199 Pavir Ricry, DB ARCANA DEI PROVIDENTIA COMMENTARIOLYM IN PSALs mum: Beatus vir. OMINY M genusadueritatem,xternam¢ beatitudinem nafci- tur,quam quidem inhaclubrica , & fluxa terrenorum compagi- fy neménime adipifci ualet, fed eam in fublimi & archetypa reréma ALY china,atginiplo omnium bonori fummo affequimur. Vana ft- quidem & puerorum crepundijs fimillimafuntcundta, que fenfis hic cerni- mus: Erdum eorum tantopere oblectamur illecebris, quippenon rebus ipfis (utnobis prafumicur) fed inant , & nugatorio quodam fimulachro fruimur, paruulorum inftar quos nil graue,nil ferium,nihil denig, eorum, quibus fun- gimurinuita oblectat,fed bullul,crepitacula, architag tabella, ac ludus ad umbrofam parietis imaging : Et qui iftiufmodi fenfuum incumbit delicijs,fo- lisgjterrenis pafcitur umbraculis,paruulus fane & carcutiens eftoppido men tecorpore quidem effigiem gerens humani, animo uerd exprelfam pecudis referendo imaginem,quemadmodum diuina & illa Dauidicaconclamanto- raculas Nolice fierificutequus & mulus , quibus non eft intellectus. Etillud: ppda.s «2 Homo qui in honorenon cOmoratur,afsimilatus eftiumétis. Infipiens quip- Pjelm4s, pelt ftolidume pecus, qui dum ludicra , & moxpratereuntia hac corporis, oblectamenta,ad immentam cceleftié, (piritualiume rerum cellitudinem, & inefabilem fupernae uicae dulcedinem contulerie, quin protinuis haec ipfa for- dida quidem, ac lacifese caduci orbis blandimenta floccipendat, & calcato, wantum mifera naturz conditio permiferit, propulfatog omni pra cupi- tatis irritam@to,ad coeleftia & empyrei globiluminauertat collacg incuitti: Iplamg fublimebonum ulchrum, oblettabilecp in fumma erecta métis acie attingat,amet, polsideat, fruatur denicp per immenfa fecula. Quum igiturto- taPtalmograghi intentio , eiusq conatus ad unicé hunccuertatur{copum, quoad beatitudinis faftigi®i prouehat & perducat genus hominum:hocideo iniplo Plalmort exordio(uelutifagittarius figna)prarfixit, & librum, fia fta- tim fronte, beatitudinis notione aperuit, qui cateri fequentes Pfalmi, quéad- modum & uniuerfa Prophetari eloquia , tanqua ultimum profecti finema mortalium refpecant. Nos igiturhuncprimum in Pfalmorum ordine(quo antéti reddimur,dociles atg; beneuoli ) imprimis patefacere & enodare cona- bimur,eiusep ficut & aliorum qui deinceps funt Pfalmoriliteralem duntaxat . imelledum, 8 iuxta uerborum {ong pollicemur: Non quidem utfolent ple- figgtum Catholicitum exorbitantes ludaice fynagoga interpretes, qui uer- borum fonum,ad fua potius preconcepta,qua: concepts aduerbord fenfum aptare,traherecp nituntur: hi quidé experuicaci & hoftili Chriftiang ueritatis contéptu, illi uerd ex immoderato Euagelice pietatis affectu.Non enim men ica aut quoquo modo uiolenta eget fuafioneueritas orthodoxa, qua locu- pleifsimealiunde, & warijs quidem, non minus naturee,fenfibiliumg rerum aperimentis, quam euidentifsimis facri eloquij documétis couincitur. Quat omnia feduld in{picienci in promptu quidem {unt, & Chrifti fant omnia ple- na: Quapropter non extorquenda,(ed licerali intellectu (a quo folum trahere ‘argumétum)accipienda funt Prophetarum charifmata. Quibus fic pra» lbatismoxad primum Pfalmorum,{uperum nucu,conuertimur. Quoniam uerd Pfalmographus huncprimain Pfalmorum ordineuti pre- ludium, exordiume fequentid effe uoluit, idcirco omnia que xterna huiusey feculi conferunt falutem,& ea que utriutg feculi miferiam pariunt,prefigu- ‘atim, &¢ breui quoda argumento depinxit,perindeac fi diceret: Beatus ille e- ‘i, qui mala refugit, & bona amplectitur: Ad quae prafentis quog fxculi co- 14° mitatur200 , Pavuivs Rictvs, mitaturprofperitas ,quemadmodum ad eort contraria huius atgy xterni fe- culi miferia fequitur. Quorum omnium caufa & ratio elt, quod ipfe omnium faculorum rex & conditor Deus, bonis praefto eft, & ialis delitefcit.’' ‘Triaigitur prafens hic Pfalmus proponit,primd, que abijci¢da quacieler- uanda ficbeatificandi uiri conditio. Secund6 , fimilitudine explicat, quomo- do per eadem,quibiis aternam adipifcimur beatitudinem,huius quogfecu- Kifacceffus cofequimur, eifdemg neglects in omne infcelicitaré miferiama concidimus. Tertid,ueram omnium predi@ori rationem caufamg alsignat. Primum itag duo comemorat,que omnino beatifica conditio depolcir,(cili- cet mala refugere,quod iuxta nature ordinem obferuand® eft prius: Et pro- fequibona,quod eft natura pofterius. Cur atit ambulare ci impijs , ftarecum peccatoribus,federe cum irriforibus prohibeat: Ratio eft: quiamalori culpa cum tria fint genera(iuxta tres anime potétias & operationes)quz ad acum, uirtutis requiruncur,uidelicet,uelle,(cire,pofle.Quiorum primum inemenda- bile,& irremifsibileatg in Spiricu fanéto peccatum uocant,quod.ex praura& impia uoluntateprodit: uoluntari€ enim(ut ad Hebraos {cribitur } peccanti- busnobis,poft acceptam noticiam ueritatis, iam nG selinquitur pro peceatis hoftia.Eillud Match. r 2.Omne peccatum & blafphemia remituitur homini- bus: qui autem dixerit uerbum contra Spiricum fan@tum, non remittetur ei, neg: in hoc,neqpin futuro feculo. Secundum maloré genus,exdefectu iplins {cire, (eu ex affectata ignorantia oritur,quod mortale(emendabiletamien)pee catum appellant. Idq Apoftolus ad Ephefios 4.innuit: Ob{curatiinquiens, habentes intellectum, alienati 4 uia Dei perignorantia. Etillud ad Roma 10. Teftimonium(inquit) enim perhibeo illis, quod emulationem quidem Dei habent,(ed non fecundum (cientiam. Tertium malorum genus, quod ex fra- gilitate & impotentia carnis gignitur,& ueniale peccaté uocitant, de quo A- poftolus: Nam uelfe(inquit)adiacet mihi,perficere autem bonum ,noninute- nio: uideo enim alia Legem in membris meis,repugranté Legi mentis mext uelle enim uoluntatis rectitudinem oftendit:Lex uerd mentis, intellectus ue- ritatem defignat: Alia autem quzineft membris Lex, carnis impotentiame- nunciat. Duo autem hicanimaduerte: licet enim omni uenialium peccato- rum potifsimim in culpa fit fenfaum illecebra, quod creatura (ut Apoftolus loquitur)uanitari fubiecta eft non uolens,non tamen omne peccatum,ex care nis {timulo ortum,ueniale eft,multoties fiquidem id genus culpzz,libers uo- luntatis & intellectus opereconcomitante,peccatum producitmortale. Hoc infuper tu qui apis attende, motiua feu executiua poteftas in opere Theolo» ico, quod fide,(pe,& charitate prottenit, prims fur.dat in operatiuo feu pra- rico intellectu, participando tamen cum potentiairra(cibili: In opere aurem morali ortitur fundamétum in ira(cibili, participando cum practico intelle- Qu. Caufa eft quod Theologica uirtus,ctim fie infula defurfum,teniens dPa- treluminum, pritis obuiatintelleui, 8 inden ira(cibilem redundat: mora- Kis autem uirtus ediuer(6 4 fenfatis ducens originem, primo obuiat iralcibili, que indeerigitur, & d practico illuftracur intellectu,quod cu tecum reuolue. ribus igitur his malorum peccatorume generibus, tria euitanda in Palma refpondent: Ambularecum impijs,ftare cum peccatoribus,(edere cum itriloe tibus. Cum impio enim quem occupatipfa peftifera,&¢ omnii malorum coa- gulum impietas,nulli necambulare quidem,nedum ftare, & lange minis e- derefaseft,ed gus illicd inquinat,adg perénem (omni falutis {pe ablata)du- cit inceritum. Cum peccatore uers , quem occupat fecundum malord genus, ambulare,tametfi minime fit permitrendum, id tamen prohiberi lubricamor talium naturanon paca Quandoquidem non eftuir (utSalomo loquitur) iuftus in terra,qui faciat bonum,& non peccer.Et fi dixerimus(inquitlohan- nes) quia peccatéi non habemus, ipfinos feducimus, Septies enim code die iuftus:IN PSALMYM, BEATYS WIR. 260 iyftus:moxtamé polt cafum tefsrget. Quod minimé & wifi mifaculo permit. titurimpio,quad fin, preciphiong” cafu peccator mora traxerit,demi nec ip(e. refuurget. Effet igitur ultra humanz cOditionis limites nd ambulare in via pec, catordsfed prohibenda fui ftatio,quex perfacile & iuxta nature more, pre-, usnienti(utuocat)gratia enirayi potstic. Cum irriforibus ais iocularoribusqis: quos tertid malord genus retorquet , aut ambulare, aur aliquado fare, aud. quaquam prdhibendum, quinima (ut defellze interdum refipifcantanime us, Fes) omnino permistenda. Sedere uerd & deriforijs actibas plurimi oc fup~ peditare,obicem prabes,& (per tollicatere(alutis, =. - Priend ergoimalori genus jn ipfo Gatim primordio abijciendd admoriuit,di, cendo:, Beatuevir qui non anbulanst in confilie impiors.\ConfiliG attribuitim, Pils, quod impius,qué non mode fua,(ed &aliena oblectantcriminajaliosle- tifera fuggeltioneg& dylci yeneno inquinare atg in Jubticum trahere niticus. »Secundum malorum genus, euitandum cGmemorat: Ft én via peccatorum, nen fletit] Viam dicit peccatorum,quod caducum.& inane hocfeculum, uid prrosct peccatorum, quauniuerum mortalium genus tranfeateft neceffer ire igisurin uia peccatonim nature Legeimpellimur: Stare aucem uoluntatis imperigcommittitur ue ka eo tt , Tertium malorum: n genus. auhipiendug enuticiat: Etin cathedra (uel fede) dersforum nan fedit,) Nam ambulare, tarevechim deriforibus non tollit pent aternae falutisifedere autem & plurimum-oc} (currilibus & deriforijs actibus” itppendese;protinis 4 regno coclorum excludit. + Atquoniam pon fatis eft ad beatitudinem canfequeridant mals. refugere:, fic entm & pecudes, & genus gmne ferari,quianullius criminis rea funt,par- ticiparentzetetna falutis:fed culm hoc requiritur, ut id quo belluis preftantiug eft genus hominum,{cilicet mens ipfa humana,fuum exerceatactd.Eius werd agtus in folauolitatis Kincellectus operatione conliftit, uoluntatis operatio eft,uelle defideraretse:intellectus uero meditart, uolitatis defiderium fummé, bonumefilagitar,& intellectus fummum ingelligibile petit, quod nil aliud eft quam Dei uerbum, fapientia,feu zterna:Dei Lex. Etfummum bonum,quod, woluntas defiderat,id ipfum eft, quod stetna Dei fapiétia, & Lex: Hos igitut. human mentis aus quibus fecunda beatificandi uiri conditio confiftir; do cet Plalmifta dicendo: Sed in-Lege Domini volyptas.) Retiuis defiderit eius: hoceft,uoluntatis a@us circa Legem fupernam, tanqua bonum pulchrumg in furnmo: Er in Lege cius meditabstur.] quod operatio eft intellectus circa fu pernam Legem omnium intelligibilium primum, Vocat autem divinam fa: * pientiaLegem Dei,quod quemadmoda Lex hominib. tradita metrit quod- dam eft, & omniti mycrocofmi actué moderamen, fic & diuina fapiétia ordo eft, quo macrocofini & uniuerfi orbis mous aus diriguntur: Nec aurdire licethicyper Lege ‘Dei,Leg?mandatoré ftylo con{eripta humano,quéd huic iadimplendz no {aris fola mentis cogitatio,led ipfa operis exhibitio de- polcicut. Superna ait Lex,purdfedulamg mentis meditationé requirityiuxta illud Pfalmifter: Viua quia’ Lex tua meditatiomea. Etillud : Cocupiui faluta- retuum Domine, & Lex tua meditatiomea.Venim qui zterna Dei Legéin« hiat,eamg medicatur,is utig Lege mortalib. a Deo tradita pariter colet, me: ditabiturgtanqua eterna Legisimaginé. His igicur fatis expofitd effe uide- tur,qua-fit & abijcienda & profequédabeatificandi uiri cOditio. Inde fubiunt itt Ee crit tanquam ligneim.) Quod ait horum obferuatiahuius quog (ecult Omittetur profperitas , quemadmodum & eorum contempté miferia fequi- tur,ipfa hominis cum planta fimilitudo declarat. Homo namg (ut Peripate> ticorum principi placuit) planta euerfa dicitur, ed qudd radix eius cOplanta- turin fuperis , quemadmods arboris in terrenis. Planta igitirr, tam humana, quam fruCtifer ligni profperitas non pendet aliunde,nifi quod ad riuulos, 8 . . aquarumDester.s55 PY Pavivs Ricrvs, '? aqaarum conferuntur fluenta: fac quidem ad fupercceleftem & perpetuam uitrentium aquarum (caturiginem:illa uerd ad aquas humi labentes, que ter- teno & deficienci fonte erdpunt,quo firut omnia ea que utriefG plancz fant, ee ema juidem fingula triumn bonont genera : Animi{ci- jcet corporis, externat Arpori uerd ruckus folia cwteraep aduentita,utflo fes, gm) farmenta Qt id genus. Hac igisurdoceridoinquit: Et erit}kilicet le. uir ille qui malarefugit,8& bona profequitur: Tanquem henumyfeciticer frudi- ferum: qued} tran{plantatum eft ad riuulos aquart: Sic enim tuftus , perme- ditationem & defiderium cern Dei Legis eranfplancabitarad font aquie falientis in uitdetermam . Tran(plantatio eft arboris dloco,ubt fatafuerit, ad alifitranslacio ut magis coale(cat, fic fata eft mens homing (n terreno & {qua- lido cotpore,ubinon fiulcipit incrementum, nifi conuerfa & tranfplantatain fapenis QQuemadmodum fgitur plants contifoin terreni referred planta- tfonem humanam in ceeleftibus, fic uti effectus,qui ex fuperna planicationé refulcat,reprafentabitur per effectum plantationis terrenze, quod fiuclit fawn dabit in tempore fuo] quum ad perfectam: magaieadinert coaluerit, nonpra- cocem,neg ferorinum, fed debito tempore dabiefrudtd. £¢ eins folivm quod eftfrudtus tegmentum: son defluer} ex.afsiduo quo alitur humore. Erqie- ung.) {cilicetaduentitia, & minis a riaturz intenta,ut flores,gtimi, farmenta. Sactet,preperabuntar) fic ad ipfarn exactam tranfplantationem humanam in fupérts,animi dotes,corporis,externorum bonorum comitancur furcceffus. Animibona fimilicudinem referunc fructus: Corporis reprafentarfolium at- boris:A duenticijs afsimilantur externa. : ‘Quumuerd} grande divine prou(dentix rcafwmana gubernacula facra- mentum hic laticat: Aliud confimile Hieremiz tap. 7. recenfebo oraculum: ait enim: Benedidtus uir qui confidicin Domino, & erit Dominus fiduciae- ius,& erit quali lignum quod tranfplantatur fuper aquas,quod 4d humorem_ mittit radices fuas,& non timebit quum uenerit #ftus,& ert folium eius tint de, 8in tempore ficcitatis né erit follicitum,nec aliquando defintet facerefru- Gum Fecille Qui cim ait:Benediétus uir qui confid{t in: Domino, refersur ad illud: Beatus uir cuius uoluintas & meditatio eftin Lege Domini. Exinde ubifubneditur: Etcrit quafilignum) fimilitudine oftendicquod confidenia in Domino huius etiam feculi comitatur foelicitas. (Tran{plantatio)utprits: tradidi,fpiritalis regenerationis facramentum defignat. Tufgicur fifapisad- uerte. Ouemadmodum ligni non cranfplantati ariditatem minimé effictunt aquzz, fed ob aquarum abfentia id efficitarftus, fie & triftes huiusfeculieuen- tus non faciuntaquz fapernze, fed extranea caufarum feries, qinbus obuiant mortales,quoties abfcondita eft facies Domini,iuxta illud Mofis: Et abfcon- dam faciem meam ab eo, & erit in deuorationem fcilicet per modumfequel: Quemadmodum nauta: abfentiam caufam dicimus nauiragi), caius prafen- tiaeft caufa falutis. Stultitia nama hominis(inquit Salomos fepplantargreé fas eius,& contra Deum feruet cor fuuim: Quod natura lumine cognouituir ethnicus Prolomzus, dicendo : Sapiens dominabitur aftris: Quod & Hiere- mias diuino afflatu docuit,inquiens: A fignis ccelinolite metuere,@ quibus meuunt gentes. Cuius etiam rei myfterium reuelat canticum: Qui babitatin adiutorio Altifsimi. Tu igitur hac tect reuolue,& modum, quo diuina pro- uidentia humana refpiciat gubernacula,claraintelligentia apprehenderepo- teris. Non ficimpy, fed anquanm puluis} (res {tipula)quam progcit ventus.} Nam quemadmodum pradiGorum obferuantiam huius & fururi feculi co- mitatur profperitas, ficharum contemptum,utriulg {eculi infeelicitas proue- nit. Primo igitur preefentem miferiam, deinde (ubilegiturided n6 refurgent) futurd damnationem cmemorat. Primum defignar, dicendo, Non fic id eft, Non ficimpi ficut iufti platati in fuperis qui faperccelefti irrigati humore nd stiment,tN PSALMVM, BEATVS VIR. 203 timent,cdm ueneritzeftus:fed canquam ftipula,quze nullius tran(plantationis &alimenti capax miferc huc,illuc uentord turbine agitur. Etfiforté ad aqua- nim uulos pulfa quoquo modo humoris particeps efficeretur,diuturna ta men permanentie minimé effec poterit:breui enim putrefcit, X moxin corru- ptionem,pulueremg redigitur. Sic & impius, fi excerta forfitan caufarum fe- rie,diuina ordinationefic permictente,aliquafosiccare potitur terrena, non quidem eritlongeua,fed {tatim mutabit blandiens fortuna uuleum: Vidi(in- quitlob) ftultum firma radice,& maledixi pulchritudini eitrs ftatim. Jobs Tu autemattende,quéd hic loltim exprimiturimpius,dicédo: Non ficim- piipeccatorem uerd conticefcit. Acubifucurifaeculi miferiam commemorat, impium fimul & peccatorem enunciat, dum ait: Idco non refurgent impi in iudicio,& peccatores in congregationeiuftorum. Ratio eft,quod peccator, rex didtis conftar,né ita Ratim & funditus(utimpius) euellicurd fuperis, & ideonon comparandus eft Ripule, qu prorfus cuulfa nullius deinceps ger- minis,ac diuturai uiroris particeps ficri poteft.Sed(iuxta Hieremigdocument tum)limilis eft peccator myrica in deferto,& terra falfuginis,quetametfinon illicd extispecur & are(cat:tamen poftaliquod temporis fpacium (nifiinterea tranfplancata fuerit ad aquarum fluenta)tabe aridOue cofumicur, utnulla ex- indefructiferce tranfplantationis {pes reliqua efle pofsit. Sic utigs contingit, utin obfcura & praetereuntehacluce,, peccator profperos (ortiatur euentus, quod tamen omnimode impietatis uiro minimérerum ordo permifit: Qua- propter impium duntaxat hic profert, & peccatorem filentio inuoluit: fucuri anrem faeculi miferia pariter condemnat utuma,& ait: deo nb refurgent im Pjinindicio,c peccatores in congregatione initorum) Exeo enim quod neg; im pijnecpeccatores tranfplancatifancad aquarum riuulos,fequitur, quéd non. replantari pofsine, nec refuurgerein iudicio, widelicet refurreCioneiuftorum. Otnnes enim,inquit Apoftolus, refurgemus, fed non omnes immutabimur. Solum autem in gloriofa (cilicet corpora immutabuntur elect: Litera igitur contextus,legendus eft. Ideo impij & peccatores, quando iudicabunturylicet refargant,nd tamenin congregationeiuftorum : Quoniam nowit Dominus wiamiuftorum,& uia impiorum peribit. Hic tertio & ultimo loco maximam omnium praedidtorum caufam alsignat,perindeacfi diceret:Ratio, quareiu- us ft,uelutilignum tranfplantacum ad aquard riuulos & tim in hocquim futuro fx culo foelix: impius uero , tanquam ftipula,& perpetuze mileriz ob- noxins,ratio inquam eft:quoniam Deus cognoftit: id eft, adhaeret uiziufto- mom (ut illud ‘Adamuers cognouituxorem Euam ) & quianon cogno(cit iterimpiorit,ideo fruftratur & perit. Si quis enim ignorat (inquit Apoftolus) Morabicur: qui ignorabitur,ab{condetur ab eo facies Domini:illi ait quo mini facies abfconditur,deuoraé ab animatibus terra & perit. Nam qué- admoduc fcientia noftra defuperis nexus quidam eft & unio cum fuperis, quam unionem rerum profperitas fequiturcficignoratianoftra de fuperis, in- tecficium & diuortiuim paritad quod deuoratio, & huius & facuri fecuti mie feria comitatur: quia ab{condica eft facies eius, cuius prefentiaab omnima- Jorum euentirprotegimur. Caufa autem qua uni & non ateri adhareat Dei fpiritus eft ipfaa(similatio:adhzret enim fimili fimile. Fit autem alsimilatio perconformitatem noftri conceptus conceptui diuino, conformitas refulrat &xeo,qudd nos eadem pro modulo noftro c6cipimus, qua diuina mentiin- fant, quae Dei uerbum, Dei fapientiam,atermam Dei Legem nuncupari | gimus.Acternam igitur Dei Legem meditando,conceptum conformitas gi- Bnitur,ex conformitate afsimilatio,afsimilatione adhzfio ,adhafiane rerum fenfibilium profperitas,8¢ confumata aterni feculi feelicitas. Hine Gcribicur: Veniant mihi miferationes tux,& viuam: quia Lex tua medisatio mea. PAVLI204 Paver Ricry, DE ANIMA COELIIVXTA PERL PATETICORVM ET SANCTORWM DOs grata, Compendium: 7 APOLOGETICA PRAFATIO, Yagottadyy fut 1 DY ferimat, Quoi ipo tum echrne fedora