Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
www.cleanup.ge
Sinaarsi
1. winasityvaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Se savali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
www.cleanup.ge
1. winasityvaoba
na rCe ne b i (nagav i) Se i cav s s a x i f aTo q i m iu r n ivTie re be b s ty v i a s d a f o s f o rs,
r o m le b i c a b i nZu re be n h ae rs, n i a d ags, gru nt i s wy le b s. s a b o l o d a seTi d a b i nZu re b a z i a ns aye ne b s ga re m o s d a s aSiSr oe b a s uq m n i s a d a m i a n i s ja nm rTe l o b a s. dRe s,
mTe l i r igi qvey ne b i s mTav r o be b i cd i l o be n Se a m ci r o n a d a m i a n i s ek o n o m iku r i d a
s ay o f a cx ov re b o m oq me de b i s Se de ga d wa rm o iq m n i l i na rCe ne b i s m o cu l o b a. a seTi
m i m a rTu le b i s e rT-e rTi gz aa ne d leu l i s xe l me o re d ga m oye ne b a a x a l i p r o duq ci i s wa rm oe b i s aTv i s.
ga nv iTa re bu l i qvey ne b i d i d Za l i s x mev a s x a rjave n na rCe ne b i s wa rm oSo b i s Se m ci re b aze. na rCe ne b i s d agr ove b a (d a m a r xv a) a r a r i s ga m o s av a l i r ogo r c ga re m o s,
i se ja nm rTe l o b i s d a cv i s m i m a rTu le b iT, a seve s a x i f aTo a na rCe ne b i s p i r d ap i r i
ga na dgu re b a c, ra dga na c a m Se mTxvev aSi s aq me gv aqv s s xv a d a s xv a m av ne e m i s ie bTa n d a
m aRa lk o nce ntr i re bu l i d a m a b i nZu re b le b i s d agr ove b a sTa n.
a m p r o b le m i s s aukeTe s o ga d awve ta m dgo m a re o b s na rCe ne b i s wa rm oSo b i s p reve nci aSi d a re cik l i re b i s (ga d a muSave b i s) gz iT m iRe bu l i ne d leu l i s p r o duq ciu l
cik lSi Ca rTv aSi.
2. Sesavali
mu n i ci p a lu r i ce ntre b i d a n So r m a nZi lze ga nTav se bu l i, bev r i m ci re d a s a x le bu l i pu nq te b i s aTv i s d a i m s o f le b i s aTv i s, r o m le b i c m i s a sv le l i gz i s u aRre s a d
cu d i p i r o be b i s ga m o p raq t iku la d m iuv a l i a na rCe ne b i s m a rTv i s tr a nsp o rt i s aTv i s, swo re d b iuje t i s s i m wi re ga nap i r o be b s na rCe ne b i s m a rTv i s x a rje b i s Sekve ca s. a seTi s o f le b i s aTv i s d a m a x a s i aTe be l i: a dgi l o br iv i p i r o be b i, ga re m o s
f aq t o re b i, gz i s m dgo m a re o b a, me te o r o l ogiu r i p i r o be b i d a s xv a m r av a l i
f aq t o r i au ci le be l s x d i s s ta n d a rtu l i m i dgo m i s u gu lve ly o f a s
d a s aWi r oe b s
s xv a spe ci f iku r i meTo de b i s ga m oye ne b a s.
mu n i ci p a l i te te b i s ce ntr i d a n m oSo re b iT m de b a re m ci re s o f le b i s m o s a x le o b a na rCe ne b i s m a rTv i s s ak iTxe bSi dge b a bev r i ga m owvev i s wi naSe. ke rZo d: a rse bu l i ga d a muSave b i s (re cik l i re b i s) b azr i s wv d o m a, d i d i m a nZi le b i re gi o nu l na gav s ay re la m de, pe rs o na l i s nak le b o b a, m aTi Se na rCu ne b a d a s xv a.
