SIMPATOLITICI

smanjuju tonus simpatikusa

PODJELA: izravni i neizravni

izravni simpatolitici inhibiraju adrenergike

receptore
neizravni simpatolitici ili antisimpatetici inhibiraju
simpatikus drugim mehanizmima:
- aktivacijom -receptora (agonisti manjeg uinka
od NA)
- inhibicijom receptora u sinapsama (ganglioblokat.)
- blokiranjem aktivnog transporta NA iz
aksoplazme u vezikule
1
- inhibicijom izluivanja NA

IZRAVNI SIMPATOLITICI
adrenergiki antagonisti, blokatori
adrenoceptora inhibiraju adrenergike
receptore
PODJELA
-simpatolitici (
-blokatori)
-simpatolitici (
-blokatori)

-SIMPATOLITICI
inhibiraju -adrenergike receptore
prvenstveno djeluju na krvne ile smanjuje
2
se periferni otpor, a time i krvni tlak

UPOTREBA
hipertenzija i dobroudna hiperplazija
prostate
PODJELA
ergot alkaloidi
kompetitivni, neselektivni antagonisti
fentolaminskog tipa
selektivni 1-blokatori
nekompetitivni blokator fenoksibenzamin
ERGOT ALKALOIDI
alkaloidi iz gljivice Claviceps purpurea
amidi lizerginske kiseline i aminoalkohola 3

 (ergometrinska skupina) ili triciklikog

oligopeptida (ergotaminska i ergotoksinska
skupina)
R konfiguracija na C-5 i C-8
simpatolitici samo alkaloidi peptidnog tipa:
ERGOTAMIN, ERGOZIN, ERGOKRISTIN,
ERGOKRIPTIN, ERGOKORNIN, te dihidro
derivati
niske doze djelomino agonistiko
djelovanje na adrenergike, dopaminergike i
serotonergike receptore, hidrogenacijom
dvostruke veze u prstenu D simpatolitiko, a
agonistiko djelovanje i djelovanje na uterus
4

OH

O
R

HN

8
D

R=

R'

O
O

R''

ERGOTAMINSKA SKUPINA

C
B

NH
1

ergotamin

R' = CH3

R'' =

ergozin

R' = CH3

R'' =

ERGOTOKSINSKA SKUPINA
R'' =

ergokristin

ERGOMETRINSKA SKUPINA
ergometrin

R=

OH

ergokriptin

HN

ergokornin
metilergometrin

R=

R'' =
R' =

OH
HN

R'' =

BROMOKRIPTIN
Br na C-2 ergokriptina
dopaminergik (agonist dopaminskih receptora)
upotreba: visoka razina prolaktina (ima za posljedicu
smanjenu aktivnost spolnih lijezda poremeaj
menstrualnog ciklusa u ena i impotencija u mukaraca),
benigni tumor hipofize, spreavanje laktacije nakon
poroaja, upala mlijenih lijezda kod dojenja,
akromegalija, Parkinsonova bolest
ERGOTAMIN u malim dozama vazokonstriktor
(antimigrenik)

DIHIDROERGOTAMIN
ortostatska hipotenzija, profilaktiki kod tromboze, migrena

DIHIDROERGOKRISTIN
Alzheimerova bolest, migrena, antihipertenziv kombinacija
s reserpinom
6

NUSPOJAVE
munina, hipotenzija, bradikardija i poremeaj u
radu GI trakta
dugotrajna primjena visokih doza poremeaj
periferne cirkulacije i gangrena
OTROVANJA: jaki GI bolovi, parestezija, e,
dilatacija pupile, zatajenja srca i disanja
KRONINA TROVANJA: disfunkcija SS-a i
gangrena
ANTIDOTI : vazodilatatori i diazepam
KONTRAINDIKACIJE
insuficijencija jetre i bubrega, hipertenzija,
7
trudnoa, dojenje