rerum conse era aifpucaram co ong comme fg ifr logan fit padded re repreoca Enzhse (file ema ft ul nana forma nofr rorspert, ona do nial ering habit com ‘anwio_ Cats seine, quia din api cuir epee quidem rome frerenon abhor exerabilem, pf fie inal Gut. exorbitentem ff poftiontm, qua calf corpora einai cfu, Sripirinfuperfuiseandem cotcan ola ecab. dra eff ffeionen,fcommatum quidem megs acco, quimraions acwmine contend inde perma fe eran precipi orhodone pitti onrevicer, mei ofr rpierbacinpat obtrefia Qyam: obrem ne pf moderato fli erorencrelpan egnoeere deere anc pfifera quae iia bf concfion x perbreuchoc exeficompendc leaf le uae copie eet ae nofiren de nine califenention mil (tile plgie)peperam ab orchodone pita dene, mind rain fexiorumtradtionibusnadip confentancan off djudicabit: in fngustamenelrfinig ua no event prinrein conan lamnis, cbnegencmeipfo,cceptinum rede Let in obfeguium Chri, qui folarmeindicet, non humana diet in qu fpr in quo fap, nana facidorum fecal, NON PENITVS DEMONSTRA TIVA, VALIDA TAMEN POLLICEs sur argumenta, apy N QF TREND O itaquedecceleftium corporum anima [ quid fentiendum uideatur iuxta rationis, & Peripatetico. rum diGamina,quid’ ue afferendum fecundum orthodox ueritatis fundamenta, tria qu mox fubiciuntur Themata hocbreui examine plan reuincere conabimur, fiprids ta. g men praefatifuerimus, quod tertium in hoc Thematumor- "dine, non quidem omnimoda, & irreuincibili llogifandi Legedemonftrate dixerim, alioquin temerariam: is quam pia ftudiofaie nora cenferetur prsfampto. Siquidem fapiens ille Peripatetici dogmatis architectus,dum fecundo coeli caufam qugrit uarietatis coeleftium corporum motus,fe de eiu(cemodi prafumptionelonga quidem uerbors purgat ferie, & quali ueniam dari petierit, quod cim celta tentet examina, &eorum, qua pend immenfo nobis abfunt interuallo ferutinia(ufeeperic, & quod tam pate uaa fufficientia dehis rationes attulerit. Sic utigs Auguftinus diuinze pariter & humanzefapientia wir, dehoc noftro (in fecundum Genef.) loquens exar mineait: Nunc autem feruata femper moderatione ‘piz grauitatis , nihil cre- dere dere obfcura temeré debemus. Quaigitur fronte, Equa animiimmoe deratione ego iple fragilis nimirum , fegniscp rerum fublimium explorator, folidifsimain huiu{cemodi pofitionem, & quae intrepidé demonftrent ratio. cinia excogitare & depromere aufim,ea attamen quibus in affirmatiuam Por tals, qudim negatiuam huius inquifitionis (ententiam ferimut exprimere (an Go Spiriuu duce) tentabimus. . PRIMVM THEMA, . ‘Ad fdem orthodoxam nil refere animata,uel inanimata calleftiacorpora dicere, SECVNDVM. Prophetarum,lan@orumd; eloquijs magis céfentaneum uidetur, affirmarjuam huius inquificionis quam negatiuam parrem admictere, TER.DE ANIMA, COMPENDIVM, 405 TERTIV™M, Ratio & fenGbitis reruth ord declarat céeleftia corpora animiata exiftere anim felicerquzceelumipfum (fuo modo)informat. Recrepugnat nce foqnitur ei fidei fundameatis calm animatum dicereo. -qyRimum igitur Thema & ratidrie &¢ (ani Korum authéritate oftendivur A. Piudenim quod fidei fundamentis niec repugnat, nec euidenti {equela ex aliquo dlloram trahieir,nihil refert illius alceruerum éppofitorum admit. terePolitio de anima cceli efthuiufcemodi,quod plane compertum eft fert- tantifingula fidei fundaméta , & facri eloquiy dicta: huuius itacp inquifitionis, snlibet partiitm ueram , uel falfam dicere,nilad folidam,, & inconcuffan’ fUciuectearem pratare,cip adimiere poreri, Idem Auguftink, Thome, Io. Scoti authoritasprobat. Hewes poficionem mutei,&¢ claritgimi quidem, tui prifei, turd re- centiores dittince fapientiz trl, explicit uel permédum fequela luce ‘dariis affirmant, & primo fulgentifsiei fyderis Aurelij Auguftinidi- Gaatcenderait enim in Enchiridion 4 3 .Necillud certum habeo, ucrum ad cf- witatem fupernam pertineat Sol, & Luna, & aniimtata fydera¥ quamuis non- ‘nulla corpora fucentia,non tamen intelligentia uldencursfi func animara coe- Ieftia corpora, pertinent ad focieratem Angelorum illorum anithiz,ubiad fo- haionem multorum argumentorum) nota, coeli & creleftittm animas né effe ingenerehumanarim animarum,(ed Angetorum,& efle Angelos, Idem fur- ‘Genef. 2.foletetiam inquir,utrum cont tuminaria cénfpicaa corpora mfint an habeantretores quofdam (plritus fitos, & Hhabencucrd ab eis iam uitalicérin{pirentur ficut animacut carnes pér animas animialium, &c. Nancauté feruata femiper moderatfone piz grauitatis nihil crederedere ob- uratemeré debemus, nie firté quod poltea ueritas patefecerit,quamuisli- brisfiue Teftamenti ueteris fiue nouf nullo modo efle pofsit aduerfirm,tamé more noftri erroris oderimus. Rurfus RetractationG 1 1. Sed animal, ty effe ft mundi ficut Plato fenfic,alijgp philofophi plurimi,nec rtione cutaindagare potui, nec diuinard Scripturardé autchoritate pérfuaderi pofle Cognouisunde tafe aliquid d medida, quo id accipi pofsic, etiam in libro de Immrortalitate aniriize temere dictt notaui? non quia hoc falfum effeconfir- tno, fed quiannec uerm effe comprehendo, quod firanimalmimdus. Hae ile Ex quibus aperte colligimus, Auguftinum non ludicrum ; & d fidei furr- dameértis alienum(ut uic ille cdntendindicereanimata effe cceleftia corpora, illorume; animas in coecu cOlldcari angelorum , & quod ifta pofirio, necue- teris,necnoui Teftamenti didtis aliquo modd aduerfa elle pofsit:& illud Re- tadationum ftabiliGimiin nofttz pofitionis robur, & inexpugnabile pra- flatfirmamécum,ed quéd eiufcemodi RetraGationG librum omriium eort, ipfeantea confcripferat, uelitdi cenfdrem iudicemg effe nemdignora. ic K fan tus de Aquino Thomas , cli declatauerit contra gentilesfecundo, Aritocelem fenfiffe corpori cceleftitiniri Intellectum fecundé formam , fub- andit dicendo: Hoc auté quod dictutn eit de anima cceli ,noridiximus qua- lisferendo fecundum fidei dd @rinaih,, ad quam nihil percinet fiuelicflue a. teat. Similitet 1 2.quodlibeclegimus eundem dicentem: Ego autem dépfecundum Auguftinuin iiper Genefimadliteram, quéd non refert ad fituel non animariin carlefte corpus. Sicutig edodus & divin per init lo‘Scotus 1 4.Diftinctione fecuiida ait Quantum ad animationé corporis cteleftis uidecur effe dubium. Expaulo inferids ci multiplici fini fententia eandé poficioné aftruxerit,fubiungit(brsuiter inquiens) ifuntinanimari:hoc eftjcreditum & non tétione cdnclufutn: fold male s208 “! PAKVWLIR Irs, © ‘eft conditio in corporeillo, ita perfee, manifelté apparens repugnareant- mationi corporis. Hecille. Vbi uides Scotum ipfum dubitare de carla ima, neciplane improbare. Quibus palim accipimuss, quod nullain parte, necka. tioni,neccredulitati repugnatcoslum animatum admictere. ” Idem per modum fequele , norinullis fantforum adferibendum. Lures infirper fantorum idipfirm per modum fequelx dicere novimeas; feilicec qui dubitant,&€ pro nulls habent inconuenienti angelos acura. liter uniticorporibus, eisqpinfiftere, quippefi intellectualis fubftantia aptanata eft corporis confortium expetere,magis proculdubio inclinabitur, & pronacritad corpus fublime, & fempiterum,quim ad terrenum, & core tioni obnoxium:magis enim adhzrret fimile fimili quiim difconuen nientis Licetaliterneciniuria tota ferme iuniorum theologifantium {chola conten- dat,renués angelos corporibus inhaerere natura. Quod auté plures antiquo- rumfic deangelicanauara feniantloram dita declarant, reticelco modo Dionyfum, uftinum, Gregorium, Damafcenum, quibus (teltein qux- Rionibusdemalo Thoma ) iuxta illorumuerborum fonum nonab re hane affertionem adiudicari licet:Sed quia ad alium torqueri poflunt intelle: arm, illos filentio pegran(eo:Atfapientem & Deo plenum in canticis Bernhardi, audiamus dicentem: Cxrtenim angelica corpora, utrum uer€iplis fpiriubus naturalia fint ficuchominibus fua, fiat animalia ficut homines:immorts tamen nolo ut dime inquiratis:uidentuc enim patics diserfa fentive, nec mibl p epic eft quid alcerutrum doccam, & me nefcire fatcor, fed noftri fect s pro- us non multum conferre arbitrorharum rerum noticiam . HacBeme, hardus.Qui utig; exeo,qudd pro neysro problemate haber, & alios fango« fectio- tum quog habere confirmat,nec eius noticiam multa fpectare ad perf néfaluas,feilicecangelos naturaliterunire fibicorpora, nulto rarionabilixs falpicandum erit de Anima coeli,quéd unica ficilli fuapcenatura,gued cs hue iusteiucl éius oppofitd alfertio pani referat ad uiam falutis, & fic per (e- quelam reuincimus ecunda Bernhardi aliorumg; prifcorum documenta,nd prorfus effe alienum animata dicere cecleftia corpora. Nec omning haretict effe pore. Ilud enim hzereticum eft, cuius contrarium uel expreffe, uel per, modum confecutionis in Scriptura traditur, fed coelum effe inanimatii null loco Scripture conftat-lded non eft haereticum,diceré animatum efle. Que bus omnibus firmiter concludendum, nihil ad orthodoxe fidei ueritacemre- ferreanimata uel inanimata cocleltia corpota admittere: Authoritates ut & rationes que huius oppofitum uidentur conuincere, in fequentis conde fionis examine,omniambiguitatis nodo foluere conabimur. SECVNDVM THEMA. Prophetartim, fan@orimdque cloquijs magis confentaneum widetur affi tigm huius inquifitionis parcem,quam negatinam admittere. irmath. Siinamimatuns fe calefle corpus,Propheta id flendo canfam dedifet tdololatria culius permancntic. 2. /( Viciformi Sanétotum & Prophetarum fententia hoc Thema aftruere cet, & primo, quéd didiis confentiae Prophetarum, duplici fylloge fandi Lege oftendo : Prims per deliructionem cdtradictori : fecu dftenfiue(utuocannjatg dired rgumentanddigitire primo corlé fecundé Prophetam né eft, non animati, ergo animatum firoportet: Si eniminani- snatum effet coeli, Prophetaidipfum filendo cauls extitiffec, roborandi per mittendideidolacrize culeum:nam(utfecundo deatidicu tradiruc) nauta ab- fentia,eft caufa fubmerfionis,cuius preefentia eft caufa falutis: Sicutig, mationis cocli ignoratio filentiumg, caula cit pecmanendiidolanizc inanl- ules; cuiuspE ANIMA: QOELI, COMPENDIVM. 207 euiuscognitio & explicatio caufa effectollendi. Quum igitar abfurdum fic; opinani Prophetam ( omai diligentie ftudio & anxia curalollicitumadido- {atrizecultum tollendump) ile ic, cuiuscognitio uel fides potifsimam de.” differ caufam eiufcemodi culcum Spernendiserciendicp, facile & folida quidé rtione collig! patel ron elle inanieratum cczlelte corpus. Quod autem id, Propheta filuerte, conttat fedulo ferutiati omnia Prophetarum cloquia, ea. prelertim loca quemaxime huits cei exprefsioné depofcunt, Ccilicetubi ni. us tellérum coelorymg iacufat& ptohibecaultum. Nufqui enim audies- Prophietam fz increpanonis ratione dicere; quod non uideant, nd audiant,, necintelligantcceleftiafydera, quemadmodum ubicy dum ftatuarum redar- guiccultum,hanc ipfam femper ratiémem in medium profert,uc Deucerono- mij 4-Seruietis dijs, qui bominum manu fabricati func ligno & lapide,quind uident,necaudiunt, neccomedunt, nec odorat. Ecillud Pfalmorum:Simitla pyde.s4, chr gentium argentit & aurum,opera manuum hominum: OshaberX nd : loguitturoculos habét &non wident,aureshabent & non audiunt, Eefflud” Hi fanc eftes goruimiquia non uident,neq intelligune.RurfasicOdu: Efdecass. 7 ceates: auiificem,ut faciat Deum, {ed & ciim clamaucrit ad eum,n6 audier,de uibulationenon faluabit eos. Haec & multa id genursin fimulachrorum, fta-" . tuarymg exprobratione Prophetam exclamauillelegitnirs. DeSole autem & Luna,caterisg coeli fyderibus minimé. Qui taméad tollendum illord culeum, banc omniiim aliarum rationum exquifitifsimam fuilfenemo igno-* re, quando aftrorum cultProphera redarguit,caufam alsignat(nd quod | fonaudiant, aut non intelligant) fed quéd populus Iftaél non eftillis actri- ‘ butus, {flisue ut czeteri gentium obnoxius, ci ficpopulusin harediratem ele- tus Alcifsimi. Aut quia non pracepenis ei fyderum cultum Dominus utferi- biturs Viraurmulier qui faginat malum in cO{pectr Domini Deitui,8¢ aC pae.ex: lancur pactum illius ,.utuadant & feruiantdijsalienis , & adorent 0s, lem, & Lunam,& omné militiam cceli,qu non precepi. Rurfus: Dereli- pew.15. weruntpactum Domini quod pepigit ca Patribus eord, quido eduxiteos terra, pti, & feruierunt dijs alienis, & adorauerunt eos quos nefcie- bane, & quibus non fuerant atrributi:& illud:Ne forte eleuatis oculis ad coz-’peut.4, fum uideas Solem & Lunam, & omnia aftra coeli,& auerfus adores ¢a,& co-, & _ks,quibus ateributifunt omnes populi (uel que diftribuerit cunctis popu- S— lis)quifab univerfo coelo furnt: uos auté tulit & eduxie de fornace ferrea Ae- prrsige haberet populit hzreditarium.H¢cibi.Erlicethic,ubinos legimus: wibus attributi! fne,Latina zeditio habeat, que creaueritin minifterium: orale tamenueritas ead qua nos interprerati fumus, enunciac-Et pluri- mum quidé admiratione dignum exiftimo, quod eandé Hebraici exempla- tisdidtiong in uniformi fententia , qua Deuteronomij 2 9. (& rectiis quidé) le, quibus n6 fuerant atcributi: Deuteron. 4.corrupte proferat, quiz cteaueritin minifterium , qué multum ad ueritatis arcana referat hocuelillo modo literaeferiem fehabere. Detegitinfuper idipfum myfterium Hebraica weritas Deuteronomij 3 1. quod Latina quog zditio obnubilat: legitur e- nim jbi Hebraice: foenicabitur pottdeos alienos terra,ad quam ingredie- tarLatina uerd editio exponit,poft deos alienosinterra. Id rurfus declarat lud 4. Regum: Immifitin eos Dominus leones,& ecce interficiunteos, ed quddignorent ritum Dei terrx:ibi quowy ueri intelligentia, Latina editione ebtunditue: Sed altioré amplioremg indaginem eiutlcemodi ferutinium ex- pout, commemorare hicuoluisuthec auté tibiinnotefcat, permulta effe Prophetarum eloquia, qua quum in Hebraico exemplarilectites, fub- Simia quidem & magna inde orthodoxze fidei facramenta percipias,que La- fina xditio uel obumbrat uel prorfus conticelcit. Huins autem ueritatis te fimonium perhibebit quiuis Hebraic lingus peritus,imo qui eiusincuna- : Ba bula, wee ene ney208 Pavir Rréry: * 5. Bula,& prima duntaxat rudimenta attigerit. Ex quibus denig colligis,quéd potiorcaula gu Prophetaculcum redarguit fyderi;{ic, quéd populus Del eledus,non eft attributus feu obnoxius (utfimt quoquo modo caterx gen- tes)alicui ccelefti numini,fed Regiduntaxat: feculoninnjeuilibii Kimmor- tali Deo.Quod fi effentinanimata fydera;nutldaniqyad nunc cult reupcan- dum magis efficax fuffictensg excitiffeargumenti, cuiusignoratio ;filenti»> umg,caufam dediffethuic cultui permanendi ; quod quit abfurdum fi,& q° Prophetico fpiritu rigidog aduerfus idolorum culrum propugnatore loage alienifsimd,confentraneum tideturyndinanimata clleceletiacorpotaiea er goiuxta Prophetatum fenfum animata aucumare licet,quod ab exordio per contradictory deftructionem monftrandum fumpfimus: PROPHETA PLANE, AVT SECVNDVM VERISIMILE, caleftia corpora effeanimata tripertite infinuat, Drurfs & reo quidem fyllogifandi modo declato, illud quod Prophes taautplané, aut per modum fequelz , uel fecundum uerifimile eiitrhciag, ‘eiuscp nullibi oppoficum affirmat, Prophétarum iménti afcribendum uix + i detur,pofitio de Anima cceli eft huiufmodi:fi enim uatia Prophetarum feru- i taris eloquia,tripertiteid illorum di@is comprehenfum intelliges: Ptimd, a- 3 nimz explicando naturam: Secundo éam inferendo ex confequenti: Tertié ‘eandem ex proportionalitate operationuing fimilitudine declarat. 8 WANIMAB NATV RAM. EXPLICAT SALOMO, vamé, Pirieum appellars a : Nimz natttrai Ecclefiaftis primo explicatSalomo: Luftrans(inquit) = uniuerfain circuitu pergit fpiritusvubé nil aliud fpiricum uocare potuit, ‘quam autipfirm cceli corpus ; aut earn uirtuté, qua afsidue caeleltecor- Pus circumuoluicur. Quum igitut corpus ipfum minimé per fpiritum audint Uoluerit,motricem ergo cceli uirruré,quatn animam appellat,defignar:quod autem ibinon ipfum folare, (eucarlehe corpus intelligat ratione duplici o-. ftendinar Prima quia fenfus ieeralis,a que folumn traherelicetargumenturm, non patitur, utper fpiticum intelligatur corpus tuulla ad hoc ratione,uel ma> nifelta auctoritate cogente.Secundd, qula euidens dareturibi nugatio,&in- utilis eiufdem repetitio,e6 qudd ftatim anté de exacta coeli gyratione fermo- them fécerit:Oritur inquiens Sol & occidit, & ad locum {ua reuertitur , ibid: renafcens gyrat per meridiem, & fleditur ad aquilonem. Cum igiturnon de locali corporis motu fermo fit, defpiricuali ergo aninize curfuloquitur, qué animaluftrat univerfa exemplaria quee diuina mentiinfunt: nam quemads. modum perpetuz generationis & rerum uici(situdinis caufam, qua eft [cili- cet ipfa circulatio coeli Solis ,pauldanté comemorauitfic: Kmodocalee > ftis circulationis caufam enunciat, que eft {pititualis circulatio anime , ad quam ex anime cf ccelefti corpore nexu fequiturlocalis latioceelisnam qué 7 admodum in nobis exip(o anima noftrze, cit organico corporeligamineae nimz pafsiones fenfibilem promunt effectum in corpore , triftitia, exempli a caufa,& uehemens anime folicitudo ignauum, torpidum, & ferme immo- bile-gaudiduerd agile, uigil, ad motumg promptilsimt corpus fu aptant fic & animz coeli conceptus, in ipfim ccelefte corpus perpetud redundant uemadmodum de hoclocupletiori fermone primo de Coelefti Agricultura ‘olumine differui, quod & pane pot breui uerborum ferierememoraboy Congruum ergo literalemg; Scripture fenfam profequendo,nondecorpo- re,fed {piritu,quo circumuolutio ceeli gignitur, ibi fermo eft,quem & Augu- ftin. ;. deTrinitate,{pirieum uite nuncupaffe uidetur : Afferendo corpora mundi regi per fpiricum uite rationalem, & hanc ipfam literze gloffulam 1 e+ oputculorum D. Thomas fultentandam docuit. PROPHETSpEf/ANIMA COELI,: COMPENDIVM. ty PROPHETA COELVM ANIMATVM A¥FIRMAT, EO . (quad idipfim praftantine effeanimato profert. Ecundo, permodum fequela idex Prophetatum didtis inferimus: do- cuitenim Propheta coelum & (ydera abfolute perfectiora eile homine: quod auré fimplicicér pérfectius eft animato, animati effe oportet,fimpli iter dicimus : quia nihil prohibet aliquid inanimart perfectius effeanimato, non perfectione natuta ata fub{tatiz, qua fimpliciter perfectioné auncupa- smus,{ed fecundé aliquid aduentitium,utaccidens,qua perfectior eft homine fplendore,& diucurnicate permanentig, non auté (pecifica forma,arg fubfta- 1,8 {icnil obftat qui praeftantior fichhomo,altris angelisep perfectione gra- tuita,non auré nature:legitur enim lob 1 5.Cozli nontunt mundi in cofpecta ¢its,quato magis abhominabilis &inutilis homo, Qui igitur abfolute pro. ferat conlos pertectiores eflé homine: eos ergo aniimatos profiteri oporter. Necdicenda coelum preeftantius diciintuitu angelori, quicoeltinhabicant, andoquidé de angelis paulo ante mentidném fecerit,inquiens: Ecc¢ iriter tos eius némo immutabilis, ubi per fanctos Smnium fenténtia angelos accipimus. Nec dicendum praftantius éffe coeid homine, perpetuttatis cccll gaula, 6 quéd permanentix diuturnitas non dat perfectionem fimpliciter, alioquin plancaims & wilifsimtim metallorum,lapiduima, ¢6 quéd perma- netdiutius , fimplicicer praeftantitts eflethomine. Accedit ad hoc, quod & ipfhominis forma, qua homo exiltithomd, quog immortalis eft arg fem- piterna:Rurfus nunquid(utidé lob loquicur)iuftificari poreft homo compa- p5h.45,. tacus Deo, aut appareré mundus niatiis de muliere:Ecce Luna éciam nd (pled et, & fellze idn funt mundi in confpectu eius, quanto magis home putré. do & filitis hominis uermis. Sic & nuncius falutis Dauid, quando tildeoin- it, caelos tuos , opéra digitorum tuord,Lunam & Stéllas quae tu fisndat Quitethene qudd memores eius,& Rlius hominis quériiam uifices eu reftantius igicur cd fit coelum hominé,nihil uerd in'antmacum homine pre- tits ee potuit:cozlum érgo animatum firmiter cenféndunt uidecur, PER PROPORTIONIS OPERATIONISQVE SIMILITVDL sem intellectualem fubftantiam vocat Prophetapatrens & matrems ‘virus c uxorem, filinm filiatng,, fpenfiom ponfatogy ‘Urrginem aig reginam,, . Ertio per proportionis , operationiscp fimilitudinem Propheta {dipfium defignat:fienim facra Prophetarit eloquia attenté euolueris, eSpertum tibierit, quéd (piritualé intellectualema fub{tantiam multifordil appela hatione oftendit:nunc enim patré,func matré,nuncuirii,nunc uxdré;filiums fliam,(ponfum fportfam & uitginem, Regé reginarig) appellat. Patré uocat- utHier. + factus firm Ifracli:S¢ ad Hébr. r.Mule6 magts obtémperabimus sisgen jin - patrifpiritum s Matrem uerd Efai. 5 Quis efthic liber repudij hhartis ueftrar; pebris. Quo dimifieam? & ad Galaras 4.cjuar furfum eft Hierufalé libeta eft, qua eft thater noftra : & hec Apoftolifentetia oninitm eord que hic cOmemoramus fenfam aperic & intcllecta, quod tu tect atténta meditatione reuolue, Virum appellacCouertimini, inquiens, filij reuertéres dicit Dominus, quia ego uit ter. Etfecunda Cor. 1 1. defpondi,inquit,uos uni uiro,uitgine caftam ex: , cop ex, hibere Chrifto. Vxorem werd Otee 2-ludicate matré ueftram iudicate, quo- Ojee s. hiam ipfa non uxor mea uidelicér ficut erat anitea. Br Apouz 1.Veni & oftens apocel.se dam tibi fponfam tixoré agni.Filium Exod. 4. Filius meus primogenitus eft Exod.4 Maél Filia, Zacha. 