Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Pertama DI Malaysia!!
Bimbingan Langkah Demi Langkah Ke
Arah A+ Penyata Kewangan

m/s

Hak Cipta Terpelihara 2014

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

MODUL 01

E-Book (.pdf)

Ingat Format Penyata Kewangan

Selepas mengikuti modul ini, pelajar akan dapat mengingat format-format Penyata
Kewangan berikut dengan lebih mudah:
1.1) Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi;
1.2) Penyata Pendapatan;
1.3) Kunci Kira-kira bentuk T, dan;
1.4) Kunci Kira-kira bentuk penyata.

INGAT FORMAT AKAUN PERDAGANGAN DAN UNTUNG RUGI

ormat Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi merupakan asas untuk

menghafal format Penyata Pendapatan. Semua butiran yang ada di dalam
Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi adalah sama dengan butiran-butiran
yang ada di dalam Penyata Pendapatan; perbezaan paling ketara antara Akaun
Perdagangan Dan Untung Rugi dengan Penyata Pendapatan ialah kedudukan butiran.

Cuba perhatikan 2 format di atas. Jika ditelitikan, kita dapati butiran-butiran dalam
kedua-dua format adalah SAMA; yang berbeza hanyalah kedudukan setiap butiran.

Oleh yang demikian, dengan menguasai format Akaun Perdagangan Dan Untung
Rugi, kita boleh dikatakan halfway untuk menguasai format Penyata Pendapatan
kerana kita hanya perlu mengubahsuai kedudukan butiran, tanpa perlu menghafal
mati-matian setiap butiran dari atas sampai ke bawah.

m/s

1.1)

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Sebelum Menghafal Format Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi..

Untuk menghafal format Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi dengan lebih mudah,
kita akan pecahkan format kepada 2 bahagian, iaitu:
Bahagian Akaun Perdagangan, ataupun singkatannya PD;
Bahagian Akaun Untung Rugi, ataupu singkatannya UR.
Cuba perhatikan ilustrasi di bawah.

Bahagian ini
merupakan
bahagian PD.

Bahagian ini
merupakan
bahagian UR.

PERHATIAN!!

m/s

Fungsi Akaun Perdagangan ataupun bahagian PD adalah untuk menentukan

perniagaan menikmati UNTUNG KASAR ataupun mengalami RUGI KASAR.
Fungsi Akaun Untung Rugi ataupun bahagian UR pula adalah unutk menentukan
perniagaan menikmati UNTUNG BERSIH ataupun mengalami RUGI BERSIH.
Gabungan bahagian PD dan bahagian UR akan membentuk Akaun Perdaganagn
Dan Untung Rugi.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Sekarang, kita fokuskan kepada bahagian PD terlebih dahulu. Target pertama kita
adalah menghafal format bahagian PD di bawah ini.

Pada peringkat ini,

kita hanya
tumpukan perhatian
kepada apa butiran
yang berada di
bahagian PD dan di
mana kedudukan
setiap butiran
tersebut.

Kita perlu mengagihkan bahagian PD ini kepada 3 komponen utama, iaitu:

Komponen Jualan Bersih
Komponen Belian Bersih
Komponen Kos Belian
Cuba lihat ilustrasi di bawah:
Komponen
Belian Bersih

Komponen
Jualan Bersih

m/s

Komponen
Kos Belian

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Jadual di bawah menyenaraikan secara ringkas butiran-butiran yang berada di dalam

setiap komponen. Pelajar wajar mengambil sedikit masa untuk meneliti butiranbutiran ini serta komponen masing-masing. Jika pelajar tiada masalah untuk
mengenalpasti setiap butiran ini dengan komponennya, boleh skip langkah ini.
Butiran-butiran dalam setiap komponen
Komponen Jualan Bersih Komponen Belian Bersih
Komponen Kos Belian
Jualan
Belian
Angkutan Masuk
Pulangan Jualan /
Pulangan Belian /
Insurans Atas
Pulangan Masuk
Pulangan Keluar
Belian
Diskaun Diberi
Diskaun Diterima
Upah Atas Belian
Duti Import
PERHATIAN!!
Angkutan Keluar BUKAN butiran dalam bahagian PD; Angkutan Keluar itu butiran
dalam bahagian UR.
Perhatikan juga butiran dalam Komponen Jualan Bersih dan Komponen Belian Bersih,
wujud persamaan, iaitu wujud hubungan antonim (kata lawan maksud), misalnya Jualan x
Belian, Pulangan Jualan x Pulangan Belian, Diskaun Diberi x Diskaun Diterima.
Manfaatkan hubungan antonim ini untuk membantu kita menghafal format nanti.

