FAIL MEJA 3K (KEBERSIHAN,

KESIHATAN & KESELAMATAN)

SK MERPATI
JEPANG,
JALAN PATINGGI
ALI,
93400 KUCHING.
1

Oleh: Pn. Irene Linda

lawan
1.0

PENGURUSAN 3K

A. TAKRIFAN
a.

KEBERSIHAN - Personaliti diri warga sekolah yang cemerlang dan

persekitaran sekolah yang bersih, indah dan kondusif dalam membantu proses
pengajaran dan pembelajaran yang berkualiti dan berkesan.

b.

KESIHATAN - Sihat, cergas dan cerdas dari segi jasmani, emosi, rohani
dan intelek supaya murid dapat mengawal dan mengurus diri dalam membantu
meningkatkan pencapaian akademik dan pembangunan sahsiah diri.

c.

KESELAMATAN - Suasana yang selamat sama ada di dalam atau di

luar sekolah boleh meningkatkan keyakinan dan kekuatan dalaman diri
(jati diri murid) daripada sebarang pengaruh dan ancaman luar.

B. OBJEKTIF
a.

Melahirkan modal insan yang berkeperibadian unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek kebersihan,
kesihatan dan keselamatan.

b.

Membina dan memelihara diri, persekitaran sekolah yang bersih, sihat dan
selamat.

c.

Meningkatkan jalinan permuafakatan strategik antara Kementerian Pelajaran

Malaysia dengan agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan bagi membentuk
jalinan kerjasama dalam usaha merealisasikan Pelaksanaan Program 3K.

C. CARTA ORGANISASI JAWATANKUASA 3K

(KEBERSIHAN, KESIHATAN DAN KESELAMATAN PERINGKAT
SEKOLAH)

Pengerusi
Guru Besar (En. Talip Hj. Joperi)
Timbalan Pengerusi
Penolong Kanan HEM( Pn. Irene Linda Lawan)
Setiausaha
Guru Penyelaras 3K(Pn Dyg. Siti Aishah)
Ahli Jawatankuasa

Penolong Kanan Pentadbiran

En. Madehi Dolhan
Penolong Kanan Kokurikulum
Pn. Mary Lagor
Guru Penyelaras Kebersihan
Pn Dyg Surya Abg Saadi
Guru Penyelaras Kesihatan
Pn Sapiah Bujang
Guru Penyelaras Keselamatan
En Ibrahim Tahir
Ahli-ahli Persatuan Ibu Bapa Guru (PIBG)
Pemimpin Masyarakat
Pegawai Perhubungan Polis Satok
Dan
Ahli-ahli lain yang difikirkan sesuai

ik Kesihatan
3

D. BIDANG TUGAS JAWATANKUASA PROGRAM 3K PERINGKAT

SEKOLAH
a. Mengadakan mesyuarat Jawatankuasa 3K Peringkat Sekolah tiga kali
setahun (Januari, Jun dan September)
b. Merancang dan mengemas kini Program 3K Peringkat Sekolah
c. Memastikan warga sekolah melaksanakan Program 3K.
d. Mendapatkan kerjasama daripada PIBG dan agensi berkaitan untuk
menyokong pelaksanaan Program 3K
e. Menyediakan laporan pelaksanaan Program 3K Peringkat Sekolah.
f. LAPORAN SEGERA kes aduan mengikut 1 : 3 : 7 kepada Pejabat
Pelajaran Daerah/Gabungan (1 hari laporan awal, 3 hari laporan lengkap, 7
hari kes dianggap selesai)
g. Melaksanakan aktiviti-aktiviti khas bagi Program 3K.
i.

Ceramah dan pameran Kesihatan

ii.

Latihan keselamatan kebakaran dan keselamatan Jalan raya

iii.

Gotong-Royong Perdana KPM

iv.

Penyelenggaraan Tandas Sekolah

2.1

PENGURUSAN KEBERSIHAN

2.1.1 Objektif
1.
2.
3.
4.
5.
6.
2.1.2

Mewujudkan iklim serta identiti sekolah sebagai institusi yang

bersih, indah dan ceria
Melaksanakan aktiviti amalan kebersihan bagi mencapai kebersihan
maksimum
Meningkatkan keprihatinan dan komitmen warga sekolah terhadap
kebersihan, keindahan dan keceriaan serta menghargai kemudahan
yang disediakan
Membina perlakuan amalan kebersihan sebagai budaya yang
berterusan dalam menjalani kehidupan seharian
Kesediaan bekerja sebagai satu pasukan untuk mencapai matlamat
amalan kebersihan sekolah
Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam
program kebersihan sekolah
Carta Organisasi

En Talip Hj Joperi
Pengerusi

Pn Irene Linda Lawan

Timbalan Pengerusi

Pn Dyg Surya Abg Saadi

Setiausaha Kebersihan

AJK KEBERSIHAN
Pn Sapiah Bujang

AJK KEBERSIHAN
Pn Dyg Siti Aishah

AJK KEBERSIHAN
En Rosman Musa

2.1.3

AJK KEBERSIHAN
En Ibrahim Tahir

AJK KEBERSIHAN
En Awg Ismail

Senarai Tugas

1.

Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Pengurusan Kebersihan.

2.

Menentukan program pembangunan kebersihan murid dilaksanakan di

sekolah.

3. Menyelaras aktiviti-aktiviti program kebersihan sekolah dengan

agensi-agensi yang berkaitan
4.