TiToeu l i a seTi d a s a x le b a Tav i sTav a d u n ik a lu r i a d a a r a rse b o b s r a i me e r Ti a n i s ae rTo ga m o s av a l i na rCe ne b i s m a rTv i s s ak iTxe bTa n d ak avSi re b iT. a m i t o m
TiToeu l m aTga ns sWi r de b a i n d iv i du a lu r i m i dgo m a.
naTe l i a, r o m na rCe ne b i s m a rTv a mu n i ci p a l i te te b i s ce ntr i d a n m oSo re b iT
m de b a re m ci re d a s a x le be bSi ga re m o s d a cv iTi d a a d a m i ne b i s u s a f rTx oe b i s sru l i
gaTv a l i swi ne b iT u n d a m i m d i na re o b de s.
swo re d a seTi s ak iTxe b i s ga nx i lv i s a d a a na l iz i s aTv i s a r i s Seq m n i l i wi na m de b a re s a xe l mZRv a ne l o.
www.cleanup.ge
www.cleanup.ge
4. narCenebis ierarqia
m s o f l i oSi a rse bu l i nagav s ay re le b i veRa r au d i s ga nv iTa re bu l i ek o n o m ik i s a
d a cx ov re b i s d o n i s a m aRle b i s ga m o, gazr d i l i na rCe ne b i s r a o de n o b a s d a s aWi r o
x de b a a x a l i nagav s ay re le b i s mSe ne b l o b a, r a c gazr d i l x a rje bTa n d a ga re m oze
gazr d i l u a ry o f iT ze m oq me de b a sTa naa d ak avSi re bu l i.
m s o f l i oSi y ve laze me ta d m iRe bu l i d a e feq tu r i m a rTv i s i ns tru me nt i na r Ce ne b i s ra o de n o b i s wy a r oSi Se m ci re b aa, r a c wa rm ou dge ne l i a na rCe ne b i s wy ar oSive d a x a r i s xe b i s ga reSe. Se m de g m o d i s my a r i na rCe ne b i s xe la x a l i ga m oye ne b a,
r o de s a c na rCe n i p r o duq t i Tu m a s a la Se iZle b a xe la x la iq na s ga m oye ne bu l i igi ve a n s xv a m iz n iT, Se m de gi a ga d a muSave b a (re cik l i re b a), r o de s a c na rCe ne b i s aga n
Se s aZle be l i a re su rse b i s aRdge na (ga na x le b a). r igiT me oTxe meTo d i a e ne rgi i s
aRdge na ga m oy o f i l i gaz i s a d a s iTb o s x a rjze.
i m Se mTxvev aSi, r o de s a c s xv a d a s xv a ga re m oe be b i s ga m o, ze m oTaRn iSnu l i meTode b i s ga m oye ne b i s Se m de g, kv lav rCe b a na rCe ne b i s ga rkveu l i r a o de n o b a, m aSi n
na rCe ne b i s m a rTv i s s a b o l o o e tap i m aTi nagav s ay re lze ga nTav se b aa. a m Se mTx vev aSi na rCe ne b i s ra o de n o b a s agrZn o b la d m ci re a, r a c zr d i s nagav s ay re l i s m d gr a d o b a s, m i s i fu nq ci o n i re b i s v a d a s d a m n iSv ne l ov na d a m ci re b s ga re m oze u a ry o f iT ze m oq me de b a s. s ae rTo d na rCe ne b i s m a rTv i s s fe r oSi au ci le be l i a gaTv a l i s wi ne bu l i iq na s Se m de gi Zi r iTa d i f aq t o re b i:
4.3. na rCe ne b i s xe la xa l i ga m oy e ne ba
xe la x a l i ga m oye ne b a n iSnav s, ne b i s m ie r i n ivTi s ga m oye ne b a s e rTze me tje r. e s
gu l i s x m o b s ga nme o re b iT ga m oye ne b a s, r o de s a c n ivTi ga m o iye ne b a i m ave a n s xv a,
6
www.cleanup.ge
a x a l i fu nq ci iT. s a s a rge b l o p r o duq te b i s ga cv l iT (ga d a muSave b i s ga reSe) xe lax a l i ga m oye ne b a uzru nve ly o f s d r o i s, s a x sre b i s, e ne rgi i s a d a re su rse b i s d az ogv a s.
s akve b i na rCe ne b i;
m oWr i l i t o te b i s d a f oTle b i s e.w. b aRi s na rCe ne b i;
nake l i;
s xv a na rCe ne b i.
