Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
szkodowa sugerowali, e spraw umorzono raczej w wyniku braku konkretnych dowodw ni wykazania niewinnoci.
Dziesi metrw dalej, przed szyldem tapicera, Marie
Maurestier zatrzymaa si i sprawdzia, czy w rodku jest jej
najgorszy wrg. Ha! by. Raymond Poussin, stojc tyem do
szyby, z prbkami materiaw w rkach, perorowa w najlepsze, zwracajc si do pary, ktra powierzya mu do naprawy
fotel.
Ten gb jest prostacki jak pakuy, ktrymi wypycha
oparcia, i brzydki jak to wosie, ktrego uywa pomylaa.
Wbia w niego cikie spojrzenie, kierujc ca swoj nienawi w jego kark, cho nie syszaa jego przemowy.
Maurestier, prosz pastwa? To najwiksza zbrodniarka na wolnoci, jaka chodzi po francuskiej ziemi. Trzy razy
wysza za bogatszych i starszych od siebie mczyzn. Wszyscy trzej zmarli kilka lat po lubie. Pech, prawda? I za kadym razem ona dziedziczy! No tak, po co zmienia dobre
nawyki? To przy trzecim, GeorgesJu Jardin, moim koledze,
podejrzenia jego piciorga dzieci rozptay ledztwo: ich ojciec
cieszy si wietnym zdrowiem, a gdy tylko oeni si z tym
potworem, zacz gasn, pooy si, a dwa tygodnie przed
mierci wydziedziczy je na rzecz obcej kobiety! Tego byo ju
za wiele! Policja odkopaa ciaa poprzednich mw, w ktrych specjalici wykryli podejrzane lady arszeniku. Wsadzili
j do wizienia, czekajc na proces, ale za pno i dla mw, i dla pienidzy. A co wesoa wdwka zrobia z odziedziczon fortun? Wydaa na kochanka, to by jaki Rudy czy
Johnny albo Eddy, mia jakie takie imi, niby amerykaskie. A, ten to z kolei by mody, nie jakie prchno, jak
wczeniejsi, tylko przystojniak, mionik surfingu z Biarritz,
ktry ca kas przepuci w kasynie, strwoni na ciuchy i
samochody. Z faceta by niezy igolak, taki tuman, rozumu
nie mia za grosz. No, trudno mie o to do niego pretensje, on
niami i panami szepna Marie Maurestier pokornym, zawym gosem, jakby ofiarowano jej ten przywilej po raz pierwszy.
W moim sklepie robi to, co uwaam za stosowne, prosz pani odpar ze spokojem rzenik. Ci pastwo si zgadzaj, prawda?
Stojcy w kolejce ludzie pokiwali gowami.
Wic wtrbka woowa dla mnie i pucka dla mojej
kotki.
Mimo woli wszyscy wysuchali zamwienia jak przepisu
na ewentualn trucizn.
Czy Marie Maurestier nie wygldaa po prostu na nieszkodliw?
Gdy zaczynao si j obserwowa, pojawiay si wtpliwoci... Chwilami jej szare oczy byszczay twardo, nie do wytrzymania. Gdyby spojrzenie mogo zabija, w trakcie procesu
na pewno sdzia, prokurator generalny i wiadkowie oskarenia padliby trupem! Jej wypowiedzi byy autorytarne, nieznoszce sprzeciwu; niektrych wyzywaa od imbecyli, kretynw, narcyzw, a potem obalaa ich zeznania; w takich przypadkach wzbudzaa podziw, bo jej repliki trafiay w sedno.
Tym, ktrych pokaleczya ciko byo potem przywrci dobre
imi; nic nie odrastao na ziemi, ktr spalia. Inteligencja tej
kobiety, cho w ogle nie wygldaa na inteligentn, czynia z
niej diablic. Jakkolwiek by przyja postaw, wprowadzaa
zamt. Winna? Jej surowe oblicze nie byo wystarczajco zepsute. Niewinna? Na jej twarzy brakowao czuoci. Sprzeda
ciao starym piernikom? Nie, to ciao musiaoby przynajmniej
by godne podania, wzbudza podanie albo chocia samo poda. Kocha szczerze tych podstarzaych mczyzn? Nie wydawaa si do tego zdolna.
Stara dama schwycia dwa pakunki, ktre wrczy jej
sprzedawca.
Dzikuj, Mariuszu.
Rzenik zadra. Jego ona za kas powstrzymaa
czkawk. Imi rozmwcy w ustach Marie Maurestier brzmiao
kompromitujco. Poza rodzin i przyjacimi nikt w miasteczku nie nazywa pana Isidore imieniem, ktre mu dano
na chrzcie, poniewa nie by to czowiek, ktry pozwoliby sobie na tak poufao. Przyj cios oszoomiony, podczas gdy
jego ona, z zacinitymi zbami, wydawaa Marie drobne, nie
pozwalajc sobie na aden komentarz. Wyjani to sobie z
mem pniej.
Marie Maurestier wysza, yczc wszystkim miego dnia.
W odpowiedzi na pozdrowienie usyszaa skwapliwy, lecz
niewyrany pomruk.
Na chodniku mina Yvette i jej dziecko. Nie witajc si z
matk, rzucia si do niemowlcia.
Dzie dobry, kochanie, jak si nazywasz? -zapytaa
sodkim gosem.
Jako e czteromiesiczne dziecko oczywicie nie mogo
odpowiedzie, Yvette odpowiedziaa za nie.
Marcello.
Cigle traktujc z gry matk, Marie umiechna si do
chopca, jakby to on do niej przemwi.
Marcello? Jak adnie... To duo bardziej eleganckie
imi ni Marcel.
Ja te tak uwaam przytakna zadowolona Yvette.
Ile masz braci i sistr?
Dwie siostry, trzech braci.
Wic jeste szsty? To dobrze, to dobra cyfra.
yo, zawrcia i zacza powoli pi si zboczem na wzniesienie, na ktrym mieszkaa. Z upywem czasu coraz lepiej graa
rol ofiary; teraz doskonale ju wiedziaa, jak nosi pitno
pomyki sdowej. Oczywicie na pocztku strzelia kilka gaf:
na przykad po zwolnieniu z wizienia w pewnym wysoko nakadowym czasopimie ukazay si jej zdjcia, na ktrych
gaskaa swoj kotk lub zbieraa w ogrodzie ulubione re,
zadowolona, umiechnita, beztroska. Efekt by katastrofalny: ta szokujca wesoo nie pasowaa ani do wdowy, ktr
bya, ani do kobiety zamanej przez lata niesprawiedliwie
spdzone za kratkami, ktr by powinna. Gdy tylko ukaza
si ten reporta, inne gazety zaczy od nowa masowo publikowa pene nienawici artykuy, ktre podnosiy wtpliwoci, wszyy kamstwa, prbujc znw zrobi z niej winn.
Wskutek tego zacza si zachowywa pokornie, niczym wielki zraniony ptak, i nigdy ju nie porzucia tej strategii.
Wdrapywaa si pod gr gwn ulic miasteczka. Na
wzgrzu, ponad dachami i goymi platanami, rozpocieray
si opustoszae marcowe pola winoroli, przygnbiajco regularne, ogoocone, smutne niczym ciana z palikw, na ktrych pomidzy drutami wiy si tylko poskrcane odygi.
Przechodzc obok kaplicy, zadraa.
Z budynku dochodziy dwiki psalmu. Co? I Izy to moliwe, eby...
Marie rzucia si na schodki tak szybko, jak tylko pozwalay jej na to artroza i odciski, pchna drzwi, w ktrych
skrzypn zamek, po czym, nieruchomiejc z wraenia, daa
si otoczy falom muzyki niczym upajajcemu zapachowi,
daa si im muska, pieci, przenikn.
Mody ksidz gra na fisharmonii.
Jego uroda bya czysta i bezczelna. Mia skr tak blad,
jakby j pudrowa, a usta jakby zoone do pocaunku. By
sam w nawie; promienia, otoczony zotym wiatem, ktre
kryminalnej, pogry t twarz w smutku, e zbruka ten dziecicy umiech. Mimo to zaryzykowaa.
Marie Maurestier.
Ciesz si, e mog pani pozna.
Ze cinitym gardem zauwaya, e syszc jej nazwisko, nie nabra dystansu nie okaza ani przeraenia, ani
dezaprobaty. Zdumiewajce! Niesychane! Rozmawia z ni
tak, jaka bya, nie osdzajc jej, nie traktujc jej jak wzbudzajce ciekawo zwierztko w klatce.
Chodzi pani czasem do kocioa, Marie?
Codziennie przychodz na naboestwo.
Nie przeya pani nigdy kryzysu wiary?
Bg nie znisby mojej zmiennoci. Gdybym nie dorastaa do jego wymaga, natychmiast by mnie do tego zmusi.
Chciaa wypowiedzie pokorn myl, a spostrzega, e
wyszo jej zdanie pene pychy. Stawia si na rwni z Bogiem!
W dodatku na jego zawoanie! Ale ojciec Gabriel, po chwili
niepewnoci, umia odczyta jej przesanie.
Wiara jest ask.
Wanie! Kiedy czowieka obleci tchrz, Bg daje mu
kopniaka w tyek, eby znw zacz wierzy!
Sama bya zaskoczona swoimi sowami. Daje mu kopniaka w tyek! Dlaczego uya tego wyraenia, obcego jej
sownictwu? Co jej strzelio do gowy? Odezwaa si jak onierz na poligonie, gwatownie i dosadnie. Czy zrodzia si w
niej potrzeba, aby przed tym agodnym czowiekiem gra
mczyzn? Spucia oczy, zmieszana, gotowa przyzna si
do bdu.
No to, crko, spotkamy si o sidmej na naboestwie?
Otworzya szeroko usta, po czym kiwna gow. Wyba-
cigny wiernych z innych miasteczek. Saint-Sorlin gratulowao sobie takiego ksidza.. Nawet niewierzcy uwaali, e
jest wspaniay.
Marie suchaa roznoszcych si o nim wieci jak matka,
ktrej wszyscy gratuluj syna. No wreszcie, troch im zajo
zrozumienie tego, co ja widziaam od razu.
Nie zdajc sobie z tego sprawy, w towarzystwie ksidza
stawaa si inna. Jasne, jej codzienna rutyna i sztywne zwyczaje pozostay niezmienione, ale towarzyszyy im teraz niezwyke uczucia.