Menentukan keperluan-keperluan kebersihan untuk kesejahteraan

murid- murid di sekolah.

5.

Merancang keperluan sumber kewangan dan tenaga dalam Pendidikan

Kebersihan.

6.

Mengenal pasti keperluan latihan kepada warga sekolah.

7.

Memastikan syarat-syarat perjanjian dan bidang tugas berkaitan

kebersihan dipatuhi oleh pihak yang berkaitan dengan
6

perjanjian/kontrak seperti syarikat pembersihan, pengusaha kantin

sekolah, pengusaha, pembekal makanan RMT serta pembekal susu
sekolah.
8.

Mewujudkan polisi kebersihan dan kepimpinan yang berkaitan dengan

pengurusan kebersihan murid.

9.

Melaksanakan pemeriksaan, pemantauan serta penilaian kebersihan

murid dan sekolah.

10.

Mewujudkan serta melaksanakan manual penjagaan kebersihan murid

dan program kebersihan sekolah.

11.

Mengkaji dan menilai kebersihan program secara berterusan.

12.

Menyediakan pelan kontigensi kebersihan untuk menangani kes-kes

seperti banjir, jerebu, keracunan makanan dan lain-lain.

13.

Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan

program kebersihan.

14.

Menyedia dan membuat laporan berkala.

15.

Mengadakan Pertandingan Keceriaan kelas

2.1.4 Proses Kerja

JAWATAN
Guru
besar/PK(HEM)

JK Kebersihan dan
Keceriaan

JK 3K

PROSES KERJA
1.

Melantik Jawatankuasa
1.1 Kebersihan dan Keceriaan Kawasan
1.2 Kebersihan dan Keceriaan Bilik Darjah

2.

Menyediakan Jadual Bertugas mengikut kelas bagi kerjakerja mengutip sampah pada awal pagi.

3.

Menyediakan penyepit dan plastik

menentukan kawasan yang ditugaskan.

4.

Menyelia kerja-kerja mengutip sampah dengan bantuan

Pengawas yang bertugas.

5.

Memberi taklimat kepada Ketua Kelas

pertandingan 3K yang diumumkan setiap bulan.

sampah

dan

tentang

Guru Kelas

6.

Mengawasi pelajar menjalankan tugas harian untuk

memastikan bilik darjah sentiasa kemas dan bersih.

PK(HEM)JK 3K

7.

Membuat pemeriksaan dan penilaian mingguan

Guru besar

8.

Mengesahkan Keputusan Bulanan Pertandingan 3K dan

diumumkan di Perhimpunan setiap awal bulan berikutnya.

JK 3K

9.

Menyampaikankan piala kepada kelas tertentu.

Guru besar

10

Menyampaikan hadiah kepada kelas yang mendapat

markah yang terbanyak dalam Pertandingan 3K.

2.1.5

Carta Aliran

Melantik Jawatankuasa
Kebersihan dan Keceriaan
Kawasan

Melantik Jawatankuasa Kebersihan,

Keceriaan dan Keselamatan Kelas
(3K)

Menyediakan Jadual Bertugas

Memberi taklimat kepada Ketua

Kelas tentang pertandingan 3K
yang diumumkan setiap bulan

Menyediakan penyepit, plastik

sampah

Pelajar mengutip sampah di

kawasan yang ditetapkan di
bawah seliaan JK dan Pengawas

Guru kelas mengawasi pelajar

menjalankan tugas harian untuk
memastikan bilik darjah sentiasa
kemas dan bersih
Membuat pemeriksaan
penilaian mingguan

dan

Guru besar mengesahkan Keputusan

Bulanan Pertandingan 3K dan
diumumkan di Perhimpunan setiap
awal bulan berikutnya.
Menyerahkan piala
kepada kelas tertentu.

pusingan

Penyampaian
hadiah
kepada
pemenang Pertandingan 3K

Tamat

2.1.6

Senarai Semak Pengurusan Kebersihan

BIL

ASPEK

1.

Pengurusan

2.

Kantin

3.

Tandas

4.

Bilik Darjah
dan Bilik
Khas

ITEM
1.1 Pengurusan
1.1.1 Kebersihan persekitaran luaran sekolah
1.1.2 Kebersihan persekitaran dalaman
sekolah
1.1.3 Kebersihan warga sekolah
1.2 Pentadbiran dan Pengurusan
1.2.1 Jawatankuasa Induk 3K sekolah
1.2.2 Pelan Tindakan Jangka Pendek
1.2.3 Pelan Tindakan Jangka Panjang
1.2.4 Fail dan dokumen sokongan
1.2.5 Penglibatan (Agensi Kerajaan, PIBG &
Individu)
2.1 Kebersihan Fizikal
2.1.1 Lantai dan dinding
2.1.2 Longkang
2.1.3 Tandas
2.1.4 Tempat memasak
2.1.5 Tempat mencuci peralatan memasak
2.1.6 Tempat mencuci tangan
2.1.7 Stor
2.1.8 Pencegahan LILATI (lipas, lalat, tikus)
2.2 Peralatan dan Perabot
2.2.1 Kerusi dan meja
2.2.2 Peti sejuk
2.2.3 Pinggan mangkuk
2.2.4 Tong sampah
2.3 Pekerja
2.3.1 Kebersihan diri
2.3.2 Pakaian (penutup kepala, apron dan
kasut)
2.4 Makanan dan minuman
2.4.1 Bertutup
3.1 Pengurusan Kebersihan Tandas
3.1.1 Berfungsi
3.1.2 Jadual Pembersihan
3.1.3 Tatacara penggunaan
3.1.4 Tong sampah
3.1.5 Sanitari
3.1.6 Utiliti
4.1 Pengurusan Kebersihan Bilik Darjah
dan Bilik Khas
4.1.1 Jadual tugas berkala
4.1.2 Pencahayaan dan pengudaraan
4.1.3 Lantai
4.1.4 Tingkap
4.1.5 Perabot
4.1.6 Utiliti

CATATAN

10

BIL
5.

