrefvw
T af wmfoYkd vlrsKd;
pktrwftjzpf apmfbGm;BuD;rsm;tzGJYrS a&G;cs,fwifajrmufjcif;udk cH&avonf/ apmfbGm;
BuD;onf 1952 ckESpfwGif vlrsKd;pkygvDrefodkY ygvDreftrwftjzpf cefYtyfjcif;cH&vifhupm;
1956 ckESpfwGifrS crnf;awmf\&dyf&mjzpfaom yif;w,e,fawmfBuD;udk tkyfcsKyf&ef apmf
bGm;tjzpf wifajrmufjcif;udk cHcJh&avonf/ 1956 ckESpfrSp apmfbGm;BuD;rsm;tpnf;t
&kH;wGif trIaqmiftzGJY0iftjzpf a&G;cs,fjcif;cH&jyefavonf/
apmfbGm;BuD;onf i,f&G,foljzpfonfhtavsmuf wkdif;jynf\vkyfief;udp&yfrsm;
102
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
103
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
ayG;vSapmfbGm;BuD; p0fxGef;pdef\twKywdtusOf;csKyf
ayG;vSapmfbmG ;BuD;p0fxeG ;f pdeo
f nf crnf;awmfayG;vS
NrdKUpm;BuD;p0fpHjr au?tuf(pf)?trf? ESif hr,fawmf
a':eef;wifwkdY\om;awmf orD;awmf 7 a,muf t
euf om;awmfBuD;jzpfNyD;? 1921 ckEpS f 'DZbFmv 2&uf
aeYwGif zGg;jrifonf/ 1933 ckESpfwGif awmifBuD;NrdKU&Sd
apmfbGm;rsm;\om;ajr;rsm; ausmif;wGif ynmoif
Mum;NyD; 'kw,
d urmppfBuD;jzpfvmaomtcg &Sr;f wyf
&if;(1)wGif ppfxJodkY ppfrIxrf;tjzpf 0ifa&muf trI
xrf;&m *sr'g&mxl;xd &mxl;wkd;jrifhjcif;cH&ygonf/
ppfxJrSxGufvmNyD;aemuf uavmNrdKU0efaxmuf&kH;wGif tkyfcsKyfa&;ynmrsm; oifMum;cJh
avonf/ if;aemuf 1946 ckESpfwGif crnf;awmf\&dyf&mudk qufcHNyD;aemuf &efukefNrdKU
ae ukefonfOD;bvIdif-a':rrav;\orD; a':rdrdav;ESifhvufxyfNyD; r[ma'0Dtjzpf
wifajrmufcJhavonf/ a':rdrdav;ESifh orD;awmfwa,muf xGef;um;avonf/
1949 ckEpS w
f iG f &Sr;f jynfe,ftyk cf sKyfa&;ESiyhf wfoufonfh awmifBuD;NrdKUwGif usif;
yonfh jynfe,fapmfbGm;rsm;tpnf;ta0;odkY wufa&muf&m tjyefwGif [J[kd;bufrS vrf;
rsm; ydwfqkdYaeojzifh aemifrGefrSwqifh anmifa&TodkY jyef&mvrf; aemifygvefNrdKUodkYa&muf
aomtcg aomif;usef;ol au?tif?'D?tkrd sm;ESiahf wGq
Y NHk yD; aemifygvefNrdKUpm;ESit
hf wl au?
tif?'D?tkdrsm;\ypfcwfjcif;udk cH&&m aemifygvefNrdKUpm;rSm usqkH;oGm;NyD; ayG;vSapmfbGm;
BuD;p0fxeG ;f pderf mS aygifou
Ydk snfqx
H rd eS Nf yD; q&m0efrsm;ESiu
hf o
k &m oufrrI &&Sb
d J aygifjzwf
ypf&onftxd cH&ygonf/
ayG;vSapmfbGm;BuD; p0fxGef;pdefonf &kd;om;wnfMunfajzmifhrwfonfhyk*KdvfBuD;
jzpfonfhtavsmuf trsm;\cspfMunfav;pm;jcif;udk cH&ojzifh 1952 ckESpfrSp jynf
axmifpjk refrmEkid if aH wmf vlrsKd;pkvw
T af wmf ygvDreftrwftjzpf apmfbmG ;rsm;tpnf;t&k;H
rS a&G;aumufwifajrmufjcif;cH&NyD; wkdif;jynftusKd;twGuf ygvDreftrwftjzpf aqmif
&Gufvm&mrS 1958 ck? Ekd0bFmv 12 &ufaeYrSp &Srf;jynfe,faumifpD\'kwd,obmywd
tjzpf &Srf;jynfe,faumifpD vTwfawmfrS a&G;cs,fcefYtyfjcif;cH&onf/ apmfbGm;BuD;onf
,cktcg touf 38 ESpf&dSNyD; aumif;rGefpGm usef;rmvsuf&Sdonf/
104
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
yifrSDusrkdif;AkdvfBuD;p0fcGefOD;\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
106
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
107