9.Exulta fatis filid Sion, tubila filla Hierufalem.Sponfur; hhontim, & uirginé Ela. 60: & gaudio fponfifuper fhosfam gaudebic Giper ppieci.si, ier. teDeus tuus, Et fohanes: Qui haber {pontam, fpolus eft.Ec| 3 t.€difica- Hier.s1, bote,& edificaberis uirgo Mradl. Er illud's.Cor, 1 r-defpondi enim tos uni . 83 birdwrBBicap.44. a0 7. PaxAVET RietyH .. tiiro ufegisiem caftam exhibere Chrifto: Regem Pfal. 2 3.Dominirs uictataes cap. ipfe eftrex glorize.Et prima Tim. 1.Regi autem Geculorum immortal nuit 44. bili {oli Deo honor & gloria. Reginamiere.7. utfaciancplacentas reginge coeli.Et 44.ut acrificemus reginar cceli Bclibemu eilbamina Ficiginy uta Cabaleord,feu allegorifantiurh SX uericatis dogma)attende,quéd quem. admodi hac matris tocitétid,quarideg fuperiore,que(tefte Apoftolo)ibe taeft,& riullo inquinard potelt ctimine defignat, crebrog oftenditeam ,q inte feriis nabifed abitar,quein fornlcatricem(uta prefs eloquium)adulte: tama fxpenumers couertitui, ficutigy de uxore,(ponfajuirgine, filiacp iudt- cand@,quéd aliquands aurditui de fuperis , & caftam tunc perperus uirging, liberany} oftenguneenatrem noftram Hierufalem: Interdum dees que no bifcum eft loquitur,& hac fepitisinalienam (quéd alieno adharet numind Wirog)&in impudica mutati folécQui denig ipfius iridis, feu orizontis(cil. coleltis anima cit fupernis 8 hurtiahis mentibus habitudinem proportio- hemg nouerit, & folida quadam philofophorum documenta, cé quibufds Prophetard Apoftolérumg oraculis contulerit,quotfam pracfataxnigmaca tendarit facile intelligeré poteritsidcircd ne faftidid naufeantiftomacho infe- fam, latiorem dehis mnodé fermoné texete non libuit, fed quedam commes tmorata Hieremiz recenfebo dicts que planéuidencur oftendere, dari coe animam per eius dperationem, quze eft regimen, & circutatis tatio coeli. HIEREMIAS APERTE’ DARI COELI ANIMAM INNV Es vevidetar,dumfrequewtits cals reginam proaunsiat Egiturenim Hieréni capite feptims : Filij colligineligna,patres fires cendune ignem ; &mulieres con{pergunt adipem, utfaciant placentad feginze coeli:Ethaiicappellationem fzpitis idem repetit Prophera.Quid gutem perreginam cceli auditi udluerit,aaria quident & mutans eft gloflaco- tum fententiatlizfitat namg an Lunj,an coeli mititiam,aut lunonei tefetar; url Berecinthiam (utinterlinearis glo Ma cenfuit) quae Sacurni uxor,& mater deorum diciturs Atnemo ftudiofiss Sctiprararum, & fedulus ueritatis nds garor,his gloffulis,quze tonceptui diéta potitis,quim di@is conceptum ad- aptansporeri acquiefcere: Quid enim reging coeli cit Luna,uel cock anilitiay uclipfa bite enumerd, palém pronunciaffee Luna, cceliue militia,aut quoduis aliud fimulachri genus,ut Deut.4.& 17.acReg.> 3 ubi nominat Baal,Solé,Lung, thittiam coeli,duodecim figna,idolé Molech,Afterot, Chemos,Milchen: Et quarto Regum Beelzebub,& 3.Reg. 2.Aftoreth:& Hierem.50. BeljacNu- meri 2 5:Baalphegor. Torquetigieur no explanat literamis,qui per reginam teelialiud quam uirturé,qua coelum regitur audiendum docuit,quandoqui: dem uaria & inexeri¢abilia incelligentieinuolucra, & omnimodam Script rarum paritignorantiam , quado facta eloquia cx literabiluo incelle@u(nulla tmanifelta ad hoc auctoritate, uel rationeimpellente) tcaherenitimar. Exp initigitur Propheta non quidé cceli militiam,non Luna, uel Junoné, nonre- gem reGoréq,(ed foeminea appellatione reginam, quo coxli anima defi quddfolahacipfain uniuerfa archetypa machina foeminghabicudingrefert, que uticp potioré idolatrig occafioné,pracbuit, quemadmoda latiis o@avo deciuitate Dei Auguftirius differuit.Ex eo enim quéd Lund Solem ces onli fydera tationaltanima animata cognouerintillord, implorada fuffragia eis latrig culté abhibenddinifticuerunt:Si enim in Hxbraico exemplari hae Hieremig uerha attendas,inuenies p dictio Regina und modo in corextulis tere (cribitur,alio modo in marginea potilla(qua wocat maflora)legicursferi> biturenim Malchas,quod Reginamfonat:in margine aitlegitur Meleches, few arte oftendit: At quories huiufcemedi diflonatia textus 4 . margine lunone,&id genus,nonne facilis, apertitiscp hic quemadmods ali-* -De ANIMA Copii, CoMPENDIVM. 23h ‘marginein facto cation repéritur, certumn eft, quod ibi aliquid arcani lafitar, quemadmodum Z.achariz Prophete magnumillud pafsionis ifnuens fa- camentum : Evatp cien(Inqui)adme quem confxerant. Ibn exemplan contextu cribirur Elaitid eft,ad me:in margine autem lepitur,Elou, quod fo- natad ipfam,quo Propheta fnfinuare uoluit,quod licet Deus qui Prophet ortloquitan{ecoafimum enunciet,non tamenecundt quod Deus,led. ua tinus home, idcircd ia margine legitsr ad ipfum.Chominem uthomo. Eadé utigg Legeiudicandum eft hiclicetenim corpora opificiag cccleftia adore, nd ramen (ecundit quod corpora, fed quatinus eis inhareat anima/carlicp re- gieaaima:Nechuius reging culeus proltperur dul, (ed latig anim att liz quog evitanda eft adoratio,ielongo temporis progreffiz,in latriam trant excanlig Si autem & u,utnonnulliargumentantur,contraniteris,nonlicere exHieremix dicts trahere argumentum,eo quod de cultwinfanientium ida latraram Propheta loquicur, quem ipferedarguit,& nulla quidem in parte af firmanSimilicer Salome éx ftultorum perfonaloquitur,n6 exipfanaturatei, quapropternechinc, necilliné aliquid ad propofita cOcludere fas fi. Ad hoc dicimus Proy Hetinonredarguerefententid alfgrentiuim dari jn coef, 5 gfoam coeli,(ed eius duntaxat latriz increpat cultum , quemadmodum fepe adorationem reda;suit fyderum,nion autem jllorum effe,atg exiltere, quod, Gfalfa effer de anima cceli opinio,ut pris comemorauimus incuriz aut craf- G2 quidem ignorantiz,culpandus effec Propheca huius falficatem inuoluens filentio, Eodem modo dicendum ad illud Salomonis,licet enim qufitum infeueritatis forfitan oppoficum probetrationestamenfimpuxfuncexipla natura rerum, incondecens & longe a abfurdum effet diuina eloquia quomodocung mendacit falfiimie ablg redargutiongexprimere,& fic nul lam prorfus obicem hoc argumentandi genus noftre affertioni prxbere po- seri, quibus deniy omnibus auditis &¢nrelleGs reuincivue Propheticl en tentiam corleffia corpora animataadmittere, ° (DIpyS HIERONTMYS, MAGNYS QVE . Albertus idipfum plant affirment. . 4 Liorum atitem fan@érum fapientuma permulta conftant teftimonia, inprimis diui Hieronymi Ecclefiaftis primo dicentis: Giran’ girando ‘uadit {piricus,& in citculos fuos reverticur, five ipfam (ole fpirité nomi sau qudd aninial fit & fpirat &uigeat, & annuos orbes fuos curfit explet, ‘quibus palim defigniat corleftia fydera animata exiftere,quemadmodum Al- bertus, Thomas cetericy horum affects haric Hieronymo fententiam adftti- Bendam non dubitant.Secundum eft de quatuor comuis Alberti teftimonid catlidari animam plane enuncians,licet no eadem conditione qua iri anima- ligenito & corrupribili,aitenim:Sed fi uellemus philofophos adidem redu- tre cura fanitis dicémus, quod quazdam incelligentize{untin orbibus defer- ‘uientes,primoin motuorbium. Intelligehtiz ill dicuntur anima orbium, &Xnonuniupcecum intelligentijs hominum,ed quod non egrediunturin a2 um perabftractionem & phantafinadiiis Ee pauls inferitis inquit: Concé- dius autem, quodintelligentia,quze dicituranima,& motor orbis,n6 fecun duni eandem rationem dicitur anima cum intellectuhominum, {ed per prius Kpofterius;Sic & panim polt ait‘Secundum philofophos,qui ibn contradt aint quibu{dam fanctis,negancibus cochim animam Rabere, niG in nominé Ghim:qui abhorrent rtomen anima. Hac Albertus. Quibiis aperté colligis effin orbibus ipfis intelligentias,quas appellat animdsyfed diferaed fiofteis animis,quéd non fenficiuz (une fcilicet per phantaftiiaca intelligentes, aby(tra hentesqj, & ralem fuiffe fenfum fariorum etiam negarttium dari coeleftiint Corporum animas affirmacs b4 IDEaur ‘ Paver Rican IDIPSV MS. DE AQVINO THOMAS palamolendit, Ertium eftdiut Thome traditio,qui de (piritualib.creaturis fextot Anti mam Corll affirmat orbi cdiunéiam, &reipfa diftin@am ab intélligentis nonconiunctis mouentibus utfinis,inquit enim : Sicigitur duplex erit ordo fubfantiarum fpiritualium,quadam unite corporibus ceeleftibus ut motores qua dam uerd erunt fines horum moruum omnino abltradigHae ile. Nec propterea qudd dixerit animas orbi effe coniunétas,ut motores tol- lit,quin aliquam dent ecelo perfectionem ihharentem per moda forma:Sed protulit eas uniri ut motores,ad excludendum modu tinionis forme infe- riortum, quemadmodum fpfe eoin loco fefe explanans {nquit : dicere autem ulteritis quéd corpora ceeleftiahoc modo fint animataficut inferiora corpo faq peranimamuegetantur & fenfificantur, repugnat incorrupribilitadd cozleftium corporum.Rurfus ibidem in fine determinationis qusefiti aft: di- cendum eft,quéd babent reGores fpiritus,4 quibus tamennon fic animarur Gicut inferiora animatia fuis animabus,& pancipfam fenrétian ubigg hace era ans quafita refumit.Eriam 7 o.queftione primz Damatceni pofitionem,& €a,quibus innititur:Fundamenta examinans ir quit, unde inter ponentesea effe anfmata, & ponentes inanimata, parua uel nulla differentia inuenituria re,{ed in uoce tannim, & ftatim antea ait:Sic igitur patet,quéd corpora ccele- ftia noni fant animata eo modo, quo plane & animalia (ed xquiuoce.Ctali ¢- quitiocatione,quali corpus predicatur de cceleftibus atg tertenis:tantume- him diftat conditioinformandi ipfius anima coeleftis 4 conditioneinforman di anima caducoruin,quantum & anima fuperna & ccelitm {pfu ab anima terreftri & corporibus terrenis,quemadmoda pauld infertis latitis ofteads. Quod autem adem quartione 7 0.aiti Non opdrtere animam unirl corpora rout forma,fed per conta&tum uirtutis fictut mororunitur mobil, loquitur Boamafeent explatando fundamentum, opinantis animam n6 nifi mouendi gratia ccelefti uniri corpoti,quod plures (ut in fequentibus audies ) fapleattt und nobifcum non admittunt. Etiam fianimam mouendi duntaxatcatsla, tt niri coelefti corpori dixcrimus,adhuc éxamiriedignumeffet,an in mobili per feprinto , contacts uirtutis fatisfacere pofsit,quum proprius motus fir pro- Pra rei actio:actio autem rei per feprimo eft per ipfam rei formam, autigitur ecelefti corpori nulla erit per feactio, (ed paGsio tannim,quéd quidem huicos mriittm corporum nobilifsimo maxime repugnat, aut uirtus per quam opes raturmotum inheret fibi ut forma:(ed hacad fequentis potiis themauis pre- poficum fpectareuidentur. IDEM AVREOLYVS, ET SACROSANGTAE Ecclefiecantmsdeclarat. - Vartum eft clarifsimi Theologica fapientie uiri Atsteoli qui fententiae tim fectindo longa argumentorum ferie, & frend quidem cStrinces "re nititur,caéleftibus orbibus artimam irififtere tic formam,necalienumt fore purat eorundem implorare fuffragia,eacp dulize cultu uenerati,nifiquod exhoc pofsit facile fcandalum ingeri pufillis,ut a dulize adoratione(quemad todum crebro prioribus feculis contigiffelegimus ) tranfirent in lata, mutarentg gloriam incorruptibilis Devin alicurius creaturae imaginem. cutt & 6.de (prricualibus crearuris, Diftin@ione Thomas afferuit,ubiin refps fam argumenti,dicentis:Sicocleftiacorpora fant animata,fas eritillorum im> lorare fuffragia:ait hocnon licere,proprerea ut auferatur idolatrix occafios lec ambigendum, quin ciufcemodi intentio ettitandi occafionem idolatriz quofdam catholicos fapientes induxit, ut negarent coely animam pluguoce, . pla;DEANIMA COELI, COMPENDIVM: (33 &X pia, acuelata quadam frdnte qitim fynicera ntenté,prafertim apud Gra cam Gentém, cut uix unquam poruit fun evtelli dolorum dilcus: Hoe autem! feae,quotam intrauitplenitudo gentium, omnis procu! eft fulpicio” undereuelata facie rei naturam exprimere nullo modo formidamus.Quinti walidum fané,& alijs omnibus ftabile prebens firmamentum , eft univerfe Romana Ecclefiz teftimonitm qua in celebrandi facrameti prafatione lige uerba decantat,{cilicet per quem Mafeftarem turd laudant angeli,adorantdo- minationes,tremét poteftates, cceli coeoruntg) uirtutes, &c. ubi peruircuces coelorum( 1 2.quodlibe,diuo Thoma tefte) coelord animas uoluiffe uiderur. Sidenig omnium fanctorum Bibliothecam fedulc eudluas;haud obfeuréin: rdlliges.quofdam de coeli anima ancipitem,& ad utrumlibet fententiam dice- re,quorumn uéxilifer & dux dius Auguftinusdignofcitur. Alios quidem in @ffimatiuam partem palam conitendere, & horum omniumprinceps extitit iui Hieronymi affertio,in quorim etfach conuentum (iuxta diui Thome pla dita)4.Dialogorum Gregor.collocari poterit,imo Propheticam Hieremiz, Salomonisg oracula.Prorfirs autem negantem auidies neminem, nifi ex Gre ¢orum fapiencibus Damafcenum,BaftiumGe, quorum alfj noanulli fuerefe- Gatores,qui tamen fi aduertis partim tramiteé noftro declinant, quemadmd dum pauls poftuberids fuperam nutu explanabimus. WARGVY MENTA QV AE ADVERS ARI VE . denturcommemorat. A TEautemaliquis reluctandilocus fuperfit aduerfarijs, quadam quibus ipfiin oppolicum noftra conclufionis nicuntur, moxfolucreconabL- mur.Primo igitut proferunt in medium Auguftini 1 1. retractarionum Gerbadicent(s: Tale aliquid 4 me dicté,quo id ({cilicet animal effe mundd) accipi pofs(t,¢riam in libro de imortalitate anima témeré diGtum notaui, pet bac Auguftini werba, Bonaventura z.fententiarum oppofitum noftre con- dufionis ftabilire prfumit,aflerendo erroneum effe, & contra fanori, imd &philofphorum traditionem, dicere anfmata effe cceleftia corpora,& fiali- qui Gai @orumi, ficut Hieronymus fuper Ecclefiaftis primo hocdicere uiden- tur fllorum dicta methaphorice intelligenda uoluit.Secundo adducitur Hie tonymi fententia in libros periarchon Origenis, ubi inter reliquids eius erro= resdamnat,quod coelum animatum dixerit. Tertid Damafcenus libro 2.Nul tus inquit animatos ¢celos, uel luminaria exiftimet,inanimati enim funt & int> feafibiteés, Quarto nonhulli iterum Auguttinum in libro de cognitione utr tite oppohunt,de aftris dicentem: Qui ea ratidnabilia,uel faltem fenfibilia corpora arbitrancur,iurefenfur carentes inter frratidnabilia coputantur.Quin t6fidarentut coelorum animz, effentin iudicio tres iudicandorum ordines; Gilicet angelorum,hominum,& animarum cceleftium; quod manifelté om- tiumfandboram cadiciontaduerfim eft Sune & alij quidam argutuli, uaftd argumétoruri cateruam adijcientes,ut acuminis & ingenij defectum, uetbo ‘um futiliumeg argumentorum multitude fappleat,ut cm dicunt:Si cockumt animatum, coelum etiam faluadumn effe.Refponfic enim eft eadem, quia cceli animze fiint eodem ordine,quo Angeli.i.perpetus beatz: Sed his pra temmifsis pergamus. Obietts atgitminta folxit. ‘Orum argunieritonim miinime: quidem laboriofa erit recte infpiciened Heats Inprienis enim 1 s.retraCtationum auctoricas fefe declarat,om= nemg ambiguitatis modum foluit; piadicte adijciendo fencentiz in- quiens.Non uta hocfalfum effe corifirmo,fed quia nec uerim eflecompre- bendo,quéd fitanimal mundus.Ipfius vero Bonauentutz diétum nung fa- . . tis adea4 Pavuir Ricry, , tis admirari queo,quéd tale Auguftini uerbum in fu pofitionis robur att. lerit, X quéd fanci Hieronymi dictum metaphorice audiendum effe docue- tit:quis enim unquam gloflator fueric, quiliteralem werbord intellecium per metaphoram,atg xgnimata & ob{cura,per magis tenebrofaexplanareuelit.’ Sic.n.facilé erit quaeuis phantaftica deliraméta uera dicere,X quae uerafunt, falfg conuincere.Sic utig, ludicré,& contra Alberti, Thome,Scoti,aliorumg fen{um eft,dicere Hieronymi non allerendo (eg aliorum fententiaecenfen- do dixiifeitlud Ecclefiafticis 1.quum uerborum ibi contextus huius oppoft-’ tum aperté demonftret. Longe infuper itratignabilius effe uania aliorum dé. cumentarefumere,&, Tullibshgeip fa retundere,fed ubicp ucram reiintelli dam contice(cere.Secundum quog Hieronymi,in libros periarchon facilee- tit foluere,{ibi orationis (eriem recté confyderas ; non enim Origing culpat, qu6danimata dixerit cceleftia{ydera, fed quod eo modo quo homines, be quaedam delicta circumdati fint bis crafsis caducisc corpotibus,ait enim:So’ lem quog,& Lunam, & aftra,catera eff animantia, imo quo modg nos ho mines,ob qudapeccata his fumus circumdati corporibus , quae craffa funt, & pinguia, fic & coeliluminaria talia & talia accepitfe corpora,ut uel plus uel minus luceat,& demones ob maiora delitazereo corpote elle weltitos Hec ille.Quibus accips Hieron.non ipfam pofitionem,fed ponendi tmodum re- fellere. Tertium Damaf.docymeptum (qui primus quidem , ac folus in facto, uaftog prifcorum theologorym caznobio una cum Bafilio) conclufionis no fire oppofitum firma fencentia afferuiffe uidetur,bipartite refponfum patitur, widelicet,quod hanc firmaueryntpofitionem, autexnon attenta inquifitio.. ne(utloh.Scoto placuit ) aut certa nobifcafentience limitatione,prout diuus de Aquino Thomas cenfuit:Nam 1 4.diftin@.