Seterusnya, tibalah masanya untuk melakukan kerja menghafal. Bak kata orang-orang
pendidikan, Study Smart, No Study Hard, maksudnya, untuk meningkatkan
keberkesanan pembelajaran, kita haruslah menghafal cara pintar dan bukannya
sekadar hafal mati-matian dari atas sampai bawah.
Semasa menghafal, cikgu syorkan supaya menghafal mengikut urutan berikut:

Komponen
Belian Bersih

Komponen
Jualan Bersih

2
1
3

m/s

Komponen
Kos Belian

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Hafal setiap komponen

mengikut turutan seperti
yang ditunjukkan pada
carta aliran sebelah.

Komponen
Jualan
Bersih

Komponen
Belian
Bersih

Komponen
Kos Belian

Sekarang, jalankan latihan menghafal format bahagian PD seperti yang diterangkan

dalam langkah-langkah berikut:
1) Pada sehelai kertas kosong, lakarkan bentuk T, di mana sebelah kiri garisan
tengah merupakan DEBIT dan sebelah kanan garisan tengah merupakan
KREDIT;
2) Isikan Komponen Jualan Bersih di sebelah KREDIT (tanpa merujuk);
3) Isikan Komponen Belian Bersih dan Komponen Kos Belian di sebelah DEBIT
mengikut turutan (tanpa merujuk);
4) Letakkan Stok Awal di atas Komponen Belian Bersih;
5) Letakkan butiran-butiran berikut di bawah Komponen Kos Belian:
Kos Barang Untuk Dijual
-) Stok Akhir
Kos Jualan
Untung Kasar
6) Latihan menghafal ini haruslah dijalankan berulang kali sehingga pelajar betulbetul dapat melakar semula format bahagian PD ini dengan tepat dan sempurna!!

Format bahagian PD sebaik-baiknya dihafal dengan betul kerana setiap butiran yang
berada di bahagain PD tidak boleh diletakkan sesuka hati, sebaliknya wajib mematuhi
format, yakni setiap butiran perlu disusun atur mengikut format Akaun Perdagangan.

m/s

Berbeza dengan bahagian PD, butiran-butiran yang berada di dalam bahagian UR

tidak perlu disusun atur.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Namun demikian, ini tidak bermakna kita boleh meletakkan butiran-butiran sesuka
hati kita. Kita perlu mengagihkan butiran-butiran dalam bahagian UR kepada 2
bahagian besar, iaitu:
Hasil (yang tidak dijana melalui jualan barang niaga)
Belanja (yang tidak melibatkan kos barang niaga)
PERHATIAN!!
Semua hasil dan belanja yang ada kaitan langsung dengan barang niaga dimasukkan ke
bahagian PD, misalnya Jualan, Diskaun Diberi, Stok Awal, Belian, Angkutan Masuk, Insurans
Atas Belian, Upah Atas Belian, Duti Import, dsb.

Cuba lihat ilustrasi format UR berikut:

Bahagian
PD

Komponen Belanja

Komponen Hasil

Bahagian UR mesti dimulakan dengan Untung Kasar atau Rugi Kasar. Keduadua Untung Kasar dan Rugi Kasar boleh dijumpai di dalam bahagian PD.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

m/s

Jadi, apakah cara berkesan yang boleh membantu mengenalpasti butiran apa yang
dikategorikan sebagai HASIL, yang mana satu BELANJA? Untuk itu, cikgu ada
sediakan Kuiz Interaktif 1 1. Sedikit petua mudah untuk pelajar: butiran yang
berakhir dengan Diterima selalunya adalah HASIL, misalnya Sewa Diterima,

Untuk menguasai butiran-butiran yang berada di dalam bahagian UR, cikgu syorkan
supaya menghafal HASIL terlebih dahulu kerana HASIL lebih mudah untuk diingat.
Setelah itu, barulah teruskan dengan BELANJA.

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Bunga Diterima, Komisen Diterima, dsb. Butiran yang berakhir dengan Dibayar
adalah BELANJA, misalnya Sewa Dibayar, Komisen Dibayar, Bunga Dibayar, dsb.
Sekarang, jalankan latihan menghafal format bahagian UR seperti yang diterangkan
dalam langkah-langkah berikut:
1)
2)
3)
4)

Sambungan daripada format bahagian PD tadi.

