5

provimet.weebly.com
ARHAHO
049-373-681

4.Emisioni i Mases Monetare

Ne rritjen dhe ne zvoglimin e mases monetare ndikojne kryesisht dy grupe te
faktoreve te quajtura faktoret e brendshem te ekonomise dhe faktoret e jashtem. Emisioni
I mases monetare behest kryesisht permes dy mekanizmave:

Mekanizmi I transakcioneve midis sektorit jobankar

dhe sektorit bankar-Masa monetare mund te rritet mirpo edhe mund te zvoglohet

varesisht nga transakcionet midis sektorit jobankar dhe sektorit te bankave. Rritja e
mases monetare behest kur barten mjete financiare prej sektorit te bankave ne sektorin
jobankar kurse zvoglimi I mases monetare behet me bartjen e mjeteve financiare nga
sektori jobankar ne sektorin e bankave. Me konkretisht me rritje te mases monetare
kuptojme rritjen e mjeteve financiare te sektorit jobankar ne forme pra te parave te
gatshme dhe ne forme te parave depozitare(depozitat ne te pare). Bartja e mjeteve
financiare nepermjet pagesave te ndryshme ndermjet vet sketorit jobankar nuk shakton
rritjen e as zvoglimin e mases monetare, vetem qe vjen deri te nderrimi I pronarit te
mjeteve.Dy lloje te transakcioneve ndikojne ne rritjen ose ne zvoglimin e mases
monetare, keto pra transakcione ndodhin ndermjet sektorit jobankar dhe sektorit te
bankave:
1.Kreditimi I sektorit jobankar nga ana e sektorit te bankave.
2.Bartja e depozitave ose te parave te gatshme te sketorit jobankar ne agregate
tjera moonetare te cilat nuk paraqesin masen monetare.
Emisionin e mases monetare(sasise monetare) mund ta analizojme me ane te ketij
bilanci te konsloduar te sektorit te bankes.
NR

AKTIVA

Shuma

PASIVA

Shuma

1.

Kredita
afatshkurta(Ksh)
Kredite
konsumuese(Kk)
Kredite investive(Ki)

300

Parate e gatshme(Pg)

100

100

Depozitat ne te
pare(Dp, Pd)
Depozitat e
kursimit(Dk)
Depozitat
investive(Di)
TOTALI

200

2.
3.

TOTALI

600

1.000

200
500

1.000

Masa monetare nga ky bilanc fitohen nese prej anes se aktives zbriten ato zera te
bilancit te cilat nuk hyjne ne masen monetare siq jane depozitat e kursimit dhe
5
provimet.weebly.com

ARHAHO
049-373-681

provimet.weebly.com
ARHAHO
049-373-681

depozitat investive pra 1000-700=300(masa monetare), kjo sipas kriterit te mjeteve