SuSa;
me ta l i;
a lu m i n i (k o nse rv i s d a s a s me le b i s q i le b i);
xe;
q aRa l d i / k a r d o n i.
be t o n i s na m s xv reve b i;
agu r i s na m s xv reve b i;
a s f a l t i s na m s xv reve b i;
gaji s a d a s xv a s a iz o la ci o m a s a l i s na rCe ne b i;
Ta b aSi r- muy a o s na rCe ne b i;
s a mSe ne b l o p la s tm a s i s na rCe ne b i.
s a x i f aTo na rCe ne b s m iekuTv ne b a i seTi na rCe ne b i r ogo r i caa: na x m a r i s a m re wve l o zeTe b i, s a bu rave b i, aku mu la t o re b i, b a ta ree b i, f lu re s ce ntu r i d a ek o n o m i u r i naTu re b i, s aRe b av i s na rCe ne b i, s ay o f a cx ov re b o q i m ik a te b i s k o nte i ne re b i d a
s xv a.
6. narCenebis marTva
r ogo r c ze m oT avRn iSneT na rCe ne b i s m a rTv a m o i cav s na rCe ne b i s mTe l s i co cx l i s cik l s, m aT Se gr ove b a s, tra nsp o rt i re b a s a d a s a b o l o o ga nTav se b a s, ga d a mu Save b i s a n nagav s ay re lze ga nTav se b i s gz iT.
na rCe ne b i s y ove l ze m o aRn iSnu l k la s s d a t i p s (nak a d s) gaaCn i a Tav i s i Se gr o ve b i s, tra nsp o rt i re b i s a d a s a b o l o o ga nTav se b i s gz a. m aga l iTa d:
6.1. a ra s a x i f aTo na rCe ne b i
6.1.1. s ae rTo na rCe ne b i
e.w. s ae rTo na rCe ne b i y ve laze a r a s a su rve l i nak a d i a na raCe ne b i s m a rTv i s a speq tSi,
i m de na d, ra m de na d a c swo re d e s nak a d i a ga ns azRv ru l i nagav s ay re le bze ga ns aTav se b la d.
Cve ns
qvey a naSi,
na rCe ne b i s
d a x a r i s xe b i s
a r a rse b o b i s ga m o, s ae rTo na rCe ne b i s nak ad i s m o cu l o b a ga ci le b iT d i d i a, r a dga n
m a sSi gae rTi a ne bu l i a TiTq m i s y ve la s xv a nak a d i. e s d i d p r o b le m a s uq m n i s ga re m o s nagav s ay re le b i s m o cu l o be b i s swra f a d Sev se b i s Tv a l s azr i s iT d a Se s a b a m i s a d e wi naaRm de ge b a ga nv iTre bu l qvey ne bSi d a ne rgi l na rCe ne b i s ie ra rq i a s.
8
www.cleanup.ge
s ae rTo na rCe ne b i gr ov de b a quCe bSi ga nTav se bu l i u r ne b i d a n, tr a nsp o rt i rde b a spe ci a lu r i a/m a nq a ne b i s s aSu a le b iT d a m aTi s a b o l o o ga nTav se b i s a dgi l i
nagav s ay re l i a.
6.1.2. b i o l ogiu r i na rCe ne b i
b i o l ogiu r i na rCe ne b i s m a rTv i s meq a n iz m i m aTi b i o l ogiu r i d a muSave b aa, r a c
m o i cav s b i o l ogiu r i na rCe ne b i s k o mp o s t i re b a s, a nae r o bu l duRi l s a d a meq a n iku r b i o l ogiu r d a muSave b a s m rav a l i ga nv iTa re bu l i Tu ga nv iTa re b a d i qvey a na
m i m a rTav s Se reu l i na rCe ne b i s d a/a n b i o de gr a d i re b ad i na rCe ne b i s f raq cie b i s (s a mz a reu l o s d a re s t o r ne b i s na rCe ne b i, m ce na reu l i e.w. m wv a ne na rCe ne b i, s ak ana l iz a ci o na rCe ne b i) k o mp o s t i re b a s a d a a nae r o bu l
d a duRe b a s. e s uk a na sk ne l i x de b a o rga nu l i m a s i s a nae r o bu l ga re m oSi m oTav se b iT s a d a c m i m d i na re o b s b i o m a s i s d a duRe b a d a gaz i s ga m oy o f a, r o m l i s s aSu a le b iTa c Se m de g iwa rm oe b a e leq tr oe ne rgi a.