Punkt o szstej, wstajc z ka, mylaa o tym, e Gabriel te wanie si obudzi. Gdy si mya, nago, przed lustrem w azience, wyobraaa sobie, e on te si przygotowuje, take nago, do ich bliskiego spotkania. Gdy z przyspieszonym oddechem przestpowaa prg kocioa, przychodzia tyle do Boga, co do Gabriela. W czasach poprzedniego ksidza
w kociele w Saint-Sorlin czu byo Bogiem, jak u rzenika
czu trupem by to mdy, odraajcy odr rozkadu; odkd
przej go Gabriel, rozchodzi si tam tylko zapach lilii, kadzida, wosku, witrae byy czyste, posadzki wyszorowane,
obrusy na otarzu wyprasowane, krtko mwic, miao si
wraenie, e Bg i pokorny mody czowiek wsplnie osiedli w
tym adnie urzdzonym gmachu.
W chwili gdy Gabriel otwiera drzwi zakrystii, pobyskujc zielon jedwabn szarf, i mwi: Witam was, moje crki,
ciesz si, e was widz, Marie przywaszczaa sobie to zdanie. Speniajc jego polecenia: uklknijmy, wstamy,
piewajmy, mdlmy si, bya posuszna zarwno liturgii,
jak i czowiekowi. Pobonie spijaa mu sowa z ust. Jaka rnica w porwnaniu z dawnym zachowaniem, gdy podczas kaza uczya si na pami nazwisk, imion i dat wymienionych
na marmurowych pytach wmurowanych wzdu nawy ku
czci wielkich zmarych miasteczka! Dziki Gabrielowi objawiaa jej si sia i finezja Ewangelii, nie tylko dlatego, e opo-
wiada o nich w szczeglny sposb, ale te dlatego, e widziaa go w roli Jezusa: piknego, wraliwego, penego mioci do
ludzi, do kobiet. Czsto sama wcielaa si w Mari Magdalen
i stojc naprzeciw Jezusa-Gabriela, draa z czuoci, karmic go, obmywajc mu stopy, a potem osuszajc je swoimi
rozpuszczonymi wosami; wite wersy nabieray sensu, gdy
staway si ciaem.
le za to znosia pojawianie si w kad niedziel ludzi,
ktrzy zwykle nie chodzili do kocioa. Pewnego ranka, bdc
sam na sam z Gabrielem, poczua potrzeb doniesienia na
nich.
Ojcze, ci wszyscy Dubreuil, Morin, Desprairies i Isidore
wczeniej nie przychodzili na msz.
Tym lepiej, nigdy nie jest za pno. Prosz sobie przypomnie przypowie o robotnikach ostatniej godziny.
Zastanawiam si, czy Jezus zada sobie pytanie, co
pomyl robotnicy pierwszej godziny, dowiadujc si o hojnoci, jak obdarzy spnialskich.
Jezus zada sobie to pytanie: wiedzia, e wierzcy
pierwszej godziny znajd rado w pogbianiu swej dobroci.
Nie pojmujc, e ta odpowied odnosi si do niej i e maj nakoni do wikszej uprzejmoci, podsumowaa zrzdliwym tonem:
No taaaak... To turyci, przychodz na msz, bo lubi
nowoci. Moja babcia mwia: Nowa miota dobrze zmiata.
Jeeli przychodz z ciekawoci, to moim zadaniem jest
zatrzymanie ich na duej, moja crko. Mam nadziej, e mi
si to uda.
Przyjrzaa mu si: by peen pasji, dobroci, jakby maostkowo bya mu nieznana. Poaowaa swojego pesymizmu i
rumienic si, oznajmia szczerze:
Twierdzono, e otruam moich trzech mw i wykoczyam czwartego, ktry mia by moim kochankiem!
Tak, wiem, co pani wycierpiaa. Wiem te, e ludzka
sprawiedliwo oczycia pani.
Wic zrozumie ksidz, dlaczego nie mam adnego szacunku dla ludzkiej sprawiedliwoci.
Nie pojmuj...
Boj si tylko sprawiedliwoci boskiej...
Ma pani racj.
Bo jeeli nawet dla ludzi jestem teraz bez winy, przed
Bogiem cigle mam peno grzechw.
Oczywicie. Jak my wszyscy. Tak, ale do tego stopnia...
Nachylia si do niego i szepna:
Zabiam ich.
Tak?
Moich trzech mw.
O Boe!
I Rudyego, mojego kochanka, te.
Nieszczsna...
Ze zoliwym umiechem dodaa:
I jeszcze jego kochank, Olg, Rosjank. Tu si ksidz
umieje, nigdy mnie o to nie oskarono, bo nikt nie zauway,
e znikna. Nie byo nikogo, kto by aowa tego karalucha.
Jezusie, Maryjo, Jzefie, przyjdcie nam z pomoc jak
najszybciej!
Mody ksidz przeegna si, ale nie z wielkiej pobonoci, tylko ze strachu przed zbrodniami, ktre wyjawia, jakby
prbowa je zaklina.
Marie Maurestier delektowaa si jego przeraeniem. Zegnaj, Yvette! Teraz na scen wchodzi Marie!
Tego dnia opowiedziaa mu o najdawniejszym ze swoich
mordw. Aby go za bardzo nie zaszokowa ani te za bardzo
nie odstraszy, przedstawia mu to otrucie jako akt wspczucia jej biedny m cierpia tak bardzo, e zachowaa si
raczej jak pielgniarka ni zbrodniarka. Wedug tego, co mwia, na swoim Raoulu nie dokonaa mordu, lecz eutanazji.
Mody ksidz sucha jej, trupio blady, peen cierpienia,
przeraony.
Wyszed bez sowa, krelc tylko przed ni znak krzya.
Nazajutrz, na mszy o sidmej rano, widzc jego cienie
pod oczami, domylia si, e spa niewiele albo bardzo le.
Po obiedzie przyszed do konfesjonau i przyzna, e prawie nie zmruy oka.
Bya zachwycona. Miaa wadz nad jego dusz i ciaem,
ca noc przewraca si w ku, mylc o niej. Poniewa ona
przez ca noc robia to samo, mona byo prawie uzna, e
spdzili j razem.
Po poudniu znw mwia o swojej pierwszej zbrodni, zabjstwie Raoula i instynktownie, nie wiedzc dlaczego, wygosia zupenie inn wersj, duo czarniejsz, bardziej realistyczn, podkrelajc, jak czua odraz do starego ramola i
niech do dotykania go, do czego j zmusza. Przedstawiajc
siebie jako mod kobiet, ofiar przedpotopowego rozpustnika, demaskowaa swoje mroczne emocje, wyrachowane plany, zbrodnicze pragnienia; opisaa ze szczegami dugi proces trucia arszenikiem, rozoony na dziewi miesicy, tak
aby dawka okazaa si miertelna, ale niewykrywalna; ulg,
jak poczua przy zgonie, komedi zapakanej wdowy odegran na pogrzebie, rado z pienidzy i domu, ktre dostaa, i z
w kocu zdaa sobie spraw, e chciaa przede wszystkim jego pieszczot, jasnych wosw, zapachu, dotyku ich cia. Rudy
mia w sobie to co, co podnieca, przyciga, przyjemnie echce; potrafi wytworzy wok siebie atmosfer zmysowoci o
niezwykej sile, ktra zamieniaa si w gorycz, gdy znika.
Opowiadanie Gabrielowi o mczynie, ktrego nieprzytomnie
podaa, wywoao dwuznaczne, gwatowne podniecenie, w
ktrym przeszo wdzieraa si w teraniejszo; gdy wychodzia z konfesjonau, trawia j ch pocaowania ksidza, zerwania z niego sutanny, aby palcami zbada faktur jego
skry. Jej namitno do Gabriela wzrosa.
Od czasu gdy nadesza wiosna, ich tajne spotkania w
ciasnym konfesjonale stay si duszne. Zegnali si wycieczeni, bladzi, ale odzyskiwali siy, aby znw si spotka.
Czua frywoln rado, szokujc Gabriela, troch jakby
byli w ku, a ona go omielaa, uczc wyrafinowanych,
zmysowych sztuczek, odwanych, zakazanych, nieoczekiwanych. Rozwodzia si wic nad tym, z jak brutalnoci utopia swojego kochanka: to by impuls. Trzeba powiedzie, e
tamtego wieczora Rudy wypi tyle, e nie mia ju ani siy, ani
przytomnoci umysu, aby stawi jej opr, gdy dusia go w
wannie. Potem podkrelia, jak zimn krwi si wykazaa,
ukrywajc zbrodni; uwielbiaa opowiada o tym, jak ona i jej
siostra Blanche zawiny trupa w dywan, wrzuciy go do
skradzionego samochodu, przejechay siedemset kilometrw i
noc, w Bretanii, wypoyczyy d; o tym, jak zmary, obciony kamieniami, pogry si w czarnych wodach; powrocie
wczesnym rankiem; o dokadnym wyczyszczeniu samochodu;
i wreszcie o porzuceniu tego samochodu, z kluczykami, na
parkingu nawiedzanym przez zodziei, tak aby zostawili na
nim swoje odciski. Dziao si to z dala od Saint-Sorlin, w
Biarritz, gdzie spadek po trzech zmarych mach pozwala
jej na wynajcie domu.
Ten jeden, jedyny raz w yciu wyjawia te spraw Olgi,
na stoku i rozdrapaa je do krwi. Umieraa z nudw. W domu wypenionym zapachem ceraty nie udawao jej si na niczym skupi uwagi: ani na zardzewiaej podkowie przyczepionej do ramy okna, ani na kalendarzu od listonosza, a tym
bardziej na gazetach z drobnymi ogoszeniami.
Opieraa si jeszcze i nie zgadzaa si ze wszystkim. Wieczorami, sama, przeywaa uniesienia, w ktrych powtarzaa
sobie, e tak, wyzna zbrodnie przed ludmi, tak, powici wygod dla prawoci. Jednak jej odwaga zawsze rano saba.
Jeeli si zgodz, bdzie ksidz przychodzi odwiedza
mnie w wizieniu?
Codziennie, Marie, codziennie. Jeeli uda mi si przekona ci, poczymy si na zawsze. Nie tylko przed ludmi,
ale przed Bogiem.
lub, w pewnym sensie... Tak, bez wtpienia, proponowa jej lub.