Isikan Komponen HASIL di sebelah KREDIT (tanpa merujuk);
Isikan Komponen BELANJA di sebelah DEBIT (tanpa merujuk);
Tuliskan sebarapa banyak butiran untuk kedua-dua HASIL dan BELANJA yang
anda mampu ingat;

Latihan menghafal ini haruslah dijalankan berulang kali sehingga pelajar betul-betul
dapat melakar semula dengan betul dan yakin.
Seterusnya, pada helaian kertas kosong yang baru, cuba lakar semula format
Akaun Perdagangan dan Untung Rugi yang lengkap, iaitu gabungan bahagian PD dan
bahagian UR. Lakukan ini berulang kali sehingga pelajar dapat melakarkannya
dengan lengkap dan yakin.
Pada kali pertama mengingat dan melakar semula format Akaun Perdagangan dan
Untung Rugi, mungkin sebahagian kecil sahaja yang dapat diingati ataupun
sebahagian kecil sahaja lakaran tersebut adalah betul. Pada peringkat permulaan, ini
adalah perkara BIASA. Teruskan usaha tanpa putus asa. Hafal lagi dan cuba lakar lagi.
Ini diulangi berkali-kali. Percayalah kepada cikgu, semakin banyak kali kita
lakukannya, semakin lengkap lakaran format kita.
Akhir kata untuk bahagian pertama ini, pelajar diingatkan supaya kuasai format
Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi terlebih dahulu sebelum menghafal format
Penyata Pendapatan kerana kedua-duanya ada kaitan yang ketara dari segi butiran
dan komponen.
___________________________________________________________________________

HAFAL FORMAT PENYATA PENDAPATAN

eperti yang sedia maklum, Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi, selain
disediakan dalam bentuk T, boleh juga disediakan dalam bentuk penyata.
Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi yang disediakan dalam bentuk penyata
dikenali sebagai Penyata Pendapatan.

Itulah sebabnya, pelajar yang telah menguasai format Akaun Perdagangan Dan
Untung Rugi mempunyai advantage semasa menghafal format Penyata Pendapatan
Klik sini untuk mengakses video tutorial

Oleh yang demikian,butiran-butiran yang berada di dalam Penyata Pendapatan adalah

sama dengan butiran-butiran yang ada di dalam Akaun Perdaganagn Dan Untung
Rugi, termasuklah komponennya. Yang berbeza hanyalah kedudukan komponen.

m/s

1.2)

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

kerana mereka tidak perlu menghafal butiran, sebaliknya hanya perlu mengubahsuai
kedudukan komponen sahaja.
Cuba lihat ilustrasi di bawah:

Rajah di sebelah kiri merupakan format Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi
manakala rajah di sebelah kanan merupakan format Penyata Pendapatan. Dalam
kedua-dua format di atas, komponen yang sama telah diberikan petak berwarna yang
sama.

m/s

Butirannya sama, yang berubah hanyalah kedudukan komponen.

Cuba perhatikan setiap petak berwarna dengan betul-betul. Komponen yang sama
(petak berwarna) mengandungi butiran yang sama antara satu sama lain.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

10

E-Book (.pdf)

m/s

Akademi Cikgu Tim

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Carta aliran pada muka surat 10 menunjukkan gambaran bagaimana membentuk

format Penyata Pendapatan daripada format Akaun Perdagangan Dan Untung
Rugi.
Sekarang, cara hafal mana lebih mudah? Hafal dari atas sampai bawah lebih mudah
ke ataupun main pindah-indah komponen lebih mudah? Pandai-pandai buatlah
penilaian sendiri.
Cikgu amat yakin, sekiranya pelajar telah menguasai format Akaun Perdaganagn Dan
Untung Rugi, kemudian gunakan teknik hafalan yang cikgu ajar sebentar tadi untuk
hafal format Penyata Pendapatan, setelah beberapa kali latihan melakar format, pasti
dapat menguasai format Penyata Pendapatan dengan lebih mudah berbanding sebelum
ini.
_____________________________________________________________________
HAFAL FORMAT KUNCI KIRA-KIRA BENTUK T

unci Kira-kira merupakan sebahagian daripada Penyata Kewangan. Kunci

Kira-kira disediakan bukan untuk menghitung untung atau rugi, tetapi ia
memberikan maklumat tentang kedudukan kewangan perniagaan.