6.

7.

2.1.7

ASPEK
ITEM
Sistem Saliran 5.1 Pengurusan Kebersihan
dan Sistem
5.1.1 Kesempurnaan longkang
Perparitan
5.1.2 Pengaliran air
6.1 Proses Pelupusan
6.1.1 Bilangan dan kedudukan tong sampah
Sistem
6.1.2 Pengurusan karung plastik
Pelupusan
6.1.3 Jadual kutipan
Sisa Pepejal
6.1.4 Tempat pelupusan yang sempurna
6.1.5 Kaedah pelupusan sampah kering,
sampah basah dan sisa makanan
6.1.6 Kitar semula
Stor bahan
7.1 Pengurusan Stor
dan alat
pembersihan
7.1.1 Senarai bahan dan alatan
(kontraktor
pembersihan) 7.1.2 Susun atur bahan dan alatan

CATATAN

Norma Kerja Pengurusan Kebersihan

11

Bil.

Tugas Kerja

Masa Diambil

1.

Menubuhkan Jawatankuasa
Kebersihan Sekolah

30 minit

2.

Mengadakan mesyuarat

1 jam

3.

Menyediakan senarai aktiviti dan

projek

1 jam

4.

Menyediakan senarai kelengkapan

1 jam

5.

Menyediakan senarai tugas pekerja

1 jam

6.

Menyediakan buku rekod bertugas

1 jam

7.

Menyediakan jadual gotongroyong

30 minit

8.

Menyediakan jadual tugas kelab

atau persatuan

1 jam

9.

Menyediakan jadual penyeliaan

30 minit

10.

Memberi penerangan kepada

warga sekolah

1 jam

11.

Membuat laporan penyeliaan tugas

dan projek

2 jam

12.

Membuat penilaian

1 jam

13.

Memberi penghargaan

1 jam

2.1.8

Jumlah Unit Boleh

Dijalankan

Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

12

Surat Pekeliling Ikhtisas No 4/1981:16 September 1981

Kebersihan Di Sekolah-sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 2/1982:21 Ogos 1982
Kempen Anti Denggi di Sekolah-Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 14/1989:28 Disember 1989
Kebersihan Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1997:9 Julai 1997
Amalan Kebersihan Di Sekolah
Garispanduan Amalan Kebersihan Sekolah 1997
Kementerian Pendidikan Malaysia
Konsep dan Manual Sekolah Selamat,2003
Kementerian Pelajaran Malaysia
2.1.9

Borang Yang Berkaitan Kebersihan

1. Buku Laporan Harian
2. Laporan Mingguan & Bulanan Program Bebas Denggi di Sekolah
3. Borang Laporan Pemantauan Kantin
4. Format Borang Penilaian dan Pemantauan Kantin Sekolah & Asrama
5. Borang Pertandingan Kebersihan dan Keceriaan Kelas

2.2

PENGURUSAN KESIHATAN

13

2.2.1

Objektif
1.
2.
3.

2.2.2

Melahirkan murid yang berperibadi unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek
kesihatan.
Mewujudkan gaya hidup sihat, cergas dan cerdas dari aspek jasmani,
emosi, rohani dan intelek.
Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam Program
Kesihatan Sekolah.

Carta Organisasi
En Talip Hj. Joperi
Pengerusi

Pn. Irene Linda lawan

Timbalan Pengerusi

Pn Sapiah Bujang
Setiausaha Kesihatan

AJK KESIHATAN
Pn Dyg Surya
AbSSaadi

AJK KESIHATAN
Pn Dyg Siti Aishah

AJK KESIHATAN
En Ibrahim Tahir

2.2.3

AJK KESIHATAN
En Mohd Hafizi

AJK KESIHATAN
Pn Mastura Mahmud

Senarai Tugas

14

1.

Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Program

Pembangunan Kesihatan Murid

2.

Menentukan hala tuju program pembangunan murid selaras dengan

perkembangan fizikal, psikososial dan kerohanian murid.

3.

Menentukan program pendidikan dan penjagaan kesihatan

dilaksanakan di sekolah.

4.

Mewujudkan kerjasama yang menyeluruh antara sekolah dan

Pejabat Kesihatan serta agensi-agensi lain.

5.

Menyelaras dan melaksanakan aktiviti-aktiviti Program Kesihatan

Sekolah.

6.

Merancang keperluan kewangan dan tenaga dalam Program

Kesihatan Sekolah.

7.

Menyebarkan maklumat program secara menyeluruh, sistematik

dan efisien.

8.

Keperluan untuk menjalankan kursus dan aktiviti kesihatan

bersesuaian dengan keperluan murid dan situasi setempat.

9.

Melaksanakan dasar kesihatan yang berkaitan dengan pengurusan

kesihatan murid di sekolah.

