Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
BAGIAN ANATOMI
FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS LAMPUNG
NOVEMBER 2014
Cor
Apex cordis : ventriculus sinister dorsal SIC 5, 7-9 cm dari bidang median
Basis cordis : atrium sinistrum, sedikit atrium dextrum pada bagian dorsal,
menghadap ke VT 6-9
Sulcus coronarius/atrioventricularis memisahkan antara atrium dan ventrikel,
dilewati sinus coronarius
Sulcus interatriale
Sulcus interventriculare
Ictus cordis di SIC 5 linea midclavicula kiri
Permukaan jantung
Facies sternocostalis : ventriculus dexter
Facies diaphragmatica : ventriculus sinister, sebagian ventriculus dexter
Facies pulmonalis dexter : atrium dextrum
Facies pulmonalis sinister : ventriculus sinister
Batas Jantung
Batas kanan
Dibentuk oleh atrium dextrum
Tepi cranial costa 3 kanan, 2 cm linea sternalis kanan
Tepi caudal costa 5 kanan
Batas kaudal
Dibentuk oleh ventriculus dexter, sebagian ventriculus sinister
Tepi caudal costa 5 kanan SIC 5 linea midclavicula kiri
Batas kiri
Dibentuk oleh ventriculus sinister, sebagian auricula sinistra
SIC 5 kiri SIC 2 kiri 3 cm linea sternalis
Batas superior
Dibentuk oleh auricula dextra, auricula sinistra
Skeleton cordis
Annulus fibrosus dexter et sinister fibrosus yang mengelilingi valva
tricuspidalis (dexter) dan valva mitralis (sinister)
Trigonum fibrosum dexter et sinister fibrosus yang menyerupai struktur
trigonal yang menghubungkan anulus fibrosus sinister dan valva aortae
2
Vaskularisasi
A. thoracica interna
A. pericardiacophrenica
A. musculophrenica
Inervasi
Rr. pericardiaci N. phrenicus
Atrium dextrum
Muara dari
Vena cava superior ostium venae cavae superiores (setinggi kartilago
costa 3 dextra)
3
Pada septum interatriale terdapat fossa ovalis (obliterasi foramen ovale) dan
limbus fossa ovalis
Secara embriologis
Fossa ovalis septum primum
Limbus fossa ovalis septum secundum
ASD (Atrial Septal Defect) : penyakit jantung karena foramen ovale tidak
menutup
Ventriculus dexter
Ostium atrioventriculare dexter dibatasi annulus fibrosus dexter, tertutup
valvula tricuspidalis (valva atrioventricularis dexter)
3 cuspis valvula tricuspidalis
Cuspis anterior
Cuspis posterior
Cuspis septalis
Corda tendinea menghubungkan cuspis dengan M. papilaris mencegah
regurgitasi
M.papillaris
M. papillaris anterior, melekat pada cuspis anterior, posterior
M. papillaris posterior cuspis posterior, septalis
4
Crista supraventriculare
Nodulus valvulae semilunaris
Lunula valvulae semilunaris
Sinus pulmonalis
Atrium sinistrum
Bermuara Vv. Pulmonales dextra et sinistra
Auricula sinistra, Mm. pectinati
Ventriculus sinister
Ostium atrioventricular sinister dibatasi annulus fibrosus, tertutup valvula
bicuspidalis/mitralis (valva atrioventricularis sinister)
2 cuspis valvula mitralis
Cuspis anterior
Cuspis posterior
Chorda tendinea, M. papillaris anterior et posterior
Septum interventriculare
Vestibulum aorticum
Sinus aortae dextra letaknya menyesuaikan sinus yang dibentuk masingmasing valvula : ostium A. coronaria dextra
Sinus aortae sinistra : ostium A. coronaria sinistra
Sinus aortae posterior : -
Vaskularisasi
Endocardium difusi
Myocardium, epicardium A. coronaria
Cabang pertama aorta (pada aorta ascendens)
A. coronaria dextra
(1) Ramus descendens posterior (ramus interventricularis posterior)
berjalan ke posterior menempati sulcus interventricularis
posterior
(2) Ramus marginalis dexter berjalan ke anterior sisi
lateral/marginal
(3) Ramus nodi SA
(4) Ramus nodi AV
A. coronaria sinistra
(1) Ramus descendens anterior (ramus interventricularis anterior)
berjalan ke anterior menempati sulcus interventricularis anterior
(2) Ramus circumflexus
(3) Ramus marginalis sinister berjalan ke posterior sisi
lateral/marginal
Inervasi
Inervasi intrinsik sistem konduksi jantung
Nodus SA
Nodus AV
Fasciculus atrioventricularis/berkas his
Crus dexter trabecula septomarginalis (moderator band)
Crus sinister trabecula carneae ventrikel sinister
Serabut purkinje ke myocardium
Inervasi ekstrinsik plexus cardiacus superficial et profundus
N. vagus
R. cardiacus superior
R. cardiacus inferior
R. cardiacus thoracalis
Ganglion cervicale superius, medius, inferius N. cardiacus superior,
medius, inferior
Ganglion paravertebralis I-V Rr. mediastinales (Nn. cardiaci thoracici)
Bathmotropik/dormotropik negatif
Pada berkas his, memperlambat hantaran impuls
Vasokonstriksi A. coronaria
Baroreseptor
Endocardium atrium dextrum, dinding vena cavae : mendeteksi penurunan
tekanan darah inhibisi aktivitas parasimpatis
Tunica adventitia arcus aorta : mendeteksi peningkatan tekanan darah
stimulasi aktivitas parasimpatis
Pericarditis
Inflamasi pada pericardium pericardium serosum menjadi kasar (normal :
tidak kasar) timbul gesekan dengan cavitas pericardial
Gesekan pericardial serosum bunyi berdecit pada auskultasi linea sternalis
sinister = pericardial friction rub
Pericardiocentesis
Drainase cairan dari cavitas pericardii tatalaksana mengatasi temponade
jantung
Lokasi pericardiosentesis
(1) Jarum dimasukkan melalui ICS 5/6 sinister
Dekat sternum, pada ruang yg dibentuk incisura cardiaca pulmonis
sinister
9
Incisura cardiaca
menyisakan bare area (area
telanjang) dari cavitas
pericardii untuk terpajan
(tidak tertutupi costae)
(2) Jarum dimasukkan di
superolateral angulus
infrasternalis hindari A.
thoracica interna
Terms
Lokasi auskultasi katup tidak sesuai dengan lokasi anatomis katup
S1 = bunyi jantung 1 (saat sistole) penutupan katup AV (trikuspid dan
mitral)
Katup mitral SIC 5, linea midclavicularis
Katup trikuspid SIC 4, linea sternalis sinister
S2 = bunyi jantung 2 (saat diastole) penutupan katup semilunar (aorta
dan pulmonal)
Katup aorta SIC 2, linea sternalis dexter
Katup pulmonal SIC 2, linea sternalis sinister
12
Manifestasi klinis
Hipertrofi atrium dexter
Dilatasi ventrikel dan truncus pulmonalis (arteri pulmonalis)
Pertumbuhan-perkembangan anak normal
13
Koarktasio aorta
14
Indikasi
Chronic angina
Unstable angina
Postinfarction angina
Asimptomatis lesi arteri koronaria
proximal parah
CABG tidak memberikan efek baik pada
manajemen IMA (PCI atau tombolitik lebih
baik)
Dilakukan dengan mengambil vasa tertentu
menghubungkannya ke bagian distal A.
coronaria yang tersumbat
15
Coronary angioplasty
16
17
18