Dalam Kunci Kira-kira, kita akan memasukkan semua ASET, LIABILITI dan
EKUITI PEMILIK. Sekiranya pelajar masih belum menguasai ketiga-tiga konsep di
atas, sila ikutilah semula Modul Asas Bahagian I.
Untuk memudahkan kerja menghafal, kita perlu agihkan semua butiran dalam Kunci
Kira-kira kepada 5 komponen besar, iaitu:
Aset Bukan Semasa (ABS)
Aset Semasa (AS)
Ekuiti Pemilik (EP)
Liabiliti Bukan Semasa (LBS)
Liabiliti Semasa (LS)
Ilustrasi pada muka surat berikutnya menunjukkan beberapa perkara yang perlu
diketahui oleh pelajar:

Dalam Kunci Kira-kira bentuk T, Aset Bukan Semasa dan Aset Semasa
berada di sebelah DEBIT; Ekuiti Pemilik, Liabiliti Bukan Semasa dan
Liabiliti Semasa di sebelah KREDIT.
Jumlah amaun sebelah DEBIT Kunci Kira-kira haruslah sentiasa
seimbang/sama dengan jumlah amaun sebelah KREDIT Kunci Kira-kira.

11

m/s

1.3)

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Dt KKK

Kt KKK
Ekuiti Pemilik

Aset Bukan
Semasa

Liabiliti Bukan
Semasa

Aset Semasa

Liabiliti
Semasa

m/s

12

Berikut merupakan format Kunci Kira-kira bentuk T yang asas (tidak termasuk
Peruntukan Hutang Ragu, Terakru & Terdahulu semua ini akan dibincangkan
dengan detail di Modul 3.).

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Dalam Kunci Kira-kira, kedudukan semua komponen adalah tetap. Misalnya, Aset
Bukan Semasa hendaklah di sebelah DEBIT dan mestilah di atas Aset Semasa, tidak
boleh diletakkan sesuka hati.
Secara umumnya, kedudukan komponen dalam Kunci Kira-kira adalah seperti dalam
rajah di bawah:
Kunci Kira-kira Pada .
ASET BUKAN SEMASA
EKUITI PEMILIK

ASET SEMASA

LIABILITI BUKAN SEMASA

LIABILITI SEMASA

Cikgu rasa menghafal kedudukan komponen bukanlah susah sangat. Yang betul-betul
susah, butiran-butiran dalam setiap komponen.
Berikut cikgu telah menyenaraikan contoh-contoh butiran yang dimasukkan ke dalam
setiap komponen (rujuk juga Modul Asas Bahagian I):
Komponen
Aset Bukan
Semasa

Ciri-ciri
Harta benda perniagaan yang
jangka hayatnya melebihi satu
tahun kewangan / sukar
ditunaikan

Contoh Butiran
Premis/Bangunan, Jentera, Loji,
Mesin, Kenderaan, Perabot,
Alatan Pejabat/Alatan Kedai,
Kelengkapan/Lengkapan

Aset Semasa

Harta benda perniagaan yang

mudah ditunaikan

Stok Akhir, Penghutang, Bank,

Tunai (Ingat ini: SPBT Skim
Pinjaman Buku Teks)
Deposit Telefon, Simpanan
Tetap, dsb.

Ekuiti Pemilik

Menghitung modal akhir

perniagaan

Modal Awal + Untung Bersih

Ambilan
ATAU

Hutang jangka panjang

Pinjaman Bank, Gadai Janji,

Pinjaman Bercagaran

Liabiliti
Semasa

Hutang jangka pendek

Pemiutang, Overdraf Bank

m/s

Liabiliti Bukan
Semasa

13

Modal Awal Rugi Bersih

Ambilan

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Semasa menghafal, cikgu amat menggalakkan pelajar supaya mula hafal dengan
sebelah KREDIT terlebih dahulu, kerana lazimnya butiran di sebelah KREDIT adalah
sedikit dan lebih mudah dihafal. Berikut merupakan cadangan turutan hafalan cikgu:

1
5
1

2
1

Di atas sekadar cadangan cikgu. Jika pelajar rasa lebih selesa mulakan hafalan dengan
Aset Bukan Semasa, teruskan saja, yang penting pada akhirnya dapat mengingat
format dengan berkesan.
Format Kunci Kira-kira bentuk T merupakan asas kepada format Kunci Kirakira bentuk penyata. Maka, cikgu meminta pelajar sekalian agar memastikan format
Kunci Kira-kira bentuk T dikuasai sepenuhnya. Dengan ini, kita akan berasa lebih
mudah ketika menghafal format Kunci Kira-kira bentuk penyata.

m/s

14

_____________________________________________________________________

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

HAFAL FORMAT KUNCI KIRA-KIRA BENTUK PENYATA

unci Kira-kira boleh juga disediakan dalam bentuk penyata. Kelebihan

Kunci Kira-kira disediakan dalam bentuk penyata ialah kita dapat melihat
MODAL KERJA perniagaan.