te pageses ndersa sipas kriterit te likuiditeti per perfitimin e mases monetare zbresim
prej anes se aktives vetem depozitat investive.
Procesi kryesore I emetimit te mases moentare eshte kredia te cilen sektori I
bankave u lejon sketorit jobankar, kurse kur kete kredi e kthen sektori bankar sektorit
te bankave atehere zvoglohet masa monetare. Diferenca e ketyre dy proceseve te
kredise pra te lejimit dhe te kthimit te saj paraqet efektin e emisionit te ndryshimit te
mases monetare.
Ne shembullin tone ana e pasives perbehet nga Ksh, Kk, Ki ndersa ana e pasives
perbehet nga masa monetare sipas kriterit te mjeteve te pageses pra nga Pg dhe nga
Dp(Pd) si dhe nga Dk dhe Di. Ne formimin e mases monetare ndikojne dy kategori
kryesore te kredise, kredite afatshkurtera te cilat lejoohen ne baze te depozitave ne
te pare, ndersa ne anen tjeter kredite konsumuese dhe kredite investive si kategori e
dyte lejohen ne baze te depozitave te kursimit dhe depozitave investive. Depozitat e
kursimit dhe depoztitat investive paraqesin te ardhurat e sektorit jobankar te
akumuluara pra te pashpenzuara qe ia kan lene ne dispozicion sektorit te bankave.
Dhe krijimi I ketyre dy llojeve te depozitave zvoglojne masen monetare(M1) duke u
shendruar ne mase jomonetare(Dk dhe Di). Te dyte nenbilancet shkaktojne rritjen ose
zvoglimin e mases monetare sepse shume shpesh behet bartja e mjeteve prej nje
kategorie ne kategori tjeter, psh me bartjen e mjeteve nga depozitat e kursimit ne
depozita ne te pare atehere kemi rritjen e mases monetare dhe anasjelltas. Pra mund te
konstatojme qe nga bartja e mjeteve prej depozitave qe paraqesin masen monetare ne
depozita qe nuk paraqesin masesn monetare mund te themi qe shkaktohet voglimi I
mases monetare dhe anasjelltas. Perveq qe masa monetare ndryshon(zvoglohet ose
rritet) me rastin e dhenies se kredive ajo ndryshon(zvoglohet ose rritet) edhe me rastin
e bartjes se mjeteve monetare prej nje kategorie ne tjetren siq e cekem me larte.
Qellimi kryesore I emisionit te mases monetare eshte ngritja e zhvillimit ekonomik te
vendit, pra rritjen e brutoproduktit shoqerore. Qellimi kryesore I bankave dhe synimi I
tyre I perhershem eshte qe ato tentojne qe gjithmone ta arrine ekuilibirn midis pasives
dhe aktives perkatesisht midis depozitave dhe kredive pra Ksh+Kk+Ki=Pg+Pd+Dk+Di,
per kete arsye ajo perhere eshte ne arritjen e saj duke lejuar kredi dhe duke pranuar
depozita(mobilizuar mjete monetare).

Mekanizmi I transakcioneve midis sektorit jobankar

dhe sektorit te botes se jashtme-Perveq faktoreve te brendshmen ne

ndryshimin e mases monetare ndikojne edhe faktoret e jashtem te cilat jane si rrjedhoje e
transakcioneve ekonomike dhe financiare me boten e jashtme. Ne baze te mardhenieve
me jasht paraqiten transakcionet devizore ne mes te sektorit jobbankar te vendit dhe te
sektorit te botes se jashtme. Sektori jobankare mund t realizoj salldo pozitive ne
transakcionet devizore me boten e jashtme rezultat I te cilit eshte eshte rritja e mases
monetare dhe anasjelltas. Ndikimi I transakcioneve devizore ne formimin e mases
monetare bazohet ne keto supozime:

provimet.weebly.com
ARHAHO
049-373-681

provimet.weebly.com
ARHAHO
049-373-681

1.Se transakcionet devizore me boten e jashtme I realzion sektori jobankar si

pasoje e mardhenieve ekonomike e financiare ne mes te sektorit jobankar te vendit dhe te
sektorit te botes se jashtme dhe
2.Se sektori I bankave eshte si ndermjetsues ne qarkullimin e pagesave ne mes te
sektorit jobankar te vendit dhe te sektorit te botes se jashtme.
Ne baze te transakcioneve devizore dmth ne baze te arketimit te devizave dhe ne baze
te pagesave devizore ne mes te sektoreve jobankar te vendit dhe te sektorit te botes se
jashtme pepilohet bilanci devizor per qdo periudhe, salldoja e te cilit mund te jet
deficitare dhe suficitare. Nese marrjet e devizave jane me te medha se pagesat devizore
ndaj botes se jashtme atehere krijohet suficit ne bilancin devizor dhe anasjelltas. Salldo
pozitive ndikon ne rritjen e rezervave devizore te vendit dhe te mases monetare dhe e
kunderta salldo negative ndikon ne zvoglimin e rezervave devizore dhe te mases
monetare. Pra me rritjen e rezervave devizore te cilat sistemi bankar I konverton ne
mjete te pageses se vendit rritet masa monetare me te cilin disponon sektori jobankar
dhe anasjelltas. Pra realzimimi I suficitit ne bilancin e pagesave me boten e jashtme
ndikon ne rritjen e rezervave devizore e me konvertimin e tyre nga banka ndikon ne
rritjen e mases monetare.

provimet.weebly.com
ARHAHO
049-373-681