k o mp o s t i re b a ae r o bu la d Sl i s na rCe ne b s na xSi r o rJa nga d (CO2), wy la d d a te n i a n f r aq ci a d. k o mp o s t i s x a r i s x i d a n ga m o m d i na re a rse b o b s m i s i ga m oye ne b i s s xv a d a s xv a s aSu a le b a r ogo r i caa, s o f l i s meu r ne o b a, n i a d agi s s ta b i l iz a ci a, n i a d agi s aRdge na d a a.S.
6.1.3. ga d a muSave ba d i (re cik l i re ba d i) na rCe ne b i
ze m oT Ca m oTv l i l i ga d a muSave b a d i
(re cik l i re b a d i) na rCe ne b i s nak a de b i
gr ov de b a ca l-ca lke d a ga ns xv ave bu l i
tr a nsp o rt iT x de b a m aTi ga d a tv i rTv a
spe ci lu r ga d a m a muSave be l (re cik l i re b i s) ce ntre bSi, s a d a c x o r cie l de b a
na rCe ne b i s ga r d aq m na ne d leu la d d a
r o me l i c Tav i s m xr iv ga m o iye ne b a a x al i p r o duq t i s wa rm oe b aSi.
6.1.4. e leq tr o nu l i na rCe ne b i
a m spe ci f iku r i nak a d i s m a rTv a, ga d a muSave b a d i (re cik l i re b a d i) na rCe ne b i s m a rTv i s i de ntu r i a. Tu m ca, Tv iT na rCe n i s t i p i s spe ci f ik i d a n
ga m o m d i na re ga d a muSave b i s teq n o l ogie b i be v r a d rTu l i a.
e.w. s t iq iu r i nagav s ay re le b i.
10
www.cleanup.ge
r ogo r c ze m oT avRn iSneT, ga d a muSave b a d i na rCe ne b i s m ci re r a o de n o b a s a dgi l o br iv i m o s a x le o b a xe l me o re d ga m o iye ne b s, m ag. Zl ie r d a b i nZu re bu l i SuSi s
b oTle b i, p la s tm a s i s b oTle b i. s xv a ga d a muSave b a d i na rCe ne b i s nak a de b i, m a rTa l i a
m ci re ra o de n o b iT, m agra m m a i nc xv de b a e.w. s ae rTo na rCe ne b i s nak a dSi d a Se s ab a m i s a d zr d i s m i s m o cu l o b a s.
ze m o x se ne bu l i d a n ga m o m d i na re s aWi r o x de b a ce ntr i d a n m oSo re b iT m de b a re
s o f le b i d a n na rCe ne b i s Se gr ove b i s d a ga m o ta n i s Se s a b a m i s i sqe m i s Se muSave b a. a m
sqe m aSi na rCe ne b i u n d a Se gr ov de s a dgi lze a rse bu l i s aSu a le be b iT, m o x de s m aTi
d r oe b iTi Se na xv a (ga nTav se b a), x o l o ga ns azRv ru l i nte rv a le bSi m ag. 3 TveSi, 6
TveSi a n Se s aZle be l i a we l iwa dSi e rTxe la c (d a s a x le bu l i pu nt i s m o s a x le o b i s
s i m rav l i s a d a ge ne r i re bu l i na rCe ne b i s m o cu l o b i s gaTv a l i swi ne b iT) m aTi ga tana s a b o l o o ga nTav se b i s a dgi le b a m de.