{ecundi fundamentum,cul Ds mafcenus innititur,uacillans & minimi roboris efle.Idem loh.Scotus uoluit,, inquiens:Sed alius Gracus,{cilicet Damafcenus,afferuit ccelos non effeani- matos:Ratio ad hoc ponié,quod illa anima fruftra unireé tali corpori,ex quo non habet fenfum,nec per confequens aliquam perfectionem ex corporeac quirit,(ed illud (inquic Scotus)n6 uidetur congrue didta,quéd potétia unia. tur materi ucperteCionem acquirat 4 materia, (ed magis ut perfectioné c, municet materia , imo principalius ut ex eis totum compolitum fit perfe- Gum, Hixcille. Ex ie Dama(cenus exnon artenta fundament inquifitione {fecundur Scorum)inhanc opinionem declinauit. Secundum & magis cO- fentaneum eft diui Thome 6.de {piritualibus creaturis re(ponfum , aitenitot Damafcenus non negat omnino corpora cceleftiaeffe animata, fed remouet ° corpora cccleltia ita elle animata,quéd fubftantiz (piricuales uniantur eis ut forme ficutcorruptibilibus animalibus.Hacibi.Non igiturnegat omnino, fed quéd int animata ficutanimalia terrena, quod & ego ipfe ( quemadmo-, dum & omnes qui ccrleftibus orbibus animas ad(cribait)affirmo, etiam pra- dicta Damafuerba idipfum fonare uidétur,dicendo:Inanimati enim funt & infenGibiles:fruftra enim & nugatorium eflecaddere infenfibiles fi prorfusin- anienata dixiffet corleftia fydera,quippeid quod inanimatum eft {enfu quog careat oportetslimitandi igitur intentione adnectic infenfibiles,, quafi dixerit inaninatifunt tali anima quali animantia caduca,quie necelTario ad ita fie. permanentia fenfum depofcunt.Sic quarto loco refpondendi ad Auguftint di@a,qui ex eodé quod nunc attulimus fundamento,addidit:uel faltem fen- fibiliaX hoc plane catera eius commemorata, & pra(ertim retradtationum a 1dida declarant. Quintum uerd (ut de porétia ¢. Diuus Thomas tradidit) otiorem pluribus iuniorum occafionem dedit renuendi animata effe cozle- ia corpora,idep per unicam Auguftini in Enchiridion claufulam foluitur,dl centem : Siponamus corpora cceleftia animata effe, non ideo eruntin iudi, do tres ordines iudicandorum: quia ill anime computantur cum angelist zcDe Anima, CoOMPENDIVM. | 4% & mmcad pradiGorum folutionem fatis fantincelligentis ad-terti ergo The- mnatis examen aperum patrocinio accedimus. TERTiIVM THEMA, Atio & fenfibilis rerum ordo monttrat cceleftia corpora animata exifte- reanima {cilicet quae ccelum ipfam (fd modo)informat: Duo hoc the- ‘ma enodanda requirit. Primé quod animatum fit ceelefte corpustfecun> dum quod anima coeltf ipfium fro & ndn caducorum modo informat.Primit uerdtametfiomnium philofophantium approberurfententia, obclariorem —- tamen fequencium intelleum,unum dumraxarin haitss particulze robur, & documentum ex ipfa nominis ratione oftendam:Illud ham animatum efle dicimus, quod per fe aliquem uitendi acum exercet: ufuendi autem a@um (ut 2.deanimazAritot.docuit)quadriformem,uidelicetintelligendi,fenticn- Com.4. di,fecundum Idcum per fe ipfitm mouendi,atg uegeridi comperimus. Qué igitur coelum per fe exercéat actum mouédi,motu {cilicet circulari,continuo, multiplici, & regularicexercet ergo &X aQum uiuendi,quapropter & animartt coclum efleoporter. Necdicendum eft(ut quidam argumenitantur) Ariftore- Jem quando quadriformem ibi uiuendi actum enuméetat,non nifi de anima rerum corruptibilitum intendere,de coeleftium autem anima minimé. “Sié- nim diligentits ibi dita attendas,paldm intelliges Arifiotelem non {ohim ca ducorum, fed coxleltium quo; animam oftendere,ftatim namep cum eitiee- modi quadrifarium enuimerauctituiuendia@um,{ubneditinquiens:Separa riautem hoc(id eft,uegetandi facultatem ab als pofstbile eft: Alia aucem(. alias uiuendi potentias jimpolsibileeftinrebus mortalibus. Pauldinfuper + inferitis: Quibus inquit,inelt ratiocirtatio corruptibilium, his & reliqua om- nia. Haec Anftoteles. Quibus plané quidem docuit fepararipoffe in anima- bus imortalium,d uegetandi uirtute reliquas potentias tres,uel aliquam ex il fis puta rationis & motus :_Idcircé non fohim decaducis,imd & de coelefti- bus quoqueibifermo eft. Sic &in €0 de motibirs animialium , cocli morum, animalis morum appellar,afferendo effe animal quoddam, quod fempermd uetur,d femper mouente:coelum itaque iuxta Peripateticum dogma elle ani- satum, ex his firmiter concludendum eft, &fic primam noftrx pofitionis partculam abfoluimus. p UNIMA EST COELESTIS CORPORIS, PRE mum principinm vinendi:Erco anima eit calemtiscor- poricformavelattus. 1 een cer ae aerdibe Scessdame qscconsantere fie Prt mum, que ueritas pia oftenditur.Secundum,quo contra nicentibus ref flitar, eorunig: diluuritur obiecta, Propofiti itad: ucritas quadriformt Gfeurfs reuincitur, & primo ex hoc firmilsimo praviacto fundamento uidell- cegilud quod eft priind principittm uitendizeft uiuentium corporum forma Ueladus,anima ft huiufcemodi:anima ergo eft cecleftit corpori forma uel adtus.hac enim éade fyllogifandi Lege Arlitot.(deAnima =.) mdnftrat,qua- Coms: Rbetanimam effe phylici corporis act, que iuxta gloflatorum fentenciam eft Apofteriori démonftratitta ratio, usta illuid Auerrois z.ccclidicendo: Reci- plens aiic forma quréd adunatur ctim ea eft corpus cerlefte incorruptibile,ad quod fequuncur dimenfidnes cdrporales , Walia accidentia qu in co itiue: Bitntur ideo foriria & formattt furit in eo idem ntrmero.Sic X dius Tho- mas contra gentiles fécunds concludit, oporteréitrxta Ariftot. traditioneni dicere,intelietum fui fecundum fitbfantiam corpori ccclefti nil tit formas Ucetnon eodé modo unionis,quo fenfibilis forma unitur materize caducotit: : PERFE:a6 Pavrr Ricry, PERFECTIVS CORPVYS EST COELV M, IDEO , Gr cinsperfellior eft forma,feilicet anima, ‘Dem excceleftis corporis difpofitione fecundo oftenditur: Simplicitere- nim perfeioris corporis, fimpliciter perfectior eft forma: materia enim, fabieumie,& forma fibi (uro@auo diuince fapientiz traditur) mutua portione refpondent:perfectifsimum autem corporum eft corpus code ieergo & perfeCifsima arum corporalium eius eft forma, huiukemo. ‘diforma eft anima,ergo cceli formam {cilicet qua mouctur,uinit & incelligit, animam cenfere oportet Rurfus fiopacum fluxumg, hrac terreftre corpulcu- Sum, intellectualis,diuinaeg nature intus,& fecundum fe rosum particeps ficitur,longé quidem magis,exactiusg ethereo,& incorupubili ccelefticor- poriidadfcribendumett. Hicautem aliqui diui Thome 70. quaft. prime 4d confimilearguntentum dia obijciuncait enimtNihi prohibet aliquid Yenobilius fimpliciter,quod tamen non eft nobilius quantum ad aliquid for maergo ceeleftis corporis, & Linon fit fimpliciter nobilior anima animalis, ‘eft camen nobilior quantum ad rationem forma:perficitenim totaliter fsam, ‘materiam, ut non fitin porentia ad aliam formatn,quod anima non faci- Hee IhiSed eiutcetiodi fan@i doCoris dicta (uc fupra tetigimus ) potilsad Da- mafcenifundamenta explananda, quam propria aflertione prolata credide- ‘tim,e8 quod hac multis in modis manca uidecur refponfio, primo in forma refpondendi eee committitur,ed quod. argumencim fimpliciterde perfectione cdcludit: refpontio autem datur de pericctione fecundum quid: uando enim argumentatur nobiliotis corporis , nabilioreft forma,fenfizs eliquides nobilitaté nobilior eft forma,qua X nobilius eft corpus:quum i- gitur corpus ccrlefte’ed quod plus haber de entitate & aCtualitate)firlimpi- citernobilius cérporibus terrenis , ergo & eius formam fimplicicer nobilio- rem effe oportet formis animalium caducorum, quz quidem nobilitas nol Benes modum informadi, (ed iuxta entitatis actualitatisue gradi attenditure rseterea contradictionem iniplicare uidetur, qucd fit forma minus perfect, & quéd fuam totaliter perficiat matériam,ica quéd nullam relinguatin apa, tentiam ad aliam formam:toram enim potentialitarem perficere materig now, potelt,nifi forma in fe continens totam adtualitatem pofsibilem inhgrerefub ecto recipienti:talis autem forma omaium formartm inharrentium mnarerié nobilifsima fit opdrtet,non igitur minus perfecta. Si autem dixeris none femerito forma, quod materia totaliter perficiar, fed ratione materia cui ad. ulceriorém formant nulla potentiaineft , tuinc uticp longe maiora tefequun- turinconuenientia : Quiailla perfectio que. conkiltiin modo informandé, tion eric afcribenda formz,fed materiz tantim,& fic aullam preftantiam wi- but ccelelti forma quam tamen fecundum quid perfectiorem affiemas: Tum quiafcqueretur materiam quoque cceleltem minoris eff perfectionis quam materia caducorum:materia enim fecundum quod mareria,fiue cocleftis fue terrena,perpotentiam in proprio {uo effe conttituitur, fubftantificatur nam, que (ut Auerrois. loguinny mmatetia per poffe: fligitur potentia materi co leftis nullam aliam refpicit formam quidm hanc fecundum te fimpliciter mie nus nobilem forma animalfum caducoriym,ergo corleftis materia fimpliciter ignobilior erit materia terrenigrum,cuiys appofitum Hypashelis tua,& ipf reinatura oftendit. Pratereatamerhi admiferimus,qucd forma cocleftis me- rito fui tora! er pe materiam coelefterm,nihilominus idem.comitabitur impofsibile: nulla enim forma, (ubfantialis, perficit maceriam, nifiea forma quam potentia m: perfe concerdar,formam, fimplici igitur coeleltis materia feu fubieQumy, i nplicirer minoris, perfecionis quam forma anl-, thalium caducorum enit,utique & materia cogleftis feu fubjectum ignobiliug ‘ materiapE ANIMA: COELS, COMPENDIVM. 217 (materiaterrenorum ,quapropter nullum penitds eiufcemodi diui Thoma. fententia nobis noftroue difcurfixi uim inferre porerit. : ANIMATVYM EST DENOMINATIVA predicatio: Pradicatio denominatina ef are inharense per : smoduon forme : Ergo anima inberet culefi corpori vt forma, ‘Dem exdenominationis ratione,tertio concluditur : Quum enim om- jum fententia animatum uocitetur czlefteco rpus: animatum autem ab “anima eft denominatio :quur itag dendminatiua ptedicatio itd tefatrin feca & inhzrente per modG habitus, uel forma fumprum namaq;(ut 1 z.dittie az fapientia Auerrois loquitur)id eft, concretum, tignifeat formar uel ha. Coma9. bicum cnotando ipfum cut inherer fubiedtuum, fic uticy dicimus togattim, placusvauia toga uel gatea defertur a fubieto per modum habitus. Rur- is fd folo motore in quantum motorliceret dicere ccelui animatum, tune magis condecens effet dicere tunicam feu galeam humariatam quim ho- minem galeatum , tunicatumise: motor enim, & deferens galex Xtunice eh ipfe homo, non autem hominis motor eft tunica; fic & plauftrum quod ab animali trahitur animatum dicere fas erit, & hominem afinatum,qudd uehitur férturqite ab afino , qua oninia quum abfirrda fincarque ridicula, nefandum ucique eric coelum uocitare animatum folo intuitu motoris ab * extra, quapropter fateri cogimur ipfum fic denominari a re inuis exiftente permodum formz. : DARI OPORTET MEDIVM NECTENS extrema feilicet intelledlum G corpus: Medinm dicitur, quod particeps eff extremoram, tale eff animacalis ‘Dem ex ordiné rerum, nexug uniuerfi quarto oftenditur? Quitm enim Jexrems noniungantur nifi per medium:de maximé autem diltantibusin * rerum exiftentium laticudinefuncintelledus & corpus:rion igicturiungun turnifi permedium : medium autem dicimus quod particeps eit extremord: taiem werd conftat effe animam, quad eflenitia quidem particeps eft arernita- tisur carter Purinudich intelleQus:opere uerd particeps elt temporis & mo tus,utentia corporea,& propterea dixit fecddo coeli Auerrois ; quod cori a- nimafimilis eft forma naturali & fimilis forma abftracta, Sic & libellus de cauGa,animam in zternitatis temporisg orizonte collocandam cenfuit, nili enim effet id anime genus quod Academiciuinculum uniuerli appellant, noneffetexacta mundi unionexusqaererum Etideo audiipfiam Cordu’ comes, benfem,quianimam(2.coeli) {piritale orbis ligamen pronunciat, queripfum * ‘uniuerfum magis ueriusqie unum confticuit quam anima caducorum pro- oe & organicum adunet corpus, inquit enim : Et mirum quomodo potentia (fcilicet anima caducorum) diu(dicurin membris difsicrilium Partiim, non ({cilicet mirum ) quomodo diuiditur in partibus uel membris confimilium partium materiz ( uidelicet quales funt partes orbis cazleltis)dé tilio enim eius in iftis ({cilicet caducis ) eftingeniofa per ligamenta: illicau- temin cceleftibus {ine ingenio, fed naturalicer , & ideo non indigetillicliga- mento,donec fiat ex eis una res mota ficutindiget hic: quapropter animal li- g2tum,& animakdiuinum non ligatum,non dicuntur efleunum, nifiequi- wocehac Auerrois: quae tu fifapis cogita, & mente reuolue : Quadriformi denique hoc fyllogizandi medio uidelicet , x nominis ratione, corporis ; : : © difpofiiosCans, are Pavir Rrers , difpofitione,eiuscy denominatione & ex rerum ordine, coelum per modum formz animatum effe conuincimus. QV AE IN CONTRARIVM NITVNTVR Argumenta commemorat. Eliquum modd eft adverfaitium, quz potiora effe uidentur obiedtadt luere:Argumentatur enim primo, aliqua intelleQualis fubftantiauni- tut coelo ut forma caufabit,utig in eo formalem effectum formz:forma lis autem forma effedtus eft elfe exiltere:ergo coclefte corpus habet effé ext- ftere per animam,ex feautem minimé:erit igitur fuapte potentia ad ndn effe, idcirco generabile & corruptibile. Secundo, fi coclum eft (ubicctum perfea- Gu, fimilicer & anima ipfa (ubftantia elt per feexiftens:duo autem per {e exi- feentia actu non faciunt unum perfeergo non unituranima ccelelti corport permodum forma:Nec erit perfectius magisueunum animal coelefte quim ‘animal terreftre,cuius contrarit iam ex Auerrois fententia protulimus. Tet 10, fi anima incelletiua uniretur coelo ut forma , hoc effetut anima ipfa ali wwam ex tali inhzerentia perfectionem capefferet,fed nullam capitillincpet- Ecionem:quia nec adeffenec adoperari, ad propriam fiquidem operationé nonutitur cceleftis anima fenfu, & per confequens nullo organo corpored, necutmotum exerceat: quia porerit mouere ex (olouoluntatis imperio abf- queeo quéd inhzreatutforma. Quarté,fi coelum effet animatt,quzrto,quid anima: coeleftes differantab humanis.Sirelpondes,eo differre,quod mang hantafmate utanturad cognofcendum, fed cceleftes non utantur,ego wici im dicam inde non conta! fpecificam diftin@ionem. Sienim cognofcere et phanta(maca,& non cognofcere, (pecificar effent diftinctiones, Adamian Bitsdifo & potted Abel differrentfpecie:quia Adam in Paradile non egebat hantafmace ad cognofcendum.Abel autem fineeo nihil cognouit. Ergofal fam eft coelum efleanimata Sunt & alia permulta,qua huic pofitione aduer- fariuidentur argumenta, fed exhis quibus pradicta refellimus, cetera om niaadnutum dilui poterint. : QY AE OBIICIVNTVR ARGP- mentafoluit. ‘Num autem & inuiolabile peto fundamentd, quo preiacto omnia prg- fata,&X queecung huius generis fuerint obiecta,nihil prorfus aduer nos ftruere ualebunt,fundamentum inquam quo liber de ccelo,imou- niuerfafcientia denatura,pariter & diuina confiftic: Quatum uidelicet diftat: conditio motus unius rei,d conditione alterius, tantum diftat illarum rerum mobilium principia,X modi qui per fe mobilibus infirnr:quum igitur motus circutaris genere diftatd motu recto,illorum utig mobilium principia & mo dos genere diltare oporter, (cilicet potentia, materiam, forma, compoliti unionemg, & propterea ftatuit 2. coeli, Auerrois,quéd propofitiones que funtin noltris manibus, in quaftionibus de difpofitionibus cceli funt ex, & fer€ dicuntur equiuoca:quia éxceptz unt ab animatis,que fanthic& deiftis, & deiillis dicitur animatum fere xquiuoce Hac ibi.Et paule inferiis (utantearetulimus ) Quapropter , inquit, animal ligacum ,&¢ animal diul- fum non ligatum, non dicuntur effe unum nifi equiuoce:unio autem'et modus entium,qui(ut diximus ) equiuoce ferme dicitur de fapetis tis,quemadmodum &ipfaillorum entitas effentiaue. Hoc perfpe&o,ad pa- mum dicimus negando conditionalem enunciantem fi aliqua intellectua- fis fubftantia unitur cielo ut forma dabit fibi effe exifterequialicethocue- rumfic de formis generabilium,, quorym materia non habet ex(e effe cnDEANIMA COELI,COMPENDIV-M.; 219 fere,ed forma cum (nfaciabili {ua femper potentia ad aliam formam., hoc tamen non admitticurin ccelefti corpore , cuius materia feu fubietum haber exfe, quod exiftat: aliunde werd (uideljcet ab anima) quod ficuiuum acque incelligens,quemadmodum exlumine,& diaphano, fitunum perfe, {ciliges corpus uminofian; non obftance quéd diaphanum fit actu corpus,lumino- fom ramen potensia,quod fi lumen eflet fpiritalts fabRantia, ucnonnul}i pri Gornm cStendunt,nihilominus fieretex diaphano corpore & lumine unum fe. Sed ftatim obijcies fecundum,dicendo,fi materia (eu {ubiectum cox jeeftensadu, fimilicer & anima eft ens per(eexiftens , non poterit firri ex hisunam perfeens. Adhocrefpondeo,quod ex duobus entibus actu, fe, cundum qudd actu,non fir unum, fed {ecédum qudd ultra atualem ensisa- tem obrineat potentiam adeffe perfectius,quemadmodum diaphani cum Lit, mint exemplum declarat.. Achis nondum acquie(cens rurfum contranite, tis § exduobus quomodocunque exiftentibus aéiu fieretunum per fe, des tur proprium effe utriufqueeaténus enim aliquid eft,quatenus ununy e&t.quod igitur propriam unitatem. amieric ameter propriam efle,ergoa-, ima dum coelum informat, deftruit feipfim, quod longe etalienifsimum, Refpondeo, quod in rebus genitis,quando duo exiftentia a@u conflantur in unum, deftruicur utrumque, ed quéd qualitasibus (ubiacet contratijs quae femutuo non compatiuncut, fed expellunt, In fuperis uerd, ubi nullael feporelt cotrariorum pugna,fed tanuim pidportio,habicudoqueimperfectt ad peredtius (ra ural probes tin. unius perfectionis exuberatia,alteri- ts fuppleac defectum,nonillud deltruendo , fedin fuze unicacis confortiuas affumendo, perficiendoque,quemadmodum & catholici fapientes facratif- Gur & ineffabile Dei uerbum humanam naruram famplille declarant: ibi ‘enim in uria perfona numero,duo fiint-effe actu uidelicet diuinum atque hur manum,quod fi unum cannim eflesbi dixeris: ericranttim nna forms unusc adus,quind nifi djuina natura elle porerit,& fic effet Deusuelutialtera pars compofiti,&¢ proprie-creature forma,quod longe quidgm inconueniens ui- decur,licerid aliquiiuniorum minimé alienum duxerint, fed heec fublimia ni- nnis,& extra compendioli noftri limites,ad quzenos fimilitudinis & exempli tatio perduxit.Exhis deni & praiacto fundamento intellige, quod quem- admodum longo diftantinteruallo a perpetuis caduca, fic & modi illorum ‘unio(ie,necab uno ad alterum efficax arguumentum transferre licet, quapro- prernhil prohiberccrtum &animam ipfam uctumqueadtu exiftens, unum tuere per fe ens actu,qudd ob contrariorum difcrimina minime fieri con- tingitin terrenis: 8 aa hanc intentionem adfecimus (fiaduertis ) in noftro Themate fio modo, dicendo : Qui ccelum ipfum ( fio modo) informat. Sed percun@aberis , qualis ‘nam fit modus informandicccleftis: Refpon- deo, talis eft qualis ipfam cceli effenctam confequitur: fi tu itaque me cer- jorem feceris de coeli natura, & mox te reddam intelligentem de modo rtnandi, Diceres, ccelinatura eftnon grauis,necleuis, nec genita , nec corrupribilis,&¢ id genus, & ego pari Legedicam, huncinformandi feu unio tismodum non fe fecundum modum informandi naturgleuis,nec grauis, nec generabilis,nec corruptibilis:Satis deniquetibi effe oportet, quod nihil apparetin rebus fenfui fubiacentibus, quod hancanime cum ceelefti corpo feunionem prohibeat,idq; multfs in modis (enfibilis rerum ordo conuincat. Ad tertium dicimus ( quemadmodum & Iohan. Scotus 2. fententiarum, affirmat) Anima non unitur corpori coclefti ut aliquam in primaria fuao- peratione ( qui eft actus intelligendi ) perfectionem capefcat , fed potiis énfecundaria,ut formas quam concipit inmente angelica X diuina promat incffefenfibile. Habetinfuper (quum fitin orizonte corporis & puriintél- ta kedus226 PAVE Reco. pz -ANIM, CoEL. Comm ledtus;; feu xternititis, & tentpdris) innatam quandant prompritudinent ad corporis confortium quatinus uinculum & fpiritale (ut Auerrois loguis tur) figamen fic univerff, uniat , nectatqise ultima primis. Supervacane> um terd duxi, hic Pychagoredrutn ®& Platonice {chola, nemon Peripa: teticorum tani Arabum quim Grecorum conuencus infuper. & prifes rum Cabaleorum, few allegorizanciui de anima coeli hie Hiftoriam texere, uiundnimes im hanc noftram conrendunt ; eamque aftruunt fententiam, fet fanentirabile, im6& incredibile, quod tot abauo clarifsima hunras nz fapitntiarlirmina fic concorsde anima ceeli fefelliffet opinio, quéd fli- pliMagna Alberto fimmee eruditfotiis trio fidem adhibendam cenfaeris,e- tus duddecimum ditriis fapientiz librum euolue,ub/‘omnium fermé,quos. comitiemorauimus, dehac noftra inquifitionediGa refumit, Ad quaruns sefpondetur {pecificany diftin@ionem fuminon ab au, fed