10.

Membuat pemantauan Pelaksanaan Pendidikan Kesihatan murid

dan Program Kesihatan Sekolah.

11.

Menyedia dan membuat laporan tahunan berkala.

12.

Meningkatkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan.

13.

Mewujudkan pasukan petugas khas menghadapi krisis jika perlu.

2.2.4 Tatacara Rawatan Kecemasan

2.2.4.1 Proses Kerja
15

JAWATAN

PROSES KERJA

Guru besar

1.

Menubuh Jawatankuasa Rawatan dan Kesihatan.

PK(P)

2.

Menjadualkan waktu bertugas di Bilik Rawatan. ( Jika

ada)

Guru Mata Pelajaran/

Guru Bertugas

3.

Merujuk pelajar yang kurang sihat kepada guru yang

bertugas di Bilik Rawatan.

4.

Pelajar mengisi borang serta mencatatkan masalah

kesihatan.

5.

Membuat pemeriksaan mudah.

6.
1. Membenarkan pelajar berehat di kelas atau
pejabat.
2. Bawa ke klinik/hospital, jika
mengalami penyakit yang serius.
PK(HEM)

pelajar

7.

Menghubungi ibu bapa/penjaga, jika perlu

8.

Setelah mendapat rawatan/berehat, pelajar balik

semula ke kelas dan menandatangani Buku Log
Rawatan.

9.

Sediakan Laporan Rawatan Kesihatan Harian Pelajar

kepada Guru besar.

16

1.2.4.2 Carta Aliran Tatacara Rawatan Kecemasan

Kemalangan

Lapor kepada guru/guru

bertugas
Rekod

Dapatkan rawatan kecemasan

mengikut jenis kemalangan
Serius
Tidak

Ya
Bawa ke hospital
Beritahu
penjaga
Kes Polis/Lapor untuk tindakan

Laporkan kepada Polis

Ya
Tidak

Sediakan laporan Hospital dan

laporan polis untuk tuntutan
Pergi ke sekolah seperti
biasa

17

2.2.5

Tatacara Rawatan Kecemasan

2.2.5.1 Proses Kerja

JAWATAN

PROSES KERJA

Guru besar

1.

Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK Kesihatan

PK HEM

2.

Memastikan semua makanan yang dijual di kantin selamat

untuk dimakan

3.

Melaporkan sebarang kes keracunan makanan ke Pejabat

Kesihatan dan PPD/JPN

Penyelaras Kesihatan

4.

Memantau kebersihan dan keselamatan kantin

Guru Bertugas

5.

Menghantar pelajar-pelajar yang terlibat dalam kes

keracunan makanan ke hospital/klinik berdekatan dengan
kadar segera

6.

Menghubungi waris untuk memaklumkan kejadian

18

1.2.5.2 Carta Aliran Tindakan Yang Perlu Diambil Untuk Kes Keracunan

Kes Keracunan

Kenal pasti murid

terlibat
Hentikan jualan kantin/
ambil sample makanan
Bawa murid ke
hospital / klinik
berdekatan
Laporan ke Jabatan Kesihatan

Hubungi waris murid

Maklumkan kepada
JPN/PPD
Sediakan laporan keracunan
ke JPN/PPD ikut format 1,3,7
Tamat

19

2.2.6

Senarai Semak

BIL ASPEK

1.

Pengurusan

2.

Perkhidmatan

3.

Kantin

ITEM
1.1. Jawatankuasa Kesihatan Sekolah
1.2. Pengurusan PBSS
1.3. Pelan Tindakan Jangka Pendek (Tahun
Semasa)
1.4. Pelan Tindakan Jangka Panjang
1.5. Fail dan Dokumen Sokongan
1.6. Penglibatan (Agensi Kerajaan, PIBG dan
individu)
2.1. Carta Organisasi
2.2. Jadual Bertugas (Guru dan Murid)
2.3. Peti Pertolongan Cemas
2.4. Poster Panduan Pertolongan Cemas
2.5. Rekod Rawatan
2.6. Rekod Kesihatan Murid (RKM)
2.7. Prosedur/Peraturan Penggunaan
2.8. Mutiara Vision Kit
2.9. Alat Ukur Tinggi
2.10. Alat Ukur Berat
2.11. Jawatankuasa Program Bebas Denggi
2.12. Jadual Bertugas Program Bebas Denggi
2.13. Laporan Bulanan Program Bebas Denggi
2.14. Poster Bebas Denggi
2.15. Pemakanan Seimbang Ceramah dan
Aktiviti
2.16. Rekod Imunisasi
2.17. Rekod Pemeriksaan Gigi
3.1. Jawatankuasa Kantin
3.2. Sijil Pengesahan Kesihatan Pekerja
3.3. Penjualan Makanan Segera
3.4. Penjualan Minuman Bergas
3.5. Pilihan Makanan Yang Berkhasiat

CATATAN

20

2.2.7
Bil.

Norma Kerja Pengurusan Kesihatan

Tugas Kerja

Masa Yang
Diambil

1.

Menubuhkan jawatankuasa

30 minit

2.

Mengadakan mesyuarat

40 minit

3.

Menyediakan senarai aktiviti dan

projek

1 jam

4.

Menyediakan senarai nama pelajar

1 jam

5.

Menyediakan rekod kesihatan

pelajar

1 jam

6.

Mengumpulkan dan menyusun

buku rekod kesihatan

2 minggu

7.