ga ta n i s gra f ik i s Se dge n i s a s au ci le be l i a gaTv a l i swi ne bu l i iq na s sez o nu r ob a c, ra dga n z a f xu l i s pe r i o dSi s o f la d m o s a x le o b i s r a o de n o b a d a Se s a b a m i s a d
na rCe ne b i s m o cu l o be b i c izr de b a z a mTr i s pe r i o de bTa n Se d a re b iT. z a mTr i s pe r i o dSi a seve ga s aTv a l i swi ne be l i a d i dTov l o b a c, r o de s a c r a m d i ne x n i s ga nm av l o b aSi gze bze ga d aa dgi le b a SeuZle be l i x de b a.
www.cleanup.ge
11
k o mp o s t i re ba
9. ganTavseba
9.1. mci re nagav s ay re le b i
p i rve l r igSi ga nv i x i l oT s o f le bSi m ci re z o m i s nagav s ay re le b i s m owy o b i s
Se s aZle b l o b a. e s s ak iTx i s ak m a o d se ns i t iu r i a, r a dga na c s a xe l m wi f o s s tr a te giu l i ge gm i s Ta na x m a d a seTi s aq m i a n o b i s ga nx o r cie le b a uk a n o n o a. a m a s ga r d a,
ne b i s m ie r i, Tu n d a c m ci re z o m i s nagav s ay re l i s mSe ne b l o b a s aWi r oe b s r igi m oTx ov ne b i s a d a s ta n d a rte b i s d ak m ay o f i le b a s, r a c s ak m a o d Zv i r a dRi re bu l kv leve bTa n a r i s d ak avSi re bu l i. a m a sTa n nagav s ay re l i s mSe ne b l o b i s au ci le be l i p i r ob aa Se s a b a m i s i p r oeq t i s a d a s xv a s a x i s ga re m o s d a cv iTi d oku me nta ci i s a rse b o b a
d a m aTi d a m tk i ce b a s xv a d a s xv a s a xe l m wi f o o rga n oe b i s m ie r (ek o n o m ik i s s a m i n i s tr o - mSe ne b l o b i s ne b a rTv a; ga re m o s a d a bu ne br iv i re su rse b i s d a cv i s s a m i n i s tr o - ga re m oze ze m oq me de b i s Se f a se b a). y ove l ive a m i s ga reSe ne b i s m ie r i nagav s ay re l i s mSe ne b l o b aze lap a rak i c k i ze d me t i a. a m i t o m Cve ns Se mTxvev aSi m ci re
m a sSta b i s nagav s ay re le b i s m owy o b i s s ak iTx i s ae rTo d u n d a ga m ov r i cx oT.
a seT Se mTxvev aSi na rCe ne b i s m a rTv i s y ve laze m i s aRe b i s aSu a le b aa d r oe b iTi
Se na xv i s a dgi le b i a n e.w. ga d a m tv i rTi s a dgu re b i.
www.cleanup.ge
s xv a d a s xv a mu n i ci p a l i te te b i s m o m ijnave r a m o de n i me s o f l i s a dgi l o br iv i
na rCe ne b i s e rT tv i rTa d gae rTi a ne b i s, a nu na rCe ne b i s Se mgr ove be l i e rTi a/m a nq a n i s ga m oye ne b i s s aSu a le b i, mez o be l i mu n i ci p a l i te te b i d i d ek o n o m i a s m i iRe be n
na rCe ne b i s So r m a nZi lze ga d az i dv i s d r o s. e s a seve s agrZn o b la d Se a m ci re b s a/
tr a nsp o rt i s m oZra o b i s s i xSi re s nagav s ay re l i s m i a rTu le b iT. Tu m ca ga d a m tv i r Ti s a dgu r i s a ra swo ra d ga nTav se b i s a n a r a swo r i d ap r oeq te b i s a d a o pe r i re b i s
Se mTxvev aSi, m a n Se s aZle be l i a p r o b le me b i Seuq m na s a x l o m a x l o m cx ov re b m o s a x le o b a s.