Coraz czciej wyobraaa sobie, jak opowiada o ich
zwizku urbi et orbi, w telewizji, w gazetach, na policji, w sdzie. To on, proboszcz Gabriel, przekona mnie, aby wszystko wyzna. Gdyby nie on, dalej zaprzeczaabym moim morderstwom. Gdyby nie on, zabraabym prawd do grobu. Gabriel sprawi, e nie tylko uwierzyam w Boga, ale te uwierzyam w czowieka. W tych marzeniach, cho nigdy nie bya
gadatliwa, stawaa si elokwentna, niezmordowana w opowiadaniu o metamorfozie, ktr zawdziczaa modemu ksidzu. Liczya na to, e bd ich wsplnie fotografowa, albo na
sali sdowej, albo w rozmwnicy.
Jasne, chwilami mylaa o tym, e ich sytuacja bdzie
nierwna: on na wolnoci, ona w wizieniu. Ale czy bdc
ksidzem, jest si wolnym? Nie. A czy ktokolwiek rozpacza,
gdy codziennie odwiedza go ten, kogo kocha? Te nie. Czy mio nie nakazuje dba przede wszystkim o drugiego czowieka?
Powicenie jest miar kadej mioci.
Tak wanie powiedzia Gabriel podczas ktrego kazania. Marie natychmiast uznaa, e zwraca si do niej, i postanowia wcieli t maksym w ycie: powici si! Przyzna si
dzie moga caemu wiatu mwi o nim, o ich bliskim zwizku. Ile cudownoci przed ni...
Patrzya w gwiazdy, prosia Boga, aby da jej odwag i
pokor, albo raczej odwag pokory. Wrcia do siebie dopiero
pnym wieczorem.
Gdy przekrcaa klucz w zamku, ssiadka otworzya
okiennic i zawoaa:
Proboszcz pani szuka. By tu dwa razy.
Ach tak? Dzikuj za wiadomo. Id na plebani.
Chyba go pani nie zastanie. Niedawno zabra go samochd.
Samochd? Proboszcz nie tylko nie prowadzi, ale z pewnoci nie mia samochodu.
Marie posza na plebani. Wntrze ukryte za zasunitymi
zasonami wydawao si puste i ciemne. Zapukaa do drzwi,
znw zapukaa, zacza wali pici. Na prno. Nikogo.
Wrcia do domu, nie pozwalajc sobie na niepokj.
Wszystko jedno, podja decyzj, proboszcz si z niej cieszy.
Z pewnoci chcia jej jeszcze pogratulowa, zaproponowa,
e zawiezie j do Bourg-en-Bresse, bo ja wiem? Uspokoia si,
pewna, e jutro jej to wyjani.
Rzeczywicie rankiem zadzwoni telefon. Rozpoznajc
gos ksidza Gabriela, od razu poczua si pewniej.
Moja droga Marie, wydarzyo si co nadzwyczajnego!
Mj Boe, co takiego?
Dostaem nominacj do Watykanu!
Sucham?
Ojciec wity przeczyta moj rozpraw o witej Ricie.
Tak mu si podobaa, e zaprosi mnie do teologicznej grupy
Dwa dni pniej Vera Vernet, stara baba o ciele poskrcanym jak winorol, przysza powiadomi j, e przyjecha nowy ksidz.
Marie udaa si do kocioa.
Proboszcz w le lecej szarej sutannie sfatygowanej na
szwach zamiata schody prowadzce do przedsionka, gawdzc z mieszkacami Saint-Sorlin.
Powrt
Greg...
Pracuj.
Greg...
Daj mi spokj, musz jeszcze wyczyci dwadziecia
trzy przewody.
Silne, pochylone nad drug turbin plecy Grega w rozepchnitej imponujcymi miniami bawenianej koszulce
nawet si nie wyprostoway.
Majtek Dexter by uparty: Greg, kapitan na ciebie czeka.
Greg odwrci si tak gwatownie, e Dexter a podskoczy. Olbrzym, lnicy od potu od ramion po biodra, wyglda
jak barbarzyskie bstwo: kby pary unosiy si nad jego
ciaem poyskujcym w dzikich pomieniach kotw maszynowni. Dziki talentom swego mechanika statek towarowy
Grandville przez siedem dni w tygodniu, dwadziecia cztery
godziny na dob, sun niezmiennie przez oceany, przewoc
adunek z portu do portu.
Ma mi co do zarzucenia? zapyta siacz, marszczc
brzowe brwi, szerokie na palec.
Nie. Czeka na ciebie.
Greg kiwn gow z poczuciem winy. Powtrzy, aby si
utwierdzi w swoim przekonaniu:
Ma mi co do zarzucenia.
Lito ogarna Dextera, posannika, ktry wiedzia, dlaczego Greg zosta wezwany do kapitana, i nie mia ochoty mu
tego mwi.
Greg, nie gadaj gupot. Co niby miaby ci zarzuci?
Odwalasz wicej roboty ni czterech chopa.
szefa.
Kapitanie powiedzia, spuszczajc wzrok, jakby zrezygnowany.
Kapitan Monroe waha si, odpar co niewyranie, odchrzkn.
Greg milcza, czekajc na wyrok.
Pokora Grega nie pomagaa Monroe mwi. Szuka
wzrokiem wsparcia na twarzach swoich podwadnych, ktrzy
nie chcieliby by na jego miejscu; gdy poczu, e jeli bdzie
dalej zwleka, straci szacunek zaogi, kapitan Monroe odezwa si nierwno, suchym tonem, nie zwracajc uwagi na to,
jak tragiczn nowin mia przekaza:
Dostalimy dla pana wiadomo telegraficzn, Greg.
Problem dotyczy pana rodziny.
Greg podnis gow zdziwiony.
To za wiadomo cign kapitan. Bardzo za wiadomo. Paska crka nie yje.
Oczy Grega zaokrgliy si. Na chwil jego twarz owadno zdziwienie, nie byo na niej wida adnego innego uczucia. Kapitan cign uparcie:
No wanie. Powiadomi nas paski lekarz rodzinny,
doktor Simbadour z Vancouver. Nie wiemy nic wicej. Przykro mi z powodu paskiej crki. Kondolencje, Greg.
Ale twarz Grega nie zmienia wyrazu: jego rysy byy
wci zastyge z zaskoczenia, czystego zaskoczenia, bez emocji.
Nikt z obecnych nie pisn sowa. Greg patrzy na kadego po kolei, aby znale odpowied na pytanie, ktre sobie
zadawa; poniewa jej nie otrzyma, w kocu je wypowiedzia:
Moja crka? Ktra crka?
wrci mu mow.
Nie, lepiej nie.
Wszyscy obecni tam mczyni myleli o mkach, jakie
bdzie musia znie Greg w najbliszych godzinach. Uwiziony na statku, niemy, samotny, zdruzgotany zmartwieniem
cikim jak adunek pod pokadem, bdzie si zadrcza
strasznym pytaniem: ktra z jego crek nie yje?
Nie mam prawa kocha Joan mniej ni inne moje crki. Nie mam prawa kocha bardziej Grace. Dlaczego w ogle
jeszcze nie przyszy mi do gowy Kate ani Betty?
Gdy si tak gorczkowa, do drzwi zapuka Dexter.
W porzdku, Greg?
W porzdku.
Nie opowiadaj gupot. Chod, mam co, co ci pomoe.
Greg pchn drzwi i rzuci niemal agresywnie:
Nikt nie moe mi pomc.
Dexter, przytakujc, wrczy mu jednak ksik.
Trzymaj.
Co to jest?
Moja Biblia.
Greg by tak zbity z tropu, e na kilka sekund zapomnia
o swoim zmartwieniu. Jego rce, ktre odmawiay wzicia Biblii, jego oczy, ktre z wrogoci odczytyway tytu na okadce
ze starego, poplamionego ptna, wszystko w nim krzyczao:
Co niby mam z tym zrobi?.
Zachowaj, na wypadek gdyby... Moe znajdziesz jaki
tekst, ktry ci pomoe.
Ja nie czytam.
Otwarcie Biblii to nie czytanie, to rozwaanie.
Dexter wcisn mu ksig i poszed na wacht.
Greg rzuci ksik na materac, zrozumia, e nie uda
mu si zasn, woy teniswki, dres i postanowi biega po
pokadzie statku a do chwili, gdy padnie ze zmczenia.
*
Po przebudzeniu uwiadomi sobie, e od otrzymania fatalnego telegramu w ogle nie pomyla o swojej onie. Zreszt w jego oczach Mary bya ju nie tyle jego on, ile partnerk w yciu rodzinnym, wsplniczk w wychowaniu crek: on
dawa pienidze, ona czas. Wanie tak. Po rwno. Klasycznie. Nagle ogarno go podejrzenie, e Mary cierpi, a to nasuno mu na myl mod dziewczyn, ktr spotka dwadzie-
nocy
zaszlocha,
co
zakoczyo
jego
te
ce pka. Z jednej strony wanie odebrano mu crk, z drugiej oddano mu trzy. Jedna umara, ale inne zmartwychwstay. Nie potrafi zareagowa, nie potrafi si ruszy, chce
mu si mia i ma potrzeb paka.
Betty... wic to Betty, najmodsza, ta, ktrej prawie nie
mia czasu pokocha.
Opuszczaj mostek; schodzi na ld.
Co si dzieje? Gdy stawia stop na ziemi, Betty
wyskakuje zza ciany, za ktr si skrya, docza do swoich
sistr i bierze je za rce, aby przywita ojca.
Jak to moliwe?
Greg, nie mogc zrobi kroku, liczy: jego cztery crki
stoj tutaj, trzydzieci krokw przed nim.
Nic rozumie, jest sparaliowany: jego cztery crki yj.
Chwyta si porczy za sob, nie moe nawet przekn liny.
Wic to bya pomyka? Od pocztku... telegram nie by
przeznaczony dla niego, zosta wysany do kogo innego. Tak,
przekazano mu go, ale w rzeczywistoci to wszystko dotyczyo
innego marynarza i jego jedynej crki. mier nie dotkna
jego rodziny!
Z radoci rzuca si biegiem w ich stron. Najpierw
chwyta w ramiona swoj on Mary i miejc si, miady j
w ucisku. Zaskoczona kobieta me oponuje. Nigdy nie tuli jej
tak arliwie. Potem obejmuje swoje crki, wiele razy, dotyka
ich, gaszcze, sprawdza, czy yj, z jego ust nie pada adne
sowo, wydaje tylko okrzyki szczcia, jego oczy wilgotniej ze
wzruszenia. Trudno. Ju si nie wstydzi, nie ukrywa ez, on,
mczyzna milczcy, powcigliwy, peen rezerwy, cauje je,
przyciska do siebie, zwaszcza Joan, ktra dry z
zaskoczenia. Kada z nich wydaje mu si cudem.