ab apdtudine, Fraque etfi Adah in Paradifo adtu non cognofcebat perphancalmara,ta-- ten fenper aptus fuit‘ad eum cognitionis modum. Sed anima cozliaun-| ‘quam itacognolcit, quéd fylldgifmo igactum pernotius intelligar, uenim. quéd-ab uno exemplari intelligibili in alterum difcurf quodam uolaa- tar. Quibus deniqire cunctis rité perfpectis nemo profes, nifi rudis re- ium & feripturaram indagatér, aur peruicax tumidufqaeperfonarum ac- tor, erroneam hanc noftram pofitionem, & ab Apoftolica ueritateex>* Srbicancem , nedum éxoticam abfardambe (ut ille obtrectat) prafumple-. rit ; quandoquidem fulgenti(sima orthodox fidei, & diuinze fapientiz. fydera cam nullain parte,ad fidei {peCtare fundamenta enunciant, &re ipl tera fit nec ne , aut ambigent, aut plané affirmant quodgue & ratio di- Gat, &omniam pene philofophorum dogma roclaman Quapropter uss titatem fynceré cupientibus, quuth fatishac fore putem, dicen- -- :> “di funem abfcindam , iplique'de coeli anima feratinfo hic : +" (Detimmortalis nutu) finem imponam, fuperna ‘ . Kindividuse Teinicati ficlaus, gloria 5 ’ &£honor. « . CoMPENDii DE ANIM CopLi FINIs, ’ . PAVLAza Pavur Ricti, IN TRACTATVM DE SBXCENTIS ET TREDECIM MOSAIC LEGIS MANDATIS, PRABFATIO, VAN TV M prior dip uerafla tudeorom Smnagoga, fapienita,naticnio,adiirandi'g operibus tens pana forfeit now cheney ant fiadh inh manaimenca enunciane,oferendoutterem ludorum gentem ome nom mus eddie * gui atheri orbs areas pera calfti' fopenie plefececumina, ‘Theopbrafus ‘nang ain Enanglica Exfby praparationelegmus ate Porphyria clarifimidotirma @ fax Pentair, ludaos(aiunt natura effephilafophor. Megannes guog uir Hiftrie pert cnn gud natr rif ax erent tp feipfere cal Nec Bracmana sued ic! cna priphefphaee fefeonas rine lin debe Pythae sre tflencr dicentr: Qua aig acrn Onelih pf, cdi begs fei, quan la fe dice Plaronem quam Mofemn Attica woceloquentem. Nec flim nts ig dais san phiofopbian,uerisn etiam Arichmeticam caforum cogosionen Acgapiios primus edocuit Abrahamat, ge Gene ingen fl aj fiona Pen ian Aiorephorum feripis,oraularum’s elope, Cfarienf, Bufcbiat 7 contra Appionen ff de todas Gir fntentian, sui folidem qui Fold ce ecmrgenedpene Chrifius Dorie ‘mtg cunchinerfo Apofiolorum choro de Ludsicfieenatencfeivolut. Et magnusille, quo nemode snr na mar ohéns Ides pare Zachara ate Elie quit ing Marj dcr Drimatecalip Rega alme,pare loachim, marte Anna iudeancea ql. Quid de Empyrei orbisiarore Petro Apofiolorné's spf fibcncumeifione cr Mofc Lege ndens? Et Apoffolsuiriueger Lecobus maior deus, Minor 4 ‘ogueminelfts Lacobut Wades, Indaeus cy incarnati uerbi preco Leuiva Matthens: Quid de caleftitvba fens Geral alamo, Geniun’s Apoftolo Paulo, non'ne o ipfefecendum carnen Yrailiadetibu Benicrin? Qyiddeltio Dei Sacerdore Marco? De fublimi Zebedei lio Toannet Degermeto Petr AndreatD+ magno Lee siaBaraerQyiddefingli deni dica dpi de onmiu fr Corfscreucioneaudeorbes foci fino Archit, olde cinconeffobodone eect findamena: quocante dei recta prt, elu fubmofir opera conati fem larum furdamentifuperfrure, cx extrnfecaady serlnionenca. Ex folatag prifeailorum propagine fprtaliyfeaurigine tot fepientia proruperit fling, ‘xprphetarum expllalaran germina, rfc Chi lamina fubloai tg Apoftolorumprodivafunt orice 1s. Quanobrem firs rading, ut feribie Apofolus, fantia cf fl fnt co ramifidelibasio bona cf, meffa: Bom. ts, an gi ex gentbus credit, oleafti(inguit ramus effi natural olin infeit:bidaus werd Chrfiane pietds eal rade pinguit’olind. Oleltri enim furculas quancunlibet naturals olina pinguedericfotius fat, ged tamcnoleafircnanig uina deri epee cogitar- Naturalis uerb olae ranutnaturalisn firpe reper, tora idem reipifcit,cr eam wim fibiundica refumit,quealieno odore non irfcitur nec ullo quidem exranco fae pr -quatiesitag de ludaicacaligine ad plendidifinma Chrifts lure quiefrsceva fide conuertiur,na (ani quidem obteramus natural pinguedm fue ifcrtur quem nulls exterorum labels getline fator (taint valet.Cefeigtur uenenato ualnereinfurgere feorpins,rabidorun'y latrausfieant, quinsslo rato lin lle ide merits fpr, fd obduto,cimeredio fspereliopoluca ment, lingua doloa,p. ‘rte fa aiorue oper defacere molixaer.Audiane Apoftloramiubenean,ne git atdee fusnaniris olive ROMA. anos glriarprefmatquddf gloriarsinguit pom twradicem porta fedradaxtemolttag altun:fapere, fed in 1: Probar cana fepruagncédaorum inerptccm in on difipinar generepracllenia o> perpequa smeororieauhorics quorum cktneqnaguetribu fex duncaxat Eleaxarut ponifex elegit unde non mini ‘Meenas ueadmodum > Taleade!)eufeemodiinterpretes, dino c quafiprepheticofrirtu aos cnfiry SP epnagencaduabus cellule egregatifepeuaginea dierue fpatio,una fvibendi frie, eoden werborwm, lira. Ye) conten perinde ac fms ide fit opifer,wnuerfam Mojis LegemexFicbra idiomate ia Grecia tasmatares elo guia id nom inreritd nana pots foleriia qui humana ind ini adfribenda, Secure be sean Grace kum Luin ali qucrutrbmeatenininsftieg alain des nga fisaneuarieaeimucd ab brace exemplar difonaut 3 immeri (duo Hieron tee) data aderfergsiridendi co calumniandi occafio, Quum ag tot folidis argwmentitdeuicerimut,fpittalis malta (pee fli priorum ludearum deberiagoin,n’ ab re fore dic bic ia medium roferre,qid nari erie ueterum radio propagatayerin auditoré wins wocetransfuf ped tet fucceferitgc prop iam energiamfere “wow nerin quia ible recenfiideo mini bic epetendum cognoui sowmduacazat obnonnula obie is fort nian ambiguus redder polfentnune pancitrefomam.Pharifeorum quadriformem ha ‘Nimcoliginue Aljquidempertinarts Legit Dei cute emul dum peuls ante pion: tempora centsfede fone cba nuicem faint tnd eoruetab) ude pari’ denud reilausg cy erebundi peregrina, \ (arte gee qu erm pafionicy Chrifiiney mullintcrimcinicreibabebancur, Alg quo: Chriftus Donnas de cs omnd : .anes PRAFATIO, xm flag felere genre ifonlat cr argrit Fucrit, qui domindi bidine ce er uindicte furore, ienocota® tem Chri fangumem rucuento effidernt upplicio,quaram wig teftrmonium c nomen(quemadmodum dels brouite )fiede 1almudeo Pharifacrumeodicedeleumec exclfumelfecogiout : «ily ex mofler§ alitudine (Chui fidemc crace Sacramentum zee anpleltur idee colt non tsmen wfqucaded execrencr at cosdenmantai hi guidem(ue Apefolorum afl rade numeri Crit fidem lances femal tren Mofeie can Legem,neluti eterna Legit imbram atgugisaayne,ion quidem formicine pana, fedexemplarie irises more, ferzardam perinsci animo contendcbat, qued quiderfrotempore ili perma erat. Horumignat > 223 Gexigentaconfiata, nonnalla cian fecricloguij mrferia, ang notanda ajqus factaoee, © tempore Suvditian ard Nand pbsnds oy ing Gene hdeoeneriyrombetate ee [ane into ex lerofolymitanoaxtem excidio quadringentcfn tricefimo fertoamno,quem codicem uniutra* fas arias Mundi plagarexulantes,feruandu cy opereprofequendam fume uencrationerece- Pit, cradhuc hodiereiet. Quadraginte denig generaioner 4 Mofeadif Talimdicum codicemin walgim dex ‘um Aegypins Rabi Mofes enumerst, quer qu late audirdefyderat ls Deveronomi exordium peat, Je siorum nee quideincept faire Talmadeoristamef prt eximiaeruduione cr probitate wit ulus tame llr auoritas facile admitccu if quateus Taliricicodrit dogma, iat’ ueltgiafequatn.Idcirco Worum ordioem explicare minus opporturniudicani. Talmadicinerd, canons pramemorcua *exftionem enarrere ie libuted qubd plarima qua ad Cabeleorumn dogma fpectentuarjt cod Sperface raditacfecognoui.. Erliceepoft Hilels Samaidis Archi Pharifeorum tempora in mul tionibur que diuinorum mandetoram appendices cScerount, almudcorum werent fententig, nibilominusinipfd i furdemenco mala provfutopinionu Aiferimina murs. Nemo figuidem contendit, gun uefper- cr ment legend ft lio feentSd candi Ia. Ambigent werd quad nam ex metatnisuefprinisy hori magic leon’ {fi decsmodendé,entene aut poft Solis orti arg oecafm. Nec quaritquifpiam pere/-ueswefperifuccendenda filucerns neene,ci id conicutum effenema gnoret:qui auremex pngiubusliquor megiscongrust Incerna lint alaer ophuatur cy flat, dem de reigns indcinn eft. His deni ita perfpedit ox ad fexcenta ce tredecim Mofaice Legit (iuxta Talmudeorum e Chuxenfit Rabi Mofitferiem ) mandata Dei nuuexplicanda secingimur. Bt hoc quidem fecundum intll-uam, quem unatimis Talmudeorum ebola affirmat, horumtamen ‘neium rtionercanfar'ue aftignare nom eft prefer negoty + Alas enim ita comite fingulorem mendatoraom sazar lem o Theolegicam feu Cabaleam caufamreferererencabo, Nene axtefi folamnudamt mendatorn ‘ifloriam enarreucre fats inxtepropofi exigentiam foe exiftimo,quod ialicubiiunioram Iiatluarum vafae ‘ia fe obser lam pro weritace co uivibusnofris arguere, cy quant compendliferiespavtwrreullere conde imu, inprimisindwidua Trinitatsiaxplorando ansilime, w bia natisleSuncalsFaneat, wi grtiam thy (buat imelllum, Amen, : PROHIBENTIA MoSaica Legis mandata, 1. Non habebis deos aliend3 covam me. * Beadse, Alium preter me in uniuerfo rerum ambitu Deum datine prafumpletis. 2. Nepolluas nomtn fancinm meum, Nomen Dei polluitur quando is,qui do@rinam & pietatis cultum profi- eeturincaute,& elfrenicarnis libidine uiGitat, 3+ Non faciatis fic Domino Deoveftra Ejus (cilicet alraria non fubuertite:{criprum enim eft:Subuertite omnia lo- ‘ta, in quibus coluerunt gentes, difsipate aras eorum, & confringire ftatuas, lucos.igne comburite,& idola comminui peslpeenominy illord delocis {illis: No facietis ita Domino Deo ueftro:hinc fequitacqusd neq fanga Det nomina,acneunam quidem, quibus illaconftat,literam delere liceat. 4. Non tentabitis Dominum Dewm veflram, Deum rentat qui dixerit Legis madatum adimplebo, & indecontempla- ‘bot.an premiafequantur. 1g, Odiamanon habebts fratri tua in cardetue. awit ++. Sedeum apertafronte corripe,qui fi ueniam petierit,indulge, : :'g, Proximumtuumarguendo non afficiesprobro. 1 Biceeab eo offenfus fueris , in. his tamen qua Deicultum concemunt, fi calata reprehenflone non emendatur , tunc palam arguendus eft de crimine, 2. Lavitss, enter. Dewt.6, a ; ye Nemcontriftes ferunmgqui ad teconfugerit. © Denter.33. > Sed tecum habitarefinas, ' a " 2+ .:¥, Vidwe & papilla non mocebiti, =| + : Bross. ve Non er ifr Leuit.r9. 1 Hoceft,clandeftinus calumniatorin populis tuis, 09. Nan fifeipies vocem mendacy. . Erod.as, + Nificamatveftancur inditia. " - Bain Now224 Pavirvs Ricivs, Laity. 11. Non qneras vitionem, Ibider. 12, Neememoreris ininrle. Siautem fle cui palam illata iniuria,uirinfignis fapientia extiterit, ueniam nondabit, fapiens quoad ufg culpa obnoxium fe calumniator agnouerit. Dats ng. Recexcidant feilice verbamea decerde tno. Biden. "14, Neforteclenataroculis ad affra cal, adores ee ~____Necadratonequidem diz, es Numts. 15+ Nefequiminicogitationes vefras, & ocukes vefires, |e eee ee tden coggeaontste neiaynecfenfnus indulgebitisillecebris. Lewit.r4, 16. Quiblafphemanerit ndmenDomini morte moriatur, sen tg Regeolesfalices feupede, wecfimilitudinen alicuiaa Zudss, 8. ‘Noncoles Deoseorum. Brdie, _ 19+ Nonpronusadorabisea, Licetnon colendi animo id feceris. prodse, 2.0. Nom/ucies tibi feulptiles. *Quamuis ipfum non colas. Quoniam ueré ambo hec Decalogi mdata indifpenfabilia funt & perpe- tu6 ferwtada, ideo ritui quo Chriftifideles fanctora imagines fabricar, colunt atcp adorat,turpiter ludaica infcitia obtrectat,eoscp Decalogi prguaricatores iudicat,qui pala mandat:NG facies tibi {culptile,negp ipfum adorabis.Quida uerd.queftioné hac foluere, & {culptilium cued, approbarecondtur eximagt nibus Cherubim in fancto fanctora fuper foederis Arcam cdftitutis. Sed hac minus eflicax cdtra obtrectationé argumentatio & queltionis folutio: Nam quemadmodti coquereignéq fabbbati die fuccédere mortale peccatum Lex ipfa eaumerat,in cabernaculo taméidipfum fieri iubet Pari modo licet, ima- ginii(culpturd uelucinephandi(sima &implacabile (celus diuina praceptio abominetur, imagines tamé Cherubim plané exprimit & precipit Lex.Acce ditad hoc quéd no fimili modo hic & illic militatatgumenti. Iltic quidem nulla prorfus imminebatalicuius offendiculi periculé: quiafandi fan@oré limina aemini nifi magno Porifici femel in annoadirelicuithicuero perfin- gula mométaintcauta fidelium multitudo inter (culptilia at imagines uer- {aur & orar.Duplexigitur diGimilicudo eft,proprer qua (culptilium peefum prionem traherend licet deimaginibus Cherubim. Prima, quiaiftud aperté > prohiber, illud uerd palém mandat Lex. Secunda, quia hincimbeeillit anit mus cOtaminari poteft,lincuerd minimé.Dicenda igitur,cdDecalogus pre cipiat:N6 habebis deosalienos cord me:lbi refiduum quod fubnectitur, feil. non facies tibi feulptile,nd aliud feiunctim praeceptum conftityere (ed ex; cationem effe prioris. Quemadmodum & de fabbati mandato legitur: Me- méto ut diem fabbati fanctifices:Mox fubditur: Sex diebus operaberis & nb facies omneopuss,que utig 6 alfud aliudes mandati fanciunt,{ed explicant quod jmplicat primum alioquin pluta quam decem decalogi dari praecepta afferemus,quo tance facilé hutus ambiguitatis nod@ foluere poteris. Primi ‘exTalmudeorumcanoné dicente:Quotiesin Smuni dere fententia profer- ‘tur,cuius exinde clariorintellectus fingulatim exprimicur,tuncfingula quae ‘exprimuntur conditionem propofici thematis feruant,uniuerfalenempe (ut dialectici tradunt) fuis femper particutarihus ineft: Quum igicurcommune & prrcipuum Decalogi madatum lic (non habebis dees alienoscoranaine) reliquee eius claufulz idipfam mandatum refpectant, ita uc quum deinc preciplourNon facies tibifculptile, neq omné fimilitudinem audiendGfit, fi hc ut tibi fine dij alieni fecetis, Nic & de fequentibus ibiiudicandum. Non atit colunt fimulachra Chrifticolz tanqua deos alienos; fed quatenus creato- remreferunc, qui latria colitur, aut quia fanctos defignat qui adoratur dulia. . ' Quin._ DE Mosafcak Peels MAND ARIS. Bay juinims nec gloriofa Chrifti humanitas perfelatria, fed hyperduliacolens Shadmig ldeied decalogi préeuaricatot cnintnde Anus dt Ci ftiang pietatiscultor.Secundo foluicur queftioexhog gue firi@orum quad colimds imtagines,non wera finit (Culptilia,idols at Yotsginesnd enim vere eftidoltt & imago , nifiin quo-angelica velcceleftis, auc uiua firbdceleftis wire tus effulgeat. Nam quemadinodum pidata rion elt ir exemptaris fic: do atginiago, fipli pi@are atiquod membroram & maxime capurdefite: tit fictonge quidem minus cenfénda eft imago lapideam aut zreum corpus. (quantumliber exteris linfametis & colorum warietate fimite excet) fiei {pi- itdlis trirtusnon infumditur, potior fiquideexemplaris portio,eRipfe rei fpi- is: Namut 7: 81 8.deciuitate Dei Augaft placuit (ad Romen.autdre A> Ronten's, poRolo) idolorum erat ftractara, ad aliquam hominis uelaltetius generis 4> nimantiam imagine, cai angelica animalis aut cceleftis uirtus, uel damonis. feu heroicus fpintus afsifteret. Quitigicie Calpeilia & fiemulachra quae inf. craéis edibus uenerame, nua prorfus fpiritwali uireure participent, conte quens eft, qudd ininus acééinddate, fed nfutparo uocabuls imagines nun] cupéntitr, quamobré nec ipfort 4dorario decatégi tandatdirritim facit.Sut pereft tame adhuc{crupulus qué animus tteubar, atc offenditar. Quit erin nephandifsimus in uniuerfodeliora generé Wdolord cultas habeanir. [ded modis omnibus precatfentditd quociiopereseulta & actu, que facileiricat as ahimiss pulillord offeridi & periclicari polfetuxta ilud Apoftoli:Si quis? widerit eum g habet {cientia in idotio recurmbene’, nonne cdf{cientia ets cf infiymna fit, edificabiturad manducandaiddloyica ? & peribitinfirmus infra eO(cientia fraters quart fi efca (earidatizat rate? theum,nd manducabss carne in £ternid. Siitag idolordefca;que(utA poftolis loquitur)nos nd cOmendat Bed, Tafirmortcaula cuedsel, quite magi euitanda nepharia ac peftifera ind adoratio,qua pra cateris delfctiy mértatium anim@inguinar, prd- fuo crtatore auertit. At lice 3s fententiardhibrd diuus Thomas eri- formi ritidne( s:de‘conife.collea) imaytndculcum permiffum effe oftendit. Prisiio tit his ueluct librts quibufda rudes eddceanunr:Secunds utincarnatié nis arcané-&fanctordexempla tenatiusiemorizinhxreant:Tertid, quia ex’ his qua fenfibus fubiacerié uchémétior concitatur affeQusthis tamé rationi- bus inquirentis animus trinime acquiefeit, cam. quia nullo Apoftdlorum, neculla canonica fandtione inaginum cult confticutum, fed fummo potitis® cOremiptu reiete eflenoulmus,iuxta ilud A poftoli:Et mutauerunt gloria incorruptibilis Deiintmaginé corruptibilis hominis. Etillud: Fugite a culed idolori: id eft,imagind. Er illud: Cut genteseffetis;ad fimulachra muta duce- bamiini. Ecillud: Ve abftineancd contathitationibus fimulachrord,tiocde-* nique warijs in locislegimus, whi non thddd internum mentis;fed externur, udcp corporis cultum(nte fcandaltt parfat quo periclitatieur infirmi) euitan-* duintitereferiespaldm demonitrat. Tum exlam,quiadeterior & damnofiof: eft dolarrice fulpicio, quae imaginitlicentia oritur quam ignorantia,oblittig’ & deuctionis cepor,que ex tnaginik carentia refultant.Perniciofior enim eft’ difpofitionis (utuocant)ignoratia, que praut & pérperam iudicat,quinega- ~~ tionis ignorantia que nihil prorfus cogitarde re. Quaniobrem dicendd,ima> irhum rium in facratifsirtia Becléfta Chit, ucla in frugifera uinealabrli- fain cultifsime in agro loli ex confueeudiniscortuprelainoleuifle,torl: cuam fiquidem turbe confuetudiné a@tutum & funditiis eutllere tana fol- FiStado elt. Nam quemadntodtt hidzi olim fidei ueritarem fufcipientes,Le- * is tamer &X'cdrifiretudihis ufncul & laqued capti,maleBant poriis Chrith g uatoris fidem qua terrena Legis pera telinquere:Sic & genres ediuerfd; ” teni carnis libidinidata ; malebant {empiternam anima falurem neglige- re quam cicctciionis lag Legis onerafubice undead commune ution . . falaces336 i Pavuiuves Rrervs, .-. Giyrem uniuertie Apoftotorum fynodo placuit ludzis pro tempore Legis eee eiufdem abrogationé permittere, qué tamennec hoc neg illud mosey beatitudo, (ed fola cSfuetudo exigeret, Quaigiur eayis cofuensdinis i, ut (iuxta fapienté elogium)alcer’ pariat nacuram fied, ‘Bon potuit,utimaginé ritus, qué pluribus feculis prophanagentium multi- cuido exercuerat,eueltigid tollererur. Malebat enim ugfana illora turba facra. tifsima Chriftireligione quamtinané Gmulachrord culté relinquere;quapro- Pter diuirta (ollicicudo pauperdinfidehummiferta, hunc quiforis adhibecur culté uoluit permictere,quo ille quiintus eft faciliuis & cautitis ad uericatis f- dem dirigi & cransferri poffer. Infirma nang uulgi difcretio magis profpicit - s€xternd corporis actd quam agendi modi acformam, qui tamen fpeciem & appellationem non ex ip(oopere, fed exmodo aendicet Sibi aétus:Mulieris nempé copula, quanti in fe eft,nec turpis nec honefta,(edimproba efficitur, fifolum carnis cupidine,fabfg macriménio, f cd menftruis,polluta:honefta ers fi procreandi uoto,, firato conaubio fémundam cognoueric. Vergit&, bucillud Apoftoli:In Chiifto left necp circumcifio aliquid ualer,neqs prepu- tium, (ed fides. Er illud: Vaulquilgy in quawocationenocatus eft,in ea perma teat lbifandord gloffa, ad faluré inquit, nibul prodeft,nibil exid obeft uel lu-, daicus uel genoilis ricus:Conuerstur ad hoc itlud Apoftoli dicétis:lis quifub Legefune, quafi fab Lege elfem, bis qui fine] ege erac,quafifine Lege effems Omnibus omnia facts ham emnes faceré faluos. Quum igitur actio infe, nec urpis nec hone|ta, fed modus agendi attioni tribuatcognomenti,pari, Legeeiufcemodi externa imagind ueneratio infe quidé paruipendenda eft, fed interma modis omnibys cabgnda eftadoratio , qua mens ipfa fudideferis, creatoré, & creature fe prebet obnoxiamdcircd cf primores fandoré,ucia- ternum idoloré culcum in Chitfti atch aterne veritatis fidé tutits & minore negotio transferre & cOmutate poflent, externa (culptilium uenerationem,, quemadmoda X ludzis Legis obferuatiam conn{uendo permistebant. Tae externo cultu feruaro, tolida &indocilis mulkicudo interna pietatis fideiac- uieuit, quod (i forte ndnullg anima. imbecillium inde periclitentur,ad camé_ Gpienebus Keruditis uel offendiculi uel nox ex hoc contingere potuit., Verum hoc unum (falua tamé reuerentia occultorum )cenfere & probarend: formido orthodoxa iam Chriftifidead plenitudinem redacta, & idolorum, cults peninis deleto,udn fohim non imp(um, fed etiam condecens & lauda- bile effe(nifi & inhocquog confuetudinis corruptela reniteretur) templa &. facras des abfcp imaginibus conftruere,id fiquidé ad empyreos & fupercee- leftes fanorum (piritus,hominum mentes excollerent,& non ad corporeas nfanu factas imagines : Sicq omnem infirmorum offendiculum & nephane di(simi eteoris periculum caueretur-ObtreGantium infuper Iudaorum plu- tes,qui pra ceteris imagintim cultum abominantur,ad piam Chriftireligio- nem amplectendam , induci & perfiuaderi potfent. In fingulis tamen ad lacra &inconcula Eedefi (que anon errance fpiticu regitur)fancita me confero, cum illa pergo, cum illa fapio,uivo & requie(cam in fempiterna feculas Easlt, 19. 