a m i t o m s o f la d ga d a m tv i rTi s a dgu r i s ga nv iTa re b i s d r o s gaTv a l i swi ne bu l i
u n d a iq na s Se m de gi k r i te r iu me b i d a f aq t o re b i:
1. wy l i s re su rse b i s d a cv a (s i a x l ove ze d ap i ru l d a m iwi sqveSa wy a l s a cave bTa n);
2. gru nt i s a ra s ta b i lu r o b a (m de b a re o b a d a Se m oga re n i, r o me l i c eq cev a ze m oq me de b i s a re a lSi. a r a s ta b i lu r i gru nt i s Se mTxvev aSi na rCe ne b i s m a rTv i s aTv i s
ga nkuTv n i l i Se n o b a- nage b o be b i s mSe ne b l o b a a r a r i s rek o me n d i re bu l i);
3. v izu a lu r i ze m oq me de b a (gaTv a l i swi ne bu l i iq na s la n dSa f t i s Tav i se bu re b a n i
d a m o x de s la n dSa f tze ze m oq me de b i s m aq s i m a lu r i Se rb i le b a);
4. a/m a nq a ne b i s ga d aa dgi le b a d a m i s a sv le l i gze b i (gaTv a l i swi ne bu l i iq na s gze b i s q se l i s s ta b i lu r o b a d a ga n i s azRv r o s r a m de na d s a n d o d a u s a f rTx o a a r se bu l i m i s a sv le l i gze b i);
5. h ae r i s e m i s ie b i d a m tve r i (gaTv a l i swi ne bu l i iq na s se ns i t iu r i re ce p t o re b i s
s i a x l ove);
6. su n i (gaTv a l i swi ne bu l i iq na s se ns i t iu r i re ce p t o re b i s s i a x l ove);
7. x m au r i d a v i bra ci a (gaTv a l i swi ne bu l i iq na s se ns i t iu r i re ce p t o re b i s s i a x l ove);
www.cleanup.ge
13
8. ga f a ntu l i nagav i (z ogie rTi s a x i s na rCe ne b i s m a rTv i s nage b o be b i s aTv i s d a m ax a s i aTe be l i a na rCe ne b i s ga f a ntv a q a r i s ga m o. au ci le be l i a Se s a b a m i s i z o me b i s
m iRe b a);
9. p o te nciu r i m iwaTs a rge b l o b i s k o n f l iq t i (gaTv a l i swi ne bu l i iq na s mez o be l i
m iwi s nakveTe b i s m iwaTs a rge b l o b i s s a xe o b a).
www.cleanup.ge
na rCe ne b i s fuTe b i
e le me nta ru l i ga d a m tv i rTi s a dgu r i s m owy o b i s sqe m a
na rCe ne b i s d a x a r i s xe ba
15
Se s aZl o a ga d a m tv i rTi s a dgu r i s m owy o b i s u f r o Ta na me d r ove v a r i a nt i s ga nx i lv a c. a m Se mTxvev aSi s a dgu r i s m owy o b a me t i s a x sre b i s m oz i dv a sTa naa d ak avSi re bu l i, ra c p r i nci pSi mu n i ci p a l i te te b i s ga d a s awy ve t i a.
ga d a m tv i rTi s a dgu r i s Zi r iTa d i k o nce f ci a a r i cv le b a, u br a l o d ga d a muSave b a d i na rCe ne b i s ujre de bTa n e rTa d m o ntaJde b a na rCe ne b i s p i rve la d i d a muSave b i s
m owy o b i l o be b i, Zi r iTa d a d s aw ne x i d a na dga re b i, r o m le b i c s aSu a le b a s gv aZlev s
bev ra d Se m ci r de s ga d a muSave b a d i na rCe ne b i s m o cu l o b a, m aTi d aw ne xv i s s aSu a le b iT.
na rCe ne b i s s aw ne x i d a na dga re b i
d aw ne xv i s Se de ga d m iRe bu l i pr o duq ci a
16
www.cleanup.ge
s aw ne x i k o nte i ne re b i s s a xe o be b i
www.cleanup.ge
17
18
www.cleanup.ge
ga m oce ma m o a mza d a:
m i xe i l kv a ra cxe li a m
re d aq ti re ba:
ma i a k ap a na dZe , le la y aWe iSv i li
m xa tv a r i:
n i no gu raba n iZe
d aak aba d o na:
i rak li gu le d a nma
19