ERGOMETRIN i METILERGOMETRIN
nisu simpatolitici
uzrokuju snane kontrakcije uterusa (poput
oksitocina) upotreba u 3. fazi poroda i kod
postporoajnih hemoragija
NESELEKTIVNI ANTAGONISTI
FENTOLAMINSKOG TIPA
fentolamin i tolazolin
FENTOLAMIN
dijagnosticiranje feokromocitoma i teka srana
insuficijencija
TOLAZOLIN
smetnje periferne cirkulacije, pluna hipertenzija
(dilatira krvne ile)
8

SELEKTIVNI 1-SIMPATOLITICI
kinazolinski derivati
urapidil
tamsulozin
KINAZOLINSKI DERIVATI
inhibiraju 1-receptore krvnih ila periferna
dilatacija, smanjenje perifernog otpora i krvnog tlaka,
prvenstveno dijastolikog
povoljni uinak na profil lipida u krvnoj plazmi
(smanjuju ukupni kolesterol i trigliceride, poveavaju
HDL)
UPOTREBA
hipertenzija, Raynaudov sindrom, benigna hiperplazija
prostate (tekoe u uriniranju: uestalost, hitnost)
9
DOKSAZOSIN, PRAZOSIN, TERAZOSIN

O
N
O

R=
O

N
O

DOKSAZOSIN

NH2

opa formula
kinazolinski simpatolitika

H
N

N
O

H 2N

O
S

O
N

H
N
O

URAPIDIL

TAMSULOZIN 10

FENOKSIBENZAMIN
nekompetitivni ireverzibilni inhibitor receptora
kovalentno se vee na receptore djeluje dugo
UPOTREBA: terapija feokromocitoma, regulator
disfunkcije mokranog mjehura

N
O
Cl

FENOKSIBENZAMIN

11

KARVEDILOL
selektivni 1- i neselektivni -blokator
LABETALOL

O
OH

KARVEDILOL

HN

H
N
O

12

-SIMPATOLITICI
kompetitivni antagonisti -adrenergikih
receptora (
-blokatori)
smanjuju frekvenciju srca, snagu kontrakcije
miokarda, minutni volumen srca, ukupni rad
srca, potronju kisika
dovode do blagog i postupnog snienja krvnog
tlaka
spreavaju lipolizu i glikogenolizu, tj.
inhibiraju uinke kateholamina na
13
metabolizam

 smanjuju odgovor organizma na stres zatiuju srce

od ekscesivne simpatike stimulacije
UPOTREBA
angina pektoris
infarkt miokarda
srane aritmije
hipertenzija
hipertiroidizam (smanjenje tahikardije, aritmije,
tremora kod hipertireoze; u pripremi za kirurki zahvat
i inicijalni tretman veine hipertiroidnih bolesnika)
glaukom (levobunolol), migrena, anksioznost, tremor
NUSPOJAVE
vrtoglavica, GI smetnje, hladnoa u ekstremitetima,
bradikardija, zatajenje srca i periferne smetnje
14
cirkulacije, bronhospazam

 (inhibicija 2-receptora)
dugotrajna upotreba poveanje broja receptora i izluivanje NA nagli prekid
terapije infarkt miokarda ili napad angine
pektoris (rebound effect)
potrebno postupno smanjenje doze
KONTRAINDIKACIJE
opstruktivne bolesti dinog sustava,
bradikardija, dijabetes
PODJELA
prema afinitetu za 1 i 2 receptore
15

 simpatomimetikom djelovanju (neki su djelomini

agonisti)
djelovanju na -receptore
1-simpatolitici kardioselektivni (
1 receptori preteno
u srcu), praktiki ne djeluju na 2 receptore bronhija
poveanjem doze djelovanje na 2 receptore postaje
vano
-blokatori su derivati etanolamina, preko OCH2
skupine povezani s aromatskim ostatkom
NESELEKTIVNI -BLOKATORI:
propranolol, oksprenolol, sotalol, levobunolol, pindolol,
timolol
SELEKTIVNI 1-BLOKATORI:
atenolol, betaksolol, bisoprolol, metoprolol, nebivolol
16