aemifrGefapmfbGm;BuD;\om;awmf usrkdif;p0faomif;a&T\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
oxkHapmfbGm;BuD; p0fatmifjrifh\twKywdtusOf;csKyf
oxkHe,fapmfbGm;BuD; p0fatmifjrifhonf ewf&GmpH c
rnf;awmfoxkHapmfbGm;BuD;p0fcGefMunfESifhr,fawmf
r[ma'0Da':at;oefw
Y Ydk om;awmforD;awmfrsm; 5
a,mufteuf 'kwd,ajrmufom;awmfjzpfNyD; 1934
ckEpS ?f 'DZbFmv 31 &ufaeYwiG f awmifBuD;NrdKU zGg;jrif
avonf/
p0fatmifjrifhonf touf 4 ESpft&G,frSp awmif
BuD;NrdKU&Sd pdet
f if;t*Fvyd af usmif; pwif ynmrsm;
oifMum;NyD;? 1939 ckEpS w
f iG f &efuek Nf rdKUpdeaf ygausmif;
odkYajymif;a&TU ynmqufvuf oifMum;vsuf&SdpOf
jrefrmbk&ifcHu 1940 ckESpfwGif oxkHe,fapmfbGm;BuD;\t&dyft&mcHEkdif&eftwGuf (tdrf
a&SUpH)usrkdif;tjzpf cefYtyfjcif;cH&avonf/
1954 ckEpS w
f iG f wuov
dk 0f ifpmar;yGBJ uD;udk acsmarmpGm atmifjrifonfjh yif? bm
om&yf 2 ukdyif *kPfxl;jzifh atmifjrifcJhavonf/ if;aemuf wuokdvfodkYqufvufwuf
a&muf pufrv
I ufrt
I if*sife,
D mynm&yfukd &Sr;f jynfe,ftpk;d &\taxmuftyHjh zifh oif
Mum;&m wwd,ESpfpmar;yGJBuD;atmifjrifcJhNyD;? 1957 ckESpfwGif tar&duefjynf? tkd[kdif,kd
wuov
dk f NrdKUjytaqmuftOD tif*sife,
D mynm&yfrsm;udk u,m;jynfe,ftpk;d &\axmuf
yHah Mu;jzifh oGm;a&mufoifMum;vsuf&adS epOf crnf;awmf\&dy&f mawmfukd qufc&H eftwGuf
1957 ckESpf? Mo*kwfv 1 &ufaeYrSp oxkHe,fapmfbGm;BuD;tjzpf EkdifiHawmforwBuD;u
cefYtyfjcif;cH&avonf/
oxkaH pmfbmG ;BuD; p0fatmifjrifo
h nf ,cktcg tar&duefjynf? tk[
d idk ,
f w
kd uov
dk f
wGif NrdKUjytif*sifeD,mtwwfynm&yfrsm;udk udk,fpdwfcsrf;ompGmjzifh qnf;yl;vsuf&Sdae
&mrS 1961 ckESpfcefYwGif rdrdae&if; &Srf;jynfe,fodkY jyefvnfa&muf&SdEkdifrnfjzpfavonf/
108
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
109
armufr,fusrkdif;p0fxGef;z\twKywdtusOf;csKyf
&Srf;jynfe,f jynfolYtkyfcsKyfa&;yEufcsyGJ
[kdykH; usrkdif;p0fcGeftkdY\twKywdtusOf;csKyf
[dyk ;Hk e,fawmf usrkid ;f p0fceG t
f o
Ydk nf crnf;awmf[ydk ;Hk
usrkdif;p0fauGESifhZeD;eef;a&TOwkdY\om;awmfjzpfNyD;
1951 ckESpf? arv 27 &ufaeYwGif awmifBuD;NrdKUwGif
zGg;jrifavonf/ touf 5 ESpft&G,fwGif usrkdif;p0f
cGet
f o
Ydk nf awmifBuD;NrdKU&Sd pdet
f if;t*Fvyd u
f ausmif;
wGif ynmoifMum;&ef pwiftyfESHxm;&Sdavonf/
[dkykH;usrkdif;p0fcGeftkdYonf ewf&GmpHbdk;awmf[kdykH;apmf
bGm;BuD; p0fcGefavm\ om;awmf usrkdif;p0fauG\
om;awmfjzpfonfhtwGuf EkdifiHawmforwBuD;u [kd
yk;H e,fawmf\t&dyt
f &mapmfbmG ;tjzpf qufcEH idk &f ef
twGuf 1957 ckESpf? Mo*kwfv 15 &ufaeYrSp tdrfa&SUpHusrkdif;tjzpf bkd;awmfapmfbGm;
BuD;\&dyf&mawmfudk cHEkdif&ef cefYtyfjcif;udk cH&avonf/
usrkdif;uav;p0fcGeftkdYonf ,cktcg awmifBuD;NrdKU&Sd pdeftif;t*Fvdyfausmif;
uk,
d pf w
d Ef pS jf zm usef;rmcsrf;ompGmjzifh ynmqnf;yl; avhvmoifMum;vsuf &Sad eavonf/
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmftpkd;& ykHESdyfa&;ESifhpma&;ud&d,mXme
y?r?A?p-trSwf 69? jyef? nTef? &kH;? 8-6-59-10000+2-rkdEkd/
110