Pemantauan

Jan - Nov

Jumlah Unit Yang

Boleh Dijalankan

a) Bilik rawatan
b) Program PBSS
c) Rawatan pelajar
8.

Melaksanakan aktiviti

Jan Nov

9.

Membuat laporan dan dokumentasi

semua aktiviti

Jan - Nov

21

2.2.8

Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1976:7 Mei 1976
Panduan untuk menjaga kesihatan murid dan kebersihan di kantin
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 5/1988:21 Januari 1988
Penyakit-Penyakit Demam Kepialu(Tiroid), Taun (Kolera), Penyakit
Kuning (Hepatitis A) dan Keracunan Makanan
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 2/1989:7 Jun 1989
Rancangan Kesihatan Sekolah
Surat Siaran KP(BS/HEP)8614/045/B(5):3 November 1997
Program Bersepadu Sekolah Sihat
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 5/1995:2 Ogos 1995
Keracunan Makanan di sekolah-sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/1998: 31 Mac 1998
Menjaga Kesihatan Pelajar di Sekolah
Panduan Melaksanakan Program Bersepadu Sekolah
Sihat, 2002, Kementerian Pelajaran Malaysia

2.5.6 Borang Yang Berkaitan Kesihatan

1. Buku Rekod Laporan Kesihatan Harian Pelajar atau Format Rekod
2. Laporan Rawatan Kesihatan Harian Pelajar
3. Surat Kebenaran Pelajar Untuk Mendapat Rawatan
4. Surat Akuan Rawatan Hospital

22

3.3

PENGURUSAN KESELAMATAN

3.3.0 Objektif

3.3.1

1.

Melahirkan murid berkeperibadian unggul menerusi pemupukan

pengetahuan, sikap dan amalan yang berkekalan dalam aspek
keselamatan

2.

Mewujudkan persekitaran sekolah selamat

3.

Meningkatkan kerjasama dan penglibatan semua pihak dalam

Program Keselamatan Sekolah

Carta Organisasi
En talip Hj. Joperi
Pengerusi

Pn. Irene Linda lawan

Timbalan Pengerusi

En Ibrahim Tahir
Setiausaha Keselamatan

AJKKESELAMATAN
En. Rosman Musa

AJK KESELAMATAN
En Mohd Hafizi

AJK KESELAMATAN
Pn Dyg Siti Aishah

AJK KESELAMATAN
En Awang Helmi

AJK KESELAMATAN
Pn sapiah Bujang

23

3.3.2

Senarai Tugas
1.

Bertanggungjawab merancang Pelan Tindakan Pengurusan

Keselamatan Sekolah.

2.

Menyediakan polisi, manual dan tatacara tindakan berkaitan

keselamatan di sekolah.

3.

Menyediakan pelan tindakan kontigensi bagi menghadapi krisis dan

bencana alam.

4.

Menentukan keperluan kemudahan keselamatan untuk murid-murid

dan sekolah.

5.

Merancang keperluan sumber kewangan dan tenaga dalam Pendidikan

Keselamatan.

6.

Menentukan warga sekolah didedahkan dengan kemahiran menghadapi

kecemasan.

7.

Bekerjasama dengan komuniti, agensi kerajaan dan bukan kerajaan

yang berkaitan.

8.

Melaksanakan pemantauan, penilaian dan pemeriksaan keselamatan

murid dan sekolah.

9.

Mewujudkan pasukan bertindak menghadapi krisis.

10.

Memastikan syarat-syarat perjanjian dan bidang tugas berkaitan

keselamatan sekolah dipatuhi oleh syarikat kawalan keselamatan
sekolah.

11.

Mengendalikan Latihan Kecemasan Kebakaran

24

3.3.3 Tatacara Jika Berlaku Kebakaran

3.3.3.1 Proses Kerja
JAWATAN
Guru besar/Penolong
Kanan/Guru

PROSES KERJA
1.

Bunyikan loceng jika kebakaran berlaku/dikesan

2.

Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat terdekat.

3.

Semua warga sekolah mengosongkan bangunan dan

berkumpul di stesen yang ditetapkan.

Guru Kelas

4.

Membuat pemeriksaan untuk menentukan tidak ada

pelajar yang masih berada dalam bangunan.

Guru kelas

5.

Mendapat arahan daripada pihak Jabatan Bomba dan

mengarahkan warga sekolah untuk mengikut arahan
pihak yang berkenaan.

6.

Membuat laporan kepada Pengarah Pelajaran Sarawak

secepat mungkin.

25

3.3.4.2 Carta Aliran Tatacara Guru Menghadapi Kebakaran

Bunyikan loceng
kecemasan

Guru Kelas

Murid
beratur
untuk
keluar
Ambil
kedatangan

PK HEM/
Kaunselor
Lapor kepada
polis, bomba,
pasukan
penyelamat
Edar buku
kedatangan
Terima
laporan
kedatangan

Cari

Kehilangan

Lapor
kepada PK
HEM
kecemasan

Kes kehilangan
lapor kepada
polis, pasukan
penyelamat

Ketua Blok

Pastikan
semua murid
meninggalkan
bangunan

Lapor
kepada
GPK/PK
HEM

26

3.3.5 Tatacara Jika Berlaku Banjir

3.3.5.1 Proses Kerja
JAWATAN
Guru besar/Penolong
Kanan/Guru
Guru Kelas/Guru Mata
Pelajaran

PROSES KERJA
1.