Apakah itu MODAL KERJA? Modal Kerja merupakan nilai bersih aset cair
perniagaan.

Modal Kerja = Jumlah Aset Semasa Jumlah Liabiliti Semasa

Terdapat ramai pelajar berasa fobia dengan Kunci Kira-kira bentuk penyata. Dalam
peperiksaan pun, ramai calon dapat menjawab Penyata Pendapatan dengan baik, tetapi
Kunci Kira-kira bentuk penyata selalunya tidak dapat disediakan dengan baik.

15

Aset Semasa
akan tolak
dengan liabiliti
semasa untuk
mendapatkan
Modal Kerja.
Hanya bentuk
penyata sahaja
dapat
menunjukkan
Modal Kerja.

m/s

1.4)

E-Book (.pdf)

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Sebenarnya, jika kita menghafal dengan konsep komponen yang cikgu rekomen,
format Kunci Kira-kira bentuk penyata tidak susah pun. Cuba perhatikan 2 format di
bawah dan cuba membuat perbandingan dengan teliti bagi petak berwarna yang sama:

Dalam rajah, komponen yang sama diberikan petak

warna yang sama. Jika kita perhatikan betul-betul,
didapati butiran-butiran bagi komponen yang sama
adalah sama. Oleh yang demikian, kita hanya perlu
ubahsuai kedudukan komponen-komponen ini dari
bentuk T kepada bentuk penyata.

Kita tidak perlu menghafal format Kunci Kira-kira bentuk penyata dari atas sampai ke
bawah kerana kita ada cara menghafal yang lebih efisien. Kuncinya ialah: kita telah
menguasai format Kunci Kira-kira bentuk T! Sekiranya pelajar masih belum lagi
menguasai format Kunci Kira-kira bentuk T, sila kaji semula bahagian 1.3 dalam
modul ini.

m/s

16

Cuba perhatikan carta aliran di muka surat sebelah tentang cara menghafal yang lebih
baik. Gunakan imaginasi anda.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

17

E-Book (.pdf)

m/s

Akademi Cikgu Tim

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Terdapat beberapa perkara perlu diberitahu tentang format Kunci Kira-kira bentuk
penyata. Sila lihat ilustrasi di bawah.

Semasa membuat pengiraan, kita perlu menghitung terlebih dahulu MODAL

KERJA, iaitu beza di antara ASET SEMASA dengan LIABILTI SEMASA.
Modal kerja hanya dapat dihitung dengan Kunci Kira-kira bentuk penyata.
Dalam Kunci Kira-kira bentuk T, modal kerja tidak dapat dihitung kerana aset semasa
berada di sebelah yang berlainan dengan liabiliti semasa, maka operasi tolak tidak
dapat dilakukan.

2
3

MODAL KERJA yang diperoleh tadi seterusnya ditambah dengan ASET

BUKAN SEMASA di atas. Kita namakan jumlah ini sebagai JUMLAH
BESAR A.

m/s

18

Selepas itu, EKUITI PEMILIK dan LIABILITI BUKAN SEMASA perlu

dijumlahkan. Kita namakan jumlah ini sebagai JUMLAH BESAR B.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

Akademi Cikgu Tim

E-Book (.pdf)

Jumlah Besar A hendaklah sama dengan Jumlah Besar B. Sekiranya tidak sama, maka
pemeriksaan perlu dilakukan untuk mengenalpasti di mana silapnya dan pembetulan
perlu dibuat.
Untuk semua soalan Penyata Kewangan Milikan Tunggal, matlamat akhir kita adalah
mencapai keseimbangan dalam Kunci Kira-kira, iaitu jumlah besar A sama dengan
jumlah besar B; tidak kiralah bentuk T ataupun bentuk penyata.

Cara menghafal format Akaun Perdagangan Dan Untung Rugi, Penyata Pendapatan
dan Kunci Kira-kira yang diperkenalkan dalam modul ini memerlukan pelajar
menguasai bentuk format asas, iaitu bentuk T bagi Akaun Perdagangan & Untung
Rugi dan Kunci Kira-kira. Pelajar perlu berusaha sungguh-sungguh untuk menguasai
2 bentuk format ini terlebih dahulu. Selepas itu, pelajar hanya perlu menggunakan
daya imaginasi untuk mengingat format Penyata Pendapatan dan Kunci Kira-kira
bentuk penyata, tak perlu susah payah menghafal dari atas sampai ke bawah.
Semoga pelajar mendapat manfaat daripada modul pertama ini.

Klik sini untuk mengakses video tutorial

19

RUMUSAN

m/s

MODUL 01