21s Nowdeos conflasiles factetis, , Lae. 22. Nomfacietisdeos argenters, Ideft, quamcungs eminentis {culprurse imaginem,neg omatus cauta, nif eum truncato membro fecerit: pi@turam uerd aut cauam introrfum effigiem calare admittitur. 7 3 23. Necanditur ex ore tuo nomen idolorum, Quo auertas cultu Dei aliquem de filijs Ifraél, licer tu ea non adores. Baers 34, Now adherebitde lle anarhemate quicquam. Ideft nil cibi uendices defupellectili & quauis fubftancia urbis, que ob idolattiz cultum fubuerticur, ag. Nowb DE-MosAICAE LEGIS MANDATIS, — ia7 25s Nonadificabisur amplits, videliceturbs illa enerfa. 7 26. Etmequac aati lore quipp iam bain efi Ideft, ineuni quidem idelium, nedum multicudini deos alienos perfira- dereaudeat. " | 27+ Nom acquiefeas ill,few diligas eum. Scilicet qui tead idola lectere conatur. 28. Neparcat ci oculus twus. Videlicetut eum 4 mortis fspplicio liberareudlis. 29. Neg. audies ipfum. Ideftyuteialiquid auxil pracites. 30+ Necmifercarisctus, « Scilicet nec werbo aliquo fauorabili, 315 Necocewltes en, Id eft,nil in crimints fui teftimionitim reticefcas, 32. Per nomen externorum deornmnon commemorabitis. Latina xditio iurabitis:id eft,nihil rametfi uerd & iuftd fit idolord néminé profes, Quod fialiqua cals hortinomina prondcarecOtingat,tuncepi- theton aliquod in idoli concumelia apponenda, quemadmodi peruicaxit niord Talmudeord infcitia cit Chriftifideles (ob imagind uénérationé) deos alienos colere arbitratur,omnia Chriffi Saluatoris & fanétort nominaigns- miniofa & bla{phema uoce proniiciat,dé quo uberior in (equentibus ferma. FREER E FF I 33+ Nom andics verba Prophete illus, Deve, +33 Scilicet quiidolorum nomineuaticinatur & prefagit, quantacung pro- digia & figna fecerit. 34: Necprafumptuost in momine meo loquatur Propheta, quatge non ip, ractpin . Videlicetfiue: a loquatur, qu prorfus nonmandauit Dei (piritus,fiueea quiz mandauitalteri ipfe fibi arroget. ’ 35+ Nontimebss Pfeudoprophetam interimeré. 36+ Noninueniatur in te qui confulat Of. Latinazditio phytones,fed hac communis uatum appellatio eft: OF rerd peculiarem quandam diuinandi Legem oftendit : Nam utferibitur codice fanhedrim, capite quatuot funt mortis fupplicia: Of eft (piritus defuncti qui demedia; aeellarum regione, aut de craneo defunct funfurro, & fubmiiffa uo- celoquitur, iuxta illud Efaix:Et quafi phytdnis:ideft, OF uox tua X déhu- mo eloguium tuam mufsitabit. Etillud Regum,diuina mihi in phytone {ci- lice Of, & fufcita mihi quem dixero tibi,& fulcitabit Samuelem. “37. Nom conuertimini adOwes. betas Latina zditio minus apte tranftulit, non declinetis ad magos: idém enim defignat Of & Quos,nifi quod hoc, pluraylud unum entinciat,diffonat hoc mandato priori, quod illud confulere & {eifeitati probibet, hocutré exer- -citium & opus: Qua non panim differunt.qui enim (cifcitatur,refponta qui- dem: audit pirieas,8¢ nihil concipituifu. Opifexuerd ediuerfd fimulachrum quidem cernit,fed nil audit eloquij. 383 Necconfulat Ideoni, Latinahicaditio & minus quidém apté diuinos profert. Diuinus énitn hytoné,ariolum, auguré,aurulpicem, & cuiufizis prefagij cultoré oftendit: Ficoniuers reeciputim quoddam waticinandi genus dehgnat: Et énim(uit Chfenfis Moyfes Rabi Simone authore comniemorat,6¢lerofolyinitanum Talmud affirmat)animal dia lédua humariz formiz perfimile. Cuideum- bilici medio ueluti fanis producicur, quo (cucurbita inftar) tetra folo affigi- tur,&¢ quoad funis longicudo protenditur fettum animal circtiquag rapit & deuorat, id capert nefciunt uenatores, nifi fagitrari itu funem profcindant, 7 quo FF Daw.isi228 Pavivs Ritifvs, quo amputato,, continu belua profternituratg expitat, cuiusindeofsibus certa quadam Lege ori admotis, ftatim clam {pirituarripitur opifex, &expe- tita dattcinia pronunciat. f Lest. y, 39» Nonconnertimini ad Iedaanim. ay : Latina xditiouertit: Necab riolis al au id fcifcitemini,quod prinvum di- uinos traftulit,mods ariolos pronunciat. Hic quog deopere, pris de {cifci- tationefermo eft. . so . Lanse, 40. Defemine tuo non dabis'vt confecretur Molech: * lures Talmudeorum(ut in pradicto Sanhedrim capite legitur) Molech noneffeidolum, nec quiilli boftias mactauerit, aut intinera obtulerit,idola- trie reum iudicant, cuius colendi Legé fuiffe tradunt,, utigne accenfo pater- familias gnatos fuos perincendium pro flaminis nuruhinc & illinc transfer. rethaudfecus quam noftra tempeftate: ndnulli in fefto & folenni diuiloan- nis die, dum Sol per tropicum cancri uoluitur, faccenfo igne uicifsitn tripu- * dij more hucillucg traniiliunt. Dew.6. 4. Nonerigas tibititulum, Latina editi Necfacias tibiat conftituas ftatuam.Duo fane hatus ¢di- tionis admiratione hic digna fiint. Primim quod eandem di@ionem in uni- formifententia modo cirulum mods ftatuam profere, infuper ubi Hebraicé legiturtokhim , Latina editio hoc in loco facias, alibi erigas uertit. Nemoe- iim qui buius idiomatis incunabula tratat,ignorat, quin diio tokhim er ges fonet, quemadmodum ubig; harc ipfa xditio dictionem tokhim erectio- nem transfortiNecmadatum fabricam, fed erectionem tituli inhibere uoluic Gewf:s8. Ticulus enim quantum ad propofitum fpectat, unicum (utGen. colligitury erigibilem lapidem ad libamina defuper fundenda , in quo parum aut nihil fabricae depolcitur,oftendie. Leiit.s6. "426 Necinfignem Lipidem ponetis in terra vefira, vt adoretis fuper cum. Latina editio: Adoretis eum, es Biden, 4y Recfenipilecriga Licetipfum non fecerls, necadorare uelis. + Dewrs. 44. Now plantabit lucum cuinfy, arboris inxta altare Domini Dei tain + Proutidolacolentium moserat. Dew.t7. 45+ ‘Necinferas quippiam exidolein demum tuam, Ideft,nihilidolis confecrsrum tibi in ufum adfumas. Bide, 45+ Nonconcupifies anrum Cr argentum. Videlicet, quibus cooperta uel ornata unt idola,quae adorantut. Hiden 47." Non inibiscum feptem gentibu serra Chanaan fardut, Widem, 48, Non mifereberiseorum, Nec quoramcung colentiuim fimulachra. Exod.s5, 49+ Non habitent interratnas Scflicetidolatre. Basie. 8. $0. Necinlegitimis corm ambulabitis, . Scilicetnechabittr, nec; uerbo aut opereimitabimini. Hic useabulfi,que dicimus gentilis feu gens, minime filentio pratereundum duxi : gens enim uel gentilis Hebraica uoce goy iuxta Prophetarum & prifcorum Talmudeo rum placitum, fold idolorum cultores defignat: Quorum legitima euitanda funt,ngc foederaci cis inire, neg fociare connubia, nec quicquam offici eis. praftarelicet Tuniorum werd’ ‘Talmudeorum protenuia di@ionem hane jumit non mod6 pro idolatra, fed pro quibufcumg 4 Mofaico ritu alienis, quo ficu plures tempeftate hac infipientium ludaorum ct Chrifti fidelibus. perindeac cit idolatris, firbrili artificio & aftu negociandum arbitrentur. Le- Bi mandatum: Non decipias,non facias furrum,& id genus,ciLegis tanté “fectatoribus, quos Lex (utipfi affirmant) proximos fratresq appellat, effe obferuadum : C gentibus uerd, in quarum numero Chriftifid escommpre: . endiDE MOSAICAE LEGIS MANDATIS. 229 hendiuolunt, minime. Aegyptio Rabi Mofe authore( qui libro Madaa, le. Gianeidolacriz) Chriftiani,inquit,idolorum cultores fant, cum quibus uer- Gari, pacem fceduséve inirenon licet, fed enitendum ut ab errore euocentur Hcille. Magnus tamen Legis Prophetartt & Talmudici codicis interpres RabiSalomon, prifcorum traditionibus innixus, afferit huius temporis na- tones prafertim Chrifticolas idolanon colere, quifolum externo cultu pa fumconfuetudinem ufumgfequuntur. —. 51+ Nonangurabimini. Augurium hic non per auium garrium, fed percerta nature au ewentus Sgnacula praefagium defignat,utpore,ciim iter aggredizi baculus de manu, deorebuccella ceciderit, infauftum ominatur ite Pari Lege in quauis retra- @anda,nullum omen: capere fas eft,ut cum cecum: propofueris,dicens:quam- primim domus limen exceflero, ff obuiam inueniam amicum tutus eff¢ uo. Jo,quod dies ille mihi fecundabit uota. Qui tamen haefitando & cum formi- dineominofa ibifigna praefigeret, proptetea preuaricatorinquiuntminime iudicandus ef,cim & wernaculum Abrahae Eliezer id genus aulpicij, pra fampfiffeleginus. 52. Non inueniantur in te quilignorum fiuftulis ariolentur. Daw.18, Latina xditio ariolos (cifcitetur:Arioli appellatio,quamuis abea queiuxta aras eri comlueuit, diuinationedicatur, ampliori amen fignificatu quoduis tating genus oftendit: hic werd id pro certa quadam diuinandi Legefumi. ‘turquam infana olim gentium multitudo,lignorum fruftulis exercuit. Sum. plaenimligni particulscui in uno laterum detracta fit cortex, in altero au- temrelicta,exindeligno bis in altum proiecto , fi primo iactu fruftuli fupinaci famhumi decordicata & candida facies apparuerit:{ecunda uero proiectione cruftofam & obfcurum latus {c oftendent, folpicem fauftumg gerendaram ‘ fram euéntum denunciat: Siuerd: obfeutior facies primo & candida fecun- dofeobtulerit, atram &infeelicem prafagiunt force: Quod fiutrogpiactis Sdevectum cordicelacus oftenderit,futurum inter urrumg fuccelfism indi. ‘@tcontra sos exclamauit Ofeas Propheta: Populus meus in. ligno fuoin- ofee 4. terrogat,& baculus eius enunciat fibi. . 53+ Necob/erwatis tempora, Easing. tina xditio fomnia:eandem enim didtioné meoneni, hic infomnia,quar toRegum ariolatum uercit,utrobigg amen mintis accommodate. Siquidem ona(unde uocabulum meonem ducit originem ) tempus horamise defignat, anillud Exodi: Ethoram eiusnon imminuet:licet & ibi (docto Nicolso de Lyratefte)longe quidem iliterze fono precium mpc interptetatur. Ob- ittempora, qui horas , dies & menfes quofdam infauftos,quofdam foeli- ctsad aliquid peragendum di(cernit: Non defunt tamen,qui opinatur,onen, Praftigiatoriam,quze fen(us illudit,artem oftendere. 54+ Necineniatur qui incantatione affocietur. Daw.r8, Latina editio incantator,Hebraicé {cribitur houer,quod focium feu focia- ‘ifignificat,uclud: Socius ego fam omnium timentium te.Solent ‘quippe& odierna die, Exorciftze reptilia & angues, aliacp uiperarum genera quibut. dam mufsitantibus uocibus in unum cogerel, iuxtaillud Dauidicum: Sicut P/amsr6, alpides furdze &¢ obturantes auresfizas,ut non audiant uocem incantantiam, ‘ubiLatinus interpres connectit,& tenefici incantantis, Hebraum éxem. plarhabet houer heuarim:id eft,adfociantis adfociationes,(eucopulantis co. Pulationes. Et cur confydera. Shs Necinweniatur in temaleficus. Deve.r8. 5 Maleiciumopus eftdmonumin homines noxium, ad cuius intelligen- dam fiendum, quod tripartiteaduerfus humanum genus fefubdoladzmo- fumnatura exercet. Aut {cilicet uoluntatis malicia & dolo: Autaltioris uir- uw tutis Laiit.r9.Dewer.18, Deuter.23. idem, Laitss9. Dew.r4. 330 “. Pavaivs RiCrv-s, tutis imperio: Aut alledta & exorata ab co,qui uel natura,uel nepharia & ints pia fponfione inferior factus eftdiemone- Primo igitur modo demoniplé fuapte natura phantaftica uirtuti clanculdmillabitur,, & fefe fuggerie,cuita- men mens ipfa & ratio renititur,, fiuult: debilis enim eft hoftis, nec uincit nifi uolentem: altiorautem uirtus , cuius imperio damon obtemperare cogitur, eftipfe rerum omnium conditor Deus, aut angelica uirtus, authomo cuidi- uina data eft authoritas ,qua demon impellitur, ut homini pro expurgandis feeleribus inferat fupplicium t inferior autem wirtus, qua damonallicicur, et aut phantaftica uis,quze natura imbecillior dmone, eiusg pediffequa extat, autintellectus furapte quidem natura liber & altior demone: phantafiz ta- men fenfuumc indulgedo libidini irreparabili quafi feruitute, demons Ty- rannidi e preber obnoxium. Tertia igitur hac Lege malefictj uel maximeéfra- gile & inftabile foemellarum genus, flagitiofam fordidama {uam cupidinem explent. Quum igitur non inueniaturin temaleficus,mandat Lex, fenfus eft, non inueniatur quiimprecatione aut litamineuel quocumg; obfequio opem potcatidamone, quitametfi externa plerumg bona & corporis commoda miniftret, langtiores fanet,euitanda pericula moftret, animum tamen {ura ab- ducit origine , & denique ad ob(cena lamiarum flagitia detorquet, uerunta- men demonemomnipotentis Dei uel angelorum fanctorumg uirtute & no minibus fubiugare, illorumg fungi minillerio, nohufqueadeo nephandum &Kexecrabile “Polmadet exiftimant, nifi qudd metus,quem irritati incutiunt & imminens periculum id audere & tentare non finant: Nemo enim utueri- tatis auGor loquitur , domum fortis ad eius uafa dicipienda intrat, nifi prids ligauerit fortem:ip(um autem ligare fortem,in folius Altifsimi aut eorum qui Deifpirituaguntur,poteftateconfiftit. 56 Necinueniatur inte quiconfilat mortuos. Mortttos cOfulunt, qui fete tenui uictu & inedia macerantes,nogurnotem pore ad cumulos euigilant mortuorum , ubi fordide {piritu afflati experita re- fponfa percipiant,hic ut {cribitur capite (quatuor funt mortis (upplicia) inge- muit Rabi Echiua inquiens : Si perfpontaneam carnis affi@ionem immun- dus (piritus infunditur,quanto uberis , quis per uitee mundiciam mundifpl- ritus particeps fieri poffer. 57. Neg.inrotundum attondebitiscomam. 58+ Necperimas angulosbarbe tua. Latina editio,nec radetis barbam:Cur autem fic tranftulerit Latinus inter- presnonuideo:Hebraicé enim legitur tafchis, quod nulla amphibologiape- rimas fonat:Angulos uerd barbe perimere, & nunc & antiquitus uniuerfalu dzorum fynagoga nephas,& contra Legis fancita effe dijudicat: Angulos di cunt fupremum &imum maxillarum extremum : perimere autem pilos, no uacula abradere defignat,quod tamen forfice fieri permittitur. 59 Noninduetur moulier veftevirili. 60. Necvir vtetur veite faminea. Amboenim ftupra,inceftus & adulteriapariunt, 61. Ne figuras aliquas ant fligmata facietis in vobis. Stigmata figurasq faciunt, qui cuti & carni effigiem aliquam infodiunt, amg fucu & quauis tin@tura implent,ut confueuére cultores imaginum. 62. Necfealpturam fiper mortue dabitis in carnibns veitris. (Latinazeditio incifuram.) 63+ Necfacietiscaluitinmfuper mort Huius quéadmodé & prioris inhibitionis caufam mox Lex ipfa declarat, inquien: Quronis teelegit Dominus,utfis ei in populum peculiaré,de ciictis gentibus, quzefuntfuper terram. Eiufmodi autem peculiaritas non aliunde qusim ex operationum habituumg difcrimine difcerni,&¢iudicari pote. 64. Canepe MOSAICAE LEGIS MANDATIS, 23. 64. Cine ne oblintfiarts Debfiilicet Tetragrammaton Dei tui Dawer.¢. Ideft,caue,quum tibi forcunze blandimenta arriferint,neelato animo obli- jiilcatis ipfius omnium bonorum largitoris Dei,nectuz prudent atque {o- fectiz,cerum tuarum fucceffis ad{cribere uelis, 65. Nonfaciesomne opus fabbati die. Buse. : Videlicet terrae culeum, lanificium, futoriam, uenatoriam , coquinariam, 1 macellariam,¢erdonicam, {criptoriam,xdificatoriam, fabrilem,tranfuector § — idgenus. Nec folim pradicta,fed omnia etiam opera qu his admi : lantur Talmudei cuitanda ftaruunt,utporenon fol ignem fuccendere, fed &fuccenfara lucernam,imo & ipfum candelabrum manu attrectare nephas, nontannim coquere,(ed nec de efculentis in fabbato conditis,nifi mortis im- minente periculo,ederelicet. Imminente enim uitz difcriminend mods fab- bata,fed X uniuerfa Legis conftituta pratermittere licet fornicationis, homi- cid, dolorum culcus mandatis feclufis , nullo unquam tempore uiolandis. Hincetiam , quemadmodum & de imaginibus obtyectandi occafioné fumit ludzorum proteruia, afferendo Chriftifideles praeuaricatores effe Legis de- calogi, quae fabbati diem folennem celebrare, &in eaab omni opeteceflan- dum plané mandat,fed minimé attenduntdecalogi mandata, quitfex ftatuat dies ad operandum : Ad requiem uers feptimum deputet, non huncillumie pesspue diem fed feptimum queng refpectat.Sabbatum enim non fabbati, Saturni diem, {ed requiem indicat: quid autem myfteri in feptenarijs Lex ipfadelignet,non eft praefentis negocij exprimere. 66. Nulluccgrediatur die eptima defuo loco. Bred.at Videlicet extra limites urbis. Vrbis autem confinia duorum millium cubi- forum uel patfuum fpacio contineri declarat prifcorum authoritas. “67. Non fuccendetis ignem in omnibus habitaculisveitris per diem fab- Exod.ss, me bati. it Hinctrahunt Talmudei , qudd mortalem: incengio pcenam fabbati diein- at fligerenon liceat, pari Lege de quocumque fupplicio, uel quauis mul@aiu- w — dicandum, . if 68. Decima die menfiseptimi nullum opusfacietis, Leni, 6, timum Hebrzorum menfem,Septembris lunatio conftituit, qua Sole perluftrate Libram circumuoluitur. Septimus autem dicitur, quéd feptimus tuncLung anfractus poft Solis ingreflum in Arieté peragicur. Primum enim it, menfium (utin fequentibus audies ) enumerat Lex, Lun Marti circuitum, x dumSol per Arietem uoluitur. Nam & hac ipfa ratione Romani ueteres Se- ptembrem a feptem cognominat,quod poft Marti imbres is menfium fepti- x) musextar,{icde OGobri,Nouembri, Decembri & reliquis menfibus cenfen @ — dum,nifi quéd pofterior nouarum rerum cupidazttas,inanis glorie libidine, omnia patrum Eancitatranftlitinaliena:maximé autem om gens Roma: 1a,quze femper (tin oratione pro L Flacco fcribit Cicero) abducto fuperci- lio ludaicis motibus fuit aduerfa. Quz (ane inuida arrogantia, etid poft uer- biincarnationé(teftead Rom.Apoltolojadmodum increbuit, 8 multa (au- ts habentibus loquor) ufq in hodiernam diem in militate Ecclefia diferimi- % — fateliquit.Sed ad menfium ordinem redeundo dicamus: Nam(ut primo Sa- twmalium refer Macrobius,& Etymologiarum (exto Ifidorus) lulius menfis ‘quintilis: quia quintus poft Martidi,fextilis Auguftus : quia fextus tiic 4 Mar- tiodicifalebane. Quorum illum quidem lulius,hunc Auguttus Czfarad fui memorid gloriame ufurpauit. Quemadmodéa & menfes olim Luna metie- ‘bantur recyrdiss,menfium quog initium quod 4 Martio furmi cofireuit. Idem Talus Cefarin hanc,quam & modé Romana Ecclefia fequicur,Legem com. & — murauit, De bis hactenas, Septimi autem menfis decima dies eft, quem pro- Pitiationis diem Mofes appellar, eume haud fecus quam fabbad feltumue- : ua nerandum onLeuit, 25. Biden. Beales. thiders, Kata. Biden Brod ty. biden, age Pavuiuvs Ritcrvs, . nerandum effe tatuit,nifi quéd is(utfequens mandatum oftendit)(olum pt. titali exercitio:fabbati uerd dies fimul & carnis indulgentia datur. 