Tutup semua suis elektrik

2.

Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat terdekat.

3.

Pastikan semua warga berpindah ke tempat tinggi yang

lebih selamat mengikut arahan guru.

4.

Membuat pemeriksaan untuk menentukan tidak ada pelajar

yang masih berada di tempat rendah.
Murid tidak perlu pergi ke sekolah sekiranya banjir
membahayakan pada hari yang berikutnya

PK HEM

5.

Jika keadaan banjir sangat membahayakan, semua murid

hendaklah berada di tempat yang selamat di sekolah
sehingga mendapat bantuan daripada pihak tertentu seperti
polis/tentera/pasukan penyelamat

6.

Membuat
laporan
kepada
Pengarah
Pelajaran
Negeri/Pejabat Pelajaran Daerah secepat mungkin.

27

3.3.5.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Berlaku Banjir

Banjir

Guru

Murid

Bunyikan
loceng
kecemasan
Memaklumkan kepada
PPD, JPN dan Polis

Tutup semua suis elektrik

Padamkan suis

Lapor jika ada sebarang insiden

kepada guru, kaunselor, guru
besar

Memberi arahan
kepada murid ke
tempat selamat

Berpindah ke tempat
tinggi yang lebih selamat
mengikut arahan guru

Tamat

Menyemak jadual
kedatangan murid

Lapor
dan
cari

Kawal

Lapor kepada
PPD/JPN/Polis
Tamat

28

3.3.6 Tatacara Keselamatan Fizikal Sekolah

3.3.6.1 Proses Kerja
JAWATAN

PROSES KERJA

Guru besar

1.

Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK Keselamatan

PK HEM

2.

Memastikan siistem perparitan, alat pemadam api, alatan

elektrik dan sistem pendawaian elektrik berfungsi dengan
baik dan bangunan sekolah selamat untuk diduduki oleh
semua warga sekolah

Penyelaras
Keselamatan

3.

Mengambil tindakan segera jika berlaku kemalangan atau

kerosakan

Guru Bertugas

4.

Melaporkan segala kerosakan alatan dengan segera

29

3.3.6.2 Carta Aliran Tatacara Keselamatan Fizikal Sekolah

Taklimat

Mesyuarat dan bentuk

AJK keselamatan
Melabel fizikal/ tempat
bahaya
Mengadakan taklimat

Pemantauan (kenal pasti

fizikal/tanda bahaya)

Bahaya
Rujuk Pentadbir
Mesyuarat
Staf/PIBG
Bantuan Pihak Luar

Tiada bahaya
(memuaskan)
Penilaian
Tindakan susulan/
Penambahbaikan

30

3.3.7 Tatacara Keselamatan Persekitaran/Lokasi Sekolah

3.3.7.1 Proses Kerja
JAWATAN

PROSES KERJA

Guru besar

1.

Mengadakan mesyuarat dan membentuk AJK

Keselamatan

PK HEM

2.

Memohon bantuan pihak luar dan PIBG

3.

Membuat penilaian dan tindakan penambahbaikan

4.

Mengadakan taklimat

5.

Melabel kawasan/ tempat bahaya

Penyelaras
Keselamatan
Guru Bertugas

31

3.3.7.2 Carta Aliran Tatacara Keselamatan Persekitaran/Lokasi Sekolah

Taklimat

Mesyuarat dan bentuk

AJK keselamatan
Melabel kawasan/
tempat bahaya
Mengadakan taklimat

Pemantauan (kenal pasti

kawasan/ tanda bahaya)

Bahaya
Rujuk Pentadbir
Mesyuarat
Staf/PIBG
Bantuan Pihak
Luar

Tiada bahaya
(memuaskan)
Penilaian

Tindakan susulan/
Penambahbaikan

32

3.3.8 Tatacara Apabila Menerima Pelawat

3.3.8.1 Proses Kerja
JAWATAN
Pengawal
Keselamatan/Pembantu
Tadbir

Guru besar

Pegawal Keselamatan/
Pembantu Tadbir

PROSES KERJA
1.

Pelawat melapor diri di Pondok Keselamatan/Pejabat

Am dan menulis :
1.1 Butir peribadi dalam Buku Rekod Pelawat
1.2 Waktu Masuk dan menandatangani buku tersebut
dan menyerahkan/tunjukkan Kad Pengenalan

2.

Pengawal/Pembantu Tadbir menyerahkan Pas

Kebenaran Masuk kepada pelawat.

3.

Berurusan dengan Guru besar atau meminta kebenaran

guru besar untuk berjumpa guru/staf sokongan/pelajar.

4.

Mengarahkan supaya guru/staf sokongan/pelajar

dipanggil ke pejabat untuk berurusan dengan pelawat.

5.

Pelawat berurusan dengan orang yang berkenaan.

6.

Pelawat mengembalikan Pas Kebenaran Masuk

kepada Pengawal Keselamatan/Pembantu Tadbir dan
mengambil kad pengenalan mereka.

7.

Pelawat mencatat waktu keluar dan menandatangani

buku pelawat.