Wreszcie szepcze:
Jestem taki szczliwy, e widz was wszystkie.
do
szpitala.
Poronienie.
wszystkim z jego si fizyczn albo z rozkazami, ktre musiay spenia; teraz spoglday na niego innymi oczyma i bay
si go troch mniej.
Gdy dwa miesice pniej Greg owiadczy im, e nie
wypynie wicej w morze, bo przyj prac dokera w porcie,
ucieszyy si, e ten nieznajomy czowiek, niegdy odlegy i
budzcy strach, wreszcie sta si ich ojcem.
nowojorczyka,
sprowadzie na dobr drog. Czasem zachowuj si potwornie, myl o sobie zamiast o grupie.
Pomyl przede wszystkim o mnie, bo naprawd zadam
ci bobu! mrukn Chris pod nosem.
si,
Chris
skomponowa, postanowi cign uwag na siebie, pokazujc zakres swoich pianistycznych moliwoci, mnoc ozdobniki, akcentujc zmiany nastroju, grajc bardzo ywo, gdy
naleao gra ywo, a potem bardzo delikatnie, bardzo marzycielsko, bardzo gwatownie, przesad nie, z manier,
umylnie nadinterpretujc dzieo Francka, tak aby na tym tle
gra Axla wypada niemiao, bez wigoru. Zabieg si uda:
komplementy zebra Chris. Tylko Paul Brown sceptyczn min da Francuzowi do zrozumienia, e przejrzawszy jego taktyk, zupenie jej nie ceni.
Dwudziesty supek! Chris wydedukowa z symboli, e
skarb powinien znajdowa si pod wod, pod raf koralow.
Wreszcie wykorzysta miesic treningw.
Wyprzedzajc Axla o cztery minuty, dotar do wybrzea,
ukry rower w krzakach, po czym po bieg a do zatoczki, na
ktr wskazywaa mapa.
Zobaczy tam budk ze sprztem do nurkowania, na
ktrym byo wida skrt oznaczajcy Music and Sports in
Winter.
wietnie, nie myliem si.
Co dziesi sekund upewnia si, e cigle ma przewag,
rzucajc ukradkowe spojrzenie w ty, dopasowa kamizelk,
przymocowa sobie na plecach butl z tlenem, zaoy petwy i
wyregulowa mask.
Zjawi si Axel. Chris, jakby go kto uku, rzuci si do
wody, chcc pozosta na czele, i dugimi pocigniciami
petw popyn w stron koralowcw.
Wedug moich oblicze to musi by na wschodzie.
Posuwa si naprzd, koyszc si na powierzchni.
Odruchowo, po stu metrach, odwrci si, aby zobaczy, jak
idzie Axlowi, ktry wanie ruszy na zachd.
Na zachd? Dlaczego on pynie na zachd?
z numerem jeden.
Axel zaprotestowa, przewrci oczami, powtrzy woanie
o pomoc.
Nie, stary, ja si na to nie nabior! pomyla Chris,
zbaczajc w lewo. Znam ten numer: gdy ci pomog,
uwolnisz si, odepchniesz mnie i rzucisz si do skrzyni, eby
mi ukra monet. Zreszt, racja, nie mog mie ci tego za
ze, zrobibym to samo. Ale o ile mam wybr, najpierw si
obsu. Na razie, numerze drugi!
Gdy si oddala, Axel jeszcze gwatowniej macha
ramionami, jego twarz wykrzywia! grymas, krzycza,
ryzykujc, e si utopi.
Ach, wic jest normalny szydzi Chris, rzucajc okiem
na rywala dostaje histerii, bo przegrywa.
Nie spieszc si, nie bez wysiku otworzy cik
pokryw, pod ktr kryy si mosine monety, poszuka tej z
numerem jeden, woy j do kieszeni swojej kamizelki, po
czym powoli, zadowolony, wrci do Axla.
Kilka metrw od niego zauway co dziwnego: znad
plecw Axla, a nie z maski, wydobyway si bbelki, a ciao
ju si nie wio. Co si stao?
Przebieg go dreszcz trwogi. A jeeli przewody z tlenem
podczas upadku zostay przecite? Chris kilka razy szybko i
mocno machn petwami, ogarnity panik. Za pno: Axel,
z zamknitymi powiekami, szeroko otwartymi ustami, bez
ycia, by nieruchomy. Skay, w ktrych ugrzzy jego nogi,
przytrzymyway go na dnie. W tym momencie Chris
spostrzeg w oddali cie. Kim wszy w poszukiwaniu
ostatniej kryjwki.
Pianista myla szybko: albo zostanie i bdzie musia
wytumaczy, dlaczego wczeniej nie pomg Axlowi, albo
dyskretnie si oddali, pozwalajc Kimowi odkry trupa.
mi szybami, w hallu oglnym, zauway swoj matk. Czekaa na niego niecierpliwie. Zaniepokojona opnieniem, zatrwoona tym, e nie widzi swojego jedynego dziecka, rzucaa
wok siebie rozpaczliwe spojrzenia. Jaki smutek! Jaka mio krya si za tym wzburzeniem... Zadra.
W Sydney pewna matka czekajca w takim samym
poruszeniu dowie si, e jej syn zgin.
Poraony oczywistoci tej myli, poj wtedy, e Axel nie
yje, a on, Chris, jest jego zabjc.
swojej
dostawczym
pan
powtarzania jednego sowa z ostatniego zdania wypowiedzianego przez jej ma, aby mu si nie sprzeciwia.
Panna Mi po kolei wskazywaa pirem w swoim notesie
kad linijk zamwienia z powag klasowej prymuski:
Wybrali wic pastwo kko do kluczy ze wit Rit w
promocji (pitnacie tysicy egzemplarzy z metalu, pitnacie
tysicy z ywicy), tablic rejestracyjn ze wit Rit (cztery
tysice egzemplarzy), raniec zoony z dwudziestu czterech
paciorkw z medalikiem z wizerunkiem witej (pidziesit
tysicy), a take kubek (cztery tysice), kieliszek do jaj (cztery
tysice), lichtarze (pi tysicy) i czarki (dziesi tysicy).
Dodaj do tego, na prb, w cenie jednego dolara, setk
liniakw z gbki ze wit Rit dla beznadziejnie brudzcych
si niemowlt. Nie skusz si pastwo na wspania
statuetk witej Rity, wysokoci szeciu centymetrw, ktr
mona ustawi w samochodzie? Ma podstaw z tam
samoprzylepn,
dziki
ktrej
mona
j
wszdzie
przymocowa.
Ile?
Cztery dolary. Niska cena, ale fantastyczna jako.
Posrebrzany metal.
Panna Mi wypowiedziaa sowa posrebrzany metal z
tak emfaz, jakby obwieszczaa, e chodzi o czyste srebro.
Niech nam pani da tysic, czasem spotykamy bardzo
wierzcych kierowcw zgodzi si pan Beaumont.
A proporczyki?
Proporczyki ju nie id we Francji.
Pani Beaumont rzucia nagle:
A pudeka na tabletki?
Pudeka... co?
Pudeka na tabletki! Dla chorych! Zwolennicy witej
nalega
Lang,
rozdraniony
namaszczenia uprzejmoci.
Puci do swojej maonki oko, ze zwycisk min, bo by
przekonany, e to zrczne pytanie pozwoli Langowi
wytumaczy, skd wzio si jego kalectwo, i tym samym
troch si uczowieczy.
Ale ten tylko si odci:
Na to by popyt.
Sucham?
Tak, Jezus i Matka Boska zdominowali rynek. W
Europie wici nie s ju modni, z wyjtkiem witej Rity i
witego Judy, jeeli popracuje si nad promocj.
wity Juda?
Pan i pani Beaumont nigdy nie syszeli o witym Judzie
ani nie sprzedawali przedstawiajcych go przedmiotw.
Lang rykn, rozdraniony tak ignorancj:
wity od parkowania! witego Jud trzeba wezwa,
gdy nie mona znale miejsca, eby zaparkowa: jest mao
znany i ma czas, eby si tym zaj. Bardzo szybko
rozwizuje problem.
Ach tak? To naprawd dziaa?
Pan artuje! Mwi panu to, co trzeba opowiada, eby
go sprzeda. Panna Mi tego nie zrobia?
Nie.
Idiotka! Jutro wyleci z pracy.
Pani Beaumont spieka raka, dojrzawszy, co wyjmuje z
formy robotnik stojcy dokadnie przed ni
Ale... ale... ale...
Tak, to te produkujemy potwierdzi pan Lang. Akce-
On,
mg
zwykle
tak
powstrzyma
pann
Mi,
jeszcze
dzi.
Rozumiem...
Do Annecy.
A to ju nie znam...
Ja te nie. Do willi Sokrates.
Willa Sokrates? Co to jest? zapyta masaysta
monotonnym gosem. Restauracja? Centrum talasoterapii?
Pierwszorzdna klinika?
Nic z tych rzeczy. Po prostu miejsce, gdzie si
zemszcz. Waham si midzy torturami a zabjstwem.
Ale pan zabawny, panie Lang!
miech olbrzyma brzmia faszywie; w jego wybuchu byo
wicej gupoty ni radoci. Axel pomyla, e Sunil masuje go
ju od p roku i e nie zniesie duej pogody byego
zapanika, dotyku jego wilgotnych doni i durnych rozmw z
nim. Jutro, przed wyjazdem, zwolni go.
Uspokoi si i znw zacz si przyglda zdjciom z
broszurki, do ktrych pozowali doroli ludzie, obejmujc si
za ramiona. Ktry z tych mczyzn to on? Gdzie by? Jak
mg teraz wyglda
Chris?
*
Z gonika wydobyway si dwiki koncertu skrzypcowego Pamici anioa, dyskretne, niemiae, ukradkowe. Raczej wspomnienie muzyki ni rzeczywista muzyka. Chris
uwaa, aby w swoim pokoju na poddaszu nigdy nie puszcza
muzyki za gono, bo w tym wielkim drewnianym domu, jakby zawieszonym na zboczu gry, dwiki swobodnie przepyway midzy pomieszczeniami; nie chcia, aby ktry z jego
nastoletnich podopiecznych w willi Sokrates zaatakowa go,
krytykujc jego gust; me dlatego, eby si go wstydzi, ale
dlatego, e to dzieo naleao do jego prywatnego ycia, a swo-
im prywatnym yciem nie dzieli si z nikim. Tani sprzt wypluwa tylko gwn lini melodyczn skrzypiec i zlewajc
si w dwikow magm parti orkiestry, co mu wystarczao,
aby odgadn, co to za utwr, obudzi wspomnienia. Chris
sucha tego dziea tak, jak oglda si wyblake zdjcie, jakby
dziki niemu budziy si jego marzenia.