69. Et omnis anima que afjlséla non fuerit die hac, pertbit de populis fis, : Traditur codice ioma, capite iom ha Kipurim. Affictio que decimadie menfis feptimi precipitur,ieiunio,pedum nuditate,concubitus, unguentorit & quarcung carnalis obleamenti abftinencia adimplerur: Ea autem iciuni} Lex eft,utfiquis d diluculo adufque nodtis creputcula oliurg magnitudinis ci- bum fampferit,fruftarium & irritum ieiunium iudicecur. 70. Die prima axymorum opus feruile non fucietis, Dies prima azymord eft decimaquinta lunationis Marti} dum Sol Arie- tem perambulat. Opus feruile legitur, quo excipitur quicquid ad epularum condimenta,&ad celebrandi fefti ufum {pectat, quiod de cunctis folennibus diebus (preter fabbatum & propitiationis diem)audiendum eft. 71. Necfeptima az ymorum die feruile opus facietis. Que azymorum fint ceremonig,& que manipuli oblatio,affrmativorum: mandatorum commentarioladocebunt. 72+ Nec quinquagefima dic port minipuliprimitiarum mefisoblationtm, omne pus feruilefrcierie, 5 ‘Eiulcemodifolennitas hebdomadarum &X Penrecoftes feftum dicitut, ed quod quinquagefima die poft exid Iftaél de Acgypto promulgata cft Lex. 73. Necprima die menjis{eptimi omne opu jerusle facietts, Solennitas hac, dies eft, qua anniinitium (umicur: nec idem nuncmen- fium ordo & anni: in menfibus enim primus enumeracur, qui curritdum Sol per Arietem graditurin memoriam exitus lfraclicarum de Aegypto-Noa tamen primus meniis dicitur anni, (ed ille primus eft menfis ahni, gui agitur dum Sol per fignum uoluitur Libra, unde anni cxordium quoque fumunt Aegyprij. , 74 Nee einfilem feptimi menfis quintadecima die opus fernile fa- asetis, Feria hac fcenopegia tabernaculorum dedicatio et, quam latits fuoloca explicabimus. 75+ Necdie otteuo festi tabernacnlorum omne opus feruile facietis. Scenopegia enim feptem(quemadmodum azyinoruh folennia o@o)die- bus celebratur:fola tamen prima & poftrema die ab opere feruili ceffandumy Scribunt enim prifci(codice hegiga capite endorfin ) quéd dies quiinterfecée primum &uleimum harum folennicacum diem quogp uenerandi (unt, necis js opus permittitur feruile,nificuius dilatio damnum parit. 76. Non comedatur fermentum dic exitus de Aegypto. » 77+ Non videatur apud te fermentatumsnecfirmentum Septem {cilicet dicbus azymorum in cunctis finibus tuis. 78. Septem diebus fermentum ( Latina aditio fermentatunm) won inwe> nietur in domibus veltris. : an be Hebraicé enimlegitut cor , quod fermentitt fignificat: fermentatum ue toHebraicauocehemez nuncupatut, : * 79. Omnefermentato commixtum Latina editio fermentatum) son ch medetis. . ’ : 7 Inter proximé dicta quatuor mandata notandum eft difcrimeén . Primum fermétati vetat efum-Secundum & recoeperit, adhuctfebdomadz curfu ad eam accedere, imé (iuxtaiuniorum ‘Talmudeorum decreta) nectangere permittitur. Viginti & quatuordeniqueé (illam de Sacerdotis filia cGnumerando)turpitudines prohibet Lex, quarum. omnium communis poenaeft anima exterminium: Septem quidem foloa- pimz exterminio damnantur: Decem uero ultra animz excerminié poenam fubeunitincendi}: Septem reliquae lapidit fupplicio obruuntur,incendio qui- dem plecticur Sacerdotis fila, filia uxoris,uxoris neptis de filia, uxoris neptis de filio, mater uxoris,uxoris auia matérna,uxoris auia paterna ci filia, cum filia filiz ,cum filia fill. Lapidibus ceduntur, mater, nouerca, nurus cum ma- {culo,cum iumento,mulier fuccumbens iumento, puella defponfata. Solo a- nimz exterminio foror, amita, matertera, uxdris{foror,fratris uxor, patris u- xor,men(trtiis polluta. Flac Mofis. Talmudicavers conftitutio,uiginti(quas fecundarias turpitudines uocant)adiecit. Prima materna, auia, proauiia,aba- ia, atauia,tritauia,(ic ultra adufg mundi originem. Secunda proauia,qua fit tmateraui materni. Tertia auia paterna {cilicet uxor aui paterni.Quarta ataui: Quinta tritaui, ficadulg generationes initid. Sextauxorauimatemi.Septi- : mauxotbE Mosaicaz LEGIS MANDATIS. 235 frauxorpatrui (cilicet qui patris frater eft paternus. O@aua uxor auunculi; quifcilicee paternus frater eft matris. Nona nurus fil nepotis & pronepotis, ulg in finem feeculi. Decima nurus filiae: Vindecima filia neptis ex filo. Duo- decima filia nepotis ex filio. Tredecima filia neptis ex filia. Decimaquartafi- lianepotis ex filia. Decimaquinta filia neptis ex uxoris filio. Decimafexta fi- lianeptis uxoris éx filia. Decimafeptima, proauiia(uidelicet auia materna pa- ttis) uxoris. Decimaoctaua,proauia ({cilicet auia paterna patris)uxoris. De- cimanona proauia (uidelicetauia materna matris) uxoris. Vicelima(cilicet paternaauia matris uxoris.Haec Talmudei. 112. Non fociabis cum, fiprem pepe coningia. Dew7 Septem eran popuili priores incole terra Iftael, Itheus, Girgafeus , Emor- reus,Prifeus,Chananeus,Hiueus,lebufeus. 7 113. Utmanites non intrabit in Ecclefiam Deis Dait.s43 11g. Nec Moabires. biden. Amonites & Moabites nationes funt,quz é geminis filiabus Loth(earun- dem patre genitore)trahunt originé:non intrarein Ecclefiam, eftnd iungere inpopulo Dei connubia:intrare uers eft,in eodem populo fociare conubia. 115% Ngnabominaberis Edurmenms Aiden, 116. Neg Aegyptinms Them, Videlicet adu(que tertiam generationem.. Tertia autem generatioadmit- titur, Edumeus dicitur, qui de propagine Efau fratre lacobi, cognomine E- donnafcicur. t 117: Non ingrédiatur Mamzer in Eccle(iam Dei. idem, Mamzer eft,qui ex uria curpitudinum pradi@arum gignitur. Hic autem aduertendum eft,quoties alicuius introitum in Ecclefiam Dei prohibet Lex, fubatidiendum effe,licet paterno ritu,feu paganifmo reiego ,. Molaicx Legis obferuantizefefe addiceret,eius tamen non admitti debere introicum, quin e- ¢ _ tamnec gnati,fed tertize tantuim generationi , uidelicet nepoti uel nepte per- a til eff. Hicautem huius compendij limites minime tranfgrediemur, fi nonnihil de caeremonijs & ritibus , quibus alienigenae Mofaica Legis fordus inirefolebant,commemorauerimus. Tria itags(utfecundo capite codicis Pea traditur)requirebancur curigp gencilid, qui fe diuino cultui X Legis obferuan- tie mancipare uoluit,circumcifio,baptifma,facrificium. Poft rempli uerd de- folationem, (acrificiord ceffante ricu,reliqua duo ad marem fpectane: Ad for- minamuero baptifima tantim : mari namg nec baptifma cum preputio, nec " — abfquebaptifmate circumcifio proderit: Necquiuis aduena, quifidem Le: gem erat petit, eueftigic ftatimgs admituitur, fed primé de grauiMo- ice Legis onere, & horrida delinquentium poena admonendus eft. Qui fi fjsnon obftantibus conftanti aitimo Legis & fidei ob{eruantiam efflagitat, tuncmagrio & folenni omnium applaufu admicticur: Eig; in primis circum- cidune canis preputium, qui fiexulcere, uulnere, aut ex utero circumcifus = fuerit, eum nihilominus exiguo , quo aliquid fanguinis erumpar, fauciunt uulnere. Quicim exinde de uulnere conualefcit , tunc tribus aftantibus ba- ptifmatis lauacro toto corpore emundatur : Baptizandi autem ut olim,fic & nunc Iudzeis mos eft, quo (caturentium uel pluyialium aquarum congerie corpus intingunt, ita ut aquarum undz werticem torum operiant: hac ba- ptizandé in lordano fauio Chriftus faluator tinctus eft. Eadem Lege &ludith in fonce: fic &¢ Neemia cum fratribus nudabatur ad Baptifmum: fic deni X Paulus fapiens architectus, nos cfepulcos effe in baptifmate Chri- fodocuit: Sed Ecclefia parcens nobis , mutauit ueerem baptifandi ritum ini ‘Gam confletudinem,quafiodie utimuc. ”_ 118. Vulneratus tefticulorum attritione,Ecclefiam Dei non intrabit, biden: 119. Necabfeiffofuforio. S Bide ql a4 LatinaLevitt, bates, Deve.s4, Levit.s. Shidem, Dewer.r4. Exod.+%, Brod.s1, Dewer.s3. Lait. Aiden, 236 Pavuivs Ricivs, Latina aditioueretro, Eft auté fuforium,uitga per quam femenemittitur. 120. In terra veltra hoc omnino non facietss. Videlicet conterere uel amputare teftes iumentorum. 121. Scortum non duces vxoremfacerdos. 122. Necprophanam. . Latina xditio uile proftibulum.Prophanam appellat,de facerdote,nonta- to connubio genitam. . 123. Necrepudiatam. 124. Necvidwam ducat facerdos. 125. Nec prophanabit femenfiunm. Hiclonge diflonat Latina zditio. Prophanat femenfuum, qui abfg matri- monio commifcetur & procreat. 126. Adproximam fanguinis fai non accedatut renclet turpitudini cit, Ideft,necamplexibus,nec ofculis,& quouis geftu,qui ad turpicudinem ir. ritare pofsic. 127. Non comedetisimmundum animal. Depecoribus & beftijs decé fine, quibus wefti licet,reliqua omniarefpuit Lex: Difeemiturd mango immundars , quum ei éduobus alterum defuerit uidelicet ungulz furcatio,aut rumen:unde us quum ungulam diuidat & nd ruminet:Jepus uerd ruminet,(ed ungulam non diuidat, ambo & quicquidid genus fuerit,{ordidum & abominabileiudicat Lex. 128. Deanibusimmundis non comedetis. Viginti quatuor immunda uolucré genera memorat Lex, & quicquidibi ueticum & explicatum non eft,co uefci permittitur: Quoniam uerd plurima uolatilium qua nominata funcin Lege,tard in hominum wlum ueniunt,ided ndnulla dantur figna, quibus difcerniturimmundé 4 mundo, uidelicet quic quid uolucré rapax & conculcando depafeitur,raprum¢ animal femiuiuum ingurgitat & deuorat,immundum & abominabileiudicandum, 129. Carnesimmundorum aquatilinm non comedetis. Immundi fant pifces,quibus {quamme & pinnulg defunt: fquammefunt, que pifcis cur adhzrent,pinnulz quibus natat. 130. Omne quod reptat volatilinm immundum erit,non comedetic. Reptat animal,aut folum contracto in rugas uentre, aut minutis etiam pe- dibus,& quafi pectore ferpens humi. 131+ Omnequodreptat faper terram ({cilicetnonuolatile) abominabile eritynecafumetur in cibum. 132. Nolitecontaminareanimasveftrasin omnireptili quod reptat. Scilicet,& in aqua,de hocnihil Latinaxditio. 133» Quicquid morticinium eftsne vefeaminiex eo. Morciaiimel, quod uel morbo uel uulnere (quod non iugulandiLege infligitur)incerij:qua autem iugulandi Lex fit,fuo loco explicabitur. “134+. Carnemraptam in campo non comedetis, Latinta editio:Carnem a beltjs preguitatam, 135 Effers boxe ((cilicet cornu petentis)carnet won comedetis. 1°36. Non debes animamcomederecumcarnibas. - Id eff,obtruncatum membrum animali uiuente. 137. Sanguinem omnis animalis non fumetis incibo. Scilicet de auibus & pecoribus:pifcium uers fanguinem fumerelicet. 138. Arwinam (Latina editioadipem) exis, &- bonis, cr capre non cte medetis, : Acuinam dicimus,quicquid pinguedinis eo pacto panniculis inharet, ut inuicem feiungi nequeat: quod autem carne tegitur , ei adhzrrer, adepsap- pellarifolet. 139» NowbE Mosarcae LEGIS MANDATIS, 237 - 139. Noncomedunt eruum {rie fily Ifpatl. Geni 333, _ Scizneruus uertebro Ancha infgrtus elt, quo ueluticardine coxa X pes ; gradiendi motum exercet. 140. Now coques hadum in latte metrizfues Brod 24. Tamedtiipfam non manducaueris. A 141, Non cogues hadum in latte matris {ua + Bxbd.s4! Scilicecut eo uefearis nec folim hoedum, fed X quadcung animal, X non mods mairis,fed & cuiulg; lacte: Nec folummodo coquere, led quouis con- dimento commifcere nephas. 42. Pandni comederis ex fegere {jad dit qua offereticex ea Deo-veltro. Laies3: Scilicet die Pentecoftes. idem, Fy 143. Necpolentam,. Bi la f Polentahicgranaignecorrefacta, & manum confrictione excorticata de- a ignat, 144. Necpultes. 3 Wen Pulemuocat grana,pilo aut molarilapide confracta. 145. Necfementis quam feusiti, G que nafiuntur ex vines, pariter fan. Widen o Gificerur. Scilicetcdim permixto femine uineam tuam confeueris, fegetes qua inde producuncur, ad ufum fumere nan licet: nil enim fancuficatum in proprium commodum conuertipermittitur. 146. Neccomedetisex:pomis que denouellispomiferis germinantur. —— rait.r4: 147° ecprophanabuny sfantificara filiorit ipatl que offerenda fant Deo. Laie.ss Prophanantfanctificata, quifrugibus wefcuntur, quibus nondum ablace funt primitize & decitnee. 148. Non comedetis deimmolatis. Esodsa. Scilicet idolorum:Neé bibas de uino libamini corum,unde ftolfdiludgo- “2 qum,uiné quod Chuifticola tetigerit, prophand & abominabile decernunt. 149. Bos Crouismon immolabuniur una die cum fetu fue. Levit 35 fe . 150. Non accipies de.anium nido matrem cumfilys. ; Daas, Sed captis filijs matrem abirefinas. ast. Nolite ficereiniquum aliquid in indicio. Letit.19. 7 152. Non habcbisin faceulo diner[apondera maius c minus: Necin domo Desta.35. ' tua modius mator & minor. B 153+ Nonaflemes & transferes terminos ({cilicet aged) proximi tui, quos Dater.19. Recerumt prioreis . 154. Non furtum facies: Exod.205 Scilicetin perfonam. : 155. Nonfactetts furtum, . Lesit. 96 Videlicetin fupellectilem & quamcung portabilem fubftantiams 156. Non ficies calumniam proximo tuo, widen, Scilicet in retinendo aliquid inuito domino. 157. Necviopprimas eum. idem: Ideftjneallauiolentia eius fubftantiam extorqueas. . +158. Nonconcupifees. Brod 20, 159. Siinuencris remfratris tuinenceligas quafialienam, Dewer.s3: Sed reftitue fratri tuo. : 160. Nonoccides. ‘Exod.20, Sitameninterfeceris cum , quite occidendi aut bona diripiendi anitnoag- Sreditur,non reus erit homicidi). ° Numer.igs 161, Nom accipietisprecinm ab co,quireus et [anguinis. 1626 Nec accipietis: (Hoc filet Latina aditio) precium,vt profugus rewer idem; satur ante mortempontifics. : Profugum238 Pavuvs Ricivs, Profitgum uocat eum, qui hominem né ftudis, fed fortuicu occiderit: Ise nim inaliquam {ex Leuitarum urbium ¢ exulem recipiat oportet, cuius limj- tes duc magni Sacerdotis obitum ex@dere non audeat. 163. Non eee homicide, donec fies in confpectu mulsitudinis vt in hcetur. Dewrss. © 164. Non flere mifrcerdifiper malin, gue mariti defor magys eruere volens, in colluttdtis verenda manus immiferit, Id eft, fed manus illtus mulieris abfcinde. Keniry, 165. Non ftabisiuxta fanguinem (Latina zditio ctra fanguinem) pts. ximitui. Ideft,Proximum cuum periclitari non finas,fed pro poffe tuo defende. Desier.s4. 166. Vallis afperayvbi vitula cermice ceditur,nunquam arata fit. neque ee meritemrecipiat. Scribitur enim Deuteron.quando inuentum fuerit hominis cadauer occi- fi,8¢ ignorabicur cedis reus,tum Seniores ciuitatis quae uicinior eft cadauert, rollentuiculam,®& ducenteam ad uallem afperam,qua nunqui araraeft,neqg fementem recepit,& cedentin ea ceruices uitulze. : Baer.s3, 167. Necdes fanguinis occafionem in domo tua. Scilicetedes fabricando tecta earum fuftentaculis munite debes, nealicu> iuspracipitij fis reus. betit.19, 168. Neccoramcacoponas offendiculum. Siue fpiritalibus,fiue corpoteis oculis caruerit. ewer.s3. 169. Non-videbis bowemfratris twi ant onem errantemsc prateribie, fed reduces ratri tuo. Lanit.5. 170. Non decipias(Latina xditio contriftes) fratrem tuum, cilicetin commertijs. tide, 171. Nolite affigere contribules vefiros. Beodi ss. 72. Adwenam non contriftabis. Scilicetuerbo & improperio: Aduenam uocat, qui de gentiliritufele fidel ‘Legiscp mandatis fubmittit,at quia indifcretio & petulacia uulgi, licentitsin aduenas quim indigenas infolefcere confueuit,ideo denon contriftando ad- - uéna mandatum fepius repetitum legimus. Ibidem, 173+ ‘Non aflices ex videlicr oper. Leait.25. 174. Non affliges fratrem emptum per potentiam. Id eft, diraferuicute. Biden. 175. Non vencantfratrem conditione eruoram. Scilicet proclamatione uoce praeconis. 176. Necopprimesenm feruituteferaoram, Ideft,uili obfequio. ji Biden, 177+ Nonaffiges eum acerbein confpetin tno, Id eft, neg ipfum abalio affligifinas. : Exodi 31. 178. Populoalienovendendi non habet poteltatem. Videlicet pater, quifemel uédiderit ili, ipfe quog domintts qui emit, hie alteri uenundandi facultatem non haber,fed eam manu mitti eportet. Deuter... 179. Quem feruum libertate donaneris,nequagua vacuit abire pasiarit. Sed dabis uiaticum de gregibus,& de area,& torculari tuo. Dewter.a3. 180. Non trades fernumdomino fuo qui ad te confugerit. Scilicet qui ad Legem amplectendam confugeritin terram Ifraal. Leit.19. 181. Non morabitur opus mercenary tui apud te-vf9, ad mane. Devaer.33. 182. Forasnecfferas tecum vam vines proximi {Kb Sed comede quantum tibiplacuerit. Biden, 183. Falcenon meres igetem avrici tH. Sed pro arbitrio franges {picas,&X manu conteres ad uefcendum. 1184. Nowa be MOSAICAE LEGIS MANDATIS. 439 184. Nonligabisos bouts trituranths in area finges that. Dees. 185. Now-urgebis eum cui depopulo tuomutuodedersquafickallor, — bavti>% Scilicet quando eum inopia laborae cognoueris. 156. Noningredicris domum proxims tus vt pignus anferas, fed flabicfo- Devter.s4. 115,65 illetibi proftrer quod habuerit, 187, Nonpernottabit apud tepignus pauperis. Shady Quo uidelicet ipfe trcitur & operitur nocte,& hoc qui iudiciarius exactor eiufmodi pignus extorferic :fi autem pauper cm mutuum acceperit, id mu- tuantifua fponte dederit,non preuaricabitur, fi pigaus non reftituats . 188. Necvidweauf-rre loco pignoris veltimentum: Bidens, Tametli egena non fueric. ; 189. Nomaccipies lace pignoris inferiarem molamn . sidan, 190. Necfiperiorem. L idem, Sieneceqicgyuam quod in adminiculum widus requiritur,pro pignoreac- cipiendum. a 19.2» Pecimiam tian non dabisei,feilicet fiatré tuoad ufaram: Levin 55 . Fratrem appellat, qui reiecto idolorum cuilru Mofis Legem amplectitur. Qué fit, ut quum infana ludaorum turba ; Chriftifideles, idolatras, & Legis fubuerfores exiftimer, ideo hos minime in fratrum fuorum numero collocan dos,& proprerea non iniuria eis foenerandum iudicant. 192. Nonfeneraberisfratri tuo. Dester.s3in, [deft necilli qui mutuum accipit,feenus darelicet. 193» Necufure oppreffurameifuperpones. Ideft,nullum fozneraticium: conaadura exerceas,neque exercere confulas autpermittas. . Brod.2% 194. Nomcognofcetisperfanam inindicio. . Dester.1: Hoceft,Nefis perfonard acceptor in iudicando uel iudicé cpnftituendo. 195. Nefequarismultitudinemin malum. — « Brod. 35 196. Necrefpondebis fuper litem vt denies. im Ideft,non dabis refponfim dum ‘udicas in aliorum fententiam declinans, fed fecundum quod tu tibf confcius fueris. 197. Nonpermanebit nocte cadauer fifpenfiin ligne. Drates1s 198: Meleficam(Latina xditiomaleficos)nonpatieris vinere. Exod st, 199. Plage quib.verberaturpeccator,qudragenarii numerand excedat. Dewe.s4. Quienim aliquod prohibiciuum Legis mandatum tranfgreditur, de quo necmortis fupplicium necin {ubftantiam mula exprimicur,is quadraginta uetberibus poenam luet. 200. Infantem Gr influm non occides. Brodas. Quantumcung indictjs quibufdam filpectus fuerit decrimine. 201, Pwella({cilicetuiolata) nil patierur. Denter.s 36 2oz. Nec mifereberis ius. Dewter.19. Quiinfidijs fanguinem effudic. 203. Panperis quog, non mifereberisin indicio. Brod.s5, 204. Nechonoresunltampotentis. Letit.5. 205. Non facies quod iniquum eft in indicio, Biden. 206. Non permertes iudicinm aduene. Dewer.i4s 207. Non timebis confpectum alicuius. Dasterss Scilicet,dum iudicas,tioc filet Latina zeditio. Dester.165 208. Now accipies manera. iudicem agis. 209. Dystideftiudicibus)non detrahes. Brod.23, 210 Etprincipspopuli tuinon maledicas. Biden, Necmaledsces fardo. . Laing. PariLegeDewt.4, Dat 13. Brod.13. Dewt.24. Exod.20." Dewt.r7, Bxod.1, Dew.r7. Daw.ss. Dewt.r0. Dew.24. “240 Pavivs Ricivs, PariLegenec cuipiam abfenti. 212, Cane tibich cuitodianimam tuam folicit?. Ideftnequisfibijpfimaledica. , 213 Non, fbi it teftis unus contra aliquem. Sedin ore duorum uel trium ftetomneuerbum. Nec iungas manum tuam cum impio,vt falfum dicat teRimonium, Tmpi falfum teftimonium preefumitur, Decem func teftes quorum teftimo nium iritd habetur,uidelicet,mulieris, ferui,gentilis,adolefcentis, qui nondd, pubefcic,que ztas uix ultra tertium & decimum annum fe extendit,fatui,fur- di,ceci,impudentis,impij,cognati uel agnati, eilicetfratri, fororum, fororis, & fratris,fic & horum harumg fill, filie nepoces, X neptes, eorf quog uxo- res & mariti,omnes ad mutuum teftimonium minime admnittuntur. 