33

3.3.8.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Menerima Pelawat

Pelawat lapor diri

Pengawal - Serah pas

kebenaran

Tidak
Urusan
dibatalkan

Meminta kebenaran Guru

besar
Berurusan dengan pengetua
Lulus
Mengarahkan guru/staf/pelajar ke
pejabat untuk berurusan dengan
pelawat
Pelawat mengembalikan Pas
Kebenaran Masuk
Catat waktu keluar dan
menandatangani buku rekod
keselamatan
Tamat

34

3.3.9 Tatacara Apabila Berlaku Kemalangan

3.3.9.1 Proses Kerja
JAWATAN

PROSES KERJA

Guru besar

1.

Menubuhkan Jawatankuasa Keselamatan untuk

memastikan keselamatan pelajar terjamin sepanjang
masa.

PK(HEM)

2.

Menghubungi ibu bapa/penjaga, jika perlu

3.

Memastikan pelajar mendapatkan rawatan dengan

kadar segera

4.

Sediakan Laporan Kemalangan yang berlaku

5.

Menghantar pelajar ke hospital terdekat atau

menelefon ambulans memberitahu tentang sesuatu
kemalangan atau kecemasan dan menyediakan surat
rawatan perubatan

6.

Mencatat laporan dalam buku laporan harian

Guru Keselamatan

7.

Meminta pelajar mengisi borang kemalangan

Guru Kebajikan

8.

Membantu pelajar membuat tuntutan Insurans Takaful

Guru Bertugas

35

3.3.9.2 Carta Aliran Tatacara Apabila Berlaku Kemalangan

Kemalangan

Lapor kepada guru/guru

bertugas
Rekod

Dapatkan rawatan kecemasan

mengikut jenis kemalangan
Serius
Tidak

Ya
Bawa ke hospital
Beritahu
penjaga
Kes Polis/Lapor untuk tindakan

Laporkan kepada Polis

Ya
Tidak

Sediakan laporan Hospital dan

laporan polis untuk tuntutan
Pergi ke sekolah seperti
biasa

36

3.3.10 Senarai Semak

BIL ASPEK

1.

Pengurusan
Organisasi

2.

Fizikal Sekolah

ITEM
1.1. Jawatankuasa
1.2. Perancangan Tahunan
1.3. Sistem Fail
1.3.1. Panggilan Mesyuarat
1.3.2. Minit Mesyuarat
1.3.3. Pelantikan Jawatankuasa
1.3.4. Maklumat Jawatankuasa
1.4. Sistem Pemantauan
1.4.1. Fizikal Sekolah
1.4.2. Kawalan Keselamatan
2.1. Bangunan
2.1.1. Pendawaian/Lampu/Kipas
2.1.2. Tangga
2.1.3. Tembok/Koridor
2.1.4. Tingkap/Pintu
2.1.5. Perabot/Kelas
2.2. Bilik-bilik Khas
2.2.1. Pra Sekolah
2.2.2. Pemulihan
2.2.3. Makmal Sains
2.2.4. Bilik PPSMI
2.2.5. Bilik Bimbingan Kaunseling
2.2.6. Dapur Pra Sekolah
2.2.7. Bilik BOSS
2.2.8. Stor Sukan
2.2.9. Dewan
2.2.10. Bilik J-Qaf
2.2.11. Pusat Sumber/Perpustakaan
2.2.12. Pejabat
2.2.13. Bilik Cetak
2.2.14. Bilik Guru/Rehat
2.2.15. Klinik Pergigian
2.2.16. Stor Pejabat
2.2.17. Kantin Sekolah
2.2.18. Stor Pekerja
2.2.19. Bilik Komputer
2.2.20. Pondok jaga
2.2.21. Tandas
2.3. Padang dan Gelanggang Permainan
2.3.1. Permukaan Padang
2.3.2. Peralatan Padang
2.4. Sistem Perparitan /Kumbahan
2.4.1. Longkang
2.4.2. Tangki Septik
2.5. Pagar dan Pintu Pagar

CATATAN

37

BIL ASPEK

3.

4.

Aktiviti Murid

Penggunaan
Krisis

ITEM

CATATAN

2.5.1. Pagar Sekeliling Sekolah

2.5.2. Pintu Pagar Utama/Ke-2/Ke-3/Ke4/Ke-5
2.6. Papan Tanda Keselamatan
2.6.1. Bilik Kelas
2.6.2. Bilik Khas
2.6.3. Padang dan Gelanggang Permainan
2.6.4. Kawasan Larangan
3.1. Pengajaran dan Pembelajaran
3.1.1. Tatacara Bilik Kelas
3.1.2. Tatacara Bilik Khas
3.1.3. Tatacara PJK
3.1.4. Tatacara Kokurikulum
3.2. Pergi dan Balik Sekolah
3.2.1. Tatacara Menaiki Kenderaan
3.2.2. Tatacara Pejalan Kaki
3.2.3. Sistem Lalu Lintas di Dalam
Sekolah
3.2.4. Sistem Lalu Lintas di Luar Sekolah
3.3. Kelab Pencegahan Jenayah
3.3.1. Organisasi
3.3.2. Aktiviti
3.3.3. Data Keahlian
3.3.4. Laman Web
4.1. Kawad Kebakaran
4.1.1. Pelan Mengosongkan Bangunan
4.1.2. Tatacara Pergerakan
4.2. Bencana Alam
4.2.1. Tatacara Menghadapi Banjir
4.2.2. Tatacara Menghadapi Ribut
4.2.3. Tatacara Menghadapi Tanah Runtuh
4.2.4. Tatacara Menghadapi Gempa Bumi
4.3. Nombor Telefon Penting Pihak Terlibat
4.3.1. Pentadbir dan Kakitangan Sekolah
4.3.2. Polis, Bomba, Hospital, JPA3
4.3.3. Majlis Tempatan, JKR, Elektrik dan
Air
4.4. Tatacara Ketika Kemalangan
4.4.1. Dalam Sekolah
4.4.2. Luar Sekolah
4.4.3. Rekod
4.5. Alat Bantuan Kecemasan
4.5.1. Alat Pemadam Api
4.5.2. Pili Bomba
4.5.3. Kotak Ubat
4.5.4. Gegelung Air

38

BIL ASPEK

5.