Od czasu gdy Axel zgin, nie przestawa o nim myle.
Na pocztku byo to malekie rdeko, niteczka wody w jego
pamici, ale z czasem ten strumyczek nabra rozmiaru i mocy
rzeki. Axel, unieruchomiony w swoim geniuszu, swojej
delikatnoci, doskonaoci, zajmowa teraz zasadnicze
miejsce w yciu Chrisa, niczym ikona, wity, niemal bg,
ktrego ateusz prosi o rad, gdy przeywa jaki dylemat.
Siedzc na krzele przed maym biurkiem, na ktre
padao jeszcze wiato dnia, Chris kontemplowa swj
ulubiony spektakl, krajobraz wci odmieniany przez pory
roku. Z jego okna na poddaszu wida byo wicej wody,
wicej nieba ni z ziemi. Okno na nieskoczono? U
podna stoku, pod czystym niebem, na ktrym kooway
ory, spao jezioro Annecy. Po jego drugiej stronie, na zboczu,
wyrastajce pord sosen domy wyglday jak kostki drogi na
ciemnej ce, powyej za pasy si stada biaych szczytw,
ktre z tej odlegoci wydaway si upiorne.
Ej, Chris, chod szybko, mamy problem.
Do pokoju wesza Laura, koleanka, ktrej chudo
podkrelay dinsy nimfetki i luna koszulka.
Doczy do niej. Nic nie mwic, aby nie usyszeli ich
pensjonariusze, wpadli do biura dyrektora, jedynego
oddzielonego pomieszczenia w willi.
Montignault, zaoyciel orodka, zebra swoich siedmiu
wychowawcw i owiadczy im:
Karim, ten chopak, ktry doczy do nas ostatnio,
uciek. Nikt go dzisiaj nie widzia, ani w sypialni, ani w pracowni, ani w stodole.
Trzeba zawiadomi policj! zawoaa Laura.
Montignault zmarszczy brwi.
Najpniej, jak to tylko moliwe, Lauro. Najpierw
poszukajmy. Nie jest dobrze posya policj na poszukiwanie
dzieciaka, ktry wczeniej mia ju z ni za duo do
czynienia. Albo schowa si jeszcze lepiej, albo na nich
napadnie, albo jeeli go zapi, bdzie mia do nas pretensj i
bdzie nas kojarzy z glinami. To by si mijao z celem.
Stracilibymy jakikolwiek wpyw na niego.
Grupa, w tym Laura, zaakceptowaa t uwag. W tym
orodku
powiconym
modziey
z
problemami
na
myli?
zapyta
niepokojem
si,
zbity
tropu
okazanym
mu
*
Otoczony wielkimi oknami basen zosta zaprojektowany
tak, by kuracjuszom stworzy iluzj, ze kpi si pord
alpejskiej przyrody, pomidzy opadajcymi ze szczytw
kami a rozpocierajcym si na ziemi jeziorem, pod
spokojnym spojrzeniem nienych grskich czap. Tego dnia
jednak wyglda, jakby by cakowicie oddzielony od wiata,
tak cile do szyb przylgna para, zimno przycigno do
szka gorce krople zasaniajc cay widok na dolin.
Kilku pywakw, obojtnych na siebie nawzajem,
pokonywao wielki basen sprystymi ruchami. Stojcy obok
trampoliny staruszek o ksztacie owada, z nadtym brzuchem
na rachitycznych nogach, wykonywa ramionami powolne
koa.
Na wysokim krzele, z ktrego widzia cay basen,
drzema ratownik bez zarostu, o grubych mikkich udach, z
gwizdkiem midzy wargami niczym wielki noworodek sscy
butelk
Axel, przywieziony na wzku przez pracownika pywalni
na sam brzeg maego basenu, otulony w szlafrok, obserwowa
mczyzn, na ktrego punkcie mia obsesj.
Chris, stojc w wodzie, zajmowa si cierpic na
reumatyzm osiemdziesiciolatka. Trzyma j delikatnie w
ramionach, wykorzystujc lekko, jak nadaje ciau
zanurzenie, i pozwala jej wykonywa ruchy, ktre na brzegu
byyby niemoliwe, aby j wzmocni, odblokowa jej stawy,
rozcign minie i cigna. Ta do nowa metoda nazywaa
si kinezjoterapi morsk, a Chris, cho nie by jej
wynalazc, okaza si jednym z niewielu praktykw.
Axel dowiedzia si o tym szczegle w hotelu, kiedy
zada pielgniarza do codziennej opieki. Na licie zabiegw,
jakie zaproponowa mu dyrektor, zobaczy nazwisko Chrisa w
rubryce Nowo: masa wodny!.
Atletyczna
wspaniao
determinacj: adnej litoci.
Chrisa
wzmocnia
jego
Co si panu stao?
Wypadek, dwadziecia lat temu.
Chris zadra. Nie dlatego, e odgad tosamo Axla, ale
dlatego, e ten okres, dwadziecia lat przywodzi mu na myl
wasne wspomnienia. Axel pospiesznie wyrwa go z
zamylenia.
Jak wpad pan na pomys, eby si zaj t metod,
kinezjoterapi morsk?
Och, nie wiem... chciaem znale co, co ma dobre
skutki i co mona robi w wodzie.
Dlaczego? Czy w wodzie mona zrobi co zego?
Chris nie odpowiedzia, odsuwajc si, aby odwzajemni
umiech kobiety idcej w stron prysznica, Axel
kontynuowa:
Ja miaem wypadek wanie w wodzie.
Chris odwrci si i, zesztywniay, przyjrza mu si
uwanie, najpierw niepewnie, potem podejrzliwie, z
niepokojem, a wreszcie z przeraeniem. Axel wytrzyma to
spojrzenie. Widzia, e Chris uwiadamia sobie, co si stao.
Byo to jak podnoszca si znad jego pamici zasona, ktra
stopniowo wpuszcza do rodka wiato. Przekn lin, a
potem wyartykuowa bezdwicznym gosem:
To ty, Axel?
Tak.
Z oczu trysny mu zy. Walczy z umiechem.
Wic ty... yjesz?
A co mylae? wykrzykn Axel.
Przez dwadziecia lat Australijczykowi nie przyszo to do
gowy; myla, e Chris wie, co si wydarzyo po wypadku.
to
Nie.
Ach, to moe twj los by si zmieni. Tak, dla ciebie z
pewnoci ycie byoby lejsze.
Nie, ja jestem na zawsze zmiadony ciarem mojego
bdu.
Wic co by to zmienio? Powiedz mi! No powiedz mi!
Nie mogc si duej opanowa, Axel zacz krzycze
metalicznym gosem, ktry odbija si od wilgotnego
sklepienia pywalni. Staruszek przesta krci ramionami
mynki, a pucoowaty ratownik pochyli si, gotw opuci
swoje krzeso i interweniowa.
Axel i Chris obserwowali si przez pewien czas. W kocu
Chris przyzna:
Masz racj. To by niczego nie zmienio.
A... wic ci nie wybaczam. Nie po to tu przyjechaem.
Chris ponownie mu si przyjrza. Zdawa sobie spraw,
e jeli Axel odby tak podr, to na pewno nie bez powodu.
Czego chcesz?
Spotkajmy si o wp do smej w restauracji Le Grizzli
przy moim hotelu.
e Axel oddycha, byo cudown wiadomoci, ale nie uwalniao go to od winy, co to, to nie. Stojc naprzeciw tego sabego, uomnego czowieka o szorstkim gosie, ktrego ycie
zostao zamane, mia wraenie, e zamiast mierci spadlana
niego niekoczca si mka. Czy nie byoby lepiej, gdyby...
Potworne! To, o czym myla, byo potworne. Po raz
kolejny ucieka od odpowiedzialnoci. Ale tchrz...
Byo mu ciko znie to, e Axel, zdradzony, nie odszed
natychmiast na tamten wiat. Jedyna osoba, ktra wiedziaa
o podoci jego zbrodni, przeya; nosia w sobie t wiedz
przez dwadziecia lat. To go przytaczao... Chris gardzi sob.
dcy pust egzystencj, bez mioci, bez przyjaci, bez ideaw, by w swoim ywiole i nie zdawa sobie sprawy z tego,
jaki efekt wywouj jego opowieci; wprost przeciwnie, wydawao mu si, e skoro sam jest sob zachwycony, to oczarowa te Chrisa. Dwadziecia lat wczeniej Chris podziwiaby
jego karier, pienidze, wadz, ale dla nowego Chrisa, wychowawcy specjalizujcego si w modocianych przestpcach,
caa ta przemowa nic nie znaczya.
Pomidzy
siedzcymi
naprzeciw
siebie
czterdziestolatkami narastao nieporozumienie. Kady z nich
wyhodowa w swojej wyobrani obraz drugiego, rzebic w
tym wyobraeniu siln osobowo o wyranych, trwaych
cechach. Axel dla Chrisa sta si wzorem doskonaoci, a
Chris dla Axla idealnym czowiekiem sukcesu. Obaj
zbudowali swoje ycie, traktujc drugiego jak model, kierujc
si mniej lub bardziej jasn motywacj, aby go zastpi,
przewyszy. Ot ich urojonym konstrukcjom grozio teraz
zawalenie.
Przy deserze Axel zauway, e jego fanfaronada
wywouje tylko wrogie milczenie rozmwcy. Teraz on
zrozumia sytuacj: kady z nich si zmieni i nienawidzi
tego, kim sta si ten drugi. Odraza okazaa si tym
silniejsza, e Chris przypomina Axlowi szlachetnego
czowieka, jakim by i ju nigdy nie bdzie, Axel za by dla
Chrisa wyzyskiwaczem, ktrego z siebie wykorzeni.
Dugo milczeli, a potem, wzdychajc, Chris poczu si w
obowizku zapyta:
Axel, dlaczego przyjechae?
Zby dobi z tob targu.
Niech bdzie.
Od dzisiaj jeste mi posuszny
Ja...