215. Non occidentur patresper filios. Teftimonio filiorum ubi cognatorum & agnatorii,quos paulg anteacom memoraui,teftimonium quog excludendum iudicant. 216. Nowloqueriscontraproximum tunm falfum teimeniam, 217. Nowdeclinabisad dextrum aut finiffrum. ; (Scilicet in his que iudexiudicauerit.) . 218. Qui maledixerit patri fo aut matri,morte morictur. 219. Quipercafferit patremfunm ant matrem,morte morictur. 220+ Non comeditisinxta fanguinem, Confueuit enim(ut Gerundinus Rabi Mofes explanat) uetufta gentit fu perftitio mactatorum animalium fanguinem in foued diabolico ritu collige- te, circumquagg ad cruorem recumbendo cum damone foedera inire. 224, Nonpoterisalterins gentishomines regem facere. 222. Non multi ricabirellcet rex) fibi equose 223. Nowhabebit uxoresplarimai. 224. Ng plarimum argent ch ari . 225. Nullum de his cinstatibusque dabuntur ttbi perteittes vinere. Scilicet de enumeratis feptem populis. 226. Non oblimifcerss vt deleas nomen Emalek. Impius Emalek(ut Exodi 1 7. legitur) primus Ifradl fame & fit confectum pugna aggredi audebat,quem demum cum uniuerfa{ua cohortefudit lofue, & gladij ore percufsit. 229. Nequaguam amplitsrenertiminiper hancviam in Aegyptum. E cerra (ciliceclfraél in Aegyptum ad habitandum migrarenon lice. Nit tamen prohibetur quis nd manendiuoto feilluc conferat, uel etiam manen- dianimo fidefolataeft terralfradl. 228. Amonitartm G- Moabitarnm pactm G benum non queras. 229, Nonfuccidesarbores,de quibus-ve(ei potelt. . 230. Nonprocedetad bellum qusnuper vxoremdaxit,peceiquicquampe blice meceffitatisiniungetur, i Sed domi manear,ut uno anno lztatur cum uxorefua. 234. Non stimebités eos. Scilicethoftes:Quia Deus, Deus tuus in medio nui eft, ipfe cfumetnatio- neshas deconfpectu tuo. 23.2. Nec venderepoterispecunia. Quam ex captiuis gentium duxifti uxorem. 233. Neceam opprimereper potentiam. Id eft,ad feruitutem compellere. 234 Nectontaminetur Sacerdos in mortibus populorum fuerum. 235+ Neccellulamvbiiacet cadauer,intrabtt. Hocnonplane litera exprimit, (ed aliunde fimilitudinis argumento reuln- itu.DE MOSAICAE*LEGIS MANDATIS. 241 cit, Quim uerd execrabilis & abhorrenda fic mortuorum poilutio , fre? quentiori admonitione Lex ipfa oftendit: Qui enim inquit humanze ant. mz morticinium tetigerit, & afperfus non fuerit, polluettabernaculum do- mi & penibit ex I{raél,rurfus omnes qui ingrediuntur tentorium hominis qui moritur, & uafa omnia, quae ibifunt, pollura erunt.Infuper qui cadaueris os autfepulchrum tetigerit, immundus erit, Nildenigs immunditiaaded dete- fiarur Lex Mos ficuccontagium mortuorum, tum quia ftolida olim gentium fuperftitio mortuorum tumulos inhabitare, & illorum fpiritus contulcre & adorareconfueuit , tum etiam quod nihil magis (piritales mortalium uires inquinat & cotrumpit, quam putida & uirulenta exhalatio mortuord: Hine illud Apoftoli:lmmundum ne tetigeritis, Ec illud Euangelij:Deaibata fepul- chraplenaofsibus mortuorum & omni {purcitia:Scifcitaberis forte neciniu- ts, ullgades execranda eftmorticinortim polluio, quidef quod fancto- te rumeempla,delubra Saree, foedis palsim peftiferiscs cadatreribus mortuo- rum (parla & plenafint, illis etiam locis , ubifacratifsima gloriofi corporis * Chriftimyfteria coluncur:Nec hac foluitur queeftio exhocqudd Apoftolus adRoman.Omnia munda effe cenfuerie. Etad Titum: Omnia, inquie,mun- dafunemundi enim deefcaeft fermo, que non cdmmendat nos Deo. Atquamuis omnia liceant,qua licentia & libertatenos Chriftus donavit per fanguinem crucis, non tamen(inquit Apoftolus)omnia expediunt, Verem denigg & quarftionem hanc paucis abfoluam, cito quod huius & imaginum cultura ratio eadem exiftar,quam tu confydera. 236. Pontifex fuper patre quog, [uo Gr matrenon contaminabitur, Levies, 237. Etad omnem mortuumnon ingredietur omnino. idem, 233. Nomaffumes nomen Dei: (id eft, Tetragrammaton ) Dei tui in Exod.s0, anim Quadrifariam inuanum Dei nomenaffumitur. Primo quando i sando negat, cuius oppoficumn approbanc omnes, putaiurando, nufquam reperire in oxbe ciuitatem lerulalem. Secundd, turando aliquid quod omni- no rei natura non patitur, ut peraéra uolare bourem,atrt perpetuis diebus{e- ‘ptemuigilijs & ieiunio uelle incumbere. Terti fe tranfgreflurum aliquod mandatorum Legis. Quarto uerum effe cuius oppofitum feu fallicasd nemi- seuec excogitare quidem porelt, ut duo efleduo. . 239» Necperinrabisin nomirie meo. Levit. deft, in quocunque facro nominete feciffé quod non feceris, ait facture tum quod non facies. 0 240. Nemini menticmini. “ni «Menon negabismucuum tbi datum, - agi. Necfilfarj eflote vaufyusly, contraproximum faamn Widen. deft depofitum non neges. 242, Non facies srritum verbumfaum qui nouerit, M55, 243» Abflinens voted vine, omni quod inebriare potcftabftinebit, Nuns, eit 244. Etabunisrecentibue, Tide, 245. Etabacints . idem, thiden. 246. Era ficcss, 247. Etdcortice vearum. Abidem, 248. Super mortuumnon ingredittur, Bidems 249. Necfiper patris quidem, C matrit, O-fiatris, fororish, funerecon- Widen, : taminabitur, 250. Nowacula non tranfibit per caput cius, idem, 251+ Omne quod Deo conficratur non veniet, Levitars lider. 252+ Necredimi poterit. Scilicet ab e0 iplo qui rem fuam confecrauit, x 253. Decimas242 “Pavivs Riervs, Brod.a, 253+ Desimas & primisias tuas non tardabis offerres. Beit, 32, 254. Omnis alienigena non comedet de fanthficatis. Alienigena hic unumquemg ludzorum non defacerdotaliftemmatena- cum enunciar. Biden, 255. Now inguslinus neg, mercenarins Saccrdos vefcentur ex els. Scilicecex fanckificatis. Inquiliaus hic emprum 4 Sacerdotein p en eft, ufquead iubileum ) mercenatius uerd pro rempore condudtitium fignat. idem, o 256. Filia Sacerdoris cwiliber ex popule nupta , de his que fantlificata . Sunt, G deprimitijs non vefeetar. Wider, 257. Defemine Aaron qui fueris leprofus ant patiens fluxum feminisnon ‘vefcetur de isque fantlificata fant. Wide, 258. Quiinprapatio nen wera deprimirj, Hocnon exprimitur in Lege, fed depafchall anno fimili concludicur. Denes. 259+ Non poteris comederein oppidis tuis decimam frumenti. ‘Sed coram Deo comedes omnia tain loco qué elegerit Deus.Cin lerufalés idan, 260. Necdecimamvini. Daw.r6, 261. Necolei. . Hider, 262. Non feparani de eo, feilicet fanttificato in immundicia. Hinc colliguntminime licere decimis ue(ci cum immundicia. 263. Non comediex ea in lutte med. Hinc reuincitur nephas effe comedete defacris in die mortis parentumn fororis,fratris,aurgnati. 264. Necexpendiex his quicquaminrefuncbri. Sacra enim prophanat,quiea ad immundorum ufum impendit. Hincfta- tuunt Talmudeiillum maxime inquinare facta, qui radi & iniquo facerdot decimarum primitias,8¢ quicquid ad facra fpectat,impertit. Devt.rs, 265. Nonpoteriscomedereprimitias manuittuarik nificord Deo, Deotns. Lesit.r5, 266. Agramnon feres(uidelicet fingulo annorum feptimo.) hide, 267. Et vineam non putabis. Biden, 268. Caduca fragmina mefiis the (fellicet de quibus rurfus fponté ager producitfegetes)ow metes,ferlicet annofeptime. Dawe 6. 269. Et-uxas vineérum tuarum ((cilicetnon putatarum anno {ept- mo)non calliges. Widen. 270. Cuidebetur aliquid abamico,vel proximo, acfratre fio id anneree : ‘imsiflionis repeterenon poterit. Widen. 271 Canene forte reper sibs impie cogitatio, G dicasin corde tue, ap *— propingnas feptimusannusremifsionis or anertas ocules & panperes Videlicet iat mutuum date recufes. besit.25, 272. Nomferetis. 0 feilicet iubileo. Ihidem, 275+ Neg, metetis ex deciduss eins fragminthus nafcensias Bide, 474. Etprimttias vinde:nia non colligeris. Biden, 275. Terranon vendeturin perpetunns. Sediubilei anno ad priftinum poffe(forem reuertetut: . Deuter... 276. Nowhabebunt Sacerdotes cr Lenite partem ((cilicet fpolij o> bare= ditatemenm reliquo ifs 277: Nilaccipient Lewite depoffefione in medio fratram facrum. 478. Suburbana autem coram({cilicet Leuitarum)son vemcants 279. gram tuum non ferespermixtofimines. : 280. Now ferevineam tuamcommixto feminer. . 281. Inmenta tua non facies coire cum alteriusgencris abimantibes. 282. Nonarabisin bone fimul & afines keDE MOSAICAE LEGIS MANDATIS. 243 Sicde quibufcung iumentis, quorum unum mundum, alterum immun- dum fueritudicandum. 283. Neninduerisveftimento,quodex lanalinej, contextum eft. Biden, 2840 Nonconfumabus angulos(elicecexterns) rita dum mitic, 285. Necremanentes picas colliges, 236. Neqin-vinea twa racemos, 247. Necgranadecidentiacongregabis. Sed pauperibus uidelicet & peregrinis carpenda dimittes. \ 288. Necrewerterisut tollesmanipnlum oblitum in agro tud. 289. Nonobdurabiscor suum,nec contrahasmanum spaupert. , 290. Nomadifcabis alsaria defeéta (cilicer cultro)lapidibns, 291. Nonafiendespergradusaltate mewm. 292. Carohominisnon-ungetur ex co. Scilicet exoleo chrifmatis Sacerdotum, 293. Eriuxta compofitionem({cilicet olei)won facietis alind. i 294+ Talem compofitionem ((cilicecthymniamatis) non faciets. Biden, 295» Now offeretisfiper alsarithymiams sompoftionss alterins ({cilicet yume quam Sacerdotis.) 296, Nunquam extrahantur-veties 2 circulisarce sabernaculi. Brody. 97. dd vafa fanttuariy, Gad altaremenaccedant Lenite. : at, Videlicetad facrificandum,quod facerdotumduntaxat munusef, 1 298. Nom rempetur (Latinazditio, nec facile rumpatur) Sactrdotis grod.s, Janice caputium. Sic & quemcunque facerdotalem ami@tum diffizere & (cindere nefas. + 2995 A feinuicem rationale, G-fiper humerale (cilicet Sacerdotis )ne- idem, a ucant fiperart . Videlicet dum Sacerdos facta miniftrat. . « 300. Vinums Cromne quod inebriare poteft,non biberis. Letit.se, | Scilicet Sacerdotes , quando tabernaculum templamue intrant. 3016 Pontifex capitis efariem incomam cre{cere non fins. Leni, # (Latina editio,caput fuum non difcooperiat) ed fingulis oRauis diebus tondat. 302. Veflimentanonfcindat. Abidem, $ NecciGis lacerisg} ueftimentis induatur, 303. Necommi tempore ingrediatur Pontifex fantluarium intravelum, Sed fohim propitiationis die. ne 304. Nec contaminent caftraimmundi. Mans. ‘antur extra, quicung feminis fuxum, lepra ac mortuorum cada- tenbusfuerint contaminad. 405+ Cancant Sacerdotesimmundi ab hitsguatonfecrate fant. Levies, 306. Etnonpolluent nomen Dei fat, Levit, 3, Weft, neSacerdotes polluti, ante Baptilmatis lauacrum & Solisoccalam ' miniftrent, . f07- letra velii nd ingrediasur nec accedat ad altare,gui maculd babet. tide, Videlicet, & fi nihil miniftraueric. } 398. Nec arcedat ad minifferium, iden, Viddlice, etiamli fanabilis macula fuerit. Maculz quibus homo,pariter & fimentum atque Sacerdos contaminabitur, quinquaginca fant Quauerd ‘lum hominem polluunt nonaginta, quarum fingulatim explicauo huius Compendi limites tranfgrederetir. . 309. Cdlienigena nonaccedet Vos, 18, Alienigenam hicappellat , non de facerdotali tirpenatum, qui ab altaris ‘minifterio arcetur, xa 310. Sd244 Pavivs Ricivs, Eesit,s2, 316. Simaculam babuerit non offeretis. _Mdeft,nonconfecrabitis. iden. git. Nom offeretisea({cilicetmaculam habentia)Deo. _ Ideft,eorum fanguinem non confpergite. Biden, 312. Nonadolebitisex eis fuperaltare Dev. jt 3, Ome animalveleontriti, veltonfissvel/PEinablasicgseficnlicns offeretisiid eft,immolabitis»Deo ait, 314. Necdemans extranci: (id eft, gentilis)oferetisex bis((cilicetmacy lamhabentibus)panem Deo veftro. Videlicet,8 fi hzecin aliurd quippiam permutaueris, nihilominus eamen id in quod permutacam fuerit, quoque fordidum & execrandum nit Meg, Omnusmecnla rn primea Ideft,uoluntari¢, (eu ftudio, non eft inijcienda macula facris. Tbidem, Dew.+4. 316. Nonofferes mercedem proftsbali. Tider. 317- Necprecium canis in domo Dei. Precium canis,eftpro cahis commutationeacceptum, Levit, 318. Necquicquam fermentiadolebirur, Ibidem, 319+ Necmells, ‘bidem. gro. Necauferes fal federis Deituide facrificio tuo. Omnienim factificid apponendum eft (al. - Dest +. yaks Nenpertrcomiacomaderocromiagas note Hine rahunt Talmudei,qudd de holocautto nthil in cibum famendudt’ eves, 322. Nequifquam comedetex Sucerdetioblatione>. tide, 343. Hofrescuin, sfanguisinfertur in tabernaculum,noncomedetur. Dew, 324. ‘Non poteriscomedere, G- qua fponteofferre volucris , anteilerum 4 esiniconperfonctm idem. 325. Necarmenta Cr pecora. Id eft, Sacerdotibus extra atrium templi fancta fan€torum muinera come, derenonlicet. . . Eeitss, 326. Omnis alienigena (n6ndeSacerdotalittibu) non comedes defan- Gificatis. ; Hoceft,defanctis fan@orum intra atrium poft fanguinis con(perfioneme nam antefanguinis confperfionem id pauls fuperiis inhibicum legimus. Lait. 327. Nonpenitis abrumpatur caput columba. Quix pro uoluntario periurio offercur,fed collo adhzrreats biden. 328. Non mittetin eam (uidelicet delinquentis oblationemyolewms Ibidem, 329. Necthuris aliquid imponets Leuit.6, 330. Reliquum fimile libamenti mon, fermentabitur. In quocung cnimlibamine eius pars aliqua adolerur in altar, refidwums- . Sacerdotis portio eff,quam fine fermento comedendam praccipit.- Dew.s3. 331+ Nontardubisredderevotum. . Dew.rs, 332. Caneneofferas holocanft tua in omni loco Latin, 4330 Quimatlancris boucm,aut onemant capram,- nb obtalerit pf, ‘ad oftium tabernaculioblationtm Domino,fanguinis rent erie 3340 Ignis nunquam deficietia altari. Lets. Adde & qui quemcung ignem dealtari extinxerit, preuaricator ert. Laiets. 444+ Nec remancbit de hoflis in gratiarnm atlwnem oblatss quicquam : afqueadmanes. Brod. 29, 436. Nom comedentur carnes confecrate , que relitte funt vfque i® mane. Sed igne abfumancur oportet. ; Laitr, 33-7» Quecunque ania execrabileedulinms fumpferit, pranarication® yea crit. Execta:pe MOSAICAE LEGIS MANDATIS, 24$ ‘Execrabile edulium eit, quod non recta intentione immolatum, obla- thmuefuerit. . 338s Care qua aliquid tetigerit immundum snon comedetwr. ‘idem, __Hocnon patdm litera pronunciat, (ed exdio madaro a fimili deducitirs 339» Omnefanctum non tangesimmunda. « . Lait. 340+ Ree ere eeere enone Dewars. Adde,& in quocung con(écrato exiumentis & pecoribus, 341+ Nonsondebis primogenita onium. Ibidem. 342. Non poteris cormederein appides tuis primogenitd, Dest. Immaculata, fed in: pe quem Deus elegerit. , 443+ Pre ita bonit,omissch capre ndn facias vedimi, Sed Stdcedous ee, Koblatio ‘Domine sf fvacalaa |& impollata fues ead tints 344» Quicquid decivsto vencrit,fantlificabitur, non redimetur, — Lewt.sr 345. Nec commutabitur it alterum. + Big 346. Primogenita,qud ad Deum pertinent,nemefanthificare peterity Ideft, ad aliud quam ad altaris & Sacerdoris oblationem. . 347. Nonimmolabisfaper fermente fanguinem vittima tue. Bxod,335, Depafchali agno fermo eft, quem immolati nonlicét, nifi cum omni fer- tmento expurgata domus fuerit, 348. Necremanebit adeps folennitatis ({cilicet factificiord folennium) thiden, i mee Ufqite mane, 3495 Now remancebit deca?nibus etme quod immolatum vefperei die pris Dats, ‘ mo((cilicerazymorum ) 1/gue mane. . a 350+ Noncomedetis ex eo(pa(chali widelicet agno)cradum, Bred.aty 35%» Neccocium aqua. ‘Wide. 352. Necofferetic decarnibus ciusforats Sider, ’ Seddomi comederur, 343+ Omnis exterus(id elt, preuaricator\mon comedet ex ea Biden, +b 3540 CMduena& mercencriutnenedenveren iden, Adunam uocat quincota ere al feptem pracepta Nog: ef,Le- + gemnature obferuat: Mercenarium dicit,quiex Gibaanitis circumcifus eft: (seaim quamuis Legem obferuet,ad nullum camen facrum admitticurs 355° ee vefcetur ex ed, Biden, LicetIfraélica natus fit, & seliqua Legis mandata cuftodiat, 356+ Necineo(idelt, al haliagno)erconfingeri Biden. 357 Nec (inpafchatemenfis fecundi)os cius confringet. Quando enim pollurionis aucitineris caufa ipfum pafcha quartadécima primi menfis die celebrare nequiuerit , cuncfecundi menfis décimaquarca eodem rituid peragat. 358. Necremanebit quicquamex cov/ge mane Brod.s4, 359 Sicmecpafchatefecanda, Mong, 360, Non apparebit(in (olennibus feltis)ante Dewm vacume Densé, fecum aliquid muncris offeret, 361. Cane nederelinguas Lenitam. Dewt.i3, Videlicet, quin ei decimas portigas. 362. Locus macula non abradetars Levins Sedpilos relinquat, ucpiloruas uarietate Sacerdos dijudicet, leprofa fit ' necne, 363. Camcinpligalepre. Sclicezne eam oceultes.. . Pane 3640 Now addas quicquame reat. 55 365 Necminyar. Bide. xa Videlicet,Pavivs RiIcivss: -- Videlicet, inomat quod preecipio tibi. Hinc argumentantur qui fectn? dum carn@ funt Iffaélitz,perpetuam Mofaicx Legis obferuantiam, ed quéd- . dlud,cutneceddendum nequeminuendim aliquid eft, oportetutinuaria- Dilefic,thaneatch xcernum:(ed hij folito more exorbigant,& aberrant tramite tecto:Non enim Legis intentio eft, quod nullum mandatorum quouisloco” _ Ue tempore fit omittendum: nam & hodierna die nullaludziofferunt iba» ‘mina,non adolentholocaufta, nen mactantuiGimas,nil denique de facrtfi- candi itu, nil demandatis 4 terrae cultura pendentibusadimptent: {ed (ut ¢radunt Talmudei in gloffa uocata fiphra ) quum precipi LexNon addas necminuas,fen{us eft,cuiufque mandati conditio &¢ operandi modus,quein rimit Lex adamutsim feruadus eft ,utpote{cenopegiz folermibus plang (ciculumex quatuor terre na(centibus:, congeri precipitur: fligiturbane ex quinqueiunxetis,pracepti (non addas) prauaricator eris.Si eam dunta> xattribus colligaueris,tran(geeffor praecepti eris(non minuas) fic defingulis dudicddum,fedde his alibi latiis. HaGenus uerd de 3 65. prohibentibusLe- i * gis praceptis fatis ;iuxta compendij propofitum fore duximus,moddea, ‘qua agendorum funtmandata, Dei nutuaggrediemur. ; AFFIRMATIVA MOSAICAE LEGis PRaBCEPTA Brod.se., x. Ego frm Deits (Tellictt Tetragrammaton ) Dens tuse qui eduxit tede terra Aegypti. ++ ‘Tetragrammaton nomenincommumicabile eft creaturis, quodentificans — * fonat, quicundiseffendi munus-imperttt. Hocprimam decalogi manda, . , €um,duo credendainfinuatjeffe uidelicet Deum qui entificatrid eft,omnium ‘entium conditorem,& hunc Deum effe tuum, qui te eduxitid eff,cui huma> ‘aarum rerum cura eft. Deit,6. 4. Audi Ifratl Dews ({cilicet Tetragrammaton ).Dewsmoffer, Dens v- nus ei, Ideft,hunc quoqueununreffe credendum, hic palim indiuiduz Trinitas \” gis myftertum cradicer, : 3. Diliges Deum(Tetragrammaton) Deum tum ex toto corderue. ? ‘Vbique quum legitur Deus tuus,audiendam qui prouidet bi, reramd © “tuarum moderator eft. ‘idem. 4. Deum(Tetragrammaton) Deuts tunmsinebin Biformis timorefalrer ferilis,filialis alter:ille parviuli,fte adubeifamn erga . parencem:ille praurius,ifte comes amoris,de quto hic fermo eft. Basins, 5+ Santtificabor in medio filiorum Ifratl. . ‘ Deum fanctificat, qui pro caltuuerz pietaris nullo rerroreinecmetucons” cuticur,nulla formidat cormenta,nequemortis fupplicia perhorrefcit. , Dewter.18. 6. Prophetamdegentetna G defratribis tuts ficutmefafcitabittibiDem Tetragrammaton Deus tuus,pfum andes. : s Non phytones,non aridtos,nec fomnia,nec auguria obferues,folum Pro- phetarum confule oracula. : Dest, 5. z+ DenmTetragrammaton Deamuifrem, sfequimini. Ideftambulabitis in uijs eius. Vig eius funtordo &iuftitia, quam inrerum naturaexiftentem perpendimus. 8. Ipfiadbercbis, 5 Qua adhafione tora beatitudinis ratio confiftit, Lesit, 19. 9+ Diliges amicum thum ficut te ipfam, Duwse ) — 10.EsVosamate peregrinum. + Peregrinum uocateum, qui Legis focderaexuzfana gentitium fupertti: tioneamplecticur. - : * . . . a1. Cargete