Pengurusan
Disiplin

ITEM

CATATAN

4.5.5. Pengusung
4.5.6. Selimut Kebakaran
4.5.7. Eye Wash/Pencuci Muka
5.1. Buku Peraturan Sekolah
5.2. Pekeliling/Surat Siaran Disiplin
5.3. Sistem Salah Laku Disiplin (SSDM)
5.4. Buku Rekod Disiplin
5.5. Program & Aktiviti Berasaskan Sekolah
5.5.1. Anti Buli
5.5.2. Ponteng Sekolah
5.5.3. Pergaduhan
5.5.4. Vandalisme
5.5.5. Merokok dan Anti Dadah
5.6. Buku-buku Panduan
5.7. Pemantauan Disiplin
5.8. Hukuman/Denda
5.9. Adu Disiplin
5.9.1. Peti Aduan
5.9.2. Jawatankuasa Aduan Disiplin
5.10.
Kerjasama Badan Luar
5.10.1. Pegawai Perhubungan Sekolah
5.10.2. Yayasan Pencegahan Jenayah
5.10.3. Majlis Keselamatan Jalan Raya
5.10.4. Jabatan Kebajikan Masyarakat
5.10.5. PEMADAM
5.10.6. PIBG
5.10.7. Jabatan Agama Islam
5.10.8. NGO Berkaitan
5.11.
Penurunan Kuasa Merotan
5.11.1. Pelantikan
5.11.2. Rekod

39

3.3.11 Norma Kerja Pengurusan Keselamatan

Bil.

Tugas Kerja

Masa
Diambil
30 minit

1.

Menubuhkan jawatankuasa

2.

Mengadakan mesyuarat

1 jam

3.

Menyediakan senarai aktiviti dan

projek

1 jam

4.

Pemeriksaan dan pemantauan

Jan Nov.

5.

Mendapat maklumbalas

Jan - Nov.

6.

Penambahbaikan /pemulihan

Jan Nov.

7.

Merekod atau memfail

Jan Nov.

Jumlah Unit Boleh

Dijalankan

6.3.12 Peraturan dan pekeliling yang berkaitan

Surat Pekeling Ikhtisas Bil 6/1983:
Larangan Bermain Bahan-bahan Letupan
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 8/1988: 1 Mac 1988
Keselamatan Diri Pelajar Di Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 12/1989:
Garispanduan dari segi pencegahan kebakaran bagi bangunan
dormitori dan asrama
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 4/1991:
Pelaporan Kejadian Tidak Diingini Di Sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1993:
Lapor kepada polis salahlaku yang berbentuk jenayah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1995:
Pelaksanaan Skim Takaful Kemalangan Diri
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 8/1999:
Keselamatan Diri Murid Dalam Perjalanan Pergi Dan Balik
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/2000:
Menangani Masalah Keselamatan Dadah dan Gengster
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 7/2000:
Mencegah Kebakaran di Sekolah
40

Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 11/2000:

Membanteras jenayah di kalangan murid sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 6/2001:
Peringatan mengenai pengaruh negatif cybercaf dan pusat permainan
video terhadap murid-murid sekolah
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 9/2001:
Penglibatan Pelajar dengan kegiatan negatif
Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 4/2002:
Pelaksanaan Program Sekolah Selamat
Konsep dan Manual Sekolah Selamat, 2003
Kementerian Pelajaran Malaysia
3.3.13 Borang Yang Berkaitan Keselamatan
a.

Borang kemalangan

b.

Borang Akuan Tanggungan

c.

Buku Laporan Harian

d.

Borang Keluar Masuk Pelawat

e.

Borang Meninggalkan Kawasan Sekolah/Pulang Awal

f.

Borang Aduan Pelanggan

JABATAN PELAJARAN NEGERI SARAWAK

41

Kes Keracunan SK Merpati Jepang

1.
2.
3.
4.
5.

TAJUK BERITA
NO. ADUAN
AKHBAR
TARIKH
LAMPIRAN

6.

LAPORAN SIASATAN
6.1.
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6

6.7
6.8
7.
8.
9.
10.

:
:
:
:
:

ISU/PERKARA
NAMA SEKOLAH
PIHAK YANG TERLIBAT
TARIKH / MASA / TEMPAT
PUNCA DAN LATARBELAKANG KEJADIAN
TINDAKAN YANG TELAH DAN AKAN DIJALANKAN/
DILAKSANA
6.6.1 Sekolah
6.6.2. Pejabat Pelajaran Daerah laporan bertulis.
6.6.3. Jabatan Pelajaran Negeri
6.6.4 Pusat Kesihatan Daerah
NAMA PEGAWAI MENYIASAT
TARIKH SIASATAN

STATUS KES
CADANGAN JPN
HAL-HAL LAIN (jika ada)
LAMPIRAN
Disediakan Oleh:

42