To zadouczynienie, jakiego si domagam, Od dzisiaj
zamwi
now
butelk
szampana
napeni
Za nas!
Za nas... odpar Chris, maskujc swoje zdumienie.
Axel oprni kieliszek jednym haustem i natychmiast
znw sobie nala.
Jutro zoysz wypowiedzenie. egnaj, willo Sokrates. O
pnocy lecimy do Szanghaju. Trzymaj, moesz ten adres
zostawi ludziom, ktrzy chcieliby pozosta z tob w
kontakcie.
Gdy w wyniku wypadku wyciu pojawia si rysa, ludzie reaguj na rne sposoby Axel pogry si w cynicznym wstrcie do ludzkoci, a Chris otworzy na mio do innych
Czy dzisiaj Axel, tak jak Chris, mia wraenie, ze jest
sob? Ile w tym byciu sob byo wolnoci? Ile
przeznaczenia? Te pytania, wywoujce bl gowy, nie
pozwoliy mu spa.
Co do Axla, nie spa wiele wicej. Sprawdza przez
Internet, jak funkcjonuj jego firmy. Przez przypadek trafi na
wiadomo, e na wiecie sprzedaje si miliony rodkw
antydepresyjnych, i wpad na pomys: stworzy eliksir witej
Rity, ktry miaby przeciwdziaa przygnbieniu. Nazwie go
cudowna woda Rity. Ze wszystkich rodzajw prowadzonej
dziaalnoci: zabawek, ubra, gadetw, pornografii
najbardziej bawi go handel dewocjonaliami. Od czasu gdy
ludzie nie wierz w Boga, s gotowi wierzy w byle co!
Astrologia, numerologia, New Age, renesans witych. Trzeba
z tego korzysta. Dechrystianizacja Europy nie doprowadzia
do rozkwitu racjonalizmu, ale do rozmnoenia si i
wzmocnienia przesdw; kiedy chrzecijastwo okrelao
ramy wiary teraz, gdy ich ju nie byo, Axel mg bogaci si
na ludzkiej atwowiernoci. Dlaczego wanie wita Rita, a
nie inna wita? Z powodu sztychu przypitego pinezk do
ciany jego pokoju w Sydney w czasie rekonwalescencji, gdy
na nowo uczy si mwi i pisa. Zamiast doceni ten obraz
dobroci, zacz go nienawidzi, tak jak nie cierpia
uprzejmoci, tak jak czu wstrt do wszystkich rytualnych
form dobra. Pewnego dnia, splunwszy na wit,
postanowi, e kiedy zajmie miejsce w szeregach zwycizcw
i e go nie opuci.
Nastpnego
dnia
Chris
zanis
wypowiedzenie
Montignaultowi, ktry ochonwszy z zaskoczenia, oznajmi
mu szczerze, e bardzo auje. Po tern odwiedzi Karima,
powierzy mu swj chiski adres, po czym poszed na
zaimprowizowane przez kolegw przyjcie poegnalne.
Kiedy wyjedasz?
Dzi w nocy. Do Szanghaju.
Poniewa chcieli wiedzie wicej, wyzna, e bdzie si
opiekowa swoim mieszkajcym tam przyjacielem z
dziecistwa, ktry prosi go o pomoc, bo nkay go powane
problemy zdrowotne. W tej opowieci wszyscy rozpoznali
Chrisa, ich Chrisa, mistrza altruizmu, i go uciskali.
O sidmej wieczorem wzi swoje walizki i spotka si z
Axlem, ktry uregulowa rachunek za pobyt, po czym kaza
mu wsi do takswki.
Limuzyna okrya
luksusowym hotelu.
jezioro
zatrzymaa
si
Zmusz ci do tego.
W swoim wolnym czasie kontemplowa krajobraz
alpejski, ktry mia opuci. Jezioro grskie byo czym nie
do okrelenia... Albo miao si wraenie, e woda wypenia
ogromn dziur, niczym wieko nad otchani, albo ciany
wok jeziora jawiy si jako harmonijne brzegi tworzce
kolebk wok jego toni. Krtko mwic, miejsce, w ktrym
spdzi te dziesi lat, wydawao mu si co sekund inne,
przeraajce albo urocze.
O zmierzchu ostatniego wieczoru we Francji po ich
bagae przyjechaa takswka, aby nastpnego dnia zabra je
na lotnisko. Potem, za kierownic czarnego samochodu, z
Genewy przyjecha Chiczyk. Chris nie zrozumia ani sowa z
ich rozmowy z Axlem, bo mwili po chisku; zauway tylko,
e przestraszony Azjata skroba na kartce to, co wykada mu
Axel.
Spokojnie. Sprawiasz
wraenie, jakby
ci
si
to
podobao.
Wydaje mi si to konieczne.
Spokojnie, powtarzam ci. Idziemy moim rytmem. To ja
to wszystko zorganizowaem. Nie ty.
Ja te. Troch. Jestem odpowiedzialny za to, kim si
stae.
Miliarderem? zapyta Axel, parskajc miechem.
Nie, zabjc. Przypominasz sobie, jak nas nazwa Paul
Brown, Amerykanin, ktry organizowa obozy muzyczne?
Bracia wrogowie, Kain i Abel. Byem tym zym, Kainem, a ty
tym dobrym, Ablem. To ja miaem zabi brata. I to zrobiem. ,
Axel wlepi w niego wzrok peen nienawici.
Ach, wic jednak czujesz si winny?
Bardzo. A teraz zobacz: to ty jeste Kainem, a ja Ablem.
Gupie, nie? Po dwudziestu latach zamienilimy si rolami.
Ty jeste ju tylko wybuchow mieszank cierpienia, goryczy
i nienawici. Cho bye cudem natury, zrobiem z ciebie
potwora. Jak miabym si nie wstydzi?
Axel wycelowa w niego bro, gotw strzeli.
Zamknij si.
Chris cign z zapalczywoci:
Zmarnowaem ci, Axel. Nie tylko zrujnowaem ci ycie,
ale zrujnowaem ciebie. Stae si przeciwiestwem tego, kim
bye. Poznaem anioa, a stworzyem demona.
Zamknij si. Jestem odpowiedzialny za to kim si
staem. Tego chciaem, nigdy wicej, powiedziaem sobie,
budzc si ze piczki, nigdy wicej nie bd ofiar.
Dziwne. Nigdy wicej, obiecaem sobie, wrciwszy do
Parya. Nigdy wicej nie bd zabjc,
Elizejska mio
karonem, ni znosi jarzmo rodzinnego domu, kobiet wyzwolon, ktra spotkaa Henriego w jakim barze w Paryu w
okolicy Panteonu i wcale nie sdzia, e ich historia ma przyszo. Dwadziecia pi lat pniej studentka ze wiata cyganerii tkwia w kajdanach sawy, unieruchomiona w publicznej postaci pani Morel, pierwszej damy Francji, maonki
prezydenta Republiki, przyszpilona jak motyl do pozacanej
ramy Paacu Elizejskiego.
W kadym razie pewne jest to, e nie spotykaabym si
z t kobiecin ze zdj.
Wydaa na siebie wyrok bez odwoania. Zrobia si z niej
burujka w skrojonym na miar, prostym kostiumie z
drogiego materiau, w niezbyt seksownych butach, chocia
na obcasie, z fryzur przypominajc hem, zawsze
przybierajca skromne pozy. Ta metamorfoza dokonaa si
stopniowo, wbrew jej woli. Na pocztku Catherine nie
mylaa zbyt wiele o swoim stroju, nosia sukienki, koszule,
dugie spdnice i indiaskie kamizelki, kolorowe, tanie, ktre
zazwyczaj wynajdowaa w do kiepskiej dzielnicy, gdzie
wynajmowaa poddasze, niedaleko dworca Gare du Nord; co
najwyej, aby uzasadni swj wybr, utrzymywaa, e ceni
naturaln bawen, e lubi czu lekkie warstwy tego
materiau na swoim szczupym ciele. Potem, gdy staa ju u
boku ma, w miar jak wspina si on po szczeblach wadzy,
jej nonszalancja zacza wzbudza kontrowersje: chocia ona
w ogle nie zwracaa uwagi na strj, jej swobodny styl sta si
przedmiotem uwag, prowokowa dyskusje. Obojtno na
mod uchodzia u niej za celow postaw, a u jej ma za
strategi komunikacyjn; gdy pojawia si temat pani Morel,
w rozmowie zawsze przewija si temat jej stroju, ktry
niekiedy chwalono, a duo czciej wykpiwano. Aby uci te
docinki, w kocu pogodzia si z konserwatyzmem, wyrzucia
z szaf hipisowskie ciuchy, po czym zapenia je strojami
stworzonymi
dla
kobiet
w
jej
wieku
penicych
odpowiedzialne funkcje. Chodzio o godno...
im si wyrwa z rutyny, w ktr obroli... Gdyby znw obudzi si w nich ar... Gdyby bardziej zadomowili si w swojej
skrze... Instynktownie skierowaa si do azienki przy pokoju Henriego, miejsca, gdzie nie miaa prawa wchodzi, niczym
ona Sinobrodego. W rzeczywistoci czsto tam chodzia, bo
w cigu dnia jego azienka stawaa si miejscem tajemniczym, gdzie go nie byo, ale ktre wypenia sob, pachncym
lawendowym rcznikiem, past do zbw, zimn wod na
marmurze, aloesow pian; byo tajemnicze, bo unosi si w
nim duch jej mczyzny; tajemnicze, bo nigdy nie pozwala,
aby wchodzia tam z nim; tajemnicze, bo byo jak korytarz
prowadzcy do rozkoszy, poprzedzajcy noc, kiedy ciaa cz
si w pocieli. Przedsionek mioci...
Westchna. Niestety ta nora od dawna nie zapowiadaa
ju adnej rozkoszy... Mimo e sypiali w jednym ku, Henri
i ona ju si nie dotykali. Znw rutyna...
Wrcia do salonu, chwycia gazet, przyjrzaa si
badawczo swojemu mowi.
Ten czowiek moe mnie uwie, bo go nie znam.
Przypuszczam na przykad, e bdzie rwnie uczciwy i
otwarty jak jego postawa, rwnie szczery jak jego umiech.
Ale wiem... ju za pno... wiem, kim jest, do czego jest
zdolny... wiem, e...
W tym momencie pojawi si prezydent Morel, ubrany na
niebiesko, spocony, z twarz nabieg krwi, z krzywym
umiechem na ustach.
