DL NASTAVA

Dobro doli na predavanja iz predmeta Uvod u

ekonomiju
OSNOVNI KONCEPTI EKONOMIJE

DL NASTAVA

Napomena:
Bez znanja steenog uenjem ove lekcije nede te
biti u stanju dalje izuavati ekonomiju.


1)
2)
3)
4)
5)

Osnovni ekonomski koncepti su:

Efikasnost
Oportunitetni trokovi
Marginalna analiza
Preduzetnitvo
Transakcioni trokovi

 Efikasnost u optem smislu podrazumjeva ekonomsku aktivnost na

realizaciji unaprijed odreenog cilja, uz minimum trokova napora i
gubitaka.
Proizvodnja je efikasna ako i samo ako uz date resurse i tehnologiju nije
mogude povedati proizvodnju jedne robe bez smanjenja jedne druge robe.
Granice ekonomske aktivnosti privrednih drutava i drave moemo
prikazati uz pomod krive proizvodnih mogudnosti (KPM) koja je odreena
raspoloivim sredstvima i tehnologiom. KPM je kriva linija zbog
nehomogenosti resursa
Makroekonomska efikasnost postoji ako i samo ako, uz date resurse i
tehnologiju nije mogude povedati blagostanje jednog pojedinca bez
smanjenja blagostanja najmanje jedne druge osobe.
Granice ekonomske aktivnosti pojedinaca/domadinstava odreene su
budetom i vremenom.

 Kriva proizvodnim mogudnosti pomae nam da

shvatimo ta je

moguda i nemoguda

efikasna i neefikasna proizvodnja.

 Zamislimo da se bavimo proizvodnjom samo dva

proizvoda: stolice i stolovi. Grafikon br 1. pokazuje
nau KPP. Ako ne proizvodimo stolice moemo
proizvesti 4,2 hiljade stolova a ako proizvodimo 4,8
hiljada stolica nedemo proizvoditi stolove.
Grafikon br. 1

 Kombinacija proizvodnje koja se nalazi ispod ili na KPM je

moguda dok je kombinacija proizvodnje naa dva
proizvoda koja se nalazi iznad KPM nemoguda.
Grafikon 2 Moguda i nemoguda proizvodnja

 Kombinacija proizvodnje koja se nalazi na KPM

predstavlja efikasnu proizvodnju dok svaka taka ispod
krive proizvodnih mogudnosti predstvalja neefikasnu
proizvodnju.
Grafikon 3 Efikasna i neefikasna proizvodnja

 Do pomjeranja krive proizvodnih mogudnosti dolazi

ili uslijed poboljanja tehnologije ili uslijed povedanja
resursa

 Oportunitetni troak predstavlja troak jedne

aktivnosti mjeren izgubljenom vrijednodu najbolje
alternativne aktivnosti koju smo, koritenjem istih
resursa, mogli a nismo obavili.
Svaka aktivnost koju obavljamo predstavlja
oportunitetni troak - kada itate ovaj tekst Va
oportunitetni troak je proputena mogudnost da
vrijeme provedete odmarajudi se, kada potroite 50
KM na kupovinu garderobe oportunitetni troak je
proputena mogudnost da kupite neto drugo...

 Primjer:

Pretpostavimo da smo 15.000 KM uloili u proizvodnju gljiva i kroz 3

godine povratili uloeni iznos i zaradili 8.000. Koliko iznosi oportunitetni
troak proizvodnje gljiva ako se zna da smo ulaganjem u proizvodnju
malina mogli povratiti uloena sredstva i zaraditi dodatnih 12.000?
Rjeenje:
Oportunitetni troak = zarada od malina zarada od gljiva

= 12.000 8.000

= 4.000 KM

 Marginalna analiza temelji se na analizi marginalnih trokova i

marginalnih koristi.
U ekonomskom smislu primjena marginalne analize znai
donoenje odluka o povedanju ili smanjenju ekonomske
aktivnosti, na osnovu uporeivanja potrebnih dodatnih
resursa i dodatnih efekata koji proizilaze iz upotrebe dodatnih
resursa.
Marginalni troak predstavlja troak proizvodnje jedne
dodatne jedinice proizvoda.
Marginalna korisnost predstavlja korisnost koju potroa
ostvari upotrebom jednog dodatnog proizvoda.

 Primjer:

Na osnovu podataka u tabeli

izraunati
marginalnu korisnost .
MK1= UK1-UK0
MK2= UK2-UK1
MK3=UK3-UK2
Ukupna korisnost se povedava
upotrebom
proizvoda dok se marginalna
korisnost
smanjuje

Broj proizvoda

Ukupna
korisnost

Marginalna
korisnost

10

18

24

Broj proizvoda

Ukupna
korisnost

Marginalna
korisnost

10

10

18

24

 Sve ekonomske odluke imaju tri zajednika elementa:

Ekonomski cilj
Alternativne aktivnost
Ogranienje
Preduzetnitvo predstavlja donoenje ekonomskih odluka koje ukljuuju
istraivanje i iznalaenje dodatnih naina ili inoviranje ved poznatih naina
ostvarivanja ekonomskih ciljeva, otkrivanje novih mogudnosti,
prevazilaenje ogranidenja ili eksperimentisanje novih ciljeva.
Svaka ekonomska odluka sadri elemente preduzetnitva.
Profit predstavlja nagradu za preuzimanje rizika, poslovne arbitrae i
inovacijske aktivnosti koje preduzetnik poduzima

 Transakcioni trokovi predstavljaju razliite uslove koji

onemogudavaju da trite svoju funkciju obavlja perfektno.
Transakcioni trokovi:

Trokovi sticanja informacija

Trokovi pregovaranja i ugovaranja
Trokovi oporezivanja i regulatorne uloge drave
Trokovi koji proizilaze iz strukture vlasnitva na tritu

 Osnovni ekonomski koncepti:

1)
2)
3)
4)
5)

Efikasnost
Oportunitetni trokovi
Marginalna analiza
Preduzetnitvo
Transakcioni trokovi