NESELEKTIVNI -SIMPATOLITICI
(
-BLOKATORI)
O

PROPRANOLOL
James Black, Nobelova
nagrada 1988. godine

R=

OKSPRENOLOL
OH
O

R=

H
N

O
S

opa formula

PROPRANOLOL

N
H

SOTALOL
OH
O

H
N

LEVOBUNOLOL
O

17

SELEKTIVNI 1-SIMPATOLITICI
(
1-BLOKATORI)
O
O

R=

R=

H 2N

OH

ATENOLOL

H
N

BISOPROLOL

opa formula

R=

METOPROLOL
BETAKSOLOL
F
F
O
N
H
OH

O
OH

18

NEBIVOLOL

NEIZRAVNI SIMPATOLITICI
sinonim: antisimpatetici
antihipertenzivi
KLONIDIN postsinaptiki 2-adrenoreceptori u SS i
vazomotoriki centar, presinaptiki 2-receptori u
perifernom ivanom sustavu (smanjuje izluivanje NA)
smanjenje krvnog tlaka,
Cl
H
N
frekvencije i minutnog volumena srca
N
UPOTREBA
N
H
Cl
hipertenzija, migrena,
ovisnosti o opijatima
KLONIDIN19

METILDOPA supstrat za enzime koji sudjeluju u

biosintezi NA
-metilnoradrenalin, lani neurotransmitor
agonist na -adrenergikim receptorima, ali
slabiji od NA
UPOTREBA: antihipertenziv

O
HO

METILDOPA

HO

OH
NH2

20

RESERPIN
alkaloid biljaka iz roda Rauvolfia (R. serpentina, R.
vomitoria, R. tetraphylla), Apocynaceae
antihipertenziv i neuroleptik
smanjuje koliinu NA u ivanim zavrecima
inhibira Mg2+-ovisnu ATP-azu (protonska crpka)
povisuje se pH, smanjuje skladitenje kateholamina
UPOTREBA: antihipertenziv, kombinacija s
dihidroergokristinom i klopamidom (diuretik)
O
N

N
H

O
O

O
O
O

O
O
O

21

GVANETIDIN i GVANOKSAN
derivati gvanidina
smanjuju skladini kapacitet vezikula, sprjeavaju
depolarizaciju aksoplazmatske membrane
smanjuju izluivanje NA
UPOTREBA: hipertenzija, glaukom

NH

H
N
HN

GVANETIDIN

NH2

O
N
H

NH2

GVANOKSAN

22

REGISTRIRANI LIJEKOVI
Atenolol: ATENOLOL, ORMIDOL, TENORMIN
Betaksolol: BETOPTIC
Bisoprolol: BIPROL, BISOBEL, BISOPROMERCK,
BYOL, CONCOR, CONCOR COR, KORDOBIS,
LYBROL, TYREZ, BYOL H (+ hidroklorotiazid),
BYOL HL (+ hidroklorotiazid), LODOZ (+
hidroklorotiazid)
Bromokriptin: BROMERGON
Doksazosin: DOKSAZOSIN, DOXA, DOXAZIN,
KAMIREN, TONOCARDIN
Ergometrin: ERGOMETRIN
Karvedilol: CADIL, CARVELOL, CARVATREND,
23
CORYOL, DILATREND, MILENOL

 Levobunolol: VISTAGAN LIQUIFILM

Metoprolol: BETALOC ZOC, BLOXAN, LOGIMAX (+
felodipin)
Nebivolol: NEBILET, NEBIVOLOL, NIBEL, VOLONE
Oksprenolol: TRASICOR
Propranolol: PROPRANOLOL
Reserpin: BRINERDIN (+ dihidroergokristin,
klopamid)
Sotalol: DAROB MITE
Tamsulozin: BAZETHAM, DUODART, OMNIC,
MODIAR, TAMOSIN, TAMPROST, TAMSU, TANYZ,
URIMAX
Urapidil: EBRANTIL
24