A, jeste? powiedzia ze zdziwieniem, troch szorstko.
Mylaem, e posza na zakupy...
Przykro mi. Nic mi si nie podobao, szybko wrciam.
Podszed zaintrygowany.
Wszystko w porzdku?
Niepokoi si naprawd czy udawa?
wspaniale
Nie.
Hm... nie wiem... Nie zwrciem uwagi... Dostaj tyle
prezentw... Moe Rigaud?
Teraz uywasz perfum, ktre wybieraj mczyni?
Czemu nie? Chyba nie zrobisz mi sceny zazdroci z
powodu perfum?
Nie, nie jestem taka gupia. Mam lepsze powody ni
perfumy, eby ci robi awantury. Co do tego mam cay
wachlarz moliwoci.
Patrzy na ni, w pogotowiu, skory do sprzeczki, jak
dobre zwierz polityczne, zdolne przekona ysego, aby
zapuci wosy.
Uprzedzia go, cignc spokojnie:
Nie zrobi ci sceny. Nie czuj adnej zazdroci.
Ach... tak.
Ani troch. Jestem spokojna jak nigdy. To nawet
dziwne... Moz jest co w tej ludowej mdroci, ktra mwi,
e zazdro jest dowodem mioci?
Zadra, tym razem zraniony. Biedny prezydent
szydzia jest tak przyzwyczajony do pochlebstw, e od tej
nadmiernej protekcji sta si bezbronny: wcieka si z
powodu dyskretnej uwagi, jakby spotkaa go poraka wyborcza.
Nie jestem pewien, czy zrozumiaem powiedzia cicho.
Nalega, bo normalnie w takiej dyskusji nie musia si
niczego obawia; Catherine przyzwyczaia si zachowywa
swoje skargi dla siebie. Przypomniaa sobie t swoj cech i w
tym momencie uznaa, e Henr i ma doprawdy zbyt duo
szczcia postanowia postpi wbrew swoim zwyczajom.
Zrozumiae, Henri. Nie kocham ci ju. I to wcale.
wciekoci.
Catherine za bya zachwycona tym aktem przemocy,
ktra j smagaa, oywiaa, wyrywaa z nudy; bya dla niej
czym tak cennym jak dla drzewa przypyw sokw na wiosn.
Chocia ich mio si nie odrodzia, z pewnoci odrodzia
si ich historia.
Pewnego dnia, gdy chodzia po butikach na SaintGermain-des-Prs w eskorcie dwch ochroniarzy i szofera, w
jej polu widzenia kilka razy po jawi si czowiek w beowym
paszczu nieprzemakalnym.
Natychmiast poja, co si dzieje: jej m kaza j ledzi.
Nie posiadaa si z radoci. Nie tylko udawaa, e nie widzi
detektywa, ale kilka razy odwrcia uwag swojej ochrony,
aby te go nie dostrzega.
Czego szuka Henri? Co chce wiedzie?
Po miesicu odkrya cel tego ledztwa: prezydent
stworzy list przyjaci swojej ony; nastpnie kademu z
nich wysya zaproszenie do Paacu Elizejskiego na
nieformalne niadanie bez Catherine, podczas ktrego, w
zgrabnej rozmowie, prbowa z nich wycign rne
informacje. Nie zdradzajc swoim rozmwcom, o co chodzi,
byy adwokat, a obecnie gowa pastwa, ocenia, jak zaya
znajomo czya ich z Catherine oraz jak dalece podziwiali
lub nie znosili jego samego, wszystko po to, aby si
przekona, czy Catherine ujawnia jakiemu powiernikowi
lub powierniczce wybuchowe sekrety, ktre znaa. Bawiy j
opowiadania przyjaci o tych niadaniach. Oniemiela ich,
pochlebia, dyskretnie nimi kierowa, a oni nigdy nie odgadli,
e prawdziw przyczyn, ktra kierowaa postpowaniem
Henriego, byo jego bezpieczestwo.
Jeeli mnie tropi, to ze wzgldu na siebie, nie na mnie.
Interesuje si tylko samym sob.
Ale
czy
powiedziaabym
to
innemu
trawniki
Paacu
Co o tym mylisz?
Twoja wygrana nie jest pewna.
Wiem, bd walczy.
Jak? Nie moesz ju ryzykowa numeru z zamachem.
Jego kark zesztywnia. Skrzywi si:
Nie rozumiem, o czym mwisz.
Oczywicie.
Na minut kade z nich pogryo si w zasadniczym
zadaniu: pokry konfitur posmarowan masem kromk,
tak aby nie zabrudzi ni stou ani palcw.
Podj temat na nowo, jakby nigdy nic:
Chciabym, ebymy przed t drug kadencj si
rozstali.
Dlaczego?
Twoim zdaniem...
To byoby dla ciebie due ryzyko polityczne, mj drogi.
Rozwiedziony prezydent? Obyczaje si zmieniy!
Taka niespodzianka byaby dla ciebie groniejsza. Od
zawsze, od czasu gdy istniej gazety, radio i telewizja,
wszyscy wierz w wielk mio midzy nami. Nasza historia
nazywa si Wzorowa mio. Odkrycie, e to nieprawda, e
to zwyky lep wyborczy, zasona dymna, wywoaoby
nieufno u twoich zdeklarowanych wyborcw, a tym
bardziej u niezdecydowanych: czyby prezydent nas okama?
Ile jest prawdy w tym, co nam naopowiada? Czy ostatecznie
naley go tak dobrze ocenia? Czyjego czyny i gesty nie s
czci strategii komunikacyjnej?
Nic mnie to nie obchodzi. Mam dosy.
Mnie?
Ciebie! Nas!
Czyby mia jak now kochank, ktra marzy o
tym, aby si mnie pozby?
Nawet nie to.
A co?
Nie znosz tego, jak na mnie patrzysz. Rozemiaa si.
Z pewnoci. Widz ci takim, jaki jeste. I to bardzo
brzydki obrazek.
Skrzywi si, przekn lin, po czym kadc otwarte
donie na stole, aby si uspokoi, zakoczy:
Zechcesz
rozpatrzy
rozpatrzyam: odmawiam.
moj
propozycj?
-Ju
Dlaczego?
Znalazam swoj drog. Co mam robi po odkryciu, e
ci ju nie kocham? Nienawidzi ci. To mi odpowiada.
Catherine, nie mog znie tego, e yjemy razem.
A jednak bdziesz musia si do tego przyzwyczai.
Pozwl mi wic podsumowa sytuacj. Po pierwsze, bdziesz
si ubiega o now kadencj tylko wtedy, gdy si na to
zgodz.
Sucham?
Bdzie ci potrzebne to, ebym trzymaa gb na kdk,
ebym zatrzymaa dla siebie moje szkaradne tajemnice,
ebym nie zacza gada o zamachu na ulicy Fourmillon.
Jego ciao zgio si, jakby dosta cios w odek. Majc
pewno, e j usysza, cigna:
A po drugie, w czasie tej kolejnej kadencji bd z tob.
Nie zapominaj: Wzorowa mio!
majaczenie,
jestem
Zastanowia si.
Czy ludzie bd wzruszeni, Rigaud?
Ludzie pani uwielbiaj. Prosz si spodziewa wielu
wyrazw sympatii i smutku. Zostanie pani nimi zalana.
Nie, chodzio mi o to, e ludzi wzruszy Henri Morel, po
raz kolejny, ten dzielny i odwany Henri Morel, ktry wyszed
cao z zamachu przed pierwsz kadencj, a teraz, przed
drug, szlachetnie towarzyszy w agonii swojej onie.
Los z
prezydenta.
pewnoci
nie
oszczdza
biednego
pana
zaczerwieniy si od ez.
Henri pocaowa j, dugo trzyma j w ramionach, tuli,
a potem czujc, e si odpra i zaraz zapadnie w sen,
pozwoli jej odpocz.
Choroba wszystko midzy nimi zmienia: agresja stracia
prawo wstpu do ich ycia.
Catherine, akceptujc swoje tragiczne przeznaczenie, nie
chciaa ju ksa; nie tylko dlatego, e to nie leao w jej
naturze, ale te przypominao jej to czas sprzed wykrycia
raka; w niejasny sposb kojarzya ironi, sarkazm i sown
przemoc z pogorszeniem si jej zdrowia!
Podczas gdy ona zmuszaa si do milczenia, Henri
stosowa warunkow amnezj: zachowywa si jak gdyby,
jak gdyby nigdy nie powiedziaa mu o swojej pogardzie, jak
gdyby nie zagrozia mu, e wyjawi to, co wie o zamachu na
ulicy Fourmillon, jak gdyby nie zoya za granic
kompromitujcego testamentu. Wskutek ukrywania tych
wydarze zacz niemale wtpi, czy naprawd miay
miejsce. Chwyta si swojej roli dobrego ma jak toncy
brzytwy, to byo jego zbawienie, rzeczywisto, ktr chcia
stworzy. Dalej gra przedstawienie szepta do siebie
czsto. Trzyma si roli, nie pokazywa lkw ani
wewntrznego chaosu.
Czy nie mia racji? Czasem forma jest ratunkiem. Gdy
zagraa nam mtlik, tylko pozory powstrzymuj nas przed
pogreniem si w chaosie; pozory maj du moc, s trwale
i utrzymuj nas w ryzach. Tylko nie upa powtarza sobie
-nie zaama si, nie podda si lkom ani przed tym, co
bdzie znosi Catherine, ani przed tym, co jeszcze mi
zgotuje.
Sami ju nie wiedzieli, co myl, ani o sobie, ani o tym
drugim. Nieszczcie rozrzucio na stole karty do gry, ktrej
regu nie znali; tymczasem choroba obojgu przyniosa niespodziewan mdro: y chwil, pamita o swoim przemijaniu, polega tylko na tym, co dzieje si teraz. Od tej chwili
wet wykorzystane przez jego przeciwnikw. Genera natychmiast wysa do kliniki kogo, kto mia odebra jej wspomniane stronice.
Uspokojony Henri Morel, kandydat na prezydenta, wrci
do swoich zada.
W cigu nastpnych tygodni, zajty nimi bez reszty,
przepracowany, biegajc z mityngw do studia telewizyjnego,
uczestniczc
w
burzliwych
dyskusjach
ze
swoimi
adwersarzami, tylko trzy razy, cho mia z tego powodu
poczucie winy, znalaz czas, aby do niej pojecha. Podczas
kadej wizyty czu si tak le, e zachowywa si szorstko, nie
by wystarczajco czuy; a widzc, e rozkad postpuje, by
jeszcze bardziej rozdraniony. Cho wydawao si, e jej to
nie przeszkadza, wiedzia, e robi jej przykro, e budzi jej
gniew, e popycha j tym samym coraz bardziej w stron
zemsty w pamitnikach.
Nadszed dzie wyborw. W pierwszej turze Henri Morel
dosta czterdzieci cztery procent gosw, co nie wystarczao,
by zwyciy, ale dobrze wryo na drug tur, gdy jego
konkurenci, podzieleni, nie majc wyranego lidera,
zmobilizowali kady po dziesi procent elektoratu. Taki
wynik pozwala wierzy, e podzia gosw w drugiej turze
bdzie dla niego korzystny.
Rzuci si w wir walki z wielk energi, tym bardziej e
dziaanie pozwalao mu zapomnie o agonii Catherine i o
tym, co nastpi po jej mierci.
W niedziel, w drugiej turze wyborw, Henri Morel zdoby prezydentur pidziesicioma szecioma procentami gosw zwycistwo! Wszyscy w jego sztabie wyborczym nie posiadali si z uciechy, fala radoci przepenia jego parti, ludzie wyszli na ulice, aby piewa, taczy, macha chorgiewkami. On sam zosta zmuszony, aby przejecha wasnym
samochodem przez Pola Elizejskie i przez otwarty dach dzi-
si
do
publikacji
pewnym
Co?
Konsultowaem si z prawnikami: adnej luki,
wszystko jest legalne. Powierzya tekst pielgniarce, ktra si
ni zajmowaa; doczono do niego list podpisany przez
witej pamici pani prezydentowa w obecnoci notariusza,
ktry objani i prawnie zatwierdzi to, co naley robi. Zdaje
si, e wydanie ksiki to realizacja jej ostatniej woli.
Trzeba temu zapobiec, uda, e to faszerstwo!
To niemoliwe. Wszystkie dokumenty zostay przez ni
zredagowane wasnorcznie. A personel kliniki tygodniami
widzia, e pisze.
nos.
Henri, zbity z tropu, zaintrygowany, zaniepokojony,
chwyci ksik i j otworzy.
Nabraem zwyczaju, aby do drugich wyda moich ksiek docza dziennik pisarza, ktry powstawa rwnoczenie
z tymi ksikami; po czym odkryem, e czytelnicy ceni jego
tre. Po raz pierwszy zaczam wic zapiski z dziennika do
pierwszego wydania. S to fragmenty mojego dziennika dotyczce powstajcej ksiki.
Trucicielka...
Jak zwykle posta, ktrej uyczam gosu, zawadna
mn. Oto zostaem przemieniony w star kobiet (do tego jestem przyzwyczajony), seryjnego morderc z prowincji (a do
tego ju mniej...). Jak autorom kryminaw udaje si y
normalnie? Boj si o swoich bliskich... Od kilku dni jestem
rwnie zdeprawowany co moja bohaterka, nie okazuj nikomu adnej yczliwoci, zabijam ludzi swoimi uwagami i si z
tego ciesz. W kuchni zamiast octu czy oleju widz fiolki trucizny, gdy doprawiam sosy, nawiedzaj mnie straszne myli.
Wczoraj wieczorem byem wrcz zawiedziony tym, e do potrawki z grzybw nie dodaem nic niebezpiecznego.
Nawet wtedy, gdy nie pisz, nie mog uwolni si od tej
postaci. Nawiedza mnie i czasem mwi za mnie. Przemiana w
star kobiet odciska si nie tylko na moim ciele to nie jest
grone ale i na duszy. Uruchamia we mnie to wszystko, co
jest do niej podobne. Jeeli moja posta jest za, pogbia
moj zoliwo.
Draem ze strachu ju przy pisaniu Przypadku Adolfa
H., ksiki o Hitlerze...
Dzi w nocy czuem takie wzburzenie, e zaczem si
zastanawia nad tym, czy przypadkiem nie zacz biografii
witego Franciszka z Asyu, aby si uleczy...
Albo Casanovy?
W tym roku, w padzierniku, byem na tourne po Stanach Zjednoczonych i anglojzycznej czci Kanady, gdzie
promowaem angielskie tumaczenie mojego pierwszego zbioru opowiada, Odette i inne historie miosne. Za spraw magii
przekadu sta si on The Most Beautiful Book in the World
Cigle
Ameryka...
Dowiadczam
autentycznej
przyjemnoci, odkrywajc ksiki i pisarzy, ktrych nie
znaem; spdzam z nimi cae wieczory przy kieliszku wina,
zmieniajc wiat i wymylajc na nowo literatur, jakbymy
mieli po dwadziecia lat... Ich pena pokory uprzejmo i
szacunek dla innych wzruszaj mnie, inspiruj.
Dzi po poudniu kilku pisarzy czytao po kolei swoje
teksty w wypchanym po brzegi audytorium. Teksty byy
dobre, wszystkie czytali ich autorzy, Amerykanie lub
Kanadyjczycy, a jednak miaem wraenie, e to nieudolna
kuchnia, e ywi, ale nie syci.
Niewtpliwie aden z tych fragmentw, liczcych do
kilku stron, sam w sobie nie by wystarczajcy, bo odsya do
caoci ksiki.
atwo wic mi byo wej na podium z kompletnym
opowiadaniem i czytajc je, zadowoli publiczno.
W Amerykanach cudowne jest to, e graj fair. Moi
koledzy pisarze, dalecy od zazdroci o sukces, gorco mi
gratulowali.
I tym razem te pomylaem, e musz si jeszcze wiele
nauczy...
Powrt.
Pisz go z dala od domu, jak marynarz z mojego
opowiadania. Podruj midzy hotelowymi pokojami i drczy
mnie nostalgia za bliskimi. Niecierpliwie czekajc na
spotkanie z nimi, pisz ten tekst dla nich, aby gdy wrc,
wiedzieli, jak mi ich brakowao, jak bardzo ich kocham, a
przede wszystkim jak bardzo bym chcia kocha ich lepiej.
Praca pochania godziny, zdania, ktrych dugo nigdy
nie jest taka sama, staj si miarami czasu.
Gdybym mg pracowa nad swoim yciem jak nad
opowiadaniem, by moe stabym si naprawd cudownym
czowiekiem...
myl: dziel na dwa, przeciwstawiam jedno drugiemu, oceniam jedno wzgldem drugiego. To gupie! Myle to akceptowa zoono, a w polemice nie ma mylenia, poniewa redukuje to, co zoone, do dwch przeciwstawnych elementw.
Podsumowujc, lubi powie w takim samym stopniu
jak opowiadanie, ale kad z innych powodw.
kowo daway im dzibkiem causa. Przyjezdnym si to podobao, intrygowao ich i stopniowo na cmentarz zaczy przychodzi listy z caego wiata, ktrych nadawcy prosili Juli o
miosne porady.
Ogrodnik nabra zwyczaju wasnorcznie odpowiada na
te listy, podpisujc je ,Julia.
Gdy umar, w latach pidziesitych, na cmentarz nadal
napyway koperty, na ktrych jako adres widniao jedynie:
Julia, Werona, Wochy. Niektrzy mieszkacy Werony
postanowili utrzyma zwyczaj ogrodnika i stworzyli Klub
Julii, grup siedmiu kobiet, ktre odpowiadaj na listy
ludziom nieszczliwym lub opuszczonym, powierzajcym im
swoje problemy.
Wczoraj spotkaem si z tymi siedmioma wspczesnymi
Juliami;
to
intelektualistki,
psycholozki,
socjoloki,
adwokatki, ktre koresponduj na przykad ze skazanymi na
mier winiami z Teksasu albo z latarnikiem z Chin,..
Niezwyka Werona wzniesiona przez Wochw, a
rozsawiona przez Anglika, Shakespearea...
odbiera ono czytelnikowi wolno, e przeksztaca go w widza, ktry nie moe wyj w trakcie przedstawienia, chyba e
chce definitywnie opuci fotel. Opowiadanie daje pisarzowi
tak wanie wadz, wadz nad czasem, moc tworzenia napicia, oczekiwa, niespodzianek, moc pocigania za sznurki
emocji i inteligencji, a potem, nieoczekiwanie, spuszczenia na
wszystko kurtyny.
W rzeczywistoci zwizo stawia opowiadanie w tym
samym rzdzie, w ktrym stoj muzyka lub teatr: jest to
sztuka czasu. O czasie czytania -tak jak suchania czy
ogldania decyduje twrca.
Zwizo powoduje, e lektura trzyma czytelnika w
napiciu.
skonaoci, pod wpywem nieszczliwej, sfrustrowanej matki. Gdy ju prawie dokona zabjstwa, jest wstrznity i
cho zachowuje swj charakter energiczny, wojowniczy, cenicy sukces nade wszystko zaprzga go w sub dobru.
Pozostaje taki, jaki by, ale efekty jego dziaania s inne, bo
dusz indywidualisty wymieni na dusz altruisty.
Sia woli.
Bez niej wszyscy ulegalibymy impulsom przemocy. Kto,
ogarnity nagle gniewem, strachem, wciekoci, nie
pragn, przez uamek sekundy, uderzy, a nawet zabi
drugiego czowieka?
Czasem myl, e wszyscy jestemy mordercami.
Wikszo ludzkoci, ta, ktra panuje nad sob, jest zoona
z mordercw wyobraonych; mniejszo z mordercw
realnych.
inteligencj,
czowiek
staje
si
Elizejska mio.
Piszc t ba o mioci, ktrej bohaterowie si
rozmijaj, czuj si prawie jak w teatrze. Henn i Catherine to
silne osobowoci, od pierwszej chwili spektakularne. S
mistrzami pozorw, nosz wiele masek, wida w nich
bogactwo ludzi, ktrzy si kontroluj, i cierpienie tych, ktrzy
milcz.
Rwnoczenie miejsce akcji w tej historii to ryzyko
rnych puapek: Paac Elizejski musi pozosta tem, a
wadza ram uzasadniajc to, e postacie, ktre go
zamieszkuj, boj si opinii publicznej.
Aby znale odpowiedni punkt widzenia, musiaem wiele
razy pisa pocztek; w kocu udao mi si napisa waciwy,
bardzo prosty, sprawiajcy, e czujemy sympati dla
osamotnionej kobiety, ktra czuje si porzucona.